04.06.2013 Views

Tribuna Celiaca 11 copia - Celíacs de Catalunya

Tribuna Celiaca 11 copia - Celíacs de Catalunya

Tribuna Celiaca 11 copia - Celíacs de Catalunya

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

JULIOL 2005 TRIBUNA CELÍACA 1


2 TRIBUNA CELÍACA JULIOL 2005


Núm. <strong>11</strong> • Juliol 2005<br />

CELÍACS DE CATALUNYA<br />

Comtal 32, 5è, 1a<br />

08002 Barcelona<br />

Tel. 93 412 17 89<br />

Tel./Fax: 93 412 03 82<br />

E-mail: info@celiacscatalunya.org<br />

www.celiacscatalunya.org<br />

Direcció<br />

Matil<strong>de</strong> Torralba<br />

Equip <strong>de</strong> Redacció<br />

Montserrat Espadaler<br />

Vicente Moliner<br />

Baltasar Palicio<br />

Lour<strong>de</strong>s Rodríguez<br />

Col·laboradors<br />

Josefina Abella<br />

Carlos Castellano<br />

Carme Farré<br />

Anna Gibert<br />

Alicia Greco<br />

Elisa Mora<br />

Nélida Portela<br />

Clara Riera<br />

Joan Rossell<br />

Vicente Varea<br />

Realització<br />

Agraïm a la Fe<strong>de</strong>ració<br />

Farmacèutica<br />

la distribució <strong>de</strong> la revista<br />

entre els seus socis.<br />

Queda prohibida la reproducció total i parcial<br />

d’aquesta revista sense l’autorització expressa<br />

<strong>de</strong> l’Associació <strong>Celíacs</strong> <strong>de</strong> <strong>Catalunya</strong>.<br />

Sumario<br />

Editorial 3<br />

RINCÓN CIENTÍFICO<br />

La actuación <strong>de</strong>ntal en los pacientes celíacos 4<br />

Congreso Internacional sobre la Enfermedad Celíaca en Florencia 6<br />

ASOCIACIÓN<br />

Més empreses alimentàries adheri<strong>de</strong>s al Pacte <strong>de</strong> la Generalitat 14<br />

Charla sobre celiaquía en "Firasalut" <strong>de</strong> Saba<strong>de</strong>ll 16<br />

SMAP MATARÓ 16<br />

Reunión anual CSIC Gluten 2005 17<br />

Semana <strong>de</strong> la Salud <strong>de</strong> Monóvar 18<br />

Cata <strong>de</strong> panes 20<br />

EXPOSALUD, Salón <strong>de</strong> la Salud y Calidad <strong>de</strong> Vida 21<br />

ENTREVISTA<br />

Iniciativas para aliviar la celiaquía 22<br />

INFORMACIÓN ASOCIACIONES<br />

Direcciones Asociaciones Nacionales 24<br />

DIRECCIONES DE INTERÉS<br />

Guía <strong>de</strong> Hoteles y Restaurantes 26<br />

RECETARIO 28<br />

DE INTERÉS<br />

Menjadors escolars i Departament d'Educació <strong>de</strong> la Generalitat 30<br />

Etiquetado <strong>de</strong> alimentos. Sobre la Directiva Europea 2003/89/CE. Viatjar en creuer 31<br />

OTRAS ASOCIACIONES<br />

Encuentro en Portugal 32<br />

Progresos en enfermedad celíaca 33<br />

Caminata Maratón 34<br />

ASOCIACIÓN<br />

Preguntes i Respostes 35<br />

Día Internacional <strong>de</strong> la Enfermedad Celíaca en Barcelona 36<br />

SMAP JOVE<br />

Sant Jordi 2005 38<br />

BUZÓN JULIOL 2005 TRIBUNA CELÍACA 39 3


4 TRIBUNA CELÍACA JULIOL 2005


Editorial<br />

A la vegada que aquest número <strong>de</strong> <strong>Tribuna</strong><br />

Celíaca sortirà una nova edició <strong>de</strong> la Llista<br />

d’Aliments sense Gluten, que és un <strong>de</strong>ls<br />

principals objectius <strong>de</strong> l’associació, ara per<br />

ara, ja que el celíac necessita fer una dieta<br />

variada i segura.<br />

La llista d’aliments tal i com l’hem tingut fins<br />

ara ja no tindrà raó <strong>de</strong> ser a partir <strong>de</strong> 2006 atès<br />

que, <strong>de</strong>sprés <strong>de</strong> 15 anys <strong>de</strong> lluita per part <strong>de</strong> les<br />

associacions europees, s’ha inclòs el gluten a la<br />

llista d’alèrgens que contempla la Directiva 2003/<br />

89/CE, però fins dintre d’uns anys no podrem<br />

estar tranquils (fins que finalitzin els stocks <strong>de</strong><br />

productes etiquetats segons la legislació ja<br />

obsoleta).<br />

I, per què seguim llistant els productes <strong>de</strong><br />

supermercat?. Precisament perquè les empreses<br />

encara no s’han mentalitzat suficientment i no<br />

controlen les possibles contaminacions. Perquè<br />

el celíac segueix necessitant saber si el producte<br />

que elegeix al supermercat porta gluten o no.<br />

No estem <strong>de</strong>manant als fabricants que canviïn<br />

la fórmula, només <strong>de</strong>manem que s’indiqui<br />

l’absència o presència <strong>de</strong> gluten fins i tot per<br />

contaminacions a molins, ús compartit <strong>de</strong><br />

màquines, etc.<br />

Per això, donem suport a la iniciativa pionera<br />

<strong>de</strong> la Generalitat <strong>de</strong> <strong>Catalunya</strong> a la que cada dia<br />

es sumen més fabricants que es comprometen<br />

a i<strong>de</strong>ntificar llurs productes amb una espiga si<br />

conté gluten i amb una espiga barrada si és que<br />

no, això sense cap cost per al fabricant, i és<br />

aquest organisme qui vetlla pel seu bon ús. Això<br />

ajudarà a que els restaurants, càterings, escoles,<br />

etc. tinguin més facilitat per escollir productes<br />

amb què cuinar i naturalment facilitarà al celíac<br />

el seguiment <strong>de</strong> la dieta.<br />

El dia que el correcte etiquetatge <strong>de</strong>ls<br />

productes <strong>de</strong> consum normal sigui un fet,<br />

podrem felicitar-nos, <strong>de</strong> moment hem d’agrair<br />

a la Generalitat <strong>de</strong> <strong>Catalunya</strong> i particularment<br />

a l’Agència Catalana <strong>de</strong> Consum l’interès i<br />

suport envers aquest projecte encaminat a<br />

aconseguir una major qualitat <strong>de</strong> vida per als<br />

celíacs.<br />

A la vez que este número <strong>de</strong> <strong>Tribuna</strong> Celíaca<br />

saldrá una nueva edición <strong>de</strong> la Lista <strong>de</strong> Alimentos<br />

sin Gluten, que es uno <strong>de</strong> los principales objetivos<br />

<strong>de</strong> la asociación, hoy por hoy, puesto que el celíaco<br />

necesita hacer una dieta variada y segura.<br />

La lista <strong>de</strong> alimentos tal y como la hemos tenido<br />

hasta ahora ya no tendrá razón <strong>de</strong> ser a partir<br />

<strong>de</strong> 2006 puesto que, <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> 15 años <strong>de</strong> lucha<br />

por parte <strong>de</strong> las asociaciones europeas, se<br />

ha incluido el gluten en la lista <strong>de</strong> alérgenos que<br />

contempla la Directiva 2003/89/CE, pero hasta<br />

<strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> unos años no podremos estar tranquilos<br />

(hasta que finalicen los stocks <strong>de</strong> productos<br />

etiquetados según la legislación ya obsoleta).<br />

Y, ¿por qué seguimos listando los productos<br />

<strong>de</strong> supermercado?. Precisamente porque las<br />

empresas aún no se han mentalizado lo suficiente<br />

y no controlan las posibles contaminaciones.<br />

Porque el celíaco sigue necesitando saber si el<br />

producto que elige en el supermercado lleva<br />

gluten o no.<br />

No estamos pidiendo a los fabricantes que<br />

cambien la fórmula, sólo pedimos que se indique<br />

la presencia o ausencia <strong>de</strong> gluten incluso<br />

por contaminaciones en molinos, uso compartido<br />

<strong>de</strong> máquinas, etc.<br />

Por eso, apoyamos la iniciativa pionera <strong>de</strong> la<br />

Generalitat <strong>de</strong> <strong>Catalunya</strong> a la que cada día se<br />

suman más fabricantes que se comprometen a<br />

i<strong>de</strong>ntificar sus productos con una espiga si contiene<br />

gluten y con una espiga barrada si es que<br />

no, ello sin ningún coste para el fabricante, siendo<br />

este organismo quien vela por su buen uso.<br />

Ello ayudará a que los restaurantes, caterings,<br />

colegios, etc. tengan más facilidad al elegir productos<br />

con los que cocinar y naturalmente facilitará<br />

el seguimiento <strong>de</strong> la dieta al celíaco.<br />

El día que el correcto etiquetado <strong>de</strong> los productos<br />

<strong>de</strong> consumo normal sea un hecho, podremos<br />

felicitarnos, <strong>de</strong> momento <strong>de</strong>bemos agra<strong>de</strong>cer<br />

a la Generalitat <strong>de</strong> <strong>Catalunya</strong> y particularmente<br />

a la Agència Catalana <strong>de</strong> Consum el interés<br />

y apoyo prestado a este proyecto encaminado<br />

a conseguir una mayor calidad <strong>de</strong> vida para<br />

los celíacos.<br />

editorial<br />

JULIOL 2005 TRIBUNA CELÍACA 5<br />

editorial


incón científico<br />

rincón científico<br />

6 TRIBUNA CELÍACA JULIOL 2005<br />

La actuación <strong>de</strong>ntal<br />

en los pacientes celíacos<br />

Joan Rossell<br />

Odontólogo<br />

joanrossell@gmail.com<br />

INTRODUCCIÓN<br />

La enfermedad celíaca (EC) es una enfermedad<br />

autoinmune caracterizada por una anormalidad<br />

<strong>de</strong> la mucosa intestinal <strong>de</strong>pendiente<br />

<strong>de</strong>l gluten. Entre las afectaciones obviamente<br />

intestinales, también observamos en nuestro<br />

ámbito las más <strong>de</strong>sconocidas manifestaciones<br />

orales. Las afectaciones bucales <strong>de</strong> la EC<br />

pue<strong>de</strong>n <strong>de</strong>tectarse incluso antes que los padres<br />

sepan que su hijo/a sufre dicha enfermedad.<br />

Una <strong>de</strong>tección temprana <strong>de</strong> la enfermedad<br />

ayuda a un <strong>de</strong>sarrollo psicológico y físico<br />

normal, a la vez que disminuye la posibilidad<br />

<strong>de</strong> <strong>de</strong>sarrollar linfomas, neoplasias gastrointestinales<br />

y otros trastornos orales como pérdidas<br />

<strong>de</strong> material <strong>de</strong>ntario o aparición <strong>de</strong> aftas<br />

bucales.<br />

DIAGNÓSTICO<br />

En el ámbito estrictamente odontológico<br />

es común observar como manifestaciones<br />

orales <strong>de</strong> la EC 1 :<br />

• estomatitis aftosas recurrentes (Fig. 1)<br />

• lesiones hipoplásicas <strong>de</strong>l esmalte (Fig. 2)<br />

Fig. 1 Fig. 2<br />

Los pacientes que presenten ambas consi<strong>de</strong>raciones,<br />

aún y no presentar alteraciones<br />

gastrointestinales, <strong>de</strong>berían someterse a procedimientos<br />

diagnósticos para <strong>de</strong>scartar la<br />

presencia <strong>de</strong> la EC 1 . La formación <strong>de</strong> los dientes<br />

en la boca empieza a una edad muy tem-<br />

prana mediante la calcificación por capas <strong>de</strong><br />

la estructura <strong>de</strong>ntal. Esta estructura se compone<br />

básicamente <strong>de</strong> tres capas:<br />

1. Esmalte Dental: es la capa más superficial<br />

<strong>de</strong>l diente y el tejido más resistente<br />

<strong>de</strong>l cuerpo humano. Es la primera protección<br />

y la capa que <strong>de</strong>be resistir el ataque <strong>de</strong> las<br />

bacterias.<br />

2. Dentina: es la capa interna y la que da<br />

color al diente. Es <strong>de</strong> menor resistencia que<br />

el esmalte y la última protección antes <strong>de</strong> llegar<br />

al nervio<br />

3. Cemento: no es visible en condiciones<br />

<strong>de</strong> salud <strong>de</strong> los dientes y las encías y es la<br />

zona que se sujeta al hueso mediante fibras<br />

elásticas llamadas ligamento periodontal.<br />

ENCÍA<br />

HUESO<br />

CEMENTO<br />

ESMALTE<br />

DENTINA<br />

LIGAMENTO<br />

PERIODONTAL<br />

Una revisión <strong>de</strong>ntal temprana con un odontólogo<br />

familiarizado con la EC pue<strong>de</strong> <strong>de</strong>scubrir<br />

las lesiones más frecuentemente asociadas<br />

que se caracterizan básicamente por la<br />

aparición <strong>de</strong> <strong>de</strong>fectos en el esmalte y raramente<br />

es una asociación <strong>de</strong> casualidad 2 . Estas<br />

lesiones tien<strong>de</strong>n a ser <strong>de</strong> un color café o<br />

amarillentas, simétricas, en ambos lados <strong>de</strong><br />

la boca y distribuidas cronológicamente en


or<strong>de</strong>n <strong>de</strong> formación. Los dientes más comúnmente<br />

afectados son los incisivos y los primeros<br />

molares 3 . Precisamente estos dientes<br />

empiezan a formarse en la misma época. La<br />

afectación <strong>de</strong>ntal aparece en el 69% <strong>de</strong> la<br />

<strong>de</strong>ntición permanente 4 .<br />

Los estudios más recientes <strong>de</strong> las Universida<strong>de</strong>s<br />

europeas sí <strong>de</strong>scubren la mayor prevalencia<br />

<strong>de</strong> <strong>de</strong>fectos en la formación <strong>de</strong>l esmalte<br />

<strong>de</strong> los dientes permanentes en los pacientes<br />

con EC 5 . Estos <strong>de</strong>fectos en el esmalte<br />

no aumentan el riesgo <strong>de</strong> tener caries si la<br />

higiene oral es buena.<br />

TRATAMIENTO<br />

La primera revisión con el odontólogo <strong>de</strong>bería<br />

realizarse a los 3-4 años <strong>de</strong> edad. Este<br />

tipo <strong>de</strong> visitas sirven para familiarizar a los<br />

niños con la consulta y no significan necesariamente<br />

que se <strong>de</strong>ba realizar algún tipo <strong>de</strong><br />

tratamiento. El objetivo es establecer las pautas<br />

<strong>de</strong> higiene oral y que los padres conozcan<br />

las diferentes técnicas <strong>de</strong> cepillado. Éste es<br />

también un buen momento para observar la<br />

correcta función <strong>de</strong> los dientes, la musculatura<br />

oral y la lengua. La prevención forma una<br />

parte esencial <strong>de</strong> cualquier enfermedad, y la<br />

consulta <strong>de</strong>l odontólogo forma parte esencial<br />

y muchas veces olvidada en el diagnóstico <strong>de</strong><br />

la EC.<br />

Tal como hemos comentado, una <strong>de</strong> las<br />

dos manifestaciones orales más frecuentes<br />

es la estomatitis aftosa que se caracteriza<br />

por la aparición <strong>de</strong> aftas o llagas en toda la<br />

boca y las molestias <strong>de</strong>rivadas <strong>de</strong> ello. El tratamiento<br />

es básicamente sintomatológico ya<br />

que su aparición es espontánea y se le han<br />

atribuido múltiples causas, aunque no se ha<br />

<strong>de</strong>mostrado que ninguna <strong>de</strong> ellas sea<br />

patognomónica.<br />

En el caso <strong>de</strong> las hipoplasias <strong>de</strong>l esmalte,<br />

la afectación es tanto estética como <strong>de</strong> salud<br />

<strong>de</strong>ntal. Según el grado <strong>de</strong> afectación <strong>de</strong>l esmalte<br />

<strong>de</strong>bería incluirse en una profilaxis <strong>de</strong><br />

fluorizaciones así como un examen exhaustivo<br />

en busca <strong>de</strong> caries incipientes. Mientras<br />

en el caso <strong>de</strong> la estomatitis ésta acostumbra<br />

a ser generalizada, los <strong>de</strong>fectos <strong>de</strong> esmalte<br />

tien<strong>de</strong>n a ser más localizados y no hay tanta<br />

generalización <strong>de</strong> las lesiones. Los pacientes<br />

con EC <strong>de</strong>berían incluirse en un protocolo <strong>de</strong><br />

control y tratamiento <strong>de</strong> dichas lesiones para<br />

evitar posibles problemas <strong>de</strong>ntales, ya que una<br />

vez iniciada la lesión la restauración es más<br />

compleja en este tipo <strong>de</strong> esmalte.<br />

CONCLUSIONES<br />

1. La boca es un medio para la <strong>de</strong>tección<br />

precoz <strong>de</strong> la enfermedad celíaca.<br />

2. Las lesiones asociadas son la estomatitis<br />

aftosa y las hipoplasias <strong>de</strong>l esmalte.<br />

3. La prevención es clave para establecer<br />

unas pautas <strong>de</strong> higiene oral y control <strong>de</strong> las<br />

lesiones.<br />

4. Una visita precoz con el odontólogo<br />

habituado a esta enfermedad pue<strong>de</strong> prevenir<br />

estos problemas y ofrecer la solución más<br />

a<strong>de</strong>cuada.<br />

5. Los casos más afectos <strong>de</strong>berían incluirse<br />

en un protocolo <strong>de</strong> control y tratamiento.<br />

BIBLIOGRAFÍA<br />

1. Pastore L y cols. Importance of<br />

oral signs in the diagnosis of atypical<br />

forms of celiac disease. Recenti Prog<br />

Med 2004; Oct 95 (10):482-90<br />

2. Giammaria G, Ciavarelli ML,<br />

Giammaria AF. Hipoplasia of enamel.<br />

A useful marker in the diagnosis of<br />

celiac disease in its subclinical form.<br />

Minerva Stomatol 1996; Jul-Aug 45(7-<br />

8):341-4<br />

3. Aguirre JM y cols. Dental enamel<br />

<strong>de</strong>fects in celiac patients. Oral Surg<br />

Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod<br />

1997. Dec; 84(6):646-50<br />

4. Aine L y cols. Dental enamel<br />

<strong>de</strong>fects in celiac disease. J Oral Pathol<br />

Med. 1990 Jul;19(6):241-5<br />

5. Priovolou CH, Van<strong>de</strong>ras AP,<br />

Papagiannoulis L. A comparative study<br />

on the prevalence of enamel <strong>de</strong>fects<br />

and <strong>de</strong>ntal caries in children and<br />

adolescents with and without coeliac<br />

disease. Eur J Paediatr Dent 2004 Jun;<br />

5(2):102-6<br />

rincón científico<br />

JULIOL 2005 TRIBUNA CELÍACA 7<br />

rincón científico


incón científico<br />

rincón científico<br />

Congreso Internacional<br />

sobre la Enfermedad Celíaca<br />

8 TRIBUNA CELÍACA JULIOL 2005<br />

Anna Gibert Casamada. Florencia 15, 16 y 17 <strong>de</strong> abril 2005<br />

L’Associació italiana <strong>de</strong> celiaquia va<br />

organitzar un congrés internacional sobre la<br />

malaltia celíaca (MC). El congrés va tractar <strong>de</strong>s<br />

<strong>de</strong> les darreres novetats en recerca fins a les<br />

perspectives terapèutiques <strong>de</strong> la malaltia. Hi<br />

van participar científics <strong>de</strong> tot el món, molt<br />

reconeguts dins <strong>de</strong> l’àmbit <strong>de</strong> la malaltia<br />

celíaca. Es va presentar informació molt<br />

novedosa i <strong>de</strong> molta qualitat. El congrés va<br />

comptar amb una assistència <strong>de</strong> fins a 600<br />

persones i les ponències van ser imparti<strong>de</strong>s,<br />

entre d’altres, per figures tan rellevants com<br />

L.M. Sollid (Oslo, NORUEGA), F. Koning (Lei<strong>de</strong>n,<br />

HOLANDA), M. Maki (Tampere, FINLÀNDIA), C.<br />

Cattasi (Ancona, ITÀLIA), E. Mén<strong>de</strong>z (Madrid,<br />

ESPANYA), M. Stern (Tübingen, ALEMANYA),<br />

A. Fassano (Baltimore, USA), R. P. An<strong>de</strong>rson<br />

(Melbourne, AUSTRÀLIA), N. Cerf-Bensussan<br />

(París, FRANÇA), A. Sette (San Diego, USA),<br />

R. Troncone (Nàpols, ITÀLIA).<br />

Per a mi en particular, <strong>de</strong>scobrir la celiaquia<br />

a Itàlia m’ha omplert d’esperança. He vist com<br />

la malaltia pot ésser multitudinària en els<br />

països on s’ha avançat eficaçment en la seva<br />

<strong>de</strong>tecció. He vist com en el país <strong>de</strong> la pasta i<br />

