Musika irakaskuntzen erregimen juridikoa Jakintza-arloa ... - Euskara
Musika irakaskuntzen erregimen juridikoa Jakintza-arloa ... - Euskara
Musika irakaskuntzen erregimen juridikoa Jakintza-arloa ... - Euskara
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Jakintza</strong>-<strong>arloa</strong>: Zuzenbidea eta jurisprudentzia<br />
<strong>Musika</strong> <strong>irakaskuntzen</strong> <strong>erregimen</strong><br />
<strong>juridikoa</strong><br />
Egilea: EUNATE PRIETO ETXANO<br />
Urtea: 2004<br />
Zuzendaria: IñAKI AGIRREAZKUENAGA ZIGORRAGA<br />
Unibertsitatea: UPV-EHU<br />
ISBN: 978-84-8438-125-9
Hitzaurrea<br />
2004ko abenduaren 20an, “<strong>Musika</strong>-<strong>irakaskuntzen</strong> <strong>erregimen</strong> <strong>juridikoa</strong>” izenburu<br />
duen doktore-tesiaren defentsa-ekitaldian, azken hausnarketa gisa, hitzok<br />
aipatzen nituen:<br />
“(…) zentzuzkoa dirudi pentsatzea, inoiz, etorkizun batean, goi-mailako<br />
musika irakaskuntzak arautuko dituen lege bat eztabaidatzeari ekingo<br />
zaiola Parlamentuan, Europar Batasuneko ereduen ildo beretik. Nolanahi<br />
ere, esan beharra dago, gai honetan gaur egundaino egon den inertziak<br />
eraginda, litekeena dela, etorkizuneko une hori denboran geroratzea”.<br />
Haatik, ia hiru urte beranduago, etorkizun hori ez da iritsi. Bien bitartean,<br />
espainiar hezkuntza-sistema arautzen duen lege berriak (LOEk) argia ikusi du,<br />
baita unibertsitate legearen (LOU) erreformak ere. Halaber, LOEk irakaskuntza<br />
artistikoei oro har, eta musika-irakaskuntzei zehazki, atalburu bat eskaini die;<br />
eta ordura arte ez bezala, goimailako ikasketak gainerakoetatik bereizi ditu —<br />
bereizketa hori goi-mailako hezkuntza arautzen ez duen lege batek egiten<br />
badarrai ere—. Ildo beretik, LOEren aurreikuspenak garatuz, goi-mailako<br />
irakaskuntza artistikoen kontseilu nagusia —nolabait ere, unibertsitate-mailako<br />
koordinazio-kontseiluaren parekoa— arautu da. Eta orobat, unibertsitatemailako<br />
gradu ondoko tituluen baliokideak izango liratekeen gradu ondoko<br />
musika-ikasketak eskaintzeko aukera aurreikusi da.<br />
Aldaketa hauek ordea, formazkotzat baino ezin dira jo; eta ageri diren<br />
aurreikuspen nahiz aurrerapauso herabetiak, ez dira oraindaino errealitate<br />
bilakatu.<br />
Honenbestez, doktore-tesian musika-irakaskuntzei buruz azaldutako egoerak,<br />
edukiari dagokionez, funtsean bere horretan darraiela esan genezake. Berebat,<br />
etorkizunari begira eginiko proposamenak eta aipatutako erronkak —bereziki,<br />
Boloniako prozesuaren baitan, goi-mailako musika-<strong>irakaskuntzen</strong> espainiar<br />
ereduaren egokitzapenari dagozkionak— ez dira oraindik gauzatu. Eta inoiz<br />
gauzatzeko bidean, ez da oraino urrats aipagarririk eman.
MUSIKA-IRAKASKUNTZEN<br />
ERREGIMEN JURIDIKOA<br />
Eunate Prieto Etxano<br />
Tesiaren Zuzendaria<br />
Iñaki Agirreazkuenaga Zigorraga
Nire sendiari<br />
eta adiskideei<br />
«Hezkuntzarik bikainena<br />
musikaren bitartez jasotakoa da,<br />
erritmoa eta harmonia<br />
arimaren barruraino sartzen baitira,<br />
apal eta duin bihurtuz» (Sokrates)
AURKIBIDEA<br />
LABURDURAK.- ......................................................................................................................................9<br />
SARRERA.- ...............................................................................................................................................11<br />
LEHENENGO ATALBURUA.- MUSIKA-IRAKASKUNTZEN<br />
BILAKAERA.- ..........................................................................................................................................16<br />
I. MUSIKA-IRAKASKUNTZEN BILAKAERA XIX. MENDERA ARTE ...........................................17<br />
II. MUSIKA-IRAKASKUNTZAK, 1812KO CADIZKO KONSTITUZIOTIK,<br />
1970EKO HEZKUNTZA LEGE OROKORRERAINO .......................................................................18<br />
II.1. 1812ko Cadizko Konstituziotik 1857ko Moyano Legera:<br />
Madrilgo erret musika eta deklamazio-kontserbatorioaren eraketa ........................................19<br />
II.2. 1868ko Severo Catalina Dekretua eta musika-ikasketen ondorengo bilakaera<br />
unibertsitatetik at: kontserbatorioetako ikasketa-planak...........................................................22<br />
A) 1968ko Severo Catalina Dekretua eta musika-ikasketen ondorengo bilakaera<br />
unibertsitatetik at.......................................................................................................................22<br />
B) Kontserbatorioetako ikasketa-planak..........................................................................................24<br />
a) <strong>Musika</strong>ko eta deklamazioko ikasketa-planak: 1917koa eta 1942koa .....................................25<br />
b) 1966ko musika ikasketa-plana.................................................................................................29<br />
c) 1970eko kantu ikasketa-plana ...............................................................................................35<br />
III. 1970EKO HEZKUNTZA LEGE OROKORRA ETA ONDORENGO GARAPENA,<br />
1/1990 LEGE ORGANIKOA (LOGSE) ONARTU BITARTEAN ...................................................37<br />
IV. LOGSE: ARAUKETA BERRIAREN ETA GAUR EGUNDAINOKO<br />
BILAKAERAREN EZAUGARRI OROKORRAK ...........................................................................45<br />
BIGARREN ATALBURUA.- MUSIKA-IRAKASKUNTZA OROKORRAK ...................................50<br />
I. GIZAKIEN HEZIKETAN MUSIKAK DUEN GARRANTZIA ........................................................50<br />
II. MUSIKA-IRAKASKUNTZAK, ARAUBIDE OROKORREKO IRAKASKUNTZAK<br />
EGITURATZEN DIREN MAIALATAN............................................................................................57<br />
II.1. <strong>Musika</strong>-irakaskuntzak, araubide orokorreko irakaskuntza bezala ............................................58<br />
A) Lehen hezkuntzan eta derrigorrezko bigarren hezkuntzan ............................................................61<br />
B) Batxilergoan ..................................................................................................................................65<br />
3
II.2. Araubide bereziko musika-irakaskuntzak, araubide orokorreko irakaskuntzetan .................69<br />
A) Lehen hezkuntzako eta bigarren hezkuntzako irakaskuntzak, araubide bereziko<br />
musika-irakaskuntzekin uztartzeko neurriak: baliozkotzeak, curriculumaren<br />
egokitzapenak eta musika-batxilergoa .......................................................................................74<br />
B) Etorkizuneko erronka: ikastetxe integratuak ..............................................................................88<br />
III. MUSIKA-IRAKASKUNTZAK UNIBERTSITATEAN...................................................................94<br />
III.1. Unibertsitate-mailako musika-tituluak..........................................................................................95<br />
A) Lehenengo zikloko ikasketak: musika- hezkuntza espezialitatean maisu-diplomatura ...........96<br />
B) Bigarren zikloko ikasketak: historia eta musika-zientzietan lizentziatu-titulua<br />
eta musikologiakoa ..................................................................................................................97<br />
C) Hausnarketa, goi-mailako musika-<strong>irakaskuntzen</strong> bikoiztasunaren egokitasunari buruz ........103<br />
III.2. Espainiatik kanpo lortutako goi-mailako musika-tituluen balioa ............................................106<br />
A) Europar Batasunean lortutako tituluen onarpen profesionala ..................................................107<br />
B) Europar Batasunean eta Europar Batasunetik at lortutako tituluen<br />
homologazioa eta baliozkotzea................................................................................................108<br />
III.3. Tituluaren europar gehigarria ......................................................................................................116<br />
HIRUGARREN ATALBURUA.- MUSIKA-IRAKASKUNTZA EZ ARAUTUA ...........................119<br />
I. MUSIKA-IRAKASKUNTZA MUSIKA-ESKOLETAN ..................................................................120<br />
I.1. <strong>Musika</strong>-eskolak Europan: Europako <strong>Musika</strong>-Eskolen Batasuna (EMU) ....................................121<br />
I.2. Espainiako musika-eskolaren eredua: bereziki, Euskal Autonomia Erkidegoko<br />
musika-eskolak .................................................................................................................................126<br />
II. GOI-MAILAKO MUSIKA-HEZIKETA ..........................................................................................135<br />
II.1. Administrazioek eratutako ikastetxeetan .....................................................................................136<br />
II.2. Fundazio pribatuek kudeatutako ikastetxeetan ...........................................................................142<br />
LAUGARREN ATALBURUA.- OINARRIZKO MAILAKO ETA MAILA ERTAINEKO<br />
ARAUBIDE BEREZIKO MUSIKA-IRAKASKUNTZAK ...............................................................147<br />
I. OROKORTASUNAK ........................................................................................................................147<br />
II. IKASKETEN ANTOLAKUNTZA AKADEMIKOA .......................................................................156<br />
II.1. Mailak, zikloak eta iraupena .........................................................................................................156<br />
II.2. Curriculuma .....................................................................................................................................158<br />
III. IKASKETETARA SARBIDEA .......................................................................................................164<br />
IV. TITULUAK ...............................................................................................................165<br />
4
BOSGARREN ATALBURUA.- GOI-MAILAKO<br />
ARAUBIDE BEREZIKO MUSIKA-IRAKASKUNTZAK:<br />
IKUSPEGI OROKORRA, ANTOLAKUNTZA AKADEMIKOA<br />
ETA IKASKETETARA SARBIDEA ...................................................................................................169<br />
I. GOI-MAILAKO ARAUBIDE BEREZIKO MUSIKA-IRAKASKUNTZAK, ORO HAR .............169<br />
II. ANTOLAKUNTZA AKADEMIKOA .............................................................................................176<br />
II.1. Mailak, zikloak eta iraupena ........................................................................................................176<br />
II.2. Curriculuma ...................................................................................................................................184<br />
A) Curriculumaren osagaiak akademikoki neurtzeko sistema berria: kreditu-sistema ................187<br />
B) Espezialitateen eta irakasgaien antolakuntza ..........................................................................193<br />
a) Derrigorrezko irakasgaiak .................................................................................................195<br />
b) Hautazko irakasgaiak ..........................................................................................................195<br />
c) Aukera askeko irakasgaiak ...................................................................................................196<br />
III. IKASKETETARA SARBIDEA ....................................................................................................... 197<br />
III.1. Baldintza akademikoak betetzen dituzten ikasleei zuzendutako prozedura ..........................199<br />
III.2. Baldintza akademikorik betetzen ez duten ikasleei zuzendutako prozedura .........................202<br />
III.3. Ikasketa-plan zaharren arabera goi-mailako musika-irakaskuntzak egiten jarraitzea ........207<br />
III.4. LOGSEn araberako goi-mailako musika-irakaskuntza berriei ekitea ...................................211<br />
SEIGARREN ATALBURUA.- GOI-MAILAKO ARAUBIDE BEREZIKO<br />
MUSIKA-IRAKASKUNTZEN TITULUAK ETA LAN-AUKERAK ...............................................217<br />
I. GOI-MAILAKO MUSIKA-TITULUAK ..........................................................................................218<br />
I.1. Oraingo tituluak: LOGSE ondoren, goi-mailako araubide bereziko<br />
musika-<strong>irakaskuntzen</strong> amaiera egiaztatzen duten tituluak.........................................................218<br />
A) Unibertsitate-lizentziatu tituluaren baliokidea den goi-mailako musika-titulua ....................... 219<br />
B) Doktore-titulua.............................................................................................................................225<br />
I.2. Lehengo tituluak: LOGSE aurreko tituluak eta euren baliokidetza, LOGSEk<br />
ezartzen dituen goi-mailako titulazio berriekin ...........................................................................236<br />
A) 1542/1994 Errege Dekretua .......................................................................................................238<br />
B) 1120/2000 Errege Dekretua .......................................................................................................244<br />
I.3. Espainiatik at lortutako musika-tituluen balioa ............................................................................245<br />
A) Europar Batasunean lortutako tituluen onarpen profesionala ...................................................246<br />
B) Europar Batasunean eta Europar Batasunetik at lortutako tituluen<br />
homologazioa eta baliozkotzea ...............................................................................................257<br />
5
I.4. Tituluaren europar gehigarria .......................................................................................................263<br />
II. LAN-AUKERAK ................................................................................................................................264<br />
II.1. Goi-mailako titulua ezinbesteko baldintza izan ohi ez denean .................................................266<br />
II.2. Goi-mailako titulua ezinbesteko baldintza izan ohi denean .....................................................270<br />
ZAZPIGARREN ATALBURUA.- MUSIKA-IKASTETXE OFIZIALEN<br />
ERREGIMEN JURIDIKOA .................................................................................................................277<br />
I. MUSIKA-IKASTETXEEI BURUZ ESTATUAK ONARTUTAKO ARAUDIA ...........................280<br />
I.1. <strong>Musika</strong>-ikastetxeen gutxieneko ukanbeharrak ............................................................................280<br />
I.2. <strong>Musika</strong>-ikastetxeetako barne antolakuntza eta funtzionamendua .............................................289<br />
A) Gobernu-organoak .....................................................................................................................294<br />
B) Parte-hartze organoak ................................................................................................................297<br />
II. OINARRIZKO MAILAKO ETA MAILA ERTAINEKO MUSIKA-IKASTETXEEN<br />
IZAERA JURIDIKOA .......................................................................................................................300<br />
III. GOI-MAILAKO MUSIKA-IKASTETXEAK ..................................................................................305<br />
III.1. Ikastetxeen izaera <strong>juridikoa</strong>: lehen hurbilketa ..........................................................................305<br />
III.2. Ikastetxe-eredu bakoitzaren azterketa berezia...........................................................................312<br />
A) Autonomia Erkidegoetako hezkuntza-Administrazioen menpe dauden<br />
musika-kontserbatorioak .........................................................................................................312<br />
B) Irakaskuntza artistikoen Aragoiko institutua organismo autonomo bezala............................318<br />
C) Administrazioek sortzen dituzten fundazioak goi-mailako musika-ikastetxeak<br />
kudeatzeko...............................................................................................................................322<br />
a) Kataluniako ESMUC ..........................................................................................................322<br />
b) Balear uharteetako goi-mailako musika-kontserbatorioa...................................................326<br />
c) Euskal Herriko MUSIKENE ..............................................................................................328<br />
D) Fundazio guztiz pribatuak: Liceuko kontserbatorioa..............................................................338<br />
ZORTZIGARREN ATALBURUA.- MUSIKA-IRAKASKUNTZA OFIZIALETAKO<br />
IRAKASLEEN ERREGIMEN JURIDIKOA ......................................................................................342<br />
I. IRAKASLE-FUNTZIONARIOEN ERREGIMEN JURIDIKOA ....................................................344<br />
I.1. Oinarrizko araudiaren esparrua ..................................................................................................347<br />
A) <strong>Musika</strong>-irakasleen kidegoak ....................................................................................................348<br />
a) Irakasleen kidegoetan sartzeko aurre baldintzak ................................................................353<br />
6
) Irakasleen kidegoen espezialitateak..................................................................................355<br />
B) <strong>Musika</strong>-irakasleen kidegoetan sartzeko hautapen-prozedurak eta musika<br />
irakasle-funtzionarioen administrazio-karrera .........................................................................361<br />
a) Irakasleen kidegoetan sartzeko hautapen-prozedurak ...................................................361<br />
b) Irakasle-funtzionarioen administrazio-karrera:musika-katedradunen kidegora<br />
iristea eta hutsik dauden lanpostuen horniketa.............................................................364<br />
I.2. Autonomia Erkidegoetako araudia ...............................................................................................369<br />
A) Oinarrizko mailako eta maila ertaineko musika-kontserbatorioetako<br />
irakasle-funtzionarioak: bereziki, Euskal Autonomia Erkidegokoak .....................................371<br />
a) <strong>Musika</strong>-irakasleen kidegoan integratutako funtzionarioak eta<br />
euren espezialitateetara atxikitzeko prozesua ....................................................................373<br />
b) <strong>Musika</strong>-irakasle funtzionarioen lanpostuetako hizkuntza-eskakizunak<br />
zehazteko irizpideak ............................................................................................................381<br />
B) Goi-mailako musika-kontserbatorioetako irakasle-funtzionarioak ..........................................385<br />
C) Ordezko musika-irakasleak ......................................................................................................388<br />
II. IRAKASLE ESPEZIALISTEN ERREGIMEN JURIDIKOA ............................................................393<br />
II.1. Estatuko araudiaren esparrua .......................................................................................................393<br />
II.2. Irakasle espezialisten ezaugarriak Autonomia Erkidegoetako araudian .................................394<br />
III. FUNDAZIOEK KUDEATZEN DITUZTEN GOI-MAILAKO<br />
MUSIKA-IKASTETXEETAKO IRAKASLEEN ERREGIMEN JURIDIKOA ............................403<br />
III.1. Balear uharteetako goi-mailako musika-kontserbatorioko irakasleak ...................................404<br />
III.2. ESMUC eko irakasleak Katalunian ...........................................................................................409<br />
III.3. MUSIKENEko irakasleak Euskal Herrian ...............................................................................412<br />
BEDERATZIGARREN ATALBURUA.- BOLONIAKO PROZESUAN ZEHAR,<br />
ZEIN DA GOI-MAILAKO MUSIKA-IRAKASKUNTZEN TOKIA? ............................................422<br />
I. BOLONIAKO DEKLARAZIOAREN ONDORIOAK, GOI-MAILAKO<br />
MUSIKA-IRAKASKUNTZEN EREMUAN ....................................................................................423<br />
I.1. Europar Batasunean goi-mailako <strong>irakaskuntzen</strong> konbergentziarantz ....................................423<br />
I.2. Boloniako Deklarazioaren helburuak, goi-mailako musika-<strong>irakaskuntzen</strong><br />
eremuan.................................... .....................................................................................................430<br />
II. GOI-MAILAKO MUSIKA-IRAKASKUNTZAK ZUZENBIDE KONPARATUAN,<br />
NOLA INTEGRATZEN DIRA UNIBERTSITATEAN? ................................................................434<br />
7
II.1. Unibertsitate-lerrunik ez duten goi-mailako musika-irakaskuntzak ........................................435<br />
II.2. Unibertsitatean integratuta dauden goi-mailako musika-irakaskuntzak .................................437<br />
A) Zuzenean integratuta daudenak ..............................................................................................438<br />
B) Unibertsitate artistikoak ..........................................................................................................439<br />
C) Unibertsitate-lerruna duten Akademiak .................................................................................440<br />
III. ESPAINIAR SISTEMA JURIDIKOAN, GOI-MAILAKO MUSIKA-IRAKASKUNTZAK<br />
UNIBERTSITATEAN INTEGRATU AL DAITEZKE? .................................................................441<br />
KONKLUSIOAK.- .................................................................................................................................448<br />
AIPATUTAKO ARAUDIA.- ................................................................................................................465<br />
AIPATUTAKO JURISPRUDENTZIA.- ..............................................................................................475<br />
ESTATU-KONTSEILUAREN IRIZPENAK.- ....................................................................................476<br />
INTERNETEKO HELBIDEAK.- .........................................................................................................477<br />
BIBLIOGRAFIA.- ............................................................................................................................478<br />
8
LABURDURAK<br />
art. artikulua<br />
AJDA Actualité Juridique Droit Administratif<br />
Azdi. Aranzadiko Jurisprudentzia Bilduma<br />
BO Aldizkari Ofiziala<br />
BOC Kanarietako Aldizkari Ofiziala<br />
BOCAN Kantabriako Aldizkari Ofiziala<br />
BOCM Madrilgo Komunitateko Aldizkari Ofiziala<br />
BOCyL Gaztela eta Leongo Aldizkari Ofiziala<br />
BOE Estatuko Aldizkari Ofiziala<br />
BOCG Gorte Orokorretako Aldizkari Ofiziala<br />
BOIB Balear uharteetako Aldizkari Ofiziala<br />
BOJA Andaluziako Juntako Aldizkari Ofiziala<br />
BOLR Errioxako Aldizkari Ofiziala<br />
BON Nafarroako Aldizkari Ofiziala<br />
BOPA Asturiasko Printzipatuko Aldizkari Ofiziala<br />
BORM Murtziako Erregioko Aldizkari Ofiziala<br />
CE Espainiar Konstituzioa<br />
DBH Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza<br />
DOCE Europar Komunitateko Aldizkari Ofiziala<br />
DOCM Gaztela la Mantxako Aldizkari Ofiziala<br />
DOE Extremadurako Aldizkari Ofiziala<br />
DOG Galiziako Aldizkari Ofiziala<br />
DOGC Kataluniako Generalitateko Aldizkari Ofiziala<br />
DOGV Valentziako Generalitateko Aldizkari Ofiziala<br />
DS Bilkuren Aldizkaria<br />
EHAA Euskal Herriko Agintaritzaren Aldizkaria<br />
G Gazeta<br />
JO Journal Oficiel<br />
LGE Hezkuntzari buruzko Lege Orokorra<br />
LOCE Hezkuntzaren Kalitateari buruzko Lege Organikoa<br />
LODE Hezkuntza Eskubidea arautzen duen Lege Organikoa<br />
LOGSE Hezkuntza-sistemaren Antolamendu Orokorrerako Lege Organikoa<br />
LOPEG Ikastetxeetan parte hartzea, ebaluazioa eta gobernua arautzen duen Lege<br />
Organikoa<br />
LORU Unibertsitatearen Erreformarako Lege Organikoa<br />
LOU Unibertsitateen Lege Organikoa<br />
MEC Hezkuntza eta Zientzia/Kultura Ministerioa<br />
9
MECD Hezkuntza, Kultura eta Kirolaren Ministerioa<br />
orr. orria<br />
RAP Revista de Administración Pública<br />
RVAP Revista Vasca de Administración Pública<br />
STC Konstituzio Auzitegiaren Epaia<br />
STS Auzitegi Gorenaren Epaia<br />
10
SARRERA<br />
<strong>Musika</strong> arte bat da, soinuak eta denbora bat egiten dituena 1 ; aspaldidanik, garai eta<br />
herrialde guztien kulturari hertsiki lotuta egon den osagaia, hain zuzen ere.<br />
Aitzinako Greziara jo behar dugu musika kontzeptuaren jatorri etimologikoaren bila:<br />
hots, musiké hitz grekora. Greziarrentzat ordea musiké ez zen Euterpe edo musikaren<br />
musa bakarrik. Ez, musikék, musa edo arte oro biltzen zuen; Euterpe ezezik, ondokoak<br />
ere bai: Klio (historiarena), Talia (komediarena), Melpomene (tragediarena), Terpsikore<br />
(dantzarena), Erato (elegiarena), Polimnia (poesia lirikoarena), Urania<br />
(astronomiarena) eta Kaliope (elokuentziarena) 2 . Izan ere, musiké oro har, artea zen<br />
greziarrentzat.<br />
Ukaezina da gizakiok musikaz inguratuta bizi garela. Lehenik eta behin, izadiak berak<br />
sortzen dituen eta orkestra-zuzendari bat bailitzan gidatzen dituen soinuek inguratzen<br />
gaituzte. Honela, txoriño baten txirulirua, suge baten txistua, suaren txinparta, haizearen<br />
ufada, trumoien burrunba, haserre den itsasoaren marruma, basamortuko isiltasuna,...<br />
Euterpen adierazpenak baino ez dira. Eta gizakiok ondoren, gure irudimenari eta<br />
sentimenduei jarraiki, soinu horiek guztiak antzeratu egin ohi ditugu pentagrama<br />
batean.<br />
<strong>Musika</strong> orobat, edonoren entzumenarentzat atsegingarria da; nork ez du zirrararik<br />
sentitu soil soilik musika entzunez? Aldiz, entzumenaren maila gainditu eta entzuten ari<br />
garen musika horretan melodiarik, erritmorik, armoniarik ala tinbrerik badela ere<br />
ohartzen garenean, orduan, musika adimenarentzat plazer estetiko bilakatuko zaigu.<br />
Jakina, ulermenaren mailara ez da nornahi iristen; bakarrik, gutxieneko heziketa estetiko<br />
bat jaso duena. Izan ere, Euterpe eskolatzea eta gizakiok musikan heztea ezinbestekoa<br />
izanen da entzuten dugun musika, halaber ulertu ahal izateko.<br />
1 Ikus besteak beste, “Enciclopedia Salvat de los grandes temas de la música”, Salvat, Bartzelona, 2004.<br />
2 Ikus besteak beste, “Diccionario de mitología griega y romana” (zuzendaria: DUDIN, René Martín;<br />
itzultzailea: GALLARDO LAUREL, Alegría), Espasa-Calpe, Madril, 2004.<br />
11
PLATONen asmoetako bat hain zuzen, musika eskolatzea eta ikastetxeetan irakastea<br />
izan zen. Honetara, proposatu zuen hezkuntza-ereduaren lehenengo maila, derrigorrez<br />
irakatsi beharreko bi diziplinek osatzen zuten: gimnasiak eta musikak, alegia.<br />
Gimnasiak, gorputza suspertzea zuen helburu; musikak berriz, arima apaltzea 3 .<br />
Esanak esan, XXI. mendearen atarian, PLATONek proposatutako hezkuntza-ereduak ez<br />
du jadanik indarrik galdu, neurri batean bederen. Alderantziz, sendotuta ageri zaigu.<br />
Frogatua baitago, musikan heztea funtsezkoa dela gizakion garapen pertsonalerako,<br />
sozialerako, intelektualerako, kulturalerako, estetikorako, sormenekorako,<br />
emozionalerako, moralerako, fisikorako, psikologikorako, ... .<br />
Nolanahi ere, esku artean daukagun ikerketa-lan honen xedea ez da, kulturaren<br />
adierazpen gisa, musikak daukan balioan sakontzea; ez eta, gizabanakoan nahiz<br />
gizartean musikak zer nolako eragina duen aztertzea ere. Izenburuan erreparatuz gero,<br />
agerikoa da musikaren irakaskuntza izanen dugula ikergai. Eta hain zuzen, musikairakaskuntzak,<br />
hertsiki, ikuspegi juridiko batetik aztertuko ditugula.<br />
Bederatzi atalburutan banatzen den ikerketa-lan honen abiapuntua beraz, musikairakaskuntzek<br />
gaur egundaino izan duten bilakaeraren azterketa izango da. Hots,<br />
hezkuntza-sistema ezberdinetan —funtsean, azken bi mendeetan barna hezkuntzari<br />
buruzko espainiar ordenamendu <strong>juridikoa</strong>k ezagutu dituen hiru hezkuntza-sistema<br />
nagusienetan— Administrazioak musika-irakaskuntzak nola antolatu dituen ikusiko<br />
dugu.<br />
Zalantza izpirik gabe, egungo musika-<strong>irakaskuntzen</strong> ikuspegitik bederen, hezkuntzasistema<br />
horien artean garrantzitsuena, 1990 urtean, hezkuntza-sistemaren antolamendu<br />
orokorrari buruzko Lege Organikoak (LOGSEk) taxutuko duena da. Bertan, bi<br />
irakaskuntza mota bereizten dira: araubide orokorrekoak eta araubide berezikoak,<br />
alegia. Eta indarrean dirau —2002 urtean, hezkuntzaren kalitateari buruzko Lege<br />
Organikoak (LOCEk) zenbait aldaketa eragingo duen arren—. Horregatik, gainerako<br />
3 PLATONen aburuz, Estatuaren helburua ondokoa zen: hiritarrak justizian eta bertutean heztea,<br />
zoriontsu izan zitezen. Bada, helburu hori lortzearren, bi mailatan taxututako hezkuntza-sistema bat<br />
proposatu zuen: lehenengo maila, derrigorrezkoa eta hiritar ororentzat komuna zena —20 urtera arte<br />
zirauena—; bigarrena berriz, etorkizunean agintari izango zirenei bideratutakoa eta, matematikak nahiz<br />
dialektikak osatzen zutena —35 urtera arte zirauena—. Ikus “La República”, (itzultzaileak: PABÓN S.<br />
DE URBINA, J.M. eta FERNÁNDEZ GALIANO, M.), Alianza, Madril, 2004.<br />
12
zortzi atalburuetan zehar aztertuko dugun musika-<strong>irakaskuntzen</strong> <strong>erregimen</strong> <strong>juridikoa</strong>ren<br />
oinarria eta ardatza LOGSEk ezartzen duen arauketa da.<br />
Bigarren atalburuan bada, musika-irakaskuntza orokorrak izango ditugu aztergai. Eta<br />
azterketa honi ekingo diogu, unibertsitate-mailakoa ez den hezkuntzatik abiatuz. Maila<br />
honetan hain zuzen, araubide orokorreko irakaskuntzak egituratzen diren etapa<br />
ezberdinetako curriculumetan, helburu profesionalik ez duten musika-irakaskuntza<br />
orokorrak nola antolatzen diren ikusiko dugu. Izan ere, LOGSEk, berrikuntza gisa,<br />
araubide orokorreko <strong>irakaskuntzen</strong> baitan musika-irakaskuntza orokorren presentzia<br />
sendotzea du helburu —gaztetxoen heziketan musikak duen garrantzia aintzat hartuz—.<br />
Halaber, unibertsitate-mailakoa ez den hezkuntzari dagokionez, LOGSEn zioen<br />
azalpenean komenigarritzat jotzen da araubide orokorreko eta araubide bereziko<br />
irakaskuntzak konektatzea. Hortaz, lotura puntu hori gauzatzeko Administrazioek<br />
hartutako neurri anitzak izango ditugu ikergai. Eta aipatu neurrien artean, ikastetxe<br />
integratuen sorrerari ipiniko diogu arreta berezia. Izan ere, bigarren atalburuan zehar<br />
emango diren arrazoi ezberdinak direla medio, ondorio gisa, etorkizuneko erronkatzat jo<br />
daiteke aipatu ikastetxeen sorrera.<br />
Azkenik, musika-irakaskuntzak unibertsitatean nola antolatzen diren aztertzeko parada<br />
izango dugu, baita bertan lortzen diren musika-titulu ezberdinetan sakontzeko ere;<br />
funtsean hauexek: historia eta musika-zientzietan lizentziatu-titulua nahiz<br />
musikologiakoa, eta musika-hezkuntza espezialitatean maisu-diplomatura, alegia.<br />
Hirugarren atalburuan berriz, musika-irakaskuntza ez arautuak izango ditugu ikergai.<br />
Hau da, hezkuntza-sistematik at antolatzen diren musika-ikasketak —sarritan,<br />
hezkuntza-sistemaren osagai diren musika-irakaskuntzekin hertsiki lotuta daudela<br />
egiaztatuko dugun arren—. Bada, arautu gabeko musika-<strong>irakaskuntzen</strong> baitan, bi maila<br />
bereiztuko ditugu. Bata, LOGSEk, kultura hedatzeko eta hiritarrak musikan hezteko —<br />
printzipioz helburu profesionalik gabe— aurreikusten duen aukerari dagokiona: musikaeskolen<br />
bitartez abian jarriko dena, hain zuzen ere. Bestea berriz, goi-mailako musikaheziketari<br />
dagokiona. Hots, araubide bereziko musika-<strong>irakaskuntzen</strong> helburua<br />
etorkizuneko musikaren profesionalak maisutasunez eta kalitatez trebatzea da. Haatik,<br />
goi-mailako musika-irakaskuntzak jadanik amaitu dituzten ikasleek, sarritan hezkuntza-<br />
13
sistemak dituen hutsuneak edo gabeziak osatzearren, hezkuntza-sistematik kanpo<br />
antolatzen diren goi-mailako heziketa-ikastaroak burutu ohi dituzte, beti ere benetako<br />
maisu diren musikaren profesional ospetsuekin.<br />
Laugarren atalburuan, hasiera hasieratik norabide profesionala hartzen duten eta<br />
LOGSEk, musika-<strong>irakaskuntzen</strong> historian lehenengo aldiz, hezkuntza-sistemaren osagai<br />
egiten dituen araubide bereziko musika-irakaskuntzetan sakontzeari ekingo diogu.<br />
Aipatu irakaskuntzek borondatezko izaera dute eta LOGSEk hiru gradutan banatuko<br />
ditu: oinarrizkoa, ertaina eta goi-maila, alegia. Bada, aipatu atalburuan zehazki,<br />
oinarrizko mailako eta maila ertaineko musika-<strong>irakaskuntzen</strong> antolakuntza akademikoa,<br />
ikasketetara sarbidea eta ikasketak amaitu ostean eskura daitezkeen tituluak aztertuko<br />
ditugu.<br />
Araubide bereziko goi-mailako musika-irakaskuntzei ordea, bosgarren eta seigarren<br />
atalburuak eskainiko dizkiegu. Bertan, laugarren atalburuko eskema berbera jarraituz,<br />
aipatu <strong>irakaskuntzen</strong> antolakuntza akademikoa, ikasketetara sarbidea eta ikasketak<br />
amaitu ostean eskura daitezkeen tituluak ñabarki ikertuko ditugun arren, goi-mailako<br />
tituluei arreta berezia jarriko diegu. Izan ere, LOGSEk —unibertsitate-mailakoa ez den<br />
hezkuntza antolatzen duen Legeak, hain zuzen— iraultzatzat har daitekeen sekulako<br />
urratsa emango du: hots, berak taxututako ikasketa-plana jarraituz lortu ahal izango<br />
diren goi-mailako musika-titulu berriei eta ugariei unibertsitate lizentziatu-tituluaren<br />
baliokidetza —akademikoa zein profesionala— aitortuko die. Ondorioz, goi-mailako<br />
musika-titulu bat eskuetan duen orok —ordura arte ez bezala— doktorego-ikasketak<br />
burutu ahal izango ditu. Jakina, beste aukeretako bat, jarduera profesional bat burutzea<br />
izanen da. Beraz, honen harian, goi-mailako musika-tituluek zer nolako lan-aukerak<br />
eskaintzen dituzten ikusiko dugu ere.<br />
Zazpigarren atalburuan araubide bereziko musika-irakaskuntzak irakasten dituzten<br />
ikastetxe anitzen <strong>erregimen</strong> <strong>juridikoa</strong> aztertzeko parada izango dugu. Honela, irakasten<br />
den gradu akademikoa, titulartasuna eta kudeatzeko era aintzat hartuz, mota eta izaera<br />
juridiko ezberdina duten musika-ikastetxe ofizialekin eginen dugu topo: funtsean,<br />
kontserbatorioekin eta baimendutako ikastetxe pribatuekin. Nolanahi ere, bereziki goimailako<br />
musika- ikastetxeei helduko diegu, eta euren izaera <strong>juridikoa</strong>ren azterketari<br />
ipiniko diogu arreta gehien. Hain zuzen, salbuespenak salbu, unibertsitate-mailako<br />
14
ikasketen parekoak diren goi-mailako musika-irakaskuntzak irakasten dituzten<br />
ikastetxeen artean, bigarren hezkuntzako ikastetxeak bailiran antolatzen dituen ereduak<br />
nagusi izaten darraielako. Eta honek, nahasmendu puntu bat gehitzen dio goi-mailako<br />
musika-<strong>irakaskuntzen</strong> bilakaera juridiko normalari.<br />
Bestalde, aurreko atalburuan aztertutako musika-ikastetxe ofizialen eta bertan lan egiten<br />
duten irakasleen artean, hiru motatako harreman <strong>juridikoa</strong>k bereiz daitezke: funtzio<br />
publikoari dagokiona, administrazio-kontratu baten araberakoa eta lan-kontratu<br />
bidezkoa. Bada, zortzigarren atalburuan, aipatu harreman juridikoen menpe lan egiten<br />
duten hiru motatako irakasleen <strong>erregimen</strong> <strong>juridikoa</strong>n sakonduko dugu: irakaslefuntzionarioena,<br />
irakasle espezialistena eta fundazioek kudeatzen dituzten goi-mailako<br />
musika-ikastetxeetako irakasleena, alegia. Irakasle funtzionarioei dagokienez zehazki,<br />
kontraesaneko egoera ezberdinekin eginen dugu topo; horien artean aipagarriena<br />
ondokoa: LOGSEk, musika-katedradunen kidegoa bigarren hezkuntzako irakasleen<br />
kidego bat bailitzan eratzen du, aipatu kidegoaren zeregina izanik, unibertsitatelizentziatu<br />
tituluaren baliokidea den goi-mailako musika-titulua lortzeko burutu<br />
beharreko irakaskuntzak irakastea.<br />
Honenbestez, bederatzigarren atalburuan, 1999ko Boloniako deklarazioak bultzatuta<br />
bereziki abian jarriko den prozesua izango dugu ikergai. Prozesu honek bada, 2010<br />
urterako goi-mailako irakaskuntza orok —hau da, unibertsitarioak direnak eta ez<br />
direnak— Europan esparru komun bat eduki dezaten lortzea du xede, eta goi-mailako<br />
musika-irakaskuntzak antolatzeko Espainian dagoen eredua —hots, LOGSEk<br />
ezarritakoa— bete-betean ukitzen du. Horregatik, inoiz Espainian erreklamatu baldin<br />
bada goi-mailako musika-<strong>irakaskuntzen</strong> egokitzapena —batik bat, unibertsitatean<br />
integratuz—, benetan, goi-mailako ikasketen statusa eta antolakuntza izan dezaten,<br />
Boloniako deklarazioaren ostean, moldaketa hori premiazkoa izaten ote darraien ikusi<br />
beharko dugu; baita bere kasuan ere, Boloniako prozesuan zehar zein aukera leudekeen<br />
goi-mailako musika-irakaskuntzak unibertsitatean integratzeko. Honetarako bada,<br />
nahitaezkoa izanen da aldez aurretik Zuzenbide konparatura jotzea, beste Estatu batzuen<br />
egoera zein den aztertzeko.<br />
15
LEHENENGO ATALBURUA<br />
MUSIKA-IRAKASKUNTZEN BILAKAERA<br />
Espainiar Estatuan, XIX. eta XX. mendeetan zehar, musika-irakaskuntzek bilakaera<br />
berezia izan dutela agerikoa da. Izan ere, aipatu mendeetan abian jarritako hezkuntza<br />
nahiz kultura-politikek eraginda, musika-irakaskuntzak hezkuntzari buruzko<br />
ordenamendu juridiko orokorretik at garatzen joango dira —araututako irakaskuntzekin<br />
inolako harremanik gabe—, ikasketa-plan espezifikoei jarraiki.<br />
Historian atzera eginez ordea, hezkuntzari buruzko ordenamendu juridiko orokorrean<br />
musika-irakaskuntzei aipamen egiten dion araurik ediren dezakegu. Bertan, kulturaren<br />
ikuspegitik, musika-irakaskuntzek duten garrantzia azpimarratzen da. Halaber, musikari<br />
goi-mailako ikasketen statusa onartzen zaio. Aitzitik, inguruabar hauek ez dute<br />
oihartzunik izanen ia XX. mende bukaeraraino. Hots, batik bat, LOGSEk, araubide<br />
bereziko irakaskuntzak izenpean, musika-irakaskuntzak hezkuntza-sistema orokorraren<br />
osagai bihurtzen dituenera arte, aldi berean, goi-mailako musika titulua, ondorio<br />
guztietarako, unibertsitate-mailako lizentziatu-tituluarekiko baliokidea dela aitortuz.<br />
Bada, atalburu honetan, musika-irakaskuntzek historian zehar izan duten bilakaera<br />
aztertuko dugu, lau epe nagusi bereiztuz: XIX. mendera artekoa (I); 1812ko Cadizko<br />
Konstituziotik 1970eko Hezkuntza Lege Orokorra onartu bitartekoa (II); 1970eko<br />
Hezkuntza Lege Orokorretik abiatuz, 1990ean LOGSE onartu arteko bilakaerari<br />
dagokiona (III); eta azkenik, LOGSE onartzen denetik gaur egundainokoa (IV).<br />
16
I. MUSIKA-IRAKASKUNTZEN BILAKAERA XIX. MENDERA ARTE<br />
Espainiar Estatuan, musika-irakaskuntza ofizialak era antolatuan irakatsiko dituzten<br />
lehenengo ikastetxeak XIX. mendean sortuko diren arren, euren jatorriaren bila, atzera<br />
egin behar dugu historian: Erdi Arora, alegia. Ezen, aro honetan, erlijio-gune ziren<br />
monasterioetan nahiz katedraletan irakatsi ohi zitzaien musika, eguneroko lanetan<br />
laguntzen zuten gaztetxoei 1 .<br />
Gerora, XVIII. mende bukaeran, erlijio-eremutik kanpo, musika irakasteko ardura euren<br />
gain hartuko duten beste erakunde batzuk sortuko dira; funtsean hauexek: herriadiskideen<br />
elkarte ekonomikoak eta elkarte filarmonikoak, alegia. Bada, elkarte horien<br />
menpe zeuden eskoletan edo akademietan musika irakasten zen; eta hain zuzen ere,<br />
aipatu eskola nahiz akademia ugari, gaur egundaino luze iraun duten musikakontserbatorio<br />
bihurtuko dira XIX. mende bukaeran 2 .<br />
<strong>Musika</strong>-kontserbatorioak ditugu beraz, espainiar Estatuan, musikaren irakaskuntza<br />
espezifikoa era antolatu batean eta oso osorik —goi-mailako ikasketak barne—<br />
irakasteko ardura euren gain hartuko duten lehenengo ikastetxeak. Alabaina, jarraian<br />
ikusteko parada izango dugun legez, hezkuntzari buruzko ordenamendu juridiko<br />
orokorretik at eginen dute.<br />
<strong>Musika</strong>-kontserbatorioak sortu bitartean, beste ikastetxe batzuetan ere irakatsi ohi zen<br />
musika, irakasgai gisa: unibertsitateetan, alegia. Hala egingo da behintzat Salamancako<br />
Unibertsitatean, bost mendeetan zehar: alegia, Salamancako Unibertsitatearen arauak<br />
onartzen dituen 1254ko maiatzaren 8ko Errege Zedulak, aipatu unibertsitatean irakasten<br />
1 Chantrea eta kapera-maisua arduratzen zen euren musika-hezkuntzaz eta ikasitakoa praktikan jartzen<br />
zuten monasterioetako eskolanietan nahiz katedraletako abesbatzetan abestuz; baita gerora ere, Barrokoan<br />
sortuko diren katedraletako orkestretan musika-tresnak joaz.<br />
2 Elkarte ekonomikoei dagokienez, euren jarduera ekonomikoaz gain, kulturaren eremuan ere makina bat<br />
ekintza burutu zuten. Hain zuzen, gisa honetako elkarteetan dago Valentziako edo Sevillako<br />
kontserbatorioen jatorria. Elkarte filarmonikoak berriz, musikaren adiskideek sortu ohi zituzten.<br />
Bartzelonako Liceuko Kontserbatorioak edo Malagakoak esaterako, honelako elkarteetan dute euren<br />
jatorria. Dena den, azpimarratu beharra dago, Kontserbatorio hitzaren jatorri etimologikoa ez dugula<br />
musikaren eremuan topatuko. Izan ere, italieraz, umezurztegiei Kontserbatorio deitu ohi zitzaien,<br />
abandonatuta utzitako haur txiroak kontserbatzeaz edo zaintzeaz arduratzen zirelako. Bada, hasera batean,<br />
Italian, soilik honelako umezurztegietan irakasten zen musika. Horregatik, XVIII. mende bukaeran<br />
musikaren irakaskuntza ofiziala bilakatzen denean, espezifikoki musika irakasteko sortuko diren<br />
ikastetxeek, izen berbera jasoko dute, bai Italian, baita hedaduraz beste herrialdeetan ere.<br />
17
diren irakasgaien artean musika aurreikusten duenetik 3 , 1868 urtera arte 4 . Izan ere urte<br />
horretantxe Severo Catalina Dekretua onartuko da. Eta hain zuzen, aipatu Dekretuak,<br />
Madrilgo kontserbatorioa <strong>erregimen</strong> berezi baten arabera berrantolatuko du, orobat,<br />
musika-ikasketak unibertsitateko antolakuntza akademikotik kanporatuz.<br />
II. MUSIKA-IRAKASKUNTZAK, 1812KO CADIZKO KONSTITUZIOTIK,<br />
1970EKO HEZKUNTZA LEGE OROKORRERAINO<br />
Jarraian aztertzeari ekingo diogun eta kasik bi mende besarkatzen dituen epe honi<br />
dagokionez, lehenik eta behin, zera azpimarratu behar da: garai honetan musikairakaskuntzek<br />
hartuko duten norabidea izanen dela, gaur egun goi-mailako musikairakaskuntzek<br />
bizi duten kontraesaneko egoeraren arrazoietako bat.<br />
Nolanahi ere, lerrootan egiaztatuko dugun moduan, XIX. mendean, hezkuntzari buruzko<br />
ordenamendu juridiko orokorrean, musika- ikasketei goi-mailako <strong>irakaskuntzen</strong> statusa<br />
aitortzen dien araurik ageri zaigu. Garrantzitsuenak hauexek: Cadizko Konstituzioa eta<br />
Moyano Legea, alegia. Haatik, 1830. urtean, Madrilgo kontserbatorioa eratzearekin<br />
batera, musika-irakaskuntzek beste norabide bat hartuko dute —Moyano Legeak<br />
baieztatuko duena— (II.1).<br />
Gerora, aipatu norabidea 1868ko Severo Catalinaren Dekretuak berretsiko du, musikaikasketak<br />
unibertsitateko antolakuntza akademikotik kanpo uzten dituenean (A). Bada,<br />
1868 urtez geroztik, hezkuntza-sistema orokorretik at eta gainerako araututako<br />
irakaskuntzekin inolako loturarik gabe, kontserbatorioetako ikasketa-plan espezifikoei<br />
jarraiki —batik bat XX. mendean zehar— garatuko dira musika-irakaskuntzak (B).<br />
3 Antso X ak Toledon onartutakoak. Gerora, 1313ko Clemente V ren Bula batetan esango zaigu,<br />
Salamancako unibertsitatean magistriei eta doctoreei dagokiela musika irakastea. 1600 urte aldera berriz,<br />
Salamancako unibertsitatean dauden katedren artean, musikakoa ageri zaigu. Salamancako unibertsitatean<br />
ezezik, Alcalá de Henaresekoan ere, 1510 urtetik aurrera, beste irakasgai batzuekin batera, musika<br />
irakatsiko da.<br />
4 Praktikan ordea, 1842 urtera arte irakatsiko da musika unibertsitatean, irakasgai gisa. Izan ere, urte<br />
horretan hil zen orduraino musikari zegokion katedra —azkena— bere eskuetan izan zuen Manuel<br />
DOYAGÜE irakaslea (1775-1842). Aipatu irakaslea, halaber, konpositorea zen, baita Salamancako<br />
katedraleko kapera-maisua ere. Eta 1831 urtean, Madrilgo erret musika-kontserbatorioko ohorezko maisu<br />
izendatu zuten.<br />
18
II.1. 1812ko Cadizko Konstituziotik 1857ko Moyano Legera: Madrilgo erret<br />
musika eta deklamazio kontserbatorioaren eraketa<br />
Arestian esan bezala, XIX. mendean, hezkuntzari buruzko ordenamendu juridiko<br />
orokorrean, ageri zaigu musika-ikasketei goi-mailako <strong>irakaskuntzen</strong> statusa aitortzen<br />
dien araurik. Aipatu arauen artean lehenengo urratsa emango duena, 1812ko<br />
martxoaren 18ko Cadizko Konstituzioa dugu 5 . Cadizko Konstituzioak bada, IX.<br />
Tituluan (366-371 art.ak) —instrukzio publikoari buruzkoa izenburu duena—<br />
hezkuntza arautzen du, bi mailotan taxutuz: oinarrizko maila eta goi-maila, alegia. Eta<br />
hain zuzen, 367 art.ak zera aurreikusten du:<br />
“Asimismo, se arreglará y creará el número competente de Universidades y otros<br />
establecimientos de instrucción que se juzguen convenientes para la enseñanza de<br />
todas las ciencias, literatura y bellas artes”.<br />
Beraz, aurreikuspen garrantzitsu honetatik —batik bat, Konstituzio berak jasotzen<br />
duelako—, zera ondoriozta genezake: musika, arte ederren adierazpen gisa,<br />
unibertsitatean irakatsiko liratekeen ikasketen artean legokeela.<br />
Gerora, ildo beretik, zenbait ikasketa-plan orokor onartuko da; honatx aipagarrienak:<br />
Quintana Txostena deiturikoaren bitartez ezarri nahi dena; txosten honek hezkuntza hiru<br />
mailatan taxutuz —lehenengoa, bigarrena eta hirugarrena, alegia—, musika, hirugarren<br />
hezkuntzak besarkatzen dituen diziplinen artean jasotzea aurreikusten du 6 . Rivas<br />
Dukearen Plana, hirugarren hezkuntza deiturikoaren baitan, besteak beste, Arte<br />
Ederretako eskola bereziak biltzen dituena 7 . Edo, José Pidalen ikasketa-plan orokorra,<br />
ikasketa bereziak izenburupean, besteak beste, Arte Ederrak jasotzen dituena 8 .<br />
5 Martxoaren 19ko Gazetan argitara emana.<br />
6 Irakaskuntza publikoa konpontzeko Irizpena eta Dekretu Egitasmoa, 1814ko martxoaren 7an<br />
argitaratuko da. Hain zuzen, V. Titulua hirugarren hezkuntzari buruzkoa da (36-67 art.ak). Alabaina,<br />
aipatu egitasmoa ez da Dekretu bihurtuko, hilabete batzuk beranduago jazoko den Estatu kolpe baten<br />
ondorioz boterea eskuratuko duen Gobernu berriak, bai Cadizko Konstituzioa baita Gorteetako Dekretu<br />
guztiak ere, indargabetuko baititu.<br />
7 1836ko abuztuaren 4ko Errege Dekretuz Instrukzio publikoari buruzko plan orokorra edo Rivas<br />
Dukearen Plana deiturikoa onartuko da. III. Titulua hirugarren hezkuntzari buruzkoa da.<br />
8<br />
1845eko irailaren 17ko Errege Dekretuz onartzen dena. Hain zuzen, IV. Tituluak aipatu ikasketa<br />
bereziak arautzen ditu.<br />
19
Honenbestez, bilakaera honetan azken urrats garrantzitsua —XIX. mendeari<br />
dagokionean, alegia— 1857ko irailaren 9ko Legeak edo Legea deiturikoak emanen<br />
du 9 . Ezen, gaur egun unibertsitate-mailako irakaskuntzatzat hartuko genituzkeen<br />
ikasketen maila berean 10 kokatuko ditu goi-mailako irakaskuntza gisa 11 , besteak beste,<br />
Arte Ederrak 12 . Honetara bada, zera xedatzen du Moyano Legeko 47 art.ak:<br />
“Son enseñanzas superiores: la de ingenieros de Minas; la de ingenieros de Montes; la<br />
de ingenieros agrónomos; la de ingenieros industriales; la de Bellas Artes; la de<br />
Diplomática; la del Notariado”.<br />
Eta hain zuzen, gaur egun zentzu zabalean irakaskuntza artistiko bezala ezagutzen<br />
ditugun pintura, eskultura, arkitektura eta musika, Arte Ederrak izenpean bilduko ditu,<br />
honela: 13<br />
“En la carrera de Bellas Artes se comprenden las de Pintura, Escultura, Arquitectura<br />
y Música.” 14<br />
9 Irailaren 10eko Gazetan argitara emana.<br />
10 Alegia, Moyano Legearen arabera, ikasketa hauek Fakultatean egin daitezkeenak dira, eta 31-46 art.<br />
bitartean arautzen ditu (hots, III. Tituluko 1. sekzioko, lehenengo kapituluan).<br />
11 Moyano Legeak, goi-mailako ikasketak, unibertsitate-mailako ikasketen maila berean kokatzeaz gain,<br />
goi-mailakotzat jotako ikasketei dagokienez, berezitasun batzuk aurreikusten ditu. Alegia, Fakultateetan<br />
matrikulatzeko esaterako, ondoko baldintza ezartzen du 26 art.ak: “Para matricularse en las Facultades<br />
se requiere haber obtenido el título de bachiller en artes”. Aldiz, goi-mailako ikastetxe batean sartu ahal<br />
izateko, ondokoa xedatzen du 27 art.ak: “Para ingresar en las escuelas superiores, los reglamentos<br />
determinarán si ha de exigirse el mismo grado, o en su lugar una preparación equivalente de estudios<br />
generales o de aplicación de la segunda enseñanza. Estos estudios no durarán menos de los seis años que<br />
se requieren para el bachillerato en artes”. Adibidez, irakasleen kasuan, 223 art.ak Gobernua baimentzen<br />
du, besteak beste, musika irakasten duten irakasleei dagokienez erregelamendu berezi bat onartzeko (eta<br />
beraz, fakultateetako katedradunei dagokien <strong>erregimen</strong>a, 219 art.ak jasotzen duena, ez ezartzeko). Eta<br />
ikastetxeen antolakuntzari buruz esate baterako, 270 art.ren arabera, Fakultate bakoitzeko buru dekanoa<br />
izanen da, errektorearen proposamenez (alegia, Katedradunen artean hautatuz) Gobernuak izendatuko<br />
duena. Alabaina, 271 art.ri jarraiki, goi-mailako ikastetxeetako buru Gobernuak izendatutako zuzendaria<br />
izango da, eta zuzendari kargua eskura lezake ikastetxeko irakasle batek.<br />
12 Ikus Moyano Legeko III. Tituluko 1. sekzioa, Fakultateei, goi-mailako irakaskuntzari nahiz<br />
irakaskuntza profesionalari eskainitakoa. Bada, bigarren kapituluan arautzen ziren aipatu goi-mailako<br />
<strong>irakaskuntzen</strong> baitan, Moyano Legeak Arte Ederrak (47 art.) jaso zituen.<br />
13 Ikus Moyano Legeko 55 art. .<br />
14Honetara, zera du iritzi EMBID IRUJO, A.k: “Bellas Artes es, efectivamente, una expresión que<br />
comprende variados contenidos pero, evidentemente, hay que incluir dentro de ella la Música, tanto<br />
como representación o espectáculo como su misma enseñanza. Se trata además, de una expresión<br />
utilizada por la Ley Moyano de 1857, para referirse a una parte de la enseñanza «superior» allí regulada<br />
y que comprende a la Música además de a otras artes como la Pintura, la Escultura y la Arquitectura”.<br />
“Un siglo de legislación musical en España (y una alternativa para la organización de las enseñanzas<br />
artísticas en su grado superior)”, RAP 153 zkia., 2000, 475 orrian aipatua.<br />
20
Alabaina, Moyano Legeak soilik ikastetxe baten esku utziko du musika irakasteko<br />
zeregina: hots, jadanik 1830ean eratu zen Madrilgo Maria Cristina erret musika eta<br />
deklamazio-kontserbatorioaren esku 15 . Izan ere, zera xedatzen du aipatu Legeko 137 in<br />
fine art.ak:<br />
“Habrá en Madrid una Escuela de Bellas Artes para los estudios superiores de<br />
Pintura, Escultura y Grabado además de las elementales, otra de Arquitectura y un<br />
Conservatorio de Música y Declamación”.<br />
Orobat, bertan irakasten diren ikasketei 16 dagokien guztia erregelamendu berezi batek<br />
arautuko duela aurreikusten du Moyano Legeko 58.2 art.ak, honela:<br />
“Un reglamento especial determinará todo lo relativo a las enseñanzas de música<br />
vocal e instrumental y declamación, establecidas en el Real Conservatorio de Madrid,<br />
como asimismo a los estudios preparatorios, matrículas, exámenes, concursos públicos<br />
y expedición de los títulos propios de estas profesiones”.<br />
EMBID IRUJOren aburuz, horixe izan liteke goi-mailako musika-irakaskuntzak<br />
unibertsitate-sisteman integratzeko bidean izan duten oztopoetako bat 17 . Izan ere, zuzen<br />
dago zera uste duenean:<br />
“Sólo un lugar de España, es sede de las enseñanzas artísticas de nivel superior en su<br />
modalidad de música, escasez y limitación de la trascendencia social de estas<br />
enseñanzas que puede estar en el origen del freno o retraso que experimentará la<br />
15 Ikastetxe honen historiari buruz, aipagarria da SOPEÑA IBÁÑEZ, F.ren ondoko lana: “Historia<br />
Crítica del Conservatorio de Madrid”, MEC, Dirección General de Bellas Artes, 1967.<br />
16 Honetara, Moyano Legeko 58.1 art.tik ondoriozta daiteke, aipatu kontserbatorioan konposizio ikasketak<br />
burutu daitezkeela, zera baitio: “Los estudios de maestro compositor de música son los siguientes:<br />
Estudio de la melodía; Contrapunto; Fuga; Estudio de la instrumentación; Composición religiosa;<br />
Composición dramática; Composición instrumental; Historia crítica del arte musical; Composición<br />
libre”.<br />
17 Ikus “Informe sobre la conveniencia de promulgar una Ley Orgánica reguladora de la organización<br />
en régimen de autonomía de las Enseñanzas Superiores Artísticas en España”, Revista MÚSICA Y<br />
EDUCACIÓN, 27 zkia., Madril, 1996, 92. orrian aipatua. Txosten hau goi-mailako musika<br />
kontserbatorioetako Zuzendari Kontseiluak eskatuta egin zuen. Eta Txostenaren eranskin gisa, egileak,<br />
goi-mailako irakaskuntza artistikoak autonomiazko <strong>erregimen</strong> batean arautuko lituzkeen Lege Organiko<br />
baten zirriborroa idatzi zuen. Soilik aipatu txostenaren lehenengo zatia dago argitaraturik. Halaber ikus<br />
egile beraren ondoko lana: “Un siglo de legislación musical en España (y una alternativa para la<br />
organización de las enseñanzas artísticas en su grado superior)”, RAP 153 zkia., 2000.<br />
21
inserción de estas enseñanzas en el nivel universitario respecto a otras, a ellas<br />
equiparadas en el seno de la misma Ley de 9 de septiembre de 1857.”<br />
Bada, oraintsu esan bezala, 1830ean, uztailaren 15eko Errege Dekretu bitartez, espainiar<br />
Estatuko lehenengo kontserbatorioa eratuko da Madrilen: hots, Maria Cristina erret<br />
musika eta deklamazio-kontserbatorioa. Aipatu Errege Dekretuarekin batera,<br />
ikastetxeko lehenengo barne erregelamendua onartuko da 18 . Haatik, XIX. mendean<br />
zehar erreforma ugari izango ditu bai kontserbatorioak baita barne erregelamenduak ere.<br />
Honela, 1857ko abenduaren 14ko Errege Dekretuaren bitartez eta 1857ko irailaren<br />
9ko Moyano Legearen onarpenak eraginda, barne erregelamendu berri bat onartuko da.<br />
1868ko ekainaren 17ko Errege Dekretuak ostera —Severo Catalina sustapen<br />
Ministroak onartutakoak—, 1857ko barne erregelamendua aldatuko du, jarraian ikusiko<br />
dugun bezala.<br />
II.2. 1868ko Severo Catalina Dekretua eta musika-ikasketen ondorengo bilakaera<br />
unibertsitatetik at: musika-kontserbatorioetako ikasketa-planak<br />
A) 1868ko Severo Catalina Dekretua eta musika-ikasketen ondorengo bilakaera<br />
unibertsitatetik at<br />
Severo Catalina sustapen Ministroak 1868ko ekainaren 17an onartutako Errege<br />
Dekretuak zera du helburu: Madrilgo musika-kontserbatorioa <strong>erregimen</strong> berezi baten<br />
arabera berrantolatzea. Hau da, jadanik Moyano Legeko 58.2 art.ak aipatzen zuen<br />
erregelamendu bereziarekin bat eta unibertsitateko antolakuntza akademikotik kanpo 19 .<br />
Hortaz, 1868an, musika-ikasketek goi-mailako ikasketen statusa galduko dute, eta<br />
1984 urtera arte soilik unibertsitatetik at —funtsean musika-kontserbatorioetan—<br />
18 1830eko irailaren 16an argitara eman zen aipatu kontserbatorioaren Errege Dekretu eratzailea, eta barne<br />
erregelamendua berriz 1831ko urtarrilaren 9an argitaratu zen.<br />
19 Izan ere, Severo Catalina Dekretuak, musika-ikasketek —unibertsitatean ikasten diren gainerako<br />
ikasketekin alderatuz— akademikoki duten izaera bereziari aipamen eginez, musika-ikasketak<br />
unibertsitateko antolakuntza akademikotik aldentzeko, “pisuzko” arrazoiok ematen ditu: “la naturaleza y<br />
aplicación artística se aleja tanto de la educación universitaria como difieren y alejan los vuelos de la<br />
imaginación y las creaciones de la fantasía del pausado procedimiento y discurso de la razón serena”.<br />
Bada, 1868ko urriaren 25eko Dekretuan (Ruiz Zorrillarena) —bigarren hezkuntza eta fakultateak<br />
berrantolatzen dituena— musika ez da jadanik ageri unibertsitateko irakasgai bezala.<br />
22
urutu ahal izango dira, kontserbatorioetako ikasketa-plan espezifikoei jarraiki —batik<br />
bat, XX. mendean zehar—, balio akademiko ofizialarekin eta araututako<br />
irakaskuntzekin inolako loturarik gabe 20 .<br />
Beraz, Severo Catalina Dekretuaren arabera, Madrilgo musika-kontserbatorioa<br />
berrantolatzearekin batera musika-ikasketek beste norabide bat hartuko dute. Aitzitik,<br />
1868ko abenduan hain zuzen ere, Ruiz Zorrilla sustapen Ministroak, Madrilgo erret<br />
musika eta deklamazio-kontserbatorioa ezabatuko du. Alegia, abenduaren 15eko<br />
Dekretu bidez, aipatu kontserbatorioa desegingo da, bere ordez <strong>Musika</strong>-Eskola<br />
Nazionala eratuz. Ostera, 1868ko abenduaren 22an, aipatu Eskolako lehenengo<br />
erregelamendua onartuko da, 1871ko uztailaren 2ko Erregelamenduz aldatuko dena 21 .<br />
Gauzak honela, mende berriaren hasierarekin batera, ordura arteko egoera aldatzeari<br />
ekingo zaio. Bada, 1901eko irailaren 14ko Errege Dekretu bitartez, Instrukzio<br />
Publikoko eta Arte Ederretako Ministroak 22 Erregelamendu berri bat onartuko du, 1<br />
art.an zera xedatuz:<br />
“La actual Escuela Nacional de Música y Declamación se denominará desde la<br />
publicación de este Decreto, Conservatorio de Música y Declamación. En él se darán<br />
las enseñanzas que determina el reglamento aprobado por el presente Decreto”<br />
Argi dago, erregelamendu berria onartu ezezik, jatorrizko deitura ere berreskuratuko<br />
duela Madrilgo ikastetxeak. Nolanahi ere, aipatu erregelamenduak, XIX. mendean zehar<br />
onartutakoen ildo beretik, ez du inolako planik taxutzen kontserbatorioan burutuko<br />
20 Izan ere, —bigarren atalburuan ikusiko dugun legez— 1984ean, Oviedoko Unibertsitateko Geografia<br />
eta Historiako Fakultateak, Musikologiako espezialitateko ikasketa-plana onartuko du, musika,<br />
unibertsitate-ikasketen curriculumetako osagai berriro bihurtuz (1984ko urriaren 8ko Agindua,<br />
abenduaren 17ko BOEn). Dena den, ikasketa-plan honen arabera soilik musika-irakaskuntza orokorrak<br />
ikasi ahal izango dira unibertsitatean. <strong>Musika</strong>-irakaskuntza bereziak ordea, unibertsitatetik kanpo ezezik,<br />
hezkuntza-sistematik kanpo ere irakatsiko direlako LOGSE onartu arte. Alegia, infra III eta IV ataletan<br />
egiaztatu ahal izango dugu, 1970eko Hezkuntza Lege Orokorraren aurreikuspenak —bigarren xedapen<br />
iragankorreko laugarren atalean jasotzen direnak— antzu geratuko direla musika-kontserbatorioetan<br />
burutzen diren ikasketei dagokienez. Eta LOGSE onartu arte, aipatu ikasketak ez direla hezkuntzasistemaren<br />
osagai bihurtuko.<br />
21 <strong>Musika</strong>-Eskola Nazionalak eta 1871ko Erregelamenduak 1901 urtera arte iraungo dute.<br />
22 Gogoratu, 1900ko apirilaren 18ko Errege Dekretuak Sustapen Ministerioa ezabatuko duela, bere ordez<br />
bi Ministerio berri sortuz: bata, Instrukzio Publikoari eta Arte Ederrei dagokiena; bestea berriz,<br />
Nekazaritza, Industria, Merkataritza eta Lan-publikoena, alegia.<br />
23
diren musika nahiz deklamazio ikasketentzako 23 . Eta 1905eko ekainaren 16an onartuko<br />
den Dekretuak ere berbera eginen du, edukiari dagokionez emango duen urratsa<br />
azpimarragarria izan arren. Alegia, 1905 urtera arte, soilik Madrilgo musikakontserbatorioan<br />
burututako ikasketek zeukaten balio akademiko ofiziala. Halaber, 1944<br />
urtera arte, aipatu ikastetxea izanen da goi-mailako musika-irakaskuntzak irakatsiko<br />
dituen bakarra 24 .<br />
1905eko Dekretuak ordea, balio berdina aitortuko die zenbait musikakontserbatorioetan<br />
nahiz eskoletan —probintziako ala udal Administrazioarenak— 25<br />
burututako oinarrizko mailako ikasketei, besteak beste, ondoko baldintzak betez gero:<br />
aipatu ikastetxetako irakasleak Madrilgo kontserbatorioan lortutako tituluen jabe<br />
izatea 26 ; ikastetxe horietan burutzen diren ikasketak orobat, Madrilgo kontserbatorioko<br />
ikasketa-plan ofizialen arabera antolatzea; eta Madrilgo kontserbatorioaren<br />
ikuskapenaren menpe egotea 27 .<br />
B) Kontserbatorioetako ikasketa-planak<br />
1868 urtean, jadanik goi-mailako ikasketen statusa galduta, musika-irakaskuntzek<br />
ordura arteko norabidea aldatzen dutenean, kontserbatorioetan ezarritako ikasketa-plan<br />
espezifikoen —baina aldi berean nahasi xamarrak direnen— arabera antolatuko dira.<br />
23 1901eko irailaren 14ko Errege Dekretuz onartzen den Erregelamenduaren 1 art. ak, <strong>Musika</strong> eta<br />
Deklamazio-Kontserbatorioan burutzen diren ikasketak zehazten ditu, honela: “El Conservatorio (...) está<br />
destinado a la enseñanza de la música vocal e instrumental, a la declamación lírica y declamación<br />
dramática”.<br />
24 Aurrerago ikusiko dugun moduan, 1944ko urtarrilaren 26ko Dekretuz (otsailaren 16ko BOEn)<br />
Bartzelonan goi-mailako musika eta deklamazio-kontserbatorioa eratzen denera arte (1 art.)<br />
25 Bada, aurreikuspen honi jarraiki, gerora, apurka-apurka ondoko musika-kontserbatorioetan nahiz<br />
eskoletan burututako ikasketei aitortuko zaie balio akademiko ofiziala: Bilboko kontserbatorio<br />
probintzialekoei (1927ko abuztuaren 30eko Agindua); Cartagenako udal kontserbatoriokoei (1928ko<br />
ekainaren 6ko Agindua eta 1933ko martxoaren 9ko Dekretua); Valladolideko musika-eskolakoei (1928ko<br />
ekainaren 4ko Agindua); Zaragozako kontserbatoriokoei (1933ko uztailaren 8ko Agindua); Oviedoko<br />
kontserbatorio probintzialekoei (1935eko apirilaren 3ko Agindua); Santanderreko kontserbatorio<br />
probintzialekoei (1936ko martxoaren 19ko Agindua); Santa Cruz de Tenerifeko kontserbatorio<br />
probintzialekoei (1936ko martxoaren 26ko Agindua).<br />
26 1925eko azaroaren 4ko eta 1933ko maiatzaren 2ko Aginduek, aipatu tituluak ondoko<br />
Kontserbatorioetan ere lor daitezkeela xedatzen dute: alegia, Valentziakoan, Kordobakoan, Murtziakoan<br />
eta Malagakoan.<br />
27 Aipatu baldintzak 1905eko Dekretuko 2 art.ak jasotzen ditu.<br />
24
XIX. mendean zehar ordea, ez da ikasketa-programa nabarmenik taxutzen. Hortaz, XX.<br />
mendera arte itxaron beharko dugu ikasketa-plan gisa definitu daitezkeen arauzko<br />
testuak kausitzeko; lehenengoa, 1917ko abuztuaren 25eko Dekretua, alegia. Madrilgo<br />
musika eta deklamazio-kontserbatorioaren erregelamendua onartzen duen Dekretu<br />
honek bada, musikako eta deklamazioko ikasketa-planak finkatuko ditu, 1942ko<br />
abuztuaren 25eko Dekretuak indargabetzen dituenera arte. Izan ere, 1942ko Dekretuak<br />
musika eta deklamazio-kontserbatorioak berrantolatzearekin batera, egitura berriarekin<br />
bat datozen programa berriak taxutuko ditu musika eta deklamazio ikasketentzako (a).<br />
Haatik, 1952 urtez geroztik, musika-ikasketak deklamazio- ikasketetatik bananduta<br />
daudela-eta, soilik musika-ikasketentzako plan espezifiko bat taxutzen duen arau berri<br />
bat onartuko da: hots, 1966ko irailaren 10eko Dekretua. Ikusteko parada izango dugun<br />
legez, aipatu Dekretuak, ordura arte gaiari buruz onartutako araudia testu bakarrean<br />
bildu eta berrantolatu eginen du (b). Azkenik, 1970eko urriaren 23ko Aginduak abian<br />
jarriko du kantuan espezialdutako ikasketa-plan bat, 373/1970 Dekretu bitartez<br />
Madrilen eratutako goi-mailako Kantu-eskolan (c). Azter ditzagun bada aipatu ikasketaplanak<br />
banan bana.<br />
a) <strong>Musika</strong>ko eta deklamazioko ikasketa-planak: 1917koa eta 1942koa<br />
1917ko abuztuaren 25eko Dekretuak 28 Madrilgo musika eta deklamaziokontserbatorioaren<br />
barne erregelamendua onartuko du, arestian aipatu Moyano Legeko<br />
58.2 art.ko aurreikuspenei jarraiki. Dena dela, soilik Madrilgo kontserbatorioaren barne<br />
antolakuntza eta funtzionamendua arautzea xede duela dirudien arren, esan beharra<br />
dago, 1942ko ikasketa-plana onartu arte, praktikan bederen, gainerako kontserbatorio<br />
guztiei ere ezarriko zaiela aipatu erregelamendua. Hots, Estatuko Administrazioaren<br />
menpekoak diren kontserbatorioei baita ez direnei ere.<br />
1917ko Dekretuaren arabera, gainerako ikastetxeen aurrean Madrilgo kontserbatorioa<br />
juridikoki nagusi da. Izan ere, musika nahiz deklamazioa irakasteko eginkizunaz gain,<br />
1917ko Dekretuak, besteak beste, ondoko zeregina esleitzen dio: ikasketa ofizialak<br />
28 Abuztuaren 30eko Gazetan argitara emana.<br />
25
irakasten dituzten ikastetxe ororen —kontserbatorioak nahiz eskolak, alegia—<br />
<strong>erregimen</strong>a eta funtzionamendua ikuskatzekoa, hain zuzen 29 .<br />
Madrilgo kontserbatorioaren deiturarekin bat, 1917ko Dekretuak, argi eta garbi, bi<br />
sekziotan banatzen ditu kontserbatorioan irakatsiko diren ikasketak: hots, musikari<br />
dagokiona eta deklamazioari dagokiona. <strong>Musika</strong>-sekzioaren baitan orobat, hiru karrera<br />
bereizten dira: konpositorearena, musika-tresna jolearena eta abeslariarena 30 .<br />
1917ko Dekretuko 5 art.ak finkatzen ditu, karrera ala sekzio bakoitza osatuko duten<br />
ikasgaiak 31 ; hain zuzen, ikasgaiak antolatzeko egitura honek, aldaketa txiki batzuekin<br />
—gero aztertuko dugun 1966ko Dekretuak eragindakoak—, LOGSE onartu arte iraungo<br />
du. 1917ko Dekretuko 6 art.ak berriz taxutzen du, karrera ala sekzio bakoitzari<br />
dagokion titulua eskuratu ahal izateko burutu beharreko ikasgaiak antolatzen dituen<br />
ikasketa-plana 32 . Bada, ikasketa-plan honetan nabarmena da, bai konposizio karreran,<br />
baita musika-tresna jolearen karreran ere —zehazki, pianoan eta harizko musikatresnetako<br />
ikasketetan—, bi gradu edo maila bereizten direla: oinarrizkoa eta goi-maila,<br />
alegia.<br />
Honenbestez, karrera-amaierako azterketa gainditzen duten ikasleei, burututako<br />
karrerari dagokion gaitasun diploma emango zaie 33 .<br />
29 1917ko Dekretuko 2.e) art. . Aurretik, 1905eko Dekretuak ere zeregin berbera esleitu zion (1 art.).<br />
30 1917ko Dekretuko 4 art.ren arabera. Halaber, aipatu artikuluak zehazten ditu musika-tresna joleari<br />
dagokion karreran ikas daitezkeen musika-tresnak; alegia: pianoa, arpa, biolina, biola, biolontxeloa,<br />
kontrabaxua, flauta, oboea, klarinetea, fagota, tronpa, tronpeta, tronboia, organoa eta armonioa.<br />
31 <strong>Musika</strong>-sekzioak besarkatzen dituen hiru karreretan, irakasgai komunak dira ondokoak: solfeoa,<br />
musikaren teoria eta musikaren historia, hain zuzen ere. Gainerako irakasgaiak berriz, karrera bakoitzari<br />
espezifikoki dagozkio.<br />
32 Honela, solfeoa eta musikaren teoria hiru ikasturteetan zehar burutu behar dira, eta beti ere, musikaikasketa<br />
orori ekin aurretik. Armoniak eta kantuak berriz, lau ikasturteetako iraupena dute. Konposizioari<br />
dagokion karrera bi gradutan banatzen da —lehenak hiru ikasturte irauten ditu eta bigarrenak ordea, bi—<br />
eta karrerari ekiteko, armoniako baita piano ikasketetako lehenengo gradua ere gaindituta izatea galdatzen<br />
da. Azkenik, musika-tresna jolearen karrerari dagokionez, organo ikasketek sei ikasturteetako iraupena<br />
dute, baita haizezko musika-tresnei dagozkienek ere; arpa ikasketek berriz zazpi ikasturteetako iraupena<br />
dute; eta pianoa nahiz harizko musika-tresnen ikasketak bi gradutan banatzen dira —oinarrizkoak bost<br />
ikasturte irauten ditu eta goi-mailak berriz, hiru—.<br />
33 1917ko Dekretuko 63 art. .<br />
26
Bestalde, musika eta deklamazio-kontserbatorioak berrantolatzea xede duen 1942ko<br />
ekainaren 15eko Dekretua, 34 1917ko Dekretuarekin alderatzen badugu, zera<br />
nabarmentzen da: 1942ko Dekretuak formalki bederen, hiru motatako musika eta<br />
deklamazio-kontserbatorio ofizialak bereizten dituela —alegia, oinarrizkoak,<br />
profesionalak eta goi-mailakoak—; eta ikastetxe bakoitzari halaber, dagokion ikasketa<br />
maila edo gradua —hots, oinarrizkoa, ertaina eta goi-maila— irakasteko zeregina<br />
esleitzen diola 35 . Honetara, zera xedatzen du 1 art.ak:<br />
“Los conservatorios oficiales de música y declamación se dividirán en tres clases:<br />
superiores, profesionales y elementales. Pertenece a la primera el Real Conservatorio<br />
de Madrid, que consevará la categoría de centro de enseñanza superior. Serán<br />
profesionales aquellos en que se curse la plenitud de los estudios necesarios para<br />
obtener un título profesional. Y elementales, los que sólo pueden expedir certificados<br />
de aptitud para los estudios que en ellos estén establecidos”.<br />
Agerikoa da 1942ko Dekretuak Madrilgo kontserbatorioaren nagusitasuna<br />
azpimarratzen duela, soilik bertan lortu ahal izango delako irakasle titulua 36 . Dena den,<br />
gogora ekarri behar dugu, 1944ko urtarrilaren 26ko Dekretuak, Bartzelonan beste goimailako<br />
musika eta deklamazio-kontserbatorio bat eratuko duela —Estatu osoan<br />
bigarrena— 37 .<br />
Bada, dagokion espezialitatean aipatu irakasle titulua lortu ahal izateko, Madrilgo<br />
kontserbatorioan bi ikasturteetan zehar goi-mailako musika ala deklamazio-ikasketak<br />
34 1942ko uztailaren 4ko BOan argitara emana. Honetara, zera dio zioen azalpenean: “El Real Decreto de<br />
16 de junio de 1905 ha servido, desde entonces, de norma para la creación de conservatorios de tipo<br />
diferente, sin plan fijo unitario ni verdaderamente pedagógico. Es pues urgente la reforma, que será el<br />
punto básico de partida para la reorganización de todos los conservatorios españoles”.<br />
35 Haatik, bereizketa hori materialki antzu geratuko da zazpigarren atalburuan aztertzeko parada izango<br />
dugun 1220/1992 Errege Dekretua onartu arte. Alegia, praktikan musika-kontserbatorioen eraikinak ez<br />
dira bananduko —ez eta bertan lan egiten duten irakasleak ere—. Ondorioz, ikastetxe bakarrean, musika<strong>irakaskuntzen</strong><br />
hiru mailak —oinarrizkoa, ertaina eta goi-maila, alegia— irakatsiko dira.<br />
36 Ikus 1942ko Dekretuko 2 art.ko bigarren lerroaldea. Orobat, 3 art.ak zehazten ditu Madrilgo<br />
kontserbatorioan burutu ahal izango diren ikasketak, bi taldetan banatzen direnak: hots, katedra<br />
numerarioak (A) —musikan eta deklamazioan—, eta eskola bereziak (B).<br />
37 Alabaina, aipatu kontserbatorioak musika irakasteko duen zereginaz, musika udal-eskola eta<br />
Bartzelonako Liceuko kontserbatorioa arduratuko dira. Deklamazio nahiz dantza ikasketak berriz,<br />
Bartzelonako Diputazioaren titulartasunekoa den Institut del Teatren esku geratuko dira (1942ko<br />
Dekretuko 2 art.). Aipatu bi ikastetxeak Estatuko Administrazioaren menpekoak ez diren arren,<br />
Estatuaren titulartasuneko ikastetxeen ikasketa-plan berbera ezartzeko betebeharra daukate (3 art.).<br />
27
urutu beharko dira —hizkera arruntean “virtuosismo” izenarekin ezagutzen zirenak,<br />
euren helburua zegokion espezialitatean hobetzea baino ez zelako— 38 .<br />
Titulu profesionala lortu ahal izateko berriz, kontserbatorio profesional batean burutu<br />
beharko dira maila ertaineko musika ala deklamazio-ikasketak hiru ikasturteetan zehar.<br />
Honetara, 1917ko ikasketa-planaren egitura jarraituz, aipatu kontserbatorioek tituluok<br />
eman ahal izango dituzte: musika-ikasketei dagokienez, konpositorearena, musikatresna<br />
jolearena (dagokion espezialitatean), eta abeslariarena. Eta deklamazio ikasketei<br />
dagokienean berriz, antzezle-titulua, alegia.<br />
Oinarrizko mailako kontserbatorioetan azkenik, gaitasun ziurtagiriak bakarrik lortu ahal<br />
izango dira. Aipatu ziurtagiriak eskuratu ahal izateko beraz, hiru ikasturteetan zehar,<br />
oinarrizko mailari egokitutako ikasketak burutu beharko dira 39 .<br />
Gauzak honela, 1952ko martxoaren 11ko Dekretu bitartez 40 , 1942ko Dekretua<br />
aldatzeari ekingo zaio, soilik ondoko helburuarekin: tradizioz elkartuta egon ziren<br />
kontserbatorioetako musikako eta deklamazioko sekzioak banatzea, hain zuzen ere 41 .<br />
Honetara, zera xedatzen du 1952ko Dekretuko 1 art.ak:<br />
“Las enseñanzas de música y declamación, que actualmente figuran unidas en los<br />
conservatorios, quedan separadas a partir de la publicación de este Decreto,<br />
reservándose las de música para los conservatorios y las de las secciones de<br />
declamación de los mismos para las escuelas de Arte Dramático”.<br />
Dena dela, 1942ko Dekretuari jarraiki, musika-kontserbatorioek hiru motatakoak izaten<br />
darraite —oinarrizkoak, profesionalak eta goi-mailakoak—. Alabaina, Madrilgo<br />
38 Haatik, ondoko espezialitateetan zegoen aipatu “virtuosismo” ikasketak burutzeko aukera: biolinean<br />
eta pianoan. Dena dela, orkestra zuzendaritzako, musikologiako, kantu gregorianoko, erritmikako eta<br />
paleografiko espezialitateak ere goi-mailako ikasketatzat jotzen ziren eta amaitu ostean, irakasle titulua<br />
lortzen zen.<br />
39 1942ko Dekretuko 5 art.ri jarraiki, oinarrizko mailako kontserbatorioetan ondoko ikasketen oinarrizko<br />
maila soilik irakatsiko da: solfeoa, kantua, pianoa, biolina eta armonia, alegia.<br />
40 1952ko apirilaren 1eko BOan argitara emana.<br />
41 Praktikan ordea, banaketa hori soilik Madrilgoan gauzatuko da, gainerako kontserbatorioetan<br />
laurogeiko hamarkadaraino ez baita burutuko.<br />
28
kontserbatorioa ezezik 42 , beste kontserbatorioak ere goi-mailako bilakatzeko aukera<br />
aurreikusten da. Horretarako, aipatu kontserbatorioek baldintzok bete beharko dituzte:<br />
Dekretu bitartez goi-mailako kategoria eskuratu ondoren, goi-mailari dagozkion<br />
ikasketa guztiak irakastea, alegia.<br />
Epe honekin amaitzeko, aipagarria da halaber — sinbolikoki bada ere— Arte<br />
Ederretako Zuzendaritza Orokorraren 1959ko abenduaren 28ko Ebazpena. Ezen, aipatu<br />
Ebazpenak zera onartzen du: goi-mailako kontserbatorioetan lor daitekeen irakasle<br />
tituluarengatik ordaindu beharreko tarifa, unibertsitate-lizentziatu tituluarengatik<br />
ordaindu beharrekoaren parekoa dela 43 .<br />
b) 1966ko musika ikasketa-plana<br />
2618/1966 Dekretua dugu, ordura arte gaiari buruz onartutako araudia testu bakarrean<br />
bilduz eta berrantolatuz, musika-kontserbatorioen erregelamendu orokorra onartuko<br />
duen eta soilik musika-ikasketentzako plan espezifiko bat —hain zuzen, denboran<br />
gehien iraungo duena— taxutuko duen araua. Izan ere, bosgarren atalburuan aztertzeko<br />
parada izango dugun legez, 2002-2003 ikasturtean iraungiko da behin-betiko —<br />
LOGSEn ezarpen egutegiarekin bat— aipatu ikasketa-plana 44 .<br />
42 Madrilgo Kontserbatorioak, 1952 ondoren, Erret <strong>Musika</strong>-Kontserbatorio izena jasoko du (1952ko<br />
Dekretuko 2 art.). Arte dramatikoko eskolei dagokienez, hauek ere, kontserbatorioak bezalaxe, hiru<br />
motatakoak izango dira, banatutako sekzioa zein taldetako kontserbatorioaren menpekoa den kontuan<br />
hartuta. Nolanahi ere, 1952 Dekretuko 3 art.ren arabera, goi-mailako kategoria izango dute soilik<br />
Madrilgoak —Arte Dramatikoko Erret Eskola deituko dena— eta Bartzelonako Institut del Teatrek —<br />
izan ere, jadanik 1944ko urtarrilaren 26ko Dekretuz, Bartzelonako goi-mailako kontserbatorioko<br />
deklamazio-sekzioari zegozkion ikasketak bere gain hartu zituen.<br />
43 Sinbolikoki diot, praktikan ez baitu inolako eraginik izango tituluen balioaren parekatzearen<br />
ikuspegitik LOGSE onartu arte. Bada, 1959ko Abenduaren 28ko Ebazpenak (1960ko urtarrilaren 19ko<br />
BOan) zera dio hitzez hitz: “Vistas las consultas formuladas por algunos Conservatorios de Música<br />
sobre la aplicación del Decreto 1639/1959, de 23 de septiembre (BO de 26), en cuanto a la clase de la<br />
tarifa que establece la citada disposición aplicable a los títulos, certificados y diplomas que expiden los<br />
referidos Conservatorios; y teniendo en cuenta que, conforme a los Decretos de 15 de junio de 1942 y 11<br />
de marzo de 1952 existen tres clases de Conservatorios de Música y de Escuelas de Arte dramático<br />
(elementales, profesionales y superiores), y que en el Decreto 1639/1959, de 23 de septiembre, se<br />
incluyen expresamente los diplomas y certificados de aptitud que expiden los Conservatorios y Escuelas<br />
elementales, sin hacer expresa mención de los títulos que puedan expedir los profesionales y superiores,<br />
porque estos se hallan tácitamente comprendidos entre los asimilados a los títulos de Enseñanza media y<br />
a los centros superiores respectivamente. Esta Dirección General ha tenido a bien resolver con carácter<br />
general dichas consultas en sentido de declarar que (...) el Título de profesor en las distintas<br />
especialidades que pueden expedir los Superiores (se halla comprendido) en la clase II, como asimilado<br />
al título de Licenciado universitario”.<br />
29
1966ko ikasketa-planak, 1917ko eta 1942ko planekiko alderatuz ezberdintasun<br />
nabarmenik ez duen arren, berrikuntza gisa, lehenik eta behin aipagarria da, musika<br />
ikasteko ohiko bide profesionalaz gain, bide ez profesional bat eratzeko aukera ere<br />
aurreikusten duela, honela 45 :<br />
“Además de la profesional, los conservatorios están autorizados a tener una sección<br />
de enseñanza no profesional. Los programas de ésta serán de menor contenido y<br />
profundidad. Los cursos aprobados carecerán de validez para pasar a la profesional y<br />
en toda la documentación con ella relacionada deberá constar textualmente<br />
«enseñanza no profesional»”<br />
Haatik, aurreikuspen honek ez du kasik emaitzarik emanen, eta inertziaz, egoerak bere<br />
horretan jarraituko du 1990 urtean LOGSE onartzen denera arte.<br />
Bada, 1942ko Dekretuaren ildo beretik eta aintzat hartuz irakasten den ikasketa-maila<br />
baita lor daitekeen titulua ere, 2618/1966 Dekretuaren arabera musika-kontserbatorioak<br />
hiru motatakoak izan daitezke: alegia, oinarrizkoak, profesionalak eta goi-mailakoak.<br />
Orobat, aipatu musika-kontserbatorioak, ofizialak eta ez ofizialak izan daitezkeela dio<br />
2618/1966 Dekretuak 46 .<br />
<strong>Musika</strong>-kontserbatorio ofizialei dagokienez, halaber, bi motatakoak izan daitezkeela<br />
aurreikusten du 2618/1966 Dekretuak: hots, Estatuko Administrazioaren menpekoak<br />
direnak eta ez direnak. Honetara, zera xedatzen du 2618/1966 Dekretuko 1 art.ak:<br />
“1. Los conservatorios de música con validez académica oficial de sus enseñanzas<br />
podrán ser estatales o no estatales 47 .<br />
44 Ikus 2618/1966 Dekretua, irailaren 10ekoa (urriaren 24ko BOEn argitara emana). Dekretu honek,<br />
arestian aipatu 1905ko, 1942ko eta 1952ko Dekretuak oro har indargabetzen ditu (lehenengo azken<br />
xedapenari jarraiki, Arte dramatikoko Eskolei dagokien zatia ez beste). Bosgarren atalburuan ikusiko<br />
dugun bezala, LOGSEn ezarpen egutegiari jarraiki halaber, zenbait espezialitateetan, 2004-2005<br />
ikasturtera arte luzatuko da 1966ko ikasketa-planaren araberako titulua lortzeko aukera, beti ere helburu<br />
horretarako eginen diren aparteko proben deialdien arabera.<br />
45 Ikus 2618/1966 Dekretuko 8 art. .<br />
46 2618/1966 Dekretuko 3 eta 4 art.en arabera.<br />
47 2618/1966 Dekretuko seigarren xedapen iragankorraren arabera, 1966 urtean, Estatuko kontserbatorioen<br />
artean, musika-ikasketa ofizialak irakasten zituen goi-mailako musika-kontserbatorio bakarra Madrilgoa<br />
zen (A,a), eta Estatukoak ez ziren goi-mailako kontserbatorioen artean berriz, Bartzelonakoa (B,a).<br />
Alabaina, 1968 urtez geroztik, zenbait musika-kontserbatorio profesionalei goi-mailako kategoria<br />
aitortuko zaie, eta ondorioz goi-mailako musika-ikasketa ofizialak irakatsi ahal izango dituzte. Horrela<br />
gertatuko da esaterako, Sevillako kontserbatorioan [ikus 3223/1968 Dekretua, abenduaren 26koa,<br />
30
2. Estatales son los que, creados y sostenidos por el estado, están servidos por<br />
profesores de las correspondientes plantillas presupuestarias del mismo.<br />
3. No estatales son los que, creados y sostenidos por corporaciones locales u otras<br />
entidades públicas, hayan obtenido el reconocimiento estatal de la validez académica<br />
oficial de sus enseñanzas en el grado correspondiente 48 . No perderán este carácter<br />
aunque reciban alguna subvención del Estado.”<br />
Eta, musika-kontserbatorio ez ofizialak berriz, onartutakoak eta baimendutakoak izan<br />
daitezkeela xedatzen du. Alabaina, kontserbatorio hauei ez zaie 2618/1966 Dekretuak<br />
arautzen duen <strong>erregimen</strong> orokorra ezarriko, irakaskuntza artistikoak irakasten dituzten<br />
ikastetxe ofizialak arautzen dituen 1987/1964 Dekretuak ezartzen duen <strong>erregimen</strong><br />
berezia baizik 49 .<br />
2618/1966 Dekretuak taxutzen duen ikasketa-plan berriari dagokionez, goi-mailako<br />
musika-kontserbatorioetako ikasketa-plana hiru graduk osatuko dute: hots, oinarrizkoak,<br />
ertainak eta goi-mailakoak. <strong>Musika</strong>-kontserbatorio profesionaletakoa berriz bi graduk<br />
osatuko dute: oinarrizkoak eta ertainak, alegia. Eta azkenik, oinarrizko mailako<br />
kontserbatorioetako ikasketa-plana gutxienez gradu bakarrekoa izanen da: oinarrizkoa,<br />
hain zuzen.<br />
Nolanahi ere, 2618/1966 Dekretuak zera aurreikusten du: kontserbatorio profesionaletan<br />
salbuespenez baimen litekeela, balio ofizialarekin goi-mailari dagozkion zenbait ikasgai<br />
irakastea. Eta oinarrizko mailako kontserbatorioetan ordea, baimen litekeela maila<br />
(1969ko urtarrilaren 14ko BOEn) eta 1969ko ekainaren 16ko Agindua (uztailaren 11ko BOEn] baita<br />
Valentziakoan ere [ikus 3224/1968 Dekretua abenduaren 26koa (1969ko urtarrilaren 14ko BOEn) eta<br />
1969ko abenduaren 10eko Agindua (1970eko urtarrilaren 9ko BOEn].<br />
48 Honetara, 2618/1966 Dekretuko 2.1 art.ak zera dio: “La concesión de validez académica oficial a las<br />
enseñanzas de un conservatorio no estatal sólo podrá hacerse por Decreto y previo informe del Consejo<br />
Nacional de Educación”. Bada, 2.1 art.ak zerrendatzen ditu aipatu ofizialtasuna eskuratzeko espedientea<br />
izapidetu ahal izateko ezinbestekotzat jotzen diren ukanbeharrak.<br />
49 1987/1964 Dekretua, ekainaren 18koa (uztailaren 14ko BOEn argitara emana). Honetara, aipatu<br />
Dekretuko 1 art.ak zera xedatzen du: “se consideran centros no oficiales de enseñanzas artísticas los que,<br />
organizados por personas privadas o públicas distintas del Estado, realicen actividades docentes<br />
de Bellas Artes (plásticas, musicales y escénicas —declamación y danza—), o de Artes Aplicadas y<br />
Oficios Artísticos sin el reconocimiento de plena validez académica oficial de sus enseñanzas”. Halaber,<br />
3 art.ak gehitzen du, onartutako ikastetxe kategoria Ministro Kontseiluak onartutako Dekretuz aitortzen<br />
dela, eta baimendutako ikastetxe kategoria berriz, Ministerioaren Aginduz.<br />
31
ertainari dagozkion ikasgai batzuk irakastea, beti ere, irakasleek horretarako galdatzen<br />
den titulazioa edukiz gero 50 .<br />
Bestalde, musika-kontserbatorioetan irakasten diren ikasgaiak ikasturtetan banatuko<br />
dira, aipatu ikasturteak berebat, hiru gradutan bilduko direlarik: oinarrizkoa, ertaina eta<br />
goi-mailakoa, hain zuzen ere. Aurreko planekin alderatuz, 1966ko ikasketa-planak<br />
espezialitate bakoitzean ikasi beharreko ikasturteen kopurua hedatu eginen du; dena<br />
dela, aurreko ikasketa-planetan gertatzen zen moduan, 1966ko ikasketa-planean ere,<br />
ikasketen iraupenaren arabera, kategoria ezberdinak bereiztuko dira. Honela, pianoko,<br />
biolineko eta biolontxeloko karrerak dira luzeenak, hamar ikasturteetako iraupena<br />
baitaukate. Gainerako harizko musika-tresnetako karrerek ordea, zortzi ikasturte irauten<br />
dute; baita kantuko karrerak, plektrodun musika-tresnetako karrerek nahiz haizezko<br />
musika-tresnetakoek ere. Organo ikasketek zazpi ikasturteetako iraupena daukate eta<br />
perkusio ikasketek berriz bost ikasturteetakoa. Orobat, iraupen ezberdineko makina bat<br />
ikasgai dago, batzuk gainera karrera guztietan derrigorrez burutu beharrekoak 51 .<br />
Honenbestez, 2618/1966 Dekretuak ezartzen duen ikasketa-planari jarraiki, musikakontserbatorio<br />
ofizialetan aipatu ikasketak burutu ostean lor daitezkeen diploma nahiz<br />
tituluei dagokienez, 10 art.ak ondoko sailkapena jasoko du:<br />
• Oinarrizko Diploma: kantuari ala musika-tresna bati dagokio eta edozein<br />
kontserbatoriotan lortu ahal izango da.<br />
• <strong>Musika</strong>-tresna jole Diploma —2618/1966 Dekretuko 5 art.an zerrendatzen diren<br />
edozein musika-tresnatakoa—; eta Abeslari-Diploma. Aipatu Diplomak<br />
kontserbatorio profesionaletan nahiz goi-mailakoetan eskuratu ahal izango dira.<br />
50 2618/1966 Dekretuko 6 art.ren arabera.<br />
51 Ikus 2618/1966 Dekretuaren 5 art.. Hain zuzen ere, artikulu honetatik zera ondoriozta daiteke:<br />
espezialitatearen arabera, ikasturteak gradutan biltzeko modua aldakorra izanen dela. Honela, hamar<br />
ikasturte irauten duten karreretan, lehenengo lau ikasturteak oinarrizko mailari dagozkio, ondorengo lauak<br />
maila ertainari, eta azkeneko biak, goi-mailari. Zortzi ikasturteetako karreretan ordea, lehenengo hiru<br />
ikasturteak oinarrizko mailari dagozkio, ondorengo hiruak maila ertainari, eta azkeneko biak, goi-mailari.<br />
Zazpi eta bost ikasturte irauten duten karreretan berriz, azkeneko bi ikasturteak goi-mailari dagozkio eta<br />
gainerako ikasturteak oinarrizko mailaren eta maila ertainaren artean banatzen dira.<br />
32
• Irakasle-titulua: alegia, Solfeokoa, <strong>Musika</strong>ren teoriakoa, Transposizio eta<br />
akonpainamendukoa, Kantukoa, Armoniakoa, Kontrapuntukoa, Konposiziokoa,<br />
baita 2618/1966 Dekretuko 5 art.an zerrendatzen diren edozein musika-tresnatakoa<br />
ere. Aipatu Titulua kontserbatorio profesionaletan nahiz goi-mailakotan eskuratu<br />
ahal izanen da 52 .<br />
• Goi-mailako irakasle-titulua: hau da, Solfeokoa, <strong>Musika</strong>ren teoriakoa, Transposizio<br />
eta akonpainamendukoa, Kantukoa, Armoniakoa, Kontrapuntukoa, Konposiziokoa,<br />
Orkestra eta abesbatzen zuzendaritzakoa, Musikologiakoa, Eliza-musikakoa,<br />
Ganbara-musikakoa, <strong>Musika</strong>ren pedagogiakoa, baita 2618/1966 Dekretuko 5 art.an<br />
zerrendatzen diren edozein musika-tresnatakoa ere. Aipatu Titulua soilik goimailako<br />
kontserbatorioetan eskuratu ahal izanen da 53 .<br />
Argi dago beraz, aurreko ikasketa-planekin alderatuz, jadanik bazeuden tituluak sendotu<br />
ezezik, titulu berriak ere sortuko dituela 2618/1966 Dekretuak.<br />
Titulu nahiz diploma horiek guztiek eskuratu ahal izateko tasa bat ordaindu behar delaeta,<br />
berriro gogora ekarri behar dugu —sinbolikoki bada ere—, arestian aipatu<br />
1639/1959 Dekretuarekin bat, 2618/1966 Dekretuko 15 art.ak onartzen duen<br />
parekotasuna ordaindu beharreko tarifei dagokienez. Honetara, 1966ko ikasketaplaneko<br />
irakasle-tituluarengatik ordaindu beharreko tarifa unibertsitate-lizentziatu<br />
tituluarengatik ordaindu beharrekoaren parekoa izanen dela aurreikusten da. Eta goimailako<br />
irakasle-tituluarengatik ordaindu beharrekoa berriz, doktore-tituluarengatik<br />
ordaindu beharrekoaren parekoa izango dela, alegia 54 .<br />
Halaber, 2618/1966 Dekretuko 14 art.ak zehazten du, aipatu diploma eta tituluek zein<br />
lanbide egikaritzeko gaituko duten. Honela, musika-kontserbatorio profesionaletan eta<br />
52 Irakasle-titulua deitzen den arren, ez da ageri irakasteko gaitasuna badela egiaztatzen duen ikasgairik<br />
aipatu titulua lortu ahal izateko gainditu beharreko curriculumean. Alegia, goi-mailako irakasle titulua<br />
lortu ahal izateko gainditu beharreko ikasgai multzoan, irakasle-praktikak edo pedagogia bezalako<br />
ikasgaiak ageri dira; haatik, deiturarengatik paradoxikoa dirudien arren, irakasle-titulua lortu ahal izateko<br />
ez da halako ikasgairik gainditu behar.<br />
53 Eta 2618/1966 Dekretuko 12 art.ri jarraiki, Hezkuntza Ministerioari dagokio ematea.<br />
54 Haatik, seigarren atalburuan egiaztatuko dugun bezala —1194/1982 eta 1542/1994 Errege Dekretuen<br />
edukia aztertzen dugunean—, parekatze honek ez du inolako eraginik izango tituluen balioaren<br />
parekatzeari dagokienez.<br />
33
goi-mailakotan, irakasle berezi ala katedradun bezala, musika-ikasketa ofizialak irakatsi<br />
ahal izateko, Goi-mailako irakasle-titulua edukitzea galdatuko da. Irakasle-titulu soila<br />
berriz galdatuko da, ikastetxe publikoetan zein pribatutan musika irakasteko, oinarrizko<br />
musika-kontserbatorioetako irakasle izateko eta kontserbatorio profesionaletako nahiz<br />
goi-mailakoetan irakasle laguntzaile bezala jarduteko. <strong>Musika</strong>-tresna jole edo abeslari-<br />
Diplomak galdatuko dira musika-erakunde profesionaletan lan egin ahal izateko. Eta<br />
azkenik, gutxienez oinarrizko Diploma edukitzea galdatuko da, musika-liburutegietan<br />
nahiz diskoteketan jarduteko.<br />
Amaitzeko bada, kontuan izanik 2618/1966 Dekretua indarrean sartzen den unean<br />
aurreko ikasketa-planen arabera musika-ikasketak burutzeari ekin zion ikaslerik<br />
bazegoela, baita aipatu planen araberako tituluak jadanik eskuratuta zuenik ere,<br />
2618/1966 Dekretuak <strong>erregimen</strong> iragankor bat arautuko du. Erregimen honen helburua<br />
hauxe da: 2618/1966 Dekretua indarrean dela, ikasleek aukera dezatela zein ikasketaplanaren<br />
arabera jarraitu nahi duten musika-ikasketak burutzen; hots, 1942koaren<br />
arabera ala 2618/1966 Dekretuak taxutzen duen plan berriari jarraiki 55 .<br />
55 Erregimen iragankor hori 2618/1966 Dekretuko bigarren xedapen iragankorretik bosgarrenera arautzen<br />
da. Eta ikasleei aitortzen zaien aukera eskubidearen norainokoak berriz, 1967ko maiatzaren 5eko Agindu<br />
batek arautuko ditu (maiatzaren 17ko BOEn argitara emana). Hain zuzen ere, aipatu aukera eskubidearen<br />
norainokoei buruz mintzatzen da Auzitegi Gorenaren 1992ko uztailaren 20ko Epaia (Azdi. 6602) bere<br />
aurrean apelatutako epaiarekin guztiz bat etorriz. Honetara, zera adierazten zuen Madrilgo Justizia<br />
Auzitegiak 1989ko urtarrilaren 20an lehenengo instantzian emaniko Epaiak (2. Zuzenbidezko oinarrian):<br />
“En efecto, la Disposición Transitoria segunda del citado Decreto 2618/1966 dispone que «Los alumnos<br />
que en el momento de la entrada en vigor de este Reglamento hayan iniciado ya sus estudios en un<br />
Conservatorio podrán optar entre continuarlos conforme a la legislación anterior o de acuerdo con el<br />
régimen que en este Decreto se establece», haciendo así una clara referencia indiferenciada y genérica a<br />
«estudios en un conservatorio», incluyendo por tanto todos los estudios musicales que el propio<br />
Reglamento regula sin hacer mención específica alguna a especialidades o estudios concretos que dieran<br />
lugar a carreras diferentes dentro de la de Música; y a la misma conclusión de interconexión entre los<br />
diversos estudios de una única Carrera de Música, sin perjuicio de sus diversas ramas o especialidades, se<br />
llega a través del examen comparativo de los arts. 5.º y 7.º del citado Reglamento que, al regular los<br />
estudios que deben haberse realizado para acceder a otros ponen de manifiesto, concretamente el art. 7,<br />
que los diversos estudios regulados no constituyen compartimentos estancos, sino muy al contrario,<br />
enseñanzas interdependientes, admitiendo el acceso de unos a otros indistintamente sin más limitación que<br />
el cumplimiento de los requisitos que el propio precepto enumera. Por consiguiente, al reconocer la<br />
Administración que el interesado ostenta el Título Profesional de Piano expedido con posterioridad a la<br />
entrada en vigor del Decreto 2618/1966 (el 14-11-1966), conforme al Plan de Estudios de 1942, es claro,<br />
por la interconexión aludida, que había ya iniciado sus estudios de música a la entrada en vigor del<br />
Decreto de 1966, por lo que cumplía el primero de los requisitos que la Disposición Transitoria de<br />
referencia exigía para poder acogerse a la legislación anterior constituida por el precitado Plan de 1942;<br />
sin que pueda admitirse la separación tajante que entre los estudios de Piano por un lado, y los de<br />
Composición, Instrumentación y Dirección de Orquestas por otro, se sostiene en la resolución recurrida,<br />
puesto que dicha separación, como se acaba de exponer, no corresponde a la concepción que de los<br />
estudios a realizar en los Conservatorios de Música hace el Reglamento de 1966. Siendo, por lo demás, el<br />
criterio que se desprende del informe del Inspector General de Conservatorios del Ministerio de<br />
Educación y Ciencia obrante en el Expediente Administrativo favorable a la autorización de continuar los<br />
estudios del caso por el plan que el recurrente venía realizando.<br />
34
Honenbestez, azken hausnarketa gisa, 2618/1966 Dekretuak ezartzen duen ikasketaplanari<br />
buruz zera azpimarratu beharra dago: musika-irakaskuntzak helburu profesional<br />
batekin burutzeko hiru gradu ezartzen diren arren, ikasketetan aurrera egin ahala, hauen<br />
zailtasun edo konplexutasun akademikoari dagokionez, ez dela inolako mailakatze<br />
argirik ageri —irakaskuntza orokorreko ohiko mailetan esaterako, argi eta garbi<br />
agertzen den moduan—. Izan ere, maila ertainak, goi-mailakoak liratekeen makina bat<br />
eduki bereak egiten ditu, eta hain zuzen, inguruabar honek, goi-mailako musika<strong>irakaskuntzen</strong><br />
statusaren gutxiespena lekarke. Halaber, goi-mailako musika-ikasketen<br />
gutxiespena eragingo luketen arrazoien artean, ondokoa aipa liteke: maila guztiak<br />
ikastetxe berean irakasten direla.<br />
Nabarmena da ere, 1966ko ikasketa-planak musika-<strong>irakaskuntzen</strong> helburu profesionalari<br />
baino ez diola arreta jartzen. Alabaina, 2618/1966 Dekretuak antolatzen dituen<br />
irakaskuntzak afizionatuentzat gehiegizkoak diren bitartean, musikaren profesional<br />
bihurtu nahi dutenentzat motz geratuko dira, ez baitiete behar adina heziketarik<br />
eskaintzen —batik bat ikuspegi pedagogikotik— 56 . Azken finean, kontuan izan behar<br />
dugu 2618/1966 Dekretuak taxutzen duen musika-<strong>irakaskuntzen</strong> antolakuntzak, aipatu<br />
ikasketak errez bateragarriak egiten dituela edozein jarduera akademikorekin nahiz lanjarduerarekin.<br />
Hortaz, musika-ikasketak, osagarritzat hartzeko joera ageri da, eta nekez<br />
ordea, jarduera profesional nagusi bat burutzeko gaituko luketen ikasketak bailira.<br />
c) 1970eko kantu ikasketa-plana<br />
Etorkizunean abeslari bezala jardun nahi dutenei heziketa espezialdu bat emateko<br />
xedearekin, 313/1970 Dekretuak goi-mailako Kantu-Eskola eratuko du Madrilen 57 .<br />
Honetara, aipatu Dekretuaren 5 art. ak zera xedatzen du:<br />
Y siendo ello así, ha de apreciarse que, aun no constando documentalmente en los términos del art. 1.º de<br />
la O. 5-5-1967 (Ministerio de Educación y Ciencia, BO 17) el ejercicio del derecho de opción por parte<br />
del recurrente, éste fue, sin duda, efectivamente ejercitado desde el momento que, por la propia<br />
Administración se expide a su favor en el año 1978 (esto es, doce años después de la entrada en vigor del<br />
Decreto regulador del nuevo plan de estudios de 1966) un título profesional de piano, conforme al plan de<br />
1942 que, desde 1966 y salvo su vigencia transitoria en virtud del aludido derecho de opción, estaba<br />
suprimido. Dicho en otros términos, de no haberse ejercitado la opción, ningún sentido tendría el que la<br />
Administración otorgara en 1978 un título académico con arreglo al plan de 1942.”<br />
56<br />
Izan ere, 2618/1966 Dekretuak musika-ikasketak formalki baino ez ditu arautzen, irakaskuntzaren<br />
alderdi pedagogikoan erreparatu gabe.<br />
57 Ikus 313/1970 Dekretua, urtarrilaren 29koa (otsaileko 16ko BOan argitara emana).<br />
35
“La Escuela se regirá por un Reglamento especial que determinará el plan de<br />
estudios, los exámenes y la organización de la misma. Dicho Reglamento<br />
establecerá su relación con los estudios de canto de los Conservatorios<br />
oficiales”.<br />
Madrilgo goi-mailako Kantu Eskola eratu aurretik ordea, arestian ikusi bezala, kantu<br />
ikasketak musika-kontserbatorioetan egin ohi ziren, musika-<strong>irakaskuntzen</strong>tzat<br />
onartutako ikasketa-plan ezberdinen arabera. 313/1970 Dekretua onartzerakoan ostera,<br />
opera-abeslari profesional gisa jardun nahi dutenei aukera emango zaie euren heziketa<br />
osoa, musika ikasketa-planetatik at, ahozko musikan espezialduta dagoen ikastetxe<br />
berezi batean jasotzeko: Madrilgo goi-mailako Kantu-Eskolan, alegia 58 .<br />
Bada, 313/1970 Dekretuaren aurreikuspenei jarraiki, ikasketa-plan espezifiko bat<br />
jarriko du abian 1970eko urriaren 23ko Aginduak 59 . Honetara, Madrilgo goi-mailako<br />
Kantu-Eskolan irakatsiko diren ikasketak ondoko hiru sekziotan banatuko dira:<br />
abesbatzako abeslari-sekzioan, opera-abeslari sekzioan eta bakarlarien sekzioan, hain<br />
zuzen ere 60 . Sekzio bakoitzak halaber, bere ikasketa-programa darrai 61 . Beraz, programa<br />
hori gaindituz gero, kasuan kasu dagokion diploma eskuratuko da: abesbatzako<br />
abeslari-diploma, opera-abeslari diploma ala bakarlari-diploma, alegia. Aipatu<br />
lehenengo bi Diplomak ematea Kantu-Eskolari dagokio, eta bakarlariarena berriz,<br />
Hezkuntza Ministerioari 62 .<br />
Nolanahi ere, 2618/1966 Dekretuak taxutzen duen ikasketa-planaren arabera ere badago<br />
kantua orokorrean ikasterik, musika-kontserbatorio ofizialetako ikasgai bat izaten<br />
58 Madrilgo goi-mailako Kantu-Eskolan sartu eta espezialdutako aipatu heziketa jaso nahi duten ikasleek<br />
baldintza batzuk bete beharko dituzte; honatx: gizonezkoek 18 urte bete edo betetzeko izatea eta<br />
emakumezkoek berriz 14 urte; lehen mailako ikasketen ziurtagiria edukitzea edo baliokidea den beste<br />
ziurtagiri bat; gaitasun-azterketa bat gainditzea (313/1970 Dekretuaren 3 art.).<br />
59 1970eko azaroaren 12ko BOan argitara emana.<br />
60 Abesbatzako abeslari-sekzioan nahiz opera-abeslari sekzioan sartu ahal izateko baldintzak 1970eko<br />
urriaren 23ko 8 art.an ezartzen dira; eta bakarlarien sekzioan sartu ahal izateko ukanbeharrak berriz, 9<br />
art.an.<br />
61 1970ko urriaren 23ko Aginduaren 3 art.ak jasotzen du abesbatzako abeslari-sekzioaren ikasketaprograma;<br />
4 art.ak berriz, opera-abeslari sekzioari dagokiona; eta 5 art.ak azkenik, bakarlarien<br />
sekzioarena.<br />
62 1970eko urriaren 23ko Aginduaren 16 art.ri jarraiki. Diplomak lortzeko ordaindu beharreko tasei<br />
dagokienez, 2618/1966 Dekretuko 15 art.ak ezarritako tarifen parekotasuna ere —arestian aipatu<br />
duguna— ezargarria izango da.<br />
36
darraielako. Eta jakina, 1966ko ikasketa-planari jarraiki, kantu-ikasketa orokorrak<br />
ikasteari ekin diotenei, aukera ematen zaie beti ere ikasketa horiek burutzen jarraitzeko<br />
Madrilgo goi-mailako Kantu-Eskolako espezialdutako ikasketa-planaren arabera,<br />
1970eko Aginduak finkatutako ukanbeharrak betez gero 63 .<br />
Honenbestez, bosgarren atalburuan ikusteko parada izango dugun legez, LOGSEn<br />
araberako musika ikasketa-plana onartu eta gero ordea, hezkuntza-sistema berria<br />
ezartzen duen egutegiari so egiten badiogu, kantu ikasketak soilik aipatu plana jarraituz<br />
ikasi ahal izango dira.<br />
III. 1970EKO HEZKUNTZA LEGE OROKORRA ETA ONDORENGO GARAPENA,<br />
1/1990 LEGE ORGANIKOA (LOGSE) ONARTU BITARTEAN<br />
<strong>Musika</strong>-irakaskuntzak oro har taxutzeko moduan lehenengo aldaketa zantzuak XX.<br />
mendean, 1970ko Hezkuntza Lege Orokorra (LGE) onartzearekin batera agertuko<br />
zaizkigu 64 . Izan ere, 1857ko Moyano Legez geroztik, XIX-XX. mendeetan barna,<br />
hezkuntza-sistema orokorraren osagai diren irakaskuntzak aipatu Legean baino ez dira<br />
oinarrituko. Eta musika-irakaskuntzak berriz —aurreko ataletan ñabarki aztertzeko<br />
parada izan dugun legez—, hezkuntza-sistematik at eta kontserbatorioetako ikasketaplan<br />
espezifikoen arabera garatuko dira. Bada, 1970eko Hezkuntza Lege Orokorraren<br />
eduki berriei so eginez gero, ondokoaz jabetuko gara: aipatu Legeak hezkuntzasistemaren<br />
egitura modernizatzeko nahia agerian uzten duela.<br />
63 Honetara, 1970eko urriaren 23ko Aginduak zera dio (12 art.): “Los alumnos de Canto de los<br />
Conservatorios de Música podrán solicitar el ingreso en la Escuela Superior de Canto, siempre que<br />
cumplan los requisitos de edad y titulación cultural general (...). La Dirección de la Escuela Superior de<br />
Canto determinará las pruebas generales a que ha de someterse el aspirante y a la vista de sus<br />
resultados podrá dispensarle de aquellos estudios comprendidos en los planes del Centro en los que<br />
acredite que su preparación es igual o superior a la requerida para ser declarado apto, señalando en<br />
cada caso los cursos y estudios que ha de completar para la obtención del correspondiente Diploma. En<br />
ningún caso podrán ser dispensados de los estudios correspondientes a la Sección de Solista<br />
Especializado”. Ikus orobat 3 art. .<br />
64 Ikus 14/1970 Legea, abuztuaren 4koa (bigarren xedapen iragankorreko laugarren atala). Ikuspegi<br />
akademikotik Lege garrantzitsua da, ordura arte, hezkuntza-sisteman zeuden kontraesanak gainditzea<br />
xede baitu. Dakigun bezala, LGEk, hezkuntza lau mailatan taxutzen du: aurre-eskola: oinarrizko heziketa<br />
orokorra (OHO), maila ertaineko hezkuntza (Batxilergoa) eta unibertsitate-mailako hezkuntzak<br />
37
Hain zuzen, musika-irakaskuntza orokorrei dagokienez, ordura arteko egoerarekiko<br />
aldaketaren adierazgarri diren —eta aldi berean, LOGSE onartu ostean abian jarriko<br />
den erreforma sakonaren aurrekari diren— aurreikuspenok azpimarra daitezke:<br />
oinarrizko heziketa orokorraren baitan, hezkuntza artistikoaren arloko ikasgaia<br />
bihurtuko dela musika 65 ; eta batxilergoko lehenengo ikasturtean berriz, derrigorrezko<br />
ikasgai bilakatuko dela musika, alegia 66 .<br />
Goi-mailako musika-ikasketetan ordea, egoera bestelakoa izanen da; ikus dezagun.<br />
1857an Moyano Legea onartzen denetik —eta 1868ko Severo Catalina Dekretuak<br />
dakarren norabide aldaketa tartean dela—, mende oso bat itxaron beharko dugu<br />
ondorengo urratsa eman dadin, goi-mailako musika-irakaskuntzak unibertsitateko<br />
antolakuntza akademikora berriro gerturatzeko ibilbidean. Alegia, 1970eko Hezkuntza<br />
Lege Orokorrak, bigarren xedapen iragankorrean espresuki aurreikusten duenera arte,<br />
musika-kontserbatorioak unibertsitate-mailako hezkuntzan integratuko direla, honela 67 :<br />
“Las escuelas superiores de Bellas Artes, los conservatorios de música y las<br />
escuelas de arte dramático se incorporarán a la educación universitaria en sus tres<br />
ciclos en la forma y con los requisitos que reglamentariamente se establezcan.”<br />
Bada, Hezkuntza Lege Orokorraren aipatu aurreikuspena bete egingo da Arte<br />
Ederretako ikasketetan 68 ; hain zuzen ere, 1432/1990 Errege Dekretuak Arte Ederretan<br />
unibertsitate-lizentziatu titulu ofiziala ezartzen duenean 69 . Aitzitik, musikakontserbatorioei<br />
buruz dakarren aurreikuspena ez da gauzatuko Legearen iraunaldian.<br />
65<br />
Ikus 14/1970 Legeko 17 art. baita bere edukia garatzen duen 1981eko urtarrilaren 17ko Agindua ere<br />
(urtarrilaren 21eko BOEn).<br />
66 Ikus 14/1970 Legeko 24 art. baita bere edukia garatzen duen urtarrilaren 23ko 160/1975 Dekretuko 5<br />
art. ere (otsailaren 13ko BOEn argitara emana).<br />
67 Ikus 14/1970 Legeko bigarren xedapen iragankorreko laugarren atala.<br />
68 Baita, oro har, Moyano Legearen arabera goi-mailako irakaskuntzatzat jotzen zen ikasketen<br />
gehiengoarekin ere beteko da aurreikuspen hori, LGEko bigarren xedapen iragankorrari jarraiki.<br />
69 Ikus 1432/1990 Errege Dekretua, urriaren 26koa (1990eko azaroaren 20ko BOEn argitara emana) eta<br />
aipatu Errege Dekretua aldatzen duen 1267/1994 Errege Dekretua, ekainaren 10ekoa (ekainaren 11ko<br />
BOEn). Bada, 1432/1990 Errege Dekretuak Arte Ederretan unibertsitate-lizentziatu titulu ofiziala ezarri<br />
ezezik, aipatu titulua eskuratu ahal izateko burutu beharreko ikasketa-planetako ildo orokorrak ezartzen<br />
ditu ere. Arte Ederretako ikasketa-plana bi ziklok osatzen dute eta burutu ostean, unibertsitate-titulu<br />
ofizialen Katalogoan dagoen Arte Ederretako lizentziatu-titulua —dagokion espezialitatean— eskura<br />
liteke.<br />
38
Eta LOGSE onartu ostean ere ez da beteko, formari dagokionez bederen —zazpigarren<br />
atalburuan egiaztatzeko parada izango dugun legez—.<br />
Nolanahi ere, bien bitartean, Hezkuntza Lege Orokorraren aurreikuspenetan oinarritzen<br />
den ekimenik egon, egongo da. Hots, bai 14/1970 Legeko 46 art.rekin bat, irakaskuntza<br />
artistikoei orokorrean eta musika-irakaskuntzei zehazki —goi-mailako ikasketak<br />
barne— tratamendu berezi bat ematearen aldeko jarrera agertzen dutenak. Baita,<br />
oraintsu aipatu 14/1970 Legeko bigarren xedapen iragankorreko laugarren atalaren ildo<br />
beretik, goi-mailako musika-irakaskuntzak unibertsitatean integratzearen aldeko jarrera<br />
adierazten dutenak ere. Ekimen hauei buruzko egungo planteamendua bederatzigarren<br />
atalburuan xehetasunez aztertzeari utzi gabe, ikus dezagun jarraian, laburki bada ere,<br />
zertan datzaten.<br />
1982 urtean hain zuzen, oraintsu aipatu 14/1970 Legeko bigarren xedapen<br />
iragankorreko laugarren atalak musika-kontserbatorioei buruz jasotzen zuen<br />
aurreikuspena bete ez zela, eta gauzatzeko epea jadanik amaituta zegoela 70 , irakaskuntza<br />
artistikoak espezifikoki arautzea helburu duen Lege baten onarpena sustatuko da.<br />
Egitasmoa 14/1970 Legeko 46 art.an oinarritzen da; honatx:<br />
“1. Son enseñanzas especializadas aquellas que, en razón de sus peculiaridades o<br />
características, no estén integradas en los niveles, ciclos, grados que constituyen el<br />
régimen común.<br />
2. Reglamentariamente se determinarán los requisitos para el acceso a estas<br />
enseñanzas, sus efectos y su conexión con el resto del sistema educativo.<br />
Corresponderá al Gobierno (...) la regulación de las enseñanzas especializadas.”<br />
Irakaskuntza artistikoei buruzko Legearen aurre egitasmoa beraz, Hezkuntzaren<br />
Kontseilu Nazionalari igorriko zaio, nahitaezko irizpena eman dezan. Eta hain zuzen<br />
ere, Hezkuntzaren Kontseilu Nazionalak emaniko irizpenak zera baieztatuko du<br />
irakaskuntza artistikoei buruzko Lege aurre egitasmoaren alde 71 :<br />
“Evidentemente las enseñanzas comprendidas en el anteproyecto hubiesen tenido la<br />
correspondiente ubicación de acuerdo con lo dispuesto en la disposición transitoria<br />
70 Aipatu xedapeneko lehenengo ataletik 10 urteetako epea dela ondoriozta daiteke.<br />
71 Ikus Hezkuntzaren Kontseilu Nazionalaren Osoko bilkuraren Erabakia, 1982ko apirilaren 20koa<br />
(iradokizun orokorren seigarren atala), irakaskuntza artistikoei buruzko Legearen aurre egitasmoa zela-eta<br />
hartutakoa (49.481 zenbakidun espedientea).<br />
39
segunda de la Ley General de Educación, de 4 de agosto de 1970, pero entre otras<br />
circunstancias, el hecho mismo de que a pesar de que casi hayan transcurrido 12 años<br />
sin que se haya dado cumplimiento a la citada disposición legal, demuestra la falta de<br />
viabilidad de la norma y la necesidad de buscar un nuevo camino, una vía más<br />
adecuada, dentro del propio contexto de la Ley General de Educación, el de las<br />
Enseñanzas Especializadas que el artículo 46 define como aquellas que, en razón de<br />
sus peculiaridades o características, no estén integradas en los niveles, ciclos y grados<br />
que constituyen el régimen común (...). No se trata de integrarlas en el régimen común<br />
sino dictar para ellas una regulación especial y determinar su conexión con el resto<br />
del sistema educativo”. 72<br />
Adierazpen hauen argitan, ukaezina da, musika-irakaskuntzak berezitutzat jotzen direla,<br />
LGEko 46.1 art.ak irakaskuntza berezituei buruz emaniko definizio orokorrari egokitzen<br />
zaizkiolako. Dena dela, esan beharra dago ere, musika-irakaskuntzei, ikasketa berezien<br />
tratamendua eman nahi izatea ez dela berrikuntza bat; ordura arte, <strong>erregimen</strong> berezi<br />
baten arabera eta hezkuntza-sistematik kanpo antolatu baitziren. Honetara, gogora ekarri<br />
baino ez ditugu arestian aipatu 1857ko Moyano Legeaen eta 1868ko Severo Catalina<br />
Dekretuaren xedapenak.<br />
Non dago ordura arteko egoerarekiko ezberdintasuna? Bada, 14/1970 Legeko 46.2<br />
art.ak xedatutakoari jarraiki, ahalmen erregelamendugileari esleituko zaiola, besteak<br />
beste, ikasketa berezituek hezkuntza-sistemarekiko duten konexioa zehazteko zeregina.<br />
Alabaina, berezitutzat jotzen diren gainerako irakaskuntzetan, oro har, gertatuko ez den<br />
bezala 73 , musika-irakaskuntzei dagokienez, ez da LGEko 46.2 art.ko aurreikuspena<br />
72 Aukera honi buruz ordea zera iritzi du PERELLO DOMÉNECH, V.k.: “Si bien el Anteproyecto de Ley<br />
de Enseñanzas Artísticas nunca alcanzó el rango de norma legal, lo cierto es que hemos venido gozando,<br />
en los últimos veinte años, de un régimen académico singular que en nada ha beneficiado los estudios<br />
musicales y que, en cambio, ha propiciado otras iniciativas académicas relacionadas con la música en el<br />
seno de la Universidad. En ningún caso se habría planteado la creación de una licenciatura con<br />
contenidos musicales si los conservatorios de música se hubieran incorporado a la Universidad en<br />
cumplimiento de la Ley 14/1970, de 4 de agosto, General de Educación”. Ikus “La enseñanza musical<br />
en la Comunidad Valenciana”, Valentzia, 2003, 89. orrian aipatua. Hain zuzen, aipamen egiten ari zaio,<br />
bigarren atalburuan aztertuko dugun Historia eta <strong>Musika</strong>-Zientzietako Lizentziaturari.<br />
73 Besteak beste, zeharo heterogeneoa den ikasketa andana hau ere joko da berezitutzat: gemologia;<br />
graduatu soziala; maila ertaineko agintaritza (industrian, administrazioan, merkataritzan, nekazaritzan eta<br />
itsaso-arrantzan); polizia; turismo-ikasketak; gizarte-terapia; harreman publikoak; uretako arrantzan<br />
heziketa; kriminologia; enpresen zuzendaritza eta administrazioa; nekazari-trebakuntza; marketinga;<br />
delineazioa; hizkuntza-ikasketak;... . LGEko 46.1 art.ak ordea, ez du irakaskuntza berezituen inolako<br />
zerrendarik ematen, eta hain zuzen, 46.2 art.an ahalmen erregelamendugileari esleituko dio aipatu<br />
<strong>irakaskuntzen</strong> ezaugarriak eta norainokoa zehazteko zeregina. Bada, horixe egingo dute esaterako,<br />
arauok: graduatu sozialetan 921/1980 Errege Dekretuak, maiatzaren 3koak (maiatzaren 17ko BOEn);<br />
turismo-ikasketetan berriz, 865/1980 Errege Dekretuak, apirilaren 14koak (maiatzaren 9ko BOEn); maila<br />
ertaineko ikasketetan, 1690/1980 Errege Dekretuak, uztailaren 18koak (irailaren 3ko BOEn);... .<br />
Irakaskuntza berezituei buruzko informazio xehetua —sartzeko ukanbeharrak, iraupena, ikasketen<br />
plangintza, zein ikastetxeetan ikas daitezkeen eta dagozkion titulazioak— ondoko lanetan aurki daiteke:<br />
40
gauzatuko. Beraz, hezkuntza-sistemarekiko musika-<strong>irakaskuntzen</strong> lotura puntu hori ez<br />
da lortuko irakaskuntza artistikoei buruzko Lege aurre egitasmoa Hezkuntzaren<br />
Kontseilu Nazionalera igorri aurretik. Ez eta ondoren ere; aipatu Kontseiluak emaniko<br />
Irizpena Lege aurre egitasmoaren aldekoa izanen den arren, azkenean ez baita Lege<br />
bihurtuko.<br />
Eta egoerak bere horretan jarraituko du, LOGSE onartu arte bederen. Izan ere, bai<br />
LOGSEk, baita LOGSE onartu aurretik hezkuntza-sistemaren erreformarako 1989an<br />
argitara emango den Liburu Zuriak ere 74 , musika-irakaskuntzek hezkuntza-sistemarekin<br />
inoiz izan zuten konexio hori berreskuratzea izango dute helburu. Honetara, zera dio<br />
aipatu Liburu Zuriak 75 :<br />
“La reforma de la enseñanza debe contemplar la articulación de estas enseñanzas con<br />
los nuevos ciclos y tramos educativos (...) a fin de evitar la perpetuación de una<br />
separación que se manifiesta como estéril, tanto para las enseñanzas artísticas, como<br />
para las enseñanzas ordinarias. De esta manera pueden resultar claramente<br />
beneficiadas, tanto las enseñanzas artísticas, al restablecer una conexión perdida con<br />
el sistema educativo ordinario, como las enseñanzas regladas ordinarias, al<br />
“Monografías profesionales” bilduma, Fundación Universidad-Empresa, Madril; “Estudios en España.<br />
II. Nivel universitario”, MEC, Secretaría General Técnica, Madril, 1985, 191-211 orr.; “Enseñanzas<br />
artísticas y otras pendientes de integrar en el sistema educativo” izenburu duen Txostena, MECeko<br />
Estatistika ikerketen Kabineteak prestatukoa, 1983an.<br />
74 Eta aipatu Liburu Zuriaren aurretik Hezkuntza Ministerioak argitaratuko duen makina bat<br />
dokumenturen xedea ere. Ikus honetara “Documentos para la reforma de las enseñanzas musicales:<br />
Líneas básicas para la reforma de las enseñanzas musicales”, MEC, 1986.<br />
75 Ikus “Libro blanco para la reforma del sistema educativo”, MEC, 1989, 171 orrian aipatua (XI atala).<br />
Eta ildo beretik, honatx zer dioen, aurretik, Parlamentu-talde Mistoak, Izquierda Unidak eta Esquerra<br />
Catalanak, Diputatuen Kongresuko Mahaiari aurkeztutako Legezkoa ez den Proposamenak, musikairakaskuntzei<br />
buruz (Ikus, BOCG, Diputatuen Kongresua, III. Legealdia, D atala, 164 zkia., 1988ko<br />
martxoaren 22koa): “Esta regulación tendría por objeto regular de forma global la enseñanza musical,<br />
integrándola en los cauces ordinarios del sistema educativo en igualdad con otras disciplinas, para<br />
sacarla de su secular ostracismo. Es imprescindible un gran esfuerzo de coordinación con todos los<br />
niveles de la enseñanza”. Halaber, premiazkotzat jotzen da goi-mailako musika-irakaskuntzei dagokienez<br />
ondokoa: “Los estudios superiores de música tienen que ser urgentemente regulados para preparar a los<br />
profesionales especializados que impartan la enseñanza musical en los distintos niveles y cubran las<br />
diversas áreas de la demanda de música. Actualmente hay intereses cruzados de los conservatorios,<br />
escuelas de profesorado y ciertas facultades de geografía e historia. Es muy urgente regular y coordinar<br />
las diversas iniciativas para evitar interferencias, enfrentamientos y duplicaciones. Tanto a los<br />
pedagogos especializados en música como a los musicólogos, ha de exigírseles una sólida preparación<br />
musical, que hoy pasa necesariamente por los conservatorios”. Bada, Kongresuko Mahaiak 1988ko<br />
azaroaren 18an onartu eginen du aipatu Legezkoa ez den Proposamena (Ikus, BOCG, Diputatuen<br />
Kongresua, III. Legealdia, D atala, 251 zkia., 1988ko azaroaren 18koa; eta DS, Diputatuen Kongresua,<br />
III. Legealdia, 372 zkia., 1988ko abenduaren 16ko bilkura). Haatik, ez du onartuko CDS Parlamentutaldeak<br />
aurkeztutakoa. Bertan, musika ikasketa-planak gaurkotzea eta musika-ikasketak derrigorrezko<br />
hezkuntzan integratzea eskatu ezezik, goi-mailako musika-kontserbatorioak unibertsitatean integratzea<br />
ere eskatuko da (ikus BOCG, Diputatuen Kongresua, III. Legealdia, D atala, 208 zkia., 1988ko ekainaren<br />
29koa; 215 zkia., 1988 irailaren 12koa; eta 251 zkia., 1988ko azaroaren 18koa).<br />
41
incorporar en sus distintos niveles (...) contenidos que inicien a la población escolar en<br />
el lenguaje, sensibilidad y la creación artística.”<br />
Bestalde, arestian esan dugu, 14/1970 Legeko bigarren xedapen iragankorraren<br />
laugarren ataleko aurreikuspenak gauzatuko ez diren arren, aipatu aurreikuspenen ildo<br />
beretik, goi-mailako musika-irakaskuntzak unibertsitatean integratzearen aldeko jarrera<br />
adierazten duten ekimenik egongo dela, atal honetan aztergai dugun LOGSE onartu<br />
aurreko epean behintzat.<br />
Hain zuzen, 1988ko abenduan 76 , <strong>Musika</strong> unibertsitatean integratzeko Sustapen<br />
Batzordea deiturikoa eratuko da Madrilen, arteen, kulturaren eta letren arloko pertsonaia<br />
ospetsuak bilduko dituena. Bada, aipatu Batzordea idatzi baten bitartez, Hezkuntza<br />
Ministerioari zuzenduko zaio, musika-irakaskuntzak unibertsitatean integratzeko<br />
proposamen bat luzatuz. Honatx 77 :<br />
“PROPUESTA PARA LA INCORPORACIÓN DE LA MÚSICA A LA UNIVERSIDAD<br />
1. EL DERECHO A LA EDUCACIÓN MUSICAL<br />
El valor cultural, artístico e intelectual de la música es hoy incuestionable. La música<br />
es una actividad fundamental para la vida cultural de una nación desarrollada. Hoy la<br />
música es, en su más amplio y justo sentido, la primera demanda cultural de los<br />
españoles. Esta sed de música demuestra que la demanda es muy superior a la oferta.<br />
La presión social es lógica, saludable y esperanzadora, y está teniendo como<br />
consecuencia un impresionante aumento de las actividades musicales con importantes<br />
consecuencias socio-económicas. En Francia, las actividades musicales generan el<br />
cinco por ciento del Producto Interior Bruto. A pesar de tan favorables circunstancias,<br />
la educación musical está en España en una deplorable situación que se caracteriza<br />
por el caos estructural, la degradación académica y el persistente desinterés político.<br />
Además, la enseñanza musical es sumamente restrictiva, lo cual se traduce en una<br />
bajísima rentabilidad social, académica y económica. Los conservatorios españoles<br />
apenas producen los titulados necesarios para cubrir las necesidades mínimas, y la<br />
sociedad española continúa sumida en la ignorancia musical. Las actividades<br />
musicales, que se desarrollan sin el apoyo de una buena educación musical, están<br />
76 Hilabete batzuk lehenago, CDS Parlamentu-taldeak, musika-irakaskuntzei buruz aurkeztutako<br />
Legezkoa ez den Proposamen batean, zera eskatuko dio Gobernuari: “Renovar los planes de estudio y la<br />
organización de los conservatorios, integrando el nivel superior de los mismos en la universidad”.<br />
Alabaina, ez da onartuko aipatu proposamena (ikus BOCG, Diputatuen Kongresua, III. Legealdia, D<br />
atala, 208 zkia., 1988ko ekainaren 29koa; 215 zkia., 1988 irailaren 12koa; eta 251 zkia., 1988ko<br />
azaroaren 18koa).<br />
77 Ekimen bezala daukan garrantziagatik hitzez hitz transkribatzen den proposamen hau, Música y<br />
Universidad aldizkarian, 1988ko abenduan argitaratu zen.<br />
42
alejándose progresivamente de los auténticos valores culturales, artísticos e intelectuales.<br />
La música se ve así degradada y convertida en un alienante producto de consumo.<br />
Es necesario ofrecer una buena educación musical que nos permita a los ciudadanos<br />
ejercer la libertad de escoger y protegernos del constante y nefasto bombardeo sonoro<br />
al que estamos sometidos. La fuerza cultural, social y económica de la música es tan<br />
importante, que la educación musical asume hoy un papel determinante en la defensa<br />
de la libertad y de la democracia.<br />
Actualmente se está reformando nuestro sistema educativo. La ocasión es idónea para<br />
acometer de una vez por todas la urgente reforma de la enseñanza musical. Por eso, y<br />
con el máximo respeto a la autonomía de las universidades, pedimos la integración de<br />
la música en los estudios universitarios.<br />
2. VOCACIÓN UNIVERSITARIA DE LA MÚSICA<br />
La estructura de la universidad española ha quedado definida en la Ley de Reforma<br />
Universitaria (LRU, 11/1983) y dentro de este marco se manifiesta la vocación<br />
universitaria de la música. A partir de cierto grado, los estudios musicales son, en<br />
todos sus aspectos, de nivel superior.<br />
En España, respondiendo a nuestra tradición y de acuerdo con nuestro contexto<br />
educativo, la enseñanza superior se identifica con la enseñanza universitaria. La LRU<br />
establece en su artículo primero que «el servicio público de la enseñanza superior<br />
corresponde a la universidad», del mismo modo que ya lo hizo en 1970 la Ley General<br />
de Educación (LGE, art. 12). Son funciones de la nueva universidad, según el artículo<br />
segundo de la LRU, «la creación, transmisión y crítica de la ciencia, de la técnica y de<br />
la cultura, y la preparación para el ejercicio de actividades profesionales que exijan la<br />
aplicación de los conocimientos y métodos científicos, o para la creación artística».<br />
La música, cuya incorporación a la universidad ya se dispuso en la LGE (disp. tran.<br />
4,2) aunque nunca se llevó a efecto, queda hoy otra vez implícita y necesariamente<br />
asumida por la universidad española 78 .<br />
3. VENTAJAS DE LA INCORPORACIÓN<br />
La incorporación de la música a la universidad supone un importante beneficio para<br />
ambas partes. Los estudios musicales quedarían ordenados en el marco universitario,<br />
encontrando así su normalización, y serían para la universidad una aportación<br />
enriquecedora y una garantía de que se cumplen de verdad algunos de los más<br />
importantes objetivos de la reforma universitaria, como son: (a) aprovechar al máximo<br />
el margen de libertad y flexibilidad que las universidades pretenden conquistar; (b)<br />
racionalizar los contenidos teóricos y reducir la carga lectiva a favor del trabajo<br />
individual y de las actividades de tipo práctico; (c) aprovechar la oferta académica de<br />
las universidades a una importante realidad social, laboral y cultural, potenciando la<br />
interdisciplinariedad y la creatividad; y (d) mejorar, el aprovechamiento de los<br />
recursos ya existentes, estableciendo vínculos con otras instituciones, y favoreciendo<br />
así la rentabilidad y la apertura de la universidad.<br />
78 Jadanik indarrik ez duen unibertsitateen erreformarako abuztuaren 25eko 11/1983 Lege Organikoak<br />
ezezik (irailaren 1eko BOEn), aipatu Legea aldatuko duen abenduaren 21eko 6/2001 Lege Organikoak<br />
(abenduaren 24ko BOEn) ere berbera eginen du, bosgarren eta seigarren atalburutan egiaztatzeko parada<br />
izango dugun bezala.<br />
43
4. INCONGRUENCIA DE LA ALTERNATIVA NO UNIVERSITARIA<br />
En los Presupuestos Generales del Estado de 1988, por Memorias y Objetivos, se<br />
afirma que el grado superior de la enseñanza musical se integrará en un nivel de<br />
enseñanza superior no universitaria. Esta solución, propia de algunos países europeos,<br />
es contraria a nuestro contexto educativo, a nuestra tradición y a lo que establece la<br />
LRU. Es una situación excepcional condenada a perpetuar la marginación a la que<br />
desde siempre han estado sometidas las enseñanzas musicales, con las tristes<br />
consecuencias que conocemos, y que solo beneficia a los sectores más reaccionarios,<br />
que en su automarginación ocultan intereses inconfesables. La excepcionalidad sólo<br />
ha supuesto inconvenientes para la enseñanza musical, relegada a un horario<br />
extraescolar que obliga a los estudiantes de música a simultanear los estudios<br />
musicales con los de otra carrera "más seria", en perjuicio de un buen<br />
aprovechamiento de ambas.<br />
Ello supone un gravoso derroche de esfuerzo para los estudiantes y para el Estado que<br />
soporta tal situación de subdesarrollo educativo, situación que hay que erradicar,<br />
otorgando el mismo rango a los estudios musicales que a las otras carreras superiores.<br />
Las propuestas excepcionales son una demora para la reforma de las enseñanzas<br />
musicales que demuestran la ignorancia y el miedo con que las autoridades tratan el<br />
problema de la educación musical. También reflejan el temor de la universidad a una<br />
