Diccionario de Insurgentes, México, Editorial Porrúa ... - Bicentenario
Diccionario de Insurgentes, México, Editorial Porrúa ... - Bicentenario
Diccionario de Insurgentes, México, Editorial Porrúa ... - Bicentenario
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
(,.\LLN-, I ILIU'ilL'sL,(.U.,I)()<br />
usia G.iirotc, sa liendo it 101 iusu<br />
audat10 por los Bravo y lo.) honilne', <strong>de</strong> La<br />
hacienda. Cuaiiilo Morcios, tk1iit. <strong>de</strong> fortificar<br />
Tixila sc diiigio a (..hil1iiuiiigo (ag.<br />
<strong>de</strong> 1811), dcjó cn hi prirncr. pohhniiin Un<br />
cortO iiiiiii. <strong>de</strong> S01(la(10S .iI niando <strong>de</strong> I urineitegildO<br />
Gakana y tic Niiol.is l'ii,i'.o. Ata<br />
cuda Tixtia por ci realism ULIC.111CS, los iii-<br />
siirgefltes aiGflI!arOU Ulla dcstaulth . ktoria.<br />
(',aleaila y I\ju1LS Brim) C us eioii tjiie con<br />
tener a su hoinijrcs pala que no niarara ii<br />
it los soidados ic.iIistas que I lilian (I v 16<br />
tie ag tIC 18111. Al j)O(() lienipo tIui dos Ic<br />
dcstirialja a Ia Lorna <strong>de</strong> Jaxco c in Iltetlialavieiite<br />
<strong>de</strong>sju('s ile hahcrc lI1oL1(ratlo <strong>de</strong> La<br />
poblaciOn acutlia en ayud.t tie los iiisurgenes<br />
tie Toluca. a los cualcs Iilri', tie uua ilii<br />
pleta <strong>de</strong>rrota. Pciiet t't m.1 ;ii-dc cii (1le1iia<br />
aca y. algunas <strong>de</strong> las pall ida ,, (jut tie 0<br />
iicpendiaii, iLegarori al valie tie 1ci Estui o<br />
cii Cl sitit) tie Cil;lutla. cii (licli(It i\IOrClOS Ic<br />
tonfió ci punto Ilarnado tie Sarilo Dinizigo,<br />
urio tie los nldN j)cligrosos, CII (billie. ci<br />
18 <strong>de</strong> 1c1. tic 1812 estus o en peligio tie<br />
cier prisionero <strong>de</strong> las Iue17as dcl virrcy. Al<br />
lurnializarse ci sitio, Gaicaisa File (IC la opi<br />
i,ióu tie alacar a las I c,er,as cspanolis antes<br />
tic que (stas pudieran organitar <strong>de</strong>bidametiic<br />
ci ceico; SU peiisamietito no foe acc1stado<br />
por Morelos, q i ien esI U so qu I / i rnfi s acertado<br />
cii su LácttCa, Galcana Inc. dutiatite el<br />
sit io. el jfc inás <strong>de</strong>st;itado a su pericia<br />
y soluntad se <strong>de</strong>bió, en gran pai te. cjue los<br />
sitiados 1,udiescn Sliuhillist larse agua que los<br />
rcalis,tas teniani cii gran enipello escasear.<br />
El 3() tie ma y o ritciitt Galcaiia apo<strong>de</strong>l arsc<br />
dcl i-cducto dcl (aiario, cost (plC 110 (Oil<br />
siJ.lii) ci 21 (IC abr., cii uti estado dcscspe.<br />
i ido, Galeana puotegió Ia s;iiida <strong>de</strong> Matamoros<br />
a fin <strong>de</strong> title taste liltetitara jistrudijeir<br />
uii convoy a la polilacioii liambrierna. Fi i<br />
casado tdo ilhleillo. Galcani*. t I e s L) 1ic cit<br />
lialjcrsc acord ado Li e vaesiaciOii tic ( i autia<br />
(2 <strong>de</strong> mayo <strong>de</strong> 1812), coitiaudO Li valigliartint<br />
dcl Ejérc_ quc, inaltret Ito poi Ia pClsecud6ii<br />
tic los realISLas 1 legaba a Chati tla.<br />
Pocos dias <strong>de</strong>sputs volvia it clitiar cii accion<br />
eiitotitt;indose, cntrc otr;i', l,;iiallas, CII la <strong>de</strong>l<br />
Palmar y en la tic las curnujies <strong>de</strong> Aculiiiiigo<br />
(I 0 d liOV. tIc 1812) cii Ia cu.il, mite, to so<br />
cabailo. hubo tic cscoiaierse. para st I'. ar Ii<br />
ida, CII ci IULC€O tie uii tronco tic akuiloque.<br />
Morelos Ic duo For iniierto y asirnismo<br />
Aguila en su pane al viuey. Francisco<br />
J . Venegas. I niervino cii Li toma tie la cd<br />
tie Oaxaca (25 <strong>de</strong> nov. tie lMI) en ci sido<br />
' Coma tie Acapulco (6 tic ahr. y 12 <strong>de</strong> abr.<br />
tie 1813), dustiriguiéiidose jullco con su SOhTirio<br />
Pablo CII ci asalto ;il castillo. Acisito<br />
en ci <strong>de</strong>sgraciado at;uiuc a Valladolid cii<br />
die. dc 1813, a cii vo c;ilgo I ;t!cia tie curler<br />
Li acurt o en CApun to dcIiul illtiado<br />