La Asociación italiana <strong>de</strong> celiaquía organizó<br />

un congreso internacional sobre la enfermedad<br />

celíaca (EC). El congreso trató, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> las últimas<br />

noveda<strong>de</strong>s en investigación a las perspectivas<br />

terapéuticas <strong>de</strong> la enfermedad. Participaron<br />

científicos <strong>de</strong> todo el mundo, muy reconocidos<br />

en el ámbito <strong>de</strong> la EC. Se presentó información<br />

muy novedosa y <strong>de</strong> mucha calidad. El<br />

congreso contó con la asistencia <strong>de</strong> 600 personas<br />

y las ponencias fueron impartidas, entre<br />

otros, por figuras tan relevantes como L. M.<br />

Sollid (Oslo, NORUEGA), F. Koning (Lei<strong>de</strong>n, HO-<br />

LANDA), M. Makï (Tampere, FINLANDIA), C.<br />

Cattasi (Ancona, ITALIA), E. Mén<strong>de</strong>z (Madrid,<br />

ESPAÑA), M. Stern (Tübingen, ALEMANIA), A.<br />

Fassano (Baltimore, USA), R. P. An<strong>de</strong>rson<br />

(Melbourne, AUSTRALIA), N. Cerf-Bensussan<br />

(París, FRANÇA), A. Sette (San Diego, USA), R.<br />

Troncone (Nápoles, ITALIA).<br />

Para mi en particular, <strong>de</strong>scubrir la celiaquia<br />

en Italia me ha llenado <strong>de</strong> esperanza. He visto<br />

como la enfermedad pue<strong>de</strong> ser multitudinaria<br />

en los países don<strong>de</strong> se ha avanzado eficazmente<br />

en su <strong>de</strong>tección. He visto como en el<br />

país <strong>de</strong> la pasta y la pizza tienes al alcance


la pizza, tenies a l’abast restaurants on oferien<br />

menjars sense gluten no només recopilats en<br />

un llibret com si <strong>de</strong> la llista d’aliments es<br />

tractés, sinó també com a part <strong>de</strong> la informació<br />

que ofereixen els hotels. He vist un país on la<br />

recerca <strong>de</strong> la MC ocupa un lloc important entre<br />

la classe mèdica i científica, on els aliments<br />

sense gluten estan subvencionats, on hi ha<br />

una gran varietat d’aliments especials i on han<br />

<strong>de</strong>senvolupat una llei per <strong>de</strong>finir quan un<br />

aliment és sense gluten.<br />

A continuació us resumeixo el contingut <strong>de</strong>l<br />

congrés:<br />

PROGRÉS DE LA PATOGÈNESI<br />

En aquesta secció, N.E. Pogna va fer un<br />

repàs <strong>de</strong> la genètica <strong>de</strong>ls cereals i <strong>de</strong> la seva<br />

toxicitat. Es va recalcar el llarg genoma <strong>de</strong>l<br />

blat, que <strong>de</strong>penent <strong>de</strong> les espècies pot arribar<br />

a tenir fins a 150.000 gens. Va concloure<br />

que la fracció tòxica <strong>de</strong>l blat avui en dia està<br />

ben <strong>de</strong>finida i caracteritzada, sent l’exemple<br />

més estudiat el pèptid 33-mer <strong>de</strong> l’alfa-gliadina.<br />

M. Piacentini va comentar el paper <strong>de</strong> la<br />

transglutaminasa tissular (TG2) en la<br />

patogènesi <strong>de</strong> la malaltia i la seva relació amb<br />

els processos d’inflamació i autoinmunització.<br />

L.M. Sollid va parlar <strong>de</strong>ls diferents<br />

mecanismes d’activació <strong>de</strong> les cèl·lules T. Va<br />

explicar que l’HLA DQ2/DQ8 és un <strong>de</strong>ls responsables<br />

<strong>de</strong> l’activació <strong>de</strong> les cèl·lules T i que rincón<br />

restaurantes don<strong>de</strong> ofrecen comidas sin gluten<br />

no sólo recogidos en un libro como si <strong>de</strong> la<br />

lista <strong>de</strong> alimentos se tratara sino también como<br />

parte <strong>de</strong> la información que ofrecen los hoteles.<br />

He visto un país don<strong>de</strong> la investigación <strong>de</strong><br />

la EC ocupa un lugar muy importante entre la<br />

clase medica y científica, don<strong>de</strong> los alimentos<br />

sin gluten están subvencionados, don<strong>de</strong> hay<br />

una gran variedad <strong>de</strong> alimentos especiales y<br />

don<strong>de</strong> han <strong>de</strong>sarrollado una ley para <strong>de</strong>finir<br />

cuando un alimento es sin gluten.<br />

A continuación os resumo el contenido <strong>de</strong>l<br />

congreso:<br />

PROGRESOS EN PATOGÉNESIS<br />

En esta sección, N.E. Pogna hizo un repaso<br />

<strong>de</strong> la genética <strong>de</strong> los cereales y <strong>de</strong> su toxicidad.<br />

Recalcó el largo genoma <strong>de</strong>l trigo, que<br />

<strong>de</strong>pendiendo <strong>de</strong> la especie pue<strong>de</strong> llegar a tener<br />

hasta 150.000 genes. Concluyó que la<br />

fracción tóxica <strong>de</strong>l trigo hoy en día está bien<br />

<strong>de</strong>finida y caracterizada, siendo el ejemplo más<br />

estudiado el péptido 33-mer <strong>de</strong>l alfa-gliadina.<br />

M. Piacentini comentó el papel <strong>de</strong> la<br />

transglutaminasa tisular (TG2) en la<br />

patogénesis <strong>de</strong> la enfermedad y su relación<br />

con los procesos <strong>de</strong> inflamación y<br />

autoinmunización.<br />

L.M. Sollid habló <strong>de</strong> los diferentes mecanismos<br />

<strong>de</strong> activación <strong>de</strong> las células T. Explicó<br />

que el HLA DQ2/DQ8 es uno <strong>de</strong> los responsa-<br />

científico<br />

JULIOL 2005 TRIBUNA CELÍACA 9<br />

rincón científico


incón científico<br />

rincón científico<br />

El Dr. Fassano con ponentes <strong>de</strong>l Congreso.<br />

10 TRIBUNA CELÍACA JULIOL 2005<br />

per tant és necessari però no suficient per<br />

<strong>de</strong>senvolupar la MC.<br />

F. Koning va explicar que la toxicitat <strong>de</strong>ls<br />

cereals està basada en l’estimulació i<br />

reactivitat <strong>de</strong> les cèl·lules T contra pèptids<br />

homòlegs i en va explicar els diferents<br />

mecanismes. També va parlar <strong>de</strong>l risc <strong>de</strong>ls<br />

diferents tipus d’HLA-DQ2, <strong>de</strong>penent <strong>de</strong> si són<br />

DR3, DR7 o altres. Va justificar que la quantitat<br />

<strong>de</strong> gluten és important en quant a <strong>de</strong>senvolupar<br />

la malaltia i en conseqüència recomana que la<br />

introducció <strong>de</strong>l gluten en nadons sigui gradual<br />

i que fins als dotze mesos es mantingui per<br />

sota <strong>de</strong>ls 6-9 g <strong>de</strong> gluten al dia.<br />

LA TERAPIA D’AVUI<br />

G. Gasbarrini va explicar que els malalts<br />

celíacs presenten un alt percentage <strong>de</strong> quadres<br />

d’ansietat i <strong>de</strong>pressió que milloren amb el<br />

temps un cop s’han adaptat a la dieta sense<br />

gluten. Aquests quadres d’ansietat i <strong>de</strong>pressió<br />

estan relacionats amb un mal estat general<br />

causat pels símptomes <strong>de</strong> la malaltia, la<br />

restricció dietètica, i l’impacte que té això en<br />

la vida social, molt semblant al que els passa<br />

als pacients diabètics. Aquest estat els porta<br />

moltes vega<strong>de</strong>s a abandonar la dieta. És per<br />

això que es recomana al pacient celíac suport<br />

psicològic que en molts casos condueix a una<br />

reducció <strong>de</strong> la <strong>de</strong>pressió, encara que pot persistir<br />

l’ansietat. El suport psicològic al pacient<br />

celíac ajuda a mantenir la dieta. Finalment va<br />

dir que la MC pot estar relacionada amb la<br />

migranya.<br />

bles <strong>de</strong> la activación <strong>de</strong> las células T y que<br />

por tanto es necesario pero no suficiente para<br />

<strong>de</strong>sarrollar la EC.<br />

F. Koning explicó que la toxicidad <strong>de</strong> los<br />

cereales está basada en la estimulación y<br />

reactividad <strong>de</strong> las células T contra péptidos<br />

homólogos y explicó los diferentes mecanismos.<br />

También habló <strong>de</strong>l riesgo <strong>de</strong> los diferentes<br />

tipos <strong>de</strong> HLA-DQ2, <strong>de</strong>pendiendo <strong>de</strong> si son<br />

DR3, DR7 u otros. Justificó que la cantidad <strong>de</strong><br />

gluten es importante en cuanto a <strong>de</strong>sarrollar<br />

la enfermedad y en consecuencia recomienda<br />

que la introducción <strong>de</strong>l gluten en bebés sea<br />

gradual y que hasta los doce meses se mantenga<br />

por <strong>de</strong>bajo <strong>de</strong> los 6-9 g <strong>de</strong> gluten al día.<br />

TERAPIA DE HOY<br />

G. Gasbarrini explicó que los enfermos<br />

celíacos presentan un alto porcentaje <strong>de</strong> cuadros<br />

<strong>de</strong> ansiedad y <strong>de</strong>presión que, con el tiempo,<br />

mejoran una vez adaptados a la dieta sin<br />

gluten. Estos cuadros <strong>de</strong> ansiedad y <strong>de</strong>presión<br />

están relacionados con una mal estado<br />

general causado por los síntomas <strong>de</strong> la enfermedad,<br />

la restricción dietética, y el impacto<br />

que ello tiene en la vida social, muy parecido<br />

a lo que pasa en pacientes diabéticos. Este<br />

estado les lleva muchas veces a abandonar la<br />

dieta. Por ello, en estas ocasiones se le recomienda<br />

al paciente celíaco soporte psicológico<br />

que en muchos casos conduce a una reducción<br />

<strong>de</strong> la <strong>de</strong>presión, aunque pue<strong>de</strong> persistir<br />

la ansiedad. El soporte psicológico al<br />

paciente celíaco ayuda a mantener la dieta.<br />

Finalmente dijo que la EC pue<strong>de</strong> estar también<br />

relacionada con la migraña.<br />

C. Cellier habló <strong>de</strong> la celiaquía refractaria,<br />

que es aquella que no reacciona a la dieta sin<br />

gluten y da lugar a serias complicaciones y<br />

manifestaciones extra intestinales, pudiendo<br />

conducir a la muerte <strong>de</strong>bido a malnutrición<br />

severa. El tratamiento recomendado son<br />

esteroi<strong>de</strong>s (clásicos o bu<strong>de</strong>sonida) y los<br />

immuno<strong>de</strong>presores.<br />

E. Mén<strong>de</strong>z habló <strong>de</strong> los métodos <strong>de</strong> análisis<br />

<strong>de</strong>l gluten. Informó <strong>de</strong> los progresos <strong>de</strong>l<br />

método R5 ELISA con un límite <strong>de</strong> <strong>de</strong>tección<br />

<strong>de</strong> hasta 3 ppm y <strong>de</strong> que se dispone <strong>de</strong> un<br />

estándar <strong>de</strong> referencia <strong>de</strong> gliadina. TambIén<br />

dijo que para un análisis completo es necesario<br />

combinar las técnicas inmunológicas (R5


JULIOL 2005 TRIBUNA CELÍACA <strong>11</strong>


incón científico<br />

rincón científico<br />

12 TRIBUNA CELÍACA JULIOL 2005<br />

C. Cellier va parlar <strong>de</strong> la celiaquia<br />

refractària, que és aquella que no reacciona a<br />

la dieta sense gluten i dóna lloc a serioses<br />

complicacions i manifestacions extra<br />

intestinals, po<strong>de</strong>nt conduir a la mort <strong>de</strong>guda a<br />

malnutrició severa. El tractament recomanat<br />

són esteroids (clàssics o bu<strong>de</strong>sonida) i els<br />

immuno<strong>de</strong>presors.<br />

E. Mén<strong>de</strong>z va parlar <strong>de</strong>ls mèto<strong>de</strong>s d’anàlisi<br />

<strong>de</strong>l gluten. Va informar <strong>de</strong>ls progressos <strong>de</strong>l<br />

mèto<strong>de</strong> R5 ELISA on s’ha aconseguit un límit<br />

<strong>de</strong> <strong>de</strong>tecció <strong>de</strong> fins a 3 ppm i <strong>de</strong> que ja es<br />

disposa d’un estàndard <strong>de</strong> referència <strong>de</strong><br />

gliadina. També va explicar que per una anàlisi<br />

completa és necessari combinar les tècniques<br />

immunològiques (R5 ELISA, Western Blot) i noimmunològiques<br />

(PCR a temps real).<br />

Es va parlar <strong>de</strong> la necessitat d’estudis<br />

clínics controlats i randomitzats per tal <strong>de</strong><br />

conèixer quina és la toxicitat <strong>de</strong>l gluten i així,<br />

en funció <strong>de</strong> la ingesta diària <strong>de</strong> gluten, po<strong>de</strong>r<br />

establir els límits <strong>de</strong>l productes sense gluten.<br />

En aquest línia, M. Maki va presentar un estudi<br />

prospectiu randomitzat a Finlàndia on no es<br />

va veure cap diferència entre els celíacs que<br />

seguien una dieta amb midó <strong>de</strong> blat i els que<br />

seguien una dieta sense. Per aquest país, i<br />

consi<strong>de</strong>rant que el gluten comença a ser tòxic<br />

a partir d’una ingesta <strong>de</strong> 10 mg/dia, el límit<br />

per als productes sense gluten estaria justificat<br />

a 100 ppm tenint en compte una ingesta <strong>de</strong><br />

fins a 100 g <strong>de</strong> productes sense gluten al dia.<br />

C. Catassi va presentar el seu estudi<br />

multicèntric prospectiu randomitzat <strong>de</strong> 39<br />

pacients. Va estudiar l’efecte en<br />

simptomatologia, marcadors serològics i<br />

ELISA, Western Blot) y no-immunológicas (PCR<br />

a tiempo real).<br />

Se habló <strong>de</strong> la necesidad <strong>de</strong> estudios clínicos<br />

controlados y randomizados con el fin <strong>de</strong><br />

conocer la toxicidad <strong>de</strong>l gluten y así, en función<br />

<strong>de</strong> la ingesta diaria <strong>de</strong> gluten, po<strong>de</strong>r establecer<br />

los límites <strong>de</strong> los productos sin gluten.<br />

En esta línea, M. Maki presentó un estudio<br />

prospectivo randomizado en Finlandia don<strong>de</strong><br />

no hay diferencia entre los celíacos que seguían<br />

dieta con productos <strong>de</strong> almidón <strong>de</strong> trigo<br />

y los que no. Para este país, y consi<strong>de</strong>rando<br />

que el gluten empieza a ser tóxico a partir<br />

<strong>de</strong> una ingesta <strong>de</strong> 10 mg / día, el límite para<br />

productos sin gluten estaría justificado en 100<br />

ppm teniendo en cuenta una ingesta <strong>de</strong> hasta<br />

100 g <strong>de</strong> productos sin gluten al día.<br />

C. Catassi presentó su estudio<br />

multicéntrico prospectivo randomizado en 39<br />

pacientes. Estudió el efecto en sintomatología,<br />

marcadores serológicos e histología al administrar<br />

0, 10 i 50 mg <strong>de</strong> gluten al día. Los<br />

resultados indicaron que no había cambios en<br />

la clínica o en los marcadores serológicos,<br />

pero sí encontró diferencias en las medidas<br />

histológicas. El estudio concluye que 10 mg /<br />

día <strong>de</strong> gluten son seguros, pero que 50 mg /<br />

día son motivo <strong>de</strong> alerta. Teniendo en cuenta<br />

una ingesta <strong>de</strong> productos sin gluten <strong>de</strong> hasta<br />

300 g / día, el límite <strong>de</strong> 20 ppm garantiza<br />

estar por <strong>de</strong>bajo <strong>de</strong> los 10 mg / día <strong>de</strong> gluten.<br />

Se concluyó que para <strong>de</strong>terminar cual sería<br />

el mejor límite para los productos sin gluten<br />

es muy importante disponer <strong>de</strong> datos <strong>de</strong> consumo<br />