verdadera renovación como la que exigiría la incorporación de la música.<br />
5. FORMA Y ESTRATEGIA DE LA INCORPORACIÓN<br />
Los estudios musicales deberían incorporarse a la universidad a través de un<br />
departamento o instituto universitario propio, dando lugar a una titulación genérica de<br />
licenciado en música. Compatible con una oferta de especializaciones internas y<br />
diversificaciones intra curriculares propuestas por cada universidad de acuerdo con<br />
sus necesidades y posibilidades, atendiendo a la cambiante demanda social y laboral.<br />
No todas las variantes profesionales exigen un título específico homologado por<br />
decreto. (En nuestro campo, por ejemplo, la musicología no representa, ni mucho<br />
menos, una necesidad prioritaria, aunque si constituye una actividad esencial para la<br />
vida musical).<br />
El modelo departamental es especialmente apto para potenciar la<br />
interdisciplinariedad, y son muy interesantes las posibles vinculaciones que se podrían<br />
establecer entre la música y algunas materias como, por ejemplo, bellas artes,<br />
pedagogía, telecomunicaciones, física, acústica, matemáticas, historia, filosofía,<br />
estética, sociología, ciencias políticas y empresariales, informática, documentación y<br />
biblioteconomía, idiomas, educación física, medicina o fisioterapia, dando libertad al<br />
estudiante para configurar su propio perfil académico. En la reforma del sistema<br />
educativo, la administración ha procedido en orden inverso al comenzar por la<br />
universidad.<br />
Hay que aprovechar la ocasión para incorporar la música a la universidad, pero sin<br />
perder de vista, al igual que ocurre en otras disciplinas, la estrecha vinculación que en<br />
su momento habrá de establecerse con los otros niveles de la enseñanza.<br />
La reforma de la educación musical tiene que adaptarse a la reforma general de la<br />
enseñanza, enriqueciendo el debate y mejorando el modelo que surja. En ningún caso<br />
se debe posponer aún más la urgente reforma de la educación musical.”<br />
44
Honenbestez, proposamenak ez du eztabaidarik eragingo Hezkuntza Ministerioaren<br />
baitan 79 . Nolanahi ere, bederatzigarren atalburuan egiaztatuko dugu, Boloniako<br />
prozesua abian den une hauetan ere, gaurkotasunik galdu ez duen gaia dela goimailako<br />
musika-irakaskuntzaren integrazioa unibertsitatean; eta batik bat hizpide<br />
izaten darraiela afektatutako sektoreen artean: hots, funtsean, irakasleen eta ikasleen<br />
artean.<br />
IV. LOGSE: ARAUKETA BERRIAREN ETA GAUR EGUNDAINOKO<br />
BILAKAERAREN EZAUGARRI OROKORRAK<br />
1/1990 Lege Organikoak, Hezkuntza-Sistemaren Antolamendu Orokorra ezartzen<br />
duenak (LOGSE) 80 berebiziko urratsa emango du, espainiar Estatuko hezkuntzasistemaren<br />
historian lehen aldiz, musika-irakaskuntzak, araubide bereziko<br />
irakaskuntzak izenpean 81 , hezkuntza-sistema orokorraren antolakuntza berriaren osagai<br />
egiten dituenean (38-42 art.ak). Izan ere, LOGSEn arabera, hezkuntza-sistemak bi<br />
irakaskuntzok besarkatzen ditu: araubide orokorrekoak eta araubide berezikoak,<br />
alegia 82 . Aipatu inguruabarrak beraz, musika-<strong>irakaskuntzen</strong> ordura arteko egituraketan<br />
79 PLIEGO DE ANDRÉS, V. ek egiaztatzen du, honela: “No ha existido ningún otro debate, ni siquiera<br />
en el seno del Consejo de Universidades. A este respecto, la Secretaría General del Consejo de<br />
Universidades explicaba en una carta con fecha de 18 de febrero de 1989, que dicho órgano «sólo emite<br />
informes a petición del órgano competente de la Administración educativa». El Ministro de Educación y<br />
Ciencia ha indicado, por su parte, en una carta de 31 de marzo de 1989, que «corresponde al Consejo de<br />
Universidades realizar la propuesta que entienda conveniente». Las autoridades administrativas han<br />
tomado hace tiempo la decisión unilateral e irreversible de no incorporar la música a la Universidad.<br />
Alfredo Pérez Rubalcaba, Secretario de Estado de Educación, ha llegado a decir que, meter la música en<br />
la universidad sería como «plantar coles en un rosal».” Ikus “Guía para estudiar música”, Arte<br />
Tripharia, Madril, 1991,102 orrian aipatua.<br />
80 Ikus hezkuntza-sistema berriaren ezarpenari buruz, besteak beste, ondoko lanak: LÓPEZ MORENO, J,<br />
“La LOGSE. Hacia un nuevo sistema educativo”, La LEY 3 zkia., 1991; de PUELLES BENITEZ, M.,<br />
“Educación e ideología en la España contemporánea”, Labor S.A., Bartzelona, 1991; FERNÁNDEZ<br />
FARRERES, G., “El sistema educativo”, RVAP 57 zkia., 2000.<br />
81 Irakaskuntza mota honen lehen hurbilketa bat ondoko lanetan ikus daiteke: “Enciclopedia Jurídica<br />
Básica”, EMBID IRUJO, A., ahotsa: “Enseñanza de Régimen Especial”; Cívitas, 1995; eta<br />
“Enseñanza no universitaria”, Obra colectiva de IUStel.com, Portal Derecho S.A., 2001<br />
(http://www.iustel.com).<br />
82 Ikus LOGSEko 3.1 art., eta gaur egun, aipatu xedapena aldatzen duen Hezkuntzaren Kalitateari<br />
buruzko 10/2002 Lege Organikoaren (LOCE) 7.3 art. . Hain zuzen, LOCEko 7 art.ak zera xedatzen du:<br />
“El sistema educativo comprende la educación preescolar, las enseñanzas escolares y la enseñanza<br />
universitaria. (...) Las enseñanzas escolares son de régimen general y de régimen especial. (...) Las<br />
enseñanzas escolares de régimen especial son: Enseñanzas Artísticas; Enseñanzas de Idiomas;<br />
Enseñanzas Deportivas. El Gobierno, previa consulta a las Comunidades Autónomas, podrá establecer<br />
nuevas enseñanzas de régimen especial, si la demanda social y las necesidades educativas lo<br />
45
aita aipatu irakaskuntzak irakasteko printzipio metodologikoetan ere aldaketak<br />
eragingo ditu 83 .<br />
Halaber, LOGSE onartu ostean, musika-irakaskuntzak hiru norabide ezberdinen<br />
inguruan taxutuko dira. Hau da:<br />
1. Profesionala eta borondatezkoa: hots, araubide bereziko musika-irakaskuntza<br />
deiturikoei dagokiena —eta laugarren atalburutik bederatzigarrenera, biak barne,<br />
xehetasunez aztertzeko parada izango duguna—.<br />
2. Ez profesionala eta borondatezkoa: hain zuen, musika-eskolek zabalik utziko<br />
duten bidea, oro har, kultura hedatzeko eta hiritarrak musikan hezteko —<br />
hirugarren atalburuan ikusiko dugun bezala—.<br />
3. Ez profesionala eta derrigorrezkoa: alegia, derrigorrezko hezkuntzako mailatan<br />
helburu profesionalik ez duten musika-irakaskuntza orokorrei edo Araubide<br />
Orokorrekoei dagokiena —eta LOGSE ondoren euren presentzia sendotu<br />
eginen dena, bigarren atalburuan egiaztatuko dugun legez—.<br />
Bada, ondorengo atalburuetan norabide bakoitza ñabarki aztertzeari utzi gabe, uneotan<br />
laburki aipatu baino ez ditugu egingo, LOGSEk musika-irakaskuntzei buruz ezartzen<br />
duen arauketa berriaren ezaugarri orokorrak —bereziki, nabarmenenak—, baita orduz<br />
geroztik gaur egundaino musika-irakaskuntzek izan duten bilakaerarenak ere —<br />
LOGSE osteko legedi organikoaren eta garapenezko araudiarekin bat—. Honatx:<br />
• Hezkuntza-sistemaren osagai izatea.<br />
• Araubide orokorreko irakaskuntzei lotuta edo konektatuta egotea; baina beti ere,<br />
musika-<strong>irakaskuntzen</strong> berezitasunak aintzat hartuz, malgutasunez antolatzea 84 .<br />
requiriesen”. Eta LOGSEko 38 art.ak araubide bereziko irakaskuntza artistikoak zeintzuk diren<br />
adierazten digu, honela: “Las enseñanzas artísticas tendrán como finalidad proporcionar a los alumnos<br />
una formación artística de calidad y garantizar la cualificación de los futuros profesionales de la música,<br />
la danza, el arte dramático, las artes plásticas y el diseño”.<br />
83 Ikus ZALDIVAR GRACIA, Alvaro, “La LOGSE en los Conservatorios”, I alea, Real Musical, 1992.<br />
46
• Araubide orokorreko irakaskuntzekin bateragarriak izatea eta bi irakaskuntza moten<br />
aldiberekotasuna bermatzearren, ikastetxe integratuak deiturikoak sortzeko aukera<br />
aurreikustea.<br />
• Irakaskuntza profesionala eta ez profesionala argi bereiztea (alegia, musikaikastetxe<br />
ofizialetan eta musika-eskoletan irakasten dena).<br />
• Adina, musika-irakaskuntzak burutu ahal izateko muga ez izatea.<br />
• <strong>Musika</strong>rako trebetasuna duela egiaztatzen duenak ikasketak burutu nahi baldin<br />
baditu, titulu ofizialik ez edukitzea ez dadila oztopo izan.<br />
• Goi-mailako musika-tituluari unibertsitate-lizentziatuarekiko baliokidetza<br />
akademikoa zein profesionala aitortzea 85 . Ondorioz, goi-mailako musika<strong>irakaskuntzen</strong><br />
egitura nahiz funtzionamendua unibertsitateko antolakuntza<br />
akademikoari gehiago hurbiltzea, eta goi-mailako musika-tituludunei doktoregoikasketak<br />
burutu ahal izateko aukera ematea.<br />
• <strong>Musika</strong>-ikastetxeek nahitaez bete beharreko gutxieneko ukanbehar espezifikoak<br />
zehaztea 86 .<br />
84 Irakaskuntzen antolakuntza akademikoan ezezik, ikastetxeen barne antolakuntzan baita irakasleen<br />
<strong>erregimen</strong>ean ere funtsezkoa da musika-<strong>irakaskuntzen</strong> berezitasunak aintzat hartuz malgutasunez<br />
jardutea. Bada, LOGSEn ezezik, gerora onartuko den Legedi organikoan ere [alegia, ikastetxeen parte<br />
hartzeari, ebaluaziori eta gobernuari buruzko 9/1995 Lege Organikoan, azaroaren 20koan (azaroaren<br />
21eko BOEn); eta hezkuntzaren kalitateari buruzko 10/2002 Lege Organikoan, abenduaren 23koan<br />
(abenduaren 24ko BOEn)] ageri da gisa horretako aurreikuspenik. Jakina, beste kontu bat da,<br />
aurreikuspen horiek gauzatzea.<br />
85 LOGSEko 42.3 art.ak onartzen duen baliokidetza musika-<strong>irakaskuntzen</strong> historian erreboluziotzat jo<br />
daitekeen arren, ondorengo atalburutan egiaztatzeko parada izango dugun legez, sarritan, eztabaida iturri<br />
baino ez da izan —afektatutako sektoreen artean, behintzat—.<br />
86 Dakigun bezala, Konstituzioko 27 art. ak hezkuntzari dagokionez ezartzen dituen printzipioak garatzea<br />
du xede hezkuntza eskubidea arautzen duen 8/1985 Lege Organikoak (uztailaren 3koa, uztailaren 4ko<br />
BOEn). Konstituzioko 27 art.ri buruz baita hezkuntza eskubideari eta irakasteko askatarunari buruz<br />
espainiar doktrinan lan sakonak eta bikainak topa daitezke. Lan hauen artean, besteak beste, hauek<br />
azpimarratuko nituzke: EMBID IRUJO, A., “El contenido del derecho a la educación”, REDA 31 zkia.,<br />
Cívitas, Madril, 1981; “Las libertades en la enseñanza”, Tecnos, Madril, 1983; “Derecho a la<br />
educación y derecho educativo paterno”, REDC 7 zkia., 1983; “Los principios de la jurisprudencia<br />
ordinaria sobre la enseñanza tras la STC sobre la LODE”, RAP 116 zkia., 1988. FERNÁNDEZ-<br />
MIRANDA CAMPOAMOR, Alfonso, “De la libertad de enseñanza al derecho a la educación”, Centro<br />
de Estudios Ramón Areces, Madril, 1988. FERNÁNDEZ-MIRANDA CAMPOAMOR, Fernando eta<br />
SÁNCHEZ NAVARRO, Ángel J. (zuzendaria ALZAGA, Oscar), “Comentarios a la Constitución<br />
Espalola de 1978. Tomo III,”, Artículo27 CE, ENSEÑANZA, Edersa, Madril, 1997. GARCÍA PARDO,<br />
47
• Irakasle espezialistak —atzerritarrak barne— kontratatzeko aukera aurreikustea,<br />
funtsezkoa izango baita ikasleen heziketarako.<br />
Nolanahi ere, musika-irakaskuntzak LOGSEk ezartzen duen marko orokorraren baitan<br />
normalizatzen hastea ez da lan erraza izanen. Abiapuntu gisa, gogoan hartu behar dugu<br />
LOGSEk ez duela inondik inora azaltzen araudi bereziko musika-irakaskuntzak<br />
deiturikoak zergatik dauden araubide orokorreko irakaskuntzei lotuta edo konektatuta,<br />
eta ez dauden ordea, irakaskuntza orokorretan guztiz integratuta. Honetara, LOGSEn<br />
zioen azalpenak —oro har, irakaskuntza artistikoei aipu eginez eta zehazki, araubide<br />
bereziko musika-irakaskuntzei— zera baino ez du esaten:<br />
“Diversas razones aconsejan que estén conectadas con la estructura general del<br />
sistema y que, a la vez, se organicen con la flexibilidad y especificidad necesarias para<br />
atender a sus propias peculiaridades (...).”<br />
Zeintzuk dira arrazoi horiek, ordea? Agian, aurreko hezkuntza-sistemari jarraiki —<br />
14/1970 Legearen 46.1 art.ren arabera, alegia—, musika-irakaskuntzak inoiz<br />
berezitutzat jo izana? Alabaina, ez dirudi argudio oso sendoa denik. Eta are gutxiago,<br />
ohartzen garenean, LGEn arabera makina bat irakaskuntza jotzen zela berezitutzat, eta<br />
gerora, euren bilakaera arras bestelakoa izan dela. Hots, gaur egun, araubide orokorreko<br />
irakaskuntzei konektatuta egon ordez, araubide orokorreko irakaskuntza bihurtu direla<br />
—funtsean, lanbide heziketako eta unibertsitate-irakaskuntza, hain zuzen ere— 87 .<br />
David, “La libertad de enseñanza en la jurisprudencia del Tribunal Supremo”, Mc Graw Hill, Madril,<br />
1998. MARTÍNEZ DE PISÓN, J., El derecho a la educación y la libertad de enseñanza, Dykinson,<br />
Madril, 2003. MARTÍNEZ LÓPEZ-MUÑIZ, J.L., “El art. 27 de la CE: análisis de su contenido.<br />
Doctrina jurisprudencial. Tratados internaciones suscrtos por España”, Cuadernos de Derecho Judicial<br />
17 zkia., CGPJ, Madril, 1993. RUBIO LLORENTE, Francisco (egile ugarirekin lankidetzan), “Derechos<br />
fundamentales y principios constitucionales (doctrina jurisprudencial)”, art. 27 CE 1978, Ariel,<br />
Bartzelona, 1995. SÁNCHEZ FERRIZ, R, “El art. 27.2 de la CE. Contenido y fines de la educación”,<br />
Revista General de Derecho 609 zkia., 1995. SATORRAS FIORETTI, R.M, “La libertad de<br />
enseñanza”, Marcial Pons, 1998; ... .<br />
87 Honela, esaterako, graduatu sozialeko ikasketak unibertsitate-diplomatura bihurtuko dira, 1524/1986<br />
Errege Dekretuaren, ekainaren 13koaren bitartez (uztailaren 28ko BOEn). Gizarte-terapia Diplomatura<br />
berriz, 1420/1990 Errege Dekretuak, urriaren 26koak eratuko du (azaroaren 20ko BOEn). Enpresen<br />
zuzendaritza eta administrazio Lizentziatu-titulua ostera, 1421/1990 Errege Dekretuak, urriaren 26koak<br />
eratuko du (azaroaren 20ko BOEn). Goi-mailako turismo-ikasketei dagokienez, unibertsitatean sartuko<br />
dira 259/1996 Errege Dekretuaren, otsailaren 16koaren bitartez (martxoaren 5eko BOEn). Dena dela,<br />
unibertsitate-diplomatura diren turismo goi-mailako ikasketaz gain, badaude Ostatu eta Turismoaren<br />
lanbide-familian goi-mailako heziketa-zikloak direnak ere, lanbide-heziketan dagokion teknikari titulua<br />
lortzeko aukera ematen dutenak hain zuzen —bidai agentzietan, alojamenduan, informazio eta<br />
komertzializazioan, sukaldaritzan eta animazioan, alegia— (honetara, ikus abenduaren 17ko 2215-<br />
48
Bada, arrazoi argirik —edo pisuzkorik bederen— eman gabe musika-irakaskuntzak<br />
araubide orokorreko irakaskuntzekin konektatzeak eta, konexio puntu hori aitzakiatzat<br />
hartuz, LOGSEn zioen azalpenak aipatzen duen malgutasunik gabe, musikairakaskuntzei<br />
mimetikoki araubide orokorreko irakaskuntzak antolatzeko ereduak<br />
ezartzeak —batik bat goi-mailako irakaskuntzetan— zera dakar: zenbait aspektutan<br />
musika-<strong>irakaskuntzen</strong> normalizazio prozesua konplexuagoa eta gatazkatsuagoa izatea.<br />
Halaber, musika-<strong>irakaskuntzen</strong> bilakaera normalari konplexutasuna gehituko dion beste<br />
aspektuetako bat ondokoa dugu: ikasketen nahiz graduen aniztasuna; baita ikastetxeen<br />
eta euren titulartasunena ere. Titulartasun aniztasuna gainera areagotu eginen da<br />
unibertsitate-mailakoa ez den irakaskuntzaren deszentralizazio prozesua dela-eta —<br />
1999an amaituko dena, alegia— 88 .<br />
2218/1993 Errege Dekretuak baita otsailaren 25ko 274/2000 Errege Dekretua ere). Bestalde, gaur egun,<br />
nekazaritza-jardueren lanbide-familian, maila ertaineko eta goi-mailako heziketa-zikloen titulu eta<br />
gutxieneko ikasketak uztailaren 12ko 1711-1717/1996 Errege Dekretuek ezartzen dituzte. Itsasoarrantzako<br />
jardueren lanbide-familian aldiz, apirilaren 22ko 721-727/1994 Errege Dekretuek.<br />
88 Deszentralizazio prozesu honen arabera, Autonomia Erkidegoek, besteak beste, euren lurralde<br />
esparruko musika-kontserbatorioen titulartasuna eskuratuko dute. Hain zuzen, arauon bitartez: Euskal<br />
Herrian (2808/1980 eta 3195/1980 Errege Dekretuak, abenduaren 30ekoak, 1981eko apirilaren 15eko<br />
BOEn); Katalunian (2809/1980 Errege Dekretua, urriaren 10ekoa, abenduaren 30eko BOEn); Galizian<br />
(1763/1982 Errege Dekretua, uztailaren 24koa, uztailaren 31ko eta abuztuaren 13ko BOEn); Andaluzian<br />
(3936/1982, abenduaren 29koa, 1983ko urtarrilaren 22ko BOEtik apirilaren 12kora); Nafarroan<br />
(1070/1990 Errege Dekretua, abuztuaren 31koa, irailaren 1eko BOEn); Kanarietan (2091/1983 Errege<br />
Dekretua, uztailaren 28koa, abuztuaren 6ko BOEn); Valentzian (2093/1983 Errege Dekretua, uztailaren<br />
28koa, abuztuaren 6ko BOEn); Balear Uharteetan (1876/1997 Errege Dekretua, abenduaren 12koa,<br />
1998ko urtarrilaren 16ko BOEn); Errioxan (1826/1998 Errege Dekretua, abuztuaren 28koa, irailaren 26ko<br />
BOEn); Aragoin (1982/1998 Errege Dekretua, irailaren 18koa, urriaren 23ko BOEn); Kantabrian<br />
(2671/1998 Errege Dekretua, abenduaren 11koa, 1999ko urtarrilaren 20ko BOEn); Madrilen (926/1999,<br />
maiatzaren 28koa, ekainaren 23ko BOEn); Murtzian (938/1999 Errege Dekretua, ekainaren 4koa,<br />
ekainaren 30eko BOEn); Gaztela eta Leonen (1340/1999 Errege Dekretua, uztailaren 31koa, irailaren<br />
1eko BOEn); Extremaduran (1801/1999 Errege Dekretua, azaroaren 26koa, abenduaren 21eko BOEn);<br />
Gaztela la Mantxan (1844/1999 Errege Dekretua, abenduaren 3koa, abenduaren 29ko BOEn); eta<br />
Asturiasen (2081/1999 Errege Dekretua, abenduaren 30ekoa, 2000ko otsailaren 4ko BOEn). Gaur egun,<br />
MEC lurraldea deiturikoa Ceutak eta Melillak soilik osatzen dute. Hain zuzen, badirudi, deszentralizazio<br />
prozesu honek eragingo duela, Hezkuntza Ministerioaren baitan 2000 urtera arte egon zen Irakaskuntza<br />
Artistikoen Zuzendaritza ordea desagertzea [ikus honetara, jadanik ia guztiz indargabetuta dagoen<br />
1331/2002 Errege Dekretua, uztailaren 7koa, Hezkuntza Ministerioaren egitura organikoa ezartzen duena<br />
(uztailaren 8ko BOEn); gaur egun, Hezkuntza Ministerioaren egitura organikoa ondoko arauak ezartzen<br />
du: 1553/2004 Errege Dekretuak, ekainaren 25ekoak, (ekainaren 26ko BOEn argitara emana)]; ikus<br />
honetara EMBID IRUJO, A., “Un siglo de legislación musical en España (y una alternativa para la<br />
organización de las enseñanzas artísticas en su grado superior”, RAP, 153 zkia., 2000, 504 orria; “La<br />
descentralización en la enseñanza. Marco jurídico y problemas pendientes”, “La descentralización de<br />
la enseñanza”, (Koord. Asociación española para el estudio del Derecho y la Política de la Educación),<br />
Zaragoza, 1999, 15-53; eta “La enseñanza en España en el umbral del siglo XXI”, Tecnos, Madril,<br />
2000, 23-70 orriak.<br />
49
BIGARREN ATALBURUA<br />
MUSIKA-IRAKASKUNTZA OROKORRAK<br />
I. GIZAKIEN HEZIKETAN MUSIKAK DUEN GARRANTZIA<br />
Arteak oro har —eta musika arte bezala—, gizakiaren sormenaren adierazpenak diren<br />
heinean, ukagaitza da, antzinatik, garai eta herrialde guztien kulturari hertsiki lotuta<br />
egon direla bere osagai aktibo gisa 1 .<br />
Gaur egungo gizarte garatuetara bagoaz ordea, nabarmena da, arteek, jatorrizko izari<br />
kulturala gainditu dutela eta beste arlo batzuetara hedatu direla. Hots, begi-bistakoa da,<br />
arteek, kulturazko dimentsioa ezezik, ekonomikoa nahiz instituzionala ere badutela.<br />
Bada, arteen hedadura berri honek, indartu eginen du gizakion heziketan arteen<br />
irakaskuntzak duen garrantzia. Izan ere, frogatua dago, sentiberatasunaren gaiak —<br />
arteak adibidez—, gizakion oreka indibidualari nahiz kolektiboari mesede egiten<br />
diotela. Baita ezagutzarenak bezain funtsezkoak eta erabilgarriak direla ere. Tamalez<br />
1 Jakina, antropologiaren ikuspuntutik. Izan ere, kultura, ikuspegi ezberdinetatik aztertu den terminoa<br />
dugu, eta esan liteke, gutxienez, ikuspegiak adina definizio dagoela kulturari buruz. Bada, Kultura<br />
terminoa polisemikoa dela ukaezina da. Hain zuzen ere, ikuspegi juridikotik kultura aztertu duten egileen<br />
artean, besteak beste, ondokoak azpimarra daitezke: VAQUER CABALLERÍA, M., “Estado y Cultura:<br />
la función cultural de los poderes públicos en la Constitución Española”, Centro Estudios Ramón<br />
Areces, Madril, 1998; PADRÓS REIG, C., “Derecho y Cultura”, Atelier, Bartzelona, 2001. PONTIER,<br />
J.M; RICCI, J.C; BOURDON, J., “Droit de la Culture”, Paris, Dalloz, 2ª ed., 1996. PRIETO DE<br />
PEDRO, J., “Cultura, culturas y Constitución”, Congreso de los Diputados eta CEC, Madril, 1992;<br />
OPPERMANN, T., “Kulturverwaltungsrecht”, J.C.B. Mohr (Paul Siebeck), Tübingen, 1969;<br />
AGIRREAZKUENAGA: “Cultura, lengua y hecho diferencial”, “Estado Autonómico y Hecho<br />
Diferencial de Vasconia”, Lankidetzan bilduma, 15 zkia., 2000; eta egile beraren “Cultura y Deporte”,<br />
Autonomies, Revista Catalana de Derecho Público, 26 zkia., 2000; MARTÍN REBOLLO, L., “Cultura y<br />
Derecho (perspectiva europea y perspectiva estatal)”, “El Derecho Administrativo en el umbral del siglo<br />
XXI, Libro Homenaje al profesor Martín Mateo”, ( koord. F. Sosa Wagner), Tirant lo Blanch, Valentzia,<br />
2000; RUIZ ROBLEDO, A., “La Constitución cultural española”, La Ley 4751 zkia., 1999. CAPELLA<br />
HERNÁNDEZ, J.R., “Las raíces culturales comunitarias”, Cuadernos de Derecho Judicial VI, Madril,<br />
1998; TAJADURA, J., “La constitución cultural”, Revista de Derecho Político 43 zkia., Madril, 1997.<br />
50
ordea, botere publikoek arteak alboratzeko joera izan ohi dute edo behinik behin, ez ohi<br />
diete eman arteei gizartean merezi duten lekua. Sarritan gainera, “baliagarritasun edo<br />
etekin” arrazoietan oinarrituz 2 .<br />
Alabaina, XX. mendeko azken hamarkadetan batik bat, hainbat faktorek gizartean izan<br />
duen isla dela-eta —besteak beste, teknologia berrien etengabeko sorrerak eta eraginak,<br />
galdapen artistikoak eta estetikoak nagusitzeak industria nahiz aisialdiaren sektoretan,<br />
finantza eta administrazio-neurriak abian jartzeak...—, Europako herrialde ezberdinetan,<br />
arte-irakaskuntzak oro har eta musika-irakaskuntzak zehazki, etengabeko sendotze<br />
prozesu batean murgildurik daudela agerian uzten duten daturik badago.<br />
Esaterako, 1995. urtean, Europako Kontseiluak bultzatuta, inkesta bat bidali zitzaion<br />
aipatu erakundearen kide-Estatuetako Kultura- Batzordeetako ordezkaritza orori.<br />
Helburua ondokoa zen: egitasmo bat abian jartzea —gaur egun Kultura, Sormena eta<br />
Gazteria izenburu duena—, Europako herrialde ezberdinetako hezkuntza-sistema<br />
orokorren baitan, eta derrigorrezkoak diren lehen eta bigarren hezkuntzan zehazki,<br />
arteen irakaskuntzak lekurik ba ote zuen jakiteko —kontuan izanik, gizakion heziketan<br />
irakaskuntza horiek duten garrantzia—.<br />
Bidalitako galdera sortari hogei kide-Estatuk —Espainiak barne— erantzun zioten.<br />
Bada, bildutako informazioarekin, jarraian ikerketa konparatu bat egin zen, eta aipatu<br />
ikerketa-lanaren emaitzak “Irakaskuntza Artistikoak Europan” izenburu duen<br />
txostenean bildu ziren 3 .<br />
Honatx, laburbilduz, ikerlan horretatik ondoriozta daitekeena:<br />
2 Honetara, adierazgarria da ARISTOTELEk Politikari buruzko VIII Liburuan esaten zuena; alegia: “Está<br />
claro que hay cierta educación que debe de darse a los hijos, no por ser útil y necesaria, sino por ser<br />
liberal y hermosa (...). Además de que incluso en algunas de las enseñanzas utilitarias hay que instruir a<br />
los niños no sólo con vistas a la utilidad (por ejemplo, en el aprender a leer y escribir), sino porque<br />
permiten llegar con su ayuda a otras enseñanzas”. Aipamena, ondoko lanean jasota agertzen da: L. DEL<br />
ÁLAMO, “Aristóteles versus Pilar del Castillo y la enseñanza utilitaria”, Revista Música y Educación,<br />
46 zkia., 2001 ekaina, 165-166 orriak.<br />
3Ikus ROBINSON, K., “Culture, Creativity and the Young. Arts Education in Europe: a Survey”,<br />
Council of Europe-Conseil de ´Europe, Culture, CC-ARTSED (97) 4.<br />
51
Lehenengoz, arteen irakaskuntza funtsezkoa dela gizakion garapenerako —alegia,<br />
garapen intelektualerako, emozionalerako, kulturalerako, moralerako, estetikorako,<br />
sormenekorako, fisikorako, psikologikorako, pertsonalerako, sozialerako..., eta abar—.<br />
Bigarrenez, badela froga nahiko baieztatu ahal izateko, arte-<strong>irakaskuntzen</strong> ohiko<br />
ikuskerak, azken urteetan, hezkuntza alorrean hedatze bati ekin diola. Izan ere,<br />
egitasmoan lankidetzan jardun zuten kide-Estatu ezberdinetako hezkuntza-sistemen<br />
profilei arreta ipintzen badiegu, ohar gaitezke, badela arte-<strong>irakaskuntzen</strong> makina bat<br />
definizio nahiz deskripzio. Honetara, Europa iparraldeko herrialdeetan esaterako, arteak<br />
beste kontzeptu orokorrago baten zatitzat jotzen dira; hau da, sormen-hezkuntzaren atal<br />
gisa. Frantzian adibidez, 1988an irakaskuntza artistikoei buruzko Legea onartu zenetik,<br />
arte-<strong>irakaskuntzen</strong> kontzeptu ofiziala edo ohikoa zabaltzen hasi zen, gai anitz<br />
besarkatzeko: hala nola, musika, plastika-arteak, arte aplikatuak, arkitektura, antzerkia,<br />
zinema, ikus-entzutekoaren adierazpena, zirkoa, ikuskizun arteak eta dantza (1.2 art.) 4 .<br />
Hirugarrenez eta azkenik, arte-<strong>irakaskuntzen</strong> gai bakoitzean, kide-Estatuen artean,<br />
badagoela ezberdintasunik. Honetara, nabarmena da, dantza-ikasketak, zenbait<br />
hezkuntza-sistemek derrigorrezko hezkuntzan barneratu ohi dituztela. Antzerkia,<br />
hezkuntza-sistemek nekez besarkatu ohi duten arlo bat dela. Edo eta, musikairakaskuntzak<br />
direla, herrialde gehienetako derrigorrezko hezkuntzan —Espainiakoan<br />
barne— arte-<strong>irakaskuntzen</strong> artean gehien irakasten direnak —plastika nahiz<br />
ikusmenaren arteekin batera—.<br />
Oraindaino aipatutako guztia agerian utziz bada, Europako Kontseilua ezezik, Europar<br />
Batasuneko erakundeak —Parlamentua eta Kontseilua, alegia—, baita UNESCO bera<br />
ere inoiz mintzatu izan dira.<br />
4 Ikus 6 janvier 1988, Loi nº 88-20 relative aux enseignements artistiques (JO du 7 janvier 1988 et<br />
rectificatif, JO du 15 janvier 1988). Halaber, ikus PONTIER, J.M., “L´ État et les enseignements<br />
artistiques”, AJDA, 20 mai 1989; eta RIOU, A., “Le droit de la culture et le droit à la culture”, ESF<br />
éditeur, 2 e édition (mise à jour et augmentée), Paris, 1996, 201-212 orr. .<br />
52
Honetara, Europako Kontseiluaren Parlamentu Biltzarrak, 1981eko urriaren 8an,<br />
Gomendio bat onartu zuen, “musika-irakaskuntza guztientzat” izenburupean. Hona<br />
hemen, laburbilduz, azpimarra daitekeena 5 :<br />
“Believing music, in all its forms, to be an important means of human expression and<br />
also an accepted part of the cultural heritage of Europe; (…)<br />
Convinced that music education, in addition to the provision of special training for<br />
particularly gifted children, should be recognized as forming a continuous part of<br />
general education in all countries;<br />
Stressing the importance of music education and the discipline of music training for<br />
the development of the individual's total personality and cultural behaviour;<br />
Pointing out also the contribution music can make in remedial education, and<br />
underlining its positive social value as a leisure pursuit; (…)<br />
Regretting, however, the low priority placed on music education in many member<br />
countries, and particularly concerned lest present provision for music education in<br />
primary and secondary schools be cut back in the interests of reducing government<br />
spending; (…)<br />
Recommends that the Committee of Ministers: a. prepare a recommendation on music<br />
education for all, calling on member governments to ensure: (…) ii. that music<br />
education is provided on a continuous basis in all schools from preschool to the end of<br />
secondary education; (…) iv. that the teachers and facilities in such specialized<br />
schools are also made available to assist music education in general schools;”<br />
Halaber, Europako Parlamentuak, 1988ko martxoaren 10ean Ebazpen bat onartu zuen.<br />
Europar Komunitatean musikaren irakaskuntza eta sustapena zituen mintzagai, eta zera<br />
zioen 6 :<br />
“Considerando que, a pesar de presentar ese balance positivo, todavía existen<br />
muchos problemas en Europa en el campo de la organización de la vida musical, de<br />
las estructuras y de la enseñanza de la música en los centros escolares:<br />
Valorando la función cada vez más importante de la música en la sociedad moderna y<br />
su presencia cada vez mayor en la vida cotidiana de los ciudadanos: (...)<br />
Convencido de que se debe fomentar el acceso a la vida musical y la participación<br />
activa en ella de un público cada vez más numeroso, sobre todo de jóvenes. y de que<br />
se debe, por ello, intensificar la educación musical, sobre todo en los centros<br />
5 Ikus 929 (1981) Gomendioa, urriaren 8koa, Kultura eta hezkuntzari buruzko Komisioaren txostena<br />
aintzat hartzen duena (4740 dok). Ikus bereziki ondoko atalak: 2,4,5,6,12 eta 16 (II eta IV).<br />
6 Ikus A 2-220/87 dokumentua, 1988ko martxoaren 14ko C 068 DOCEn argitara emana (B,C,H eta 2-3.<br />
puntuak). Halaber, ikus ildo beretik, Europar Komunitatean antzerkia eta musika sustatzeari buruzko<br />
Ebazpena (A 3-262/91 dokumentua, 1991ko azaroaren 25eko C 305 DOCEn argitara emana).<br />
53
escolares, partiendo asimismo del principio de que la educación musical es un<br />
derecho del ciudadano europeo: (...)<br />
Pide que se lleve a cabo una aproximación de las legislaciones nacionales de la<br />
Comunidad en materia de enseñanza musical que garantice la enseñanza de la música<br />
en todos los centros escolares en la etapa obligatoria y la organice como optativa en<br />
las etapas siguientes.<br />
Considera que dichas legislaciones deberán tener como objetivos primordiales:<br />
asegurar la prospección efectiva de talentos, facilitar las diferentes carreras<br />
musicales, intensificar la presencia de la música y de la cultura musical en la<br />
formación y en la vida de todos los ciudadanos de la Comunidad.”<br />
Ildo beretik, baina oraingoan Europar Batasuneko Kontseilua, 1997ko abenduaren<br />
18an, musikak Europan daukan egitekoari buruz mintzatu zen. Honatx, laburbilduz,<br />
Ondorioetan esaten zuena 7 :<br />
“Considerando que la música es un elemento fundamental de las culturas y de la<br />
historia de nuestros países y constituye uno de los modos de expresión artística<br />
individual y colectiva mas importantes y presentes en la vida cotidiana de los<br />
ciudadanos (...)<br />
Consciente de que el proceso de creación musical se basa en un ciclo que va de la<br />
composición a la difusión de la obra al público y de que la música, como modo de<br />
expresión artística y cultural, no puede disociarse, pues, de su papel eminentemente<br />
social, ni de la importancia del sector económico que a través de ella se manifiesta, y<br />
que abarca en Europa una gama infinita de talentos, de conocimientos técnicos y de<br />
oficios, constituyendo por ello un yacimiento de empleo que debe tomarse en<br />
consideración, en particular por lo que a los jóvenes respecta; (...)<br />
Apreciando la actuación ya desarrollada por el Consejo de Europa en el ámbito<br />
musical y recordando que la Comunidad y los Estados miembros fomentan la<br />
cooperación con dicha organización, así como con las demás organizaciones<br />
internacionales competentes en el ámbito de la cultura, de conformidad con lo<br />
dispuesto en el apartado 3 del artículo 128 del Tratado constitutivo de la Comunidad<br />
Europea, y garantizan la complementariedad de los instrumentos aplicados,<br />
respetando al mismo tiempo la identidad propia y la autonomía de acción de cada<br />
institución y organización; (...)<br />
Invita a la Comisión: a que, en el marco de la Decisión del Consejo, de 22 de<br />
septiembre de 1997, relativa al futuro de la actuación cultural en Europa, le presente<br />
propuestas en favor de la música, encaminadas a completar la actuación de los<br />
Estados miembros con medidas relativas en particular a los ámbitos siguientes: la<br />
mejora del acceso de un público más amplio a la música, con especial atención a la<br />
educación musical desde la edad más temprana, apoyando acciones innovadoras y<br />
7 Ikus 1997ko abenduaren 18ko Europar Batasuneko Kontseiluaren Ondorioak (1., 3. eta 6. puntuak),<br />
musikak Europan daukan egitekoari buruzkoak [98/C 1/04, 1998ko urtarrilaren 3ko DOCEn argitara<br />
emana)].<br />
54
ejemplares que pongan de relieve el cometido básico e integrador de la música en la<br />
sociedad;(...)”<br />
Azkenik, UNESCOren Konferentzia Orokorrak, 1999ko azaroaren 16an Ebazpen bat<br />
onartu zuen “Promoción de la educación artística y la creatividad en la escuela en el<br />
marco de la construcción de una cultura de paz” izenburupean. Bada, bertan zera<br />
zioen 8 :<br />
“Reconociendo la necesidad de una educación más equilibrada en cuanto a las<br />
disciplinas científicas, técnicas y deportivas, las ciencias humanas y las artes en las<br />
diversas etapas de la escolaridad, con el objetivo de que los niños y los adolescentes<br />
sean más receptivos a las diversas formas del conocimiento y desarrollen las<br />
facultades individuales de creación,<br />
Destacando la función de la cooperación internacional en el campo de la educación<br />
artística para la promoción de una cultura de paz a través del conocimiento de los<br />
valores artísticos y culturales de los diversos países y civilizaciones, (...)<br />
Suscribe el llamamiento del Director General en favor de la promoción de la<br />
educación artística y la creatividad en la escuela en el marco de la construcción de<br />
una cultura de paz, que figura en el anexo de esta resolución, (...)<br />
Anexo. Llamamiento del Director General en favor de la promoción de la educación<br />
artística y la creatividad en la escuela en el marco de la construcción de una cultura<br />
de paz.<br />
En la actualidad tenemos una conciencia más clara y sólida de la importante<br />
influencia que tiene el espíritu creativo en la configuración de la personalidad<br />
humana, que permite expresar todo el potencial de los niños y adolescentes y<br />
mantener su equilibrio emocional, factores que propician un comportamiento<br />
armonioso.<br />
En una época en que la familia y las estructuras sociales están cambiando, a menudo<br />
con efectos adversos sobre los niños y los adolescentes, la escuela del siglo XXI debe<br />
ser capaz de anticipar las nuevas necesidades concediendo un lugar especial a la<br />
enseñanza de los valores y temas artísticos a fin de estimular la creatividad, que es un<br />
atributo distintivo de la especie humana. La creatividad es nuestra esperanza.<br />
Se necesita ahora un tipo de educación más equilibrado, que ponga las disciplinas<br />
científicas, técnicas y deportivas, las ciencias humanas y la educación artística en un<br />
pie de igualdad en las diversas etapas de la escolaridad, durante las cuales los niños<br />
y adolescentes deben tener posibilidades de acceso a un proceso de aprendizaje más<br />
ampliamente beneficioso para su equilibrio intelectual y emocional. (...) Ha llegado la<br />
hora de proporcionar a todos los niños escolarizados los beneficios de esa enseñanza.<br />
8 Ebazpen honetako Eranskinean jasotzen den deialdia, 1999ko azaroaren 3koa da, eta garai hartan<br />
Zuzendari Orokorra zen F. MAYOR ZARAGOZA jaunak egin zuen. 1999ko urriaren 26tik azaroaren<br />
17ra bitartean Parisen ospatu zen UNESCOren Konferentzia Orokorraren 30. bilerako Akten lehenengo<br />
alea (Ebazpenak jasotzen dituena, alegia), interneteko helbide honetan eskura liteke:<br />
http://www.unesco.org.<br />
55
La Constitución de la UNESCO afirma que, puesto que «la amplia difusión de la<br />
cultura y la educación de la humanidad para la justicia, la libertad y la paz son<br />
indispensables a la dignidad del hombre», todas las naciones tienen la obligación de<br />
velar, en un espíritu de asistencia mutua, por que esta tarea se cumpla cabalmente.<br />
En consecuencia, en nombre de la Organización de las Naciones Unidas para la<br />
Educación, la Ciencia y la Cultura, hago un llamamiento solemne a los Estados<br />
Miembros de la UNESCO 9 para que tomen las medidas administrativas, financieras y<br />
legislativas apropiadas a fin de asegurar que la enseñanza de las artes, que abarcan<br />
disciplinas tales como la poesía, las artes visuales, la música, el teatro, la danza y el<br />
cine, sea obligatoria a lo largo de la vida escolar, es decir, desde el jardín de infancia<br />
hasta el último año de la educación secundaria. (...)<br />
Invito a los profesores de todas las disciplinas a mancomunar sus esfuerzos y trabajar<br />
para eliminar las barreras que dividen la enseñanza de las materias científicas,<br />
técnicas, generales, literarias y artísticas. Este enfoque interdisciplinario es<br />
fundamental para permitir a los jóvenes comprender la naturaleza universal del<br />
mundo (...)”<br />
Honenbestez, nabarmena da oso, musikak betetzen duen funtzio soziala. Agerikoa den<br />
bezala, adin goiztiarrenetatik hasita, gizakiei musikan heztea zein garrantzitsua izan<br />
daitekeen 10 . Hain zuzen ere, heziketa hori eraginkorra izan dadin, ezinbestekoa izango<br />
da Administrazioek esku har dezatela musika-irakaskuntzaren <strong>arloa</strong>n.<br />
Bigarren atalburu honetan bada, aztergai izanen dugu, espainiar Estatuan, hezkuntzasistemaren<br />
maila ezberdinetan, Administrazioak nola esku hartzen duen musikairakaskuntza<br />
orokorren eremuan. Honetara, zera ikusiko dugu: batetik, LOGSE<br />
abiapuntu bezala hartuz eta LOCEn aldaketak aintzat hartuta, araubide orokorreko<br />
musika-<strong>irakaskuntzen</strong> egituraketa, unibertsitate-mailakoa ez den hezkuntzako etapa<br />
ezberdinetan (II) 11 . Eta bestetik berriz, musika-irakaskuntzak unibertsitate-mailako<br />
hezkuntzan nola antolatzen diren (III). Ekin diezaiogun beraz.<br />
9 Gogoratu, Espainia, UNESCOren kide-Estatu dela 1953ko urtarrilaren 30 geroztik (1945eko azaroaeren<br />
16an, Londresen izenpetu zen UNESCOren Komenio eratzailea, 1946ko azaroaren 4an indarrean sartu<br />
bazen ere).<br />
10 SOKRATEk zera zioen: “Thus education by the means of music is most excellent, as rhythm and<br />
harmony may reach the centre of the soul most deeply and lend her grace and dignity”. Bada, hitzok<br />
guregana iritsi zaizkigu europar historiaren nahiz kulturaren eraginez. Eta gaur egun ere baliozkoak izaten<br />
darraite, makina bat ikerketa-lanetan hala dela egiaztatu baita.<br />
11 Europako herrialde ezberdinetan musika-irakaskuntza orokorrak nola antolatzen diren jakiteko, gaiaren<br />
lehen hurbilketa bat ondoko lanetan topa daiteke: CONSEIL DE LA MUSIQUE DE LA<br />
COMMUNAUTE FRANÇAISE DE BELGIQUE, “Musique et Réforme”, Orphée Apprenti, nº 11, juin<br />
1991. Ikus bereziki, BRUNEAU, D., “L´enseignement de la musique en Europe” (96-102 orrietan).<br />
56
II. MUSIKA-IRAKASKUNTZAK, ARAUBIDE OROKORREKO<br />
IRAKASKUNTZAK EGITURATZEN DIREN MAILATAN<br />
Dagoeneko, jakin badakigu, araubide orokorreko musika-irakaskuntzak direla,<br />
araubide berezikotzat jotzen ez direnak; eta badakigu ere, LOGSE ondoren, bi<br />
irakaskuntza motak hezkuntza-sistema orokorraren barruan burutu ahal izango direla.<br />
Non dago bada, euren arteko ezberdintasuna? Gai bera irakasteko antolatu den<br />
hezkuntza-sistemaren norabidean edo finkatu diren helburuetan, hain zuzen ere.<br />
Honela, araubide orokorreko musika-irakaskuntzak deiturikoak, hezkuntza-sistemaren<br />
derrigorrezko mailatan —lehen eta derrigorrezko bigarren hezkuntzan— nahiz<br />
borondatezko mailatan —batxilergoan eta unibertsitate-irakaskuntzan— burutzen dira.<br />
Bada, euren antolakuntzari nahiz edukiei so egiten badiegu, zera ondoriozta daiteke:<br />
batetik, araubide orokorreko musika-irakaskuntzek, ez dutela heziketa osatu bat<br />
ematen, ez derrigorrezko hezkuntzan ez eta batxilergoan ere. Bestetik —eta aurrerago<br />
ñabardurak egiteari utzi gabe—, esan daiteke, unibertsitate-mailako musikairakaskuntzek<br />
adina heziketa edo gehiago ematen dutela, euren baliokideak diren goimailako<br />
araubide bereziko musika-irakaskuntzek.<br />
Hau da, derrigorrezko hezkuntzan nahiz batxilergoan bederen, aipatu ikasketen xedea<br />
ikasleei musikan heztea bada ere, ikuspegi praktiko batetik egiten dute. Inolaz ere,<br />
etorkizunean musikaren profesionalak izan nahi dutenei trebatzeko helburuarekin, ez<br />
unibertsitate-mailako musika-irakaskuntzak egin ahal izan ditzaten, ez eta euren<br />
baliokideak diren goi-mailako araubide bereziko musika-irakaskuntzei ekin ahal izateko<br />
ere. Ezen, musika-irakaskuntza orokorren izate arrazoia, unibertsitate-mailakoa ez den<br />
hezkuntza orokorrean behintzat, honakoxea da: musikak daukan garrantzia —<br />
kulturaren zein lengoaia artistikoaren adierazpen gisa— gizabanakoaren bilakaera osoa<br />
izan dadin. Hau lortzeko beraz, ezinbestekoa izanen da, derrigorrezko hezkuntza<br />
egituratzen den maila guztietako curriculumen osagai izan daitezela musikairakaskuntzak.<br />
Halaber, egile beraren lan hau ere ikus liteke: “L´enseignement de la musique et de la danse en<br />
Europe”, édition IPME, La Villette, Paris, 1991.<br />
57
Aitzitik, laugarren atalburutik aurrera xehetasunez aztertuko ditugun araubide bereziko<br />
musika-irakaskuntzei dagokienez, euren norabidea bestelakoa da oso. Alegia, ikasleei<br />
musikan trebakuntza berezitu bat emanez, etorkizunean musikaren profesionalak izango<br />
direnei, arlo guztietan heztea dute helburu. Gainera, araubide orokorreko musikairakaskuntzek<br />
ez bezala, ez dute derrigorrezko izaerarik. Hau da, oinarrizko mailatik<br />
goi-mailaraino, arras borondatezkoak dira. Eta ez hori bakarrik. Araubide orokorreko<br />
irakaskuntzak ezezik, araubide bereziko musika-irakaskuntzak ere aldi berean burutzea<br />
hautatu duten ikasleen kasuan behinik behin, araubide bereziko musika-<strong>irakaskuntzen</strong><br />
oinarrizko maila eta maila ertaina halaber, araubide orokorreko irakaskuntzekiko<br />
osagarriak izan ohi dira.<br />
Honenbestez bada, ikus dezagun nola antolatzen diren akademikoki musikairakaskuntzak,<br />
unibertsitate-mailakoa ez den hezkuntzan, araubide orokorreko<br />
irakaskuntzak egituratzen diren etapa ezberdinetan. Hain zuzen ere, maila honetan,<br />
musika-irakaskuntzak antolatzeko bi era bereiz daitezke. Bata, musika-irakaskuntzak,<br />
araubide orokorreko irakaskuntzak bailira taxutzen dituena, lehen hezkuntzako nahiz<br />
bigarren hezkuntzako curriculumetako osagai bihurtuz (II.1). Bestea berriz, LOGSE<br />
41.1 eta 2 art.etako aurreikuspenei jarriki, araubide orokorreko irakaskuntzak —lehen<br />
hezkuntza, derrigorrezko bigarren hezkuntza eta batxilergoa— eta araubide bereziko<br />
oinarrizko mailako nahiz maila ertaineko musika-irakaskuntzak uztartzen dituena (II.2).<br />
Izan ere, hainbat hezkuntza-Administrazio dagoeneko neurriak hartzen hasia da, bi<br />
irakaskuntza motak aldi berean burutzea hautatzen duten ikasleei, irakas-zama arintzeko<br />
edo malgutzeko.<br />
II.1. <strong>Musika</strong>-irakaskuntzak, araubide orokorreko irakaskuntza bezala<br />
1990ean, LOGSE onartzearekin batera, abian jarriko da, unibertsitate-mailakoak ez<br />
diren <strong>irakaskuntzen</strong> antolakuntzan eragina izango duen erreforma sakon bat. Honela,<br />
LOGSEk finkatzen duen hezkuntza-sistema berria ezarri ahal izateko onartuko den<br />
egutegiaren arabera 12 , ordura arte 1970eko Hezkuntza Lege Orokorrak taxutzen zuen<br />
hezkuntza-sistema, mailaz mailaka iraungitzeari ekingo zaio.<br />
12 Ikus 986/1991 Errege Dekretua, ekainaren 14koa, hezkuntza-sistemaren antolakuntza berria ezartzeko<br />
egutegia onartzen duena (1991ko ekainaren 25eko BOEn), baita gerora, hurrenez-hurren, izan dituen<br />
58
Zeintzuk dira erreforma honen erronkarik nagusienak? Bada, funtsean, hauexek:<br />
unibertsitate-mailakoak ez diren irakaskuntzak berrantolatzea —oinarrizko heziketa<br />
orokorra (OHO), batxilergo balioanizdun bateratua (BBB) eta unibertsitatera<br />
bideratzeko ikasturtea desagertuz (UBI)—; eta derrigorrezko eskolatzea hamasei<br />
urtetaraino hedatzea, hain zuzen ere.<br />
Jakina, aldaketa honek araubide orokorreko musika-irakaskuntzak ere bete-betean<br />
ukituko ditu. Izan ere, LOGSEn helburuen artean baitago, hezkuntza-sistemaren<br />
derrigorrezko mailatan bederen, musika-irakaskuntzaren presentzia sendotzea 13 .<br />
Nolanahi ere, zera azpimarratu beharra dago: derrigorrezko oinarrizko heziketak irauten<br />
dituen hamar urteetan zehar, helburu praktiko batekin irakasten den musikairakaskuntza,<br />
ez dela inolaz ere izango hautabide bat, araubide bereziko oinarrizko<br />
mailako nahiz maila ertaineko musika-<strong>irakaskuntzen</strong> aurrean. Ezen, oraintsu esan<br />
bezala, araubide orokorreko musika-<strong>irakaskuntzen</strong> izate arrazoia honakoxea da:<br />
hezkuntzaren ikuspegitik, artearen adierazpen oro —musika barne— balio handikoa<br />
dela gizabanakoaren garapena erabatekoa izan dadin. Jakina, egia da ere, helburu hori<br />
lortzeko, gutxieneko heziketa bat bermatu behar zaiola ikasleari.<br />
Alabaina, LOGSEn ezarpen prozesua ia amaitzear dagoela, eta aipatu prozesuaren<br />
emaitzak neurtzeko betarik eman gabe, 1996ko hauteskunde orokorren ondoren<br />
gobernatuko duen alderdi Popularrak hainbat aldakuntza jarriko du abian. Hain zuzen,<br />
2000 urte bukaeran Humanitateen Erreforma delakotik hasi, eta hezkuntzaren kalitateari<br />
buruzko 10/2002 Lege Organikoaren onarpena barne hartzen duela, 2003-2004<br />
ikasturtea amaitu arte luzatuko dira aipatu aldakuntzen eraginak 14 .<br />
aldaketa sakonak ondoko Errege Dekretuen bitartez: 535/1993, 1487/1994, 1468/1997, 173/1998,<br />
1112/1999 eta 835/2002.<br />
13 Ildo honetatik hain zuzen ere, Estatuko Eskola-Kontseiluak, 1993-1994 ikasturteari zegokion<br />
Txostenean, zera azpimarratzen zuen: “El consejo Escolar del Estado considera muy importantes las<br />
Enseñanzas artísticas, y quiere insistir sobre la necesidad de que se potencie, no sólo su impartición en<br />
centros específicos, sino dentro del sistema educativo general, de manera que se dote de recursos y<br />
especialistas a los centros docentes. Fomentando las enseñanzas artísticas en el sistema educativo<br />
general, considera este Consejo que también se fomenta el descubrimiento y desarrollo de muchas<br />
cualidades y potencialidades individuales que quedarían perdidas si no se les hiciera llegar este tipo de<br />
conocimientos”. Ikus honetara, “Informe sobre el estado y situación del sistema educativo, curso 1993-<br />
1994”, MEC, Consejo Escolar del Estado, 1995 (196-197 orrietan aipatua).<br />
59
Bada, hezkuntza-sistemaren hara-hona horiek guztiek isla izango dute lehen eta bigarren<br />
hezkuntzan irakasten diren araubide orokorreko musika-irakaskuntzetan. Eta<br />
paradoxikoa dirudien arren, euren kaltean izanen da gainera, musikaren irakaskuntzari<br />
ordura arte esleitutako ikastorduen urritze bat baitakarte aipatu erreformek —aurrerago<br />
xehetasunez egiaztatzeko parada izango dugun legez—.<br />
2004ko apirilaz geroztik ordea —2004ko martxoaren 14ko hauteskunde orokorren<br />
ondorioz—, alderdi Sozialista dago Gobernuan. Eta aipatu alderdiak, bere aurreko<br />
agintaldian onartu zuen LOGSEk finkatutako hezkuntza-sistema bere onera ekarriko<br />
du, LOCEn ezarpen egutegia denboran geroratzen duen arau bat onartuz: 1318/2004<br />
Errege Dekretua, alegia 15 .<br />
Izan ere, LOCEn ezarpen egutegiari jarraiki —827/2003 Errege Dekretuak finkatu<br />
zuena 16 —, LOCEn araberako irakaskuntza komun berriak —horien artean, araubide<br />
orokorreko musika-irakaskuntzei dagozkionak—, 2004-2005 ikasturtetik aurrera abian<br />
jartzea aurreikusten zen. Haatik, 1318/2004 Errege Dekretua onartu eta gero, gutxienez<br />
2006-2007 ikasturteraino, ez dira ezarriko aipatu irakaskuntza komunak.<br />
14 Eta hain zuzen ere, ez dira guztien atseginerako izango. Honen isla ditugu, 10/2002 Lege Organikoaren<br />
zenbait xedapenen aurka jarritako helegiteak, euren Konstituzioarekiko bat ez etortzea agertuz. Ikus<br />
honetara, Aragoiko, Andaluziako , Extremadurako, Gaztela la Mantxako eta Balear uharteetako<br />
Gobernuek jarritako helegiteak (2003ko apirilaren 23ko BOEn argitara emanak); Kataluniakoak<br />
jarritakoa (2003ko maiatzaren 17ko BOEn argitara emana); eta Asturiasekoak jarritako helegitea (2003ko<br />
uztailaren 1eko BOEn argitara emana). Dena dela, uneotan, helegindako makina bat xedapenen ezarpena<br />
geroratua dago, LOCEn jatorrizko ezarpen-egutegia aldatzen duen 1318/2004 Errege Dekretuaren<br />
onarpena dela-eta.<br />
15 Ikus 1318/2004 Errege Dekretua, maiatzaren 28koa (maiatzaren 29ko BOEn argitara emana). Dakigun<br />
bezala, arau honen onarpenak, oposizioan dagoen alderdi Popularraren gaitzespena izan du. Alabaina, bai<br />
Kongresua —PSOEk aurkeztutako legezkoa ez den proposamen bat onartuz— bai Senatua —PSOEn<br />
mozio bat onartuz—, baita Estatu Kontseilua ere —Errege Dekretuaren aldeko Irizpena emanaz (ikus<br />
1298/2004 zenbakidun espedientea) eta Madrilgo Autonomia Erkidego Gobernuak eginiko kontsultari<br />
erantzunez, aipatu Errege Dekretua derrigorrez bete beharrekoa dela— LOCEn ezarpena geldiaraztearen<br />
alde agertu dira. Bestalde, alderdi popularrak gaur egun agintzen duen zazpi Autonomia Erkidegok<br />
(Madrilgoak, Valentziakoak, Balearetakoak, Murtziakoak, Gaztela eta Leongoak, eta Galiziakoak),<br />
1318/2004 Errege Dekretuaren aurka Auzitegi Gorenaren aurrean helegitea jarri (Auzitegi Gorenak,<br />
1318/2004 Errege Dekretuaren kautelazko esekipenari uko egin ondoren) eta Auzitegi Gorenak 2004ko<br />
uztailaren 7an emaniko Auto baten bitartez, berritsi egingo du LOCEn ezarpenaren geldiarazpena.<br />
Nolanahi ere, badirudi, Gobernu berriaren asmoa, epe laburrean —printzipioz, 2005 urterako— LOCE<br />
aldatuko duen lege berri bat onartzea dela.<br />
16 Ikus 827/2003 Errege Dekretua, ekainaren 27koa, 10/2002 Lege Organikoaren arabera, hezkuntzasistemaren<br />
arauketa berria ezartzeko egutegia finkatzen duena (ekainaren 28ko BOEn).<br />
60
Honenbestez, ikus dezagun jarraian, azken urteetan, gorabehera politikoek eraginda,<br />
hezkuntza-sistemak izan dituen erreforma guztiek nola ukitu dituzten araubide<br />
orokorreko musika-irakaskuntzak, bai lehen hezkuntzan nahiz derrigorrezko bigarren<br />
hezkuntzan (A), baita batxilergoan ere (B).<br />
A) Lehen hezkuntzan eta derrigorrezko bigarren hezkuntzan<br />
LOGSE onartu ondoren, hezkuntza artistikoa —musika eta plastika barne hartzen<br />
dituelarik— lehen hezkuntzako hiru zikloetan —ziklo bakoitzeko ikasturte bina<br />
dituena— derrigorrez irakatsi beharreko <strong>arloa</strong> bihurtuko da 17 . Bada, LOGSE garatuz,<br />
lehen hezkuntzako irakaskuntza komunak ezarriko dituen 1006/1991 Errege Dekretuari<br />
jarraiki, lehenengo zikloan, aipatu <strong>arloa</strong>ri 140 ikastordu esleituko zaizkio eta gainerako<br />
ziklo bakoitzari berriz, 105 ikastordu 18 .<br />
LOCE onartu eta gero ordea 19 , lehen hezkuntzari dagozkion irakaskuntza komunak<br />
830/2003 Errege Dekretuak finkatuko ditu. Hain zuzen ere, Errege Dekretu honek,<br />
1991ko Errege Dekretuaren aldean, ikastorduen %25eko murriztapena dakar. Izan ere,<br />
lehen hezkuntzak barneratzen dituen hiru zikloetan, hezkuntza artistikoa deituriko<br />
<strong>arloa</strong>ri, 105 ikastordu baino ez zaizkio esleitzen 20 . Orobat, hezkuntza artistikoaren <strong>arloa</strong><br />
izanen da, lehen hezkuntzako arlo guztien artean, murriztuko den bakarra.<br />
17 LOGSE 14.2.b art. ren arabera.<br />
18 Honetara, ikus 1006/1991 Errege Dekretua, ekainaren 14koa (ekainaren 26ko BOEn), II. Eranskina.<br />
Halaber, I. Eranskinak hezkuntza artistikoa deituriko <strong>arloa</strong>ren eta zehazki, musika irakasgaiaren<br />
helburuak deskribatzen ditu, honela: “En el área de Educación Artística están comprendidas diversas<br />
formas de expresión y representación —plástica, musical y dramática— mediante las cuales se<br />
aprehenden, expresan y comunican diversos aspectos de la realidad exterior y del mundo interior del<br />
niño y la niña. (...) Semejante a otras artes, en tanto que es forma de expresión, representación y<br />
comunicación, la música se caracteriza por basarse en la ordenación temporal de sonidos de una cierta<br />
cualidad. Su mayor difusión y presencia en la experiencia cultural de nuestro tiempo, gracias al auge de<br />
los medios de reproducción audiovisual, reclama una formación musical como elemento indispensable de<br />
la educación básica. Con ella se aspira a educar al alumnado, a observar, a analizar y a apreciar las<br />
realidades sonoras, en particular la realidad musical producida tanto por instrumentos, como por la<br />
propia voz humana. Se aspira también a formar al niño y la niña para participar en actividades<br />
musicales, de escucha activa, y de producción o interpretación propia, iniciándole en la música como<br />
fuente de experiencia gozosa”.<br />
19 Ikus arestian aipatu LOGSEko artikulua indargabetzen duen LOCE 16.2.b) art. .<br />
20 Ikus 830/2003 Errege Dekretua, ekainaren 27koa (uztailaren 2ko BOEn), II. Eranskina. Halaber, I.<br />
Eranskinak, hezkuntza artistikoa <strong>arloa</strong>ren helburuak, oro har, deskribatzen ditu, honela: “La Educación<br />
Primaria es el momento idóneo para desarrollar en el niño los conocimientos, experiencias y hábitos que<br />
61
Nolanahi ere, LOCEn ezarpen egutegia atzeratzeko berriki onartu den 1318/2004 Errege<br />
Dekretuaren arabera, 2006-2007 ikasturtean jarriko lirateke abian 830/2003 Errege<br />
Dekretuko irakaskuntza komunak —827/2003 Errege Dekretuaren aurreikuspenekiko<br />
bi ikasturtetako atzerapenarekin— 21 . Hortaz, aipatu ikasturtera arte, indarrean jarraituko<br />
dute, lehen hezkuntzarentzat 1006/1991 Errege Dekretuak finkatutako irakaskuntza<br />
komunek baita eurei esleitutako ikastorduek ere.<br />
Derrigorrezko bigarren hezkuntzari dagokionez, zein da musika-<strong>irakaskuntzen</strong> egoera<br />
maila honetan 22 ?<br />
Dakigun bezala, LOGSE onartu ondoren, derrigorrezko bigarren hezkuntza<br />
(aurrerantzean DBH), bigarren hezkuntza deiturikoa osatzen duten hiru etapen artean,<br />
lehena izanen da 23 . Derrigorrezko bigarren hezkuntza, jarraian datozen borondatezko<br />
etapen aldean —ikaslearen aukeran, batxilergoa ala maila ertaineko lanbide-heziketa,<br />
alegia— derrigorrezkoa izanen da.<br />
Bada, DBHk barneratzen dituen bi zikloetan zehar —guztira, lau ikasturte—, lehen<br />
hezkuntzan, hezkuntza artistikoa deitzen zen irakasgaiaren edukia zehaztuko da. Eta<br />
musika, derrigorrez irakatsi beharreko arloen artean egongo da 24 . Halaber, LOGSE<br />
forman el área de Educación Artística en las vertientes de Plástica y Música. En proceso de continuidad<br />
con la edad infantil, se tratará de ir avanzando desde presupuestos de juego a planteamientos más<br />
reflexivos. (...). El alumno de Primaria aprenderá a utilizar y a entender la Plástica y la Música como<br />
formas específicas e insustituibles de la expresión y de la representación de ciertos aspectos de la<br />
realidad, fundamentales en el conjunto del saber. Las imágenes y los sonidos del mundo que nos rodea<br />
pueden ser la materia prima de las manifestaciones artísticas y requieren procesos de sensibilización,<br />
entendimiento y expresión que desde el Área de Educación Artística pueden favorecer el desarrollo de<br />
una personalidad completa y equilibrada”.<br />
21<br />
Ikus 1318/2004 Errege Dekretuko xedapen bakarreko lehenengo puntuko b) hizkia. Baita 827/2003<br />
Errege Dekretuko 5 art. ere.<br />
22 Eurydice sarearen web gunean eskura litekeen lan honetan halaber (http://www.eurydice.org interneteko<br />
helbidean) ikus liteke, Europar Batasuneko kide-Estatuetako hezkuntza-sistemetan, ikasleek “eskuduntzagiltza”<br />
deiturikoak lortzearren, zein den derrigorrezko bigarren hezkuntzaren baitan musikairakaskuntzari<br />
ipintzen zaion arreta: “Las competencias clave : un concepto en expansión dentro de la<br />
educación general obligatoria”, Eurydice, 2002.<br />
23 LOGSE 17.a) art. ren arabera.<br />
24 LOGSE 20.2.h) art.<br />
62
garatuz, 1007/1991 Errege Dekretuak, derrigorrezko bigarren hezkuntzaren ikasketa<br />
komunak finkatuko ditu 25 .<br />
Haatik, 2000 urte bukaeran, Humanitateen Erreforma deiturikoa dela-eta, 1991ko<br />
Errege Dekretua aldatuko duen arau berri bat onartuko du Gobernu popularrak:<br />
3473/2000 Errege Dekretua, hain zuzen ere 26 . Bertan, besteak beste, musikaren<br />
irakaskuntzari ordura arte esleitutako ikastorduen murriztapena aurreikusten da —beste<br />
irakasgai batzuen ikastorduak zabaltzearen ondorioz—. Zehazki, %50eko gutxitzea<br />
egongo da, arau berriak, ziklo bakoitzeko, 35 ikastordu esleitzen baitizkio musikaren<br />
irakaskuntzari. Aipatu ikastorduak, bi ikasturtetako iraupena izanen duen curriculum<br />
batean banatuko dira. Beraz, aldaketaren ondorioz, musikari dagozkion irakaskuntza<br />
komunak irakatsi ahal izateko, ikasturteko, 17´5 ikastordu baino ez dira egongo —hots,<br />
lau ikasturtetan, guztira 70 ikastordu— 27 .<br />
3473/2000 Errege Dekretuari so egiten badiogu, deigarria da paradoxak dituen arau bat<br />
dela. Hots, kontraesanekoa da derrigorrezko izaera duen irakasgai bati 28 hautazko bati<br />
baino ikastordu gutxiago esleitzea; baita ebaluagarriak ez diren jarduerei —ikasketa edo<br />
tutoretza jarduerak esaterako— baino gutxiago esleitzea ere 29 .<br />
Eta kontraesanak ezezik, derrigorrezko musika-irakaskuntzei esleitutako ikastorduen<br />
murriztapenak ere areagotu egingo dira LOCE garatuz 30 , derrigorrezko bigarren<br />
hezkuntzarentzat irakaskuntza komun berriak finkatuko dituen 831/2003 Errege<br />
25 1007/1991 Errege Dekretua, ekainaren 14koa (ekainaren 26ko BOEn).<br />
26 3473/2000 Errege Dekretua, abenduaren 29koa (2001eko urtarrilaren 16ko BOEn).<br />
27<br />
3473/2000 Errege Dekretua izango zena, egitasmo bat baino ez zenean, Estatu Kontseiluak emaniko<br />
Irizpenean (3778/2000 zenbakidun espedientea), aipamen egiten zaio, 1998ko ekainean, Hezkuntza<br />
Konferentziak eskatuta, lan-talde batek eginiko irizpen bati (bigarren hezkuntzan, humanitateen<br />
irakaskuntzaren egoera aztertzen zuena). Hain zuzen ere, aipatu irizpenak zera dio: “Se insta a las<br />
Administraciones educativas para que fomenten la formación musical, la creación de grupos corales e<br />
instrumentales, las audiciones y los conciertos”. Beraz, nabarmena da, 3473/2000 Errege Dekretuak ez<br />
ziola jaramonik egin irizpenari, gai honetan bederen.<br />
28<br />
<strong>Musika</strong>k DBHko lehenengo hiru ikasturtetan derrigorrezko izaera dauka. Laugarren ikasturtean ordea,<br />
ikastetxeak derrigorrez eskaini behar duen irakasgaia izan arren, ikasleentzako hautazkoa izanen da.<br />
29 Ikus 3473/2000 Errege Dekretuko II. Eranskina.<br />
30 LOCE 21-32 art. bitartean arautzen da derrigorrezko bigarren hezkuntza.<br />
63
Dekretua onartzearekin batera 31 . Izan ere, aipatu Errege Dekretuaren I. Eranskinean zera<br />
esaten da 32 :<br />
“La asignatura de Música en la Educación Secundaria Obligatoria se concibe como<br />
continuidad de la enseñanza musical en Primaria, y por ello debe profundizar en los<br />
conocimientos, capacidades y actitudes de esta primera etapa”.<br />
Aitzitik, 831/2003 Errege Dekretuaren II. Eranskinean, musikaren derrigorrezko<br />
irakaskuntzari 35 ikastordu baino ez zaizkio esleitzen —3473/2000 Errege Dekretuak<br />
esleitutakoaren erdia—. Eta ikastordu hauek gainera, soilik eta paradoxikoki, bigarren<br />
ikasturteari dagozkio, lehenengoari izan ordez 33 . Hortaz, DBHko hirugarren eta<br />
laugarren mailatan, musika ikasteko aukera, ikasleak hautatutako ibilbidearen arabera<br />
egonen da 34 . Honela, hirugarren ikasturtean soilik musika ikasi ahal izango da, zientzien<br />
nahiz humanitateen heziketa-ibilbidea hautatuz gero 35 ; eta laugarren ikasturtean berriz,<br />
Autonomia Erkidegoetako hezkuntza-Administrazioek, hautazko irakasgai gisa, musika<br />
ikasteko aukera eskaintzen duten heinean 36 .<br />
LOCEn ezarpen egutegia atzeratzen duen 1318/2004 Errege Dekretua onartu ostean,<br />
zein izango da musika-<strong>irakaskuntzen</strong> egoera derrigorrezko bigarren hezkuntzan? Bada,<br />
31 Ikus 831/2003 Errege Dekretua, ekainaren 27koa (uztailaren 3ko BOEn).<br />
32 Aipatu eranskinean, besteak beste, musika-irakaskuntza komunen helburuak zehazten dira.<br />
33 Izan ere, ikuspegi pedagogiko batetik, logikoagoa izango litzateke, lehen hezkuntzako ikasketen<br />
jarraipen gisa, DBHko lehenengo ikasturtean irakastea. Nolanahi ere, ikasturte bakarrean metatu<br />
beharreko 35 ikastordurekin, nekez lor daitezke, 831/2003 Errege Dekretuko I. Eranskinak, derrigorrezko<br />
musika-irakaskuntzari egokitzen dizkion helburuok: “La música tiene, sin duda, una importantísima<br />
presencia en la vida cotidiana del adolescente y, en consecuencia, ha de tenerla en la educación. Por<br />
tanto, es necesario insistir en la trascendencia de la cultura musical en la formación del individuo. Su<br />
enseñanza contribuye a formar su sensibilidad artística y a comprender las manifestaciones culturales a<br />
lo largo de la historia. El estudio de esta asignatura debe plantearse como una consolidación de la<br />
formación musical del alumno, al tratarse de la última etapa en la que esta materia es obligatoria. La<br />
enseñanza debe orientarse, así pues, hacia un afianzamiento de la percepción y la sensibilidad musical<br />
del alumno, hacia un dominio de los fundamentos de la expresión musical y hacia un entendimiento de la<br />
música como un fenómeno imbricado en la historia y la sociedad”.<br />
34<br />
Ezen, ikasleak, ibilbide baten edo beste baten aldeko aukera egin ohi du, etorkizunean zein motatako<br />
ikasketak burutu nahi dituen aintzat hartuz.<br />
35 831/2003 Errege Dekretuko 9.1 art.ri jarraiki, DBHko hirugarren mailan bi ibilbide daude: bat<br />
teknologikoa, eta bestea berriz, zientzia nahiz humanitateetakoa.<br />
36 Laugarren ikasturtean hain zuzen ere, zientzia eta humanitateetako heziketa-ibilbidea bitan zatitzen da<br />
(831/2003 Errege Dekretuko 9.1 art.). Beraz, Autonomia Erkidegoek zientzietako nahiz humanitateetako<br />
ibilbidetan eskain lezakete musikaren irakaskuntza.<br />
64
2006-2007 ikasturtera arte gutxienez, 1007/1991 Errege Dekretua aldatzen duen<br />
3473/2000 Errege Dekretuak finkatutako irakaskuntza komunak, eta hauei esleitzen<br />
dizkion ikastorduak egongo direla indarrean 37 .<br />
Dena dela, 3473/2000 Errege Dekretuak, 831/2003 Errege Dekretuaren aldean,<br />
musikaren irakaskuntzari ikastordu kopuru bikoitza esleitzen dion arren, zalantza izpirik<br />
gabe, ikastordu murritz horrek beste mailatako araubide orokorreko musikairakaskuntzetan<br />
izanen du oihartzuna: bai batxilergoan —jarraian, infra B) ikusiko<br />
duguna—; bai lanbide-heziketan; baita unibertsitate-mailako musika-irakaskuntzetan<br />
ere. Izan ere, eskolaz kanpoko jarduera osagarri gisa musika-irakaskuntzak burutu<br />
ezean, aipatu irakaskuntzei heziketa eskasago batekin ekingo zaielako 38 .<br />
B) Batxilergoan<br />
LOGSE onartu eta gero, Batxilergoa —maila ertaineko lanbide heziketarekin batera—<br />
bigarren hezkuntza osatzen duten etapen artean, azkena dugu. Bi ikasturtetako iraupena<br />
dauka eta borondatezkoa da 39 . Bada, LOGSEn garapenez, 1700/1991 Errege Dekretuak<br />
37 Ikus 1318/2004 Errege Dekretuko xedapen bakarreko, lehenengo puntuko c) hizkia. Baita, 827/2003<br />
Errege Dekretuko 5 art. ere . Gogoratu, 3473/2000 Errege Dekretuaren edukia abian jartzeko finkatu zen<br />
egutegiaren arabera (ikus xedapen iragankorra), aipatu Errege Dekretuko II. Eranskinean ezartzen zen<br />
eskola-ordutegia 2001-2002 ikasturtean jarri zela abian; irakaskuntza komunei dagokienean berriz, 2002-<br />
2003 ikasturtean jarri ziren abian 1. eta 3. mailei zegozkienak, eta 2003-2004 ikasturtean ostera, 2. eta 4<br />
mailei zegozkienak.<br />
38 Honatx, taula batetan azalduta, 1006/1991 Errege Dekretuak musikaren irakaskuntzari DBHn<br />
esleitutako ikastorduen arabera, Autonomia Erkidego bakoitzak, musikaren irakaskuntzari esleitutako<br />
ikastorduak 2000-2001 ikasturtean (1006/1991 Errege Dekretuaren araberako ikastorduak ezarriko diren<br />
azken ikasturtea, alegia):<br />
Autonomia<br />
Erkidegoak<br />
DBHko 1. zikloan<br />
musika-irakaskuntzari<br />
esleitutako ikastorduak<br />
ANDALUZIA 87,5 52,5<br />
ARAGOI 136 68<br />
ASTURIAS 140 70<br />
KANARIAK 68 68<br />
GAZTELA ETA<br />
LEON<br />
140 70<br />
EXTREMADURA 140 70<br />
MADRIL 136 68<br />
ERRIOXA 140 70<br />
ZEUTA 108 72<br />
KATALUNIA 70 35<br />
DBHko 2. zikloan<br />
musika-irakaskuntzari<br />
esleitutako ikastorduak<br />
65
taxutuko du batxilergoaren egitura eta 1178/1992 Errege Dekretuak berriz,<br />
batxilergoaren ikasketa komunak finkatuko ditu 40 .<br />
Oraintsu aipatu Humanitateen Erreformak ordea, bigarren hezkuntza oro har aldatzea<br />
izanen du helburu. Eta batxilergoari dagokionez zehazki, 3474/2000 Errege Dekretuaren<br />
bitartez, arestian aipatu Errege Dekretuetan zenbait aldakuntza egiteari ekingo zaio 41 .<br />
Aldaketok jakina, DBHn jazotzen den bezala, eragina izango dute araubide orokorreko<br />
musika-irakaskuntzetan. Alabaina, ondorio ezberdinekin izanen da, esan bezala,<br />
batxilergoak ez baitauka derrigorrezko izaerarik.<br />
Bada, LOGSE nahiz bere edukia garatzen duten Errege Dekretuei jarraiki, —eta<br />
aurrerago, beste batxilergo mota bat bailitzan, LOGSE 42.2 art.ko musika-batxilergoa<br />
aztertzeari utzi gabe— funtsean, lau batxilergo modalitate daude: artistikoa, natura<br />
nahiz osasun zientziena, humanitate nahiz gizarte-zientziena, eta teknologikoa. Halaber,<br />
modalitate bakoitza, hiru irakasgai multzok osatzen du: irakasgai komunak, batxilergo<br />
modalitate zehatz bakoitzak berezkoak dituen irakasgaiak eta hautazkoak, hain zuzen<br />
ere 42 .<br />
VALENTZIA 130 65<br />
GALIZIA 85 56<br />
NAFARROA 99/56 66<br />
EUSKAL HERRIA 70 35<br />
Ikus “Sistema estatal de indicadores de la educación: 2002”, Instituto Nacional de Calidad y<br />
Evaluación, MEC-INCE, Madril, 2003, 123 orr. . Aipatu dokumentua interneteko helbide honetan eskura<br />
liteke: http://wwwn.mec.es/mecd/estadisticas/index.html. Taulari so eginez egiazta daitekeen legez,<br />
Euskal Autonomia Erkidegoak, beste Autonomia Erkidegoen aldean, ikastordu gutxi eskaintzen dizkio<br />
musikaren irakaskuntzari DBHn. Hain zuzen ere, gai honi buruz, zera zioen Euskadiko Eskola-<br />
Kontseiluak, http://www1.hezkuntza.ej-gv.net interneteko helbidean eskura daitekeen dokumentuan, “El<br />
consejo escolar de Euskadi cuestiona la modificación de las enseñanzas mínimas de la ESO y el<br />
Bachillerato” izenburupean (Humanitateen Erreforma dela-eta, 2001eko urtarrilean idatzitakoa): “La<br />
reducción en una hora del horario de Música no afecta a nuestra Comunidad Autónoma, porque ya se<br />
había reducido desde el principio, de acuerdo con las posibilidades que ofrecía la normativa vigente”.<br />
39 LOGSE 24-29 art.ak.<br />
40 Ikus hurrenez hurren, 1700/1991 Errege Dekretua, azaroaren 29koa (abenduaren 2ko BOEn) eta<br />
1178/1992 Errege Dekretua, urriaren 2koa (urriaren 21eko BOEn).<br />
41 Ikus 3474/2000 Errege Dekretua, abenduaren 29koa (2001eko urtarrilaren 16ko BOEn).<br />
42 1700/1991 Errege Dekretuaren 3 eta 5 art. en arabera.<br />
66
<strong>Musika</strong> irakasten den batxilergo mota bakarrera mugatzen bagara —hau da,<br />
humanitateen nahiz gizarte zientzien batxilergora— 43 ondokoaz ohar gintezke:<br />
3474/2000 Errege Dekretuak, aipatu modalitateko berezko irakasgai gisa, musikaren<br />
historia eratzen duela 44 . Eta hain zuzen ere, irakasgai berri honi, 70 ikastordu esleituko<br />
dizkiola 45 . 3474/2000 Errege Dekretuaren edukia ezarriko duen egutegiaren arabera,<br />
aipatu irakaskuntzaren edukiak, 2002-2003 ikasturtean jarri ziren abian 46 .<br />
LOCEn edukia garatuz 47 batxilergoaren irakasgai komunak ezarriko dituen 832/2003<br />
Errege Dekretua onartu ostean 48 , musika-<strong>irakaskuntzen</strong> egoera batxilergoan ondokoa<br />
dugu: aurrerago, beste batxilergo mota bat bailitzan, LOGSE 42.2 art.ko musikabatxilergoa<br />
aztertzeari utzi gabe, lau batxilergo mota izan ordez, hiru batxilergo<br />
modalitate daude: artistikoa, zientzia nahiz teknologiarena, eta humanitateena nahiz<br />
gizarte-zientziena, hain zuzen ere. Bada, 3474/2000 Errege Dekretuak ezarri zuenaren<br />
ildo beretik, humanitate nahiz gizarte-zientzietako batxilergo modalitateak berezkoa<br />
duen irakasgaia izaten darrai musikaren historiak. Ezberdintasun txiki bat dago ordea:<br />
musikaren historia batxilergoko lehen ikasturtean ala bigarrenean irakasten den arabera,<br />
70 ala 80 ikastordu esleituko zaizkio 49 .<br />
43 Izan ere, arteen batxilergoan, deitura hori izan arren, ez baita musika irakasgai gisa ageri. Soilik,<br />
plastika arteetara mugatzen den batxilergo modalitate bat da. Horregatik, zuzenagoa izango litzateke,<br />
batxilergo artistikoa deitu ordez, plastika-arteetako batxilergoa deitzea. Noski, beste aukera bat izan<br />
liteke, musikaren irakaskuntzaren aldeko makina bat asoziaziok sarritan eskatu duen bezala, batxilergo<br />
artistikoan ere, arteetako beste adierazpenak —horien artean musika— barneratzea. Ikus honetara<br />
BARGUEÑO GÓMEZ, E., “El bachillerato: la modalidad de artes. Las enseñanzas artísticas de<br />
régimen general”, Tarbiya 4 zkia., 1993.<br />
44 Ikus 3474/2000 Errege Dekretuko 1.4 art., 1700/1991 Errege Dekretuaren 9 art. aldatzen duena.<br />
3474/2000 Errege Dekretua egitasmo zenean, Estatu Kontseiluak emaniko Irizpena gogora ekarriz<br />
(3777/2000 zenbakidun espedientea), bertan aipamen egiten zaio —2473/2000 Errege Dekretu<br />
egitasmoari buruz emaniko Irizpenaren ildo beretik (3778/2000 zenbakidun espedientea)— 1998ko<br />
ekainean, Hezkuntza Konferentziak eskatuta, lan-talde batek eginiko irizpenari (bigarren hezkuntzan,<br />
humanitateen irakaskuntzaren egoera aztertzen zuena). Hain zuzen ere, aipatu irizpenak zera dio: “Se<br />
insta a las Administraciones educativas para que fomenten la formación musical, la creación de grupos<br />
corales e instrumentales, las audiciones y los conciertos”. Beraz, nabarmena da, 3474/2000 Errege<br />
Dekretuak ere ez ziola jaramon gehiegirik egin irizpen horri, gai honetan behinik behin.<br />
45 Ikus 3474/2000 Errege Dekretuko II. Eranskina.<br />
46 3474/2000 Errege Dekretuko xedapen iragankor bakarraren arabera.<br />
47 LOCE 33-37 art. bitartean arautzen da Batxilergoa.<br />
48 832/2003 Errege Dekretua, ekainaren 27koa (uztailaren 4ko BOEn).<br />
67
Alabaina, LOCEn ezarpen egutegia atzeratzen duen 1318/2004 Errege Dekretuari<br />
jarraiki, 2006-2007 ikasturtera arte gutxienez darraite indarrean 3474/2000 Errege<br />
Dekretuak musikaren historiarentzat finkatutako helburuek baita esleitutako ikastorduek<br />
ere 50 . Nolanahi ere, zera azpimarratu beharra dago: 70 ikastordutan, nekez lor<br />
daitezkeela aipatu Errege Dekretuaren I. Eranskinak zehazten dituen helburuok:<br />
“La enseñanza de la materia de Música en Bachillerato pretende formar al alumno a<br />
través del análisis, la compresión y la valoración de las manifestaciones musicales<br />
que se han producido en el pasado y en el presente y crear una actitud crítica y<br />
abierta ante la creación, difusión y consumo de la música en la sociedad actual. (...)<br />
Esta enseñanza debe contribuir a la formación del alumno y permitir abordar otras<br />
materias en las que se afronte el análisis de la historia, las manifestaciones culturales<br />
o la evolución de la sensibilidad artística. Asimismo, la música en este curso debe ser<br />
un pilar fundamental para aquellos que deseen acceder a estudios superiores<br />
relacionados con esta disciplina.”<br />
Izan ere, eskola orduz kanpo, jarduera osagarri gisa, musika-irakaskuntzak burutu<br />
ezean, oso maila eskasarekin ekingo zaie, musikan aurre heziketa sendo bat galdatzen<br />
duten goi-mailako zenbait irakaskuntzei: hots, lanbide-heziketakoei —bereziki,<br />
soinuarekin zerikusia duten ikasketak 51 —; baita unibertsitate-mailakoei ere —funtsean,<br />
infra III.1) aztertuko ditugun <strong>Musika</strong>-hezkuntza espezialitateko maisu-diplomatura,<br />
nahiz Historia eta musika-zientzietako bigarren zikloko ikasketak—.<br />
49 Ikus 832/2003 Errege Dekretuaren II. Eranskina. Izan ere, batxilergoko lehenengo ikasturtean,<br />
modalitateko hiru ikasgaiei oro har 210 ikastordu esleitzen zaizkie; eta bigarrengo ikasturtean ostera, 240<br />
ikastordu. Euskal Autonomia Erkidegoan esaterako, urtarrilaren 21eko 6/2003 Dekretuak (martxoaren<br />
23ko EHAAn argitara emana), 3474/2000 Errege Dekretuak xedatutakora egokitzearren, 180/1997<br />
Dekretua aldatzen duenak (abuztuaren 29ko EHAAn), V. Eranskinean azaltzen du, musikaren historia,<br />
batxilergoko bigarren ikasturtean irakatsi ohi den irakasgaia dela.<br />
50<br />
Ikus 1318/2004 Errege Dekretuko xedapen bakarreko lehenengo puntuko c) hizkia, baita 827/2003<br />
Errege Dekretuko 5 art. .<br />
51 Hain zuzen ere, lanbide-heziketako irakaskuntzei dagokienez, soinuan goi-mailako teknikari titulua<br />
lortu ahal izateko burutu beharreko heziketa-zikloei ekingo litzaieke heziketa eskasarekin. Ezen, aipatu<br />
heziketa-zikloaren curriculumaren edukiak finkatzen dituen 446/1996 Errege Dekretukoaren (martxoaren<br />
8koa, apirilaren 17ko BOEn argitara emana) I. Eranskinean, ageri da lanbide-modulu bat musikagrabaketei<br />
buruzkoa (ikus hirugarren lanbide-modulua). Eta bere edukiari so egiten badiogu, nabarmena<br />
da, aipatu modulua egin ahal izateko, aldez aurretik musikan heztea oso lagungarria izan litekeela.<br />
68
II.2. Araubide bereziko musika-irakaskuntzak, araubide orokorreko<br />
irakaskuntzetan<br />
Aurreko atalean egiaztatzeko parada izan dugu, araubide orokorreko musikairakaskuntzek,<br />
lehen hezkuntzatik hasi eta batxilergoa amaitu bitartean, ikasleari<br />
ematen dioten heziketa-maila urria dela oso. Bada, helburu profesional batekin musikairakaskuntzak<br />
burutu nahi dituenak, hezkuntza-sistema nola dagoen antolatua ikusirik,<br />
aukera bakarra dauka: aldi berean, araubide orokorreko irakaskuntzak eta araubide<br />
bereziko musika-irakaskuntzak burutzea. Jakina, araubide bereziko musikairakaskuntzak,<br />
eskolaz kanpoko jarduera osagarri bezala eginez 52 .<br />
Aukera honek dakarren ondorio zuzena zein da? Bada, pedagogiaren aurkakoa den<br />
eskola-ordutegi hori dela-eta, sei eta hamasei urte bitartean izaki eta derrigorrez<br />
eskolatu behar duen ikaslearen irakas-zama nabarmenki hazten dela 53 . Halaber,<br />
batxilergoan arazo berbera dago —maila hau derrigorrezkoa ez den arren—. Izan ere,<br />
kontuan hartu behar dugu, LOGSEn zioen azalpenak komenigarritzat jo zuela, oro har,<br />
araubide bereziko irakaskuntzak hezkuntza-sistemaren egitura orokorrari lotuta egotea.<br />
Horregatik, adinari dagokionez bederen, bi irakaskuntza moten bilakaera aldiberekoa<br />
izan ohi da. Hots, araubide orokorreko irakaskuntzak eta araubide bereziko musikairakaskuntzak<br />
aldi berean burutzea hautatzen duen lehen hezkuntzako ikasle batek,<br />
araubide bereziko oinarrizko mailako musika-irakaskuntzak burutu ohi ditu; eta<br />
52 INCEn 2002 urteko datuen arabera, musika-irakaskuntzak, eskolaz kanpoko jarduera bezala, kirolaren<br />
eta hizkuntzen ondoren, ikasleek gehien egin ohi dituztenak dira. Izan ere, bataz beste, ikasleen 30% ak<br />
egin ohi ditu. Honetara, zera dio zehazki: “Las actividades extraescolares, en razón de los porcentajes de<br />
alumnos que las realizan de forma regular, quedan ordenados de la misma manera en las dos etapas de<br />
enseñanza obligatoria; el deporte es la actividad más realizada con el 77% y 62% respectivamente en<br />
ambas etapas educativas, le siguen los idiomas con porcentajes reducidos aproximadamente a la mitad,<br />
34% y 28%, música con el 24% y el 18%, informática con el 21% y 16% y, por último, el ballet y/o danza<br />
con porcentajes muy bajos, 13% y 6% respectivamente”. Ikus “Sistema estatal de indicadores de la<br />
educación: 2002”, Instituto Nacional de Calidad y Evaluación, MEC-INCE, Madril, 2003, 160 orr..<br />
53 Eta ikasleari gehiegizkoa gertatzen zaion irakas-zamak lekarkeen beste ondorioa hauxe litzateke:<br />
ikasleak, araubide bereziko musika-irakaskuntzak egiteari utzi egin ohi diola. Honetara, zera dio<br />
PERELLÓ V.k: “Del análisis de la actual situación académica, consideramos que el descenso de la<br />
matrícula en los conservatorios tiene varias causas. La más importante, según hemos venido señalando,<br />
es consecuencia de la excesiva carga lectiva que deben asumir los alumnos que cursan simultáneamente<br />
los estudios reglados de música y la enseñanza obligatoria o el Bachillerato. El desproporcionado<br />
esfuerzo que realizan los alumnos que cursan ambos regímenes de enseñanza, propicia un menor<br />
rendimiento de los estudiantes cuyo resultado final es el abandono de los estudios musicales a los que, en<br />
general, les dispensan una consideración de actividad extraescolar complementaria de su formación<br />
integral”. Ikus “La enseñanza musical en la Comunidad Valenciana”, Generalitat Valenciana, 2003,<br />
299 orrian aipatua.<br />
69
derrigorrezko bigarren hezkuntzako nahiz batxilergoko ikasle batek berriz, maila<br />
ertaineko araubide bereziko musika-irakaskuntzak egin ohi ditu.<br />
Beraz, arestian esan dugu bi irakaskuntza motak aldi berean egitea hautatzen duen<br />
ikaslearen irakas-zama izugarri hazten dela; baina zenbat zehazki? Ikus ditzagun<br />
kopuruak.<br />
Honetara, jo dezagun, esate baterako, Euskal Autonomia Erkidegoan, oinarrizko<br />
mailako eta maila ertaineko araubide bereziko musika-<strong>irakaskuntzen</strong> curriculuma<br />
finkatzen duen 288/1992 Dekretura. Bada, aipatu arauaren arabera, biolineko<br />
espezialitatean adibidez, araubide bereziko musika-<strong>irakaskuntzen</strong> oinarrizko mailako<br />
lehenengo bi ikasturteak burutuz gero, astero, hiru eskola-ordu gehitu beharko<br />
litzaizkieke lehen hezkuntzako ikastorduei; eta azken bi ikasturteetan berriz, bost<br />
eskola-ordu. Araubide bereziko musika-<strong>irakaskuntzen</strong> maila ertainari dagokionez —eta<br />
biolinaren espezialitatearen adibidearekin jarraituz— lehenengo zikloan, bost eskolaordu<br />
eta erdi gehitu beharko litzaizkieke DBHko ikastorduei; bigarren zikloan ostera,<br />
sei eskola-ordu eta erdi; eta hirugarren zikloan, zortzi eskola-ordu eta erdi gehitu<br />
beharko litzaizkieke batxilergoko ikastorduei 54 . Jakina, eskola-ordu hauek guztiak,<br />
etxean, biolinaren ikasketari gehitu beharreko ikastorduak aintzat hartu gabe 55 .<br />
Egoera honen aurrean beraz, premiazkoa da hezkuntza-Administrazioek neurriak<br />
hartzea, bi irakaskuntza motak aldi berean egiteak dakarren irakas-zama arintzeko edo<br />
malgutzeko. Azken finean, bi irakaskuntza motak modu egokian uztartzea ezinbesteko<br />
beharra bihurtzen da 56 . Eta LOGSE 41 art.ak, hain zuzen ere, bi irakaskuntzak uztartu<br />
ahal izateko aurreikuspenak jasotzen ditu, honela:<br />
54 Ikus 288/1992 Dekretua, urriaren 27koa (abenduaren 16ko EHAAn), I.a) eta II.a) eranskinak. Ikus<br />
daitekeen moduan, espezialitateen arabera, ikastorduak aldakorrak dira.<br />
55<br />
Eta halaber, kontuan hartu gabe, biolineko curriculuma osatzeko, beste musika-tresna bat ikasi behar<br />
izaten dela: pianoa, alegia.<br />
56 Hain zuzen ere, 1999an Hezkuntza sektore-konferentziaren baitan, lan-talde bat eratu zen, irakaskuntza<br />
artistikoei buruz ikerketa bat egin asmoz. Ikerketa honen emaitzak “Las enseñanzas artísticas a examen.<br />
Evolución histórica, panorama actual y perspectivas” izenburu duen lanean bildu ziren. Bada, lan honen<br />
ondorioetan, ildo beretik mintzatu zen aipatu lan-taldea, honela (114-115 orrietan aipatua):<br />
“Los avances en la orientación profesionalizante de las enseñanzas correspondientes al grado medio<br />
deberían acompañarse de fómulas integradas para los estudios artísticos y los del sistema general que<br />
70
“1. Las Administraciones educativas facilitarán al alumnado la posibilidad de cursar<br />
simultáneamente las enseñanzas de música o danza y las de régimen general. A este<br />
fin se adoptarán las oportunas medidas de coordinación respecto a la organización y<br />
ordenación académica de ambos tipos de estudios, que incluirán, entre otras, las<br />
convalidaciones y la creación de centros integrados.<br />
2. Los alumnos que hayan terminado el tercer ciclo del grado medio de las<br />
enseñanzas de Música y Danza obtendrán el título de Bachiller si superan las<br />
materias comunes del bachillerato y la correspondiente prueba general de<br />
Bachillerato.” 57<br />
permitan a los alumnos especialmente dotados optimizar el uso de su tiempo de formación. Sin perjuicio<br />
de la implementación de las soluciones previstas en el art. 41 de la LOGSE —consistentes en<br />
convalidaciones y en la creación de centros integrados—, resulta necesario concluir el desarrollo<br />
normativo de las enseñanzas integradas con incidencia en la ordenación académica, en la organización<br />
escolar y en la admisión de alumnos, que afectará a los centros coordinados en los que se hayan de<br />
implantar estas enseñanzas integradas de ambos regímenes, general y especial. Igual consideración<br />
merece la regulación de las modalidaes del Bachillerato de Música y del Bachillerato de Danza.”<br />
Halaber, zentzu berean, Euskadiko Eskola-Kontseiluak, 1994-2000 epeari dagokionez, Euskal Autonomia<br />
Erkidegoaren baitan irakaskuntzaren egoera aztergai zuen Txostenean (2001ekoa), zera zioen [“Informe<br />
sobre la situación de la enseñanzas en la CAPV (1994/2000), Euskadiko Eskola-Kontseilua, Eusko<br />
Jaurlaritza, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa saila, Vitoria-Gasteiz, 2001, 127 orrian aipatua]:<br />
“La necesidad de acceder al Grado Superior con una preparación especializada de alta calidad y la<br />
importancia, decisiva en la mayor parte de las especialidades instrumentales, que tiene la edad quienes<br />
aspiran al acceso, plantea la simultaneidad forzosa de los estudios de la enseñanza obligatoria con los<br />
de las de régimen especial.<br />
La ley prevé la posibilidad de obtener el título de Bachiller para quienes hayan terminado el tercer ciclo<br />
del Grado Medio de Música si superan las materias comunes del Bachillerato. Así mismo, encomienda a<br />
las Administraciones Educativas que establezcan las medidas necesarias para coordinar la organización<br />
y ordenación académica de ambos tipos de estudios. Con ello se pretende liberar a favor de la enseñanza<br />
especializada el máximo tiempo disponible para conseguir:<br />
• Un horario escolar adaptado a las necesidades específicas de este alumnado, de tal modo que el<br />
tiempo lectivo de los dos regímenes de enseñanzas se agrupe en una franja horaria más corta que<br />
permita el tiempo suficiente de trabajo individual.<br />
• Un proyecto curricular adecuado a las características de este alumnado, con objetivos propios que<br />
reúnan y armonicen las exigencias de ambas enseñanzas. Así, determinadas materias de régimen<br />
general pueden adecuarse, en este marco, a las exigencias de la enseñanza específica.<br />
• Un profesorado consciente de las necesidades específicas del alumnado con el que cuenta y con la<br />
consecución de los objetivos que se persiguen con un proyecto de esta índole.<br />
• La posibilidad de coordinación de los centros de régimen general con los Conservatorios.”<br />
57 LOGSE 41.2 art., LOCE ko 2. azken xedapeneko bigarren atalak aldatu zuen, batxilergo proba<br />
orokorraren baldintza gehitzeko. Hortaz, LOCE garatuz, 832/2003 Errege Dekretuko seigarren xedapen<br />
gehigarriak berbera xedatzen du. Dena dela, gogoan izan behar dugu, 1318/2004 Errege Dekretuaren<br />
arabera, batxilergo proba orokorra, ez litzatekeela 2007-2008 ikasturtera arte abian jarriko. Izan ere,<br />
827/2003 Errege Dekretuak 2005-2006 ikasturtean abian jartzea aurreikusi zuen, baina 1318/2004 Errege<br />
Dekretuak bere ezarpena bi ikasturtez atzeratu du.<br />
71
Aurreikuspenon edukia garatuz orobat, honatx 756/1992 Errege Dekretuko<br />
hirugarren xedapen gehigarriak ezartzen duena 58 :<br />
“1. Las Administraciones educativas facilitarán al alumnado la posibilidad de cursar<br />
simultáneamente las enseñanzas de música y las de régimen general a través de la<br />
creación de centros integrados y de la coordinación en la organización y ordenación<br />
académica de ambos tipos de estudios. A tales efectos adoptarán las medidas<br />
oportunas para la aplicación de las convalidaciones que apruebe el Ministerio de<br />
Educación y Ciencia en relación con las áreas y materias de enseñanzas de régimen<br />
general y las enseñanzas de música reguladas en el presente Real Decreto. Asimismo,<br />
las Administraciones educativas podrán establecer convalidaciones cuando éstas<br />
afecten a las materias optativas de educación secundaria obligatoria o Bachillerato, y<br />
regular, en el ámbito de sus competencias, adaptaciones curriculares encaminadas a<br />
facilitar la simultaneidad de estudios.<br />
2. De acuerdo con lo establecido en el artículo 41.2 de la Ley Orgánica 1/1990, de 3<br />
de octubre, de Ordenación General del Sistema Educativo, los alumnos que hayan<br />
superado el tercer ciclo de grado medio de música y las materias comunes de<br />
Bachillerato obtendrán el título de Bachiller.<br />
3. El Bachillerato específico a que se refiere el apartado anterior recibirá la<br />
denominación de Bachillerato en Música, y se considerará integrado por las<br />
asignaturas de tercer ciclo de grado medio en la especialidad correspondiente y,<br />
además, únicamente, las materias comunes de Bachillerato.<br />
4. Las enseñanzas recogidas en el apartado anterior podrán cursarse<br />
simultáneamente. Asimismo, podrán realizarse los estudios de las citadas materias<br />
comunes de Bachillerato con posterioridad a la superación del tercer ciclo de grado<br />
medio de música.”<br />
Bada, 2000-2001 ikasturtean guztiz amaitu zen LOGSE ikasketa-planaren maila<br />
ertaineko araubide bereziko musika-<strong>irakaskuntzen</strong> ezarpen prozesua. Aitzitik, uneotan<br />
ez daukagu LOGSE 41.1 art.ak aipamen egiten dien ikastetxe integratuen eredu<br />
orokorrik edo euren ezaugarriei buruzko ildo orokorrik. Ezen, badirudi, LOGSE 41.1<br />
art.ko aurreikuspenak garatzea hezkuntza-Administrazioen eskuduntza litzatekeela.<br />
Horixe ondoriozta daiteke behintzat, aipatu artikuluaren irakurketatik 59 , baita LOCEko<br />
58 Ikus 756/1992 Errege Dekretua, ekainaren 26koa, oinarrizko mailako eta maila<br />
ertaineko araubide bereziko musika-<strong>irakaskuntzen</strong> curriculuma finkatzen duena<br />
(abuztuaren 27ko BOEn).<br />
59 Eta ez bakarrik aipatu art.ren irakurketatik. Izan ere, ikastetxe integratuen sorrera dela-eta, Diputatuen<br />
Kongresuko Mahaiari ondoko galdera egiten zion, 1994ko urriaren 24ean, IU-IC parlamentu-taldeko<br />
diputatu batek: “¿Qué medidas ha tomado o piensa tomar el Gobierno para facilitar al alumnado la<br />
compatibilización de sus estudios musicales ( en escuelas de música y conservatorios) y de régimen<br />
general (primaria y secundaria)? ¿Cuál es la naturaleza y el número de centros integrados que se van a<br />
crear?” (galdera 1994ko azaroaren 8ko BOCG, D-159 zkian. argitaraturik dago). Bada, hezkuntza<br />
ministroak zera erantzuten zion abenduaren 27an (ikus 1995eko otsailaren 7ko BOCG, D-188 zkia.): “El<br />
Ministerio de Educación y Ciencia está fomentando, con resultados positivos, la coordinación entre los<br />
72
65.2 art.tik ere 60 . Ikusiko dugun legez ordea, gisa honetako ikastetxeak sortzeko<br />
ekimenik edo saiakerarik, egon, egon da. Jakina, kasu bakanak dira. Dena den, eratu<br />
diren ikastetxe isolatu horiek —publikoak zein pribatuak—, zentzu hertsian, ikastetxe<br />
integratuak ote diren ere, aztertu beharreko gaia litzateke. Eta eginen dugu.<br />
Berebat, zer gertatu da, LOGSE 41.1 art. ak eta 756/1992 Errege Dekretuak<br />
xedatutakoari men eginez, araubide orokorreko <strong>irakaskuntzen</strong> eta araubide bereziko<br />
musika-<strong>irakaskuntzen</strong> artean baliozkotzeak finkatzeari dagokionean? Bada, 2001 urtera<br />
arte, Hezkuntza Ministerioak ez duela onartuko aipatu <strong>irakaskuntzen</strong> artean<br />
baliozkotzeak ezartzen dituen arau orokorrik.<br />
Noski, esan beharra dago ere, bien bitartean —eta ikastetxe integratuen nolabaiteko<br />
eredu orokor bat eratu arte— zenbait Autonomia Erkidegok, 756/1992 Errege<br />
Dekretuak emaniko ahalmenaz baliatuz, neurriak hartu dituztela, bi irakaskuntza motak<br />
aldi berean eta era malguago batean ikasi ahal izateko. Honetara, arau batzuk onartu<br />
dituzte, besteak beste, bigarren hezkuntzako hautazko irakasgaiekiko baliozkotzeak<br />
finkatzeko, edo euren eskuduntzen esparruan curriculumen egokitzapenak egin ahal<br />
izateko.<br />
Azkenik, LOGSE 41.2 art.ko musika-batxilergoari dagokionez zer? Bada, uneotan<br />
laburki aipatu baino ez, hezkuntza-Administrazio guztiek aurreikusi dutela, beste<br />
batxilergo modalitate bat bailitzan, batxilergo mota hori egiteko aukera. Azken batean,<br />
baliozkotzeen edo curriculumen egokitzapenen ildo beretik, zera du helburu musika-<br />
conservatorios y los colegios e institutos de su entorno, en aras de la consecución de los objetivos<br />
establecidos en la Ley. En cuanto a los centros integrados, dentro de su ámbito de gestión, están en<br />
ejecución y en fase de proyecto dos centros con sede, respectivamente, en Madrid y Asturias y ello<br />
coordinadamente con los responsables educativos de las respectivas Administraciones autonómicas.<br />
Asimismo, se señala que no corresponde al Gobierno asumir las competencias que una Ley (artículo 41.1<br />
de la LOGSE) atribuye a las Administraciones educativas”.<br />
60 Izan ere, LOCE 65.1 art.ak ikastetxe motak zerrendatzen ditu, honela: “Tipología de centros. Los<br />
centros docentes, en función de las enseñanzas que impartan, podrán ser de: a) Educación Infantil; b)<br />
Educación Primaria; c) Educación Secundaria Obligatoria; d) Bachillerato; e) Formación Profesional;<br />
f) Enseñanzas Artísticas; g) Enseñanza de Idiomas; h) Educación Especial”. Eta 65.2 art.ak zera gehitzen<br />
du: “La adaptación de lo preceptuado en esta Ley a los centros que impartan enseñanzas no<br />
comprendidas en el apartado anterior, así como a los centros que abarquen dos o más de las enseñanzas<br />
a que se refiere este artículo, se efectuará por las Administraciones educativas”.<br />
73
atxilergoak: ikastetxe integratuen eredu orokor bat eratu bitartean, aldi berean araubide<br />
bereziko musika-ikasketak burutzen dituzten ikasleei irakas-zama arintzea.<br />
Honenbestez bada, jarraian zera ikusiko dugu: alde batetik, LOGSE 41.1 art.ren arabera,<br />
ikastetxe integratuaren eredu orokor bat eratu bitartean, zelako neurriak hartu dituzten<br />
hezkuntza-Administrazioek bi irakaskuntza moten aldiberekotasuna era malguago<br />
batean bermatu ahal izateko, bai lehen hezkuntzan, baita bigarren hezkuntzan ere —<br />
derrigorrezko bigarren hezkuntza eta batxilergoa barne dituela— (A). Bestetik, LOGSE<br />
41.1 art.ak aurreikusten baditu ere eta oraindik eredu orokorrik ez daukagun arren —<br />
bai ordea kasu isolatuak—, etorkizuneko erronketako bat diruditen ikastetxe integratuak<br />
izanen ditugu ikergai (B).<br />
A) Lehen hezkuntzako eta bigarren hezkuntzako irakaskuntzak, araubide bereziko<br />
musika-irakaskuntzekin uztartzeko neurriak: baliozkotzeak, curriculumaren<br />
egokitzapenak eta musika-batxilergoa<br />
Oraintsu esan bezala, 2001eko urtarrilaren 2an 61 Hezkuntza Ministerioak Agindu bat<br />
onartuko du: DBHko zenbait ikasketen eta araubide bereziko musika-<strong>irakaskuntzen</strong><br />
artean baliozkotzeak finkatzen dituena, hain zuzen ere. Estatu osoan ezarri beharrekoa<br />
den arau honek, LOGSE 41.1 art.an aurreikusten dena eraginkorra egitea baino ez du<br />
helburu; hots, ikastetxe integratuaren eredu orokor bat eratu bitartean, ikasleei<br />
erraztasunak ematea, aldi berean araubide bereziko musika-irakaskuntzak eta DBHko<br />
ikasketak burutu ditzaten —ikastetxea publikoa ala baimendutako pribatua den kontuan<br />
hartu gabe—. Izan ere, zera dio Aginduaren zioen azalpenak:<br />
“La Educación Secundaria Obligatoria incluye en su currículo las áreas de Música y<br />
de Educación Física, cuyos objetivos, sin ser idénticos, coinciden en parte con los<br />
establecidos respectivamente para las enseñanzas de régimen especial de Música y de<br />
Danza. Ello hace aconsejable que los alumnos que cursan de forma simultánea el<br />
grado medio de dichos estudios con la Educación Secundaria Obligatoria puedan<br />
beneficiarse, si así lo consideran conveniente, de convalidaciones entre ambas<br />
enseñanzas que, sin afectar en lo esencial a la Educación Secundaria Obligatoria,<br />
aligeren la carga lectiva a la que deben someterse, y permitan compatibilizar, siempre<br />
con el adecuado nivel de rendimiento en ambas, las respectivas enseñanzas.<br />
61 2001eko urtarrilaren 6ko BOEn argitara emana.<br />
74
Todo ello es coherente con lo previsto en el artículo 41.1 de la Ley Orgánica 1/1990,<br />
de 3 de octubre, y en el punto primero de la disposición adicional tercera del Real<br />
Decreto 756/1992, de 26 de junio.<br />
Para hacer todo ello plenamente eficaz y hasta tanto se generalice el modelo de<br />
centro integrado previsto en el citado artículo 41.1 de la Ley Orgánica 1/1990 (...) lo<br />
dispuesto en la presente Orden deberá completarse con una serie de medidas<br />
complementarias de coordinación respecto de la organización de grupos y de<br />
horarios en aquellos centros de enseñanza general que las Administraciones<br />
educativas determinen (...)”<br />
Honetara, Aginduaren I. Eranskinak, baliozkotze-taula hau ezartzen du:<br />
DBHko maila edo<br />
zikloa<br />
Lehen zikloko<br />
(lehenengo eta<br />
bigarren mailako)<br />
musika- <strong>arloa</strong><br />
Hirugarren mailako<br />
musika-<strong>arloa</strong><br />
Laugarren mailako<br />
musika-<strong>arloa</strong><br />
Baliozkotzen den maila<br />
ertaineko araubide<br />
bereziko musikairakasgaiaren<br />
maila<br />
<strong>Musika</strong>-tresna edo kantuko<br />
lehenengo maila<br />
<strong>Musika</strong>-tresna edo kantuko<br />
bigarren maila<br />
<strong>Musika</strong>-tresna edo kantuko<br />
hirugarren maila<br />
Bada, Agindua onartu zenetik gaurdaino, bertan ezarritakoa betearazteko, zenbait<br />
hezkuntza-Administraziok ekin dio neurriak hartzeari; hauexek aipa litezke:<br />
Extremadurakoa, Galiziakoa, Gaztela eta Leongoa, Gaztela la Mantxakoa, Madrilgoa<br />
eta Murtziakoa 62 .<br />
62<br />
• Extremaduran: 2001eko maiatzaren 29ko Aginduaren bitartez (ekainaren 9ko DOEn): Agindu<br />
honek, Hezkuntza Ministerioaren 2001eko Aginduari jarraiki, soilik DBHko zenbait arlorekin<br />
baliozkotzeko aukera aurreikusten du.<br />
• Galizian 2001eko maiatzaren 15eko Aginduaren bitartez (ekainaren 26ko DOGen): Agindu<br />
honek, Hezkuntza Ministerioaren 2001eko Aginduari jarraiki, DBHko zenbait arlorekin<br />
baliozkotzeak ezartzeaz gain, beste baliozkotze batzuk ere ezartzen ditu: 756/1992 Errege<br />
Dekretuari jarraiki, hautazko irakasgaiekiko egin daitezkeenak, hain zuzen ere. Halaber,<br />
756/1992 Errege Dekretuarekin bat, curriculumaren egokitzapenak egin ahal izateko aukera<br />
aurreikusten du.<br />
• Gaztela eta Leonen: 2001eko apirilaren 4ko Aginduaren bitartez (apirilaren 11ko BOCyLen):<br />
Agindu honek, Hezkuntza Ministerioaren 2001eko Aginduarekin bat soilik DBHko zenbait<br />
arlorekin baliozkotzeko aukera aurreikusten du.<br />
75
Halaber, Autonomia Erkidego horien artean, zenbaitzuetan, beti ere 756/1992 Errege<br />
Dekretuarekin bat, aukerok aurreikusi dira: DBHko hautazko irakasgaiekiko<br />
baliozkotzeak finkatzekoa; eta, curriculumaren egokitzapenak egin ahal izatekoa, hain<br />
zuzen ere 63 .<br />
Baliozkotze neurriei dagokionean —derrigorrezko nahiz hautazko irakasgaiekiko—<br />
aipatu neurriak benetan eraginkorrak izan daitezen, beharrezkoa izanen da, orobat,<br />
eskola-orduen antolakuntzan neurri gehigarriak hartzea. Eta halako neurriak hartu<br />
dituen Autonomia Erkidegorik badago. Esate baterako, Murtzian, eskola-orduen<br />
antolakuntza zein koordinazioa xehetasunez arautzen den gaia da, eta zera aurreikusten<br />
• Gaztela la Mantxan: 2001eko otsailaren 19ko Aginduaren bitartez (martxoaren 2ko DOCMen):<br />
Agindu honek, DBHko zenbait arlorekin baliozkotzeak ezartzeaz gain, beste baliozkotze batzuk<br />
ere ezartzen ditu: 756/1992 Errege Dekretuari jarraiki, hautazko irakasgaiekiko egin<br />
daitezkeenak. Halaber, 756/1992 Errege Dekretuarekin bat, curriculumaren egokitzapenak egin<br />
ahal izateko aukera aurreikusten du.<br />
• Madrilen: 2001eko urriaren 16ko Aginduaren bitartez (urriaren 31ko BOCMen): Agindu honek,<br />
DBHko zenbait arlorekin baliozkotzeak ezartzeaz gain, beste baliozkotze batzuk ere ezartzen<br />
ditu: 756/1992 Errege Dekretuari jarraiki, hautazko irakasgaiekiko egin daitezkeenak, hain zuzen<br />
ere. Halaber, curriculumaren egokitzapenak egin ahal izateko aukera aurreikusten du, aipatu<br />
756/1992 Errege Dekretuarekin bat.<br />
• Murtzian: 2003ko martxoaren 18ko Aginduaren bitartez (apirilaren 2ko BORMen). Agindu<br />
honek, 2001eko ekainaren 14an emaniko Agindua indargabetzen du (ekainaren 22ko BORMen).<br />
Aginduaren zioen azalpenaren arabera, egokitzat jotzen da arau zabalago eta malguago bat<br />
onartzea, egoera pertsonal anitzak besarkatu ahal izateko. Izan ere, 2001eko Agindua motz<br />
geratzen zen. 2003ko Aginduak bada, Hezkuntza Ministerioaren 2001eko Aginduarekin bat,<br />
DBHko zenbait arlorekin baliozkotzeak ezartzeaz gain, beste baliozkotze batzuk ere ezartzen<br />
ditu: 756/1992 Errege Dekretuari jarraiki, hautazko irakasgaiekiko egin daitezkeenak, hain zuzen<br />
ere. Halaber, beste neurri batzuk aurreikusten dira aipatu Aginduan, bi irakaskuntza moten<br />
aldiberekotasuna erraztearen. Neurri horien artean, berezitasun gisa —beste Autonomia<br />
Erkidegoetan halakorik aurreikusi ez delako—, aipagarriak dira ondokoak: irakasgaien<br />
dispentsak, baita ikasturteen zatikatzeak ere. Aipagarria da ere, eskola-orduak antolatzeari<br />
dagokionez, jasotzen diren neurriak.<br />
Amaitzeko, Asturiasen, oraindik, Hezkuntza Ministerioaren 2001eko Agindua ezartzen duen araurik<br />
onartu ez den arren, 2001eko ekainaren 7ko Ebazpen batean (ekainaren 22ko BOPAn), araubide<br />
orokorreko <strong>irakaskuntzen</strong> eta araubide bereziko musika-<strong>irakaskuntzen</strong> aldiberekotasuna errazteko<br />
neurriok arautzen dira: DBHko hautazko irakasgaiekiko baliozkotzeak eta honi lotuta, bi irakaskuntza<br />
moten eskola-orduak koordinatzeko neurriak —neurri hau gainera, xehetasunez arautzen da—. Eta<br />
Euskal Autonomia Erkidegoan berriz, 2004ko abenduaren 3ko Agindu batek (2005eko urtarrilaren 4ko<br />
EHAAn argitara emanikoak), bigarren hezkuntzako ikasketak maila ertaineko araubide bereziko musikairakaskuntzekin<br />
aldi berean burutu ahal izatea erreztea eta irakasgaiak bikoiztea sahiestea helburu duten<br />
hainbat neurri arautzen du: zehazki, baliozkotzeak —DBHko derrigorrezko nahi hautazko<br />
irakasgaiekin— eta curriculumaren egokitzapenak, hain zuzen ere. 2004ko Agindu honek Hezkuntza<br />
Ministerioaren 2001eko urtarrilaren 2ko Agindua ezartzen duenik ez du adierazten. Alabaina, aipagarria<br />
da —aurrerago egiaztatu ahal izango dugun bezala—, DBHko derrigorrezko irakasgaien eta araubide<br />
bereziko musika-<strong>irakaskuntzen</strong> maila ertaineko irakasgaien artean ezartzen duen baliozkotze-taula,<br />
Hezkuntza Ministerioaren Aginduak I. Eranskinean jasotzen duenaren berbera dela.<br />
63 Ikus aurreko oin-oharra.<br />
76
da musika-ikasketei denbora gehiago eskaini ahal izateko: baliozkotu diren DBHko<br />
irakasgaien eskoletara agertu behar ez izateaz gain, ikasleei aukera ematea beste eskolaordu<br />
batzuk ere euren kasa xedatu ahal izateko, aipatu eskola-ordu horietan ikastetxetik<br />
alde egiten utziaz —jakina, horretarako guraso edo tutoreen baimena izanez gero— 64 .<br />
Curriculumaren egokitzapenei dagokienez, esan beharra dago, neurri hau soilik hartu<br />
ahal izanen dela, ikasleak, dagokion irakasgaiak baliozkotu diezazkioten eskatu, eta<br />
lortzen ez duenean. Bada, ikastetxeak curriculumean egokitzapenak egin ditzan,<br />
ikaslearen guraso edo tutoreek eskabide bat luzatu beharko diote. Zertan datza zehazki,<br />
aipatu curriculumaren egokitzapenak? Bada, DBHko musika-<strong>arloa</strong>ri dagokion<br />
curriculumaren edukia zabaltzean —jatorrizko curriculumean agertzen ez diren gaiak<br />
irakatsiz—. Honela, egokitzapena eskatu duen ikaslearen heziketa musika <strong>arloa</strong>n<br />
osatuagoa izanen da, eta araubide bereziko musika-ikasketei, etekin gehiago atera ahal<br />
izango die.<br />
Orobat, aipatu neurri horiek guztiez gain, eta berriro ere Murtziara joaz, Autonomia<br />
Erkidego honetan, DBHko eta araubide bereziko musika-<strong>irakaskuntzen</strong><br />
aldiberekotasuna malgutzeko beste neurririk ere aurreikusi da: hain zuzen ere,<br />
dispentsak 65 .<br />
64 Ikus arestian aipatu 2003ko martxoaren 18ko Agindua, 5-7 art. ak eta bigarren xedapen gehigarria.<br />
65 Honetara, 2003ko martxoaren 18ko Aginduaren 3.1 eta 3 art. ek zera xedatzen dute:<br />
“Los alumnos que, mediante la superación de la correspondiente prueba de acceso, ingresen en un curso<br />
del grado medio de Música distinto del primero estarán dispensados, de forma provisional, de cursar el<br />
Área de Música y la materia optativa del curso de la Educación Secundaria Obligatoria o la materia<br />
optativa del curso de Bachillerato en el que estén matriculados, en espera de que se les apliquen las<br />
convalidaciones que les pudieran corresponder según la presente Orden. En el caso del Área de Música,<br />
cuando se convalide la de un curso superior se harán efectivas las de cursos precedentes que estuvieran<br />
dispensadas temporalmente; mientras tanto, estas áreas no se computarán a efectos de promoción. Por el<br />
contrario, la dispensa de la materia optativa de cualesquiera de las dos etapas deberá resolverse al<br />
término del curso académico.<br />
En caso de que no se superen las asignaturas de las enseñanzas de Música y de que, por tanto, no sea<br />
posible aplicar las citadas convalidaciones, los alumnos estarán obligados a cursar con evaluación<br />
positiva las áreas o materias dispensadas de la Educación Secundaria Obligatoria o de Bachillerato, sin<br />
perjuicio de la aplicación de los criterios de promoción y titulación establecidos por la normativa en<br />
vigor. (...)<br />
Los alumnos que simultaneen las enseñanzas recogidas en la presente Orden y que no puedan acogerse a<br />
las convalidaciones establecidas en el artículo 2 debido a la sincronía entre los niveles de estudios que<br />
cursan, estarán dispensados de forma provisional de cursar las áreas o materias de la Educación<br />
Secundaria Obligatoria o del Bachillerato objeto de posible convalidación, en tanto no obtengan<br />
calificación positiva en las asignaturas de las enseñanzas artísticas que les hagan acreedores de las<br />
77
Hezkuntza Ministerioak arestian aipatu 2001eko Agindua onartu aurretik ordea, orain<br />
arte ikusitako zenbait neurri hartu zituen hezkuntza-Administraziorik ere bazegoen.<br />
Ezen, 756/1992 Errege Dekretuak hezkuntza-Administrazioei aukera ematen zien<br />
DBHko hautazko irakasgaiekiko baliozkotzeak finkatzeko ezezik, curriculumaren<br />
egokitzapenak egin ahal izateko ere.<br />
Hain zuzen ere, hezkuntza-Administrazio horien artean, Euskal Autonomia Erkidegokoa<br />
zegoen 66 . Ikus ditzagun bada jarraian, zeintzuk diren Autonomia Erkidego honetan<br />
hartzen diren neurrien ildo orokorrak.<br />
Euskal Autonomia Erkidegoan 288/1992 Dekretuak, oinarrizko maila eta maila<br />
ertainetako araubide bereziko musika-<strong>irakaskuntzen</strong> curriculuma finkatzen du. Eta<br />
halaber, arautzen ditu, hautazko irakasgaien baliozkotzeen nahiz curriculumaren<br />
egokitzapenen bitartez, araubide orokorreko <strong>irakaskuntzen</strong> eta araubide bereziko<br />
musika-<strong>irakaskuntzen</strong> aldiberekotasuna sustatzea xede duten irizpideak 67 . 288/1992<br />
Dekretuko aipatu irizpideak —jatorrian 1997ko urriaren 27ko Agindu batek garatzen<br />
zituenak— gaur egun 2004ko abenduaren 3ko Agindu batek garatzen eta osatzen ditu 68 .<br />
mismas. Una vez obtenida la calificación positiva se harán efectivas las oportunas convalidaciones,<br />
incluidas las de las áreas de Música y Educación Física de cursos precedentes que estuvieran<br />
temporalmente dispensadas; mientras tanto, estas áreas no se computarán a efectos de promoción. Por el<br />
contrario, la dispensa de la materia optativa de cualesquiera de las dos etapas deberá resolverse al<br />
término del curso académico.<br />
En caso de no superar las asignaturas de las enseñanzas artísticas y no poder, por tanto, aplicar dichas<br />
convalidaciones, los alumnos estarán obligados a cursar con evaluación positiva las áreas o materias de<br />
Educación Secundaria Obligatoria o de Bachillerato que no hubieran realizado, sin perjuicio de la<br />
aplicación de los criterios de promoción y titulación establecidos por la normativa vigente.”<br />
66 Baita, besteak beste, ondoko Autonomia Erkidegoetako hezkuntza-Administrazioek ere: Kataluniakoa<br />
(331/1994 Dekretua, irailaren 29koa, abenduaren 28ko DOGC); Andaluziakoa (358/1996 Dekretua,<br />
uztailaren 23koa, abuztuaren 17ko BOJA); Valentziakoa (1996ko uztailaren 12ko Agindua, irailaren<br />
30eko DOGV, eta 1998ko ekainaren 4ko Agindua, uztailaren 9ko DOGV); Nafarroakoa (268/2000 Foru<br />
Agindua, ekainaren 29koa, abuztuaren 18ko BON); Kantabriakoa (ikus 2000ko martxoaren 6ko Agindua,<br />
martxoaren 17ko BOCAN),... .<br />
67 Ikus 288/1992 Dekretua, 1.3 art. eta III. Eranskina.<br />
68 Alegia, 1997ko urriaren 27ko Agindu batek, 288/1992 Dekretuko 24-26 art.en edukia garatuz<br />
(azaroaren 14ko EHAAn), DBHko lehenengo bi zikloetako hautazko irakasgaiak araubide bereziko<br />
musika-<strong>irakaskuntzen</strong> lehenengo bi zikloetako irakasgaiekin baliozkotzeko aukera arautzen zuen. Haatik,<br />
2004ko abenduaren 3ko aipatu Aginduak (2005eko urtarrilaren 4ko EHAAn argitara emanak) indargabetu<br />
egin du 1997ko Agindua eta neurri gehigarriak arautzen ditu, oro har bigarren hezkuntzako irakasgaien<br />
eta maila etaineko araubide bereziko musika-<strong>irakaskuntzen</strong> aldiberekotasuna erreztea xede dutenak.<br />
78
Hau da, 2004ko Aginduari jarraiki, bi baliozkotze-neurri mota aurreikusten dira:<br />
bigarren hezkuntzako —DBH eta batxilergoa barne daudela— derrigorrezko<br />
irakasgaiekiko eta hautazko irakasgaiekiko, alegia. Bada, hauek lirateke derrigorrezko<br />
irakasgaiekiko ezartzen diren neurriak:<br />
“Convalidaciones de materias obligatorias. 1.- El área de Música de la Educación<br />
Secundaria Obligatoria será convalidada por las asignaturas del grado medio de las<br />
enseñanzas de régimen especial de Música que para cada ciclo y, en su caso, curso se<br />
establecen en el Anexo I.” 69<br />
Eta hauek berriz, hautazko irakasgaiekiko ezarritakoak:<br />
“Convalidación de las asignaturas optativas. 1.- Las asignaturas de las enseñanzas<br />
regladas de grado medio de música (...), recogidas en el Decreto 288/1992 (BOPV de<br />
16 de diciembre) (...) tendrán la consideración de materias optativas del espacio de<br />
opcionalidad de Educación Secundaria Obligatoria y de Bachillerato, de acuerdo con<br />
lo establecido en los artículos 7.4 del Decreto 213/1994, por el que se establece el<br />
currículo de la ESO, y 3.2 del Decreto 180/1997, por el que se aprueba el currículo de<br />
Bachillerato, respectivamente. 2.- Por ello se concederá la convalidación de una o más<br />
materias optativas de cualquier curso de Educación Secundaria Obligatoria o del<br />
Bachillerato por asignaturas del grado medio de las enseñanzas de Música (...),, a<br />
quien acredite haber superado un número de éstas cuya carga lectiva total, descontada<br />
la correspondiente a las materias indicadas en el artículo 2 de esta orden, iguale o<br />
supere la de las optativas que pretende convalidar del curso de Secundaria en el que se<br />
encuentre matriculado.” 70<br />
69 Ikus 2004ko abenduaren 3ko Aginduaren 2.1 art. . Hain zuzen, aipatu Aginduaren I. Eranskinak<br />
jasotzen duen taularen arabera —eta arestian aztertutako Hezkuntza Ministerioaren 2001eko urtarrilaren<br />
2ko Aginduaren I. Eranskinak jasotzen duenaren berbera dena—, DBHko 1. eta 2. mailetako musikairakasgaia,<br />
araubide bereziko musika-<strong>irakaskuntzen</strong> maila ertaineko musika-tresna edo kantuko 1.<br />
mailarekin baliozkotuko da; DBHko 3. mailako musika-irakasgaia ostera, araubide bereziko musika<strong>irakaskuntzen</strong><br />
maila ertaineko musika-tresna edo kantuko 2. mailarekin; eta azkenik, DBHko 4. mailako<br />
musika-irakasgaia, araubide bereziko musika-<strong>irakaskuntzen</strong> maila ertaineko musika-tresna edo kantuko 3.<br />
mailarekin, alegia.<br />
70 Ikus 2004ko abenduaren 3ko Aginduaren 3 art. . DBHko curriculuma Euskal Autonomia Erkidegoan<br />
213/1994 Dekretuak, ekainaren 21 ekoak (abuztuaren 17ko EHAAn) arautzen du. Baina 5/2003<br />
Dekretuak aldatu du (martxoaren 21eko EHAAn), 3473/2000 Errege Dekretuaren aurreikuspenei<br />
egokitzearren. Aipatu curriculumean hautatzekoak liratekeen eremuak berriz, 1996ko uztailaren 17ko<br />
Agindu batek (abuztuaren 9ko EHAAn), eta Agindu hori aldatzen duen 2000ko azaroaren 16ko beste<br />
Agindu batek (2001eko urtarrilaren 19ko EHAAn) arautzen dituzte. Batxilergoko curriculumari<br />
dagokionez berriz, urtarrilaren 21eko 6/2003 Dekretuak (martxoaren 23ko EHAAn argitara emana),<br />
3474/2000 Errege Dekretuak xedatutakora egokitzearren, 180/1997 Dekretua aldatzen duela izan behar<br />
dugu gogoan (abuztuaren 29ko EHAAn). Ikus halaber, 288/1992 Dekretuko 24 art. .<br />
79
2004ko Aginduak orobat, curriculumaren egokitzapenak egin ahal izateko aukera<br />
arautzen du, honela 71 :<br />
“Adaptaciones curriculares. 1.- Para los alumnos/as de Educación Secundaria<br />
Obligatoria y Bachillerato que cursen simultáneamente enseñanzas de régimen<br />
especial de Música (...), y que no tengan la convalidación indicada en los artículos<br />
anteriores, podrá adaptarse el currículo de las asignaturas de Música (...). 2.- Estas<br />
adaptaciones consistirán en la adecuación de los objetivos educativos, la eliminación o<br />
inclusión de determinados contenidos y actividades educativas, y la consiguiente<br />
modificación de los criterios de evaluación. Y estarán dirigidas a mejorar su<br />
rendimiento en las enseñanzas de régimen especial, y/o a preservar o compensar el<br />
desarrollo de la parte anatómica relacionada con sus estudios de Música (...).”<br />
Nori zuzendu behar zaio baliozkotze ala curriculumaren egokitzapen-eskabidea?<br />
DBHko ikastetxea publikoa bada, baita ikastetxe publiko bati atxikitako ikastetxe<br />
pribatua denean ere, ikastetxe publikoaren zuzendaritzari. Aldiz, ikastetxe pribatua ez<br />
badago atxikita ikastetxe publiko bati, dagokion hezkuntza-ordezkaritzari luzatuko zaio<br />
aipatu eskabidea 72 .<br />
2004ko Aginduarekin bat, DBHko irakasgaiak baliozkotu zaizkion ikaslea salbuetsita<br />
geratuko da, aipatu irakasgaietako eskoletara joatetik. Aitzitik, curriculumaren<br />
egokitzapenen kasuan, ikasleak joan beharko du ikasgaietako eskola guztietara 73 .<br />
Honenbestez, aipatu neurri guztiak eraginkorrak izan daitezen, eskola-ordutegia era<br />
egokian antolatzea ezinbestekoa izango da; bada, horixe helburu duten aurreikuspenak<br />
ere jaso ditu 288/1992 Dekretuak 74 .<br />
Atal honekin amaitzeko, ikus dezagun zein neurri hartu diren, batxilergoko ikasketen<br />
eta araubide bereziko musika-<strong>irakaskuntzen</strong> aldiberekotasuna bermatzeko. Honetara,<br />
abiapuntua, LOGSE 41.2 art. dugu.<br />
71 Ikus 288/1992 Dekretuko 26 art., baita 2004ko abenduaren 3ko Aginduaren 4 art. ere.<br />
72 2004ko abenduaren 3ko Aginduaren 5.1 art.ren arabera.<br />
73 2004ko abenduaren 3ko Aginduaren 6.3 art.ri jarraiki.<br />
74 288/1992 Dekretua 27 art. .<br />
80
Dakigun bezala, LOCEri jarraiki, hiru batxilergo mota dagoen arren, Gobernuak<br />
batxilergo mota berriak era ditzake, baita LOCEk definitutakoak —hiru, alegia—<br />
aldatu ere 75 .<br />
Alabaina, hasiera-hasieratik, LOGSE 41.2 art.ak beste batxilergo mota bat sortu ahal<br />
izateko ateak zabalik utziko ditu, zera xedatzen duenean: araubide bereziko maila<br />
ertaineko musika-irakaskuntzak gainditu dituzten ikasleek batxilergo-titulua eskura ahal<br />
izango dutela, batxilergoari dagozkion irakasgai komunak 76 gaindituz gero. Bada,<br />
batxilergo modalitate honi, musika-batxilergoa deitzen zaio.<br />
Gogoan izan behar dugu halaber, Hezkuntzaren Kalitateari buruzko Lege Organikoak,<br />
LOGSE 41.2 art. aldatu eginen duela, Batxilergo Proba Orokorraren ukanbeharra<br />
gehitzeko 77 . Eta, LOCEn aurreikuspenei jarraiki, 1741/2003 Errege Dekretuaren bitartez<br />
finkatuko du Gobernuak aipatu Batxilergo Proba Orokorra 78 .<br />
Araubide bereziko musika-irakaskuntzei dagokienez bada, batxilergo proba orokorra<br />
egin ahal izateko aurre baldintza izanen da, batxilergoko irakasgai komunak nahiz<br />
75 Ikus LOCEko 35.3.a) art. baita 35.4 art. ere. Aurretik, LOCEko 35.4 art.ak ordezkatzen duen<br />
LOGSEko 27.7 art.ak ere aukera berbera aurreikusten zuen.<br />
76 LOCE garatzen duen 832/2003 Errege Dekretua indarrean sartu bitartean, batxilergoari dagozkion<br />
irakasgai komunak, LOGSE garatzen duen 1700/1991 Errege Dekretuko 6.1 art.an zehazten dira, eta<br />
hauexek ditugu: Gorputz-hezkuntza; Filosofia; Historia, Gaztelera, dagokion Autonomia Erkidegoko<br />
berezko hizkuntza ofiziala nahiz Literatura; eta atzerriko hizkuntza.<br />
77 Ikus LOCEko bigarren azken xedapeneko bigarren puntua, LOGSE 41.2 art. aldatzen duena,<br />
Batxilergo Proba Orokorraren ukanbeharra gehituz. Halaber, ikus LOCEn araberako batxilergoa arautzen<br />
duen 832/2003 Errege Dekretuko seigarren xedapen gehigarria, araubide bereziko musika-irakaskuntzak<br />
burutzen dituzten ikasleek batxilergo-titulua eskuratu ahal izateko aukera aurreikusten duena. Eta<br />
azkenik, ikus 1741/2003 Errege Dekretua, abenduaren 19koa, Batxilergo Proba Orokorra arautzen duena<br />
(2004ko urtarrilaren 22ko BOEn). Hain zuzen ere, 1741/2003 Errege Dekretuaren 10.1 art.ak zera<br />
ezartzen du musikako ikasleei dagokienez: “Los alumnos que hayan superado las asignaturas comunes<br />
del Bachillerato y el tercer ciclo del grado medio de Música o Danza tendrán que realizar la prueba<br />
general para la obtención del título de Bachiller”.<br />
78 LOCE 37.1 art.ak xedatzen du proba horren oinarrizko baldintzak Gobernuak finkatuko dituela. Eta<br />
halaxe egin du 1741/2003 Errege Dekretuaren bitartez. Proba berri honek xede du, batetik, batxilergotitulua<br />
eskuratu ahal izateko ikasle guztiei galdatuko zaizkien baldintzei dagokienez, berdintasuneko<br />
oinarri batzuk homologatzea eta bermatzea — ezen, batxilergo-tituluak, Estatu osoan baliozkoak diren<br />
ondorio akademikoak zein profesionalak ditu—. Bestetik, arau honen helburua da, espainiar hezkuntzasistema,<br />
Europar Batasuneko kide-Estatuen hezkuntza-sistemekin homologatzea (izan ere, Espainia eta<br />
Grezia ziren, batxilergoaren amaieran, gisa honetako proba bat egiten ez zuten Estatu bakarrak), ikasleen<br />
mugikortasuna erraztu eta areagotzeko.<br />
81
araubide bereziko musika-<strong>irakaskuntzen</strong> maila ertaina gaindituta izatea. Batxilergo<br />
Proba Orokorrak bi zati nagusi dituen arren, ukanbehar horiek betetzen dituzten ikasleek<br />
—hots, musika-batxilergoa egin dutenek— soilik probaren lehenengo zatia osorik egin<br />
beharko dute 79 . Kasuan kasu hiru edo lau ariketek osatzen duten lehengo atal horrek<br />
xede du, ikasleen heziketa orokorra eta heldutasuna egiaztatzea 80 .<br />
Dena dela, LOCEn ezarpen egutegia bi ikasturtez atzeratuko duen 1318/2004 Errege<br />
Dekretua dela-eta, badirudi 2006-2007 ikasturtera arte ez litzatekeela indarrean sartuko<br />
batxilergo proba orokorra 81 .<br />
Bada, baliozkotzeen edo curriculumen egokitzapenen ildo beretik, zera du helburu<br />
musika-batxilergoak: musika-batxilergoarentzat curriculum integratu bat taxutu<br />
bitartean, aldi berean araubide bereziko musika-ikasketak burutzen dituzten ikasleei<br />
irakas-zama arintzea 82 . Hau da, neurri honen bitartez, ikasleak ikastordu gehiago eskaini<br />
79 Ikus 1741/2003 Errege Dekretuko 6, 2.2 eta 10.1 art.ak. Gerta liteke ordea, musika ikasten ari den<br />
ikasle batek Batxilergo-titulua eskuratu nahi izatea, musika-batxilergoa deiturikoa ez den beste modalitate<br />
baten arabera; alegia, batxilergoa arautzen duen 832/2003 Errege Dekretuaren 7 art.ri jarraiki, ondoko<br />
modalitate baten arabera: a) arteak b) zientziak eta teknologia eta c) humanitateak eta gizarte-zientziak.<br />
Beraz, kasu horretan, batxilergo proba orokorraren lehenengo zatia ezezik, hautatutako modalitateari<br />
dagozkion irakasgai espezifikoei buruzko azterketa bat ere egin beharko du.<br />
80 Batxilergo Proba Orokorraren lehenengo zatiari buruzko xehetasunak, 1741/2003 Errege Dekretuaren 7<br />
art.ak ematen ditu. Beraz, xedapen honen arabera, lehenengo ariketak historiari edo filosofiari buruzko<br />
testu edo beste iturri baten azterketa nahiz iruzkina egitean datza, baita gaiari buruz eginiko galdera<br />
batzuk erantzutean ere. Bigarren ariketan berriz, gaztelerazko literatura testu baten azterketa egin beharko<br />
du ikasleak, baita hizkuntza zein literaturari buruzko galdera batzuei erantzun beharko die ere. Hirugarren<br />
ariketa, ikasleak Batxilergoan hautatu duen atzerriko hizkuntzari buruzkoa izanen da, eta idatzizko nahiz<br />
ahozko atal bik osatzen dute. Gaztelerarekiko ezberdina den berezko hizkuntza koofiziala duten<br />
Autonomia Erkidegoetako ikasleek halaber, laugarren ariketa bat ere egin beharko dute hizkuntza horri<br />
buruzkoa. Ariketa bakoitza burutu ahal izateko, ikasleei ordu eta erdi emango zaie.<br />
81 Alegia, gogoan izan behar dugu LOCEn araberako Batxilergo-titulua lortzeko gainditu beharreko<br />
Batxilergo Proba Orokorra (edo revalida deiturikoa) 2005-2006 ikasturtean abian jarriko dela aurreikusi<br />
bazuen ere 827/2003 Errege Dekretuak (6.d art.), Errege Dekretu hau, oraintsu aipatu 1318/2004 Errege<br />
Dekretuak aldatuko duela. Bada, 1318/2004 Errege Dekretuaren xedea da, LOCEn hainbat aspektu<br />
gatazkatsuren ezarpena atzeratzea denboran —besteak beste, batxilergo proba orokorraren ezarpena—.<br />
Honetara 1318/2004 Errege Dekretuko bigarren puntuaren arabera, aipatu proba bi ikasturtez atzeratuko<br />
litzateke, eta 2007-2008 ikasturtean jarriko litzateke abian. Dena den, badirudi, azkenean ere, ez omen<br />
dela abian jarriko batxilergo proba orokor hori. Izan ere, Gobernuaren benetako eta hurbileko helburua,<br />
LOCE indargabetzea baino ez litzateke izanen. Eta jakina, baita ondorioz, bere edukia ezartzen eta<br />
garatzen duten arauak indargabetzea ere; hauen artean, Batxilergo Proba Orokorra egun arautzen duen<br />
1741/2003 Errege Dekretua, Gobernua ez baitator bat ikasleek bi proba egin behar izatearekin.<br />
82 1318/2004 Errege Dekretuaren aldaketen ostean, printzipioz 2006-2007 ikasturtera arte indarrean<br />
sartuko ez den arren, 832/2003 Errege Dekretuko bosgarren xedapen gehigarriko hirugarren atalak zera<br />
aurreikusten du aipatu irakas-zama arintzeko neurri gisa: “El Ministerio de Educación, Cultura y Deporte<br />
establecerá con efectos generales las equivalencias entre las enseñanzas de régimen especial de Música y<br />
82
ahal izango die, helburu profesional batekin burutzen ari den araubide bereziko musikairakaskuntzei.<br />
Eta era berean, goi-mailako araubide bereziko musika-ikasketei ekingo<br />
die, unibertsitate-mailako ikasketei ekiten dieten ikasleen maila akademiko<br />
berberarekin 83 .<br />
LOGSE onartu arte ordea, ez zegoen maila honetan inolako loturarik irakaskuntza<br />
orokor eta musika-irakaskuntza berezituen artean. Ikasleek bi heziketa motak parez pare<br />
burutu ohi zituzten eta ez zitzaien inolako ordutegi erraztasunik ematen. Jakina, esan<br />
beharra dago ere, LOGSE aurretik, derrigorrezko eskolatzea hamalau urte betetzean<br />
amaitzen zela, eta musika-ikastetxeek ikasleei ez zietela galdatzen oinarrizko heziketa<br />
orokorra gainditua zutela ziurtatzen zuen inolako diplomarik. Bada, ondorioz,<br />
derrigorrezko hezkuntza amaitu ahala, ikasleak bere heziketa orokorra amaitutzat jo ohi<br />
zuen, eta ez zituen batxilergoko ikasketak burutzen.<br />
LOGSEk arazo honi aurre egiteari ekingo dio musika-batxilergoaren eraketa<br />
aurreikusiz. Honenbestez bada, LOGSE 41.2 art.rekin bat, baita 756/1992 Errege<br />
Dekretuaren hirugarren xedapen gehigarriko aurreikuspenekin ere, dagoeneko<br />
Autonomia Erkidego orok aurreikusi du musika-batxilergoa egiteko aukera beste<br />
batxilergo modalitate bat bailitzan. Eta zehaztasun gehiagorekin edo gutxiagorekin<br />
arautu dute aipatu batxilergoa 84 .<br />
de Danza, correspondientes al tercer ciclo de grado medio, y las enseñanzas de Música y Educación<br />
Física de Bachillerato”.<br />
83 Gogoratu, 1966ko musika ikasketa-planari jarraiki, goi-mailako musika-ikasketei ekiteko ez zela<br />
batxilergo-titulurik galdatzen. Jakina, gero goi-mailako titulua eskuratu ahal izateko, beharrezkoa zen<br />
batxilergo-titulua edo baliokidea zen titulu bat edukitzea.<br />
84 Esan bezala, dagoeneko Autonomia Erkidego orok, musika-batxilergoa, beste batxilergo modalitate bat<br />
bailitzan egiteko aukera aurreikusi badute ere, 2000-2001 ikasturteari zegokion Txostenean, zera zioen<br />
Estatuko Eskola-kontseiluak gai honi buruz: “Asimismo resulta fundamental seguir facilitando a los<br />
alumnos la compatibilidad entre los estudios de Grado Medio de las Enseñanzas de Música con la<br />
Enseñanza Secundaria, para lo cual se debería contemplar la posibilidad de poder implantar las<br />
modalidades de Bachillerato de Música en función de la demanda social existente”. Ikus “Informe sobre<br />
el estado y situación del sistema educativo, curso 2000-2001”, MEC, Consejo Escolar del Estado, 2002,<br />
interneteko helbide honetan: http://www.mec.es/cesces.<br />
83
Euskal Autonomia Erkidegoari dagokionez zehazki, musika-batxilergoa ondoko<br />
Dekretuetan arautzen da: oraintsu aipatu 288/1992 Dekretuan, baita batxilergoko<br />
curriculuma finkatzen duen 97/1997 Dekretuan ere 85 .<br />
Aitzitik, badago Euskal Autonomia Erkidegoarekin alderatuz, ñabardura gehiagorekin<br />
musika-batxilergoa arautu duen Autonomia Erkidegorik 86 . Guztien artean, Nafarroako<br />
Foru Erkidegoa aipa liteke, 334/2000 Foru Aginduaren bitartez xehetasunez arautu<br />
duelako musika-batxilergoa 87 . Berebat, neurri gehigarriak jaso dituen Autonomia<br />
Erkidegorik ere badago: Murtzia esaterako. Izan ere, bi irakaskuntza moten<br />
aldiberekotasunak dakarren irakas-zama arintzearren, musika-batxilergoa ezezik,<br />
batxilergoko ikasturte bat edo biak zatikatzeko aukera aurreikusten du ere 88 .<br />
85 Ikus 288/1992 Dekretua, 24 art. eta 97/1997 Dekretua, apirilaren 29koa (maiatzaren 7ko EHAAn)<br />
