un día en la vida el contacto con los teólogos de la liberación y la ...
un día en la vida el contacto con los teólogos de la liberación y la ...
un día en la vida el contacto con los teólogos de la liberación y la ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Revista Electrónica <strong>de</strong> Psicología Política Año 9 Nº 26 – J<strong>un</strong>io/Julio 2011<br />
escribe <strong>la</strong> Biografía <strong>de</strong> <strong>un</strong> Cimarrón (1966) dando por inaugurado <strong>el</strong> género <strong>de</strong><br />
nove<strong>la</strong>-testimonio que nos ocupa y d<strong>el</strong> cual se trazarán <strong>la</strong>s dos líneas g<strong>en</strong>erales<br />
<strong>de</strong> su <strong>con</strong>stitución. En <strong>los</strong> int<strong>en</strong>tos por <strong>con</strong>struir <strong>un</strong>a socio-literatura, Barnet<br />
re<strong>con</strong>oce <strong>en</strong> <strong>el</strong> trabajo d<strong>el</strong> antropólogo mexicano, <strong>un</strong>a eficacia sociológica y <strong>un</strong>os<br />
méritos artísticos <strong>de</strong> resaltar (Op. cit., p. 18)<br />
A<strong>de</strong>más <strong>de</strong> estos esfuerzos bi<strong>en</strong> logrados <strong>de</strong> <strong>un</strong>a <strong>con</strong>j<strong>un</strong>ción <strong>en</strong>tre <strong>un</strong>a <strong>la</strong>bor<br />
antropológica y <strong>la</strong> literatura, Barnet re<strong>con</strong>oce que al hab<strong>la</strong>r <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>vida</strong> d<strong>el</strong> Cimarrón,<br />
se tocan aspectos sos<strong>la</strong>yados <strong>de</strong> <strong>la</strong> historia oficial o g<strong>en</strong>eral <strong>de</strong> <strong>los</strong> hechos, <strong>la</strong><br />
nove<strong>la</strong>-testimonio y <strong>el</strong> testimonio se inscrib<strong>en</strong> pues <strong>en</strong> <strong>un</strong>a tradición <strong>de</strong> historia<br />
popu<strong>la</strong>r.<br />
Las características <strong>de</strong> <strong>la</strong> nove<strong>la</strong>-testimonio<br />
Migu<strong>el</strong> Barnet establece alg<strong>un</strong>os lineami<strong>en</strong>tos g<strong>en</strong>erales <strong>de</strong> aqu<strong>el</strong><strong>la</strong>s narraciones<br />
que pued<strong>en</strong> ser <strong>con</strong>si<strong>de</strong>radas nove<strong>la</strong>-testimonio. El primero, dice: es “proponerse<br />
<strong>un</strong> <strong>de</strong>s<strong>en</strong>trañami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong> realidad, tomando <strong>los</strong> hechos principales, <strong>los</strong> que más<br />
han afectado <strong>la</strong> s<strong>en</strong>sibilidad <strong>de</strong> <strong>un</strong> pueblo y <strong>de</strong>scribiéndo<strong>los</strong> por boca <strong>de</strong> <strong>un</strong>o <strong>de</strong><br />
sus protagonistas”. (p. 21) Con esta i<strong>de</strong>a <strong>el</strong> etnólogo cubano int<strong>en</strong>ta sugerir, como<br />
dirá más a<strong>de</strong><strong>la</strong>nte, que <strong>la</strong> voz d<strong>el</strong> narrador <strong>de</strong>be ser <strong>la</strong> voz <strong>de</strong> <strong>un</strong>a época; se<br />
realiza así <strong>un</strong> ejercicio <strong>de</strong> inducción, don<strong>de</strong> <strong>la</strong> voz d<strong>el</strong> narrador permite observar <strong>la</strong><br />
multiplicidad <strong>de</strong> voces que son esa época y/o <strong>la</strong>s voces que <strong>la</strong> versión oficial no<br />
recoge <strong>en</strong> su estampida objetivizante. Dice Barnet refiriéndose al Cimarrón: “él es<br />
<strong>el</strong> pueblo, <strong>el</strong> nosotros que hab<strong>la</strong>, que valoriza, como testigo que es <strong>de</strong> <strong>los</strong><br />
a<strong>con</strong>tecimi<strong>en</strong>tos.” (Op. cit., p. 21)<br />
En esta i<strong>de</strong>a <strong>de</strong> que él es <strong>el</strong> nosotros, <strong>el</strong> pueblo, se inserta otra <strong>de</strong> <strong>la</strong>s<br />
características <strong>de</strong> <strong>la</strong> nove<strong>la</strong>-testimonio; <strong>la</strong> supresión d<strong>el</strong> yo y d<strong>el</strong> ego d<strong>el</strong> escritor,<br />
que da paso a <strong>la</strong> voz <strong>de</strong> <strong>un</strong> pueblo, <strong>de</strong> <strong>un</strong>a sociedad, <strong>en</strong> <strong>la</strong> que vive <strong>el</strong> testigo que<br />
nos hab<strong>la</strong> a través <strong>de</strong> <strong>la</strong> pluma d<strong>el</strong> escritor. “para ser más justos -dice Barnet- se<br />
p<strong>la</strong>ntea, <strong>la</strong> discreción <strong>en</strong> <strong>el</strong> uso d<strong>el</strong> yo <strong>en</strong> <strong>la</strong> pres<strong>en</strong>cia d<strong>el</strong> autor y su ego <strong>en</strong> <strong>la</strong>s<br />
obras,” (Op. cit., p. 21) permiti<strong>en</strong>do que más que <strong>la</strong> voz d<strong>el</strong> testigo, sea <strong>la</strong> voz <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
colecti<strong>vida</strong>d <strong>la</strong> que narre <strong>los</strong> a<strong>con</strong>tecimi<strong>en</strong>tos.<br />
29