<strong>de</strong> dichos productos, que será diferente<br />

en función <strong>de</strong> los hábitos y costumbres ali-


glosario <strong>de</strong> términos<br />

glosario <strong>de</strong> términos<br />

Antiendomisio EMA y Antitransglutaminasa<br />

ATG = Anticuerpos que se <strong>de</strong>tectan en la sangre y<br />

son útiles como marcadores serológicos <strong>de</strong> enfermedad<br />

celíaca activa.<br />

Autoinmune = Reacción en la que el sistema inmunológico<br />

<strong>de</strong> un individuo reacciona contra sus<br />

propios antígenos.<br />

EC = Enfermedad celíaca.<br />

EC refractaria = Enfermedad celíaca que no respon<strong>de</strong><br />

a la dieta sin gluten.<br />

Haplotipos HLA = Conjunto <strong>de</strong> alelos <strong>de</strong> locus diferentes,<br />

pero próximos, sobre un mismo<br />

cromosoma.<br />

Interleucina = Nombre dado a proteínas liberadas<br />

por los linfocitos T secretores, sensibilizados<br />

por el contacto con un antígeno específico.<br />

Morbilidad = Estudio <strong>de</strong> los efectos <strong>de</strong> una enfermedad<br />

en una población. Nombre y distribución <strong>de</strong><br />

las enfermeda<strong>de</strong>s que sufre una población en un<br />

momento dado.<br />

OMS/WHO = Organización mundial <strong>de</strong> la salud.<br />

Paucisintomáticas = Con síntomas menores.<br />

Screening = Cribaje o <strong>de</strong>spistaje.<br />

Antiendomisi EMA i Antitransglutaminasa ATG<br />

= Anticossos que es <strong>de</strong>tecten a la sang i són útils<br />

com a marcadors serològics <strong>de</strong> malaltia celíaca<br />

activa.<br />

Autoimmune = Reacció en la que el sistema<br />

immunològic d´un individu reacciona contra els seus<br />

propis antígens.<br />

Haplotips HLA = Conjunt d´alels <strong>de</strong> locus diferents,<br />

però pròxims, sobre un mateix cromosoma.<br />

Interleucina = Nom que es dóna a proteïnes<br />

allibera<strong>de</strong>s pels limfocits T secretors, sensibilitzats<br />

pel contacte amb un antígen específic.<br />

MC = Malaltia celíaca.<br />

MC refractària = Malaltia celíaca que no respon<br />

a la dieta sense gluten.<br />

Morbilitat = Estudi <strong>de</strong>ls efectes d’una malaltia en<br />

una població. Nom i distribució <strong>de</strong> les malalties que<br />

sofreix una població en un moment donat.<br />

OMS/WHO = Organització mundial <strong>de</strong> la salut.<br />

Paucisimptomàtica = Amb símptomes menors.<br />

Screening = Cribatge o <strong>de</strong>spistatge.<br />

JULIOL 2005 TRIBUNA CELÍACA 13


incón científico<br />

rincón científico<br />

14 TRIBUNA CELÍACA JULIOL 2005<br />

histologia en administrar 0, 10 i 50 mg <strong>de</strong><br />

gluten al dia. Els resultats van indicar que no<br />

hi havia canvis en la clínica o en els marcadors<br />

serològics, però sí que va trobar diferències<br />

en les mesures histològiques. L’estudi<br />

conclueix que 10 mg/dia <strong>de</strong> gluten són segurs,<br />

però que 50 mg/dia són motiu d’alerta. Tenint<br />

en compte una ingesta <strong>de</strong> productes sense<br />

gluten <strong>de</strong> fins a 300 g/dia, el límit <strong>de</strong> 20 ppm<br />

garanteix sempre estar per sota <strong>de</strong>ls 10 mg/<br />

dia <strong>de</strong> gluten.<br />

Es va concloure que per <strong>de</strong>terminar quin<br />

seria el millor límit per als productes sense<br />

gluten és molt important disposar <strong>de</strong> da<strong>de</strong>s<br />

<strong>de</strong> consum <strong>de</strong> productes sense gluten, que<br />

serà diferent en funció <strong>de</strong>ls hàbits i costums<br />

alimentaris <strong>de</strong> cada país. És conegut que la<br />

dieta mediterrània té una ingesta més gran<br />

<strong>de</strong> productes sense gluten que la que po<strong>de</strong>n<br />

tenir els països nòrdics.<br />

NOVES ESTRATÈGIES TERAPÈUTIQUES<br />

1. Detoxificació <strong>de</strong> la gliadina<br />

Els ponents G. Gray, M. Gobbetti, G. R.<br />

Corazza i F. Biagi van explicar com l’obtenció<br />

<strong>de</strong> pèptids genèticament <strong>de</strong>toxificats per<br />

enginyeria genètica és teòricament possible.<br />

En aquesta línia, es van presentar diversos<br />

estudis on s’aconseguia <strong>de</strong>toxificar la gliadina<br />

amb enzims com la prolilendopeptidasa o<br />

l’endopeptidasa <strong>de</strong>ls bacteris lactis o produint<br />

glutenines sense contaminació <strong>de</strong> gliadines.<br />

Això permetria produir productes amb menys<br />

cost i millor palatibilitat.<br />

A. Fassano va parlar sobre la possibilitat<br />

d’inhibir la zonulina, que és un regulador <strong>de</strong> la<br />

permeabilitat intestinal.<br />

R.P. An<strong>de</strong>rson va parlar <strong>de</strong>l <strong>de</strong>senvolupament<br />

d’una vacuna per la MC, basada en<br />

la i<strong>de</strong>ntificació <strong>de</strong>ls epítops tòxics <strong>de</strong> la gliadina.<br />

Es preveu en 2-3 anys començar estudis<br />

clínics. També va dir que la vacuna<br />

sembla tenir més possibilitats en la MC que<br />

en altres malalties autoimmunes.<br />

2. Teràpia biològica<br />

Es va parlar <strong>de</strong> les possibilitats <strong>de</strong> l’ús i el<br />

paper <strong>de</strong> les citoquines IL-15 i IL-10 en el<br />

tractament <strong>de</strong> la celiaquia. N. Cerf-Bensussan<br />

va explicar l’ús d’inhibir la IL-15 en el tractament<br />

<strong>de</strong> la celiaquia refractària i C. Gianfrani va<br />

mentarios <strong>de</strong> cada país. Es conocido que la<br />

dieta mediterránea tiene una ingesta mayor<br />

<strong>de</strong> productos sin gluten que la que puedan<br />

tener los países nórdicos.<br />

NUEVAS ESTRATEGIAS TERAPÉUTICAS<br />

1. Detoxificación <strong>de</strong> la gliadina<br />

Los ponentes G. Gray, M. Gobbetti, G. R.<br />

Corazza y F. Biagi explicaron cómo la obtención<br />

<strong>de</strong> péptidos genéticamente <strong>de</strong>toxificados<br />

por ingeniería genética es teóricamente posible.<br />

En esta línea, se presentaron diversos<br />

estudios don<strong>de</strong> se conseguía <strong>de</strong>toxificar la<br />

gliadina con enzimas como la prolilendopeptidasa<br />

o la endopeptidasa <strong>de</strong> las bacterias<br />

lácticas o produciendo gluteninas sin contaminación<br />

<strong>de</strong> gliadinas. Esto permitiría producir<br />

productos con menos coste y mejor<br />

palatibilidad.<br />

A. Fassano habló sobre la posibilidad <strong>de</strong><br />

inhibir la zonulina que es un regulador <strong>de</strong> la<br />

permeabilidad intestinal.<br />

R.P. An<strong>de</strong>rson habló <strong>de</strong>l <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> una<br />

vacuna para la EC, basada en la i<strong>de</strong>ntificación<br />

<strong>de</strong> los epítopos tóxicos <strong>de</strong> la gliadina. Se prevé<br />

empezar estudios clínicos en 2-3 años.<br />

También comentó que la vacuna parece tener<br />

más posibilida<strong>de</strong>s en la EC que en otras enfermeda<strong>de</strong>s<br />

autoinmunes.<br />

2. Terapia biológica<br />

Se habló <strong>de</strong> las posibilida<strong>de</strong>s <strong>de</strong>l uso y el<br />

papel <strong>de</strong> las citoquinas IL-15 y IL-10 en el tratamiento<br />

<strong>de</strong> la celiaquía. N. Cerf-Bensussan explicó<br />

el uso <strong>de</strong> inhibir la IL-15 en el tratamiento <strong>de</strong><br />

la celiaquía refractaria y C. Gianfrani <strong>de</strong>mostró<br />

que el tratamiento con IL-10 era capaz <strong>de</strong> suprimir<br />

la respuesta inmune <strong>de</strong> la gliadina. A. Sette<br />

concluyó que aunque se requiere más investigación,<br />

es posible disminuir la inmunogenicidad<br />

<strong>de</strong> las proteínas en humanos.<br />

3. Los anticuerpos anti-F-actina en el diagnóstico<br />

<strong>de</strong> la celiaquía<br />

Hablaron <strong>de</strong> este nuevo marcador<br />

serológico, indicador <strong>de</strong> la atrofia intestinal <strong>de</strong><br />

la celiaquía. El marcador se encontró presente<br />

exclusivamente en pacientes con atrofia severa<br />

y se presentó como un potencial sustituto <strong>de</strong> la<br />

biopsia intestinal o en casos en que es imposible<br />

realizarla. También se remarcó su utilidad


<strong>de</strong>mostrar que el tractament amb IL-10 era<br />

capaç <strong>de</strong> suprimir la resposta immune <strong>de</strong><br />

la gliadina. A. Sette va concloure que tot i<br />

que es requereix més recerca, és possible<br />

disminuir la immunogenicitat <strong>de</strong> les<br />

proteïnes en humans.<br />

3. Els anticossos anti-F-actina en el<br />

diagnòstic <strong>de</strong> la celiaquia<br />

Es va parlar d’aquest nou marcador<br />

serològic, indicador <strong>de</strong> l’atròfia intestinal <strong>de</strong> la<br />

celiaquia. El marcador es va trobar present<br />

exclusivament en pacients amb atròfia severa<br />

i es va presentar com una potencial substitució<br />

<strong>de</strong> la biòpsia intestinal o en casos en que és<br />

impossible realitzar-la. També es va remarcar<br />

la seva utilitat en el seguiment <strong>de</strong>l pacient amb<br />

el temps ja que es negativitza quan la mucosa<br />

intestinal es normalitza.<br />

4. Mo<strong>de</strong>ls animals<br />

Es van presentar diversos estudis amb<br />

mo<strong>de</strong>ls animals per estudiar la celiaquia. C.<br />

David va presentar el seus ratolins tansgènics<br />

HLA classe II. R. Troncone va presentar el<br />

mo<strong>de</strong>l <strong>de</strong> ratolí NOD. H. Tlaskalova va presentar<br />

un estudi en ratolins sobre l’efecte protector<br />

<strong>de</strong> la llet materna en el <strong>de</strong>senvolupament<br />

<strong>de</strong> la intolerància al gluten, així com<br />

l’efecte protector <strong>de</strong> EGF en les fórmules infantils.<br />

5. Teràpia genètica<br />

M. Lon<strong>de</strong>i va parlar <strong>de</strong> la possibilitat <strong>de</strong><br />

transformar les cèl·lules T patològiques en<br />

cèl·lules T terapèutiques reguladores, però va<br />

assenyalar que la teràpia genètica pot tenir<br />

efectes secundaris, presenta dificultats ètiques<br />

i és molt costosa.<br />

PREVENCIÓ<br />

Dins d’aquest capítol es va parlar <strong>de</strong>l risc<br />

<strong>de</strong> <strong>de</strong>senvolupar la malaltia en individus HLA<br />

DQ2 i DQ8, <strong>de</strong> l’efecte <strong>de</strong> l’ús <strong>de</strong> les fòrmules<br />

<strong>de</strong> les llets adapta<strong>de</strong>s infantils i <strong>de</strong> l’efecte <strong>de</strong><br />

l’edat <strong>de</strong> la introducció <strong>de</strong>l gluten en la dieta.<br />

E. Fabiani va explicar un estudi en curs sobre<br />

nadons genèticament predisposats i l’efecte<br />

<strong>de</strong> la llet materna / fòrmules infantils i <strong>de</strong> l’edat<br />

d’introducció <strong>de</strong>l gluten en el <strong>de</strong>senvolupmanet<br />

<strong>de</strong> la malaltia.<br />

en el seguimiento <strong>de</strong>l paciente ya que se<br />

negativiza cuando la mucosa intestinal se normaliza.<br />

4. Mo<strong>de</strong>los animales<br />

Se presentaron diversos estudios en animales<br />

para estudiar la celiaquía. C. David presentó<br />

sus ratones transgénicos HLA clase II.<br />

R. Troncone presentó el mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong> ratón NOD.<br />

H. Tlaskalova presentó un estudio en ratones<br />

sobre el efecto protector <strong>de</strong> la leche materna<br />

en el <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> la intolerancia al gluten,<br />

así como el efecto protector <strong>de</strong> EGF en las<br />

fórmulas infantiles.<br />

5. Terapia genética<br />

M. Lon<strong>de</strong>i habló <strong>de</strong> la posibilidad <strong>de</strong> transformar<br />

las células T patológicas en células T<br />

terapéuticas reguladoras, pero señaló que la<br />

terapia genética pue<strong>de</strong> tener efectos secundarios,<br />

presenta dificulta<strong>de</strong>s éticas y es muy cara.<br />

PREVENCIÓN<br />

Dentro <strong>de</strong> este capítulo se habló <strong>de</strong>l riesgo<br />

<strong>de</strong> <strong>de</strong>sarrollar la enfermedad en individuos<br />

HLA DQ2 y DQ8, <strong>de</strong>l efecto <strong>de</strong>l uso <strong>de</strong> las<br />

fórmulas <strong>de</strong> leches infantiles y <strong>de</strong>l efecto <strong>de</strong><br />

la edad <strong>de</strong> introducción <strong>de</strong>l gluten en la dieta.<br />

E. Fabiani explicó un estudio en curso sobre<br />

bebés genéticamente predispuestos y el efecto<br />

<strong>de</strong> la leche materna / fórmulas infantiles y<br />

<strong>de</strong> la edad <strong>de</strong> introducción <strong>de</strong>l gluten en el<br />

<strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> la enfermedad.<br />

rincón científico<br />

JULIOL 2005 TRIBUNA CELÍACA 15<br />

rincón científico


asociación<br />

asociación<br />

16 TRIBUNA CELÍACA JULIOL 2005<br />

Més empreses alimentàries<br />

adheri<strong>de</strong>s al Pacte <strong>de</strong><br />

la Generalitat<br />

<strong>de</strong> <strong>Catalunya</strong><br />

Més empreses s’ han adherit al Pacte per<br />

al celíac i el diabétic, que aquesta vegada<br />

han signat amb el conseller <strong>de</strong> Comerç,<br />

Turisme i Consum, Josep Huguet. (7 febrer <strong>de</strong><br />

2005).<br />

Aquestes empreses són: Extrapernil,<br />

Embotits i Càrniques <strong>de</strong> la Selva, Boadas<br />

1880, Bon Preu, (el qual ha ampliat la seva<br />

oferta inicial) Molí <strong>de</strong> Pomerí, Inpralsa,<br />

Cap<strong>de</strong>vila Germans, Schorn, Embotits<br />

Estamariu, Artur Piquet, i Embutidos Ona.<br />

Aquestes noves adhesions s’afegeixen a les<br />

empreses que ja l’utilitzaven en les seves<br />

respectives marques, i que són: Caprabo,<br />

Mercadona, Condis Supermercats, Bon Preu,<br />

Bombons Blasi, Trias Néts <strong>de</strong> Joaquim, Productora<br />

Alimenticia General Española,<br />

Antonijoan i Industrias Rodríguez.<br />

Més d’un centenar <strong>de</strong> productes <strong>de</strong> les<br />

seves marques comercials compten amb el<br />

distintiu. Es tracta <strong>de</strong> productes susceptibles<br />

<strong>de</strong> contenir gluten com els embotits, patés,<br />

torrons, etc. D’aquesta manera el comprador<br />

i<strong>de</strong>ntificarà clarament si pot o no escollir el<br />

producte per consum <strong>de</strong> celíacs.<br />

El «Pacte per al Celíac i el Diabétic» ha estat<br />

impulsat pel Departament <strong>de</strong> Comerç, Turisme<br />

i Consum en col.laboració amb les associacions<br />

<strong>de</strong> celíacs i diabètics <strong>de</strong> <strong>Catalunya</strong> i hi<br />

van ser presents les seves presi<strong>de</strong>ntes, així<br />

com també el Director General <strong>de</strong> l'Agència<br />

Catalana <strong>de</strong> Consum, Enric Aloy.<br />

Info<br />

Nutricional<br />

Más empresas se han adherido al pacto<br />

para el celíaco y el diabético, que esta vez<br />

han firmado con el conseller <strong>de</strong> Comerç,<br />

Turisme i Consum, Josep Huguet. (7 febrero<br />

<strong>de</strong> 2005).<br />

Dichas empresas son: Extrapernil, Embotits<br />

i Càrniques <strong>de</strong> la Selva, Boadas 1880, Bon<br />

Preu (el cual ha ampliado su oferta <strong>de</strong> productos),<br />

Molí <strong>de</strong> Pomerí, Inpralsa, Cap<strong>de</strong>vila<br />

Germans, Schorn, Embotits Estamariu, Artur<br />

Piquet, y Embutidos Ona. Estas nuevas adhesiones<br />

se aña<strong>de</strong>n a las empresas que ya lo<br />

utilizaban en sus respectivas marcas, y que<br />

son: Caprabo, Mercadona, Condis<br />

Supermercats, Bon Preu, Bombons Blasi,<br />

Trias, Néts <strong>de</strong> Joaquim, Productora Alimenticia<br />

General Española, Antonijoan e Industrias<br />

Rodríguez.<br />

Más <strong>de</strong> un centenar <strong>de</strong> productos <strong>de</strong> sus<br />

marcas comerciales cuentan con el distintivo.<br />

Son productos susceptibles <strong>de</strong> contener gluten<br />

como pue<strong>de</strong>n ser embutidos, patés, turrones,<br />

etc. De esta forma el comprador i<strong>de</strong>ntificará<br />

claramente si pue<strong>de</strong> o no elegir el producto<br />

para consumo <strong>de</strong> celiacos.<br />

El «Pacto para el Celíaco y el Diabético»<br />

ha sido impulsado por el Departament <strong>de</strong><br />

Comerç, Turisme i Consum en colaboración<br />

con las asociaciones <strong>de</strong> celíacos y diabéticos<br />

<strong>de</strong> <strong>Catalunya</strong>, cuyas presi<strong>de</strong>ntas estuvieron<br />

presentes, así como el Director General <strong>de</strong> la<br />

Agència Catalana <strong>de</strong> Consum, Enric Aloy.