hirugarren xedapen gehigarria. Hain zuzen ere, Euskadiko Eskola-Kontseiluak Euskal Autonomia<br />
Erkidegoaren baitan, 1994-2000 epeari dagokionez, irakaskuntzaren egoerari buruz eginiko Txostenean<br />
(2001ekoak), zera zioen: “Tras la publicación en octubre de 1992 de los Decretos por los que se<br />
establecen los currículos del Grado Elemental y del Grado Medio de las Enseñanzas Musicales y del<br />
Grado Elemental de Danza, se ha regulado el Bachillerato de Música y el modo de simultanear las<br />
enseñanzas musicales con los de la ESO” [“Informe sobre la situación de la enseñanzas en la CAPV<br />
(1994/2000), Euskadiko Eskola-Kontseilua, Eusko Jaurlaritza, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa saila,<br />
Vitoria-Gasteiz, 2001, 124 orrian aipatua].<br />
86 Autonomia Erkidego horien artean, ondokoak aipa litezke: Kanariak (53/2002 Dekretua, maiatzaren<br />
8ko BOCen); Galizia [2001eko maiatzaren 15eko Agindua (ekainaren 26ko DOGen) eta 2002ko<br />
uztailaren 4ko Agindua (uztailaren 29ko DOGen)]; Balear uharteak (2001eko apirilaren 10eko Agindua,<br />
apirilaren 24ko BOIBen), Aragoi (2000ko ekainaren 14ko Agindua, ekainaren 28ko BOAn); edo<br />
Kantabria (martxoaren 6ko Agindua, martxoaren 17ko BOCANen).<br />
87 Ikus 334/2000 Foru Agindua, abuztuaren 28koa, musika batxilergo-titulua lortu ahal izateko burutu<br />
beharreko ikasketak erregulatzen dituzten arauak onartzen dituena (irailaren 18ko BONen). Hain zuzen<br />
ere, zioen azalpenean, foru-Aginduak bere edukiaren azalpen zehatza ematen digu, honela: “La presente<br />
Orden Foral regula las condiciones de tipo académico y organizativo en las que determinados alumnos<br />
podrán cursar simultáneamente las enseñanzas del grado medio de música con las materias comunes de<br />
Bachillerato, con la finalidad de obtener el título de Bachillerato en Música, en el que las enseñanzas<br />
musicales sustituyen a las materias de modalidad y optativas del Bachillerato cursado en cualquiera de<br />
las modalidades oficialmente establecidas. Se contempla también la posibilidad de cursar las asignaturas<br />
comunes de Bachillerato con posterioridad a la superación del Grado Medio de Música. Esta Orden<br />
Foral contiene, asimismo, las instrucciones necesarias para realizar las adaptaciones curriculares<br />
correspondientes al Area de Educación Física para los estudiantes de Música. Por último, la disposición<br />
adicional determina las condiciones en las que estos alumnos podrán concurrir a las pruebas de acceso a<br />
la universidad”. Gai berberari buruz, ikus halaber, 252/2000 Foru Dekretua, uztailaren 17koa, batxilergoa<br />
burutzeko baldintzak izaki eta musika-batxilergoa egitea hautatzen duten ikasleei, batxilergoko irakasgai<br />
komunetan matrikulatzeko baimena ematen diena (abuztuaren 30eko BONen).<br />
88 Honetara, zera xedatzen du 2003ko martxoaren 18ko Aginduaren, 3.4 art.ak: “Los alumnos que se<br />
encuentren cursando el grado medio de las enseñanzas de Música podrán, si así lo solicitan, fragmentar<br />
uno o los dos cursos de cualesquiera de las modalidades de Bachillerato recogidas en el Decreto<br />
113/2002, de 13 de septiembre, por el que se establece el currículo del Bachillerato en la Comunidad<br />
Autónoma de la Región de Murcia.”<br />
84
Honenbestez, musika batxilergo-tituluak zein aukera eskaintzen ditu? Bada, LOCE<br />
ondoren dauden hiru batxilergo modalitateek bezalaxe, gaituko du, hala unibertsitatemailako<br />
ikasketak 89 nola goi-mailako lanbide-heziketa egin ahal izateko. Eta jakina,<br />
araubide bereziko goi-mailako musika-irakaskuntzei ekiteko ere balioko du 90 .<br />
Alabaina, gogoan izan behar dugu, unibertsitate-mailako ikasketak nahiz araubide<br />
bereziko goi-mailako musika-irakaskuntzak egin ahal izateko, halaber, sarrera proba bat<br />
gainditu behar izaten dela. Araubide bereziko goi-mailako musika-irakaskuntzei ekiteko<br />
sarrera proba xehetasunez aztertzeko parada izanen dugu bosgarren atalburuan. Beraz,<br />
ikus dezagun uneotan, zer nolako proba gainditu behar izaten duten unibertsitatemailako<br />
ikasketei ekin nahi dieten ikasleek.<br />
LOCE garatzen duen 1742/2003 Errege Dekretua onartu arte 91 , unibertsitate-mailako<br />
ikasketei ekin ahal izateko, aldez aurretik sarrera proba bat gainditu behar izaten zen:<br />
selektibitatea, alegia. Aitzitik, unibertsitate-mailako ikasketa ofizialei ekiteko oinarrizko<br />
araudia ezartzen duen aipatu Errege Dekretuak indargabetu eginen du ordura arte<br />
sarrera proba hori arautzen zuen araudia: hots, 1640/1999 Errege Dekretua 92 .<br />
89 Nahiz eta hain zuzen ere, kontrakoa iritzi duen PERELLÓ, V.k, zera dioenean: “Una contradicción<br />
evidente, que afecta negativamente a los alumnos de grado medio que alcanzan el título de bachiller, tras<br />
superar las materias comunes de bachillerato y el título profesional de música, es la imposibilidad de<br />
optar por otras carreras universitarias. La vulneración de los derechos de este colectivo de alumnos,<br />
supone un flagrante agravio comparativo respecto del resto de alumnos de Bachillerato que, según lo<br />
dispuesto en el art. 29 de la LOGSE, el título de bachiller, sin excepción alguna, faculta para acceder a<br />
la formación profesional de grado superior y a los estudios universitarios”. Ikus “La enseñanza<br />
musical...”, 303-304 orrietan aipatua.<br />
90 1318/2004 Errege Dekretuaren aldaketen ostean, printzipioz, 2006-2007 ikasturtera arte abian jarriko<br />
ez bada ere, ikus 832/2003 Errege Dekretuaren 19.4 art. Izan ere, art. honetan, LOCE 37.3 art.an ez<br />
bezala (eta aurretik, LOGSE 29.2 art.an ez bezala) espresuki esaten batxilergo-tituluak araubide bereziko<br />
goi-mailako musika-irakaskuntzei ekiteko gaitzen duela. Dena dela, bosgarren atalburuan ikusteko parada<br />
izango dugu, badagoela araubide bereziko goi-mailako musika-irakaskuntzei ekiterik inolako titulurik<br />
gabe ere.<br />
91 Ikus 1742/2003 Errege Dekretua, abenduaren 19koa, unibertsitate-mailako ikasketa ofizialei ekiteko<br />
oinarrizko araudia ezartzen duena (2004ko urtarrilaren 22ko BOEn).<br />
92 1640/1999 Errege Dekretua, urriaren 22koa (urriaren 27ko BOEn). Errege Dekretu hau ezezik, bere<br />
edukia aldatzen eta osatzen duten ondoko Errege Dekretuak ere indargabetzen ditu: alegia, 990/2000<br />
Errege Dekretua, ekainaren 2koa (ekainaren 3ko BOEn ); eta 1025/2002 Errege Dekretua, urriaren 4koa<br />
(urriaren 24ko BOEn).<br />
85
Beraz, 1742/2003 Errege Dekretua onartu eta gero, unibertsitate-mailako ikasketei ekin<br />
ahal izateko arau orokorra hauxe izango litzateke 93 : aski dela batxilergo-titulua edo<br />
baliokidea den titulu bat edukitzea 94 . Honetara, LOCEn nahiz LOGSEn arabera<br />
lortutako Batxilergo-tituluek balioko lukete unibertsitate-mailako ikasketei ekiteko.<br />
Orobat, LOGSE aurreko ikasketen arabera lortutako Batxilergo-tituluek balio lezakete,<br />
baldin eta 1742/2003 Errege Dekretuari jarraiki, LOGSE batxilergo-tituluaren<br />
baliokidetzat jo diren.<br />
Nolanahi ere, 1742/2003 Errege Dekretuko bigarren xedapen iragankorra aintzat hartu<br />
behar da, LOCE aurretik Batxilergo ikasketak burutzen hasitako ikasleei zuzendutako<br />
aurreikuspen bat jasotzen duelako. Hain zuzen ere, aipatu xedapenak zera ezartzen du:<br />
1640/1999 Errege Dekretuak araututako unibertsitatera sartzeko proba 2005eko irailera<br />
arte egin ahal izango dela, eta ondorioz, selektibitatea gainditu beharko duela, 2005-<br />
2006 ikasturtea hasi aurretik unibertsitatean sartu nahi duen ikasle orok.<br />
Haatik, 1318/2004 Errege Dekretuak Batxilergo Proba Orokorraren ezarpenean eragin<br />
dituen aldaketak aintzat hartzen baditugu, baliteke oraindik 2007ko irailera arte gainditu<br />
behar izatea aipatu selektibitatea eta beraz, ordura arte 1640/1999 Errege Dekretuaren<br />
iraunaldia luzatzea —noski, bien bitartean beste aldaketarik egon ezean—.<br />
Bada, hala balitz, oraintsu esan bezala, unibertsitate-mailako ikasketei ekin ahal izateko,<br />
1640/1999 Errege Dekretuak arautzen duen aipatu proba gainditu beharko lukete,<br />
2007ko irailera arte printzipioz, LOGSEn araberako batxilergo-titulua lortu duten ikasle<br />
guztiek —jakina, LOGSE 41.2 art.ri jarraiki, musika batxilergo-titulua eskuratu<br />
dutenek barne— 95 .<br />
<strong>Musika</strong> batxilergo-titulua dutenei dagokienean zehazki, 1640/1999 Errege Dekretuaren<br />
9 art.ren arabera, aipatu Errege Dekretuko 8.2 art.ak ezartzen dituen bide bat edo bi bide<br />
jarraituz burutu beharko dute selektibitatea 96 . Alegia, ondoko bost bideetatik, bat edo bi<br />
93 Ikus 1742/2003 Errege Dekretua, 3.1 eta 4.1 art.ak.<br />
94 Jakina, LOU 42.3 art. jarraituz, unibertsitateek, titulazioaren arabera, unibertsitatera sartzeko prozedura<br />
orokor horrekiko osagarriak eta espezifikoak liratekeen beste prozedura batzuk ezartzeari utzi gabe).<br />
95 Ikus 1640/1999 Errege Dekretua, 2 eta 9 art.ak.<br />
86
jarraituz: zientzia eta teknologiari dagokiona, osasun zientziena, humanitateena, gizartezientziena<br />
eta arteena.<br />
Honek zera lekarke: musika-batxilergoa egin duten ikasleek, eurak burututako ikasketei<br />
ez dagozkien irakasgaiei buruzko azterketak egin behar izatea 97 . Haatik, 1640/1999<br />
Errege Dekretua egitasmo bat baino ez zenean, Estatu-Kontseiluak emaniko<br />
irizpenean 98 zenbait ohar egin zizkion 1640/1999 Errege Dekretuko 9. art.ri, ez<br />
baitzetorren bat, musika-batxilergoa egin zuten ikasleei emaniko trataera ezberdin<br />
horrekin. Hona hemen bada, zer iritzi zuen Estatu-Kontseiluak:<br />
“En el artículo 9 se regula el acceso de los alumnos de Música o Danza a los estudios<br />
universitarios, disponiéndose una peculiaridad en la segunda parte de la prueba, pues<br />
únicamente deberán examinarse de las materias vinculadas a la vía o vías elegidas<br />
(frente al resto de los alumnos). No constan en el expediente razones que justifiquen<br />
este trato diferenciado, que se traduce en una ventaja para los alumnos de Música o<br />
Danza frente al resto de los alumnos, pues, como se ha destacado, únicamente deberán<br />
realizar dos exámenes en la segunda parte de la prueba de acceso (las relativas a las<br />
materias vinculadas a la vía de acceso elegida), frente al resto que deberá someterse a<br />
tres ejercicios (las dos materias vinculadas y la libremente elegida entre las propias de<br />
la modalidad). Si efectivamente no existe una justificación objetiva para tal trato<br />
diferenciado, habría que modificar el artículo 9, así como el artículo 14.4, ambos del<br />
proyecto.”<br />
Gobernuak ordea, ez zituen aintzat hartu iruzkin horiek 99 .<br />
96 1640/1999 Errege Dekretuko 8 art.ak selektibitateari dagokion bigarren atala arautzen du. Gainontzeko<br />
ikasleek ordea, aski dute artikulu horretan ezarritako bideetako bat hautatzea.<br />
97 Kontraesaneko egoera hau medeatzearren, honatx zer aurreikusi zuen Nafarroako Foru Erkidegoan,<br />
arestian aipatu 334/2000 Foru Aginduak (ikus lehen eta bigarren xedapen gehiagarriak):<br />
“Los alumnos que se encuentren en posesión del título de Bachiller en Música que deseen acceder a<br />
estudios universitarios, lo harán por una o dos de las vías de acceso establecidas en el artículo 8.2 del<br />
Real Decreto 1640/1999, de 22 de octubre, por el que se regula la prueba de acceso a estudios<br />
universitarios, elegidas libremente en el momento de la inscripción. Estos alumnos realizarán completa<br />
la primera parte de la prueba; de la segunda, se examinarán únicamente de las materias vinculadas a la<br />
vía o vías elegidas.<br />
Sin perjuicio de lo establecido en el apartado anterior de esta disposición adicional, alternativamente,<br />
los alumnos que hayan superado el Bachillerato en Música y deseen presentarse a la prueba de acceso a<br />
la universidad, podrán matricularse, en el régimen nocturno o en el de a distancia, de las materias de<br />
modalidad de segundo curso correspondientes a las modalidades impartidas en dichos regímenes,<br />
necesarias para completar las materias de las que deberán examinarse en la segunda parte de la prueba<br />
conforme a lo establecido en el artículo 8 del Real Decreto 1640/1999 de 22 de octubre y en el artículo<br />
único del Real Decreto 990/2000, de 2 de junio.”<br />
98 Ikus 3071/1999 zenbakidun espedientea, III. puntua.<br />
99 Halaber, Gobernuak ez dio men egiten Estatu-Kontseiluaren Lege Organikoak 2.6 art.an xedatzen<br />
duenari. Izan ere, aipatu art.ak zera ezartzen du: “Las disposiciones y resoluciones sobre asuntos<br />
87
B) Etorkizuneko erronka: ikastetxe integratuak<br />
Aurreko atalean egiaztatzeko parada izan dugu, LOGSE 41 art.ko aurreikuspenei<br />
jarraiki, uneotaraino, hezkuntza-Administrazioek makina bat neurri hartu dutela, hala<br />
hautatzen duen ikasleak, araubide orokorreko irakaskuntzak eta araubide bereziko<br />
musika-irakaskuntzak aldi berean ikas ditzan, baina irakas-zama bikoiztu gabe. Eta<br />
zalantza izpirik gabe, neurri horiek guztiak txalogarriak dira. Haatik, irtenbide bat baino<br />
ez dira, LOGSE 41.1 art. ak aurreikusten dituen ikastetxe integratuen eraketa orokortu<br />
bitartean.<br />
Esan liteke, araubide bereziko musika-<strong>irakaskuntzen</strong> ikuspegitik bederen, LOGSEk<br />
jasotzen dituen aurreikuspenen artean, ausartenetakoa eta aurrerakoienetakoa dugula<br />
aipatu ikastetxeen sorrera. Izan ere, ikastetxe integratuak lirateke etorkizuneko erronka<br />
eta irtenbiderik egokiena, berez euren artean inolako loturarik ez daukaten bi<br />
irakaskuntza mota, gehiegizko irakas-zamarik eragin gabe, era globalean uztartzeko.<br />
Orobat, neurririk aproposena lirateke, musikaren profesionala izan nahi duenari,<br />
araubide bereziko goi-mailako musika-ikasketei ekin diezaien erraztasunak emateko:<br />
hots, bi irakaskuntza motak aldi berean burutzeak lekartzakeen irakas-zama arinduz,<br />
musikaren ikasketa berezituari denbora gehiago eskaini ahal izateko 100 .<br />
Helburu hauek lortu ahal izateko bada, zein nolako baldintzak bete beharko lituzke<br />
ikastetxe integratu batek? Arestian esan dugu, oraindik ikastetxe integratuen eredu<br />
orokorrik ez badaukagu ere, espainiar Estatuan badela gisa horretako ikastetxeen kasu<br />
isolaturik. Ikastetxe bakan horiek ordea, benetako ikastetxe integratuak al dira? Ikus<br />
dezagun.<br />
informados por el Consejo expresarán si se acuerdan conforme con el dictamen del Consejo de Esto o se<br />
apartan de él. En el primer caso se usará la fórmula «de acuerdo con el Consejo de Estado»; en el<br />
segundo, la de «oído el Consejo de Estado».” Eta Gobernuak berriz, Estatu-Kontseiluak iritzi bezala,<br />
1640/1999 Errege Dekretuko 9 eta 14.4 art. en idazkera aldatzen ez duen arren, ondoko formula darabil:<br />
“de acuerdo con el Consejo de Estado”.<br />
100 Hain zuzen ere, Estatuko Eskola-Kontseilua, 1998-1999 ikasturteari zegokion Txostenean, Gobernuari<br />
eta hezkuntza-Administrazioei zuzentzen zitzaien, honela: “El Consejo Escolar del Estado insta al<br />
Gobierno y a las Administraciones educativas a acometer el desarrollo de los temas pendientes de<br />
regulación tras una década de aplicación de la LOGSE: (...) Regulación de centros integrados de música<br />
y enseñanza general”. Ikus “Informe sobre el estado y situación del sistema educativo, curso 1998-<br />
1999”, MEC, Consejo Escolar del Estado, 2000, interneteko helbide honetan: http://www.mec.es/cesces.<br />
88
Batetik, argi dago, araubide orokorreko irakaskuntzak eta araubide bereziko musikairakaskuntzak<br />
era integratuan burutzea aukera ematen duten ikastetxeek izaera eta<br />
ezaugarri bereziak eduki behar dituztela. Honetara, ikastetxe integratu batek bete<br />
beharko lituzkeen gutxieneko baldintzak, arauotan zehazten dira: 1004/1991 eta<br />
389/1992 Errege Dekretuetan 101 , hain zuzen ere.<br />
Bestetik, ikastetxe integratua ez da soilik, bi irakaskuntza motak eraikuntza berean<br />
irakasten dituen ikastetxe bat; alegia, irakaskuntza orokorrak eskola-ordutegi arrunt<br />
batean irakasten dituena, eta aparteko ordutegi batean berriz, musika-irakaskuntza<br />
berezituak. Eta are gutxiago, geografikoki gertu dauden eta pedagogikoki koordinaturik<br />
dauden bi ikastetxe —bata, araubide orokorreko irakaskuntzak irakasten dituena, eta<br />
bestea berriz, musika-irakaskuntza berezituak—. Ez horixe.<br />
Aitzitik, Ikastetxe integratu batean zera da ezinbestekoa: bi irakaskuntza moten<br />
curriculumak, hezkuntza-egitasmo bakarrean integratzea. Hau da, ikastetxe integratu<br />
baten antolakuntza akademikoaren ardatza, curriculum global edo curriculum integratu<br />
bat izan beharko litzateke. Izan ere, bakar bakarrik era honetara bermatu ahal izango<br />
baitu ikastetxe integratuak, ikaslearen heziketa orokorra ezezik, musika-heziketa<br />
berezitua ere.<br />
Halaber, funtsezkoa da, ikastetxe integratuan irakasten diren irakaskuntzak antolatzea,<br />
ikaslearen behar espezifikoei egokitzen zaien eskola-ordutegi bakar baten arabera.<br />
Alegia, eskola-ordutegi bakar horretan burutu behar dira irakaskuntza orokorrak eta<br />
musika-irakaskuntza berezituak. Eta jakina, eskola-ordutegiak ez du gehiegizkoa izan<br />
101 Honetara, zera dio 389/1992 Errege Dekretuko lehenengo xedapen gehigarriko lehenengo atalak:<br />
“Los requisitos mínimos que deberán reunir los centros integrados de música o danza a que se refiere el<br />
artículo 41.1 de la Ley Orgánica 1/1990 (...), serán los recogidos en el Real Decreto 1004/1991, de 14 de<br />
junio y en el presente Real Decreto, con excepción de lo relativo a instalaciones y condiciones<br />
materiales, que se ajustará a lo especificado en los apartados siguientes”. 1004/1991 Errege Dekretuak,<br />
ekainaren 14koak (ekainaren 26ko BOEn), ezartzen ditu unibertsitate-mailakoak ez diren araubide<br />
orokorreko irakaskuntzak irakasten dituzten ikastetxeek bete behar dituzten gutxieneko baldintzak. Eta<br />
389/1992 Errege Dekretuak, apirilaren 15ekoak (apirilaren 28ko BOEn) berriz, finkatzen ditu,<br />
irakaskuntza artistikoak irakasten dituzten ikastetxeek bete beharreko gutxieneko baldintzak. Zehazki,<br />
lehen hezkuntza eta musika-irakaskuntzetako oinarrizko maila aldi berean irakatsiko lituzketen ikastetxe<br />
integratuek, 1004/1991 Errege Dekretuko 20 art.an eta 389/1992 Errege Dekretuko 12.1 art.an ezarritako<br />
ukanbeharrak bete beharko lituzkete. Eta DBH, batxilergoko irakasgai komunak nahiz musikairakaskuntzetako<br />
maila ertaina aldi berean irakatsiko lituzketenek ostera, 1004/1991 Errege Dekretuko 25<br />
eta 26 art.etan eta 389/1992 Errege Dekretuko 15.1 art.an ezarritakoak.<br />
89
ehar, kontuan hartu behar delako, eskola-ordutegia amaitu ostean, ikasleak bere kasa<br />
ikasi beharko duela musika-tresna edo delakoa 102 .<br />
Honenbestez, ukaezina da, araubide bereziko musika-irakaskuntzei dagokienez,<br />
irakaskuntza hauek era ofizialean irakatsi ohi dituzten ikastetxeen aldean —hots,<br />
kontserbatorioak nahiz baimendutako ikastetxe pribatuak— aukera ezin hobea<br />
litzatekeela, LOGSE 41.1 art.ri jarraiki, ikastetxe integratuen eredu orokor bat<br />
eratzea 103 .<br />
Hungarian esaterako, 1960ko hamarkadaz geroztik daude abian gisa honetako<br />
ikastetxeak, eta euren emaitzei begiratu baino ez dago. Hortaz, ikastetxe integratuak<br />
behiala arrakastarekin abian jarri dituzten beste herrialdeei so egitea interesgarria izango<br />
litzateke —eta herrialde horien artean Hungariari bereziki— aipatu ikastetxeak nola<br />
antolatzen diren eta nola jarduten duten aztertzeko, eta espainiar Estatuan ere, gisa<br />
horretako ikastetxeak sortu ahal izateko.<br />
Oraintsu esan dugun legez, espainiar Estatuan, zenbait egitasmo isolatu abian jarri da,<br />
behintzat, bi irakaskuntzak ikastetxe berean, era integratuan, ikas daitezen.<br />
Honela, Nafarroan esaterako, 1992 urtean, Vázquez de Mella ikastetxe publikoa,<br />
musika-ikastetxe integratu izenarekin eratu zen. Iruñeako ikastetxe honetan, haur<br />
hezkuntzako eta lehen hezkuntzako eskola-ordutegian, musikaren oinarrizko heziketari<br />
arreta berezia jartzen zaio. Bada, irakaskuntza orokorrarekin uztatzen den musika-<br />
102 Eta ANGULO, M. rentzat orobat, zera da beharrezkoa: “una meticulosa distribución de las materias<br />
generales —con alguna reducción de tiempo— que se compense con los beneficios que aporta la<br />
música”. Honetara, adibide bezala Hungarian gertatzen dena azaltzen du, eta zera dio: “Allí, la clase de<br />
matemáticas reduce algo su tiempo normal porque está constatado que al llegar los alumnos desde la<br />
clase de coral-solfeo, su disposición es más propicia a un mayor rendimiento”. Ikus “La educación<br />
musical: nuevas alternativas”, Revista Música y Educación, 37 zkia., 1999, 76 orrian aipatua. Berebat,<br />
ondoko lana ikus liteke: PERELLÓ DOMÉNECH, V., “La enseñanza musical en la Comunidad<br />
Valenciana”, Generalitat Valenciana, 2003, 149-153 orriak.<br />
103 Ildo beretik, zera dio PERELLÓ, V.k : “Esta circunstancia nos induce a cuestionar la actual<br />
organización de los estudios musicales en España. La planificación de la enseñanza de la música, su<br />
aplicación y la evaluación del rendimiento de los alumnos, en ningún caso será efectiva en un modelo de<br />
centro en el que el alumnado apenas se siente vinculado, debido a la escasa relación que guarda con él.<br />
Es precisamente esta realidad (...), la que nos lleva a la conclusión de que los estudios musicales de<br />
grado elemental y medio, deben ser impartidos en centros integrados que permitan una organización<br />
escolar que contribuya a perfeccionar el proceso formativo de los estudiantes, a través de lo que<br />
denominamos el currículo integrado”. Ikus “La enseñanza musical...”, 304-305 orrietan aipatua.<br />
90
hezkuntzari, aipatu ikastetxeak —ikastetxe arrunt baten edo musika-ikasketak<br />
integratzen ez dituenaren aldean—, ohi baino ordutegi zabalagoa eskaintzan dio.<br />
Alabaina, Nafarroa osoan bakarra zen esperientzia honek 2002-2003ko ikasturtera arte<br />
iraungo du. Izan ere, 2003-2004 ikasturtetik aurrera, Foru-Administrazioak, esperientzia<br />
hori, LOGSE 41.1 art.ko ikastetxe integratuen aipamenean oinarritzeari utzi eta,<br />
legezko beste marko batean kokatuko du: LOCEko 66.1 art.an, alegia. Artikulu honek<br />
bada, curriculum espezialdua duten ikastetxeak arautzen ditu, zera xedatuz:<br />
“Centros docentes con especialización curricular<br />
Los centros docentes, en virtud de su autonomía pedagógica y de organización<br />
establecidas en la presente Ley, y de acuerdo con el procedimiento que establezcan<br />
las Administraciones educativas, podrán ofrecer proyectos educativos que refuercen y<br />
amplíen determinados aspectos del currículo referidos a los ámbitos lingüístico,<br />
humanístico, científico, tecnológico, artístico, deportivo y de las tecnologías de la<br />
información y de las comunicaciones.” 104<br />
Dena dela, esan beharra dago, LOCEko 66.2 ar.ren arabera, nekez lor litezkeela<br />
integrazio baten helburu berberak. Izan ere, zera xedatzen du aipatu artikuluak:<br />
“La autorización de una especialización curricular podrá incorporar, en su caso, la<br />
ampliación de los horarios para desarrollar los correspondientes proyectos de<br />
especialización”.<br />
Valentzian berriz, bi esperientzia pilotu —ekimen pribatukoak— jarri dira abian<br />
dagoeneko: bata, 1997-1998 ikasturtean, Llirian dagoen Unió Musicalekoa; eta bestea<br />
berriz, Alacuasen dagoen Colegio Mare de Deu de l´Olivar-Unió Musicalekoa, hain<br />
zuzen ere. Baimendutako ikastetxeak dira biak eta bertan, aldi berean, curriculum<br />
integratu batekin, lehen hezkuntzako eta araubide bereziko oinarrizko mailako musikairakaskuntzak<br />
burutu daitezke 105 .<br />
Katalunian ere badago, aldi berean, irakaskuntza orokorrak eta musika-irakaskuntza<br />
berezituak irakasten dituen beste ikastetxe bat: Collegi d´Educació Primària,<br />
104 Oraindik garapenik izan ez duen aurreikuspen honen arabera, badirudi gainera, hezkuntza-<br />
Administrazioek, gisa horretako ikastetxeei laguntza ekonomiko berezia eman beharko dietela (LOCE<br />
66.5 art.).<br />
105 Bi ikastetxeek hezkuntza Conselleria ren diru-laguntzak jasotzen dituzte.<br />
91
Secundària i Artística (CEPSA) Oriol Martorell deituriko ikastetxea, alegia 106 .<br />
Ikastetxe publiko hau, Generalitatearen babesarekin, 1997-1998 ikasturtean jarri zen<br />
abian. Bada, hasera batean, aipatu ikastetxean, lehen hezkuntza eta oinarrizko mailako<br />
musika-irakaskuntzak aldi berean ikas zitezkeen arren, 2000-2001 ikasturtetik aurrera,<br />
EDUCACIÓ 2000-2004 deituriko programari esker 107 , bigarren hezkuntzako eta maila<br />
ertaineko musika-irakaskuntzak ere aldi berean ikasi ahal izanen dira 108 . Dena dela, ez<br />
dira bi irakaskuntzak curriculum bakarrean integratzen eta horregatik, irakas-zama ohi<br />
baino astunxeagoa da.<br />
<strong>Musika</strong>-batxilergoa eginez, euren ikasketak era integratuan burutzen jarraitu nahi duten<br />
ikasleek ordea, oraindik ez daukate aukera hori Katalunian. Izan ere, Oriol Martorell<br />
ikastetxean musika-ikasketa integratuak burutu dituztenek, 2004-2005 ikasturtetik<br />
aurrera, batxilergoko ikasketa orokorrak Jaume Belmes IES ean burutu beharko dituzte<br />
goizeko ordutegian; eta arratsaldetan ordea, musika-ikasketa berezituak burutu ahal<br />
izateko, Bartzelonako udal musika-Kontserbatoriora joan beharko dute.<br />
2000-2001 ikasturtetik aurrera ordea, ez da hori gertatzen Euskal Autonomia<br />
Erkidegoan. Izan ere, 2000-2001 ikasturtez geroztik musika-batxilergo integratua<br />
106 Ikastetxe honi buruz, ikus VILA D´ABADAL, L., “Un mandat de la LOGSE: els ensenyaments<br />
integrats”, “Congrés de Música a l´Escola i a les Escoles de Música” (talde-lanean), Llibre d´actes del<br />
Congrés organitzat pel Consell Cátala de la Música i l´Associació Catalana d´Escoles de Música,<br />
Bartzelona, 1997, 375-376 orriak.<br />
107 Zera zioen honetara, http://www.gencat.es interneteko helbidean eskura daitekeen programak (ikus 17<br />
orria): “Es crearà un centre integrat de grau mitjà de música i d’ensenyament secundari. Així mateix, es<br />
regularà l’organització i s’impulsarà la possibilitat de cursar alhora els ensenyaments de música i dansa<br />
de grau mitjà en centres específics i els ensenyaments secundaris en centres d’educació secundària.”<br />
108 Orobat, Oriol Martorell ikastetxean, dantza-ikasketa integratuak burutu daitezke: lehen hezkuntzako<br />
eta maila ertaineko dantza-irakaskuntzak aipatu ikastetxean burutzen dira; eta maila ertaineko dantzaikasketen<br />
kasuan, Institut del Teatreren maila ertaineko dantza-Kontserbatoriora joan behar izaten dute<br />
ikasleek ikasketa horiek burutzera, bi ikastetxeak koordinaturik baitaude. Oriol Martorell ikastetxean<br />
musika-ikasketa integratuak ala dantza-ikasketa integratuak burutu nahi dituzten ikasleei, aipatu<br />
ikastetxeak, onartu aurretik, gaitasun proba bat egin ohi die, musika nahiz dantza alorrean euren heziketa<br />
maila egiazta dezaten. Ikastetxe honi buruzko informazioa lor liteke interneteko helbide honen bitartez:<br />
http://www.gencat.es. Halaber, informazio zabala lor liteke, 2002ko apirilaren 11eko Kataluniako<br />
Parlamentuko Diari de Sessionsen (C atala, 321 zkia., 34. batzarraldia, 36-49 orrietan). Izan ere, bertan<br />
jasotzen da, une horretan aipatu ikastetxeko zuzendaria zenak (M. Aparicio i Tenas andereak), Kulturapolitikaz<br />
arduratzen zen Batzordearen aurrean eginiko agerraldia, xehetasun osoz esperientziari buruzko<br />
azalpenak emanaz.<br />
92
irakasten duen ikastetxe bat dago: Leioako maila ertaineko musika kontserbatorioa,<br />
hain zuzen ere 109 .<br />
Eta zentzu hertsian, benetako ikastetxe integratutzat jo dezakegu Leioako maila<br />
ertaineko musika-kontserbatorioa. Hau da, LOGSE 42.2 art. arretaz irakurtzen badugu,<br />
ohar gaitezke, musika-batxilergoa, funtsean, bi era ezberdinetara antolatzeko aukera<br />
legokeela: bata, elkarren artean koordinaturik dauden bi ikastetxeen bitartez —arestian<br />
ikusi dugun legez, Autonomia Erkidego gehienek hautatu duten bidea hauxe<br />
litzateke—; bestea berriz, ikastetxe bakarrean, curriculumak integraturik.<br />
Bada, bigarren era honen aldeko aukera egin du Leioako maila ertaineko musikakontserbatorioak.<br />
Honela, ikastetxe edo eraikuntza bakarrean —kontserbatorioan,<br />
alegia— eta curriculum integratu bakar baten arabera, antolatzen dira aldi berean,<br />
batxilergoko ikasketak eta maila ertaineko musika-irakaskuntzak. Ondorioz, musikabatxilergo<br />
integratu honek, beste edozein batxilergo modalitatek bezalako irakas-zama<br />
izango luke, eta ez ia bikoitza 110 .<br />
Azkenik, 73/2003 Dekretu bitartez, El Escorialen (Madril) eratutako ikastetxe<br />
integratuari egin behar diogu aipamen: hots, musika-irakaskuntza profesionalen eta,<br />
lehen nahiz bigarren hezkuntzako araubide orokorreko <strong>irakaskuntzen</strong> ikastetxe<br />
integratuari 111 .<br />
Aipatu ikastetxearen sorrerak ordea, “Padre Antonio Soler” musika-kontserbatorio<br />
profesionalaren 112 iraungipena ekarriko du 2002-2003 ikasturtea amaitzearekin<br />
batera 113 . Izan ere, kontserbatorio honetan, 1994-1995 ikasturtez geroztik, LOGSE 41.1<br />
109 Nolanahi ere, uneotan, Eusko Jaurlaritzaren ekimenez, Bilbon maila ertaineko musikakontserbatorioaren<br />
egoitza berria eraikitzen hasiak dira. Eta badirudi, etorkizun hurbil batean, musikabatxilergo<br />
integratua bertan ikasi ahal izango dela.<br />
110 Esperientzia honi buruzko informazio xehetua, ondoko lanean eskura daiteke: “Bachillerato Musical<br />
en Leioa”, Revista Música y Educación, 47 zkia., 2001, 151-164 orr.ak.<br />
111Ikus 73/2003 Dekretua, maiatzaren 22koa (ekainaren 5eko BOCM).<br />
1121904/1982 Errege Dekretua, uztailaren 30ekoaren arabera, balio ofiziala aitortu zitzaien aipatu<br />
kontserbatorioan irakasten ziren oinarrizko mailako eta maila ertaineko musika-irakaskuntzei.<br />
113 Ikus 73/2003 Dekretuko 2. xedapena.<br />
93
art.rekin bat, abian zegoen “aulas integradas” deituriko egitasmoa. Eta, egitasmo<br />
horren arabera, 2002-2003 ikasturtera arte era integratuan irakatsi ziren, lehen nahiz<br />
bigarren hezkuntzako araubide orokorreko irakaskuntzak eta araubide berezko musikairakaskuntzak.<br />
Bada, esperientziaren emaitzak aztertu ondoren, eta hezkuntza aukera<br />
honek, irakas-zamaren ikuspegitik, zekartzan abantailetan erreparatuz, Padre Antonio<br />
Soler musika-kontserbatorioa ikastetxe integratu bihurtzeari ekingo dio Madrilgo<br />
hezkuntza-Administrazioak.<br />
Eta horixe eginen du, oraintsu aipatu 73/2003 Dekretuaren arabera baita LOCEko 65.2<br />
art.ak galdatzen duenari men eginez ere. Hau da, LOCEko 65.2 art.ri jarraiki, bi<br />
irakaskuntza mota aldi berean irakasten dituzten ikastetxeetan egin beharreko<br />
egokitzapenak, hezkuntza-Administrazioei burutzea dagozkio. Egokitzapen hori<br />
bideratzeko bada, 73/2003 Dekretua onartuko du.<br />
Hortaz, El Escorialeko ikastetxe integratuak, 2003-2004 ikasturtetik aurrera, ondoko<br />
irakaskuntzak irakatsiko ditu balio akademiko osoarekin: era integratuan, bai araubide<br />
bereziko musika-irakaskuntzetako oinarrizko maila nahiz maila ertaina, baita araubide<br />
orokorreko irakaskuntzetako lehen hezkuntzako, derrigorrezko bigarren hezkuntzako eta<br />
musika-batxilergoko ikasketak 114 . Halaber, era ez integratuan irakatsi ahal izango ditu:<br />
oinarrizko mailako eta maila ertaineko musika-irakaskuntzak, hain zuzen ere 115 .<br />
Honenbestez, etorkizunari itxarotea baino ez zaigu geratzen, oraindaino aztertu ditugun<br />
egitasmo hauek guztiek zer nolako emaitzak ematen dituzten aztertzeko, eta ondorioak<br />
ateratzeko.<br />
III. MUSIKA-IRAKASKUNTZAK, UNIBERTSITATEAN<br />
Unibertsitate-mailakoa ez den hezkuntzaren etapa ezberdinetan musika-ikasketa<br />
orokorrak nola antolatzen diren ikusi eta gero, atal honetan berriz, zera aztertuko dugu:<br />
musika-ikasketa orokorrak unibertsitate-mailako irakaskuntza gisa nola antolaten diren,<br />
alegia. Honetara, lehenik, 1983ko Unibertsitate Legea abiapuntutzat hartuz, gaur egun<br />
indarrean dagoen Unibertsitate Legea onartu bitartean eratu diren bi tituluen gora<br />
114 73/2003 Dekretuko 3. eta 5. xedapenen arabera.<br />
115 73/2003 Dekretuko 4. xedapenaren arabera.<br />
94
eherak izango ditugu ikergai (III.1). Bigarren, Espainiatik at lortutako goi-mailako<br />
musika-tituluei espainiar hezkuntza-sistemak aitortzen dizkien ondorioetan sakonduko<br />
dugu (III.2). Eta hirugarren eta azkenik, Boloniako prozesua dela-eta, tituluaren<br />
Europar Gehigarriari, aipamen labur bat baino ez diogu eginen (III.3). Ekin<br />
diezaiogun, bada.<br />
III.1.Unibertsitate-mailako musika-tituluak<br />
Seigarren atalburuan ñabarki aztertzeko parada izango dugun legez, gaur egun,<br />
araubide bereziko goi-mailako musika-irakaskuntzak amaitu ostean eskuratzen diren<br />
tituluak ez dira ageri, 1983ko Unibertsitate Legearen aurreikuspenekin bat 116 eratu zen<br />
eta egun, 2001eko Unibertsitate Lege Organikoa indarrean dela, behin-behinekoz<br />
indarrean dirauen unibertsitate-mailako titulu ofizialen katalogoan 117 .<br />
Izan ere, lehenengo atalburuan egiaztatu ahal izan dugu, musika-irakaskuntza berezituak<br />
unibertsitatean integratu ahal izateko makina bat saiakera egon dela; haatik, guztiak<br />
antzuak izan dira.<br />
Nolanahi ere, bada unibertsitatean irakasten den musika-irakaskuntzarik eta hortaz,<br />
unibertsitate-mailako titulu ofizialen katalogoan agertzen den musika-titulurik.<br />
Funtsean, hauexek dira: musika-hezkuntza espezialitatean maisu izateko diplomatutitulua<br />
(A); eta, historia eta musika-zientzietako lizentziatu-titulua (B). Hortaz, jarraian,<br />
aipatu <strong>irakaskuntzen</strong> xehetasunak aztertzeari ekingo diogu, eta amaitu ostean, galderon<br />
inguruan hausnartuko dugu: zentzuzkoa ote den eta zerk eragiten duen, materialki<br />
parekoak diren goi-mailako musika-irakaskuntzak bikoiztea, formalki ezberdinak diren<br />
bi titulu eratzeko —bata, unibertsitate lizentziatu-tituluaren baliokidea dena, eta bestea<br />
berriz, unibertsitate-mailakoa— (C).<br />
116 11/1983 Lege Organikoaren 28 art.rekin bat, alegia.<br />
117 Ikus, Estatu osoan ofizialak eta baliozkoak diren unibertsitate-tituluen ikasketa-planen jarraibide<br />
orokor komunak ezartzen dituen 1497/1987 Errege Dekretua, azaroaren 27koa, (1987ko abenduaren 14ko<br />
BOEn), lehenengo xedapen gehigarria, behin-behinekoz indarrean dirauena, 55/2005 Errege Dekretuaren<br />
lehenengo xedapen gehigarriarekin bat (urtarrilaren 21ekoa, urtarrilaren 25eko BOEn).<br />
95
A) Lehenengo zikloko ikasketak: <strong>Musika</strong>- hezkuntza espezialitatean maisu-diplomatura<br />
Lehen-hezkuntzan araubide orokorreko musika-irakaskuntzak irakatsiko dituzten<br />
maisuei trebatzeko helburuarekin 118 , eratuko du 1440/1991 Errege Dekretuak musikahezkuntza<br />
espezialitateko maisu-diplomatura 119 . Irakasle-eskoletan irakasten den lehen<br />
zikloko unibertsitate-mailako ikasketa honetan bada, hiru ikasturteetan zehar, gutxienez<br />
180 kredituetako irakas-zama banatu beharko da.<br />
<strong>Musika</strong>ren pedagogian trebatzea xede duen diplomatura honen curriculumaren osagai<br />
diren derrigorrezko irakasgaiei dagokienez, euren herena gutxi gora behera,<br />
musikarekin harremana duten irakasgaiek osatuko lukete. Eta irakasgai horiei esleitzen<br />
zaien kreditu kopuruaren zenbaketa berriz, diplomatura osoari gutxienez esleitutako<br />
kreditu kopuruaren bostena baino ez litzateke izanen 120 .<br />
Esan bezala, musika-heziketa espezialitatean maisu diplomatu-tituluak, soilik araubide<br />
orokorreko musika-irakaskuntzak lehen hezkuntzan irakatsi ahal izateko gaitzen du.<br />
Bada, musikaren irakaskuntzari dagokionez, oso aukera mugatuak eskaintzen dituen<br />
titulu bat da. Jakina, aukera horiek zabal litezke. Ikus dezagun.<br />
Batetik, bosgarren atalburuan xehetasunez azalduko dugun sarrera-proba gaindituz gero,<br />
araubide bereziko goi-mailako pedagogiako espezialitatea burutu liteke, esaterako. Izan<br />
118 LOGSEk lehenengo aldiz aurreikusiko du musika-hezkuntzan espezialdutako maisuaren figura.<br />
Honetara, zera xedatzen zuen 16 art. ak: “La educación primaria será impartida por maestros, que<br />
tendrán competencia en todas las áreas de este nivel. La enseñanza de la música, de la educación física,<br />
de los idiomas extranjeros o de aquellas enseñanzas que se determinen, serán impartidas por maestros<br />
con la especialización correspondiente”.Gaur egun, LOCEko 11.1 art.ak berbera xedatzen du, honela:<br />
“El nivel de Educación Infantil, que tiene carácter voluntario y gratuito, estará constituido por un ciclo<br />
de tres años académicos, que se cursará desde los tres a los seis años de edad. Será impartida por<br />
maestros con la especialidad correspondiente”. Gai honi buruz, ikus ORIOL DE ALARCÓN, N., “La<br />
formación del profesorado de música en la enseñanza general”, Revista Música y Educación, 37 zkia.,<br />
1999, 49-68 orriak.<br />
119 Ikus 1440/1991 Errege Dekretua, abuztuaren 30ekoa (urriaren 11ko BOEn) eta aipatu araua aldatzen<br />
duen 1561/1997 Errege Dekretua, urriaren 10ekoa (azaroaren 4ko BOEn).<br />
1201440/1991 Errege Dekretuaren V.en eranskinean zehazten dira irakasgai horiek eta ondokoak ditugu:<br />
musika-adierazpenaren didaktika; musika-tresnetan heziketa; musika-taldeak; ahotsaren eta entzumenaren<br />
heziketa; musika eta folklorearen historia; eta musika-lengoaia. Eurei guztiei esleitutako kreditukopuruaren<br />
baturak 36 kreditu emango lituzke. Euskal Herriko Unibertsitatean esaterako, musikahezkuntza<br />
espezialitateko maisu-diplomatura 207 kreditutan antolatzen da eta musikarekin zerikusia<br />
duten curriculumeko derrigorrezko irakaskuntzei esleitutako kreditu-kopuruaren baturak 44 kreditu<br />
ematen ditu guztira.<br />
96
ere, aipatu espezialitatean lortutako tituluak, bigarren hezkuntzan araubide orokorreko<br />
musika-irakaskuntzak irakasteko ezezik, musika-irakaskuntza berezituak irakasten diren<br />
ikastetxeetan irakasteko ere gaituko luke. Lau ikasturte irauten dituen espezialitate<br />
horren edukiei begiratu baino ez dago, zalantza izpirik gabe, zera ondorioztatzeko:<br />
pedagogiako ikasturte bakarra burutzeak ere ematen duen heziketa-mailak, gainditu<br />
egingo lukeela, musika-maisu diplomatura osoa burutuz gero lortuko litzatekeena 121 .<br />
Bestetik, musika-hezkuntza espezialitateko maisu-tituluak, lehen zikloko edozein tituluk<br />
bezalaxe, unibertsitate-mailako bigarren zikloko ikasketei ekiteko aukera ematen du 122 ,<br />
gehienetan, horretarako, heziketa osagarriak burutu behar izaten diren arren. Bada,<br />
unibertsitate-mailako titulu ofizialen katalogoaren osagai diren tituluen artean,<br />
curriculumean musikari buruzko edukiak dituen bigarren zikloko titulu bakarra, hain<br />
zuzen ere jarraian aztertuko dugun Historia eta <strong>Musika</strong>-zientzietako lizentziatu-titulua<br />
da.<br />
B) Bigarren zikloko ikasketak: historia eta musika-zientzietan lizentziatu-titulua eta<br />
musikologiakoa<br />
Historia eta <strong>Musika</strong>-zientzietako lizentziatu- titulua 616/1995 Errege Dekretuak eratzen<br />
du 123 , aipatu titulua erdietsi ahal izateko burutu beharreko ikasketak, bigarren zikloko<br />
121 Pedagogiaren baitan halaber, aukera bikoitza dago: bata, Lengoaia eta musika-hezkuntzari dagokion<br />
pedagogia —617/1995 Errege Dekretuak, 230 kreditu esleitzen dizkio aukera honi—; bestea berriz,<br />
kantuari eta musika-tresnei dagokien pedagogia —617/1995 Errege Dekretuak 200 kreditu esleitzen<br />
dizkio— (ikus 617/1995 Errege Dekretuko I. Eranskina). Aukera bakoitzaren eduki zehatza 617/1995<br />
Errege Dekretuko II. Eranskinean zehazten da. Honetara, lengoaia eta musika-hezkuntzari dagokion<br />
pedagogiaren curriculuma oinarrizko irakasgaiok osatzen dute: azterketa (18 kreditu), aplikatutako<br />
konposizioa (12 kreditu), abesbatza (9 kreditu), musikaren didaktika (12 kreditu), musika-tresna taldearen<br />
didaktika (9 kreditu), aplikatutako zuzendaritza (9 kreditu), ahots-hezkuntza (12 kreditu),<br />
etnomusikologiaren oinarriak (9 kreditu), musikaren historia (9 kreditu), inprobisazioa eta laguntza (9<br />
kreditu), musika-tresna nagusia (6 kreditu), mugimendua (9 kreditu), piano osagarria edo bigarren<br />
musika-tresna (4,5 kreditu), irakasle-praktikak (9 kreditu) eta, psikopedagogia (9 kreditu). Kantuari eta<br />
musika-tresnei dagokien pedagogiako curriculuma berriz, ondoko oinarrizko irakasgaiek osatzen dute:<br />
azterketa (18 kreditu), aplikatutako konposizioa (9 kreditu), abesbatza edo orkrestra/taldea (9 kreditu),<br />
espezialitateari dagokion didaktika (9 kreditu), musikaren didaktika (12 kreditu), musikaren historia (9<br />
kreditu), inprobisazioa (9 kreditu), mugimendua (9 kreditu), ganbara-musika (9 kreditu), piano osagarria<br />
(9 kreditu), irakasle-praktikak (9 kreditu) eta, psikopedagogia (9 kreditu).<br />
122 <strong>Musika</strong>-hezkuntza espezialitateko maisu-tituluaren kasuan bereziki, besteak beste, ondoko bigarren<br />
zikloko ikasketei ekiteko aukera legoke: gizarte eta kultura antropologia, ikus-entzuneko komunikazioa,<br />
kazetaritza, publizitatea, Asia ekialdeko ikasketak, linguistika, dokumentazioa, humanitateak, pedagogia,<br />
psikopedagogia, literatura, itzulpengintza, historia eta musika-zientziak, ... .<br />
97
ikasketak bezala taxutuz. Bi ikasturte irauten dituen ikasketa honetan, gutxienez, 120<br />
kredituetako irakas-zama banatu beharko da. Halaber, 1995eko irailaren 21eko Agindu<br />
batean 124 zehaztuko dira lizentziatura honi ekin ahal izango dioten lehenengo zikloko<br />
titulazioak nahiz ikasketak, baita lizentziatura honi ekin ahal izateko galdatzen diren<br />
heziketa osagarriak ere.<br />
Honetara, aipatu Aginduak xedatzen du, historia eta musika-zientzietako bigarren<br />
zikloko ikasketei ekiterik izanen dutela: unibertsitate-mailako edozein ikasketetako<br />
lehenengo zikloa gainditu dutenek edo lehenengo zikloko edozein titulu dutenek. Bada,<br />
honek esan nahi du, ez dela kontuan hartzen aurretik burututako lehenengo zikloko<br />
ikasketetan, ikasleak musikan heziketarik jaso ote duenentz. Edo beste era batean<br />
esanda: unibertsitate-mailako titulu ofizialen katalogora jotzen badugu, musikahezkuntza<br />
espezialitateko maisu diplomatu-titulua da, bere curriculumean musikari<br />
buruzko edukiak jasotzen dituen lehenengo zikloko titulu bakarra, eta hala eta guztiz<br />
ere, inguruabar hau ez da aintzat hartzen. Gainera, historia eta musika-zientzietako<br />
bigarren zikloko ikasketei ekin ahal izateko burutu beharreko heziketa osagarriak<br />
guztientzako berdinak dira 125 . Bada, honek ez dirudi logika gehiegi duenik 126 .<br />
Orobat, oraintsu aipatu Aginduak zera xedatzen du: historia eta musika-zientzietako<br />
bigarren zikloko ikasketei ekin ahal izango dietela ere, musika-kontserbatorioetan goi-<br />
123 Ikus 616/1995 Errege Dekretua, apirilaren 21ekoa (ekainaren 2ko BOEn). Gaur egun ondoko<br />
unibertsitateetan ikas daiteke bigarren zikloko ikasketa hau: Bartzelonako Autonoman, Granadan,<br />
Errioxan, Madrilgo Complutensen nahiz Autonoman, Oviedon, Salamankan eta Valladoliden.<br />
124 Ikus 1995eko irailaren 21eko Agindua (irailaren 28ko BOEn).<br />
125 Edozein diplomatu-titulua izaki eta bigarren zikloko ikasketa honi ekiteko burutu beharreko heziketa<br />
osagarriak, 1995eko irailaren 21eko Aginduko lehenengo atalak zehazten ditu. Heziketa osagarri horien<br />
artean, musikari buruzko ondoko irakasgaiak leudeke: musika-lengoaiaren egiturak; eta musika-estiloen<br />
historia, alegia. Halaber, atal honetan ere esaten zaigu, unibertsitateek badutela proba bat gainditzea<br />
galdatzerik, bigarren zikloko ikasketa honi ekin nahi dioten ikasleei. Bada, proba honen antolakuntza<br />
nahiz edukiak dagokion unibertsitateak zehaztuko ditu eta zera du helburu: teorian eta praktikan ikasleek<br />
daukaten musika-heziketa maila egiazta dezatela.<br />
126 Dena dela, gero unibertsitate bakoitzak ezartzen dituen sarrera baldintzei begiratu behar zaie. Honela,<br />
esaterako, Bartzelonako Autonoman, lehenengo zikloko edozein ikasketa ofizial burutu duenak ekin<br />
badiezaioke ere historia eta musika-zientzietako bigarren zikloko ikasketei, aldez aurretik —logika<br />
osoarekin gainera— araubide bereziko maila ertaineko musika-titulurik ez duenak sarrera proba bat<br />
gainditu beharko du. Halaber, jatorrizko titulazioa zein den kontuan hartzen da, eta honen arabera,<br />
heziketa osagarriak burutu beharko dira edo ez (ikus http://www.uab.es).<br />
98
mailako musika ikasketen lehenengo hiru ikasturteak gainditu dituztenek. Honetarako,<br />
aldez aurretik, Aginduan zehaztutako heziketa-osagarriak burutu beharko dira 127 .<br />
Beraz, 1995eko irailaren 21eko Agindu honen aurrean, ondoko hausnarketa egin<br />
dezakegu: batetik, nolabaiteko baliokidetza ezarriko lukeela unibertsitatediplomaturaren<br />
eta araubide bereziko goi-mailako musika-irakaskuntzetako lehenengo<br />
hiru ikasturteen artean. Noski, zera azpimarratu behar da —arestian egiaztatu baitugu—:<br />
musika-heziketa espezialitateko maisu diplomatu-tituluak baino heziketa maila<br />
handiagoa ematen duela, oro har, araubide bereziko goi-mailako musikako edozein<br />
tituluk, eta bereziki pedagogiako tituluak.<br />
Bestetik, adierazi beharra dago ere, aipatu Aginduak, unibertsitate-mailako ikasketak<br />
nahiz araubide bereziko goi-mailako musika-irakaskuntzak zuzen-zuzenean uztartzeko<br />
urrats juridiko garrantzitsua ematen duela. Ildo beretik, EMBID IRUJOk zera<br />
baieztatzen du:<br />
“Sin duda una norma como ésta sólo es comprensible dentro de una evolución<br />
coherente del ordenamiento jurídico español a quien, no obstante, le falta dar los<br />
últimos pasos necesarios para que las enseñanzas artísticas de nivel superior ocupen,<br />
realmente, el rango que les corresponde en función de la consideración que los<br />
principios generales inmanentes a esa evolución del ordenamiento les otorgan” 128 .<br />
Alabaina, itaunoi buruz gogoetan jardun beharra legoke ere —eta aurrerago egiteko<br />
parada izanen dugu—: alegia, beharrezkoa ote zen goi-mailako bi irakaskuntzak<br />
uztartzeko urrats hori ematea, eta hortaz, beharrezkoa ote zen goi-mailako musikairakaskuntzak<br />
bikoiztea edukiei dagokienez, bederen.<br />
127 Ikus aipatu Aginduaren lehenengo xedapenaren 1. eta 2. puntuek. Hain zuzen ere, humanitateei<br />
buruzko heziketa-osagarriok burutu behar dira: Latina, Paleografia, Erdi Aroko Artearen Historia, Gaur<br />
egungo Artearen Historia, Aro Modernoko Artearen Historia, Aitzinako Historia, Erdi Aroko Historia,<br />
Historia Modernoa, Gaur Egungo Historia, Filosofiaren Historia eta, Espainiar Literatura eta Estetikaideien<br />
Historia. 1995ko Aginduak aldaketa txiki batzuk izan zituen 1999ko abenduaren 17an (1999ko<br />
abenduaren 24ko BOEn).<br />
128 Ikus EMBID IRUJO, A., arestian aipatu lana “Informe sobre la conveniencia de promulgar una Ley<br />
Orgánica reguladora de la organización en régimen de autonomía de las Enseñanzas Superiores<br />
Artísticas en España”, Revista MÚSICA Y EDUCACIÓN, 27 zkia., Madril, 1996, 102. orrian aipatua.<br />
99
Izan ere, historia eta musika-zientzietako lizentziaturaren osagai diren derrigorrezko<br />
irakasgaiei so egiten badiegu 129 , nabarmena da, eurak burutu ahal izateko, beharrezkoa<br />
dela aldez aurretik musikan heziketa sakon bat jaso izatea. Eta espainiar hezkuntzasisteman<br />
musikaren irakaskuntza orokorra nola antolatzen den ikusteko aukera izan<br />
dugun legez, ukaezina da, heziketa maila hori, bakar bakarrik, araubide bereziko<br />
musika-irakaskuntzak aldez aurretik burutuz gero lor litekeela 130 . Gainera, praktikak<br />
adierazten du ere, historia eta musika-zientzietako lizentziaturari ekiten dion ikasleen<br />
gehiengoa, musikan heziketa berezitua jaso duena izan ohi dela.<br />
Eta ez hori bakarrik. Araubide bereziko goi-mailako musika-irakaskuntzetako<br />
musikologiako eta etnomusikologiako espezialitateetara jotzen badugu, eta euren<br />
curriculumei begiratzen badiegu, ohar gaitezke, irakasgai komunei dagokienez, lau<br />
ikasturteetan zehar humanitateei buruzko ia irakasgairik ez dagoen arren 131 , gainerako<br />
irakasgai guztiak —musikari dagozkionak hain zuzen ere—, edukiz ia berdinak direla<br />
eta irakas-zama handiagoa dutela. Ezen, espezialitate bakoitzaren irakas-zama orokorra<br />
230 kredituetakoa da 132 . Halaber, ohar gaitezke, etnomusikologia, espezialitate bat dela<br />
129 616/1995 Errege Dekretuaren arabera derrigorrezkoak dira ondoko irakasgaiok (ikus eranskina):<br />
etnomusikologia (8 kreditu), musika-pentsaeraren historia (6 kreditu), musikaren historia (18 kreditu),<br />
notazioaren historia eta argitalpen teknikak (8 kreditu), musikan ikertzeko metodoak eta teknikak (4<br />
kreditu), espainiar eta iberoamerikar musika-ondarea (4 kreditu), eta musika-teknologia (4 kreditu).<br />
130Errixoako unibertsitatean esaterako, ondoko aholkuak ematen zaizkie historia eta musika-zientzietako<br />
ikasketei ekin nahi dieten ikasleei: “A los alumnos que inicien sus estudios en la Licenciatura de<br />
Historia y Ciencias de la Música se les presupone un buen nivel de conocimientos musicales de carácter<br />
técnico, tanto de solfeo como de armonía y contrapunto. Estos conocimiento son imprescindibles para<br />
cursar satisfactoriamente algunas asignaturas, en particular Historia y Técnica del Análisis Musical I y<br />
II e Historia de la Notación y Edición I y II. Igualmente, algunos módulos de Historia de la Música I, II,<br />
III y IV pueden tener un contenido técnico importante. Por tanto, es responsabilidad del alumno poseer<br />
previamente los conocimientos mínimos, que pueden adquirirse parcialmente cursando los complementos<br />
de formación en música (Estructura del Lenguaje Musical e Historia de los Estilos Musicales) del plan<br />
de estudios” (ikus http://www.unirioja.es) Bartzelonako unibertsitate Autonoman esaterako, aholkatzen<br />
da musikari buruzko oinarrizko heziketa-maila bat edukitzea (ikus http://www.uab.es).<br />
131 Noski, bosgarren atalburuan ikusi ahal izango dugun moduan, oinarrizko curriculum hau osa liteke,<br />
hautazko irakasgaiekin eta hautapen askeko irakasgaiekin. Eta hain zuzen ere, 617/1995 Errege<br />
Dekretuari jarraiki, azken irakasgai horiek, goi-mailako beste ikastetxeetan burutzeko aukera legoke —<br />
beste irakaskuntza artistikoak irakasten dituztenetan nahiz unibertsitateetan, alegia—.<br />
132 617/1995 Errege Dekretuaren II. Eranskinaren arabera, musikologiako espezialitatearen curriculuma<br />
oinarrizko irakasgaiok osatzen dute: azterketa (18 kreditu), armonia ( 6 kreditu), kantu gregoriarra (6<br />
kreditu), kontrapuntoa (12 kreditu), abesbatza (9 kreditu), musikaren historia (36 kreditu), tekladun<br />
musika-tresna osagarria edo bigarren musika-tresna (4,5 kreditu), ikerketaren metodologia (9 kreditu),<br />
ahozko tradizioko musika (18 kreditu), notazioa (13,5 kreditu) eta, organologia eta akustika (9 kreditu).<br />
Eta Etnomusikologiako espezialitatearen curriculumari dagokionez berriz, ondoko oinarrizko irakasgaiek<br />
osatzen dute: etnomusikologiari buruz ikertzeko metodologia (36 kreditu), azterketa (18 kreditu),<br />
100
eta ez ordea irakasgai bat, historia eta musika-zientzietako lizentziaturan jazotzen den<br />
moduan.<br />
Hala eta guztiz ere, araubide bereziko goi-mailako musikologiako ala<br />
etnomusikologiako hiru ikasturteak burutu dituenak, historia eta musika-zientzietako<br />
bigarren zikloko ikasketei ekin nahi badie, humanitateei buruzko heziketa osagarriak<br />
burutu ezezik, sarrera proba bat ere gainditu beharko du, hala galdatzen badio dagokion<br />
unibertsitateak. Eta aipatu ikasketei ekin ondoren, ikaslearen heziketa-maila sakonagoa<br />
izan arren, eduki berberak burutu beharko ditu gainera, ez baitago araututa irakasgaien<br />
artean inolako baliozkotze-sistemarik, edukiz berdinak diren irakasgaiak berriro ikasi<br />
behar ez izateko.<br />
Jakina, irakasgaien arteko baliozkotze-sistema hori ezartzeko ez legoke inolako arazo<br />
juridikorik —akademikoki, balio bera duten ikasketa eta tituluei baitagozkie—. Eta ez<br />
egiteko arrazoia oinarrizkoa da: Administrazioaren borondate eza, alegia. Bada, 1995 ko<br />
irailaren 21eko Aginduaren edukitik ondoriozta daiteke, gisa horretako neurriak<br />
hartzeko ahalmena, unibertsitate bakoitzaren diskrezioaren esku uztea nahiago izan<br />
dela.<br />
Bestalde, gogora ekarri behar dugu, 1998ko abuztuaren 28ko Agindu baten bitartez 133 ,<br />
1995 urtez geroztik unibertsitate-tituluen katalogo ofizialaren osagai den historia eta<br />
musika-zientzietako lizentziatu- tituluari, honako unibertsitate-tituluak —bigarren<br />
ziklokoak— homologatu zitzaizkiola: bata, Geografian eta Historian lizentziatu- titulua,<br />
Musikologiako espezialitatean (artearen historiari dagokion sekzioan); bestea berriz,<br />
Filosofia eta Letretan lizentziatu-titulua, Musikologiako espezialitatean (artearen<br />
abesbatza (9 kreditu), musikaren historia (18 kreditu), organologia eta akustika (9 kreditu), piano<br />
osagarria (4,5 kreditu), musikaren soziologia (9 kreditu) eta, landa-lana eta transkripzioa (18 kreditu).<br />
133 Ikus 1998ko abuztuaren 28ko Agindua (irailaren 7ko BOEn). Agindu honek dagoeneko unibertsitatetituluen<br />
katalogo ofizialeko osagai diren hainbat tituluri, beste titulu batzuk homologatzen dizkio.<br />
Honetara, aipatu Aginduaren bigarren xedapenak zera dio: “Se incluyen en el apartado IV, Humanidades,<br />
del Catálogo de Títulos Universitarios Oficiales, los títulos de Licenciado en Geografía e Historia<br />
(Especialidad Musicología), de Licenciado en Geografía e Historia (Sección Historia del Arte:<br />
Especialidad Musicología) y de Licenciado en Filosofía y Letras (Especialidad Historia del Arte:<br />
Musicología), como homologados o equivalentes al título de Licenciado en Historia y Ciencias de la<br />
Música, establecido en virtud del Real Decreto 616/1995, de 21 de abril, y que de acuerdo con lo<br />
preceptuado en el artículo 4º del Real Decreto 1954/1994, de 30 de septiembre, se considera incluido en<br />
el catálogo de Títulos Universitarios Oficiales anexo al mismo”. Gogoratu, uneotan, 1954/1994 Errege<br />
Dekretuak, behin-behinekoki indarrean darraiela.<br />
101
historiari dagokionez). Bada, musikologia, unibertsitate-titulu ofizialen katalogoko<br />
aipatu lizentziaturatan dagoeneko ikasketa-plan propioa zuen espezialitatea zen, eta<br />
unibertsitate-titulu ofizialen katalogoko beste titulu bati homologatuko zaio: historia eta<br />
musika zientzietako lizentziatu-tituluari, alegia. Eta halaxe egingo da, Gobernuak hala<br />
nahi izan zuelako, besterik gabe.<br />
Musikologia, unibertsitate-mailako zenbait irakaskuntzetako espezialitate gisa eratzeko<br />
neurri akademikoaren aitzindaria hain zuzen ere, Oviedoko Unibertsitateko Geografia<br />
eta Historiako Fakultatea izan zen, 1984an Musikologiako espezialitateko ikasketaplana<br />
onartu zuenean 134 . Gerora, ondoko unibertsitateek ere euren ikasketa-plana<br />
eratuko dute: Salamancakoak, Granadakoak eta Valladolidekoak, alegia 135 .<br />
Gogoratu ordea, gaur egun LOGSEn araberako musika ikasketa-plana abian badago ere,<br />
ezarpen-egutegiari jarraiki iraungitzear dagoen 1966ko musika ikasketa-planean, goimailako<br />
tituluen artean ageri zela musikologiako goi-mailako irakasle-titulua (estetika<br />
eta musikaren historia, folklorea, kantu gregoriarra, erritmika eta paleografia barne<br />
hartzen zituela). Aipatu titulua ematea soilik goi-mailako kontserbatorioei zegokien 136 .<br />
Honenbestez bada, historia eta musika-zientzietako nahiz musikologiako lizentziatutituluek,<br />
zein lanbide aukera eskainiko lukete?<br />
134 Ikus 1984ko urriaren 8ko Agindua (abenduaren 17ko BOEn). Hain zuzen ere, musikaren irakaskuntza<br />
unibertsitate-eremuan berriro sartzeari buruz zera zioen TÉLLEZ, E.k: “La impartición del título de<br />
Licenciado en Musicología, por su parte, supuso la reincorporación de la enseñanza de la música al<br />
ámbito universitario con el mismo tratamiento legal que el resto de las titulaciones, después de más de un<br />
siglo de alejamiento de las aulas universitarias. En efecto, en 1842, con la muerte del Catedrático de la<br />
Universidad de Salamanca Manuel Doyagüe (1775-1842), se va a interrumpir un largo periodo durante<br />
el cual la música estuvo integrada entre las materias que impartía la Universidad y comienza un periodo<br />
en el que “las relaciones entre música y Universidad van a estar presididas por un profundo<br />
desencuentro”. IkuS “Reflexión en torno a la enseñanza de la música en la Universidad”, Revista<br />
MÚSICA y EDUCACIÓN nº 29, 1997.<br />
135 Ikus hurrenez hurren: Salamankan, 1990eko urtarrilaren 19ko Ebazpena (otsailaren 6ko BOEn);<br />
Granadan, 1990eko irailaren 1eko Ebazpena (urriaren 23ko BOEn) eta aipatu Ebazpena aldatzen duen<br />
1992ko apirilaren 6ko Ebazpena (maiatzaren 6ko BOEn); eta Valladoliden, 1993ko maiatzaren 12ko<br />
Ebazpena (ekainaren 14ko BOEn).<br />
136Ikus 2618/1966 Dekretuaren 10.d) art. .<br />
102
Bada, batetik, sektore ezberdinetan, lanbideok burutzeko gaituko lukete: musikairakasle<br />
lanbidean jarduteko, bigarren hezkuntzako ikastetxeetan 137 , baita araubide<br />
bereziko goi-mailako musika-ikastetxeetan nahiz unibertsitateetan ere; musika-ondarea<br />
kudeatu nahiz katalogatzeko; komunikabideetan musika-kritikari bezala jarduteko;<br />
musikan espezialdutako argitaletxetan, artxiboetan, liburutegietan nahiz museoetan lan<br />
egiteko; komunikabideetan eta kultura-erakundeetan (entzutegi, antzerki,....) parte<br />
hartzeko musikari buruzko egitarauak eratzen eta hedatzen; disketxeetan, grabaketaestudioetan,<br />
irrati-instalazioetan,...lan egiteko.<br />
Eta jakina, bestetik, aukera legoke unibertsitatean hirugarren zikloko ikasketak burutu<br />
eta doktore-titulua lortzeko 138 .<br />
C) Hausnarketa, goi-mailako musika-<strong>irakaskuntzen</strong> bikoiztasunaren egokitasunari buruz<br />
Aurreko ataletan egiaztatu dugu, espainiar hezkuntza-sisteman, materialki ia parekoak<br />
diren goi-mailako musika-irakaskuntzak bikoiztu egin direla, formalki ezberdinak diren<br />
bi titulu eratzeko: bata, unibertsitate lizentziatu-tituluaren baliokidea dena, eta bestea<br />
137 Gai honi buruz, ikus ORIOL DE ALARCÓN, N., “La formación del profesorado de música en la<br />
enseñanza general”, Revista Música y Educación, 37 zkia., 1999, 49-68 orriak. Halaber, bigarren<br />
hezkuntzako ikastetxeetan araubide orokorreko musika-irakaskuntzak irakasteari dagokionez, esan<br />
beharra dago, bai ikastetxe publikoetan baita pribatuetan ere araubide orokorreko musika-<strong>irakaskuntzen</strong><br />
irakasle izateko galdatzen diren titulazio baldintzak berberak direla, arau ezberdinetan jasotzen diren<br />
arren. Honetara, bigarren hezkuntzako ikastetxe publikoetan araubide orokorreko musika-<strong>irakaskuntzen</strong><br />
irakasle izateko galdatzen diren titulazio baldintzak, eskola-irakaskuntzak irakasten dituzten irakasleen<br />
kidegoetan sartzeko, kidegoen artean gora egiteko edo promozionatzeko eta espezialitateak eskuratzeko<br />
Erregelamendua onartzen duen 334/2004 Errege Dekretuan, otsailaren 27koan (otsailaren 28ko BOEn)<br />
ezartzen dira (bigarren hezkuntzako irakasleen kidegoan sartzeko titulazio baldintzak 13.c.1 art.an eta<br />
katedradunen kidegoan sartu ahal izateko galdatzen direnak 13.b.1 art.an). Bigarren hezkuntzako<br />
ikastetxe pribatuetan araubide orokorreko musika-<strong>irakaskuntzen</strong> irakasle izateko galdatzen diren titulazio<br />
baldintzak berriz, 1995eko uztailaren 24ko Agindu batek ezartzen ditu (abuztuaren 4ko BOEn argitara<br />
emana). Esan bezala, aipatu bi arauetan titulazio baldintza berberak galdatzen diren arren, 1995eko<br />
uztailaren 24ko Aginduaren I. eranskinean espresuki aipatzen da goi-mailako musika-tituluak ezezik<br />
Historia eta <strong>Musika</strong>-zientzietan lizentziatu- tituluak ere gaitzen duela araubide orokorreko musikairakaskuntzak<br />
irakasteko. 334/2004 Errege Dekretuan berriz, orokorrean zera esaten da: lizentziatutituluak<br />
nahiz irakaskuntza ondorioetarako bere baliokidea den tituluak gaitzen duela araubide orokorreko<br />
musika-irakaskuntzak irakasteko. Gai honi buruz Epaiok ikus litezke: Gaztela eta Leongo Justizia<br />
Auzitegi Nagusiaren Epaia, 2000ko apirilaren 8koa (JUR 2000\157202); Madrilgo Justizia Auzitegi<br />
Nagusiaren Epaia, 2001eko urriaren 6koa (JUR 2001\92145); eta Gaztela la Mantxako Justizia Auzitegi<br />
Nagusiaren Epaia, 2001eko abenduaren 27koa (JUR 2002\69580).<br />
138 Historia eta musika-zientziei buruz doktorego ikasketak antolatzen, Madrilgo unibertsitate Autonoma<br />
dugu aitzindari. Izan ere, bertan, 1987-1988 ikasturtez geroztik, aipatu ikasketei dagozkien hirugarren<br />
zikloko ikasketak burutu daitezke, 1997an (urriaren 21eko Ebazpen baten bitartez, azaroaren 15eko<br />
BOEn argitara emana), aipatu ikasketak ofizialki onartu baziren ere.<br />
103
erriz, unibertsitate-mailakoa, hain zuzen ere. Zentzuzkoa al da eta zerk eraginda<br />
sortzen da egoera hau?<br />
Izan ere, ezin dugu ahantzi, oraintsu aztertu ditugun unibertsitate-mailako musikatituluak<br />
eratu zirela, dagoeneko, LOGSEn arabera, goi-mailako musika-tituluek,<br />
ondorio guztietarako, unibertsitate-mailako titulueiko baliokidetza aitortuta zutenean.<br />
Noski, egia da goi-mailako musika-tituluak, espainiar hezkuntza-sistemaren arabera,<br />
unibertsitate-mailakoak ez diren ikastetxe batzuetan eskuratzen direla. Baina, egia da<br />
ere, bosgarren atalburuan aztertuko dugun 617/1995 Errege Dekretuari 139 erreparatzen<br />
badiogu, ondokoaz jabetuko garela: araubide bereziko goi-mailako musikairakaskuntzek,<br />
unibertsitate-mailakoen aldean, sakontasun gehiagorekin trebatzen dutela<br />
bai zientifikoki baita teknikoki ere 140 . Honetara, begiratu baino ez dago, 617/1995<br />
Errege Dekretuak, arestian aipatu ditugun musikologia, etnomusikologia edo pedagogia<br />
bezalako goi-mailako irakaskuntza berezituen oinarrizko curriculumak finkatzen<br />
dituenean, espezialitate bakoitzari esleitzen dizkien eskola-ordu edo kreditu kopuruari.<br />
Orobat, kontuan hartu behar dugu, espainiar hezkuntza-sisteman, unibertsitate-mailako<br />
musika-irakaskuntzak ez direla eratzen, aurreko mailatan zehar —derrigorrezko<br />
hezkuntzan nahiz batxilergoan, alegia— izan duten progresio baten ondorio bezala.<br />
Hortaz, unibertsitate-mailako musika-irakaskuntzei ekiten dien ikasleen profila, aldez<br />
aurretik, musika-irakaskuntza berezituak burutu ohi dituenarena da. Izan ere, musikan<br />
trebakuntza osagarririk jaso ezean —soilik, derrigorrezko hezkuntzan eta batxilergoan<br />
139<br />
617/1995 Errege Dekretuak, araubide bereziko goi-mailako musika-<strong>irakaskuntzen</strong> oinarrizko<br />
curriculuma finkatzen baitu.<br />
140 Eta 617/1995 Errege Dekretuaren zioen azalpenak aurreratzen digu zein den irakaskuntza hauek<br />
izanen duten maila, zera dioenean: “El presente Real Decreto por el que se determina los aspectos<br />
básicos del currículo del grado superior establece y organiza, junto con las materias específicas de cada<br />
especialidad, otras basadas en la profundización en contenidos teórico-humanísticos que, lejos de<br />
suponer una mera complementariedad, imprimen a este tramo de los estudios un verdadero carácter de<br />
enseñanza superior, siguiendo con ello el ejemplo de las diferentes instituciones europeas en las que<br />
estos estudios están avalados por una experiencia tan larga como satisfactoria, al tiempo que se evita<br />
basar su planteamiento en una mera extensión del tradicional concepto de «virtuosismo», centrado casi<br />
exclusivamente en el perfeccionamiento de lo estrictamente relacionado con la propia especialidad.(...).<br />
De este modo, las enseñanzas que se establecen en la presente norma responden a los cuatro grandes<br />
ámbitos en que el arte musical puede expresarse: el de la composición, el de la interpretación —<br />
incluyendo en éste, además del estudio de los diferentes instrumentos y el canto, la dirección de coro y la<br />
dirección de orquesta—, el de la musicología, y el de la pedagogía”.<br />
104
jasotako heziketa eskasarekin— nekez burutu ahal izango lituzkeelako unibertsitatemailako<br />
musika-ikasketak.<br />
Jakina, teorian ere zera gerta liteke: selektibitatea gainditu duen edonork musikahezkuntza<br />
espezialitatean maisu-diplomaturari ekitea, honetarako ez baita aurre<br />
baldintza, musikan heziketa berezirik jaso izana. Aski litzateke, besterik gabe, heziketa<br />
orokor bat edukitzea. Eta berbera gerta liteke, teorian behinik behin, historia eta musikazientzietako<br />
bigarren zikloko ikasketekin. Ezen, ikusi dugun moduan, aipatu ikasketei<br />
ekin ahal izateko, oro har, aski izango litzateke edozein diplomatu-titulu edukitzea.<br />
Hau da, zenbait unibertsitatek, historia eta musika-zientzietako ikasketei ekin nahi dion<br />
ikasleari, musikan daukan ezagutza maila egiaztatzeko balio duen proba zorrotz bat<br />
gainditzea galdatzen badio ere, ez dio eskatzen diplomatu-titulu espezifikorik. Eta<br />
gogoan izan behar dugu ordea, unibertsitate-mailako titulu ofizialen katalogoan ez<br />
dagoela lehen zikloko titulurik —musika-hezkuntza espezialitatean maisu-diplomatura<br />
kenduta— bere curriculumean, musikarekin zerikusia duten edukiak jasotzen dituenik.<br />
Alabaina, bosgarren atalburuan ikusiko dugun moduan, goi-mailako araubide bereziko<br />
musika-irakaskuntzei ekiteko —batxilergo-titulua izaki edo ez—, zera da ezinbestekoa:<br />
aurreko hamar ikasturteetan zehar burutu diren musika-irakaskuntza berezituei etekina<br />
atera zaiela eta, aurrerantzean, goi-mailako musika-irakaskuntzak burutu ahal izateko<br />
gaitasun nahiko badela egiaztatzen duen proba espezifiko bat gainditzea.<br />
Honenbestez, zera baieztatu behar dugu: edukiari nahiz antolakuntza akademikoari<br />
dagokienez parekoak diren goi-mailako musika-irakaskuntzak eta tituluak bikoiztea,<br />
zentzugabea dela. Azken batean, artifizialtzat jo daitekeen egoera hau, araubide<br />
bereziko goi-mailako musika-irakaskuntzak irakasten dituzten ikastetxeen eta<br />
irakasleen egungo <strong>erregimen</strong> ez unibertsitarioak bortxatuta sortzen baita. Hau da,<br />
LOGSEk araubide bereziko goi-mailako musika-irakaskuntzei, ondorio guztietarako,<br />
unibertsitate lizentziatu-tituluekiko baliokidetza aitortzen badie ere, zazpigarren eta<br />
zortzigarren atalburuetan ikusteko parada izango dugun legez, aipatu <strong>irakaskuntzen</strong><br />
antolakuntzan ageri da ordea osagairik, unibertsitate-mailakoa ez dena edo unibertsitatesistemako<br />
ereduei gerturatzen ez zaiona: hala nola, oraintsu aipatu ditugun ikastetxeen<br />
antolakuntza eta irakasleak.<br />
105
Nolanahi ere, zalantza izpirik gabe, aurreko ataletan aztertu dugun guztiak adierazten<br />
digu, araubide bereziko goi-mailako musika-ikastetxeak, baita bertan lan egiten duten<br />
irakasleak ere, gaituta daudela: bai musika-hezkuntza espezialitateko maisu izateko<br />
lehen zikloko unibertsitate-irakaskuntzetan, baita historia eta musika-zientzietako nahiz<br />
musikologiako bigarren zikloko unibertsitate-irakaskuntzetan ere irakasten diren eduki<br />
berberak irakasteko. Eta ez hori bakarrik; berebat adierazten digu, gaituta daudela,<br />
etorkizunean musikaren goi-mailako profesionalak izan nahi dutenei, zientifikoki eta<br />
teknikoki erabat trebatzeko.<br />
Izan ere, gaur egun, araubide bereziko goi-mailako musika-irakaskuntzek duten<br />
antolakuntza akademikoak aukera nahikoa ematen du, oinarrizko musikairakaskuntzekiko<br />
osagarriak izan litezkeen ikasketa horiek burutu ahal izateko soilik —<br />
humanitateei buruzkoak, esaterako—, beste goi-mailako ikastetxeetara joan behar izan<br />
gabe —hauen artean, unibertsitateetara—. Eta halaber, aukera ematen du, ikasleak,<br />
unibertsitate lizentziatu titulua lortu nahi duenean, araubide bereziko goi-mailako<br />
musika-irakaskuntzak burutuz sakontasunez ikasi dituen musikari buruzko edukiak ez<br />
baztertzeko eta unibertsitatean errepikatu behar ez izateko 141 .<br />
Hortaz, ezinbestekoa da, zentzurik ez duen goi-mailako musika-<strong>irakaskuntzen</strong><br />
bikoiztasun hau ekiditearren, irakaskuntza hauen antolakuntza birformulatzea. Jakina,<br />
honetarako proposamenik ez da falta. Bada, zazpigarren eta bederatzigarren<br />
atalburuetan ñabarki aztertzeari utzi gabe, uneotan aipatu baino ez, azken hamarkadan,<br />
funtsean, bi proposamen nagusi mahai gaineratu izan direla. Honatx: goi-mailako<br />
musika-irakaskuntza berezituak unibertsitatean integratzearen aldekoa bata; eta, goimailako<br />
musika-irakaskuntza berezituak unibertsitatetik at, autonomiazko <strong>erregimen</strong><br />
baten arabera antolatzearen aldekoa, bestea.<br />
III.2. Espainiatik kanpo lortutako goi-mailako musika-tituluen balioa<br />
Espainiar Estatua Europar Batasunean sartzearekin batera, goi-mailako irakaskuntza<br />
ukituko duten zenbait politika komunitario aintzat hartu beharko da: funtsean, hezkuntza<br />
141 Iritzi berekoa da PERELLÓ, V. . Halaber, ikuspegi ekonomiko batetik, zera gehitzen du: “(...) la<br />
duplicación de titulaciones académicas de similares contenidos, debería evitarse en orden a una más<br />
adecuada optimización de los recursos”. Ikus “La enseñanza musical...”, 96 orrian aipatua.<br />
106
politika eta pertsonen joan-etorrietarako askatasuna, hain zuzen ere. Bada, seigarren<br />
atalburuan xehetasun osoz aztertuko dugunez, aipatu politiken elkar ekintzak nola<br />
eragiten duen, ondorio guztietarako unibertsitate-mailako lizentziatu-tituluen baliokide<br />
diren goi-mailako musika-tituluetan, atal honetan, lehenengoz, aipamen labur bat baino<br />
ez diogu eginen, politika horien elkar ekintzak, unibertsitate-mailako musika-tituluetan<br />
duen eraginari. Izan ere, Europar Batasuneko kide-Estatu batetako hezkuntza-sistemari<br />
jarraiki, hiritar komunitario batek lortutako goi-mailako musika-titulu orori, espainiar<br />
hezkuntza-sistemak efektu berberak aitortzen dizkio (A).<br />
Bestalde, Europar Batasuneko hezkuntza politikaren kariz, ikasle komunitarioen joanetorria<br />
areagotu egin dela ukaezina da. Baina halaber, agerikoa da, Europar<br />
Batasunekoak ez diren atzerriko ikasleen mugimendua ere nabarmenki hazi dela. Beraz,<br />
bigarrenez, zera aztertuko dugu: Europar Batasunean eta Europar Batasunetik at dauden<br />
herrialdeetako hezkuntza-sistemen arabera eskuratutako goi-mailako musika-tituluei,<br />
espainiar hezkuntza-sistemak, zein efektu aitortzen dizkien: akademikoak, profesionalak<br />
ala biak (B).<br />
A) Europar Batasunean lortutako tituluen onarpen profesionala<br />
Seigarren atalburuan ñabarki aztertuko dugun gai honen aurrerapen gisa, uneotan labur<br />
labur, zera adierazi behar dugu: 1754/1998 Errege Dekretua onartu ostean 142 , Espainian,<br />
erregulatutako profesio bihurtuko dela musika-irakaskuntza ofizialen musika-irakasle<br />
lanbidea. Bada, mota guztietako goi-mailako musika-tituluei dagokienez, ondorioak<br />
hauexek izanen dira: Europar Batasuneko kide-Estatu batean eskuratutako musikatitulu<br />
bat daukan biztanle komunitario orok, kide-Estatu horretan, aipatu tituluak<br />
egikaritzea gaituko liokeen lanbidea —musika-irakaskuntza ofizialen irakaslearena—<br />
Espainian ere egikaritzerik izango duela. Eta hori egin ahal izango du, Espainian<br />
profesio hori burutzeko gaituko lukeen titulua lortu duenaren baldintza berdinetan.<br />
Noski, horretarako, beharrezkoa izango da, titulua lortu den kide-Estatuan ere<br />
erregulatuta egotea Espainian burutu nahi den profesioa.<br />
142 Ikus 1754/1998 Errege Dekretua, uztailaren 31koa (abuztuaren 7ko BOEn). Errege Dekretu honek,<br />
Direktibon transposizioa egiten du espainiar ordenamendu juridikora: 95/43/CE eta 97/38/CE<br />
Direktibena, hain zuzen ere. Halaber, Errege Dekretu biren eranskinak aldatuko ditu: alegia, 1665/1991<br />
eta 1396/1995 Errege Dekretuenak.<br />
107
Honetara, espainiar Estatuan, non eta nola eskura liteke musika-irakaskuntza ofizialen<br />
irakasle-lanbidea egikaritzeko gaituko lukeen titulu hori? Bada, gaur egun, bideok<br />
jarraituz lortu ahal izango litzateke: nagusiki, musika-irakaskuntza ofizialak burutuz,<br />
unibertsitate-mailakoak ez diren goi-mailako musika-ikastetxeetan; alegia, zazpigarren<br />
atalburuan aztertzeko aukera izanen dugun legez, goi-mailako musikakontserbatorioetan<br />
eta baimendutako goi-mailako ikastetxe pribatuetan. Alabaina,<br />
aurreko ataletan egiaztatu dugu, aipatu titulua eskura litekeela ere unibertsitatean. Ezen,<br />
historia eta musika-zientzietan zein musikologian lizentziatu-tituluak erdietsiz ere<br />
egikari liteke musika-irakaskuntza ofizialen irakasle-lanbidea.<br />
Honenbestez, 1754/1998 Errege Dekretua onartu ostean, biztanle komunitario batek ez<br />
du kide-Estatu batean eskuratutako titulua homologatu beharko, bere helburua soilik<br />
ondokoa baldin bada: espainiar hezkuntza-sistemak titulu horri ondorio profesionalak<br />
aitortzea, araubide bereziko musika-irakaskuntza ofizialen irakasle bezala jardun ahal<br />
izateko. Nahikoa izanen da 1665/1991 Errege Dekretuak araututako prozedura<br />
jarraitzea. Gainera, biztanle komunitario batek, Europar Batasuneko kide-Estatu batean<br />
lortutako titulu bat profesionalki onar diezaioten jarraitu beharreko prozedura —eta<br />
seigarren atalburuan ikusiko duguna— arinagoa eta laburragoa denez, titulu berbera<br />
homologatzeko jarraitu beharko duen eta segidan ikusiko dugun prozeduraren aldean,<br />
litekeena zera da: tituluari soilik ondorio profesionalak aitortzearen aldeko aukera<br />
egitea 143 .<br />
B) Europar Batasunean eta Europar Batasunetik at lortutako tituluen homologazioa eta<br />
baliozkotzea<br />
Europar Batasunean lortutako goi-mailako titulu baten baliokidea Espainian,<br />
unibertsitate-mailako titulu bat denean, homologazioaren ikuspegitik atzerrikotzat<br />
jotzen den titulu horrek Espainian balio ofiziala nahiz ondorio akademikoak eduki<br />
143 Alegia, bai 86/1987 Errege Dekretuak, urtarrilaren 16koak (urtarrilaren 23ko BOEn) nahiz aipatu<br />
araua indargabetzen duen 285/2004 Errege Dekretuak, otsailaren 20koak (martxoaren 4ko BOEn)<br />
arautzen dutenaren aldean ere. Honetara, 1665/1991 Errege Dekretuak gehienez lau hilabeteko epea<br />
ezartzen du titulua profesionalki aitortzeko eskabidea ebazteko (12.1 art.). 86/1987 Errege Dekretuak (5-<br />
11 art.ak) baita 285/2004 Errege Dekretuak ere (15 art.), gehienez sei hilabetetako epea. Halaber ikus,<br />
285/2004 Errege Dekretuaren 21 art.; izan ere, aipatu xedapenean, aurrerago ikusiko dugun bezala,<br />
biztanle komunitarioei homologazio prozedura erraztea helburu duten aurreikuspen espezifikoak jasotzen<br />
dira.<br />
108
ditzan, salbuespenak salbu, 285/2004 Errege Dekretuak arautzen dituen prozedurak<br />
jarraituko dira. Eta prozedura berberak erabiliko dira, biztanle komunitario batek —<br />
espainiarrak barne— baita atzerritarra denak ere, atzerrian lortutako goi-mailako titulu<br />
edo ikasketa bat homologatu edo baliozkotu ahal izateko.<br />
Nolanahi ere, esan dugun moduan, badago salbuespenik. Honela, atzerriko unibertsitatemailako<br />
titulua edo ikasketa, Espainiako, Alemaniako edo Italiako hezkuntza-sistemen<br />
arabera lortu edo egin denean, zenbait kasuetan ez da beharrezkoa izanen 285/2004<br />
Errege Dekretuak arautzen duen prozedura jarraitzea. Izan ere, Estatu horietan lortutako<br />
tituluei edo eginiko ikasketei ondorio akademikoak aitortu ahal izateko, aipatu<br />
Estatuekin Espainiak izenpetuta dituen aldebiko Komenio zehatzak daude. Haatik,<br />
Espainian, Alemanian edo Italian lortu edo egin den unibertsitate-mailako titulu edo<br />
ikasketa bati ondorio akademikoak aitortzeak, ez lekarke, inolaz ere, ondorio<br />
profesionalen onarpenik.<br />
Zertarako balio du orduan aipatu Komenioei jarraiki lortuko litzatekeen onarpen<br />
akademikoak? Bada, oro har, Espainian, Alemanian edo Italian unibertsitate-mailako<br />
titulu bat lortu edo ikasketa bat burutu duenari, Estatu horietako batean ikasten jarrai<br />
dezan, erraztasunak emateko 144 .<br />
Azken finean, goi-mailako tituluei zein ikasketei soilik ondorio akademikoak aitortzeko<br />
dagoen aukera hori, seigarren atalburuan jorratuko dugun tituluen onarpen<br />
profesionalaren eta uneotan aztertzen ari garen goi-mailako tituluen nahiz ikasketen<br />
144 Alemaniari dagokionez, ikus 1994ko azaroaren 14ko Komenioa (1995eko maiatzaren 24ko BOEn<br />
argitara emana), ondoko Akordioek aldatzen dutena: 1995ko azaroaren 27ko eta 1996ko urriaren 28ko<br />
Akordioek (1996ko azaroaren 29ko BOEn). Bada, Espainiak Alemaniarekin izenpetutako aldebiko<br />
Komenio hau goi-mailako ikasketei nahiz gradu akademikoei baliokidetza akademikoa onartzeari<br />
buruzkoa da eta hiru aukera aurreikusten ditu: 1) Goi-mailako ikastetxe batean burututako ikasketen eta<br />
azterketen onarpena, ondoren ikasketa horiek dagokion herrialdean egiten jarraitu ahal izateko. 2) Gradu<br />
akademikoen baliokidetza akademikoa deklaratzea, ondoren dagokion herrialdeko goi-mailako ikastetxe<br />
batean datozen ikasketak egin ahal izateko, horretarako inolako azterketa osagarririk gainditu behar izan<br />
gabe; dena dela, baliokidetza deklarazio honek ez du lanbidea “effectus civilis” egikaritzeko eskubiderik<br />
ematen. Eta, 3) Doktore graduaren elkar onarpena, ondorio akademikoetarako; baliokidetza deklarazio<br />
honek ere ez du lanbidea “effectus civilis” egikaritzeko eskubiderik ematen. Italiaren kasuan berriz, ikus<br />
1999ko uztailaren 14ko Komenioa (2000ko azaroaren 18ko BOEn). Goi-mailako titulu eta ikasketak<br />
soilik akademikoki aitortzearren, Espainiak Italiarekin izenpetutako aldebiko Komenio honek, hiru<br />
aukerok aurreikusten ditu: 1) Unibertsitate-tituluen nahiz gradu akademikoen aitorpena —ondorio<br />
profesionalik onartu gabe—, dagokion herrialdean ikasketak egiten jarraitu ahal izateko. 2) Ikasketen eta<br />
azterketen onarpena, dagokion herrialdean ikasketak egiten jarraitu ahal izateko. Eta, 3) doktore tituluen<br />
elkar onarpena ondorio akademikoetarako —ondorio profesionalik aitortu gabe—.<br />
109
homologazio sistemaren bide osagarri bat baino ez litzateke. Halaber, neurri batean,<br />
285/2004 Errege Dekretuak ikasketen baliozkotze bezala definitzen duenari hurbilduko<br />
litzaioke 145 .<br />
Aipatu Komenioak ezarri ahal izateko ordea, ez dago arau espezifikorik. Ondorioz, era<br />
ordeztaile batean, 2005eko martxoaren 1etik aurrera, 285/2004 Errege Dekretuak<br />
Europar Batasuneko hiritarrentzat aurreikusten duen prozedura —eta geroxedago<br />
ikusiko duguna— hartuko litzateke erreferentzia gisa 146 .<br />
Bada, salbuespen hauek kenduta, gainerako kasuetan, biztanle komunitario batek<br />
atzerrian lortutako goi-mailako titulu bat 147 homologatzeko, 285/2004 Errege Dekretuak<br />
arautzen duen prozeduretara jo beharko du —edo aipatu Errege Dekretuko zenbait<br />
aspektu eta prozedura indarrean sartu bitartean, baita kasu batzuetan 86/1987 Errege<br />
Dekretura ere irangankorki—. Dena dela, azpimarratu beharra dago, 285/2004 Errege<br />
Dekretuak dakartzan berrikuntzen artean, Europar Batasuneko kide-Estatuetan lortutako<br />
tituluei zuzenduta dagoen aurreikuspen espezifiko bat legokeela. Aurreikuspen honek,<br />
hain zuzen ere, Europar Batasuneko kide-Estatu batean lortutako tituluak<br />
homologatzeko prozedura erraztea du helburu 148 .<br />
145 Honetara, 285/2004 Errege Dekretuko 3.c art.ak zera xedatzen du: “A efectos de este Real Decreto, se<br />
entiende por: c) Convalidación: el reconocimiento oficial de la validez a efectos académicos de estudios<br />
superiores realizados en el extranjero, hayan finalizado o no con la obtención de un título, respecto de<br />
estudios universitarios españoles parciales, que permitan proseguir dichos estudios en una universidad<br />
española”.<br />
146 Ikus 285/2004 Errege Dekretuko 21 art. . Prozedura hau atzerritar batek jarraitu beharko lukeena baino<br />
errazagoa da, zenbait izapide ez baita bete behar. Halaber, ikus 1830/2004 Errege Dekretua, abuztuaren<br />
27koa (abuztuaren 31ko BOEn), 285/2004 Errege Dekretuko artikulu zehatz batzuk (hots, 1.b, 3.b, 10-12,<br />
13.b, 18-21 art.ak eta hirugarren xedapen gehigarria) indarrean sartzeko epe berri bat ezartzen duena (ikus<br />
artikulu bakarra). Izan ere, geroratze hau gertatu izan ez balitz, 285/2004 Errege Dekretuko 21 art.ko<br />
prozedura (II.kapituluko 2. sekzioakoa), 285/2004 Errege Dekretuak arautzen dituen beste prozedurekin<br />
batera (II.kapituluko 1. sekziokoa eta III.kapitulukoa, alegia), 2004ko irailaren 5etik aurrera indarrean<br />
egongo zatekeen. Beraz, honek esan nahi du, 2005eko otsailaren 28ra arte, iragankorki, 86/1987 Errege<br />
Dekretuak arautzen duen prozedura jo beharko litzatekeela.<br />
147 285/2004 Errege Dekretuko 3.d) art.ak honela definitzen du atzerriko goi-mailako titulua:“Cualquier<br />
título, certificado o diploma con validez oficial, acreditativo de la completa superación del<br />
correspondiente ciclo de estudios superiores, incluido, en su caso, el período de prácticas necesario para<br />
su obtención, expedido por la autoridad competente de acuerdo con la legislación del Estado al que<br />
pertenezcan dichos estudios”.<br />
148 Europar Batasuneko kide-Estatu batean eskuratutako titulua homologatzeko prozedura (eta arestian<br />
esan bezala, 1830/2004 Errege Dekretuak ezartzen duen epe berriaren arabera, 2005eko martxoaren 1etik<br />
aurrera indarrean egongo dena) 285/2004 Errege Dekretuko 21 art.ak arautzen du, zera xedatuz:<br />
“Homologación a grado académico. Cuando se solicite la homologación de un título correspondiente a<br />
enseñazas realizadas conforme a sistemas educativos de países de la Unión Europea, a un grado<br />
110
Bestalde, azpimarragarria da, 285/2004 Errege Dekretuak taxutzen duen homologaziosistema<br />
berriak, homologazioaren ulermenaren aldaketa dakarrela. Alegia, tituluak edo<br />
ikasketak homologatzeak ez du galdatzen, heziketa-egitarauen deiturak edo edukiak<br />
berberak izan daitezela. Hala balitz, homologazio-eskabide gehienak ukatu egingo<br />
bailirateke. Aitzitik, tituluak edo ikasketak homologatu ahal izateko, nahikoa da<br />
heziketak euren artean baliokideak izatea.<br />
académico español, se seguirá el procedimiento recogido en la sección 2ª del capítulo II de este Real<br />
Decreto. La resolución de homologación tendrá en cuenta únicamente los criterios establecidos en los<br />
apartados 1.c) y 2 del artículo 19”. Hau da ondokoa xedatzen du 19.1.c)art.ak: “La correspondencia<br />
entre el grado académico de los estudios conducentes a la obtención del título extranjero y el<br />
correspondiente grado académico español al que se solicita la homologación; eta zera gehitzen du<br />
19.2art.ak: “Para la homologación al grado académico español de Licenciado, Arquitecto o Ingeniero, el<br />
título extranjero debe permitir en el país de procedencia el acceso a estudios de posgrado”. Ildo beretik,<br />
halaber, 285/2004 Errege Dekretuaren zioen azalpenak zera dio: “Simplificar la homologación de los<br />
títulos expedidos en Estados miembros de la Unión Europea a los títulos y grados españoles, cuando el<br />
solicitante cuente con el reconocimiento de los efectos profesionales de su titulación, es una vía que este<br />
Real Decreto deja abierta, para ir avanzando en la medida que el derecho comunitario lo vaya<br />
estableciendo. De este modo se favorece la movilidad europea no sólo en el plano profesional, sino en el<br />
ámbito académico”. Honetara, une hauetan gogora ekarri behar dugu, 285/2004 Errege Dekretu<br />
egitasmoak biztanle komunitarioek Europar Batasuneko kide-Estatu batean lortutako tituluak<br />
homologatzeko prozedura bat arautzen zuela, honela: “Cuando el interesado haya obtenido en España<br />
reconocimiento profesional de un título extranjero de educación superior, podrá solicitar, en los casos en<br />
que el acceso a esa profesión esté vinculada a la posesión de un título concreto del Catalogo de Títulos<br />
Universitarios Oficiales, la homologación al título español de que se trate. Cuando el acceso a esa<br />
profesión no esté vinculado a un título concreto de los establecidos en el citado Catálogo Oficial, el<br />
reconocimiento profesional permitirá al interesado solicitar la homologación al grado académico que<br />
corresponda. En ambos casos, la homologación no exigirá más requisitos que el previo reconocimiento<br />
profesional del título extranjero de educación superior”. Haatik, Estatu Kontseiluak, zera iritzi zuen<br />
homologazio prozedura automatiko honi buruz (ikus 2004ko otsailaren 5ean emaniko Irizpena, 78/2004<br />
zenbakidun espedientea):<br />
“En otro orden de cosas, es importante destacar que este artículo 22.2 del proyecto establece una suerte<br />
de homologación automática de los títulos de la Unión Europea con los títulos españoles, que sólo<br />
exigirán el previo reconocimiento profesional del título, sin necesidad de seguir el procedimiento<br />
establecido con carácter general para la homologación de títulos. Realmente, no se entienden bien las<br />
razones de esta regulación, pues la normativa comunitaria siempre ha distinguido nítidamente entre el<br />
reconocimiento profesional de títulos, que es una consecuencia derivada de la libre prestación de<br />
servicios, y la homologación de títulos, derivada de la armonización de criterios académicos, sin que en<br />
ningún momento se hayan vinculado necesariamente ambos planos. Además, una vez obtenido el<br />
reconocimiento profesional del título, en principio no es necesaria su homologación para el ejercicio de<br />
dicha profesión, salvo que se pretenda a otros efectos, por ejemplo, los académicos, supuesto en el que,<br />
lejos de concederla automáticamente, sería preferible contrastar que existen los requisitos académicos<br />
mínimos para dicha homologación a través del procedimiento regulado con carácter general en este<br />
proyecto de Real Decreto (o, si acaso, en otro de carácter más simplificado). Por ello, el Consejo de<br />
Estado entiende que debería reconsiderarse la homologación prevista en el artículo 22.2 del proyecto de<br />
Real Decreto, salvo, naturalmente, para aquellos supuestos en que el derecho comunitario así la<br />
impusiera al regular procedimientos concretos de homologación de títulos o al armonizar mediante<br />
Directivas los requisitos para la obtención de determinados títulos en el ámbito europeo”.<br />
Bada, Estatu Kontseiluaren Irizpenari jarraiki, gaur egun 285/2004 Errege Dekretuak ez du arautzen gisa<br />
horretako homologazio prozedura automatikorik —arestian aipatu Errege Dekretuaren zioen azalpenean,<br />
prozedura horri ateak zabalik uztez zaizkiola esaten den arren—.<br />
111
Halaber, 285/2004 Errege Dekretuak badakar beste berrikuntza bat: tituluak<br />
homologatzeko bigarren aukera bat arautzen du. Izan ere, sarritan, lan egin ahal izateko,<br />
titulu akademiko baten jabe izatea galdatzen da. Hortaz, titulu akademiko hori lortzeko<br />
erraztasunak ematearren, homologazio aukera biok aurreikusten dira 285/2004 Errege<br />
Dekretuan: bata, unibertsitate-titulu ofizialak zerrendatzen diren katalogoko titulu bati<br />
homologatzea; bestea berriz, LOUren 37 art.an aurreikusitako gradu akademiko bati<br />
homologatzea 149 . Hain zuzen ere, bigarren homologazio-bidea da aipatu Errege<br />
Dekretuak dakarren berrikuntza. Homologazio eskabideei azkarrago erantzutea xede<br />
duen aukera honek —1830/2004 Errege Dekretuaren ondorioz ordea, 2005eko<br />
martxoaren 1era arte indarrean sartuko ez litzatekeena— 150 ordura arte gaiari buruz<br />
indarrean zegoen <strong>erregimen</strong> <strong>juridikoa</strong> nabarmenki aldatuko du 151 .<br />
149 Honetara, 285/2004 Errege Dekretuko 1 art.ak zera dio:<br />
“Este Real Decreto regula:<br />
a) Las condiciones y el procedimiento para la homologación de títulos de educación superior, obtenidos<br />
conforme a sistemas educativos extranjeros, a los correspondientes títulos españoles del Catálogo de<br />
títulos universitarios oficiales a que se refiere el artículo 34 de la Ley 6/2001, de 21 de diciembre, de<br />
Universidades, o a aquellos que pudieran sustituirlos en virtud del artículo 88 de la citada Ley.<br />
b) Las condiciones y el procedimiento para la homologación de títulos de educación superior, obtenidos<br />
conforme a sistemas educativos extranjeros, a los grados académicos de Diplomado Universitario,<br />
Arquitecto Técnico, Ingeniero Técnico, Licenciado, Arquitecto, Ingeniero y Doctor, a que se refiere el<br />
artículo 37 de la Ley 6/2001, de 21 de diciembre, de Universidades, o a aquellos que pudieran<br />
sustituirlos en virtud del artículo 88 de la citada Ley”.<br />
Eta 3 art.ak berriz, aipatu homologazio-sistema bakoitza definitzen du, honela:<br />
“A efectos de este Real Decreto, se entiende por:<br />
a) Homologación a un título del Catálogo de títulos universitarios oficiales: el reconocimiento oficial<br />
de la formación superada, para la obtención de un título extranjero, como equivalente a la exigida<br />
para la obtención de un título español de los incluidos en el citado catálogo.<br />
b) Homologación a grado académico de aquellos en los que se estructuran los estudios universitarios en<br />
España: el reconocimiento oficial de la formación superada para la obtención de un título<br />
extranjero, como equivalente a la exigida para la obtención de un grado académico inherente a<br />
cualquiera de los niveles en que se estructuran los estudios universitarios españoles y no a un título<br />
concreto”.<br />
150 Arestian esan bezala, 1830/2004 Errege Dekretuak, 285/2004 Errege Dekretuko zenbait artikulu<br />
indarrean sartzeko epe berri bat ezartzen du, sei hilabetez atzeratuz euren indarrean sartzea. Hain zuzen,<br />
geroratze hori honela bidezkotzen du 1830/2004 Errege Dekretuko zioen azalpenak: “En cuanto al<br />
procedimiento de homologación a grados académicos de los establecidos en el artículo 37 de la Ley<br />
Orgánica 6/2001, de 21 de diciembre, de Universidades, la conveniencia de su aplazamiento viene<br />
determinada por el hecho de que aún no se ha desarrollado dicho artículo mediante los oportunos reales<br />
decretos que regulen la estructura de las enseñanzas universitarias y los estudios universitarios de grado<br />
y postgrado. No parece adecuado poner en funcionamiento los mecanismos conducentes a la<br />
homologación de grado con carácter general, sin que previamente se haya definido y estructurado<br />
convenientemente esta figura con la dimensión que le otorga la Ley Orgánica 6/2001, de 21 de<br />
diciembre, que introduce un concepto substancialmente distinto del que hasta hoy se le ha venido siendo<br />
asociado”.<br />
112
Oraindaino esan dugun guztiaren arabera beraz, 285/2004 Errege Dekretuak arautzen<br />
dituen prozedurak bakar-bakarrik jarraitu ahal izango dira: atzerrian lortutako goimailako<br />
musika-titulu bat homologatu daitekeenean, Espainian, goi-mailako zenbait<br />
musika-irakaskuntza orokor burutu ostean lor daitezkeen tituluekin edo graduekin.<br />
151 Estatu Kontseiluak, 285/2004 Errege Dekretu egitasmoa aztertu ondoren, 2004ko otsailaren 5ean<br />
Irizpena eman zuen aho batez (78/2004 zenbakidun espedientea). Alabaina, Estatu Kontseiluaren aburuz,<br />
Errege Dekretuak badakar arazo garrantzitsu bat: hots, atzerriko tituluak LOUren 37 art.ak aurreikusitako<br />
gradu akademikoekin homologatzeko aukera arautzea. Izan ere, 285/2004 Errege Dekretuak,<br />
homologazio-bide hori aurreikusiaz, kategoria instituzional berri bat sortzen du, Unibertsitateen Lege<br />
Organikoak hirugarren zikloko ikasketei ekiteko aukera bezala soilik arautzen duena, eta ez ordea, kasu<br />
guztietan erabiltzeko. Gainera, Estatu Kontseiluaren aburuz, gisa horretako kategoria berri baten sorrerak<br />
Lege-lerruna galdatuko luke. Alegia, LOUk ahalmen erregelamendugileari goi-mailako atzerriko tituluak<br />
homologatzeko baldintzak arautzeko ahalmena esleitzen dio eta ez ordea, ondorio akademikoak nahiz<br />
profesionalak aitortzen dituzten figura berriak sortzekoa. Dena dela, Estatu Kontseiluaren iritziz, aipatu<br />
homologazio-bidea LOUk taxutzen duen unibertsitate-sistemaren funtzionamenduarekin bat etor liteke,<br />
beti ere, bakar-bakarrik, ondorio akademikoak aitortuko balitu; hau da, Espainian goi-mailako<br />
unibertsitate-ikasketak egiten jarraitzeko aukera emango balu, eta inolaz ere, lan egiteko aukera. Beraz,<br />
zera dio hitzez hitz Estatu Kontseiluak aipatu Irizpeneko laugarren atalean:<br />
“El problema más importante que plantea el proyecto es la denominada homologación de los títulos<br />
extranjeros con los grados académicos españoles enumerados en el artículo 37 de la Ley 6/2001, de 21 de<br />
diciembre, de Universidades (Diplomado universitario, Arquitecto Técnico, Ingeniero Técnico,<br />
Licenciado, Ingeniero, Arquitecto o Doctor). En la memoria justificativa se explica que esta previsión<br />
tiene por objeto "que titulados extranjeros en especialidades que no tenían una correspondencia en<br />
España puedan obtener homologación de su formación universitaria con los efectos que en el sistema<br />
español se le otorga al grado académico siempre que se cumplan los requisitos de nivel académico exigido<br />
para el acceso, de duración de la formación, de correspondencia de nivel académico de los estudios<br />
conducentes a la titulación extranjera. Se da respuesta así a quienes necesitan contar con un grado<br />
académico homologado para desempeñar un trabajo en el que no se requiere titulación específica o para<br />
continuar estudios en España". Se trata, sin duda, de una innovación de gran calado, que modifica<br />
sustancialmente el régimen jurídico actualmente vigente en la materia. A través de esta previsión<br />
normativa se está creando una nueva figura con efectos profesionales y académicos —la de "diplomado",<br />
"licenciado", "ingeniero" y "arquitecto", a secas, sin referencia a titulación específica alguna—, que el<br />
proyecto de Real Decreto denomina "grado académico", a pesar de esta categoría institucional, con tal<br />
denominación y efectos, no está contemplada en la Ley Orgánica 6/2001, de 21 de diciembre, de<br />
Universidades, salvo para el acceso a tercer ciclo. En realidad, la genérica remisión a la potestad<br />
reglamentaria que se realiza en el artículo 36.2.b) de la mencionada Ley Orgánica, permite regular las<br />
"condiciones de homologación de títulos extranjeros de educación superior", pero en ningún caso habilita<br />
para introducir nuevas figuras institucionales, con plenos efectos no sólo académicos sino también<br />
profesionales, cuya conveniencia, por más que pudiera encontrarse justificada en la necesidad de<br />
potenciar la movilidad e integración de la población extranjera, debe ser discutida en sede parlamentaria<br />
a través de una norma con rango de ley, sin que pueda solventarse a través del ejercicio de la potestad<br />
reglamentaria. Otra cosa es que esta pretendida "homologación a grado académico" se circunscriba a un<br />
reconocimiento del título extranjero "a los solos efectos académicos", es decir, para continuar los estudios<br />
universitarios superiores en España (normalmente de postgrado), tratando así de dar cobertura jurídica a<br />
lo que, de hecho, ya vienen haciendo un buen número de estudiantes extranjeros, en ocasiones con no<br />
pocos problemas, y que puede admitirse pacíficamente dentro de las reglas de funcionamiento del sistema<br />
universitario español. Desde esta perspectiva, puede mantenerse la regulación proyectada siempre que se<br />
diga expresamente en el artículo 3.2, 18 y 21 que la homologación a grado académico "sólo tendrá efectos<br />
académicos y en ningún caso habilitará para el ejercicio de la profesión para la que legalmente se exija<br />
dicho grado" ”.<br />
Honenbestez, badakigu kasu hauetan Estatu Kontseiluaren Batzorde Iraunkorrari kontsulta egitea<br />
derrigorrezkoa dela. Alabaina, aipatu organoak emaniko irizpena ez da loteslea, eta Gobernuak ez darrai,<br />
gai honetan bederen, Estatu Kontseiluaren iritzia. Hortaz, 285/2004 Errege Dekretuak arautzen dituen bi<br />
homologazio-prozedurei jarraiki homologatzen diren goi-mailako atzerriko tituluei, ondorio berberak<br />
aitortzen zaizkie; hots, espainiar titulu edo gradu akademiko homologoak onartuko lituzkeen berberak<br />
(285/2004 Errege Dekretuko 4 art.).<br />
113
Honetara, historia eta musika-zientzietako lizentziatu-titulua, 1497/1987 Errege<br />
Dekretuko lehenengo xedapen gehigarrian jasotzen den unibertsitate-titulu ofizialen<br />
katalogoko osagai denez 152 , atzerrian lortutako goi-mailako musika-titulua berekin<br />
homologatu liteke. Orobat, aipatu katalogoko osagai diren geografia eta historiako nahiz<br />
filosofia eta letretako lizentziatu-tituluekin homologatu liteke atzerriko goi-mailako<br />
musika-titulua, lizentziatura horien espezialitatea delako musikologia.<br />
Aitzitik, seigarren atalburuan ikusteko parada izanen dugu, atzerrian eskuratutako goimailako<br />
musika tituluaren homologoa Espainian, unibertsitate-mailako titulu bat edo<br />
ikasketa bat ez denean, homologatu nahi den atzerriko tituluak edo ikasketak Espainian<br />
balio ofiziala nahiz ondorio akademikoak eduki ditzan, 104/1988 Errege Dekretuak<br />
arautzen duen prozedura jarraitu beharko dela.<br />
Halaber, 285/2004 Errege Dekretuak ezartzen duen homologazio-sistema bikoitzaren<br />
arabera, atzerrian lortutako goi-mailako musika-titulu bat, Espainiar hezkuntzasistemaren<br />
arabera eskuratutako lizentziatu nahiz doktore-tituluekin homologatzeko<br />
aukera egongo da ere. Ezen, LOCEk aurreikusten du, besteak beste, lizentziatu-titulu<br />
batek gaituko lukeela araubide bereziko musika-<strong>irakaskuntzen</strong> irakasle bezala<br />
jarduteko 153 .<br />
Honenbestez, atzerrian eskuratu den titulu bat edo eginiko ikasketa bat homologatu edo<br />
baliozkotu ahal izateko, ezinbestekoa izanen da aipatu titulua edo ikasketa ofiziala<br />
izatea 154 . Bada, kasuan kasu, homologazio ala baliozkotze eskabidea aurkeztu 155 , eta<br />
152 Gogoratu LOUren 34 art.ak aipatzen duen Katalogoa ez duela oraindik Gobernuak onartu eta<br />
ondorioz, iragankorki, 1497/1987 Errege Dekretuak ezarritakoa dagoela indarrean, unibertsitate<strong>irakaskuntzen</strong><br />
egitura ezartzen duen eta graduko unibertsitate-ikasketa ofizialak arautzen dituen 55/2005<br />
Errege Dekretuaren lehenengo xedapen gehigarriaren arabera.<br />
153 Ikus LOCEko hamabigarren xedapen gehigarriko hirugarren atala. Aitzitik, xedapen berberarekin bat,<br />
ez luke gaituko araubide bereziko musika-irakaskuntza ofizialak irakasteko, ez musika-hezkuntzako<br />
espezialitatean maisu diplomatu-tituluarekin homologatzeak —unibertsitate-tituluen katalogo ofizialeko<br />
osagai denak— ez eta, orokorrean, diplomatu-tituluarekin homologatzeak ere.<br />
154 Hala ondoriozta daiteke contrario sensu, 285/2004 Errege Dekretuko 5.2.a) art. tik. Orobat, 86/1987<br />
Errege Dekretua ezartzen zuen otsailaren 11ko ECD 272/2002 Aginduak (otsailaren 15eko BOE) zera<br />
zioen (5.a xedapena): “Los documentos expedidos en el extranjero deberán ajustarse a los requisitos<br />
siguientes: a) Deberán ser oficiales y estar expedidos por las autoridades competentes para ello, de<br />
acuerdo con el ordenamiento jurídico del país de que se trate”. ECI 3686/2004 Aginduak, azaroaren<br />
3koak (azaroaren 15eko BOEn), 2002ko Agindua indargabetu egin duen arren, ECI 3686/2004 Aginduko<br />
5.a) xedapenaren edukia, indargabetutako Aginduaren 5.a) xedapenaren berdina da.<br />
114
formazko nahiz edukizko 156 baldintza oro betetzen delarik, Hezkuntza Ministerioko<br />
organo eskudunak dagokion espedientea ebatzi beharko du, gehienez sei hilabetetako<br />
epean. Honetara, homologazio espedienteetan, aipatu espedientea ebatzi ahal izateko<br />
aintzat hartuko da ikasleak atzerrian jaso duen heziketa 157 . Baliozkotze espedienteetan<br />
berriz, Unibertsitateen Koordinazio- Kontseiluak kasuan kasu finkatutako irizpideei so<br />
egin beharko zaie 158 .<br />
Zeintzuk dira atzerriko goi-mailako titulu edo ikasketa bat homologatzearen ondorioak?<br />
Bada, espainiar titulu edo gradu akademiko homologoak ondorio akademiko eta<br />
profesionalak aitortzen baditu, atzerriko tituluari ere ondorio berberak onartuko<br />
zaizkiola 159 .<br />
Noski, ezin dugu zera ahantzi: bigarren hezkuntzako ikastetxe publiko zein pribatuetan<br />
araubide orokorreko musika-irakaskuntzak irakatsi ahal izateko, beti galdatuko dela<br />
espezializazio didaktikoko titulua edukitzea 160 . Eta bigarren hezkuntzako irakasleen<br />
kidegoetan sartzeko bereziki, derrigorrezkoa izanen dela titulu horren jabe izatea.<br />
Alabaina, ikastetxe publikoetan zein baimendutako pribatuetan, araubide bereziko<br />
musika-<strong>irakaskuntzen</strong> irakasle bezala jardun ahal izateko aukerari dagokionez, gaur<br />
egun, 1318/2004 Errege Dekretuaren aldaketen ostean, beharrezkoa ez bada ere<br />
155 Bata ala bestea aurkeztu behar da 285/2004 Errege Dekretuko 24.2 art.rekin bat.<br />
156 Hain zuzen ere, edukizko baldintzei aipamen egiten zaie 285/2004 Errege Dekretuaren 17 art.an.<br />
Bertan, homologazio eskabideei dagokienez, aipatu homologazioa lortu ahal izateko burutu beharreko<br />
heziketa-osagarriak arautzen dira.<br />
157 Ikus 285/2004 Errege Dekretuko 9 art. .<br />
158 Ikus 285/2004 Errege Dekretuko 23 art. .<br />
159 Ikus 285/2004 Errege Dekretuko 4 art. . Dena dela, gogoratu gai honi buruz, Estatu Kontseiluaren<br />
iritzia zein (ikus arestian aipatu Irizpena, 2004ko otsailaren 5ekoa, 78/2004 zenbakidun espedientea).<br />
Bestalde, 86/1987 Errege Dekretuaren 1 art.ri so egiten badiogu, erraz ohar gaitezke, aipatu arauak<br />
aurreikusten zituen homologatzeko aukerak eta homologazioari aitortzen zizkion ondorioak,<br />
mugatuagoak zirela 285/2004 Errege Dekretuak gaur egun aurreikusten eta aitortzen dituenekin alderatuz;<br />
alegia: “La homologación de títulos extranjeros (...) supone el reconocimiento en España de la validez<br />
oficial a los efectos académicos de los títulos de educación superior obtenidos en el extranjero”.<br />
160 Seigarren atalburuan aztertuko dugun aipatu titulua, soilik Espainian eskura liteke. Ikus espezializazio<br />
didaktikoko tituluari buruz iragankorki (alegia, 1318/2004 Errege Dekretuaren eraginez) indarrean<br />
dirauten 1692/1995 Errege Dekretuaren edukiak, baita aipatu araua indargabetzen duen 118/2004 Errege<br />
Dekretua ere.<br />
115
espezializazio didaktikoko titulua edukitzea, arau berberaren arabera, printzipioz,<br />
aipatu titulua lortzea derrigorrezkoa izango litzateke 2007ko irailaren 1etik aurrera.<br />
Nolanahi ere, espezializazio didaktikoko titulua lortzearen galdapenak izan du eta badu<br />
oraindik ere salbuespenik. Honela, 1692/1995 Errege Dekretuaren iraunaldian, ez<br />
maisu-titulua dutenei —musika-hezkuntza espezialitatekoa barne—, ez eta pedagogian<br />
lizentziatu direnei ere, ez zitzaien galdatzen aipatu titulurik; eta 118/2004 Errege<br />
Dekretua indarrean dela ere, ez zaie galdatuko 161 .<br />
Bestalde, atzerriko goi-mailako tituluak espainiar titulu bati edo gradu akademiko bati<br />
homologatu ezin zaizkion kasuetan, beti ere aukera legoke, 285/2004 Errege Dekretuak<br />
aurreikusten duen prozedurari jarraiki, atzerrian burututako goi-mailako ikasketak<br />
baliozkotzeko 162 . Eta zeintzuk dira baliozkotzearen ondorioak? Bada, ikasketak<br />
baliozkotzeko prozeduraren arabera, atzerrian burututako goi-mailako ikasketei<br />
ofizialki aitortuko litzaieke, espainiar ikasketa unibertsitario partzialen balio akademiko<br />
berbera. Noski, ondoren, espainiar unibertsitate-mailako titulua lortu ahal izateko,<br />
beharrezkoa izanen da, baliozkotu diren ikasketa horiek espainiar unibertsitate batean<br />
ikasten jarraitzea, amaitu arte 163 .<br />
III.3. Tituluaren Europar Gehigarria<br />
Aurreko ataletan ikusi ondoren Europar Batasunean lortutako goi-mailako tituluak<br />
profesionalki onartzeko dauden bideak, baita atzerrian lortutako tituluak eta ikasketak<br />
homologatzeko edo baliozkotzeko daudenak ere, gaia osatzeko, jarraian, tituluaren<br />
Europar Gehigarriari eginen diogu aipamen.<br />
161 1692/1995 Errege Dekretuko 2.4 art. ak hala zioen. Gaur egun berbera xedatzen dute 118/2004 Errege<br />
Dekretuko 1.4 art.ak nahiz 334/2004 Errege Dekretuko 13 art.ko b)-k) hizkietako 2. atalek.<br />
162 285/2004 Errege Dekretuko 24.2.a) art.rekin bat.<br />
163 Ikus 285/2004 Errege Dekretuko 2 eta 3.c) art.ak. .<br />
116
Tituluaren Europar Gehigarria deiturikoa (Diploma Supplement) 1977an sortu zen<br />
Lisboan, Europako Kontseiluak, UNESCOk eta Unibertsitateen Europako Elkarteak<br />
sustaturik. Gaur egun, Boloniako prozesuaren oinarrizko tresnetako bat dugu 164 .<br />
Tituluaren Europar Gehigarriaren izate arrazoietako bat, goi-mailako <strong>irakaskuntzen</strong><br />
nahiz titulazio ofizialen aniztasuna litzateke, baita hauek elkar onartzeko zailtasuna ere.<br />
Izan ere, tituluek ez ohi dute eman elkarren arteko onarpena erraz lezakeen adina<br />
informazio; edo eman ohi duten informazioa ez da gardenegia izaten 165 . Berebat,<br />
tituluaren Europar Gehigarriaren eraketa sustatu duten arrazoien artean, ondokoa dugu<br />
aipagarri: Europar Batasunean barna, goi-mailako titulu ofizialak dituzten hiritarren<br />
mugikortasuna areagotu izana.<br />
Bada, Unibertsitateek, tituluaren Europar Gehigarria eman ahal izateko prozedura<br />
arautzen duen 1044/2003 Errege Dekretuak, europar herrialdeetan lor daitezkeen goimailako<br />
titulu anitzak, akademikoki nahiz profesionalki elkarren artean errazago onar<br />
daitezela izango du helburu 166 .<br />
1044/2003 Errege Dekretua, oraintsu ezan bezala, Boloniako prozesuaren markoaren<br />
baitan kokatu behar dugu; eta zehazki, LOUren aurreikuspenei jarraiki 167 , Gobernuak<br />
hartutako neurrien artean, espainiar hezkuntza-sistema, goi-mailako irakaskuntzarentzat<br />
eratu nahi den Europar esparru komun horretan guztiz integratu dadin.<br />
Haatik, aipatu Errege Dekretuak arautzen duen prozedura, iragankorra da 168 . Hau da,<br />
soilik ezarriko da, unibertsitate-mailako tituluetan kreditu-sistema abian jartzen ez den<br />
bitartean, baita kalifikazio sistema nahiz ikasketen egitura ziklikoa aldatzen ez den<br />
bitartean ere.<br />
164 Honela egiten zion aipamen tituluaren Europar Gehigarriari 1999ko Boloniako deklarazioak: “La<br />
adopción de un sistema comprensible y comparable de titulaciones, con la implantación de un Diploma<br />
Supplement, que permita promover el empleo de los ciudadanos europeos y la competitividad<br />
internacional del sistema de educación superior europeo”<br />
165 Alegia, ez da gardenegia, tituluaren mailari nahiz edukiei dagokionez.<br />
166 Ikus 1044/2003 Errege Dekretua, abuztuaren 1ekoa (irailaren 11ko BOEn), unibertsitateek tituluaren<br />
Europar Gehigarria eman ahal izateko prozedura arautzen duena.<br />
167 LOUren 88 art.ko aurreikuspenei jarraiki, hain zuzen ere.<br />
168Ikus 1044/2003 Errege Dekretuaren zioen azalpena.<br />
117
Honenbestez, unibertsitate-mailako tituluetaz ari garenez, tituluaren Europar<br />
Gehigarriak, aurreko ataletan aztertu ditugun unibertsitate-mailako musika-titulu<br />
guztiak bete-betean ukitzen ditu. Ez du eraginik ordea, seigarren atalburuan aztertuko<br />
ditugun goi-mailako musika-tituluetan.<br />
118
HIRUGARREN ATALBURUA<br />
MUSIKA-IRAKASKUNTZA EZ ARAUTUA<br />
Aurreko atalburuan ikusi dugu dagoeneko, hezkuntza-sistemaren barruan, musikairakaskuntza<br />
orokorrak nola antolatzen diren. Eta datozen atalburuetan ostera, luze eta<br />
zabal sakontzeko parada izanen dugu, LOGSE onartu eta gero, hezkuntza-sistema<br />
orokorrean integratuko diren musika-irakaskuntza berezituen —edo araubide bereziko<br />
deiturikoen— antolakuntzan.<br />
Alabaina, musika-ikasketak burutu litezke ere hezkuntza-sistematik kanpo. Bada,<br />
atalburu honetan, hezkuntza-sistematik at, era antolatu batean ikas daitezkeen musikairakaskuntza<br />
ez arautuak izanen ditugu aztergai 1 . Honetara, batetik, kultura sustatzeko<br />
nahiz hedatzeko bide berri bat irekitzearren, eta printzipioz, hiritarrak era ez-profesional<br />
batean musikan hezi daitezen, LOGSE 39.5 art.ak aurreikusten duen ekimenik<br />
nagusienetakoan sakonduko dugu: musika-eskoletan, alegia (I) 2 . Bestetik, helburu<br />
profesional batekin edo behintzat, musika-titulu bat jadanik badutenei —ondorio<br />
akademikoak, profesionalak ala biak dituena, alegia— mailarik gorenean trebatzeko edo<br />
hezteko xedearekin antolatzen diren goi-mailako musika-ikasketak jorratuko ditugu (II).<br />
Ekin diezaiogun beraz.<br />
1<br />
Izan ere, irakaskuntza orokorretan gertatzen ez den bezala, eskola partikularrak jasoz, musikaren <strong>arloa</strong>n<br />
maisu direnekin ikasi duenik ere badago.<br />
2 Europako herrialde ezberdinetan musika-eskolen antolakuntza nolakoa den jakiteko, gaiaren lehen<br />
hurbilketa bat lanotan topa daiteke: CONSEIL DE LA MUSIQUE DE LA COMMUNAUTE<br />
FRANÇAISE DE BELGIQUE, “Musique et Réforme”, Orphée Apprenti, nº 11, juin 1991. Ikus bereziki,<br />
BRUNEAU, D., “L´enseignement de la musique en Europe” (96-102 orrietan). Halaber, egile beraren<br />
lan hau ere ikus liteke: “L´enseignement de la musique et de la danse en Europe”, édition IPME, La<br />
Villette, Paris, 1991.<br />
119
I. MUSIKA-IRAKASKUNTZA MUSIKA-ESKOLETAN<br />
1966ko musika ikasketa-planarekin alderatuz —lehenengo atalburuan aztertu duguna—,<br />
LOGSEk dakarren berrikuntza nagusienetako bat ondokoa da: derrigorrezko izaerarik<br />
ez duten musika-irakaskuntzak irakasteko ezberdinak diren bi bide arautuz 3 , musikaren<br />
irakaskuntzari norabide berri bat emango diola —bere plangintzari nahiz berekiko<br />
botere publikoek dituzten eskuduntzei dagokienez, alegia—.<br />
Honetara, batetik, araubide bereziko musika-irakaskuntzak izenpean, LOGSEk,<br />
musikaren irakaskuntza arautua hiru mailatan antolatuko du —oinarrizkoa, ertaina eta<br />
goi-mailakoa, alegia— 4 . Laugarren atalburutik zortzigarrenera, biak barne, xehetasunez<br />
aztertuko dugun musika irakasteko bide hau jarraituz bada, balio ofiziala —eta bere<br />
kasuan, balio akademikoa nahiz profesionala— duten musika-tituluak eskuratu ahal<br />
izango dira. <strong>Musika</strong> ikasteko bide profesional hau halaber, atal honetan jorratuko<br />
dugunaren osagarria izan liteke.<br />
Alegia, bestetik, LOGSEn erronketako bat da, profesionala ez den musikaren<br />
irakaskuntza 5 abian jartzea. Xede honekin beraz, musikaren kultura oro har<br />
hedatzearren, eta hiritarrak, printzipioz, helburu profesionalik gabe musikan heziketa<br />
jaso dezaten, LOGSEk, hezkuntzaren <strong>erregimen</strong> komunetik at dagoen berariazko<br />
ikastetxe nahiz irakaskuntza baten sorrera aurreikusiko du: publikoak ala pribatuak izan<br />
daitezkeen musika-eskolena, eta bertan irakatsiko diren musika-irakaskuntza ez<br />
arautuena 6 , hain zuzen ere. Honetara, zera xedatzen du LOGSEKO 39.5 art.ak:<br />
3 Ikus LOGSE 39 art. .<br />
4<br />
LOGSE 38-42 art.etan, oro har, arautzen da musikaren irakaskuntza profesionala, dantzaren<br />
irakaskuntza profesionalarekin batera.<br />
5 Lehenengo atalburuan ikusi bezala, 2618/1966 Dekretuaren 8 art.ak baimena ematen zien musikakontserbatorioei,<br />
euren baitan, sekzio ez profesional bat eratzeko. Eta 9 art.ak berriz, aukera ematen zien,<br />
izaera ofizialarekin edo ez, ikastaro laburrak antola zitzaten. Halaber, 9 art.ak musika-kontserbatorio<br />
guztiei behartzen zien, ikasleen musikarekiko zaletasuna sustatzearren, koru-kantuari buruzko aurre<br />
ikastaroak antola zitzaten, batik bat, abesti herrikoiak lantzeko. Haatik, aurreikuspen hauek guztiek ez<br />
zuten ia emaitzarik eman, eta inertziaz, egoerak bere horretan jarraitu zuen LOGSE onartu arte.<br />
6 Irakaskuntza ez arautuen kontzeptuari dagokionez, Konstituzio Auzitegiaren 147/1992 Epaia, urriaren<br />
16koa (1992ko azaroaren 17ko BOEn) ikus liteke. Konstituzioaren interpretatzaile gorenaren arabera,<br />
irakaskuntza ez arautuak lirateke: “(...) las enseñanzas no incluidas en el régimen educativo común (..)<br />
enseñanzas que por definición escapan al sistema educativo establecido por el Estado, integrado éste por<br />
enseñanzas de régimen general y por enseñanzas de régimen especial”.<br />
120
“Con independencia de lo establecido en los apartados anteriores, podrán cursarse<br />
en escuelas específicas, sin limitación de edad, estudios de música o de danza, que en<br />
ningún caso podrán conducir a la obtención de títulos con validez académica y<br />
profesional y cuya organización y estructura serán diferentes a las establecidas en<br />
dichos apartados. Estas escuelas se regularán reglamentariamente por las<br />
Administraciones educativas.”<br />
Aurreikuspen hau ordea, ez da hutsetik sortzen. LOGSE onartzean, espainiar Estatuan<br />
bederen, musika-eskolek musika irakasteko irekiko duten bidea urratzeke egon arren,<br />
Europako herrialde gehienetan dagoeneko makina bat musika-eskola baitzegoen abian.<br />
Izan ere, horretarako oinarrizko azpiegitura bazuten: Europako <strong>Musika</strong>-Eskolen<br />
Batasuna, alegia.<br />
Beraz jarraian, zera ikusiko dugu: batetik, Europako <strong>Musika</strong>-Eskolen Batasunaren<br />
babesean, nola antolatzen diren musika-eskolak Europan (I.1). Eta bestetik, LOGSEn<br />
aurreikuspenekin bat, nola antolatzen diren oro har Espainian, eta zehazki Euskal<br />
Autonomia Erkidegoan (I.2).<br />
I.1. <strong>Musika</strong>-eskolak Europan: Europako <strong>Musika</strong>-Eskolen Batasuna (EMU)<br />
Oraintsu esan bezala, LOGSE onartzen denean, Europako herrialde gehienetan jadanik<br />
hainbat musika-eskola dago abian, ondoko Elkarteak babesturik: hain zuzen, 1973an<br />
Saarbrückenen (Alemanian) Europako hamaika herrialdeen ekimenez eratu zen<br />
Europako <strong>Musika</strong>-eskolen Batasunak (The European Music School Union edo EMU) 7 .<br />
Izan ere, uneotan Europako hogeita bi herrialdeetako musika-eskolen elkarteak bazkide<br />
dituen 8 federazio honen Estatutuetan, zera esaten zen 9 :<br />
7 Egoitza Liestalen (Suitzan) duen Zuzenbide pribatuko Elkarte honi buruzko informazio zabala eskura<br />
liteke bere web gunean, alegia, http://www.musicschools-emu.net interneteko helbidean. <strong>Musika</strong> Eskolen<br />
Europar Batasuna, Nazioarteko <strong>Musika</strong>-Kontseiluaren (IMC) kide da, baita 1982 urtez geroztik,<br />
Europako Kontseiluaren kontsulta-organoa ere.<br />
8 EMUko Estatutuen arabera (IV art.), herrialde bakoitzeko, erakunde bakarra izan daiteke EMUren<br />
bazkide. Bada, uneotan, Europako 22 herrialdeotako musika-eskolen elkarteak ditu bazkide EMUk (eta<br />
guztira, 5000tik gora musika-eskola ordezkaturik leudeke): Austriako Konferenz der österreichischen<br />
Musikschulwerke; Belgikako Association de l'Enseignement Musical Subventionné eta Deeltijds<br />
Kunstonderwij; Suitzako Verband Musikschulen Schweiz; Kroaziako Hrvatsko drustvo glazbenih i plesnih<br />
pedagoga; Txekiar Errepublikako Základni umeclecká šKola; Alemaniako Verband deutscher<br />
Musikschulen; Danimarkako Sammenslutningen af Danske Musikskoler; Espainiako Unión de Escuelas<br />
de Música y Danza; Estoniako Eesti Muusikakoolide Liit; Frantziako Fédération Française de<br />
l'Enseignement Musical, Chorégraphique et Théâtral; Finlandiako Suomen musiikkioppilaitosten liitto;<br />
Liechtensteingo Liechtensteinische Musikschule; Erresuma Batuko Federation of Music Services;<br />
Hungariako Hungarian Association of Music Schools; Italiako Associazione Italiana delle Scuole di<br />
Musica; Irlandako Irish Association of Music Schools; Luxenburgeko Association des Écoles de Musique;<br />
121
“The Union of Music Schools has the following objectives:<br />
a) To promote music education and music practice<br />
b) To co-operate by exchanging information on all questions concerning music schools<br />
c) To promote exchanges of student delegations, teachers, pupils, orchestras, choirs,<br />
other music groups and the like<br />
d) To raise the interest of the competent authorities and the public on questions of<br />
music education in general and to encourage amateur music 10 and music studies<br />
e) to help creating and developing nation-wide federations of music schools<br />
f) to keep up systematic contacts with interested international lnstitutions such as the<br />
United Nations Educational Scientific and Cultural Organisation (UNESCO), the<br />
International Music Council (IMC) and its international organisations”.<br />
Jakina, denboraren poderioz, EMUk, jatorrizko helburuei, xede berriak ere gehitu<br />
dizkie. Ezin baitugu ahantzi, sortu zenetik gaur egundaino, aldaketa ugari jazo dela<br />
Europan. Esanguratsuenak, Europar Batasunaren eraketa eta Europa ekialdeko<br />
herrialdeetara irekiera, hain zuzen ere. Halaber, EMUk, urtean behin bildu ohi den<br />
Batzar Orokorrean, Europako erakunde ezberdinei zuzendutako deklarazio ugari egin<br />
ditu. Hauen artean, edukiari dagokionez, aipagarriena, 1999ko urrian Weimaren<br />
Lituaniako Association of leaders of Latvian Musical Educational Establishments; Norvegiako Norsk<br />
Kulturskoleråd; Herberehetako De Kunstconnectie; Suediako Sveriges Musik- og Kulturskoleråd;<br />
Esloveniako Musikschulgemeinschaft Republik Slovenien; eta Eslovakiako Asociácia ucitelov hudby<br />
Slovenska.<br />
9 Ikus helburuak aipatu Estatutuen II art. an. Estatutu hauek eskuragarri daude EMUren web gunean.<br />
10 Hain zuzen ere, gerora, musikarako zaletasuna duten edozein adinetako hiritarrei, helburu profesionalik<br />
gabe, musikan hezteak duen garrantziari buruz, mintzatu izan dira Europako Kontseilua, Europako<br />
Parlamentua, baita UNESCO bera ere. Zehazki, Europako Kontseiluari dagokionez, bere Parlamentu<br />
Biltzarrak urriaren 8an onartutako 929 (1981) Gomendioa, EMUren kide-Estatuetako musika-eskoletako<br />
araudi guztien oinarrietako bat da, “musika-irakaskuntza guztientzat” izenburupean, musika-eskolei<br />
aipamen egiten dielako, honela: “Believing that the number of music schools in member countries is<br />
inadequate to meet the need for specialised vocal and instrumental training alongside primary and<br />
secondary education”(14. puntua). Halaber, Europako Parlamentuak zera zioen 1988ko martxoaren<br />
10ean onartutako Ebazpen batean (A 2-220/87 dokumentua, 1988ko martxoaren 14ko C 068 DOCEn<br />
argitara emana): “Convencido de que se debe fomentar el acceso a la vida musical y la participación<br />
activa en ella de un público cada vez más numeroso (...) partiendo asimismo del principio de que la<br />
educación musical es un derecho del ciudadano europeo”(H puntua) eta “Propone que (...) se cuide<br />
también la enseñanza musical a los aficionados”(5. puntua). Azkenik bada, UNESCOren Konferentzia<br />
Orokorrak, 1999ko azaroaren 16an onartutako Ebazpen batean zera zioen: “La Conferencia General, en<br />
el marco de las actividades relacionadas con «Cultura y Desarrollo», en el marco del Programa<br />
«Promoción de las culturas vivas», autoriza al Director General a: ejecutar el plan de acción que<br />
corrsponde a este programa con objeto de: promover la educación artística formal y no formal (...), en<br />
particular en el campo de la música” (ikus 1999ko urriaren 26tik azaroaren 17ra bitartean Parisen ospatu<br />
zen UNESCOren Konferentzia Orokorraren 30. bilerako Akten lehenengo alea, 25.4.a.i puntua).<br />
122
eginikoa dugu. Izan ere, besteak beste, zera aldarrikatzen zen bertan: musika-eskolen<br />
bitartez egi bihur daitekeela, UNESCOk giza eskubidetzat jotzen duen “kulturaren<br />
hezkuntza” 11 ; musika-eskolak, Europar nortasunaren euskarrietako bat direla; musikaeskolak,<br />
botere publikoen erantzukizunetako bat direla,... 12 .<br />
11<br />
Eta zehazki, haurren eskubidea ere. Ikus honetara, haurren eskubideei buruzko Konbentzioa, 1989ko<br />
azaroaren 20koa (31 art.).<br />
12 Gainerako dokumentuak bezalaxe, EMUren web gunean eskura daitekeen Weimarko Deklarazio<br />
honetan, “Music Schools in Europe”, izenburupean, EMU, Europako Parlamentuari eta Europako<br />
Kontseiluari zuzentzen zaizkio, zera eskatuz: Weimarko deklarazioarekin bat, euren esku dagoen guztia<br />
egin dezatela, Europan, musika-eskolen sustapenari ehusteko. Honetara, besteak beste, zera dio aipatu<br />
deklarazioak:<br />
“1. Cultural education - a human right made possible by music schools. (...) As institutions providing<br />
cultural education, music schools make these basic rights a reality.<br />
(...) The EMU calls upon the European Union and the national governments to implement the UNO<br />
Convention (rights of the child) and the UNESCO postulate (rights of all persons to education, art and<br />
culture), to recognise, formulate in policy and establish firmly in the education system, the great<br />
significance which cultural and, specifically, musical education has in the context of society. Music<br />
training —both in schools providing general education and in music schools— is an intrinsic component<br />
of the general education, which it is the State's obligation to guarantee.<br />
2. Music schools are a building block of the European identity. (...) Music schools constitute one of the<br />
building blocks of Europe's common cultural tradition.<br />
(...) The EMU requests, that music schools be recognized for the role they play in nurturing Europe's<br />
cultural dimension which provides the foundation for political and economic co-operation. They do not<br />
only serve the specific interests of the individual; they also play a role in society, indeed they represent the<br />
interests of the community in a unified Europe. In order to discharge this function, music schools need to<br />
be protected and promoted by means of legislation at national level.<br />
(...) 4. Music schools - a pan-European idea. (...) Music schools have developed in the different European<br />
countries from various traditions which consist of imparting serious education and training in the field of<br />
music: the conservatories, school music and "youth music". Today, the educational goals of all of these<br />
traditions flow into the objectives pursued by Europe's music schools, in the field of musical education:i)<br />
bringing music to large groups of the population;ii) empowering large numbers of people to make music<br />
actively themselves; iii) discovering talented young persons and nurturing them all the way up to<br />
professional studies in music. (...) The marks of quality which distinguish the European music schools also<br />
include the consistent further development and innovation of their activities, their teaching methods, the<br />
further training of teaching staff as well as technical and professional discussion and exchange.<br />
(...) The EMU requests, that it be given a mandate by the European Commission as a supranational<br />
organization, furnished with the corresponding financial support, in recognition of its efforts to achieve a<br />
consensual "harmonization" of the work of music schools in Europe.<br />
5. Music schools are a public responsibility. (...) Every person who has the corresponding inclination and<br />
perhaps even talent should be able to attend a music school. The financial burden on the pupil may not be<br />