c;ani ta<br />
itci Zapoic. Des1j U(S dii fracaso, SC icLil( ') a<br />
l'tlruaran, cii doti<strong>de</strong>. )IIl() IOs dCfll,L5 JCICS<br />
.1 i\Ioi cbs, silt !cLtl<br />
RF<br />
uiti .iitIiii), no dir Li IMIALI. a ko rc;ilislas<br />
stit icliacer las iut'iias (IC 511 I:j('rL. '<br />
let .ini ar Ia ruotal <strong>de</strong>l atidado. Su consejo,<br />
<strong>de</strong>soido, lepresento pimra Morelos, dc-sptii<br />
dcl ijecc,ciahro <strong>de</strong> Ptiruar.'tii, ci <strong>de</strong>c1ic tie six<br />
ciestigic) niilitar y tie SLI c:srrelia (01111) cati<br />
ii Iii ( .ak'.iiha, a iii sus <strong>de</strong>iccios tic<br />
educaiOii, ya que ci inisino Moieios expouii.i<br />
yie tics salsia Icci, llcgd . ser indispen<br />
siiIc por so salor v pi it u(lls gilcrrcras ;il<br />
jcfc iiisui genie. quicn Ic h:ibia elevado cii<br />
IiOV. tic 1812 iii grado tie mariscal. Eli I.I.<br />
(onluiii(aciuIi a la SupI cltiJ j tiiiia ustribia<br />
sobre cste paitLculai Jose I'1 3 .\Ic'relo': ''IT.i( e<br />
pocosdias quc lo lie jiounlirado ilugi. tic<br />
Ia 6! itrigada (hate rcft'reiici a iI ;iliaiio<br />
Matamoros) Clue en lzcic;ir cs1 'I acalj.indo<br />
tic orga niiar y conipict al, sit rnritu V<br />
;ipiitiul exige esie uliiiiits gr.ido en Las pie<br />
SCIl Wi (ii CU lisuancias, pues J uinq tiC ci lii igi -<br />
tic Li I Iirigada don 11 urmcnegiLclo c;aleaii.<br />
11.1 tiallajado ws y es (Ic inis ibor,<br />
let o incu Ipab leincnte no sabe ecvibir, y<br />
por otisiguiclile Ic faita a l i tl el la a1jliLLUI<br />
littiaria que recoinpeilsa cit ci otto ci inc<br />
1105 ilabajO personal. Si ll ciiih;iigo ci cxprcntdo<br />
Ga icatia. por sit valor. I laliajo y bellas<br />
circunstaticias es acreedot ticL gTadO tie marisc;)<br />
I y jor It) flhiSihhO SC lo lie confenido cii<br />
recotupensa <strong>de</strong> Sits fatigas y para conhlalliCI<br />
ci jiiic io tie los liomiii es S piohibir uJl.t<br />
tlispersioii o <strong>de</strong>s:tverieti ia cli iso fortuito.'<br />
Lu sept. tie 1813 t.etlia ci grado tie icianiscal,<br />
'a t1t'c coi' esta catcgori.i figui a en Ia lista<br />
ile los ilIdividuos <strong>de</strong>l F i 1 iliac clesile ui<br />
1105 l)i il itos dicroti 511 VOlt) it[ Ct)IigFeS() (Ii<br />
Cliii pa itci ngo polo itie t I otcios fuese elegido<br />
generalisiuho. Lii iii haiaiia tie Puruara<br />
Il pcl -dillMorelos a mauimoios, piis!OflC ro<br />
tie los realistas v <strong>de</strong>spuês uuisilado; Morelos<br />
proptiso al u irrey ci ca tije utc sit lugartei<br />
lieu It 1cor tin taunbent) consi<strong>de</strong>rable <strong>de</strong> pri-<br />
'0011(105 esp;inoies (1111' TI:teIl LI CU sit po<strong>de</strong>r:<br />
ci s irrey no aceptO La j,I11)oSju'tfl y, unit<br />
vCi'. &oiiocid,t la muerte tic rsIatalnOroS, Mi,<br />
i-cbs or<strong>de</strong>no en .&apuko Ia ruuerle dc hm1;t'<br />
tic bOO cspanoles. Al capItulo 12 <strong>de</strong> los cargos<br />
dijo Morelos: .....Clue no los <strong>de</strong>goilaron<br />
en ci atnio <strong>de</strong> la iglesia fromo as) alirniab.i<br />
el fist ;il) sino pie ci coii fesanie (Morcbos)<br />
mantle)Ilevarlos aLa Qiiciirada, wino cii<br />
efu' to los condujo Gatcaii.i...... I)csptn's tic<br />
C l ue sIorclos file a utiirse a! Congreso. Galea<br />
lot siguid en ci star :11111(11 Ic al pow turn<br />
F'° hue a refugiarse en ];I liaienda (lei Lit<br />
jnii cii don<strong>de</strong>, iiisccziticc, itiso algurio i<br />
s est ' FL Congrco lii piis) a las Or<strong>de</strong>iies tic<br />
Ju.iii Nepoinueiio R,s.iiius, cosa title dvs<br />
.igrad a Caleana C hit Iuso pcnsó CII it-iraIse<br />
tld st-cs ido tic Lus to itias. Qui;'.is Cl<br />
iilC Sti})o CSt:a5 iii(clh( bites ya ( ice se ha<br />
.ilii untd) (plc ilil l'CLigiiiso ;,glIst ito, fray<br />
\Ii;;iu-i Ramirez. hal titat (lei Peril, noin-<br />
Ii .11 jior Cl 3 170bii s l u <strong>de</strong> i'sI'x. monseñot<br />
citia iii!ciimio tic .-'c ipuko. ;ti caer