JULIOL 2005 TRIBUNA CELÍACA 17


asociación<br />

asociación<br />

Charla Charla sobre sobre celiaquía celiaquía<br />

en “Firasalut” “Firasalut” <strong>de</strong> Saba<strong>de</strong>ll Saba<strong>de</strong>ll<br />

SMAP MATARÓ<br />

18 TRIBUNA CELÍACA JULIOL 2005<br />

En el marc <strong>de</strong> la III edició <strong>de</strong> “Firasalut<br />

Saba<strong>de</strong>ll”, (6 nov 2004), el Dr. Josep Ramis,<br />

diagnosticat <strong>de</strong> celiaquia el 1998, en<br />

representació d’SMAP <strong>Celíacs</strong> <strong>de</strong> <strong>Catalunya</strong>,<br />

va donar una xerrada que duia per títol: “La<br />

malaltia celíaca: aspectes generals <strong>de</strong> la<br />

intolerància al gluten”.<br />

Va ser una xerrada pedagògica adreçada<br />

tant als celíacs com als qui no coneixien la<br />

malaltia i, en acabar, un bon nombre <strong>de</strong> persones<br />

es van adreçar al ponent per esclarir<br />

dubtes i fer preguntes.<br />

El passat dia <strong>11</strong> <strong>de</strong> novembre va tenir lloc<br />

a la sala d’actes <strong>de</strong> l’Hotel d’Entitats Sòciosanitàries<br />

<strong>de</strong> Mataró una conferència sobre la<br />

importància <strong>de</strong> les etiquetes, a càrrec <strong>de</strong> la<br />

dietista Marta Olmos <strong>de</strong> l’ADC (Associació <strong>de</strong><br />

Diabètics <strong>de</strong> <strong>Catalunya</strong>).<br />

Al llarg d’una hora, els assistents, prop d’un<br />

centenar, van po<strong>de</strong>r escoltar aspectes<br />

generals relacionats amb l’ etiquetatge i<br />

importants per als celíacs i els diabètics, així<br />

com sobre la rellevància i la necessitat <strong>de</strong> tenir<br />

un bon sistema d’etiquetatge per tal <strong>de</strong> fer la<br />

vida més fàcil als afectats d’aquests dos<br />

col·lectius.<br />

Aquesta és una mostra <strong>de</strong> la col·laboració<br />

existent <strong>de</strong>s <strong>de</strong> fa temps amb el col·lectiu <strong>de</strong><br />

diabètics, amb qui ja s’han fet altres activitats.<br />

Les preguntes i els dubtes adreçats pels<br />

assistents van <strong>de</strong>notar l’interès <strong>de</strong>l contingut<br />

<strong>de</strong> la xerrada, que fou molt ben acollida per<br />

part <strong>de</strong>ls assistents, membres d’ambdues<br />

associacions.<br />

Dentro <strong>de</strong>l marco <strong>de</strong> la III edición <strong>de</strong><br />

“Firasalut Saba<strong>de</strong>ll”, (6 nov 2004) el Dr. Josep<br />

Ramis, diagnosticado <strong>de</strong> celiaquía en 1998,<br />

dio una charla en representación <strong>de</strong> SMAP<br />

<strong>Celíacs</strong> <strong>de</strong> <strong>Catalunya</strong>, titulada: “La enfermedad<br />

celíaca: aspectos generales <strong>de</strong> la intolerancia<br />

al gluten”.<br />

Fue una charla pedagógica, dirigida tanto<br />

a celíacos como a aquellos que <strong>de</strong>sconocen<br />

la enfermedad y, al terminar, un buen número<br />

<strong>de</strong> personas se dirigieron al ponente para aclarar<br />

sus dudas y realizar preguntas.<br />

El pasado <strong>11</strong> <strong>de</strong> noviembre tuvo lugar<br />

en la sala <strong>de</strong> actos <strong>de</strong>l Hotel d’Entitats Sòciosanitàries<br />

<strong>de</strong> Mataró una conferencia sobre<br />

la importancia <strong>de</strong> las etiquetas, a cargo <strong>de</strong><br />

la dietista Marta Olmos, <strong>de</strong> la ADC<br />

(Associació <strong>de</strong> Diabètics <strong>de</strong> <strong>Catalunya</strong>).<br />

Durante una hora, los asistentes, alre<strong>de</strong>dor<br />

<strong>de</strong> un centenar, pudieron escuchar aspectos<br />

generales relacionados con el etiquetado<br />

<strong>de</strong> los productos e importantes para los<br />

celíacos y los diabéticos, así como sobre la<br />

relevancia y la necesidad <strong>de</strong> tener un buen<br />

sistema <strong>de</strong> etiquetado para hacer la vida más<br />

fácil a los afectados <strong>de</strong> ambos colectivos.<br />

Esta es una muestra <strong>de</strong> la colaboración<br />

existente <strong>de</strong>s<strong>de</strong> hace tiempo con el colectivo<br />

<strong>de</strong> diabéticos, con quienes hemos realizado<br />

otras activida<strong>de</strong>s.<br />

Las preguntas y las dudas dirigidas por<br />

parte <strong>de</strong> los asistentes <strong>de</strong>notaron el interés<br />

<strong>de</strong>l contenido <strong>de</strong> la charla, que fue muy bien<br />

acogida por parte <strong>de</strong> los asistentes miembros<br />

<strong>de</strong> ambas asociaciones.


Reunión anual CSIC<br />

Gluten 2005<br />

Como cada año hemos asistido a la reunión<br />

<strong>de</strong>l CSIC sobre los últimos avances en la <strong>de</strong>tección<br />

<strong>de</strong>l gluten. Tras la introducción por<br />

parte <strong>de</strong>l Director <strong>de</strong> la Oficina <strong>de</strong> Transferencia<br />

y Tecnología <strong>de</strong>l CSIC, Sr. D. José Luis <strong>de</strong><br />

Miguel , y en el precioso marco que es el salón<br />

<strong>de</strong> actos <strong>de</strong>l Consejo Superior <strong>de</strong> Investigaciones<br />

Científicas, los doctores Carmen<br />

Ribes y Luis Ortigosa, ambos asiduos a esta<br />

cita, hicieron, como siempre, unas magníficas<br />

exposiciones sobre la EC.<br />

A continuación, la presi<strong>de</strong>nta <strong>de</strong> SMAP<br />

<strong>Celíacs</strong> <strong>de</strong> <strong>Catalunya</strong> explicó la labor <strong>de</strong> nuestra<br />

asociación a lo largo <strong>de</strong> 28 años <strong>de</strong> servicio,<br />

siendo la primera que hubo en España y,<br />

<strong>de</strong>stacando el aumento <strong>de</strong> socios <strong>de</strong>s<strong>de</strong> su<br />

creación hasta el día <strong>de</strong> hoy. Señaló nuestra<br />

participación en la AOECS <strong>de</strong> la que SMAP es<br />

miembro fundador (Barcelona 1988) y asistencia<br />

al Prolamin Working Group <strong>de</strong>s<strong>de</strong> 1998.<br />

También presentó el logo registrado por la<br />

Generalitat que, sin ningún coste, conce<strong>de</strong> a<br />

los fabricantes <strong>de</strong> productos no específicos<br />

para celíacos, lo que permite que puedan seguir<br />

una dieta segura. Los controles <strong>de</strong> estos<br />

productos se realizan utilizando el método Elisa<br />

R5. En este caso es la Administración quien<br />

tiene la tutela y vela por su buen uso, y por el<br />

que ya se han interesado otras administraciones.<br />

En el turno <strong>de</strong> preguntas hubo para todos,<br />

en especial para el Dr. Mén<strong>de</strong>z, que tomó la<br />

palabra <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> que Cristina Garmendia<br />

presentara la nueva división que ha partido <strong>de</strong>l<br />

CSIC. En una exposición que duró alre<strong>de</strong>dor<br />

<strong>de</strong> hora y media el Dr. Mén<strong>de</strong>z <strong>de</strong>scribió los<br />

trabajos que lleva a cabo junto con su equipo,<br />

mencionó los estudios que varios científicos<br />

están haciendo actualmente y que se han presentado<br />

en el Congreso organizado en<br />

Florencia por la asociación <strong>de</strong> Italia (ver resumen<br />

pag. 8).<br />

Importante y variada la asistencia <strong>de</strong> público<br />

el viernes, ya que había representantes <strong>de</strong><br />

la administración, laboratorios, empresas <strong>de</strong><br />

productos sin gluten y otras (ej. cervezas) y<br />

también algún socio.<br />

El sábado se repitió la sesión con los mismos<br />

ponentes y también estuvo el presi<strong>de</strong>nte<br />

<strong>de</strong> FACE, que explicó cómo controlarían la<br />

marca. Dijo que iban a utilizar el método R5<br />

Mén<strong>de</strong>z y que <strong>de</strong>berían cumplir, quienes quisieran<br />

usarlo, un máximo <strong>de</strong> 10 ppm realizando<br />

los análisis en laboratorios acreditados por<br />

ENAC, y que establecería un control <strong>de</strong> sistemas.<br />

No explicaron cómo lo están haciendo<br />

hasta ahora, pero a la pregunta <strong>de</strong> un asistente<br />

sobre qué costes tendría ello, le respondieron<br />

que pensaban que no mucho más <strong>de</strong> lo<br />

que cuesta ahora ¿?<br />

Quedó claro que los fabricantes <strong>de</strong> productos<br />

sin gluten que no están en su lista no los<br />

recomiendan por eso, aunque los fabricantes<br />

tengan certificados correctos <strong>de</strong> otras fuentes.<br />

Sobre los límites <strong>de</strong> las 10 ppm intervinieron<br />

tanto la sala como los otros ponentes,<br />

consi<strong>de</strong>rando que aunque el método R5<br />

permite ver pocas ppm, no es a<strong>de</strong>cuado imponerlo.<br />

El Dr. Mén<strong>de</strong>z dijo que en Europa<br />

se remiendan 20 ppm para los productos<br />

libres <strong>de</strong> gluten por naturaleza y 100 ppm<br />

para los proce<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong>l almidón <strong>de</strong> trigo,<br />

cosa que subrayó la presi<strong>de</strong>nta <strong>de</strong> SMAP<br />

pues es la línea <strong>de</strong> Europa, como ya se publicó<br />

en TC 10; a<strong>de</strong>más se necesita experiencia<br />

para utilizar correctamente el método<br />

(tal como había ya <strong>de</strong>stacado el Dr.<br />

Mén<strong>de</strong>z en su exposición), y <strong>de</strong>jar tan poco<br />

margen pue<strong>de</strong> llevar a que los celíacos se<br />

que<strong>de</strong>n sin productos.<br />

asociación<br />

JULIOL 2005 TRIBUNA CELÍACA 19


Vista <strong>de</strong> Monóvar <strong>de</strong>s<strong>de</strong> Betíes<br />

20 TRIBUNA CELÍACA JULIOL 2005<br />

Semana <strong>de</strong> la Salud<br />

<strong>de</strong> Monóvar<br />

Baltasar Palicio<br />

SMAP Alacant<br />

Monóvar y la provincia <strong>de</strong> Alicante inauguraron el martes la Semana <strong>de</strong> la<br />

Salud <strong>de</strong> Monóvar 2005 con una charla sobre «Investigación científica y posibles<br />

nuevos tratamientos <strong>de</strong> la celiaquía», a cargo <strong>de</strong> Baltasar Palicio.<br />

Por la tar<strong>de</strong>, la Dra. Carme Farré <strong>de</strong>leitó a los celíacos <strong>de</strong> Monóvar, Novelda,<br />

Pinoso y Alicante con su disertación sobre «La Enfermedad celíaca: la más<br />

común y la menos infradiagnosticada», que fue seguida con gran atención.<br />

Carme Farré, con un lenguaje muy claro y ameno explicó los pormenores<br />

<strong>de</strong> la EC y al acabar la charla, abandonó la mesa y se sentó entre el público<br />

para seguir charlando sobre la EC.<br />

Pese a que miércoles y jueves no hubo charlas, la actividad en el stand no<br />

cesó, y el viernes Fe<strong>de</strong> Barrera explicó en qué consiste el Foro <strong>de</strong> Celíacos, y<br />

Emma Barriga, celíaca y en estos momentos ya licenciada en medicina, hizo una<br />

exposición sobre la enfermedad celíaca en el adulto ante una auditorio, que entendió<br />

perfectamente sus explicaciones y observaba con atención las diapositivas.<br />

Todas las charlas fueron transmitidas por la radio y la televisión locales,<br />

que tienen un altísimo índice <strong>de</strong> audiencia en esta localidad <strong>de</strong> cerca <strong>de</strong> 13.000<br />

habitantes. Pero, sobre todo, la Semana ha servido para poner en contacto y<br />

compartir experiencias con los <strong>11</strong> celíacos <strong>de</strong> Monóvar y con otros celíacos<br />

<strong>de</strong> la provincia como Pinoso, Novelda, Elda, Petrer, Villena, Elche, Alicante, El<br />

Campello, Rojales, Torrevieja, e incluso <strong>de</strong> Cartagena (Murcia).<br />

Para la organización <strong>de</strong> la Semana hemos contado con el apoyo <strong>de</strong> las<br />

empresas Glutano, Gullón, Grupo <strong>de</strong> Herboristería y Dietética (GHD), Dr. Schär<br />

y pana<strong>de</strong>ría José María García (<strong>de</strong> Alicante).


JULIOL 2005 TRIBUNA CELÍACA 21


asociación<br />

asociación<br />

Cata <strong>de</strong> panes<br />

El febrer passat es va realitzar el segon tast<br />

<strong>de</strong> pans <strong>de</strong>l projecte europeu SNP - Bread, al CSIC<br />

<strong>de</strong> València. Aquesta vegada hi van participar també<br />

celíacs. Ens vam<br />

reunir unes 60 persones<br />

en les instal·lacions<br />

d’IATA (Institut<br />

d’Agroquimica i<br />

Tecnologia <strong>de</strong>ls Aliments),<br />

tot i que <strong>de</strong><br />

les més <strong>de</strong> 100 inscripcions<br />

hi van haver<br />

més <strong>de</strong> 40 baixes<br />

molt a última<br />

hora. Po<strong>de</strong>u veure<br />

una representació<br />

<strong>de</strong>ls assistents a la<br />

fotografia que va fer<br />

el soci Antonio López.<br />

Una part <strong>de</strong>ls assistents hi van anar <strong>de</strong>s <strong>de</strong><br />

diferents punts pels seus propis mitjans, i d’altres<br />

vam compartir un agradable viatge en autocar<br />

<strong>de</strong>s <strong>de</strong> Barcelona.<br />

A tots els donem les gràcies i els recor<strong>de</strong>m<br />

que no <strong>de</strong>ixin <strong>de</strong> participar en el nou projecte <strong>de</strong><br />

l´associació que és l’estudi dietètic!<br />

22 TRIBUNA CELÍACA JULIOL 2005<br />

El pasado mes <strong>de</strong> febrero realizamos la segunda<br />

cata <strong>de</strong> panes <strong>de</strong>l proyecto europeo SNP - Bread, en<br />

el CSIC <strong>de</strong> Valencia. Esta vez también participaron<br />

celíacos. Nos reunimos<br />

60 personas en<br />

las instalaciones <strong>de</strong><br />

IATA (Instituto <strong>de</strong><br />

Agroquímica y Tecnología<br />

<strong>de</strong> los Alimentos).<br />

De las más <strong>de</strong><br />

100 inscripciones<br />

que tuvimos, muy a última<br />

hora se produjeron<br />

más <strong>de</strong> 40 bajas.<br />

Podéis ver una representación<br />

<strong>de</strong> los asistentes<br />

en la fotografía<br />

que hizo el socio<br />

Antonio López.<br />

Una parte <strong>de</strong> los asistentes fueron <strong>de</strong>s<strong>de</strong> diferentes<br />

puntos por sus propios medios, y otros<br />

compartimos un agradable viaje en autocar <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />

Barcelona.<br />

A todos les damos gracias y os recordamos<br />

que no <strong>de</strong>jéis <strong>de</strong> participar en el nuevo proyecto<br />

<strong>de</strong> la asociación que es el estudio dietético!<br />

FABRICANTES DE PRODUCTOS ESPECIALES<br />

PARA CELÍACOS:<br />

MUESLIS, BATIDOS, SUPLEMENTOS DIETÉTICOS,<br />

PASTA, HARINAS, ETC.<br />

C/ Henares, 16 • Velilla <strong>de</strong> San Antonio • 28891 Madrid


EXPOSALUD,<br />

Salón <strong>de</strong> la<br />

Salud<br />

y Calidad<br />

<strong>de</strong> Vida<br />

Por segundo año hemos tenido la oportunidad <strong>de</strong> impartir<br />

una charla sobre la dieta sin gluten en el Área <strong>de</strong><br />

Orientaciones Dietéticas <strong>de</strong> este Salón, celebrado los días<br />

27, 28 y 29 <strong>de</strong> mayo <strong>de</strong> 2005 en Fira Barcelona.<br />

Cristina Vaqué, dietista colaboradora <strong>de</strong> nuestra asociación,<br />

habló sobre la “Alimentación sin Gluten”.<br />

JULIOL 2005 TRIBUNA CELÍACA 23


entrevista<br />

Iniciativas para aliviar la celiaquía<br />

entrevista<br />

Lour<strong>de</strong>s Rodríguez<br />

A partir d’aquest número us oferim una sèrie <strong>de</strong> reportatges sobre<br />

gent que, d’alguna manera, coneix <strong>de</strong> prop la Malaltia Celíaca i<br />

participa en iniciatives per facilitar tasques quotidianes més<br />

assequibles a tots els qui no toleren el gluten. Si coneixeu algú que<br />

en l’àmbit personal o per mitjà d’una empresa col·labori en iniciatives<br />

d’aquesta mena, ja ho sabeu, expliqueu-nos-ho per escrit i ho<br />

publicarem. O si preferiu, n’hi ha prou que ens feu arribar les da<strong>de</strong>s.<br />

Entre tots hem <strong>de</strong> donar a conèixer tots els qui amb bones i<strong>de</strong>es<br />

minimitzen les limitacions <strong>de</strong>l dia a dia <strong>de</strong>ls celíacs!<br />