allowed to become too onerous. (...) In the interest of safeguarding their public support and the<br />
widespread recognition they enjoy, the music schools will continue to increase and consolidate the quality<br />
of their services and activities. Alongside their technical skills, they will also be increasing their economic<br />
efficiency.<br />
(...) The EMU requests, i) that music schools be recognized by those who are politically responsible, as an<br />
integral part of the basic cultural input to which every citizen may lay claim, and thus as an indispensable<br />
public responsibility; ii) that music schools continue to be the subject of cultural, educational and social<br />
policy and that politicians and public administrations do not shirk their responsibility for shaping this<br />
public task which music schools embody; iii) that it be recognized that, although private sponsorship is<br />
welcome, it does not constitute a reliable basis for planning. Music schools cannot fulfil their educational<br />
mandate without public funding. The fees should not be such that they deter anyone.”<br />
123
Bada, Deklarazio hau, aho batez onartu zuten EMUren bazkide diren herrialde<br />
guztietako musika-eskolen elkarteen ordezkariek. Orobat, gerora EMUri atxiki zaizkion<br />
herrialdeetako musika-eskolen elkarteek ere izenpetu dute.<br />
Honenbestez, zein da EMUk biltzen dituen musika-eskolen profila? Ba al dago Europan<br />
musika-eskolaren eredu komunik? Galdera hauen erantzuna, funtsean, “Music Schools<br />
in Europe” izenburupean EMUk argitara eman zuen eskuliburuan aurki daiteke; baita,<br />
aldizka argitaratu ohi dituen estatistiketan nahiz txostenetan ere 13 . Hona hemen beraz,<br />
laburbilduz, ezaugarririk eta daturik azpimarragarrienak:<br />
Herrialde gehienetan, hezkuntza orokorreko ikastetxeekin batera, musika-irakaskuntzaz<br />
—eta batik bat musikaren alderdi praktikoaz— arduratzen diren berariazko ikastetxeak<br />
daude 14 . Ikastetxe hauei, ia herrialde guztietan, musika-eskola deitu ohi zaie.<br />
Oro har, musika-eskola batek bildu beharko lituzkeen gutxieneko ezaugarririk ez dago<br />
finkatua. Haatik, EMUri atxiki nahi zaion musika-eskolak, ukanbehar batzuk bete<br />
beharko ditu; besteak beste, antolakuntzari, helburuei, edukiei, irakasleen heziketamailari,...<br />
dagozkionak, hain zuzen ere.<br />
Honela, esaterako, europar musika-eskola baten helburu nagusiak bi izan ohi dira: bata,<br />
ikasleari musikan heziketa berezitu bat ematea, nahi izanez gero, ondoren, helburu<br />
profesionala duen musika-irakaskuntzari ekin ahal izateko. Bestea berriz, musikarako<br />
13 EMUk bere bazkide diren herrialdeetako informazioa bildu ohi du, eta 1995 urtean, informazio hori<br />
guztia biltzen zuen aipatu eskuliburua argitaratu zuen; alegia: “Music Schools in Europe”, Handbook of<br />
the European Union of Music Schools, ed. Schott, 1995. Halaber, aldizka, musika-eskolen jarduerari<br />
buruzko estatistikak argitaratu ohi ditu (azkena, 2000 urtekoa, EMUren web gunean eskura liteke). Aipatu<br />
ere, 2003ko otsailean, Espainiako Hezkuntza Ministerioarekin nahiz Espainiako musika-eskolen<br />
elkartearekin lankidetzan, EMUk lehenengo europar kongresua antolatu zuela Madrilen (eta bigarrena<br />
dagoeneko burutu du ere Malmön, 2004ko maiatzean). Madrilen burututako kongresuaren xedea ondokoa<br />
zen: Europar Batasuneko hezkuntza-politiken baitan, musika-eskolek duten etorkizunari buruz jardutea,<br />
baita musika-eskolen garapenerako europar gune baten eraketari buruz eztabaidatzea ere (kongresu<br />
honetako emaitzak biltzen dituen txostena ere EMUren web gunean eskura liteke). Ezen, EMUren<br />
ekimenez ez bada, argi dago Komisioak bederen, gai hauei ez diola arreta gehiegirik jartzen. Honen<br />
adierazgarri dugu, 2000ko ekainaren 21ean Sanders-ten Holte Europako legebiltzar-kideak Komisioari<br />
eginiko galdera (E-1963/00 idatzitako galdera), Komisioaren izenean Reding andereak emaniko erantzuna<br />
(2000ko irailaren 7an), eta uneotaraino egin dena: deus ere ez (galdera eta erantzuna argitaraturik daude<br />
2001eko martxoaren 13ko DOCEn, C 81 E/143).<br />
14 <strong>Musika</strong>-kultura handia duten herrialdeetan ordea (Hungarian, esaterako) musikaren irakaskuntza,<br />
hezkuntza orokorrean guztiz integratuta dagoenez, ez dago musika-eskolen elkarterik. Dena dela,<br />
herrialde hauei, EMUren bazkide izateko aukera ere ematen zaie.<br />
124
zaletasuna duen orori, ikuspegi praktiko batetik musikan heztea, baina kualitatiboki<br />
jasoa den heziketa-maila bat emanez 15 .<br />
Irakasleen heziketa-mailari dagokionez adibidez, europar musika-eskola batetako<br />
irakasleek, musika-kontserbatorio, goi-mailako eskola edo unibertsitate batean burutu<br />
dituzte musika-irakaskuntzak —lauzpabost ikasturtetako iraupena dutenak— , eta<br />
dagokion titulua eskuratu dute 16 .<br />
Aipatu ditugun ezaugarri eta datu horiek guztien arabera beraz, ukaezina da, EMUk<br />
sustatzen duen europar musika-eskolaren eredu horrek, kulturaren eta hezkuntzaren<br />
ikuspegitik burutzen duen zeregina aparta dela. Ukaezina den bezalaxe, musika-eskolen<br />
egitekoa abian jarri ahal izateko, ezinbestekoa dela musika-eskolen antolakuntza<br />
araututa egotea.<br />
Honetara, EMUren kide diren musika-eskola ia guztiek daukate euren burua antolatzen<br />
duen arau bat 17 . Egon, badago, musika-eskolak arautzeko Estatu-mailako Lege bat<br />
onartu duen herrialderik ere (Liechtenstein eta Norvegia, esaterako). Baina hau ez da<br />
ohikoa izanen. Zein da honen arrazoia? Bada, herrialde gehienetan, musika-eskolen<br />
ardura ez dela Estatuarena. Hots, departamentuei, kantoiei, länderrei, erregioei,<br />
konderriei,....esleitzen diete Estatuek eurak antolatzeko eskuduntza. Eta jarraian ikusiko<br />
dugun legez, Espainian berbera gertatzen da, LOGSEko 39.5 art.ak, musika-eskolak<br />
15 Ikasleak jasotzen duen heziketa-maila kalitatezkoa dela egiaztatzearren, musika-eskola gehienek,<br />
lantzean behin, ikasleari euren ezagutza neurtzeko balio duten kontrolak egini ohi dizkiote (Danimarkan,<br />
Suedian eta Norvegian ez beste).<br />
16 EMUren estatistiketan jasotzen diren datuen arabera (azkenak, 2000 urtekoak): Espainian esaterako,<br />
musika-eskoletako irakasleen %95ak Kontserbatorio batean burutu ditu musika-ikasketak eta %0´5 ak<br />
berriz, unibertsitate batean. Eta oro har, herrialde gehienetan hala gertatzen da. Badago ordea salbuespen<br />
nabarmenik: Alemaniaren kasua, alegia; izan ere, herrialde honetan, %49ak unibertsitatean burutu ohi<br />
ditu musika-ikasketak, %9ak goi-mailako eskola batean eta %4ak berriz kontserbatorio batean. Halaber,<br />
aipagarria da Europa iparraldeko herrialdeen egoera: Norvegiaren, Finlandiaren eta Danimarkaren<br />
kasuak, hain zuzen ere. Honela, Norvegian, %28ak unibertsitatean burutu ohi ditu musika-ikasketak,<br />
%23ak goi-mailako musika-eskola batean eta %22ak berriz, kontserbatorio batean. Danimarkan ostera,<br />
%46ak kontserbatorioan burutu ohi ditu musika-ikasketak, %23ak goi-mailako eskola batean eta %5ak<br />
unibertsitatean. Eta Finlandian azkenik, %36ak kontserbatorio batean burutu ohi ditu musika-ikasketak<br />
eta %35ak unibertsitate batean. Gainerako herrialdeetan (Hungaria, Luxenburgo, Herbehereak, Eslovenia,<br />
Suedia eta Suitzan, alegia), musika-eskoletako irakasleek ez ohi dituzte musika-ikasketak unibertsitatean<br />
burutu.<br />
17 EMUren estatistiken azken datuan arabera (2000 urteari dagozkionak), Suedian, Herbeheretan eta<br />
Italian ez legoke musika-eskolei buruzko araudirik.<br />
125
eratzeko ahalmena Autonomia Erkidegoetako hezkuntza-Administrazioei esleitzen<br />
baitie.<br />
Nolanahi ere, musika-eskolen jarduera antolatzen duten arau horiek guztien gainetik,<br />
nazioarteko dokumentu baten eragina nabarmena da oso. Alegia, arau orok men egin dio<br />
Europako Kontseiluaren Parlamentu Biltzarrak 1981ean onartu zuen Gomendio bati.<br />
Izan ere, aipatu Gomendioan, “musika-irakaskuntza guztientzat” izenburupean,<br />
musika-eskolei aipamen egiten zien Europako Kontseiluaren Parlamentu Biltzarrak,<br />
honela:<br />
“Believing that the number of music schools in member countries is inadequate to meet<br />
the need for specialised vocal and instrumental training alongside primary and<br />
secondary education” 18 .<br />
Gomendio honekin bat, gaur egun, EMUk, 5000tik gora musika-eskola ordezkatzen ditu<br />
Europa osoan barna. Eta horien artean daude, Espainian, Unión de Escuelas de Música y<br />
Danza Elkarteak (UEMYD) 19 ordezkatzen dituen ia 500 musika-eskolak. Guztiak,<br />
LOGSE onartu zenetik gaurdaino sortzen joan direnak, hain zuzen ere.<br />
I.2. Espainiako musika-eskolaren eredua: bereziki, Euskal Autonomia Erkidegoko<br />
musika-eskolak<br />
Aurreko atalean ikusteko parada izan dugun europar musika-eskolaren profilari jarraiki,<br />
Espainian, LOGSEko 39.5 art.ren babesean eratuko diren musika-eskoletan —<br />
publikoetan zein pribatuetan— irakatsiko diren musika-irakaskuntzek ez dute,<br />
printzipioz, helburu profesionalik izanen. Dena dela, azpimarratu beharra dago, musikaeskolen<br />
bitartez juridikoki nahiz pedagogikoki malguki taxutuko diren musikairakaskuntzek<br />
aipatu norabidea hartuko ez duten arren, ikasleak bertan jasoko duen<br />
18 Ikus 929 (1981) Gomendioa, urriaren 8koa (14. puntua), Kultura eta hezkuntzari buruzko Komisioaren<br />
txostena aintzat hartzen duena (4740 dok). Dokumentu hau, Europako Kontseiluaren web gunean eskura<br />
liteke, interneteko helbide honetan: http://asambly.coe.int.<br />
19 Honetara, uztailaren 30eko Aginduak, MEC lurraldean musika-eskolak eratzen dituenak (abuztuaren<br />
28ko BOEn) zera zioen lehenengo xedapen gehigarrian: “El Ministerio de Educación y Ciencia<br />
favorecerá el asociacionismo entre las Escuelas, especialmente a fin de potenciar la formación de una<br />
asociación de carácter nacional, miembro de la Unión Europea de Escuelas de Música”.<br />
126
heziketa, berezituagoa eta sakonagoa izanen dela, araubide orokorreko irakaskuntzetan<br />
jaso ohi denaren aldean.<br />
<strong>Musika</strong>-eskola batean musika-irakaskuntzak burutzen dituenak, aipatu ikasketak egin<br />
dituela egiaztatzen duen ziurtagiririk eskura dezakeen arren, ez du balio ofiziala duen<br />
titulurik eskuratzerik izango. Izan ere, musika-eskoletan ikasten diren musikairakaskuntzek,<br />
oro har, musikaren kultura zabaltzea eta hiritarrei ikuspegi praktiko<br />
batetik musikan heztea baino ez dute helburu.<br />
Berebat, ikasketa mota honetan ez da aintzat hartzen ikaslearen adina 20 . Aitzitik, zera da<br />
garrantzitsuagoa: ikaslearen musikarekiko zaletasuna piztea, eta bidenabar, ikaslea<br />
ohartzea, benetan musikarako talenturik ba ote duen. Jakina, musikarako gaitasun hori<br />
musikaren irakaskuntza profesionalera bideratzeko aukera beti egongo da zabalik<br />
musika-eskoletan. Horretarako, musika-eskoletan musika-ikasketak antolatu ohi diren<br />
lau mailatako edozeinetan, ikasleak, bere ezagutza-maila neurtuko duen proba bat<br />
gainditu beharko du.<br />
Azken batean, musika-eskolen eraketarekin zer da lortu nahi dena? Bada, batetik,<br />
musikaren balore nahiz zeregin anitzak kontuan harturik —atalburu honetan zehar<br />
sarritan errepikatu ditugunak—, musikan hezteko aukera hiritar orori hedatzea. Edo<br />
beste hitz batzuetan esanda: musika-hezkuntzaren globalizazioa. Bestetik, ekidin nahi<br />
da, musikarako zaletasuna eta gaitasuna izan arren, norabide profesionala hartzen duen<br />
irakaskuntzari aurre egiteko gai ez den ikasleak, musikaren jarduna —profesionala eta<br />
ez-profesionala— behin-betiko uztea 21 .<br />
20 Bigarren atalburuan ikusi dugu ordea, araubide bereziko musika-irakaskuntzak, ikaslearen adinaren<br />
arabera, araubide orokorreko irakaskuntzekiko parez pare eta aldi berean antolatzen direla.<br />
21 Zentzu honetan, oso adierazgarriak dira Hezkuntza Ministerioaren datuok baita egoerari irtenbidea<br />
emateko, proposatzen duena ere (ikus, arestian aipatu “Las enseñanzas artísticas a examen. Evolución<br />
histórica, panorama actual y perspectivas”, 77. orrian aipatua):<br />
“La solución de las Escuelas de Música. Los datos disponibles en relación con los resultados obtenidos<br />
por el grado elemental desde su implantación muestran un índice de abandonos en los primeros años que<br />
llega a alcanzar, en algunos casos, hasta un 25% del alumnado que inicia estas enseñanzas.<br />
Desde el punto de vista de la planificación, los datos estadísticos relativos al grado elemental y al grado<br />
medio resultan muy reveladores. Como se ha destacado en el Capítulo II, los 48.000 alumnos del grado<br />
elemental (LOGSE) se reducen a 5.000 en el grado superior (Plan del 66), lo que muestra el significado<br />
real que para muchos alumnos posee dicho grado elemental, más próximo a la formación cultural que a<br />
la enseñanza orientada hacia el mundo profesional.<br />
127
Izan ere, bigarren atalburuan egiaztatu dugu, bereziki bigarren hezkuntzako<br />
irakaskuntza orokorrekin batera, araubide bereziko maila ertaineko musikairakaskuntzak<br />
burutzea hautatzen duenak, pilatzen zaion irakas-zama izugarriari nekez<br />
egin diezaiokeela aurre 22 . Eta benetako ikastetxe integratuen eraketa orokortzen ez den<br />
bitartean, egoerak bere horretan jarrai dezakeela.<br />
Eta ez hori bakarrik. Berebat, aintzat hartu behar da, araubide bereziko musika<strong>irakaskuntzen</strong><br />
egungo antolakuntza akademikoak, oinarrizko mailatik hasita, betebetean,<br />
norabide profesionala hartzen duela. Eta ikasketa horiei ekiten dion ikaslearen<br />
adina oso goiztiarra denez, ikasketa mota horren aldeko aukera ikaslearena izan ordez,<br />
gehienetan bere gurasoena izan ohi dela. Beraz, baldintza horiekin, ikuspegi pedagogiko<br />
batetik, nekez susta liteke ikaslearen musikarako zaletasuna. Hain zuzen ere, sarritan<br />
aurkako joera piztea baino ez da lortuko.<br />
Hortaz, hau guztiarekin justifikatua geratuko litzateke, juridikoki zein pedagogikoki era<br />
malguan taxutzen den musika-irakasteko bide honek, eratu zenetik, izan duen harrera,<br />
Las Escuelas de Música y Danza permiten llegar a más amplios sectores de la población y posibilitan el<br />
descubrimiento de talento y vocación en aquellos alumnos que, posteriormente, se orientarán hacia la<br />
enseñanza especializada.<br />
Las Escuelas de Música y Danza tienen como finalidad hacer efectivo el principio de «música para<br />
todos», desde una formación especializada, democratizando el acceso de amplios sectores de la<br />
población a estas disciplinas artísticas y posibilitando el descubrimiento de talento y vocación a aquellos<br />
alumnos que. posteriormente, se orientarán hacia la enseñanza profesional.”<br />
Halaber, ildo beretik baina Euskal Autonomia Erkidegoari dagokionez, ikusi besterik ez daude Euskadiko<br />
Eskola-Kontseiluak emaniko datuak (1994-2000 epeari dagozkionak), Euskal Autonomia Erkidegoaren<br />
baitan irakaskuntzaren egoera aztergai zuen Txostenean (2001ekoa). Honetara, zera zioen: “El número de<br />
alumnos total (enseñanza reglada y no reglada) pasa de 24.695 alumnos en el curso 95/96 a 27.258, con<br />
un incremento del 9,4%. La correlación entre ambos tipos de enseñanzas es inversa: al tiempo que las no<br />
regladas experimentan un importante crecimiento (36%), las regladas bajan en un 45%. Por territorios,<br />
Gipuzkoa está a la cabeza en número de alumnos matriculados en enseñanzas musicales no regladas,<br />
mientras que Bizkaia ocupa la primera posición en enseñanzas regladas” [“Informe sobre la situación<br />
de la enseñanzas en la CAPV (1994/2000), Euskadiko Eskola-Kontseilua, Eusko Jaurlaritza, Hezkuntza,<br />
Unibertsitate eta Ikerketa saila, Vitoria-Gasteiz, 2001, 127 orrian aipatua].<br />
22 Honen isla zuzena izango litzateke, esaterako, Bartzelonako Liceuko Kontserbatorioak —aurrerago<br />
aztertuko duguna—, “denboraldi ez osoko ikasleak” deiturikoentzat antolatu ohi dituen irakaskuntza ez<br />
arautuak. Alegia, araubide bereziko maila ertaineko irakaskuntzei dagokien curriculuma oso-osorik<br />
burutu beharrean — denboraldi osoko ikasle batek egin beharko lukeen bezala—, denboraldi ez osoko<br />
ikasleari ondoko aukera ematean zaio: aipatu curriculumeko irakasgai askeak burutzeko —nahi<br />
dituenak—, bere neurrikoa den curriculum bat taxutuz. Haatik, curriculum horretako irakasgaiak, berez,<br />
arautuak diren maila ertaineko musika-irakaskuntzei badagozkie ere, esan bezala, irakaskuntza horiek ez<br />
dira arautuak izanen. Honekin zer lortu nahi da? Bada, musika-eskolen ildo beretik, eta araubide bereziko<br />
maila ertaineko <strong>irakaskuntzen</strong> aldean malgutasun gehiagorekin, printzipioz helburu profesionalik ez duten<br />
ikasleei aukera ematea, musika-eskoletako irakasgaiek baino profesionaltasun maila handiagoa duten<br />
irakasgaiak burutu ahal izateko.<br />
128
ultzada eta gorakada, hain zuzen ere, laugarren atalburutik aurrera aztertuko dugun<br />
bidearen aldean.<br />
Bestalde, arestian esan dugu, LOGSEko 39.5 art.ak, musika-eskolen arauketa<br />
hezkuntza-Administrazioei esleitzen diela, beraien eskuduntza baita oso-osorik. Honela,<br />
musika-eskolak dagoeneko arautu dituzten Autonomia Erkidegoei dagokienez 23 , euren<br />
arteko ezberdintasunak ugariak diren arren —batik bat, kontuan hartzen badugu,<br />
irakaskuntza eredu berri honek eskaintzen dituen aukerak, arras anitzak direla 24 — ageri<br />
da ordea, ezaugarri komunik. Ezen, arau guztiek men egiten diete arestian aztergai izan<br />
23 Une hauetantxe, ondoko Autonomia Erkidegoetan daude araututa musika-eskolak:<br />
• Aragoin: ikus 183/2002 Dekretua, maiatzaren 28koa (ekainaren 12ko BOAn) eta aipatu<br />
Dekretua aldatzen duen 126/2004 Dekretua, maiatzaren 11koa (maiatzaren 26ko BOAn).<br />
• Gaztela la Mantxan: ikus 30/2002 Dekretua, otsailaren 26koa (martxoaren 1eko DOCMen) eta<br />
aipatu Dekretua garatzen duen 2002ko urriaren 18 Agindua (azaroaren 15eko DOCMen).<br />
• Errioxan: ikus 7/2001 Dekretua, otsailaren 2koa (otsailaren 6ko BOLRen).<br />
• Balear uharteetan: ikus 37/1999 Dekretua, apirilaren 9koa (apirilaren 20ko BOIBen).<br />
• Andaluzian: ikus 233/1997 Dekretua, urriaren 7koa (urriaren 11ko BOJAn);<br />
• Valentzian: ikus urtarrilaren 4ko Agindua (urtarrilaren 31ko DOGVen) eta aipatu agindua<br />
aldatzen duen 1995eko azaroaren 7ko Agindua (abenduaren 1eko DOGVen). Halaber, ikus<br />
2/1998 Legea, maiatzaren 12koa, musikari buruzkoa (maiatzaren 14ko DOGVen).<br />
• Kanarietan: ikus 179/1994 Dekretua, uztailaren 29koa (abuztuaren 26ko BOCen).<br />
• Katalunian: ikus 179/1993 Dekretua, uztailaren 27koa (abuztuaren 4ko DOGCen);<br />
• Galizian: ikus 1993ko martxoaren 11ko Agindua (apirilaren 22ko DOGen).<br />
• Nafarroan: ikus 42/1992 Foru Dekretua, abenduaren 21ekoa (1993ko urtarrilaren 22ko BONen).<br />
• Euskal Herrian: ikus 289/1992 Dekretua, urriaren 27koa (1993ko urtarrilaren 4ko EHAAn).<br />
• Hezkuntza Ministerioaren lurralde esparruan (MEC lurraldean): ikus 1992ko uztailaren 30eko<br />
Agindua (abuztuaren 22ko BOEn).<br />
24 Besteak beste, aukerok eskainiko lituzke musika-eskola batek: haurtzarotik hasita musikarekiko<br />
zaletasuna sustatzea eta mantentzea; ikaslearen zaletasunaren eta gaitasunaren arabera egokitutako<br />
heziketa; bakarka nahiz taldean musika lantzea; musika klasikoa ezezik, beste mota eta estilo guztietako<br />
musika lantzea ere; gaitasun berezia duten ikasleei, helburu profesionala duen musika-irakaskuntza<br />
burutu ahal izateko trebatzea; araubide orokorreko irakaskuntzekin lankidetzan jardun ahal izatea, baita<br />
hezkuntzarekin nahiz kulturarekin harremana duten erakundeekin ere; helduen heziketa;... .<br />
129
ditugun Europako <strong>Musika</strong>-Eskolen Batasunaren ebazpenei 25 . Beraz, ezaugarri komun<br />
horiek, funtsean, ondoko bi aspektu nagusiei dagozkie: heziketa-eskaintzari eta<br />
jarduteko baldintzei, alegia.<br />
Honetara, heziketa-eskaintzaren egiturari dagokionez, musika-eskola guztietan, batik<br />
bat haurrei bideratuta dagoen oinarrizko heziketa eskaintzen da. Halaber, bakarka nahiz<br />
taldeka, musika-tresnak nahiz ahotsa lantzen dira.<br />
Jarduteko baldintzei dagokienean berriz, musika-eskoletako irakasleei galdatzen zaien<br />
tituluari egin behar diogu aipamen. Bada, musika-eskola batean irakasle bezala lan egin<br />
ahal izateko goi-mailako musika-titulua galdatu ohi den arren, oraindik, zenbait<br />
eskoletan onartzen da ere 1966ko ikasketa-planeko irakasle- titulua 26 .<br />
Honenbestez, gai honi amaiera emateko, jo dezagun Euskal Autonomia Erkidegoan<br />
dauden musika-eskolen antolakuntza nahiz jarduera arautzen duen 289/1992 Dekretura,<br />
eta ikus ditzagun bada, bere edukiaren alderdi adierazgarrienak.<br />
Hezkuntza Ministerioaren lurralde esparruan musika-eskolak eratzeko eta euren<br />
jarduteko baldintzak arautzen dituen 1992ko uztailaren 30eko Agindua onartu ostean,<br />
Euskal Autonomia izango da, musika-eskolak arautuko dituen lehenengo Autonomia<br />
Erkidegoa. Honetarako, gaia xehetasunez arautuko duen oraintsu aipatu 289/1992<br />
Dekretua onartuko da.<br />
Bada, Dekretu honi jarraiki, Euskal Autonomia Erkidegoan eratuko diren musikaeskolak,<br />
publikoak ala pribatuak izan daitezke 27 . <strong>Musika</strong>-eskola hauek eraiki eta jardun<br />
25 Honetara, espresuki aipamen egiten dio arestian aipatu EMUren Weimarko deklarazioari, Gaztela la<br />
Mantxan, musika-eskolak arautzen dituen 30/2002 Dekretua garatzen duen 2002ko urriaren 18ko<br />
Aginduak, honela: “La música es una herramienta de comunicación universal que debe estar al alcance<br />
de todos los ciudadanos. La Comunidad de Castilla-La Mancha se suma a las intenciones recogidas en la<br />
Declaración de Weimar de octubre de 1999, auspiciada por la Unión Europea de Escuelas de Música,<br />
pues considera que éstas han de ser un vehículo para el desarrollo de la educación personal, cultural y<br />
social, en conexión con otras artes” (ikus zioen azalpena).<br />
26 Izan ere, seigarren atalburuan ikusi ahal izango dugun legez, 1542/1994 Errege Dekretuaren arabera,<br />
aipatu titulua, lizentziatu-tituluaren baliokidea da (ikus honetara gaur egun LOCEko 58 art.), irakasle<br />
lanetan jarduteko bederen —printzipioz soilik oinarrizko mailan eta ertainean, eta ahaztu gabe,<br />
LOGSEko 14. xedapen gehigarriko lehenengo ataleko a) hizkiak aurreikusten duena—.<br />
27 Honetara, 289/1992 Dekretuaren 26.4 art.ak zera xedatzen du: “Estos centros recibirán la<br />
denominación genérica de Escuelas de Música, seguida del carácter de su titularidad: Pública, si su<br />
130
ahal izateko, aldez aurretik administrazio-baimena beharko dute 28 . Halaber, musikaeskolek<br />
289/1992 Dekretuak aurreikusten dituen eskubideak, dirulaguntzak nahiz<br />
onurak eskuratu ahal izan ditzaten, ezinbesteko baldintza izanen da musika-eskolen<br />
erregistro berezi batean izena ematea 29 .<br />
<strong>Musika</strong>-eskolen eraketa dela-eta, aipamen egin behar diogu berebat, 289/1992<br />
Dekretuak arautzen duen birmoldaketa prozesuari. Izan ere, araututako musikairakaskuntza<br />
irakasten duten ikastetxeei —kontserbatorioei nahiz baimendutako<br />
ikastetxe pribatuei, alegia— aukera emango zaie musika-eskola bilakatzeko bertan<br />
ezarritako prozedurari jarraiki 30 .<br />
titular es cualquier Administración pública, bien directamente, bien a través de otras fórmulas legales<br />
como Patronato, Fundación u otras, y Privada, si su titular es persona física o jurídica de carácter<br />
privado o de carácter público extranjero que se ajuste a la legislación vigente, a los acuerdos<br />
internacionales o, en su caso, al principio de reciprocidad”. Eskola publikoei dagokienez, aipatu Euskal<br />
Autonomia Erkidegoan sortu direnak oro har udal-Administrazioen menpe daudela.<br />
28 Ikus 289/1992 Dekretuaren 26.2 art.. Jakina, dagokion hezkuntza-Administrazioak musika-eskolari<br />
jarduteko baimena eman diezaion, gainerako ikastetxeek bezalaxe, musika-eskolak ere gutxieneko<br />
ukanbehar batzuk bete beharko ditu, bai eraikuntza nahiz baldintza materialei dagokienez (8-12 art.<br />
bitartean zehazten dira), baita irakas-eskaintzari dagokionean ere (15 art.ak finkatzen ditu gutxieneko<br />
irakaskuntza hauek). Aipatu baimenaren aldaketaren nahiz iraungipenaren inguruabarrak 34-41 art.<br />
bitartean arautzen dira.<br />
29 289/1992 Dekretuaren 32 art.ren arabera, musika-eskolen erregistro berezi hori, Eusko Jaurlaritzako<br />
Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa sailaren menpe dagoen ikastetxeen erregistroaren baitan egongo da.<br />
30 289/1992 Dekretuaren lehenengo xedapen iragankorretik bosgarrenera arautzen dira birmoldaketaren<br />
prozesua eta baldintzak. Honetara, birmoldaketa prozesua arautzen duen lehenengo xedapen iragankorrak,<br />
zera dio:<br />
“Los actuales centros de Enseñanza Musical Reglada, sean Conservatorios o Centros no Oficiales<br />
Reconocidos o Autorizados, podrán reconvertirse en Escuelas de Música según el siguiente<br />
procedimiento:<br />
1. Centros de Grado Elemental.<br />
a) Podrán mantener su actual estructura física sin precisar su adecuación a los mínimos establecidos en el<br />
artículo 8 del presente Decreto.<br />
b) Podrán impartir los Niveles siguientes: 2 o de Iniciación. 3 o de Afianzamiento.<br />
c) Las ramas y especialidades no conformadoras de rama para las que quedan autorizados con carácter<br />
automático serán las correspondientes a las especialidades que imparten al momento de su reconversión.<br />
2. Centros de Grado Medio.<br />
a) Podrán mantener su actual estructura física sin precisar su adecuación a los mínimos establecidos en el<br />
artículo 8 del presente Decreto.<br />
b) Podrán impartir los Niveles siguientes: 2 o de Iniciación. 3 o de Afianzamiento. 4 o de Actividad<br />
Preferente.<br />
131
Honetara, Euskadiko Eskola-Kontseiluaren datuen arabera, aipatu birmoldaketa<br />
prozesua dela-eta, udal ekimeneko musika ikastetxe gehienak —hots, 289/1992<br />
Dekretua onartu aurretik oinarrizko mailako edo maila ertaineko kontserbatorio<br />
zirenak— musika-eskola bilakatuko dira 31 .<br />
Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza,Unibertsitate eta Ikerketa saileko Ikastetxeen<br />
Zuzendaritzaren (irakaskuntza espezializatuei dagokiena) datuen arabera halaber, gaur<br />
egun, Euskal Autonomia Erkidegoan, guztira, 77 musika-eskola daude. Hauetatik 39,<br />
musika-eskola publikoak dira, eta 38 berriz, musika-eskola pribatuak 32 .<br />
Euskal Autonomia Erkidegoko musika-eskoletan irakasten diren <strong>irakaskuntzen</strong><br />
antolakuntzari dagokionez, lau heziketa-mailatan taxutzen dira ikasketak: lehen maila<br />
edo harrerakoa (4-7 urte bitarteko haurrei bideratuta dagoena); bigarren maila edo<br />
haserakoa; hirugarren maila edo gotortzekoa; eta laugarren maila edo lehentasunezko<br />
jarduerakoa, alegia 33 .<br />
c) Las ramas y especialidades no conformadoras de rama para las que quedan autorizados con carácter<br />
automático serán las correspondientes a las especialidades que imparten al momento de su reconversión.”<br />
31 Hain zuzen ere, birmoldaketa prozesu honi buruz zera dio Euskadiko Eskola- Kontseiluak, 1994-2000<br />
epeari dagokionez, Euskal Autonomia Erkidegoaren baitan irakaskuntzaren egoera aztergai zuen<br />
txostenean (2001ekoa): “Tras la implantación de la reforma de las enseñanzas musicales, la mayoría de<br />
los centros de enseñanza musical de iniciativa municipal, que anteriormente era Conservatorios<br />
Elementales o Medios, se convirtieron en Escuelas de Música, cuya función es la de acercar la educación<br />
musical a cuantos lo deseen: deben ofrecer un plan abierto en el que tengan cabida todas las<br />
capacidades, adecuándose a las distintas posibilidades de formación y acogiendo distintos tramos de<br />
edad. El Decreto 289/1992, regula las normas básicas por las que se rigen las Escuelas de Música de la<br />
CAPV” [“Informe sobre la situación de la enseñanzas en la CAPV (1994/2000), Euskadiko Eskola-<br />
Kontseilua, Eusko Jaurlaritza, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa saila, Vitoria-Gasteiz, 2001, 121<br />
orrian aipatua].<br />
32 Lurralde Historiko bakoitzari dagokionez, honatx datuak: Bizkaian 16 musika-eskola publiko daude eta<br />
8 pribatu; Gipuzkoan berriz, 17 musika-eskola publiko eta 27 pribatu; eta Araban azkenik, 6 musikaeskola<br />
publiko eta 3 pribatu daude. <strong>Musika</strong>-eskola hauetariko gehienak (50 inguru) Euskal Herriko<br />
musika-eskolen Elkartearen (EHME) bazkide dira. Elkarte hau 1994ko abenduan eratu zen eta arestian<br />
aipatu Unión de Escuelas de Música y Danza (UEMYD) elkarte espainiarren kide da (baita ondorioz,<br />
UMEren kide ere). Euskal Autonomia Erkidegoan dauden musika-eskolei buruz oro har eta EHMEri<br />
buruz zehazki, ikus LLORENTE, J.A., “Breve reseña de la situación de la educación musical<br />
especializada en la CAPV”, “Congrés de Música a l´Escola i a les Escoles de Música”, Llibre d´actes<br />
del Congrés organitzat pel Consell Cátala de la Música i l´Associació Catalana d´Escoles de Música,<br />
Bartzelona, 1997, 584-591 orriak.<br />
33 289/1992 Dekretuko 4 art.ren arabera. Halaber, aipatu artikuluak, heziketa-maila bakoitza gaindituz<br />
gero ikasleak lortu beharko lukeen eskuduntzaren eta araututako musika-irakaskuntzak burutuz gero<br />
lortuko litzatekeenaren artean parekotasun bat ezartzen du. Honela: “Nivel 1 o de contacto, de 4 a 7<br />
años: No habrá nivel de competencia. Nivel 2 o de iniciación. (...) La competencia a conseguir será la de<br />
un alumno que supera el Grado Elemental de Conservatorio. Nivel 3 o de afianzamiento. El alumno<br />
132
<strong>Musika</strong>-eskolek ziurtagirien bitartez egiazta dezaketen arren, ikasleek aipatu heziketamailak<br />
gainditu dituztela, ziurtagiri horiek ez dute inolaz ere titulu ofizialaren baliorik<br />
izanen 34 .<br />
Berebat, musika-eskolek, aipatu heziketa-maila bakoitzeko programa antolatu ahal<br />
izateko autonomia osoa izanen dute 35 . Izan ere, musika-eskola bakoitzari dagokio bere<br />
pedagogia-plan orokorra finkatzea, eta ez ordea hezkuntza-Administrazioari. Plan hori<br />
gainera, musika-eskolaren barne antolakuntza- erregelamenduak, gutxienez jaso<br />
beharreko eduki bilakatzen da 36 .<br />
Eta, Euskal Autonomia Erkidegoko musika-eskoletan, irakasle izateko, zein titulu<br />
galdatzen da? Bada, oro har, heziketa-maila guztietan irakasteko, LOGSEn araberako<br />
goi-mailako musika-titulua edo bere baliokidea den titulu bat edukitzea galdatu ohi den<br />
arren 37 , zenbait ñabardura egin behar da.<br />
Honela, lehenengo heziketa-mailan, aipatu titulua ezezik, 4-7 urteetako haurrei irakatsi<br />
ahal izateko espezialdutako pedagogia-ikastaroak burutu izana egiaztatzea ere galdatuko<br />
adquirirá una competencia instrumental o de Canto equiparable al alumno que supera el 2.º Ciclo de<br />
Grado Medio de Conservatorio. Nivel 4 o de actividad preferente. No tiene más límite de competencia<br />
que la que el interés, dedicación y capacidad del alumno le marquen. Competencia que se potenciará,<br />
con carácter general, a través de la participación en los conjuntos de la Escuela”.<br />
34 Argi eta garbi ezartzen du hau 289/1992 Dekretuko 22.4 art.ak, honela: “Las Escuelas de Música<br />
podrán acreditar los estudios cursados por sus alumnos, sin que, en ningún caso, su texto o formato<br />
pueda inducir a confusión con los certificados y títulos con validez académica y profesional”.<br />
35 289/1992 Dekretuko 18 art. .<br />
36<br />
289/1992 Dekretuaren 25 art.ren arabera, barne <strong>erregimen</strong>eko erregelamendua ere musika-eskola berari<br />
egitea dagokio.<br />
37 Alegia, seigarren atalburuan aztertuko dugun 1542/1994 Errege Dekretuaren 1 art.ri jarraiki, LOGSEn<br />
araberako goi-mailako tituluaren baliokide diren ondoko goi-mailako musika-tituluek ere balio dute:<br />
1966ko ikasketa-planeko goi-mailako titulua; 1942ko ikasketa-planeko titulu profesionala eta aurreko<br />
ikasketa-planetako gaitasun diplomak. Eta jakina, 1120/2000 Errege Dekretuaren 1 art.ren arabera ere,<br />
LOGSEn araberako goi-mailako tituluaren baliokide den ondoko kantu-tituluak ere balio du: 1970eko<br />
kantuko ikasketa-planeko goi-mailako bakarlari-diplomak, alegia. Halaber, 1966ko ikasketa-planeko<br />
irakasle-tituluak ere balio lezake, 1542/1994 Errege Dekretuaren 2 art.ri jarraiki, lizentziatu-tituluaren<br />
baliokidea baita —eta beraz, zeharka, LOGSEko goi-mailako tituluaren baliokidea ere izango litzateke—<br />
; haatik, printzipioz, ikastetxe publiko zein pribatuetan, oinarrizko mailako eta maila ertaineko musikairakaskuntzak<br />
irakasteko soilik balioko luke —baina beti ere ahaztu gabe LOGSEko 14. xedapen<br />
gehigarriko lehenengo ataleko a) hizkiak aurreikusten duena—. Eta 1120/2000 Errege Dekretuaren 2<br />
art.ren arabera, 1970eko kantuko ikasketa-planeko opera abeslari-diplomari dagokionez, berdina<br />
gertatuko litzateke.<br />
133
da 38 . Halaber, lehenengo heziketa-mailatik hirugarrenera irakasteko, laugarren<br />
atalburuan aztertuko dugun LOGSEn araberako maila ertaineko tituluak edo titulu<br />
profesionalak ere balio lezake. Honetarako beharrezkoa izango da, aldez aurretik,<br />
pedagogian espezialdutako heziketa-ziklo bat burutzea 39 . Azkenik, laugarren heziketamailari<br />
dagokionez, sendotutako ikasleak deiturikoei irakasteko 40 , printzipioz, soilik,<br />
LOGSEn araberako goi-mailako musika-tituluak eta bere baliokideak diren goi-mailako<br />
tituluek gaitu lezakete 41 .<br />
289/1992 Dekretuaren arabera orobat, zenbait irakasgaietarako, irakasle espezialistak<br />
edo aparteko irakasleak ere kontratatu ahal izango dira 42 . Honetara, 289/1992<br />
Dekretuak, ondoko irakasleei gaitzeko aukera aurreikusten du: atzerrian titulua lortu<br />
dutenei; araututako irakaskuntzan irakasten ez diren espezialitateetako profesionalei;<br />
38 289/1992 Dekretuko 23 art.ri jarraiki, Hezkuntza sailari neurtzea dagokio aipatu ikastaroen<br />
egokitasuna; eta zeregin honetan beti ere <strong>Musika</strong>-<strong>irakaskuntzen</strong> Aholku-Batzordeari entzun beharko dio<br />
—musika-eskolari baimena eman aurretik, alegia—. Hain zuzen, aipatu Aholku-Batzordea 22/1988<br />
Dekretuak, otsailaren 9koak (otsailaren 18ko EHAAn) eratu zuen. Eta gaur egun Hezkuntza sailaren<br />
egitura organikoa ezartzen duen urriaren 16ko 222/2001 Dekretuko 2.2 art.ren arabera (urriaren 24ko<br />
EHAAn), aipatu sailaren organo kolegiatu bezala agertzen zaigu <strong>Musika</strong>-<strong>irakaskuntzen</strong> Aholku-<br />
Batzordea.<br />
39 289/1992 Dekretuaren zazpigarren xedapen iragankorraren arabera.<br />
40 289/1992 Dekretuko 19 art.ren arabera, sendotutako ikaslea izango litzateke, araututako musikairakaskuntzak<br />
egin ahal izateko gaituta legokeen ikaslea Bada, zera dio aipatu artikuluak: “Alumnos<br />
reforzados: cuando, por disponer de algún/os alumno/s de unas cualidades, interés y aprovechamiento<br />
especiales se juzgue por su profesor, y así lo apruebe el órgano competente del centro, que conviene<br />
intensificar su progreso con vistas a su incorporación al régimen reglado, se comunicará a la<br />
Administración educativa, a través de la correspondiente Inspección, los datos personales de dicho/s<br />
alumno/s, la planificación del refuerzo que se le/s impartirá e instrumento/s que ejerce/n y siempre bajo<br />
los criterios siguientes: 1. Este alumnado reforzado recibirá la formación precisa para garantizarle los<br />
conocimientos exigidos en las pruebas de acceso a cualquiera de los ciclos del grado medio o al grado<br />
superior del sistema reglado. 2. Al objeto de facilitar esta formación, diversas escuelas podrán organizar<br />
conjuntamente su oferta a fin de formar grupos de alumnos homogéneos, disposición del adecuado<br />
profesorado por titulación y competencia docente u otras causas pedagógicas u organizativas que así lo<br />
aconsejen. 3. El alumnado de refuerzo deberá encontrarse dentro de los baremos de edad siguientes:<br />
Nivel 2 o iniciación, lo iniciará con un máximo de edad de 16 años. Nivel 3 o afianzamiento, 19 años.<br />
Nivel 4 o perfeccionamiento, 21 años. En las disciplinas de contrabajo y canto los límites máximos de<br />
edad de iniciación serán de 18 y 23 años respectivamente”.<br />
41 Alegia, honek esan nahi du printzipioz ez lukeela balioko 1966ko ikasketa-planeko irakasle-tituluak.<br />
Dena den, 289/1992 Dekretuko seigarren xedapen iragankorrak arautzen dituen baldintzetan balioko luke;<br />
hots, lehenengo xedapen gehigarriak aurreikusten duen birmoldaketa prozesuari jarraiki, musika-eskola<br />
bihurtu diren ikastetxeen kasuan zehazki, balio lezake.<br />
42 Ikus 289/1992 Dekretuko 23.1 art.ko azken lerroaldea. Irakasle espezialistak deiturikoen <strong>erregimen</strong>a<br />
1560/1995 Errege Dekretuak arautzen du eta zortzigarren atalburuan aztertuko dugu. Euskal Autonomia<br />
Erkidegoan ezezik, Andaluziako nahiz Gaztela la Mantxako musika-eskolei buruzko araudiek ere<br />
aurreikusi dute aipatu irakasle espezialistak kontratatzeko aukera.<br />
134
titulurik eduki ez arren, araututako irakaskuntzan irakasten den espezialitate batean<br />
meritu nabarmenak dituztela egiaztatzen duten profesionalei; unibertsitate-mailako<br />
tituludunei —diplomatu nahiz lizentziatuei—, edozein espezialitate irakasteko<br />
ezagutzarik badutela egiaztatuz gero; baita araubide bereziko musika-tituludunei ere,<br />
egiaztatu gero, eurena ez den espezialitatea irakatsi ahal izateko gaitasuna badutela 43 .<br />
II. GOI-MAILAKO MUSIKA-HEZIKETA<br />
Seigarren atalburuan egiaztatzeko parada izango dugun legez, musikaren profesioa, oro<br />
har, profesio tituluduna da. Alabaina, zenbait jarduera burutzerakoan —profesioaren eta<br />
artearen erdibidean daudenak, zehazki— goi-mailako musika-tituluaren balioa<br />
erlatiboa bihurtu ohi da. Izan ere, jarduera burutzeko printzipioz gaituko lukeen goimailako<br />
musika-titulua, gehienetan ez ohi da galdatu, aipatu jarduera burutzeko<br />
ezinbesteko baldintza izan ohi ez delako.<br />
<strong>Musika</strong>ren profesional batek burutu ditzakeen jarduerak mailakatu beharko bagenitu<br />
euren errekonozimendu soziala aintzat harturik, ziurrenik gailurrean kokatuk<br />
genituzkeela ondokook: musika tresna baten bakarlaria izatea, abeslaria, orkestrazuzendaria,<br />
orkestra batetako kidea, ganbara-musika talde batetakoa,... . Hain zuzen ere,<br />
profesioaren eta artearen erdibidean dauden jarduera hauek guztietan, tituluaren<br />
aurrean gailentzen dena musikaren profesionalaren maisutasuna da.<br />
Bada, hezkuntza-sistemaren barruan eta hezkuntza-sistematik at antolatzen diren<br />
musika-irakaskuntza mota oro aztertzen ari garela-eta, jarraian egin beharreko galdera<br />
hauxe litzateke: aipatu maisutasuna ikas al daitekeen eta hala izanik, zein ikasketa<br />
motaren bitartez egin daitekeen; hots, aurreko atalburuan aztertu ditugun araubide<br />
orokorreko musika-irakaskuntzak burutuz? ondorengo atalburutan ikergai izango<br />
ditugun araubide berezikoak ikasiz? edo atalburu honetan aztergai ditugun musikairakaskuntza<br />
ez arautuen bitartez?<br />
Itun honi erantzunez, zera adierazi behar dugu: zalantza izpirik gabe, abiapuntu gisa,<br />
musikarako doe berezia izatea funtsezkoa dela. Baina ukaezina da ere, gaitasun bera<br />
43 289/1992 Dekretuko zortzigarren xedapen iragankorraren arabera.<br />
135
ezain garrantzitsua dela, trebetasun hori lantzen eta ongi bideratzen dakien maisu<br />
batekin ikastea. <strong>Musika</strong>n maisu diren pertsona hauek ordea, salbuespenak salbu —eta<br />
zortzigarren atalburuan ikusteko parada izango dugun legez—, ez ohi dira izan —<br />
espainiar Estatuan bederen— goi-mailako musika-ikastetxe ofizialetako irakasle 44 .<br />
Nolanahi ere, maisu horiek sarritan euren profesioa irakaskuntzarekin uztartu ohi dute<br />
eta batik bat, araututa ez dagoen irakaskuntzarekin. Alegia, musika-titulu bat jadanik<br />
baduten profesionalei mailarik gorenean trebatzeko xedearekin antolatzen diren goimailako<br />
musika-ikasketa ez arautuekin.<br />
Gaur egun, espainiar Estatuan, goi-mailako musika-heziketa ez arautua antolatzeko bi<br />
era nagusi bereiz daitezke: bata, Administrazioek eratutako ikastetxeetan antolatzen<br />
dena (II.1); bestea berriz, fundazio pribatuek kudeatzen dituzten ikastetxeetan<br />
antolatutakoa (II.2), alegia. Azter ditzagun beraz bi antolakuntza ereduak.<br />
II.1. Administrazioek eratutako ikastetxeetan<br />
LOGSE ondoren, hezkuntza-Administrazioek eratu dituzten goi-mailako musikaikastetxe<br />
ofizialetan, geroz eta ohikoagoa bihurtu da, musika-irakaskuntza arautuak<br />
irakasteaz gain, ez arautuak ere irakastea. Hau da, aipatu ikastetxeetan, araubide<br />
bereziko musika-irakaskuntzak irakatsi ezezik, irakaskuntza horiek amaitu dituzten<br />
ikasleei bideratuta dauden ikastaroak —edo master eskolak deiturikoak— antolatu ohi<br />
dira; baita berezko tituluak lortzera bideratuta dauden gradu ondoko ikasketak ere —<br />
inolako balio akademikorik nahiz profesionalik ez duten tituluak, alegia—.<br />
Honen adibide dugu, zazpigarren atalburuan aztertuko den Kataluniako Escola Superior<br />
de Musicak (ESMUC), bere departamentu ezberdinen bitartez, antolatu ohi dituen goimailako<br />
heziketa ikastaroak 45 . Edo esaterako, zenbait Autonomia Erkidegotan, goi-<br />
44 Salbuespenak salbu, izan ere, zortzigarren atalburuan aztertuko dugun irakasle espezialistaren figura<br />
euren izaerarekin ongi uztartzen da; halaber, fundazioek kudeatzen dituzten goi-mailako musika-ikastetxe<br />
ofizialetako irakasleen artean, maisu hauek ere egon ohi dira.<br />
45 Adibidez, ESMUCeko interneteko helbidean (http://www.esmuc.net) ikus liteke, 2004-2005<br />
ikasturterako, Musikologiako sailak zenbait heziketa-ikastaro antolatu duela, ondoko informazioa<br />
emanaz: “Cursos de Formació en Musicología:: Són itineraris destinats exclusivament a llicenciats o<br />
diplomats universitaris que amplien els seus estudis o completen la seva formació acadèmica. Aquests<br />
136
mailako musika-kontserbatorioek, euren araudiarekin bat —batik bat, aipatu<br />
kontserbatorioen antolakuntza eta funtzionamendua arautzen duena, baita goi-mailako<br />
musika-<strong>irakaskuntzen</strong> curriculuma ezartzen duena ere—, antola ditzaketenak: hala nola,<br />
Extremaduran, Murtzian, Aragoin, Nafarroan edo Balear uharteetan 46 gertatzen den<br />
bezalaxe.<br />
Halaber, goi-mailako ikasketa ez arautuak izango lirateke, berriro ere ESMUCera<br />
itzuliz, bertan, denboraldi ez osoko ikasle deiturikoek burutu ditzaketen ikasketak.<br />
ESMUCeko departamentu ezberdinek antolatzen dituzten ikasketa hauek goi-mailako<br />
tituludunei, profesionalei eta oro har, maila handia duten ikasleei bideratuta daude.<br />
Baina, ikastaro edo master eskolekiko bereizten dituena, euren jarraitasuna da. Alegia,<br />
itineraris flexibles tutorats donen dret a un títol propi de l’Escola on constarà un descriptor de l’àrea de<br />
matèries que s’han estudiat i una relació concreta de la llista d’assignatures cursades amb els<br />
corresponents professors i nombre de crèdits/hores. Alguns exemples de programes possibles, que poden<br />
ser adequats a graus més grans d’especificitat: 1) Formació en músiques del segle XX- 66 crèdits. 2)<br />
Formació en etnomusicologia- 90 crèdits. 3) Formació musicològica i pràctica en les edats medieval i<br />
moderna - 72 crèdits”.<br />
46 Hain zuzen, Extremaduran, goi-mailako musika-kontserbatorioen antolakuntza eta funtzionamendua<br />
arautzen duen 2000ko maiatzaren 30eko Ebazpen batek (ekainaren 3ko DOEn) zera xedatzen du<br />
laugarren ataleko 3.1 puntuan: “Enseñanzas no académicas: cursos, talleres, ciclos de conferencias y<br />
clases magistrales. Los centros, en el ejercicio de su autonomía, podrán organizar las actividades<br />
formativas —cursos, talleres, ciclos de conferencias, clases magistrales y de postgrado, conciertos— que<br />
consideren necesarias para complementar la formación de los alumnos. Dichas actividades en ningún<br />
caso supondrán la expedición de diplomas o certificaciones que induzcan a error sobre su validez<br />
académica oficial, si bien podrá dejarse constancia documental de la participación de los interesados en<br />
las mismas”. Murtzian berriz, ildo beretik, goi-mailako musika-<strong>irakaskuntzen</strong> curriculuma ezartzen duen<br />
2001eko azaroaren 22ko Aginduaren (abenduaren 18ko BORMen) 20.1 art.ak zera dio: “Los centros que<br />
impartan el grado superior de Música podrán impartir también cursos de formación permanente y de<br />
postgrado en los ámbitos relacionados con la Música, destinados a titulados superiores. Los citados<br />
cursos habrán de ser autorizados por la Consejería de Educación y Universidades, que establecerá<br />
igualmente las condiciones para su impartición”. Aragoikoan ere goi-mailako musika-<strong>irakaskuntzen</strong><br />
curriculuma finkatzen duen uztailaren 8ko Aginduak (uztailaren 24ko BOAn) zera esaten du lehenengo<br />
xedapen gehigarrian: “Convenios para la realización de las asignaturas de libre elección. Con el fin de<br />
enriquecer la oferta de asignaturas de libre elección, así como de facilitar su realización, el<br />
Departamento de Educación y Ciencia podrá establecer convenios con otros centros superiores tanto de<br />
enseñanzas artísticas como universitarias. Dichos convenios lo serán de manera prioritaria para la<br />
convocatoria y realización de postgrados, estudios que, conducentes a titulaciones propias sin validez<br />
académica o profesional —si bien podrán establecerse las correspondientes convalidaciones para su<br />
reconocimiento académico— deberán potenciarse en el Centro para así asegurar el permanente<br />
perfeccionamiento y actualización profesional de sus graduados superiores”. Nafarroan halaber, goimailako<br />
musika-<strong>irakaskuntzen</strong> curriculuma finkatzen duen 423/2002 Foru Aginduaren (urriaren 11ko<br />
BONen) 12.1 art.ak ondokoa xedatzen du: “Los centros que impartan el grado superior de Música<br />
podrán impartir también cursos de formación permanente y de postgrado en los ámbitos relacionados<br />
con la Música, destinados a titulados superiores. Los citados cursos habrán de ser autorizados por el<br />
Departamento de Educación y Cultura, que establecerá igualmente las condiciones para la admisión de<br />
alumnos y para su impartición”. Edo azkenik, Balear uharteetako goi-mailako musika-kontserbatorioaren<br />
antolakuntza eta funtzionamendua ezartzen duen 2003ko apirilaren 28ko Ebazpenak (maiatzaren 22ko<br />
BOIBen), 3 art.an zera dio: “Impartición de estudios. También podrá impartir estudios de especialidades<br />
en forma de titulación propia del centro y cursos de formación permanente y de postgrado”.<br />
137
ez dira haiek bezala lantzean behin burutzen; baizik eta ohiko eskola-ikasturtean,<br />
denboraldi batean zehar egingo lituzke ikasleak. Nolanahi ere, heziketa espezializatu<br />
honek ez dauka iraupen zehatzik; heziketa motaren eta ikaslearen helburuen arabera,<br />
aldakorra izanen da. Berebat, heziketa hori denboran luza daiteke, ikaslea hautatu duen<br />
batzordeak egokitzat jotzen badu. Izan ere, denboraldi ez osoko ikasle gisa ESMUCek<br />
ikasi nahi duen ikasle orok, hautapen-batzorde baten aurrean burutuko den hautapen<br />
proba bat gainditu beharko du —Generalitateko hezkuntza-sailak ezarritako, alegia—.<br />
Denboraldi ez osoko ikasleak, heziketa-epeak dirauen bitartean tutore bat izango du.<br />
Aipatu epea amaitzerakoan, ikastetxeak ziurtagiri edo diploma bat emango dio<br />
ikasleari 47 .<br />
Espainiar Estatuan ordea, badago beste ikastetxe bat, Administrazio batek eratutakoa,<br />
soilik musika-irakaskuntza ez arautuak irakasteko helburuarekin: Galiziako Autonomia<br />
Erkidegoaren titulartasunekoa den eta 270/1997 Dekretu bitartez sortu zen Escola de<br />
Altos Estuios Musicais (EAEM) 48 , hain zuzen ere. Ikus ditzagun beraz, aipatu<br />
ikastetxearen antolakuntzari buruzko xehetasunak, baita bertan irakasten diren ikasketen<br />
ezaugarriak ere.<br />
Egoitza Santiago de Compostelan duen eta Galiziako Real Filharmonía orkestrari 49<br />
hertsiki lotuta sortzen den Escola de Altos Estuios Musicais, Galiziako Xuntako kultura,<br />
gizarte-komunikazio eta turismo sailaren menpe dago. Abian jarri zenetik —1998-1999<br />
ikasturtean— aipatu sailari atxikita dagoen organismo autonomo batek kudeatzen du:<br />
<strong>Musika</strong> eta eszena-arteetako Galiziako Institutuak (IGAEM), alegia.<br />
Zein da Escola de Altos Estuios Musicaisen bitartez errealitate bihurtu nahi den<br />
egitasmo pedagogiko honen helburua? Bada, araututako hezkuntza-sistematik kanpo<br />
maila goreneko musika-irakaskuntzak irakatsiz, galiziar musikariei profesionalki<br />
47 ESMUCek gehienez eduki ditzakeen 600 ikasle ofizialentzako ikasle-postuen artean, departamentu<br />
bakoitzak, ikasle-postu horien kopuru bat denboraldi ez osoko ikasleei erreserbatuko dizkio. Ikasketa<br />
mota honi buruzko informazio zehatza eskura liteke ESMUCeko web orrian, interneteko helbide honetan:<br />
http://www.esmuc.net .<br />
48 270/1997 Dekretua, irailaren 18koa (urriaren 3ko DOGen). Halaber, ikastetxeari buruzko informazio<br />
zabala eskura daiteke bere web orrian, interneteko helbide honetan:<br />
http://www.xunta.es/conselle/cultura/igaem/ igaem.htm.<br />
49 Galiziako Xuntaren eta Santiago de Compostelako hiriko partzuergoaren babesarekin eratu zen orkestra<br />
profesional hau 1996an. Bere egoitza Galiziako Auditorioan dauka.<br />
138
prestakuntza handiagoarekin trebatzea. Eta hain zuzen ere, helburu hori burutzeaz<br />
arduratuko da —aurrerako ikusiko dugun bezala— ikastetxea egituratzen den bi<br />
sekzioetako bat: hots, espezializazio sekzioa. 50 Honetara, zera dio 270/1997 Dekretuko 4<br />
art.ak:<br />
“Sección de especialización. Tiene como finalidad impartir una formación concreta dirigida a<br />
la especialización de los que quieran dedicarse profesionalmente a la música y tengan<br />
finalizados sus estudios en el conservatorio o logren unos requisitos específicos y siempre que<br />
demuestren el nivel suficiente para pasar las pruebas de admisión”.<br />
Jakina, aldi berean, funtsezkoa izanen da aipatu sekzioko irakasle-plantila osatzen duten<br />
musikari ospetsuen lana —besteak beste, Galiziako Real Filharmonía orkestran<br />
nabarmentzen diren musikariena—.<br />
Escola de Altos Estuios Musicaisen barne antolakuntzari dagokionez, ondoko organoerrektoreek<br />
osatzen dute ikastetxea: zuzendaritza-kontseiluak, batzorde teknikoak,<br />
eskolako klaustroak, zuzendariak, zuzendari-laguntzaileak eta ikasketa-buruak 51 . Euren<br />
egitekoak dira oro har, ikastetxea egituratzen den bi sekzioen bitartez —espezializaziosekzioa<br />
eta heziketa iraunkorraz arduratzen dena, alegia— burutzen diren jarduerak<br />
planifikatzea, koordinatzea eta ikuskatzea.<br />
Bada, zuzendaritza-kontseilua organo-errektoreen artean organo gorena dugu eta bere<br />
osaera guztiz publikoa da. Izan ere, zuzendaritza-kontseiluaren presidentea kultura<br />
sailburua da, lehenengo presidente ordea Santiago de Compostelako alkatea, eta<br />
bigarrena berriz IGAEMeko presidentea. Halaber, hiru bokalek osatzen dute<br />
zuzendaritza kontseilua —pertsona bakarreko aipatu organoek bana hautatakoak—.<br />
Funtsean, Zuzendaritza-kontseiluaren egitekoak dira, eskola-jardueren programazioa<br />
onartzea baita aipatu jarduerak ikuskatzea ere 52 .<br />
50 270/1997 Dekretuaren 1-3 art.en arabera.<br />
51 270/1997 Dekretuaren 9 art. .<br />
52 270/1997 Dekretuaren 10 art. .<br />
139
Batzorde teknikoa berriz, eskolako zuzendariak, zuzendari-laguntzaileak, ikasketa<br />
buruak eta IGAEMeko gerenteak osatzen dute. Hain zuzen, organo honi esleitzen<br />
zaizkio ikastetxearen barne funtzionamenduari dagozkion egitekorik garrantzitsuenak 53 .<br />
Bestalde, arestian esan dugu, Escola de Altos Estuios Musicais Galiziako Real<br />
Filharmonía orkestrari lotuta eratu zela. Bada, orkestra honetako zuzendari titularrari<br />
egokitzen zaio aipatu ikastetxearen zuzendaritza. Zuzendariaren funtsezko egitekoen<br />
artean, besteak beste, hauek azpimarra daitezke: irakasleen nahiz ikasleen hautaketa<br />
prozesuan esku hartzea, eta irakas-programak ikuskatzea. Berebat, ikastetxeko<br />
zuzendariak, zuzendari laguntzaile bat izanen du, eta berari dagokio zuzendaria<br />
ordezkatzea bere egiteko guztietan, aipatu zuzendaria ez dagoenean edo bere kargua<br />
hutsik dagoen bitartean 54 .<br />
Batzorde teknikoak eta ikastetxeko irakasle orok, ikastetxeko klaustroa osatzen dute.<br />
Batzorde teknikoak klaustroa biltzeko deialdia eginen du sei hilabetean behin<br />
gutxienez 55 . Azkenik, ikasketa buruaren ardura da, pedagogiarekin nahiz musikarekin<br />
zerikusia duten ikastetxeko jarduera oro koordinatzea. Halaber, ikasleen diziplina eta<br />
probetxua kontrolatzea dagokio 56 .<br />
Honenbestez, nola antolatzen da Galiziako Escola de Altos Estuios Musicaiseko<br />
ikasketa-plana? Bada, bi sekzioren inguruan: heziketa iraunkorraz arduratzen den<br />
sekzioa eta espezializazio sekzioa, alegia.<br />
53 270/1997 Dekretuaren 11 art.ak batzorde teknikoari dagozkion egitekoei buruz zera xedatzen du:<br />
“Corresponde a la comisión técnica las siguientes funciones: a) Ejecutar los acuerdos adoptados por el<br />
consejo de dirección. b) Aplicar el régimen disciplinario y sancionador en relación con los profesores y<br />
alumnos. c) Determinar la duración del curso de la Sección de especialización y intervenir en las<br />
pruebas de admisión convocadas para el mismo. d) Integrar el comité de selección al que se hace<br />
referencia en el artículo 7º. e) Elevar al consejo de dirección la programación y las sugerencias<br />
pertinentes para el mejor funcionamiento de la escuela. f) Convocar regularmente el claustro de la<br />
escuela. g) Cualquier otra competencia precisa para el correcto funcionamiento de la Escuela de Altos<br />
Estudios Musicales de Galicia y no atribuida expresamente a alguno de los otros órganos rectores de la<br />
misma”.<br />
54 270/1997 Dekretuaren 12 art.ri jarraiki.<br />
55 270/1997 Dekretuaren 14 art. .<br />
56 270/1997 Dekretuaren 13 art. .<br />
140
Heziketa iraunkorraz arduratzen den sekzioak xede du musikaren profesionalen<br />
ezaguerak —alegia, kontserbatorioetako, abesbatzetako nahiz bandetako<br />
profesionalenak— osatzea nahiz eguneratzea, eta honetarako ikastaroak antolatu ohi<br />
ditu. Orobat, musikaren profesionalak izan gabe musikarekiko zaletasuna dutenentzat,<br />
musika sustatzeko eta zaletasuna areagotzeko ekintzak antolatzeaz arduratzen da 57 .<br />
Espezializazio sekzioa berriz, ikastetxeko sekziorik garrantzitsuena da, ikastetxeko<br />
gunerik nagusiena azken finean. Eta arestian esan bezala, ikastetxeak bere helburuak<br />
sekzio honen bitartez burutuko ditu, baita sekzio honetako irakasle-plantila osatzen<br />
duten musikari ospetsuekin ere. Honetara, irakasleak hiru taldetan sailkatzen dira:<br />
irakasle-tutoreak, irakasle laguntzaileak, eta irakasle gonbidatuak alegia 58 .<br />
Bada, irakasle-tutoreak Galiziako Real Filharmonía orkestrako musikari-bakarlariak<br />
dira. Irakasle hauek bakarkako eskolak ematen dizkiete ikasleei, eta halaber, hauetariko<br />
bakoitzaren tutore dira. Irakasle laguntzaileak edo ganbara-musikako irakasleak berriz,<br />
Galiziako Real Filharmonía orkestrako musikariak diren arren, ez dira musikaribakarlariak.<br />
Euren egitekoa da, lantzean behin, Escola de Altos Estuios Musicaiseko<br />
ikasleek osatutako ganbara-talde ezberdinekin lan egitea eta ikasleei kontzertuak<br />
prestatzen laguntzea. Azkenik, irakasle gonbidatuak ditugu, eta izenak adierazten duen<br />
moduan, ikasturtero ikastetxeak gonbidatu ohi dituen ospe handiko profesionalak dira.<br />
Batzorde teknikoak programatutako ikastaro espezializatuak nahiz eskola magistralak<br />
ematen dizkiete ikasleei, eta orkestra-zuzendaritza lanetan jarduten dute.<br />
Escola de Altos Estuios Musicaiseko ikasketa-plana bi ikasturteetan zehar antolatzen da.<br />
Dena dela, salbuespenez eta beti ere Batzorde teknikoaren proposamenez, luza daiteke<br />
beste ikasturte batez. Bada, ikasturte hauetan zehar ikasleek ondoko eskolak jaso ohi<br />
dituzte: bakarkakoak, ganbara-musikakoak, eskola teorikoak eta orkestrarekin praktikak<br />
egitea helburu dutenak 59 ; berebat, noizean behin, ikastaro espezializatuak eta eskola<br />
magistralak ere jaso ohi dituzte 60 .<br />
57 270/1997 Dekretuko 5 art. .<br />
58 270/1997 Dekretuko 8 art. .<br />
59 Honetara 270/1997 Dekretuko 7 art.ak zera dio: “Orquesta de cuerda. Durante el primer curso de la<br />
sección de especialización de la escuela funcionará una orquesta de cuerda compuesta por alumnos. El<br />
141
Ikastetxean hamabi espezialitate ikas daitezke, guztiak orkestra bat osatu ohi duten<br />
musika-tresnei dagozkienak; alegia, biolina, biola, biolontxeloa, kontrabaxua, txirula,<br />
oboea, klarinetea, fagota, tronpa, tronpeta, tronboia eta perkusioa.<br />
Honenbestez, ikasturtero bataz beste 30 ikasle biltzen dituen ikastetxe honetan ikasi<br />
nahi duenak, zer nolako baldintzak bete beharko ditu? Bada, lehenik eta behin, sarbideproba<br />
bat gainditu beharko du 61 . Proba hauek ikastetxean bertan burutuko dira eta<br />
epaimahai batek neurtuko ditu, objektibotasun, meritu eta gaitasun printzipioei men<br />
eginez 62 . Goi-mailako musika-titulua duten hautagaiek zuzenean sarbide-proba burutu<br />
ahal izango dute; gainerako hautagaiek ordea, aldez aurretik dagokion deialdian<br />
galdatutako ukanbeharrak egiaztatu beharko dituzte. Azkenik, ikasle bezala onartutako<br />
hautagaiek ikasketa-beka bat jaso ahal izango dute.<br />
II.2. Fundazio pribatuek kudeatutako ikastetxeetan<br />
Zazpigarren atalburuan xehetasunez aztertzeko parada izango dugu, LOGSE onartu<br />
ostean, araubide bereziko musika-irakaskuntzak irakatsi ahal izango dituzten<br />
ikastetxeen <strong>erregimen</strong> <strong>juridikoa</strong>: hots, zuzenean ala zeharka, Autonomia erkidegotako<br />
hezkuntza-Administrazioen menpe dauden ikastetxeena, eta pertsona pribatuek —<br />
fisikoek ala juridikoek— eratutako baimendutako ikastetxeena. Hain zuzen, pertsona<br />
pribatuek eratutako nahiz kudeatutako baimendutako goi-mailako musika-ikastetxeetan,<br />
araututako musika-ikasketak ezezik, ez arautuak direnak ere irakatsi ohi dira —<br />
hezkuntza-Administrazioen menpe dauden goi-mailako musika-ikastetxeetan egin ohi<br />
den moduan—.<br />
repertorio, que será progresivo, tendrá como fin único la consolidación del grupo orquestal y la<br />
didáctica de sus aspectos básicos. La orquesta, no obstante, dará algunos conciertos como parte de su<br />
programa formativo. Los alumnos, en función de sus avances, podrán incorporarse a algunos programas<br />
de la orquesta Real Filharmonía de Galicia como culminación de sus prácticas orquestales. La selección<br />
se realizará por un comité formado por la comisión técnica y por los profesores de instrumento<br />
designados por ésta”.<br />
60 Ikus 270/1997 Dekretuko 4 art. . Besteak beste ondoko gaiei buruz: musika-tresnaren pedagogia, XX.<br />
mendeko musika, musika-tresna historikoak, erlaxazio eta kontzentrazio teknikak,...<br />
61 270/1997 Dekretuaren 6 art.ren arabera, aldez aurretik eta ikasturte bakoitzean, IGAEMek,<br />
Espezializazio sekzioan hutsik dauden ikasle-plazak bete nahi dituztenei zuzendutako deialdi bat argitara<br />
emango du. Hain zuzen ere, 2004-2006 promoziorako ikasleak hautatzeko hautapen-proben deialdia<br />
2004ko otsailaren 26ko Ebazpen baten bidez egin zen (martxoaren 23ko DOGen argitara emana).<br />
62 270/1997 Dekretuaren 6 art.ri jarraiki, epaimahaia ondoko kideek osatuko dute: batzorde teknikoko<br />
hiru kidek eta aipatu batzordeak izendatutako bi irakaslek (6 art.).<br />
142
Bada, honen adibide argia dugu, Bartzelonan dagoen Liceuko kontserbatorioak —<br />
Conservatori del Liceu fundazio pribatuak 63 kudeatzen duen eta espainiar Estatuan<br />
bakarra den goi-mailako baimendutako musika-ikastetxe pribatuak, alegia— 64 , gradu<br />
ondoko ikastaroak izenburupean antolatu ohi dituen ikastaro monografikoak nahiz<br />
eskola magistralak 65 , besteak beste, ondoko arlotan: interpretazioan, orkestra<br />
zuzendaritzan, konposizioan, musikologian, etnomusikologian, musika-tresnen<br />
didaktikan,... .<br />
Liceuko kontserbatorioko irakasle asoziatuek ematen dituzten ikastaro hauek, goimailako<br />
edozein ikaslek burutu ditzakeen arren, batik bat, jadanik goi-mailako musikatitulua<br />
baduten musikaren profesionalei bideraturik daude. Izan ere, aipatu ikastaroen<br />
helburu nagusia da, musikaren profesionalak trebatzea musikan maisu diren profesional<br />
ospetsuekin 66 .<br />
63 1995eko azaroaren 17ko Justizia kontseilariaren Ebazpenaren arabera, Conservatori del Liceu Fundazio<br />
pribatua inskribatu zen Kataluniako Generalitateko legediaren menpeko fundazio gisa.<br />
64<br />
Estatu osoan mota honetako ikastetxe bakarra izateagatik, bere <strong>erregimen</strong> <strong>juridikoa</strong> bereziki aztertuko<br />
da zazpigarren atalburuan.<br />
65 Hain zuzen, aipatu ikastetxearen web orrian, http://www.conservatori-liceu.es interneteko helbidean,<br />
Cursos de Postgrado loturan, aipatu ikastaroen helburua zein den adierazten zaigu, honela: “Para<br />
asegurar y desarrollar la formación integral contemplada en el plan de estudios, y ofrecer a los<br />
estudiantes de música la posibilidad de perfeccionarse y responder así —con agilidad y visión de<br />
futuro— a las necesidades de especialización que requiere la rica y cambiante realidad profesional de la<br />
música dentro de nuestra sociedad, el Conservatorio Superior de Música del Liceo abre un capítulo de<br />
Cursos de Postgrado y Perfeccionamiento. Con el formato de Clases Magistrales y Cursos Monográficos<br />
se tratarán una serie de materias y aspectos diversos, en los campos de la Interpretación, Dirección de<br />
Orquesta, Análisis, Composición, Historia y Estética Musical, Musicología, Didáctica del Instrumento o<br />
Etnomusicología. El trabajo periódico con los Profesores Asociados del Conservatorio del Liceo<br />
constituyen una parte esencial de las actividades lectivas del Grado Superior, pero ahora también se<br />
abre a otros estudiantes y profesionales de la música en forma de cursos y clases magistrales para<br />
facilitar el contacto e intercambio de los alumnos del Liceo con los de otros centros.”<br />
66 Goi-mailako tituludunei nahiz musikaren profesionalei bideratuta dauden ikastaro eta maisu-eskola<br />
hauetaz gain, Liceuko kontserbatorioan, beste maila batean, baina beti ere hasiera-hasieratik heziketa<br />
espezializatu bat emanez, ondoko irakaskuntza ez arautuak burutu daitezke: kantua (Goi-mailako Kantu<br />
Eskolak daukan berezko curriculumaren arabera); gitarra flamenkoa (Goi-mailako Gitarra flamenkoaren<br />
Eskolak taxututako berezko curriculumari jarraiki); eta musika modernoa eta jazza (1978 urtez geroztik<br />
abian den <strong>Musika</strong> Modernoaren eta Jazzaren Aula deiturikoak darraien programa eta sistema<br />
pedagogikoaren arabera). Ikasketa hauei buruzko informazio zabala eskura daiteke oraintsu aipatu<br />
Liceuko Kontserbatorioaren interneteko helbidean. Nolanahi ere, ikasketa horietako baten bat burutu<br />
duen ikasleak, gerora, goi-mailako musika-titulua eskuratu nahiko balu, edozein ikaslek bezala, araubide<br />
bereziko goi-mailako musika-irakaskuntzei ekin ahal izateko dagokion hautapen-proba gainditu beharko<br />
luke, eta dagokion espezialitatean —hots, kantua, gitarra flamenkoa, musika modernoa eta jazza—<br />
LOGSE ikasketa-planaren araberako goi-mailako musika-irakaskuntzak burutu beharko lituzke.<br />
143
Eta hain zuzen ere, xede berberarekin sortu zuen 1991ean Isaac Albéniz Fundazio<br />
pribatuak —baina soilik maila goreneko musika-irakaskuntza ez arautuak irakasteko—<br />
Reina Sofía Goi-mailako <strong>Musika</strong>-Eskola ospetsua 67 . Beraz, gai honekin amaitzeko, ikus<br />
dezagun jarraian aipatu ikastetxeak abian jartzen duen asmo handiko hezkuntzaproiektu<br />
bakan honek zer nolako ezaugarriak dituen.<br />
Madrilen egoitza duen Reina Sofía Goi-mailako <strong>Musika</strong>-Eskolak, talentu handiko<br />
musikari gazteak mailarik gorenean trebatzea du helburu, maisu diren musikari<br />
ospetsuenen eskolak jasoz —eta beraz, elitezko heziketa bat emanez—. Izan ere,<br />
ekimen honen bitartez, ikastetxeak saihestu nahiko du, urte askotan espainiar musikari<br />
gazteek egin behar izan dutena: espainiar musika hezkuntza-sistema zaharkituan<br />
agerikoak ziren hutsuneen aurrean, atzerrira joatea musikan maisu diren profesional<br />
ospetsuekin ikasi ahal izateko .<br />
Jakina, halako egitasmo handi batek finantzaketa sendoa galdatzen du. Bada, Isaac<br />
Albéniz Fundazioak, erakunde publikoen nahiz sektore pribatuko enpresa<br />
garrantzitsuenen diru-laguntzak jasotzen ditu.<br />
Ikastetxea lau organo-errektoreen bitartez antolatzen da: ikastetxeko Patronoen<br />
batzarra, batzorde akademikoa, zuzendaritza-batzordea eta irakasleen klaustroa, alegia.<br />
Ikastetxeko Patronoen batzarra, Isaac Albéniz Fundazioko Patronoen batzarraren<br />
menpe dagoen organo-errektore nagusia dugu, eta 1991 urtean eratu zen. Hainbat<br />
erakunde publiko zein pribatu ordezkatzen dituzten berrogeita hamar kidek osatzen dute<br />
67 1987ko azaroaren 13ko Agindu baten bitartez (abenduaren 30eko BOEn argitara emana), onartuta,<br />
klasifikatuta eta inskribatuta geratu zen kultura-Fundazio pribatu bezala —baita sustapeneko izaera eta<br />
ongintzazko helburuak dituena ere—, Isaac Albéniz Fundazioa. Eta hau guztia, ondoko arauei jarraiki:<br />
1970eko Hezkuntza Lege Orokorra; 2930/1972 Dekretua, uztailaren 21ekoa; eta 1762/1979 Errege<br />
Dekretua, ekainaren 29koa —jadanik indargabetua dagoena otsailaren 23ko 316/1996 Errege Dekretuaren<br />
bitartez—. Hain zuzen, 1996ko azaroaren 22an, Notario-eskritura bitartez, Isaac Albéniz Fundazioaren<br />
jatorrizko Estatutuak aldatuko dira, Fundazioei buruzko 30/1994 Legera, azaroaren 24kora egokitzearren.<br />
Gaur egun, Isaac Albéniz Fundazioak bere jarduera lau programen bitartez burutzen du: Paloma O´Shea<br />
Santanderreko nazioarteko piano-lehiaketa, Albéniz artxibo eta dokumentazio-zentroa, <strong>Musika</strong>ren eta<br />
Akademiaren Santanderreko topaketa, eta Reina Sofía Goi-mailako <strong>Musika</strong>-Eskola, alegia. Izan ere,<br />
Estatutuaren 4 art.ri jarraiki, Fundazioaren helburu bezala hauexek azaltzen dira: “(...) promocionar la<br />
música, su estudio y enseñanza, editar publicaciones periódicas y ediciones unitarias y cualquier otra<br />
actividad en beneficio de dichos fines”. Bada, jarduera guztiei buruz eta bereziki, goi-mailako musikaeskolari<br />
buruz, informazio zabala eskura daiteke bere web orrian, interneteko helbide honetan:<br />
http://www. fundacionalbeniz.com.<br />
144
eta Ohorezko presidentzia Espainiako Erreginaren esku dago. Ikasturtea amaitu ahala,<br />
Patronoen batzarra bildu egiten da ikasturteari dagokion txostena aurkezteko eta aurreko<br />
bileraren akta irakurtzeko. Batzorde akademikoak berriz, aholkulari gisa dihardu.<br />
Horregatik, bere kide dira, musikaren irakaskuntzan eta oro har humanitateetan, entzute<br />
handia duten hainbat musikari, kritiko nahiz Akademiko. Zuzendaritza-batzordea,<br />
ikastetxeko zuzendariak, zuzendari akademikoak, koordinatzaile akademiko-artistikoak<br />
eta gerenteak osatzen dute 68 . Eta azkenik, irakasleen klaustroa, artean eta hezkuntzan<br />
maisu diren irakasle ospetsuek osatzen dute. Irakasle hauei gehitu behar zaizkie orobat,<br />
eskola magistralak emateko ikastetxeak ikasturtero gonbidatu ohi dituen irakasleak<br />
ere 69 .<br />
Reina Sofía Goi-mailako <strong>Musika</strong>-Eskola ondoko printzipioek zuzentzen dute:<br />
irakaskuntza pertsonalizatua, irakasleen eta ikasleen bikaintasuna, katedra askatasuna,<br />
heziketa orokorra, esperientzia artistikoa eta gizarte-justizia 70 , hain zuzen.<br />
Izan ere, ikasle bakoitzaren izaera eta beharrei egokitzen zaien curriculum edo ikasketaprograma<br />
bat taxutzen du ikastetxeak. Halaber, ikaslearen ikasteko ahalmenaren<br />
arabera, bere egonaldia ikastetxean aldakorra izanen da; alegia, egonaldi hori bi, hiru<br />
edo lau ikasturtez luzatzea aurreikusten bada ere, egonaldi hori berez amaituko da,<br />
irakasleak —bere katedra askatasunaren arabera— zera uste duenean: ikasleak<br />
artistikoki heldutasuna lortu duela.<br />
Ikastetxearen heziketa plan orokorra, lau sailon bitartez gauzatzen da: interpretazioaz<br />
arduratzen dena —musika-tresnei edo kantuari dagokiona—, sail akademikoa, sail<br />
artistikoa eta ikaslearen heziketa osagarriaz arduratzen dena 71 , alegia. Sail hauen artean,<br />
68 Organo errektore honi dagokionez, Isaac Albéniz Fundazioaren Estatutuen 16 art.an zera esaten da: “La<br />
Junta de Patronos podrá crear uno a varios Consejos de Dirección relativos a los diferentes centros de<br />
actividad de la Fundación y regular su funcionamiento interno”.<br />
69 Eskola magistral hauek ikasturtean zehar ikastetxean bertan ematen dira, baita udan ere, Fundazioak<br />
Santanderren duen beste egoitzan antolatzen diren udako ikastaroetan.<br />
70 Ikasleek esperientzia artistikoa eskuratu ohi dute, ikasturtean zehar ikastetxeak antolatzen dituen<br />
makina bat kontzertu eta emanaldien bitartez. Gizarte-justizia printzipioa berriz, ikastetxeak antolatu duen<br />
beka-sistema baten bidez —matrikula nahiz egoitza gastuak ordaindu ahal izateko— gauzatzen da. Izan<br />
ere, ikastetxearen helburua da talentu handiko musikari gazteak maisutasunez trebatzea eta honetarako<br />
euren egoera ekonomikoa ez dadila muga bat izan.<br />
145
interpretazioaz arduratzen dena nabarmentzen da, bertan biltzen baitira ikastetxean<br />
irakasten diren katedrarik edo espezialitaterik nagusienak —hots, biolina, biola,<br />
biolontxeloa, kontrabaxua, kantua, pianoa, oboea, tronpa eta ganbara-musika— eta<br />
euren titularrak diren irakasle ospetsuak.<br />
Ikasturtero, Reina Sofia Goi-mailako <strong>Musika</strong>-Eskolan laurogei ikaslek gutxi gora<br />
behera ikasi ohi du, sarbide proba zorrotzak gainditu ondoren hautatuak izan direnak 72 .<br />
Ikasleen gehiengoak goi-mailako musika-titulua izan ohi duen arren, salbuespenez,<br />
talentu goiztiarra agerian uzten duten ikasle gaztetxoei ere harrera egiten zaie.<br />
71<br />
Sail akademikoak, artistikoak eta heziketa osagarriaz arduratzen denak, heziketa orokorraren<br />
printzipioa gauzatzea dute helburu.<br />
72<br />
Hautapen-proben deialdia ikasturtero egiten da eta hautagaiei espediente akademiko bikaina edukitzea<br />
galdatzen zaie.<br />
146
LAUGARREN ATALBURUA<br />
OINARRIZKO MAILAKO ETA MAILA ERTAINEKO<br />
ARAUBIDE BEREZIKO MUSIKA-IRAKASKUNTZAK<br />
I. OROKORTASUNAK<br />
LOGSE onartzearekin batera, hezkuntzaren historian lehenengo aldiz, irakaskuntza<br />
artistiko berezituak —alegia, 1970eko Hezkuntza Lege Orokorraren 46.1 art.ri jarraiki,<br />
hezkuntzaren <strong>erregimen</strong> komunaren osagai ez zirenak— hezkuntza-sistema orokorraren<br />
osagai bihurtuko dira. Ondorioz, LOGSE onartu bitartean musika-irakaskuntza<br />
berezituak izandakoak, LOGSEk taxutuko duen hezkuntza-sistema berriari lotuta<br />
geratuko zaizkio 1 .<br />
Unibertsitate-mailakoa ez den sistema berri horrek, bi irakaskuntza mota desberdinduko<br />
ditu: araubide orokorrekoak eta araubide berezikoak 2 , alegia. Eta ordura arteko<br />
hezkuntza-sistemaren arabera musika-irakaskuntza berezituak izan zirenak, hain zuzen<br />
ere, aipatu bigarren taldeko <strong>irakaskuntzen</strong> artean izendatuko ditu LOGSEk, araubide<br />
bereziko musika-irakaskuntza gisa. Bada, araubide bereziko musika-irakaskuntzak<br />
izenpean, musikaren irakaskuntza profesionala edo arautua —araubide orokorreko<br />
irakaskuntzek ez bezala derrigorrezko izaerarik ez duena— hiru mailatan antolatzeari<br />
ekingo dio LOGSEk: oinarrizko maila, maila ertaina eta goi-maila, alegia.<br />
Bestalde, hirugarren atalburuan dagoeneko ikusi dugu, LOGSEn erronka nagusiak<br />
zeintzuk izan diren, norabide profesionalik ez duten musika-irakaskuntzei dagokienez:<br />
hau da, hezkuntza-sistemaren derrigorrezko mailatan, musika-<strong>irakaskuntzen</strong> presentzia<br />
1 Honetara, ikus LOGSEko Zioen Azalpena, zera dioenean: “Diversas razones aconsejan que estén<br />
conectadas con la estructura general del sistema (...)”.<br />
2 LOCEk araubide bereziko eskola-irakaskuntza bezala izendatuko dituen arren, euren oinarrizko<br />
araudia, aldaketa txiki batzuekin bada ere, LOGSEko II. Tituluan egoten darrai.<br />
147
sendotzea eta, hezkuntza-sistematik kanpo, hiritarrei aukera ematea musikaren kulturan<br />
hezi daitezen.<br />
Atalburu honetan berriz, ikusiko dugu, norabide profesionala hartzen duten araubide<br />
bereziko musika-irakaskuntzei dagokienean LOGSEn erronka printzipala, ondokoa<br />
dela: arauketa berri baten bitartez, euren statusa berrantolatzea eta birdefinitzea, hain<br />
zuzen.<br />
Izan ere, 1966ko ikasketa-planaz geroztik LOGSE onartu arte, araubide bereziko<br />
musika-<strong>irakaskuntzen</strong> edukietan nahiz antolakuntzan ez zen inolako aldaketarik gertatu.<br />
Alabaina, LOGSEk era berezian ukituko ditu. Eta 39-42 art. bitartean —araubide<br />
bereziko dantza-irakaskuntzekin batera eta parez pare— araubide bereziko musika<strong>irakaskuntzen</strong><br />
oinarrizko arauketa orokorra jasoko du, alderdiok arautuz: antolakuntza<br />
akademikoa, ikasketei ekiteko sarrera-baldintzak, tituluak, ikastetxeak eta irakasleak,<br />
alegia 3 .<br />
Zein da arauketa berri honen xedea? Bada, LOGSEko 38 art.rekin bat 4 , etorkizuneko<br />
musikaren profesionalei trebatzea, araubide bereziko musika-<strong>irakaskuntzen</strong> oinarrizko<br />
mailatik hasita goi-mailaraino, bete-betean norabide profesionala hartzen duen<br />
espezialdutako heziketa bat emanez.<br />
Honek esan nahi du, jadanik ikusi dugun musika-eskoletako irakaskuntza-ereduaren<br />
aldean, zeharo ezberdina dela, musika-kontserbatorio publikoetan nahiz baimendutako<br />
musika-ikastetxe pribatuetan irakatsiko den irakaskuntza motaren izaera. Ezen,<br />
zazpigarren atalburuan aztertuko diren musika-ikastetxe espezifiko horietan irakasten<br />
den musika-irakaskuntza, selektiboa edo gutxiengo bati bideratuta legokeena baino ez<br />
litzateke izango.<br />
3<br />
Ikus BRUNEAU, D., “L´enseignement de la musique et de la danse en Europe”, édition IPME, La<br />
Villette, Paris, 1991, 107-118 orrietan.<br />
4 Orokorrean, araubide bereziko irakaskuntza artistiko guztiei aipamen eginez, LOGSE 38 art.ak zera<br />
xedatzen du: “Las enseñanzas artísticas tendrán como finalidad proporcionar a los alumnos una<br />
formación artística de calidad y garantizar la cualificación de los futuros profesionales de la música, la<br />
danza, el arte dramático, las artes plásticas y el diseño”.<br />
148
Dagoeneko egiaztatu dugu ordea, musika-eskoletako irakaskuntza-eredua oso<br />
bestelakoa izan arren —helburu profesionalik gabe, ikuspegi juridikotik zein<br />
pedagogikotik arras malguki taxutzen baititu musika-irakaskuntzak— abian jarri zenetik<br />
gaurdaino, sekulako harrera, bultzada eta gorakada izan duela. Berdina gertatu al da<br />
LOGSEk goitik behera berrantolatzen dituen araubide bereziko musikairakaskuntzekin?<br />
Ikus dezagun, Hezkuntza Ministerioaren estatistiketako azken<br />
urteetako datuak abiapuntutzat harturik 5 .<br />
Hain zuzen ere, 2003-2004 ikasturteko datuei so egiten badiegu, ohartuko gara, ikasturte<br />
horretantxe, espainiar Estatuko musika-eskoletan, guztira 113.284 ikasle dagoela<br />
matrikulaturik (2001-2002 ikasturtean baino 6.522 ikasle gehiago) 6 . Araubide bereziko<br />
musika-irakaskuntzei dagokienez ostera, honatx egoera: oinarrizko mailan guztira<br />
40.795 ikasle dago matrikulatuta (2000-2001 ikasturtean baino 35.398 ikasle gutxiago);<br />
maila ertainean 36.661 ikasle (2000-2001 ikasturtean baino 7.961 ikasle gutxiago); eta<br />
goi-mailan berriz, 3.413 ikasle (2000-2001 ikasturtean baino 2659 ikasle gutxiago eta<br />
2001-2002 ikasturtean baino 1580 gehiago) 7 .<br />
5 Ikus “Estadísticas de la Educación en España. Estadísticas de las Enseñanzas no universitarias”<br />
izenburu duen bilduma, interneteko helbide honetan: http://www.mec.es/mecd/estadisticas.<br />
6 <strong>Musika</strong>-eskolei dagokienez, ez da 2000-2001 ikasturteko daturik ageri.<br />
7 Hezkuntza Ministerioaren estatistiken web gunean, 2004ko uztailean argitaratu ziren datuei jarraiki,<br />
honatx, 2003-2004 ikasturtean, Autonomia Erkidego bakoitzean, araubide bereziko musika-<strong>irakaskuntzen</strong><br />
oinarrizko mailan nahiz maila ertainean matrikulatutako ikasle kopurua (ikus<br />
http://www.mec.es/mecd/estadisticas interneteko helbidean “Estadísticas de la Educación en España,<br />
2002-2003. Estadísticas de las Enseñanzas no universitarias”, MEC, 2004):<br />
AUTONOMIA<br />
ERKIDEGOAK<br />
OINARRIZKO<br />
MAILA<br />
MAILA<br />
ERTAINA<br />
ANDALUZIA 12.142 7.421<br />
ARAGOI 1.896 1.112<br />
ASTURIAS 847 1.032<br />
BALEAR<br />
UHARTEAK<br />
722 581<br />
KANARIAK 750 959<br />
KANTABRIA 675 373<br />
GAZTELA ETA<br />
LEON<br />
3.238 2.416<br />
GAZTELA LA<br />
MANTXA(*)<br />
1.973 1.542<br />
KATALUNIA 0 1.870<br />
VALENTZIA 6.619 7.628<br />
EXTREMADURA 1.116 841<br />
149
Honenbestez, zenbaki andana hauen aurrean, zera azpimarratu beharra dago: zalantza<br />
izpirik gabe, espainiar Estatuan oro har, musika-eskoletako irakaskuntza-ereduaren<br />
arrakasta nabarmena izan dela, araubide bereziko musika-<strong>irakaskuntzen</strong> aldean 8 . Jakina,<br />
datu adierazgarri horien aurrean, halaber itaunok egitea saihestezina da: zergatik<br />
gertatzen ote den beherakada hori araubide bereziko musika-irakaskuntzetan —eta<br />
batik bat, oinarrizko mailan—; non ote dagoen arazoa, baldin badago,... .<br />
Bada, araubide bereziko musika-irakaskuntzek egun bizi duten egoeraren gakoa<br />
topatuko dugu, atalburu honetan ikergai izango ditugun araubide bereziko oinarrizko<br />
mailako nahiz maila ertaineko musika-irakaskuntzetan, eta zehazki, LOGSEk, aipatu<br />
mailak berrantolatuko eta birdefinituko dituen eran.<br />
Izan ere, hausnartu beharra legoke, LOGSEk, bere helburuei jarraiki, aipatu<br />
<strong>irakaskuntzen</strong>tzat ikuspegi juridiko batetik egokiena bezala taxutzen duen plangintza<br />
akademikoa, egokiena ote den ere ikuspegi pedagogiko batetik.<br />
Noski, ukaezina da —eta bosgarren atalburuan egiaztatzeko parada izanen dugu—,<br />
plangintza berri horren arabera, goi-mailako araubide bereziko musika-irakaskuntzei<br />
ekinez gero eta ikasketak amaitu ostean, arestian aipatu LOGSEko 38 art.ren helburua<br />
beteko litzatekeela. Alabaina, aldez aurretik, goi-mailako araubide bereziko musika-<br />
GALIZIA 4.206 3.281<br />
MADRIL 3.259 3.115<br />
MURTZIA 1.134 1.470<br />
NAFARROA 100 472<br />
EUSKAL HERRIA 1.419 1.263<br />
ERRIOXA 412 408<br />
ZEUTA 105 116<br />
MELILLA 182 124<br />
(*) 2002-2003 ikasturteari dagozkion datuak.<br />
8 Eta Euskal Autonomia Erkidegoari dagokionez, berbera baiezta daiteke. Izan ere, ikusi besterik ez daude<br />
Euskadiko Eskola-Kontseiluak emaniko datuak (1994-2000 epeari dagozkionak), Euskal Autonomia<br />
Erkidegoaren baitan irakaskuntzaren egoera aztergai zuen Txostenean. Bada, Txosten honetako datuei<br />
jarraiki, epe horretan, musika-eskoletan musika-irakaskuntzak burutzeko matrikulatutako ikasleen<br />
kopuruak gora egiten du %36 batean; eta araubide bereziko musika-irakaskuntzak burutzeko, epe<br />
berdinean matrikulatutako ikasleen kopuruak berriz, %45 batean egiten du behera [“Informe sobre la<br />
situación de la enseñanzas en la CAPV (1994-2000), Euskadiko Eskola-Kontseilua, Eusko Jaurlaritza,<br />
Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa saila, Vitoria-Gasteiz, 2001, 127 orrian aipatua].<br />
150
ikasketei ekingo dioten ikasleak trebatu behar dira. Eta hori, printzipioz, araubide<br />
bereziko oinarrizko mailako nahiz maila ertaineko musika-irakaskuntzak burutuz<br />
lortuko litzateke.<br />
Non dago arazoa orduan? Hain zuzen, LOGSEk egituratzen duen hezkuntza-sistemak,<br />
araubide bereziko oinarrizko mailako zein maila ertaineko musika-irakaskuntzak<br />
burutzeko, ikasleari ezartzen dizkion baldintzetan. Ikus dezagun.<br />
Esan dugun legez, LOGSEk, hezkuntza-sistema orokorraren baitan, araubide<br />
orokorreko irakaskuntzekin batera, araubide bereziko musika-irakaskuntzak antolatuko<br />
ditu. Eta ezin uka, hezkuntza-sisteman integratzea, araubide bereziko musika<strong>irakaskuntzen</strong><br />
bilakaera normalarentzat baikorra izango denik.<br />
Haatik, egokia ez dirudiena zera izango litzateke: integratzeko modua, alegia. Izan ere,<br />
araubide orokorreko <strong>irakaskuntzen</strong> derrigorrezko etapa berriekin batera eta parez pare,<br />
oinarrizko mailako nahiz maila ertaineko araubide bereziko musika- irakaskuntzak<br />
gradu akademikoetan egituratzen ditu LOGSEk. Eta ez hori bakarrik. Orobat, araubide<br />
bereziko oinarrizko mailako nahiz maila ertaineko musika-irakaskuntzak antolatuko<br />
ditu, araubide orokorreko <strong>irakaskuntzen</strong> hezkuntza-printzipio berdinetan oinarriturik 9 ;<br />
eta ez ordea, bere zioen azalpenean aditzera ematen duen malgutasunarekin.<br />
Hau guztiaren ondorioa zein da? Bada, bigarren atalburuan sarritan azpimarratu duguna:<br />
ikasleari astunegia gertatu ohi zaiola pilatzen zaion irakas-zama, ezin izan ohi dituela<br />
aldi berean burutu bi irakaskuntzak, eta ondorioz, musika-irakaskuntza profesionalak<br />
burutzeari utzi egin ohi diola. Badirudi gainera, aipatu egoerak bere horretan jarraituko<br />
duela, irtenbide aproposik ediren ezean. Izan ere, bigarren atalburuan behin eta berriro<br />
9 Gaiaren azterketa <strong>juridikoa</strong> osatzeko, ikuspegi pedagogiko batetik, interesgarria litzateke PERELLÓ,<br />
V.k iritzi duena: “Si bien la LOGSE integra las enseñanzas musicales dentro del organigrama del<br />
sistema educativo, la realidad es que su planificación ignora totalmente los principios pedagógicos del<br />
sistema y propicia el fracaso escolar de los alumnos que cursan los grados elemental y medio de música.<br />
La LOGSE diseña las enseñanzas musicales basándose en los mismos principios educativos que las<br />
enseñanzas de régimen general, llevando a cabo un cambio radical en la concepción del proceso de<br />
enseñanza y aprendizaje, en los criterios metodológicos que deben regir la práctica docente y, muy<br />
especialmente, en el carácter que otorga a la evaluación de los aprendizajes de los alumnos, así como a<br />
la elaboración de las programaciones didácticas de los profesores, cuya coordinación deben asegurar<br />
los proyectos curriculares de grado”. Ikus “La enseñanza musical en la Comunidad Valenciana”,<br />
Generalitat Valenciana, 2003, 67-68 orrietan aipatua.<br />
151
esandakoa gogora ekarriz, ikastetxe integratuen sorrera izango litzateke irtenbiderik<br />
egokiena eta etorkizuneko erronka.<br />
Ikusi dugun bezala berebat, ikastetxe mota edo eredu hori orokortu bitartean ordea,<br />
hezkuntza-Administrazioek azken urteetan hainbat neurri hartzeari ekin diote, hala<br />
hautatu duen ikasleari, bi irakaskuntzak aldi berean burutzeak lekarkiokeen irakas-zama<br />
nolabait arintzearren 10 . Aipatu neurriek, modu batera edo bestera, eragina izan ohi dute<br />
araubide orokorreko irakaskuntzetan, eta ez horrenbeste araubide berezikoetan.<br />
Hala eta guztiz ere, arestian aipatu ditugun emaitzak hor daude eta adierazgarriak dira<br />
oso. Hain zuzen, zera azaltzen digute: araubide orokorreko irakaskuntzetako<br />
derrigorrezko etapak, araubide bereziko musika-<strong>irakaskuntzen</strong> oinarrizko mailarekin<br />
zein maila ertainarekin uztartzeko, orain arte LOGSEk erabili duen formula ez dela<br />
arrakastatsuegia izan; ez eta LOGSEn aurreikuspenei jarraiki, hezkuntza-<br />
Administrazioek hautatukoa ere.<br />
Jakina, halaber, emaitza horien beste irakurketarik ere egin liteke —batik bat oinarrizko<br />
mailari dagokionez—: alegia, hasiera-hasieratik, norabide profesionala hartzen duten<br />
musika-irakaskuntzak burutu ahal izateko, egungo hezkuntza-sistemak eskaintzen<br />
dituen aukera mugatuak eta zurrunak ikusita, ikasleak nahiago izan duela musikaeskolen<br />
eredu malguagoaren arabera musika-irakaskuntzak burutzea. Nahiz eta<br />
irakaskuntza hauek —gaur egun dauden baliabideekin bederen— ez lioketen emango,<br />
goi-mailako araubide bereziko musika-irakaskuntzei ekin ahal izateko gaitasun adina,<br />
edo behinik behin, araubide bereziko musika-irakaskuntzak burutzeak emango<br />
lioketena.<br />
Orobat, araubide bereziko musika-<strong>irakaskuntzen</strong> oinarrizko mailari ekin ordez, aurretik<br />
musika-eskolen aldeko aukera egiteak zera bermatuko luke: jarraian oinarrizko mailako<br />
edo maila ertaineko araubide bereziko musika-irakaskuntzei ekitea erabaki duen<br />
10 Hezkuntza-Administrazioek ezezik, baimendutako ikastetxe pribatuek ere ekimenak badituzte.<br />
Honetara, aipa liteke Liceuko Kontserbatorioak, maila ertaineko baimendutako ikastetxe pribatu bezala,<br />
“larunbata musikalak” izenpean, eskaintzen duen aukera. Bada, batxilergoko ikasketa orokorrak eta<br />
araubide bereziko musika-<strong>irakaskuntzen</strong> maila ertaineko 5. nahiz 6. zikloei dagozkien ikasketak aldi<br />
berean burutu nahi dituzten ikasleei bideratuta legokeen aukera honek ondokoan datza: aipatu musikaikasketen<br />
maila ertaineko 5. eta 6.zikloei dagokien irakas-zama osoa larunbatetan metatzean, alegia —<br />
goizeko zein arratsaldeko ordutegi trinko batean—. Ekimen honi buruzko informazioa eskura liteke<br />
Liceuko Kontserbatorioaren interneteko helbidean: hots, http://www.conservatori-liceu.es .<br />
152
ikasleak, erabaki hori hartu duela, benetako musikarako zaletasuna ezezik, ikasketa<br />
horiek burutzeko gaitasunik baduelako ere 11 .<br />
Honenbestez, zera izango litzateke komenigarria: LOGSEn ezarpen egutegiari jarraiki,<br />
araubide bereziko oinarrizko mailako nahiz maila ertaineko musika-irakaskuntza berrien<br />
ezarpen prozesua jadanik amaituta dagoela kontuan hartuta 12 , baita hamarkada bateko<br />
esperientziak eman dituen emaitzak ere aintzat hartuz, LOGSEk eta bere edukia<br />
garatzen duten arauek aipatu irakaskuntzak antolatzeko taxutu duten plangintza<br />
birproposatzea. Izan ere, ezin dugu ahaztu, LOGSEn zioen azalpenak zera esaten duela,<br />
oro har, irakaskuntza artistikoei aipamena eginez eta zehazki, araubide bereziko musikairakaskuntzei:<br />
“Diversas razones aconsejan que estén conectadas con la estructura general del<br />
sistema y que, a la vez, se organicen con la flexibilidad y especificidad necesarias para<br />
atender a sus propias peculiaridades (...)”<br />
Haatik, zein punturainokoa izango litzateke malgutasun hori? Agian, aipatu<br />
birproposamenari jarraiki, araubide bereziko oinarrizko mailako musika-irakaskuntzak<br />
desagerrarazteko punturainokoa? Izan ere, ez dirudi oso aproposa denik LOGSEk<br />
11 Halaber, dagoen eskaera ikusita, badirudi ekonomikoki ere errentagarriagoa izango litzatekeela musikaeskolen<br />
aldeko aukera. Ikus honetara zer dioen PERELLÓ, V.k: “Debemos resaltar el enorme esfuerzo<br />
económico que supone crear y sostener conservatorios profesionales, cuyo modelo de enseñanza<br />
estimamos que no responde a los intereses de un elevado porcentaje de alumnos matriculados en los<br />
conservatorios e imposibilita, a causa de la limitación de recursos, que la Administración educativa<br />
dedique los medios necesarios para actualizar y modernizar los conservatorios profesionales y<br />
superiores que se requieran para atender la demanda de enseñanza profesionalizada de la música y, a su<br />
vez, prestar una mayor atención a las escuelas de música, llamadas a escolarizar a los alumnos sin<br />
aspiraciones académicas y profesionales (...). En este sentido, abogamos por la conveniencia de<br />
potenciar la alternativa a la enseñanza reglada que contempla el art. 39.5 de la LOGSE” (ikus “La<br />
enseñanza musical (...)”, 302-303 orrietan aipatua).<br />
12 Hezkuntza-sistemaren antolakuntza berria ezartzeko jatorrizko egutegia finkatuko duen 986/1991<br />
Errege Dekretuak (1991ko ekainaren 25eko BOEn), onartu zenetik, makina bat aldaketa izan du. Guztiek<br />
izan dute helburu jatorrizko egutegiaren atzerapen berri bat burutzea. Dena dela, oinarrizko mailari<br />
dagokionez, egutegiak ez du atzerapenik izan eta 986/1991 Errege Dekretuko 25 art.ren arabera, 1992-<br />
1993 ikasturtean jarri ziren abian oinarrizko mailako lehenengo eta bigarren ikasturteak. Maila ertainean<br />
ordea, egutegiak atzerapenak izan ditu; honela, jatorrizko egutegiaren 26 art.ri jarraiki, 1993-1994<br />
ikasturtean maila ertaineko lehenengo hiru ikasturteei ekitea aurreikusten bazen ere, hiru urtetako<br />
atzerapenarekin ekin zitzaion maila ertaineko lehenengo ikasturteari —alegia, 1995-1996 ikasturtean—<br />
535/1993 Errege Dekretuak, apirilaren 12koak (maiatzaren 4ko BOEn) jatorrizko egutegian eragindako<br />
aldaketen ondorioz (27 art.). Eta 1487/1994 Errege Dekretuaren aldaketen eraginez (uztailaren 1ekoa,<br />
uztailaren 28ko BOEn argitara emana), ondorengo ikasturteetan, banan-banan, gainerako ikasturteak<br />
ezartzea aurreikusten da, hain zuen ere, 2000-2001 ikasturtean, seigarrena eta azkena ezartzen denera arte<br />
(27 art.).<br />
153
oinarrizko mailari esleitu dion izaera profesionalizatzailea 13 . Batik bat aintzat hartzen<br />
badugu aipatu ikasketei ekiten dieten ikasleen adina; baita ikasketa horiek burutzeko<br />
erabakia ere, sarritan, ikaslearena izan ordez, euren gurasoena izaten delako. Gainera,<br />
musika-eskolak egonik, ez legoke arazorik aipatu eskolen ardurapean lagatzeko, gaur<br />
egun, araubide bereziko musika-<strong>irakaskuntzen</strong> oinarrizko maila irakasten duten<br />
kontserbatorioek burutzen duten funtzioa.<br />
Jakina, oinarrizkoa izango da halaber, musika-eskolak behar bezainbat baliabiderekin<br />
hornitzea —ekonomikoak barne—. Eta gai honetan bereziki, hezkuntza-<br />
Administrazioek badute zer eginik. Proposamen honen helburua ez baita, musikaeskolek<br />
huts-hutsean ordezka dezatela oinarrizko mailako musika-kontserbatorioen<br />
zeregin profesionalizatzailea. Funtsezkoa izanen da berebat, musika-eskola batean<br />
musika-irakaskuntzak burutzeko norabide profesionala hautatzen duen ikasleari,<br />
irakaskuntza mota horrek galdatuko lukeen adina heziketa espezialdua bermatzea.<br />
Eta, araubide bereziko maila ertaineko musika-irakaskuntzei dagokienez, zein izan<br />
liteke LOGSEk aipatzen duen malgutasun horren neurria; akaso, oinarrizko mailan<br />
bezalaxe, musika-eskolen esku uztea maila ertaineko musika-irakaskuntza<br />
profesionalak? Edo apika, aproposagoa izan liteke, matrikula askearen eredua<br />
berreskuratzea? Hain zuzen, LOGSE aurreko ikasketa-planetan aukera hori bazegoen.<br />
Alabaina, egungo hezkuntza-sistemaren arabera, ikasturte bakoitzeko matrikulatu<br />
beharra dago eta ondorioz, ikasturteari dagozkion curriculumeko irakasgai guztiak<br />
burutu behar izaten dira 14 .<br />
13 Ildo beretik, zera zioen Hezkuntza Ministerioak “Las enseñanzas artísticas a examen. Evolución<br />
histórica, panorama actual y perspectivas” izenburu duen txostenean (1999 urtekoa): “En el caso de las<br />
enseñanzas de música se advierte una distorsión del sentido profesional del grado elemental (...)”, (67<br />
orrian aipatua).<br />
14 Honetara, hara zer zioen Estatuko Eskola-Kontseiluak, 1998-1999 ikasturteari zegokion Txostenean:<br />
“El Consejo Escolar del Estado insta al Gobierno y a las Administraciones educativas a acometer el<br />
desarrollo de los temas pendientes de regulación tras una década de aplicación de la LOGSE: (...)<br />
Regulación de la enseñanza libre o a distancia (...)” (ikus “Informe sobre el estado y situación del<br />
sistema educativo, curso 1998-1999”, MECD, Consejo Escolar del Estado, 2000, interneteko helbide<br />
honetan: http://www.mec.es/cesces). Ildo beretik, PERELLÓ, V.k zera dio: “A diferencia del plan de<br />
estudios de 1966, en el que se permite a los alumnos matricularse por asignaturas, en la nueva<br />
ordenación se exige a los alumnos que la matricula se formalice por cursos completos, ignorando no sólo<br />
las horas lectivas semanales de permanencia en los centros que, preceptivamente, tienen que cumplir los<br />
alumnos que cursan los estudios de educación primaria y secundaria, sino las horas de dedicación al<br />
estudio privado del instrumento” (ikus “La enseñanza musical (...)”, 130-131 orrietan aipatua).<br />
154
Edo, besterik gabe, araubide bereziko oinarrizko mailako nahiz maila ertaineko musika<strong>irakaskuntzen</strong><br />
curriculumetako edukiak murriztea ere izan liteke LOGSEk aipatzen<br />
duen malgutasun horren babesean har litekeen beste neurri egoki bat. Izan ere, kontuan<br />
eduki behar dugu, LOGSEn araberako <strong>irakaskuntzen</strong> iraupena, 1966ko ikasketa-planeko<br />
ikasketen aldean, askoz ere luzeagoa dela. Bada, iraupen honek aukera eman lezake<br />
curriculuma malgutasun gehiagorekin taxutzeko eta behar izanez gero, edukiak<br />
zertxobait laburtzeko ere.<br />
Gainera, bereziki maila ertainean, hori egiteko arrazoirik ez da falta. Hots, bosgarren<br />
atalburuan ikusiko dugun legez, LOGSE ondoren —eta 1966ko ikasketa-planarekin<br />
gertatzen ez den bezala—, goi-mailako araubide bereziko musika-ikasketei ekin ahal<br />
izateko arau orokorraren arabera, derrigorrezko baldintzetako bat, batxilergo titulua<br />
edukitzea da. Eta titulu hau lortu ahal izateak, araubide orokorreko irakaskuntzak,<br />
araubide berezikoekin batera aldi berean burutzea lekarke. Beraz, araubide orokorreko<br />
irakaskuntzetan, bi irakaskuntza moten aldiberekotasuna erraztearren dagoeneko hartzen<br />
diren neurriak ezezik, egokia izan liteke ere, oraintsu esan dugun legez, maila ertaineko<br />
curriculumaren edukiak malgutasunez murriztea.<br />
Halaber, aipatu neurriaren aldeko aukera, ondoko inguruabarrak justifika lezake: hain<br />
zuzen, 1966ko ikasketa planeko maila ertaineko tituluaren balioaren aldean —seigarren<br />
atalburuan aztertuko duguna—, LOGSE ondoren, araubide bereziko maila ertaineko<br />
musika-irakaskuntzak burutu ostean lortuko litzatekeen maila ertaineko titulu berriari<br />
ematen zaion balio urriak. Ezen, aurrerago ikusi ahal izango dugun moduan, LOGSEk<br />
soilik ondorio akademikoak aitortzen dizkio aipatu tutuluari 15 ; alegia, batxilergo<br />
tituluarekin batera, araubide bereziko goi-mailako musika-irakaskuntzei ekin ahal<br />
izateko gaituko luke soilik. Dena den, hirugarren atalburuan jadanik aipatu dugu,<br />
zenbait Autonomia Erkidegoetan, musika-eskoletan irakasteko ere gai lezakeela<br />
LOGSEn araberako maila ertaineko musika-tituluak.<br />
15 Balio akademiko honi buruz hain zuzen ere, zera zioen Hezkuntza Ministerioak “Las enseñanzas<br />
artísticas a examen. Evolución histórica, panorama actual y perspectivas” izenburu duen txostenean<br />
(1999koa): “En el caso de las enseñanzas de música se advierte (...) una desviación de la concepción<br />
académica del grado medio LOGSE por la hipertrofia de la especialidad de piano que cuestiona la<br />
orientación profesional de dicho grado”. Alabaina, LOGSEk ez dio aitortzen gaitasun profesionalik<br />
maila ertaineko musika-tituluari. Balio hori zenbait hezkuntza-Administrazioek eman diote, soilik<br />
musika-eskoletan irakatsi ahal izateko bada ere.<br />
155
Honenbestez bada, araubide bereziko oinarrizko mailako zein maila ertaineko musikairakaskuntzek<br />
gaur egun bizi duten egoeraren giltzak azaldu ondoren, sakondu dezagun<br />
jarraian xehetasunez, LOGSEk maila bakoitzean taxututako irakaskuntza-plangintza<br />
berriari jarraiki, aipatu egoera eragin duten osagaiok: ikasketen antolakuntza<br />
akademikoa (II) —mailak, zikloak, iraupena (II.1) eta curriculuma (II.2) barne hartzen<br />
dituela—; ikasketetara sarbidea (III); eta titulazioa (IV), hain zuzen ere.<br />
II. IKASKETEN ANTOLAKUNTZA AKADEMIKOA<br />
II.1. Mailak, zikloak eta iraupena<br />
LOGSEko 39.1 art.ak araubide bereziko musika-irakaskuntzak hiru mailatan edo<br />
gradutan egituratzen ditu: oinarrizkoa, ertaina eta goi-maila, alegia. Goi-mailaren<br />
egituraketa bosgarren atalburuan aztertuko dugunez, uneotan ikus dezagun araubide<br />
bereziko musika-<strong>irakaskuntzen</strong> oinarrizko mailaren eta maila ertainaren egitura ziklikoa<br />
nahiz iraupena nola antolatzen diren.<br />
Bada, oinarrizko mailak lau ikasturteetako iraupena dauka. Maila ertainak berriz sei, eta<br />
bi ikasturteetako iraupena izango duten hiru zikloetan egituratzen da 16 .<br />
Dena dela, LOGSEk aurreikusten du, salbuespenez, ikasleek badutela ikasturte bat<br />
baino gehiagotan matrikulatzerik, euren ikasteko gaitasunak horretarako aukera ematen<br />
dien heinean 17 . Araubide orokorreko irakaskuntzetan ordea, ez legoke gisa honetako<br />
aurreikuspenik. Noski, beti ere ahaztu gabe bosgarren atalburuan aipatuko dugun<br />
LOCEko 43 art.ak xedatzen dituen neurriak —hots, araubide orokorreko nahiz<br />
16 LOGSEko 39.1.a) eta b) art.en arabera, baita, aipatu xedapenaren oihartzuna baino ez den 756/1992<br />
Errege Dekretua, ekainaren 26koaren 1 art.rekin bat (abuztuaren 27ko BOEn). Aipatu Errege Dekretuak,<br />
oinarrizko mailako nahiz maila ertaineko curriculumaren oinarrizko aspektuak ezartzen ditu. Aurreko<br />
ikasketa-planarekin alderatuz, LOGSEk oinarrizko mailaren nahiz maila ertainaren iraupena, hasierahasieratik,<br />
luzatu hedatu egiten du. Bada, honetara zera esaten da 756/1992 Errege Dekretuaren zioen<br />
azalpenean: “(...) la nueva estructura del grado elemental y medio, amplía, en su totalidad, la duración<br />
de este periodo de estudios en relación con el sistema anterior y permite, en primer lugar, una nueva<br />
organización de los contenidos desde el comienzo del grado elemental, que asegura la mejor adaptación<br />
de los mismos al proceso psicoevolutivo de los alumnos y posibilita un desarrollo más gradual del<br />
conocimiento del lenguaje y de la práctica instrumental”.<br />
17 LOGSEko 39.2 art.ak hala xedatzen du —baita 756/1992 Errege Dekretuko 17 art.ak ere—. Dena dela,<br />
aurreikuspen honek maila guztietarako balio du —goi-mailarako barne—.<br />
156
ereziko irakaskuntzetan, intelektualki aparteko talentua duten edozein adinetako<br />
ikasleei zuzendutakoak— 18 .<br />
Arestian esan dugun bezala, oinarrizko mailak lau ikasturteetako iraupena dauka eta<br />
maila ertainak berriz, sei ikasturteetakoa. Aitzitik, gradu nahiz ikasturte bakoitzean<br />
ikasleak gehienez iraun dezakeen denborari dagokionez, badago mugarik.<br />
Honela, oinarrizko maila burutzeko, gehienez bost urte izango ditu ikasleak; eta aipatu<br />
gradua osatzen duen ikasturte bakoitzean, gehienez bi urtez egon daiteke. Maila ertaina<br />
burutzeko ostera, gehienez zortzi urte izango ditu ikasleak; eta aipatu gradua osatzen<br />
duen ziklo bakoitzean, gehienez hiru urteetan zehar egon daiteke, eta ikasturte<br />
bakoitzean berriz, bi urtez gehienez 19 .<br />
Zeintzuk dira ikasturtez igo ahal izateko baldintzak? Bada, aztergai ditugun bi mailatan,<br />
ikasleak ezingo du hurrengo ikasturtera igaro, aurreko ikasturteko bi irakasgai gutxienez<br />
gainditu ez baditu 20 .<br />
Bestalde, ebaluazioari dagokionez, jarraitua izanen da, izaera integratzailea dauka eta<br />
curriculumetan jasotzen diren helburuak nahiz irizpideak aintzat hartuz burutu ohi da 21 .<br />
Haatik, 756/1992 Errege Dekretuaren zioen azalpenak azpimarratzen du, aipatu<br />
helburuen betetze-maila malgutasunez neurtuko dela. Ezen, musika-<strong>irakaskuntzen</strong><br />
oinarrizko graduan nahi gradu ertainean, ebaluazioaren funtzioa ondokoa da: ikaslearen<br />
heziketa-maila neurtzeko balio duen adierazle bat izatea, hain zuzen ere.<br />
18 Izan ere, LOCEko 7.5 art.ak xedatzen du, araubide orokorreko nahiz araubide bereziko eskola<br />
irakaskuntzak hezkuntza-behar espezifikoak dituzten ikasleei egokituko zaizkiela. LOCEko 43 art.ak hain<br />
zuzen, egokitzapen hori lortu ahal izateko neurri batzuk arautuko ditu, eta ostera, aipatu neurriak garatu<br />
asmoz, 943/2003 Errege Dekretua onartuko du Gobernuak (uztailaren 18koa, uztailaren 31ko BOEn).<br />
19 Hala ezartzen du 756/1992 Errege Dekretuko 16.1 art.ak. Dena dela, 16.2 art.ri jarraiki, salbuespenez,<br />
hezkuntza-Administrazioek erabaki lezakete, maila bakoitzeko, urte betez luzatzea ikaslearen iraunaldia.<br />
20 756/1992 Errege Dekretuko 16.3 art. .<br />
21<br />
Oinarrizko mailari dagozkion helburuak 756/1992 Errege Dekretuko 4 art.ak zehazten ditu, eta maila<br />
ertainarenak berriz 8 art. ak.<br />
157
Berebat, ebaluazioa ezberdina izanen da, ondoren ikusiko ditugun curriculumen osagai<br />
diren irakasgaien arabera 22 .<br />
II.2. Curriculuma<br />
Hezkuntzaren kalitateari buruzko Lege Organikoak honela definitzen du curriculuma 23 :<br />
“A los efectos de lo dispuesto en esta Ley, se entiende por currículo el conjunto de<br />
objetivos, contenidos, métodos pedagógicos y criterios de evaluación de cada uno de<br />
los niveles, etapas, ciclos, grados y modalidades del sistema educativo.”<br />
LOGSEko 39.4 art.ak ezartzen duenarekin bat, Gobernuak araubide bereziko oinarrizko<br />
mailako nahiz maila ertaineko musika-<strong>irakaskuntzen</strong> curriculuma finkatzen duen<br />
756/1992 Errege Dekretua onartuko du. Aipatu Errege Dekretuaren zioen azalpenari<br />
jarraiki —eta aurreko ikasketa-planetan ez bezala—, ezarritako curriculuma ez da<br />
huts-hutsean ikasketen programazio bat izanen; eta, malgutasuna aipatzen da ezaugarri<br />
bezala, beti ere, ikasle zein ikastetxe bakoitzaren beharretara egokitzearren.<br />
Halaber, curriculum honen helburuak bat datoz, LOGSE 38 art. ak, maila guztietako<br />
musika-<strong>irakaskuntzen</strong>tzat oro har finkatutako xedeekin. Hortaz, hasiera-hasieratik<br />
norabide profesionala hartzen duten araubide bereziko musika-irakaskuntza berri hauen<br />
funtzioa zeharo bereizita geratzen da, LOGSEk taxutzen duen hezkuntza-sistema<br />
berriak, musikan hezteko arautzen dituen gainerako beste bideetatik: alegia, bigarren eta<br />
hirugarren atalburuetan aztertu ditugun araubide orokorreko musika-irakaskuntzak,<br />
baita musika-eskoletan burutzen direnak ere.<br />
22 756/1992 Errege Dekretuaren 15.1 eta 2 art.en arabera. Halaber, 756/1992 Errege Dekretuko 13.2 eta<br />
18 art.ek aurreikusitakoarekin bat, oinarrizko mailako eta maila ertaineko musika-irakaskuntzak<br />
ebaluatzeko txostenen oinarrizko osagaiak, 1995eko maiatzaren 29ko Agindu batek ezartzen ditu<br />
(ekainaren 7ko BOEn). Bada, aipatu Aginduaren hirugarren atalak ezartzen du maila bakoitzean, azken<br />
ebaluazioaren emaitza nola adieraziko den, zera xedatuz: “1) En el grado elemental de las enseñanzas de<br />
música (...) los resultados de la evaluación final de las distintas asignaturas se expresarán mediante los<br />
términos «apto» y «no apto». 2) En el grado medio de las enseñanzas de música los resultados de la<br />
evaluación final de las distintas asignaturas se expresarán mediante la escala numérica de 1 a 10 sin<br />
decimales, considerándose positivas las calificaciones iguales o superiores a cinco y negativas las<br />
inferiores a cinco”. 1996ko urtarrilaren 15eko Ebazpen batek, aipatu 1995eko maiatzaren 29ko Agindua<br />
garatzen du, musika-irakaskuntzei dagokienez (otsailaren 2ko BOEn).<br />
23 Ikus 10/2002 Lege Organikoaren 8.1 art. . Aurretik, LOGSE 4.1 art.ak berdina xedatzen zuen.<br />
158
Bada, 756/1992 Errege Dekretuan, Gobernuak zehazten ditu Estatu osorako<br />
irakaskuntza komunak 24 bilakatuko diren curriculumaren oinarrizko aspektuak. Hain<br />
zuzen, araubide bereziko oinarrizko mailako zein maila ertaineko musika-<strong>irakaskuntzen</strong><br />
curriculumaren oinarrizko aspektuak finkatzearen helburua honakoxea da: ikasle orori<br />
bermatzea, gutxieneko heziketa homogeneo edo komun bat jasoko duela.<br />
Izan ere, gogoan izan behar dugu, araubide bereziko musika-irakaskuntza berriek<br />
espezialitate anitz besarkatzen dituztela. Eta halaber, Autonomia Erkidego bakoitzari<br />
dagokiola —behin Gobernuak irakaskuntza komunak zehaztuz gero—, bere lurralde<br />
esparrurako <strong>irakaskuntzen</strong> curriculuma finkatzea 25 . Noski, berariazko curriculum horren<br />
edukiaren osagai izanen dira beti ere, 756/1992 Errege Dekretuan Gobernuak ezarritako<br />
irakaskuntza komunak 26 .<br />
Zenbait Autonomia Erkidegok dagoeneko onartu du bere lurralde esparrurako<br />
curriculuma 27 . Guztien erregulazioa nahiko antzekoa dela esan daitekeen arren, aurki<br />
24 8/1985 Lege Organikoaren lehen xedapen gehigarriko 2.c) atalaren arabera, irakaskuntza komunak<br />
zehazteko eskuduntza Estatuarena da. Gogoratu beharra dago, LOCEko hirugarren azken xedapeneko 2.<br />
puntuak honakoa ezartzen duela: “Todas las referencias realizadas en las disposiciones vigentes al<br />
término «enseñanzas mínimas» quedan sustituidas por el término «enseñanzas comunes».” Hain zuzen<br />
ere, irakaskuntza komunen osagai diren edukiak, helburuak eta ebaluazio irizpiedeak, 756/1992 Errege<br />
Dekretuko I eranskineko a) eta b) hizkietan jasotzen dira (12 art.). Eta II. Eranskinean berriz, irakaskuntza<br />
komunei esleitutako ikastordu kopurua (13 art.).<br />
25 Gaur egun Autonomia Erkidegoena delako eskuduntza hori. 1966ko ikasketa-planarekin ordea, musika<strong>irakaskuntzen</strong><br />
maila guztietan gertatuko den bezala, 2618/1966 Dekretuak finkatutako irakasgaiak<br />
berdinak izango dira Estatu osoko kontserbatorioetan.<br />
26<br />
10/2002 Lege Organikoaren 8.3 art. (aurretik, LOGSE 4.3 art.ak berdina xedatzen zuen) eta 756/1992<br />
Errege Dekretuko 2.1 art. en arabera.<br />
27 Araubide bereziko oinarrizko mailako nahiz maila ertaineko musika <strong>irakaskuntzen</strong> curriculuma onartu<br />
ezezik, maila horiei ekin ahal izateko sarbide-proba dagoeneko arautu duten Autonomia Erkidegoen<br />
artean, hauek aipa litezke:<br />
• Hezkuntza eta Kultura Ministerioaren lurralde-esparrua: 1992ko abuztuaren 28ko Agindua,<br />
musika-<strong>irakaskuntzen</strong> oinarrizko mailako nahiz maila ertaineko curriculuma ezartzen duena, eta<br />
aipatu mailetara sarbidea arautzen duena (irailaren 9ko BOEn).<br />
• Euskal Autonomia Erkidegoan: 288/1992 Dekretua, urriaren 27koa, musika-<strong>irakaskuntzen</strong><br />
oinarrizko mailako nahiz maila ertaineko curriculuma ezartzen duena, eta aipatu mailetara<br />
sarbidea arautzen duena (abenduaren 16ko EHAAn). Halaber, 1997ko urriaren 27ko Agindu<br />
batek (azaroaren 14ko EHAAn argitara emana), 288/1992 Dekretua garatzen du.<br />
• Katalunia: 322/1993 Dekretua, azaroaren 24koa, musika-<strong>irakaskuntzen</strong> oinarrizko mailako<br />
curriculuma ezartzen duena (1994ko urtarrilaren 12ko DOGCen); eta 331/1994 Dekretua,<br />
159
daiteke espezifikotasunik, batik bat, aurrerago aipatuko ditugun musika-tresnetako<br />
espezialitateei dagokienez, beraien curriculumak finkatzerakoan.<br />
Euren lurralde esparrurako curriculuma oraindik onartu ez duten Autonomia<br />
Erkidegoetan ostera, curriculum hori onartu eta ezarri bitartean, Hezkuntza eta Kultura<br />
Ministerioak bere lurralde-esparrurako, 1992ko abuztuaren 28ko Agindu bitartez<br />
finkatu zuena ezarriko da behin-behingoz.<br />
Bestalde, arestian esan dugu, araubide bereziko musika-irakaskuntzek, hastapenetatik,<br />
norabide profesionala hartzen dutela bete-betean. Hain zuzen, helburu profesional<br />
honekin bat etorriz eta hasiera-hasieratik, oinarrizko mailako nahiz maila ertaineko<br />
musika-irakaskuntzetan, curriculumetako ardatz nagusi bihurtuko da, ikasleak hautatu<br />
duen musika-tresnari dagokion espezialitatearen ikasketa 28 .<br />
irailaren 29koa, musika-<strong>irakaskuntzen</strong> maila ertaineko curriculuma ezartzen duena eta aipatu<br />
mailara sarbidea arautzen duena (abenduaren 28ko DOGCen).<br />
• Galizia: 253/1993 Dekretua, uztailaren 29koa, musika-<strong>irakaskuntzen</strong> oinarrizko mailako nahiz<br />
maila ertaineko curriculuma ezartzen duena, eta aipatu mailetara sarbidea arautzen duena<br />
(urriaren 25eko DOGen). Halaber, 2001eko otsailaren 5eko Aginduak, 253/1993 Dekretuak<br />
ezarritako maila ertainetako musika-irakaskuntzetara sarbide-proba arautzen du (otsailaren 27ko<br />
DOGen). Eta 179/2003 Dekretuak, otsailaren 27koak berriz, 253/1993 Dekretua aldatu nahiz<br />
zabaldu egiten du (martxoaren 14ko DOGen).<br />
• Valentzia: 151/1993 Dekretua, abuztuaren 17koa, musika-<strong>irakaskuntzen</strong> oinarrizko mailako<br />
nahiz maila ertaineko curriculuma ezartzen duena, eta aipatu mailetara sarbidea arautzen duena<br />
(irailaren 2ko DOGVen). Halaber, batetik, 94/1994 Dekretuak, maiatzaren 24koak (ekainaren<br />
10eko DOGVen) 151/1993 Dekretuko lehenengo xedapen gehigarriko bigarren atala<br />
indargabetzen du; eta bestetik, 72/1996 Dekretuak, apirilaren 2koak (apirilaren 19ko DOGVen)<br />
151/1993 Dekretua aldatzen du, baita 216/1997 Dekretuak, uztailaren 30ekoak ere (abuztuaren<br />
27ko DOGVen).<br />
• Andaluzia: 127/1994 Dekretua, ekainaren 7koa, musika-<strong>irakaskuntzen</strong> oinarrizko mailako<br />
curriculuma ezartzen duena (uztailaren 27ko BOJAn); eta 358/1996 Dekretua, uztailaren 23koa,<br />
musika-<strong>irakaskuntzen</strong> maila ertaineko curriculuma ezartzen duena (abuztuaren 17ko BOJAn).<br />
• Nafarroa: 34/1995 Foru Dekretua, otsailaren 13koa, musika-<strong>irakaskuntzen</strong> maila ertaineko<br />
curriculuma ezartzen duena, baita aipatu irakaskuntzetara sarbidea ere (ekainaren 9ko BONen).<br />
75/1999 Foru Dekretuak, martxoaren 8koak, 34/1995 Foru Dekretua aldatzen du (martxoaren<br />
19ko BONen). 217/1996 Foru Dekretuak berriz, maiatzaren 20koak, musika-<strong>irakaskuntzen</strong><br />
oinarrizko mailako curriculuma ezartzen du (uztailaren 12ko BONen).<br />
• Canariak: 215/1996 Dekretua, abuztuaren 1ekoa, musika-<strong>irakaskuntzen</strong> oinarrizko mailako<br />
nahiz maila ertaineko curriculuma ezartzen duena (irailaren 9ko BOCen)<br />
28 756/1992 Errege Dekretuko 13.2 art.rekin bat, musika-irakaskuntzetako oinarrizko mailako nahiz maila<br />
ertaineko ikasturte guztietan, musika-tresnaren irakaskuntzari, astero ordu bete gutxienez esleitzen zaio.<br />
756/1992 Errege Dekretuan finkatzen diren irakaskuntza komunen gutxieneko ikastorduak, II eranskinean<br />
zehazten dira.<br />
160
Hau da, jada oinarrizko mailako lehen ikasturtetik, ikasleak, aukeratu duen musikatresna<br />
jotzen ikasteari ekingo dio. Eta helburu bikoitz batekin izango da: alegia, batetik,<br />
bi graduetan zehar oinarrizko heziketa bat jasotzea, goi-mailako irakaskuntzei ekiten<br />
dien unean, musika-tresna horri buruzko espezialdutako ikasketak burutu ahal izateko<br />
adina gaitasun eduki dezan. Bestetik, ikasleak hautatu duen musika-tresnaren ikasketa,<br />
beste ibilbide batzuei ekin ahal izateko oinarri izan dadila.<br />
Honenbestez, 756/1992 Errege Dekretuak, araubide bereziko musika-<strong>irakaskuntzen</strong><br />
oinarrizko maila eta maila ertaina antolatuko ditu, gradu bakoitzari dagokion<br />
curriculumaren osagai diren espezialitate ezberdinak aintzat hartuz.<br />
Bada, oinarrizko mailako nahiz maila ertaineko curriculumak musika-tresnetako<br />
ondoko hogeita bi espezialitateetan taxutzen dira: eskusoinua, arpa, klarinetea, klabea,<br />
kontrabaxua, fagota, zeharkako txirula, piccoloa, gitarra, plektrodun musika-tresnak,<br />
oboea, perkusioa, pianoa, saxofoia, tronpa, tronpeta, tronboia, tuba, biola, da Gamba<br />
biola, biolina eta biolontxeloa 29 .<br />
Halaber, maila ertaineko curriculumari bereziki, hiru espezialitateok gehitu behar<br />
zaizkio: kantua, Berpizkunde nahiz Barroko garaietako hari pultsatuzko musika-tresnak,<br />
eta organoa 30 .<br />
Azkenik, oinarrizko curriculuma osatzen duten espezialitateekin amaitzeko, 756/1992<br />
Errege Dekretuko lehenengo xedapen gehigarriari egin behar diogu aipamen, zera<br />
xedatzen baitu:<br />
“La relación de especialidades contenida en los artículos 5 y 9 podrá ser ampliada con<br />
las correspondientes al currículo de instrumentos que, por su raíz tradicional o grado<br />
de interés etnográfico y complejidad de su repertorio, o por su valor histórico en la<br />
cultura musical europea y grado de implantación en el ámbito territorial<br />
correspondiente, requieran el tratamiento de especialidad”.<br />
Beraz, aurreikuspen honen arabera, oinarrizko curriculumari dagokionez 756/1992<br />
Errege Dekretuan finkatzen den espezialitateen zerrenda, dagoeneko bitan zabaldu da:<br />
29 756/1992 Errege Dekretuko 5 art.rekin bat.<br />
30 756/1992 Errege Dekretuko 9 art.ak ezartzen duenaren arabera.<br />
161
1463/2001 eta 2194/2004 Errege Dekretuen bitartez, alegia. Honetara, 1463/2001<br />
Errege Dekretuak ondoko hiru espezialitateei dagozkien oinarrizko mailako nahiz maila<br />
ertaineko curriculumen oinarrizko aspektuak finkatuko ditu: gaita, gitarra flamenkoa<br />
eta txistua, alegia. Eta beste hiru espezialitateotan berriz, soilik maila ertaineko<br />
curriculumari dagozkionak: flabiol i tamborí, tenora eta tiblea. 2194/2004 Errege<br />
Dekretuak ostera, dultzainako espezialitatean, maila ertaineko curriculumari egokitzen<br />
zaizkion oinarrizko aspektuak finkatuko ditu 31 .<br />
Dena dela, arestian esan dugu, berariazko curriculuma jadanik ezarrita duten Autonomia<br />
Erkidegoen artean espezifikotasunik topa daitekeela, batik bat, musika-tresnetako<br />
espezialitateei dagokienez, beraien curriculumak finkatzerakoan. Bada hain zuzen ere,<br />
1463/2001 Errege Dekretua onartu aurretik, zenbait Autonomia Erkidegok, 756/1992<br />
Errege Dekretuaren lehenengo xedapen gehigarriak aurreikusten zuenarekin bat, euren<br />
lurralde-esparruko curriculumetan jaso zituzten, oraintsu aipatu 1463/2001 Errege<br />
Dekretuan zerrendatzen diren espezialitate batzuk.<br />
Hots, Euskal Autonomia Erkidegoan baita Nafarroako Foru Erkidegoan ere, txistua,<br />
bertako oinarrizko mailako zein maila ertaineko curriculumetako espezialitate bezala<br />
gehitu zen; Galizian berbera egin zen gaitari dagokionez; eta Andaluzian berriz, gitarra<br />
flamenkoarekin 32 .<br />
Jakina, gerora, Galiziak, Euskal Autonomia Erkidegoak eta Andaluziak hain zuzen,<br />
euren jatorrizko curriculumak egokituko dituzte, 1463/2001 Errege Dekretuak<br />
ezarritako curriculumaren oinarrizko aspektuetara. Orobat, Madrilgo Autonomia<br />
31 Ikus 1463/2001 Errege Dekretua, abenduaren 27koa (2002ko otsailaren 12ko BOEn) eta 2194/2004<br />
Errege Dekretua, azaroaren 25ekoa (abenduaren 13ko BOEn). Aipatu Errege Dekretuek arautzen ez<br />
dituzten aspektuetan, 756/1992 Errege Dekretuak araututakoa ezarriko da (1463/2001 Errege Dekretuko 7<br />
art.ren eta 2194/2004 Errege Dekretuko lehenengo xedapen gehigarriaren arabera).<br />
32 756/1992 Errege Dekretuko lehenengo xedapen gehigarriak ezartzen duenari jarraiki, Euskal<br />
Autonomia Erkidegoan, 288/1992 Dekretuak aurreikusi zuen, txistuaren espezialitatea, bertako oinarrizko<br />
mailako zein maila ertaineko curriculumetako osagai izango zela (bigarren xedapen gehigarria).<br />
Nafarroan berbera aurreikusi zuten 34/1995 nahiz 217/1996 Foru Dekretuek (bigarren xedapen<br />
gehigarria). Galizian berriz, 253/1993 Dekretuak, gaitako espezialitatea gehitu zion bertako oinarrizko<br />
mailako eta maila ertaineko curriculumari, aintzat hartuz, euren musika-tradizioan gaitak daukan<br />
garrantzia, baita Europako musika-kulturan daukan balio historikoa ere. Eta Andaluzian, berbera egin<br />
zuten, 127/1994 nahiz 358/1996 Dekretuen bitartez oinarrizko mailako eta maila ertaineko curriculumei<br />
gitarra flamenkoa gehituz.<br />
162
Erkidegoak, 1463/2001 Errege Dekretuaren babesean, bere lurralde-esparrurako<br />
berariazko curriculuma onartuko du gitarra flamenkoaren espezialitateari dagokionez 33 .<br />
Nola antolatzen dira espezialitate bakoitzari dagokion curriculuma osatuko duten<br />
irakasgaiak?<br />
Bada, oinarrizko mailan nahiz maila ertainean, irakasgaiak bi kategoriatan antolatzen<br />
dira. Alde batetik, ziurtagiri ala titulu berdina lortzera bideratuta dauden curriculum<br />
guztietan, derrigorrez ikasi beharreko irakasgaiak ditugu. Eta bestetik berriz,<br />
Autonomia Erkidegoek euren berariazko curriculuma finkatzerakoan<br />
diskrezionaltasunez zehatz ditzaketen irakasgaiak daude.<br />
Maila ertainean ordea, derrigorrezko irakasgaiak, halaber ondoko bi motatakoak izan<br />
daitezke: irakasgai komunak eta espezialitate bakoitzari dagozkion berariazko<br />
irakasgaiak, hain zuzen ere. Honela, ikasgai komunak ikasle orok burutu behar ditu,<br />
espezialitate gisa hautatu duen musika-tresna edozein izanik. Espezialitate bakoitzari<br />
dagozkion berariazko ikasgaien kasuan aldiz, hauek ere derrigorrez burutu beharrekoak<br />
izanen dira, baina soilik dagokion espezialitatean 34 .<br />
33 Galizian, arestian aipatu 179/2003 Dekretuak, aldatu eta zabaldu eginen du, jatorrian, bere lurraldeesparrurako<br />
berariazko curriculuma finkatu zuen 253/1993 Dekretua (martxoaren 14ko DOGen). Era<br />
honetara bada, jatorrizko curriculum hori egokitu ahal izango du, 1463/2001 Errege Dekretuak gaitaren<br />
espezialitateari dagokionez ezarritako curriculumaren oinarrizko aspektuetara. Euskal Autonomia<br />
Erkidegoan berriz, 66/2003 Dekretuak, martxoaren 18koak (apirilaren 2ko EHAAn), 1463/2001 Errege<br />
Dekretuaren babesean, Euskal Autonomia Erkidegoaren lurralde-esparrurako, txistuaren oinarrizko<br />
mailako eta maila ertaineko curriculuma finkatuko du. Madrilen, 5097/2003 Aginduak, irailaren 5ekoak<br />
(irailaren 18 BOCMen), 1463/2001 Errege Dekretuaren babesean, gitarra flamenkoaren espezialitateko<br />
oinarrizko mailan eta maila ertainean, bere lurralde-esparrurako curriculuma ezarriko du. Eta Andaluzian<br />
azkenik, 488/2004 Dekretuak, irailaren 14koak (irailaren 29ko BOJAn) Madrilgo Komunitatearen bezala,<br />
1463/2001 Errege Dekretuaren babesean, gitarra flamenkoaren espezialitateko oinarrizko mailan eta<br />
maila ertainean, bere lurralde-esparrurako curriculuma ezarriko du. Jakina, arau guztiak 1463/2001<br />
Errege Dekretuaren babesean onartzen badira ere, aipatu Errege Dekretuak, hezkuntza-Administrazioei<br />
aukera ematen die, bertan jasotzen diren espezialitateen berariazko curriculumak onartzerakoan,<br />
diskrezionaltasunez, beste irakasgai batzuek ezarri ahal izateko ere (1463/2001 Errege Dekretuko 3.2 eta<br />
4.2 art.ak).<br />
34 756/1992 Errege Dekretuko 6, 7, 10 eta 11 art.ekin bat. Oinarrizko mailan, derrigorrezko irakasgaiak<br />
hauexek dira: dagokion musika-tresna eta musika-lengoaia, alegia. Maila ertainean berriz, derrigorrezko<br />
irakasgai komunak ondokoak dira: dagokion musika-tresna, armonia eta ganbara-musika. Eta<br />
derrigorrezko berariazko irakasgaiak, kasuan kasu, hauxek: orkestra eta abesbatza, alegia. Espezialitate<br />
eta irakasgai andana honi buruz, zera dio 756/1992 Errege Dekretuko zioen azalpenak: “(...) el conjunto<br />
de especialidades instrumentales y asignaturas que se establecen en cada grado, pretende un equilibrio<br />
entre el conocimiento teórico, el desarrollo de las destrezas instrumentales y la aprehensión de los<br />
principios estéticos que determinan el fenómeno artístico-musical”.<br />
163
III. IKASKETETARA SARBIDEA<br />
Araubide bereziko musika-<strong>irakaskuntzen</strong> oinarrizko mailari ekin ahal izateko, LOGSEk<br />
ez du inolako baldintzarik zehazten. Izan ere, hezkuntza-administrazioen esku uzten du<br />
horretarako ukanbeharrak ezartzeko aukera, irizpide gisa, besteak beste, ondokoa<br />
emanez: irakaskuntza horiek burutu ahal izateko egokitzat jotako ikaslearen adina<br />
aintzat hartzea 35 .<br />
Hortaz, euren lurralde-esparrurako berariazko curriculuma onartu duten hezkuntza-<br />
Administrazioen araudiari so egiten badiogu, ohar gaitezke, batzuek ez dutela inolako<br />
adin mugarik ezartzen. Beste batzuetan ordea —Euskal Autonomia Erkidegoan,<br />
esaterako—, muga zortzi eta hamalau urte bitartean legoke 36 .<br />
Oro har, Ikasleari aurre ezagutzarik galdatzen ez bazaio ere, kontuan hartuko dira<br />
halaber, erritmoa edo psikomotrizitatea bezalako gaitasunak 37 .<br />
Araubide bereziko musika-<strong>irakaskuntzen</strong> maila ertainari ekiteko ere LOGSEk adin<br />
mugarik ezartzen ez duen arren, sarrera-proba espezifiko bat gainditzea galdatzen du.<br />
Berebat LOGSEk xedatzen du —araubide orokorreko irakaskuntzetan gertatzen ez<br />
den bezala— maila ertaineko edozein ikasturteri ekin diezaiokeela ikasleak, aurrekoak<br />
burutu behar izan gabe. Jakina, horretarako ere, sarrera-proba zehatz bat gainditu<br />
beharko du, zera egiaztatzearren: datozen ikasturteak probetxuz burutzeko adina<br />
ezagutzarik baduela 38 .<br />
35 LOGSEko 40.1 art.ak eta 756/1992 Errege Dekretuko 14.1 art.ak hala xedatzen dute.<br />
36 Ikus 288/1992 Dekretuko 19.1 art.ko bigarren lerroaldea. Halaber, Galiziako curriculuma finkatzen<br />
duen araudian adin berbera galdatzen da (253/1993 Dekretua, 19.1 art.).<br />
37 Honetara, zera xedatzen du 288/1992 Dekretuko 19.1 art.ak: “Para el acceso al grado elemental cada<br />
centro establecerá las pruebas objetivas a realizar por los candidatos referidas a evaluar las condiciones<br />
mínimas auditivas, rítmicas, aptitudinales, de madurez, etc..., para iniciar la carrera musical”.<br />
38 LOGSEko 40. 2 art.ren arabera, baita 756/1992 Errege Dekretuko 14.2 eta 3 art.ekin bat ere.<br />
164
Bada, ikaslearen heldutasuna, gaitasuna eta ezagutza-maila neurtzea helburu duten<br />
sarrera-proba espezifiko horiek arautzea, hezkuntza-Administrazioei dagokie. Eta<br />
gehiengoak halaxe egin du, oinarrizko curriculuma ezarri duen arau berdinean 39 .<br />
IV. TITULUAK<br />
Araubide bereziko musika-irakaskuntzetako oinarrizko mailan nahiz maila ertainean,<br />
espezialitate bakoitzari dagokion curriculuma burutu eta aipatu graduak gainditzen<br />
dituen ikasle orok, eskubidea izanen du, kasuan kasu, ziurtagiri bat ala titulu bat<br />
eskuratzeko.<br />
Alegia, LOGSEko 42 art.ak zera xedatzen du:<br />
“1. Al término del grado elemental se expedirá el correspondiente certificado.<br />
2. La superación del tercer ciclo del grado medio de música o danza dará derecho al<br />
título profesional de la enseñanza correspondiente”.<br />
Zer nolako balioa aitortzen die LOGSEk aipatu ziurtagiri nahiz tituluei? Bada, soilik<br />
ondorio akademikoak onartzen dizkie.<br />
Alegia, oinarrizko mailan, ziurtagiriak egiaztatzen du, ikasleak aipatu graduari<br />
dagozkion helburuak bete dituela eta beraz, gradu horretako musika-irakaskuntzak<br />
burutuz lortzea aurreikusten den ezagutza-maila baduela. Aitzitik, aipatu ziurtagiriaren<br />
balioa hutsala da. Izan ere, ziurtagiria eduki arren, araubide bereziko musika<strong>irakaskuntzen</strong><br />
maila ertainari ekin nahi dion ikasleari, kasu guztietan, sarrera-proba bat<br />
gainditzea galdatzen zaio 40 .<br />
39 Ikus 756/1992 Errege Dekretuko 14.3 art. Euskal Autonomia Erkidegoan aipatu sarrera-proba<br />
espezifikoa 288/1992 Dekretuko 20 art.an arautzen da eta ondoko hiru atalek osatzen dute: obra baten<br />
interpretazioa; epaimahaiak zehaztutako proba teknikoak; musika-lengoaiari buruzko proba teorikopraktikoa.<br />
Halaber, 21 art.an zehazten dira, musika-eskoletako irakaskuntza ez arautuetatik, araubide<br />
bereziko musika-irakaskuntzetako maila ertainera igaro ahal izateko gainditu beharreko sarrera-probaren<br />
xehetasunak. Proba hau ere —edukiak ezberdinak diren arren— oraintsu aipatu hiru atalek osatzen dute.<br />
40 Jakina, ukagaitza da, sarrera-proba hori gainditu ahal izateko, funtsezkoak eta lagungarriak izango<br />
direla oinarrizko mailan ikasleak burutu dituen ikasketak.<br />
165
Maila ertaina gainditu ostean, dagokion espezialitatean, ikasleak eskuratuko duen titulu<br />
profesionalari ere LOGSEk ondorio akademikoak aitortzen dizkio. Haatik, oinarrizko<br />
mailan ez bezala, maila ertaineko titulua edukitzea oro har, jarraian datorren mailari<br />
ekiteko baldintzetako bat izango da. Ezen, bosgarren atalburuan ikusteko parada izango<br />
dugun legez, titulu honek —beste ukanbehar batzuekin batera—, araubide bereziko<br />
goi-mailako irakaskuntzei ekiteko gaitzen du. Halaber, bigarren atalburuan jadanik ikusi<br />
dugun bezala, musika batxilergo-titulua eskuratu ahal izateko baldintzetako bat da,<br />
LOGSEn araberako titulu profesionala edukitzea.<br />
Jakina, aipatu tituluaren deiturak nahasmenera eraman ez gaitzan, azpimarratu behar<br />
dugu, titulu profesionala deitu arren, LOGSEk ez diola titulu horri inolako balio<br />
profesionalik aitortzen. Dena dela, uneotan gogora ekarriz hirugarren atalburuan<br />
aztergai izan ditugun musika-eskolak eta eurei buruzko araudia, badago hezkuntza-<br />
Administraziorik, LOGSEn araberako titulu profesionalari, balio akademikoa ezezik,<br />
eskuduntza profesionala ere aitortu diona. Hain zuzen, hezkuntza-Administrazio horien<br />
artean Euskal Autonomia Erkidegokoa dago 41 .<br />
Azkenik, tituluak direla-eta, kontuan izan behar dugu halaber, LOGSEn ezarpenegutegiari<br />
jarraiki, 1995-1996 ikasturtean amaitu zela LOGSEn araberako araubide<br />
bereziko oinarrizko mailako musika-<strong>irakaskuntzen</strong> ezarpen-prozesua. Eta 2000-2001<br />
ikasturtean berriz, bukatu zela araubide bereziko maila ertaineko musika-irakaskuntzei<br />
zegokiena. Ondorioz, aurreko ikasketa-planekin bat, oinarrizko mailako zein maila<br />
ertaineko irakaskuntzak burutzeko aukera ikasturte horietantxe agortuko da: alegia,<br />
1966ko ikasketa-planari jarraiki, oinarrizko mailako nahiz maila ertaineko musikairakaskuntzak<br />
burutzeko aukera; eta 1970eko ikasketa-planarekin bat, abesbatzako<br />
abeslari-diploma lortu ahal izateko ikasketak burutzekoa 42 .<br />
41 Bada, 289/1992 Dekretuaren zazpigarren xedapen iragankorraren arabera, Euskal Autonomia<br />
Erkidegoko musika-eskoletan, lehenengo heziketa-mailatik hirugarrenera irakasteko, LOGSEn araberako<br />
maila ertaineko tituluak edo titulu profesionalak gaitzen du. Honetarako beharrezkoa izango da, aldez<br />
aurretik, pedagogian espezialdutako heziketa-ziklo bat burutzea.<br />
42<br />
Ikus 986/1991 Errege Dekretuko 27 art. (1487/1994 Errege Dekretuaren aldaketen ondorioz), baita 32.1<br />
eta 3 art.ak ere.<br />
166
Dena dela, aipatu ikasketa-planen arabera dagokion titulua ala diploma lortu ahal<br />
izateko aukera, kasuan kasu, 1997-1998 ala 2002-2003 ikasturteetara arte luzatuko da.<br />
Eta bien bitartean, dagokion titulua ala diploma lortu ahal izateko, aparteko probak<br />
antolatuko dituzte hezkuntza-Administrazioek 43 .<br />
Honenbestez, LOGSE aurreko ikasketa-plan ezberdinetatik LOGSEk finkatuko duen<br />
ikasketa-plan berrira iragateko prozesu luze honek zer lekarke? Bada, LOGSE aurreko<br />
ikasketa-plan ezberdinei jarraiki lortutako tituluak ala diplomak eta, LOGSE ondorengo<br />
titulu berriak, euren artean homologatu beharra, hain zuzen ere.<br />
LOGSE ondorengo musika-<strong>irakaskuntzen</strong> goi-mailako tituluekiko, 1542/1994 eta<br />
1120/2000 Errege Dekretuek ezartzen dituzten baliokidetza mota oro —akademikoak<br />
zein profesionalak, alegia— seigarren atalburuan aztertuko dira 44 . Beraz, une honetan,<br />
LOGSE ondorengo musika-<strong>irakaskuntzen</strong> oinarrizko mailako zein maila ertaineko<br />
tituluekiko, ziurtagiriekiko nahiz diplomekiko ezarritako baliokidetza sistemari hertsiki<br />
mugatuz, zera adierazi behar dugu:<br />
Batetik, 1970eko kantu ikasketa-planeko abesbatzako abeslari-diplomari dagokionez,<br />
aipatu baliokidetza espresuki ezartzen duela 1120/2000 Errege Dekretuko 3 art.ak,<br />
honela:<br />
“Equivalencia del Diploma de Cantante de Conjunto Coral. El Diploma de Cantante<br />
de Conjunto Coral, expedido al amparo del Decreto 313/1970, de 29 de enero, se<br />
declara equivalente al título profesional de Música, en la especialidad de Canto, a que<br />
se refiere el artículo 42.2 de la Ley Orgánica 1/1990, de 3 de octubre”.<br />
Bestetik, musika-irakaskuntzei dagokienean, 1542/1994 Errege Dekretuak ez duela<br />
inolako baliokidetzarik aurreikusten 1966ko ikasketak-planeko ziurtagirien eta LOGSE<br />
ondorengo oinarrizko mailako ziurtagiriaren artean. Eta, 1542/1994 Errege Dekretuak<br />
ezartzen duen arren, ondorio profesionaletarako, 1966ko ikasketak-planeko irakasle-<br />
43 <strong>Musika</strong>-irakaskuntzei dagokienez, ikus 986/1991 Errege Dekretuko 33 art. . Eta oro har, musika nahiz<br />
kantu irakaskuntzei dagokienez, ikus 409/2002 Errege Dekretua, maiatzaren 3koa (maiatzaren 28koa<br />
BOEn), bosgarren atalburuan xehetasunez aztertuko dena.<br />
44 Ikus 1542/1994 Errege Dekretua, uztailaren 8koa (abuztuaren 9ko BOEn) eta 1120/2000 Errege<br />
Dekretua, ekainaren 16koa (uztailaren 5eko BOEn) arabera ezarritakoak (1 eta 2 art.ak).<br />
167
titulua LOGSE osteko goi-mailako tituluaren baliokidea izanen dela, ez diola titulu<br />
horri inolako baliokidetza akademikorik aitortzen —espresuki behintzat— LOGSE<br />
osteko titulu profesionalarekiko.<br />
Alabaina, LOGSEn ezarpen-egutegia finkatzen duen 986/1991 Errege Dekretuaren III.<br />
eranskinetik, zera ondoriozta liteke: akademikoki baliokideak liratekeela, 1966ko<br />
ikasketa-planeko irakasle-titulua eta LOGSE ondorengo titulu profesionala.<br />
Hau da, oraintsu esan dugu, LOGSE aurreko ikasketa-plan ezberdinetatik LOGSEk<br />
finkatuko duen ikasketa-plan berrira iragateko prozesuaren ondorioa izanen dela,<br />
LOGSE aurreko ikasketa-plan ezberdinen arabera lortutako tituluak ala diplomak eta,<br />
LOGSE osteko titulu berriak, euren artean homologatu behar izatea.<br />
Dena den, hori ez da ondorio bakarra izango; aipatu prozesuak halaber, zera baitakar:<br />
1966ko ala 1970eko ikasketa-planen arabera dagozkion irakaskuntzak burutzen hasi<br />
arren, LOGSEn ezarpen- egutegiak xedatzen duenari men eginez, irakaskuntza horiek<br />
LOGSEn arabera egiten jarraitu beharko dituzten ikasleen kasuan, ikasketa-plan<br />
ezberdinetako irakasgaiak euren artean baliozkotu beharra 45 .<br />
Honetara, hain zuzen, musika-<strong>irakaskuntzen</strong> kasuan, 1966ko ikasketa-planeko<br />
irakasgaien eta, LOGSEn garapenez, 756/1992 Errege Dekretuak ezarriko dituen<br />
irakasgai berrien arteko baliozkotze-taula, 986/1991 Errege Dekretuko III Eranskinean<br />
jasotzen da 46 . Bada, esan bezala, taula horretatik, ondoriozta daiteke, efektu<br />
akademikoetarako bederen, baliokideak izango liratekeela, 1966ko musika-ikasketa<br />
planeko irakasle titulua eta LOGSE ondorengo titulu profesionala.<br />
45 Ikus 986/1991 Errege Dekretuko 29 eta 30 art.ak.<br />
46 Kantu-irakaskuntzei dagokienez, bosgarren atalburuan aztertuko dugun 706/2002 Errege Dekretuko<br />
(uztailaren 19koa, abuztuaren 7ko BOEn) III. Eranskinean finkatzen da, LOGSEn garapenez, 756/1992<br />
Errege Dekretuak ezartzen dituen zenbait irakasgaiekiko baliozkotze-taula. Gogoratu, baliozkotze hauek<br />
guztiak Estatu osoan ezarri beharrekoak direla, oinarrizko curriculumeko osagai diren irakasgaiekiko<br />
ezartzen baitira. Euskal Autonomia Erkidegoari dagokionez, 288/1992 Dekretuaren bitartez onartutako<br />
berariazko curriculumaren osagai diren irakasgaiekiko baliozkotze-taula, ondoko Aginduaren eranskinean<br />
jasotzen da: 1999ko martxoaren 31ko Agindua (maiatzaren 11eko EHAAn).<br />
168
BOSGARREN ATALBURUA<br />
GOI-MAILAKO ARAUBIDE BEREZIKO MUSIKA-<br />
IRAKASKUNTZAK: IKUSPEGI OROKORRA, ANTOLAKUNTZA<br />
AKADEMIKOA ETA IKASKETETARA SARBIDEA<br />
I. GOI-MAILAKO ARAUBIDE BEREZIKO MUSIKA-IRAKASKUNTZAK, ORO<br />
HAR<br />
Dagoneko egiaztatzeko parada izan dugu, LOGSEk aurrera pauso itzela emango duela,<br />
espainiar Estatuko hezkuntza-sistemaren historian lehen aldiz, musika-irakaskuntzak,<br />
Araubide Bereziko Irakaskuntzak izenpean, hezkuntza-sistema orokorraren antolakuntza<br />
berriaren osagai bihurtzen dituenean.<br />
Aipatu musika-<strong>irakaskuntzen</strong> goi-mailari dagokionez zehazki, halaber egiaztatu ahal<br />
izango dugu iraultzatzat har daitekeen egundoko urratsa emango duela LOGSEk: alegia,<br />
berak taxututako ikasketa-plana jarraituz etorkizun batean lortu ahal izango diren goimailako<br />
musika-titulu berriei eta ugariei —seigarren atalburuan aztergai izanen<br />
direnak—, unibertsitate-lizentziatu tituluaren baliokidetza —akademikoa zein<br />
profesionala— aitortuko baitie.<br />
Bada, horrela, goi-mailako musika-tituluek ezezik, goi-mailako musika-irakaskuntzek<br />
ere norabide berri bat hartuko dute: hots, goi-mailako ikasketen statusa aitortuko zaie.<br />
Eta berebat, ordura arte lanbidetzat jotzen ziren goi-mailako musika-irakaskuntzek,<br />
merezi duten onarpen akademikoa erdietsiko dute.<br />
Alabaina, goi-mailako musika-irakaskuntzetan, arestian aipatu etorkizuna ez da<br />
berehalakoan iritsiko. Izan ere, LOGSEk finkatutako hezkuntza-sistema berria ezartzeko<br />
onartu zen haserako egutegiak, makina bat atzerapen eta aldaketa izan ondoren, 2001-<br />
169
2002 ikasturtean ekingo dio goi-mailako musika-irakaskuntza ezberdinak irakasteari,<br />
goi-mailako musika-ikastetxeen gehiengoak. Hots, ordura arte 2618/1966 Dekretuaren<br />
arabera musika irakasten zuten ikastetxeek ezezik 1 , 1970eko urriaren 23ko Aginduak<br />
onartu zuen ikasketa-planaren arabera 2 , opera-abeslari izan nahi zutenak trebatzen<br />
zituen Madrilgo goi-mailako Kantu-Eskolak ere.<br />
Esan bezala, LOGSE ikasketa-plana jarraituz, goi-mailako musika-espezialitate<br />
ezberdinak irakasteari oro har 2001-2002 ikasturtean ekingo zaio. Eta azken egutegiaren<br />
aurreikuspenekiko urte beteko atzerapenarekin izango da 3 . Izan ere, hezkuntzasistemaren<br />
erreforma gauzatzeko Gobernuak 1989an aurkeztu zuen Liburu Zurian jada<br />
proposatzen zen, hezkuntza-sistema berria ezarriko zuen egutegia zabala eta zuhurra<br />
izan zedila. Horregatik, hasera batean, LOGSEk xedatutakoaren arabera 4 , 1991ean<br />
Gobernuak onartu zuen lehenengo egutegian, goi-mailako musika-irakaskuntza berriei<br />
1 Hala baieztatzen du CASTILLO Ministrak, LOGSEko 3.4 Xedapen Gehigarriari jarraiki, urteko<br />
txostena aurkezteko eginiko agerraldian (ikus “Diario de Sesiones del Congreso de los Diputados”, 418<br />
zkia., VII Legealdia, 2002 urtea). Hain zuzen, zera dio: “Por lo que respecta a las enseñanzas artísticas,<br />
la implantación de la LOGSE presenta las siguientes circunstancias. En cuanto a música, se ha iniciado<br />
en este curso el grado superior en todas las administraciones educativas que tenían centros superiores<br />
que impartían enseñanzas conforme al Real Decreto 2618/1966, de 10 de septiembre (...)”. Ikus ildo<br />
beretik, “Informe sobre el estado y situación del sistema educativo, curso 2001-2002”, MECD, Consejo<br />
Escolar del Estado, Madril, 2003, 153 orr. (baita http://www.mec.es/cesces interneteko helbidean ere).<br />
Halaber, Estatuko Eskola-Kontseiluaren emaitzak baieztatu egiten dira, Hezkuntza Ministerioaren<br />
estatistiken web gunean, 2003ko uztailean aurrerapen gisa, 2001-2002 ikasturteari buruz argitara<br />
emaniko datuetan ere (ikus http://www.mec.es/mecd/estadisticas interneteko helbidean “Estadísticas de<br />
la Educación en España, 2002-2003. Estadísticas de las Enseñanzas no universitarias”, MECD, 2003).<br />
Alabaina, esan beharra dago, datu horiek ez direla guztiz zuzenak. Hau da: Nafarroako Foru Erkidegoan<br />
eta Kanarietan esaterako 2002-2003 ikasturtean jarri ziren abian goi-mailako musika-irakaskuntzak, eta<br />
ez 2001-2002 ikasturtean (ikus datu hau egiaztatzen duten ondoko arauak: Nafarroan, 7/2002 Foru<br />
Legeko 1 art., 2002-2003 ikasturtean abian jarriko direla esaten duena, baita 407/2001 Foru Agindua ere,<br />
2001-2002 ikasturtean, Espainiako edo atzerriko ikastetxeetan goi-mailako musika-irakaskuntzak<br />
burutzeko beken deialdia ebazten duena; Kanarietan berriz, ikus 137/2002 Dekretuaren lehenengo<br />
xedapen gehigarriko bigarren atala); edo Euskal Autonomia Erkidegoan adibidez, 2001-2002 ikasturtez<br />
geroztik, LOGSEn araberako goi-mailako musika-irakaskuntzak irakasten dituen ikastetxe bakarra dago<br />
(eta ez lau), eta goi-mailako aipatu ikastetxea gainera, aurrerago egiaztatu ahal izango dugun bezala,<br />
publikoa da (eta ez pribatua, fundazio pribatu deituriko batek kudeatzen duen arren). Euskal Autonomia<br />
Erkidegoari dagozkion datu hauek gainera oraindik ez dira zuzendu, ez Estatuko Eskola-Kontseiluak ez<br />
eta hezkuntza Ministerioak ere gerora argitaratu dituzten datu zein estatistiketan (ikus “Informe sobre el<br />
estado y situación del sistema educativo, curso 2002-2003”, MECD, Consejo Escolar del Estado, Madril,<br />
2004, http://www.mec.es/cesces interneteko helbidean; eta “Estadísticas de la Educación en España,<br />
2003-2004. Estadísticas de las Enseñanzas no universitarias, datos avance”, MECD, 2004,<br />
http://www.mec.es/ mecd/estadisticas interneteko helbidean).<br />
2 Ikus 1970eko urriaren 23ko Agindua (azaroaren 12ko BO en argitara emana). Ikastetxe eta ikasketa-plan<br />
honi buruzko argibideak ikus supra lehenengo atalburuan.<br />
3 Ikus 986/1991 Errege Dekretuko 28 art. (1112/1999 Errege Dekretuaren aldaketen ondoren).<br />
4 Ikus LOGSEko 1. xedapen gehigarria.<br />
170
1994-1995 ikasturtetik aurrera ekitea aurreikusten bazen ere 5 , ikasketa horietan eragina<br />
izanen duen jatorrizko egutegiaren azken aldaketak, 2000-2001 ikasturtean ekitea<br />
aurreikusiko du 6 .<br />
Halaber, LOGSE ezartzeko egutegiaren azken aldaketa horrek aipamen egingo dio,<br />
lehenengo aldiz, 1970 urtez geroztik, kantu-ikasketentzat Madrilgo goi-mailako kantueskolan<br />
abian zegoen ikasketa-plan espezifikoaren iraungitze prozesuari eta ondorioz,<br />
kantu-ikasketa berrien ezarpenari 7 . Alegia, LOGSEn araberako musika ikasketa-plana<br />
onartu eta gero, hezkuntza-sistema berria ezartzen duen egutegiari so egiten badiogu,<br />
gainerako musika-<strong>irakaskuntzen</strong> moduan, kantu-ikasketak soilik aipatu plana jarraituz<br />
ikasi ahal izango direla ohar gaitezke. Bada, LOGSEn araberako goi-mailako musikairakaskuntza<br />
ezberdinak ezarri ahala, 1970eko ikasketa-planeko kantu-ikasketak<br />
iraungitzen hasiko dira. Honetara, 1970eko ikasketa-planeko ikasketa ezberdinei ekin<br />
ahal izango zaien azken ikasturtea 2000-2001 izanen da. Orobat, ikasturte horretantxe<br />
LOGSEn araberako goi-mailako kantu-ikasketa berriak irakasteari ekingo litzaioke 8 .<br />
5 Eta ondorioz, ikasturte horretantxe, 2618/1966 Dekretuak ezarritako ikasketa-plana iraungitzen hastea.<br />
Ikus honetara, 986/1991 Errege Dekretuko 30 art. (1112/1999 Errege Dekretuaren aldaketen ondoren).<br />
6 Jatorrizko egutegia finkatu zuen 986/1991 Errege Dekretuak makina bat aldaketa izan du. Guztiek izan<br />
dute helburu jatorrizko egutegiaren atzerapen berri bat burutzea. Goi-mailako musika-<strong>irakaskuntzen</strong><br />
ezarpenari dagokionez, hurrenez-hurren, hauek izan dira atzerapenak eragin dituzten Errege Dekretuak:<br />
535/1993 Errege Dekretua, apirilaren 12koa (maiatzaren 4ko BOEn): 1995-1996 ikasturtera atzeratu zen<br />
goi-mailako musika-<strong>irakaskuntzen</strong> ezarpena; 1487/1994 Errege Dekretua, uztailaren 1ekoa (uztailaren<br />
28ko BOEn): 1997-1998 ikasturtera atzeratu zen; 1468/1997 Errege Dekretua, irailaren 19koa (irailaren<br />
20ko BOEn): 1998/1999 ikasturtera atzeratu zen; 173/1998, otsailaren 16koa (otsailaren 17ko BOEn):<br />
1999-2000 ikasturtera atzeratu zen; eta 1112/1999 Errege Dekretua, ekainaren 25ekoa (uztailaren 8ko<br />
BOEn): 2000-2001 ikasturtera atzeratu zen. Bada, goi-mailako musika-<strong>irakaskuntzen</strong> ezarpenari<br />
dagokienez azkeneko atzerapena 1112/1999 Errege Dekretuak burututakoa izan da. Izan ere, aurretik,<br />
66/1997 Legeak, abenduaren 30ekoak (1997ko abenduaren 31ko BOEn), hamabi urtetara hedatu zuen<br />
LOGSEko lehenengo xedapen gehigarriak hamar urtetarako ezarri zuen egutegia. Eta hedapen berri horri<br />
egokitzearren, 1112/1999 Errege Dekretuko artikulu bakarrak ezartzen du, oro har, 2000-2001 ikasturtean<br />
abian jarriko direla hezkuntza-administrazioek egokitzat jotako musikako goi-mailako ikasketak.<br />
Nolanahi ere, aipatu ezarpena 1999-2000 ikasturtera aurrera litekeela ere aurreikusten du, beti ere,<br />
hezkuntza-administrazioek egokitzat jotzen badute. Azkenik, gogoratu besterik ez 24/2001 Legeak,<br />
abenduaren 27koak (abenduaren 31ko BOEn) hamalau urtetako iraupena izango duen egutegi berri bat<br />
onartzea aurreikusi zuela jadanik ezarri gabeko aspektuentzako (84 art.); horregatik, 835/2002 Errege<br />
Dekretuak, abuztuaren 2koak (abuztuaren 3ko BOEn) beste aldaketa bat burutu zuen jatorrizko<br />
egutegian, goi-mailako musika-<strong>irakaskuntzen</strong> ezarpenari dagokionez inolako eraginik izan ez zuena.<br />
7 Ikus 986/1991 Errege Dekretuaren 31.2 eta 3 art.ak (1112/1999 Errege Dekretuaren aldaketen ostean).<br />
8 Hau beti ere 986/1991 Errege Dekretuko 28 art.ko aurreikuspenei jarraiki (1112/1999 Errege<br />
Dekretuaren aldaketen ondoren). Izan ere, 2139/2001 Aginduak, ekainaren 1ekoak (ekainaren 11ko<br />
BOCMen argitara emanak) aurreikusten zuen 2001-2002 ikasturtean ekingo zitzaiola LOGSEn araberako<br />
goi-mailako musika-irakaskuntzak irakasteari Madrilgo goi-mailako musika kontserbatorioan —alegia,<br />
Madrilgo Autonomia Erkidegoan, 1754/2001 Aginduak goi-mailako musika-<strong>irakaskuntzen</strong>tzat finkatzen<br />
171
Haatik, goi-mailako musika-irakaskuntza horiek guztiak abian jarri orduko, berpiztu<br />
egingo dira LOGSE onartu zenetik igarotako hamarkada luzean, makina batean, oro har<br />
goi-mailako irakaskuntza artistikoei buruz sortutako eztabaidak 9 . Eta hurbileko<br />
errealitateak eraginda gainera, oraingo honetan, afektatutako sektorearen erantzuna<br />
ozenagoa bilakatuko da, horretarako arrazoirik badelako.<br />
Batetik, hezkuntzari buruzko espainiar ordenamendu <strong>juridikoa</strong>n azken urteetan 10 burutu<br />
diren aldaketa sakonek —hurrenez hurren, Humanitateen erreforma deitutakoak,<br />
unibertsitateen Lege Organiko berriak eta hezkuntzaren kalitateari buruzko Lege<br />
Organikoak— ez dute jakin konponbide argi bat bilatzen. Ondorioz, formalki bederen,<br />
kontraesaneko antolakuntza batean murgilduta darraite goi-mailako musikairakaskuntzek.<br />
Izan ere, irakaskuntzok irakasten dituzten ikastetxe publikoak eta<br />
irakasleak, bigarren hezkuntzako ikastetxeen eta irakasleen kidegoen <strong>erregimen</strong><br />
berberarekin antolatzen dira —zazpigarren nahiz zortzigarren atalburuetan egiaztatzeko<br />
parada izango dugun lez—. Eta kontuan izan behar dugu, goi-mailako musikairakaskuntzak<br />
amaitzen dituen ikasle orok, ondorio guztietarako, unibertsitate<br />
lizentziatu-tituluen baliokideak diren titulu batzuk eskuratuko dituela.<br />
Bestetik, 1999ko Boloniako deklarazioak bultzatuta batik bat, prozesu bat jarri da<br />
abian: Boloniako prozesua —bederatzigarren atalburuan xehetasunez aztertuko<br />
duguna—. Prozesu honek bada, 2010 urterako goi-mailako irakaskuntzek Europan<br />
esparru komun bat eduki dezaten lortzea du xede, eta goi-mailako musika-irakaskuntzak<br />
antolatzeko Espainian dagoen eredua —hots, LOGSEk ezarritakoa— bete-betean<br />
ukitzen du. Beraz, Boloniako prozesuaren helburuetako bat baldin bada Europan<br />
duen curriculumeko espezialitate oro—, baita Madrilgo goi-mailako Kantu-Eskolan ere —ikastetxe<br />
honetan soilik aipatu curriculumeko kantuko espezialitatea—. Honetara, aurretik, 2052/2001 Agindua,<br />
maiatzaren 28koaren bitartez (ekainaren 5eko BOCMen argitaratutakoa), Madrilgo goi-mailako kantu-<br />
Eskolan LOGSEn araberako goi-mailako musika-irakaskuntzak ezarri ziren balio ofizialarekin, Kantuko<br />
espezialitatean baita Pedagogiakoan ere (Kantuko hautazko irakasgaian).<br />
9 2003ko maiatzaren 12ko El Paísen, “Miles de alumnos de enseñanzas artísticas superiores piden<br />
centros universitarios” titularrarekin, ondokoaren berri ematen zen: “La convocatoria de movilización<br />
del pasado viernes partió de la Federación de Asociaciones de Alumnos y Centros Superiores de<br />
Enseñanzas Artísticas (FEAACSEA). Esta federación, que agrupa a alumnos de música, danza, arte<br />
dramático, restauración y diseño, denuncia que aunque la Ley de Calidad cataloga estas enseñanzas<br />
como enseñanzas escolares de régimen especial, las comprende como una etapa anterior a la<br />
universitaria. Además, critica que la titulación que reciben estos alumnos al acabar sus estudios es<br />
equivalente a la universitaria sobre el papel, porque en la práctica es discriminatoriamente inferior”.<br />
10 Alegia, 1996tik aurrera, Gobernuan nagusitu zen alderdi popularrak sustaturik.<br />
172
orokorrean goi-mailako hezkuntzaren funtzionamendua hobezina izatea, ezinbestekoa<br />
da, herrialde ezberdinetako ikasketa artistikoen antolakuntzan oro har, eta musika<strong>irakaskuntzen</strong><br />
antolakuntzan zehazki, euren arteko bateratasuna edo konbergentzia<br />
lortzea. Jakina, beti ere malguki eta euren aniztasuna errespetatuz.<br />
Horregatik, Espainian inplikatutako sektoreek sarritan erreklamatu badute goi-mailako<br />
arte-<strong>irakaskuntzen</strong> egokitzapena —musika-<strong>irakaskuntzen</strong>a barne—, ikasketok benetan<br />
goi-mailako ikasketen statusa eta antolakuntza izan dezaten, Boloniako deklarazioaren<br />
ostean moldaketa hori premiazkoa bihurtu da. Izan ere, aipatu deklarazioa izenpetu<br />
zutenek —horien artean, Espainiako hezkuntza ministroak— azpimarratzen zuten goimailako<br />
irakaskuntzarentzat europar esparru bat sendotzeko beharra zegoela: alegia,<br />
unibertsitate-irakaskuntzarentzat ezezik, unibertsitarioa ez den goi-mailako<br />
irakaskuntzarentzat ere 11 . Eta eremu berri hori, esan bezala, 2010 urterako eraiki nahi<br />
da.<br />
Honenbestez bada, goi-mailako araubide bereziko musika-irakaskuntzek hezkuntzari<br />
buruzko ordenamendu <strong>juridikoa</strong>n gaur egun duten statusa ezagutu eta ulertu ahal<br />
izateko, abiapuntua eta ardatz nagusia LOGSE dugu 12 .<br />
Alabaina, LOGSE onartu zenetik gaurdaino hezkuntzari buruzko ordenamendu<br />
<strong>juridikoa</strong>k izan duen bilakaeran, goi-mailako musika-ikasketetan zuzenean ala zeharka<br />
eragiten duten beste hiru lege organikok ikusi dute argia: 9/1995 Lege Organikoak,<br />
ikastetxeetan parte hartzea, ebaluazioa eta gobernua arautzen duenak (LOPEG); 6/2001<br />
Lege Organikoak, unibertsitateenak (LOU); eta 10/2002 Lege Organikoak,<br />
hezkuntzaren kalitateari buruzkoak (LOCE), hain zuzen ere. Orobat, LOGSE nahiz<br />
aipatu oinarrizko legedia garatzen duen makina bat arau onartu du Gobernuak. Eta<br />
11 Ildo beretik, ikus daitezke besteak beste: OCDE ren “Redefining Tertiary Education” izenburu duen<br />
txostena (1997), Paris, 1998 (http://www.oecd.org interneteko helbidean eskura liteke); UNESCOren<br />
1998ko urriaren 9ko “World declaration on higher education for the twenty-first century: vision and<br />
action” (http://www.unesco.org interneteko helbidean eskura liteke); edo “Informe Universidad 2000”<br />
(edo Bricall Txostena izenarekin ezagutzen dena eta http://www.crue.org interneteko helbidean eskura<br />
daitekeena), batik bat hirugarren atalburuko I.2 atala, unibertsitate-mailakoa ez den goi-mailako<br />
irakaskuntza aztergai duena, alegia (147-153 orriak).<br />
12 Hezkuntzaren kalitateari buruzko Lege Organikoak, goi-mailako musika-irakaskuntzak ukitzen dituen<br />
aldaketa txiki batzuk eragin dituen arren, LOGSEko 39-42 art. bitartean goi-mailako musikairakaskuntzei<br />
buruz eginiko arauketak bere horretan dirauelako.<br />
173
Autonomia Erkidegoek ere, euren eskuduntzen esparruan, beraien lurralde eremuan<br />
ezargarria izango den araudia onartu dute.<br />
Beraz, jarraian egin beharreko galdera hauxe litzateke: oinarrizko legedi multzo horrek<br />
nahiz garapenezkoak ba al darraien eta, bere kasuan, sendotzen ote duen, goi-mailako<br />
musika-tituluei LOGSEk aitortzen dien status berriak eraginda, goi-mailako musikairakaskuntzek<br />
hartuko duten norabidea.<br />
Atalburu honetan bada, itaun horri erantzungo diogu —jakina, ondorengo atalburuetan,<br />
beste gai batzuk jorratuz, erantzuteari utzi gabe— gaiok ñabarki aztertuz: ikasketen<br />
antolakuntza akademikoa (II) —mailak, zikloak, iraupena (II.1) nahiz curriculuma<br />
(II.2.) barne—; eta sarbidea (III).<br />
Hasi aurretik ordea, zera aurreratu gura nuke —eta geroago xehetasunez egiaztatzeko<br />
parada izango dugu—: LOGSE ondoren onartuko den oinarrizko legedian —funtsean<br />
LOPEGen— 13 nahiz garapenezko araudian, ageri dela osagairik, LOGSEk goi-mailako<br />
musika-irakaskuntzei emaniko norabidea jarraitu ezezik, ikuspegi ezberdinetatik<br />
sendotuko duena ere. Zalantzarik gabe, osagai horiek guztiek zera adierazten digute:<br />
LOGSEk goi-mailako musika-tituluei aitortuko dien status berriak eraginda —hots,<br />
ondorio guztietarako unibertsitate-mailako tituluen baliokide izatearena—, goi-mailako<br />
musika-<strong>irakaskuntzen</strong> egitura nahiz funtzionamendua hurbilago dagoela unibertsitatemailako<br />
hezkuntza-sisteman dauden ereduetatik. Aitzitik, beste gai batzuetan —besteak<br />
beste, ikastetxean eta irakasleen <strong>erregimen</strong> <strong>juridikoa</strong>—, nabarmena da, ordenamendu<br />
<strong>juridikoa</strong>k unibertsitate-mailakoak ez diren ikasketei zuzendutako erantzun berberak<br />
ematen dizkiela goi-mailako araubide bereziko musika-irakaskuntzei.<br />
13 Eta funtsean LOPEGek diot, LOCEk ezer gutxi gehitu diolako goi-mailako irakaskuntza artistikoek<br />
LOGSEkin nahiz LOPEGekin eskuratu duten statusari. Izan ere, irakaskuntza artistikoen maila guztiak<br />
—beraz, goi-mailako ikasketak ere— inolako bereizketarik egin gabe, eskola-irakaskuntzatzat jotzen<br />
ditu LOCEk. Bada, hezkuntza-sistemaren egitura berrituari jarraiki, goi-mailako irakaskuntza mota<br />
bakarra, unibertsitate-mailakoa izango litzateke (LOCE 7.1 art.ak ezartzen du, hezkuntza-sistemak barne<br />
hartzen dituela: eskola aurreko hezkuntza, eskola-irakaskuntzak eta irakaskuntza-unibertsitarioa). Eta<br />
aipatu unibertsitate-mailako irakaskuntzaren erregulazioa hain zuzen ere, arau espezifikoen esku uzten du<br />
LOCEk (7.8 art.); alegia, oinarrian, LOUren esku.<br />
174
Zein da ondorioa? Bada, formalki bederen, ordenamenduaren kontraesan edo<br />
inkoherentzia baten aurrean geundekeela 14 . Alegia, hemen legegintzazko koherentzia<br />
arazo bat legoke, zeren logikoena izango litzateke unibertsitateari buruzko marko<br />
<strong>juridikoa</strong>n arautzea, unibertsitate-mailakoen baliokideak diren titulu batzuk lortzeko<br />
aukera ematen duen irakaskuntza oro, eta ez ordea, unibertsitate-mailakoa ez den<br />
irakaskuntzari buruzko legedian. Jakina, badakigu ere —eta egiaztatzeko parada izango<br />
dugu—, aukera logikoena edo koherenteena izatea, batzuetan, ez datorrela bat,<br />
juridikoki errazena, egokiena ala arazo gutxien ekarriko lituzkeen irtenbidea izatearekin.<br />
Unibertsitate-lege berriaren elaborazio prozesuan beraz, goi-mailako musikairakaskuntzak<br />
unibertsitateari buruzko legedian arautzeko eragozpen juridikorik ez<br />
zegoen 15 . Noski, horretarako borondatea behar zela ukaezina da. Aitzitik, 2001eko<br />
unibertsitateen Lege Organikoan legegilearen aukera goi-mailako irakaskuntza<br />
artistikoak —musika barne— unibertsitate-sistemari buruzko marko <strong>juridikoa</strong>n ez<br />
arautzea izan zen. Ondorioz, une hauetan, goi-mailako musika-irakaskuntzek, goimailako<br />
<strong>irakaskuntzen</strong> <strong>erregimen</strong> orokorrari, nolabait ere, ihes egiten diotela esan liteke.<br />
Nolanahi ere, LOUren baitan badago atalburu berri bat (XIII), “Espacio europeo de<br />
enseñanza superior” izenburu duena 16 , eta aurrerago xehetasunez aztertzeari utzi gabe,<br />
orain aipatu baino ez, atalburu horrek ateak zabal ditzakeela etorkizun batean goimailako<br />
irakaskuntza artistikoak —musika barne— dagokion legediaren baitan<br />
arautzeko: hots, oro har, goi-mailako irakaskuntzei dagokien araudi zabal eta malgu<br />
batean 17 , edo apika, unibertsitate-mailako irakaskuntzei dagokien araudi berean.<br />
14 Irakaskuntza artistiko guztietan jazotzen den disfuntzio honi buruz jada mintzatu zen Estatuko Eskola-<br />
Kontseilua 1997-1998 ikasturteari zegokion Txostenean, honela: “Además, los Grados Superiores de<br />
estas enseñanzas, equivalentes a Diplomaturas o Licenciaturas, se ven sujetos a normativas aplicables a<br />
las enseñanzas no universitarias, lo que provoca importantes disfunciones”. Ikus “Informe sobre el<br />
estado y situación del sistema educativo, curso 1997-1998”, MEC, Consejo Escolar del Estado, 1999,<br />
interneteko helbide honetan: http://www.mec.es/cesces<br />
15 11/1983 Lege Organikoaren elaborazio prozesuan ordea ezinezkoa zen halakorik egitea, oraindik goimailako<br />
irakaskuntza artistikoak ez baitziren unibertsitate-mailako ikasketen baliokide. Beraz, soilik<br />
LOGSE onartu eta gero egotz geniezaiokeen LORUri hori egin ez izana. Baina, hemen ere eragozpenik<br />
egon ez arren bide horretan urratsak emateko, badirudi borondatea falta zela.<br />
16 Ikus 6/2001 Lege Organikoa, 87-89 art.ak. .<br />
17 Hain zuzen ere, ildo beretik, Estatuko Eskola-Kontseiluak zenbait ikasturteei dagozkien Txostenetan<br />
—1997-1998, 1998-1999, 2001-2002 eta 2002-2003 ikasturteei dagozkienak— premiazkotzat jotzen du<br />
175
II. ANTOLAKUNTZA AKADEMIKOA<br />
II.1. Mailak, zikloak eta iraupena<br />
Araubide bereziko musika-irakaskuntzak akademikoki hiru mailatan antolatzen dira 18 ,<br />
eta goi-maila da ikasleari, ziklo bakarrean zehar, espezializazio gehien eskaintzen dion<br />
hezkuntza-tartea (LOGSE 39.1.c art.). Goi-mailako musika-irakaskuntzak halaber,<br />
euren izaera dela-eta, bakar-bakarrik aurrez aurrekoak izanen dira; hots, soilik burutu<br />
daitezke ofizialki matrikulatuz dagokion ikastetxean —publikoa nahiz baimendutako<br />
pribatua— 19 .<br />
Esan bezala, goi-mailako musika-irakaskuntzak ziklo bakarrean antolatzen dira. Bada,<br />
antolakuntza horren egokitasunak garai hartako unibertsitateen erreformarako legea<br />
indarrean zegoela zalantzarik sortu zuen. Izan ere, 11/1983 Lege Organikoaren 30<br />
art.ak, unibertsitate-mailako ikasketak gehienez hiru ziklotan antolatzen zituen eta<br />
bigarren zikloa gainditzeak lizentziatu-titulua eskuratzeko eskubidea ematen zuen.<br />
Honen aurrean beraz, edonori galderok otu zekizkiokeen: zuzena ote den unibertsitatelizentziatu<br />
tituluaren baliokidea den titulu bat eskuratu ahal izateko eskubidea ematen<br />
duten ikasketa batzuk —hots, goi-mailako musika-irakaskuntzak— ziklo bakarrean<br />
antolatzea. Berebat, eta aurreko itaunari lotuta, harrigarria ez ote den LOGSEko 42.4<br />
gisa honetako lege baten onarpena. Honetara, zera dio zehazki: “El Consejo Escolar del Estado<br />
considera, por consiguiente, urgente la elaboración de una Ley del Ordenación del Régimen Jurídico de<br />
las enseñanzas artísticas, en lo que respecta al grado superior de las mismas” (1997-1998). “El Consejo<br />
Escolar del Estado se ratifica en instar a las Administraciones Educativas a que realicen un esfuerzo<br />
para potenciar las enseñanzas artísticas y considera urgente la elaboración de una norma, con rango de<br />
Ley que regule las enseñanzas artísticas, en especial el grado superior equivalente a Licenciaturas o<br />
Diplomaturas ya que actualmente posee una normativa como si se tratase de una enseñanza no<br />
universitaria” (1998-1999). “El Consejo Escolar del Estado vuelve a urgir al Ministerio de Educación,<br />
Cultura y Deporte, de acuerdo con las Comunidades Autónomas, la necesidad de completar el<br />
desarrollo de las Enseñanzas Artísticas establecidas en el artículo 42.3 de la LOGSE” (2001-2002). Eta,<br />
“El Consejo Escolar del Estado vuelve a llamar la atención al Ministerio de acuerdo con las<br />
Comunidades Autónomas, de la necesidad de tramitar una ley específica para determinar definitivamente<br />
el régimen jurídico de los Centros Superiores de Enseñanzas Artísticas a fin de estructurar su<br />
pertenencia al ámbito universitario”(2002-2003). Aipatu ikasturteei dagozkien txosten oro eskuragarri<br />
dago, Estatuko Eskola-Kontseiluaren web gunean, interneteko helbide honetan:<br />
http://www.mec.es/cesces.<br />
18 Aurreko ikasketa-plana finkatu zuen 2618/1966 Dekretuak ere hiru mailatan egituratu zituen musikairakaskuntza<br />
profesionalak. Haatik, ikasketetan aurrera egin ahala, hauen konplexutasun akademikoaren<br />
ikuspuntutik, aipatu mailakatzea ez da LOGSE ikasketa-planean bezain argia.<br />
19 1966ko ikasketa-planarekin ordea bazegoen libreki matrikulatzerik, 2618/1966 Dekretuaren 17 art. ak<br />
zera xedatzen baitzuen: “En todos los Conservatorios oficiales estatales y no estatales, existirá matricula<br />
oficial y matrícula libre (...)”.<br />
176
art.ak jasotzen duen aurreikuspena; hau da, hezkuntza-Administrazioei aukera ematen<br />
die unibertsitateekin hitzarmenak sustatzeko, goi-mailako musika-titulua lortu dutenek,<br />
jarraian —bigarren ziklorik egin behar izan gabe, ez baitago—, oro har, hirugarren<br />
zikloko ikasketak eta zehazki, doktoregoko ikasketak egiterik izan ditzaten.<br />
Dena den, harrigarria izan edo ez, aurrerago —seigarren atalburuan — ikusi ahal<br />
izango ditugun arrazoiak direla bide, 1994-1995 ikasturtetik aurrera, LOGSEko 42.4<br />
art.ko aurreikuspenari jarraiki, badago musikako goi-mailan titulua duen jenderik eta<br />
hirugarren zikloko ikasketei ekin diona 20 .<br />
Aitzitik, 2001ean unibertsitateen Lege Organiko berriak 1983ko Legea indargabetuko<br />
du. Bada, 6/2001 Lege Organikoa indarrean sartu eta gero ondokoa baieztatu beharra<br />
dago: goi-mailako musika-<strong>irakaskuntzen</strong> ziklo bakarreko antolakuntzaren egokitasuna<br />
6/2001 Lege Organikoaren aurreikuspenekiko ezezik, etorkizun batean, goi-mailako<br />
<strong>irakaskuntzen</strong>tzat eraiki nahi den europar eremu komunetik etorriko diren ildo edo<br />
irizpideekiko ere. Zeren badirudi etorkizunean unibertsitate-mailako ikasketak ziklo<br />
bakarrekoak izanen direla.<br />
Honetara, ikus dezagun zer xedatzen duen LOUren 37 art.ak:<br />
“Los estudios universitarios se estructurarán, como máximo, en tres ciclos. La<br />
superación de los estudios dará derecho, en los términos que establezca el Gobierno,<br />
previo informe del Consejo de Coordinación Universitaria, y según la modalidad de<br />
enseñanza cíclica de que se trate, a la obtención de los títulos de Diplomado<br />
universitario, Arquitecto Técnico, Ingeniero Técnico, Licenciado, Arquitecto, Ingeniero<br />
y Doctor, y los que sustituyan a éstos de acuerdo con lo dispuesto en el apartado 2 del<br />
artículo 88.”<br />
Xedapen honek unibertsitate-ikasketen egitura zikliko berria finkatzen du eta ordura arte<br />
indarrean egon zen LORUren 30 art.ak taxututako egituraren aldean, irekiagotzat jo<br />
daiteke. Hau da, 6/2001 Lege Organikoaren 37 art.ak unibertsitate-ikasketak hiru<br />
ziklotan gehienez egituratzen darraien arren, LORUren 30 art.rekiko badakar aldaketa<br />
20 Jakina, 1994-1995 ikasturtearen aurretik ere ekin dionik badago, baina ez ordea ordura arteko goimailako<br />
tituluak musikan horretarako gaitzen zuelako. Bestela, zer gerta daitekeen ikus liteke Auzitegi<br />
Gorenaren 2001eko uztailaren 9ko Epaian (Azdi. 6903), xehetasunez aztertzeko parada izanen duguna<br />
seigarren atalburuan—.<br />
177
nabarmen bat: ez duela finkatzen ziklo bakoitza gaindituz gero zehazki zein titulu lortu<br />
ahal izango den. Aitzitik, Gobernuaren esku uzten du zeregin hori, baita LOUren 88.2<br />
art.ri jarraiki, titulu horiek ordezkatuko dituztenak finkatzea ere.<br />
Izan ere, espainiar unibertsitate-politikaren lehentasunetako bat bihurtuko da Boloniako<br />
prozesuaren bilakaera. Honetara, LOUk espainiar unibertsitate-sistema aipatu europar<br />
esparru komunean integratzea du helburu eta bide horretatik doazen aurreikuspenak<br />
jasotzen ditu XIII. Atalburuan (87-89 art. bitartean). Horregatik, goi-mailako<br />
<strong>irakaskuntzen</strong>tzat eraikitze prozesuan dagoen europar esparru berri horretatik datozen<br />
eta etorriko diren ildoei egokitzearren, Gobernuari baimentzen dio LOUren 88.2 art.ak<br />
unibertsitate-ikasketen egitura ziklikoa erreformatzea, zera xedatuz:<br />
“No obstante lo dispuesto en el artículo 37, y con el fin de cumplir las líneas generales<br />
que emanen del espacio europeo de enseñanza superior, el Gobierno, previo informe<br />
del Consejo de Coordinación Universitaria, establecerá, reformará o adaptará las<br />
modalidades cíclicas de cada enseñanza y los títulos de carácter oficial y validez en<br />
todo el territorio nacional correspondiente a las mismas. Cuando estos títulos<br />
sustituyan a los indicados en el citado artículo 37, el Gobierno, previo informe del<br />
Consejo de Coordinación Universitaria, determinará las condiciones para la<br />
homologación de éstos a los nuevos títulos, así como para la convalidación o<br />
adaptación de las enseñanzas que los mismos refrenden.”<br />
Hortaz, zeintzuk dira goi-mailako <strong>irakaskuntzen</strong>tzat eraikitzen ari den europar esparru<br />
horretatik datozen ildo orokor horiek? Ba funtsean, Boloniako deklarazioa<br />
izenpetzearekin batera sendotuta geratu ziren eta orduz geroztik hedatzeari ekin dioten<br />
helburuak ditugu. Hots, Boloniako deklarazioan hezkuntza ministroek premiazkotzat jo<br />
zuten Europar Batasuneko kide-Estatuek, euren herrialdeetan, zenbait ekintza abian<br />
jartzea. Ekintza horien artean ondokoa zegoen: oinarrizko bi maila edo ziklotan<br />
taxututako titulazio-sistema bat ezartzea. Gai honen inguruan, zera zioen hitzez hitz<br />
Boloniako deklarazioak:<br />
“Además de consolidar nuestro apoyo a los principios generales expuestos en la<br />
declaración de La Sorbona, nos comprometemos a coordinar nuestras políticas para<br />
alcanzar a corto plazo, y en cualquier caso antes del final de la primera década del<br />
tercer milenio, los siguientes objetivos (...) La adopción de un sistema basado<br />
esencialmente en dos ciclos principales, respectivamente de primer y segundo nivel. El<br />
acceso al segundo ciclo precisa de la conclusión satisfactoria de los estudios de primer<br />
ciclo, que duran un mínimo de tres años. El título otorgado al final del primer ciclo<br />
será utilizable como cualificación en el mercado laboral europeo. El segundo ciclo<br />
debe conducir a un título de master o doctorado como en muchos países europeos.”<br />
178
Ildo beretik baina musikaren <strong>arloa</strong>n, Boloniako Deklarazioari erantzunez, Europako<br />
Kontserbatorioen Elkartearen (AEC) Batzar Orokorrak dokumentu bat idatzi zuen.<br />
Aipatu dokumentuan, AECek ezagutu eta onartu zuen Boloniako prozesuak goi-mailako<br />
irakaskuntza artistikoen etorkizunean izango duen eragina, zera aldarrikatuz 21 :<br />
“1. La AEC acoge positivamente el principio, propuesto en la Declaración de Bolonia,<br />
de establecer un sistema coordinado, de ámbito europeo, de educación superior<br />
basado en dos ciclos; Pregrado y Postgrado.<br />
2. La Asociación afirma, basada en una experiencia sustancial en diversos países<br />
europeos, que los programas relativos a la práctica instrumental, vocal y<br />
21 Aipatu dokumentua interneteko helbide honetan eskura liteke: http://www.aecinfo.org . Dokumentuan<br />
jasotzen den aldarrikapena, AECn Batzar Orokorrak adostu zuen, Bukaresten bildurik, 1999ko azaroaren<br />
8an burututako Kongresuan. Europako Kontserbatorioen Elkartea edo AEC (Association Européenne des<br />
Conservatoires, Académies de Musique et Musikhochschulen) 1953an eratu zen, bere bulego nagusiak<br />
Utrechten du egoitza eta kultura zein hezkuntzari buruzko europar sare bat da. Gaur egun, 48<br />
herrialdeetan zehar, Europar Batasuneko nahiz beste herrialde batzuetako 200 bat erakunderen<br />
ordezkariak biltzen ditu (%80 gutxi gora behera, Europar Batasunean daude kokatuta). Espainian zehazki,<br />
ondoko goi-mailako musika kontserbatorioak dira AECn kide: Badajozekoa; Madrilgoa; Murtziakoa;<br />
Oviedokoa; Salamancakoa, Valentziakoa eta Zaragozakoa. Halaber, goi-mailako musika-irakaskuntza<br />
ofizialak irakasten dituzten, baimendutako ikastetxe pribatuok dira ere kide: Euskal Autonomia<br />
Erkidegoan Musikene, eta Katalunian berriz, Esmuc nahiz Liceuko Kontserbatorioa. Azkenik, Isaac<br />
Albéniz Fundazio pribatuak kudeatzen duen Madrilgo Reina Sofía Goi-mailako <strong>Musika</strong>-Eskola ere da<br />
AECn kide —bertan, musika-ikasketa ez arautuak irakasten diren arren—. Bada, oro har, helburu<br />
profesionalizatzailearekin musika irakasteaz arduratzen diren erakunde horiek guztien interesak<br />
ordezkatzen ditu AECek makina bat jarduera burutuz —hala nola, urtero mintegiak nahiz biltzarrak<br />
antolatzen ditu; ikerketa-egitasmoak sustatzen ditu, abian jar daitezen SOCRATES, LEONARDO edo<br />
CONNECT bezalako Europar Batasuneko programa ezberdinen babesean—. Hain zuzen ere, zenbait<br />
ikerketa-egitasmok jada emaitzak eman dituzte, eta besteak beste, ondokoak aipa litezke:<br />
• “Lifelong learning”, Final report of the AEC working group on continuing professional<br />
development for musicians in the framework of the Socrates Thematic Network´s Project (TNP)<br />
for music, Report by Drs. Rineke Smilde (working group co-ordinator), ACE & Hogeschool van<br />
Groningen, Socrates Programme (European Union), Netherlands, 2000.<br />
• “Pre-college music training”, Final report of the AEC working group on pre-college training in<br />
the framework of the Socrates Thematic Network´s Project (TNP) for music, Report by<br />
Christopher Bochmann (working group co-ordinator), AEC & Escola Superior de Música de<br />
Lisboa, Socrates Programme (European Union), Netherlands, 2000.<br />
• “Promuse. Professional integration of musicians and continuing education in music”, A<br />
European project in the field of music, supported by the Leonardo da Vinci programme of the<br />
European Union (Education and Culture), AEC, Netherlands, 2001.<br />
• “The effects of the Bologna Declaration on professional music training in Europe” (Interim<br />
Report) Socrates Thematic Network, Innovation in Higher Arts Education in Europe, AEC<br />
(Association Européene des Conservatoires, Académies de Musique et Musikhochschulen, Nr.<br />
10048-CP-1-00-1-BE-ERASMUS-ETN, 2001.<br />
• “Music education in a multi-cultural European society (final project publication”, AEC &<br />
Birminggham Conservatory, A project supported by the Connect Initiative of the European<br />
Commision (Education and Culture), Netherlands, 2001.<br />
179
compositiva, puede llegar a sus máximos niveles de excelencia en ambos niveles<br />
anteriormente citados.<br />
3. La Asociación cree esencial para el óptimo funcionamiento de la educación superior<br />
en Europa, que exista y se reconozca la mutua compatibilidad de estudios, lo cual<br />
facilitará el progreso y el intercambio de los estudiantes de ambos ciclos. En este<br />
contexto, la AEC urge el reconocimiento de países como España, Portugal, Italia y<br />
Grecia, para adoptar un modelo de estudios basados en los dos ciclos.<br />
4. La Asociación pone a disposición de los países que así lo requieran, y de sus<br />
ministerios de educación, la experiencia de sus instituciones para la evaluación y<br />
control de calidad de los programas de estudios de Pregrado y Postgrado.”<br />
Halaber, Europako Kontserbatorioen Elkarteak eta Arte-Institutuen Europar Ligak 22<br />
(ELIA) Boloniako prozesuaren aurrean euren jarrera azalduz, dokumentu bat argitaratu<br />
zuten “Towards a European Space for Higher Arts Education - Vers un espace<br />
européen pour l’enseignement supérieur artistique - Im Sinne einer<br />
Hochschulausbildung in den Künsten im europäischen Raum” izenburupean.<br />
Dokumentu honetan, Boloniako Deklarazioak abian jarritako prozesuan, goi-mailako<br />
irakaskuntza artistikoek oro har burutuko dituzten eginkizunen berri ematen da, baita<br />
irakaskuntza horiek dituzten behar zehatzen berri ere. Bada, Boloniako prozesuak duen<br />
indarra edo ahalmena agerian utzi nahian eta goi-mailako irakaskuntza artistikoen behar<br />
espezifikoei erantzutearren, dokumentuaren hirugarren atalak ziklo bikoitzeko<br />
sistemaren garrantzia azpimarratzen du. Ondorioz, gobernuei aholkatzen die goimailako<br />
irakaskuntza artistiko oro sistema horri egokitzea, horretarako neurri aproposak<br />
hartuz 23 .<br />
22 Arte-Institutuen Europar Liga edo ELIA (The European League of Institutes of the Arts), 1990an sortu<br />
zen eta arte-irakaskuntza institutuek osatutako sare independente bat da. 47 herrialdeetan zehar, 320 bat<br />
kide biltzen ditu. Espainian zehazki, musikaren <strong>arloa</strong>n, ELIAko kide da Zaragozako goi-mailako musika<br />
kontserbatorioa. Alabaina, musika ezezik, artearen adierazpenok ere besarkatzen ditu: dantza, antzerkia,<br />
diseinua, arte ederrak, ikus-entzutekoaren arteak eta arkitektura. ELIAren babesleak dira besteak beste:<br />
Europar Komisioa, Holandako Hezkuntza Ministerioa eta Europako Kultura Fundazioa. ELIAren web<br />
gunea hauxe da: http://www.elia-artschools.org .<br />
23 Aipatu dokumentua (AEC-ELIA position paper), ELIAko presidenteak, J. BUTLERrek aurkeztu zuen,<br />
Grazen, 2003ko maiatzaren 29-31 bitartean burutu zen konferentzian —2003ko irailean, Europako<br />
hezkuntza-Ministroak Berlinen bilduko dituen konferentziaren aurre prestaketa bezala—. Hain zuzen,<br />
Grazeko konferentzia EUAk (Europako Unibertsitateen Elkartea) eta EURASHEk (Goi-mailako<br />
irakaskuntza-institutuen Europako Elkartea) antolatu zuten. Bada, aipatu dokumentua interneteko helbide<br />
honetan dago eskuragarri ingelesez, frantsesez eta alemanieraz: http://www.aecinfo.org/policy.htm. Eta<br />
zera dio hitzez hitz hirugarren atalak musika-<strong>irakaskuntzen</strong> egitura ziklikoari dagokionez: “To release the<br />
potential of the Bologna process and address the particular needs of higher arts education, we underline<br />
the following: 3. Academic levels: 3.1 ELIA/AEC support the implementation of the two-cycle system,<br />
providing students with professional qualifications at both levels; 3.2 We advise national governments to<br />
recognise that the whole sector of higher arts education is eligible to participate fully within the two<br />
cycles, provided appropriate quality standards are achieved”.<br />
180
Gauzak honela, Espainian, LOUren XIII. atalburuko aurreikuspenei jarraiki, 2003ko<br />
otsailaren 12an Hezkuntza Ministerioak dokumentu-marko bat argitaratu zuen “La<br />
integración del sistema universitario español en el espacio europeo de enseñanza<br />
superior” izenburupean 24 . Dokumentu honek xede eta proposamen multzo bat jasotzen<br />
du, unibertsitateen nahiz Autonomia Erkidegoetako hezkuntza-Administrazioen baitan<br />
egin beharreko hausnarketen abiapuntu izan daitezen. Halaber, dokumentu horrek<br />
ahalbideratu nahi du, integrazio prozesuaren oinarrizko aspektuei buruz behar diren<br />
akordioak lortzea. Eta akordio horiek etorkizunean onartu beharreko arauentzako<br />
jarraibide izanen dira 25 .<br />
Hezkuntza Ministerioak jarraian, Dokumentu-markoa Unibertsitateen Koordinazio-<br />
Kontseilura 26 igorri zuen, organo honek eztabaidatu eta txostena eman zezan 27 . Eta<br />
24 Aipatu Dokumentu-markoa, Interneteko helbide honetan dago eskuragarri:<br />
http://www.univ.mecd.es/univ/html/informes/espacio_comun/convergencia_europea_ documento.pdf?id=<br />
265.<br />
25 Honetara, Dokumentu-markoaren 5.2 atalak zera dio hitzez hitz:<br />
“La propuesta que se somete a consideración de las universidades y administraciones educativas de las<br />
Comunidades Autónomas es la de armonizar la estructura cíclica de las enseñanzas universitarias con el<br />
esquema propugnado por la Declaración de Bolonia y que está vigente en gran parte de los Estados de la<br />
Unión Europea y extracomunitarios: Un primer nivel de grado que dará lugar a la obtención de un título<br />
con cualificación profesional en el mercado laboral europeo, y un segundo nivel de postgrado, para cuyo<br />
acceso será necesario haber superado el primero, y que podrá dar lugar a la obtención del Título de<br />
Master y/o Doctorado.<br />
El Gobierno, previo informe del Consejo de Coordinación Universitaria, establecerá la modalidad cíclica<br />
de cada enseñanza y los títulos oficiales que les correspondan, respetando, en todo caso, las directivas<br />
europeas vigentes para una determinada titulación académica o profesional.<br />
El primer nivel: el grado<br />
Los objetivos formativos de las enseñanzas oficiales de nivel de grado tendrán, con carácter general, una<br />
orientación profesional, es decir, deberán proporcionar una formación universitaria en la que se integren<br />
armónicamente las competencias genéricas básicas, las competencias transversales relacionadas con la<br />
formación integral de las personas y las competencias más específicas que posibiliten una orientación<br />
profesional que permita a los titulados una integración en el mercado de trabajo. A este respecto,<br />
resultará esencial en el proceso de diseño y elaboración de las enseñanzas oficiales del nivel de Grado no<br />
sólo su armonización con las titulaciones consolidadas en otros países europeos en cada uno de los<br />
ámbitos científicos, técnicos y artísticos, sino la estrecha colaboración entre los responsables académicos<br />
y los de las asociaciones y Colegios Profesionales (...)<br />
El segundo nivel: el postgrado<br />
De acuerdo con lo establecido en la Declaración de Bolonia, el segundo nivel de las enseñanzas<br />
universitarias, para cuyo acceso se requerirá haber superado el primero, conducirá a la obtención de los<br />
títulos de Master y/o Doctor(...).”<br />
26 LOUren IV. Atalburuan arautzen den organo honen izaera eta zereginei buruz, ondokoa xedatzen du<br />
LOUren 28 art.ak: “El Consejo de Coordinación Universitaria es el máximo órgano consultivo y de<br />
coordinación del sistema universitario. Le corresponden las funciones de consulta sobre política<br />
181
Dokumentu-markoak ezartzen duenaren arabera, ondorengo urratsa izango da LOUren<br />
aurreikuspenak garatzen dituzten errege dekretuak onartzea. Honetara, besteak beste,<br />
unibertsitate ikasketen egitura zikliko berria ezartzen duen eta graduko unibertsitate<br />
ikasketa ofizialak (alegia, lehenengo zikloari dagozkion ikasketak) arautzen dituen<br />
Errege Dekretua onartu beharko du Gobernuak. Eta hain zuzen ere, LOUren 37 art.<br />
garatuz, unibertsitate-ikasketen egitura zikliko berria 55/2005 Errege Dekretuak<br />
taxutzen du, ondokoa xedatuz:<br />
“Estructura general. Las enseñanzas universitarias conducentes a la obtención de<br />
títulos de carácter oficial y validez en todo el territorio nacional comprenderán<br />
estudios de Grado y de Posgrado y se estructurarán en ciclos, de acuerdo con lo<br />
establecido en el artículo 37 de la Ley Orgánica 6/2001, de 21 de diciembre, de<br />
Universidades, y en este real decreto”.<br />
Enseñanzas de Grado. El primer ciclo de los estudios universitarios comprenderá<br />
enseñanzas básicas y de formación general, junto a otras orientadas a la preparación<br />
para el ejercicio de actividades de carácter profesional. La superación del ciclo dará<br />
derecho a la obtención del correspondiente título, con la denominación que, en cada<br />
caso, acuerde el Gobierno.<br />
Enseñanzas de Posgrado. 1. El segundo ciclo de los estudios universitarios estará<br />
dedicado a la formación avanzada, de carácter especializada o multidisciplinar,<br />
dirigida a una especialización académica o profesional o bien a promover la iniciación<br />
en tareas investigadoras. La superación del ciclo dará derecho a la obtención del título<br />
de Máster. 2. El tercer ciclo de los estudios universitarios tendrá como finalidad la<br />
formación avanzada del estudiante en las técnicas de investigación, podrá incluir<br />
cursos, seminarios u otras actividades dirigidas a la formación investigadora e<br />
incluirá la elaboración y presentación de la correspondiente tesis doctoral, consistente<br />
en un trabajo original de investigación. La superación del ciclo dará derecho a la<br />
obtención del título de Doctor, que representa el nivel más elevado en la educación<br />
superior, acredita el más alto rango académico y faculta para la docencia y la<br />
investigación, de acuerdo con la legislación vigente (...).” 28<br />
universitaria, y las de coordinación, programación, informe, asesoramiento y propuesta en las materias<br />
relativas al sistema universitario, así como las que determinen la Ley y sus disposiciones de desarrollo.”<br />
27 2003ko otsailaren 24ean, Unibertsitateen Koordinazio-Kontseiluaren Komisio Akademikoak Zaragozan<br />
bilduta, Dokumentu-markoaren aldeko txostena eman zuen.<br />
28 Ikus unibertsitate-<strong>irakaskuntzen</strong> egitura ezartzen duen eta graduko unibertsitate-ikasketa ofizialak<br />
arautzen dituen 55/2005 Errege Dekretua, urtarrilaren 21ekoa (urtarrilaren 25eko BOEn), 6-8 art.ak.<br />
Aipatu Errege Dekretuak ezezik, ondoko Errege Dekretuek ere garatzen dute LOU: 49/2004 Errege<br />
Dekretuak, urtarrilaren 19koak, Estatu osoan baliozkoak diren ikasketa-planak nahiz titulu ofizialak<br />
homologatzeko prozedura berria arautzen duenak (urtarrilaren 22ko BOEn argitara emana); 285/2004<br />
Errege Dekretuak, otsailaren 20koak, atzerriko goi-mailako titulu zein ikasketak homologatzeko<br />
baldintzak arautzen dituenak (martxoaren 4ko BOEn argitara emana); eta gradu ondoko ikasketak<br />
arautzen dituen 56/2005 Errege Dekretua, urtarrilaren 21ekoa (urtarrilaren 25eko BOEn argitaratutakoa).<br />
182
Honenbestez, azalpen hauekin argi geratuko litzateke, ondorengo lerrotan xehetasunez<br />
aztertzeko parada izango dugun 617/1995 Errege Dekretuak 29 , goi-mailako musika<strong>irakaskuntzen</strong>tzat<br />
finkatu duen ziklo bakarreko antolakuntza —LOGSE 39.1.c) art.<br />
baieztatuz eta osatuz— ez litzatekeela desbideratuko etorkizun batean goi-mailako<br />
ikasketentzako Europar Batasuneko kide-Estatu guztiek erdiestea xede duten oinarrizko<br />
bi zikloetako antolakuntza eredu horretatik.<br />
Eta halaber, ez litzateke desbideratuko Boloniako deklaraziotik 617/1995 Errege<br />
Dekretuak ziklo bakar horrentzat aurreikusten duen iraupena. Alegia, aipatu arauak<br />
xedatzen du ziklo bakar horren iraupena finkatuko dela ikasketa bakoitzaren ezaugarriak<br />
aintzat hartuz. Beraz, aurreikuspen horri jarraiki, 617/1995 Errege Dekretuak zehazten<br />
du ziklo bakar horrek espezialitate batzuetan lau urte iraungo dituela eta beste batzuetan<br />
berriz, bost urte. Izan ere, Autonomia Erkidegoek badute bost ikasturteetan antolatzerik<br />
aipatu zikloa, konposizioa, abesbatzen zuzendaritza nahiz orkestren zuzendaritza<br />
bezalako espezialitateetan 30 . Eta hemen ere berriro ekarri behar dugu gogora Boloniako<br />
deklarazioa, zeren bertan ezartzen da goi-mailako ikasketen lehen zikloak gutxienez<br />
hiru urtetako iraunaldia izanen duela.<br />
Nolanahi ere, Boloniako deklarazioarekin bat eginez, argi dagoena zera da: goi-mailako<br />
musika-<strong>irakaskuntzen</strong> bilakaera erabatekoa izan dadin, ezinbestekoa izango dela goimailako<br />
musika-ikastetxeei, lehenengo zikloa ezezik, bigarren zikloko ikasketak ere<br />
antolatzen uztea. Jakina, zazpigarren atalburuan ikusi ahal izango dugun moduan,<br />
honetarako ezinbestekoa izanen da goi-mailako musika-ikastetxeen antolakuntzan<br />
birmoldaketa batzuk egitea, goi-mailako musika-<strong>irakaskuntzen</strong> LOGSE osteko status<br />
berriari hobe egokitzeko 31 .<br />
29 617/1995 Errege Dekretua, apirilaren 21ekoa, goi-mailako musika-<strong>irakaskuntzen</strong> curriculumaren<br />
oinarrizko aspektuak zehaztu ezezik, ikasketa horiei ekin ahal izateko sarbide-proba ere arautzen duena<br />
(ekainaren 6ko BOEn).<br />
30<br />
Andaluziako Autonomia Erkidegoak eta Nafarroako Foru Erkidegoak esaterako, lau urteetan antolatu<br />
dituzte eta gainerakoek berriz bost urteetan.<br />
31 Honetara, zera zioen Europako Kontserbatorioen Elkarteak (AEC), 2002 urteko kongresua burutu<br />
ostean (Vilniusen, Lituanian) argitaratutako Txostenean: “En Espagne, les conservatoires ne sont pas<br />
légalement autorisés à offrir deux cycles, ce qui est contraire à la Déclaration de Bologne mais<br />
s´explique par le statut non-universitaire des conservatoire.” Aipatu Txostena AECn web gunean<br />
argitaraturik dago, hots, http://www.aecinfo.org helbidean. Hain zuzen ere, Boloniako deklarazioak<br />
bultzatzen duen ziklo bikoitzeko egitura dela-eta, “Innovation dans l’Enseignement Supérieur<br />
183
II.2. Curriculuma<br />
LOGSEk orokorrean araubide bereziko arte-irakaskuntzetan helburu bi finkatzen ditu:<br />
bata ikasleei kalitatezko heziketa artistiko bat eskaintzea eta bestea, etorkizunean arteen<br />
adierazpen ezberdinetan profesionalak izango direnen prestakuntza bermatzea 32 .<br />
Zehazki musika-irakaskuntzei dagokienez, goi-mailarekin horixe da erdietsi nahi dena.<br />
Ikasleei kalitatezko heziketa bat eskaintzearren eta musika-<strong>irakaskuntzen</strong> tarte hau<br />
dagokion espezialitatearen hobekuntza bat soilik izan ez dadin —aurreko ikasketaplanekin<br />
gertatu ohi zen bezala— 33 , musika-<strong>irakaskuntzen</strong> goi-maila espezialitate<br />
bakoitzari dagozkion irakasgaiak ezezik, eduki teorikoa zein humanistikoa duten<br />
irakasgaiek osatzen dute ere, europar herrialde ezberdinek egin ohi dutena eredu gisa<br />
hartuz. Halaber, musikaren artea adieraz daitekeen lau eremu nagusienetan ikasleak<br />
etorkizun baterako prestatzea du xede musika-<strong>irakaskuntzen</strong> goi-maila berritu honek:<br />
hau da, sormenean —konposizioaren bitartez— , interpretazioan —musika-tresna<br />
ezberdinen eta kantuaren ikasketa ezezik, abesbatzen eta orkestren zuzendaritza ere<br />
eremu honen barnean leudeke—, ikerketan —edo musikologian— eta irakaskuntzan<br />
—edo pedagogian—. Eta aipatu prestakuntza edo heziketa hori praktikoa, teorikoa eta<br />
metodologikoa izan behar da.<br />
Bada, LOGSEk proposatzen dituen helburuak lortzearren eta beti ere LOGSEk gaitzen<br />
duela 34 , Gobernuak arestian aipatu 617/1995 Errege Dekretua onartuko du. Errege<br />
Artistique” SOCRATES/ERASMUS gai-sarearen babesean eta zehazki, “Les effets de la Déclaration de<br />
Bologne sur la formation musicale professionnelle en Europe” izenburua duen egitasmoaren barruan,<br />
ELIA eta AEC ikerketa-lan bat ari dira burutzen. Ikerketa-lan horretan bada, zera dute aztergai: Europan,<br />
goi-mailako musika-<strong>irakaskuntzen</strong> eremuan, bi zikloetako sistemaren ezarpenak eragin ditzakeen<br />
ondorioak. Egitasmo honi buruzko xehetasunak interneteko helbide honetan eskura daitezke: http://<br />
www.bda.ahk.nl . Halaber, gai-sare eta egitasmo berberaren barruan, AECko Bologna lan-taldeak aipatu<br />
bi zikloetan zehar, goi-mailako musika-<strong>irakaskuntzen</strong> helburuak deskribatzen dituen dokumentu bat<br />
argitaratu du “Caractéristiques distinctives, modes d’apprentissage et objectifs d’apprentissage”<br />
izenburupean. Ikus honetara, arestian aipatu interneteko helbidea: http://www.aecinfo.org.<br />
32 LOGSEko 38 art.rekin bat.<br />
33 Esaterako, 1942 edo 1966ko ikasketa-planetan musika-<strong>irakaskuntzen</strong> azken tartea hizkera arruntean<br />
“virtuosismo” izenarekin ezagutzen zen, bere helburua zegokion espezialitatean hobetzea baino ez<br />
zelako.<br />
34 Honetara, ikus LOGSEko 39.4 eta 4.2 art. ak.<br />
184
Dekretu horretan Gobernuak zehazten ditu Estatu osorako irakaskuntza komunak<br />
bilakatuko diren curriculumaren 35 oinarrizko aspektuak.<br />
Berebat, araubide bereziko goi-mailako irakaskuntza berrien espezialitate bakoitzeko<br />
curriculumaren oinarrizko aspektuak 617/1995 Errege Dekretuko II. Eranskinean<br />
zehazten dira, eta ondoko gaiei egiten diete aipamen: espezialitate bakoitzean nahitaez<br />
ikasi beharreko irakasgaiei —halaber, oinarrizko hiru heziketa-arlotan sailkatzen<br />
direnak, hots, teknikoak, teoriko-humanistikoak eta taldekoak—; nahitaezko irakasgai<br />
horien edukiei; eta gutxieneko irakas-zamari 36 .<br />
Azken finean, goi-mailako musika-<strong>irakaskuntzen</strong> curriculumaren oinarrizko aspektuak<br />
finkatzeak xede du, ikasle orok gutxieneko heziketa komun bat jasoko duela bermatzea.<br />
Izan ere, batetik, espezialitate anitz dituen irakaskuntza baten aurrean gaude; bestetik,<br />
Autonomia Erkidego bakoitzaren eskuduntza da —Gobernuak irakaskuntza komunak<br />
zehaztu ostean—, bere lurralde esparrurako irakaskuntza horien curriculuma finkatzea.<br />
Jakina, beti ere, curriculum propio horren edukiaren osagai izan beharko dira, 617/1995<br />
Errege Dekretuan Gobernuak jadanik ezarri dituen aipatu irakaskuntza komunak 37 .<br />
Hortaz, zenbait Autonomia Erkidegok dagoeneko onartu du bere lurralde esparrurako<br />
curriculuma 38 . Guztien erregulazioa nahiko antzekoa dela esan daitekeen arren, aurki<br />
daiteke espezifikotasunik.<br />
35 Gaur egun, 10/2002 Lege Organikoaren 8.1 art. ak definitzen du curriculuma, honela: “A los efectos de<br />
lo dispuesto en esta Ley, se entiende por currículo el conjunto de objetivos, contenidos, métodos<br />
pedagógicos y criterios de evaluación de cada uno de los niveles, etapas, ciclos, grados y modalidades<br />
del sistema educativo”. Aurretik, LOGSE 4.1 art.ak berbera xedatzen zuen.<br />
36<br />
Ikus 10/2002 Lege Organikoaren 8.3 art. (aurretik, LOGSE 4.3 art.ak berdina xedatzen zuen), baita<br />
617/1995 Errege Dekretuko 5 art. ere.<br />
37<br />
Ikus 10/2002 Lege Organikoaren 8.3 art. (aurretik, LOGSE 4.3 art.ak berdina xedatzen zuen) eta<br />
617/1995 Errege Dekretuko 6.1 art. .<br />
38 Goi-mailako musika-<strong>irakaskuntzen</strong> curriculuma dagoeneko onartu duten —baita maila horri ekin ahal<br />
izateko sarbide-proba arautu ere— Autonomia Erkidegoen artean, hauek aipa litezke:<br />
• Hezkuntza eta Kultura Ministerioaren lurralde-esparrua: ikus 1999ko ekainaren 25eko Agindua<br />
(uztailaren 3ko BOEn).<br />
• Katalunia: ikus 63/2001 Dekretua, otsailaren 20koa (martxoaren 5eko DOGCen). Eta 2001eko<br />
apirilaren 6ko Ebazpena, sarbide-probak arautzen dituena (apirilaren 18ko DOGCen argitara<br />
emana; akatsen zuzenketa berriz, ekainaren 13ko DOGCen argitaratu zen).<br />
185
Hala nola, Andaluzian, 56/2002 Dekretuak bereziki garatzen ditu Flamenkoaren<br />
espezialitateak, Flamenkologia eta gitarra flamenkoaren modalitateei dagokionez,<br />
funtsezkotzat jotzen baitira Autonomia Erkidego horretan —jakina, beti ere gainerako<br />
espezialitateak gutxietsi gabe—. Edo Katalunian esaterako, 63/2001 Dekretu bidez<br />
onartzen den curriculumak beste eremu batzuetako irakaskuntzak jasotzen ditu: zehazki,<br />
“sonologiaren sustapena” eta “sonologiaren kudeaketa” deituriko ikasketak.<br />
Irakaskuntzon berezitasuna da Kataluniarako balio mugatua izango duten diploma eta<br />
ziurtagirien bitartez egiaztatuko direla.<br />
• Madril: ikus 1754/2001 Agindua, maiatzaren 11ekoa (maiatzaren 22ko BOCMen). Halaber, ikus<br />
2001eko ekainaren 6ko Ebazpena, goi-mailara sartu ahal izateko frogen zenbait aspektu garatzen<br />
dituena (2001eko ekainaren 18ko BOCMen). Eta ikus, 2002ko ekainaren 21ko Ebazpena, goimailako<br />
musika-<strong>irakaskuntzen</strong> hautazko irakasgaiak baimendu ahal izateko prozedura arautzen<br />
duena (uztailaren 11ko BOCMen). Bestalde, gogoratu, Autonomia Erkidego honetan dagoela<br />
Madrilgo goi-mailako Kantu-Eskola eta bertan eragina izango duela LOGSEn araberako goimailako<br />
musika-<strong>irakaskuntzen</strong> ezarpenak, kantuko espezialitateari dagokionez. Horregatik,<br />
2052/2001 Aginduak, maiatzaren 28koak (ekainaren 5eko BOCMen argitaratutakoa), Madrilgo<br />
goi-mailako kantu-Eskolan LOGSEn araberako goi-mailako musika-irakaskuntzak ezarriko ditu<br />
balio ofizialarekin, Kantuko espezialitatean baita Pedagogiakoan ere (Kantuko hautazko<br />
irakasgaian). Eta jarraian, 2139/2001 Aginduak, ekainaren 1ekoak (ekainaren 11ko BOCMen<br />
argitara emanak) Madrilgo goi-mailako kantu-Eskola baimenduko du, aipatu Aginduaren<br />
eranskinean zehazten den espezialitatea (kantua, alegia) irakatsi ahal izateko, beti ere arestian<br />
aipatu 1754/2001 Aginduarekin bat.<br />
• Galizia: ikus 183/2001 Dekretua, uztailaren 19koa (abuztuaren 13ko DOGen). Orobat, ikus<br />
2002ko azaroaren 6ko Agindua, 183/2001 Dekretuak finkatutako ikasketetan, hautazko eta<br />
aukera askeko irakasgaiak finkatzen dituena (azaroaren 28ko DOGen).<br />
• Valentzia: ikus 132/2001 Dekretua, uztailaren 26koa (abuztuaren 14ko DOGVen).<br />
• Aragoi: ikus 2001eko abuztuaren 20ko Agindua, esperimentalki, goi-mailako musika<strong>irakaskuntzen</strong><br />
lehenengo ikasturterako curriculuma ezartzen duena (irailaren 9ko BOAn).<br />
Halaber, ikus 2002ko uztailaren 8ko Agindua, esperimentali, gainerako ikasturteetarako<br />
curriculumaren garapena ezartzen duena (uztailaren 24ko BOAn). Azkenik, 2003ko maiatzaren<br />
6ko Aginduak (maiatzaren 26ko BOAn) honakoa du xede: aipatu 2002ko uztailaren 8ko<br />
Aginduak, goi-mailako musika-<strong>irakaskuntzen</strong> maila guztietarako curriculumean ezartzen zituen<br />
zenbait aspektu egokitzea, irakaskuntza hauek bizi duten errealitatera hobe uztartzearren.<br />
• Murtzia: ikus 2001eko azaroaren 22ko Agindua (abenduaren 18ko BORMen).<br />
• Andaluzia: ikus 56/2002 Dekretua, otsailaren 19koa (martxoaren 5eko BOJAn). Aipatu Dekretua<br />
2002ko irailaren 23ko Agindu batek garatzen du (urriaren 17ko BOJAn). Bertan ezartzen dira<br />
deialdi kopurua, baita ikaslegoaren ebaluaziorako nahiz sustapenerako irizpideak ere.<br />
• Nafarroa: ikus 423/2002 Foru Agindua, abuztuaren 27koa (urriaren 11ko BONen). Ikus halaber,<br />
262/2003 Foru Agindua, ekainaren 9koa, egiaztatzen duena elkarrekikotasuna dagoela,<br />
Nafarroan goi-mailako musika-<strong>irakaskuntzen</strong> curriculuma osatzen duten irakasgaien eta<br />
617/1995 Errege Dekretuak ezartzen dituenaren artean (uztailaren 18ko BONen). Sarbideproben<br />
deialdia urtero egin ohi da (azkena, 99/2004 Foru Aginduak, apirilaren 22koaren bitartez<br />
eginikoa da, maiatzaren 5eko BONen argitara emana).<br />
• Balear uharteak: ikus 2003ko irailaren 1eko Agindua (irailaren 16ko BOIBen argitara emana).<br />
186
Halaber, irakaskuntzok antolatzeko malgutasuna dago iraupen eta mailari dagokionez,<br />
eta badago beste goi-mailako irakaskuntzetaz arduratzen diren erakundeekin lankidetzan<br />
jardunean ere antolatzerik, aurrerago ikusiko dugun lez.<br />
Euren lurralde esparrurako curriculuma oraindik onartu ez duten Autonomia<br />
Erkidegoetan ostera, curriculum hori onartu eta ezarri bitartean, Hezkuntza eta Kultura<br />
Ministerioak bere lurralde-esparrurako ezarritakoa aplikatuko da behin-behingoz. Hauxe<br />
da adibidez, Euskal Autonomia Erkidegoan 39 , Kanarietakoan 40 edo Asturiasekoan 41<br />
jazotzen dena.<br />
A) Curriculumaren osagaiak akademikoki neurtzeko sistema berria: kreditu-sistema<br />
617/1995 Errege Dekretuaren garapenez Autonomia Erkidegoek onartu dituzten goimailako<br />
musika-<strong>irakaskuntzen</strong> curriculumetan, ikasketa hauen historian lehenengo<br />
aldiz, unibertsitate-mailako ikasketak antolatzeko ereduari hurbiltzen zaion elementu<br />
berri bat agertuko zaigu: kreditua alegia. Kreditua zera da: aipatu curriculumen osagai<br />
diren espezialitateak, irakasgaiak nahiz ikasturteak akademikoki neurtzeko erabiliko den<br />
unitatea. Unitate hau, funtsean, ikastorduen arabera finkatzen da. Bada, curriculumak<br />
xehetasunez aztertuz gero, ondokoari erreparatuko diogu: Autonomia Erkidego<br />
guztietan kreditu bakoitzaren baliokidea ez dela ikastordu kopuru finko bat izango.<br />
Ondorioz, goi-mailako musika-titulua eskuratu ahal izateko burutu beharreko kredituen<br />
zenbatekoa aldakorra izanen da Autonomia Erkidego batetik bestera. Honetara,<br />
Autonomia Erkidego ia guztietan esaten zaigu kreditu bakoitza hamar ikastorduren —<br />
teorikoak, praktikoak ala euren baliokide direnak— baliokidea dela. Dakigun bezala,<br />
39 73/2001 Dekretuak, apirilaren 24koak (maiatzaren 8ko EHAAn), goi-mailako musika-irakaskuntzak<br />
finkatzen dituenak, Zioen Azalpenean esaten du Euskal Autonomia Erkidegoan curriculuma egite<br />
prozesuan dagoela eta xedapen gehigarri bakarrak esaten du orobat, aipatu curriculuma ezarri bitartean,<br />
aurreko oin-oharrean aipatu 1999ko ekainaren 25eko Agindua aplikatuko dela.<br />
40 137/2002 Dekretuak, irailaren 23koak, Kanarietako goi-mailako musika kontserbatorioa eratzen duenak<br />
(urriaren 18ko BOCen), lehen xedapen iragankorrean ezartzen du aipatu 1999ko ekainaren 25eko<br />
Aginduak izaera ordeztailea izango duela.<br />
41 2001eko martxoaren 1eko Ebazpenak, goi-mailako musika-irakaskuntza berriak ezarri eta maila horri<br />
ekin ahal izateko sarbide-proba arautzen duenak (martxoaren 12ko BOPAn), I Eranskineko 2. puntuan<br />
ezartzen du, iragankorki eta aipatu Ebazpenak arautzen ez dituen aspektuei dagokionez, aipatu 1999ko<br />
ekainaren 25eko Aginduari men egin beharko zaiola.<br />
187
unibertsitate-mailako ikasketen antolakuntzan bederen, baliokidetza-sistema hori ez da<br />
berria. 1987. urte geroztik ezarri ohi da, eta oraindik ere indarrean jarraituko du, egungo<br />
unibertsitate-tituluak egokitu bitartean aurrerago aztertuko dugun europar kreditusistemara<br />
42 .<br />
Alabaina, unibertsitate-mailako <strong>irakaskuntzen</strong> antolakuntzari hurbiltzen zaion aipatu<br />
baliokidetza, mimetikoki, ia Autonomia Erkidego orok badarrai ere, salbuespenak egon,<br />
badaude. Izan ere, Katalunian bereziki badago aldea, curriculumaren alderdi hori<br />
ñabarki arautu delako 43 . Eta jakina, esan bezala, honek isla zuzena izanen du dagokion<br />
titulua erdiesteko burutu beharreko kreditu kopuruan: esaterako, Katalunian 300 kreditu<br />
lortu behar dira musika tresna batean goi-mailako titulua eskuratu ahal izateko eta<br />
Andaluzian berriz, 200 kreditu 44 .<br />
Dena dela, nahiz kopuru bat nahiz bestea, oso adierazgarriak dira, behin eta berriro<br />
errepikatzen ari garena egiaztatu baino ez dutelako egiten: hots, goi-mailako musika<strong>irakaskuntzen</strong><br />
antolakuntza, unibertsitate-mailako ikasketak antolatzeko moduari<br />
hurbiltzen zaiola. Ezen, esaterako, bi ziklotako unibertsitate-lizentziatu tituluen ikasketa<br />
planetako ildo orokorrak ezartzen dituzten hainbat arauetara jotzen badugu —guztiak<br />
LOU aurrekoak—, oro har, aipatu titulua eskuratu ahal izateko gainditu beharreko<br />
42 Hain zuzen ere, 1125/2003 Errege Dekretuak indargabetzen duenera arte, Estatu osoan ofizialak eta<br />
baliozkoak diren unibertsitate-tituluen ikasketa planen jarraibide orokor komunak ezartzen zituen<br />
1497/1987 Errege Dekretuko 2.7 art.ak, honela definitzen zuen kreditua eta ondoko ikastorduak esleitzen<br />
zizkion kreditu-unitate bakoitzari: “Definiciones. Crédito: La unidad de valoración de las enseñanzas.<br />
Corresponderá a diez horas de enseñanza teórica, práctica o de sus equivalencias”.<br />
43 Honetara, arestian aipatu 63/2001 Dekretuko 7.3 art.ak zera xedatzen du: “La carga horaria<br />
correspondiente a cada crédito dependerá del tipo de asignatura y de su impartición, según se detalla a<br />
continuación: i) proyecto final: un crédito equivale a una hora lectiva; ii) instrumento principal —en<br />
cualquiera de los ámbitos—, composición principal/individual y dirección principal: un crédito equivale<br />
a 2,5 horas lectivas; iii) instrumento secundario —en cualquier ámbito—: un crédito equivale a 3 horas<br />
lectivas: iv) improvisación y acompañamiento de jazz y de música moderna: un crédito equivale a 5<br />
horas lectivas; v) conjunto vocal o instrumental, composición principal/seminario, prácticas de dirección<br />
y «prácticums»: un crédito equivale a 15 horas lectivas; vi) asignaturas restantes: un crédito equivale a<br />
7,5 horas lectivas.”<br />
44 Zehatzago, Katalunian 63/2001 Dekretuak ondokoa xedatzen du: “El número de créditos será de 300<br />
para todas las modalidades, excepto para las de los ámbitos de composición y de dirección, que tienen<br />
350, y de musicología y de pedagogía, que tienen 325. El diploma en Sonología y las enseñanzas de<br />
promoción y gestión de artes escénicas tienen 150 créditos cada uno.” (7.2 art.). Andaluzian ostera, goimailako<br />
musika-<strong>irakaskuntzen</strong> curriculuma ezartzen duen 56/2002 Dekretuak zera dio: “El número de<br />
créditos que se requiere para obtener el Título Superior de Música es de 200 para las especialidades<br />
instrumentales y de 250 para las especialidades no instrumentales.” (4.4 art.).<br />
188
irakas-zama orokorra, gutxienez 300 kreditutakoa izanen dela ohar gintezke 45 . Edo,<br />
soilik bigarren ziklokoak diren unibertsitate-tituluetan adibidez, oro har, gutxienez 120<br />
kreditutako irakas-zama gainditu beharra dagoela 46 .<br />
Orobat, LOUren 37 eta 88 art.ek jasotzen duten aginduari men eginez, unibertsitateikasketen<br />
egitura ezartzen duen eta graduko unibertsitate-ikasketa ofizialak arautzen<br />
dituen 55/2005 Errege Dekretura jotzen badugu, bertan, lizentziatu-titulua eskuratu ahal<br />
izateko gutxienez 180-240 kreditu bitartean gainditu beharko direla ezartzen da 47 .<br />
Kreditu-sistema dela-eta, ezin dugu aipatzeke utzi, LOUren XIII.ren atalburuko<br />
aurreikuspenei jarraiki, 2003ko otsailaren 12an Hezkuntza Ministerioak argitaratu zuen<br />
dokumentu-markoa. Arestian aipatzeko parada izan dugun Dokumentu honetan, besteak<br />
beste, espainiar unibertsitate-sistema goi-mailako ikasketen europar esparruan<br />
integratzea xede duten proposamen batzuk jasotzen dira. Eta horien artean, europar<br />
kreditu-sistema —ECTS siglekin ezagutzen dena (European Credits Transfer<br />
System)— ezartzeko proposamena dago. Sistema horrek, ikasleen mugikortasunerako<br />
programa europarretan du sorburua eta bere erabilera Europako herrialde gehienetan,<br />
batik bat, SOCRATES-ERASMUS programarekin orokortu da 48 .<br />
45 Esaterako, Arte Ederrak edo Artearen Historia bezalako lizentziaturetan. Honetara, ikus 1432/1990<br />
Errege Dekretua, urriaren 26koa (azaroaren 26ko BOEn), Arte Ederretako lizentziatu-tituluari<br />
dagokionez; eta 1449/1990 Errege Dekretua, urriaren 26koa (azaroaren 20ko BOEn), Artearen<br />
Historiaren lizentziatu-tituluari dagokionez.<br />
46 Esaterako, Historia eta <strong>Musika</strong>-zientzietako lizentziatu-tituluan. Ikus 616/1995 Errege Dekretua,<br />
apirilaren 21ekoa (ekainaren 2ko BOEn argitara emana).<br />
47 Ikus 55/2005 Errege Dekretuaren 10.1 art. . Orobat, aurretik, 2003ko otsailaren 12an, Hezkuntza<br />
Ministerioak argitaratutako dokumentu-markoaren 5.2.1.b) puntuan esaten zaigu, kreditu horiek europarkredituak<br />
izango direla.<br />
48 Honetara, Espainiar Unibertsitateen Errektore-Konferentziaren (CRUE) Batzar Orokorrak, 2000ko<br />
abenduaren 14an dokumentu bat onartu zuen (http://www.crue.org interneteko helbidean eskura<br />
daitekeena), eta besteak beste, zera zioen europar kreditu-sistemari buruz<br />
“Numerosas universidades europeas, gracias a los programas ERASMUS primero y<br />
SÓCRATES/ERASMUS posteriormente, han conocido y adoptado el sistema de transferencia de créditos<br />
europeos (ECTS) para facilitar el reconocimiento de estudios de sus estudiantes de intercambio. Este<br />
sistema de créditos ha mostrado la eficacia de su funcionamiento desde el inicio de su implantación en<br />
1989 como "fase piloto". Actualmente, se quiere llegar a su aplicación generalizada, no sólo para los<br />
estudiantes de intercambio, sino para todos los estudiantes de la UE, de tal manera que el trabajo<br />
desarrollado por un estudiante sea fácilmente reconocible en cuanto a nivel, calidad y formación en todos<br />
los estados.<br />
La adopción del sistema de créditos ECTS, extendidos a toda la población estudiantil Europea, implicará<br />
una reorganización conceptual de los sistemas educativos para adaptarse a los nuevos modelos de<br />
189
Zertan datza goi-mailako araubide bereziko musika-ikasketetan erabiltzen den espainiar<br />
kreditu-sistemaren eta Boloniako prozesuak defendatzen duen 49 europar kreditusistemaren<br />
arteko ezberdintasunak? Bada, europar kreditu-sistemak, kreditu-unitatea<br />
definitzeko ikastorduak erabili ordez, ikaslearen lan-zama aintzat hartzen duela. Beste<br />
hitz batzuetan esanda: ikasleen ikastaldia hartzen du kontuan eta ez ordea irakasleen<br />
formación continuada a lo largo de la vida. Esto modifica el significado inicial del crédito, como valor<br />
establecido fácilmente transferible, añadiendo el factor de acumulación válido para las distintas etapas<br />
formativas.<br />
El sistema de créditos ECTS, ampliamente probado en varios centenares de universidades de la UE, ha<br />
estado funcionando en paralelo con distinto sistemas de créditos nacionales que, en la mayoría de los<br />
casos, no se equivalen en su totalidad a los créditos ECTS.<br />
Según el estudio realizado por Guy Haugh (Trends in Learnig Structures in Higher Education, 1999), más<br />
de dos tercios de las universidades de UE/EEA poseen un sistema de créditos, bien introducido por Ley,<br />
bien por acuerdo de la propia universidad.<br />
Los sistemas de créditos existentes en la actualidad en los distintos estados parecen ser compatibles con el<br />
sistema ECTS, aunque con algunas restricciones importantes puesto que algunos de los sistemas no tienen<br />
en cuenta el trabajo real del estudiante (workload), caso de España, y deberán, por tanto, ser revisados.<br />
En algunos estados todavía no existe un sistema de créditos establecido, por ejemplo Francia y Grecia,<br />
otros están actualmente planificando la adopción del sistema (Portugal) o acaban de aprobar su adopción<br />
por Ley (Italia), pero todos los estados miembros están actualmente revisando sus sistemas para<br />
modificarlos de acuerdo a las directrices europeas (...)”<br />
Ikus halaber, kreditu-sistemari buruzko xehetasunak ematen dituen ondoko txostena: “El crédito<br />
europeo y el sistema educativo español”, Informe técnico, Madril, 2002ko irailaren 20koa.<br />
Hezkuntza Ministerioaren web orrian eskura daiteke aipatu dokumentua.<br />
49<br />
ECTS deiturikoaren ezarpena, 1999ko Boloniako deklarazioak ezezik, 2001eko Pragako deklarazioak<br />
ere gomendatzen zuen; honela:<br />
Boloniako Deklarazioa<br />
“While affirming our support to the general principles laid down in the Sorbonne declaration, we engage<br />
in co-ordinating our policies to reach in the short term, and in any case within the first decade of the third<br />
millennium, the following objectives, which we consider to be of primary relevance in order to establish<br />
the European area of higher education and to promote the European system of higher education worldwide:<br />
(…) Establishment of a system of credits —such as in the ECTS system— as a proper means of<br />
promoting the most widespread student mobility. Credits could also be acquired in nonhigher education<br />
contexts, including lifelong learning, provided they are recognised by receiving Universities concerned.”<br />
Pragako Deklarazioa<br />
“As the Bologna Declaration sets out, Ministers asserted that building the European Higher Education<br />
Area is a condition for enhancing the attractiveness and competitiveness of higher education institutions in<br />
Europe. They supported the idea that higher education should be considered a public good and is and will<br />
remain a public responsibility (regulations etc.), and that students are full members of the higher<br />
education community. From this point of view Ministers commented on the further process as follows:<br />
Establishment of a system of credits. Ministers emphasized that for greater flexibility in learning and<br />
qualification processes the adoption of common cornerstones of qualifications, supported by a credit<br />
system such as the ECTS or one that is ECTS-compatible, providing both transferability and accumulation<br />
functions, is necessary. Together with mutually recognized quality assurance systems such arrangements<br />
will facilitate students’ access to the European labour market and enhance the compatibility,<br />
attractiveness and competitiveness of European higher education. The generalized use of such a credit<br />
system and of the Diploma Supplement will foster progress in this direction.”<br />
190
irakaskuntza. Noski, ondoren, ikasleen lan-zama edo ikastaldi hori, ordu kopuru batean<br />
islatuko da.<br />
Hona hemen zer dioen hitzez hitz Dokumentu-markoak gai honi buruz 50 :<br />
“El crédito es la unidad de referencia sobre la que se estructuran y organizan los<br />
curricula formativos en la mayor parte de los países. En el actual sistema universitario<br />
español esta unidad se encuentra fundamentalmente definida en función de las horas<br />
de docencia, teórica o práctica, impartidas por los profesores. Ello implica diferencias<br />
en aspectos importantes con respecto al significado de la noción de crédito<br />
propugnada por la declaración de Bolonia y que está sirviendo de pieza básica en la<br />
armonización de las enseñanzas universitarias, por lo que se propone su sustitución<br />
por el denominado crédito europeo.<br />
El sistema de créditos europeos, conocido como ECTS (European Credits Transfer<br />
System), nace y se desarrolla con los programas de movilidad de estudiantes para dar<br />
una respuesta a la necesidad de encontrar un sistema de equivalencias y de<br />
reconocimiento de los estudios cursados en otros países. La generalización de esta<br />
unidad de medida académica para todos los estudiantes es un objetivo fundamental<br />
para la creación del espacio europeo de educación superior, de forma que el trabajo<br />
desarrollado por un estudiante en cualquiera de las universidades de los estados<br />
miembros sea fácilmente reconocible en cuanto a nivel, calidad y relevancia.<br />
El crédito europeo debe quedar definido como la unidad de valoración de la actividad<br />
académica en la que se integran las enseñanzas teóricas y prácticas, así como otras<br />
actividades académicas dirigidas y el volumen de trabajo que el estudiante debe<br />
realizar para alcanzar los objetivos educativos.<br />
Su introducción en el sistema universitario español implica importantes diferencias<br />
con respecto al crédito vigente. Conviene subrayar, al respecto, que el crédito europeo<br />
no es una medida de duración temporal de las clases impartidas por el profesor, sino<br />
una unidad de valoración del volumen de trabajo total del alumno, expresado en<br />
horas, que incluye tanto las clases, teóricas o prácticas, como el esfuerzo dedicado al<br />
estudio y a la preparación y realización de exámenes. En resumen, esta nueva unidad<br />
de medida debe comportar un nuevo modelo educativo basado en el trabajo del<br />
estudiante y no en las horas de clase, o, dicho de otro modo, centrado en el<br />
aprendizaje de los estudiantes, no en la docencia de los profesores.”<br />
Bada, Dokumentu-markoan azaltzen diren Gobernuaren asmoak bete dira, eta<br />
dagoeneko indarrean da 1125/2003 Errege Dekretua, europar kreditu-sistema ezartzen<br />
duena 51 . Errege Dekretuaren zioen azalpenari jarraiki —eta Dokumentu-markoan<br />
aurreikusten den moduan—, goi-mailako ikasketen curriculumen antolakuntzan<br />
50<br />
Ikus Dokumentu-markoaren 5.1 atala, “La implantación del sistema de créditos europeos” izenburu<br />
duena.<br />
51 Ikus 1125/2003 Errege Dekretua, irailaren 5ekoa, europar kreditu-sistema ezezik, ofizialak diren<br />
unibertsitate titulazioetan kalifikazio-sistema ezartzen duena ere (irailaren 18ko BOEn argitara emana).<br />
191
aldaketak eragingo ditu arau berriak 52 . Alegia, printzipioz, europar kreditu-sistemak<br />
zera dakar: zentzu hertsian unibertsitate-mailako titulazio ofizialak direnetan,<br />
kontzeptualki curriculumak berregituratu beharra. Honetara, 1125/2003 Errege<br />
Dekretua indarrean sartu eta gero onartzen diren unibertsitate-mailako titulu berrietan<br />
eragingo du aipatu kreditu-sistemak 53 .<br />
Eta 1125/2003 Errege Dekretua indarrean sartu aurretik jadanik ezarrita zeuden<br />
unibertsitate-mailako titulazio ofizialei dagokienean berriz —hots, 1497/1987 Errege<br />
Dekretuaren lehenengo xedapen gehigarriak eratutako eta behin-behinekoz indarrean<br />
dirauen Unibertsitate-titulu Ofizialen Katalogokoak— 54 , 2010 urteko urriaren 1era<br />
arteko epea dute 1125/2003 Errege Dekretuak taxututako kreditu-sistema berrira<br />
egokitzeko 55 .<br />
Kontuan hartzen badugu ordea, europar kreditu-sistema abian jartzea dela derrigorrezko<br />
aurre baldintza, LOUren 88.2 art.ren aurreikuspenen ondorioz etorkizun hurbil batean<br />
52 Honetara, kreditu bakoitzari esleitu beharreko ordu kopuruei dagokionez, zera zioen Dokumentumarkoak:<br />
“El sistema ECTS establece en 60 créditos el volumen de trabajo total de un estudiante a<br />
tiempo completo durante un curso académico. Por lo tanto, un semestre equivale a 30 créditos y un<br />
trimestre a 20 créditos. A título orientativo y considerando una actividad académica aproximada de 40<br />
semanas/año y una carga de trabajo en torno a 40 horas/semana, se establece para el crédito europeo un<br />
volumen de trabajo entre 25 y 30 horas (1.500-1.800 horas de trabajo del estudiante/año”. 1125/2003<br />
Errege Dekretuak mantendu egin ditu aipatu kopuruak (ikus 4 art.).<br />
53 Ikus 1125/2003 Errege Dekretuko 2 art. .<br />
54 Ikus 1497/1987 Errege Dekretua, Estatu osoan ofizialak eta baliozkoak diren unibertsitate-tituluen<br />
ikasketa planen jarraibide orokor komunak ezartzen dituena (1987ko abenduaren 14ko BOEn). Bada,<br />
esan bezala, Errege Dekretu horrek jasotzen duen katalogoak behin-behinekoki indarrean dirau. Izan ere,<br />
55/2005 Errege Dekretuak 1497/1987 Errege Dekretua indargabetuko duela esaten duen arren, 55/2005<br />
Errege Dekretuaren lehenengo xedapen gehigarriak dio (lehenengo atala), unibertsitate-titulu ofizialen<br />
katalogoak indarrean darraiela. Eta aipatu xedapeneko hirugarren atalak zera gehitzen du: “Los actuales<br />
títulos del catálogo serán sustituidos paulatinamente por los nuevos títulos oficiales que se establezcan<br />
en aplicación de este real decreto. El proceso de renovación del Catálogo de títulos universitarios<br />
oficiales deberá completarse antes del 1 de octubre de 2007”.<br />
55 Ikus 1125/2003 Errege Dekretuko xedapen iragankor bakarra. 1125/2003 Errege Dekretu egitasmoa<br />
zela-eta, Estatu-Kontseiluak nahitaez eman beharreko Irizpenean, hainbat iradokizun egin zuen. Bada,<br />
zera zuen iritzi ikasketa-planen bizikidetzari buruz: “(...) la coexistencia de planes de estudios que usan<br />
de créditos de uno y otro tipo puede dar lugar a confusiones innecesarias. Resultaría por ello procedente,<br />
en orden a prevenirlas, dar una nueva denominación a los créditos actualmente existentes (por ejemplo,<br />
«créditos no europeos») o a los contemplados en la norma proyectada (por ejemplo, «créditos<br />
europeos», expresión acuñada en el vigente artículo 88.3 de la Ley Orgánica)” (ikus Estatu-<br />
Kontseiluaren 2004ko uztailaren 24ko Irizpena, 2354/2003 zenbakidun espedientea).<br />
192
—2010 urterako— taxutu beharko diren graduko unibertsitate-titulu ofizial berriak<br />
ezarri ahal izateko, goi mailako araubide bereziko musika-irakaskuntzei dagokienez,<br />
zera esan beharra dago: behin-behinekoki indarrean dirauen unibertsitate-titulu ofizialen<br />
aipatu katalogoan goi-mailako araubide bereziko musika-irakaskuntzak agertzen ez<br />
direnez —LOGSE geroztik, unibertsitate-mailako ikasketen baliokide diren arren—<br />
une hauetantxe, 1125/2003 Errege Dekretuak ezartzen duen kreditu-sistemak ez liekeela<br />
zuzen-zuzenean ukituko.<br />
Aitzitik, goi-mailako musika-irakaskuntzak, goi-mailako irakaskuntza gisa, zalantza<br />
izpirik gabe bete-betean ukitzen ditu Boloniako prozesuak. Horregatik, ikasketa horiek<br />
Espainian, formalki bederen, titulazioen katalogo berriaren osagai ez izaten badarraite<br />
ere, honakoak ezinbestekoa dirudi: mota guztietako goi-mailako irakaskuntza ororentzat<br />
eratu nahi den europar esparru komun horren barruan egon daitezen, atal honetan<br />
aztergai ditugun goi-mailako araubide bereziko musika-<strong>irakaskuntzen</strong> curriculumen<br />
antolakuntza kontzeptualki birformulatzea, europar kreditu-sistemara moldatzearren.<br />
Hori da Europako Kontserbatorioen Elkartea (AEC) eta Arte-Institutuen Europar Liga<br />
(ELIA) bezalako sare edo erakundeek esaterako, etengabe baieztatzen dutena. Eta<br />
uneotan norabide edo ildo horretan behintzat dihardute lanean 56 .<br />
B) Espezialitateen eta irakasgaien antolakuntza<br />
Zeintzuk dira musika-<strong>irakaskuntzen</strong> goi-maila osatzen duten espezialitateak eta nola<br />
antolatzen dira?<br />
617/1995 Errege Dekretuaren 3. art.ren arabera hogeita hamabost espezialitateok<br />
osatzen dute goi-mailako musika-<strong>irakaskuntzen</strong> curriculuma: eskusoinua, arpa, kantua,<br />
klarinetea, klabea, konposizioa, kontrabaxua, abesbatzen zuzendaritza, orkestraren<br />
56 Hots, arestian aipatu “Vers un espace européen pour l’enseignement supérieur artistique” izenburu<br />
duen dokumentuaren lehenengo atalean, AECk eta ELIAk baieztatzen dute tituluen gardentasuna eta<br />
euren arteko baliokidetza ezartzearen garrantzia. Helburu hori lortzearren, europar-kreditu sistemaren<br />
erabilera bultzatzen dute, honela: “Pour dégager le potentiel du processus de Bologne et répondre aux<br />
besoins particuliers de l’enseignement supérieur artistique, nous soulignons les éléments suivants : 1<br />
Transparence et équivalences. 1.1 Les institutions ELIA/AEC expriment leur volonté de travailler<br />
ensemble vers la reconnaissance commune des programmes d’études, des qualifications et des diplômes;<br />
1.2 Nous soutenons l’utilisation du système européen de transferts de crédits ECTS”. Aipatu<br />
dokumentua, interneteko helbide honetan dago eskuragarri ingelesez, frantsesez eta alemanieraz:<br />
http://www.aecinfo.org/policy.htm .<br />
193
zuzendaritza, etnomusikologia, fagota, flamenkoa, zeharkako txirula, txirula txikia<br />
(piccoloa), gitarra, Berpizkunde nahiz Barroko garaiko hari pultsatuzko musika-tresnak,<br />
Aitzinako musika-tresnak, tradiziozko musika eta herri-musika tresnak, plektrodun<br />
tresnak, jazza, musikologia, oboea, organoa, pedagogia, perkusioa, pianoa, saxofoia,<br />
tronpa, tronpeta, tronboia, tuba, biola, biola da gamba, biolina eta biolontxeloa 57 .<br />
Espezialitate ugaritasun horren aurrean bada, zera aipatu: 617/1995 Errege Dekretuak<br />
ordura arteko <strong>irakaskuntzen</strong> katalogoa nabarmenki zabaltzen duela. Horrela, aitzinako<br />
musikarekin zerikusia duten espezialitateak agertzen dira, baita musika aditua deitu ohi<br />
denarekin harremanik ez duten beste espezialitate batzuk ere —besteak beste, jazza,<br />
flamenkoa, tradiziozko-musika edo herri-musika—.<br />
Hogeita hamabost espezialitate horiek guztiak aldi berean lau taldetan sailkatzen dira:<br />
alegia, batetik, musika-tresnei dagozkien espezialitateak ditugu —eta hauen barne,<br />
taldean egin beharreko espezialitateak eta bakarrean egin beharrekoak bereizten dira—<br />
eta, bestetik, musika-tresnei ez dagozkien espezialitateak leudeke 58 .<br />
Espezialitateen edukien antolakuntzari dagokionez aipagarria da, 617/1995 Errege<br />
Dekretuaren garapenez Autonomia Erkidegoek onartu dituzten curriculumetan,<br />
espezialitate bakoitzean ikasi beharreko irakasgaiak unibertsitate-mailako ikasketen<br />
ereduari gehiago gerturatzen zaion modu batean antolatu direla —kredituekin gertatzen<br />
den bezala— 59 . Ezen, orokorrean, hiru talde nagusitan sailkatu baitira irakasgai horiek.<br />
Honatx:<br />
57 Alegia, araubide bereziko musika-<strong>irakaskuntzen</strong> goi-mailak, ertainak bezainbeste espezialitate<br />
eskaintzeaz gain, hauexek dira gehitzen dituenak: konposizioa, koroen zuzendaritza, orkestrena,<br />
etnomusikologia, flamenkoa, antzinako musikako tresnak, ohiko nahiz herri-musikako tresnak, jazza,<br />
musikologia eta pedagogia hain zuzen ere. Flamenkoaren eta pedagogiaren espezialitateei dagokienez<br />
zehazki, euren baitan orobat, aukera bi daude: flamenkoan, gitarra flamenkoa eta flamenkologia, eta<br />
pedagogian berriz, lengoaiaren nahiz musika-hezkuntzaren pedagogia eta kantuaren zein musika-tresnen<br />
espezialitate bakoitzari dagokion pedagogia. Ikus 617/1995 Errege Dekretuko 3.2 eta 3 art.ak<br />
58 Eta 617/1995 Errege Dekretuko hirugarren xedapen gehigarriaren arabera, hezkuntza- Administrazioek<br />
euren curriculumetako irakasgaiak hala sailkatu beharko dituzte 389/1992 Errege Dekretuko 20 art.ren<br />
aurreikuspenetara egokitzearren. Infra zazpigarren atalburuan aztertzeko parada izango dugun 389/1992<br />
Errege Dekretuak, apirilaren 15ekoak (apirilaren 28 BOEn argitara emana), irakaskuntza artistikoak<br />
irakasten dituzten ikastetxeen gutxieneko ukanbeharrak ezartzen ditu, eta 20 art.an zehazki, zera finkatzen<br />
du: aipatu ikastetxeetan, irakasle bakoitzeko gehienez, zenbat ikasle egon behar den.<br />
59 Eta hori guztiz logikoa da, izan ere 1966ko ikasketa-planean goi-mailako musika-titulua ez baitzen<br />
unibertsitate-mailako titulu baten baliokide eta ondorioz, pentsa ezina zen unibertsitate-mailako ikasketa<br />
horien pareko antolakuntzarik. Unibertsitate Lege berriko 35 art. garatzen duen 49/2004 Errege Dekretua<br />
194
a) Derrigorrezko irakasgaiak<br />
Autonomia Erkidego bakoitzak finkatzen ditu espezialitate bakoitzean zeintzuk diren<br />
nahitaez ikasi beharreko irakasgaiak, beti ere 617/1995 Errege Dekretuko 6.1 eta 6.3<br />
art.ek xedatutakoari jarraiki. Beraz, honek esan nahi du, 617/1995 Errege Dekretuaren<br />
II. Eranskinean zehazten diren irakaskuntza komunak, ikasleak derrigorrez ikasi<br />
beharko dituen irakasgai horien artean egongo direla. Orobat, derrigorrezko irakasgaien<br />
baitan azpi-taldeak agertu ohi dira; funtsean, honakoak: enbor-irakasgaiak eta<br />
espezialitateari dagozkion irakasgaiak, hain zuzen ere. Lehenengoek, ikasleari heziketa<br />
komuna, oinarrizkoa eta orokorra ematea dute xede. Bigarrenek berriz, ikasleak<br />
hautatutako espezialitatean behar-beharrezkoa den heziketa eskaintzea. Bestalde,<br />
Autonomia Erkidegoek zehaztuko dute, ikasleek zenbat ikasturtetan burutu beharko<br />
dituzten aipatu irakasgaiak. Honetara, 617/1995 Errege Dekretuak finkatutako<br />
gutxieneko eskola-epea edo ikasturte kopurua badute hedatzerik. Halaber, Autonomia<br />
Erkidegoei dagokie arautzea ikasleen egonaldia ikastetxe batean gehienez noiz<br />
arterakoa izango den, baita ikasleen ezagutzak ebaluatzeko neurriak eta ikasturte batetik<br />
bestera igarotzeko sustapen neurriak ere.<br />
b) Hautazko irakasgaiak<br />
617/1995 Errege Dekretuaren 6.2 art.ak zera xedatzen du:<br />
“Al establecer el currículo del grado superior de las enseñanzas de Música, las<br />
Administraciones educativas fomentarán la autonomía pedagógica y organizativa de<br />
los centros, favorecerán el trabajo en equipo de los profesores, y estimularán la<br />
actividad artística e investigadora de los mismos a partir de su práctica docente.”<br />
Batetik, xedapenen honi jarraiki, zalantza izpirik ez dago goi-mailako musikaikastetxeek<br />
ere autonomia daukatela —antolakuntzazkoa zein pedagogikoa— ikasleari,<br />
aukeratutako espezialitatearekin harreman zuzena duten hautazko irakasgai batzuk<br />
eskaini ahal izateko. Ikaslearen heziketaren ezinbesteko osagarri diren ikasketon bitartez<br />
onartu arte, unibertsitate-mailako ikasketen edukia 1497/1987 Errege Dekretuko 7 art.ak arautzen zuen.<br />
Haatik, 49/2004 Errege Dekretuak indargabetu egin du 1983ko Unibertsitate Legearen iraunaldian onartu<br />
zen aipatu 1497/1987 Errege Dekretua. Ondorioz, gaur egun, LOU onartu osteko unibertsitate-mailako<br />
ikasketen edukia ezagutzeko, unibertsitate-<strong>irakaskuntzen</strong> egitura ezartzen duen eta graduko unibertsitateikasketa<br />
ofizialak arautzen dituen 55/2005 Errege Dekretura jo behar dugu.<br />
195
ada, espezialitate bakoitzak erdiestea helburu duen heziketa eraginkorra bermatu nahi<br />
da. Zenbait Autonomia Erkidegok gainera, zera aurreikusi du: goi-mailako musikaikastetxeek<br />
hitzarmenak edo akordioak izenpetu ditzaketela goi-mailako beste ikastetxe<br />
batzuekin —orokorrean, artistikoak nahiz unibertsitarioak—, aurrerago aipatuko<br />
ditugun aukera askeko irakasgaien eskaintzaz gain, hautazko irakasgaien eskaintza ere<br />
areagotzeko eta aberasteko asmoz 60 .<br />
Bestetik, 617/1995 Errege Dekretuko 6.2 art.ak urrats garrantzitsua ematen du LOGSEk<br />
goi-mailako musika-irakaskuntzei aitortutako status ia-unibertsitarioa sendotzeko<br />
ibilbidean. Izan ere, LOGSE ostean, goi-mailako musika-ikastetxeek ondorio<br />
guztietarako unibertsitate-mailakoen baliokideak diren titulu batzuk eman ditzaketen<br />
heinean, une hauetantxe —aurrerago, seigarren atalburuan, gai hau xehetasun<br />
gehiagorekin aztertzeari utzi gabe— zera azpimarratu gura nuke: juridikoki zuzena dela<br />
eta aurrera pauso bat dela aipatu ikastetxeak, unibertsitateekin batera, ikerketa<br />
sustatzeko zein burutzeko zeregina duten eremu gisa aitortzea.<br />
c) Aukera askeko irakasgaiak<br />
Azkenik, 617/1995 Errege Dekretuko 6.4 art.ak aurreikusten du, Autonomia Erkidegoek<br />
badutela curriculuma osatzerik, aipatu Errege Dekretuan ezartzen diren ikasketekin<br />
loturarik ez duten beste irakasgai batzuekin. Curriculuma osatuko duten irakasgai<br />
horiek hautatzea ikaslearen esku dago. Honekin zera lortu nahi da: ikasleak bere<br />
curriculuma era malgu batean taxutzeko aukera izan dezala, bere heziketarentzat<br />
egokitzat jotako irakasgaien bitartez. Gerta liteke ordea, ikasketok ikastetxe berean ikasi<br />
ordez, goi-mailako beste ikastetxe batean ikasi behar izatea. Izan ere, berezko<br />
curriculuma onartu duten Autonomia Erkidego orok aurreikusi du goi-mailako beste<br />
ikastetxe batzuekin —artistikoak zein unibertsitarioak— hitzarmenak edo akordioak<br />
izenpetzeko aukera 61 . Hona hemen beraz, curriculum integratu bat lortzeko xedearekin,<br />
60 Honetara, ikus Murtzian, 2001eko azaroaren 22ko Aginduaren 3.3 xedapen gehigarria, eta Nafarroan<br />
berriz, 423/2002 Foru Dekretuko 3.4 xedapen gehigarria.<br />
61 Autonomia Erkidego horien artean aipa litezke, besteak beste:<br />
• Valentzia: Autonomia Erkidego honetan, aukera askeko irakasgaiak burutzeko hitzarmenei<br />
aipamen egiten dion xedapenari jarraiki, urtero eta beti ere matrikulatu aurretik, zein<br />
ikastetxerekin hitzarmena izenpetu den adierazten duen zerrenda bat argitaratuko da (ikus<br />
132/2001 Dekretuko bigarren xedapen gehigarria).<br />
196
goi-mailako musika-<strong>irakaskuntzen</strong> antolakuntza, unibertsitate-mailako ikasketak<br />
antolatzeko ereduari hurbiltzen zaiola egiaztatzeko balio digun beste elementu bat.<br />
III. IKASKETETARA SARBIDEA<br />
Zein baldintza bete behar dira goi-mailako musika-irakaskuntzei ekin ahal izateko? 62<br />
Hain zuzen ere, galdera honi erantzuten diote LOGSE 40.3 eta 4. art.ek —baita<br />
• Galizia: Autonomia Erkidego honetan, goi-mailako ikastetxeekin ezezik —artistikoak zein<br />
unibertsitarioak—, izaera kulturala edo/eta profesionala duten erakundeekin ere —bandekin,<br />
abesbatzekin edo orkestrekin, adibidez— hitzarmenak izenpetzeko aukera aurreikusten da<br />
(ikus183/2001 Dekretuko 8.3 art. eta hirugarren xedapen gehigarria, baita 2002ko azaroaren 6ko<br />
Aginduaren 9. eta 10. art.ak ere).<br />
• Murtzia eta Nafarroa: Autonomia Erkidego hauetan, lehenik eta behin, akordio horiek irakasleen<br />
klaustroak baimendu behar ditu eta ondoren, izenpetu aurretik, hezkuntza-Administrazioari<br />
jakinarazi behar zaio. Sinatu ostean, ikasturte bakoitzean eta beti ere matrikulazio epea hasi<br />
aurretik, aipatu akordioak argitaratu egin behar dira (ikus Murtzian, abenduaren 22ko<br />
Aginduaren hirugarren xedapen gehigarria, eta Nafarroan berriz, 423/2002 Foru Dekretuko<br />
hirugarren xedapen gehigarria).<br />
• Aragoi: Autonomia Erkidego honetan, Valentziako Generalitatean gertatzen den moduan, aukera<br />
askeko irakasgaiak burutzeko hitzarmenei aipamen egiten dion xedapenaren arabera, urtero eta<br />
beti ere matrikulatu aurretik, zein ikastetxerekin hitzarmena izenpetu den adierazten duen<br />
zerrenda bat argitaratuko da (ikus 2002ko uztailaren 8ko Aginduko 6.c) art. eta lehenengo<br />
xedapen gehigarria). Hain zuzen ere, 17/2003 Legeak, Aragoiko Autonomia Erkidegoan goimailako<br />
irakaskuntza artistikoak arautzen dituenak (apirilaren 11ko BOAn argitara emana),<br />
hamahirugarren xedapen gehigarrian aurreikusten du Zaragozako Unibertsitatearekin<br />
hitzarmenak izenpetzeko aukera, besteak beste, unibertsitate horretako ikastetxeetan aukera<br />
askeko irakasgaiak burutu ahal izateko. Hain zuzen ere, aipatu Legearen bitartez eratu den goimailako<br />
irakaskuntza artistikoen Aragoiko Institutuak, eta Zaragozako Unibertsitateak badirudi<br />
dagoeneko izenpetu dutela hitzarmen hori (ikus honetara interneteko ondoko helbidea:<br />
http://www.consersup.com).<br />
62 Hezkuntza Ministerioaren estatistiken web gunean, 2004ko uztailean argitaratu ziren datuei jarraiki,<br />
honatx, 2003-2004 ikasturtean goi-mailako musika-irakaskuntzak burutzeko matrikulatutako ikasle<br />
kopurua (ikus http://www.mec.es/mecd/estadisticas interneteko helbidean “Estadísticas de la Educación<br />
en España, 2003-2004. Estadísticas de las Enseñanzas no universitarias, datos avance”, MEC, 2004):<br />
Autonomia Erkidegoak Ikasleak<br />
ANDALUZIA 1.025<br />
ARAGOI 256<br />
ASTURIAS 205<br />
BALEAR UHARTEAK 121<br />
KANARIAK 114<br />
KANTABRIA 36<br />
GAZTELA ETA LEON 237<br />
GAZTELA LA MANTXA<br />
(*)<br />
3<br />
KATALUNIA 471<br />
VALENTZIA 978<br />
197
xedapen horiek garatuz, 617/1995 Errege Dekretuko 7.1 eta 2 art. ek ere—. Aipatu<br />
xedapenek, goi-mailako musika-irakaskuntzetara sartzeko bi modu edo prozedura<br />
aurreikusi dituzte: hots, baldintza akademikoak betetzen dituzten (III.1.) nahiz betetzen<br />
ez dituzten (III.2) ikasleei zuzendutako prozedurak.<br />
Dena dela, sailkapen nagusi hori bikoitz daiteke, aipatu prozeduren baitan badelako<br />
trataera espezifikoa merezi duen aldaerarik. Hau da, LOGSEn araberako goi-mailako<br />
musika-irakaskuntzei ekin ahal izateko jarraitu beharreko prozedurak nahiz galdatzen<br />
diren baldintza akademikoak aztergai ditugun atal honetan, gogoan izan behar dugu<br />
LOGSEn ezarpen prozesua guztiz amaitu bitartean 63 , aipatu baldintza akademikoak ez<br />
direla galdatuko LOGSE ikasketa-planaren arabera bakarrik. Hau da, hala 2618/1966<br />
Dekretuak musika-<strong>irakaskuntzen</strong>tzat taxututako ikasketa-planaren araberakoak izan<br />
litezke 64 , nola 1970ko urriaren 23ko Aginduak kantu-ikasketentzat finkatutako ikasketaplanaren<br />
araberakoak ere 65 .<br />
Honenbestez bada, LOGSEn jatorrizko ezarpen egutegia aldatzen duen 1112/1999<br />
Errege Dekretutik zera ondoriozta daiteke 66 : LOGSEn ezarpen-egutegia jarraituz,<br />
EXTREMADURA 79<br />
GALIZIA 189<br />
MADRIL 655<br />
MURTZIA 278<br />
NAFARROA 118<br />
EUSKAL HERRIA 228<br />
ERRIOXA 0<br />
ZEUTA 0<br />
MELILLA 0<br />
GUZTIRA 4.993<br />
(*) 2002-2003 ikasturteko datuak.<br />
63 Indarrean dagoen araudiaren arabera, printzipioz 2004-2005 ikasturtean.<br />
64 Beti ere ikasketa horien eta LOGSE ondorengo ikasketen tituluen arteko baliokidetza lortuz, seigarren<br />
atalburuan xehetasunez aztertzeko parada izanen dugun 1542/1994 Errege Dekretuari jarraiki.<br />
65 Kasu honetan ere titulu berriekiko baliokidetza lortzea ezinbestekoa izango delarik, aurrerago —<br />
seigarren atalburuan— aztertuko dugun 1120/2000 Errege Dekretuaren arabera.<br />
66 Ikus 986/1991 Errege Dekretuko 31 art. (1112/1999 Errege Dekretuaren aldaketen ostean). 1112/1999<br />
Errege Dekretua onartu bitartean, 617/1995 Errege Dekretuko lehenengo xedapen gehigarria hartu behar<br />
zen kontuan. Haatik, xedapen horrek soilik 1966ko ikasketa-planari aipamen egiten zion. Izan ere,<br />
LOGSEn jatorrizko ezarpen egutegian 1112/1999 Errege Dekretu bitartez burututako aldaketaren ostean<br />
eginen zaio lehenengo aldiz aipamen 1970. urtez geroztik Madrilgo goi-mailako Kantu-Eskolan abian<br />
198
LOGSE ikasketa-planeko goi-mailako musika-irakaskuntzak abian jartzen diren<br />
ikasturtean (hots, 2000-2001 ikasturtean) 67 , jadanik 1966ko planaren araberako maila<br />
ertaineko zein goi-mailako musika-irakaskuntzei ekin dien ikaslerik balego, aukera bi<br />
izango lituzkeela; baita 1970eko planaren araberako diplomak lortzeko ikasketei ekin<br />
dien ikasleak ere: alegia, bata, ikasketa-plan zaharren arabera ikasten jarraitzea<br />
litzateke (III.3.); bestea berriz, LOGSEn araberako goi-mailako musika-irakaskuntza<br />
berriak burutzen hastea (III.4.).<br />
Beraz, ikus ditzagun jarraian, goi-mailako musika-irakaskuntzei ekiteko leudekeen bi<br />
aukera nagusien nahiz euren aldaeren xehetasunak.<br />
III.1. Baldintza akademikoak betetzen dituzten ikasleei zuzendutako prozedura<br />
LOGSEri nahiz 617/1995 Errege Dekretuari jarraiki, goi-mailako musika-irakaskuntzei<br />
ekin nahi dien ikasleak bi baldintza akademiko bete beharko ditu 68 . Lehenengoa,<br />
batxilergo-titulua izatea da. Alegia, Batxilergo-tituluak gaitzen du, goi-mailako<br />
irakaskuntza artistikoetako goi-mailako gradu zein ikasketei ekiteko —hauen artean,<br />
musika-irakaskuntzak—, kasuan kasu dagokion araudi espezifikoak aipatu ikasketei<br />
ekin ahal izateko ukanbehar gehigarri batzuk ezartzeari kalterik egin gabe 69 . Hona<br />
hemen beraz, unibertsitate-mailako ikasketak antolatzeko ereduarekiko parekotasuna<br />
islatzen duen beste osagai bat. Ezen, dakigun bezala, batxilergo-tituluak gaitzen du<br />
zegoen kantu ikasketa-planaren iraungitze prozesuari, eta ondorioz, LOGSEn araberako kantu-ikasketa<br />
berrien ezarpenari.<br />
67 Nahiz eta errealitatean, Autonomia Erkidego gehienetan, 2001-2002 ikasturtean abian jarri ziren.<br />
68 Ikus LOGSEko 40. 3 art. eta 617/1995 Errege Dekretuko 7.1 art. .<br />
69 1318/2004 Errege Dekretuaren aldaketen ostean, printzipioz, 2006-2007 ikasturtera arte abian jarriko<br />
ez bada ere, ikus 832/2003 Errege Dekretua, ekainaren 27koa (uztailaren 4ko BOEn argitaratua), 19.4 art.<br />
(LOCE 37.3 art.ko aurreikuspenak garatzen dituena). Errege Dekretu honek, LOCE ostean, Batxilergo<br />
berriaren arauketa orokorra ezezik, batxilergoko irakaskuntza komunak ere ezartzen ditu. Hain zuzen ere,<br />
LOCE 19.4 art.ren azken koma-arteak dionari jarraiki, esaterako Murtziako goi-mailako musika<strong>irakaskuntzen</strong><br />
araudi espezifikora jotzen badugu —curriculuma ezartzen duen Agindura alegia—, bertan<br />
ondoko ukanbehar gehigarria jasotzen da, euren ama-hizkuntza espainiera ez den hautagaiei zuzendua<br />
dagoena (14.6 art.): “En todo caso, la aceptación en las pruebas de acceso y en el ejercicio específico de<br />
aspirantes cuya lengua materna no sea el español quedará condicionada a la previa superación de la<br />
prueba de idioma que, a estos efectos, establezca el centro. De esta prueba estarán exentos los aspirantes<br />
que se encuentren en posesión de, al menos, el Diploma Básico de Español como Lengua Extranjera del<br />
Instituto Cervantes o la certificación acreditativa de haber superado el ciclo elemental del primer nivel<br />
de Castellano de las escuelas oficiales de idiomas, así como los que acrediten haber superado los<br />
estudios españoles de bachillerato o dos cursos académicos en una universidad española.”<br />
199
unibertsitate-mailako ikasketak burutzen hasteko —baita goi-mailako lanbideheziketari<br />
ekiteko ere— 70 .<br />
Bada, LOGSE ikasketa-planaren arabera musika ikasten ari den ikasleak, bi modutara<br />
eskura dezake batxilergo-titulu hori: batetik, soilik dagozkion araubide orokorreko<br />
irakaskuntzak burutuz 71 . Bestetik, LOGSE 41.2 art.aren aurreikuspenei jarraiki<br />
(LOCEko aldaketen ostean), musika-batxilergoa deiturikoa eginez —bigarren<br />
atalburuan ikusi dugun moduan—.<br />
Eta hain zuzen ere, goi-mailako musika-irakaskuntzei ekin ahal izateko galdatzen den<br />
bigarren baldintza akademikoak aipatu musika-batxilergoarekin lotura izango luke.<br />
Ezen, LOGSEk nahiz 617/1995 Errege Dekretuak galdatzen duten bigarren baldintza<br />
akademikoa hauxe da: musika-<strong>irakaskuntzen</strong> maila ertaina osatzen duten hiru zikloak<br />
gaindituta izatea eta ondorioz, dagokion irakaskuntzan titulu profesionala edukitzea 72 .<br />
Halaber, aipatu bi ukanbehar akademikoez gain, Gobernuari zehaztea dagokion proba<br />
bat ere gainditu beharko du ikasleak 73 . Heldutasun-probatzat har daitekeen azterketa<br />
horren bitartez bada, ikasleak agerian utzi beharko du, hautatu duen espezialitatea<br />
etekinarekin burutu ahal izateko, behar adina ezagutza nahiz gaitasun profesionalik<br />
baduela. Hartara, LOGSE 40.3.c) art.ak Gobernuaren esku utziko duen zeregina<br />
617/1995 Errege Dekretuko 8 art.ak beteko du, goi-mailako musika-irakaskuntzei ekin<br />
ahal izateko sarbide-proba zehatz-mehatz arautuz.<br />
70 Ikus LOUren 42.2 art. baita LOCEko 19.4 art. ere.<br />
71 Kasu honetan, kontuan izan behar da 827/2003 Errege Dekretua, ekainaren 27koa, 10/2002 Lege<br />
Organikoaren arabera, hezkuntza-sistemaren arauketa berria ezartzeko egutegia finkatzen duena<br />
(ekainaren 28ko BOEn), baita, aipatu Errege Dekretua aldatzen duen ondoko Errege Dekretua ere:<br />
1318/2004 Errege Dekretua, maiatzaren 28koa (maiatzaren 29koa BOEn). Izan ere, 827/2003 Errege<br />
Dekretuaren 5 art.ren bertsio berriari jarraiki (1318/2004 Errege Dekretuaren lehenengo puntuaren<br />
bitartez burututako aldaketaren ostean), LOCE onartu eta gero, 2006-2007 ikasturtean jarriko litzateke<br />
abian LOCEn araberako Batxilergoa. Ikasturte horretatik aurrera bada, LOGSE ikasketa-planaren<br />
araberako Batxilergoaren lehenengo maila irakasteari utzi, eta LOCEn araberako Batxilergo berria<br />
ezartzen joan ahala, ordura arte Batxilergoa arautzen zuten arauen edukia —alegia, 1700/1991 eta<br />
1178/1992 Errege Dekretuena— indargabetzen hasiko litzateke.<br />
72 Ikus LOGSE 42.2 art. .<br />
73 Bigarren atalburuan ikusi bezala, 1640/1999 Errege Dekretuaren iraunaldia amaitu bitartean —<br />
1318/2004 Errege Dekretuaren arabera, badirudi 2007ko irailean— unibertsitate-mailako ikasketei<br />
ekiteko ere, aldez aurretik sarrera proba bat gainditu behar izaten da: selektibitatea, alegia.<br />
200
Hezkuntza-Administrazioei dagokie euren eskuduntzen esparruan dauden ikastetxeetan<br />
aipatu proben deialdia egitea, baita probak antolatzea ere. Beti ere, proba horiek<br />
617/1995 Errege Dekretuan xedatutakoari men egin beharko diote. Berebat, hezkuntza-<br />
Administrazioek zehaztuko dute espezialitate bakoitzean hutsik dauden plazen<br />
kopurua 74 .<br />
Orokorrean hiruzpalau atal izan ohi dituen ariketa bakar batek osatzen du proba hori eta<br />
jakina, aldakorra da espezialitate batetik bestera. Honela, bi talde handi bereizten dira:<br />
bata, musika-tresnei ez dagozkien espezialitateak besarkatuko lituzkeen taldea 75 ; bestea<br />
berriz, musika-tresnei dagokiena 76 .<br />
Noski, aurreko lerrotan azaldu duguna goi-mailako musika-irakaskuntzei ekin ahal<br />
izateko arau orokorra da. Izan ere, Autonomia Erkidegoetako curriculumak arretaz<br />
aztertzen baditugu, berezitasunik topa daiteke. Esaterako, hara zer xedatzen duen<br />
Katalunian, goi-mailako musika-<strong>irakaskuntzen</strong> curriculuma ezartzen duen 63/2001<br />
Dekretuak (7.2 art.):<br />
“Para el acceso a las enseñanzas superiores en promoción y gestión de artes escénicas<br />
será necesario tener aprobados dos cursos de enseñanzas superiores artísticas o bien<br />
tener aprobado un primer ciclo de universidad y tener conocimientos de alguna<br />
especialidad artística a nivel superior.”<br />
Xedapen hau azpimarragarria da, batetik, goi-mailako musika-irakaskuntzak nahiz<br />
unibertsitate-mailakoak hertsiki lotzen dituelako; eta bestetik, eszena arteen sustapen eta<br />
kudeaketa ikasketei, bigarren zikloko unibertsitate ikasketen statusa onartuko<br />
liekeelako.<br />
74 Ikus 617/1995 Errege Dekretuaren 12.1 art. . Halaber, ikus supra 38. oin-oharrean berezko curriculuma<br />
ezezik, sarbide-proba ere arautu duten Autonomia Erkidegoak zeintzuk diren.<br />
75 617/1995 Errege Dekretuko 8.2 art.ren arabera, talde hori lau espezialitateok osatzen dute: 1)<br />
konposizioak; 2) abesbatzen nahiz orkestren zuzendaritzak; 3) musikologiak, etnomusikologiak eta<br />
flamenkologiak; eta azkenik, 4) lengoaiaren nahiz musika-hezkuntzaren pedagogiak.<br />
76 617/1995 Errege Dekretuko 8.3 art.ri jarraiki, talde horren baitan ondoko bost espezialitateak daude: 1)<br />
musika-tresna gehienak hemen biltzen diren arren, orobat barne leudeke kantua, musika-tresna bakoitzari<br />
dagokion pedagogia, herri-musika, tradiziozko musika, eta berpizkunde nahiz barroko garaiko hari<br />
pultsatuzko musika-tresnak ere; 2) klabea, organoa eta hauei dagokien pedagogia; 3) gitarra flamenkoa;<br />
4) jazza; eta azkenik 5) aitzinako musika-tresnak.<br />
201
Edo, hona hemen, aipatu Dekretuko beste xedapen honek ezartzen dituen baldintzak —<br />
araubide bereziko musika-irakaskuntzak araubide bereziko hizkuntza ikasketekin<br />
uztartuz—, ez goi-mailako musika espezialitate bati ekiteko, baizik eta oro har, goimailako<br />
musika-<strong>irakaskuntzen</strong> hirugarren mailari ekin ahal izateko (8.3 art.):<br />
“Para acceder al tercer curso el alumno deberá acreditar el dominio de una lengua<br />
extranjera a escoger entre el alemán, el inglés, el francés y el italiano, equivalente al<br />
certificado elemental de la Escuela Oficial de Idiomas. El Departamento de Enseñanza<br />
determinará las enseñanzas consideradas equivalentes a dichos efectos.”<br />
III.2. Baldintza akademikorik betetzen ez duten ikasleei zuzendutako prozedura<br />
Goi-mailako musika-irakaskuntzei ekin ahal izateko bigarren modalitate hau azaltzeko,<br />
abia gaitezen galdera honetatik: zer gertatuko litzateke arestian aipatu LOGSEko nahiz<br />
617/1995 Errege Dekretuko xedapenek finkatzen dituzten bi baldintza akademikoetatik<br />
baten bat ala biak ez izaki, eta ikasle batek, adin mugarik gabe, ondorio guztietarako<br />
unibertsitate-mailako ikasketen baliokide diren goi-mailako musika-irakaskuntzak<br />
burutu nahiko balitu?<br />
Bada, araubide bereziko irakaskuntzek araubide orokorreko irakaskuntzekiko duten<br />
berezitasun baten aurrean geundekeela. Izan ere, LOGSEko 40.4 art.ko nahiz 617/1995<br />
Errege Dekretuko 7.2 art.ko aurreikuspenen arabera, araubide orokorreko<br />
irakaskuntzekin oro har gertatu ohi ez den legez, goi-mailako musika-irakaskuntzei<br />
ekiterik izango luke ikasleak, baldin eta ukanbeharrok betetzen diren: lehena, 617/1995<br />
Errege Dekretuak 8 art.an zehaztutako aipatu proba gainditzea; bigarrena berriz,<br />
617/1995 Errege Dekretuko 9 art.ak aurreikusten duen azterketa zehatzaren bitartez<br />
ikasleak adieraztea baduela musikako maila ertainean eskatuko litzaiokeen ezagutza<br />
nahiz gaitasunik, baita baduela ere behar adina trebetasunik hautatu duen espezialitatea<br />
etekinarekin burutu ahal izateko.<br />
Azterketa zehatz hori 8 art.an araututako probaren aurretik egin beharrekoa da eta ez da<br />
kanporatzailea izanen. Hautagaiak betetzen ez dituen baldintza akademikoen<br />
kopuruaren arabera —alegia, bakarra ala biak—, ondoko ariketak burutu beharko ditu:<br />
idatzizko ariketa bat, hautagaiaren heldutasun intelektuala neurtzeko balio duena;<br />
202
edo/eta ariketa teoriko nahiz praktiko bat, hautagaiak musika <strong>arloa</strong>n duen heziketa<br />
orokorra neurtuko duena.<br />
Esan beharrik ez dago 617/1995 Errege Dekretuko 7.2 art.ak aurreikusten duen<br />
prozedurara jotzen duten ikasleen kasuak ez direla ohikoegiak izango errealitatean —<br />
batik bat, bi baldintza akademikoak betetzen ez dituzten ikasleenak—. Nolanahi ere,<br />
teorian bederen, ager liteke suposamendurik; eta aurrerago egiaztatzeko aukera izanen<br />
dugu —infra c) eta d)—, ikasketa-plan ezberdinak aldi berean indarrean egotearen<br />
ondorioz sortzen den egoera iragankorrak ere, eragin dezakeela gisa horretako<br />
balizkorik.<br />
Azter dezagun beraz, 617/1995 Errege Dekretuko 7.2 at.ak aurreikusten duen<br />
prozedurara jotzeko arrazoi izan litekeen beste suposamendu bat —noski, arauketa<br />
espezifikorik ez dagoen bitartean—: hain zuzen ere, intelektualki aparteko talentua<br />
duen ikaslearena litzateke. Alegia, gerta liteke ikasleak adin goiztiarrarekin musikarako<br />
dohain berezia duela adieraztea eta, adinarengatik batez ere, ikasle arrunt bati galdatuko<br />
litzaizkiokeen baldintzak bete ezin izatea. Jakina, balizko hori muturrekoa da;<br />
horregatik, egokiagoa izango litzateke gisa horretako suposamenduak, trataera berezia<br />
emanaz, intelektualki aparteko talentua duten ikasleei bideratuta legokeen araudi<br />
espezifiko batean arautzea.<br />
LOGSEk ez zituen aintzat hartu intelektualki aparteko talentua duten ikasleak, ez eta<br />
LOGSE garatuko duen araudiak ere —araubide orokorreko nahiz araubide bereziko<br />
irakaskuntzei buruzkoak, alegia —. Bada, goi-mailako araubide bereziko musikairakaskuntzei<br />
ekin ahal izateko sarbide-proba arautzen duen 617/1995 Errege<br />
Dekretuaren aurreikuspenak printzipioz, edozein motatako ikasleri zuzenduta leudeke.<br />
Baita, LOGSE 39.2 art.ko aurreikuspenak ere; honatx:<br />
“Los alumnos podrán, con carácter excepcional, y previa orientación del profesorado,<br />
matricularse en más de un curso académico cuando así lo permita su capacidad de<br />
aprendizaje” 77 .<br />
77<br />
LOGSE 39.2 art.ko aurreikuspenak, araubide bereziko musika-irakaskuntza ofizialen maila<br />
guztietarako balio du.<br />
203
Alabaina, hezkuntzaren kalitateari buruzko Lege Organikoak, hezkuntza-sistemaren<br />
egitura berriaren oinarrizko printzipioen artean hauxe jasotzen du: araubide orokorreko<br />
nahiz araubide bereziko eskola irakaskuntzak hezkuntza-behar espezifikoak dituzten<br />
ikasleei egokituko zaizkiela 78 . Honetara, LOCEko 43 art.ak intelektualki aparteko<br />
talentua duten edozein adinetako ikasleei zuzendutako zenbait neurri xedatzen du, eta<br />
hain zuzen ere neurri horietako bat garatu asmoz 943/2003 Errege Dekretua onartuko<br />
da 79 .<br />
Arau honetan hezkuntza-sistema osatzen duten hainbat mailen eta etapen iraupena<br />
malgutzeko baldintzak arautzen dira. Araubide bereziko irakaskuntzei dagokienez bada,<br />
irakaskuntza horiek egituratzen diren hainbat gradu, ziklo eta mailen iraupena<br />
malgutzeko helburuarekin, ondoko irizpideak finkatzen ditu 9 art.ak:<br />
“En el caso de las enseñanzas de régimen especial la flexibilización de la duración de<br />
los diversos grados, ciclos y niveles para los alumnos superdotados intelectualmente<br />
consistirá en su incorporación a un curso superior al que le corresponda por su edad,<br />
siempre que la reducción de estos períodos no supere la mitad del tiempo establecido<br />
con carácter general. No obstante, en casos excepcionales, las Administraciones<br />
educativas podrán adoptar medidas de flexibilización sin tal limitación. Esta<br />
flexibilización incorporará medidas y programas de atención específica.”<br />
Neurri edo irizpide horien aurrean zera adierazi beharra dago: batetik, ez dela<br />
aurreikusten espresuki, inolako titulu akademikorik gabe nahiz adin mugarik gabe, goimailako<br />
musika-irakaskuntzei ekin ahal izateko aukerarik. Bestetik, musikan bederen<br />
—eta oro har, arteetan—, aparteko talentua duen haur prodijio baten muturreko kasuan,<br />
soilik baldintza akademikoei so eginez bere heziketari arreta espezifikoa eskaintzen<br />
dion araudi malguenak ere ezer gutxi balio lezakeela. Azken batean, goi-mailako titulu<br />
baten gorabeheran haur prodijio horren aparteko gaitasunak ukaezina izaten darraielako.<br />
Honenbestez, azken hausnarketa gisa, zera azpimarratu: goi-mailako musikairakaskuntzekin<br />
gertatu ohi den bezala, salbuespenak salbu, unibertsitate-mailako<br />
ikasketei ezin zaiela ekin titulu akademikorik ezean, ez eta adin mugarik gabe ere. Hau<br />
egiaztatzearren, ikus dezagun bada, LOUren 42.2 art.ak ezartzen duenari jarraiki 80 , zer<br />
78 Ikus LOCEko 7.5 art. .<br />
79 Ikus 943/2003 Errege Dekretua, uztailaren 18koa (uztailaren 31ko BOEn).<br />
204
xedatzen duen unibertsitate-mailako ikasketei orokorrean ekin ahal izateko oinarrizko<br />
araudiak. Honetara, 1742/2003 Errege Dekretuak 81 zera dio:<br />
“Para el acceso a los estudios universitarios será necesario estar en posesión del título<br />
de Bachiller o equivalente”<br />
Beraz, unibertsitate-mailako ikasketei ekin nahi dion ikasle orori galdatuko zaio<br />
Batxilergo-titulua edo honen baliokidea den beste tituluren bat edukitzea 82 . Haatik, esan<br />
bezala, arau orokor horrek badu salbuespenik: lehenengoa, hogeita bost urtetatik gorako<br />
pertsona izanik eta batxilergo-titulurik edo baliokidea den titulurik ezean, unibertsitatemailako<br />
ikasketei ekin nahi dieten ikasleen kasua dugu; bigarrena berriz, egoera berean<br />
dauden berrogeita bost urtetatik gorako pertsonen kasua; eta hirugarren eta azkenik,<br />
intelektualki aparteko talentua duten ikasleena —dagoeneko aipatu duguna, araubide<br />
bereziko eskola irakaskuntzei dagokienez—. Azter ditzagun bada kasuok.<br />
Lehenik, hogeita bost urtetatik gorako ikasleei ez zaie baldintza akademikorik galdatzen<br />
unibertsitate-mailako ikasketei ekiteko. Alabaina, unibertsitatean sartzeko proba bat<br />
gainditu beharko dute, 743/2003 Errege Dekretuak arautzen duena 83 . Orobat, sarrera<br />
80<br />
LOUren 42.2 art.ak zera dio: “Para el acceso a la Universidad será necesario estar en posesión del<br />
título de bachiller o equivalente”.<br />
81 Aipatu beharra dago unibertsitate-mailako ikasketetara sarbidea arautzen duen Errege Dekretu hau<br />
egiterakoan aintzat hartu dela Europar Batasuneko kide-Estatuetako unibertsitate-sistemak gaur egun<br />
murgilduta dauden bateratasun edo konbergentzia prozesua —Boloniako deklarazioaren emaitza<br />
dena—. Halaber, kontuan hartu dira espainiar Estatuak, hezkuntzaren eremu honetan, beste herrialde<br />
batzuekin izenpetuta dituen nazioarteko hitzarmenak.<br />
82 Ikus 1742/2003 Errege Dekretuko 3.1 eta 4.1 art.ak. Halaber, ikus 1640/1999 Errege Dekretua. Izan<br />
ere, 1742/2003 Errege Dekretuak 1640/1999 Errege Dekretua indargabetzen duen arren, badirudi —<br />
1318/2004 Errege Dekretuaren aldaketen ostean— 2007-2008 ikasturtea hasi aurretik unibertsitatemailako<br />
ikasketei ekin nahi dien ikasle orok, batxilergo-titulua edo baliokidea den titulua lortu ezezik,<br />
1640/1999 Errege Dekretuan arautzen den unibertsitatera sartzeko proba edo selektibitatea gainditu<br />