Entrevista a Carme Moreno, propietària <strong>de</strong>l Parc Infantil Camelot<br />

d’Olesa <strong>de</strong> Montserrat. En aquest centre d’entreteniment infantil,<br />

anomenat per molta gent “xiquipark”, s’hi fan festes d’aniversari i<br />

altres celebracions per a la mainada.<br />

24 TRIBUNA CELÍACA JULIOL 2005<br />

Quan vas obrir aquest parc infantil?<br />

– Ara fa dos anys.<br />

I sempre heu fet berenars per a nens?<br />

– Sí, <strong>de</strong>s que vam començar.<br />

En què consisteixen aquests àpats?<br />

– Normalment fem celebracions d’aniversari i tenim diversos<br />

menús, <strong>de</strong> diferents preus, però normalment consta<br />

d’un parell d’entrepans amb pa amb tomàquet i embotit,<br />

sucs i, al final <strong>de</strong> la festa, pastís i una paperina <strong>de</strong><br />

llaminadures, que tant agrada a la canalla.<br />

El que us fa diferents d’altres centres d’esbarjo<br />

infantils és que també feu berenars sense gluten,<br />

una cosa gens habitual. Això és perquè tens algun<br />

familiar celíac?<br />

– Doncs no, no coneixia ningú que fos celíac, ni tinc cap<br />

familiar que ho sigui, però per la televisió vaig saber <strong>de</strong><br />

l’existència <strong>de</strong> la Malaltia Celíaca.<br />

Aleshores, com va ser que et vas <strong>de</strong>cidir per afegir<br />

els menús especials sense gluten?<br />

– Vaig començar a pensar en la possibilitat d’oferir-ho<br />

com a una opció més. D’altra banda, també fem menús<br />

per a diabètics o, per exemple, per a musulmans que,<br />

per la seva religió, no po<strong>de</strong>n menjar embotits.<br />

Què vas fer per trobar el pa sense gluten?<br />

– Sovint vaig a la botiga <strong>de</strong> dietètica <strong>de</strong>l barri a comprar<br />

productes naturals per a la meva família i per a mi, ja que<br />

a casa prenem llet <strong>de</strong> soja, per exemple. Aleshores vaig<br />

<strong>de</strong>manar informació. De fet, com que sóc una mica<br />

“tafanera” i m’agrada saber <strong>de</strong> tot, vaig preguntar a la<br />

noia <strong>de</strong> la botiga i ella em va informar sobre la celiaquia<br />

i els productes específics que hi venen.<br />

A partir <strong>de</strong> este número os ofrecemos una serie <strong>de</strong> reportajes sobre<br />

gente que, <strong>de</strong> alguna manera, conoce <strong>de</strong> cerca la Enfermedad Celíaca y<br />

participa en iniciativas para facilitar tareas cotidianas más asequibles a<br />

todos aquellos que no toleran el gluten. Si conocéis alguien que en el<br />

ámbito personal o por medio <strong>de</strong> una empresa colabore en iniciativas<br />

<strong>de</strong> este tipo, ya lo sabéis, nos lo explicáis por escrito y lo publicaremos.<br />

O si lo preferís, es suficiente con que nos facilitéis los datos. Entre<br />

todos tenemos que dar a conocer todos aquellos que con buenas i<strong>de</strong>as<br />

minimizan las limitaciones <strong>de</strong>l día a día <strong>de</strong> los celíacos!<br />

Entrevista a Carme Moreno, propietaria <strong>de</strong>l Parc Infantil Camelot d’Olesa<br />

<strong>de</strong> Montserrat. En este centro <strong>de</strong> entretenimiento infantil, llamado por<br />

mucha gente "chiquipark", se celebran fiestas <strong>de</strong> aniversario y otras<br />

celebraciones para los críos.<br />

¿Cuándo abriste este parque infantil?<br />

– Hace dos años.<br />

¿Y siempre habéis hecho meriendas para niños?<br />

– Sí, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> que empezamos.<br />

¿En qué consisten estas comidas?<br />

– Normalmente hacemos celebraciones <strong>de</strong> aniversario y<br />

tenemos diversos menús, <strong>de</strong> diferentes precios, pero normalmente<br />

consta <strong>de</strong> un par <strong>de</strong> bocadillos <strong>de</strong> pan con tomate<br />

y embutido, zumos y, al final <strong>de</strong> la fiesta, pastel y<br />

una bolsa <strong>de</strong> chuches, que tanto gusta a los niños.<br />

Lo que os hace diferentes <strong>de</strong> otros centros <strong>de</strong><br />

fiestas infantiles es que también hacéis meriendas<br />

sin gluten, una cosa poco habitual. ¿Es así<br />

porque tienes algún familiar celíaco?<br />

– Pues no, no conocía nadie que fuera celíaco, ni tengo<br />

ningún familiar que lo sea, pero por televisión supe<br />

<strong>de</strong> la existencia <strong>de</strong> la Enfermedad Celíaca.<br />

Entonces, ¿cómo fue que te <strong>de</strong>cidiste por añadir<br />

los menús especiales sin gluten?<br />

– Empecé a pensar en la posibilidad <strong>de</strong> ofrecerlo como<br />

una opción más. Por otra parte, también hacemos para<br />

diabéticos o, por ejemplo, para musulmanes, que por su<br />

religión no pue<strong>de</strong>n comer embutidos.<br />

¿Qué hiciste para encontrar el pan sin gluten?<br />

– A menudo voy a la tienda <strong>de</strong> dietética <strong>de</strong>l barrio a comprar<br />

productos naturales para mi familia y para mí, ya<br />

que en casa tomamos leche <strong>de</strong> soja, por ejemplo. Entonces<br />

pedimos información. De hecho, como soy un poco<br />

«curiosa» y me gusta saber <strong>de</strong> todo, pregunté a la chica<br />

<strong>de</strong> la tienda y ella me informó sobre la celiaquía y los<br />

productos específicos que ven<strong>de</strong>n.


Com t’ho fas quan t’avisen que a una festa<br />

d’aniversari hi vindrà un nen o nena celíac?<br />

– Normalment ja tinc pa sense gluten al congelador, i si<br />

no, el compro a la botiga <strong>de</strong> dietètica [Santiveri]. I l’embotit<br />

ja el tenim sempre sense gluten. La mateixa <strong>de</strong>pen<strong>de</strong>nta<br />

em va explicar tot el procés: com cal tenir molta cura <strong>de</strong><br />

fer-ho a part, tallar amb un ganivet net, el tomàquet per<br />

separat, etc. I els embotits, salsitxes, hamburgueses...<br />

m’ho porten d’una xarcuteria <strong>de</strong> Manresa que ho fan sense<br />

gluten.<br />

I com t’ho vas fer pel que fa als dolços que es donen<br />

al final <strong>de</strong> les festes d’aniversari?<br />

– Vaig contactar amb els meus proveïdors habituals, com<br />

per exemple la casa “Fiesta” i ells mateixos em van dir<br />

quins no portaven gluten. Més endavant, a través <strong>de</strong> les<br />

mateixes mares que venien amb nens celíacs a les festes,<br />

vaig conèixer la Llista d’Aliments sense Gluten i la vostra<br />

Associació. Aleshores hi vaig contactar i em van informar<br />

més <strong>de</strong>talladament.<br />

Quina és la resposta que has rebut per part <strong>de</strong>ls<br />

pares i mares <strong>de</strong> nens celíacs?<br />

– La gent està contenta i agraïda, encara que inicialment<br />

hi ha sorpresa, doncs molts no s’ho pensen i, com que<br />

no estan acostumats o no se’n fien, el nen arriba a la<br />

festa amb el seu entrepà per si <strong>de</strong> cas...<br />

Has fet alguna celebració organitzada per un<br />

celíac?<br />

– Sí. En aquest cas, el pastís el va dur la seva mare.<br />

Penso que el va fer ella mateixa, doncs semblava casolà.<br />

Després d’un temps tractant amb productes sense<br />

gluten, quin comentari en pots fer al respecte?<br />

– De vega<strong>de</strong>s em trobo que canvien alguna cosa i no<br />

t’avisen. M’he trobat, per exemple, amb els gelats, que<br />

d’un any a l’altre ja no te’n pots refiar i cal tornar a<br />

comprovar la seva composició.<br />

El parc infantil Camelot d’Olesa <strong>de</strong> Montserrat<br />

també prepara sopars, especialment els caps <strong>de</strong><br />

setmana. A partir <strong>de</strong> les 8:30 <strong>de</strong>l vespre, els nens<br />

ja no paguen el parc i així els pares po<strong>de</strong>n sopar<br />

amb tranquil·litat. Sempre que un nen celíac<br />

vulgui comptar amb un menú sense gluten, és<br />

imprescindible que avisin amb 24 hores<br />

d’antelació.<br />

Gràcies a la iniciativa <strong>de</strong> Carme Moreno, tota<br />

la xicalla celíaca d’Olesa i els voltants pot gaudir<br />

d’activitats com les d’altres nens, sense preocupar-se<br />

<strong>de</strong>l menjar i no renunciant en cap cas a<br />

activitats pròpies <strong>de</strong> la seva edat.<br />

¿Cómo te arreglas cuando avisan que en una fiesta<br />

<strong>de</strong> aniversario asistirá un niño o niña celíacos?<br />

– Normalmente ya tenemos pan sin gluten en el congelador,<br />

y si no, lo compro en la tienda <strong>de</strong> dietética [Santiveri].<br />

Y el embutido ya lo tenemos siempre sin gluten. La misma<br />

<strong>de</strong>pendienta me explicó todo el proceso: como se ha<br />

<strong>de</strong> tener cuidado <strong>de</strong> hacerlo aparte, cortar con un cuchillo<br />

limpio, el tomate por separado, etc. Y los embutidos,<br />

salchichas, hamburguesas... me los traen <strong>de</strong> una<br />

charcutería <strong>de</strong> Manresa que lo hacen sin gluten.<br />

¿Y cómo te apañas con los caramelos que se dan al<br />

final <strong>de</strong> las fiestas <strong>de</strong> aniversario?<br />

– Contacté con mis proveedores habituales, como por<br />

ejemplo la casa «Fiesta» y ellos mismos me dijeron cuales<br />

no llevaban gluten. Más a<strong>de</strong>lante, a través <strong>de</strong> las mismas<br />

madres que venían con niños celíacos a las fiestas,<br />

conocí la Lista <strong>de</strong> Alimentos sin Gluten y vuestra Asociación.<br />

Entonces me puse en contacto y me informaron<br />

más <strong>de</strong>talladamente.<br />

¿Cuál es la respuesta que has recibido por parte<br />

<strong>de</strong> los padres y madres <strong>de</strong> niños celíacos?<br />

– La gente está contenta y agra<strong>de</strong>cida, aunque inicialmente<br />

se sorpren<strong>de</strong>n, pues muchos no lo piensan y, como<br />

no están acostumbrados o no se fían, el niño llega a la<br />

fiesta con su bocadillo por si acaso...<br />

¿Has hecho alguna celebración organizada por un<br />

celíaco?<br />

– Sí. En este caso, el pastel lo trajo su madre. Pienso<br />

que lo hizo ella misma, pues parecía casero.<br />

Después <strong>de</strong> un tiempo tratando con productos sin<br />

gluten, ¿qué comentario me pue<strong>de</strong>s hacer al respecto?<br />

– A veces me encuentro que cambian alguna cosa y no<br />

te avisan. Me he encontrado, por ejemplo, con los helados,<br />

que <strong>de</strong> un año a otro ya no te pue<strong>de</strong>s fiar y se ha <strong>de</strong><br />

volver a comprobar su composición.<br />

El Parc Infantil Camelot <strong>de</strong> Olesa <strong>de</strong> Montserrat<br />

también prepara cenas, especialmente los fines<br />

<strong>de</strong> semana. A partir <strong>de</strong> las 8:30 <strong>de</strong> la tar<strong>de</strong>, los<br />

niños ya no pagan el parque y así los padres<br />

pue<strong>de</strong>n cenar con tranquilidad. Siempre que un<br />

niño celíaco quiera contar con un menú sin<br />

gluten, es imprescindible que avisen con 24 horas<br />

<strong>de</strong> antelación.<br />

Gracias a la iniciativa <strong>de</strong> Carme Moreno, todos<br />

los niños y niñas celíacos <strong>de</strong> Olesa y alre<strong>de</strong>dores<br />

pue<strong>de</strong>n disfrutar <strong>de</strong> activida<strong>de</strong>s como las <strong>de</strong><br />