beharko duela ere. Gogoan izan behar da orobat, LOCEn araberako batxilergo-titulua lortu ahal izateko<br />
nahitaez gainditu beharreko Batxilergo Proba Orokorra —1741/2003 Errege Dekretuak arautzen duena—<br />
2007-2008 ikasturtean jarriko litzatekeela abian, 1318/2004 Errege Dekretuak 827/2003 Errege<br />
Dekretuan burutu dituen aldaketen ondorioz (izan ere, 827/2003 Errege Dekretuak 2005-2006 ikasturtean<br />
abian jartzea aurreikusten zuen).<br />
83 Ikus 1742/2003 Errege Dekretuko lehenengo xedapen gehigarria. 6/2001 Lege Organikoaren hogeita<br />
bosgarren xedapen gehigarriko lehenengo atalak aurreikusten zuen Gobernuak arautuko zituela aipatu<br />
ikasleak unibertsitatean sartu ahal izateko oinarrizko baldintzak. Aurreikuspen honen garapenez bada,<br />
Gobernuak 743/2003 Errege Dekretua, ekainaren 20koa onartuko du (uztailaren 4ko BOEn argitara<br />
emana). 743/2003 Errege Dekretua, printzipioz, 1318/2004 Errege Dekretuak ukitzen ez duen heinean,<br />
2004-2005 ikasturtetik aurrera burutuko liratekeen sarrera probei ezarriko litzaieke. Bestela, 2006-2007<br />
ikasturtetik aurrera burutuko liratekeenei.<br />
205
proba hori ere gainditu beharko dute unibertsitatean sartu ahal izateko, adin berarekin,<br />
LOGSE aurreko batxilergo-titulua dutenek, baldin eta unibertsitatean sartu ahal izateko<br />
beharrezkoak diren baldintzak betetzen ez dituzten 84 . Ukanbehar hauek 1742/2003<br />
Errege Dekretuan arautzen dira. Bada arau horri so eginez, zera ondoriozta daiteke:<br />
1742/2003 Errege Dekretuarekin bat, beharrezkoa dela LOGSE aurreko batxilergotitulu<br />
hori LOGSE batxilergoarekiko baliokidetzat jotzea, orduan bakarrik gaituko<br />
lukeelako aipatu batxilergo-tituluak unibertsitate-mailako ikasketei ekin ahal izateko 85 .<br />
Bigarren, berrogeita bost urtetatik gorako pertsonei dagokionez, esan beharra dago<br />
1742/2003 Errege Dekretuaren berrikuntzetako bat dela, lehenengo aldiz egiten zaiolako<br />
aipamen berezia suposamendu honi unibertsitatera sartu ahal izateko baldintzak edo<br />
prozedurak ezartzen diren araudian. Honetara, 1742/2003 Errege Dekretuaren arabera,<br />
ikasle hauei ere unibertsitate-mailako ikasketei ekin ahal izateko baldintza<br />
akademikorik galdatuko ez zaien arren, Gobernuak ezarri beharreko prozedura<br />
espezifiko bat jarraitu beharko dute 86 .<br />
Hirugarren eta azkenik, intelektualki aparteko talentua duten ikasleen kasuan, arestian<br />
aipatu 943/2003 Errege Dekretuak, araubide orokorreko irakaskuntzak egituratzen diren<br />
hainbat maila, etapa eta graduren iraupena malgutzeko, ondoko irizpide orokorrak<br />
finkatzen ditu 7 art.an:<br />
“1. La flexibilización de la duración de los diversos niveles, etapas y grados para los<br />
alumnos superdotados intelectualmente consistirá en su incorporación a un curso<br />
superior al que le corresponda por su edad. Esta medida podrá adoptarse hasta un<br />
máximo de tres veces en la enseñanza básica y una sola vez en las enseñanzas<br />
postobligatorias. No obstante, en casos excepcionales, las Administraciones educativas<br />
podrán adoptar medidas de flexibilización sin tales limitaciones. Esta flexibilización<br />
incorporará medidas y programas de atención específica.<br />
2. La flexibilización deberá contar por escrito con la conformidad de los padres.”<br />
84 Ikus 743/2003 Errege Dekretuko lehenengo xedapen iragankorra.<br />
85 Ikus 1742/2003 Errege Dekretuko bigarren xedapen iragankorra eta 3.1 art. .<br />
86 Ikus 1742/2003 Errege Dekretuko bigarren xedapen gehigarria. Dena dela, oraindik ez da onartu<br />
xedapen honek aurreikusten duen prozedura.<br />
206
III.3. Ikasketa-plan zaharren arabera goi-mailako musika-irakaskuntzak egiten<br />
jarraitzea<br />
Aukera honen arabera, ikasleak hautatuko luke 1966ko ikasketa-planeko goi-mailako<br />
musika-irakaskuntzak egiten jarraitzea. Eta kantu-ikasketei dagokienez berriz, 1970eko<br />
ikasketa-planeko opera abeslari-diploma ala goi-mailako bakarlari-diploma lortzeko<br />
ikasketak burutzen jarraitzea.<br />
Honetara, aipatu musika nahiz kantu-ikasketei ekiteko azken ikasturtea 2000-2001<br />
izango da 87 . Eta ikasketa horiekin jarraitzeko aukerari dagokionez, musikaren kasuan,<br />
espezialitateen arabera, 2001-2002 ala 2002-2003 ikasturteak amaitu bitartean egin ahal<br />
izango da 88 ; kantu-ikasketetan berriz, plan zaharraren arabera ikasten jarraitu gura<br />
duenak, aukera hori 2000-2001 edo 2001-2002 ikasturteak amaitu arte izango du<br />
erabilgarri 89 . Ikasturte horietan beraz, musikako nahiz kantuko aitzinako planak iraungi<br />
egingo lirateke behin-betiko.<br />
87 Ikus 986/1991 Errege Dekretuko 31.1, 2 eta 3 art.ak (1112/1999 Errege Dekretuaren aldaketen ostean).<br />
Gogoratu, 1966ko ikasketa-planeko goi-mailako musika-irakaskuntzei ekin ahal izateari dagokionez,<br />
970/1994 Errege Dekretuak, maiatzaren 13koak (ekainaren 21eko BOEn), 2618/1966 Errege Dekretuaren<br />
7 art.ko II atala aldatuko duela. Zioen azalpenak ondoko arrazoiak ematen ditu: “El Decreto 2618/1966<br />
(...) establece en su artículo 7, apartado II), que para acceder al grado superior de las enseñanzas de<br />
música será preciso superar un examen de ingreso a dicho grado, si bien declara dispensado del citado<br />
examen a los alumnos que obtengan sobresaliente en el último de los cursos de grado medio de la<br />
especialidad correspondiente. En el tiempo transcurrido desde la entrada en vigor del Decreto<br />
2618/1966 se ha producido un incremento de los alumnos que obtienen sobresaliente en el centro donde<br />
cursaron el último curso de grado medio, situación que, por aplicación de la referida dispensa, conlleva<br />
actualmente el que, en algunos centros y especialidades, el número de aspirantes con sobresaliente<br />
exceda al de las plazas ofertadas y, en todo caso, genera una colisión con el derecho de todos los<br />
alumnos a participar en una prueba que les permita poder acreditar sus conocimientos y aptitudes para<br />
comenzar el grado superior con independencia de los centros de procedencia y de la calificación final<br />
otorgada por éstos. En consecuencia, y en tanto se produce la extinción total de la ordenación contenida<br />
en el Decreto 2618/1966, de acuerdo con el Real Decreto 986/1991 (...), resulta preciso modificar el<br />
procedimiento de acceso regulado en el citado artículo 7, estableciendo un sistema de acceso único<br />
mediante prueba, en aras de una mayor seguridad jurídica y de garantizar una igualdad de trato a los<br />
aspirantes en función de los principios de mérito, capacidad y concurrencia entre todos los candidatos,<br />
procedimiento que, por otra parte, se identifica con el criterio establecido en la Ley Orgánica de<br />
Ordenación General del Sistema, para el acceso al grado superior de la nueva ordenación y es<br />
coincidente con los aplicados por los centros superiores de los países que constituyen un referente en el<br />
sistema formativo musical”.<br />
88 Ikus 986/1991 Errege Dekretuko 32.1 eta 2 art.ak (1112/1999 Errege Dekretuaren aldaketen ostean).<br />
89 Ikus 986/1991 Errege Dekretuko 32.3 eta 4 art.ak (1112/1999 Errege Dekretuaren aldaketen ostean).<br />
207
Alabaina, 1966ko ikasketa-plana iraungi eta ondorengo bi ikasturteetan (alegia,<br />
musikako espezialitate ezberdinak aintzat hartuz, 2002-2003 ikasturtetik hasita 2004-<br />
2005 ikasturtera arte izan liteke), 1966ko ikasketa-planaren araberako goi-mailako<br />
irakasle titulua oraindik ere eskuratu ahal izateko aparteko proben deialdiak egingo<br />
dira 90 . Kantuaren kasuan ordea, 1112/1999 Errege Dekretuak aparteko probak egiteko<br />
aukerarik aurreikusten ez duenez, hutsune hori betetzeko helburuarekin besteak beste,<br />
Gobernuak 409/2002 Errege Dekretua onartuko du.<br />
Beraz, arau honen aurreikuspenei jarraiki, 1970eko ikasketa-plana iraungi eta<br />
ondorengo bi ikasturteetan (hots, diploma ezberdinak kontuan hartuz, 2001-2002<br />
ikasturtetik hasita 2003-2004 ikasturtera arte izan liteke), Madrilgo goi-mailako Kantu-<br />
Eskolako diploma ezberdinak lortu ahal izateko aparteko proben deialdiak eginen dira 91 .<br />
Izan ere, aurreikuspen horrekin, irakaskuntza artistiko orori trataera homogeneoa eman<br />
nahi zaio.<br />
Orobat, 409/2002 Errege Dekretuak, kantu ikasketa-plan zaharren araberako diploma<br />
ezberdinak lortu ahal izateko aparteko probak antolatuko ditu. Baita, musikairakaskuntzei<br />
dagokienez ere, aurreko ikasketa-planaren araberako titulu ezberdinak<br />
eskuratu ahal izateko 92 ; ezen 1112/1999 Errege Dekretuak ikasketa hauetan aparteko<br />
probak egiteko aukera aurreikusi bazuen ere, ez zituen proba horiek antolatu 93 .<br />
90 Ikus 986/1991 Errege Dekretuko 33 art. (1112/1999 Errege Dekretuaren aldaketen ostean). Honetara,<br />
Euskal Autonomia Erkidegoan esaterako, 2003ko urtarrilaren 15eko Ebazpen batek (otsailaren 26ko<br />
EHAAn argitara emana), musika kontserbatorioak baimentzen zituen aparteko azterketen deialdi bat<br />
egiteko, ikasle ofizialek nahiz askeek 2618/1966 ikasketa-planaren araberako tituluren bat lortu ahal<br />
izateko (baldin eta maila edo karrera amaitzeko gehienez hiru irakasgai gainditzeke bazituzten), zehazki<br />
ondoko espezialitateei dagokienez: Zuzendaritzan —orkestra nahiz abesbatzena—, Pedagogian,<br />
Musikologian eta Eliz musikan.<br />
91 Ikus 409/2002 Errege Dekretua, maiatzaren 3koa (maiatzaren 28ko BOEn argitara emana), 2 art. . Arau<br />
honek, Madrilgo goi-mailako Kantu-Eskolako diplomak lortu ahal izateko aparteko probak ezartzen ditu<br />
(1970eko ikasketa-plana iraungi ostean). Halaber, besteak beste, kantuan nahiz musika-irakaskuntzetan,<br />
tituluak eskuratu ahal izateko aparteko probak arautuko ditu.<br />
92 Eta ez hori bakarrik, 409/2002 Errege Dekretuak ikasketotan ere aparteko probak antolatuko ditu:<br />
aplikatutako arte eta lanbide artistikoetan, ikasketa-plan zaharren araberako tituluak lortu ahal izateko;<br />
baita dantza-ikasketetan ere, amaiera-ziurtagiria eskuratzeko (1 art.).<br />
93<br />
Ikus musika-irakaskuntzei dagokienez 986/1991 Errege Dekretuko 33 art. (1112/1999 Errege<br />
Dekretuaren aldaketen ostean).<br />
208
Autonomia Erkidegoei dagokie hala proben deialdia egitea, nola proben bilakaera eta<br />
edukia zehaztea ere, jakina, 409/2002 Errege Dekretuaren bitartez Gobernuak finkatzen<br />
dituen gutxieneko baldintza komunei men eginez 94 .<br />
Bada, ikasturte bakoitzeko gehienez aparteko proben bi deialdi egingo dituzte<br />
Autonomia Erkidego eskudunek. Aparteko proba horiek egin ahal izateko<br />
derrigorrezkoa dute ikasleek, ikasketa-plan zaharra iraungi baino lehen, aipatu ikasketaplanaren<br />
araberako titulua eskuratu ez izana, eta jakina, LOGSE ikasketa-planaren<br />
arabera ikasten jarraitu ez izatea 95 .<br />
94 Alderdi honi dagokionez, Kataluniako Autonomia Erkidegoaren aburuz, jada araututa dauden titulu<br />
batzuk eskuratu ahal izateko proben deialdia egitea ez legoke Estatuari erreserbatutako eskuduntzaren<br />
barruan, eta ondorioz, Errege Dekretu egitasmoa oinarrizko arautzat kalifikatzeak, hezkuntza alorrean<br />
Kataluniako Autonomia Erkidegoari dagozkion eskuduntzak bortxatuko lituzke. Bada 409/2002 Errege<br />
Dekretuaren egitasmoaren aurrean Kataluniako Autonomia Erkidegoak eman zuen Txostenean eginiko<br />
iradokizunak zirela-eta, zera zioen Estatu-Kontseiluaren 2002ko martxoaren 7ko Irizpenak (359/2002<br />
zenbakidun espedientea), 409/2002 Errege Dekretuaren egitasmoa aztertu ondoren:<br />
“En este aspecto, se observa que en el texto definitivo sometido a consulta se han introducido<br />
determinadas variaciones dirigidas (...) a excluir la calificación del proyecto como «norma básica», por<br />
considerar que se dicta al amparo de la competencia exclusiva y plena del Estado relativa a las<br />
condiciones de obtención, expedición y homologación de los títulos académicos y profesionales;<br />
No se ocultan las dificultades que en la práctica se presentan en ocasiones para delimitar los dos títulos<br />
competenciales —de alcance diverso— contenidos en el artículo 149.1.30ª de la Constitución, dada la<br />
imbricación entre lo que constituye la competencia para dictar las «normas básicas» de desarrollo del<br />
artículo 27 de la Constitución y la competencia (exclusiva y plena) para la regulación de las condiciones<br />
de obtención, expedición y homologación de títulos académicos y profesionales.<br />
A pesar de estas dificultades, en el presente caso, atendiendo al contenido concreto del proyecto, se estima<br />
procedente que el mismo se dicte al amparo del título competencial del Estado, no simplemente para<br />
dictar «normas básicas» de desarrollo del artículo 27 de la Constitución, sino para la regulación de la<br />
obtención, expedición y homologación de títulos académicos, tal y como efectivamente se recoge tanto en<br />
su preámbulo como en su disposición final primera.<br />
El proyecto no pretende regular el contenido de las enseñanzas artísticas a las que afecta (Música, Danza,<br />
y Artes Aplicadas y Oficios Artísticos), sino que se limita a establecer unas pruebas extraordinarias que<br />
permitan la obtención de los correspondientes diplomas (con validez en todo el territorio nacional) por<br />
parte de aquellas personas que hayan seguido las enseñanzas conforme a unos planes a extinguir,<br />
anteriores a la nueva ordenación del sistema educativo derivada de la LOGSE. A su vez, se establecen<br />
determinadas condiciones mínimas relacionadas con dichas pruebas, con el fin de alcanzar la<br />
homogeneidad mínima indispensable en la obtención de tales diplomas. El proyecto, sin embargo, deja un<br />
amplio margen a las Administraciones educativas competentes, que deberán convocar las pruebas (en los<br />
dos años académicos siguientes a las fechas de extinción del antiguo plan de estudio), a la vez que serán<br />
las responsables del desarrollo y contenido de las mismas (con respeto al mínimo común señalado en el<br />
proyecto), incluyendo la designación de los Tribunales, cuya composición, según la última versión del<br />
proyecto, no se predetermina absolutamente, sino que se establece una composición mínima.<br />
En definitiva, se estima adecuada la referida mención (con el alcance expuesto) al art. 149.1.30ª de la<br />
Constitución.”<br />
95 Alderdi honi buruz, zera zioen Estatu-Kontseiluaren 2002ko martxoaren 7ko Irizpenak (359/2002<br />
zenbakidun espedientea), 409/2002 Errege Dekretuaren egitasmoa aztertu ondoren (4. aurrekaria):<br />
209
Aparteko probak burutuko diren tokiari dagokionez, ikasketak iraungitzen diren une<br />
horretantxe, ikasleak espedientea irekita duen Autonomia Erkidegoaren lurralde<br />
eremuan dauden eta Administrazioak zehaztu dituen ikastetxe publikoetan egingo dira.<br />
Alabaina, aparteko proben bitartez gainditu nahi diren ikasketak irakasten dituen<br />
ikastetxe publikorik ez balego aipatu Autonomia Erkidegoaren lurralde eremuan,<br />
Administrazio eskudunak erabaki lezake aparteko proba horiek beste ikastetxe<br />
batzuetan burutzea.<br />
Aparteko probak amaitu eta gainditu ondoren, ikasleak bere jatorrizko ikastetxeari eska<br />
diezaioke dagokion titulua (musikaren kasuan) zein diploma (kantuaren kasuan) eman<br />
diezaiola.<br />
Demagun, iraungitzear dauden ikasketa-plan zaharren arabera ikasketak amaitzea<br />
hautatu duela ikasle batek, eta aukera oro agortu ondoren —hauen artean azkenekoa,<br />
aipatu 409/2002 Errege Dekretuak ezartzen duen aparteko proba—, 1966ko ikasketaplaneko<br />
irakasle titulurik ez duela lortu, edo 1970eko ikasketa-planeko abeslari<br />
diplomarik —abesbatzakoa nahiz operakoa— eskuratu ez duela. Edo demagun,<br />
batxilergo-titulurik ez duela.<br />
Balizko horiek 986/1991 Errege Dekretuko 31.5 art.an aurreikusten dira 96 . Bada, aipatu<br />
xedapena aztertu ondoren, bistan da LOGSE ikasketa-planaren araberako goi-mailako<br />
musika-irakaskuntzei ekin nahi dienak, baldintza akademikorik betetzen ez duen<br />
ikasleei zuzenduta dagoen prozedura —hots, 617/1995 Errege Dekretuko 7.2 art.ak<br />
“En cuanto a las personas que podrán participar en las pruebas extraordinarias, (...) el artículo 4.1<br />
impide concurrir a dichas pruebas a aquellos alumnos que en algún momento de sus estudios se<br />
incorporaron a los estudios regulados en la Ley Orgánica 1/1990, pues si así lo hicieron fue una decisión<br />
voluntaria dirigida a obtener su titulación de acuerdo con los nuevos planes de estudios, entendiéndose,<br />
por tanto, que renunciaron a la posibilidad de obtener el título conforme al plan de estudios anterior.<br />
Además, si el proyecto permitiera al alumnado presentarse a las pruebas extraordinarias para la<br />
obtención del mismo título que ya han obtenido por el nuevo plan de estudios o que se encuentran en fase<br />
de obtener, podría darse la circunstancia de que la Administración estaría expidiendo al mismo alumno<br />
dos titulaciones de distintos planes de estudio pero en el mismo grado de especialidad. Por lo demás, si<br />
bien es cierto que algunos títulos, diplomas y certificados, a cuya obtención conduce la realización de las<br />
pruebas extraordinarias, conlleva efectos profesionales de los que carecen los correspondientes títulos de<br />
la nueva ordenación, ese extremo fue conocido por los interesados en el momento de realizar su opción de<br />
estudios”.<br />
Ikasketa-plan zaharren arabera lortutako tituluei, diplomei nahiz ziurtagiriei aitortzen zaizkien ondorioak<br />
laugarren eta seigarren atalburuetan aztertzen dira.<br />
96 Ikus 986/1991 Errege Dekretuko 31.5 art. (1112/1999 Errege Dekretuaren aldaketen ostean).<br />
210
arautzen duena— jarraitu beharko duela. Alegia, 617/1995 Errege Dekretuko 8 art.ko<br />
heldutasun-proba nahiz 9. art.ko ariketa espezifikoa burutu beharko ditu.<br />
Eta zein izango litzateke LOGSE goi-mailako ikasketei ekiteko jarraitu beharko duten<br />
prozedura, iraungitzear dauden ikasketa-plan zaharren arabera ikasketak amaitzea<br />
erabaki ondoren, 409/2002 Errege Dekretuak ezartzen dituen aparteko probak egiteko<br />
aukera guztiak agortu eta oraindik ikasketa-plan zaharretako goi-mailako titulurik ala<br />
diplomarik —musikan goi-mailako irakasle-titulua eta kantuan berriz, goi-mailako<br />
bakarlari-diploma — eskuratu ez duten ikasleek? Indarrean dagoen araudian behar<br />
adina argitasunarekin ihardesten ez zaion itaun honen erantzuna 97 , ondoko lerrotan<br />
xehetasunez aztertzeko parada izanen dugun 706/2002 Errege Dekretuko 5 art.an<br />
legoke 98 .<br />
III.4. LOGSEn araberako goi-mailako musika-irakaskuntza berriei ekitea<br />
LOGSEn araberako goi-mailako musika-irakaskuntzak abian jartzen diren ikasturtean<br />
(2000-2001ean), dagoeneko 1966ko ala 1970eko ikasketa-planetako ikasketei —maila<br />
ertainekoak nahiz goi-mailakoak— ekin dien ikasleak izango lukeen bigarren aukera,<br />
honakoa litzateke: 986/1991 Errege Dekretuaren 31.4 art.ri jarraiki, musika zein kantuko<br />
plan zaharretako goi-mailako ikasketak egiteari utzi eta arestian aipatu 617/1995 Errege<br />
Dekretuko 8 art. an ezartzen den sarbide-proba gainditu ondoren, LOGSEn araberako<br />
goi-mailako musika-irakaskuntzak burutzen hastea lehenengo mailatik. Hauxe da hain<br />
zuzen ere 617/1995 Errege Dekretuak 7.1 art.ak aurreikusten duen prozedura. Dena<br />
dela, sarbide-proba horretan ikasleak egiaztatutako ezagutzen arabera, baita ondorio<br />
97 Izan ere, 986/1991 Errege Dekretuko 31.5 art.ak (1112/1999 Errege Dekretuaren aldaketen ostean)<br />
xedatzen duenari so egingo bagenio, nahasmenera garamatzan aurreikuspen batekin eginen dugulako<br />
topo. Hau da, aipatu 31.5 art.ak zera dio: “Los alumnos que no hubieran concluido los estudios a que se<br />
refieren los apartados 1 y 2 de este artículo (...) concurrirán a la citada prueba de acceso en las<br />
condiciones previstas en el artículo 7.2 del Real Decreto 617/1995”. Zein ikasle eta ikasketei egiten zaie<br />
aipamen bada, 986/1991 Errege Dekretuko 31.1 eta 2 art.tan (1112/1999 Errege Dekretuaren aldaketen<br />
ostean)? musikaren kasuan 1966ko ikasketa-planeko maila ertainean egonik, plan bereko irakasle titulua<br />
edo goi-mailako irakasle titulua eskuratu nahi duten ikasleei; eta kantuaren kasuan berriz, 1970eko<br />
ikasketa-planeko abesbatzako nahiz opera abeslari-diploma lortzea erabaki dutenei aipu egiten zaie, hain<br />
zuzen ere. Aitzitik, 1970eko ikasketa-planeko goi-mailako bakarlari-diploma eskuratu nahi duten ikasleei<br />
ez zaie aipamenik egiten 31.1 eta 2 art.etan, 31.3 art.an baizik. Eta honek badu bere logika; ez ordea,<br />
1966ko ikasketa-planeko goi-mailako irakasle titulua eskuratu nahi duten ikasleei aipamen egiteak.<br />
98 Ikus 706/2002 Errege Dekretua, uztailaren 19koa, goi-mailako musika-irakaskuntzei ekin ahal izateko<br />
baldintza zehatz batzuk arautzen dituena, baita ondorio akademikoak dituzten baliokidetzak finkatzen<br />
dituena ere, iraungitzera doazen ikasketa-planetako musika, kantu nahiz dantza-ikasketen artean eta<br />
LOGSEn arabera abian jarri direnen artean (abuztuaren 7ko BOEn).<br />
211
akademikoetarako finkatu diren ikasketen arteko baliokidetzak aintzat hartuz ere,<br />
lehenengoa ez den beste maila bati ekiterik izango luke, dagoeneko ezarrita balego 99 .<br />
Alabaina, hala 1112/1999 Errege Dekretuak, nola aurretik 986/1991 Errege Dekretua<br />
aldatu zuten arau ezberdinek 100 , ez zuten finkatu ikasketa-plan zaharren eta LOGSE<br />
ikasketa-planaren araberako goi-mailako ikasketen arteko inolako baliokidetzarik 101 .<br />
Honen arrazoiak azalduz, ikus dezagun zer erantzun zuen Ikastetxeen Zuzendaritza<br />
Orokorrak, 1112/1999 Errege Dekretua egitasmo bat baino ez zenean, Estatuko Eskola-<br />
Kontseiluak aipatu egitasmoaren edukiari buruz emaniko Txostenaren aurrean 102 :<br />
“(...) los currículos están actualmente en fase de elaboración, de tal manera que, de<br />
establecerse en estos momentos unas equivalencias, todo lo más que podía llegarse es<br />
a una correspondencia entre asignaturas del grado superior del plan de 1966, así<br />
como del grado medio de dicho plan necesarias para la obtención de diferentes títulos<br />
superiores, y el porcentaje de los tiempos lectivos de las materias de los aspectos<br />
básicos del nuevo grado superior que se determinase. Por tanto, no se trata tanto de<br />
establecer equivalencias académicas entre estudios o grados terminales anteriores que<br />
llevaban aparejados diplomas o títulos, y los correspondientes de la nueva ordenación<br />
(como se hizo en el Real Decreto 986/1991), sino de regular una serie de<br />
convalidaciones entre asignaturas de ambos planes de estudios que en ningún caso<br />
garantizarían por sí mismas el derecho a una titulación.<br />
99 Ikus 986/1991 Errege Dekretuko 31.4 art. (1112/1999 Errege Dekretuaren aldaketen ostean) eta 34 art. .<br />
100 Hain zuzen ere, 1112/1999 Errege Dekretuak jatorrizko 986/1991 Errege Dekretuaren erabateko<br />
indargabetzea lekarke (jakina, kontuan izanik aurretik ere lau bider aldatu zela 986/1991 Errege<br />
Dekretuaren edukia). Ondorioz, Estatu-Kontseiluak, 1112/1999 Errege Dekretu egitasmoaren aurrean<br />
1999ko ekaiaren 3an emaniko irizpenean (1647/1999 zenbakiduna), komenigarritzat jo zuen, LOGSEn<br />
ezarpen egutegia oso-osorik jasoko lukeen beste testu berri bat onartzea. Eta ez legezkotasun<br />
arrazoiengatik, baizik eta arauaren erabiltzaileen lana erraztearren.<br />
101Ikus 986/1991 Errege Dekretuko 34 art. . Artikulu honen eta bertan aipatzen den III. eranskinaren<br />
egungo idazkera 535/1993 Errege Dekretuaren emaitza da. Hain zuzen ere, aipatu eranskinean 2618/1966<br />
ikasketa-planeko eta LOGSE ikasketa-planeko <strong>irakaskuntzen</strong> arteko baliokidetzak finkatzen dira, baina<br />
soilik oinarrizko maila eta maila ertainari dagozkion ikasketen artekoak. Izan ere, eranskin horretan<br />
esaten zaigu goi-mailako musika-<strong>irakaskuntzen</strong> curriculumaren edukiak finkatu bitartean ez dela goimailako<br />
musika-<strong>irakaskuntzen</strong> arteko baliokidetzarik ezarriko. Goi-mailako musika-<strong>irakaskuntzen</strong><br />
oinarrizko curriculum hori bada 617/1995 Errege Dekretu bitartez finkatuko du Gobernuak, eta arau<br />
horren onarpenak derrigorrezkoa egingo du iraungitzear dauden ikasketa-plan zaharretako irakasgaien eta<br />
617/1995 Errege Dekretuan ezartzen diren irakasgai berrien arteko baliokidetza zehaztea. Haatik,<br />
986/1991 Errege Dekretua 1995 urtez geroztik aldatuko duten arau ezberdinek —horien artean<br />
1112/1999 Errege Dekretuak— ez dute goi-mailako musika-<strong>irakaskuntzen</strong> arteko baliokidetzarik<br />
ezarriko.<br />
102 Ikus 1112/1999 Errege Dekretu egitasmoaren aurrean Estatu-Kontseiluak 1999ko ekainaren 3an eman<br />
zuen Irizpena (1647/1999 zenbakiduna). Bertan esaten zaigu Ikastetxeen Zuzendaritza Orokorraren<br />
erantzuna 1999ko apirilaren 26an emaniko txosten batean agertzen dela. Orobat esaten zaigu, Estatuko<br />
Eskola-Kontseiluaren batzorde iraunkorrak berriz, 1999ko apirilaren 20an eginiko batzarrean, 1112/1999<br />
Errege Dekretu egitasmoaren aurrean Txostena eman zuela (4/1999 zenbakiduna).<br />
212
El posterior desarrollo curricular del grado superior por parte de cada Administración<br />
educativa, podría llevar a un desglose de las materias básicas en asignaturas que<br />
podrían diferir sensiblemente de unas Administraciones a otras, tanto en la propia<br />
denominación, como en los contenidos, los tiempos lectivos y el curso en que deba<br />
realizarse. (...) carece de sentido técnico elaborar una norma básica de ese calibre<br />
hasta tanto no se disponga de la normativa autonómica completa sobre el grado<br />
superior, único medio de cumplir con los requisitos de objetividad, equidad y<br />
homogeneidad establecidos para la regulación de las convalidaciones en todo el<br />
Estado.”<br />
Bada, hutsune hori betetzera datorkigu 706/2002 Errege Dekretua. Eta zehazki, zera<br />
xedatzen du 5 art.ak 103 .<br />
“Condiciones para la incorporación de alumnos del grado superior de los antiguos<br />
planes de estudios al grado correspondiente de la nueva ordenación del sistema<br />
educativo. Los alumnos que no habiendo finalizado los estudios del grado superior de<br />
música regulados en el Decreto 2618/1966, de 10 de septiembre, o los<br />
correspondientes al grado superior de la Escuela Superior de Canto, según lo previsto<br />
en la Orden de 23 de octubre de 1970, que opten por continuar sus estudios en el<br />
grado superior de las enseñanzas de música de la nueva ordenación del sistema<br />
educativo, podrán incorporarse a un curso distinto del primero de acuerdo con el nivel<br />
demostrado en la prueba de acceso a dicho plan de estudios y con las equivalencias<br />
académicas establecidas en la presente norma.”<br />
<strong>Musika</strong>-<strong>irakaskuntzen</strong> kasuan aipatu baliokidetzak II. eranskinean ezartzen dira eta<br />
kantu-ikasketenak berriz, IV. eranskinean 104 . Bada, noiztik aurrera izanen dira<br />
eraginkorrak edo sortuko dituzte akademikoki ondorioak baliokidetza horiek? ikasleak<br />
aipatu sarbide-proba gainditu ostean, LOGSE ikasketa-planaren arabera, dagozkion<br />
irakasgaietan matrikulatzen den une beretik. Ikastetxeko zuzendariari dagokio<br />
baliokidetza aitortzea, eta horretarako dagokion hezkuntza-Administrazioak finkatutako<br />
prozedura jarraituko du 105 .<br />
103 706/2002 Errege Dekretuko 5 art.ak azken finean 986/1991 Errege Dekretuko 31.4 art.ko (1112/1999<br />
Errege Dekretuaren aldaketen ostean) aurreikuspen berberak jasoko lituzke, baina gehigarri batekin:<br />
aipatu ikasketen arteko baliokidetza akademikoak 706/2002 Errege Dekretuko eranskinetan finkatzen<br />
direla. Hain zuzen ere, 1998-1999 ikasturteari zegokion Txostenean, Estatuko Eskola-Kontseilua<br />
Gobernuari nahiz hezkuntza-Administrazioei zuzentzen zitzaien gisa honetako arauketa baten beharra<br />
agertuz, honela: “El Consejo Escolar del Estado insta al Gobierno y a las Administraciones educativas a<br />
acometer el desarrollo de los temas pendientes de regulación tras una década de aplicación de la<br />
LOGSE:(...) Convalidaciones de las materias aprobadas en el plan antiguo de cara a los nuevos planes”.<br />
Ikus honetara, “Informe sobre el estado y situación del sistema educativo, curso 1998-1999”, MECD,<br />
Consejo Escolar del Estado, 2000, interneteko helbide honetan: http://www.mec.es/cesces.<br />
104<br />
Ikus 706/2002 Errege Dekretuko 2.2 art. musika-irakaskuntzei dagokienez eta 2.4 art. berriz, kantuikasketei<br />
dagokienez.<br />
213
Halaber, arestian esan bezala, 706/2002 Errege Dekretuko 5 art.ak xedatzen dituen<br />
ukanbeharrak betez ekin ahal izango diote goi-mailako musika-irakaskuntza berriei,<br />
iraungitzear dauden ikasketa-plan zaharrak jarraituz ikasketak amaitzea erabaki<br />
ondoren, 409/2002 Errege Dekretuak ezartzen dituen aparteko probak egiteko aukera<br />
guztiak agortu eta oraindik ikasketa-plan zaharretako goi-mailako titulurik ala<br />
diplomarik eskuratu ez duten ikasleek.<br />
Honetara, 617/1995 Errege Dekretuak 7.1 art.an aurreikusten duen prozedurari jarraiki,<br />
lehenik eta behin 617/1995 Errege Dekretuko 8 art.an arautzen den sarbide-proba<br />
gainditu beharko dute. Ondoren, proba horretan egiaztatutako ezagutzen arabera eta beti<br />
ere 706/2002 Errege Dekretuan taxutzen diren baliokidetza akademikoak aintzat hartuz,<br />
LOGSE ikasketa-planeko lehenengo mailari edo beste bati ekingo diote —jakina, azken<br />
kasuan, maila hori ezarrita balego—.<br />
Bestalde, aipatu beharra dago 706/2002 Errege Dekretuak oinarrizko izaera duela eta<br />
ondorioz, bertan ezartzen diren baliokidetzek irakaskuntza komunak baino ez dituztela<br />
ukitzen: hots, 617/1995 Errege Dekretuak finkatu zituenak goi-mailako musikairakaskuntza<br />
berrientzat. Haatik, kontuan hartzen badugu Autonomia Erkidegoek euren<br />
lurralde esparrurako curriculum espezifikoak onartzeko eskuduntza dutela —beti ere<br />
617/1995 Errege Dekretuak ezarritako aipatu irakaskuntza komunak barneratuz— eta<br />
jadanik zenbait Autonomia Erkidegok ikasketa-plan propioa duela, ikasketa-plan<br />
aniztasun honek gaiari konplexutasun ukitua ematen dio. Eta konplexutasuna areagotu<br />
egiten da orobat, Autonomia Erkidego horiek onartutako berezko curriculumetan<br />
706/2002 Errege Dekretuko eranskinetan agertzen ez diren irakasgaiak azaltzen<br />
direnean, eta ikasle batek eurak baliozkotzea eskatzen duenean, 706/2002 Errege<br />
Dekretuak horretarako aukera ematen baitu 106 .<br />
Nori dagokio irakasgai horiek baliozkotzea? 706/2002 Errege Dekretuak arautzen ez<br />
dituen kasuetan, baliozkotze guztiei trataera homogeneoa emango zaiela bermatzeko<br />
helburuarekin, 706/2002 Errege Dekretuak batzorde baten sorrera aurreikusten du. Eta<br />
105 Ikus 706/2002 Errege Dekretuko 3. art. . Honetara, Valentziako Generalitatean esaterako, 2003ko<br />
otsailaren 10eko Ebazpen baten bitartez (otsailaren 25eko DOGVen argitaratua) onartu zen prozedura<br />
hori; Kataluniako Generalitatean berriz, 2003ko urriaren 7ko Ebazpen baten bitartez (urriaren 20ko<br />
DOGCen argitara emana); edo Murtzian adibidez, 2004ko otsailaren 26ko Agindu baten bitartez<br />
(martxoaren 18ko BORMen argitara emana).<br />
106 Ikus 706/2002 Errege Dekretuko 4.1 art. .<br />
214
hezkuntza sektore-konferentziaren baitan dagoen batzorde horri esleituko dio aipatu<br />
arauen baliozkotzeen arteko homogeneotasuna bermatuko duen irizpide zein ildoak<br />
proposatzeko zeregina, ostera, baliozkotze-taulak egin ahal izateko. Taula horiek<br />
onartzea hezkuntza Ministerioari dagokio eta ondoren, Autonomia Erkidegoek<br />
oinarritzat hartu beharko dituzte ikasketa plan-zaharretako eta berriko ikasketak<br />
baliozkotzerakoan, hala xedatzen baitu 4.2 art.ak.<br />
Hain zuzen ere, 706/2002 Errege Dekretua egitasmo bat baino ez zenean eta Autonomia<br />
Erkidegoei aipatu egitasmoaren edukiaren egokitasunari buruz kontsulta egin<br />
zitzaienean, Kataluniako Autonomia Erkidegoak txosten bat eman zuen, kontrakotasuna<br />
agertuz 4.2 art.an xedatutakoaren aurrean. Aipatu artikulua ezabatu egin behar zela<br />
zeritzon. Izan ere, bere aburuz, Autonomia Erkidegoen eskuduntza da Errege Dekretu<br />
egitasmoaren eranskinean agertzen ez diren irakaskuntzak —euren berezko<br />
curriculumetatik eratortzen direnak, alegia— baliozkotzeko zeregina 107 .<br />
Hartara, 706/2002 Errege Dekretu egitasmoa aztertu ondoren Estatu- Kontseiluak eman<br />
zuen Irizpenean, zera zioen 4.2 art. ri buruz 108 :<br />
“Se observa que se ha producido una oposición por parte de la Generalidad de<br />
Cataluña al artículo 4.2 del proyecto, por considerar que la convalidación de<br />
asignaturas y cursos de la antigua ordenación que no forman parte del Anexo del<br />
proyecto, es competencia de las Comunidades Autónomas.<br />
En este sentido debe destacarse que, como se refleja en el preámbulo del proyecto, éste<br />
circunscribe expresamente las equivalencias académicas a las asignaturas o materias<br />
que forman parte de las «enseñanzas mínimas» establecidas por el Estado (en uso de<br />
las competencias que le son propias). Ninguna duda se ha planteado en lo que se<br />
refiere a la procedencia —también desde la perspectiva de la distribución de<br />
competencias— de que sea el Estado el que establezca las convalidaciones que<br />
afectan a las referidas enseñanzas mínimas.<br />
Las dudas han surgido en relación con la convalidación de asignaturas que no forman<br />
parte de dichas enseñanzas mínimas, toda vez que su configuración corresponde a las<br />
Comunidades Autónomas, en los términos establecidos en el artículo 4 de la LOGSE 109 .<br />
107 Hain zuzen ere, aurreko oin-oharrean aipatu 2003ko urriaren 7ko Ebazpeneko bigarren eranskinean<br />
agertzen dira 63/2001 Dekretuak, Kataluniako Autonomia Erkidegoaren lurralde esparrurako, finkatzen<br />
duen curriculumetik eratortzen diren baliokidetzak. Eta lehenengo eranskinean berriz agertzen dira<br />
617/1995 Errege Dekretuak finkatzen dituen irakaskuntza komunekiko baliokidetzak.<br />
108<br />
Ikus 2002ko martxoaren 14an Estatu-Kontseiluak aho batez eman zuen Irizpena (431/2002 zenbakidun<br />
espedientea).<br />
215
En efecto, el artículo 4.2 del proyecto no pretende alterar (y no podría hacerlo) el<br />
régimen que deriva del aludido artículo 4 de la LOGSE, en el sentido de que a las<br />
Comunidades Autónomas les corresponde fijar las enseñanzas (que forman parte del<br />
currículum) que no constituyan «enseñanzas mínimas».<br />
En realidad, la finalidad del artículo 4.2 parece circunscribirse exclusivamente a<br />
garantizar la homogeneidad mínima indispensable en trance de convalidar asignaturas<br />
y cursos de los planes de estudios establecidos por las Comunidades Autónomas. La<br />
multiplicidad de supuestos y el necesario trasvase ordenado desde los planes de<br />
estudios que se extinguen hacia los nuevos, permiten considerar aceptable el<br />
establecimiento de una Comisión, en el marco de la Conferencia Sectorial de<br />
Educación, de la que formarán parte representantes de las Comunidades Autónomas,<br />
cuya misión consistirá en proponer criterios y directrices que garanticen la<br />
homogeneidad de las convalidaciones, lo que permitirá, entre otros aspectos, una<br />
mayor movilidad de los alumnos por todo el territorio nacional.<br />
Sin embargo, habría que modificar la redacción del citado artículo 4.2., a los efectos<br />
de disponer que la Comisión aprobará las citadas directrices como «criterios<br />
orientativos», excluyendo, por tanto, la aprobación por el Ministerio prevista en la<br />
actual redacción.<br />
Con tal modificación, el artículo 4.2 del proyecto respeta la competencia de las<br />
Administraciones educativas para diseñar —con los límites señalados— sus propios<br />
planes de estudios, a la vez que se les reconoce competencia para acceder o denegar<br />
convalidaciones. Cuestión distinta es que, en trance de realizar dichas<br />
convalidaciones, tomen en consideración los criterios y directrices orientativos<br />
propuestos por la aludida Comisión creada en el marco de la Conferencia Sectorial de<br />
Educación, lo que, como se dice, permitirá la homogeneidad mínima indispensable en<br />
un sistema en sí mismo complejo.”<br />
Dakigun bezala, kasu honetan Estatu-Kontseiluaren Batzorde Iraunkorrari kontsulta<br />
egitea nahitaezkoa den arren, emaniko Irizpena ez da loteslea izanen 110 . Bada,<br />
Gobernuak ez zuen aipatu Irizpena jarraitu eta 706/2002 Errege Dekretuko 4.2 art.<br />
bere horretan argitaratu zen 111 .<br />
109<br />
Gogoan izan, gaur egun 10/2002 Lege Organikoaren 8.3 art.ak taxutzen duela eskuduntzen banaketa<br />
gai honetan.<br />
110<br />
Ikus 3/1980 Lege Organikoa, apirilaren 22koa (apirilaren 25ko BOEn), Estatu-Kontseiluarena, 22.3 eta<br />
2.3 art.ak.<br />
111 Estatu-Kontseiluak Kataluniako Autonomia Erkidegoak ordea ez zuen eskuduntza gatazkarik<br />
jarri.Halaber, zera ohartarazi behar da: Gobernuak ez diola men egiten Estatu-Kontseiluaren Lege<br />
Organikoak 2.6 art.an xedatzen duenari. Izan ere, Gobernuak, Estatu-Kontseiluak iritzi bezala, ez du<br />
aldatzen 706/2002 Errege Dekretuko 4.2 art. ren idazkera, eta modu okerrean, ondoko formula darabil:<br />
“de acuerdo con el Consejo de Estado”.<br />
216
SEIGARREN ATALBURUA<br />
GOI-MAILAKO ARAUBIDE BEREZIKO MUSIKA<br />
IRAKASKUNTZEN TITULUAK ETA LAN-AUKERAK<br />
Lerroon bitartez ekiten diogun atalburu berri honetan, ikergai nagusienetakoa zera<br />
izango da: goi-mailako araubide bereziko musika-irakaskuntzak amaitu ostean, ikasketa<br />
horiek burutu direla egiaztatzen duten titulu ezberdinak (I).<br />
Honetara, lehenik, LOGSE ikasketa-plana abian jartzen denetik aurrera eskuratu ahal<br />
izango diren titulu berrien xehetasunetan sakonduko dugu (I.1); alegia, unibertsitate<br />
lizentziatu-tituluaren baliokideak diren musika-tituluetan (A) eta doktore-tituluan (B),<br />
hain zuzen ere.<br />
Dena den, gogoan izan behar dugu, LOGSE ikasketa-plana indarrean jartzeak baduela<br />
eraginik LOGSE onartu aurreko ikasketa-planen arabera erdietsitako tituluetan: hots,<br />
musikaren kasuan, 1917, 1942 eta 1966ko ikasketa-planen arabera lortutako goimailako<br />
tituluetan; eta kantuari dagokionean berriz, 1970eko ikasketa-planari jarraiki<br />
eskuratutako diplometan. Izan ere, hezkuntza-sistema berria abian dela, aipatu titulu<br />
zein diplomek ondorioak eduki ditzaten —akademikoak, profesionalak ala biak—,<br />
beharrezkoa izanen da LOGSEn araberako tituluekin homologatzea. Bada bigarrenez,<br />
LOGSE aurreko musika zein kantu-ikasketen amaiera egiaztatzen duten goi-mailako<br />
titulu anitzei helduko diegu, zera jorratzeko helburuarekin: hezkuntzari buruzko<br />
ordenamendu juridiko berriak ezarri duen baliokidetza-sistema, aipatu tituluen eta<br />
LOGSE ondorengo goi-mailako tituluen artean (I.2).<br />
Goi-mailako musika-tituluei dagokienez, hirugarren, honakoa izango dugu aztergai:<br />
espainiar hezkuntza-sistemak aitortzen dien balioa, oro har, atzerriko hezkuntza-<br />
217
sistemen arabera lortutako tituluei 1 . Hots, Europar Batasuneko kide-Estatuetako nahiz<br />
Europar Batasunetik at dauden herrialdeetako hezkuntza-sistemei jarraiki eskuratutako<br />
tituluei, zein motatako ondorioak onartzen dizkien espainiar hezkuntza-sistemak:<br />
akademikoak, profesionalak, ala biak (I.3). Eta hori guztia aztertuko dugu, Europar<br />
Batasuna eta Boloniako prozesua zutabe ditugula. Izan ere, ezin dugu ahaztu, espainiar<br />
nahiz kanpoko ikasleen joan-etorria areagotu egin dela, batik bat, Espainia Europar<br />
Batasunean sartu zenetik. Halaber, kontuan hartzekoa da —bederatzigarren atalburuan<br />
ñabarki aztertuko dugun gaia izan arren— Boloniako prozesua abian jarri zenetik, goimailako<br />
tituluen ikuspegi ezberdinak ukitzen dituen araudia, aldakuntzaz betetako epe<br />
berri batean murgilduta dagoela.<br />
Hartara, prozesu horren isla zuzena dugu, besteak beste, unibertsitateek tituluaren<br />
Europar Gehigarria eman ahal izateko prozedura ezartzen duen araua, laugarren eta<br />
azkenik aztertuko duguna, laburki eta —atalburu honetan behintzat— soilik goimailako<br />
musika-tituluei dagokienez (I.4).<br />
Bestalde, atalburu honetako bigarren ikergai nagusia ondokoa izango da: arestian aipatu<br />
titulu guztiek eskain ditzaketen lan-aukerak (II). Hortaz, ikusiko dugun lez, titulu<br />
horiek, zenbait lanbide burutu ahal izateko ezinbesteko baldintza izan ohi ez diren<br />
bezala (II.1), beste lanbide batzuetan ordea, ezinbesteko ukanbehar izan ohi dira (II.2).<br />
I. GOI-MAILAKO MUSIKA-TITULUAK<br />
I.1. Oraingo tituluak: LOGSE ondoren, goi-mailako araubide bereziko musika<strong>irakaskuntzen</strong><br />
amaiera egiaztatzen duten tituluak<br />
Goi-mailako araubide bereziko musika-<strong>irakaskuntzen</strong> curriculumaren oinarrizko<br />
aspektuak ezartzen dituen 617/1995 Errege Dekretuak, aipatu ikasketak hogeita<br />
hamabost espezialitateetan taxutzen dituela ikusi dugu dagoeneko. Bada, espezialitate<br />
bakoitzaren ikasketa-plana osatzen duen curriculuma burutuz, goi-mailako musikairakaskuntzak<br />
gainditzen dituen ikasle orok, eskubidea izanen du ikasitako<br />
1 Espainiatik at dauden hezkuntza-sistemen arabera lortutako tituluen izendegi hau lagungarria izan liteke<br />
gairen aurre hurbilketa baterako: “Glossaire européene de l´education: examens, diplômes et titres”, 1.<br />
alea (2. argitalpena), Eurydice, 2004.<br />
218
espezialitateari dagokion goi-mailako titulua lortzeko. LOGSE ikasketa-planari<br />
jarraiki 2 , goi-mailako lehenengo tituludunak 2005eko promoziokoak izanen dira.<br />
Hain zuzen ere, goi-mailako titulu horri dagokionez, erreboluziotzat har daitekeen<br />
berebiziko urratsa emango du LOGSEk: unibertsitate-lizentziatu tituluaren<br />
baliokidetzat joko du goi-mailako musika-titulua, eta ondorio guztietarako gainera;<br />
hots, akademikoetarako nahiz profesionaletarako (LOGSE 42.3 art.).<br />
Aurrekoari lotuta, halaber, goi-mailako araubide bereziko musika-irakaskuntzak burutu<br />
eta dagokion titulua eskuetan izanik, musika-ikasketetan sakondu nahi duen orori,<br />
LOGSEk bide berri bat urratzeko aukera emango dio: unibertsitatean ikerketan<br />
jardunez, hirugarren zikloko ikasketak burutzekoa, alegia (LOGSE 42.4 art.).<br />
Beraz, laburbilduz, LOGSEk, goi-mailako araubide bereziko musika-<strong>irakaskuntzen</strong><br />
amaiera egiaztatzen duten titulu biok lortzeko aukera eskaintzen du: batetik,<br />
unibertsitate lizentziatu-tituluaren baliokidea den titulua (A); bestetik, doktore-titulua<br />
(B). Ekin diezaiogun aipatu tituluak banan bana aztertzeari.<br />
A) Unibertsitate lizentziatu-tituluaren baliokidea den goi-mailako musika-titulua<br />
LOGSE osteko goi-mailako araubide bereziko musika-<strong>irakaskuntzen</strong> abiapuntua eta<br />
ardatz nagusia arestian aipatu LOGSE 42.3 art. da, eta zera xedatzen du, hitzez hitz:<br />
“Quienes hayan cursado satisfactoriamente el grado superior (...) tendrán derecho al<br />
título superior en la especialidad correspondiente, que será equivalente a todos los<br />
efectos al título de Licenciado Universitario.” 3<br />
2<br />
Bosgarren atalburuan ikusi bezala, Autonomia Erkidego gehienetan 2001-2002 ikasturtean jarri zen<br />
abian aipatu plana.<br />
3 Halaber, LOGSE 42.3 art.ren oihartzuna baino ez den 617/1995 Errege Dekretuko 2 art. ak, zera<br />
xedatzen du:“De acuerdo con lo establecido en el art. 42.3 de la Ley Orgánica 1/1990, de 3 de octubre<br />
quienes hayan superado el grado superior de las enseñanzas de música tendrán derecho al Título<br />
superior de Música, en el que constará la especialidad cursada que será equivalente a todos los efectos<br />
al título de Licenciado Universitario”. Gogoratu ordea, 1986ko apirilean, garai hartan Hezkuntza eta<br />
Zientzien Ministerioaren baitan zegoen Arte-<strong>irakaskuntzen</strong> Zuzendaritza orde Orokorrak [gaur egun<br />
ordea ez da existitzen, 1331/2000 Errege Dekretuak, uztailaren 7koak (uztailaren 8ko BOEn) ezabatu<br />
baitzuen] “Documentos para la reforma de las enseñanzas musicales: Líneas básicas para la reforma<br />
de las enseñanzas musicales” izenburupean, zenbait dokumentu idatzi zuela, musika-<strong>irakaskuntzen</strong><br />
erreformari ekin ahal izateko oinarrizko ildo batzuk ezarriz. Bada, dokumentu horien zazpigarren puntuari<br />
so egiten badiogu —alegia, tituluei eta euren arteko baliokidetzari buruzkoa— ondokoaz ohar gaitezke:<br />
219
Zeintzuk dira baieztapen honen ondorioak?<br />
Batetik, hezkuntzaren historian zeharo berria eta apartekoa den baieztapen honen<br />
bitartez, LOGSEk amaiera emango dio, neurri batean, hezkuntzari buruzko araudi<br />
orokorrak historian zehar izan duen bilakaeran —lehenengo atalburuan ikusi bezala,<br />
funtsean, 1857ko Moyano Legetik hasita 1970eko Hezkuntza Lege Orokorreraino—,<br />
goi-mailako musika-irakaskuntzak, ikasketa unibertsitarioen maila berean koka daitezen<br />
egon den makina bat saiakera antzuri.<br />
Bestetik —eta hauxe da ondoriorik garrantzitsuena—, goi-mailako musikairakaskuntzei<br />
goi-mailako <strong>irakaskuntzen</strong> statusa aitortuko zaie 4 . Hau da, dakigun<br />
bezala, LOGSE onartu eta gero, irakaskuntza artistikoak oro har, eta musikairakaskuntzak<br />
zehazki, aipatu Legeak dakarren hezkuntza-sistema berriaren osagai<br />
bihurtuko dira, araubide bereziko irakaskuntzak izenpean. Ondorioz, musika<strong>irakaskuntzen</strong><br />
maila oro LOGSEk taxutuko duen hezkuntza-sistemaren baitan kokatuta<br />
geratuko da; alegia, unibertsitate-mailakoa ez den sistema baten barruan.<br />
Alabaina, goi-mailako araubide bereziko musika-irakaskuntzak burutuz gero eskuratu<br />
ahal izango diren tituluak, esan dugun legez, unibertsitate-lizentziatu tituluaren<br />
goi-mailako musika irakaskuntzak antolatzeko orduko jarraibideak ez datozela guztiz bat, ikusi dugun<br />
bezala, LOGSEk goi-mailako musika-irakaskuntzak taxutzeko hautatuko duen ereduarekin. Izan ere, zera<br />
esaten zuen aipatu zazpigarren puntuak hitzez hitz: “Al término del primer ciclo del grado superior, se<br />
obtendrá el título de Diplomado en Música, equivalente a todos los efectos al de Diplomado<br />
Universitario, siempre que se haya cursado el tronco común del Bachillerato” (3. atala); berebat, hauxe<br />
zioen: “Al concluir el segundo ciclo del grado superior, se obtendrá el titulo de Licenciado en Música,<br />
equivalente a todos los efectos al de Licenciado Universitario” (4. atala).<br />
4 Bigarren hezkuntza ondorengo edo hirugarren mailako irakaskuntza deiturikoa, unibertsitate-mailako<br />
irakaskuntzak ezezik, beste ikasketa batzuek ere osatzen dute. Bada, ikasketa horiek, hiru taldeotan sailka<br />
litezke: (i) Unibertsitate-mailako tituluen baliokideak diren tituluak lortzeko gaitzen duten ikasketak izan<br />
arren, euren izaera berezia dela-eta, unibertsitateetatik at irakasten direnak: talde honetan leudeke<br />
esaterako, aipatu araubide bereziko goi-mailako irakaskuntza artistikoak —musikan, dantzan, arte<br />
dramatikoan, kultura-ondareen zaintze nahiz zahar berritzean, beiran, diseinuan eta zeramikan—; goimailako<br />
irakaskuntza militarra ere, talde honetakoa da. (ii) Goi-mailako lanbide-heziketa: bigarren<br />
hezkuntza ondorengo titulu bat eskuratzeko aukera ematen du, baina unibertsitate-mailako edozein<br />
tituluren azpitik legoke. Talde honen barruan leudeke esaterako, goi-mailako kirol-teknikarien ikasketak,<br />
goi-mailako lanbide-heziketako goi-mailako teknikari tituluaren baliokidea den titulu bat eskuratzeko<br />
gaitzen baitute. (iii) Legedi berezia duten gainerako irakaskuntza berezituak: sarritan ikasketa pribatuak<br />
izaten dira eta mota ezberdinetako berezko tituluak eskuratzeko gaitzen dute. Titulu horiek ez dira beti<br />
ofizialak izaten (alegia, soilik, hezkuntza Ministerioak baimentzen eta aitortzen dituenean). Bada, titulu<br />
ofizialak eskuratzeko gaitzen duten ikasketen artean, hauek aipa litezke: etxe barruko arkitektura, pilotu<br />
zibilarena, detektibe pribatuarena, diseinua eta moda, harreman publikoak, edo marketinga. Nolanahi ere,<br />
ikasketa hauek, ahal den neurrian, unibertsitate-sistemari atxikitzeko joera dagoela esan daiteke.<br />
220
aliokide izanen dira. Beraz, titulu horiei esker, goi-mailako araubide bereziko musikairakaskuntzek<br />
eskuratuko dute benetako goi-mailako ikasketen kategoria.<br />
Zera azpimarratu beharra dago ordea: paradoxikoa diruen arren, aipatu ikasketak ez<br />
direla unibertsitatean integratuta geratuko. Eta goi-mailakoak badira ere, bakarrik,<br />
unibertsitate-mailako ikasketen parekoak izanen direla.<br />
Hau da, LOGSE ondoren eskura litekeen titulua dela bide, zentzu zabalean, goi-mailako<br />
araubide bereziko musika-irakaskuntzak unibertsitate-mailako ikasketen pare jar litezke<br />
eta nolabait ikasketa unibertsitarioen kutsua dutela esan genezake. Zentzu hertsian<br />
berriz, soilik titulazioaren ikuspegi materialetik jarriko dira goi-mailako araubide<br />
bereziko musika-irakaskuntzak unibertsitate-mailako ikasketen parean, eta bakarbakarrik<br />
ikuspegi horretatik izango dute unibertsitate-ikasketen ukitua.<br />
Berebat, egia da esan dugula, goi-mailako musika-irakaskuntzak burutzeak, ondorio<br />
guztietarako unibertsitate-mailako tituluen baliokideak diren tituluak erdiesteko gaitzen<br />
duela. Aitzitik, ezin dugu baieztatu baliokidetza horrek unibertsitate-tituluen status<br />
berbera aitortzen dienik eremu guztietan goi-mailako musika-tituluei. Ez horixe. Zer<br />
gertatzen da ordea? Bada, zalantza izpirik gabe, LOGSE ondoren, goi-mailako musikatituluak<br />
formari dagokionez unibertsitate-mailako tituluen baliokide izanen direla; eta<br />
materialki edo edukiari dagokionez berriz, unibertsitate-mailako titulu bihurtuko direla.<br />
Aitzitik, inertziagatik unibertsitate-mailako tituluak ez direla dirudi. Izan ere,<br />
unibertsitate-mailako tituluen barruan, bigarren mailakoak bailira agertzen zaizkigu goimailako<br />
musika-tituluak; edo tamalez, ez dira inondik inora agertzen. Hots, behin eta<br />
berriro unibertsitate-legediak ahaztu egin ditu edo alde batera utzi ditu: LOGSE onartu<br />
aurretik 1983ko unibertsitate Legeak eta LOGSE onartu ostean, baita uneotan indarrean<br />
dagoen 2001eko Unibertsitate Legeak ere 5 . Ondorioz, gaur egun, goi-mailako araubide<br />
5 Haatik, ezin genezake berbera baieztatu goi-mailako musika-<strong>irakaskuntzen</strong> antolakuntzari dagozkion<br />
beste aspektu batzuei buruz: hala nola, ikastetxeak ala irakasleak. Izan ere, aurrerago —zazpigarren eta<br />
zortzigarren atalburuetan— ikusi ahal izango dugun lez, kasu hauetan, ikuspegi juridiko formaletik<br />
aukera koherenteena izatea ez letorke bat juridikoki gatazka gutxien sortuko lituzkeen aukera izatearekin.<br />
221
ereziko musika-irakaskuntzak ez dira unibertsitateetan irakasten, eta eurak burutu<br />
ostean lortutako tituluak ez dira ageri unibertsitate-mailako titulu ofizialen katalogoan 6 .<br />
Bada ordea, aipatu katalogoan agertzen den goi-mailako musika-titulurik; hain zuzen<br />
ere, dagoeneko bigarren atalburuan aztertu ditugun unibertsitate-mailako tituluok:<br />
<strong>Musika</strong>-Hezkuntza espezialitatean Maisu izateko diplomatu-titulua; Historia eta<br />
<strong>Musika</strong>-zientzietako lizentziatu-titulua; eta azken titulu honi homologatutako bigarren<br />
zikloko tituluok: bata, Geografian eta Historian lizentziatu-titulua, Musikologiako<br />
espezialitatean (Artearen Historiari dagokion sekzioan); bestea berriz, Filosofia eta<br />
Letretan lizentziatu-titulua, Musikologiako espezialitatean (Artearen Historiari<br />
dagokionez), hain zuzen ere.<br />
Honenbestez, honek adierazten digu, unibertsitate-legediak urratsak eman dituela beste<br />
mota batetako musika-irakaskuntzak, orokorragoak direnak alegia, unibertsitatemunduan<br />
integratuak egon daitezen. Ezen, kasu hauetan —goi-mailako araubide<br />
bereziko musika-irakaskuntzetan ez bezala— inertzia arazorik ez da egon. Hau da,<br />
hasieratik unibertsitate-titulu berri bezala eratu dira eta unibertsitate-titulu diren<br />
heinean, automatikoki, unibertsitate-titulu ofizialen katalogoaren osagai bihurtu dira.<br />
Edo, unibertsitate-titulu ofizialen katalogoko hainbat lizentziaturatan, ikasketa-plan<br />
propioa zuen espezialitatea izaki, eta aipatu unibertsitate-titulu ofizialen katalogoko<br />
beste titulu batzuei homologatu zaizkio. Bada, halaxe egin da, Gobernuak horrela egin<br />
nahi izan duelako, besterik gabe.<br />
6 Ikus 1497/1987 Errege Dekretua, azaroaren 27koa, Estatu osoan ofizialak eta baliozkoak diren<br />
unibertsitate-tituluen ikasketa-planen jarraibide orokor komunak ezartzen dituena (abenduaren 14ko<br />
BOEn). Bada, aipatu Errege Dekretuaren lehenengo xedapen gehigarriak jasotzen duen katalogoak behinbehinekoz<br />
indarrean dirau. Izan ere, 55/2005 Errege Dekretuak, unibertsitate-<strong>irakaskuntzen</strong> egitura<br />
ezartzen duenak eta graduko unibertsitate-ikasketa ofizialak arautzen dituenak, 1497/1987 Errege<br />
Dekretua indargabetzen duen arren, aipatu 55/2005 Errege Dekretuaren lehenengo xedapen gehigarriak<br />
zera dio: “Inscripción de nuevos títulos en el Catálogo de títulos universitarios oficiales 1. El Catálogo<br />
de títulos universitarios oficiales subsiste y se rige por los criterios establecidos en el Real Decreto<br />
1954/1994, de 30 de septiembre, sobre homologación de títulos a los del Catálogo de títulos<br />
universitarios oficiales, creado por el Real Decreto 1497/1987, de 27 de noviembre. 2. Los nuevos títulos<br />
oficiales de Grado establecidos con arreglo a lo dispuesto en este Real Decreto deberán ser inscritos en<br />
el Catálogo de títulos universitarios oficiales. 3. Los actuales títulos del catálogo serán sustituidos<br />
paulatinamente por los nuevos títulos oficiales que se establezcan en aplicación de este Real Decreto. El<br />
proceso de renovación del Catálogo de títulos universitarios oficiales deberá completarse antes del 1 de<br />
octubre de 2007”. Beraz, 1497/1987 Errege Dekretuaren lehenengo xedapen gehigarrira jotzen badugu<br />
eta bertan jasotzen den unibertsitate-titulu ofizialen katalogoari so egiten badiogu, errez konturatuko gara<br />
ez dela bertan ageri araubide bereziko musika-ikasketetan lizentziatu-titulurik.<br />
222
Dena dela, dagoeneko abian den Boloniako prozesuaren eraginez eta bereziki,<br />
Espainiarekin batera prozesu horretan murgilduta dauden Europako beste herrialdeetan,<br />
goi-mailako musika-irakaskuntza berezituak burutuz gero lor daitezkeen tituluak,<br />
formalki, unibertsitate-mailakoak diren heinean, litekeena zera da: oso urrun ez dagoen<br />
etorkizun batean —akaso, 2010 urtetik aurrera— Espainian ere, goi-mailako musikatituluak<br />
formalki unibertsitate-mailako titulu bihurtzea —euren baliokide izan ordez—.<br />
Ondorioz, goi-mailako araubide bereziko musika-irakaskuntzak amaitu ostean lortuko<br />
litzatekeen titulua, unibertsitate-tituluen katalogo ofizialeko osagai izango litzateke eta<br />
goi-mailako araubide bereziko musika-irakaskuntzei, zentzu guztietan, ikasketaunibertsitarioen<br />
statusa aitortuko litzaieke.<br />
Izan ere, legegintzaren ikuspegitik koherenteena eta, duda barik, titulazioaren ikuspuntu<br />
formaletik arazorik gutxien ekarriko lukeen aukera, goi-mailako musika-tituluak<br />
unibertsitate-mailako irakaskuntzari dagokion marko juridiko berean arautzea izango<br />
litzateke. Eta honetarako oztopo juridikorik ez legoke. Haatik, arestian esan dugun<br />
moduan, aipatu unibertsitate-legeek, goi-mailako musika-tituluak unibertsitatesistemaren<br />
osagai gisa esplizituki aintzat ez hartzearen aldeko aukera egin dute.<br />
Bien bitartean, goi-mailako musika-tituluen eta unibertsitate-mailako tituluen arteko<br />
baliokidetza, oraintsu esan bezala, unibertsitate-mailako hezkuntzari ez dagokion lege<br />
batek ezartzen du: LOGSEk alegia 7 . Eta Hortaz, uneotan, ebatzi gabe edo solte geratzen<br />
7 Espainiar Konstituzioko 149.1.30 art.ak Estatuari esleitu zionetik titulu akademiko zein profesionalak<br />
lortu, eman eta homologatzeko eskuduntza esklusiboa, eta Funtzio Publikoari buruzko 30/1984 Legeak,<br />
unibertsitate-mailako titulu ofizialen baliokideak diren hainbat titulu jaso zituenetik, makina batean, arau<br />
bakanen bitartez tituluen arteko baliokidetzak deklaratu izan dira. Eta honen adibide dugu LOGSE 42.3<br />
art.ak egin zuena goi-mailako musika-tituluak, unibertsitate-lizentziatu tituluaren baliokide direla<br />
aldarrikatu zuenean. Baliokidetza hori, gehienetan, maila akademiko ofizial batekiko egin ohi den arren<br />
—goi-mailako musika-tituluaren kasuan egin zen bezala—, badago baliokidetzarik, unibertsitate-mailako<br />
titulu ofizialen katalogoaren osagai den unibertsitate-titulu zehatz batekiko egin dena ere. Dena dela,<br />
1272/2003 Errege Dekretua onartu arte, hezkuntzari buruzko ordenamendu <strong>juridikoa</strong>n ez da arau<br />
orokorrik onartu, goi-mailako tituluak —unibertsitate-mailakoak direnak nahiz ez direnak— unibertsitatemailako<br />
titulu ofizialekiko baliokideak direla aldarrikatu ahal izateko prozedura eta baldintzak arautzen<br />
dituenik. Beraz, LOU 36.2.a) art.ren aurreikuspenak garatuz, Gobernuak 1272/2003 Errege Dekretua,<br />
urriaren 10ekoa (urriaren 24ko BOEn) onartu zuen. Jakina, Errege Dekretu honek ez du ukitzen LOGSEk<br />
aldarrikatu zuen baliokidetza. Eta ez 1272/2003 Errege Dekretuko bigarren xedapen gehigarriak hala<br />
dioelako (izan ere, dagoeneko indarrean dauden baliokidetzei egiten die aipamen); arauzko hierarkia<br />
printzipioarengatik baizik. Nolanahi ere, gogoan izan behar dugu 1272/2003 Errege Dekretuaren<br />
lehenengo azken xedapenak aldatu egiten duela, unibertsitateen, ikastetxeen eta ikasketen Errolda<br />
nazionala arautzen duen abenduaren 5eko 1282/2002 Errege Dekretuaren (abenduaren 20ko BOEn) 1.2<br />
art., d) hizkia gehituaz, honela: “Se modifica el apartado 2 del artículo 1 del Real Decreto 1282/2002, de<br />
5 de diciembre, por el que se regula el Registro nacional de universidades, centros y enseñanzas, que<br />
223
diren formazko aspektu batzuen kariaz, goi-mailako musika-tituluak oraino ez daude<br />
formalki, esplizituki edo de iure unibertsitate-sisteman integraturik eta ondorioz, ez<br />
dute unibertsitate-mailako tituluen status berbera.<br />
Alabaina, zera azpimarratu beharra dago: goi-mailako musika-tituluak materialki,<br />
esplizituki edo de facto, unibertsitate-mailako tituluak direla, euren baliokide diren<br />
heinean. Beraz, edukiari dagokionez, unibertsitate-mailako tituluen balio berbera<br />
dutelako —oraindik unibertsitate-mailako titulu ofizialen katalogoko osagai ez diren<br />
arren—, goi-mailako musika-tituluek, unibertsitate-mailako titulu batek adina gaitasun<br />
akademiko zein profesional aitortuko dute. Ez gehiago eta ez gutxiago, hala behar baitu<br />
izan.<br />
Noski, egia da ere, goi-mailako araubide bereziko musika-<strong>irakaskuntzen</strong> antolakuntzan<br />
ageri dela osagairik, unibertsitate-mailakoa ez dena edo unibertsitate-sistemako<br />
ereduei gerturatzen ez zaiona: hala nola, ikastetxeen antolakuntza eta irakasleak<br />
—jarraian, zazpigarren eta zortzigarren atalburuetan aztertuko ditugunak—. Izan ere,<br />
gaur egun, araubide bereziko musika-irakaskuntza ofizialak burutuz gero lor daitekeen<br />
goi-mailako titulu hori, soilik unibertsitate-mailakoak ez diren ikastetxe batzuetan<br />
eskura daiteke: alegia, goi-mailako musika kontserbatorioetan nahiz baimendutako goimailako<br />
ikastetxe pribatuetan. Eta ikastetxe hauetako irakasleak hain zuzen ere —batik<br />
bat, goi-mailako musika-kontserbatorio publikoetakoa— ez da unibertsitate-mailako<br />
irakasleen kidegoetakoa.<br />
Bada, nahasmendu puntu bat gehituko dio goi-mailako musika-<strong>irakaskuntzen</strong> bilakaera<br />
juridiko normalari, unibertsitate lizentziatu-tituluaren baliokidea den titulu baten eta,<br />
aipatu osagaien arteko bizikidetzak. Honetara, adierazgarriak dira EMBID IRUJOren<br />
hitzok:<br />
queda redactado como sigue: 2. El citado registro estará constituido por cuatro secciones:<br />
a) Universidades. b) Centros y estructuras. c) Enseñanzas. d) Enseñanzas declaradas equivalentes a las<br />
universitarias”. Bada, unibertsitate-mailako <strong>irakaskuntzen</strong> baliokide diren irakaskuntzak aipatu<br />
Erroldaren osagai bihurtzea urrats garrantzitsua izanen da, araubide bereziko goi-mailako musikatituluek,<br />
materialki ezezik formalki ere, unibertsitate-tituluen status berbera izan dezaten.<br />
224
“Ello, además de contradictorio, es, sin duda, perturbador, pues el ordenamiento<br />
ofrece respuestas propias del nivel no universitario para unas enseñanzas a las que el<br />
mismo ordenamiento jurídico recubre, desde variadas perspectivas, de características<br />
semejantes a las universitarias. El resultado de esta suerte de esquizofrenia jurídica no<br />
puede ser otro que el de la insatisfacción del testigo de tal falta de coherencia del<br />
ordenamiento (...)” 8 .<br />
Alabaina, asaldura guztien gainetik, kontrajarritako aspektu horiek guztiek ez diote goimailako<br />
musika-tituluari gaur egun duen balioa kentzen. Ezen, esan bezala,<br />
unibertsitate-lizentziatu titulu baten baliokidea da ondorio guztietarako, eta<br />
unibertsitate-lizentziatu titulu batek adina gaitasun aitortzen du.<br />
Orobat, LOGSE ikasketa-plana abian dela, jarraian onartuko diren lege nahiz<br />
erregelamenduek, aipatu baliokidetza aldarrikapenaren eragina agerian utziaz,<br />
unibertsitate-sistemarekiko hurbiltasun edo unibertsitate kutsu hori sendotu egingo dute<br />
goi-mailako araubide bereziko musika-<strong>irakaskuntzen</strong> antolakuntza akademikoari<br />
dagozkion hainbat osagaietan: esaterako, curriculumaren egitura ziklikoan edo kreditusisteman<br />
—dagoeneko, bosgarren atalburuan, egiaztatzeko parada izan dugun bezala—.<br />
B) Doktore-titulua<br />
Arestian esan dugu, goi-mailako musika-titulua eskuetan izanik, burututako ikasketak<br />
sakonean aztertu gura duen orori, LOGSEk, ibilbide berri bati ekiteko aukera eskainiko<br />
diola. Alegia, LOGSE aurreko ikasketa-planen araberako goi-mailako musika-titulu bat<br />
eskuetan izaki, eta titulu horrek 1994 urtera arte gaitzen ez zuelako, hauta ezin zitekeen<br />
bide berri bat urratzeko aukera emango dio LOGSEk: unibertsitatean hirugarren<br />
zikloko ikasketak burutzekoa, hain zuzen ere.<br />
8 Ikus EMBID IRUJO, A., “Un siglo de legislación musical en España (Y una alternativa para la<br />
organización de las enseñanzas artísticas en su grado superior)”, RAP 153 zk., 2000, 496-497 orritan<br />
aipatua. Eta ildo beretik, adierazgarria da orobat, Aragoiko Autonomia Erkidegoan, 17/2003 Legea,<br />
martxoaren 24koa (apirilaren 15eko BOAn argitara emana), goi-mailako irakaskuntza artistikoak arautzen<br />
dituena. Izan ere, zera dio zioen azalpenean: “Hay que reconocer que esa pervivencia de elementos<br />
propios del sistema universitario con otros del nivel no universitario crea situaciones que no solo son<br />
paradójicas, sino, al tiempo, perturbadoras para un correcto desarrollo de las enseñanzas que tratamos<br />
cuando se pretenden traslados miméticos de las formas organizativas del ordenamiento jurídico general<br />
hacia el propio de las enseñanzas artísticas superiores. No se corresponde, así, la forma de organización<br />
de los centros superiores de enseñanzas artísticas, que es legalmente la propia de los institutos de<br />
enseñanza secundaria, con la que debería ser la más apropiada para los centros que imparten<br />
enseñanzas que conducen a titulaciones semejantes a las universitarias.”<br />
225
Honetara, zera xedatzen du LOGSE 42.4 art.ak, hitzez hitz 9 :<br />
“Las Administraciones educativas fomentarán convenios con las universidades a fin de<br />
facilitar la organización de estudios de tercer ciclo destinados a los titulados<br />
superiores a que se refiere el apartado anterior.”<br />
Berezko curriculuma onartu duen zenbait Autonomia Erkidegok gainera, dagoeneko<br />
aurreikusi du, LOGSE 42.4 art.rekin bat, goi-mailako musika-irakaskuntzak<br />
unibertsitate batean osatu ahal izateko aukera, hirugarren zikloko edozein ikasketa<br />
eginez: hala nola, doktoregoa, masterrak ala gradu ondoko ikastaroak 10 .<br />
Bada, jakin badakigu, gaur egun espainiar hezkuntza-sisteman, doktorego ikasketak<br />
unibertsitateetan burutzen direla. Hortaz, goi-mailako musika-titulu bat izaki eta, aipatu<br />
tituluak aukera ematen duelako, doktorego ikasketei ekin eta aipatu ikasketak burutzen<br />
dituen orok, bete-betean unibertsitate-mailakoa den titulu akademiko ofizial bat<br />
eskuratu ahal izango du: doktore-titulua, alegia. Titulu honek, irakaskuntzarako ezezik,<br />
ikerketan jarduteko ere gaitzen du 11 .<br />
Esan bezala, LOGSE ikasketa-planaren arabera lortutako goi-mailako musika-tituluak,<br />
doktorego ikasketei ekiteko eta doktore-titulua eskuratzeko aukera ematen du. Dena<br />
dela, zera azpimarratu beharra dago: aukera hori ez dela garbiki agertuko, 1983ko<br />
9 Eta goi-mailako musika-<strong>irakaskuntzen</strong> curriculuma eta sarbidea arautzen duen 617/1995 Errege<br />
Dekretuko bigarren xedapen gehigarriak, zera dio: “Según lo previsto en el artículo 42.4 de la Ley<br />
Orgánica 1/1990, de 3 de octubre, las Administraciones educativas fomentarán convenios con las<br />
universidades a fin de facilitar la organización de estudios de tercer ciclo destinados a los titulados<br />
superiores en música”.<br />
10 Honetara, ikus Katalunian, 63/2001 Dekretua, otsailaren 20koa (lehenengo xedapen gehigarria).<br />
Murtzian, azaroaren 22ko Agindua (hirugarren xedapen gehigarria, bigarren puntua); eta Nafarroan,<br />
423/2002 Foru Agindua, abuztuaren 27koa (hirugarren xedapen gehiagarria, hirugarren puntua).<br />
11 Ikus, 778/1998 Errege Dekretua indargabetuz, gradu ondoko unibertsitate-ikasketa ofizialak arautzen<br />
dituen 56/2005 Errege Dekretua, urtarrilaren 21ekoa (urtarrilaren 25eko BOEn), 10.1 art. . Izan ere,<br />
aipatu xedapenak, LOU 34, 37, 38 eta 88.2 art.ekin bat, zera dio hitzez hitz: “El tercer ciclo de los<br />
estudios universitarios tendrá como finalidad la formación avanzada del doctorando en las técnicas de<br />
investigación. Tal formación podrá articularse mediante la organización de cursos, seminarios u otras<br />
actividades dirigidas a la formación investigadora e incluirá la elaboración y presentación de la<br />
correspondiente tesis doctoral, consistente en un trabajo original de investigación. La superación del<br />
ciclo dará derecho a la obtención del título de Doctor, que representa el nivel más elevado en la<br />
educación superior, acredita el más alto rango académico y faculta para la docencia y la investigación,<br />
de acuerdo con la legislación vigente”.<br />
226
Unibertsitate Legea garatzen zuen eta 56/2005 Errege Dekretua onartu arte bizirik<br />
iraungo duen 778/1998 Errege Dekretua onartu arte.<br />
Alegia, LOGSE onartu zenean, hirugarren zikloko ikasketak 185/1985 Errege<br />
Dekretuak arautzen zituen 12 . Bada, LOGSEko 42.3 eta 4 art.en argitan, 185/1985 Errege<br />
Dekretua zentzu zabalean interpretatu beharra zegoen, goi-mailako musika-tituluak,<br />
doktorego ikasketei ekiteko eta doktore-titulua eskuratu ahal izateko gaitzen zuela<br />
ulertzeko. Izan ere, zera xedatzen zuen 185/1985 Errege Dekretuko 1 art. ak:<br />
“Para la obtención del título de Doctor será necesario estar en posesión del título de<br />
Licenciado, Arquitecto o Ingeniero (...).”<br />
Gerora, 185/1985 Errege Dekretuak makina bat aldaketa izanen du, eta aldaketa horiek<br />
guztiak testu bakarrean bilduko dituen arau berri bat onartuko da: 178/1998 Errege<br />
Dekretua, hain zuzen ere. 56/2005 Errege Dekretuak berriki indargabetu duen aipatu<br />
Errege Dekretuari so egiten badiogu beraz, ez dago zalantza izpirik: lizentziatutituluaren<br />
baliokidea den titulu bat duen orok, doktorego ikasketei ekin diezaioke eta<br />
doktore-titulua eskura dezake. Izan ere, zera xedatzen zuen dagoeneko indarrean ez<br />
dagoen 178/1998 Errege Dekretuko 1 art.ak 13 :<br />
“Para la obtención del título de Doctor será necesario estar en posesión de título de<br />
Licenciado, Arquitecto, Ingeniero o equivalente u homologado a ellos (...).”<br />
Alabaina, goi-mailako musika-titulu batek gaitzen duela, LOGSEko 42.4 art.ko<br />
aurreikuspenari jarraiki, hirugarren zikloko ikasketei ekingo dion ikaslerik ez da egongo<br />
1994-1995 ikasturtera arte.<br />
12 Ikus 185/1985 Errege Dekretua, urtarrilaren 23koa (otsailaren 16ko BOEn), doktore-titulua eta gradu<br />
ondoko beste ikasketa batzuk arautzen dituena.<br />
13 Ikus 178/1998 Errege Dekretua, apirilaren 30ekoa (maiatzaren 1eko BOEn argitara emana). Alabaina,<br />
gaur egun, gradu ondoko unibertsitate-ikasketa ofizialak arautzen dituen 56/2005 Errege Dekretuaren<br />
arabera, doktore-titulua eskuratu ahal izateko aurre baldintza, 10.3 art.ak urreikusitakoa betetzea da;<br />
alegia: “El estudiante, una vez obtenido un mínimo de 60 créditos en programas oficiales de Posgrado o<br />
cuando se halle en posesión del título oficial de Máster, podrá solicitar su admisión en el doctorado,<br />
siempre que haya completado un mínimo de 300 créditos en el conjunto de sus estudios universitarios de<br />
Grado y Posgrado”.<br />
227
Zerk eragiten du atzerapena? Bada, galdera honen erantzunaren giltza, 1994an,<br />
Gobernuak onartuko duen 1542/1994 Errege Dekretuan topa dezakegu. Aurrerago<br />
xehetasunez aztertzeko abagunea izango dugun lez, 1542/1994 Errege Dekretuak,<br />
LOGSE aurreko eta ondorengo hainbat musika-tituluren arteko baliokidetza finkatzen<br />
du 14 .<br />
Noski, 1542/1994 Errege Dekretua indarrean sartu baino lehen, LOGSE aurreko musika<br />
ikasketa-planei jarraiki eskuratutako goi-mailako musika-titulurik zuenik, egon,<br />
bazegoen. Haatik, aipatu ikasketa-planekin bat lortutako titulu horiek, unibertsitatelizentziatu<br />
tituluaren baliokide izan arren, baliokidetza hori ez zen efektu guztietarako.<br />
Hots, 1542/1994 Errege Dekretuak ezarriko duen baliokidetza-sistema abian jarri baino<br />
lehen, LOGSE aurreko ikasketa-planen arabera lortutako goi-mailako tituluak,<br />
1194/1982 Errege Dekretuarekin bat, unibertsitate lizentziatu-tituluaren baliokide baino<br />
ez ziren, ondorio profesional zehatz baterako: bakar-bakarrik, Batxilergoan irakatsi ahal<br />
izateko, Auzitegi Gorenak 1992ko ekainaren 19an emaniko Epai batetik ondoriozta<br />
daitekeen legez 15 .<br />
Bada, LOGSE aurreko ikasketa-planen arabera lortutako goi-mailako musika-tituluek ez<br />
zuten gaitzen doktore-titulua lortzeko: hau da, dagokion unibertsitateak antolatutako<br />
ikerketa-programa arrakastaz burutu arren 16 , doktore-titulua eskuratu ahal izateko aldez<br />
aurretik bete beharreko aurre izapiderik ezin zen gainditu, LOGSE aurreko ikasketaplanen<br />
arabera eskuratutako goi-mailako musika-titulu batekin 17 .<br />
14 1542/1994 Errege Dekretua, uztailaren 8koa (abuztuaren 9ko BOEn).<br />
15 Bai 1194/1982 Errege Dekretuaren edukia (maiatzaren 28koa, ekainaren 14ko BOEn argitara emana),<br />
baita Auzitegi Gorenaren 1992ko ekainaren 19ko epaiarena (Azdi. 5352), aurrerago, dagokion atalean,<br />
—atalburu honetako infra I.2— ikusiko dugu.<br />
16Alegia, 185/1985 Errege Dekretuaren arabera, 32 kreditu lortu arren.<br />
17 Hain zuzen ere, 2001eko uztailaren 9an emaniko Epai batean (Azdi. 6903), Auzitegi Gorenak argi eta<br />
garbi azaltzen du, noiztik aurrera sortzen dituen ondorioak, 1542/1994 Errege Dekretuak finkatutako<br />
baliokidetza-sistemak. Eta halaber, zer gerta daitekeen, LOGSE aurreko ikasketa-planen araberako goimailako<br />
musika-titulu bat izaki, eta doktorego-ikastaroak egin arren, doktorego-tesia irakurri ahal izateko,<br />
aldez aurretik bete beharreko izapideei dagokienez (ikus 6. oinarri <strong>juridikoa</strong>):<br />
“El artículo 42.3 de la LOGSE establece que quienes hayan cursado satisfactoriamente el grado superior<br />
de las enseñanzas de música y danza tendrán derecho al título superior en la especialidad<br />
correspondiente, que será equivalente a todos los efectos al título de Licenciado Universitario. Se disipan,<br />
228
1542/1994 Errege Dekretua indarrean sartu eta gero ordea —1994-1995 ikasturtetik<br />
aurrera zehazki—, LOGSE aurreko ikasketa-planen arabera lortutako goi-mailako titulu<br />
bat izanik, doktore-titulua erdiestearren, unibertsitate ezberdinek eskainitako doktoregoprogrametan<br />
matrikulatutako ikasleek, ez dute, oro har, inolako arazorik izanen aipatu<br />
izapideak gainditzeko.<br />
Haatik, aitortu beharra dago, hasera batean, doktoregai berri horien aurrean,<br />
unibertsitate ororen jarrera ez dela berdina izango. Honela, badago arestian aipatu<br />
185/1985 Errege Dekretua zentzu hertsian interpretatuz neurri murriztaileak hartzen<br />
dituen unibertsitaterik. Izan ere, arestian esan dugu, 185/1985 Errege Dekretuak ez<br />
duela aurreikusten —778/1998 Errege Dekretuak ez bezala—, lizentziatu-tituluaren<br />
baliokidea den titulu batek gai dezakeenik doktore-titulua eskuratu ahal izateko.<br />
Jakina, badago ere unibertsitaterik —besteak beste, Madrilgo Autónoma, Complutense,<br />
eta Carlos III unibertsitateak, Bartzelonako unibertsitate Zentrala, Alacanteko<br />
unibertsitatea, Valladolideko unibertsitatea, Valentziako unibertsitate Politeknikoa,<br />
Elcheko Miguel Hernández unibertsitatea, Euskal Herriko Unibertsitatea, UNED, ... —,<br />
1542/1994 Errege Dekretua indarrean sartu ondoren, sail ezberdinek antolatutako<br />
de este modo, las dudas que ofrecía la precedente normativa sobre el alcance de la equiparación de los<br />
estudios de música, al disponerse expresamente y sin excepciones que el título superior de dichas<br />
enseñanzas, obtenido conforme a la LOGSE, se equipara a la licenciatura universitaria «a todos los<br />
efectos», y por ende también a efectos del acceso al tercer ciclo.<br />
Ahora bien, debe matizarse que la equivalencia de titulación que la LOGSE regula en este precepto sólo<br />
se produce directamente —esto es, desde la misma entrada en vigor de la Ley— respecto de quienes hayan<br />
cursado esas enseñanzas de grado superior de música a que se refieren los artículos 39 y ss., pues para<br />
las titulaciones obtenidas con arreglo al antiguo sistema educativo dispone la Disposición Adicional<br />
Cuarta, apartado 7º, que «el Gobierno establecerá las equivalencias de los demás títulos afectados por<br />
esta Ley», habiéndose aprobado dichas equivalencias mediante el Real Decreto 1542/1994, de 8 de julio,<br />
«por el que se establece las equivalencias entre los Títulos de música anteriores a la Ley Orgánica 1/1990,<br />
de 3 de octubre, de Ordenación General del Sistema Educativo, y los establecidos en dicha ley», en cuyo<br />
artículo 1 se declara equivalente a todos los efectos, al título superior de música a que se refiere el<br />
artículo 42-3 LOGSE, el título de profesor superior expedido al amparo del Real Decreto 2618/1966, de<br />
10 de septiembre, que es el ostentado por la recurrente.<br />
Por tanto, la titulación de la actora no podía considerarse equivalente, al tiempo de los hechos, a la<br />
licenciatura universitaria, al no ser aún plenamente aplicable a la misma la previsión legal del artículo<br />
42-3 LOGSE, por no haberse aprobado todavía el régimen de equivalencias de dichos estudios con los que<br />
la LOGSE regula. De esta constatación se desprende la corrección del criterio de la Universidad<br />
demandada en cuanto comunicó a la actora la imposibilidad de obtener, en aquel momento, el<br />
reconocimiento de suficiencia investigadora como trámite previo para la defensa de la tesis doctoral, por<br />
cuanto que el RD 1194/1982, entonces aplicable, establecía —siempre antes de la LOGSE y el RD<br />
1542/1994— una equivalencia de títulos limitada a las enseñanzas medias y no proyectable sobre la<br />
docencia universitaria, sin que esta diferenciación normativa engendrase una discriminación contraria al<br />
artículo 14 de la Constitución, por no ser comparables las situaciones de hecho al venir referidas a<br />
titulaciones obtenidas con arreglo a marcos normativos distintos y por ende de imposible equiparación<br />
apriorística e incondicionada.”<br />
229
doktorego-programetan, goi-mailako musika-titulua duten doktoregai berriei harrera<br />
egiten diena inolako arazorik gabe 18 .<br />
Bestalde, arestian esan dugun bezala, gaur egun, espainiar hezkuntza-sisteman,<br />
doktorego-ikasketak soilik unibertsitatean burutu daitezke eta ondorioz, doktore-gradua,<br />
bakar bakarrik, unibertsitatean eskura liteke 19 . Aitzitik, honek ez du esan nahi,<br />
etorkizunari begira, ikerketa-gune bakarra unibertsitatea izan behar denik.<br />
Hain zuzen ere, ikerketa-gune bezala, Unibertsitateen errolari buruz —Unibertsitate<br />
terminuak, Komisioaren aburuz, besteak beste, “Fachhochschulen”, “Polytechnics” eta<br />
“Grandes Ecoles” deiturikoak goi-mailako ikastetxeak besarkatuko lituzkeelarik— zera<br />
esango du Komisioak, “El papel de las universidades en la Europa del conocimiento”<br />
izenburupean eginiko Komunikazioan 20 :<br />
“La presente Comunicación pretende iniciar un debate sobre el papel de las<br />
universidades en la sociedad y la economía del conocimiento en Europa y sobre las<br />
condiciones en las que podrán desempeñar efectivamente dicho papel. El crecimiento<br />
de la sociedad del conocimiento depende de la producción de nuevos conocimientos, su<br />
18 Ikus TELLEZ, E., “Reflexión en torno a la enseñanza de la música en la Universidad”, Revista<br />
MÚSICA y EDUCACIÓN, 29 zkia., 1997, 25-44 orriak. Halaber, bigarren atalburuan ikusi dugun<br />
bezala, Madrilgo unibertsitate Autonoman esaterako, 1987-1988 ikasturtez geroztik, Historia eta <strong>Musika</strong>-<br />
Zientzietako unibertsitate-mailako ikasketen hirugarren zikloko ikasketak burutu daitezke, 1997an<br />
(urriaren 21eko Ebazpen baten bitartez, azaroaren 15eko BOEn argitara emana), aipatu ikasketak ofizialki<br />
onartu baziren ere. Filosofia eta Letretako Fakultatearen baitan, Soziologia eta Antropologia Sozialeko<br />
Sailak koordinatzen duen Doktorego-programa honi ekin ahal izateko, goi-mailako musika-titulua<br />
edukitzea galdatzen da. Edo Valladolideko unibertsitatean esaterako, espainiar musikari buruz antolatu<br />
ohi den doktorego-ikastaroa egin ahal izateko finkatzen diren hautapen irizpideen artean, zera esaten da:<br />
lehentasuna izanen dutela Musikologian lizentziatu-titulua duten ikasleek, baita araubide bereziko goimailako<br />
musikologiako espezialitatean titulua dutenek ere. Euskal Herriko unibertsitatean eskaintzen den<br />
doktorego-ikastaroari dagokionez, Musikeneren (Euskal Herriko goi-mailako musika-ikastetxearen) eta<br />
Eresbilen (Euskal konpositoreen Artxiboa) lankidetzarekin antolatzen da eta musikologian lizentziatuei<br />
nahiz goi-mailako musika-titulua duten ikasleei bideratuta dago.<br />
19 LOU 38 art.ak, doktoregoa arautzen du, zera xedatuz: “Los estudios de doctorado, conducentes a la<br />
obtención del correspondiente título de carácter oficial y validez en todo el territorio nacional, que tienen<br />
como finalidad la especialización del estudiante en su formación investigadora dentro de un ámbito del<br />
conocimiento científico, técnico, humanístico o artístico, se organizarán y realizarán en la forma que<br />
determinen los Estatutos, de acuerdo con los criterios que para la obtención del título de doctor apruebe<br />
el Gobierno, previo informe del Consejo de Coordinación Universitaria. En todo caso, estos criterios<br />
incluirán el seguimiento y superación de materias de estudio y la elaboración, presentación y aprobación<br />
de un trabajo original de investigación”. Ikus halaber, arestian aipatu 56/2005 Errege Dekretuko III.<br />
Atalburua (10-14 art.ak).<br />
20<br />
Ikus COM (2003) 58 zenbakidun dokumentua, behin-betikoa, Bruselan, 2003ko otsailaren 5ean<br />
eginikoa.<br />
230
transmisión a través de la educación y la formación, su divulgación a través de las<br />
tecnologías de la información y la comunicación y su empleo por medio de nuevos<br />
procedimientos industriales o servicios. Las universidades son únicas en este sentido,<br />
ya que participan en todos estos procesos a través del papel fundamental que<br />
desempeñan en los tres ámbitos siguientes: la investigación y la explotación de sus<br />
resultados, gracias a la cooperación industrial y el aprovechamiento de las ventajas<br />
tecnológicas, la educación y la formación, en particular la formación de los<br />
investigadores, y el desarrollo regional y local, al que pueden contribuir.”<br />
Bada, AECek, zera erantzungo du aipatu Komunikazioaren aurrean, adieraziz, musikairakaskuntza<br />
profesionalak goi-mailako irakaskuntzaren osagai direla, eta ondorioz,<br />
bertan ere ikerketan jardun daitekeela 21 :<br />
“In this document, the Association Européenne des Conservatoires, Académies de<br />
Musique et Musikhochschulen (AEC) responds to the Communication circulated by the<br />
European Commission, which proposes several points of discussion on the future role<br />
of universities in the European context. (…)<br />
IV. A future agenda for institutions for professional music training in Europe The<br />
challenges faced by professional music training institutions in the overall debate on<br />
higher education in Europe can be summarised by the following points:11. Recognition<br />
of professional music training studies at higher education level There are major<br />
differences on how professional music training fits into the national educational<br />
structures in European countries: most institutions are part of the national higher<br />
education systems, either in the university or in other higher education sectors.<br />
However, in some European countries, institutions for professional music training do<br />
not have higher education status, which has serious implications for the recognition of<br />
studies and qualifications in music. EU member states should ensure that professional<br />
music training is part of higher education structures in all European countries,<br />
including possibilities for music studies not only at Bachelor’s level, but also on the<br />
levels of Masters and PhD.”<br />
Halaber, 2003ko maiatzean, Grazen, EUAk (The European University Association),<br />
goi-mailako ikastetxeen II. Konbentzioa ospatuko du, eta bertan, ondokoa erantzungo<br />
dio aipatu Komisioaren Komunikazioari, bere aburuz unibertsitatetzat zer ulertu behar<br />
den adieraziz 22 :<br />
21 Ikus honetara, ondoko dokumentuaren IV ataleko 11. puntua: “Response to the Communication from<br />
the European Commission on “The role of the Universities in the Europe of Knowledge”,<br />
http://www.aecinfo.org interneteko helbidean argitara emana.<br />
22<br />
Erantzuna eskuragarri dago, EUAren web orrian, interneteko helbide honetan: http://www.eua.be/eua.<br />
Ikus erantzunaren II.1 atala.<br />
231
“Universities in Europe. Preliminary Remarks: Defining the term «University»: EUA<br />
uses the term “university” to refer to institutions «with full power to award doctoral<br />
degrees» (cf EUA Articles of Association , Article 2.1). With their “twofold traditional<br />
vocation of research and teaching” (cf. page 3 of the Communication), universities<br />
defined in terms of this integral link form our core constituency. This understanding of<br />
the term “universities” underlies all further comments made. While all higher<br />
educations institutions have an important role in fulfilling some of the processes<br />
essential for creating the European knowledge society, only the universities have a<br />
central role to play in terms of all four of the different but interdependent elements<br />
described in the Communication as being at the centre of the developing European<br />
knowledge society, namely the production of knowledge, its transmission, its<br />
dissemination and its use in technical innovation.”<br />
Alabaina, EUAren erantzun honen aurrean, ELIA-AEC erakundeek ezadostasuna<br />
azalduko dute. Eta, hain zuzen ere, zera du iritzi ELIA-AEC erakundeen<br />
orderazkariak 23 :<br />
“The landscape of higher arts education<br />
Higher arts education is provided in over one thousand schools across Europe<br />
including: specialist academies, such as Conservatoires, or the Ecoles des Beaux-Arts,<br />
Academia di Belli Arti, departments of universities, Hochschulen and Hogescholen,<br />
with or without university status, as well as in private art schools.<br />
This is not a fixed situation anymore: the boundaries of academic and professional<br />
training are increasingly becoming blurred and increasingly arts schools become<br />
universities or acquire university status. Of course there are different profiles and<br />
different levels of excellence. But recent research also revealed that there is no<br />
significant difference whether arts education is delivered in university structures, or<br />
specialist academies.<br />
23 Ikus honetara, Speech ELIA President John Butler at the Convention of European Higher Education<br />
institutes Graz, 29-31 May 2003, on the ELIA-AEC Bologna position paper, interneteko helbide honetan<br />
eskura daitekeena: http:// www.bda.ahk.nl . Izan ere, urte batzuk lehenago baina ildo beretik, ELIA-AEC<br />
erakundeek, Boloniako prozesuaren aurrean euren jarrera azalduz, “Towards a European space for<br />
higher arts education” izenburupean argitara eman zuten dokumentuan (interneteko helbide honetan<br />
eskura daitekeena, ingelesez, frantsesez eta alemanieraz: http://www.aecinfo.org/policy.htm), argi eta<br />
garbi azaltzen zuten goi-mailako irakaskuntza artistikoek gaitasun osoa zutela doktorego-mailan aritzeko.<br />
Honetara, zera zioten hitzez hitz (ikus honetara, aipatu dokumentuaren hirugarren eta bosgarren atalak):<br />
“3. Academic levels. 3.3 We anticipate that discussions on a European space for Higher Education will<br />
extend to the PhD level. We advise governments to recognise that all accredited higher arts education is<br />
eligible to participate fully at this level.<br />
5. Artistic development and research. 5.1 The teaching and learning environment in higher arts education<br />
is based on artistic development and research. In some countries, artistic development in this context is<br />
recognised as a form of research. Artistic development and research taking place in higher arts education<br />
have to be recognised on a level equivalent to all other disciplines of higher education. Dedicated funding<br />
and incentives are needed in order to develop further the research/artistic development dimension in<br />
higher arts education.”<br />
232
What is significant is that a large percentage of our institutions are not what the EUA<br />
defines as a university institution, with “full power to award doctoral degrees” and<br />
their “twofold traditional vocation of research and teaching”. (See EUA paper<br />
Response to the Communication from the Commission – The Role of the Universities in<br />
the Europe of Knowledge page 2), but many of them have the four interdependent<br />
elements – production of knowledge, its transmission, its dissemination and its use in<br />
technical innovation - described as being necessary to play a central role in developing<br />
the European knowledge society. We hope the EUA, the Ministers of Education and the<br />
European Commission recognise the level of these institutions and sees the value of<br />
including them in a ‘united voice’ of Higher Education in the European Area.<br />
Similarly, we hope that the EUA, in the particular challenges it identifies (see EUA<br />
paper Response to the Communication from the Commission – The Role of the<br />
Universities in the Europe of Knowledge page 7 “), also recognises and demonstrates<br />
the importance of research in the arts as it does for the social sciences and<br />
humanities”.<br />
Honenbestez, berriro Espainiara itzuliaz, dagoeneko egiaztatzeko parada izan dugu —<br />
bosgarren atalburuan, alegia— 617/1995 Errege Dekretuaren 6.2 art.ak, juridikoki<br />
zuzena den urrats garrantzitsu bat ematen duela LOGSEk goi-mailako musikairakaskuntzei<br />
aitortutako status ia-unibertsitarioa sendotzeko ibilbidean. Ezen, goimailako<br />
musika-ikastetxeak, unibertsitateekin batera, ikerketa sustatzeko zein burutzeko<br />
zeregina duten eremu gisa onartzen ditu. Hilabete batzuk beranduago gainera, 9/1995<br />
Lege Organikoak lege lerruna aitortuko dio aipatu 617/1995 Errege Dekretuko 6.2<br />
art.ak xedatutakoari, zera dioenean 24 :<br />
“De los centros superiores de enseñanzas artísticas. Los centros superiores de<br />
enseñanzas artísticas fomentarán los programas de investigación en el ámbito de las<br />
disciplinas que les sean propias.”<br />
Jakina, egia da, goi-mailako musika-ikastetxeen antolakuntza aldatzen ez den bitartean<br />
—zazpigarren atalburuan ikusiko dugun moduan—, baita, gai honi hertsiki lotuta<br />
dagoen irakasleen <strong>erregimen</strong>a aldatzen ez bada ere —zortzigarren atalburuan aztertuko<br />
dugun lez—, 617/1995 Errege Dekretuak eta 9/1995 Lege Organikoak xedatutakoa, goimailako<br />
musika-<strong>irakaskuntzen</strong> garapen normalarentzat adoretsua izan arren, asmo<br />
hutsean baino ez dela geratuko 25 . Ezen, ikasketen antolakuntza akademikoari<br />
24 Ikus ikastetxeen parte hartzea, ebaluazioa eta gobernua arautzen duen 9/1995 Lege Organikoa,<br />
azaroaren 20koa (azaroaren 21eko BOEn), laugarren xedapen gehigarria.<br />
25 Nahiz eta, dagoeneko, 1998-1999 ikasturteari zegokion Txostenean, Estatuko Eskola-Kontseiluak<br />
Gobernuari nahiz hezkuntza-Administrazioei, besteak beste, zera gogora arazten zien: “El Consejo<br />
233
dagokionez, goi-mailako araubide bereziko musika-irakaskuntzek unibertsitate-mailako<br />
ikasketen makina bat elementu eskuratu badituzte ere, oro har, goi-mailako musikaikastetxeek,<br />
bigarren hezkuntzako ikastetxeen <strong>erregimen</strong> berbera izaten darraite. Eta<br />
irakasleekin, berdin-berdina gertatzen da.<br />
Hortaz, goi-mailako araubide bereziko musika-<strong>irakaskuntzen</strong> bilakaera erabatekoa izan<br />
dadin, abiapuntu gisa, zera izango da beharrezkoa: Boloniako deklarazioak bultzatzen<br />
duenari jarraiki, goi-mailako musika-irakaskuntzak bi zikloetako egiturara egokitzea —<br />
honek ikastetxeen antolakuntzan zein irakasleen <strong>erregimen</strong>ean eragingo lituzkeen<br />
aldaketekin—, eta ondorioz, bigarren zikloko edo gradu ondoko aipatu ikasketak —edo<br />
egungo doktorego-ikasketak, alegia— antolatzeko ahalmena, goi-mailako musikaikastetxeei<br />
esleitzea 26 .<br />
Bien bitartean, paradoxikoki, goi-mailako musika-ikastetxeen zeregina soilik mugatuko<br />
litzateke unibertsitatean burutuko den ikerketa sustatzera. Izan ere, gaur egun Espainian<br />
dagoen goi-mailako hezkuntza-sistemaren arabera bederen, unibertsitateak bailirateke<br />
ikerketa-gune bakarrak 27 , baita musika-alorrean ere 28 .<br />
Escolar del Estado insta al Gobierno y a las Administraciones educativas a acometer el desarrollo de los<br />
temas pendientes de regulación tras una década de aplicación de la LOGSE: (...) Regulación del tercer<br />
ciclo en los conservatorios”. Ikus “Informe sobre el estado y situación del sistema educativo, curso<br />
1998-1999”, MECD, Consejo Escolar del Estado, 2000, interneteko helbide honetan:<br />
http://www.mec.es/cesces.<br />
26 Ikus honetara, Europako Kontserbatorioen Elkarteak (AEC), 2002 urteko kongresua burutu ostean<br />
(Vilniusen, Lituanian) argitaratutako Txostena (bosgarren atalburuan aipatua).<br />
27 Honetara, zera xedatzen dute LOU ren 39 eta 40 art.ek:<br />
“Artículo 39. La investigación, función de la Universidad.<br />
1. La investigación, fundamento de la docencia, medio para el progreso de la comunidad y soporte de la<br />
transferencia social del conocimiento, constituye una función esencial de las Universidades.<br />
2. Se reconoce y garantiza la libertad de investigación en el ámbito universitario.<br />
3. La Universidad asume, como uno de sus objetivos esenciales, el desarrollo de la investigación<br />
científica, técnica y artística, así como la formación de investigadores, y atenderá tanto a la investigación<br />
básica como a la aplicada.<br />
Artículo 40. La investigación, derecho y deber del profesorado universitario.<br />
1. La investigación es un derecho y un deber del personal docente e investigador de las Universidades, de<br />
acuerdo con los fines generales de la Universidad, y dentro de los límites establecidos por el<br />
ordenamiento jurídico.”<br />
234
Esan bezala ordea, egoera hori paradoxikoa da; eta berebat, zeharo artifizialtzat jo<br />
daiteke ere. Azken finean, goi-mailako araubide bereziko ikastetxeen nahiz irakasleen<br />
egungo <strong>erregimen</strong> ez unibertsitarioak bortxatuta sortzen delako. Hau da, bigarren<br />
atalburuan egiaztatu dugun legez, edukiari dagokionez parekoak diren goi-mailako<br />
musika-irakaskuntzak artifizialki bikoizten dituen hezkuntza-sistema batek eraginda<br />
sortzen den egoera bat baino ez litzateke izango.<br />
Alabaina, ezin dezakegu berbera baieztatu, Europako hainbat herrialdeetan bizi den<br />
egoerari dagokionez. Izan ere, herrialde horietan, unibertsitateek ezezik, goi-mailako<br />
musika-ikastetxeek ere —euren kasa edo unibertsitate batekin lankidetzan jardunez—<br />
eskaintzen dituzten doktorego-ikasketarik badelako. Hauxe da, esaterako, Austrian,<br />
Alemanian, Erresuma Batuan, Estonian, Finlandian, Norvegian, Suedian, Txekiar<br />
Errepublikan, edo Ukrainan jazotzen dena uneotan 29 .<br />
Ikus gai honi buruz, CUETO PÉREZ, M., “Régimen jurídico de la investigación científica: la labor<br />
investigadora en la Universidad, Editorial CEDECS, 2002; eta “Régimen jurídico de la investigación en<br />
la universidad: novedades de la LOU”, Revista de Administración Pública, 161 zkia., 2003. Hain zuzen<br />
ere, azken artikuluan, zera dio egileak: “A nuestro juicio, la LOU es continuista con lo dispuesto en la<br />
LRU, si bien presenta una mayor prolijidad a la hora de regular la investigación en la Universidad, ya<br />
que el Título VII de la Ley se dedica exclusivamente a esta labor, lo cual ya supone un reconocimiento<br />
individualizado que se echaba de menos en la legislación precedente” (487-488 orrietan aipatua).<br />
28 Hau hala dela egiaztatzearren, International Society for Music Education (ISME)ko espainiar sailari<br />
atxikita dagoen SEM-EE erakundearen (Sociedad para la Educación Musical en el Estado Español) web<br />
orriari begirada bat ematea aski da, http://www.musica.rediris.es/sem-ee/invest interneteko helbidean.<br />
Izan ere, bertan argitaratuta agertzen dira, besteak beste, azken urteetan irakurri diren doktorego-tesiak,<br />
burutu diren ikerketa-lanak, eratu diren ikerketa-taldeak, eta abar luze bat.<br />
29<br />
Honatx, taula batean adierazita, aipatu herrialdeetan, zein goi-mailako musika- ikastetxeetan burutu<br />
daitezkeen doktore-ikasketak:<br />
AUSTRIA *University of Music and Dramatic Arts (GRAZ): www.kug.ac.at<br />
(Ondoko unibertsitateekin lankidetzan antolatuta: Geisteswissenschaftlichen Fakultät eta<br />
Naturwissenschaftlichen Fakultät - Karl-Franzens-Universität)<br />
*Universität Mozarteum (SALZBURGO): www.moz.ac.at<br />
(Salzburgoko Unibertsitatearekin lankidetzan antolatuta)<br />
ALEMANIA *Staatliche Hochschule für Musik und Darstellende Kunst Mannheim (MANNHEIM):<br />
www.muho-mannheim.de<br />
ERRESUMA<br />
BATUA<br />
*Guildhall School of Music and Drama (LONDON): www.gsmd.ac.uk<br />
(Londoneko City University rekin lankidetzan antolatuta)<br />
*Royal Academy of Music: www.ram.ac.uk<br />
*Royal College of Music: www.rcm.ac.uk<br />
ESTONIA *Estonian Academy of Music (TALLINN): www.ema.edu.ee<br />
FINLANDIA *Sibelius Academy (HELSINKI): www.siba.fi<br />
NORVEGIA *Norwegian Academy of Music (OSLO): www.nmh.no<br />
235
I.2. Lehengo tituluak: LOGSE aurreko tituluak eta euren baliokidetza, LOGSEk<br />
ezartzen dituen goi-mailako titulazio berriekin<br />
Laugarren atalburuan ikusteko parada izan dugu, oro har, goi-mailako edo amaieratituluak<br />
ez direnei dagokienez, LOGSE ikasketa-plana indarrean jartzeak baduela<br />
eraginik LOGSE onartu aurreko ikasketa-planen arabera erdietsitako titulu horietan.<br />
Izan ere, hezkuntza-sistema berria abian jarri ahala, aipatu tituluek ondorioak eduki<br />
ditzaten —akademikoak, profesionalak ala biak—, beharrezkoa izanen da LOGSEn<br />
araberako tituluekin homologatzea.<br />
Hortaz, atal honetan aztergai izanen dugu, hezkuntzari buruzko ordenamendu juridiko<br />
berriak finkatutako baliokidetza-sistema, tituluon artean: musika zein kantu-ikasketei<br />
dagokienean, LOGSE aurreko ikasketa-planei jarraiki lortutako titulu anitzen 30 eta,<br />
LOGSE ondorengo goi-mailako tituluen artean, hain zuzen ere. Ekin diezaiogun, bada.<br />
SUEDIA *Malmö Academy of Music (MALMÖ): www.mhm.lu.se<br />
(Ondoko ikastetxeekin lankidetzan antolatuta: Theatre school eta Art Academy)<br />
TXEKIAR<br />
ERREPUBLIKA<br />
*Academy of Performing Arts in Prague - Hudebni'Fakulta-Music Faculty (PRAGA):<br />
www.hamu.cz<br />
*Janáček Akademy of Music and Performing Arts (BRNO): www.jamu.cz<br />
UKRAINIA *Ukrainian National Tchaikovsky Academy of Music (KYIV)<br />
*Staatliche <strong>Musika</strong>kademie Odessa (ODESSA)<br />
Ikus honetara, “An overview of Doctoral Courses” izenburua duen txostena. AEC erakundeak, Hagakako<br />
Erret-Kontserbatorioak nahiz Leidengo unibertsitateak eskatuta, 2003 urtean eginiko inkesta baten<br />
arabera bildutako informazioarekin eginiko lan-txosten bat da, eta ez dago argitaraturik. Laburbilduz,<br />
bertatik zera azpimarra liteke:<br />
• Deigarria da, doktorego-ikastaroak, batik bat, Eskandinaviako, Europa ekialdeko nahiz Europa<br />
erdialdeko herrialdeetan dauden goi-mailako musika-ikastetxeetan eskaini ohi direla. Honen<br />
arrazoia izan liteke, aipatu herrialdeetan, musikaren profesionala izateko ikasleek jasotzen duten<br />
heziketaren mailak, “Bachelor” deituriko gradua gainditu eta, haruntzago joan ohi dela.<br />
• Doktorego-ikasketek iraun dezaketen ikasturteen bataz bestekoa, 3-4 urtetakoa da.<br />
• Oro har, aipatu ikasketei ekiteko goi-mailako Master-titulua edukitzea galdatu ohi da.<br />
• Taulan agertzen diren ikastetxe guztien artean, soilik batek darabil ECTS deituriko kreditusistema<br />
—bosgarren atalburuan aztergai izan duguna—: Grazeko University of Music and<br />
Dramatic Arts ek, hain zuzen ere.<br />
Azken ohar bezala, aipatu txostenean zera adierazten da: interneten aroan gauden arren, musikaren<br />
alorrean dauden doktorego ikasketei buruzko informazioa nekez aurki daitekeela sarean. Eta nik<br />
egiaztatzeko parada izan dut, espainiar Estatuan bederen, unibertsitateek eskaini ohi dituzten musika<br />
doktorego ikasketei buruko informazioa topatzeko zailtasunak izan baititut.<br />
236
Baliokidetza-sistemak finkatzea ez ohi da izan lan erraza, eta are gutxiago, afektatu<br />
guztien gustukoa izatea edo euren nahiak asetzea —aurrerago egiaztatzeko parada<br />
izanen dugun bezala, Auzitegi Gorenaren 1998ko urtarrilaren 20ko Epaia aztertzen<br />
dugunean—. Hain zuzen, goi-mailako musika-tituluak direla-eta aztertuko dugun<br />
baliokidetza-sistema, lotuta dago, LOGSE aurreko ikasketa-plan ezberdinetatik —lau<br />
zehazki—, LOGSEk finkatuko duen ikasketa-plan berrira iragateko prozesuari. Zalantza<br />
izpirik gabe beraz, gai konplexua ezezik, gatazkatsua bada ere, kontuan hartuz gero<br />
sarritan zeharo ezberdinak diren ikasketa-plan batzuekin eginen dugula topo. Alegia,<br />
sarrerari, iraupenari, irakasgai kopuruari, euren edukiari, irakasgaien izendapenari..., eta<br />
abarri dagokionez, ezberdinak direnekin 31 .<br />
Bada, LOGSEk agindutakoari jarraiki, baita Espainiar Konstituzioari nahiz LODEri<br />
ere 32 , Gobernuak aipatu baliokidetza-sistema finkatzeari ekin zion, ondoko Errege<br />
30 Dena dela, gogoan izan behar dugu, aipatu 1966ko nahiz 1970eko ikasketa-planak, LOGSE ikasketaplanarekin<br />
batera egongo direla indarrean. Izan ere, 1970eko kantu ikasketa-planeko zenbait diplomen<br />
kasuan —horien artean, kantu-ikasketei amaiera emango liekeen espezialdutako bakarlariarena— 2003-<br />
2004 ikasturtera arte luzatuko da eurak lortzeko aukera; eta 1966ko musika ikasketa-planaren araberako<br />
goi-mailako irakasle- titulu batzuk berriz, 2004-2005 ikasturtera arte eskuratu ahal izango dira.<br />
31 Honetara, zera zioen Estatu-Kontseiluak, 1542/1994 Errege Dekretua egitasmo bat baino ez zenean,<br />
1994ko ekainaren 9an emaniko Irizpenean (418/1994 zenbakidun espedientea): “La Memoria del<br />
proyecto ha llevado a cabo un análisis cuidadoso, del que resultan como criterios principales para<br />
declarar la equiparación los siguientes: exclusión del "diploma elemental"; equivalencia al "título<br />
superior" de los diplomas de capacidad de 1917 y del título de "profesor superior" de 1966; distinción<br />
de situaciones y especialidades en cuanto a los restantes títulos de 1942 y 1966. Estos criterios, que<br />
la propia Memoria califica como resultado de "un equilibrio entre un tratamiento flexible y<br />
generoso para con la disparidad de títulos existentes, y la necesaria objetividad y rigor en la<br />
ponderación de los requisitos previos y la formación global general imputable a las distintas<br />
titulaciones", resultan razonables aun habida cuenta de las dificultades que plantea la<br />
homogeneización de situaciones tan dispares”. . Ikus gai honi buruz, PRIETO ETXANO, E.,<br />
“Equivalencia entre los títulos de música anteriores y posteriores a la LOGSE: enseñanzas medias y<br />
superiores”, RVAP 54 zkia., 1999, 234-240 orretan; baita ondoko lana ere: “Irakaskuntza artistikoak<br />
egungo hezkuntza-sisteman”, RVAP 61 (II) zkia., 2001, 249-317 orrietan.<br />
32 Alegia, LOGSEko laugarren xedapen gehigarriko zazpigarren atalari; Konstituzioko 149.1.30 art.ri; eta<br />
8/1985 Lege Organikoko, lehenengo xedapen gehigarriko 2.c atalari. Hain zuzen, Konstituzioko zein<br />
LODEko xedapen hauen arabera, Estatuari dagokio, Estatu osoan baliozkoak izango diren titulu<br />
akademikoak —alegia, ikasketa ofizialak irakasten dituzten ikastetxeetan eskuratutako ezagutzak<br />
egiaztatzen dituztenak— nahiz profesionalak —profesio bat burutzeko gaitzen dutenak— lortu ahal<br />
izateko, emateko eta homologatzeko baldintzak arautzeko eskuduntza esklusiboa. Izan ere, dakigun<br />
bezala, Konstituzioak hezkuntzaren antolakuntzarentzat funtsezkoa den alderdi bat arautzen du:<br />
deszentralizazio printzipioa, alegia. Aipatu printzipioaren arabera bada, hezkuntzari buruzko eskuduntzak<br />
Estatuaren eta Autonomia Erkidegoen artean banatuko dira eta ondorioz, hezkuntza-Administrazioek<br />
eskuratu ahal izango dituzte, euren eskuduntzen esparruan, hezkuntza-sistema arautzeko eta<br />
administratzeko eskuduntzak. Alabaina, aipatu printzipioak badu salbuespenik: Estatuari erreserbatutako<br />
eskuduntzak ezingo dituzte eskuratu hezkuntza-Administrazioek. Eta hain zuzen ere, Estatuari<br />
erreserbatutako gai horien artean legoke, Estatu osoan baliozkoak izango diren titulu akademikoak nahiz<br />
profesionalak lortu ahal izateko, emateko eta homologatzeko baldintzak arautzeko eskuduntza esklusiboa,<br />
237
Dekretuak onartuz: 1542/1994 Errege Dekretua, LOGSE aurreko eta ondorengo<br />
musika-tituluen arteko baliokidetzak ezartzen dituena (A) 33 ; eta 1120/2000 Errege<br />
Dekretua, Madrilgo goi-mailako kantu-eskolan eginiko ikasketak egiaztatzen dituzten<br />
Diplomen eta LOGSEk ezarritako tituluen arteko baliokidetzak ezartzen dituena (B),<br />
alegia 34 .<br />
Aipatu Errege Dekretu hauen helburua, funtsean, hauxe izango da: aurreko ikasketaplanen<br />
arabera titulu bat lortu zutenak ere, musika-irakaskuntzak hezkuntza-sistema<br />
berriaren osagai bihurtzeak eragindako ondorio baikorren onuradun izan zitezela.<br />
Jarraian beraz, bi Errege Dekretuak banan bana aztertuko ditugu, soilik, LOGSE 42.3<br />
art.ko goi-mailako musika-tituluarekiko, zuzenean nahiz zeharka, finkatu diren<br />
baliokidetzetan erreparatuz —LOGSE osteko gainerako mailetako tituluekiko<br />
baliokidetzei, jadanik laugarren atalburuan ipini baitzaie arreta—.<br />
A) 1542/1994 Errege Dekretua<br />
1542/1994 Errege Dekretuaren 1 art.ak taxutzen du, LOGSE aurreko ikasketa-planen<br />
arabera lortutako amaiera tituluen eta LOGSE 42.3 art.an arautzen den goi-mailako<br />
musika-tituluarekiko baliokidetza-taula, zera xedatuz:<br />
“Se declaran equivalentes, a todos los efectos, al Título superior de Música a que se<br />
refiere el artículo 42.3 de la Ley Orgánica 1/1990, de 3 de octubre, los siguientes<br />
títulos:<br />
a) Título de Profesor y Título profesional, expedido al amparo del Decreto de 15 de<br />
junio de 1942, y Diplomas de Capacidad correspondientes a planes de estudios<br />
anteriores.<br />
baita Konstituzioko 27 art. garatzeko oinarrizko arauak onartzekoa ere. Dena dela, Konstituzio<br />
Auzitegiaren 122/1989 Epaian jasotzen den doktrinaren arabera, zera eduki behar da kontuan: jarduera<br />
profesional bat burutu ahal izateko, titulua edukitzea ezinbesteko baldintza den kasuetan bakarrik izango<br />
dela Estatutaren eskuduntza esklusiboa titulu hori lortu, eman edo homologatzeko baldintzen arauketa.<br />
Aldiz, profesio bat burutzeko ezinbesteko baldintza ez denean titulu ofizial bat edukitzea, Autonomia<br />
Erkidegoek arautu ahal izango dituzte, profesioa egikaritzeko baimena emateari buruzko baldintzak.<br />
33 Gogoratu beharra dago ordea, 1542/1994 Errege Dekretuak ez dituela titulu guztien arteko<br />
baliokidetzak arautzen. Besteak beste, 1966ko ikasketa-plana jarraiki lortutako zenbait Diplomekikoak ez<br />
ditu finkatzen. Honek jakina, legezko hutsunea lekarke. Halaber, euren tituludunei kaltea eragiten die, ez<br />
baitie inolako baliokidetzarik aitortzen, ez ondorio profesionaletarako ez eta akademikoetarako ere.<br />
34 Ikus 1542/1994 Errege Dekretua, uztailaren 9koa (abuztuaren 9ko BOEn) eta 1120/2000 Errege<br />
Dekretua, ekainaren 16koa (uztailaren 5eko BOEn).<br />
238
) Título de Profesor Superior expedido al amparo del Decreto 2618/1966, de 10 de<br />
septiembre.”<br />
Beraz, dagokion musika-espezialitatean 35 , LOGSE osteko goi-mailako musikatituluaren<br />
baliokide dira ondorio profesional zein akademikoetarako, eta hortaz,<br />
unibertsitate-lizentziatu tituluaren baliokide ere, ondorio berberei dagokienez: 1917ko<br />
ikasketa-planeko Gaitasun diploma; 1942ko ikasketa-planeko Irakasle-titulua nahiz<br />
Titulu profesionala; eta, 1966ko ikasketa-planeko goi-mailako Irakasle- titulua zena.<br />
Zer ondoriozta liteke baliokidetza-sistema honetatik?<br />
Bada, lehenik, aurrean duguna, tituluen homologazio bat baino ez litzatekeela izanen;<br />
hots, aipatu titulu guztiei, LOGSE ondorengo goi-mailako musika-tituluaren balio<br />
akademiko berbera aitortzen zaie, baita aipatu tituluari atxikitako ondorio profesionalak<br />
onartu ere.<br />
Halaber, zortzigarren atalburuan xehetasun gehiagorekin ikusi ahal izango dugun lez,<br />
tituludun horiek guztiek, irakasleen funtzio publikoan sartu ahal izango direla, musika<br />
eta eszena-arteetako irakasleen kidegoan ezezik, katedradunen kidegoan ere 36 .<br />
Hirugarren eta azkenik, zalantza izpirik gabe, 1542/1994 Errege Dekretua mesedegarria<br />
izango dela LOGSE aurreko ikasketa-planen arabera amaiera tituluak eskuratu<br />
zituztenentzat. Izan ere, 1542/1994 Errege Dekretuak taxutzen duen baliokidetzasistema<br />
abian jarri baino lehen, LOGSE aurreko ikasketa-planen arabera lortutako<br />
amaiera tituluak, 1194/1982 Errege Dekretuarekin bat 37 , unibertsitate lizentziatu-<br />
35 Hala ezartzen du 1542/1994 Errege Dekretuko lehenengo xedapen gehigarriak. Eta dakigun bezala, goimailako<br />
araubide bereziko musika-<strong>irakaskuntzen</strong> espezialitateak —hogeita hamabost, alegia—,<br />
bosgarren atalburuan aztertu dugun 617/1995 Errege Dekretuak finkatzen ditu.<br />
36 Ikus zehazki, 334/2004 Errege Dekretua, otsailaren 27koa (otsailaren 28ko BOEn), eskolairakaskuntzak<br />
irakasten dituzten irakasleen kidegoetan sartzeko, kidegoen artean gora egiteko edo<br />
promozionatzeko, eta espezialitate berriak eskuratzeko Erregelemendua onartzen duena, 13.g.1) eta<br />
13.h.1) art.ak. Halaber ikus litezke, LOGSEko hamabosgarren xedapen gehigarriko lehenengo atala;<br />
LOCEko hamaikagarren xedapen gehigarriko lehenengo atala, hamabigarren xedapen gehigarriko<br />
bigarren nahiz hirugarren atalak eta 58 art.<br />
37 1194/1982 Errege Dekretua, maiatzaren 28koa, musika-Kontserbatorioek emaniko tituluen baliokidetza<br />
ezartzen zuenaren (1982ko ekainaren 14ko BOEn) artikulu bakarrak zera zioen: “A los efectos de<br />
impartir la docencia de las enseñanzas musicales en Centros públicos y privados, para la que se exija la<br />
239
tituluaren baliokide baino ez ziren, ondorio profesional zehatz baterako: bakar-bakarrik,<br />
Batxilergoan irakatsi ahal izateko. Halaxe ondoriozta daiteke behintzat, Auzitegi<br />
Gorenak 1992ko ekainaren 19an emaniko Epai honetatik, zera dioenean: 38<br />
“Habiéndose de interpretar las normas jurídicas conforme a lo que dispone el art. 3-1,<br />
del vigente Código Civil, «según el sentido propio de sus palabras, en relación con el<br />
contexto, los antecedentes históricos y legislativos, y la realidad social del tiempo en<br />
que han de ser aplicadas, atendiendo fundamentalmente al espíritu y finalidad de<br />
aquéllos»; y, habida cuenta de la reiterada referencia que se hace en la exposición de<br />
motivos y articulado del Real Decreto objeto de interpretación, a los «Profesores de<br />
Bachillerato», Cuerpos de Catedráticos y de Profesores Agregados de Bachillerato,<br />
Plan de Estudios de Bachillerato, con especial cita de normas que se refieren a este<br />
Profesorado; sin mentar para nada a los Cuerpos docentes o Planes de Estudios de la<br />
Universidad, atendiendo al fin que se expresa en dicha norma; es claro, que de la<br />
misma se infiere su sola referencia a la impartición de estudios de bachillerato, nunca<br />
a docencia universitaria. Por lo que la equiparación de títulos que dicho Real Decreto<br />
establece, no alcanza a impartir enseñanzas universitarias como el recurrente<br />
pretende; por lo que careciendo éste de titulación suficiente, fue correctamente<br />
excluido de tomar parte en el concurso de actual referencia”.<br />
Hortaz, tituludun horiek ezin zituzten doktorego ikasketarik egin, ez eta Doktore-titulua<br />
edukitzea galdatzen zen irakas-postu edo kargu akademikorik burutu 39 . Gaur egun<br />
ordea, arestian ikusi bezala, egoera bestelakoa da.<br />
Bestalde, 1542/1994 Errege Dekretuko 2 art. ri egin behar diogu aipamen, bertan<br />
xedatzen baita 1966ko musika ikasketa-planeko maila ertaineko tituluaren —irakasletitulua—<br />
eta LOGSE ondorengo tituluen arteko baliokidetza. Bada, oraintsu ikusi<br />
ditugun tituluak ez bezala, 1966ko ikasketa-planeko irakasle-titulua ez da amaiera titulu<br />
bat. Haatik, 1542/1994 Errege Dekretuko 2 art.ak aitortzen dizkion ondorioen arabera,<br />
titulación académica prevista en los arts. 102, 112 y concordantes de la Ley General de Educación, así<br />
como para el acceso a los Cuerpos docentes correspondientes, se declaran equiparados al título de<br />
Licenciado Universitario los títulos de Profesor Superior a que se refiere el art. 10, d), del Decreto<br />
2618/1966, de 10 de septiembre, sobre Reglamentación General de los Conservatorios de Música, los<br />
títulos profesionales de la especialidad correspondiente expedidos por estos mismos Centros según el<br />
Decreto de 15 de junio de 1942 («Boletín Oficial del Estado» de 4 de julio), y los Diplomas de Capacidad<br />
correspondientes a Planes de Estudios anteriores”. Hain zuzen ere, 1970eko Hezkuntza Lege<br />
Orokorreko 102.b) eta 112 art.ek galdatzen zuten gutxieneko titulazioa, lizentziatu-tituluarena baino ez<br />
zen. Azkenik, zera hartu behar da kontuan: unibertsitate-lizentziatu tituluarekiko baliokidetza soilik<br />
ondorio profesionaletarako denez, eta ondorioz, titulua unibertsitate-mailakoa ez denez, aipatu titulua<br />
lortu, eman eta homologatzeko baldintzak, 1564/1982 Errege Dekretuak, ekainaren 18koak (uztailaren<br />
17ko BOEn) arautzen dituenak izango direla.<br />
38 Ikus Auzitegi Gorenaren 1992ko ekainaren 19ko Epaia, bigarren oinarri <strong>juridikoa</strong> (Azdi. 5352).<br />
39<br />
Honetara, ikus esaterako, garai hartan indarrean zegoen 1983ko Unibertsitate Legeko 18, 21 eta 36-38<br />
art.ak.<br />
240
arestian aipatu tituluak bezalaxe, zuzenean lizentziatu-tituluaren baliokidea izanen da,<br />
eta zeharka berriz, LOGSEko 42.3 art.an arautzen den goi-mailako musika-tituluaren<br />
baliokidea ere izango litzateke, zera xedatzen baitu:<br />
“El título de Profesor, expedido al amparo del Decreto 2618/1966, de 10 de<br />
septiembre, se declara equivalente, únicamente a efectos de la impartición de las<br />
enseñanzas de música en los grados elemental y medio en centros públicos o privados,<br />
a las titulaciones a que se refiere el artículo 39.3 de la Ley Orgánica 1/1990, de 3 de<br />
octubre, sin perjuicio de lo que se regule en relación con las materias pedagógicas<br />
necesarias para ejercer la docencia a que hace referencia dicho artículo.” 40<br />
Jakina, onartzen zaizkion ondorioak soilik profesionalak izateaz gain, mugatuak dira<br />
ere. Ezen, printzipioz, 1966ko ikasketa-planeko irakasle-tituluak, bakarrik ikastetxe<br />
publikoetan zein pribatuetan, oinarrizko mailako eta maila ertaineko musikairakaskuntzak<br />
irakasteko gaituko lukeelako.<br />
Eta printzipioz halaxe da; baina honakoa aipatzeari utzi gabe: 1966ko ikasketa-planeko<br />
irakasle-titulua dutenek, 1542/1994 Errege Dekretuak aitortutako ondorioak direla-eta,<br />
irakasleen funtzio publikoan sartu ahal izango direla, musika eta eszena-arteetako<br />
irakasleen kidegoan 41 . Bada, hain zuzen, kidego honetako musika-irakasleek, aipatu<br />
oinarrizko maila nahiz maila ertaina ezezik, LOGSEko hamalaugarren xedapen<br />
gehigarriko aurreikuspenekin bat, salbuespenez, goi-mailako musika-irakaskuntzak ere<br />
irakatsi ahal izango dituzte 42 .<br />
40 Gogan izan, LOCE ondoren, LOGSEko 39.3 art. indargabeturik dagoela. Beraz, bere ordez, ikus<br />
LOCEn hamabigarren xedapen gehigarriko hirugarren atala eta 58 art., baita 334/2004 Errege Dekretua<br />
ere.<br />
41 Alegia, 334/2004 Errege Dekretuko 13.h.1) art.ak zera xedatzen du: “(...) quienes aspiren a participar<br />
en los procedimientos selectivos regulados en este título deberán reunir los requisitos específicos<br />
siguientes: Cuerpo de Profesores de Música y de Artes Escénicas: 1º Estar en posesión del título de<br />
Doctor, Licenciado, Ingeniero, Arquitecto o equivalente a efectos de docencia”. Ikus halaber, LOCEko<br />
hamabigarren xedapen gehigarriko bigarren nahiz hirugarren atalak eta LOGSEko hamabosgarren<br />
xedapen gehigarriko lehenengo atala.<br />
42 LOGSEko hamalaugarren xedapen gehigarriko lehenengo ataleko a) hizkiak zera dio: “Los<br />
funcionarios que impartan las enseñanzas de música y artes escénicas pertenecerán a los siguientes<br />
cuerpos docentes: Cuerpo de Profesores de Música y Artes Escénicas, que impartirán, de acuerdo con<br />
sus especialidades, las enseñanzas correspondientes a los grados elemental y medio de música (...) y,<br />
excepcionalmente, aquellas materias de grado superior de música (...) que se determinen”.<br />
241
Honenbestez, LOGSE aurreko ikasketa-planetako amaiera tituluekin gertatzen den<br />
moduan, nabarmena da 1542/1994 Errege Dekretuak mesede egiten diela, 1966ko<br />
ikasketa-planaren araberako irakasle-tituluaren jabe zirenei ere. Noski, baldin eta<br />
alderantzen ditugun, LOGSEn araberako maila ertaineko titulua —edo titulu<br />
profesionala deiturikoa— eskuratuko dutenekin. Izan ere, 1542/1994 Errege<br />
Dekretuaren bitartez Gobernuak erabakiko du, 1966ko ikasketa-planeko aipatu<br />
tituludunei, LOGSE aurreko statusa mantentzea —era honetara, 1966ko ikasketaplanak<br />
jadanik aitortzen zizkien eskubideak errespetatuz—; eta ez ordea, LOGSE<br />
araberako maila-ertaineko tituludunei espresuki parekatzea 43 .<br />
Hain zuzen ere, gai honi buruz mintzatzen da Auzitegi Gorenaren 1998ko urtarrilaren<br />
20ko Epaia —araubide bereziko musika-irakaskuntzei buruz topa daitekeen<br />
jurisprudentzia laburrean—, auzi-jartzaileek helegindako 1542/1994 Errege<br />
Dekretuaren 1 art.ak xedatutakoa berretsiz. Ikus dezagun beraz, zer nolako argudioak<br />
ematen dituen Auzitegi Gorenak, helegileek alegatutako nagusikeriarik ez eta<br />
berdintasun printzipioaren urrapenik ere ez dagoela arrazoitzeko 44 :<br />
“Cuando se trata de establecer la correspondencia de los títulos obtenidos en los<br />
sistemas anteriores a la LOGSE, con los en ella creados, ante la coexistencia de tres<br />
planes de estudios, disímiles en cuanto al acceso, duración, intensidad e incluso<br />
nomenclatura, cuales eran los de 1917, 1942 y 1966, el legislador se encontraba,<br />
respecto del título de Profesor de 1966 -como se señala en la Memoria Justificativa del<br />
Proyecto de Real decreto impugnado-, con las siguientes circunstancias: 1.º) que era<br />
diferente, tanto a nivel legal como de formación adquirida, con el de Profesor Superior<br />
de 1966, lo que hacía improcedente y carente de justificación que se equipararan,<br />
43 Hala egin izan balu, soilik ondorio akademikoak izango lituzkeelako. Alegia, dagoeneko laugarren<br />
atalburuan ikusi dugu, LOGSEn araberako maila ertaineko tituluari LOGSEk ez dizkiola ondorio<br />
profesionalik aitortzen; soilik akademikoak (ikus 986/1991 Errege Dekretuko III. Eranskina). Dena den,<br />
orobat ikusi dugu, zenbait hezkuntza-Administraziok ondorio profesionalak aitortu dizkiola aipatu<br />
tituluari, musika-eskoletan irakatsi ahal izateko bada ere.<br />
44 Ikus Auzitegi Gorenaren 1998ko urtarrilaren 20ko Epaia (Azdi. 910), hirugarren eta laugarren oinarri<br />
<strong>juridikoa</strong>k. 1994ko urriaren 4an, musika-kontserbatorioetako 2251 tituludunen izenean, 1542/1994 Errege<br />
Dekretuaren 1 art.ren aurka, Administrazioarekiko helegite kontentziosoa jarri zen. Helegileen xedea<br />
honakoa zen: ondorio guztietarako, LOGSE 42.3 art.ko tituluarekiko baliokidea izan zedila 1966ko<br />
ikasketa-planeko irakasle-titulua; eta ez ordea, soilik ondorio profesional mugatu batzuetarako,<br />
1542/1994 Errege Dekretuaren 2 art.ak xedatuko duenarekin bat. Bada, auzi-jartzaileek, jarritako<br />
helegitearen arrazoi bezala, zera alegatuko dute: 1542/1994 Errege Dekretuko 1 art.ak xedatzen duenari<br />
dagokionez, nagusikeria egoteaz gain, berdintasun printzipioa urratzen dela ere, eta ondorioz, baztertu<br />
egin zaiela. Ezen, euren aburuz, 1942ko ikasketa-planaren araberako titulu profesionalaren aldean,<br />
1966ko ikasketa-planari jarraiki lortutako irakasle-tituluak gehiago trebatzen du, bai ikasketamailarengatik<br />
baita gainditu beharreko irakasgai kopurua aintzat hartuz ere. Aipatu Auzitegi Gorenaren<br />
Epaiaren iruzkina ondoko lanean ikus liteke: PRIETO ETXANO, E., “Equivalencia entre los títulos de<br />
música anteriores y posteriores a la LOGSE: enseñanzas medias y superiores”, RVAP 54 zkia., 1999.<br />
242
dándole a ambos la de Título Superior LOGSE; 2.º) al Profesor Superior de 1966 no<br />
podía subírsele a la categoría de Doctor Universitario, al haberse pronunciado en<br />
contra de ello la Sentencia de esta Sala de 3 enero 1992 45 , dictada en recurso<br />
extraordinario de apelación en interés de la Ley; y 3.º) no se podía desconocer el<br />
derecho que atribuía el título de Profesor de 1966, que desde su creación ha habilitado<br />
para la docencia en grado elemental o medio, y a opositar al Cuerpo de Profesores de<br />
Música de Conservatorios Públicos 46 .<br />
Ante esta perspectiva, se opta: a) por una parte, habilitar al título de Profesor de 1966<br />
tanto para impartir el grado elemental y medio de las enseñanzas de música, como<br />
para acceder a la función pública docente en el Cuerpo de Profesores de Música y<br />
Artes Escénicas, es decir, mantener el «status pre LOGSE», utilizando para ello la<br />
cobertura de «titulación equivalente a efectos de docencia», establecida en el artículo<br />
39.3 de la LOGSE; y b) por otra, no establecer una equivalencia expresa con el Título<br />
Profesional LOGSE.<br />
De esta forma se respetan derechos adquiridos y legítimas expectativas de lograr<br />
mejorar en su carrera musical, y se les coloca estatutariamente por debajo de los<br />
Profesores Superiores de 1966, cual ocurría anteriormente, al ser este último el título<br />
terminal en el referido Plan. No puede hablarse, por tanto, de arbitrariedad, al ser la<br />
solución razonable y ajustada a los derechos que hasta ese momento poseían.<br />
Los actores se sienten discriminados respecto de los que ostentan el Título Profesional<br />
del Plan de 1942, a los que el Real Decreto impugnado los equipara al Título Superior<br />
de Música. Invocan una mayor preparación que éstos, tanto por nivel de estudios,<br />
como por número de asignaturas.<br />
45 Hain zuzen ere, zera esaten zuen Auzitegi Gorenak, 1992ko urtarrilaren 3ko Epaiko hirugarren oinarri<br />
<strong>juridikoa</strong>n (Azdi. 1): “El título de Doctor para el cual se exigen unas pruebas una vez obtenido el título<br />
de licenciado consistentes en superar un programa y la elaboración de una tesis (Real Decreto<br />
185/1985, de 23 de enero; BOE de 16 de febrero ), no puede equipararse a los títulos expedidos por<br />
los Conservatorios Superiores de Música en su grado máximo, aunque éste habilite para el ejercicio de<br />
una función docente que para los restantes profesores se exige el título de Doctor; sin que la igualdad en<br />
la cuantía de las Tasas devengadas para uno y para otro título sea transcendente, pues la finalidad<br />
presupuestaria que contempla la norma fiscal no guarda relación alguna con la naturaleza de uno y<br />
otro título académico”. Haatik, Auzitegi Gorenak aipatzen dituen tasei dagokinez, zera ondoriozta liteke<br />
2618/1966 Dekretuko 15 art.tik: goi-mailako musika-irakasle titulua unibertsitate-doktore tituluaren<br />
baliokidea izango litzatekeela; musika irakasle-titulua unibertsitate-lizentziatu tituluaren baliokidea; eta<br />
musika-tresna jole zein abeslari-diplomak berriz, merkataritzako peritoaren nahiz lehenengo hezkuntzako<br />
maisuaren baliokidea izango liratekeela.<br />
46 Alegia, 2618/1966 Dekretuko 14 art.ak ezartzen du, irakasle-titulua derrigorrezkoa izango dela:<br />
ikastetxe publiko zein pribatuetan musika irakasteko, oinarrizko mailako musika-kontserbatorioetako<br />
irakasle izateko, baita musika-kontserbatorio profesionaletako nahiz goi-mailakoetako auxiliarra izateko<br />
ere. Gerora, LOGSEko hamalaugarren xedapen gehigarriko lehenengo atalak zera ezarriko du: “Los<br />
funcionarios pertenecientes al cuerpo de Profesores Auxiliares de Conservatorios de Música,<br />
Declamación y Escuela Superior de Canto se integran en el cuerpo de Profesores de Música y Artes<br />
Escénicas”, eta beraz: “impartirán, de acuerdo con sus especialidades, las enseñanzas correspondientes<br />
a los grados elemental y medio de música (...) y, excepcionalmente, aquellas materias de grado superior<br />
de música (...) que se determinen”. Hain zuzen ere, 1542/1994 Errege Dekretuko 2 art.ak aitortuko dien<br />