otros niños, sin preocuparse <strong>de</strong> la comida y no<br />

renunciando en ningún caso a activida<strong>de</strong>s propias<br />

<strong>de</strong> su edad.<br />

entrevista<br />

JULIOL 2005 TRIBUNA CELÍACA 25<br />

entrevista


información asociaciones<br />

información asociaciones<br />

Direcciones Direcciones<br />

Asociaciones Asociaciones nacionales nacionales<br />

SMAP SMAP<br />

CELÍACS CELÍACS DE CATALUNYA CATALUNYA VOCALÍAS<br />

VOCALÍAS<br />

BARCELONA<br />

Comtal, 32 5è 1a<br />

08002 Barcelona<br />

Tel.: 93 412 17 89<br />

Fax: 93 412 03 82<br />

c/e: info@celiacscatalunya.org<br />

www.celiacscatalunya.org<br />

ANDALUCÍA<br />

ACAN<br />

Asociación Celíaca <strong>de</strong> Andalucía<br />

Apdo. Correos, 598<br />

14080 Córdoba<br />

Tel. 630 24 54 40<br />

Fax 951 231 794<br />

e-mail: celiacos@hispavista.com<br />

ARAGÓN<br />

ACA<br />

Asociación Celíaca <strong>de</strong> Aragón<br />

Pº Granvía, 17 entlo. izqda.<br />

50006 Zaragoza<br />

Tel. /Fax 976 48 49 49<br />

e-mail: celiacosaragon.org<br />

ASTURIAS<br />

ACEPA<br />

Asociación Celíaca <strong>de</strong>l Principado <strong>de</strong><br />

Asturias<br />

Apdo. Correos, 1284<br />

33080 Oviedo<br />

Tel. 985 23 07 49<br />

e-mail: acepa33@hotmail.com<br />

CANARIAS<br />

ASOCEPA<br />

Apartado <strong>de</strong> Correos 4237<br />

35080 Las Palmas <strong>de</strong> Gran Canaria<br />

Tel./Fax 928 23 01 47<br />

Tel. 678 227 150<br />

e-mail: asocepa@hotmail.com<br />

ACPT<br />

Asociación Celíaca <strong>de</strong> la Provincia <strong>de</strong><br />

Tenerife<br />

Apdo. Correos, 816<br />

38080 Santa Cruz <strong>de</strong> Tenerife<br />

Tel. 922 24 63 98<br />

26 TRIBUNA CELÍACA JULIO JULIOL 2005<br />

GIRONA<br />

Josep Ma Muñoz<br />

Tel. 972 22 35 52<br />

ALACANT<br />

Baltasar Palicio<br />

Tel.: 965 25 25 52<br />

LLEIDA<br />

Elíes Bosch<br />

Tel. 973 14 09 50<br />

MENORCA<br />

Irene Pons<br />

Tel. 971 37 40 88<br />

CANTABRIA<br />

ACECAN<br />

Asociación Celíaca <strong>de</strong> Cantabria<br />

Avda. Car<strong>de</strong>nal Herrera Oria, 49, local 81<br />

390<strong>11</strong> Santan<strong>de</strong>r<br />

Tel. /Fax 94 232 02 98<br />

e-mail: acecantabria@mundivia.es<br />

CASTILLA Y LEÓN<br />

ACECALE<br />

Asociación Celíaca <strong>de</strong> Castilla y León<br />

Recondo s/n<br />

Estación Campo Gran<strong>de</strong>, Entreplanta<br />

47007 Valladolid<br />

Tel./Fax 983 21 26 52<br />

e-mail: acecale@inicia.es<br />

CASTILLA / LA MANCHA<br />

ACCLM<br />

Asociación Celíaca <strong>de</strong> Castilla/<br />

La Mancha<br />

Apdo. Correos, 680<br />

02080 Albacete<br />

Tel. 667 553 990<br />

e-mail: acclm@info-ab-uclm.es<br />

CIUDAD REAL<br />

ACCR<br />

Asociación <strong>de</strong> Celíacos <strong>de</strong> Ciudad Real<br />

Apdo. Correos 197<br />

13500 Puertollano (Ciudad Real)<br />

Tel. 645 334 494<br />

e-mail: celiacos-cr@terra.es<br />

EUSKADI<br />

EZE<br />

Rafaela Ybarra, 4 B Lonja<br />

48014 Bilbao<br />

Tel. 94 416 94 80<br />

Fax 94 446 30 30<br />

EXTREMADURA<br />

ACEX<br />

Asociación Celíaca Extremadura<br />

Ronda <strong>de</strong>l Pilar, 10 2º<br />

06002 Badajoz<br />

Tel./Fax 924 24 00 <strong>11</strong><br />

e-mail: celiacosextremadura@telefonica.net<br />

Amberes, 21 1º C<br />

10005 Cáceres<br />

Tel. 927 23 66 21<br />

TARRAGONA<br />

Ferran Cabré<br />

Tel. 977 22 40 72<br />

MATARÓ<br />

Rosa Cot<br />

Tel. 93 796 17 88<br />

GALICIA<br />

ACEGA<br />

Centro Sociocultural <strong>de</strong> Vite José Saramago<br />

Carlos Masi<strong>de</strong>,7<br />

15704 Santiago <strong>de</strong> Compostela<br />

Tel. 981 54 31/ext. 43182<br />

LA RIOJA<br />

AS. CELÍACA<br />

Av. Portugal, 18, 4º L<br />

26001 Logroño<br />

Tel. 941 22 67 99<br />

e-mail: info@aceri.org<br />

MADRID<br />

ACM<br />

Asociación <strong>de</strong> Celíacos <strong>de</strong> Madrid<br />

Lanuza, 19<br />

28028 Madrid<br />

Tel. 91 713 01 47<br />

Fax 91 725 80 59<br />

MALLORCA<br />

A.C.I.B<br />

Cervantes, 16 1º A<br />

07013 Palma <strong>de</strong> Mallorca<br />

Tel. 971 73 53 89<br />

MURCIA<br />

A.C.M.U.<br />

Apdo. Correos, 12<br />

30564 Lorqui - Murcia<br />

Tel. 96 869 40 80<br />

e-mail: aceliamu@teleline.es<br />

NAVARRA<br />

AS. CELÍACA<br />

Doctor Juaristi, 12<br />

31012 Pamplona<br />

Tel. 94 813 45 59<br />

VALENCIA<br />

ACECOVA<br />

Jurado Blanquer, 9 bajo dcha.<br />

46017 Valencia<br />

Tel. 96 378 44 25<br />

Fax 96 378 83 55


JULIOL 2005 TRIBUNA CELÍACA 27


Hoteles y Restaurantes<br />

ANDALUCÍA<br />

Hotel-Palacete «Santa Ana»<br />

Santa Ana Vieja, 9<br />

23440 Baeza (Jaén)<br />

Tel. 953 74 07 65/74 09 <strong>11</strong><br />

ANDORRA<br />

Hotel Pic Maià<br />

Port d’Envalira<br />

BP 10 Encamp<br />

(Principat d’Andorra)<br />

Tel. 00 376 755 856<br />

Fax 00 376 856 789<br />

Hotel Andorra Palace<br />

Av. Meritxell, 58<br />

Andorra la Vella (Principat d’Andorra)<br />

Tel. 00 376 87 36 01<br />

Fax 00 376 87 36 51<br />

e-mail: andorrapalace@riberpuig.ad<br />

www.andorrapalace.com<br />

Hotel Ibis<br />

Av. Miquel Mateu, 25<br />

Escal<strong>de</strong>s Engordany<br />

(Principat d’Andorra)<br />

Tel. 00 376 87 23 00<br />

Fax 00 376 87 23 50<br />

e-mail: ibisandorra@riberpuig.ad<br />

www.ibisandorra.com<br />

Hotel Mercure<br />

La Roda, s/n<br />

Andorra la Vella (Principat d’Andorra)<br />

Tel. 00 376 87 36 02<br />

Fax 00 376 87 36 52<br />

e-mail: mercureandorra@riberpuig.ad<br />

www.mercureandorra.com<br />

Estas direcciones están<br />

recopiladas con<br />

la colaboración <strong>de</strong> los<br />

propios socios.<br />

En algunos casos los<br />

propietarios tienen algún<br />

celíaco en la familia y,<br />

en otros una buena<br />

disposición <strong>de</strong>mostrada.<br />

A pesar <strong>de</strong> todo, cuando<br />

hagáis reserva<br />

es conveniente hacer<br />

mención <strong>de</strong> la necesidad<br />

<strong>de</strong> la dieta sin gluten.<br />

Si podéis ampliar esta<br />

lista no dudéis<br />

en contactar con la<br />

Asociación.<br />

28 TRIBUNA CELÍACA JULIOL 2005<br />

Novotel<br />

Av. Prat <strong>de</strong> la Creu, 1<br />

Andorra la Vella (Principat d’Andorra)<br />

Tel. 00 376 87 36 03<br />

Fax 00 376 87 36 53<br />

e-mail: novotelandorra@riberpuig.ad<br />

www.novotelandorra.com<br />

ARAGÓN<br />

Hotel La Parada <strong>de</strong>l Compte<br />

Finca La Antigua Estación <strong>de</strong>l<br />

Ferrocarril<br />

44597 Torre <strong>de</strong>l Compte (Teruel)<br />

Tel. 978 76 90 72<br />

Fax 978 76 90 74<br />

www.hotelparada<strong>de</strong>lcompte.com<br />

Hotel El Pilar<br />

Carretera <strong>de</strong> Francia s/n<br />

22440 Benasque (Huesca)<br />

Tel./Fax 974 55 12 63<br />

ASTURIAS<br />

Hotel Maruja<br />

Ctra. Langreo, km. 2<br />

33429 Viella-Siero (Asturias)<br />

Tel. 98 526 55 21<br />

Fax 98 526 54 84<br />

BALEARES<br />

Hotel Sa Baronia<br />

Baronia, 16<br />

07579 Banyalbufar (Mallorca)<br />

Tel./Fax 971 61 81 46<br />

Hotel Loar<br />

Reverendo Juan Huget, 1<br />

tel. 971 37 30 30<br />

07750 Ferreries<br />

Menorca<br />

Hotel Residència Llevant<br />

Ramón y Cajal, 5<br />

07820 Sant Antoni (Eivissa)<br />

Tel. 971 34 01 34<br />

Fax 971 34 74 62<br />

e-mail: llevant@contec.es<br />

CANARIAS<br />

Aparthoteles Riu Oliva Beach<br />

Avda. Gran<strong>de</strong>s Playas<br />

35660 Corralejo (Fuerteventura)<br />

Tel. 928 53 56 96<br />

Hotel Meliá Jardines <strong>de</strong>l Tei<strong>de</strong><br />

Urb. Mirador <strong>de</strong>l Duque<br />

Agando, s/n<br />

38670 Costa A<strong>de</strong>je (Tenerife)<br />

Tel. 922 71 70 30<br />

Fax 922 71 70 40<br />

e-mail: patricia.Fernán<strong>de</strong>z@solmelia.com<br />

www.meliajardines<strong>de</strong>ltei<strong>de</strong>@solmelia.com<br />

Hotel Beatriz Costa Teguise<br />

La Atalaya, 3<br />

35509 Costa Teguise (Lanzarote)<br />

Tel. 928 59 08 28<br />

Fax 928 59 00 52<br />

www.beatrizhoteles.com<br />

CATALUNYA<br />

Hotel Majestic<br />

Paseo <strong>de</strong> Gracia, 68<br />

08007 Barcelona<br />

Tel. 93 488 17 17<br />

Fax 93 487 43 20<br />

Hotel Zénit<br />

Santaló, 8<br />

08021 Barcelona<br />

Tel. 93 209 89 <strong>11</strong><br />

Fax 93 414 59 65<br />

Hotel Zénit Borrell<br />

Comte Borrell, 208<br />

08029 Barcelona<br />

Tel. 93 452 55 66<br />

Fax 93 452 55 60<br />

Hotel Canadá Palace<br />

Mossèn Jaime Soler, 44<br />

43820 Calafell (Tarragona)<br />

Tel. 977 69 15 00<br />

Fax 977 69 12 55<br />

Turismo Rural<br />

Cal Mossèn<br />

Camí <strong>de</strong> Cal Mossèn, s/n<br />

43718 Marmellà (Tarragona)<br />

Tel. 977 26 89 88<br />

e-mail: calmossen@inicia.es<br />

Hotel Muntanya<br />

Apartotel Ca l‚Aurèn<br />

25727 Prullans <strong>de</strong> Cerdanya<br />

(Lleida)<br />

Tel. 973 51 02 60<br />

Fax 973 51 06 06<br />

e-mail: muntanya@prullans.net<br />

www.prullans.net<br />

Hotel Occi<strong>de</strong>ntal<br />

Allegro Blau Mar<br />

Pª Jaime I, s/n<br />

43840 Salou (Tarragona)<br />

Tel. 977 35 04 44<br />

Fax 977 38 15 79<br />

Hotel El Castell<br />

Ctra. <strong>de</strong> Lleida, s/n<br />

25700 Seu d’Urgell<br />

(Lleida)<br />

Tel. 973 35 07 04<br />

Fax 973 35 15 74<br />

Hotel Caribe Resort<br />

Rambla <strong>de</strong>l Parc, s/n<br />

43840 Salou (Tarragona)<br />

Tel. 977 35 88 00<br />

www.hotelcariberesort.com<br />

Hotel H10 Salauris Palace<br />

Avda. Països Catalans, s/n<br />

43840 Salou (Tarragona)<br />

Tel. 977 38 89 08/09<br />

Hotel Muntanyà<br />

Apartotel Ca l’Aurèn<br />

25727 Prullans <strong>de</strong> Cerdanya<br />

(Lleida)<br />

Tel. 973 51 02 60<br />

Fax 973 51 06 06<br />

e-mail: muntanya@prullans.net<br />

www.prullans.net<br />

COMUNIDAD VALENCIANA<br />

Hotel El Cid<br />

Pl. Porta Sant Mateu, 3<br />

12300 Morella (Castellón)<br />

Hoteles Prado<br />

Av. Papa Luna, 3<br />

12598 Peñíscola (Castellón)<br />

Tel. 96 448 91 20<br />

EUSKADI<br />

Hotel San Sebastián<br />

Avda. Zumalacárregui, 20<br />

20009 San Sebastián<br />

Tel. 943 21 44 00<br />

Fax 943 21 72 99<br />

Hotel Nicol’s<br />

Pº Gudamendi, 21<br />

20008 San Sebastián<br />

Tel. 943 21 57 99<br />

Fax 943 21 17 24<br />

EXTREMADURA<br />

Hotel Meliá Cáceres<br />

Plaza San Juan, <strong>11</strong><br />

10003 Cáceres<br />

Tel. 927 21 58 00<br />

Hotel Here<strong>de</strong>ro<br />

Ctra. Badajoz, km. 23,700<br />

06100 Olivenza<br />

(Badajoz)<br />

GALICIA<br />

Hotel Torre <strong>de</strong> Núñez<br />

Ctra. Nacional VI, km. 497<br />

27160 Lugo<br />

Tel. 982 30 40 40<br />

982 30 43 93<br />

MURCIA<br />

Hotel Entremares<br />

Gran Vía, s/n<br />

30380 La Manga <strong>de</strong>l Mar Menor<br />

(Murcia)<br />

Tel. 968 56 31 00


ANDORRA<br />

Restaurant Can Manel<br />

Mestre Xavier Planas, 6<br />

Andorra la Vella<br />

(Principat d’Andorra)<br />

Tel. 00 376 82 23 97<br />

e-mail: canmanel@andorra.ad<br />

Restaurant Molí <strong>de</strong>ls Fanals<br />

Sispony-La Massana<br />

(Principat d’Andorra)<br />

Tel. 00 376 83 53 80<br />

ARAGÓN<br />

Restaurante Hotel «Mingo»<br />

Carretera <strong>de</strong> Francia s/n<br />

22660 Escarrilla (Huesca)<br />

Tel. 974 48 73 50<br />

974 48 72 23<br />

ASTURIAS<br />

«El Llagar <strong>de</strong> Titi»<br />

Carretera General nº 40<br />

33199 Granda-Siero (Asturias)<br />

Tel. 98 598 59 85<br />

Fax 98 598 59 22<br />

Mesón Restaurante «Nozana»<br />

33429 Viella - Siero (Asturias)<br />

Tel. 98 526 05 36<br />

Fax 98 526 54 84<br />

BALEARES<br />

Mesón Restaurante Rapha’s<br />

Pº Colón, 169<br />

07450 Ca’n Picafort-Santa<br />

Margalida (Mallorca)<br />

Tel. 971 85 24 76<br />

CANARIAS<br />

Restaurante «La Gioconda»<br />

Centro Comercial Trébol<br />

Las Acacias, s/n<br />

35509 Costa Teguise (Lanzarote)<br />

Tel. 928 59 12 48<br />

Restaurante «Vía Mayor»<br />

Centro Comercial Teguise Playa<br />

Avda. Jablillo, s/n<br />

35509 Costa Teguise (Lanzarote)<br />

Tel. 928 59 21 99<br />

CATALUNYA<br />

Restaurant L’Estany<br />

Partida Encanyissada, s/n<br />

(al costat Museu La Casa <strong>de</strong> Fusta)<br />

43870 Amposta (Tarragona)<br />

Tel. 977 26 10 26<br />

Fax 977 26 12 25<br />

www.ebre.com/estany<br />

Da Paolo<br />

Avda. Madrid, 63-73<br />

08028 Barcelona<br />

Tel./Fax 93 490 48 91<br />

Restaurante «Tra- Bal»<br />

Balmes 203<br />

08006 Barcelona<br />

Tel./Fax 93 237 35 09<br />

Restaurante Laurak<br />

La Granada <strong>de</strong>l Penedès, 14-16<br />

08006 Barcelona<br />

Tel. 93 218 71 65<br />

Restaurante Il Girasole<br />

Sepúlveda, 159<br />

080<strong>11</strong> Barcelona<br />

Tel. 93 453 31 92<br />

Restaurants Tijuana<br />

Comte Borrell, 296<br />

08029 Barcelona<br />

Tel. 93 439 <strong>11</strong> 09<br />

Còrsega, 232<br />

08036 Barcelona<br />

Tel. 93 217 18 60<br />

Club <strong>de</strong> Begues Casino<br />

Alp, s/n<br />

08859 Begues (Barcelona)<br />

Tel. 93 639 22 24<br />

www.club<strong>de</strong>begues.com<br />

Restaurante Castell Ciuró<br />

Doctor Barraquer, 4<br />

08750 Molins <strong>de</strong> Rei<br />

Tel. 93 680 19 45<br />

Restaurant La Múrgula<br />

Gràcia, 47<br />

08201 Saba<strong>de</strong>ll (Barcelona)<br />

Tel. 93 726 63 72<br />

El Racó <strong>de</strong>l Navegant<br />

Port Balis, locales 24,25,26<br />

08392 Sant Andreu <strong>de</strong> Llavaneres<br />

Tel. 93 792 86 13<br />

Restaurante «El Paso»<br />

Pas Estació, 15<br />

(La Floresta Pearson)<br />

08198 Sant Cugat <strong>de</strong>l Vallés<br />

(Barcelona)<br />

Tel. 93 674 38 03<br />

Restaurant El Racó <strong>de</strong> Cal Eli<br />

Pje. Avi Campàs, 3<br />

08460 Santa Maria <strong>de</strong> Palautor<strong>de</strong>ra<br />

Tel. y fax 93 848 20 12<br />

Hamburgueria Toc <strong>de</strong> Gralla<br />

Port Esportiu <strong>de</strong> Tarragona<br />

Tarragona<br />

Tel. 639 663 833<br />

Frankfurt Astoria<br />

Rambla Vella, 59<br />

43003 Tarragona<br />

Tel. 977 22 87 98<br />

COMUNIDAD VALENCIANA<br />

Al<strong>de</strong>luca<br />

Restaurante, tapería y especialidad<br />

sin gluten<br />

San Fernando, 56<br />

03001 Alacant<br />

Tel. 96 521 35 63<br />

www.al<strong>de</strong>luca.com<br />

Restaurante «Sant Vicent»<br />

Camí Vell <strong>de</strong> Xàtiva, 22 B<br />

46870 Ontinyent (València)<br />

Tel. 96 238 58 58<br />

EUSKADI<br />

Restaurante<br />

«Goizeko-Kabi»<br />

Particular Estraunza, 4<br />

480<strong>11</strong> Bilbao<br />

Tel. 94 442 <strong>11</strong> 29<br />

Bar «El Farol»<br />

Amistad, 5<br />

48001 Bilbao<br />

Tel. 94 424 81 95<br />

Restaurante «Andra Mari»<br />

Bº Elejal<strong>de</strong>, 22<br />

48960 Galdácano (Vizcaya)<br />

Tel. 94 456 00 05<br />

Restaurante «Kai-Jatextxea»<br />

Magdalena Auxoa, 4<br />

20830 Motrico<br />

(Guipúzcoa)<br />

«Bo<strong>de</strong>gón Alejandro»<br />

Fermín Calbetón, 4<br />

20003 San Sebastián<br />

Tel. 94 342 71 58<br />

Restaurante «Pollitena»<br />

San Jerónimo, 3, 1º<br />

20003 San Sebastián<br />

Tel. 943 42 57 79<br />

«Casa Valles»<br />

Reyes Católicos, 10<br />

20006 San Sebastián<br />

Tel. 943 45 22 10<br />

EXTREMADURA<br />

«Jeropark»<br />

(Parque <strong>de</strong> ocio infantil)<br />

Av. Sinforiano Madroñero, 14-A<br />

060<strong>11</strong> Badajoz<br />

Tel. 924 26 17 86<br />

Restaurante «El Puchero»<br />

Avda. Virgen <strong>de</strong> la Montaña, 8<br />

10004 Cáceres<br />

Tel. 927 24 30 50<br />

Restaurante «El Puchero»<br />

Plaza Mayor, 9<br />

10003 Cáceres<br />

Tel. 927 24 54 97<br />

Restaurante «Figón<br />

<strong>de</strong> Eustaquio»<br />

Plaza San Juan, 14<br />

10003 Cáceres<br />

Tel. 927 24 43 62<br />

927 24 81 94<br />

GALICIA<br />

Cafetería Facultad<br />

<strong>de</strong> Derecho<br />

Campus El Viña, s/n<br />

15008 La Coruña<br />

Tel. 981 13 75 56<br />

Comedor Universitario<br />

Campus El Viña, s/n<br />

15008 La Coruña<br />

Tel. 981 13 75 56<br />

Cafetería-Restaurante<br />

«Palacio <strong>de</strong> Congresos»<br />

San Lázaro, s/n<br />

15703 Santiago <strong>de</strong> Compostela<br />

(La Coruña)<br />

Tel. 981 57 76 75<br />

Restaurante «Casa Román»<br />

San Pedro <strong>de</strong> Mezonzo, 26, 2º A<br />

15701 Santiago <strong>de</strong> Compostela<br />

(La Coruña)<br />

Tel. 981 59 95 22<br />

981 59 69 96<br />

Fax 981 59 78 99<br />

Restaurante-Marisquería<br />

«San Clemente»<br />

San Clemente, 6<br />

15705 Santiago <strong>de</strong> Compostela<br />

(La Coruña)<br />

Tel. 981 56 54 26<br />

Fax 981 56 29 39<br />

Restaurante-Marisquería<br />

«Carretas»<br />

Carretas, 21<br />

15705 Santiago <strong>de</strong> Compostela<br />

(La Coruña)<br />

Tel. 981 56 31 <strong>11</strong><br />

Fax 981 56 29 39<br />

MADRID<br />

Paellería «El Arrozal»<br />

Segovia, 13<br />

28005 Madrid<br />

Tel. 91 365 39 09<br />

91 366 56 72<br />

Cervecería-Restaurante<br />

«El As <strong>de</strong> Bastos»<br />

Dr. Bastos, 9<br />

28220 Majadahonda (Madrid)<br />

Tel. 91 638 25 14<br />

Restaurante «No sólo pasta»<br />

Santiago, 3<br />

(parkings cercanos Mayor,<br />

Oriente y Descalzas)<br />

28013 Madrid<br />

Tel. 91 547 42 03<br />

direcciones <strong>de</strong> interés<br />

JULIOL 2005 TRIBUNA CELÍACA 29<br />

direcciones <strong>de</strong> interés


ecetario<br />

recetario<br />

Fi<strong>de</strong>os <strong>de</strong> arroz<br />

estilo chino<br />

INGREDIENTES: (Para 4 personas)<br />

400 gr <strong>de</strong> fi<strong>de</strong>os <strong>de</strong> arroz (ver marcas en Lista <strong>de</strong><br />

Alimentos sin Gluten)<br />

200 gr <strong>de</strong> pollo, lomo o ternera<br />

1 calabacín<br />

1 puerro o cebolla<br />

1 zanahoria gran<strong>de</strong><br />

8-10 avellanas<br />

aceite<br />

jengibre natural<br />

mazorquitas<br />

perejil<br />

pimienta negra en grano<br />

sal<br />

salsa <strong>de</strong> soja<br />

soja germinada<br />

PREPARACIÓN:<br />

Cortar el puerro, el calabacín, la zanahoria y la carne<br />

a tiras finas alargadas (tipo juliana). A continuación,<br />

poner aceite vegetal en una paella (preferiblemente<br />

un wok) y cuando esté bien caliente saltear<br />

a fuego fuerte, primero la carne, y <strong>de</strong>spués<br />

las verduras, las mazorquitas y la soja germinada.<br />

Mientras cuece, preparar una picada con el<br />

jengibre (al gusto), unas hojas <strong>de</strong> perejil,<br />

las avellanas, la sal, la pimienta molida<br />

y aproximadamente cuatro cucharadas<br />

<strong>de</strong> salsa <strong>de</strong> soja.<br />

Cuando las verduras estén salteadas<br />

(<strong>de</strong>ben quedar al<br />

«<strong>de</strong>nte») añadir la picada, remover<br />

2 min. a fuego medio<br />

y reservarlo. Preparar los fi<strong>de</strong>os<br />

<strong>de</strong> arroz (según las instrucciones<br />

<strong>de</strong> cada marca) y<br />

añadir a la paella. Por último,<br />

saltearlo todo junto y, ya está<br />

a punto para servir.<br />

Clara Riera<br />

30 TRIBUNA CELÍACA JULIOL 2005<br />

Brownie <strong>de</strong> chocolate<br />

INGREDIENTES:<br />

250 gr <strong>de</strong> chocolate negro<br />

60 gr <strong>de</strong> mantequilla<br />

3 yemas <strong>de</strong> huevo<br />

200 gr <strong>de</strong> clara <strong>de</strong> huevo<br />

60 gr <strong>de</strong> azúcar<br />

60 gr <strong>de</strong> almendras<br />

PREPARACIÓN:<br />

Deshacer el chocolate al baño maría y cuando esté<br />

casi <strong>de</strong>shecho añadir la mantequilla. Una vez <strong>de</strong>rretido<br />

todo, sacarlo <strong>de</strong>l fuego y añadir las yemas una a<br />

una y, por último, la almendra picada. Remover bien<br />

unos minutos. Montar las claras a punto <strong>de</strong> nieve en<br />

un recipiente frío. Una vez montadas, añadir poco a<br />

poco el azúcar. Por último, mezclar las dos masas<br />

con cuidado, removiendo siempre con una cuchara<br />

<strong>de</strong> ma<strong>de</strong>ra. Ponerlo en un mol<strong>de</strong> al horno, a fuego<br />

medio, durante 10 min. aproximadamente.<br />

Nota: Se pue<strong>de</strong> acompañar con helado <strong>de</strong> vainilla y<br />

salsa <strong>de</strong> chocolate por encima.


JULIOL 2005 TRIBUNA CELÍACA 31


<strong>de</strong> interés<br />

<strong>de</strong> interés<br />

32 TRIBUNA CELÍACA JULIOL 2005<br />

Menjadors escolars<br />

i Departament<br />

d’Educació <strong>de</strong> la<br />

Generalitat<br />

Els pares d’alumnes celíacs que<br />

canvien <strong>de</strong> centre pregunten amb inquietud<br />

si els seus fills podran utilitzar el<br />

menjador escolar amb normalitat, si els<br />

hi facilitaran llur dieta.<br />

Durant aquest curs escolar<br />

l’Associació <strong>Celíacs</strong> <strong>de</strong> <strong>Catalunya</strong> ha fet<br />

diverses gestions davant el Departament<br />

d’Educació, reivindicant el dret <strong>de</strong>ls celíacs<br />

a fer ús <strong>de</strong>ls menjadors escolars com a<br />

condició indispensable per a normalitzar<br />

la seva vida i la <strong>de</strong> la seva família. En una<br />

recent entrevista hem <strong>de</strong>manat amb força<br />

que es clarifiqui i es donin instruccions<br />

precises als inspectors sobre la correcta<br />

interpretació <strong>de</strong> la norma que conce<strong>de</strong>ix<br />

10 punts <strong>de</strong> preferència per a accedir a<br />

un centre <strong>de</strong> titolaritat pública.<br />

Se’ns ha promès que s’enviarà una circular<br />

<strong>de</strong>ixant clar que no es pot discriminar<br />

cap alumne celíac, negant-li el dret a<br />

realitzar la dieta al menjador escolar, pel<br />

fet d’haver ingressat al centre amb els 10<br />

punts.<br />

També s’ha treballat conjuntament en<br />

l’el.laboració d’un ví<strong>de</strong>o que es penjarà <strong>de</strong>l<br />

web <strong>de</strong>l Departament d’Educació i que<br />

també podreu veure en el web <strong>de</strong><br />

l’Associació: www.celiacscatalunya.org.<br />

Esperem que aquestes accions es duïn<br />

a terme ben aviat i puguem donar un<br />

important pas endavant <strong>de</strong> cara al pròxim<br />

curs.<br />

Los padres <strong>de</strong> alumnos celíacos que<br />

cambian <strong>de</strong> centro preguntan con inquietud<br />

si sus hijos van a po<strong>de</strong>r utilizar el comedor<br />

escolar con normalidad, si les van a facilitar<br />

su dieta.<br />

Durante este curso escolar la Asociación<br />

<strong>Celíacs</strong> <strong>de</strong> <strong>Catalunya</strong> ha hecho diversas gestiones<br />

ante el Departament d’Educació, reivindicando<br />

el <strong>de</strong>recho <strong>de</strong> los celíacos a hacer<br />

uso <strong>de</strong> los comedores escolares como<br />

condición indispensable para normalizar su<br />

vida y la <strong>de</strong> la familia. En una reciente entrevista<br />

hemos pedido encarecidamente que<br />

se clarifique y se <strong>de</strong>n instrucciones precisas<br />

a los inspectores sobre la correcta interpretación<br />

<strong>de</strong> la norma que conce<strong>de</strong> 10<br />

puntos <strong>de</strong> preferencia para acce<strong>de</strong>r a un<br />

centro <strong>de</strong> titularidad pública.<br />

Se nos ha prometido que se enviará una<br />

circular <strong>de</strong>jando claro que no se pue<strong>de</strong> discriminar<br />

a ningún alumno celíaco, negándole<br />

el <strong>de</strong>recho a realizar la dieta en el comedor<br />

escolar, por el hecho <strong>de</strong> haber ingresado<br />

al centro con los 10 puntos.<br />

También se ha trabajado conjuntamente<br />

en la elaboración <strong>de</strong> un ví<strong>de</strong>o que se colgará<br />

<strong>de</strong> la web <strong>de</strong>l Departament d’Educació y<br />

que también podréis ver en la web <strong>de</strong> la<br />

Asociación: www.celiacscatalunya.org.<br />

Esperemos que estas acciones se lleven<br />

a cabo en breve y podamos dar un importante<br />

paso a<strong>de</strong>lante <strong>de</strong> cara al próximo<br />

curso.


Etiquetado <strong>de</strong><br />

alimentos.<br />

Sobre la Directiva Europea<br />

2003/89/CE<br />

La nueva directiva europea 2003/89/CE por la que se modifica la<br />

Directiva 2000/13/CE en lo que respecta a la indicación <strong>de</strong> los ingredientes<br />

presentes en los productos alimenticios fue transpuesta en forma<br />

<strong>de</strong> Real Decreto y aprobada por el Consejo <strong>de</strong> Ministros <strong>de</strong>l pasado<br />

26 <strong>de</strong> noviembre <strong>de</strong> 2004.<br />

Con la transposición <strong>de</strong> esta directiva, cualquier ingrediente que se<br />

utilice en la producción <strong>de</strong> un producto alimenticio o bebida alcohólica<br />

que pueda ser responsable <strong>de</strong> causar intolerancia o alergia y que siga<br />

presente en el producto acabado, aunque sea en forma modificada,<br />

<strong>de</strong>berá <strong>de</strong>tallarse en la lista <strong>de</strong> ingredientes. Los cereales que contengan<br />

gluten (es <strong>de</strong>cir, trigo, centeno, cebada, avena, espelta, kamut o<br />

sus varieda<strong>de</strong>s híbridas) y productos <strong>de</strong>rivados son los primeros ingredientes<br />

mencionados en el Anexo III bis <strong>de</strong> la directiva, que es el que<br />

<strong>de</strong>fine los ingredientes consi<strong>de</strong>rados alergénicos por el Comité Científico<br />

<strong>de</strong> la Alimentación Humana <strong>de</strong> la Comisión Europea.<br />

A partir <strong>de</strong>l 26 <strong>de</strong> noviembre <strong>de</strong> 2005, todos los productos <strong>de</strong>berán<br />

tener ya adaptadas las etiquetas a la nueva normativa, con la única salvedad<br />

que los productos que hayan sido etiquetados antes <strong>de</strong> dicha fecha<br />

podrán comercializarse hasta agotar las existencias.<br />

Viatjar en creuer<br />

També pot ser una opció vàlida tot i ser celíac. Hem tingut notícies <strong>de</strong><br />

que la companyia PULLMANTUR CRUCEROS, que opera al port <strong>de</strong> Barcelona,<br />

fa menús sense gluten per a les persones celíaques que ho <strong>de</strong>manen.<br />

Això sí, s’ha <strong>de</strong> <strong>de</strong>manar amb temps, al menys una o dues setmanes abans<br />

d’iniciar el viatge. I, com explicava un soci a la secció <strong>de</strong> bústia <strong>de</strong> l’últim<br />

número <strong>de</strong> la revista <strong>Tribuna</strong> Celíaca, també la companyia COSTA CRUCE-<br />

ROS li va servir menjars sense gluten i va po<strong>de</strong>r gaudir d’un feliç viatge.<br />

Anirem informant <strong>de</strong> les novetats que ens feu arribar.<br />

También pue<strong>de</strong> ser una opción válida aún siendo celíaco. Hemos tenido<br />

noticias <strong>de</strong> que la compañía PULLMANTUR CRUCEROS, que opera en el<br />

puerto <strong>de</strong> Barcelona, hace menús sin gluten para las personas celíacas que lo<br />

pi<strong>de</strong>n. Eso sí, se ha <strong>de</strong> solicitar con tiempo, al menos una o dos semanas<br />

antes <strong>de</strong> iniciar el viaje. Y, como explicaba un socio en la sección <strong>de</strong> buzón <strong>de</strong>l<br />

último número <strong>de</strong> la revista <strong>Tribuna</strong> Celíaca, también la compañía COSTA CRU-<br />

CEROS le sirvió comidas sin gluten y pudo disfrutar <strong>de</strong> un feliz viaje. Seguiremos<br />

informando <strong>de</strong> las noveda<strong>de</strong>s que nos comuniquéis.<br />

JULIOL 2005 TRIBUNA CELÍACA 33


otras asociaciones<br />

otras asociaciones<br />

Con el presi<strong>de</strong>nte <strong>de</strong> APC.<br />

Luisa Terra <strong>de</strong> APC Oporto.<br />

34 TRIBUNA CELÍACA JULIOL 2005<br />

Encuentro en<br />

Portugal<br />

La presi<strong>de</strong>nta <strong>de</strong> SMAP Matil<strong>de</strong> Torralba,<br />

participó el 6 <strong>de</strong> noviembre <strong>de</strong> 2004 en el<br />

Encuentro Nacional <strong>de</strong> la Asociación Portuguesa<br />

<strong>de</strong> Celíacos (APC) en Oporto, transmitiendo<br />

a los asistentes el conocimiento <strong>de</strong>l trabajo<br />

que hace la asociación europea (AOECS)<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> que en 1988 tuviera la primera reunión<br />

en Barcelona.<br />

Mario Rui Romero, su actual presi<strong>de</strong>nte,<br />

es un joven celíaco con mucho empuje que,<br />

tuvo muy claro que hay que estar en Europa<br />

<strong>de</strong>spués <strong>de</strong> asistir al último congreso en Lucerna,<br />

y solicitar ser miembro, fue uno <strong>de</strong> los<br />

puntos <strong>de</strong>l día que presentó y que los socios<br />

asistentes aprobaron.<br />

Nuestros vecinos portugueses cuentan con<br />

un equipo entusiasta, humano y trabajador y<br />

no cabe duda <strong>de</strong> que conseguirán lo que se<br />

propongan.<br />

Por or<strong>de</strong>m médica, eu nâo posso<br />

ingerir alimentos que <strong>de</strong>rivem <strong>de</strong><br />

TRIGO, AVEIA, CEVADA E<br />

CENTEIO, por isso também nâo<br />

posso comer nada que seja panado<br />

ou “engrossado” com farinha ou<br />

fécula <strong>de</strong> trigo (ex: molhos ou sopas).<br />

O milho, o arroz, as batatas (e as<br />

respectivas féculas), as verduras, as<br />

carnes, etc. sâo permitidos na<br />

minha dieta.<br />

OBRIGADO.


Progresos en<br />

enfermedad celíaca<br />

Carlos Castellano<br />

ASOCEPA - Las Palmas<br />

Los días 26 y 27 <strong>de</strong> noviembre <strong>de</strong> 2004<br />

celebramos en Las Palmas el II Simposium<br />

sobre Progresos en la EC que inauguró la Consejera<br />

<strong>de</strong> Sanidad y Consumo <strong>de</strong>l Gobierno<br />

<strong>de</strong> Canarias. Contamos con una magnífica representación<br />

<strong>de</strong>l mundo <strong>de</strong> la celiaquía en la<br />

que hubo representantes <strong>de</strong> nuestras islas,<br />

Drs. Luis Peña, Honorio Armas y Florentino<br />

Sánchez <strong>de</strong> Gran Canaria, Luis Ortigosa y Ángel<br />

Sierra <strong>de</strong> Tenerife y, <strong>de</strong> la península, Carme<br />

Farré <strong>de</strong>l Servicio <strong>de</strong> Bioquímica <strong>de</strong>l Hospital<br />

Sant Joan <strong>de</strong> Déu, <strong>de</strong> Barcelona Enrique<br />

Mén<strong>de</strong>z, Unidad <strong>de</strong> Gluten <strong>de</strong>l CSIC Madrid,<br />

Isabel Polanco, hospital La Paz Madrid y Carmen<br />

Ribes, hospital La Fe <strong>de</strong> Valencia. También<br />

estuvo presente el Sr. José Ignacio Arranz<br />

<strong>de</strong> la Agencia Española <strong>de</strong> Seguridad Alimentaria<br />

y la presi<strong>de</strong>nta <strong>de</strong> la asociación catalana<br />

Matil<strong>de</strong> Torralba. El presi<strong>de</strong>nte <strong>de</strong> la FACE también<br />

estaba invitado y excusó su asistencia a<br />

última hora. El resumen <strong>de</strong> las ponencias se<br />

pue<strong>de</strong> ver www.asocepa.com<br />

Esta iniciativa que con acierto empezó la<br />

anterior Junta Directiva y que fue <strong>de</strong>clarada<br />

<strong>de</strong> interés sanitario, fue una buena ocasión <strong>de</strong><br />

divulgar, escuchar y compartir el mundo <strong>de</strong> la<br />

celiaquía y sus progresos, siempre interesante<br />

y necesario para todos y, en especial, para<br />

los recién diagnosticados, por lo que esperamos<br />

po<strong>de</strong>r repetir en un futuro próximo. El<br />

acto fue clausurado por la Sra. Nirva Macías,<br />

Diputada y por el Dr. Francisco Domínguez presi<strong>de</strong>nte<br />

<strong>de</strong> la Sociedad Canaria <strong>de</strong> Pediatría.<br />

Para hacer posible este simposio realizado<br />

en el marco <strong>de</strong>l auditorio Alfredo Kraus <strong>de</strong><br />

Las Palmas contamos con la colaboración <strong>de</strong><br />

la consejería <strong>de</strong> Sanidad y Consumo <strong>de</strong>l Gobierno<br />

<strong>de</strong> Canarias, Grupo Gastroenterología,<br />

Hepatología y Nutrición Pediátrico Canario,<br />

Sociedad Canaria <strong>de</strong> Pediatría, Beiker, Dr.<br />

Schär, Proceli Turull, Sabinco-Glutano, Sanaví,<br />

Santiveri, Danone, Vodafone Canarias, Caja<br />

Canarias y Transmediterránea, a quienes agra<strong>de</strong>cemos<br />

su colaboración.<br />

JULIOL 2005 TRIBUNA CELÍACA 35<br />

asociación


otras asociaciones<br />

otras asociaciones<br />

36 TRIBUNA CELÍACA JULIOL 2005<br />

Caminata - Maratón<br />

Alicia Greco<br />

ACELA - Argentina<br />

En Buenos Aires, el Día Internacional<br />

<strong>de</strong> la Enfermedad<br />

Celíaca lo celebramos con una<br />

Caminata-Maratón. Todo empezó<br />

cuando en el año 2001 los<br />

Drs. Julio César Bai y Carlos<br />

Bonorino recibieron una invitación<br />

a participar <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el Centro<br />

<strong>de</strong> Investigación Científica<br />

<strong>de</strong> la EC <strong>de</strong> la Universidad <strong>de</strong><br />

Maryland, Baltimore. Des<strong>de</strong> entonces,<br />

se viene celebrando en<br />

el mes <strong>de</strong> mayo, y se recogen<br />

fondos para <strong>de</strong>dicarlos a la investigación<br />

<strong>de</strong> la EC.<br />

ACELA junto al Dr. Bai y su<br />

equipo <strong>de</strong> médicos investigadores<br />

<strong>de</strong> la EC, los Drs. Eduardo<br />

Mauriño, Sonia Niveloni, Silvia<br />

Pedreira, Horacio Vázquez y<br />

Edgardo Smecuol, comenzó a<br />

trabajar en esta celebración y,<br />

Maratonistas en carrera<br />

Atletas y celíacos alre<strong>de</strong>dor <strong>de</strong> los Lagos <strong>de</strong> Palermo, un lugar<br />

bellísimo, están esperando para competir.<br />

Atletas y celíacos esperando la llegada.<br />

entre todos, creamos un símbolo<br />

para este acontecimiento por<br />

el que ya se conoce esta competición<br />

<strong>de</strong>portiva a través <strong>de</strong><br />

los medios <strong>de</strong> comunicación.<br />

Hoy po<strong>de</strong>mos aventurarnos a<br />

<strong>de</strong>cir que somos un equipo <strong>de</strong><br />

trabajo consolidado. También<br />

colaboran empresas que fabrican<br />

únicamente alimentos para<br />

celíacos y multinacionales que<br />

adaptaron sus productos para<br />

las dietas libres <strong>de</strong> gluten.<br />

A la 4ª Caminata-Maratón por<br />

una Alimentación Sana celebrada<br />

junto a los Lagos <strong>de</strong> Palermo,<br />

Ciudad Autónoma <strong>de</strong> Buenos<br />

Aires, asistieron más <strong>de</strong> 2500<br />

personas. Con lo recaudado en<br />

estos años se comenzó a crear<br />

el primer Centro <strong>de</strong>dicado a la<br />

Investigación <strong>de</strong> la EC y al estudio<br />

<strong>de</strong>l enfermo celíaco en la<br />

Argentina, se compraron reactivos<br />

e instrumentos específicos<br />

como computadoras, balanza,<br />

microscopio etc., entre<br />

otros elementos.<br />

El trabajo es mucho y a veces<br />

amenaza el cansancio,<br />

pero la satisfacción <strong>de</strong> la tarea<br />

cumplida, es mayor y cada año<br />

renovamos las fuerzas para<br />

po<strong>de</strong>r concretar la creación <strong>de</strong>l<br />

Centro. Sólo nos faltan los elementos<br />

materiales pues tenemos<br />

investigadores y brazos<br />

<strong>de</strong>sinteresados para hacer realidad<br />

el bienestar <strong>de</strong> los<br />

celíacos.