baliokidetzak, horretarako gaituko ditu.<br />
243
Partiendo de lo razonado en el fundamento anterior, en el que hemos expuesto la<br />
justeza de la equivalencia del título que se les atribuye con el que poseían, reconocer<br />
la pretensión de los actores, sería tanto como mejorar su situación automáticamente,<br />
por el simple hecho del cambio de sistema educativo, lo que indudablemente no sería<br />
congruente con el principio de mérito que debe presidir la jerarquía de títulos.<br />
Cabría oponer, que tal lesión se produce en referencia al Título Profesional de 1942.<br />
Sin embargo, ello no es así, porque, a parte de que podría decirse que la igualdad no<br />
es aplicable en la ilegalidad, hay un dato que hace quebrar el paralelismo entre los<br />
términos enfrentados: el Título Profesional de 1942, junto con el Diploma de<br />
Capacidad de 1917 y el Título de Profesor Superior de 1966, constituyen, a diferencia<br />
de lo que ocurre con el Título de Profesor de 1966, el nivel último o título terminal de<br />
sus respectivos Planes de estudio; lo que comporta, al margen del mayor o menor<br />
número de asignaturas de cada uno de ellos, la plenitud de conocimientos en cada<br />
instante. Lógica consecuencia es que les corresponda el máximo nivel de titulación en<br />
el sistema que se instaura en la LOGSE; esto es, el Título Superior de Música, a que se<br />
refiere su artículo 42.3.<br />
Lo anterior no se contradice con el hecho de que en el Plan de 1942 hubiera un título<br />
superior al de Profesional, esto es, el de Profesor 47 ; y no lo contradice, porque, como<br />
se indica en la memoria «tanto en su concepción inicial como en su desarrollo ulterior,<br />
en los dos años que constituyeron el soporte temporal del título de Profesor, se<br />
cursaba una única asignatura en cada curso, la de la especialidad correspondiente,<br />
con lo que se configuró como un "virtuosismo" en piano o violín (y así ha sido<br />
coloquialmente conocido), lo que le ubicaba más en un master o postgrado de<br />
perfeccionamiento en el dominio técnico del instrumento que en un plan de estudios<br />
integral en que tuviesen cabida otras asignaturas formativas; igual planteamiento es<br />
predicable en las especialidades de dirección de orquesta, musicología, canto<br />
gregoriano, rítmica y paleología»”.<br />
B) 1120/2000 Errege Dekretua<br />
1542/1994 Errege Dekretua onartu zenean, aipatu arauak bazuen hutsunerik. Alegia,<br />
lehenengo atalburuan ikusi bezala, etorkizunean opera-abeslari bezala jardun nahi<br />
zutenei heziketa espezialdu bat emateko xedearekin, 313/1970 Dekretuaren bitartez<br />
Madrilen goi-mailako Kantu-Eskola eratu zen. Madrilgo goi-mailako Kantu-Eskola<br />
eratu aurretik ordea, kantu-ikasketak musika- kontserbatorioetan egin ohi ziren,<br />
musika-<strong>irakaskuntzen</strong>tzat onartutako ikasketa-plan ezberdinen arabera. Bada, aipatu<br />
Kantu-Eskola eratu zuen 313/1970 Dekretuaren aurreikuspenei jarraiki eta 1970eko<br />
urriaren 23ko Aginduaren bitartez, ikasketa-plan espezifiko bat jarriko da abian kantuikasketak<br />
burutzeko —jakina, nahi zuenak, musika-irakaskuntza planen arabera kantuikasketak<br />
egin ahal izateko aukera baztertu gabe—.<br />
47 1194/1982 Errege Dekretuak ez zion aipamenik egiten titulu honi; 1542/1994 Errege Dekretuak bai<br />
ordea, titulu profesionalaren status berbera onartuz gainera.<br />
244
Honenbestez, 1542/1994 Errege Dekretuaren aipatu hutsuneen artean, 1970eko kantu<br />
ikasketa-planeko bakarlari-diploma zegoen; hots, espezialdutako kantu-ikasketei<br />
amaiera emango liekeen titulua. Bada, hutsune hori bete egin behar zen, hezkuntzasistema<br />
berriari egokituz, aipatu tituludunen egoera normalizatzeko 48 . Eta horixe eginen<br />
du 1120/2000 Errege Dekretuak, 1 art.an zera xedatuz:<br />
“Equivalencia del Diploma superior de Especialización para Solistas. Se declara<br />
equivalente, a todos los efectos, al título superior de Música, en la especialidad de<br />
Canto, a que se refiere el artículo 42.3 de la Ley Orgánica 1/1990, de 3 de octubre, el<br />
Diploma superior de Especialización para Solistas, expedido al amparo del Decreto<br />
313/1970, de 29 de enero.”<br />
Halaber, 1542/1994 Errege Dekretuak aurreikusten ez zituen tituluen artean, 1970eko<br />
kantu ikasketa-planeko opera abeslari-diploma zegoen. Eta hutsune hori berriz,<br />
1120/2000 Errege Dekretuko 2 art.ak beteko du, honela:<br />
“Equivalencia del Diploma de Cantante de Opera. El Diploma de Cantante de Opera,<br />
expedido al amparo del Decreto 313/1970, de 29 de enero, se declara equivalente,<br />
únicamente a efectos de la impartición de la docencia de las enseñanzas de música en<br />
los grados elemental y medio en centros públicos o privados autorizados, a las<br />
titulaciones a las que se refiere el artículo 39.3 de la LOGSE, sin perjuicio de lo que se<br />
regule en relación con las materias pedagógicas necesarias para ejercer la docencia a<br />
que hace referencia el citado artículo”.<br />
Hortaz, aipatu bi xedapenek arautzen dutenari dagokionez, jadanik aztertzeko parada<br />
izan dugun 1542/1994 Errege Dekretuaren 1. eta 2. artikuluetatik ateratako ondorio<br />
berberak errepikatu beharko genituzke.<br />
I.3. Espainiatik at lortutako musika-tituluen balioa<br />
Espainiar Estatua Europar Batasunean sartu ahala, hezkuntza <strong>arloa</strong>ri dagokionean, goimailako<br />
irakaskuntza ukituko duten zenbait politika komunitario aintzat hartzea<br />
48 Honetara, hain zuzen ere, Estatu-Kontseiluak, 1999ko irailaren 30ean emaniko Irizpenean (2555/1999<br />
zenbakidun espedientea), zera zioen: “Se afirma en la Memoria justificativa que la Escuela Superior de<br />
Canto de Madrid, creada al amparo del Decreto 313/1970, de 29 de enero, ha venido expidiendo<br />
regularmente los correspondientes diplomas establecidos de acuerdo con el Decreto fundacional. Dada<br />
la falta de las disposiciones legales correspondientes, dichos diplomas, indicativos de la cualificación<br />
profesional de sus titulares, no fueron tenidos en consideración a efectos de establecer homologaciones<br />
con respecto al resto de las titulaciones existentes con relación a las enseñanzas musicales. El proyecto<br />
tiene como objetivo normalizar dicha situación y reconocer así la validez académica oficial de los<br />
estudios cursados en la Escuela Superior de Canto de Madrid, estableciendo las equivalencias entre los<br />
mencionados diplomas y los títulos de música establecidos en la LOGSE”.<br />
245
derrigorrezkoa izango da; funtsean hauexek: hezkuntza politika eta pertsonen joanetorrietarako<br />
askatasuna. Bada, atal honetan, lehenik eta behin, zera aztertuko dugu:<br />
aipatu politiken elkar ekintzak nola eragiten duen goi-mailako musika-tituluetan. Hau<br />
da, ikergai izanen dugu, Europar Batasuneko kide-Estatu batetako hezkuntza-sistemari<br />
jarraiki, hiritar komunitario batek lortutako musika-tituluak, zein balio izango duen<br />
espainiar hezkuntza-sistemaren ikuspegitik. Edo beste era batetan esanda: zer nolako<br />
ondorioak aitortzen dizkion espainiar hezkuntza-sistemak musika-titulu horri (A).<br />
Bestalde, arestian aipatu Europar Batasuneko hezkuntza politikaren kariz, ikasle<br />
komunitarioen joan-etorria izugarri areagotu bada azken hamarkadan, Europar<br />
Batasunekoak ez diren atzerriko ikasleen mugimendua ere asko hazi da. Beraz,<br />
bigarren, zera aztertuko dugu: Europar Batasunean eta Europar Batasunetik at dauden<br />
herrialdeetako hezkuntza-sistemen arabera eskuratutako musika-tituluei, espainiar<br />
hezkuntza-sistemak zein ondorio aitortzen dizkien: akademikoak, profesionalak ala<br />
biak (B).<br />
A) Europar Batasunean lortutako tituluen onarpen profesionala<br />
Dakigun bezala, Europar Batasunean, goi-mailako irakaskuntzan eragina duten politika<br />
bakarrak ez dira hezkuntzari buruzkoak 49 . Alegia, gaiaren lehen hurbilketa batean eta<br />
beti ere azaletik eginiko interpretazio baten arabera, badirudi goi-mailako irakaskuntza<br />
bakar-bakarrik Europar Batasunaren hezkuntza-politikaren helburu bat dela. Aitzitik,<br />
eremu horretan, hezkuntza-politikak ezezik, beste politika batek ere eragiten du:<br />
pertsonen joan-etorrietarako askatasunak hain zuzen ere. Aipatu politika orobat<br />
oinarrizko askatasun batzuetan gauzatzen da —Europar Batasunaren oinarri direnak—<br />
49 Europar Batasunak goi-mailako hezkuntzaren eremuan abian jarritako politikek izan duten bilakaeraren<br />
ondorioz —nagusiki, SOCRATES/ERASMUS programarekin— ikasleen joan-etorria Europan barna<br />
nabarmenki areagotu egin da azken hamarkadan. Izan ere, Europar Batasunaren ekintza osagarriaren<br />
xedeen artean zegoen hezkuntzarentzat europar esparru bat eratzea. Bada, goi-mailako<br />
irakaskuntzarentzat zehazki, asmo hori errealitate bihurtzeko, Europan abian jarriko den tresnarik<br />
garrantzitsuena SOCRATES programak besarkatzen duen ERASMUS ekintza dugu. ERASMUS goimailako<br />
irakaskuntzaz arduratzen da. Honetara ikus, SOCRATES programaren lehenengo fasea (1995-<br />
1999) nahiz bigarrena (2000-2006) ezartzen duten ondoko Erabakiak: Europako Legebiltzarraren eta<br />
Europar Batasuneko Kontseiluaren 819/1995/CE Erabakia, martxoaren 14koa, SOCRATES I ezartzen<br />
duena (DOCE L 87, apirilaren 20koan argitaratutakoa); baita gaur egun indarrean dagoen 253/2000/CE<br />
Erabakia, urtarrilaren 24koa, SOCRATES II ezartzen duena ere (DOCE L 28, otsailaren 3koan argitara<br />
emana). SOCRATES II programak zortzi ekintza barneratzen ditu (Eranskineko II. Atala) eta goi-mailako<br />
irakaskuntzaz zehazki, ERASMUS ekintza arduratzen da.<br />
246
eta hauetariko batzuk, zuzenki eragiten dute ere goi-mailako irakaskuntzan: zehazki,<br />
kokapen askatasunak eta zerbitzu emate askatasunak 50 . Ezen, azken batean, hezkuntzapolitikak<br />
aipatu oinarrizko askatasun horien zerbitzuan baino ez leudeke.<br />
Nola eragiten du beraz, goi-mailako tituluetan oro har, eta musika-tituluetan zehazki,<br />
Europar Batasunaren hezkuntza-politikaren nahiz pertsonen joan-etorrietarako<br />
politikaren arteko elkar ekintzak?<br />
Tituluei ondorio profesionalak aitortzeari buruzko araudi komunitarioak, Europar<br />
Komunitatea eratzen duen Itunean dauka bere oinarria eta hain zuzen ere, arestian<br />
aipatu kokapen askatasuna nahiz zerbitzu emate askatasuna arautzen diren<br />
artikuluetan 51 . Askatasun horien egikaritza eraginkorra izan dadin, arau multzo bat<br />
onartuko da, Europar Komunitatea eratzen duen Ituneko aurreikuspenak garatzea xede<br />
izanen duena. Araudi hori, funtsean, hainbat Direktibek eta Errege Dekretuk osatzen<br />
dute.<br />
Honetara, Europar Batasuneko Kontseiluaren 89/48/CEE Direktiba izango da onartuko<br />
den lehena. Direktiba honetan goi-mailako tituluei ondorio profesionalak onartzeko<br />
sistema orokor bat arautzen da, tituluoi bideratuta dagoena: gutxienez hiru urtetako<br />
iraupena duten goi-mailako ikasketak burutu ostean eskuratuko direnei 52 . Profesionalen<br />
joan-etorri askea sustatzeko xedearekin eratzen den sistema orokor hau bada,<br />
50 Pertsonen joan-etorri askerako politika, Europar Komunitatea eratzen duen Itunaren III. Ataleko III.<br />
Tituluan arautzen da (ikus Amsterdameko Itunaren aldaketak jasotzen dituen bateratutako bertsioa).<br />
Europarentzat Konstituzio bat ezartzen duen Itunari dagokionez, pertsonen joan-etorri askerako politika<br />
III. Ataleko III. Tituluko bigarren sekzioan arautzen da. Europarentzat Konstituzio bat ezartzen duen<br />
Ituna (CIG 87/2/04 dokumentua, 2004ko urriaren 29koa) interneten eskuragarri dago, Europar<br />
Batasuneko atarian, ondoko helbidean: http://europa.eu.int.<br />
51 Europar Komunitatea eratzen duen Itunaren III. Ataleko III. Tituluaren baitan, kokapen eskubidea<br />
bigarren atalburuan arautzen da (43-48 art.ak) eta zerbitzu ematea berriz hirugarren atalburuan (49-55<br />
art.ak). Europarentzat Konstituzio bat ezartzen duen Itunari dagokionez, III. Ataleko III. Tituluaren barne,<br />
kokapen eskubidea nahiz zerbitzu ematea, lehenengo atalburuaren 2. sekzioan arautzen dira. Zehazki,<br />
kokapen eskubidea 2. azpi sekzioan (137-143 art.ak) eta zerbitzu ematea berriz, 3. azpi sekzioan (144-<br />
150 art.ak). Ikus honetara, Europarentzat Konstituzio bat ezartzen duen Ituna (CIG 87/2/04 dokumentua,<br />
2004ko urriaren 29koa), interneten eskuragarri dagoena, Europar Batasuneko atarian, ondoko helbidean:<br />
http://europa.eu.int.<br />
52 Gogoratu orobat, tituluak aitortzeko sistema orokorra arautzen duten direktibez gain, badagoela makina<br />
bat sektore-direktiba ere, profesio espezifikoei dagozkionak; hala nola: sendagileei, erizainei, albaitariei,<br />
arkitektoei, abokatuei,... .<br />
247
elkarrekiko konfiantza printzipioan oinarritzen da. Alegia, printzipio honen arabera,<br />
jatorrizko Estatuan lortutako titulu batek gaitzen badu bertan profesio bat burutzeko,<br />
harrera Estatuan ere, titulu horrexek gaitu beharko luke lanbide berbera egikaritzeko.<br />
Izan ere, goi-mailako tituluei ondorio profesionalak aitortzeko sistema orokorrak,<br />
heziketen arteko armonizazioaren bitartez, Europar Batasuneko kide-Estatu<br />
ezberdinetan lortutako tituluak, zuzenean, elkarren artean onar daitezela aukera ematen<br />
du, horretarako ezarriko diren prozedurei jarraiki. Sistema hau beraz, Europar<br />
Batasuneko kide-Estatuetako hiritar direnen joan-etorrietarako askatasuna mugatuko<br />
lukeen makina bat oztopo ezabatzeko bidean, gerora emango diren urratsen abiapuntu<br />
izango da 53 .<br />
Jakina, dakigun bezala, 89/48/CEE Direktiban aurreikusitakoa ez da kide-Estatuetan<br />
zuzenki ezargarria. Hortaz, bere edukia espainiar Estatuan ezarri ahal izateko, arau bat<br />
onartuko da: 1665/1991 Errege Dekretua, hain zuzen ere 54 . 1665/1991 Errege<br />
Dekretuaren xedapenak, edozein biztanle komunitariori bideratuta daude eta ondoko<br />
tituluei ezarriko zaizkie: Europar Batasuneko kide-Estatu batean lortutako tituluei, baita<br />
Europar Esparru Ekonomikoari buruzko Akordioa izenpetu duten kide-Estatu batean<br />
eskuratutakoei ere 55 .<br />
Beraz, demagun, aipatu Estatuetako batean, biztanle komunitario batek goi-mailako<br />
titulu bat eskuratu eta, 1665/1991 Errege Dekretuak arautzen duen prozedura jarraituz,<br />
53 Gai honenetara aurre hurbilketa bat ikus liteke ondoko lanean: del VALLE PASCUAL, J.M.,<br />
“Introducción al problema de reconocimiento de títulos europeos”, La Ley, nº 5005, de 3 de marzo,<br />
2000.<br />
54 1665/1991 Errege Dekretuak, urriaren 25ekoak (azaroaren 22ko BOEn), Europar Batasuneko<br />
Kontseiluaren 89/48/CEE Direktibaren transposizioa eginez Espainiar ordenamendu juridikora, Europar<br />
Batasuneko kide-Estatuetako goi-mailako tituluak aitortzeko sistema orokorra arautzen du. Halaber,<br />
Europar Esparru Ekonomikoari buruzko Akordioa izenpetuta duten kide-Estatuetako goi-mailako tituluak<br />
aitortzeko sistema orokorra ere arautzen du. Gerora, 1396/1995 Errege Dekretuak, abuztuaren 4koak<br />
(abuztuaren 18 BOEn), Estatu horietako lanbide-heziketak aitortzeko bigarren sistema orokor bat<br />
onartuko du, 1665/1991 Errege Dekretuak jadanik arautzen zituenak osatuz.<br />
55 Alegia, gaur egun, Europar Batasuneko kide-Estatu hauetan lortutakoei: Alemania, Austria, Belgika,<br />
Txipre, Danimarka, Erresuma Batua, Espainia, Eslovakia, Eslovenia, Estonia, Finlandia, Frantzia, Grezia,<br />
Herbehereak, Hungaria, Irlanda, Italia, Letonia, Lituania, Luxenburgo, Malta, Polonia, Portugal, Txekiar<br />
Errepublika eta Suedia. Eta Europar Esparru Ekonomikoari buruzko Akordioa izenpetuta duten kide-<br />
Estatu hauetan eskuratutakoei: Norvegia, Islandia eta Liechtenstein. Halaber, herrialde hauek guztiei<br />
Suitza gehitu behar diogu, 2002ko ekainaren 1ean Europar Batasunarekin izenpetu zuen aldebiko<br />
hitzarmen baten arabera.<br />
248
zera lortzen duela: espainiar hezkuntza-sistemak titulu horri ondorio profesionalak<br />
onartzea.<br />
Zein lanbide burutzeko gaituko lioke ordea, edozein? Ez, printzipioz 56 , jatorrizko nahiz<br />
harrera Estatuan erregulatuta dagoen profesio bat egikaritu ahal izateko soilik. Hau da,<br />
norbere kasa edo hirugarren baten menpe jardunez, Espainian, diplomatu, lizentziatu<br />
edo euren baliokidea den titulu bat edukitzea galdatzen duen erregulatutako profesio<br />
bat burutzeko, hain zuzen ere. Eta gainera, biztanle komunitarioak aipatu<br />
erregulatutako profesioa burutu ahal izango du, erregulatuta dagoen lanbide hori<br />
egikaritzeko gaituko lukeen titulua Espainian lortu duenaren baldintza berdinetan 57 .<br />
1665/1991 Errege Dekretua, geroago, sarritan aldatu eta osatuko da. Goi-mailako<br />
musika-tituluen ikuspegitik aldaketarik garrantzitsuena alabaina, 1754/1998 Errege<br />
Dekretuaren bitartez gauzatutakoa izango da 58 . Ezen, musika-irakaskuntza ofizialen<br />
musika-irakasle lanbidea, erregulatutako profesioa bihurtuko da Espainian.<br />
56 Printzipioz diot, ikusiko dugun bezala, 2001/19/CE Direktibaren eta espainiar ordenamendu juridikora<br />
bere transposizioa egiten duen 1171/2003 Errege Dekretuari jarraiki, gaur egun aski delako heziketa bera<br />
erregulatuta egotea (eta ez profesioa).<br />
57 Ikus 1665/1991 Errege Dekretuaren 2 art. . Halaber, Errege Dekretu honek arautzen duen prozedura<br />
jarraitu beharko du Europar Batasuneko kide-Estatu batetako nazionalak, zera egiaztatu nahi badu: hiru<br />
urtetik gorako goi-mailako heziketa bat jaso duela Espainian, eta heziketa honek beste kide-Estatu batean<br />
erregulatuta dagoen profesio bat burutzeko gaitzen diola.<br />
58 Ikus 1754/1998 Errege Dekretua, uztailaren 31koa (abuztuaren 7ko BOEn). Errege Dekretu honek,<br />
Direktibon transposizioa egiten du espainiar ordenamendu juridikora: 95/43/CE eta 97/38/CE<br />
Direktibena, hain zuzen ere. Halaber, Errege Dekretu biren eranskinak aldatuko ditu: alegia, 1665/1991<br />
eta 1396/1995 Errege Dekretuenak. Dena den, 1754/1998 Errege Dekretua onartu geroztik ere, makina<br />
bat aldaketa eta garapen izango du 1665/1991 Errege Dekretuak: hots, 1999ko abuztuaren 23ko eta<br />
2000ko abenduaren 27ko Aginduen bitartez; baita 411/2001, 784/2001, 253/2003 eta 1171/2003 Errege<br />
Dekretuen bidez ere. Hain zuzen, 1171/2003 Errege Dekretua, irailaren 12koak (irailaren 19ko BOEn)<br />
Europako Parlamentuaren eta Europar Batasuneko Kontseiluaren 2001/19/CE Direktibaren (2001eko<br />
maiatzaren 14koa, uztailaren 1eko DO L 206 zkian. argitara emana) transposizioa egiten du espainiar<br />
ordenamendu juridikora. Halaber, profesioen onarpenari buruz, aurretik emaniko Direktibak, baita<br />
dagozkion Errege Dekretuak ere aldatzen ditu (hauen artean, Europar Batasuneko Kontseiluaren<br />
89/48/CEE Direktiba eta 1665/1991 Errege Dekretua). Dena dela, badirudi, 1171/2003 Errege<br />
Dekretuaren iraunaldia laburra izanen dela. Hala ondoriozta daiteke behintzat, Errege Dekretu honen<br />
Egitasmoari buruz Estatu-Kontseiluak emaniko Irizpenetik (1207/2003 zenbakidun espedientea, 2003ko<br />
ekainaren 26koa). Honetara, zera zioen: “Pese al reducido horizonte temporal de aplicación que<br />
previsiblemente tendrá el Real Decreto proyectado, su aprobación resulta necesaria teniendo en cuenta<br />
el efecto directo vertical que en su caso podría tener la Directiva 2001/19/CE (que debió ser<br />
completamente transpuesta el 1 de enero de 2003), así como la eventual responsabilidad del Estado<br />
español por los daños que en su caso pudiera causar el retraso en el cumplimiento de la Sentencia del<br />
Tribunal de Justicia de las Comunidades Europeas de 16 de mayo de 2002, con base en la jurisprudencia<br />
del Tribunal de Justicia de las Comunidades Europeas desde la sentencia de 19 de noviembre de 1991<br />
(asunto Francovich y Bonifaci)”. Eta 2001/19/CE Direktibaren iraunaldiari dagokionez ere berdina esan<br />
liteke. Izan ere, 2002ko martxoaren 7az geroztik, kualifikazio profesionalen onarpenari buruz, Europako<br />
249
Alegia, aipatu 1754/1998 Errege Dekretuak, besteak beste, Europar Batasuneko kide-<br />
Estatuetako goi-mailako tituluei ondorio profesionalak aitortzeko sistema orokorra<br />
arautzen duen 1665/1991 Errege Dekretuko I eranskina aldatuko du 59 . Ondorioz,<br />
musika-irakaskuntza ofizialen irakasle-lanbidea, kultura-sektoreko 60 erregulatutako<br />
profesio bilakatuko da eta profesio horretarako gaitzen duen tituluak nahiz lanbide<br />
berak, Hezkuntza eta Kultura Ministerioarekin izanen du harremana 61 .<br />
Parlamentuaren eta Europar Batasuneko Kontseiluaren Direktiba berri bat ari da izapidetzen [ikus<br />
Direktiba proposamena, COM (2002) 119 - C5-0113/2002 - 2002/0061 (COD) erreferentzia duen<br />
dokumentua, uztailaren 30eko C 181 E zki.dun DOCEn argitara emana. Ikus halaber, Direktiba<br />
Proposamenari buruz, 2003ko abenduaren 15ean Europako Parlamentuak emaniko txostena (A5-<br />
0470/2003 erreferentzia duen dokumentua). Eta azkenik, ikus Europako Parlamentuaren Ebazpen<br />
legegilea (P5_TA-PROV(2004)0086 erreferentzia duen dokumentua)]. Badirudi aipatu azken Direktiba<br />
hemendik bi edo hiru urte barrurarte ez dela indarrean sartuko. Nolanahi ere, azken Direktiba honek,<br />
besteak beste, zera izango luke helburu: bata, kualifikazio profesionalei buruzko testu juridiko oro<br />
bateratzea —honek, gaiari buruz dauden direktiba guztiak indargabetzea galdatuko duelarik—; bestea<br />
berriz, 1997ko apirilaren 11ean, Lisboan eginiko Gailurraren ondorioei jarraiki, zerbitzu emate<br />
askatasuna egikaritzeko erraztasunak areagotzea —honek prozedurak erraztu beharra ekarriko duelarik—<br />
(ikus honetara “Convention on the recognition of qualifications concerning higher education in the<br />
european region”, The European Treaty Series, n°165, Council of Europe - UNESCO joint Convention).<br />
59 Ikus 1754/1998 Errege Dekretuko A eranskina.<br />
60 Honetara, Europar Batasuneko Kontseiluaren 1999ko abenduaren 17ko Ebazpen batek, kulturasektorean<br />
lan egiten duten pertsonen joan-etorri askea sustatzeari buruzkoak [(2000/C 8/02), 2000ko<br />
abenduaren 1eko DOCEn argitara emana], zera zioen:<br />
“Cree firmemente que la libre circulación de las personas que trabajan, estudian o se forman en el sector<br />
cultural fomenta y diversifica el acceso de los ciudadanos al arte y a la cultura, incrementa la cooperación<br />
y la interacción entre los agentes del sector cultural, estimula la vida cultural, fomenta la diversidad de<br />
las culturas europeas y alienta la ciudadanía activa y la conciencia europea;<br />
Observa que uno de los objetivos del programa propuesto Cultura 2000 es fomentar la movilidad de los<br />
profesionales del sector cultural y aumentar los intercambios culturales, y de que algunos programas<br />
comunitarios, por ejemplo en los ámbitos audiovisual y educativo, también ofrecen oportunidades de<br />
movilidad;(...)<br />
Invita a la Comisión a que, en consulta con los artistas y demás profesionales del sector de la cultura,<br />
realice un estudio que incluya:la evaluación general de la movilidad de las personas que trabajan,<br />
estudian o se forman en el sector cultural, y la revisión integral de los obstáculos jurídicos,<br />
administrativos y prácticos que dificultan actualmente la aplicación del principio de libre circulación en el<br />
sector cultural, y a que, a la luz de dicho estudio, considere, si procede, propuestas de medidas destinadas<br />
a suprimir los obstáculos a la libre circulación y a rectificar las deficiencias que se observen (...)”<br />
Bada, gonbidapen honi jarraiki, 2001eko uztailaren 23ko Ebazpen batean [Europar Batasunaren hedapena<br />
dela-eta, artista profesionalen egoerari buruzkoa, (2001/C 213/02), 2001eko uztailaren 31ko DOCEn<br />
argitara emana)], Europar Batasuneko Kontseiluak gogora arazten zuen, Komisioak ekin ziola ikerketalan<br />
bat egiteari, kultura-sektorean lanean dabiltzan pertsonen joan-etorri askatasunari buruz. Orobat, ildo<br />
beretik, baina oraingoan Europako Parlamentuak, 1999ko martxoaren 9ko Ebazpen batean [Europar<br />
Batasunean artisten egoera eta funtzioari buruz, A4-0103/99, 1999ko ekainaren 21eko DOCE C 175 n<br />
argitara emana)], zera eskatzen zion Komisioari (10. puntua): “Pide a la Comisión que prosiga sus<br />
esfuerzos en favor del pleno reconocimiento de los títulos y de los períodos de estudios en la Unión (...)”.<br />
61 Ikus 1665/1991 Errege Dekretuko III. Eranskina. Hezkuntza eta Kultura Ministerioarekiko harreman<br />
hori, besteak beste, 1665/1991 Errege Dekretuko 8 art. ak aurreikusitako ekintzetan gauzatuko litzateke:<br />
alegia, aipatu Ministerioari dagokio, aitortzea eskatzen den titulua egiaztatzea, edo bere kasuan,<br />
ziurtatuko lan-esperientzia frogatzea.<br />
250
Laburbilduz, 1754/1998 Errege Dekretua onartu eta gero, Espainian erregulatutako<br />
profesio bihurtzen denez musika-irakaskuntza ofizialen musika-irakasle lanbidea, goimailako<br />
musika-tituluei dagokienez, ondorioak hauexek dira: Europar Batasuneko<br />
kide-Estatu batean eskuratutako musika-titulu bat daukan biztanle komunitario orok,<br />
kide-Estatu horretan aipatu tituluak egikaritzea gaituko liokeen lanbidea —musikairakaskuntza<br />
ofizialen irakaslearena— Espainian ere egikaritu ahal izango duela,<br />
Espainian profesio hori burutzeko gaituko lukeen titulua lortu duenaren baldintza<br />
berdinetan. Jakina, horretarako, beharrezkoa izango da titulua lortu den kide-Estatuan<br />
ere erregulatuta egotea Espainian burutu nahi den profesioa 62 .<br />
Bada, gaur egun, espainiar Estatuan, musika-irakaskuntza ofizialen irakasle-lanbidea<br />
burutzeko gaituko lukeen titulu hori, non edo nola eskura liteke? Funtsean, bideok<br />
jarraituz: nagusiki —eta zazpigarren atalburuan ñabarki aztertzeko parada izenen dugun<br />
lez— musika-irakaskuntza ofizialak burutuz, unibertsitate-mailakoak ez diren goimailako<br />
musika-ikastetxeetan; alegia, goi-mailako musika-kontserbatorioetan eta<br />
baimendutako goi-mailako ikastetxe pribatuetan. Alabaina —bigarren atalburuan ikusi<br />
bezala— aipatu titulua eskura liteke ere unibertsitatean. Hots, historia eta musikazientzietan<br />
zein musikologian lizentziatu-tituluak erdietsiz ere egikari liteke musikairakaskuntza<br />
ofizialen irakasle-lanbidea. Dena den, aitortu beharra dago ere, hori ez dela<br />
izaten, aipatu lanbidea egikaritzen duen gehiengoak dagokion titulua lortu ahal izateko<br />
jarraitu ohi duen bidea 63 .<br />
Eta goi-mailako musika-irakaskuntza ofizialen irakasle bezala jarduteko gaitzen dion<br />
tituluaren jabe denak, non egikari lezake lanbide hori? <strong>Musika</strong>-irakaskuntza ofizialen<br />
musika-irakasle lanbidea, gaur egun Espainian erregulatuta dagoen profesio bat izan<br />
arren, azpimarratu beharra dago, ezin dela musika irakasten den edozein ikastetxe<br />
motatan egikaritu. Soilik, araubide bereziko goi-mailako musika-irakaskuntza ofizialak<br />
irakasten diren ikastetxeotan burutu liteke: alegia, goi-mailako musikakontserbatorioetan,<br />
eta baimendutako goi-mailako musika-ikastetxe pribatuetan. Izan<br />
62 Honetara, 1665/1991 Errege Dekretuko 4 art. ak zera xedatzen du: “Se reconocen en España, para el<br />
acceso a las actividades de una profesión regulada, con los mismos efectos que el correspondiente título<br />
español, los títulos obtenidos en los Estados miembros que faculten para ejercer en ellos esa misma<br />
profesión”.<br />
63 Arestian esan bezala, lizentziatura hauek ikasteari ekiten dion gehiengoak, araubide bereziko maila<br />
ertaineko nahiz goi-mailako musika-irakaskuntzak burututa izan ohi ditu.<br />
251
ere, ikastetxe hauetan irakasten dira bakarrik titulu ofizial bat eskuratzeko ahalmena<br />
ematen duten aipatu musika-irakaskuntzak. Aitzitik, araubide orokorreko irakaskuntza<br />
gisa, musika irakasten den ikastetxeetan —alegia, unibertsitateetan nahiz unibertsitatetik<br />
at daudenetan— oro har musika-irakasle bezala aritzeko aukera egon arren, ikastetxe<br />
horietan ezingo litzateke musika-irakaskuntza ofizialen irakasle bezala jardun.<br />
Honenbestez, 1754/1998 Errege Dekretua onartu ostean, goi-mailako musika-tituluei<br />
ere goi-mailako titulu komunitarioak elkar onartzeko sistema ezarriko zaie. Eta aipatu<br />
tituluen jabe diren Europar Batasuneko kide-Estatuetako hiritarrek ez dituzte titulu<br />
horiek zertan homologatu behar, Espainian musika-irakaskuntza ofizialen irakasle<br />
bezala lan egin ahal izateko.<br />
1754/1998 Errege Dekretua onartu aurretik ordea, orduantxe indarrean zegoen 850/1993<br />
Errege Dekretuaren arabera, musika-irakasleen kidegoan sartzeko aski bazen ere soilik<br />
ondorio profesionalak zituen titulu baten jabe izatea, ezinbestekoa zen ordea, titulu hori<br />
homologatzea atzerriko titulu bat bailitzan —aurrerago, atal honetako infra B, ikusiko<br />
dugun moduan—. Alegia, modu honetan bakar-bakarrik, espainiar hezkuntza-sistemak<br />
aipatu tituluari ondorio profesionalak onar ziezazkiokeen 64 .<br />
Gaur egun ere, indarrean dauden 10/2002 Lege Organikoaren eta 334/2004 Errege<br />
Dekretuaren arabera —atalburu honetako infra II atalean ikusiko dugun bezala—,<br />
nahikoa da soilik ondorio profesionaletarako goi-mailako titulu baten baliokidea den<br />
titulu baten jabe izatea musika-irakasleen kidegoan sartu ahal izateko 65 . Aitzitik, egun,<br />
ondorio hori lor liteke titulua homologatu behar izan gabe, soilik 1665/1991 Errege<br />
Dekretuak, goi-mailako titulu komunitarioak elkar onartzeko ezartzen duen sistemari<br />
jarraiki.<br />
64 850/1993 Errege Dekretua, ekainaren 4koaren (ekainaren 30eko BOEn) 17.4 art.ak zera xedatzen zuen:<br />
“Además de las condiciones generales que se establecen en el artículo anterior, los candidatos al ingreso<br />
en cada uno de los cuerpos docentes deberán reunir los requisitos específicos siguientes: Cuerpo de<br />
Profesores de Música y de Artes Escénicas: a) Estar en posesión del título de Doctor, Licenciado,<br />
Ingeniero, Arquitecto o equivalente a efectos de docencia”. Bada, biztanle komunitario batek, Europar<br />
Batasuneko kide-Estatu batean eskuratutako musika-titulu bat izaki eta aipatu kidegoan sartu nahi bazuen,<br />
titulua homologatu beharra zeukan, aurrerago ikusiko dugun moduan, 86/1987 ala 104/1988 Errege<br />
Dekretuei jarraiki.<br />
65<br />
Ikus LOCE 58 art. eta 334/2004 Errege Dekretuko 13.h) art., xedapen gehigarri bakarreko hirugarren<br />
atala, baita VI. Eranskina ere.<br />
252
Azken batean, goi-mailako musika-titulua nahiz musika-irakaskuntza ofizialen irakasle<br />
lanbidea, 1665/1991 Errege Dekretuak, berari dagokionez, tituluari 66 nahiz<br />
erregulatutako profesioari 67 buruz emaniko oinarrizko kontzeptuon barne leudeke:<br />
“Título: Cualquier título, certificado u otro diploma o conjunto de ellos, expedido por<br />
una autoridad competente en un Estado miembro, que acredite que el titular ha<br />
superado un ciclo de estudios postsecundarios de una duración mínima de tres años, o<br />
de una duración equivalente a tiempo parcial, en una universidad, en un centro de<br />
enseñanza superior o en otro centro de un nivel de formación equivalente y, en su caso,<br />
que ha cursado con éxito la formación profesional requerida, además del ciclo de<br />
estudios postsecundarios, y que posee las cualificaciones profesionales requeridas<br />
para acceder a una profesión regulada en dicho Estado miembro, siempre que la<br />
formación haya sido adquirida principalmente en la Comunidad o el titular tenga una<br />
experiencia profesional de tres años acreditada por el Estado miembro que haya<br />
reconocido el título.”<br />
“Profesión regulada: La actividad o conjunto de actividades profesionales para cuyo<br />
acceso, ejercicio o alguna de sus modalidades de ejercicio se exija directa o<br />
indirectamente un título y constituyan una profesión en un Estado miembro”.<br />
Demagun ordea, Espainian erregulatuta dagoen profesioa, jatorrizko kide-Estatuan ez<br />
dela erregulatuta dagoen lanbide bat. Eta, hala eta guztiz ere, kide-Estatu horretan<br />
lortutako titulu baten jabe denak, titulu horri Espainian ondorio profesionalak onar<br />
diezazkiotela eskatzen duela, aipatu tituluak jatorrizko Estatuan, Espainian burutu nahi<br />
duen profesio erregulatu berbera burutzeko gaituko liokeelako. Bada, kasu horretan ere,<br />
profesio hori Espainian egikaritzeko aukera egon liteke, baldintzotako bat betez gero:<br />
aipatu profesioa erregulatuta ez dagoen edozein kide-Estatu batean hartuko lanesperientzia<br />
egiaztatzea 68 ; ala, Europar Batasuneko kide-Estatu batean lortutako<br />
tituluak, erregulatutako heziketa bat onestea 69 .<br />
66 Aintzat eduki behar da, 1171/2003 Errege Dekretuaren aldaketen ostean (1.1 art.), 1665/1991 Errege<br />
Dekretuko 1.a art.ak tituluari buruz ematen duen kontzeptua.<br />
67 Ikus 1665/1991 Errege Dekretuko 1.b) art. .<br />
68 1665/1991 Errege Dekretuaren 4.2 art.ri jarraiki, kasu honetan zehazki, aipatu profesioa Espainian<br />
burutu ahal izateko eskubidea aitortzea eskatzen duen nazionalari zera galdatuko zaio: profesio hori<br />
erregulatua ez dagoen edozein kide-Estatu batean, azken hamar urteetan hartu duen bi urtetako lanesperientzia<br />
egiazta dezala. Izan ere, 2001/19/CE Direktibak (SLIM Direktiba izenarekin ezagutzen denak<br />
—Simplificación de la Legislación del Mercado Interior—, barne merkatuko legedia sinplifikatzea xede<br />
baitu) eta Direktiba honen transposizioa egiten duen 1171/2003 Errege Dekretuak, aintzat hartzen dute<br />
lan-esperientziaren garrantziari buruz mintzatzen den Europako Justizia Auzitegiaren jurisprudentzia (C-<br />
340/89, Vlassopoulou; C-154/93, Tawil-Albertini; eta C-319/92, Haim Arazoak).<br />
253
Noski, edozein kasutan, ezin dugu ahaztu, biztanle komunitario batek, orobat, jabe den<br />
titulua homologatzeko aukera ere izango lukeela, eta erabil lezakeela —aurrerago infra<br />
B ikusiko dugun bezala—. Izan ere, espainiar Hezkuntza Ministerioak titulua<br />
homologatuz gero, titulu horrek balio profesionala ezezik, akademikoa ere izango<br />
bailuke. Gainera, homologatutako titulu horrek ez luke soilik balioko musikairakaskuntza<br />
ofizialen musika-irakasle lanbidea burutzeko; ez. Goi-mailako musikatitulu<br />
bat edukitzea galdatzen den edozein lanbide egikaritzeko balioko luke.<br />
Bada, une hauetantxe, ikus dezagun, zein prozedura jarraitu beharko duen Europar<br />
Batasuneko kide-Estatu batean lortutako titulu baten jabe den biztanle komunitario<br />
batek, soilik musika-irakaskuntza ofizialen musika-irakasle lanbidea Espainian egikaritu<br />
ahal izatea xede badu:<br />
Lehenik eta behin, eskabide bat aurkeztu beharko dio Espainiako Hezkuntza eta Kultura<br />
Ministerioari: alegia, bere titulua profesionalki onar dezala eskatu beharko dio aipatu<br />
Ministerioari 70 . 1665/1991 Errege Dekretuari jarraiki, interesatuak dokumentazio guztia<br />
aurkezten duen une beretik, aipatu Ministerioak, gehienez, lau hilabetetako epea izanen<br />
du prozedura amaituko lukeen ebazpen motibatu bat emateko 71 .<br />
69 1665/1991 Errege Dekretuko 4.2 art.ko bigarren lerroaldearen arabera (1171/2003 Errege Dekretuaren<br />
bitartez gehitutakoa), kasu honetan, aipatu profesioa Espainian burutu ahal izateko eskubidea aitortzea<br />
eskatzen duen nazionalari ez zaio bi urtetako lan-esperientziarik galdatuko, heziketa erregulatuta egotea<br />
aski delako. Eta hauxe da 2001/19/CE Direktibak dakarren berrikuntza nabarmenetako bat.<br />
Erregulatutako heziketaren kontzeptua 1171/2003 Errege Dekretuak hedatu egiten du (tituluaren osagai<br />
berberak erabiliz), honela definituz 1.f) art.an: “Formación regulada: toda formación que esté<br />
directamente orientada al ejercicio de una profesión determinada, y comprenda un ciclo de estudios<br />
postsecundarios de una duración mínima de tres años, o de una duración equivalente a tiempo parcial,<br />
en una universidad, en un centro de enseñanza superior o en otro centro de un nivel de formación<br />
equivalente y, en su caso, la formación profesional, período de prácticas profesionales o práctica<br />
profesional requerida además del ciclo de estudios postsecundarios. Tendrán la consideración de<br />
formación regulada en España aquellas enseñanzas que, cumpliendo dichos requisitos, conduzcan a la<br />
obtención de un título oficial con valor en todo el territorio nacional, en los correspondientes niveles del<br />
sistema educativo.”<br />
70 Hona hemen adibide gisa, 2002ko azaroaren 8ko Agindu bat (azaroaren 14ko EHAAn argitara emana),<br />
Euskal Autonomia Erkidegoko musika eta eszena- arteetako irakasleen kidegoan sartu ahal izateko<br />
hautapen-proben deialdia egiten zuena. Hain zuzen ere, sarbide libreko prozeduran parte hartu ahal<br />
izateko, Europar Batasuneko hiritarrek bete beharreko berariazko baldintzei dagokienez, zera zioen aipatu<br />
deialdiko oinarrien 2.2.5 idatz-zatiak: “En el caso de que dichas titulaciones se hayan obtenido en el<br />
extranjero, deberá haberse concedido (...) su reconocimiento al amparo de lo establecido por la<br />
Directiva 89/48/CEE, y el Real Decreto 1665/1991, de 25 de octubre, en cuanto sean de aplicación”.<br />
71 Ikus 1665/1991 Errege Dekretuko 12 art. . <strong>Musika</strong>-irakaskuntza ofizialen musika-irakasle lanbidearen<br />
kasuan, eskabidea aurkeztu ahal izateko eredua eskuragarri dago interneteko helbide honetan:<br />
http://www.mec.es/mecd/titulos. Web gune honetantxe ematen dira orobat, sistema orokorrak<br />
254
Alabaina, goi-mailako tituluak elkar onartzeko sistema orokorra arautzen duten<br />
direktibetan —profesio zehatzei dagozkien sektore-direktibetan ez bezala—, ez da<br />
aurretiaz heziketen arteko koordinaziorik gertatu. Ondorioz, Europar Batasuneko kide-<br />
Estatu batean lortutako titulu baten jabe den hiritar komunitarioak, Espainiako<br />
Hezkuntza eta Kultura Ministerioari bere titulua profesionalki onar diezaiola eskatzen<br />
dioenean —musika-irakaskuntza ofizialen musika-irakasle lanbidea Espainian egikaritu<br />
nahi duelako—, aipatu Ministerioak, aldez aurretik, titulu horrek jatorrizko kide-<br />
Estatuan onesten duen heziketa aztertu egin beharko du.<br />
Zer gertatuko litzateke ordea, azterketa egin eta gero, Hezkuntza Ministerioa ohartuko<br />
balitz, kide-Estatu horretan lortu den tituluak onesten duen heziketa, Espainian jasoko<br />
litzatekeen heziketarekiko nabarmenki ezberdina dela? Bada, kasu hauetan, tituluari<br />
ondorio profesionalak aitortu ahal izateko, konpentsazio neurri batzuk betetzea galda<br />
liteke. 1665/1991 Errege Dekretuak konpentsazio mekanismo bi aurreikusten ditu eta<br />
horietatik bat hautatu eta bete beharko du eskabidea aurkeztu duenak, tituluari ondorio<br />
profesionalak aitortu aurretik: alegia, gaitasun proba bat gainditu beharko du, ala epe<br />
batean praktiketan aritu beharko du 72 .<br />
erregulatutako profesioen kasuan, tituluaren onarpena eskatu ahal izateko galdatzen den oinarrizko<br />
dokumentazioaren inguruko xehetasunak.<br />
72 Honetara, ikus funtsean, C- 340/89, Vlassopoulou; C-154/93, Tawil-Albertini; eta C-319/92, Haim<br />
Aferak. Arazo hauetan Europako Justizi Auzitegiak zera baieztatu zuen: kide-Estatuak ez daudela<br />
derrigortuak, beste kide-Estatu batean lortutako tituluak aitortzera, titulu horiek onesten duten heziketa,<br />
harrera kide-Estatuan jasoko litzatekeen heziketarekiko nabarmenki ezberdina denean. Hori dela-eta,<br />
harrera kide-Estatuek, bertan lan egin nahi dutenei, konpentsazio neurriak inposa diezazkiekete. Honetara,<br />
Espainian esaterako, 1665/1991 Errege Dekretuko 5.b) art.ak zera xedatzen du hitzez hitz: “Tan sólo si<br />
concurren las circunstancias especiales que a continuación se precisan podrá además exigirse para el<br />
reconocimiento de los títulos a los que se refiere el artículo anterior lo siguiente: b) Someterse a una<br />
prueba de aptitud o realizar un período de prácticas, a elección del solicitante, en aquellos casos que la<br />
formación recibida por él comprenda materias sustancialmente diferentes de las cubiertas por el título<br />
español requerido, o cuando la correspondiente profesión abarque en España una o varias actividades<br />
profesionales que no existan en esa misma profesión en el país de origen, y esta diferencia se caracterice<br />
por una formación específica exigida en las disposiciones españolas aplicables, y se refiera a materias<br />
sustancialmente diferentes de las cubiertas por los títulos que presente el solicitante. En los casos en los<br />
que se considere necesaria la imposición de medidas compensatorias, la autoridad competente analizará,<br />
antes de adoptar una resolución definitiva, si los conocimientos adquiridos por el solicitante en el<br />
transcurso de su experiencia profesional compensan total o parcialmente la diferencia sustancial<br />
contemplada en el párrafo anterior.”<br />
255
Nolanahi ere, une hauetan gogora ekarri beharrean gaude Europako Justizi Auzitegiaren<br />
jurisprudentzia 73 , ondokoa baieztatzen duenean: aipatu konpentsazio neurriak bete<br />
ordez, harrera kide-Estatuek kontutan eduki beharko luketela edozein kide-Estatutan<br />
hartutako lan-esperientzia. Hain zuzen ere, 1171/2003 Errege Dekretuak,<br />
jurisprudentzia hori berea egin du 74 .<br />
Beraz, ikusi dugun bezala, tituluen onarpen profesionala, azken finean, tituluaren<br />
homologazio bat litzateke, baina soilik ondorio profesionalak izango lituzkeena. Hots,<br />
tituluen onarpen profesionalak soilik erregulatutako lanbide zehatz bat egikaritzeko<br />
baimentzen du baina ondorio akademikorik aitortu gabe.<br />
Hori dela-eta, zer egin dezake Europar Batasuneko hiritar batek, kide-Estatu batetako<br />
hezkuntza-sistemari jarraiki lortu duen musika-tituluak edo burutu dituen musikairakaskuntzek,<br />
espainiar hezkuntza-sistemaren arabera balio ofiziala nahiz akademikoa<br />
eduki dezaten? Edo, kide-Estatu batean eginiko musika-irakaskuntzei, Espainian<br />
ikasketa horiek izango luketen balioa eman nahi badie, etorkizun batean dagokion<br />
espainiar musika-titulua lortzearren, goragoko maila duten musika- ikasketak Espainian<br />
egiten jarraitu ahal izateko?<br />
Bada, biztanle komunitarioak, zera egin beharko du: salbuespenak salbu, Europar<br />
Batasunetik at lortutako titulu batekin edo burututako ikasketekin egin beharreko<br />
berbera. Edo, salbuespenak salbu, biztanle komunitario ez denak, Europar Batasunean<br />
nahiz Europar Batasunetik kanpo lortutako titulu bati edo eginiko ikasketei, espainiar<br />
hezkuntza-sistemak balio akademikoa eta ofiziala aitor diezaion egin beharreko<br />
berbera 75 . Hau da, jarraian datorren atalean ikusiko dugun lez, musika-titulua edo<br />
ikasketa homologatu edo baliozkotu egin beharko du.<br />
73<br />
Alegia, bereziki, arestian aipatu C- 340/89, Vlassopoulou; C-154/93, Tawil-Albertini; eta C-319/92,<br />
Haim Arazoak.<br />
74 Izan ere, 1171/2003 Errege Dekretuaren bitartez, 1665/1991 Errege Dekretuko 5 art.ri bigarren<br />
lerroalde bat gehitu zaio, hitzez hitz zera xedatzen duena: “En los casos en los que se considere necesaria<br />
la imposición de medidas compensatorias, a las que se refieren los párrafos a) y b) anteriores, la<br />
autoridad competente analizará, antes de adoptar una resolución definitiva, si los conocimientos<br />
adquiridos por el solicitante en el transcurso de su experiencia profesional compensan total o<br />
parcialmente la diferencia sustancial contemplada en el párrafo anterior”.<br />
75 Hain zuzen ere, aurrerago ikusiko dugun moduan, salbuespen hauek ECD/3305/2002 Aginduan<br />
ezarritakoak dira. Alegia, aipatu Aginduan, homologazio nahiz baliozkotze prozedurak erraztea xede<br />
256
Ezen, homologazioaren eta baliozkotzearen ikuspegitik, harrera Estatutik kanpo lortzen<br />
den titulu edo egiten den ikasketa oro, atzerriko titulutzat edo ikasketatzat hartzen da.<br />
Eta atzerriko titulu edo ikasketa gisa, salbuespenak salbu, titulu edo ikasketa horrek<br />
trataera berdina jasoko du.<br />
B) Europar Batasunean eta Europar Batasunetik at lortutako tituluen homologazioa eta<br />
baliozkotzea<br />
Europar Batasuneko hiritar batek nahiz Europar Batasunetik kanpo bizi denak, atzerrian<br />
lortutako titulua homologatzeko edo ikasketak baliozkotzeko jarraitu beharreko<br />
prozedurak aztertzerakoan, lehenik eta behin, abiapuntu bezala, zera hartu behar da<br />
kontuan: jarraitu beharreko prozedura ezberdina izanen dela, atzerrian lortutako<br />
tituluaren edo eginiko ikasketen mailaren arabera ezezik, atzerrian lortutako tituluaren<br />
edo eginiko ikasketen baliokidea Espainian, unibertsitate-mailako titulu bat edo ikasketa<br />
bat den edo ez den arabera ere.<br />
Ondorioz, atzerrian lortutako goi-mailako tituluaren edo eginiko ikasketen baliokidea<br />
Espainian, goi-mailako titulu bat edo ikasketa bat denean —dagoeneko bigarren<br />
atalburuan xehetasunez aztertzeko parada izan dugunez—, salbuespenak salbu,<br />
285/2004 Errege Dekretuak, atzerriko goi-mailako tituluak homologatzeko eta ikasketak<br />
baliozkotzeko arautzen dituen prozedurak jarraitu beharko dira.<br />
Aldiz, atzerrian lortutako tituluaren edo eginiko ikasketen baliokidea Espainian,<br />
unibertsitate-mailako titulu edo ikasketa bat ez denean, 104/1988 Errege Dekretuak,<br />
atzerriko tituluak homologatzeko eta ikasketak baliozkotzeko arautzen duen prozedura<br />
jarraitu beharko da 76 . Ikus dezagun, bada.<br />
duen aurreikuspen bat ageri zaigu, homologatu edo baliozkotu nahi den atzerriko titulua edo ikasketa,<br />
Europar Batasuneko kide-Estatu batean lortu edo egin den kasuan. Halaber, salbuespen berbera ezarri<br />
ahal izanen da, Europar Esparru Ekonomikoari buruzko Akordioa izenpetu duten kide-Estatu batean<br />
eskuratu diren tituluen edo burutu diren ikasketen homologazio edo baliozkotze prozeduretan.<br />
76 104/1988 Errege Dekretuak, urtarrilaren 29koak (otsailaren 17ko BOEn), unibertsitate-mailako tituluak<br />
ez direnak homologatzeko eta baliozkotzeko baldintzak arautzen ditu. Kontuan izan behar dugu,<br />
104/1988 Errege Dekretua, baita hau ezartzeko onartzen den 1988ko martxoaren 14ko Agindua<br />
(martxoaren 17ko BOEn) LOGSEn aurrekoak direla. Beraz, araubide bereziko musika-irakaskuntzei<br />
dagokienez LOGSEk taxututako ordenamendu juridiko berrira egokitzearren, 104/1988 Errege Dekretuak<br />
eta 1988ko martxoaren 14ko Aginduak, hainbat aldaketa izan dituzte, Aginduon bitartez: 1996ko<br />
apirilaren 30ekoa (maiatzaren 8ko BOEn) eta 2002ko abenduaren 16ko ECD/3305/2002 (abenduaren<br />
257
Arestian esan dugu, 1754/1998 Errege Dekretua onartu eta gero, biztanle komunitario<br />
batek ez daukala kide-Estatu batean eskuratutako titulua homologatu beharrik. Hau da,<br />
bere helburua baldin bada, espainiar hezkuntza-sistemak titulu horri ondorio<br />
profesionalak aitortzea, araubide bereziko musika-irakaskuntza ofizialen irakasle bezala<br />
jarduteko, nahikoa izanen da 1665/1991 Errege Dekretuak araututako prozedura<br />
jarraitzea. Beraz, kontuan hartzen badugu, biztanle komunitario batek, Europar<br />
Batasuneko kide-Estatu batean lortutako titulu bat profesionalki aitortzeko jarraitu<br />
beharreko prozedura arinagoa eta laburragoa dela titulu berbera homologatzeko jarraitu<br />
beharko lukeen prozeduraren aldean 77 , litekeena da, tituluari soilik ondorio<br />
profesionalak onartzearen aldeko aukera egitea.<br />
Alabaina, 1754/1998 Errege Dekretua onartu aurretik, Espainiatik kanpo lortutako<br />
musika-titulu orok tratamendu berbera zuen. Hots, atzerrian lortutako titulu bat zen.<br />
Ondorioz, biztanle komunitario batek, Europar Batasuneko kide-Estatu batean lortutako<br />
musika-titulua homologatu beharra zuen —Europar Batasunetik at eskuratutako titulu<br />
batekin egin beharko zukeen bezalaxe—, Espainian goi-mailako musika-titulua<br />
edukitzea galdatzen zuen lan bat burutu ahal izateko oro har, eta musika-irakaskuntza<br />
ofizialen irakasle bezala jardun ahal izateko, bereziki.<br />
28ko BOEn). Zehazki, ECD/3305/2002 Aginduaren zioen azalpenean zera esaten da: “Se establece con<br />
mayor precisión cuáles son los documentos que deben aportarse, contemplando específicamente la<br />
documentación preceptiva para la homologación o convalidación por estudios españoles de Formación<br />
Profesional o de enseñanzas de Régimen Especial, dado el incremento reciente que están experimentando<br />
las solicitudes correspondientes a estas enseñanzas, así como el significativo cambio de la estructura de<br />
las mismas derivado de la Ley de Ordenación General del Sistema Educativo”(ikus orobat, agindu honen<br />
atal bakarreko hirugarren puntua). Tituluak homologatzeko prozeduraren xehetasunak, baita homologazio<br />
eskabidea aurkeztu ahal izateko galdatzen den dokumentazioarenak ere, interneteko helbide honetan topa<br />
daitezke: http://www.mec.es/mecd/titulos. Azkenik, musika-tituluen homologazioa eta baliozkotzea delaeta,<br />
gogoratu, Europako Parlamentuak, 1988ko martxoaren 10ean Ebazpen bat onartu zuela, Europar<br />
Komunitatean, musikaren irakaskuntza eta sustapena mintzagai zituela (ikus A 2-220/87 dokumentua,<br />
1988ko martxoaren 14ko C 068 DOCEn argitara emana). Bada, aipatu Ebazpenean zera eskatzen zuen<br />
Parlamentuak: “Pide que se llegue lo más pronto posible a la convalidación de diplomas y títulos de<br />
música, mediante la armonización de los programas de estudios dentro de la Comunidad”. Eta aurretik,<br />
ildo beretik, Europako Kontseiluko Parlamentu Biltzarrak onartutako Gomendio batean [929 (1981),<br />
urriaren 8koa)], zera eskatzen zion Europako Kontseiluko Ministro-Batzordeari: “Recommends that the<br />
Committee of Ministers: prepare a recommendation on music education for all, calling on member<br />
governments to ensure: that agreement be reached on the recognition of equivalences of music degrees<br />
and diplomas throughout Europe”(ikus aipatu Gomendioaren 16.a.viii atala).<br />
77 Honetara, 1665/1991 Errege Dekretuak gehienez lau hilabeteko epea ezartzen du titulua profesionalki<br />
aitortzeko eskabidea ebazteko (12.1 art.). 104/1988 Errege Dekretuak berriz, kasuaren arabera (8-11 art.),<br />
gehienez sei ala zazpi hilabetetako epea ezartzen du. Halaber ikus, ECD/3305/2002 Aginduaren atal<br />
bakarraren 4. puntua.<br />
258
Dena dela, gaur egun ere gerta liteke, biztanle komunitario batek zera nahi izatea:<br />
Europar Batasuneko kide-Estatu batean lortutako musika-tituluari edo eginiko musikairakaskuntzei,<br />
espainiar hezkuntza-sistemak balio akademikoa aitortzea, hain zuzen ere.<br />
Alegia, aipatu musika-titulua espainiar musika-titulu bati homologatu nahi izatea —<br />
atzerrian lortutako tituluekin edo eginiko ikasketekin egin beharko lukeen bezalaxe,<br />
baita atzerritar batek atzerrian lortutako titulu edo eginiko ikasketa ororekin egin<br />
beharko lukeen moduan—. Edo esaterako, gerta liteke ere, biztanle komunitario batek<br />
bere herrian eginiko musika-irakaskuntzei, Espainian ikasketa horiek izango luketen<br />
balioa eman nahi izatea, etorkizun batean dagokion espainiar musika-titulua lortzearren,<br />
goragoko maila duten musika- ikasketak Espainian egiten jarraitu ahal izateko.<br />
Bada, titulu edo ikasketa homologoa Espainian, unibertsitate-mailako titulu bat edo<br />
ikasketa bat ez denean, atzerriko titulu edo ikasketa horrek Espainian balio ofiziala<br />
nahiz ondorio akademikoak eduki ditzan, arestian aipatu 104/1988 Errege Dekretuak<br />
arautzen duen prozedura jarraitu beharko da, kontraesana badirudi ere 78 .<br />
Alegia, jadanik egiaztatzeko parada izan dugu hala gertatzen dela Espainian araubide<br />
bereziko goi-mailako musika-irakaskuntzekin; izan ere, aipatu ikasketak burutu ostean<br />
lortuko den titulua ondorio akademiko zein profesionaletarako unibertsitate-lizentziatu<br />
tituluaren baliokidea den arren, titulu hori ez da zentzu hertsian unibertsitate-mailako<br />
titulu bat. Nolanahi ere, ikuspuntu formaletik koherenteegia ez diruen arren,<br />
unibertsitate lizentziatu-tituluaren ondorio berberak aitortzen zaizkio. Beraz, ondorio<br />
horiek dira balio dutenak eta aintzat hartu behar ditugunak.<br />
Zeintzuk dira 104/1988 Errege Dekretuaren arabera egingo litzatekeen homologazioaren<br />
edo baliozkotzearen ondorioak? Bada, homologazioaren bitartez, atzerriko tituluari edo<br />
ikasketari, dagokion espainiar tituluarekiko baliokidetza aitortuko zaio. Noski, espainiar<br />
titulu homologoak ondorio akademikoak ezezik, ondorio profesionalak ere aitortzen<br />
78 Gogoan izan behar dugu honetara, 86/1987 Errege Dekretuko hirugarren xedapen gehigarriak<br />
aurreikusten zuena; hots: “La homologación de títulos extranjeros de educación superior<br />
correspondiente a estudios españoles que, teniendo reconocida su equivalencia con los niveles superiores<br />
de la educación en España, no estén integrados en la Universidad, se regirá por sus disposiciones<br />
específicas”. Dakigun bezala, goi-mailako musika-tituluen kasuan baliokidetza hori LOGSE ondorengoa<br />
da. Alabaina, LOGSE ondoren, goi-mailako musika-tituluak homologatzeko xedapen espezifikorik ez zen<br />
ezarri. Bada, goi-mailako musika-tituluak zentzu hertsian unibertsitate-mailako tituluak ez direnez,<br />
unibertsitate-mailako tituluak ez direnak homologatzeko, 104/1988 Errege Dekretuak arautzen duen<br />
prozedura jarraitzen da.<br />
259
aditu, atzerrian lortutako tituluari ondorio berberak aitortuko zaizkio 79 . Halaber,<br />
104/1988 Errege Dekretuari jarraiki, atzerriko ikasketa bati espainiar ikasketa batekiko<br />
baliokidetza aitortzen zaionean, baliozkotze horrek aukera ematen du espainiar<br />
hezkuntza-sistemaren arabera, gorago dagoen maila batetako ikasketak egiten<br />
jarraitzeko.<br />
Jakina, atzerrian lortutako titulu edo eginiko ikasketa bat homologatzeko edo<br />
baliozkotzeko interesa duenak, lehenik eta behin, eskabide bat aurkeztu beharko du<br />
hainbat dokumenturekin batera. Eskabideari atxikitako dokumentu horien artean dago<br />
bada, homologatu edo baliozkotu nahi den atzerriko titulua edo ikasketa. Dena dela,<br />
atzerriko dokumentu bat homologatu edo baliozkotu dadin, dokumentu horrek baldintza<br />
batzuk bete behar ditu.<br />
Honetara, ezinbestekoa izango da, aipatu dokumentuak eskuratu den Estatuko<br />
hezkuntza-sisteman akademikoki balio ofiziala edukitzea 80 . Orobat, beharrezkoa izanen<br />
da, homologatu edo baliozkotu nahi den atzerriko tituluaren edo ikasketaren eta,<br />
erreferentziatzat hartzen den espainiar tituluaren edo ikasketaren artean, baliokidetza<br />
nahikoa egotea, nola maila akademikoari dagokionez, hala iraupenari nahiz edukiei<br />
dagokienez ere. Ezin da homologatu edo baliozkotu ikasgairik; soilik guztiz gaindituta<br />
dauden atzerriko tituluak edo ikasketak baizik 81 .<br />
79 1754/1998 Errege Dekretua onartu aurretik, biztanle komunitario batek, Europar Batasuneko kide-<br />
Estatu batean lortutako titulua Espainian homologatu ahal izateko, 104/1988 Errege Dekretuari jarraiki<br />
egin beharreko homologazio eskabideak aztergai diren Entzutegi Nazionalaren Epaiok ikus daitezke:<br />
2000ko abenduaren 12koa (JUR 2001\73468); eta 2001eko otsailaren 20koa (JUR 2001\182897), hain<br />
zuzen ere. Bietan, Frantzian lortutako musika-titulu batzuk aztertzen dira, euren jabe direnek (lehenengo<br />
Epaian espainiar bat eta bigarrenean berriz, frantziar bat), espainiar goi-mailako musika-titulu batzuekin<br />
(1966ko ikasketa-planaren araberakoak) homologatzea eskatzen dutelako. Bada, bi kasuetan, 104/1988<br />
Errege Dekretuko 10 art.ri jarraiki, baliozkotze taula baten osagai ez direnez homologatzea eskatzen diren<br />
tituluak, iritzia eskatuko dio atzerrian eginiko musika-ikasketetan aditua den Batzordeari, Hezkuntza<br />
Ministerioko Tituluen, Baliozkotzeen eta Homologazioen Zuzendaritza-orde Orokorrak. Aipatu<br />
Batzordeak ostera, homologazioaren aurkako irizpena emango du. Halaber, arrazoi berdinengatik,<br />
Suitzan, espainiar batek lortutako musika-titulu baten homologazioa ukatzen duen egintza aztertzen den<br />
Entzutegi Nazionalaren 2002ko otsailaren 7ko Epaia (JUR 2002\144089) ikus daiteke; baita, Italian,<br />
espainiar batek lortutako musika-titulu baten homologazioa ukatzen duen egintza aztertzen den Auzitegi<br />
Gorenaren 2001eko uztailaren 10eko Epaia ere (RJ 2001\7745).<br />
80 ECD/3305/2002 Aginduaren 4. puntuaren aldaketaren ostean, (1988ko martxoaren 14ko Aginduaren<br />
zazpigarren ataleko a) hizkiak zera dio: “Los documentos expedidos en el extranjero deberán ajustarse a<br />
los requisitos siguientes: a) Deberán ser oficiales y estar expedidos por las autoridades competentes para<br />
ello, de acuerdo con el ordenamiento jurídico del país de que se trate”.<br />
260
ECD/3305/2002 Agindua onartu eta gero, halaber, atzerriko dokumentuak araubide<br />
bereziko espainiar ikasketekin homologatzeko edo baliozkotzeko eskabideei<br />
dagokienez, eskabidearekin batera, zera egiaztatu beharra dagoela xedatzen du aipatu<br />
Aginduaren 3. puntuak 82 :<br />
“Cuando se trate de la homologación o convalidación por estudios españoles (...) de<br />
enseñanzas de Régimen Especial, debe acreditarse también:<br />
a) Los requisitos académicos previos exigidos en el sistema educativo de procedencia<br />
para poder iniciar los estudios cuya homologación o convalidación se solicita, así<br />
como los estudios efectivamente realizados por el solicitante.<br />
b) La duración oficial del plan de estudios seguido, así como la carga horaria total<br />
de cada una de las materias cursadas.<br />
c) La realización de prácticas preprofesionales o la experiencia laboral, en su caso.”<br />
Atzerrian lortutako dokumentu oro legalizatuta aurkeztu beharra dago. Alabaina,<br />
ECD/3305/2002 Aginduan, homologazio eta baliozkotze prozedura erraztea xede duen<br />
aurreikuspen bat ageri zaigu. Izan ere, ez zaie galdatuko dokumentuak legalizatzea,<br />
homologatu edo baliozkotu nahi den atzerriko titulua edo ikasketa, Europar Batasuneko<br />
kide-Estatu batean lortu edo egin dutenei, ez eta Europar Esparru Ekonomikoari<br />
buruzko Akordioa izenpetu duten kide-Estatu batean eskuratu edo burutu dutenei ere 83 .<br />
Bada, baldintza oro betetzen delarik, titulua edo ikasketa homologatzeko edo<br />
baliozkotzeko eskabidea aurkeztuko da, organo eskudunak izapidetu eta ebazpen<br />
proposamena eman dezan. Haatik, espedientea izapidetuko eta ebazpen proposamena<br />
81 Ikus 1996ko apirilaren 30eko Agindua. Honetara, hirugarren atalak zera xedatzen du: “La<br />
convalidación de estudios y la homologación de certificados, títulos o diplomas obtenidos en uno o más<br />
sistemas educativos extranjeros exigirá la superación completa de todos y cada uno de los cursos<br />
anteriores al curso objeto de homologación o convalidación, además de la de este último (...)”.<br />
82 Ikus ECD/3305/2002 Aginduaren 3. puntuaren aldaketaren ostean, 1988ko martxoaren 14ko<br />
Aginduaren laugarren ataleko 2. lerroaldea. Halaber, lanbide heziketako titulu nahiz ikasketen kasuan,<br />
baldintza berberak galdatzen dira.<br />
83 ECD/3305/2002 Aginduaren 4. puntuaren aldaketaren ostean, 1988ko martxoaren 14ko Aginduaren<br />
zazpigarren ataleko b) hizkiak zera xedatzen du: “Los documentos expedidos en el extranjero deberán<br />
ajustarse a los requisitos siguientes: (...) b) Deberán presentarse legalizados por vía diplomática o, en su<br />
caso, mediante la apostilla del Convenio de La Haya. Este requisito no se exigirá a los documentos<br />
expedidos en los Estados miembros de la Unión Europea o signatarios del Acuerdo sobre el Espacio<br />
Económico Europeo por las autoridades competentes de dichos Estados”.<br />
261
emango duen organo eskuduna ezberdina izanen da, homologatu edo baliozkotu nahi<br />
diren tituluak edo ikasketak, Hezkuntza Ministerioak onartutako baliokidetzen taula<br />
batean jasotan dauden edo ez dauden arabera.<br />
Atzerriko tituluak edo ikasketak baliokidetzen taula batean jasota daudenean, bertan<br />
xedatutakoarekin bat etorri beharko du homologazio edo baliozkotze espedientearen<br />
ebazpenak 84 . Baliokidetzen taula batean ageri ez badira ordea, homologazio edo<br />
baliozkotze espedientearen ebazpen proposamena ematea ondoko organoari dagokio:<br />
Tituluen Baliozkotzeen eta Homologazioen arduraduna den Zuzendaritza orde<br />
orokorrari 85 .<br />
Hain zuzen ere, musika-tituluen eta ikasketen kasuan, baliokidetzen taularik egon ohi ez<br />
denez, Tituluen Baliozkotzeen eta Homologazioen arduraduna den Zuzendaritza orde<br />
orokorrari dagokio espedientea izapidetu eta ebazpen proposamena ematea. Organo<br />
honek halaber, ebazpen proposamena eman aurretik eta beti ere gaiari buruz Espainiak<br />
izenpetutako eta ezargarria litzatekeen nazioarteko hitzarmenik ezean, adituen batzorde<br />
bati irizpena eska diezaioke 86 .<br />
84 ECD/3305/2002 Aginduaren 7. puntuan (1988ko martxoaren 14ko Aginduaren 11. atala aldatzen<br />
duena) zehazten dira aipatu baliokidetzen taula dagonean zeintzuk diren organo eskudunak espedientea<br />
izapidetu eta ebazpen proposamena emateko. 8. puntuan berriz zehazten da (1988ko martxoaren 14ko<br />
Aginduaren 12. atala aldatzen duena) aipatu taula ez dagoenean nor den organo eskuduna.<br />
85 Ondokoa xedatzen du 3305/2002 Aginduaren 8. puntuak (1988ko martxoaren 14ko Aginduaren 12.<br />
atala aldatzen duenak), hitzez hitz: “ Cuando no proceda la aplicación de las tablas a que se refiere el<br />
apartado anterior, la tramitación y propuesta de resolución corresponderán, en todo caso, a la<br />
Subdirección General de Títulos, Convalidaciones y Homologaciones, dependiente de la Secretaría<br />
General Técnica del Ministerio de Educación, Cultura y Deporte”.<br />
86 104/1988 Errege Dekretuko 10 art.an eta 1988ko martxoaren 14ko Aginduaren 13. atalean arautzen da<br />
aipatu adituen Batzordea. Bada, zera dio batzorde horri buruz Aginduaren 13. atalak: “1. En los supuestos<br />
en que no resulten aplicables Tratados ni Convenios Internacionales en los que España sea parte, ni<br />
tablas de equivalencias, la Subdirección General de Títulos, Convalidaciones y Homologaciones podrá<br />
someter los expedientes a informe de las Comisiones de expertos previstas en el artículo diez del Real<br />
Decreto 104/1988, de 29 de enero, antes de proceder a formular las propuestas de resolución<br />
pertinentes. 2. Las Comisiones mencionadas en el párrafo anterior estarán integradas por expertos en las<br />
materias propias de los estudios y títulos de que se trate, se constituirán cada vez que su asesoramiento<br />
sea necesario para el análisis de los expedientes pendientes de resolución y sus miembros serán<br />
designados por el Secretario General Técnico del Departamento”. Aurreikuspen hauei jarraiki, hain<br />
zuzen ere, gaiari buruz arestian aztertu den Jurisprudentzian egiazta daiteke kasu guztietan jo duela<br />
Tituluen homologazioaz eta baliozkotzeaz arduratzen den Zuzendaritza orde orokorrak, irizpena eske,<br />
musikan aditua den Batzordera. Besteak beste, Auzitegi Gorenaren 2001eko uztailaren 10eko Epaia ikus<br />
liteke (RJ 2001\7745).<br />
262
Azkenik, homologazio edo baliozkotze espedientea, Hezkuntza Ministerioak emaniko<br />
Agindu baten bitartez ebatziko da.<br />
I.4. Tituluaren Europar Gehigarria<br />
Europar Batasunean lortutako goi-mailako tituluak profesionalki aitortzeko nahiz<br />
atzerrian lortutako tituluak eta ikasketak homologatzeko edo baliozkotzeko dauden<br />
prozedurak aztertu ondoren, uneotan, oso laburki bada ere, ezin dugu utzi aipatzeke,<br />
besteak beste, tituluen onarpen akademikoa zein profesionala erraztea helburu duen<br />
honako osagaia: tituluaren Europar Gehigarria, hain zuzen ere.<br />
Bigarren atalburuan esan bezala bada, Boloniako prozesuaren markoaren baitan kokatu<br />
behar dugu, espainiar unibertsitateek, tituluaren Europar Gehigarria eman ahal izateko<br />
prozedura iragankorra arautzen duen 1044/2003 Errege Dekretua.<br />
Dena dela, tituluaren Europar Gehigarria unibertsitate-mailako musika-tituluen<br />
osagarri bada ere, ez du une hauetan goi-mailako musika-titulurik ukitzen, ondorio<br />
guztietarako unibertsitate-lizentziatu tituluaren baliokide izan arren. Hau da, Europar<br />
Gehigarria ez da euren osagarria izango, unibertsitate-mailako titulu bihurtzen ez diren<br />
heinean. Edo beste era batean esanda, unibertsitate-titulu bezala, goi-mailako musikatituluak<br />
unibertsitate-mailako titulu ofizialen katalogoaren osagai bihurtzen ez diren<br />
bitartean. Izan ere, zera xedatzen du 1044/2003 Errege Dekretuaren 2.2 art.ak:<br />
“El Suplemento Europeo al Título podrá ser emitido para aquellos títulos<br />
universitarios de carácter oficial y validez en todo el territorio nacional que se expidan<br />
a partir de la entrada en vigor de este Real Decreto.”<br />
Bada, argi dago, espainiar Gobernuak hertsiki ulertu zituela, tituluaren Europar<br />
Gehigarriari buruzko xehetasunak emanaz, Komisioak argitaratu zuen dokumentuaren<br />
glosategian agertzen diren definizioak, bai goi-mailako irakaskuntzari buruz, baita goimailako<br />
ikastetxeei buruz ere. Honatx 87 :<br />
87 Tituluaren Europar Gehigarriaren xehetasunak ematen dituen Komisioaren dokumentua,interneteko<br />
helbide honetan eskura daiteke: http://europa.eu.int/comm/education/policies/rec_qual/recognition/<br />
diploma_en.html.<br />
263
“Higher Education: all types of courses of study, or sets of courses (programmes),<br />
training, or training for research at the post secondary level which are recognised by<br />
the relevant authorities as belonging to its higher education system. Higher education<br />
builds on the level of competence, knowledge and skills generally acquired through<br />
secondary education. Higher education normally comes after secondary education in<br />
time and is normally offered through higher education programmes at higher<br />
education institutions. However, it should be noted that higher education institutions<br />
may give courses of study that are not higher education level. Conversely, institutions<br />
which are not considered as belonging to the higher education system may offer some<br />
higher education programmes. The exact definition of higher education and higher<br />
education institutions vary from country to country. For example, in some countries,<br />
nursing is considered to be a field of higher education, whereas in other countries,<br />
nursing is considered to be part of post-secondary education without being higher<br />
education.<br />
Higher education institution: an establishment providing higher education and<br />
recognised by the competent authorities as belonging to its system of higher<br />
education.”<br />
Alabaina, goi-mailako musika-tituluaren jabe denak, unibertsitate-mailako doktore<br />
titulua erdietsiz gero, badirudi tituluaren Europar Gehigarriak eraginik izan lezakeela<br />
aipatu tituluan. Ezen, 1044/2003 Errege Dekretuko II. Eranskinak aurreikusten du<br />
unibertsitate-mailako doktore-tituluaren Europar Gehigarria.<br />
II. LAN-AUKERAK<br />
<strong>Musika</strong>ren profesioa Espainian 88 , kolegiatzea galdatzen ez duen profesio liberal bat da.<br />
Halaber, profesio tituluduna ere bada 89 , hainbat jarduera profesional 90 burutzeko, balio<br />
88 Gai honi lotuta, “Vías para una revalorización de las profesiones de la música en España”<br />
izenburupean, http://www.educaweb.com interneteko helbidean argitaratutako artikulu labur batean, hara<br />
zer iritzi zuten Kataluñako Goi-mailako <strong>Musika</strong> Eskolako bi arduradunek (kanpo-harremanen buru den<br />
Nuria SEMPEREk eta ikasketa-buru den Josep M. VILARrek), musika-profesioei buruz:<br />
“Una de las razones de la infravaloración que tienen las profesiones de la música en algunos ámbitos,<br />
tradiciones y estilos, radica en la poca incidencia que el ejercicio de las mismas tiene en la vida de sus<br />
usuarios.<br />
La situación actual es fruto de un largo desencuentro entre los gustos y demandas musicales mayoritarios<br />
de nuestra sociedad y la orientación preferente —en ocasiones exclusiva— que el sistema educativo ha<br />
dado a la formación de los profesionales de la música. De modo resumido podríamos decir que el sistema<br />
educativo se ha centrado preferentemente o exclusivamente en aquellos estilos que tienen menos<br />
implantación social; éstos coinciden con los que —desde el siglo XIX— han venido desarrollando una<br />
autoimagen de arte autónomo, sin necesidad de vinculación alguna a funcionalidad o uso. Por ello<br />
durante décadas, la música —en realidad muy poco más que la "música clásica— ha sido enseñada y<br />
transmitida exclusivamente como arte, como disciplina artística y muy poco como una disciplina que una<br />
vez aprendida se desarrolla profesionalmente en un espacio sometido a las leyes de mercado de forma<br />
muy semejante a como ocurre con el resto de profesiones.<br />
264
akademiko eta ofiziala duen goi-mailako musika-titulua edukitzea galdatu ohi den<br />
heinean.<br />
Atalburu honi amaiera emateko beraz, ikus dezagun jarraian, aurreko atalean aztertu<br />
ditugun titulu guztiek eskain ditzaketen lan-aukerak baita zein jarduera profesional<br />
burutzeko gaituko luketen ere.<br />
Honetara, lehenik eta behin, zera azpimarratu beharra dago: LOGSE ondoren, goimailako<br />
musika-tituluak balio duela, lizentziatu-titulua edukitzea galdatzen den lan-<br />
Es en ellos en quien pensamos mayoritariamente cuando nos referimos a las profesiones de la música,<br />
como alguien que ha seguido un programa formativo que le ha llevado al ejercicio profesional. Por su<br />
parte, los profesionales de la composición y de la interpretación musical en los estilos más populares, que<br />
son los que son impensables sin unos conocimientos de aplicabilidad, contextualización y funcionalidad<br />
muy específicos (precisamente los que ha infravalorado o despreciado la enseñanza de la música clásica)<br />
a menudo se han formado fuera del sistema educativo. Igualmente, los profesionales de la música que<br />
están detrás del escenario o cuyo nombre y cara no aparecen en la portada de ningún CD —los<br />
productores, «managers», representantes, gestores musicales en general— no han gozado de unos<br />
caminos para una formación específica y han debido construirla en forma de puzzle, una de<br />
cuyas piezas importantes a menudo ha sido el propio ejercicio profesional. Seguramente ésta es<br />
una de las razones por las que el mercado profesional de la música está aún mucho menos<br />
articulado que el de otros sectores profesionales, y por supuesto mucho menos que en otras<br />
sociedades en las que el sistema educativo ha sabido responder con más presteza a las<br />
demandas sociales de formación de profesionales muy específicos como los dedicados al «music<br />
business».”<br />
89 Ikuspegi teoriko batetik, GÁLVEZ MONTES, J.ek profesio liberalen baitan ondoko azpi kategoriak<br />
bereizten ditu: profesio librea eta profesio tituluduna; ikus “La organización de las profesiones<br />
tituladas”, Consejo de Estado - Boletín Oficial del Estado, Madril, 2002, 31 orrian aipatua. Orobat,<br />
SOUVIRÓN MORENILLA, J.M.k profesio tituludunen baitan, profesio irekiak eta profesio itxiak<br />
bereiztu izan ditu; ikus “La configuración jurídica de las profesiones tituladas en España y en la<br />
Comunidad Económica Europea”, Madril, 1988, 28 orria eta ondorengoak. Gai honi buruzko<br />
jurisprudentziari dagokionez, Konstituzio Auzitegiaren 330/1994 Epaia, abenduaren 15ekoa azter liteke<br />
(4. Oinarri <strong>juridikoa</strong>). Epai honetan, Konstituzioko 36 art. interpretatuz, aurreko epaietan finkatutako<br />
jurisprudentzia zehazten du (alegia, 43/1979, 83/1984, 42/1986, 122/1989 eta 111/1993 Epaietan).<br />
Bestalde, kolegiatzea galdatzen ez duten profesio tituludunei dagokienez esan beharra dago, legegileak ia<br />
arretarik jarri ez dion gai bat izan arren, Euskal Autonomia Erkidegoan ordea, araututa dagoela. Honetara,<br />
Konstituzioko 36 art.ak ezartzen duen Lege erreserbari men eginez, 18/1997 Legean arautzen dira<br />
profesio tituludunak (ikus 18/1997 Legea, azaroaren 21ekoa, profesio tituludunen, kolegio eta kontseilu<br />
profesionalen jarduera arautzen duena, abenduaren 11ko EHAAn argitara emana). Bada, aipatu Legeak<br />
honela definitzen eta sailkatzen du profesio tituluduna (2 art.): “1. Tiene el carácter de profesión titulada<br />
aquella que se manifiesta mediante el ejercicio y la aplicación de conocimientos y técnicas propios de<br />
una ciencia o rama del saber, cuya aptitud venga acreditada en un título académico universitario o en<br />
otro legalmente establecido o reconocido por las autoridades competentes. 2. Las profesiones tituladas<br />
pueden ser colegiadas y no colegiadas”.<br />
90 Profesioaren kontzeptu juridiko bat emateko helburuarekin, Konstituzio Auzitegiak 386/1993 Epaian,<br />
abenduaren 23koan, profesioaren eta jarduera profesionalaren arteko ezberdintasunak finkatu zituen (3.<br />
Oinarri <strong>juridikoa</strong>n). Alabaina, jurisprudentzian ezartzen den ezberdintasun horrek, doktrinan,<br />
arrazoiarekin, izan du makina bat kritika; izan ere, artifizialtzat jo duen egilerik badago. Honetara,<br />
besteak beste, ikus litezke MARTÍN RETORTILLO, L., “El papel de los colegios en la ordenación de<br />
las profesiones y en el control y vigilancia del ejercicio profesional”, “Los colegios profesionales a la<br />
luz de la Constitución” lanean, Madril, 1996, 294-295; edo MARTÍNEZ DE AZAGRA, “La<br />
constitucionalidad de la Ley de Auditoría de Cuentas y la nueva doctrina del Tribunal Constitucional<br />
sobre el art. 36 de la Constitución (la STC 386/1993, de 23 de diciembre)”, RAP 134 zkia., 1994.<br />
265
eskaintza guztietara aurkeztu ahal izateko. Izan ere, sarritan errepikatu dugun bezala,<br />
goi-mailako musika-titulua unibertsitate-lizentziatu tituluaren baliokidea da ondorio<br />
akademiko zein profesionaletarako.<br />
Halaber, goi-mailako musika-titulua edukitzea ezinbestekoa izango da, enpresa batek<br />
ezarritako lan-baldintzatan, lan bat burutu ahal izateko ezinbesteko ukanbehartzat<br />
galdatzen denean.<br />
Alabaina, atal honetan egiaztatzeko parada izango dugun lez, musikarekin harremana<br />
duten lanbide batzuk burutu ahal izateko, enpresa askok goi-mailako musika-titulua<br />
edukitzea ez ohi dute galdatu ezinbesteko baldintza bezala (II.1).<br />
Jakina, orobat, egiaztatuko dugu, kasu zehatz batean, goi-mailako musika-titulua<br />
edukitzea ezinbesteko baldintza izan ohi dela: irakasleen funtzio publikoan, goi-mailako<br />
araubide bereziko musika-irakaskuntza ofizialen irakasle izateko, hain zuzen ere (II.2).<br />
II.1. Goi-mailako titulua ezinbesteko baldintza izan ohi ez denean<br />
<strong>Musika</strong>ren profesional batek egikari ditzakeen jardueren artean mailaketa bat egin<br />
beharko bagenu euren errekonozimendu soziala irizpidetzat hartuz, ziurrenik, gailurrean<br />
kokatuta agertuko liratekeela profesioaren eta artearen erdibidean dauden jarduerok 91 :<br />
hala nola, musika tresna baten bakarlaria izatearena; abeslariarena; musika-talde<br />
batetako kide izatearena —besteak beste, orkestra, banda, abesbatza edo ganbaramusika<br />
talde batetakoa—; zuzendaritza; konposizioa... 92 .<br />
91 GÁLVEZ MOTES, J. ek, bereiztu egiten ditu profesioa eta artea, honela: “La profesión (...) se<br />
distingue del arte a partir de sus respectivas finalidades. En efecto, aunque ambas actividades responden<br />
a la idea de un alibre creación sobre una base de conocimientos y aptitudes, aquélla presupone<br />
aplicación práctica de conocimientos o técnicas a favor de un tercero, como es el cliente; por el<br />
contrario, el arte agota su razón de ser en la propia técnica de actuación expresiva según cánones<br />
estéticos, tradicionales o subjetivos, sin pretender un efecto práctico que satisfaga necesidades<br />
materiales del destinatario”. Ikus “La organización de las profesiones tituladas”, Consejo de Estado -<br />
Boletín Oficial del Estado, Madril, 2002, 28 orrian aipatua. Profesioaren kontzeptuari dagokionez<br />
zehazki, SAINZ MORENO, F.ren aburuz, Konstituzioaren 36 art.ak profesioaren oso kontzeptu zabala<br />
jasoko luke; bada, bere ustetan, Konstituzioaren 36 art.ren arabera, zera litzateke profesioa: “Cualquier<br />
actividad lícita y duradera que una persona elige como actividad propia, tanto si constituye un medio de<br />
vida como si sólo es expresión de su personalidad”. Honetara, ikus “Comentario al art. 36 de la<br />
Constitución”, EDERSA, Madril, 1983, 512 orrian.<br />
266
Alabaina, jarduera horiei guztiei buruz zera azpimarra daiteke: musikaren profesioa, oro<br />
har, profesio tituluduna izan arren, aipatu jarduerak burutzeko orduan, goi-mailako<br />
musika-tituluaren balioa erlatiboa bihurtu ohi dela. Edo, beste era batean esanda:<br />
lanbidea burutzeko printzipioz gaituko lukeen goi-mailako musika-titulua, gehienetan,<br />
ez ohi dela galdatu, lanbidea burutzeko ezinbesteko baldintza izan ohi ez delako 93 .<br />
Zer da orduan, aipatu jardueratan aintzat hartu ohi dena? Bada, batetik, dagokion<br />
musika-espezialitatea menperatzea —funtsean, helburu hori lortzera bideratuak<br />
leudekeelako goi-mailako musika-irakaskuntzak—; bestetik, musikarako talentua eta<br />
dohain berezia izatea —alegia, musika egiteko nahiz adierazteko maisutasuna eta<br />
entzuleari zirrara eragiteko gaitasuna izatea—. Ezen, artearen adierazpenak diren<br />
irakasgaietan behinik behin, aipatu bertuteak ez dira sarritan titulu batekin erdiesten —<br />
titulu hori oso goi-mailakoa bada ere—. Alegia, heziketa berbera jaso duten<br />
profesionalen arteko lehian, maiz, arrakasta lortzeko giltza ez da titulua, berezko<br />
talentua baizik.<br />
Berebat, goi-mailako musika-tituluak, musikaren profesional gisa, jarduerok<br />
egikaritzeko gai lezake: artxibo zainarena; dokumentalistarena; irrati zein telebistako<br />
musika-esatariarena; musika-kritikariarena; musika-historialariarena; musikologoarena;<br />
musika-editorearena; eragile sozio kulturala izatearena... . Jarduera hauek guztietan —<br />
musika-profesioaren eta artearen erdibidean leudekeen arestian aipatu jardueretan<br />
bezalaxe— tituluaren balioa erlatibizatzeko joera dela-eta, eurak burutzeko ez ohi da<br />
92 Azken finean, artistaren lanbidean egikari daitezkeen jarduera multzo bat baino ez litzateke izango.<br />
Bada, hain zuzen ere, Europako Parlamentuak zera zioen artisten lanbideari buruz, 2001ko uztailaren<br />
15ean, hedatu berri zen Europar Batasunean, oro har eszena-arteek zuten garrantziari buruz mintzatzen<br />
zen Txosten batean (A5-024/2002 zenbakidun dokumentua): “Un empleo frágil y precario El empleo de<br />
los artistas es, por definición, aleatorio, aunque algunos países tienen compañías permanentes, como es<br />
el caso de Alemania. Los artistas y técnicos pasan a menudo por períodos de inactividad entre dos<br />
producciones. En algunos Estados, por ejemplo, los Países Bajos, Suecia, Eslovenia, Islandia, Finlandia,<br />
Hungría, Estonia y Austria, se han tomado medidas para que los artistas perciban algo parecido a un<br />
salario mínimo. La contratación ilegal es un problema inherente a las profesiones circenses. En el caso<br />
de la música se ha desarrollado en el Este algo parecido a un dumping social”.<br />
93 Bakarlari bezala jarduteko ez da titulurik galdatzen. Ez eta gehienetan, musika-talde antolatuen kide<br />
izateko ere. Honetara, ikus litezke esaterako, Espainian dauden orkestra ospetsuenek argitaratzen dituzten<br />
lan-eskaintza deialdien oinarriak. Sarritan edo gehienetan ez da inolako titulurik galdatzen orkestra<br />
horietako kide izateko —ez sekzio bakoitzeko bakarlari moduan, ez eta tutti moduan ere—. Eta<br />
eskatzekotan, musikan titulu-profesionala —LOGSE 42.2 art.ri jarraiki, maila ertaineko musikairakaskuntzak<br />
burutzean lortuko litzatekeena— edukitzea eskatu ohi da, baina nekez, goi-mailako<br />
musika-titulua. Aipatu lan-eskaintza deialdiak aurki daitezke, besteak beste, Espainiako Orkestra<br />
Sinfonikoen Elkartearen web gunearen bitartez; alegia, http://www.aeos.es interneteko helbidean.<br />
267
galdatu goi-mailako musika-titulurik, aipatu titulua edukitzea, ezinbesteko baldintza<br />
izan ohi ez delako.<br />
Aitzitik, musika-profesioaren eta artearen erdibidean leudekeen jardueretan gertatu ohi<br />
ez den bezala, jarduera hauek, beste titulu baten jabe direnek ere egikari ditzakete.<br />
Alegia, Historian eta <strong>Musika</strong>-zientzietan ala Musikologian lizentziatu-titulua lortu<br />
dutenak esaterako —bigarren atalburuan ikusi dugun bezalaxe—, jaso duten<br />
heziketagatik, trebatuak egon litezke aipatu profesio gehienetan jarduteko. Noski, egia<br />
da ere, unibertsitate-mailakoak diren musika-irakaskuntza horiei ekitea erabakitzen<br />
duenak, aldez aurretik, araubide bereziko musika-irakaskuntzak egin dituelako edo<br />
amaitu dituelako izan ohi dela gehienetan.<br />
Azkenik, aipatu jarduera-multzo honen barne egongo litzatekeen arren, hurrengo atalean<br />
aztergai izango den gaiarekin hertsiki lotuta dagoelako, bereiztuta aipatuko dudan beste<br />
jarduera bat badago ere: musika-irakaslearena, alegia.<br />
Bada, goi-mailako musika-tituluak, printzipioz, musika-irakasle bezala lanean aritzeko<br />
gaituko lukeela ezin dugu ukatu. Dena dela, zenbait kasuetan, lanbide hori burutzeko<br />
aipatu titulua ez ohi da izan ezinbesteko baldintza; hau da, gerta liteke esaterako, beste<br />
titulu baten jabe direnek egikari ahal izatea musika-irakasle lanbidea. Edo baliteke ere,<br />
salbuespen gisa, musika-irakasle bezala lan egin ahal izateko, inolako titulurik ez<br />
galdatzea. Ikus dezagun suposamendu bakoitza arretaz, adibide zehatzak emanez.<br />
Esaterako, araubide bereziko musika-irakaskuntza ofizialak irakasten diren<br />
baimendutako ikastetxe pribatuetan —zazpigarren atalburuan aztergai izango direnak—<br />
, musika-irakaskuntza ofizialen irakasle bezala lan egin ahal izateko, ziurrenik, musikatitulua,<br />
oro har, edukitzea galdatu ohi dela, aipatu ikastetxeei buruzko araudiak,<br />
espresuki ukanbehar horri aipamenik egiten ez badio ere 94 . Aitzitik, goi-mailako<br />
musika-titulua edukitzea ez ohi da izan ezinbesteko baldintza aipatu ikastetxeetan lan<br />
egin ahal izateko 95 .<br />
94 Ikus irakaskuntza artistikoak, oro har, irakasten dituzten baimendutako ikastetxe pribatuen <strong>erregimen</strong>a<br />
arautzen duen 321/1994 Errege Dekretua, otsailaren 25ekoa (apirilaren 6ko BOEn).<br />
95 Nahiz eta, Nazioarteko <strong>Musika</strong>-Kontseiluak (International Music Council edo IMC) eta UNESCOk<br />
eskatuta, Nazioarteko <strong>Musika</strong>rien Federazioak (International Federation of Musicians edo FIM siglekin<br />
268
Edo, musika-irakaskuntza ez-ofizialak irakasten diren musika-eskoletan —publiko zein<br />
pribatuetan— adibidez. Hirugarren atalburuan egiaztatzeko aukera izan dugu, ikastetxe<br />
hauetako irakasle izateko, oro har, musika-titulua edukitzea galdatzen dela. Ia musikaeskola<br />
guztietan gainera, goi-mailako musika-titulua edukitzea eskatu ohi dela.<br />
Alabaina, aipatu titulua ez da ezinbesteko baldintza izanen, batzuetan maila ertaineko<br />
musika-titulu bera ere aski izango delako. Alegia, Euskal Autonomia Erkidegoan<br />
esaterako, oro har, goi-mailako musika-titulua galdatu ohi da. Aldiz, Hezkuntza<br />
Ministerioaren lurralde eremuan dauden musika-eskoletan, aski litzateke maila<br />
ertaineko musika-titulua edukitzea 96 .<br />
Eta, araubide orokorreko musika-irakaskuntzak irakasten diren lehen hezkuntzako ala<br />
bigarren hezkuntzako ikastetxe batean, musika-irakasle izateko, zein titulu galdatuko<br />
litzateke? Bada, zalantza izpirik gabe, goi-mailako musika-tituluak gaituko luke lanbide<br />
hori egikaritzeko —batik bat pedagogiako eta musikologiako espezialitateetan<br />
lortutakoak—. Haatik, kasu honetan ere ez ohi da izan ezinbesteko baldintza, bigarren<br />
atalburuan ikusi bezala, unibertsitate-mailako musika-titulu batek ere lanbide hori<br />
egikaritzeko gaitu lezakeelako. Honetara, lehen hezkuntzako ikastetxeetan, <strong>Musika</strong>hezkuntzako<br />
espezialitatean maisu-titulua edukitzea —diplomatu-tituluaren baliokidea<br />
dena— aski litzateke. Bigarren hezkuntzako ikastetxeetan berriz, Historia eta <strong>Musika</strong>zientzietako<br />
nahiz Musikologiako lizentziatu-tituluek ere gaituko lukete.<br />
Azkenik, zortzigarren atalburuan ñabarki aztertuko dugun bezala, salbuespen gisa,<br />
baliteke ere, musika-kontserbatorio batean, araubide bereziko musika-irakasle bezala<br />
lan egin ahal izateko, inolako titulurik ez galdatzea —hurrengo atalean ikusiko dugun<br />
arren, orokorrean, goi-mailako musika-titulua edukitzea ezinbesteko baldintza izan ohi<br />
dela —. Bada, hauxe gerta liteke, irakasle espezialista deiturikoei dagokienez.<br />
ezaguna dena) prestatu zuen txosten batean —UNESCOk, artisten estatusari buruz jarduteko antolatu<br />
zuen Kongresua zela-eta— (1997ko ekainean), zera zioen: “Professional Status: Music degrees: A music<br />
degree is required to teach in public institutions (including during the school year) . But this is rarely the<br />
case in private schools. In Europe, it is only compulsory in Switzerland and Spain”.Aipatu txostena<br />
eskura daiteke FIMen web orrian, interneteko helbide honetan: http://www.fimmusicians.com/esp/index.html<br />
96 Ikus esaterako, Euskal Autonomia Erkidegoan, 289/1992 Dekretuaren 23 art. Eta MECen lurralde<br />
eremuari dagokionez berriz, 1992ko uztailaren 30eko Aginduaren 8 art. .<br />
269
II.2. Goi-mailako titulua ezinbesteko baldintza izan ohi denean<br />
<strong>Musika</strong>ren profesioak, profesio tituludun bezala, irakaskuntza publikoaren eremuan<br />
dauka bere adierazpenik nagusiena. Izan ere, jarraian ikusiko dugun bezala, iraskas<br />
funtzio publikoan 97 , araubide bereziko musika-irakaskuntza ofizialen irakasle bezala lan<br />
egin nahi duen orori, oro har, musika-titulu bat edukitzea galdatu ohi zaio.<br />
Hala ondoriozta daiteke behintzat, Hezkuntzaren Kalitateari buruzko Lege Organikotik,<br />
zera xedatzen duenean 98 :<br />
“Para ejercer la docencia de las enseñanzas escolares de régimen especial será<br />
necesario estar en posesión del título de Licenciado, Ingeniero, Arquitecto, o titulación<br />
equivalente, a efectos de docencia, y del título de Especialización Didáctica a que se<br />
refiere el artículo 58 de esta Ley.”<br />
Eta honatx, irakasleen kidegoetan sartzeko erregelamendua onartzen duen 334/2004<br />
Errege Dekretuak ezartzen duena (13 art.) 99 :<br />
“(...), quienes aspiren a participar en los procedimientos selectivos regulados en este<br />
título deberán reunir los requisitos específicos siguientes:<br />
g) Cuerpo de Catedráticos de Música y Artes Escénicas:1º Estar en posesión del título de<br />
Doctor, Licenciado, Ingeniero o Arquitecto. 2º Estar en posesión del título de<br />
Especialización Didáctica a que se refiere el artículo 58 de la Ley Orgánica 10/2002, de 23<br />
de diciembre, de Calidad de la Educación (...)<br />
h) Cuerpo de Profesores de Música y de Artes Escénicas: 1º Estar en posesión del<br />
título de Doctor, Licenciado, Ingeniero, Arquitecto o equivalente a efectos de docencia.<br />
2º Estar en posesión del título de Especialización Didáctica a que se refiere el artículo<br />
58 de la Ley Orgánica 10/2002, de 23 de diciembre, de Calidad de la Educación (...)”<br />
97 Izan ere, zortzigarren atalburuan ikusiko dugun legez, ikastetxe publiko batean lan egiteko, Lan-<br />
Zuzenbideko ala Administrazio-Zuzenbideko <strong>erregimen</strong>aren arabera kontratatutako irakasle espezialista<br />
deiturikoei, titulurik galdatu ohi ez zaie. Honetara, ikus 1560/1995 Errege Dekretua, irailaren 21 ekoa<br />
(urriaren 21 eko BOEn), irakasle espezialisten kontratazio <strong>erregimen</strong>a arautzen duena (3 art.), baita<br />
334/2004 Errege Dekretua ere (13.h art.).<br />
98 Ikus 10/2002 Lege Organikoaren hamabigarren xedapen gehigarriko hirugarren atala eta 58 art. .<br />
Dakigun bezala, LOCEk indargabetu zuenera arte, gai hau LOGSE 39.3 art.ak arautzen zuen.<br />
99 Ikus musika-irakasleen kidegoari dagokionez 334/2004 Errege Dekretuko 13.h.1) art., LOCEko<br />
hamabigarren xedapen gehigarriko bigarren nahiz hirugarren atalak eta LOGSEko hamabosgarren<br />
xedapen gehigarriko lehenengo atala. <strong>Musika</strong>-katedradunen kidegoari dagokionez berriz, ikus 334/2004<br />
Errege Dekretuko 13.g.1) art. eta LOCEko hamaikagarren xedapen gehigarriko lehenengo atala.<br />
270
Aipatu arauan xedatutakoaren aurrean —eta gai hau beste ikuspegi batetik zortzigarren<br />
atalburuan berrartzeari utzi gabe—, uneotan zera azpimarratu beharra dago: soilik goimailako<br />
musika-titulua edukitzea ezinbesteko baldintza izan ohi dela, goi-mailako<br />
musika-kontserbatorio batean, musika eta eszena-arteetako katedradunen kidegoan<br />
sartu, eta goi-mailako araubide bereziko musika-<strong>irakaskuntzen</strong> irakasle bezala lan egin<br />
ahal izateko 100 .<br />
Alegia, 334/2004 Errege Dekretuko 13.g) art.ak argi eta garbi adierazten du, musika eta<br />
eszena-arteetako irakasleen kidegoan sartu ahal izateko, aski izango litzatekeela,<br />
irakaskuntzarako gaituko lukeen lizentziatu-tituluaren baliokidea den musika-titulu bat<br />
edukitzea. Bada, honek zera esan nahi du: bai 1966ko musika ikasketa-planeko maila<br />
ertaineko titulua edo irakasle titulua deiturikoa, baita, 1970eko kantu ikasketa-planeko<br />
opera-abeslari diploma ere aski izango liratekeela. Ezen, titulu eta diploma horiek,<br />
LOCE 58 art.an aipatzen den lizentziatu- tituluaren baliokideak dira, irakasle lanetan<br />
jarduteko bederen —soilik oinarrizko mailan eta ertainean alegia— 101 .<br />
Honenbestez, laburbilduz; musika eta eszena-arteetako katedradunen kidegoan sartu<br />
ahal izateko eta aipatu kidegoko irakasle-funtzionario gisa, araubide bereziko goimailako<br />
musika-irakaskuntzak irakasteko, tituluok edukitzea ezinbesteko baldintza izan<br />
ohi da: LOGSE 42.3 art.an arautzen den goi-mailako musika-titulua ezezik, 1542/1994<br />
eta 1120/2000 Errege Dekretuen arabera, ondorio guztietarako, LOGSE 42.3 art.an<br />
arautzen den aipatu tituluaren baliokideak diren, LOGSE aurreko musikako nahiz<br />
kantuko ikasketa-planetako tituluak ere.<br />
100 Irakasleen funtzio publikoari dagokionez, LOCEk indargabetu ez dituen xedapenen artean, besteak<br />
beste, LOGSEko 14. xedapen gehigarria dago. Bada, xedapen honek, aipatu musika-katedradunen<br />
kidegoari buruz zera ezartzen du lehenengo ataleko b) hizkian:<br />
“Los funcionarios que impartan las enseñanzas de música y artes escénicas pertenecerán a los siguientes<br />
cuerpos docentes: b) Cuerpo de Catedráticos de Música y Artes Escénicas, que impartirán, de acuerdo<br />
con sus especialidades, las enseñanzas correspondientes al grado superior de música y danza y las de arte<br />
dramátic”.<br />
Atal berdineko a) hizkian ordea, zera esaten zaigu: musika-irakasleen kidegokoei dagokiela oro har<br />
oinarrizko maila eta maila ertaineko musika-espezialitateak irakastea, eta salbuespenez soilik, hala<br />
zehaztutako goi-mailako musika-espezialitateak.<br />
101 Ikus 1542/1994 eta 1120/2000 Errege Dekretuetako 2 art. ak (LOCEko 58 art.ko aldaketarekin). Ikus<br />
orobat, 334/2004 Errege Dekretuko xedapen gehigarri bakarreko hirugarren atala, baita VI. Eranskina ere.<br />
271
Baina ez hori bakarrik. Oro har, araubide bereziko musika-irakaskuntza ofizialak<br />
irakatsi ahal izateko, eta <strong>irakaskuntzen</strong> maila edozein izanik, LOCE 58 art.rekin bat,<br />
halaber, izaera profesionala duen beste titulu baten jabe izan behar da 102 . Titulu hau<br />
lortzea gainera, ezinbesteko ukanbeharra da.<br />
Hain zuzen ere, Espezializazio didaktikoko tituluari 103 aipamen egiten ari gatzaizkio.<br />
Prestakuntza pedagogikoko ikastaro bat gainditu ostean 104 lortuko litzatekeen titulu<br />
honek xede du, irakasleen aurre heziketa ezezik, etengabeko heziketa ere hobetzea. Eta<br />
LOCE ondoren, 118/2004 Errege Dekretuak arautzen du 105 .<br />
Ikus dezagun beraz, zeintzuk diren LOCE 58 art.ko eta 118/2004 Errege Dekretuko<br />
arauketaren ondorioak, batik bat, araubide bereziko musika-irakaskuntza ofizialen<br />
irakasle bezala jardun ahal izateko.<br />
Bada, LOGSEn aurreikuspenak garatzen zituen 1692/1995 Errege Dekretua onartu<br />
ostean, baita gaur egun ere LOCE indarrean dela, bigarren hezkuntzako ikastetxe<br />
publiko zein pribatuetan araubide orokorreko musika-irakaskuntzak irakatsi nahi<br />
dituztenei galdatuko zaie espezializazio didaktikoko titulua. Eta bigarren hezkuntzako<br />
irakasleen kidegoetan sartzeko bereziki, derrigorrezkoa izanen da titulu horren jabe<br />
izatea 106 .<br />
102 Baita araubide orokorreko musika-irakaskuntzak irakatsi ahal izateko ere. Honetara, 10/2002 Lege<br />
Organikoaren 58 art.ak zera xedatzen du: “Para impartir las enseñanzas de la Educación Secundaria, de<br />
la Formación Profesional de grado superior y las enseñanzas de régimen especial, además de las<br />
titulaciones académicas correspondientes, será necesario estar en posesión de un título profesional de<br />
Especialización Didáctica”. Eta LOCEko hamabigarren xedapen gehigarriko bigarren atala garatuz,<br />
334/2004 Errege Dekretuko 13. art.ko b),c), g) eta h) hizkietako bigarren lerroaldeek, berbera galdatzen<br />
dute, honela: “2º Estar en posesión del título de Especialización Didáctica a que se refiere el artículo 58<br />
de la Ley Orgánica 10/2002, de 23 de diciembre, de Calidad de la Educación (...)”.<br />
103<br />
1970 urtez geroztik indarrean zegoen CAP deiturikoa (Certificado de Aptitud Pedagógica)<br />
ordezkatuko duena.<br />
104 LOCE 58.2 art. ren arabera, ikastaro hau bi epek osatzen dute: bata akademikoa eta bestea berriz<br />
praktikoa (irakasle-lanetan jardunez burutu beharrekoa, alegia).<br />
105 Ikus 118/2004 Errege Dekretua, urtarrilaren 23koa (otsailaren 4ko BOEn argitara emana).<br />
106 Zera dio hitzez hitz, espezializazio didaktikoko titulua arautzen duen 1692/1995 Errege Dekretuak,<br />
urriaren 20koak (azaroaren 9ko BOEn), 2 art.an: “Carácter y efectos del título profesional de<br />
especialización didáctica. 1). De acuerdo con lo establecido en los artículos 24.2, 28 y 33.1 de la Ley<br />
Orgánica 1/1990, de 3 de octubre, de Ordenación General del Sistema Educativo, para impartir las<br />
enseñanzas de la educación secundaria obligatoria, del bachillerato y de la formación profesional<br />
específica será necesario estar en posesión, además del título de Doctor, Ingeniero, Arquitecto,<br />
Licenciado o equivalente a efectos de docencia, del título profesional de especialización didáctica. 2). De<br />
272
Araubide bereziko musika-<strong>irakaskuntzen</strong> kasuan ordea, egoera hauxe da: LOCEk<br />
lehenengo aldiz agintzen du ikasketa hauek irakatsi ahal izateko espezializazio<br />
didaktikoko titulua edukitzea beharrezkoa dela 107 . Berebat, 334/2004 Errege Dekretuak<br />
xedatzen du, bereziki, musika eta eszena-arteetako irakasleen kidegoetan —irakasleen<br />
nahiz katedradunena, alegia— sartu ahal izateko titulu hori beharrezkoa dela 108 .<br />
118/2004 Errege Dekretuari so egiten badiogu ordea, ondokoaz jabetuko gara: araubide<br />
bereziko musika-irakaskuntzei dagokienez, espezializazio didaktikoko tituluaren<br />
galdapena ez dela derrigorrezkoa bilakatuko 2007eko irailaren 1era arte. Hau da, bien<br />
bitartean —2005-2006 ikasturtera arte— indarrean egongo da 1692/1995 Errege<br />
Dekretua. Eta Errege Dekretu honi jarraiki, musika eta eszena-arteetako irakasleen<br />
kidegoetan —irakasle zein katedradunena— sartzeari dagokionez, espezializazio<br />
didaktikoko titulua edukitzea ez da derrigorrezkoa izanen 109 . Hots, soilik aintzat<br />
hartuko da eta puntu bat balioko du edo balio lezake 110 .<br />
acuerdo con lo establecido en el apartado 2 de la disposición adicional undécima de la mencionada Ley,<br />
para el ingreso en el cuerpo de Profesores de Enseñanza Secundaria será necesario estar en posesión,<br />
además del título de Doctor, Ingeniero, Arquitecto, Licenciado o equivalente a efectos de docencia, del<br />
título profesional de especialización didáctica y superar el correspondiente proceso selectivo”. Dakigun<br />
bezala, LOCE onartu eta gero, 1692/1995 Errege Dekretua indargabetuko duen Errege Dekretu berri bat<br />
onartuko da, espezializazio didaktikoko tituluari dagozkion LOCEn aurreikuspenak garatzeko. Bada,<br />
118/2004 Errege Dekretuak, urtarrilaren 23koak (otsailaren 4ko BOEn), 1692/1995 Errege Dekretuaren<br />
ukanbehar berbera galdatzen du bigarren hezkuntzan araubide orokorreko musika-irakaskuntzak irakatsi<br />
ahal izateko (ikus 118/2004 Errege Dekretuko 1.1 eta 1.3 art.ak), baita bigarren hezkuntzako irakasleen<br />
kidegoetan sartzeko ere [ikus 334/2004 Errege Dekretuko 13 art.ko b) eta c) hizkietako 2. atalak].<br />
107 LOCEn aginduari men eginez, hara nola bidezkotzen duen 118/2004 Errege Dekretuaren zioen<br />
azalpenak, araubide bereziko ikasketak irakatsi ahal izateko espezializazio didaktikoko titulua<br />
edukitzearen beharra: “la extensión que se viene produciendo últimamente en las enseñanzas de régimen<br />
especial, cada vez más generalizadas, aconsejan también profundizar en la formación didáctica de su<br />
profesorado, exigencia que ha de acompañar, necesariamente, a cualquier ampliación de las demandas<br />
educativas”. Halaber, urte batzuk lehenago, 1998-1999 ikasturteari zegokion Txostenean hain zuzen, zera<br />
zioen Estatuko Eskola-Kontseiluak gai honi buruz: “El Consejo Escolar del Estado insta al Gobierno y a<br />
las Administraciones educativas a acometer el desarrollo de los temas pendientes de regulación tras una<br />
década de aplicación de la LOGSE: (2) Materias pedagógicas requeridas para el ejercicio de la función<br />
docente en los conservatorios. Ikus honetara “Informe sobre el estado y situación del sistema educativo,<br />
curso 1998-1999”, MEC, Consejo Escolar del Estado, 2000, interneteko helbide honetan:<br />
http://www.mec.es/cesces.<br />
108<br />
LOCE 58.1 art.ren arabera, baita 334/2004 Errege Dekretuaren 13 art. ko g) nahiz h) hizkietako 2.<br />
atalei jarraiki ere.<br />
109<br />
118/2004 Errege Dekretuaren hirugarren xedapen iragankorreko b) hizkiaren arabera, baina 1318/2004<br />
Errege Dekretuaren aldaketak kontuan hartuta. Alegia, ikus honetara, 1318/2004 Errege Dekretuko<br />
lehenengo puntua, 827/118/2004 Errege Dekretuko bigarren xedapen gehigarria aldatzen duena. Izan ere,<br />
827/2003 Errege Dekretuko bigarren xedapen gehigarrian esaten zen 2004-2005 ikasturtean 1692/1995<br />
Errege Dekretuaren araberako ikasketak antolatzeari utziko zitzaiola. Alabaina, 1318/2004 Errege<br />
Dekretuko lehenengo puntuaren aldaketaren ostean, 1692/1995 Errege Dekretuaren araberako ikasketak<br />
antolatzeari 2006-2007ikasturtean utziko litzaiokeela ulertu behar da. Bada, honek eragina izango luke<br />
118/2004 Errege Dekretuko bigarren xedapen iragankorrean (nahiz eta oraindik ez den inolako<br />
273
1692/1995 Errege Dekretuaren araberako espezializazio didaktikoko titulua indargabetu<br />
ondoren —2007ko irailaren 1etik aurrera alegia— zer gertatuko da? Bada, ordura arte,<br />
1692/1995 Errege Dekretuaren arabera lortutako espezializazio didaktikoko titulua,<br />
118/2004 Errege Dekretuaren arabera lortuko litzatekeen tituluaren baliokidea izanen<br />
dela 111 . Halaber, espezializazio didaktikoko titulu berriaren baliokidetzat joko da, ordura<br />
arte irakasle lanetan aritzeagatik hartutako esperientzia 112 .<br />
Honenbestez, amaitzeko, zein izango litzateke, Europar Batasunean edo Europar<br />
Batasunetik at eskuratutako musika-tituluetan, aipatu neurriak —espezializazio<br />
didaktikoko tituluaren derrigorrezko galdapena araubide bereziko musika-irakaskuntza<br />
ofizialak irakatsi ahal izateko, alegia— izango lukeen ondorioa? Alegia, demagun,<br />
hiritar komunitario batek edo atzerritar batek, lortu duela, espainiar hezkuntza-sistemak,<br />
aipatu tituluei ondorio akademikoak, profesionalak ala biak aitor diezazkion. Edo beste<br />
era batean esanda: suposa dezagun, Europar Batasunean edo Europar Batasunetik at<br />
lortutako musika-titulua, espainiar hezkuntza-sistemak, profesionalki aitortu egin diola<br />
ala homologatu egin diola. Hortaz, profesionalki aitortutako ala homologatutako titulu<br />
horren jabe denak, araubide bereziko musika-irakaskuntza ofizialen irakasle bezala<br />
Espainian lan egiteko aukerarik izango al luke?<br />
aldaketarik burutu espresuki). Ondorioz, 2007ko irailaren 1etik aurrera izan beharko litzateke<br />
derrigorrezko galdapena, 118/2004 Errege Dekretuaren araberako espezializazio didaktikoko titulua<br />
edukitzea araubide bereziko musika-irakaskuntza ofizialak irakatsi ahal izateko.<br />
110 Honetara, 1692/1995 Errege Dekretuko laugarren xedapen gehigarriak zera xedatzen zuen: “Efectos<br />
de la calificación obtenida en el curso de cualificación pedagógica. 1) El apartado I.5 del anexo I del<br />
Real Decreto 850/1993, de 4 de junio, por el que se regula el ingreso y la adquisición de especialidades<br />
en los Cuerpos de Funcionarios Docentes a que se refiere la Ley Orgánica 1/1990, de 3 de octubre, de<br />
Ordenación General del Sistema Educativo, queda redactado de la manera siguiente: «5. Título de<br />
especialización didáctica. 5.1. Para el ingreso en los Cuerpos de (...) Profesores de Música y Artes<br />
Escénicas, se valorará la posesión del título de especialización didáctica con: un punto. 5.2. Para el<br />
ingreso en los Cuerpos no comprendidos en el apartado anterior, las convocatorias podrán establecer<br />
una puntuación de hasta un punto, en correspondencia con la calificación media alcanzada en el título<br />
de especialización didáctica, siempre que ésta sea superior a "aprobado"”.<br />
111 Ikus 118/2004 Errege Dekretuko lehenengo xedapen gehigarriko bigarren atala.<br />
112 Honetara, zera xedatzen du 118/2004 Errege Dekretuko lehenengo xedapen iragankorrak: “1) La<br />
acreditación de una experiencia docente previa durante dos cursos académicos completos o, en su<br />
defecto, durante 12 meses ejercidos en períodos discontinuos, en centros públicos o privados de<br />
enseñanza reglada debidamente autorizados, adquirida con anterioridad al 1 de septiembre de 2005,<br />
será reconocida como equivalente a todos los efectos al título de Especialización Didáctica o a la<br />
cualificación pedagógica reconocida como equivalente en este real decreto. 2) La experiencia docente<br />
adquirida a partir del 1 de septiembre de 2005 no podrá sustituir al título de Especialización Didáctica<br />
o, en su caso, a la cualificación pedagógica reconocida como equivalente en este real decreto”.<br />
274
Galdera honen aurrean, lehenik eta behin, azpimarratu beharra dago, litekeena zera<br />
dela: espezializazio didaktikoko tituluari buruzko arauketa, baita aipatu titulua lortu ahal<br />
izateko burutu beharreko ikasketak ere, egokitu behar izatea, espainiar hezkuntzasistema<br />
goi-mailako <strong>irakaskuntzen</strong> europar esparruan erabat integratu dadin<br />
etorkizunean onartuko diren xedapen berriei. Hala aurreikusten du behintzat<br />
espezializazio didaktikoko titulua arautzen duen 118/2004 Errege Dekretuak 113 .<br />
Egokitzapen hori jazo bitartean, gerta liteke langile komunitarioen joan-etorrietarako<br />
askatasuna nahiz kokapen askatasuna urratzea, onarpen profesionala ezezik,<br />
espezializazio didaktikoko titulua ere lortu behar izatearen galdapenak. Eta are gehiago,<br />
gogoan badugu, espezializazio didaktikoko titulua lortu ahal izateko gainditu beharreko<br />
lehenengo epea — akademikoa, alegia— printzipioz, Espainiako unibertsitate batean<br />
egin daitekeela. Izan ere, espezializazio didaktikoko titulua lortu ahal izateko burutu<br />
beharreko epe akademikoa antolatzeko ahalmenari dagokionez, 118/2004 Errege<br />
Dekretua soilik unibertsitateei zuzentzen zaie 114 . Honetara, unibertsitate batean burutu<br />
liteke epe akademiko hori, dagokion titulua eskuratu ondoren ala unibertsitate-mailako<br />
ikasketekin batera, aldi berean burutuz 115 .<br />
113 Honetara, 118/2004 Errege Dekretuko zioen azalpenak zera dio: “Con la estructura de la formación<br />
inicial que ahora se plantea en este Real Decreto, los futuros profesores obtienen la titulación troncal,<br />
propia de unos estudios facultativos, pero también el «complemento de diploma», que definirá una<br />
especialización concreta, en este caso la docente, dentro de la Unión Europea, pudiendo, además, poder<br />
definir su perfil docente durante los estudios de la educación superior, al disponer también de la<br />
posibilidad de obtener en un posgrado esta especialización didáctica”. Izan ere, ildo beretik, bigarren<br />
xedapen gehigarriak zera xedatzen du: “Con el fin de cumplir las líneas generales que emanen del<br />
espacio europeo de enseñanza superior, se adaptarán las enseñanzas conducentes al título de<br />
Especialización Didáctica reguladas en este Real Decreto a las disposiciones que se establezcan para la<br />
plena integración del sistema español en el espacio europeo de enseñanza superior”.<br />
114 118/2004 Errege Dekretuko 5.1 art.ren arabera, bigarren epea, irakasle-praktiketan jardutekoa alegia,<br />
ikasketa mota bakoitzari dagokion ikastetxean burutuko da.<br />
115 Ikus epe akademikoa burutzeko aukerei dagokienez, 118/2004 Errege Dekretuko 3.1 eta 2.4 art.ak.<br />
Hain zuzen ere, unibertsitate-mailako ikasketekin batera epe akademikoa egin ahal izateko aukera (2.4<br />
art.) 118/2004 Errege Dekretuak dakarren berrikuntzetako bat da. Bada, ikasketak irakasle-lanbidera<br />
bideratu nahi dituen ikasle orok hauxe luke biderik aproposena espezializazio didaktikoko titulua<br />
eskuratzearren, epe akademikoa gainditu ahal izateko. Izan ere, bide honek, unibertsitate-mailako<br />
ikasketekin batera, aldi berean, aipatu titulua lortzera bideratuta leudekeen hautapen askeko irakasgaiak<br />
unibertsitatean bertan egin ahal izateko aukera ematen baitu. Jakina, eztabaidagarria litzateke, aukera hau<br />
egokiena ote litzatekeen araubide bereziko ikasketen irakasle bezala jardun nahi dutenen kasuan. Alegia,<br />
bai LOCEk baita 118/2004 Errege Dekretuak ere, zera xedatzen dute: espezializazio didaktikoko titulua<br />
eskuratzeko gainditu beharreko ikasketa-plana, aipatu ikasketen berezitasunei egokituko zaiela (LOCE<br />
58.7 art. eta 118/2004 Errege Dekretuko 7.1 art.). Bada, aurreikuspen honen aurrean ezinbestekoa da, goimailako<br />
musika-irakaskuntzei dagokienez, ondoko galdera egitea: araubide bereziko goi-mailako musikairakaskuntzak<br />
irakasten dituzten ikastetxeak gai badira lizentziatu-tituluaren baliokideak diren tituluak<br />
emateko, zergatik ez dira gai izanen, agian, etorkizun batean, ikastetxe horietan irakasle-lanetan jardungo<br />
duten irakasleen aurre-heziketaz arduratzeko?<br />
275
Balizko arazo honi buruz ordea, ez digute argibiderik ematen 118/2004 Errege<br />
Dekretuak, ez eta 1665/1991 Errege Dekretuak ere (azkenak, 1171/2003 Errege<br />
Dekretuaren aldaketen ostean). Horregatik, premiazkoa zera litzateke: langile<br />
komunitarioei, euren jatorrizko Estatuan 2007ko irailaren 1a aurretik irakasle gisa<br />
burututako lana, esperientzia-profesionaltzat aitortzea, lan-esperientzia hori<br />
espezializazio didaktikoko tituluaren baliokidetzat jotzeko helburuarekin bederen.<br />
Langile espainiarren kasuan behintzat hala egingo dela argi eta garbi azaltzen du<br />
118/2004 Errege Dekretuko lehenengo xedapen iragankorrak.<br />
Gainera, badakigu, arestian aipatu 1171/2003 Errege Dekretuak (SLIM izenarekin<br />
ezaguna den 2001/19/CE Direktibaren transposizioa egiten duenak) aintzat hartu duela<br />
lan-esperientziaren garrantziari buruz mintzatzen den Europako Justizia Auzitegiaren<br />
jurisprudentzia 116 . Egia da, oraingoz, onarpen profesionala lortzeari dagokionez hartu<br />
dela kontuan lan-esperientzia: hots, bai Espainian burutu nahi den erregulatutako<br />
profesioa, kide-Estatu batean erregulatutako profesioa ez den kasuetan; baita heziketa<br />
bera ere erregulatua ez dagoenean 117 . Beraz, ez legoke arazorik, modu berean, lanesperientzia<br />
aintzat hartzeko ere, Espainian galdatzen den espezializazio didaktikoko<br />
tituluaren baliokidetzat jo ahal izateko. Noski, profesioa ala heziketa erregulatuta<br />
dagoen kasuetan inolako zalantzarik gabe. Baina baita, hala gertatzen ez den kasuetan<br />
ere.<br />
116<br />
Ikus honetara, arestian aipatu C- 340/89, Vlassopoulou; C-154/93, Tawil-Albertini; eta C-319/92,<br />
Haim Aferak.<br />
117 Ikus 1665/1991 Errege Dekretuko 4.2 art. .<br />
276
ZAZPIGARREN ATALBURUA<br />
MUSIKA-IKASTETXE OFIZIALEN ERREGIMEN JURIDIKOA<br />
LOGSEk ez ditu musika-ikastetxeak arautzen. Alabaina, araubide bereziko musikairakaskuntzetan<br />
LOGSEk abian jartzen duen berrantolaketak zera galdatzen du: ordura<br />
arteko musika-ikastetxeak berregituratzea, euren itxuraketa eta baldintza materialak<br />
musika-<strong>irakaskuntzen</strong> helburu berriekin bat etor daitezen 1 .<br />
Izan ere, LOGSE onartu arte, musika-ikastetxeak, funtsean, arauoi jarraiki antolatzen<br />
ziren: 2618/1966 Dekretua, musika-kontserbatorioen edo musika-ikastetxe ofizialen<br />
erregelamendu orokorra onartu zuena; 1987/1964 Dekretua, musika-ikastetxe ez<br />
ofizialak arautzen zituena; 1970eko urriaren 23ko Agindua, Madrilgo goi-mailako<br />
kantu-eskolako erregelamendua onartu zuena; eta 2732/1986 Errege Dekretua, musikaikastetxe<br />
publikoetako gobernu-organoei buruzkoa, hain zuzen 2 .<br />
Bada, oraintsu esan bezala, LOGSEk musika-ikastetxeei ez die aipamenik egiten; ez eta<br />
hezkuntza eskubidea arautzen duen 8/1985 Lege Organikoak (LODE) ere —I. Tituluan,<br />
orokorrean ikastetxeak arautzen dituen arren—. Ezin baitugu ahantzi, LOGSE onartu<br />
aurretik, musika-irakaskuntzak ez zirela hezkuntza-sistema orokorraren osagai.<br />
LOGSE onartu ostean ordea, musika-irakaskuntzak hezkuntza-sistemaren osagai<br />
bihurtzen dira eta LOGSEk argi adierazten du araubide bereziko musika-irakaskuntzek<br />
xede dutela ikasleei kalitatezko heziketa bat ematea, baita etorkizuneko musikaren<br />
1<br />
Ikus CEBRIÁ GENOVÉS, P., “La nueva organización de los Conservatorios de música”, ed<br />
Musicales, Madril, 1999.<br />
2 2732/1986 Errege Dekretua, abenduaren 24koa (1987ko urtarrilaren 9ko BOEn) irakaskuntza artistikoak<br />
irakasten dituzten ikastetxe publikoetako gobernu-organoei buruzkoa. 2732/1986 Errege Dekretuak<br />
indargabetu egingo ditu arauok: 2618/1966 Dekretuko 32-25 art. ak eta 1970eko urriaren 23ko<br />
Aginduaren 23 art., alegia. Zenbait aldaketen ostean, gaur egun, ikastetxe publikoetako gobernu-organoen<br />
gaia oro har LOCEn arautzen da.<br />
277
profesionalen prestakuntza bermatzea ere 3 . Beraz, helburu horiek betetzearren eta<br />
LODEk orokorrean ikastetxeei buruz jasotzen dituen aurreikuspenak garatuz, 389/1992<br />
Errege Dekretuak arautuko ditu musika-ikastetxeek bete beharreko gutxieneko<br />
baldintzak 4 .<br />
Halaber, LODEkin eta 389/1992 Errege Dekretuarekin bat —eta noski, Autonomia<br />
Erkidegoek, euren eskuduntzen arabera, beraien lurralde-esparruan ezargarria den<br />
araudia onartzearen kalterik gabe—, Gobernuak gainerako araudia onartuko du:<br />
funtsean, 1815/1993 Errege Dekretua, 2732/1996 Errege Dekretua egokituz, soilik goimailako<br />
musika-irakaskuntzak irakasten dituzten goi-mailako musikakontserbatorioetako<br />
eskola-kontseilua eta hauteskunde-batzarra arautzen dituena 5 ; eta<br />
321/1994 Errege Dekretua, ikastetxe pribatuei musika-irakaskuntzak irakatsi ahal<br />
izateko baimena emateko prozedura arautzen duena 6 .<br />
Azkenik, musika-ikastetxeei buruz ari garela-eta, aipatu ikastetxeen barne antolakuntza<br />
eta funtzionamenduari dagokionean, ezin dugu aipatzeke utzi, LODE eta LOGSE ostean<br />
—euren edukia aldatuz nahiz osatuz— onartu den ondoko legedi organikoa:<br />
ikastetxeetako parte hartzea, ebaluazioa eta gobernua arautzen duen 9/1995 Lege<br />
Organikoa (LOPEG) —uneotan, zati handi batean indargabeturik dagoen arren—; eta<br />
batik bat, 10/2002 Lege Organikoa, hezkuntzaren kalitateari buruzkoa (LOCE).<br />
Honenbestez, atalburu honetan musika-ikastetxe ofizialen <strong>erregimen</strong> <strong>juridikoa</strong><br />
aztertzeari ekingo diogu, musika-ikastetxeei dagokienean Estatuak onartutako arauditik<br />
abiatuz (I), gaioi buruz: musika-ikastetxeen gutxieneko ukanbeharrak (I.1) eta, musikaikastetxeen<br />
barne antolakuntza eta funtzionamendua (I.2), alegia.<br />
Hain zuzen, araubide bereziko musika-irakaskuntzak irakasten dituzten ikastetxeei —<br />
edo musika-ikastetxe ofizialei— buruzko araudi horri so egiten badiogu, zera nabarmen<br />
daiteke: ikastetxean irakasten den maila akademikoaren arabera —hots, oinarrizkoa,<br />
3 LOGSEko 38 art.ren arabera.<br />
4 389/1992 Errege Dekretua, apirilaren 15ekoa (apirilaren 28ko BOEn).<br />
51815/1993 Errege Dekretua, urriaren 18koa (azaroaren 6ko BOEn).<br />
6 321/1994 Errege Dekretua, otsailaren 25ekoa (apirilaren 6ko BOEn).<br />
278
ertaina edo goi-mailakoa—, ikastetxe mota anitz dagoela. Alegia: oinarrizko mailako,<br />
maila ertaineko eta goi-mailako musika-kontserbatorioak; maila bereko baimendutako<br />
musika-ikastetxe pribatuak; eta Madrilgo goi-mailako kantu-Eskola.<br />
Orobat, ikastetxearen titulartasuna eta kudeatzeko era aintzat hartzen baditugu, izaera<br />
juridiko ezberdina duten ikastetxeekin eginen dugu topo.<br />
Honetara, Administrazio publiko baten menpe dauden eta Administrazio berak zuzenean<br />
kudeatzen dituen musika-ikastetxeak ageri zaizkigu: hots, udal-Administrazioaren,<br />
probintziakoaren ala Administrazio autonomikoaren menpeko hiru mailatako musikakontserbatorioen<br />
kasuan gertatu ohi den legez. Alabaina, musika-ikastetxeen<br />
gehiengoaren titularra Administrazio publiko bat izan arren, eta zuzenean Administrazio<br />
berak kudeatzen baditu ere, badaude Administrazioa titularra izanik, zeharka kudeatzen<br />
dituen musika-ikastetxeak. Adibidez, organismo autonomoei atxikitako ikastetxe<br />
publikoak —Aragoiko goi-mailako musika-kontserbatorioarekin gertatzen den bezala—<br />
. Udal-patronatuek kudeatzen dituztenak —oinarrizko nahiz maila ertaineko musikakontserbatorio<br />
ugarirekin gertatzen den moduan—. Edo esaterako, hezkuntza-<br />
Administrazioek guztiz finantzatutako fundazioek kudeatzen dituztenak —hala nola,<br />
Balear uharteetako maila ertaineko nahiz goi-mailako musika-kontserbatorioak; edo<br />
formalki pribatuak diren Kataluniako Esmuc eta Euskal Herriko Musikene—.<br />
Berebat, badago pertsona guztiz pribatuen titulartasunekoa den baimendutako<br />
ikastetxerik ere —adibidez, Bartzelonako Liceuko kontserbatorioaren Fundazioak<br />
kudeatzen dituen maila ertaineko nahiz goi-mailako musika-ikastetxeak— 7 .<br />
7 Hezkuntza Ministerioaren estatistiken web gunean, 2004ko uztailean argitaratu ziren datuei jarraiki,<br />
honatx, 2003-2004 ikasturtean araubide bereziko musika-irakaskuntzak irakasten zituzten ikastetxeen<br />
kopurua (ikus http://www.mec.es/mecd/estadisticas interneteko helbidean “Estadísticas de la Educación<br />
en España, 2003-2004. Estadísticas de las Enseñanzas no universitarias, datos avance”, MEC, 2004):<br />
AUTONOMIA<br />
ERKIDEGOAK<br />
IKASTETXE PUBLIKOAK<br />
OINARRIZKO<br />
MAILA<br />
MAILA<br />
ERTAINA<br />
GOI-<br />
MAILA<br />
279<br />
IKASTETXE PRIBATUAK<br />
OINARRIZKO<br />
MAILA<br />
MAILA<br />
ERTAINA<br />
Andaluzia 67 18 4 5 2 0<br />
Aragoi 8 7 1 9 2 0<br />
Asturias 4 4 1 7 1 0<br />
Balear uharteak 3 3 1 2 0 0<br />
GOI-<br />
MAILA
Bada, Estatuak musika-ikastetxeei buruz onartutako araudiarekin bat, ikastetxean<br />
irakasten den maila akademikoa aintzat harturik, atalburu honetan halaber zera izanen<br />
dugu ikergai: oinarrizko mailako nahiz maila ertaineko musika-ikastetxeen izaera<br />
<strong>juridikoa</strong> (II), baita goi-mailakoena ere (III).<br />
I. MUSIKA-IKASTETXEEI BURUZ ESTATUAK ONARTUTAKO ARAUDIA<br />
I.1. <strong>Musika</strong>-ikastetxeen gutxieneko ukanbeharrak<br />
Araubide bereziko musika-irakaskuntzak irakasten dituzten ikastetxeen LOGSE osteko<br />
egituraketa berriaren oinarria, LODEko aurreikuspenen garapenez Gobernuak onartzen<br />
duen 389/1992 Errege Dekretua dugu. Izan ere, LODEko 14.1 art. ak zera xedatzen du:<br />
“Todos los centros docentes deberán reunir unos requisitos mínimos para impartir las<br />
enseñanzas con garantía de calidad. El Gobierno establecerá reglamentariamente<br />
dichos requisitos mínimos”.<br />
Hain zuzen, LOGSEk, gerora, kalitatezko heziketa artistiko bati eginen dio aipamen.<br />
Beraz, helburu hori lortzearren, ordura arteko musika-ikastetxeak berregituratu beharra<br />
dago. Eta horri ekingo dio 389/1992 Errege Dekretuak, araubide bereziko musika-<br />
Kanariak 3 3 2 2 2 0<br />
Kantabria 2 2 0 2 0 0<br />
Gaztela eta<br />
Leon<br />
Gaztela-La<br />
Mantxa (*)<br />
12 11 1 7 4 0<br />
11 9 1 1 0 0<br />
Katalunia 0 10 1 0 2 1<br />
Valentzia 38 37 3 24 13 0<br />
Extremadura 6 7 1 0 0 0<br />
Galizia 30 26 2 14 11 0<br />
Madril 11 12 3 20 12 0<br />
Murtzia 3 7 1 6 1 0<br />
Nafarroa 1 1 1 0 0 0<br />
Euskal Herria 4 7 0 15 7 1<br />
Errioxa 3 3 0 0 0 0<br />
Zeuta 1 1 0 0 0 0<br />
Melilla 1 1 0 0 0 0<br />
GUZTIRA 208 169 23 114 57 2<br />
280
irakaskuntzak irakasten dituen ikastetxe orok bete beharreko gutxieneko baldintzak<br />
zehaztuz.<br />
389/1992 Errege Dekretutik argi eta garbi ondoriozta daiteke, araubide bereziko<br />
musika-irakaskuntzak soilik ikas daitezkeela ofizialak diren bi ikastetxe motatan: alegia,<br />
musika-kontserbatorio publikoetan; eta baimendutako musika-ikastetxe pribatuetan 8 .<br />
Aitzitik, ordura arte, musika-ikasketa berezituak bi ikastetxe motatan ikas zitezkeen:<br />
musika-kontserbatorio ofizialetan —2618/1966 Dekretuari eta, gerora, 2732/1986<br />
Errege Dekretuari jarraiki ere antolatzen zirenak—; eta ofizialak ez ziren musikaikastetxeetan<br />
—hots, 1987/1964 Dekretuan arautzen zirenak eta pertsona pribatuek ala<br />
Estatua ez ziren pertsona publikoek era zitzaketenak— 9 .<br />
389/1992 Errege Dekretuak badakar beste berrikuntza garrantzitsu bat: musikaikastetxeek<br />
salbuespenak salbu, maila akademiko bakarra irakatsi ahal izango dutela,<br />
alegia. Honela, oinarrizko mailakoek soilik oinarrizko mailako musika-irakaskuntzak<br />
irakatsi ahal izango dituzte. Ikastetxe profesionalek (edo maila ertainekoek) berriz,<br />
maila ertaineko irakaskuntzak eta bere kasuan, baita oinarrizko mailari dagozkionak ere.<br />
Eta goi-mailakoek, soilik goi-mailako musika-irakaskuntzak irakatsi ahal izango<br />
dituzte 10 .<br />
(*) 2002-2003 ikasturteko datuak.<br />
8<br />
Izan ere, 389/1992 Errege Dekretuaren 2 art. ak zera dio: “Los centros públicos de enseñanzas artísticas<br />
recibirán las denominaciones genéricas de Conservatorios, cuando impartan enseñanzas de música (...)<br />
acompañando a esta denominación la correspondiente al nivel y a las enseñanzas que imparta el centro<br />
(...). Los centros docentes privados a que se refiere el artículo 1.2 del presente Real Decreto se<br />
denominarán genéricamente centros autorizados, acompañándose esta denominación de la<br />
correspondiente a la enseñanza y grado que, en su caso, imparta el centro”. Gogoan izan, egun LOCEk<br />
indargabetzen (eta 64.2 art.ak ordezkatzen) duen LODEko 10.2 art. ak zera zioela oro har —<br />
Konstituzioko 27.6 art.an aitortzen den printzipioa garatuz— ikastetxe publiko eta pribatuei buruz: “Son<br />
centros públicos aquellos cuyo titular sea un poder público. Son centros privados aquellos cuyo titular sea<br />
una persona física o jurídica de carácter privado”. Izan ere, espainiar Konstituzioko 27.6 art.ak zera<br />
xedatzen du: “Se reconoce a las personas físicas y jurídicas la libertad de creación de centros docentes,<br />
dentro del respeto a los principios constitucionales”.<br />
9<br />
1987/1964 Dekretua, ekainaren 18koa (uztailaren 14ko BOEn), 321/1994 Errege Dekretuak indargabetu<br />
zuen.<br />
10 389/1992 Errege Dekretuko 9 art.ko a), b) eta c) hizkiak. Dena dela, kontuan harturik 389/1992 Errege<br />
Dekretuak dakarren berrikuntzarik garrantzitsuenetakoa dela gradu ezberdinetako musika-ikastetxeak<br />
banantzea, ez dirudi oso aproposa denik, 389/1992 Errege Dekretuko 9.b) art.ak salbuespen moduan<br />
aurreikusten duen aukerara —oinarrizko mailako eta maila ertaineko irakaskuntzak elkarrekin<br />
kontserbatorio profesionaletan irakatsi ahal izatea, alegia—, sistematikoki jotzea Autonomia Erkidego<br />
gehienetan —oro har, Katalunian eta Euskal Autonomia Erkidegoan ez ezik—. Azken batean, joera<br />
honek zera adieraziko bailuke: zaharkiturik dauden aurreko ikasketa-planetako egitura monolitikora<br />
281
Halaber, maila bakoitzeko musika-ikastetxeei dagokienez, gutxieneko batzuk zehazten<br />
ditu 389/1992 Errege Dekretuak, aspektuotan: hots, irakatsi beharreko espezialitateetan;<br />
eskola-postuetan; eta, instalazio nahiz baldintza materialetan.<br />
Bada, gutxienez, laurogei ikasle-postu izango dituzten oinarrizko mailako musikaikastetxeetan<br />
pianoa irakatsiko da, baita gutxienez ere, beste bost espezialitate<br />
sinfoniko. Gutxienez ehun eta laurogei ikasle-postu izanen dituzten ikastetxe<br />
profesionaletan berriz, pianoa irakatsiko da, baita gutxienez ere, ganbara orkestra bat<br />
osatuko luketen harizko eta haizezko musika-tresnak. Dena den, ikastetxe profesional<br />
hauetan, maila ertaineko irakaskuntzak ezezik, oinarrizko mailari dagozkionak ere<br />
irakatsiko balira, orduan, aipatu ikasle-postuei, oinarrizko mailako ikastetxeei<br />
dagozkien laurogei ikasle-postuak ere gehitu beharko litzaizkieke. Azkenik, gutxienez<br />
berrehun eta berrogei ikasle-postu dituzten goi-mailako musika-ikastetxeetan, gutxienez<br />
orkestra sinfoniko bati dagozkion musika-tresna oro irakatsiko dira, baita ondoko<br />
espezialitateetatik bi ere: kantua, konposizioa, zuzendaritza, musikologia edo<br />
pedagogia.<br />
389/1992 Errege Dekretuak xeheki arautzen ditu ikastetxe bakoitzaren instalazio eta<br />
baldintza materialek bete beharreko gutxieneko ukanbeharrak. Aipatu ukanbeharrak<br />
maila guztietako ikastetxeetan errepikatzen diren arren, ikastetxean irakasten den maila<br />
akademikoan gora egin ahala, neurriek eta kopuruek ere gora egiten dute 11 . Nolanahi<br />
atzera egiteko borondatea baino ez; hots, musika-ikasketetara hastapena eta espezializazio profesionala<br />
elkar nahastea lekarke. Beraz, komenigarria izango litzateke, aipatu musika-kontserbatorio profesionalen<br />
zeregina argi eta garbi zehaztea; alegia, funtsean, ikasleari musika-batxilergo titulua lor dezan prestatzea,<br />
jarraian araubide bereziko goi-mailako musika-irakaskuntzei ekin diezaien. Eta are gehiago, kontuan<br />
hartzen badugu, LOGSE ondoren, musika-ikasketetara hastapena bi ikastetxeon ardura litzatekeela:<br />
oinarrizko mailako musika-kontserbatorioena eta musika-eskolena, hain zuzen. Baina inolaz ere, musikakontserbatorio<br />
profesionalena.<br />
11<br />
Oro har, ikus 389/1992 Errege Dekretuko 10-20 art.ak. Instalazio eta baldintza materialei dagokienez,<br />
honatx, eredu bezala, goi-mailako musika-ikastetxe batek bete beharreko gutxieneko ukanbeharrei buruz<br />
zer dioen 18 art.ak:<br />
“En los centros superiores de enseñanza de música serán necesarios, como mínimo, los siguientes<br />
requisitos referidos a instalaciones y condiciones materiales:<br />
1. Espacios docentes con independencia del número de alumnos: a) Un aula de una superficie mínima de<br />