Preguntes i respostes<br />

Abrimos este espacio pensado para que el socio pueda hacer consultas, aclarar dudas, etc.<br />

Podéis dirigiros a la dirección postal <strong>de</strong> SMAP o bien al correo electrónico,<br />

consultas@celiacscatalunya.org<br />

Respon<strong>de</strong> nuestro Consejo Asesor Científico.<br />

Obrim aquest nou espai pensat per a què el soci pugui fer les consultes que consi<strong>de</strong>ri<br />

oportunes, intentar aclarir dubtes, etc. Us po<strong>de</strong>u dirigir a l’adreça postal <strong>de</strong> SMAP, o bé al correu<br />

electrònic, consultas@celiacscatalunya.org<br />

Respon el nostre Consell Assessor Científic.<br />

• Siempre he seguido régimen sin<br />

gluten, pero ahora que vivo solo y no<br />

me controlan mis padres, me “salto”<br />

la dieta cuando tengo algún enfado o<br />

estoy estresado, igual que aquel que<br />

sabe que el tabaco no es bueno pero<br />

fuma, o el que toma una copa <strong>de</strong><br />

más... Es como un “premio” que me<br />

permito <strong>de</strong> cuando en cuando. ¿Hay<br />

estudios sobre qué pasa realmente si<br />

te saltas la dieta, <strong>de</strong> forma esporádica?.<br />

Ferran<br />

Hay que tener en cuenta que cada vez que<br />

el gluten se sitúa en el interior <strong>de</strong>l intestino<br />

<strong>de</strong>lgado es presentado a los linfocitos y estos<br />

inician a nivel mucoso la cascada <strong>de</strong> acontecimientos<br />

inflamatorios que darán lugar a una<br />

alteración histológica. No están cuantificados<br />

los mínimos <strong>de</strong> gluten necesarios para esta<br />

activación. Cuando uno es permisivo para lo<br />

esporádico comete dos errores. El primero enten<strong>de</strong>r<br />

que la dieta es un castigo contra el que<br />

vehiculizar la rabia, en lugar <strong>de</strong> compren<strong>de</strong>r que<br />

es una forma <strong>de</strong> vida nueva que ha <strong>de</strong> ser incorporada<br />

a nuestros hábitos. El segundo, que si<br />

bajamos la guardia para lo menos aparente, en<br />

el fondo se termina por no llevar una alimentación<br />

correcta. Esto al margen <strong>de</strong> que el insulto<br />

continuado e intermitente, no haga que luego la<br />

mucosa no responda a la dieta correcta. Nuestro<br />

consejo es tratar <strong>de</strong> conseguir pensar que,<br />

vivir sin gluten es una nueva filosofía <strong>de</strong> salud, y<br />

no una dieta represiva.<br />

Parece ser que la sensibilidad al gluten es<br />

una característica particular <strong>de</strong> cada celíaco y<br />

que las transgresiones dietéticas no van, generalmente,<br />

asociadas a molestias clínicas. Por<br />

tanto recomendamos la máxima disciplina con<br />

la dieta, no <strong>de</strong>scargues el estrés contra ti…<br />

• Des <strong>de</strong> sempre he fet el règim sense<br />

gluten, però ara que visc sol i els pares<br />

no em controlen, em “salto” la dieta<br />

quan tinc alguna enrabiada o estic<br />

estressat, igual que aquell que sap que<br />

el tabac no és bo però fuma, o el que<br />

es pren una copa <strong>de</strong> més... És com un<br />

“premi” que em permeto <strong>de</strong> tant en<br />

tant. Hi ha estudis sobre què passa<br />

realment si et saltes la dieta, només<br />

<strong>de</strong> forma esporàdica? Ferran<br />

Hem <strong>de</strong> tenir en compte que cada cop<br />

que el gluten es situa a l’interior <strong>de</strong> l’intestí<br />

prim és presentat als limfocits que inicien a<br />

nivell mucosa la cascada d’es<strong>de</strong>veniments<br />

que propiciaran l’alteració histològica, però<br />

no estan quantificats els mínims <strong>de</strong> gluten<br />

necessaris per aquesta activació. Quan un<br />

és permissiu per allò esporàdic es cometen<br />

dos errors. El primer creure que la dieta<br />

es un càstig amb el que po<strong>de</strong>r vehiculitzar<br />

la ràbia, en lloc <strong>de</strong> comprendre que és una<br />

nova forma <strong>de</strong> vida que hem d’incorporar<br />

als nostres hàbits. El segon, que si baixeu<br />

la guàrdia per allò menys aparent, en el fons<br />

s’acaba no duent a terme una alimentació<br />

correcta. Al marge que l’insult continuat i<br />

intermitent pugui fer que la mucosa no<br />

respongui a la dieta correcta. El nostre<br />

consell és tractar d’aconseguir pensar que,<br />

viure sense gluten és una nova filosofia <strong>de</strong><br />

salut i i no pas una dieta repressiva.<br />

Sembla que la sensibilitat al gluten és una<br />

característica particular <strong>de</strong> cada celíac i que<br />

les transgressions dietètiques no van<br />

generalment associa<strong>de</strong>s a molèsties clíniques.<br />

Per tant, et recomanem la màxima disciplina<br />

amb la teva dieta, no <strong>de</strong>scarreguis l’estrès<br />

contra tu mateix...<br />

asociación<br />

JULIOL 2005 TRIBUNA CELÍACA 37<br />

asociación


asociación<br />

asociación<br />

38 TRIBUNA CELÍACA<br />

JULIOL 2005<br />

Día internacional<br />

<strong>de</strong> la enfermedad<br />

celíaca en Barcelona<br />

FOTOGRAFIAS: MANUEL MARTÍNEZ<br />

Se ha celebrado un año más en el Parc<br />

<strong>de</strong> la Ciuta<strong>de</strong>lla <strong>de</strong> Barcelona con la colaboración<br />

<strong>de</strong>l Institut <strong>de</strong> Cultura <strong>de</strong>l<br />

Ajuntament <strong>de</strong> Barcelona el Día Internacional<br />

<strong>de</strong> la Enfermedad Celíaca. Esta fiesta<br />

lúdico reivindicativa, en la que los pequeños<br />

como siempre disfrutaron <strong>de</strong> lo lindo,<br />

sirvió para que se divulgara la enfermedad<br />

celíaca y nuestras reivindicaciones, ya<br />

que estuvimos presentes en una gran cantidad<br />

<strong>de</strong> medios <strong>de</strong> difusión tanto prensa,<br />

como radio y TV.<br />

A<strong>de</strong>más, nuestros voluntarios recogieron<br />

cerca <strong>de</strong> 2.000 firmas para instar al<br />

Gobierno a adoptar las medidas legislativas<br />

necesarias para financiar los productos<br />

especiales sin gluten. Iniciativa que está<br />

recibiendo solidaridad <strong>de</strong> todas partes, y<br />

que agra<strong>de</strong>cemos.<br />

También contamos con la presencia <strong>de</strong>l<br />

Director General <strong>de</strong> la Agència Catalana<br />

<strong>de</strong> Consum, que nos mostró su apoyo y<br />

aseguró que <strong>de</strong>s<strong>de</strong> la Agencia se está trabajando<br />

para facilitar a los celíacos una<br />

clara i<strong>de</strong>ntificación en el supermercado <strong>de</strong><br />

los productos que contienen o no gluten,<br />

que a<strong>de</strong>más <strong>de</strong> las 20 empresas que han<br />

firmado el Pacto por el que ya hay en el<br />

mercado unos 100 productos i<strong>de</strong>ntificados,<br />

pronto se ampliará pues hay más empresas<br />

interesadas. Esta iniciativa no tiene ningún<br />

coste económico para los fabricantes<br />

y es la Administración quien vela por el<br />

buen uso. También añadió que en 2006<br />

esta iniciativa será normativa y que otras<br />

autonomías han mostrado interés para


exten<strong>de</strong>r este logo «sin gluten» a sus territorios.<br />

Los asistentes a la fiesta tuvieron a<strong>de</strong>más<br />

la posibilidad <strong>de</strong> aclarar dudas <strong>de</strong> todo<br />

tipo en el stand <strong>de</strong> la asociación, <strong>de</strong> conocer<br />

las activida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> SMAP JOVE, <strong>de</strong> verse<br />

«caricaturizados», <strong>de</strong> participar en el<br />

sorteo <strong>de</strong> máquinas <strong>de</strong> pan, tostadoras,<br />

gran<strong>de</strong>s lotes <strong>de</strong> productos sin gluten, conocer<br />

iniciativas <strong>de</strong> <strong>de</strong>porte en el espacio<br />

que a tal fin <strong>de</strong>jó la asociación, y <strong>de</strong> visitar<br />

los distintos stands <strong>de</strong> fabricantes <strong>de</strong> productos<br />

sin gluten y <strong>de</strong> una empresa <strong>de</strong><br />

embutidos.<br />

Han colaborado con stand: Dr. Schär.<br />

Embotits Salgot, Proceli-Turull, Santiveri,<br />

Semadia-Glutano, Sanaví.<br />

Con otras aportaciones: Condis<br />

Supermercats, Olean<strong>de</strong>r, Galletas Gullón,<br />

El Corte Inglés, Severin Elec. España,<br />

Nestlé España, Productos Naturales<br />

Sitges, Pastisseria Ampurdanesa, Laboratorios<br />

Or<strong>de</strong>sa, Danone, Gerblé,<br />

Pastisseria Sant Pere, G.H.D.<br />

A todos ellos les agra<strong>de</strong>cemos su colaboración,<br />

y también a nuestro socio<br />

Manuel Martínez, <strong>de</strong> Eurofot, que por tercer<br />

año consecutivo ha realizado el reportaje<br />

fotográfico y lo ha donado a la<br />

Asociación.<br />

JULIOL 2005 TRIBUNA CELÍACA 39


smap jove<br />

smap jove<br />

40 TRIBUNA CELÍACA JULIOL 2005<br />

Sant Jordi 2005<br />

Elisa Mora<br />

El passat dia 23 d’abril, diada <strong>de</strong> Sant Jordi,<br />

els components <strong>de</strong>l grup <strong>de</strong> joves d’SMAP, molt<br />

il·lusionats, ens vam <strong>de</strong>cidir a vendre roses.<br />

Disposàvem d’una bona ubicació a Barcelona,<br />

ni més ni menys que a la Rambla <strong>Catalunya</strong>,<br />

entre Consell <strong>de</strong> Cent i Aragó .<br />

Les nostres roses (algunes <strong>de</strong> grogues i<br />

d’altres les clàssiques vermelles) eren sense<br />

gluten perquè no portaven blat, i en el seu lloc<br />

hi vàrem posar una fulla d’esparreguera, i fins<br />

i tot, duien uns punts <strong>de</strong> llibre dissenyats per<br />

nosaltres que van tenir un èxit aclaparador.<br />

Molts van ser els socis que es varen<br />

apropar a saludar-nos, així com també<br />

coneguts, amics i familiars <strong>de</strong> celíacs, també<br />

metges, pediatres, professors, que ens varen<br />

<strong>de</strong>mostrar el seu suport. Cal <strong>de</strong>stacar que el<br />

nostre objectiu no era només la venda sinó<br />

també la divulgació <strong>de</strong> la malaltia, a tots els<br />

nivells: les principals reivindicacions, els<br />

projectes <strong>de</strong> l’Associació, els <strong>de</strong>l grup <strong>de</strong> joves,<br />

com les colònies d’estiu i el campament internacional<br />

<strong>de</strong> joves, que l’any 2006 es farà a<br />

<strong>Catalunya</strong>. Tot i que va ser una feina laboriosa,<br />

estem molt satisfets <strong>de</strong>ls resultats<br />

obtinguts. Moltes gràcies a tots els que ho<br />

vau fer possible!<br />

El pasado 23 <strong>de</strong> abril, la “diada” <strong>de</strong> Sant<br />

Jordi, los componentes <strong>de</strong>l grupo <strong>de</strong> jóvenes<br />

<strong>de</strong> SMAP, muy ilusionados, <strong>de</strong>cidimos ven<strong>de</strong>r<br />

rosas. Disponíamos <strong>de</strong> una buena ubicación<br />

en Barcelona, ni más ni menos que Rambla<br />

<strong>Catalunya</strong>, entre Consejo <strong>de</strong> Ciento y Aragón.<br />

Nuestras rosas (algunas amarillas y otras<br />

las clásicas rojas) eran sin gluten porque no<br />

llevaban trigo, y en su lugar pusimos una hoja<br />

<strong>de</strong> esparraguera, incluso llevaban unos puntos<br />

<strong>de</strong> libro, diseñados por nosotros, que tuvieron<br />

un gran éxito.<br />

Fueron muchos los socios que se acercaron<br />

a saludarnos, así como también conocidos,<br />

amigos y familiares <strong>de</strong> celíacos, también<br />

médicos, pediatras, profesores, que nos <strong>de</strong>mostraron<br />

su apoyo. Hay que <strong>de</strong>stacar que<br />

nuestro objetivo no era sólo la venta sino también<br />

la divulgación <strong>de</strong> la enfermedad, a todos<br />

los niveles: las principales reivindicaciones, los<br />

proyectos <strong>de</strong> la Asociación, los <strong>de</strong>l grupo <strong>de</strong><br />

jóvenes, como las colonias <strong>de</strong> verano y el campamento<br />

internacional <strong>de</strong> jóvenes, que el año<br />

2006 se hará en <strong>Catalunya</strong>. Aunque fue un<br />

trabajo laborioso, estamos muy satisfechos<br />

<strong>de</strong> los resultados obtenidos. ¡Muchas gracias<br />

a todos los que lo hicisteis posible!.


Militància celíaca<br />

Josep M. Grau i Pujol<br />

(La Selva <strong>de</strong>l Camp)<br />

Avui a <strong>Catalunya</strong> hi ha algunes persones<br />

que pensen que la militància és una cosa <strong>de</strong>l<br />

passat, ara sembla que no cal reivindicar, ja<br />

hi ha els polítics que en teoria han <strong>de</strong> <strong>de</strong>fensar<br />

els interessos <strong>de</strong>ls ciutadans , malauradament<br />

per mantenir la nostra i<strong>de</strong>ntitat encara hem<br />

<strong>de</strong> lluitar molt, i el mateix podríem dir <strong>de</strong> la<br />

malaltia celíaca, no tot ho hem <strong>de</strong> <strong>de</strong>ixar a<br />

mans <strong>de</strong>ls metges, hospitals, administració<br />

o associacions, nosaltres com a individus<br />

tenim molt a fer. Alguns es preguntaran <strong>de</strong><br />

quina forma?<br />

Els que fa temps que coneixen l’afecció<br />

celíaca em comenten que avui estem millor<br />

que anys enrere, quan trobar productes sense<br />

gluten era més difícil, però això no ens ha <strong>de</strong><br />

satisfer encara ens manca molt <strong>de</strong> camí per<br />

recórrer .<br />

Alguns posem èmfasi en els restaurants,<br />

altres en l’etiquetatge, altres en els ajuts<br />

econòmics, altres en la diagnosi clínica, tot<br />

és vàlid, tots volem que els nostres fills tinguin<br />

una vida normal .<br />

Com a membre <strong>de</strong> l’Associació crec que<br />

tots po<strong>de</strong>m ajudar a millorar la situació, hi ha<br />

coses senzilles <strong>de</strong> fer, com per exemple quan<br />

Helsinki<br />

Rosa Maria Prats<br />

Saba<strong>de</strong>ll<br />

constatem que una empresa es mostra sensible<br />

a la problemàtica felicitar-la, trucant per<br />

telèfon o fent una carta d’agraïment pel fet<br />

<strong>de</strong> tenir un etiquetatge on hi consti si el<br />

producte porta gluten o no; si ens assabentem<br />

que un veí, un parent o un amic és celíac<br />

recent , ajudar-lo en la informació; si anem al<br />

pediatra <strong>de</strong>l CAP comentar que hi ha persones<br />

sense diagnosticar, que cal estar en<br />

guàrdia perquè hi ha ocasions en que el pediatra<br />

es posa al dia a través nostre; fer cartes<br />

als diaris, truca<strong>de</strong>s a les emissores <strong>de</strong> ràdio<br />

o <strong>de</strong> televisió per a que tractin <strong>de</strong> la celiaquia<br />

en els seus programes, i així podríem continuar.<br />

La solidaritat és fonamental, però també<br />

cal afegir esperit <strong>de</strong> lluita, hem d’insistir en<br />

tots els fronts, i no <strong>de</strong>fallir si ens tanquen la<br />

porta un cop rera altre o no volen sentir-nos,<br />

saben que tenim raó. A més, en molts països<br />

d’Europa estan més avançats, si volem seguirlos<br />

cal que tots plegats ens esforcem. Avui<br />

dia els mitjans <strong>de</strong> comunicació, internet per<br />

exemple, ens posen les coses més fàcils, no<br />

cal tenir cap carrera, sols voluntat i <strong>de</strong>dicació,<br />

endavant celíacs!, res no ens ha <strong>de</strong> fer por!<br />

Acabo d’arribar d´una «escapada» a Helsinki. El meu fill Santi es celíac i passar molts dies<br />

fora <strong>de</strong> casa és un problema (a part <strong>de</strong>l gluten manifesta al·lèrgia al peix i a alguna fruita).<br />

Doncs vàrem tenir una sorpresa molt agradable, començant per l’avió, que li van portar<br />

menjar sense gluten (companyia FINNAIR) i l’hotel RADISSON PLAZA 4* on ens varen atendre<br />

fantàsticament en els esmorzars i sopars que vàrem fer, en el que els cambrers coneixien la<br />

malaltia celíaca, els restaurants on vàrem anar tenien les cartes indicant els plats que no portaven<br />

gluten ni lactosa ni colesterol. Al final <strong>de</strong> les cartes i havia una G>gluten L>lactosa C>colesterol<br />

i a cada plat a sota la lletra indicativa amb el no davant si no portava gluten ......<br />

Sé que a l’associació esteu treballant molt en tot aquest assumpte, i seria bo que aviat tots<br />

els celíacs poguessin anar al restaurant i asseure’s tranquil·lament, llegir la carta i no haver <strong>de</strong><br />

preguntar com està cuinat qualsevol plat.<br />

Salutacions.<br />

buzón<br />

JULIOL 2005 TRIBUNA CELÍACA 41<br />

buzón


uzón<br />

buzón<br />

42 TRIBUNA CELÍACA JULIOL 2005<br />

RENFE también ofrece<br />

menú celíaco a los viajeros<br />

Nélida Portela<br />

He fet un viatge <strong>de</strong> Sevilla a Barcelona<br />

amb el tren Altaria. En el moment d’adquirir<br />

el bitllet i saber que el dinar anava inclòs,<br />

vaig especificar la meva condició <strong>de</strong> celíaca.<br />

Al bitllet apareixia la inscripció “almuerzo<br />

celíaco”, però la meva experiència en<br />

alguns viatges d’avió em feia malfiar <strong>de</strong>l<br />

resultat.<br />

La sorpresa agradable ha estat que,<br />

efectivament, m’han ofert un correcte menú<br />

sense gluten: una llesca <strong>de</strong> pa d’arròs,<br />

amanida d‘enciam, pit <strong>de</strong> pollastre amb arròs<br />

i pebrot escalivat; fruita fresca. Visca la<br />

RENFE!!<br />

A mesura que es coneix la dieta <strong>de</strong>ls<br />

celíacs, es minimitza el nostre problema.<br />

Acabo <strong>de</strong> hacer un viaje <strong>de</strong> Sevilla a Barcelona<br />

en el tren Altaria. Al comprar el billete y<br />

saber que incluía la comida, especifiqué mi<br />

condición <strong>de</strong> celíaca.<br />

En el billete aparecía escrito “almuerzo<br />

celíaco”, pero mi experiencia en algunos viajes<br />

<strong>de</strong> avión me hacía <strong>de</strong>sconfiar <strong>de</strong>l resultado.<br />

La grata sorpresa fue que, efectivamente,<br />

me ofrecieron un correcto menú sin gluten:<br />

una tostada <strong>de</strong> arroz como sustituto <strong>de</strong> pan,<br />

ensalada ver<strong>de</strong>, pechuga <strong>de</strong> pollo con arroz y<br />

pimiento asado; fruta variada. ¡Viva la RENFE!<br />

A medida que se va conociendo la dieta<br />

<strong>de</strong> los celíacos, nuestro problema se minimiza.


JULIOL 2005 TRIBUNA CELÍACA 43


44 TRIBUNA CELÍACA JULIOL 2005

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!