150 metros cuadrados, para actividades de coro y orquesta; b) Un espacio-seminario por Departamento.<br />
2. Espacios docentes dependientes del número de puestos escolares cuyo número será el preciso para<br />
que, de acuerdo con el número de puestos escolares y la relación numérica profesor-alumno pueda<br />
garantizarse el horario lectivo que se establezca en el plan de estudios: a) Aulas de enseñanza<br />
instrumental individual, con una superficie mínima de 20 metros cuadrados; b) Aulas de enseñanza de<br />
música de cámara, con una superficie mínima de 30 metros cuadrados; c) Aulas para enseñanzas no<br />
instrumentales, con una superficie mínima de 30 metros cuadrados.<br />
282
ere, 389/1992 Errege Dekretuko laugarren xedapen iragankorrak zera aurreikusten du:<br />
eskuduntzak dituzten Autonomia Erkidegoek, goi-mailako musika-ikastetxeetan,<br />
instalazio eta baldintza materialei dagozkien ukanbeharrak egokitu ahal izango<br />
dituztela 12 .<br />
Berebat, orain arte ikusitakoaren ildo beretik, 389/1992 Errege Dekretuak arreta jartzen<br />
dio irakasle/ikasle artean mantendu beharreko proportzioari. Aipatu proportzioa maila<br />
guztietako eskoletan berbera bada ere, aldakorra izanen da irakasten den<br />
espezialitatearen arabera. Honela, musika-tresnei ez dagozkien espezialitateetako<br />
eskoletan, 1/15ekoa izango da neurri hori —eskola praktikoak badira, aipatu neurria<br />
murrizteko aukera aurreikusten den arren—. Taldeko eskoletan berriz —hots, ganbara<br />
musikakoak, orkestrakoak, abesbatzakoak,...— taldearen arabera zehaztuko da<br />
proportzioa edo, bere kasuan, curriculuma finkatzen duen arauak ezartzen duenari men<br />
egin beharko zaio. Azkenik, musika-tresnei dagozkien banakako eskoletan,<br />
irakasle/ikasle arteko proportzioa 1/1ekoa izanen da 13 .<br />
Las Administraciones educativas, en desarrollo del presente Real Decreto, podrán determinar, con<br />
carácter general, el número de aulas necesarias por puestos escolares en los supuestos anteriores, de<br />
acuerdo con el currículum que establezcan.<br />
3. Biblioteca, videoteca y fonoteca. Deberá permitir, en el conjunto de sus secciones, la utilización<br />
simultánea de, al menos, un 5 por 100 del número total de alumnos previstos. Dispondrá de sala de<br />
lectura, sala de audición y vídeo, archivo y sistema de préstamo. Quedará garantizado el número de<br />
volúmenes y grabaciones necesario para el correcto desarrollo de las enseñanzas que se impartan y su<br />
uso en soporte no convencional, así como de las principales revistas científicas relacionadas con el<br />
ámbito de dichas enseñanzas.<br />
4. Auditorio. Con una capacidad mínima de 300 plazas y un escenario no inferior a 100 metros<br />
cuadrados.<br />
5. Cabinas de estudio. Los centros deberán disponer de una cabina de estudio con una superficie mínima<br />
de 10 metros cuadrados por cada 25 puestos escolares.<br />
6. Espacios para órganos de gobierno y servicios administrativos.<br />
7. Aseos y servicios higiénico-sanitarios en número adecuado a la capacidad del centro, tanto para<br />
alumnos como para profesores.<br />
8. Exigencias especiales. En el caso de impartirse, de acuerdo con lo previsto en el artículo 16, la<br />
especialidad de Composición o de Pedagogía deberá garantizarse respectivamente: a) Laboratorio de<br />
Música electroacústica con una superficie mínima de 75 metros cuadrados; b) Aula condicionada para<br />
actividades relacionadas con la técnica corporal y la danza con una superficie mínima de 70 metros<br />
cuadrados”.<br />
12 Kataluniako Autonomia Erkidegoa da 389/1992 Errege Dekretuko laugarren xedapen iragankorreko<br />
aurreikuspenari jarraiki, aipatu egokitzapena burutu duena, maiatzaren 27ko ENS 181/2002 Aginduaren<br />
bitartez (ekainaren 4ko DOGCen).<br />
13 389/1992 Errege Dekretuko 20 art.ko a), b) eta c) hizkien arabera.<br />
283
Honenbestez, arestian esan bezala, 389/1992 Errege Dekretuak galdatzen du, ikastetxe<br />
orok bete behar izatea bertan xedatzen diren gutxieneko ukanbeharrak 14 . Beraz, honek<br />
esan nahi du, baldintza horiei egokitu beharko zaizkiela ez bakarrik etorkizunean<br />
sortuko diren musika-ikastetxe berriak, baita ere, araubide bereziko musikairakaskuntzak<br />
irakasten jarraitu gura duten ordura arteko musika-ikastetxe publikoak<br />
zein pribatuak. Egokitzapena jakina, LOGSEn ezarpen egutegiak zehaztutako epeen<br />
barne burutu beharko da 15 .<br />
<strong>Musika</strong>-ikastetxe pribatuen kasuan gainera, 389/1992 Errege Dekretuak ezartzen dituen<br />
gutxieneko ukanbeharrei beste bat gehitu behar zaie: alegia, administrazio-baimena<br />
lortu behar izatea, ikastetxe pribatua ireki eta abian jartzeko. Izan ere, ezin dugu ahantzi,<br />
LODEko 23 art.ak orokorrean zera xedatzen duela 16 :<br />
“La apertura y funcionamiento de los centros docentes privados que impartan<br />
enseñanzas, tanto de régimen general como de régimen especial, se someterán al<br />
principio de autorización administrativa. La autorización administrativa se concederá<br />
siempre que reúnan los requisitos mínimos que se establezcan con carácter general de<br />
acuerdo con lo dispuesto en el artículo 14 de esta ley. La autorización se revocará<br />
cuando los centros dejen de reunir estos requisitos”. 17<br />
Hain zuzen, musika-ikastetxe pribatu bati aipatu administrazio-baimena eman ahal<br />
izateko aurre baldintza ondokoa izanen da: LODE 14 art. garatuz 389/1992 Errege<br />
Dekretuak finkatzen dituen gutxieneko ukanbeharrak betetzea —aurreko lerroetan<br />
aztergai izan ditugunak— 18 . Horregatik, ikastetxeak aipatu ukanbeharrak betetzeari<br />
uzten dionean, administrazio-baimena iraungi egingo da.<br />
14Hain zuzen, Estatuko Eskola-kontseiluak urtero, ikasturte amaieran, emaniko txostenean, zera<br />
errepikatu ohi die hezkuntza-Administrazioei: zorrozki bete dezatela 389/1992 Errege Dekretua, alegia.<br />
15 Honetara, ikus 389/1992 Errege Dekretuko bigarren, hirugarren eta bosgarren xedapen iragankorrak<br />
musika-ikastetxe pribatuei dagokienez, eta zazpigarren xedapen iragankorra berriz, musika-ikastetxe<br />
publikoei dagokienean.<br />
16 LOGSEko seigarren xedapen gehigarriaren aldaketaren ostean.<br />
17 Gai honi buruz, ondoko lana ikus liteke: DÍAZ LEMA, J.M, “El régimen de las autorizaciones de los<br />
centros privados de enseñanza no universitaria”, RAP 133 zkia., 1994.<br />
18 389/1992 Errege Dekretuko 1.1 art.ren eta 321/1994 Errege Dekretuko 1.3 art.ren arabera.<br />
284
Bada, musika-ikastetxe pribatuek, araubide bereziko musika-irakaskuntzak irakatsi ahal<br />
izateko, administrazio-baimena lortu beharko dute. Aipatu baimena lortu ahal izateko<br />
prozedura —LODEk, LOGSEk eta 389/1992 Errege Dekretuak xedatutakoarekin<br />
bat—, lehenengo aldiz, hezkuntza Ministerioaren lurralde-esparruan ezargarria den<br />
321/1994 Errege Dekretuak arautuko du 19 .<br />
321/1994 Errege Dekretuaren edukiak, funtsean, prozedurazko izaera duenez, sarritan<br />
30/1992 Legera igorri ohi da. Eta hain zuzen, Lege honekin bat, 321/1994 Errege<br />
Dekretuko lehenengo xedapen gehigarriak dio, bertan arautzen diren prozedura<br />
ezberdinak dagokion epean ebatzi ezean, eskabidea gaitzetsitzat jo ahal izanen dela 20 .<br />
19 Gerora, oro har 321/1994 Errege Dekretuaren ildo beretik eta LODEko 23 art.rekin bat, ondoko<br />
Autonomia Erkidegoek ere onartu dute euren araudia: alegia, Kataluniakoak, araubide orokorreko edo<br />
araubide bereziko irakaskuntzak irakasten dituzten ikastetxe pribatuei baimena emateko <strong>erregimen</strong>a<br />
arautzen duen martxoaren 8ko 55/1994 Dekretuaren bitartez (martxoaren 23ko DOGCen); Galiziakoak,<br />
irakaskuntza artistikoak irakasten dituzten ikastetxe pribatuei baimena emateko prozedura arautzen duen<br />
irailaren 29ko 253/1995 Dekretuaren bitartez (urriaren 11ko DOGen), baita aipatu Dekretua garatzen<br />
duen 1995eko abenduaren 5eko Aginduaren bitartez ere (1996ko otsailaren 7ko DOGen); eta<br />
Andaluziakoak, irakaskuntza artistikoak irakasten dituzten ikastetxe pribatuei baimena emateko<br />
prozedura arautzen duen uztailaren 29ko 193/1997 Dekretuaren bitartez (abuztuaren 9ko BOJAn). Dena<br />
dela, badago Autonomia Erkidegorik, gaiari buruzko berezko araudirik ezean, 321/1994 Errege<br />
Dekretuak arautzen duen prozedurara jotzen duenik. Esaterako, Asturiasekoak [hala dio behintzat,<br />
maiatzaren 16ko 67/2002 Dekretuak, (ekainaren 4ko BOPAn)]; edo adibidez, Euskal Autonomia<br />
Erkidegokoak [aurrerago aztertuko dugun Musikeneren irekiera eta funtzionamendua baimentzen duen<br />
2002ko azaroaren 29ko Aginduan ezartzen den bezala, (2003ko urtarrilaren 9ko EHAAn)].<br />
20 Hain zuzen, 321/1994 Errege Dekretua egitasmo bat baino ez zenean, Estatu Kontseiluak emaniko<br />
Irizpenean, zera iritzi zuen gai honi buruz (1494/1993 zenbakidun espedientea):<br />
“(...) se ha suscitado la admisibilidad o no del contenido de la disposición adicional primera del<br />
proyecto, en cuanto establece que la falta de resolución expresa dará lugar a la aplicación del<br />
silencio administrativo negativo.<br />
En este sentido, debe destacarse que, en efecto, la nueva Ley 30/1992 ha dejado un amplio margen<br />
para que las normas sectoriales puedan disponer la aplicación del silencio en su sentido positivo o<br />
negativo, si bien, en caso de que falte referencia alguna al respecto, se aplicará —novedad<br />
introducida por la citada Ley 30/1992— el silencio positivo [artículo 43.2 apartado c)]. Sin embargo,<br />
dicho margen de opción en modo alguno es absoluto, sino que la propia Ley 30/1992 ha establecido<br />
determinados ámbitos a los que necesariamente les será de aplicación el silencio positivo o<br />
negativo, según los casos.<br />
Precisamente, uno de ellos, al que se aplica necesariamente el silencio positivo, es el relativo<br />
a las solicitudes "cuya estimación habilitaría al solicitante para el ejercicio de derechos preexistentes"<br />
[artículo 43.2 apartado b)], lo que podría inicialmente dar lugar a entender que toda autorización,<br />
que en una concepción tradicional supone un derecho preexistente, comporta necesariamente la<br />
aplicación del silencio positivo, con su consecuencia aneja consistente en que, ante la falta de<br />
resolución expresa, el interesado podrá entender adquirido aquello que solicitó, en este caso la<br />
obtención de la autorización pertinente.<br />
Sin embargo, a juicio de este Consejo no cabe hacer una lectura de dicho precepto legal que lleve<br />
sin más a tal conclusión, fundamentalmente por dos razones:<br />
a) Porque dentro del género "autorización" se incluyen categorías jurídicas no rigurosamente<br />
homogéneas, que incluso en ocasiones llegan a formar lo que algún autor denominó como<br />
285
Nortzuk eskura dezakete, 321/1994 Errege Dekretuari jarraiki, musika-ikastetxe pribatu<br />
bat irekitzeko administrazio-baimena? Bada edozein pertsona pribatuk —fisikoa ala<br />
<strong>juridikoa</strong> denak—, bere naziokotasuna edozein dela ere; hots, espainiarra, Europar<br />
Batasuneko kide-Estatu batetakoa ala atzerriko kide-Estatu batetakoa 21 . Jakina,<br />
atzerritarren kasuan, beharrezkoa izanen da indarrean dagoen legediak eta nazioarteko<br />
hitzarmenek ezarritakoari men egitea, edo bere kasuan, elkarrekikotasun<br />
printzipioarekin bat etortzea 22 .<br />
"autorizaciones-concesionales", figura intermedia entre la autorización y la concesión. No es<br />
preciso entrar en las sensibles diferencias que pueden encontrarse entre los distintos tipos de<br />
autorizaciones, lo que impide un tratamiento unitario sin más del género "autorización" también en<br />
este aspecto del silencio administrativo.<br />
b) Y porque el artículo 43.2 apartado b) incluye determinados límites a la aplicación del silencio<br />
positivo en relación con la remoción de obstáculos a "derechos preexistentes", como es que el<br />
silencio positivo no se aplicará (y, por tanto, deberá entenderse desestimado por silencio negativo<br />
cuando falte resolución expresa) a las solicitudes cuya estimación habilitaría al solicitante para el<br />
ejercicio de derechos preexistentes cuando "tuvieran como consecuencia que se transfieran al<br />
solicitante o a terceros facultades relativas al dominio público o al servicio público".<br />
Sin necesidad de ahondar en esta cuestión, inicialmente cabe concluir que las concesiones, tanto de<br />
dominio público como de servicio público, quedan incluidas en dicha salvedad, de tal manera que les<br />
será de aplicación siempre el silencio negativo (a salvo, por supuesto, una norma de rango legal<br />
posterior). Ello no significa que toda autorización (frente a la concesión) quede sin más dentro del<br />
ámbito de aplicación del silencio negativo, sino exclusivamente aquellas que comporten<br />
"transferencia al solicitante o a terceros de facultades relativas al dominio público o al servicio<br />
público". Es cierto que la utilización de conceptos jurídicos indeterminados da lugar a situaciones de<br />
una cierta inseguridad jurídica, toda vez que no es fácil delimitar, por ejemplo, el alcance de la<br />
expresión "servicio público".<br />
Pero por lo que interesa a los efectos del proyecto objeto de dictamen, cabe señalar que la<br />
expresión "servicio público" utilizada en el citado artículo 43.2 apartado b) no debe ser interpretada<br />
como la exigencia de un servicio público monopolizado. Partiendo de esta base, cabe fácilmente<br />
llegar a la conclusión de que el servicio de educación es un servicio público (o servicio de interés<br />
público si se quiere), sin necesidad de entrar en si se trata de un servicio público monopolizado (en el<br />
sentido de que la titularidad —no necesariamente el ejercicio— pertenece en exclusiva a la<br />
Administración Pública) o en qué concretos aspectos existe dicho monopolio, toda vez que, en<br />
cualquier caso, cabría entender incluida dentro de la salvedad prevista en dicho artículo 43.2<br />
apartado b) de la Ley 30/1992 la autorización para apertura y funcionamiento de los Centros<br />
Docentes Privados que impartan enseñanzas artísticas.”<br />
Katalunian ere, 55/1994 Errege Dekretuak —30/1992 Legearekin bat— isiltasunari ondorio berberak<br />
aitortzen dizkio; aldiz, Andaluzian, 193/1997 Dekretuaren arabera, isiltasunak eskabidearen onespena<br />
lekarke.<br />
21<br />
Alderatu ordea, LODEko 21.1 art.ak xedatzen duenarekin; hots: “Toda persona física o jurídica de<br />
carácter privado y de nacionalidad española tiene libertad para la creación y dirección de centros<br />
docentes privados (...)”.<br />
22<br />
Alegia, 321/1994 Errege Dekretuaren 2 art.ri jarraiki. Haatik, musika-ikastetxe pribatuen titularrak izan<br />
ezin duten pertsonak 3 art.ak zerrendatzen ditu, honela: “No podrán ser titulares de centros docentes<br />
privados: a) Las personas que presten servicios en la Administración educativa estatal, autonómica o<br />
local; b) Quienes tengan antecedentes penales por delitos dolosos; c) Las personas físicas o jurídicas<br />
expresamente privadas del ejercicio de este derecho por sentencia judicial firme; d) Las personas<br />
jurídicas en las que las personas incluidas en los apartados anteriores desempeñen cargos rectores o<br />
sean titulares del 20 por 100 o más del capital social”.<br />
286
Halaber, 389/1992 Errege Dekretua aztertu dugunean esan bezala, baimendutako<br />
musika-ikastetxeak, irakasten duten mailaren arabera, hiru motatakoak izanen dira:<br />
oinarrizko mailakoak, maila ertainekoak ala goi-mailakoak, alegia.<br />
<strong>Musika</strong>-ikastetxe pribatu bat ireki eta abian jarri nahi duen pertsona orok beraz, lehenik<br />
eta behin, eskaera luzatu beharko dio Administrazioari, 321/1994 Errege Dekretuak<br />
arautzen duen prozedurari jarraiki 23 . Eskaera honek 321/1994 Errege Dekretuak<br />
zehaztutako ukanbeharrak betetzen baditu, baita 389/1992 Errege Dekretuak finkatutako<br />
gutxieneko ukanbeharrak ere, orduan, aipatu Administrazioak baimena eman eta<br />
ebazpena ikastetxeko titularrari jakinaraziko dio. Ebazpen honek administrazio-bidea<br />
ixten du. Baimena lortu ondoren, musika-ikastetxe pribatuak ikastetxeen erregistroan<br />
inskribatuko dira.<br />
Nolanahi ere, baimen-eskaera ebazteko, epe ezberdinak aurreikusten ditu 321/1994<br />
Errege Dekretuak. Hau da, Administrazioak gehienez lau hilabete dauzka —eskaera<br />
egin zenetik zenbatzen hasita— ikastetxea izango den eraikina aldez aurretik baldin<br />
badago eta aipatu eraikina egokitzeko lanik egin behar ez bada. Alabaina, ikastetxe<br />
berria eraikitzeko edo zegoena egokitzeko lanak egin behar direnean, gehienez hiru<br />
hilabeteko epea izanen du Administrazioak —egokitze-lanak amaitu direla jakinarazten<br />
zaion une beretik zenbatzen hasita 24 —.<br />
Administrazio-baimena eraginkorra izanen da ebazpenaren dataren hurrengo ikasturtetik<br />
aurrera. Dena den, baimendutako ikastetxearen titularrak eska dezake ikastetxearen<br />
abian jartzea geroratzea. 321/1994 Errege Dekretuari jarraiki administrazio-baimena<br />
lortzen duten ikastetxe pribatu oro, administrazio-ondorioetarako, ikastetxe publiko bati<br />
atxikita geratuko da 25 .<br />
Administrazio-baimenak zenbait datu jaso behar du. Honatx: ikastetxearen titularraren<br />
izena; ikastetxearen egoitza, udalerria eta probintzia; ikastetxearen deitura espezifikoa;<br />
baimendutako irakaskuntza mota nahiz maila; eta eskola-postuen kopurua, alegia.<br />
23 Prozedura oro har, 321/1994 Errege Dekretuko 5-9 art. bitartean arautzen da. Eskaera orriari atxiki<br />
beharreko datu zein dokumentuak zehazki, 5.2 art.an zerrendatzen dira.<br />
24 321/1994 Errege Dekretuko 6-7 art.en arabera.<br />
287
Hauetako edozein datu aldatu ahal izateko, 321/1994 Errege Dekretuak arautzen duen<br />
prozedura izapidetu beharko da.<br />
Hain zuzen, baimena aldatu beharra —baita baimen berri bat eskatu beharra ere—<br />
lekartzaketen inguruabarrak 321/1994 Errege Dekretuak zerrendatzen ditu 26 . Bada,<br />
hauetariko inguruabarren bat jazoz gero, interesatuaren eskariz edo, bere kasuan,<br />
ofizioz, baimena aldatzeko prozedura abian jarriko da. Prozedura ebazteko gehienez<br />
hiru hilabeteetako epea izanen du Administrazioak. Ondoren, administrazio-bideari<br />
amaiera ematen dion ebazpena interesatuari jakinarazi beharko zaio.<br />
Azkenik, administrazio-baimena iraungi daiteke, beti ere 321/1994 Errege Dekretuak<br />
arautzen duen prozeduraren arabera 27 . Bada, aipatu prozedura, interesatuaren eskariz<br />
hasiko da, ikastetxearen titularrek jarduera eteten dutenean. Eta kasu honetan,<br />
iraungipena eraginkorra izango da, Administrazioak baimena iraungitzea erabakitzen<br />
duen dataren hurrengo ikasturtetik aurrera. Aldiz, prozedura ofizioz hasiko da,<br />
ikastetxeak betetzen ez duenean 321/1994 Errege Dekretuak edo 389/1992 Errege<br />
Dekretuak ezarritako ukanbeharretako bat; baita baimendutako ikastetxean irakasten<br />
diren ikasketak egokitzen ez zaizkionean ere dagokion ikasketa-planari edo programari.<br />
Iraungitze-prozeduraren ebazpenak administrazio-bidea ixten du eta titularrari<br />
jakinaraziko zaio. Halaber, baimena iraungi ondoren, inskripzio bitartez, ikastetxeari<br />
bajaz eman beharko zaio ikastetxeen erregistroan.<br />
25 321/1994 Errege Dekretuaren laugarren xedapen gehigarriaren arabera.<br />
26<br />
Honetara, 321/1994 Errege Dekretuaren 10 art.ak zera dio:<br />
“1. Se consideran circunstancias que dan lugar a la modificación de la autorización las siguientes: a)<br />
Cambio de denominación específica del centro; b) Modificación de las instalaciones en los siguientes<br />
supuestos: 1.º Alteración de las dimensiones de los espacios que fueron tenidos en cuenta para otorgar la<br />
autorización. 2.º Cambio en el uso o destino de dichos espacios; c) Ampliación o reducción del número<br />
de puestos escolares, derivadas de una modificación del horario de funcionamiento del centro u otras<br />
causas; d) Modificación de las enseñanzas cuando se realice con carácter experimental, manteniéndose<br />
el mismo grado o nivel para el que fue autorizado el centro; e) Ampliación, reducción o sustitución de<br />
especialidades u opciones en el caso de centros que impartan música, danza, arte dramático y<br />
enseñanzas superiores de artes plásticas y diseño, manteniéndose el mismo grado o nivel para el que fue<br />
autorizado el centro; f) Ampliación, reducción o sustitución de enseñanzas en el caso de centros que<br />
impartan ciclos formativos de artes plásticas o diseño; g) Cambio de titularidad del centro.<br />
2. Se consideran circunstancias que dan lugar a una nueva autorización las siguientes: a) Cambio de<br />
domicilio del centro por traslado de instalaciones; b) Cambio en el grado o nivel para el que fue<br />
autorizado el centro, salvo lo dispuesto en el párrafo f) del apartado anterior”.<br />
27 321/1994 Errege Dekretuko 12-15 art.tan arautzen da iraungitze-prozedura.<br />
288
I.2. <strong>Musika</strong>-ikastetxeen barne antolakuntza eta funtzionamendua<br />
Estatuak musika-ikastetxe ofizialei buruz onartutako araudiaren azterketarekin<br />
amaitzeko, oro har, musika-ikastetxe publikoetako barne antolakuntza eta<br />
funtzionamenduari aipamen egitea baino ez zaigu geratzen, eta zehazki, antolakuntza<br />
eta funtzionamendu horren ardatz diren gobernu-organoei nahiz parte-hartze organoei,<br />
alegia. Gaur egun, aipatu organoak 10/2002 Lege Organikoan, hezkuntzaren kalitateari<br />
buruzkoan arautzen dira (LOCE) 28 . LOCE onartu aurretik ordea, ikastetxeetako parte<br />
hartzeari, ebaluazioari eta gobernuari buruzko 9/1995 Lege Organikoaren (LOPEG) II.<br />
tituluan arautzen ziren 29 .<br />
Haatik, ikusiko dugun bezala, LOCEk indargabetu eginen du LOPEGeko II. titulua osoosorik,<br />
ordura arteko egoera sakonki aldatuz. Zalantza izpirik gabe, aldaketa honek<br />
eragina izango du musika-ikastetxeen barne antolakuntzan eta funtzionamenduan. Izan<br />
ere, eremu honetan, LOCE onartu arte bederen, indarrean zirauten gaiari buruz Estatuak<br />
onartutako arau espezifiko bi: LODEko 11.2 art.ko aurreikuspenak garatuz, LODEko<br />
III. Tituluan arautzen ziren gobernu-organoak, irakaskuntza artistikoak irakasten<br />
zituzten ikastetxeen berezitasunetara egokitzen zituen 2732/1986 Errege Dekretua eta,<br />
aipatu araua aldatuko duen 1815/1993 Errege Dekretua, alegia.<br />
Bi Errege Dekretuak, Hezkuntza Ministerioaren lurralde-esparruko musika<br />
kontserbatorioetako gobernu-organoak arautzeko onartu ziren arren, gerora, zenbait<br />
Autonomia Erkidegok ere ezarriko dituzte, berezko araudirik ezean 30 .<br />
28<br />
Alegia, LOCEko 77-85 art. bitartean arautzen dira ikastetxe publikoetako gobernu-organoak, partehartze<br />
organoak eta koordinazio-organoak.<br />
29 Eta LOPEG onartu aurretik berriz, 8/1985 Lege Organikoaren III. tituluan arautzen ziren. LOPEGeko<br />
II. tituluak ordea, LODEko III. titulua ordezkatuko du.<br />
30 Esate baterako, Extremaduran, hala dio espresuki 2000ko maiatzaren 24ko Ebazpenak (maiatzaren<br />
27ko DOEn), oinarrizko mailako eta maila ertaineko musika-kontserbatorioen antolakuntza eta<br />
funtzionamendua arautzen duenak (bigarren atala). Edo Errioxan ere esaterako, hala aurreikusten du<br />
57/2003 Aginduak, urriaren 30ekoak (azaroaren 4ko BOLRen), araubide bereziko irakaskuntzak irakasten<br />
dituzten ikastetxeetako eskola-kontseiluak arautzen dituenak. Valentzian ere, 1999ko azaroaren 11ko<br />
Ebazpenak hala dio (azaroaren 15eko DOGVen), Dena dela, Valentzian, soilik 1815/1993 Errege<br />
Dekretua ezarriko da goi-mailako musika-kontserbatorioetako eskola-kontseiluen osaerari dagokienez,<br />
oinarrizko mailako eta maila ertaineko musika-kontserbatorioetan ordea, ondoko Dekretuak arautuko<br />
baitu eskola-kontseiluen osaera; alegia, 90/1986 Dekretuak, uztailaren 8koak, irakaskuntza<br />
espezializatuak deiturikoak irakasten dituzten ikastetxe publikoetako gobernu-organoen erregelamendua<br />
onartzen duenak (uztailaren 30eko DOGVen). Edo azkenik Balear uharteetan, non musika-kontserbatorio<br />
289
Bada, oraintsu esan bezala, jatorrian, 2732/1986 Errege Dekretuak LODEko 11.2 art.ko<br />
aurreikuspenak garatzen zituen, LODEko III. Tituluan xedatutakoa musikakontserbatorioetara<br />
egokituz 31 . LOPEG onartzen denean ordea, LOPEGeko II. tituluak,<br />
LODEko III. Titulua ordezkatuko du —2732/1986 eta 1815/1993 Errege Dekretuak<br />
indargabetu gabe—, zera aurreikusiz: LOPEGek gobernu-organoei buruz xedatutakoa,<br />
hezkuntza-Administrazioek egokituko dutela, besteak beste, araubide bereziko<br />
irakaskuntzak irakasten dituzten ikastetxeen berezitasunetara 32 .<br />
Alabaina, LOPEG indarrean dela, salbuespenak salbu 33 , hezkuntza-Administrazioek ez<br />
dute burutuko halako egokitzapenik. Nolanahi ere, egoerari aurre egiteko, LOPEG<br />
onartu ostean, iragankorki, aurreko araudiaren arabera eratutako gobernu-organoen<br />
agintaldia denboran luzatuko da 34 . Orobat, halakorik gerta zitekeela-eta, LOPEGekin<br />
profesionalaren erregelamendu organikoa onartzen duen 120/1994 Dekretuak, abenduaren 15ekoak<br />
(abenduaren 29ko BOIBen) esaten duen, aipatu kontserbatorioak, besteak beste, 2732/1986 Errege<br />
Dekretuarekin bat, maila ertaineko musika-irakaskuntzak irakatsiko dituela. Gerora, aipatu<br />
erregelamenduaren zenbait artikulu aldatuko ditu 58/1997 Dekretuak, apirilaren 25ekoak (maiatzaren<br />
13ko BOIBen). Eta goi-mailako musika-kontserbatorioaren erregelamendu organikoari dagokionez, ohiko<br />
musika-kontserbatorioen antolakuntza eta funtzionamendu eredutik aldentzen den 2003ko apirilaren 28ko<br />
Ebazpenak onartuko du aipatu erregelamendua (maiatzaren 25eko BOIBen), aurrerago infra III.C.c)<br />
aztertuko duguna.<br />
31 Alegia, jatorrian, 8/1985 Lege Organikoaren 11.2 art.ak zera xedatzen zuen: “La adaptación de lo<br />
preceptuado en esta ley a los centros que impartan enseñanzas no comprendidas en el apartado anterior,<br />
así como a los centros integrados que abarquen dos o más de las enseñanzas a que se refiere este<br />
artículo, se efectuará reglamentariamente. Bada, egokitze hori 2732/1986 Errege Dekretuak burutu zuen.<br />
Gerora, LOGSEko seigarren xedapen gehigarriak LODEko 11.2 art.ren edukia zertxobait aldatu zuen. Eta<br />
LOCEk azkenik, indargabetu eginen du LODEko 11.2 art., bere edukia 65.2 art.an jasoz.<br />
32Gaur egun (LOCE ondoren, alegia) indargabeturik dagoen LOPEGeko 10.4 art.ak zera xedatzen zuen:<br />
“En los centros específicos de educación infantil, en los incompletos de educación primaria, en los de<br />
educación secundaria con menos de ocho unidades, en centros de educación permanente de personas<br />
adultas y de educación especial, en los que impartan enseñanzas de régimen especial, así como en<br />
aquellas unidades o centros de características singulares, la Administración educativa competente<br />
adaptará lo dispuesto en este artículo y en el artículo 9, letra b), a la singularidad de los mismos”.<br />
Alegia, LOPEGeko 9 art. ak bi gobernu-organo mota jasotzen zituen: kolegiatuak (a) eta pertsona<br />
bakarrekoak (b). 10 art.ak berriz, gobernu-organo kolegiatuei dagokienez, ikastetxeetako eskolakontseiluaren<br />
osaera arautzen zuen.<br />
33 Salbuespenen artean hain zuzen, Kataluniako Autonomia Erkidegoa dugu. Alegia, LOPEGen II. titulua<br />
garatuz, azaroaren 7ko 352/2000 Dekretuak arautuko ditu, araubide orokorreko irakaskuntzak ala<br />
araubide berezikoak irakasten dituzten ikastetxe publikoetako gobernu-organoak (azaroaren 10eko<br />
DOGCen). Haatik, LOCEk LOPEGeko II. titulua indargabetuko duela-eta, LOCEn aurreikuspenak<br />
garatzen dituen 317/2004 Dekretuak, ekainaren 22koak (ekainaren 25eko DOGCen) arautzen ditu gaur<br />
egun, aipatu ikastetxe publikoetako eskola-kontseiluak —orain, parte-hartze organo bezala— baita<br />
gobernu-organoak ere.<br />
34 Izan ere, LOPEGeko bigarren xedapen iragankorreko bigarren atalak horretarako aukera ematen zuen,<br />
honela: “Duración del mandato de los órganos de gobierno. (...) Las Administraciones educativas<br />
podrán prorrogar el mandato de los órganos de gobierno que estuvieran ejerciendo sus cargos a la<br />
entrada en vigor de esta Ley, por un período máximo de nueve meses, para que la finalización de dicho<br />
290
at, bigarren hezkuntzako institutuen erregelamendu organikoa onartzen duen 83/1996<br />
Errege Dekretuko lehenengo xedapen gehigarriak zera aurreikusiko du 35 :<br />
“El Reglamento orgánico tendrá carácter supletorio para todos los centros docentes<br />
que impartan cualquiera de las enseñanzas establecidas en la Ley Orgánica 1/1990 de<br />
Ordenación General del Sistema Educativo. Asimismo tendrá carácter supletorio para<br />
los centros docentes cuya titularidad corresponda a aquellas Comunidades<br />
Autónomas, que se hallen en el pleno ejercicio de sus competencias, en tanto no<br />
dispongan de normativa propia y en todo lo que les sea de aplicación”.<br />
Beraz, bien bitartean, subsidiarioki eta analogiaz, 83/1996 Errege Dekretuaren bitartez<br />
onartzen den erregelamendu organikoa ezarriko da oinarrizko mailako eta maila<br />
ertaineko musika-kontserbatorio gehienetan. Hots, euren araudia LOPEGek II. Tituluan<br />
xedatutakora egokitu ez dutenetan —gehiengoa—. Baita, salbuespenak salbu 36 ,<br />
LOPEGen arabera, euren musika-kontserbatorioen barne antolakuntzari nahiz<br />
funtzionamenduari dagokienez berezko araudia onartuko duten Autonomia Erkidego<br />
bakanetan ere 37 .<br />
mandato pueda coincidir con la del curso”. Bada, Hezkuntza Ministerioaren lurralde-esparruan behinik<br />
behin, 2732/1986 eta 1815/1993 Errege Dekretuen edukia LOPEGera egokitu bitartean, aipatu Errege<br />
Dekretuetan xedatutakoari jarraiki hautatutako gobernu-organoen agintaldia denboran luzatuko da<br />
Aginduon bitartez: 1996ko ekainaren 12koa (ekainaren 14ko BOEn), pertsona bakarreko gobernuorganoen<br />
agintaldia luzatzen duena; eta 1997ko apirilaren 3koa (apirilaren 17ko BOEn), eskolakontseiluen<br />
agintaldia denboran luzatzen duena, alegia.<br />
35 83/1996 Errege Dekretua, urtarrilaren 26koa (otsailaren 21eko BOEn), Hezkuntza Ministerioaren<br />
lurralde-esparruan kokatuta dauden bigarren hezkuntzako institutuen erregelamendu organikoa ezartzen<br />
duena (aurreko araudiaren arabera onartu zen 929/1993 Errege Dekretua, ekainaren 18koa indargabetuz).<br />
36 Oraintsu esan bezala, Katalunian alegia.<br />
37 Esaterako, Aragoiko, Gaztela Leongo, Extremadurako edo Andaluziako Autonomia Erkidegoetan<br />
gertatu den bezalaxe. Honetara, Aragoiko Autonomia Erkidegoan ikus 2002ko abuztuaren 26ko Agindua<br />
(irailaren 9ko BOAn), oinarrizko mailako eta maila ertaineko musika-kontserbatorioen antolakuntzari<br />
nahiz funtzionamenduari dagozkion instrukzioak ezartzen dituena (bigarren xedapena). Gaztela Leongoan<br />
berriz, ikus 2001eko urriaren 15eko Agindua (urriaren 19ko BOCyLen), araubide bereziko irakaskuntzak<br />
irakasten dituzten ikastetxeetan eskola-kontseiluak partzialki berritzeko eta hutsuneak betetzeko<br />
prozedura arautzen duena. Extremaduran, ikus 2000ko maiatzaren 30eko Ebazpena (ekainaren 3ko<br />
DOEn), goi-mailako musika-kontserbatorioen antolakuntza eta funtzionamendua arautzen duena.<br />
Azkenik, Andaluziakoan, ikus 1996ko uztailaren 30eko Agindua (abuztuaren 27ko BOJAn), araubide<br />
bereziko irakaskuntzak irakasten dituzten ikastetxeen antolakuntzari nahiz funtzionamenduari dagozkion<br />
zenbait aspektu arautzen dituena, 83/1996 Errege Dekretua osatuz eta zenbait egokitzapen burutuz.<br />
291
Dena den, premiazkotzat jotzen da hezkuntza-Administrazioek, beraien menpeko<br />
musika-kontserbatorioen berezitasunetara egokitzen diren erregelamendu organikoak<br />
onar ditzatela. Eta hala esan du behin baino gehiagotan Estatuko Eskola-Kontseiluak 38 .<br />
Gauzak honela, hezkuntzaren kalitateari buruzko Lege Organikoa onartu ahala, aipatu<br />
Legeak indargabetu eginen ditu bai LODEko 11 art., baita LOPEGeko II. titulua ere 39 ,<br />
ordura arteko egoera sakonki aldatuz. Hortaz, 2732/1986 nahiz 1815/1993 Errege<br />
Dekretuen legezko oinarriak jadanik indargabeturik daudela, LOCEk aipatu Errege<br />
Dekretuak espresuki indargabetzen ez dituen arren, zentzuzkoena indargabetutzat jotzea<br />
izango litzateke 40 .<br />
Alabaina, LOCEko 81.7 art.ak zera aurreikusten du: araubide bereziko irakaskuntzak<br />
irakasten dituzten ikastetxeei dagokienean, hezkuntza-Administrazioek ikastetxe horien<br />
berezitasunetara egokituko dutela, gobernu-organoei eta parte-hartze organoei buruz<br />
LOCEk xedatutakoa 41 . Beraz, honek esan nahi du, egokitzapena jazo bitartean,<br />
iragankorki bederen, agintean jarraituko luketela aurreko arauekin bat haututako<br />
organoek 42 ; halaber, iragankorki eta subsidiarioki, LOCEk indargabetzen ez duen<br />
83/1996 Errege Dekretua —bigarren hezkuntzako ikastetxeen erregelamendu orokorra<br />
onartzen duena— ezarriko litzatekeela 43 .<br />
38 Hain zuzen, gai honi buruz mintzatu zen 1998-1999 ikasturteari zegokion Txostenean, honela: “El<br />
Consejo Escolar del Estado insta al Gobierno y a las Administraciones educativas a acometer el<br />
desarrollo de los temas pendientes de regulación tras una década de aplicación de la LOGSE: (...)<br />
Reglamento orgánico de centros artísticos”. Baita, 1999-2000 ikasturteari zegokion Txostenean ere, zera<br />
esanaz: “Este Consejo Escolar considera necesaria y urgente la regulación del marco legislativo de<br />
ordenación y organización de estas enseñanzas mediante la aprobación de los correspondientes<br />
Reglamentos Orgánicos de Centros”. Aipatu Txostenak eskuragarri daude Estatuko Eskola-<br />
Kontseiluaren web orrian, interneteko helbide honetan: http://www.mec.es/ cesces.<br />
39 LOCEko xedapen indargabetzaile bakarraren hirugarren eta bosgarren atalen arabera. Aipatu<br />
xedapenen edukia, LOCEko V. tituluan arautzen da (ikastetxeei eskaintzen diena, alegia).<br />
40 Hala ondoriozta daiteke behintzat LOCEko xedapen indargabetzaile bakarreko seigarren ataletik, zera<br />
dioenean: “Asimismo, quedan derogadas cuantas disposiciones de igual o inferior rango se opongan a lo<br />
dispuesto en la presente Ley”.<br />
41 Ikus LOCEko 81 eta 78 art.ak.<br />
42 Esaterako, aurreko araudiaren bat eratutako eta hautatutako gobernu-organoen agintaldia denboran<br />
luzatzen duten neurri iragankorrak hartuz — LOPEG onartu zenean egin zen moduan—.<br />
43 Ez baita oraindik onartu LOCEra egokitzen den erregelamendu organikorik.<br />
292
Nolanahi ere, azpimarratu beharra dago, LOCEko 81.7 art.ri jarraiki LOCEn eduki<br />
berrietara egokitzea, bere garaian LOPEGeko edukietara egokitzea izan zitekeena baino<br />
premiazkoagoa dela 44 , eta iragankortasun egoerak ezin duela luzaroan iraun. Ezen,<br />
LOPEGen arauketarekin alderatuz, LOCEk nabarmenki aldatzen du ikastetxeetako<br />
barne organoen egitura baita eurak hautatzeko modua ere 45 .<br />
Honenbestez, jarraian zera aztertuko dugu: LOCEn berrikuntzak aintzat harturik eta<br />
arestian aipatu 2732/1986 nahiz 1815/1993 Errege Dekretuen arabera, zein den, oro har,<br />
musika-ikastetxeetako barne antolakuntza eta funtzionamendua, eta zehazki,<br />
antolakuntza eta funtzionamendu horren ardatz diren barne organook: gobernuorganoak<br />
(A) eta parte-hartze organoak (B), alegia.<br />
Bada, LOCEk, ikastetxe publiko guztietako barne organoei dagokienez, oinarrizkoak<br />
diren printzipiook ezartzen ditu, honela 46 :<br />
“En los centros docentes públicos existirán órganos de gobierno y órganos de<br />
participación en el control y gestión de los mismos.<br />
Los órganos de gobierno y de participación en el control y gestión de los centros<br />
velarán para que las actividades de éstos se desarrollen de acuerdo con los principios<br />
y valores de la Constitución, por la efectiva realización de los fines de la educación<br />
establecidos en las disposiciones vigentes, y por la calidad de la enseñanza.<br />
Además garantizarán, en el ámbito de su competencia, el ejercicio de los derechos<br />
reconocidos a los alumnos, profesores, padres de alumnos y personal de<br />
administración y servicios y velarán por el cumplimiento de los deberes<br />
correspondientes. Asimismo, favorecerán la participación efectiva de todos los<br />
44 Hain zuzen, LOPEGeko 10.4 art.ak aurreikusten zuen aipatu egokitzapena, baina nekez burutu zen.<br />
45 LOCE indarrean dela, bere edukira egokitzeko hezkuntza-Administrazioen ekimenak oraingoz urriak<br />
izan dira; honatx: batetik, Errioxako 57/2003 Aginduan, zera aurreikusten da: araubide bereziko<br />
irakaskuntzak irakasten dituzten ikastetxeetako eskola-kontseiluak erregulatzeko berezko araudirik<br />
onartzen ez den bitartean, 2732/1986 eta 1815/1993 Errege Dekretuak ezarriko direla bere lurraldeesparruko<br />
musika-ikastetxeetan, beti ere euren edukia LOCEra egokituta. Kataluniakoak berriz, LOCEn<br />
edukira egokitzen den 317/2004 Dekretuaren bitartez erregulatzen du, araubide bereziko irakaskuntzak<br />
irakasten dituzten ikastetxeetako eskola-kontseiluen eraketa eta osaera, zuzendariaren hautapena, baita<br />
gainerako gobernu-organoen izendapena nahiz kargu-uztea ere. Azkenik, Kanarietakoak, 2004ko<br />
uztailaren 27ko Ebazpen baten bitartez (irailaren 30eko BOCen), oinarrizko mailako musika-ikastetxe<br />
ofizialen —hots, musika-kontserbatorioak nahiz baimendutako ikastetxeak— antolakuntzari eta<br />
funtzionamenduari buruzko instrukzioak argitara emango ditu. Bada, aipatu Ebazpenean aurreikusten<br />
denaren arabera, gobernu-organoak LOCEkin bat arautuko dira, baita bigarren hezkuntzako ikastetxeen<br />
erregelamendu organikoa onartu zuen 129/1998 Dekretuarekin bat ere (abuztuaren 6koa, abuztuaren 24ko<br />
BOCen) —jakina, LOCE onartu ostean, indarrean dirauten xedapenei jarraiki—.<br />
46 Ikus LOCEko 77 art. .<br />
293
miembros de la comunidad educativa en la vida del centro, en su gestión y en su<br />
evaluación”.<br />
Hain zuzen, barne organoen banaketa hori dugu LOCEk dakarren berrikuntza<br />
nabarmenetako bat. Izan ere, ordura arte, ikastetxe publikoetan soilik gobernu-organoak<br />
zeuden; eta hauek orobat, kolegiatuak ala pertsona bakarrekoak izan zitezkeen. LOCE<br />
onartu ostean ordea, gobernu-organo kolegiatuak zirenak —hots, eskola-kontseilua,<br />
irakasleen klaustroa eta hezkuntza-Administrazioek zehaztutako gainerako organoak —<br />
ikastetxearen kontrolean eta kudeaketan parte hartuko duten organo bihurtuko dira. Eta<br />
pertsona bakarreko gobernu-organoak zirenak berriz —ikastetxeko zuzendaria,<br />
ikasketa-burua, idazkaria eta hezkuntza-Administrazioek zehaztutako gainerako<br />
organoak, alegia—, gobernu-organo bihurtuko dira —edo azken batean, ikastetxeko<br />
zuzendaritza-taldea osatuko dutenak— 47 .<br />
A) Gobernu-organoak<br />
Zuzendaria, hezkuntza-Administrazioak ikastetxean daukan ordezkaria da. Bada,<br />
zuzendariaren hautapen prozedura eta izendapena ditugu, ikastetxeen barne<br />
antolakuntza eta funtzionamenduari dagokienez, LOCEk dakarren beste berrikuntza<br />
aipagarria. Izan ere, ordura arte, ikastetxeko eskola-kontseiluak hautatzen zuen bertako<br />
kideen gehiengo absolutuz, eta jarraian, zegokion hezkuntza-Administrazioak<br />
izendatzen zuen 48 .<br />
LOCE indarrean dela ordea, 86 art.an ezartzen dira zuzendariaren hautapenari eta<br />
izendapenari buruzko printzipio orokor berriak, honela 49 :<br />
“La selección y nombramiento de Directores de los centros públicos se efectuará<br />
mediante concurso de méritos entre profesores funcionarios de carrera de los cuerpos<br />
del nivel educativo y régimen a que pertenezca el centro.<br />
La selección se realizará de conformidad con los principios de publicidad, mérito y<br />
capacidad”.<br />
47 LOCEko 78.1.a) eta b) art.ren arabera.<br />
48 2732/1986 Errege Dekretuko 4 eta 7 art.en eta LOPEGeko 17 art. ren arabera.<br />
49 Zuzendariari esleitzen zaizkion eskuduntzei dagokienez, lehen eta orain, funtsean berdinak dira. Ikus<br />
honetara LOCEko 79 art. eta 2732/1986 Errege Dekretuko 11 art. .<br />
294
Merituen lehiaketan parte hartu ahal izateko, zuzendari-hautagaiak ondoko<br />
ukanbeharrak bete beharko ditu: dagokion kidegoko irakasle-funtzionario bezala,<br />
gutxienez bost urteetako antzinatasuna edukitzea; epe berean, karrerako funtzionario<br />
gisa, maila eta <strong>erregimen</strong> bereko ikastetxe publiko batean zuzenean eskolak eman izana;<br />
eta deialdia egiten duen hezkuntza-Administrazioaren esparruan dagoen ikastetxe<br />
publiko batean, dagokion mailan eta <strong>erregimen</strong>ean, deialdia argitaratzen den unean,<br />
gutxienez ikasturte batetan zehar irakasle lanetan jardunean egon izana 50 .<br />
Arestian esan bezala, zuzendaria hautatzeko eta izendatzeko, hezkuntza-<br />
Administrazioek, aldez aurretik, merituen lehiaketa deialdi bat eginen dute.<br />
Zuzendariaren hautapena, Batzorde baten esku egongo da 51 . Hautatuak izan direnek<br />
aurre heziketa-programa bat gainditu beharko dute 52 . Eta azkenean, hezkuntza-<br />
Administrazioak, aipatu programa gainditu duen hautagaia, zuzendari izendatuko du<br />
hiru urteetarako. Hauxe da beraz, zuzendaria izendatzeko ohiko prozedura.<br />
Bada, hiru urte horietan zehar, zuzendari bezala burututako lana ebaluatu eginen da, eta<br />
aipatu ebaluazioa aldekoa izanez gero, dagokion maila eta <strong>erregimen</strong>eko zuzendari<br />
kategoria eskuratuko du hautagaiak. Kategoria honek hezkuntza-Administrazio<br />
guztietako esparruan ondorioak eragingo ditu. Zuzendari izendapena berritu daiteke eta<br />
hortaz, hiru urteetako agintaldia epe berdinerako luzatu ere, aldez aurretik jakina,<br />
aurreko agintaldi-epearen ebaluazioa positiboa izan bada 53 .<br />
Zer gertatuko litzateke ordea, zuzendari hautagairik ez balego, ala arestian aipatu<br />
Batzordeak hautagairik aukeratuko ez balu? Bada, kasu hauetarako LOCEk<br />
zuzendariaren aparteko izendapena aurreikusten du. Aparteko prozedura honen arabera,<br />
hezkuntza-Administrazioak zuzendari izendatuko du, hiru urteetarako, dagokion<br />
ikastetxeko irakasle funtzionario bat, gutxienez ondoko ukanbeharrak betetzen baditu:<br />
dagokion kidegoko irakasle-funtzionario bezala, gutxienez bost urteetako antzinatasuna<br />
50 LOCEko 87 art.ren arabera (lehen, LOPEGeko 18 art.).<br />
51 LOCEko 88 art.ri jarraiki, aipatu Batzordea ondoko kideek osatuko dute: hezkuntza-Administrazioaren<br />
ordezkariek eta ikastetxeko ordezkariek (azken hauen artean irakasle-klaustroko kideak daudelarik).<br />
52 LOCE 89.1 art.ri jarraiki, aipatu aurre heziketa-programa, bi atalek osatzen dute: alegia, heziketaikastaro<br />
teoriko batek eta praktika epe batek.<br />
53 LOCEko 89.1-2 eta 90 art.en arabera.<br />
295
edukitzea; eta bost urteetan zehar karrerako funtzionario gisa, maila eta <strong>erregimen</strong><br />
bereko ikastetxe publiko batean irakasle bezala jardutea. Hain zuzen, irakaskuntza<br />
artistikoak irakasten dituzten ikastetxeetan, zortzi irakasle baino gutxiago badituzte,<br />
hezkuntza-Administrazioak zera erabaki dezake: hautagaiari aipatu ukanbeharrak<br />
betetzeaz salbuestea 54 .<br />
Zuzendari-kargua utzi ohi da agintaldia bukatzearekin batera, edo bere kasuan,<br />
agintaldiaren luzapena amaitzerakoan. Haatik, hauetariko arrazoi batengatik ere, kargua<br />
uztea jazo liteke: arrazoitutako kargu-uzte batengatik; eratorritako ezintasun fisiko edo<br />
psikologikoa dela medio; edo zuzendari izendatu zuen hezkuntza-Administrazioak<br />
izendapena errebokatzeagatik, zuzendari karguari dagozkion zereginak larriki bete ez<br />
direlako 55 .<br />
Zuzendariak agintaldia amaitu ostean —bere kasuan egon litezkeen agintaldiaren<br />
luzapenak barne— zuzendari zereginak burutzen jarraitu nahiko balu, berriro ere<br />
merituen lehiaketa batean parte hartu beharko luke. Zuzendari zereginetan jardun izana<br />
batik bat baloratuko da, irakasleen funtzio publikoan lanpostuak hornitzerakoan 56 .<br />
Bestalde, ikastetxeko zuzendaritza-taldeko gainerako kideak —alegia, ikasketa-burua<br />
eta idazkaria—, hezkuntza-Administrazioak izendatuko ditu, zuzendariak izendapen<br />
proposamena aldez aurretik irakasleen klaustroari nahiz eskola-kontseiluari jakinarazi,<br />
eta hezkuntza-Administrazioari luzatu ondoren. Zuzendaritza-taldeko kideen karguuzteari<br />
dagokionez berriz, aipatu kideek euren zereginak utzi ohi dituzte agintaldia<br />
amaitu ahala, baita zuzendariak kargua uzten duenean ere. Halaber, hezkuntza-<br />
Administrazioak aipatu kideetako edonori bere kargua utz arazi diezaioke, zuzendariak<br />
aldez aurretik eskola-kontseiluari jakinarazi eta hezkuntza-Administrazioari kargu-uztea<br />
proposatu ondoren 57 .<br />
54 LOCEko 91 art.ri jarraiki.<br />
55 LOCEko 93.1 art.ren arabera. Hain zuzen, errebokazioagatik kargu-uztea gertatzen denean, hezkuntza-<br />
Administrazioak zehaztutako epean, irakasleak ezingo du inolaz ere merituen lehiaketetan parte hartu.<br />
56 LOCE 93.2 eta 94 art.ekin bat.<br />
296
B) Parte-hartze organoak<br />
Ikastetxe publikoen barne antolakuntza eta funtzionamenduari dagokionean LOCEk<br />
dakarren berrikuntzen artean, ondokoa dugu aipagarri: eskola-kontseilua, gobernuorgano<br />
kolegiatu nagusi izateari utzi, eta ikastetxearen kontrolean eta kudeaketan parte<br />
hartzen duen organo nagusi bihurtzen dela 58 . Izan ere, bertan parte hartzen dute eskolakomunitatea<br />
osatzen duten kide orok; alegia, arestian aipatu zuzendaritza-taldeak<br />
ezezik, ondoko kideek ere euren ordezkarien bitartez parte hartzen dute: irakasleek,<br />
gurasoek, ikasleek, ikastetxeko administrazio eta zerbitzuetako pertsonalak, eta<br />
ikastetxea kokatuta dagoen udalerriko udaletxeak 59 .<br />
Eskola-kontseiluko kideak hautatzeko prozedurari dagokionez, LOCEko 81.6 art.ak<br />
hezkuntza-Administrazioen esku uzten du eskola-kontseilua osatzen duten sektore<br />
ezberdinetako ordezkariak hautatzeko prozeduraren arauketa. Uneotan, aurreikuspen<br />
hau garatu duen hezkuntza-Administraziorik badago: Kataluniakoa eta Errioxakoa<br />
alegia. Gainerakoetan, aurreikuspen hori garatzen ez den bitartean, badirudi, iragankorki<br />
bederen, LOPEGeko II. titulua indarrean zegoela onartu zen araudia ezarriko dela, eta<br />
subsidiarioki beti ere, 83/1996 Errege Dekretuko II. tituluak arautzen duen prozedura<br />
—LOCEk ez baitu indargabetu—. Noski, LOCEk dakartzan aldaketen ostean, aipatu<br />
araudi autonomikoa LOCEn edukira egokitzea premiazkoa izango litzateke 60 .<br />
57 Ikus LOCEko 80 art. Berebat, ikasketa-buruari nahiz idazkariari esleitutako eskuduntzei dagokienez,<br />
ikus 2732/1986 Errege Dekretuko 15-16 art.ak.<br />
58 Eskola-kontseiluari esleitzen zaizkion eskuduntzei dagokienez, ikus LOCEko 82 art. .<br />
59 Ikus LOCEko 81 art., hain zuzen, Konstituzioko 27.7 art.ak jasotzen duen printzipioa garatzen duena.<br />
Izan ere, zera xedatzen du Konstituzioak: “Los profesores, los padres y, en su caso, los alumnos<br />
intervendrán en el control y gestión de todos los centros sostenidos por la Administración con fondos<br />
públicos, en los términos que la ley establezca”.<br />
60 Arestian ikusi bezala, Errioxak, Kataluniak eta Kanariak LOCEko 81.6 art.ko aurreikuspena garatuz,<br />
neurri ezberdinak hartu dituzte. Dena dela, LOCEn edukira hertsiki egokitzen den bakarra Kataluniako<br />
317/2004 Dekretua da. Izan ere, Kanarietako 2004ko uztailaren 27ko Ebazpenak aurreikusten du aurretik<br />
bigarren hezkuntzako ikastetxeetako erregelamendu organikoa onartu zuen 129/1998 Dekretua ezarriko<br />
dela, LOCEra egokituta eta indarrean dirauten xedapenekin bat. Eta Errioxan berriz, 57/2003 Aginduaren<br />
arabera, LOCEra egokituta, aurretik indarrean zegoen araudia ezarriko da, LOCEra egokituta: hots,<br />
2732/1986 nahiz 1815/1993 Errege Dekretuak, eta subsidiarioki 83/1996 Errege Dekretua. Lehenago,<br />
LOPEGek ere aipatu aurreikuspena jaso zuen 10.3 art.an eta aurreikuspen hori garatu zuen hezkuntza-<br />
Administraziorik egon zen: Valentziakoa, Andaluziakoa, Extremadurakoa, Gaztela eta Leonekoa edo<br />
Aragoikoa, esaterako.<br />
297
Beraz, eskola-kontseiluak, bi urtean behin eta dagokion ikasturtearen lehenengo hiru<br />
hilabetekoan, bere kideen erdiak berritu ohi ditu. Hain zuzen, eskola-kontseiluko kideak<br />
hautatzeko prozedura antolatzeko helburuarekin, hauteskunde-batzorde bat eratuko da 61 .<br />
Aipatu batzordea, bai LOCE aurreko araudiari jarraiki, baita LOCE ondorengoari ere,<br />
salbuespenak salbu, ondoko kideek osatu ohi dute: ikastetxeko zuzendariak, guraso<br />
batek, ikasle batek, eta ikastetxeko administrazioko nahiz zerbitzuetako pertsonalaren<br />
ordezkari batek 62 .<br />
Hau da, musika-kontserbatorioetako eskola-kontseiluaren nahiz hauteskundebatzordearen<br />
osaerari buruz ari garela-eta, zera hartu behar dugu kontuan: batetik, gai<br />
hau espezifikoki erregulatuko duen lehenengo araua onartzen denean —hots,<br />
2732/1986 Errege Dekretua—, 1966ko ikasketa-planeko musika-kontserbatorioen<br />
ereduan oinarrituz egin zela —jada zaharkiturik geratu dena—; eta bestetik, arestian<br />
ikusi dugun 389/1992 Errege Dekretuak, musika-kontserbatorioen egitura berri bat<br />
ekarriko duela —goi-mailako musika-kontserbatorioei soilik araubide bereziko musika<strong>irakaskuntzen</strong><br />
goi-maila irakatsi ahal izateko eskuduntza emanik—. Beraz, honek esan<br />
nahi du, 2732/1986 Errege Dekretuko arauketa eguneratu eta osatu beharra zegoela,<br />
batik bat LOGSE osteko goi-mailako musika-kontserbatorioen egituraketa berrira<br />
egokitzearren. Eta horixe eginen du 1815/1993 Errege Dekretuak.<br />
Hezkuntza Ministerioaren lurralde-esparruan ezargarria den 1815/1993 Errege<br />
Dekretuak, soilik goi-mailako musika-irakaskuntzak irakasten dituzten<br />
kontserbatorioetan, eskola-kontseiluaren nahiz hauteskunde-batzordearen osaera<br />
arautzen du, 2732/1986 Errege Dekretuak gaiari buruz ordura arte xedatutakoa aldatuz<br />
eta osatuz. Ezen, 2732/1986 Errege Dekretuak ez zuen aurreikusten bakar-bakarrik goimailako<br />
musika-irakaskuntzak irakasten zituzten kontserbatorioak egon zitezkeenik 63 .<br />
61 Hauteskunde-batzorde honi esleitutako eskuduntzak 2732/1986 Errege Dekretuko 27 art.an jasotzen<br />
dira, baita 83/1996 Errege Dekretuaren 10.2 art.an ere.<br />
62 2732/1986 Errege Dekretuko 26.1 art.ren eta 83/1996 Errege Dekretuko 10.1 arte.ren arabera.<br />
Hauteskunde-batzordeko kide hauen hautaketa 2732/1986 Errege Dekretuko 29-47 art. bitartean arautzen<br />
da, baita 83/1996 Errege Dekretuko 11-15 art.etan ere.<br />
63 2618/1966 Dekretuko musika-kontserbatorioaren ereduari jarraiki, goi-mailako musika-kontserbatorio<br />
berean, maila oro ikas zitekeen: oinarrizkoa, ertaina eta goi-maila, alegia.<br />
298
Ondorioz, 1815/1993 Errege Dekretuak ezabatu eginen du goi-mailako musikakontserbatorioetako<br />
eskola-kontseiluetan eta hauteskunde-batzordeetan, 2732/1986<br />
Errege Dekretuaren arabera, ikasleen gurasoek parte hartzeko zeukaten aukera 64 .<br />
Salbuespenak salbu, printzipioz ez litzatekeelako bat etorriko goi-mailako ikastetxe<br />
horietako ikasleek edukiko luketen adinarekin; hots, adinez nagusi izango lirateke 65 .<br />
Bada, datu honek berriro ere zera uzten du agerian: unibertsitate-mailako ikasketen<br />
parekoak diren goi-mailako musika-irakaskuntzak irakasten dituzten ikastetxeak,<br />
bigarren hezkuntzako ikastetxeak bailiran antolatzea 66 , kontraesanen iturri baino ez<br />
dela, eta nahasmendu puntu bat gehitzen diola goi-mailako musika-<strong>irakaskuntzen</strong><br />
bilakaera juridiko normalari.<br />
Hain zuzen ere, goi-mailako musika-ikastetxeen antolakuntzari dagokionean<br />
kontraesanak saihestea helburu duten neurri gehigarriak agertzen hasi dira LOGSE<br />
ikasketa-planaren araberako goi-mailako musika-irakaskuntzak abian jarri ahala eratu<br />
diren goi-mailako musika-ikastetxeetan. Bai hutsetik eratu direnetan, baita ordura arteko<br />
egiturak eraberritu dituztenetan ere.<br />
Honela, une hauetantxe aurrera dezagun esaterako —infra III ñabarki aztertzeari utzi<br />
gabe—, ohiko ereduari —bigarren hezkuntzako ikastetxeak bailiran antolatzen<br />
64 Ikus 1815/1993 Errege Dekretuko 1-2 art.ak. Izan ere 2732/1986 Errege Dekretuko 21.a) art.ak zera<br />
zioen: “El número de representantes de los padres de alumnos en el Consejo Escolar del Centro será el<br />
siguiente: a) En los Conservatorios Superiores de Música, tres padres de alumnos matriculados en los<br />
grados elemental y profesional”. Eta 26.1 eta 3 art.ek berriz, zera zioten: “A efectos de la organización<br />
del procedimiento de elección, se constituirá en cada Centro una Junta compuesta por los siguientes<br />
miembros: El Director del Centro, un Profesor, un padre, un alumno y un representante del personal de<br />
Administración y de Servicios, siendo designados por sorteo los cuatro últimos (...). En los<br />
Conservatorios superiores de Música, el padre deberá serlo de un alumno matriculado en el grado<br />
profesional o elemental”. Gerora, hezkuntza-Administrazioek onartuko dituzten arauetan, modu berean,<br />
ezabatu eginen da goi-mailako musika-kontserbatorioetako eskola-kontseiluetan nahiz hauteskundebatzordeetan<br />
ikasleen gurasoen parte hartzeko aukera (ikus honetara esaterako, Errioxan 57/2003<br />
Agindua, eta Katalunian berriz 317/2004 Dekretua).<br />
65 Alegia, kontuan hartzen badugu, ikasleak oinarrizko mailari (lau ikasturte irauten dituena) printzipioz 8<br />
urterekin ekingo liokeela, eta maila ertainari berriz (sei ikasturte irauten dituena) 12 urterekin, goi-mailari<br />
18 urterekin ekingo lioke. Ikus gai honi buruz halaber, EMBID IRUJO, A., “Un siglo de legislación<br />
musical en España (y una alternativa para la organización de las enseñanzas artísticas en su grado<br />
superior)”, RAP, 153 zkia., 2000, 495 orria.<br />
66 Ikastetxe hauen <strong>erregimen</strong> <strong>juridikoa</strong> dugu aztergai ondoko lanean: AGOUES MENDIZABAL, C., “El<br />
régimen jurídico de los centros docentes de educación no universitaria”, Comares, Granada, 2000.<br />
299
dituenari, alegia— ihes egiten dioten goi-mailako musika-kontserbatorioak eratzen hasi<br />
direla; hots, oraintsu aipatu 1815/1993 Errege Dekretuaren ildo beretik, ez da bakarrik<br />
aldatu eskola-kontseiluaren osaera goi-mailako musika-kontserbatorioetan. Halaber,<br />
Balear uharteetako, Kanarietako edo Aragoiko goi-mailako musika-kontserbatorioetan<br />
adibidez, eskola-kontseilurik ez dago jadanik; aitzitik, bertan irakasten diren<br />
<strong>irakaskuntzen</strong> mailarekin eta eskura daitezkeen tituluekin bat datozen gobernu-organo<br />
batzuk eratu dira; azken batean, unibertsitateen barne antolakuntzari hurbiltzen zaizkion<br />
organoak, alegia. Eta arrazoi gehiagorekin, berbera egin dute baimendutako ikastetxe<br />
pribatu bezala eratu diren Esmucek (Katalunian) eta Musikenek (Euskal Herrian). Eta<br />
zer esanik ez, Bartzelonako Liceuko Kontserbatorioak.<br />
Honenbestez, ohiko musika-kontserbatorioen ereduari jarraiki antolatzen diren<br />
ikastetxeetako eskola-kontseilura berriro itzuliz, zera esan: bertako kideak hautatu eta<br />
gero, azken urratsa, eskola-kontseilua eratzea eta funtzionamenduan hastea izanen<br />
dela 67 .<br />
Amaitzeko, aipatu, musika-kontserbatorioetan, eskola-kontseiluaz gain, badago beste<br />
parte-hartze organo bat: irakasleen klaustroa, alegia. Bada, ikastetxeko irakasle orok<br />
osatzen duen organo honen bitartez, irakasleek ikastetxean parte hartzen dute.<br />
Klaustroko buru, ikastetxeko zuzendaria izanen da. Oro har, hiru hilabetean behin bildu<br />
ohi da, baina bildu liteke ere, zuzendariak deialdia egiten duen bakoitzean edo<br />
klaustroko kideen heren batek gutxienez hala eskatzen duenean. Dena dela, bai<br />
ikasturtearen hasieran baita amaieran ere, derrigorrez bildu behar du irakasleen<br />
klaustroak. Halaber, klaustroko kideek derrigorrez agertu behar dute bileratara 68 .<br />
II. OINARRIZKO MAILAKO ETA MAILA ERTAINEKO MUSIKA-IKASTETXEEN<br />
IZAERA JURIDIKOA<br />
Atalburu honen sarreran esan dugu, musika-ikastetxeen titulartasuna eta kudeatzeko era<br />
irizpidetzat hartuz gero, oinarrizko mailako eta maila ertaineko araubide bereziko<br />
67<br />
2732/1986 Errege Dekretuaren 53 art.ri jarraiki, baita 83/1996 Errege Dekretuaren 19 art.ri ere, eskolakontseiluaren<br />
bilerak burutuko dira, bertan ordezkaturik dauden sektore ororen agerraldia bermatzen den<br />
egunean eta orduan.<br />
68<br />
Oro har irakasleen klaustroari buruz ikus LOCEko 83-84 art.ak eta zehazki, 2732/1986 Errege<br />
Dekretuko 61-64 art. ak.<br />
300
musika-irakaskuntzak irakasten dituzten ikastetxeei dagokienean —eta infra III ikusiko<br />
dugun legez, goi-mailako musika-ikastetxeekin gertatzen den bezalaxe—, izaera<br />
juridiko ezberdina duten ikastetxeak ageri zaizkigula. Izan ere, arestian aztertu dugun<br />
389/1992 Errege Dekretuak, horretarako aukera ematen du.<br />
Honela bada, Administrazio publiko baten menpe dauden musika-ikastetxeekin eginen<br />
dugu topo —alegia, udal-Administrazioaren, probintziakoaren ala Administrazio<br />
autonomikoaren menpekoak direnekin—. Administrazio publiko baten<br />
titulartasunekoak diren ikastetxeek osatzen duten talde honen baitan orobat, bi motatako<br />
ikastetxeak bereiz ditzakegu: batetik, Administrazio berak zuzenean kudeatzen dituen<br />
musika-ikastetxeak. Eta bestetik, Administrazioak zeharka kudeatzen dituenak —esate<br />
baterako, organismo autonomoen bitartez edo hezkuntza-Administrazioek guztiz<br />
finantzatutako fundazioen bitartez— 69 .<br />
Bestalde, badaude ere pertsona fisiko pribatuen zein pertsona juridiko pribatuen 70<br />
titulartasunekoak diren oinarrizko mailako eta maila ertaineko baimendutako musikaikastetxeak<br />
.<br />
Alabaina, arestian aipatu Hezkuntza Ministerioaren estatistikei so egiten badiegu,<br />
agerikoa da, oinarrizko mailako eta maila ertaineko ikastetxeei dagokienean bederen,<br />
nagusitu egiten dela musika irakasteko eredu publikoa. Izan ere, musika-ikastetxeen<br />
gehiengoaren titularra Administrazio publiko bat da. Zehazki, musika-kontserbatorio<br />
profesionaletan —edo maila ertainekoetan— aipatu titularra Administrazio<br />
69 Balear uharteetako goi-mailako musika eta dantza-kontserbatorioa kudeatzeko eratzen den<br />
Fundazioarekin gertatzen den bezala. Dena dela, aipatu Fundazioa eratzen duen, eta aipatu Fundazioaren<br />
Estatutuak onartzen dituen 2001eko ekainaren 1eko Erabakiaren arabera (ekainaren 19ko BOIBen<br />
argitara emana), Fundazio berak kudeatuko ditu araubide bereziko oinarrizko mailako nahiz maila<br />
ertaineko musika-irakaskuntzak irakasten dituen musika-kontserbatorio profesionala, baita goi-mailakoa<br />
musika-kontserbatorioa ere. Alegia, zera dio 5.b) art.ak: “Para el desarrollo de los objetivos<br />
fundacionales la Fundación tendrá encomendadas las siguientes funciones: Gestionar el mencionado<br />
centro, administrar el edificio y las instalaciones del Conservatorio que acoge el Conservatorio Superior<br />
de Música y Danza de las Illes Balears y el Conservatorio Profesional de Grado Elemental y Medio de<br />
Música y Danza de Mallorca, velar por su buen funcionamiento y realizar las obras, servicios y trabajos<br />
necesarios para conservarlo y mantenerlo”. Ondorioz, edukiak ez errepikatzearren, aipatu Fundazioa<br />
infra III.C.c) atalean aztertuko dugu.<br />
70 Esaterako, arestian aipatu Kataluniako 55/1994 Dekretuarekin bat eratzen den Bartzelonako Liceuko<br />
maila ertaineko baimendutako musika-ikastetxe pribatua, nortasun <strong>juridikoa</strong> duen Conservatori del Liceu<br />
fundazio guztiz pribatuak kudeatzen duena. Fundazio honek ordea, besteak beste, baimendutako goi-<br />
301
autonomikoa izan ohi den arren, badago probintziako Administrazioa edo udal-mailakoa<br />
titularra den ikastetxerik ere. Aldiz, oinarrizko mailako musika-kontserbatorioen<br />
titularra udal-Administrazioa izan ohi da 71 .<br />
Gogoan izan behar dugu ordea, oraintsu aipatu 389/1992 Errege Dekretuaren<br />
aurreikuspenak abian jartzen diren arte, espainiar Estatuan dagoen musika-ikastetxe<br />
eredua —publikoa zein pribatua— oso bestelakoa dela. Izan ere, ordura arte, oinarrizko<br />
mailako eta maila ertaineko musika-irakaskuntza berezituak bi motatako ikastetxeetan<br />
ikas zitezkeen: musika-kontserbatorio ofizialetan eta ofizialak ez ziren musikaikastetxeetan.<br />
<strong>Musika</strong>-kontserbatorio ofizialei dagokienez halaber, hasera batean soilik bi motatakoak<br />
zeuden: Estatuko Administrazioaren menpekoak zirenak, eta ez zirenak —probintziako<br />
Administrazioaren ala udal-Administrazioaren titulartasunekoak, alegia—. Baina<br />
laurogeiko hamarkadatik aurrera, Estatuak Autonomia Erkidegoei funtzio eta zerbitzuak<br />
eskualdatzeari ekingo dio —horien artean, besteak beste, musika-kontserbatorioen<br />
titulartasuna—. Beraz, orduz geroztik, Administrazio autonomikoak titularrak diren<br />
musika-kontserbatorioak ere izango ditugu 72 . Ofizialak ez ziren ikastetxeei dagokienean<br />
berriz —alegia, pertsona pribatuek ala Estatua ez ziren pertsona publikoek era<br />
mailako musika-ikastetxea ere kudeatzen du. Bada, edukiak ez errepikatzearren, infra III.D) atalean<br />
izanen dugu aztergai aipatu Fundazioa.<br />
71 Alegia, supra 6. oin-oharrean dagoen taulan ikus daitekeen bezala, 2003-2004 ikasturtean, guztira, 208<br />
oinarrizko mailako musika-kontserbatorio zeuden eta 114 baimendutako musika-ikastetxe pribatu. Maila<br />
ertainekoei dagokienez berriz, 169 musika-kontserbatorio zeuden eta 57 baimendutako musika-ikastetxe<br />
pribatu. Nolanahi ere, Autonomia Erkidego batzuetan ez da hain argia eredu publikoaren nagusitasuna.<br />
Hain zuzen ere, hala gertatzen da Euskal Autonomia Erkidegoan. Honela, Eusko Jaurlaritzako Hezkuntzasaileko<br />
interneteko helbidean (hots, http://www1.hezkuntza.ej-gv.net) eskuragarri dagoen Euskal<br />
Autonomia Erkidegoko musika-ikastetxeen zerrendan, ondoko datuak ageri zaizkigu: araubide bereziko<br />
musika-<strong>irakaskuntzen</strong> oinarrizko maila irakasten duen kontserbatorio bakarra dago (udal-<br />
Administrazioarena) eta baimendutako 10 ikastetxe pribatu ordea. Beraz, oinarrizko mailan eredu<br />
pribatua dugu nagusi. Araubide bereziko musika-<strong>irakaskuntzen</strong> oinarrizko maila irakasten duten<br />
ikastetxeei dagokienean berriz, 7 kontserbatorio daude (3 Administrazio autonomikoaren menpekoak eta<br />
4 udal-Administrazioarenak), eta baimendutako 7 ikastetxe pribatu.<br />
72 Hain zuzen, unibertsitate-mailakoa ez den irakaskuntzaren deszentralizazio prozesua 1999 urtean<br />
amaituko da. Bada, aipatu deszentralizazio prozesuaren ondorioz, maila ertaineko eta goi-mailako<br />
musika-kontserbatorioak batik bat Autonomia Erkidegoetako hezkuntza-Administrazioetako ikastetxeen<br />
sare publikoan integratuko dira. Eta integrazio prozesu honek orobat, eragina izango du, musika-irakasle<br />
funtzionarioetan. Integrazio prozesu honen adibide bezala, zortzigarren atalburuan, zera aztertuko dugu:<br />
Euskal Autonomia Erkidegoko maila ertaineko hiru musika-kontserbatorioetan nola burutzen den<br />
integrazio hori, baita bertako irakasleena ere.<br />
302
zitzaketenak—, hauek ere bi motatakoak izan zitezkeen: hots, Estatuak onartutakoak eta<br />
Estatuak baimendutakoak 73 .<br />
389/1992 Errege Dekretuaren aurreikuspenak abian jartzen direnean, ordea, aipatu<br />
musika-ikastetxe orok, baita etorkizunean sortuko direnak ere, 389/1992 Errege<br />
Dekretuak finkatzen dituen gutxieneko ukanbeharrei men egin beharko dio. Zein da<br />
ondorioa? Bada, 389/1992 Errege Dekretuak dakarren berrikuntza<br />
garrantzitsuenetakoari jarraiki, araubide bereziko musika-irakaskuntzak ondoko<br />
ikastetxeetan irakatsi beharko direla: oinarrizko mailako musika-irakaskuntzak,<br />
oinarrizko mailako ikastetxe publikoetan zein pribatuetan —hau da, oinarrizko mailako<br />
musika-kontserbatorioetan zein oinarrizko mailako baimendutako ikastetxeetan—; dena<br />
dela, salbuespenez, maila ertaineko ikastetxe publikoetan zein pribatuetan ere irakatsi<br />
ahal izango dira —hots, kontserbatorio profesionaletan nahiz maila ertaineko<br />
baimendutako ikastetxe pribatuetan—. Araubide bereziko maila ertaineko musikairakaskuntzak<br />
berriz, musika-kontserbatorio profesionaletan eta maila ertaineko<br />
baimendutako musika-ikastetxe pribatuetan irakatsiko dira.<br />
Honek guztiak zera dakar: batik bat, ordura arte musika-irakaskuntza berezituak<br />
irakasten zituzten ikastetxeak eta etorkizunean ere oinarrizko mailako edo maila<br />
ertaineko araubide bereziko musika-irakaskuntzak irakasten jarraitu gura duten<br />
ikastetxeak, berregituraketa prozesu batean murgilduko direla. Izan ere, egokitu beharko<br />
zaizkie 389/1992 Errege Dekretuak finkatzen dituen gutxieneko ukanbeharrei. Nolanahi<br />
ere, egokitzapena ezberdina izango da musika-ikastetxea publikoa ala pribatua den<br />
arabera.<br />
Alegia, 389/1992 Errege Dekretua indarrean sartzerakoan Estatukoak ziren musikakontserbatorioek,<br />
389/1992 Errege Dekretuak finkatutako gutxieneko ukanbeharrak bete<br />
73 Ikastetxe ez ofizialak arautzen zituen arestian aipatu 1987/1964 Dekretuaren arabera, onartutako<br />
ikastetxe kategoria Dekretuz aitortzen zen eta baimendutako ikastetxe kategoria berriz, Agindu bitartez.<br />
Onartutako ikastetxe kategoria eskuratu ahal izateko zera galdatzen zen: mota eta gradu bereko musikaikastetxe<br />
ofizialetan irakatsi ahal izateko galdatzen zen gaitasun berbera zeukaten sei irakasle egotea<br />
gutxienez; eta baimendutako kategoria lortzeko ostera, baldintza berdinekin, gutxienez bi irakasle egotea.<br />
Onartutako ikastetxe ez ofizialetan ikasten zuten ikasleek, ikasturte amaierako azterketa ikastetxean<br />
bertan egiten zuten, baita gradu amaierako azterketa ere —aipatu azterketa, hezkuntza Ministerioak<br />
izendatutako epaimahaia baten aurrean burutuz, alegia—. Baimendutako ikastetxe ez ofizialetan ikasten<br />
zuten ikasleek berriz, azterketa oro, ikastetxea atxikita zegoen musika-ikastetxe ofizialean burutu behar<br />
zuten —baimendutako ikastetxeko irakasle bat, epaimahaikide izan zitekeelarik—.<br />
303
eharko dituzte, beti ere, LOGSEn ezarpen egutegiak zehaztutako epeen barne.<br />
Estatukoak ez ziren musika-kontserbatorioei berriz —edo ikastetxe publikoei—<br />
ofizialtasuna onartu ahal izateko, aipatu ikastetxeek dagokion hezkuntza-<br />
Administrazioarekin hitzarmen bat izenpetu beharko dute 74 .<br />
<strong>Musika</strong>-ikastetxe pribatuei dagokienez, egokitzapen prozesua berebat ezberdina izanen<br />
da, 1987/1964 Dekretuari jarraiki, ikastetxea onartutakoa edo baimendutakoa den<br />
arabera. Honela, 389/1992 Errege Dekretua indarrean sartzerakoan oinarrizko musikairakaskuntzak<br />
irakasteko onartuta zeuden ikastetxeei, maila bereko musika-irakaskuntza<br />
berriak irakatsi ahal izateko baimena emango zaie. 389/1992 Errege Dekretua indarrean<br />
sartzen den unean maila ertaineko musika-irakaskuntzak irakasteko onartuta zeuden<br />
ikastetxeek berriz, maila ertaineko ikasketa berriak irakatsi ahal izateko baimena eskatu<br />
beharko dute. Azkenik, 389/1992 Errege Dekretua indarrean sartzen den momentuan<br />
jadanik baimendutako ikastetxeak zirenei, oinarrizko mailako musika-irakaskuntza<br />
berriak irakasteko baimena eman ahal izango zaie —dagozkien ukanbeharrak betetzen<br />
dituzten heinean—. Haatik, aipatu baimena ematen ez zaien bitartean, ikastetxe horiek<br />
soilik bere garaian baimendu zitzaizkien irakaskuntzak irakatsi ahal izango dituzte,<br />
LOGSEn ezarpen egutegiaren arabera, iraungitzen diren arte.<br />
Oinarrizko mailako eta maila ertaineko musika-kontserbatorio orok halaber, musikakontserbatorioetako<br />
gobernu-organoei buruz aztergai izan dugun araudiari men egin<br />
beharko dio. Eta hain zuzen, aipatu arauditik ondoriozta daiteke, maila ertaineko<br />
musika-kontserbatorioek batik bat, bigarren hezkuntzako ikastetxeen antolakuntza eta<br />
funtzionamendu berbera dutela. Bestalde, musika-ikastetxe pribatuek, kasuan kasu<br />
egokitutako araudiaren arabera, aldez aurretik dagokion Administrazioari baimena<br />
eskatu beharko diote abian jarri nahi baldin badute 75 .<br />
74 389/1992 Errege Dekretuko zazpigarren xedapen iragankorraren arabera.<br />
75 389/1992 Errege Dekretuko bigarren, hirugarren eta bosgarren xedapen iragankorrei jarraiki.<br />
304
III. GOI-MAILAKO MUSIKA-IKASTETXEAK<br />
III.1. Ikastetxeen izaera <strong>juridikoa</strong>: lehen hurbilketa<br />
Goi-mailako musika-ikastetxeei ezargarria zaien araudia aztertu eta gero, zera<br />
ondoriozta dezakegu: aipatu ikastetxeen jatorria berbera dela eta beraz, aztertutako<br />
araudian duela oinarri. Alegia, azken batean, goi-mailako musika-ikastetxeak<br />
Administrazioen menpeko kontserbatorio gisa antolatu ohi zirela, ez baitzegoen ia beste<br />
aukerarik. Eta 389/1992 Errege Dekretua onartu arte bederen, egoerak bere horretan<br />
jarraituko du.<br />
Gaur egun, goi-mailako musika-ikastetxeak nagusiki kontserbatorio bezala antolatzen<br />
badarraite ere, ez da ordea aipatu ikastetxeak antolatzeko erabiltzen den modu bakarra.<br />
Izan ere, LOGSEn ezarpen egutegiaren arabera goi-mailako musika-irakaskuntzak<br />
2001-2002 ikasturtean abian jarri zirenetik gaurdaino, agerikoa da, zenbait Autonomia<br />
Erkidegotan, goi-mailako musika-ikastetxeak antolatzeko, formula pribatuen edo<br />
behintzat formalki pribatuak direnen aldeko erronka egin dela. Hain zuzen, formula<br />
pribatu hauen ezaugarrietako bat ondokoa dugu: ikastetxeek autonomia maila<br />
handiagoa daukatela; ezen, euren burua antolatzeko eredu bezala hartu ohi dira beste<br />
goi-mailako ikastetxe batzuk —unibertsitarioak barne— antolatzeko erak, edo aipatu<br />
ikastetxeak antolatzeko moduei hurbiltzen zaizkien formulak erabili ohi dira.<br />
Une hauetantxe ordea, ez gara eztabaidatzen hasiko goi-mailako musika-irakaskuntzak<br />
behin-betiko unibertsitatean integratu behar ote direnentz, gai hau bederatzigarren<br />
atalburuan hizpide izanen baita. Dena dela, axaletik bada ere, zera aurrera dezakegu:<br />
goi-mailako musika-irakaskuntzak noizbait unibertsitatean formalki integratuko balira,<br />
amaitu egingo litzatekeela goi-mailako musika-ikastetxeen izaera <strong>juridikoa</strong>ri buruzko<br />
eztabaida eta arazo espezifikorik ez litzatekeela egongo gai horren inguruan. Hau da,<br />
inoiz halakorik gertatuz gero, goi-mailako musika-ikastetxeek, edozein unibertsitateeskolaren<br />
edo fakultateren izaera juridiko berbera izango lukete. Eta soilik, ikastetxe<br />
publikoak ala pribatuak direnak bereiztea baino ez litzaiguke geratuko.<br />
Nolanahi ere, ukaezina da, aipatu eztabaidaren abiapuntua ondokoa dela: Espainian<br />
oraindik ere, araubide bereziko goi-mailako musika-irakaskuntzak amaitu ostean<br />
305
eskuratu ahal izango den titulua, unibertsitate lizentziatu-tituluaren baliokidea izatea<br />
ondorio guztietarako —seigarren atalburuan aztertu dugun LOGSEKO 42.3 art.rekin<br />
bat—. Aitzitik, indarrean dagoen legediak ez die unibertsitate statusik aitortzen, goimailako<br />
musika-irakaskuntzak irakasteko zeregina dagokien goi-mailako musikaikastetxeei.<br />
Beraz, ez dirudi ezbaian jar daitekeenik anormaltasun zantzurik baduela, aipatu goimailako<br />
musika-ikastetxeak unibertsitate-mailakoa ez den legediari jarraiki antolatzeak<br />
eta arautzeak. Anormaltasun hori agertu izan den antzeko kasuetan, zein erabaki hartu<br />
da? Bada, azkenean, irakaskuntzak eta ikastetxeak unibertsitatean integratzea. Hortaz,<br />
ezin dugu baztertu, goi-mailako musika-irakaskuntzei nahiz ikastetxeei dagokienez ere,<br />
halako erabakirik hartzeko aukera egon litekeela hurbileko etorkizun batean. Izan ere,<br />
Gorte Orokorretan jadanik aurkeztu da ildo horretako legezkoak ez diren hainbat<br />
proposamen 76 .<br />
Gainera, ohikoa bihurtu da, Hezkuntza-ministro berri bakoitzak, kargua hartu ahala<br />
aditzera emaniko asmoen artean, aipamen egitea anormaltasun egoera horri aurre<br />
egiteko nahiari. Esaterako, hala egin zuen alderdi popularreko DEL CASTILLO<br />
ministra ohiak, 2000ko ekainaren 14an, Diputatuen Kongresuaren aurrean eginiko<br />
agerraldian 77 . Baita SAN SEGUNDO ministra sozialista berriak ere, 2004ko ekainaren<br />
76 Ikus esaterako, Parlamentu-talde sozialistak aurkeztutako Legezkoa ez den Proposamena (1996ko<br />
abenduaren 23ko BOCGen, D saila, 89 zkia, 9. orrian). Bada, aipatu proposamena onartu egin zen,<br />
1999ko otsailaren 24an Kongresuko Hezkuntza eta Kultura Batzordean eztabaidatu ondoren (1999ko<br />
martxoaren 4ko BOCGen, D saila, 388 zkia., 8 orrian).<br />
77 Honetara, zera zioen aipatu Ministrak: “Las enseñanzas artísticas merecen una mención propia. En la<br />
actualidad se caracterizan por su reciente implantación. La función que compete al Estado es la de<br />
coordinar la implantación del grado superior en las distintas comunidades autónomas. Como propuesta<br />
de la normativa básica para perfeccionar la ordenación de estas enseñanzas, se va a presentar un<br />
proyecto de ley de centros superiores de enseñanzas artísticas”. Ikus Diputatuen Kongresuko Batzarren<br />
Aldizkaria, VII Legealdia, 2000, 30 zkia., 481 orrian aipatua. Halaber, ildo beretik, zera esaten zuen<br />
2000ko abenduaren 21ean Diputatuen Kongresuan agertu zenean: “Las enseñanzas musicales, tanto por<br />
su implantación como por la complejidad de los estudios y su ordenación, requieren, a mi entender y al<br />
del equipo del Ministerio, una atención especial (...). La escasa relevancia, en términos cuantitativos, de<br />
las enseñanzas artísticas frente a las de régimen general contrasta con la enorme importancia que tienen<br />
estas enseñanzas para cualquier sociedad desarrollada. La calidad de la formación artística constituye<br />
desde luego una meta importante para las administraciones educativas. (...) Esta consideración se hace<br />
especialmente oportuna cuando se refiere a los grados superiores en general y al de música en<br />
particular. Un conservatorio superior de música no podrá tener menos de 240 alumnos ni impartir menos<br />
de 20 especialidades. Junto a estos requisitos materiales de calidad, las condiciones reales de<br />
funcionamiento de los centros y el grado de excelencia de su profesorado tienen que garantizar un alto<br />
nivel formativo de estos centros superiores perfectamente homologables, por sus resultados, al de otras<br />
instituciones análogas de los países más avanzados de nuestro entorno económico y cultural; por tanto,<br />
306
1ean, Diputatuen Kongresuan agertu zenean —berak eskatuta—, bere Departamentuak<br />
jarraituko duen politikaren ildo orokorren berri emateko 78 .<br />
Izan ere, ezin dugu ahaztu, Estatuko Eskola-Kontseilua behin eta berriro mintzatu dela<br />
gaiari buruz eta sarritan ohartarazi duela Hezkuntza Ministerioa. Azkenekoz hain zuzen,<br />
2002-2003 ikasturteari dagokion txostena (azkena) argitara eman duenean, honela 79 :<br />
“El Consejo Escolar del Estado vuelve a llamar la atención al Ministerio de acuerdo<br />
con las Comunidades Autónomas, la necesidad de tramitar una ley específica para<br />
determinar definitivamente el régimen jurídico de los Centros Superiores de<br />
Enseñanzas Artísticas a fin de estructurar su pertenencia al ámbito universitario.”<br />
Bada, zalantza izpirik gabe, gaurkotasuna izaten darraien eta oraindaino behar bezala<br />
ebatzi ez den arazo baten aurrean gaude. Nolanahi ere, zenbait Autonomia Erkidego<br />
dagoeneko hasi da konponbideen bila. Esaterako, Aragoiko Gorteek goi-mailako<br />
irakaskuntza artistikoak arautzen dituen 17/2003 Legea onartu dute 80 . Bere edukia infra<br />
III.2.B) atalean ñabarki aztertuko dugun arren, uneotan ezin ditugu azpimarratzeke utzi,<br />
aipatu Legearen zioen azalpenean zehar garatzen diren ideiak. Sekulako<br />
zorroztasunarekin adierazten baitute, zeintzuk diren gaiak dakartzan anormaltasun<br />
arazoak. Honatx, hitzez hitz 81 :<br />
tienen que asemejarse a ellas los resultados. Por todo ello, el Ministerio considera necesario emprender<br />
una serie de actuaciones, incluidas las oportunas modificaciones normativas en relación con estas<br />
enseñanzas. En la primera comparecencia que tuve en esta Cámara ya anuncié que era un objetivo del<br />
Ministerio proponer una ley sobre las enseñanzas artísticas (...)”. Ikus Batzarren Aldizkaria, VII<br />
Legealdia, 133 zkia., 3864 orrian aipatua.<br />
78 Hain zuzen, zera esaten zuen aipatu Ministrak: “El ministerio pretende hacer un análisis de conjunto<br />
de la situación de las titulaciones en el ámbito de las enseñanzas artísticas. A tales efectos promoverá la<br />
constitución de un grupo de trabajo para que lleve a cabo este análisis (...). El diagnóstico de la<br />
situación actual se acompañará de las propuestas de actuación que parezcan más adecuadas como<br />
resultado del análisis. El estudio que se propone debe tener un doble objetivo: por un lado, se trata de<br />
situar las titulaciones de las enseñanzas artísticas en el ámbito del espacio europeo de la educación<br />
superior, a cuyo efecto se hará un estudio comparativo de estas titulaciones en los países de la Unión<br />
Europea, y por otro lado, se trata de situar el ejercicio profesional correspondiente a estas titulaciones<br />
dentro de las reglas incluidas a estos efectos en las directivas de la Unión Europea sobre libre<br />
circulación de profesionales. Ikus Batzarren Aldizkaria, VIII Legealdia, 39 zkia., 8.orrian aipatua.<br />
79 Ikus “Informe sobre el estado y situación del sistema educativo, curso 2002-2003”, MEC, Consejo<br />
Escolar del Estado, 2004, interneteko helbide honetan eskura daitekeena: http://www.mec.es/cesces.<br />
80 2003ko martxoaren 24koa (apirilaren 11ko BOAn argitara emana).<br />
81<br />
Oro har, ideia hauek guztiak aurreko atalburuetan ezezik, esku artean dugun honetan ere azpimarratu<br />
dira, ñabarki aztertuz.<br />
307
“La historia de lo que hoy llamamos enseñanzas artísticas en España es muy<br />
compleja y está influida en su desarrollo por distintos vectores y tendencias. Por un<br />
lado, es relativamente sencillo encontrar referencias en el ordenamiento jurídico<br />
histórico, y ello hasta en normas del más elevado nivel, al papel fundamental de estas<br />
enseñanzas para la concepción y estado cultural de España, pero, por otro, esas<br />
afirmaciones no se corresponden ni mucho menos con una clara inserción de esas<br />
enseñanzas en el ordenamiento educativo general, lo que ha ocasionado que durante<br />
mucho tiempo hayan permanecido alejadas de los parámetros normales de evolución<br />
del conjunto de la enseñanza reglada en España y, con ello, de su mínima<br />
consideración jurídica y del consiguiente esfuerzo inversor público mínimamente<br />
significativo (...).<br />
Dentro del conjunto de la regulación de las enseñanzas artísticas, se debe advertir<br />
que la LOGSE otorga una posición singular a su grado superior. Esa posición<br />
singular se fundamenta en un dato muy simple: en que ese texto legal predica de las<br />
titulaciones que pueden alcanzarse cursando ese grado superior un exacto nivel de<br />
equivalencia con las titulaciones reguladas por el ordenamiento jurídico propio del<br />
sistema universitario, licenciado y diplomado. Es esta una afirmación capital en la<br />
historia educativa española, absolutamente singular y novedosa y que viene apoyada<br />
en una firme evolución normativa que desde sus comienzos ya apuntaba<br />
coherentemente hacia esa dirección y que, al tiempo, conecta con realidades bien<br />
conocidas de distintos países europeos en los que la forma de organización y<br />
titulación de estas enseñanzas se encuentra ubicada dentro del sistema universitario,<br />
con las peculiaridades propias, obviamente, de las tradiciones y concepciones<br />
particulares del sistema universitario de cada país 82 (...).<br />
El ordenamiento jurídico educativo español no ha dado, sin embargo, el salto decisivo<br />
que debía recorrer para ser enteramente coherente con la afirmación de titulación<br />
semejante a la universitaria que recoge la LOGSE. Efectivamente, no debe olvidarse<br />
que es el texto legal propio de la organización de la enseñanza no universitaria, la<br />
LOGSE, el que recoge la afirmación de que la titulación a alcanzar en el marco de<br />
unas enseñanzas que se imparten dentro de su paraguas normativo es semejante a la<br />
universitaria, lo que, aun valorable, no deja de ser ciertamente algo paradójico,<br />
dificultad que se acrecienta a la hora de desarrollar la posibilidad reconocida<br />
legalmente de realización de labores investigadoras en los centros que las imparten.<br />
Y hay que reconocer que esa pervivencia de elementos propios del sistema<br />
universitario con otros del nivel no universitario crea situaciones que no solo son<br />
paradójicas, sino, al tiempo, perturbadoras para un correcto desarrollo de las<br />
enseñanzas que tratamos cuando se pretenden traslados miméticos de las formas<br />
organizativas del ordenamiento jurídico general hacia el propio de las enseñanzas<br />
artísticas superiores. No se corresponde, así, la forma de organización de los centros<br />
superiores de enseñanzas artísticas, que es legalmente la propia de los institutos de<br />
enseñanza secundaria, con la que debería ser la más apropiada para los centros que<br />
imparten enseñanzas que conducen a titulaciones semejantes a las universitarias. La<br />
misma evolución de la normativa estatal posterior a la LOGSE tuvo que sacar<br />
apresuradamente consecuencias de este hecho, permitiendo una configuración de los<br />
consejos escolares de un tipo de estos centros con rasgos propios y separados de los<br />
aplicables a los institutos de enseñanza secundaria (muestra de lo cual es el Real<br />
Decreto 1815/1993, de 18 de octubre, por el que se regula la composición del Consejo<br />
Escolar y de la Junta Electoral en los conservatorios superiores que impartan,<br />
únicamente, el grado superior) por el simple hecho de que los alumnos de los centros<br />
82 Hain zuzen, gai hau bederatzigarren atalburuan aztertzeko parada izanen dugu.<br />
308
superiores de enseñanzas artísticas —en el caso normativo narrado, de los<br />
conservatorios superiores— son, salvo excepciones bien contadas y no significativas,<br />
mayores de edad, cosa que, obviamente, no sucede con los alumnos de los institutos<br />
de enseñanza secundaria, lo que tiene que llevar consigo determinadas consecuencias<br />
en este plano de lo meramente organizativo.<br />
Pero no es solo una cuestión de la composición de un concreto órgano de gobierno la<br />
que presenta disfunciones con las líneas generales de la concepción de este grado de<br />
enseñanza, sino que los problemas se extienden a otros muchos ámbitos. Por ejemplo,<br />
al desarrollo de la función docente que está, lógicamente, presidida por principios<br />
generales propios de la docencia no universitaria cuando las mismas Normas<br />
estatales recogen —nueva paradoja a hacer notar— hasta la posibilidad de<br />
realización de una función investigadora en estos centros. Igualmente se plantean<br />
diferentes problemas cuando no es posible sacar las lógicas consecuencias desde el<br />
punto de vista de la autonomía organizativa, económica y pedagógica de unos centros<br />
que imparten titulaciones equivalentes a las universitarias y que, sin embargo, están<br />
sometidos a los rígidos controles más bien propios de la enseñanza no<br />
universitaria(...).<br />
No parece presentar muchas dudas, en absoluto, la lógica conclusión de que en un<br />
momento determinado el ordenamiento jurídico estatal acabará afrontando esa<br />
ineludible tarea de adecuación para la que, en concreto, se han producido ya diversos<br />
intentos que, por variados motivos, no han llegado todavía a fructificar. En tanto<br />
llega ese necesario cierre del sistema normativo creado, cuyos pilares básicos ya<br />
están firmemente asentados, la Comunidad Autónoma de Aragón, por medio del<br />
ejercicio de su potestad legislativa y dentro del marco que le permiten sus<br />
competencias sobre enseñanza y organización de la Administración Pública<br />
establecidas estatutariamente, quiere colaborar en la consecución de los objetivos<br />
que marca la LOGSE, y en estricta sintonía con la letra y el espíritu de su articulado<br />
(...)”.<br />
Honenbestez, LOGSEri jarraiki, Aragoiko Autonomia Erkidegoak Organismo<br />
Autonomo bat eratuko du: Goi-mailako irakaskuntza artistikoen Aragoiko Institutua<br />
deiturikoa, alegia. Aipatu erakundeari atxikiko zaizkio, administrazio-antolakuntzari<br />
dagokionez, irakaskuntza artistikoen goi-mailako ikastetxeak, eta hauen artean,<br />
Aragoiko goi-mailako musika-kontserbatorioa.<br />
Beste Autonomia Erkidego batzuetako Legebiltzarrek gisa horretako legerik onartu ez<br />
duten arren, Gobernu autonomikoek ordea, ildo beretik, Fundazioak eratzeko erabakiak<br />
hartu dituzte. Honela, Eusko Jaurlaritzak adibidez, 2001eko maiatzaren 2an eginiko<br />
batzarrean ondoko Erabakia hartu zuen 83 —EHAAn argitaratzen ez bada ere, Euskal<br />
Herriko goi-mailako musika-ikastetxerako (Musikene) Fundazio Pribatua eratzen duen<br />
eskriturari gehitzen zaiona—:<br />
309
“La Ley orgánica 1/1990, de 3 de octubre, de Ordenación General del Sistema<br />
Educativo, ha creado las enseñanzas de grado superior de música, equivalentes a<br />
todos los efectos al título de licenciado universitario.<br />
La Administración General del País Vasco, en el ejercicio de las competencias que en<br />
materia de Educación, Universidades e Investigación le otorga el Estatuto de<br />
Autonomía, considera necesario tomar las medidas adecuadas para que se impartan<br />
estas enseñanzas en el País Vasco, reguladas en los artículos 38, 39, 40, 41 y 42 de la<br />
mencionada Ley orgánica, dando así satisfacción a la demanda e interés social y<br />
cultural, tutelando la creación del Centro Superior de Música del País Vasco.<br />
La naturaleza de estas enseñanzas hace imprescindible que el Centro goce de un alto<br />
grado de autonomía que le permita un funcionamiento flexible y ágil y una óptima<br />
utilización de los recursos, para lo que resulta adecuada la constitución de una<br />
fundación privada a la que se le encomiende su creación y gestión.<br />
Dado que la Administración del País Vasco tiene personalidad jurídica única,<br />
corresponde al Gobierno la capacidad para constituir la mencionada Fundación.<br />
Por las razones expuestas y de acuerdo con la Ley 12/1994 de 17 de junio de<br />
Fundaciones del País Vasco, a propuesta del Consejero de Educación, Universidades e<br />
Investigación, el Consejo de Gobierno adopta el siguiente,<br />
ACUERDO<br />
Primero.- Autorizar la constitución de la Fundación privada para el Centro Superior<br />
de Música del País Vasco, cuyo objeto será la promoción, sin ánimo de lucro de las<br />
iniciativas y actividades relacionadas con la enseñanza de la música de grado<br />
superior, y que estará ubicado en Donostia-San Sebastián.<br />
Segundo.- Para el desarrollo de este objetivo la Fundación tendrá encomendada, como<br />
función principal, la creación del Centro Superior de Música del País Vasco. A estos<br />
efectos, habrá de solicitar, la correspondiente autorización del Departamento de<br />
Educación, Universidades e Investigación.<br />
Tercero.- La representación del Departamento de Educación, Universidades e<br />
Investigación en el Patronato habrá de ser mayoritaria. Las personas al servicio del<br />
Departamento de Educación, Universidades e Investigación que sean designadas como<br />
patronos actuarán en representación e interés Administración General del País Vasco.<br />
Cuarto.- La Fundación para el Centro Superior de Música del País Vasco será objeto<br />
de control financiero, mediante auditoría por parte de la Oficina de Control<br />
Económico del Gobierno Vasco.<br />
Quinto.- El Centro Superior de Música del País Vasco ha de impartir los estudios que<br />
conduzcan a la obtención del título de grado superior de música de acuerdo con el<br />
curriculum que establezca el Gobierno Vasco y según el calendario de implantación de<br />
las referidas enseñanzas.<br />
Sexto.- Podrá tener acceso al Centro Superior de Música del País Vasco el alumnado<br />
que cumpla los requisitos establecidos en la normativa vigente para acceder a los<br />
83 Hona hemen aipatu Erabakiaren izenburu zehatza: “Acuerdo por la que se autoriza la constitución de<br />
la Fundación para el Centro Superior de Música del País Vasco y se establece el marco en el que se<br />
desenvolverá su actuación”.<br />
310
estudios de grado superior de música, sin ningún tipo de discriminación por razón de<br />
nacimiento, raza, sexo, religión, opinión o cualquier otra condición o circunstancia<br />
personal o social.<br />
Séptimo.- El precio de la matrícula de los estudios reglados que se cursen en el Centro<br />
Superior de Música del País Vasco se establecerá con referencia a los precios<br />
establecidos para la prestación de servicios académicos universitarios.<br />
Octavo.- El Departamento de Educación, Universidades e Investigación ejercerá el<br />
control de las actividades, el seguimiento y la inspección del Centro Superior de<br />
Música del País Vasco, ,sin perjuicio de las funciones del Protectorado del País Vasco<br />
de acuerdo con la Ley 12/1994, de 17 de junio de Fundaciones del País Vasco. A estos<br />
efectos, los órganos de la Fundación habrán de dar cuenta de sus actuaciones y<br />
colaborar con el Departamento de Educación, Universidades e Investigación y con el<br />
Protectorado en las tareas de inspección y en todo lo que requiera para garantizar el<br />
buen funcionamiento del Centro.<br />
Noveno.- El Centro Superior de Música del País Vasco ha de comunicar al<br />
Departamento de Educación, Universidades e Investigación y al Protectorado las<br />
modificaciones que se produzcan en sus normas de organización y funcionamiento y en<br />
su situación patrimonial.<br />
Décimo.- Se aprueba la aportación por parte del Gobierno Vasco de 299.000.000<br />
pesetas (1.797.026,19 euros), a cuenta de las partidas presupuestarias<br />
correspondientes, que se destinará a capital fundacional. En las Leyes de Presupuestos<br />
anuales se fijarán las dotaciones para financiar las actividades de la Fundación<br />
constituida.<br />
Undécimo.- Se Faculta al Consejero de Educación. Universidades e Investigación<br />
para llevar a término los actos y suscribir en nombre del Gobierno Vasco los<br />
documentos necesarios para la efectividad de este acuerdo.”<br />
Denboran atzera eginez, Euskal Autonomia Erkidegoaren aurretik, Kataluniako<br />
Generalitateko Gobernu-kontseiluak antzeko Erabaki bat hartu zuen 2000ko urriaren<br />
10ean. Hain zuzen, aipatu Erabakiak Kataluniako goi-mailako musika-eskolarako<br />
(Esmuc) Fundazio pribatuaren sorrera baimentzen zuen. Azkenik, Balear uharteetako<br />
Hezkuntza eta Kultura Sailak 2001eko ekainaren 1ean hartutako Erabaki baten bitartez,<br />
goi-mailako musika-Kontserbatorioaren sorrera eta aipatu kontserbatorioa kudeatuko<br />
duen Fundazioaren Estatutuak onartuko dira 84 .<br />
Beraz, ez dirudi aipatu hiru Autonomia Erkidegoek —Euskal Herrikoak, Kataluniakoak<br />
eta Balear uharteetakoak, alegia— halabeharrez hautatu dutenik, kasik aldi berean,<br />
fundazio batzuk eratzea, printzipioz, bertako goi-mailako musika-ikastetxeei autonomia<br />
emateko. Batik bat, euren eraketa-estatutuei so egiten badiegu, ia berberak direla ohar<br />
84 2001eko ekainaren 19ko BOIBen eman zen argitara aipatu Erabakia.<br />
311
aikaitezke. Noski, ondorengo ataletan ikastetxe-eredu bakoitza aztertzen dugunean,<br />
egiaztatzeko parada izanen dugu, garapenezko araudian ezberdintasunik ageri dela<br />
euren artean. Halaber, hiru fundazioek badute ezaugarri komun bat: formalki izaera<br />
juridiko pribatua erantsi nahi zaien arren, materialki ordea, publikoak direla. Eta ez dira<br />
nahastu behar Bartzelonako Liceuko Kontserbatorioa kudeatzen duen fundazioarekin;<br />
izan ere, eraketari, antolakuntzari eta finantzaketari dagokionez, Conservatori del Liceu<br />
Fundazioa ez dago Kataluniako hezkuntza-Administrazioaren menpe.<br />
III.2. Ikastetxe-eredu bakoitzaren azterketa berezia<br />
A) Autonomia Erkidegoetako Hezkuntza-Administrazioen menpe dauden goi-mailako<br />
musika-kontserbatorioak<br />
Dakigun bezala, 389/1992 Errege Dekretuaren arabera, araubide bereziko goi-mailako<br />
musika-irakaskuntzak bi motatako ikastetxeetan burutu daitezke: goi-mailako musikaikastetxe<br />
publikoetan —edo goi-mailako musika-kontserbatorioetan— eta<br />
baimendutako goi-mailako musika-ikastetxe pribatuetan. Arestian aipatu Hezkuntza<br />
Ministerioaren estatistikei so egiten badiegu ordea, nabarmena da, gainerako mailatan<br />
bezalaxe, goi-mailako musika-irakaskuntzak irakasteari dagokionean, eredu publikoa<br />
dugula nagusi 85 .<br />
Eta aipatu egoerak bere horretan jarraituko du, LOGSEk hezkuntza-sistema aldatzen<br />
duenera arte bederen. Ezen, goi-mailako musika-ikastetxeak aztergai ditugun atal honen<br />
hasieran esan dugu, 389/1992 Errege Dekretua onartu aurretik, goi-mailako musikairakaskuntzak<br />
irakasten zituzten ikastetxeak, kontserbatorio bezala antolatu ohi zirela.<br />
Halaber, goi-mailako musika-kontserbatorio horiek, Administrazioaren<br />
titulartasunekoak izateaz gain, Administrazioak zuzenean kudeatu ohi zituela. Hain<br />
zuzen, Administrazio publiko hori hasiera batean Estatukoa izango da 86 . Alabaina,<br />
85<br />
Supra 6. oin-oharrean jaso dugun taulak adierazten digu, 2003-2004 ikasturtean, guztira, 23 ikastetxe<br />
publiko zeudela eta 2 ikastetxe pribatu.<br />
86 Izan ere, XIX. mendean, Madrilgo goi-mailako erret musika-kontserbatorioa sortu zenean, Estatuko<br />
musika-kontserbatorio bakarra bazen ere, gerora, XX. mendean zehar, gainerako goi-mailako musikakontserbatorio<br />
garrantzitsuenen gehiengoa (alegia, hiriburutan zeudenak) Estatuari atxikitzen joango<br />
zaizkio, Estatuko Administrazioaren menpeko bihurtuz. Hala gertatuko da esaterako, ondoko goi-mailako<br />
musika-kontserbatorioekin: Valentziakoa (1917ko azaroaren 16an); Kordobakoa (1925eko maiatzaren<br />
312
gerora —batik bat laurogeiko hamarkadatik aurrera— unibertsitate-mailakoa ez den<br />
irakaskuntzaren deszentralizazio prozesua dela-eta, Autonomia Erkidegoetako<br />
hezkuntza-Administrazioen menpekoak diren eta eurak zuzenean kudeatzen dituzten<br />
goi-mailako musika-kontserbatorioekin ere eginen dugu topo 87 .<br />
Gaur egun, deszentralizazio prozesua jadanik amaituta dagoela, goi-mailako musikakontserbatorioen<br />
gehiengoa dagokion Autonomia Erkidegoko hezkuntza-<br />
Administrazioaren titulartasunekoa da eta aipatu Administrazioak zuzenean kudeatzen<br />
du 88 . Bada, ezaugarri horiek betetzen dituzten goi-mailako musika-kontserbatorioak<br />
hauek ditugu: Madrilgo Erret musika-kontserbatorioa (María Cristina), Salamancakoa,<br />
Kordobakoa (Rafael Orozco), Malagakoa, Sevillakoa (Manuel Castillo), Granadako<br />
Erret musika-kontserbatorioa (Victoria Eugenia), Oviedokoa (Eduardo Martínez<br />
Torner), Kanarietakoa, A Coruñakoa, Vigokoa, Nafarroakoa (Pablo Sarasate),<br />
Murtziakoa (Manuel Massotti Littel), Valentziakoa (Joaquín Rodrigo), Alacantekoa<br />
(Oscar Esplá) eta Castelló de la Planakoa.<br />
1ean); Murtziakoa (1931ko irailaren 11an); Malagakoa (1931ko uztailaren 10ean); Sevillakoa (1933eko<br />
abuztuaren 26an); Granadakoa (1948ko maiatzaren 14an); Alacantekoa (1974an); Salamancakoa<br />
(1979an); Zaragozakoa (1985ean),... . Ikus honetara, PÉREZ GUTIÉRREZ, M., “Los conservatorios<br />
españoles”, Revista Música y Educación, 15 zkia., 1993, 17-48 orriak.<br />
87 Gogoratu zera xedatzen duela Konstituzioko 148.1.15 art.ak: “Las Comunidades Autónomas podrán<br />
asumir competencias en las siguientes materias: (...) conservatorios de música de interés para la<br />
Comunidad Autónoma”. Bada, EMBID IRUJO, A.k ikuspegi juridiko-instituzionaletik, oso<br />
garrantzitsutzat jotzen du aipatu xedapena. Ikus honetara, “Un siglo de legislación musical en España<br />
(...)”, RAP, 153 zkia, 2000, 485-487 orriak. Ikus halaber, irakaskuntzarekin harremanetan jartzen denean<br />
deszentralizazio kontzeptuak daukan eduki anitzari buruz, egile beraren lanok: “La descentralización en<br />
la enseñanza. Marco jurídico y problemas pendientes”, “La descentralización de la enseñanza”, (Koord.<br />
Asociación española para el estudio del Derecho y la Política de la Educación), Zaragoza, 1999, 23 orrian<br />
aipatua; eta “La enseñanza en España en el umbral del siglo XXI”, Tecnos, Madril, 2000, 25 orrian<br />
aipatua. Bertan zera esaten zaigu: “Al revés de lo que suele suceder en otras materias, la palabra<br />
descentralización no sugiere (...) sólamente un componente de dispersión territorial del poder sobre la<br />
estructura y el sistema educativo sino que, igualmente, está implícito en el concepto un contenido de<br />
entrega de poder y, consiguientemente, de responsabilidad a las mismas instituciones propias del sistema<br />
escolar, a los diversos centros docentes de los distintos niveles educativos”.<br />
88 Badajozeko goi-mailako musika-kontserbatorioaren titularra ordea, bertako Aldundia da. Halaber,<br />
aurrerago ikusi ahal izango dugun bezala —infra III.2.B eta C)—, badaude goi-mailako musikakontserbatorioak,<br />
Administrazioak zeharka kudeatzen dituenak: hots, Aragoiko goi-mailako musikakontserbatorioa,<br />
Organismo Autonomo baten bitartez; eta Balear uharteetako goi-mailako musikakontserbatorioa<br />
berriz, fundazio baten bitartez.<br />
313
Aipatu kontserbatorio ia guztiak gainera, XIX. Eta XX. mendeetan zehar sortutakoak<br />
dira 89 . Haatik, 389/1992 Errege Dekretua indarrean sartzearekin batera, bere edukiari<br />
men egin beharko diote LOGSEn araberako araubide bereziko goi-mailako musikairakaskuntzak<br />
irakatsi ahal izateko. Beraz, 389/1992 Errege Dekretuak goi-mailako<br />
musika-kontserbatorioen egituraketa akademikoari buruz xedatutakora egokituz, aipatu<br />
kontserbatorio gehienak bitan banatuko dira, eta salbuespenak salbu, bi kontserbatorio<br />
berri eratuko dira: profesionala eta goi-mailakoa, alegia 90 .<br />
Jakina, bitan banatze honek musika-kontserbatorioetako gobernu-organoetan izango du<br />
eragin zuzena. Izan ere, hala baieztatzen digu, 389/1992 Errege Dekretuak<br />
xedatutakoarekin bat, berehala onartuko den 1220/1992 Errege Dekretuak eta ondorioz,<br />
2732/1986 Errege Dekretua aldatuko eta osatuko duen 1815/1993 Errege Dekretuak ere.<br />
Alegia, 1220/1992 Errege Dekretuak, Madrilgo goi-mailako erret musikakontserbatorioaren<br />
eta Salamancako goi-mailako musika-kontserbatorioaren egitura<br />
akademikoa eraldatzeari ekingo dio 91 . Hortaz, Madrilen, kontserbatorio bakarretik, goimailako<br />
musika-kontserbatorioa ezezik, beste hiru musika-kontserbatorio profesional<br />
89 Castelló de la Planakoa ez beste. Izan ere, 25/1999 Dekretuak, otsailaren 9koak (otsailaren 16ko<br />
DOGVen) eratu zuen eta 1998-1999 ikasturtez geroztik abian da. Gainerako goi-mailako musikakontserbatorioei<br />
dagokienez, euren sorrera eta bilakaerari buruzko informazio zabala ematen zaigu<br />
arestian aipatu lanean: PÉREZ GUTIÉRREZ, M., “Los conservatorios españoles”, Revista Música y<br />
Educación, 15 zkia., 1993, 17-48 orriak.<br />
90Honela gertatzen da esaterako, Madrilgoan eta Salamancakoan (1220/1992 Errege Dekretua, urriaren<br />
10ekoa, urriaren 22ko BOEn); Murtziakoan (645/1996 Errege Dekretua, apirilaren 15ekoa, apirilaren<br />
26ko BOEn); Valentziakoan (156/1997 Dekretua, apirilaren 22koa, apirilaren 29ko DOGVen);<br />
Alacantekoan (24/1999 Dekretua, otsailaren 9koa, otsailaren 18ko DOGVen); Nafarroakoan (7/2002 Foru<br />
Legea, martxoaren 27koa, apirilaren 8ko BONen); Asturiasekoan (78/2002 Dekretua, ekainaren 13koa,<br />
ekainaren 28ko BOPAn); A Coruñakoan eta Vigokoan (2003ko apirilaren 11ko Agindua, apirilaren 23ko<br />
DOGen); edo Sevillakoan (190/1999 Dekretua, irailaren 14koa, irailaren 18ko BOJAn). Malagakoan,<br />
Kordobakoan eta Granadakoan. Aldiz, Kanarietan, ikastetxe bakar (eta barruti bakarrekoa) bezala sortuko<br />
da Kanarietako goi-mailako musika-kontserbatorioa (137/2002 Dekretua, irailaren 23ko, urriaren 18ko<br />
BOCen). Izan ere, lehen goi-mailako bi kontserbatorio zeuden: Las Palmas de Gran Kanarietakoa eta<br />
Santa Cruz de Tenerifekoa, alegia [apirilaren 17ko 50/1998 Dekretuaren (apirilaren 27ko BOCen) eta<br />
maiatzaren 11ko 74/1998 Dekretuaren bitartez (ekainaren 5eko BOCen argitara emana), Kanarietako<br />
hezkuntza-Administrazioak bere gain hartuko dituenak]. Bada, Kanarietakoa goi-mailako ikastetxe bakar<br />
bezala eratu ostean, aipatu bi ikastetxeak, musika-kontserbatorio profesional bihurtuko dira. Kanarietako<br />
goi-mailako musika-kontserbatorio berriak bi egoitza ditu: bata Gran Kanarian, eta bestea berriz<br />
Tenerifen (137/2002 Dekretuaren 5 art.).<br />
91 Deszentralizazio prozesua amaitu gabe zegoela, garai horretan hezkuntza Ministerioaren lurraldeesparrua<br />
osatzen zuten gainerako Autonomia Erkidegoetan, 1220/1992 Errege Dekretuaren ildo beretik,<br />
berbera egingo dute arauok: 1980/1994 Errege Dekretuak, irailaren 30ekoak (urriaren 25eko BOEn),<br />
Zaragozako goi-mailako musika-kontserbatorioari dagokionez; eta 645/1996 Errege Dekretuak, apirilaren<br />
15ekoak (apirilaren 26ko BOEn) berriz, Murtziako goi-mailako musika-kontserbatorioari dagokionean.<br />
314
ere eratuko dira. Eta Salamancan berriz, bertako kontserbatorioaren banaketa dela-eta,<br />
goi-mailakoaz gain, profesional bat ere sortuko da 92 .<br />
Bada, 389/1992 eta 1220/1992 Errege Dekretuekin bat, soilik araubide bereziko goimailako<br />
musika-irakaskuntzak irakatsiko dituzten lehenengo ikastetxeak sortuko dira<br />
Estatuan. Haatik, arestian aipatu 2732/1986 Errege Dekretuak ez zuen aurreikusten<br />
bakar-bakarrik goi-mailako musika-irakaskuntzak irakasten zituzten kontserbatorioak<br />
egon zitezkeenik. Eta hain zuzen, 1815/1993 Errege Dekretuak 2732/1986 Errege<br />
92 1220/1992 Errege Dekretuaren 1, 2 eta 3 art.en arabera. Hain zuzen ere, badago 1220/1992 Errege<br />
Dekretuaren izaera aztertzen duen Auzitegi Gorenaren Epai bat, 1997ko urtarrilaren 28koa (Azdi. 534).<br />
Bada, aipatu Epaiaren arabera, 1220/1992 Errege Dekretua, erregelamendu independente bat da eta beraz,<br />
Estatu Kontseiluaren irizpena ez da beharrezkoa. Zera dio zehazki Auzitegi Gorenak (2. eta 3.<br />
Zuzenbideko Oinarrietan):<br />
“SEGUNDO.- En el caso que resolvemos, el reglamento impugnado merece la calificación de<br />
reglamento independiente, por las siguientes razones:<br />
1.ª) La Ley Orgánica 1/1990, de 3 octubre de Ordenación General del Sistema Educativo, dedica el<br />
Capítulo Primero del Título II a las enseñanzas artísticas. Y tras disponer que las enseñanzas artísticas<br />
tienen como finalidad proporcionar a los alumnos una formación artística de calidad y garantizar la<br />
calificación de los futuros profesionales de la música, la danza, el arte dramático, las artes plásticas y el<br />
diseño (art. 38 de la citada Ley Orgánica), dedica a la música (y también a la danza) los artículos 39 al<br />
42, ambos inclusive, que constituyen la primera sección del Título y Capítulo consignados. Por lo que se<br />
refiere a la música, dichos preceptos especifican: los grados que comprende la enseñanza de la música;<br />
los títulos que pueden alcanzar quienes estudien dicha materia, y los requisitos necesarios para ejercer<br />
la docencia y haber cursado las materias pedagógicas (art. 39 apartados 3 y 4, y artículo 4 de la citada<br />
Ley Orgánica). El desarrollo del contenido de dichos preceptos y concordantes de la Ley Orgánica<br />
1/1990, lo realizó el Real Decreto 389/1992.<br />
2.ª) El Real Decreto impugnado no se dictó en desarrollo de los preceptos legales referidos a la<br />
enseñanza de la música, es, como razona la Administración al resolver el recurso de reposición que<br />
interpusieron los actores en vía administrativa, sino que se trata de una disposición de carácter<br />
organizativo. Por el Real Decreto impugnado, transforma la estructura académica administrativa de los<br />
Reales Conservatorios Superiores de Música de Madrid y Salamanca: la transformación de los Centros<br />
de Enseñanza de Música dichos, exigía, al mismo tiempo la creación de nuevos Conservatorios<br />
Profesionales. La finalidad del Real Decreto impugnado es la siguiente: procurar que los profesionales<br />
de la música, con la nueva organización administrativa y pedagógica, adquieran una formación<br />
cualificada. Respecto al Conservatorio de Música de Madrid, la Administración razonó en su Resolución<br />
de fecha 4 marzo 1994 (resolución también impugnada) era necesario articular la infraestructura<br />
administrativa y organizativa necesarias para una correcta atención al alumnado. Y lo mismo cabe decir<br />
respecto del Conservatorio Superior de Música de Salamanca.<br />
3.ª) Toda la prueba practicada en el proceso, a instancia de los actores, pone en relieve el actuar de la<br />
Administración para adaptar los edificios dedicados a la enseñanza de la música.<br />
Mediante el reglamento impugnado, la Administración hizo uso de su potestad organizatoria.<br />
TERCERO.- Razonado, pues, que estamos ante un reglamento independiente, hemos de afirmar, con la<br />
jurisprudencia de esta Sala (SSTS 27 enero 1992 y 20 mayo 1993), que en la elaboración de los<br />
reglamentos independientes, no es preceptivo el dictamen del Consejo de Estado, con lo que no puede<br />
hablarse de que se haya vulnerado el artículo 22.3 de la Ley Orgánica 3/1980, de 22 abril, del Consejo<br />
de Estado”.<br />
315
Dekretuaren edukia aldatu eta osatu eginen du —goi-mailako musikakontserbatorioetako<br />
eskola-kontseiluetan eta hauteskunde-batzordeetan, 2732/1986<br />
Errege Dekretuaren arabera, ikasleen gurasoek parte hartzeko zeukaten aukera<br />
ezabatuz— ikastetxe eredu berrira egokitzearren.<br />
Argi dago, 1815/1993 Errege Dekretuak dakarren aldaketa urrats garrantzitsua izango<br />
dela. Baina ez da nahikoa, goi-mailako musika-irakaskuntzak irakasten dituzten<br />
ikastetxeen barne antolakuntza eta funtzionamendua arautzeko, bigarren hezkuntzako<br />
ikastetxeentzako onartu diren barne erregelamenduak eredutzat hartzen diren heinean.<br />
Edo goi-mailako musika-ikastetxeentzako berezko araudirik ezean, subsidiarioki, aipatu<br />
bigarren hezkuntzako ikastetxeen barne erregelamenduak ezartzen diren bitartean.<br />
Hauxe da ordea, goi-mailako musika-kontserbatorio gehienek hautatu duten bidea 93 .<br />
Nolanahi ere, salbuespenik badago. Honetara, jarraian ikusiko dugun legez, goi-mailako<br />
musika-ikastetxeetan —batik bat, hezkuntza-Administrazioen titulartasunekoak izan<br />
arren, Administrazioek zuzenean kudeatzen ez dituztenetan— onartzen hasi dira euren<br />
barne erregelamenduak. Eta hain zuzen, barne erregelamendu hauetan, aipatu<br />
ikastetxeetan irakasten diren <strong>irakaskuntzen</strong> mailarekin baita eskura daitezkeen tituluekin<br />
ere bat datozen gobernu-organoak eratzen dira. Alegia, unibertsitateen barne<br />
antolakuntzari hurbiltzen zaizkion organoak, azken batean.<br />
Une hauetan ordea, badago ere hezkuntza-Administrazio batek zuzenean kudeatzen<br />
duen goi-mailako musika-kontserbatorio bat, hezkuntza-Administrazioek zuzenean<br />
kudeatzen ez dituzten aipatu ikastetxeen ildo beretik, ohiko ereduari ihes egiten diona 94 :<br />
Kanarietako goi-mailako musika-kontserbatorioa, hain zuzen. Izan ere, Kanarietako goimailako<br />
musika-kontserbatorioa eratzen duen 137/2002 Dekretuak barne erregelamendu<br />
bat onartzea aurreikusten badu ere, zera xedatzen du 7 art.ak:<br />
“Organización y funcionamiento.<br />
1. La organización y funcionamiento del Conservatorio Superior de Música de<br />
Canarias se regulará mediante el correspondiente Reglamento, que será aprobado<br />
93 Arestian ikusi bezala, Gaztela eta Leongo, Extremadurako edo Andaluziako goi-mailako musikakontserbatorioetan<br />
esaterako, gertatzen den moduan.<br />
94 Alegia, aipatu ikastetxe hauek guztietan, gobernu-organoen baitan ez da Eskola-kontseilurik ageri.<br />
316
por el Gobierno, a propuesta del Consejero competente en materia de educación, oído<br />
el Consejo Rector.<br />
2. En todo caso, serán órganos de gobierno del Conservatorio Superior de Música de<br />
Canarias, al menos, los siguientes:<br />
A) Órganos colegiados: El Consejo Rector, que será el máximo órgano de gobierno y<br />
participación, en el que estarán representados los diferentes sectores de la comunidad<br />
académica: profesorado, estudiantes y personal de administración y servicios. Este<br />
órgano ejercerá sus funciones sin perjuicio de las competencias que correspondan a<br />
otros órganos colegiados o unipersonales. El Equipo de Dirección, que será el<br />
máximo órgano ejecutivo, responsable de la dirección, organización y desarrollo de<br />
la planificación general del Conservatorio, en todos sus aspectos. El Claustro, que<br />
será el órgano propio de participación del profesorado, teniendo encomendadas las<br />
competencias pedagógicas y docentes que se determinen. La Junta de Departamentos,<br />
que será el máximo órgano de coordinación docente e investigadora del<br />
Conservatorio.<br />
B) Órganos unipersonales: El Director; el Vicedirector; los Jefes de Estudio (uno por<br />
cada sede territorial); los Jefes de Departamento; el Secretario Académico; el<br />
Secretario Adjunto.<br />
3. Cada uno de dichos cargos ejercerá las funciones que se le atribuyan<br />
reglamentariamente.<br />
4. De igual forma, podrán ser órganos colegiados o unipersonales los que se<br />
establezcan reglamentariamente”.<br />
Honenbestez, zalantza izpirik gabe, gisa honetako arauak —baita jarraian ikusiko<br />
ditugunak ere—, itxaropentsuak dira. Baina batik bat, aurrera pausu nabarmentzat hartu<br />
behar ditugu, araubide bereziko goi-mailako musika-<strong>irakaskuntzen</strong> bilakaera <strong>juridikoa</strong><br />
normalizatzeko bidean.<br />
Autonomia Erkidegoetako hezkuntza-Administrazioen menpe dauden goi-mailako<br />
musika-ikastetxeekin amaitzeko, arestian aipatu goi-mailako musika-kontserbatorio<br />
zerrendari, beste ikastetxe bat gehitu behar diogu: Madrilgo goi-mailako Kantu-Eskola,<br />
alegia. Izan ere, 1970 urtean eratu zen ikastetxe honetan, 2001-2002 ikasturtez geroztik,<br />
LOGSEn araberako goi-mailako musika-irakaskuntzak irakasten dira, Kantuko<br />
espezialitatean baita Pedagogiakoan ere (Kantuko hautazko irakasgaian) 95 . Bada, goimailako<br />
musika-ikastetxe bezala, 389/1992 Errege Dekretuak finkatutako ukanbeharrak<br />
bete behar ditu. Eta ikastetxe publiko bezala, izaera juridiko hori duten ikastetxeen<br />
barne antolakuntzari eta funtzionamenduari buruzko araudiari ere men egin beharko dio.<br />
95 Bosgarren atalburuan aipatu Aginduon arabera: 1754/2001, 2052/2001 eta 2139/2001.<br />
317
B) Irakaskuntza artistikoen Aragoiko institutua organismo autonomo bezala<br />
Arestian aipatu 17/2003 Legeak, goi-mailako irakaskuntza artistikoen Aragoiko<br />
Institutua, organismo autonomo bezala eratzen duenak, zera du helburu: Aragoiko<br />
Autonomia Erkidegoko goi-mailako irakaskuntza artistiko oro antolatzeko eredu berezi<br />
bat sortzea 96 .<br />
Irakaskuntza artistikoen Aragoiko Institutua, funtsean organook osatzen dute:<br />
Presidenteak, Zuzendariak eta Zuzendaritza Kontseiluak, hain zuzen ere 97 .<br />
Institutuaren barne antolakuntzaren ardatza Zuzendaritza Kontseilua dugu. Zuzendaritza<br />
Kontseiluaren presidentzia, Aragoiko Gobernuko hezkuntza-Kontseilariari esleitzen<br />
zaio eta zuzendaritza berriz, Aragoiko Gobernuan goi-mailako irakaskuntza artistikoez<br />
arduratzen den Zuzendari orokorrari, alegia 98 . Zuzendaritza Kontseilua halaber, bokal<br />
bezala, ondokoek osatzen dute: Hezkuntza nahiz Kultura departamentuetako zenbait<br />
ordezkarik; irakaskuntza artistikoen goi-mailako ikastetxeetako zuzendariek; irakasleen,<br />
ikasleen eta administrazioko nahiz zerbitzuetako pertsonalaren ordezkariek; eta<br />
irakaskuntza artistikoen Aragoiko Kontseiluaren presidenteak 99 .<br />
96 Honetara esaterako, 17/2003 Legeko lehenengo eta bigarren xedapen gehigarriek zera diote: “1)<br />
Escuelas de Artes. Las enseñanzas artísticas superiores que ahora se imparten en las Escuelas de Arte de<br />
Huesca, Teruel, y Zaragoza se integrarán en el Instituto Aragonés de Enseñanzas Artísticas Superiores.<br />
2) Propuesta de integración en el Instituto Aragonés de Enseñanzas Artísticas Superiores de<br />
determinados centros de titularidad municipal. Dentro del plazo de un año desde la entrada en vigor de<br />
esta Ley, el Gobierno de Aragón propondrá al Ayuntamiento de Zaragoza el inicio de un proceso que<br />
conduzca a la integración dentro del Instituto Aragonés de Enseñanzas Artísticas Superiores de aquellos<br />
centros de titularidad municipal susceptibles de convertirse en centros superiores de Danza o Arte<br />
Dramático”.<br />
97 17/2003 Legeko 8.1 art. .<br />
98 Presidentearen zereginak 17/2003 Legeko 9 art.an zerrendatzen dira eta zuzendari orokorrarenak 10<br />
art.an. Presidenteari dagokio Institutuaren legezko ordezkaritza. Eta Zuzendariari orokorrari berriz,<br />
besteak beste, ondoko egitekoak esleitzen zaizkio: Zuzendaritza Kontseiluaren erabakiak betearaztea eta,<br />
Institutua zuzendu, kudeatu eta koordinatzea, hain zuzen ere.<br />
99 17/2003 Legeko 11 art.ren arabera. Irakaskuntza artistikoen Aragoiko Kontseiluari dagokionez zehazki,<br />
17/2003 Legeko IV tituluan arautzen da aipatu organoa, aholku-organo bezala. Bere zereginak goimailako<br />
irakaskuntzetara ezezik, maila eta gradu guztietako irakaskuntzetara ere hedatzen dira. Nolanahi<br />
ere, bosgarren xedapen gehigarriak aurreikusten duen arren 17/2003 Legea indarrean sartzen denetik urte<br />
beteko epean eratuko dela Irakaskuntza artistikoen Aragoiko Kontseilua, dagoneko urtea igaro da eta une<br />
hauetan oraindik ez da sortu. Honetara ikus, 375/04 Galdera, Chunta Aragonesista parlamentu-taldeko<br />
318
Zeintzuk dira irakaskuntza artistikoen Aragoiko Institutuaren zereginak 100 ? Bada,<br />
nagusiki eta oro har, zera dagokio: Aragoiko Autonomia Erkidegoko Administrazioari<br />
goi-mailako irakaskuntza artistikoen inguruan egokitzen zaizkion egitekoak nahiz<br />
eskuduntzak autonomiazko <strong>erregimen</strong> baten arabera burutzea. Eta bereziki, Aragoiko<br />
goi-mailako irakaskuntza artistikoen onarpen soziala nahiz profesionala sustatzea, baita<br />
aipatu irakaskuntzak amaitu ostean eskura daitezkeen tituluena ere. Orobat, goi-mailako<br />
irakaskuntza artistikoen Aragoiko Institutuari, berezko nortasun <strong>juridikoa</strong> eta jarduteko<br />
gaitasun osoa daukan organismo autonomo bezala, zera esleitzen zaio: Aragoin zehar,<br />
goi-mailako irakaskuntza artistikoak hedatzeko zeregina.<br />
Irakaskuntza artistikoen Aragoiko Institutuak hitzarmenak izenpetzeko ahalmena dauka,<br />
berari dagozkion gaiei inguruan interesa daukaten erakundeekin oro har, eta Zaragozako<br />
Unibertsitatearekin bereziki 101 . Hitzarmen horien helburua ondokoa litzateke: goimailako<br />
irakaskuntza artistikoak burutzen ari diren ikasleak pixkanaka Aragoiko<br />
unibertsitate-sisteman integratzen joan daitezela. Eta aldi berean, unibertsitateak erabil<br />
ditzala irakaskuntza artistikoen goi-mailako ikastetxeek eskaintzen dituzten zerbitzuak.<br />
17/2003 Legeak aurreikusten du, Aragoiko Autonomia Erkidegoko irakaskuntza<br />
artistikoen goi-mailako ikastetxeak —hauen artean, Aragoiko goi-mailako musikakontserbatorioa—,<br />
administrazio-antolakuntzaren ikuspegitik, Aragoiko Institutuari<br />
atxikiko zaizkiola 102 . Izan ere, gogoan hartu behar dugu, 17/2003 Legearen arabera,<br />
aipatu Institutuari dagokiola irakaskuntza artistikoen goi-mailako ikastetxeetan<br />
autonomia pedagogikoa, antolakuntzazkoa eta kudeaketazkoa areagotzea.<br />
Hain zuzen, aipatu goi-mailako ikastetxeen barne antolakuntza organikoa arautzen du<br />
17/2003 Legeak, bi motatako organoak bereiztuz; honatx: pertsona bakarrekoak —<br />
zuzendaria, idazkaria eta ikasketa burua— eta kolegiatuak —gobernu batzordea eta<br />
diputatu batek 2004ko maiatzaren 18an eginikoa, aipatu epea ez betetzeari buruz (Aragoiko Gorteetako<br />
Aldizkari Ofiziala, 2004ko ekainaren 3koa, 61 zkia., 2620 orria).<br />
100 Ikus 17/2003 Legeko 5 art. .<br />
101 17/2003 Legearen 7 art.ren eta hamahirugarren xedapen gehigarriaren arabera.<br />
102 17/2003 Legearen 6 art.rekin bat. Eskola-komunitateak klaustroaren bitartez parte hartzen du. Eta<br />
zenbait ikastetxetan, Zuzendaritza Batzordeak izendatutako administratzaile batek burutuko ditu<br />
idazkariaren zereginak.<br />
319
klaustroa— 103 . Beraz, nabarmena da, irakaskuntza artistikoen goi-mailako ikastetxeetan<br />
irakasten diren <strong>irakaskuntzen</strong> mailarekin eta eskura daitezkeen tituluekin bat datozen<br />
gobernu-organo batzuk eratu direla; azken batean, unibertsitateen barne antolakuntzari<br />
hurbiltzen zaizkion organoak, alegia.<br />
Berebat, 17/2003 Legeak zera aurreikusten du: bere edukia garatzen duen<br />
erregelamendu organiko bat onartuko dela 104 . Aipatu erregelamendu organikoan hain<br />
zuzen, irakaskuntza artistikoen goi-mailako ikastetxe orok bete beharreko gutxieneko<br />
komunak finkatuko dira. Bada, 17/2003 Legearen arabera, irakaskuntza artistikoen goimailako<br />
ikastetxeei dagokie, ondoren, euren barne erregelamenduak onartzea, beti ere<br />
aipatu erregelamendu organikoa oinarritzat hartuz. Barne erregelamenduen helburua<br />
ondokoa da: 17/2003 Legeak nahiz erregelamendu organikoak aurreikusitako egitura<br />
garatzea eta egokitzea ikastetxe bakoitzak dituen beharretara. Horregatik, barne<br />
erregelamenduetan hala xedatuz gero, arestian aipatu barne organoei, zuzendari<br />
ordearen figura gehituko genieke. Zuzendari ordeak erregelamenduan zehaztutako<br />
zereginak burutuko ditu, baita zuzendariak eskuordetutakoak ere 105 .<br />
Irakaskuntza artistikoen goi-mailako ikastetxeen kudeaketa ekonomikoari dagokionez,<br />
17/2003 Legeak xedatzen du, erregelamendu bitartez onartuko dela aipatu kudeaketaren<br />
norainokoa. Bada, aipatu erregelamenduarekin bat, Aragoiko Institutuaren Zuzendaritza<br />
Batzordeak zera eginen du: irizpideak finkatu, dagozkien lanen, zerbitzuen eta<br />
horniketen kontratazioa ikastetxeetako zuzendaritza organoei eskuordetu ahal izateko.<br />
Jakina, eskuordetzearen egikaritzak beti ere Administrazio publikoetako kontrataziolegediari<br />
men egin beharko dio. Hortaz, ikastetxeetako zuzendariek eremu honetan<br />
103 Gai honi III. Titulua eskaintzen dio Legeak.<br />
104 Ikus 17/2003 Legeko 21.6 art. . Honetara, lehenengo azken xedapenak zera dio: “El Gobierno de<br />
Aragón dictará, dentro del plazo de un año desde la entrada en vigor de esta Ley, las Normas<br />
reglamentarias necesarias para la ejecución, aplicación y desarrollo de la misma”. Ildo beretik,<br />
laugarren xedapen gehigarriak zera aurreikusten du: “Aprobación de los estatutos del Instituto Aragonés<br />
de Enseñanzas Artísticas Superiores. Dentro del plazo de un año desde la entrada en vigor de esta Ley,<br />
se aprobarán los estatutos del Instituto Aragonés de Enseñanzas Artísticas Superiores conforme a lo<br />
dispuesto en el Texto Refundido de la Ley de la Administración de la Comunidad Autónoma de Aragón”.<br />
Haatik, dagoeneko urte bete igaro da eta oraindik ez da onartu garapenezko erregelamendurik, ez eta<br />
estatuturik. Hain zuzen, Estatutuei dagokienez, aipatu epea ez betetzeari buruz Aragoiko Gorteen aurrean<br />
Chunta Aragonesista parlamentu-taldeko diputatu batek eginiko galderok ikus litezke: 373/04 eta 374/04<br />
zenbakidun galderak, 2004ko maiatzaren 26koak (Aragoiko Gorteetako Aldizkari Ofiziala, 2004ko<br />
ekainaren 3koa, 61 zkia., 2619-2620 orriak).<br />
105 17/2003 Legeko 21.7 art.ren arabera.<br />
320
hartutako erabakien aurka helegiteak jarri ahal izango dira, 30/1992 Legeak<br />
ezarritakoari jarraiki.<br />
Irakaskuntza artistikoen goi-mailako ikastetxeek halaber, berezkoak dituzten jardueren<br />
bitartez sarrerak lor ditzaketela dio 17/2003 Legeak. Baita, sarrera horiek, euren<br />
funtzionamendu gastuei aurre egin ahal izateko erabiliko direla ere. Nolanahi ere,<br />
beharrezkoa izango da irakaskuntza artistikoen Aragoiko Institutuari, aldian-aldian,<br />
lortutako sarreren nahiz eginiko gastuen berri ematea, 17/2003 Legea garatzen duen<br />
erregelamenduak xedatutakoarekin bat 106 .<br />
Honenbestez, 17/2003 Legearen xedapen gehigarrietan zera ageri zaigu: goi-mailako<br />
irakaskuntza artistikoak eta ikastetxeak, unibertsitateko antolakuntzari hurbiltzeko<br />
hainbat saiakera. Honela esaterako, 9/1995 Lege Organikoaren laugarren xedapen<br />
gehigarrian xedatutakoarekin bat, 17/2003 Legeak ondokoa aurreikusten du: Aragoiko<br />
Autonomia Erkidegoak etorkizunean egingo dituen ikerketa-proiektuen eta beken<br />
deialdietan, goi-mailako irakaskuntza artistikoei buruzko eskaera espezifikoak ontzat<br />
hartuko direla 107 .<br />
Halaber, Aragoiko Autonomia Erkidegoak irakaskuntzari buruz dauzkan eskuduntzen<br />
egikaritzan, irakaskuntza artistikoen goi-mailako ikastetxeetan ikasten duten ikasleek<br />
eska ditzaketen beken kudeaketa eta unibertsitate batean ikasten dutenena parekatu<br />
eginen dira 108 .<br />
Amaitzeko, irakaskuntza artistikoen Aragoiko Institutuak eta Zaragozako<br />
Unibertsitateak izenpetzea aurreikusten den hitzarmenari dagokionez, zera du helburu<br />
aipatu hitzarmenak: aurrenik, irakaskuntza artistikoen goi-mailako ikastetxeetako<br />
106 17/2003 Legeko 22 art.ri jarraiki.<br />
107 Ikus 17/2003 Legeko hamaikagarren xedapen gehigarria.<br />
108 Hain zuzen, 17/2003 Legeko hamabigarren xedapen gehigarriak ondoko diru-laguntzak eta bekak<br />
aurreikusten ditu goi-mailako irakaskuntza artistikoen ikastetxeetan ikasten duten ikasleentzat: (...) se<br />
establecerá un sistema de ayudas a la movilidad semejante al previsto en el ámbito universitario. Para<br />
los estudiantes con deficiencia de medios económicos podrá instaurarse también un sistema de préstamos<br />
que los estudiantes podrán reembolsar con cargo, entre otras formas, al ejercicio por su parte de<br />
actuaciones de extensión cultural de la forma que regule el ordenamiento jurídico que se establezca”.<br />
321
ikasleek erabili ahal izatea Zaragozako Unibertsitateak bere ikasleei eskaintzen dizkien<br />
zerbitzu berberak —oro har, liburutegiak, gizarte-zerbitzuak, kirol-instalazioak,...—; eta<br />
kontraprestazio bezala berebat, Zaragozako Unibertsitate-erkidegoak sarrera izatea<br />
Aragoiko Institutuak kultura <strong>arloa</strong>n burutzen dituen jardueretara eta eskaintzen dituen<br />
zerbitzuetara. Bigarrenez, irakaskuntza artistikoen goi-mailako ikastetxeetako irakasleei<br />
eta ikastetxe horietan titulua lortu duten ikasleei, hirugarren zikloko ikasketetara<br />
sarbidea erraztea du xede aipatu hitzarmenak. Hirugarrenez, unibertsitateko ikasleei aldi<br />
berean, ondoko aukera ematea: irakaskuntza artistikoen goi-mailako ikastetxeetan egin<br />
ahal izatea hirugarren zikloko ikasketetan integratutako ikastaroak —beti ere, aipatu<br />
ikastetxeetako irakasleek indarrean dagoen legediak galdatutako titulazio-baldintzak<br />
betetzen dituzten heinean—. Laugarrenez, Zaragozako Unibertsitateak bere ikasleei<br />
eskaintzen dizkien hautapen askeko irakasgaien zerrendan integratzea, irakaskuntza<br />
artistikoen goi-mailako ikastetxeek antolatutako irakaskuntza-jarduerak. Eta<br />
bosgarrenez eta azkenik, irakaskuntza artistikoen goi-mailako ikastetxeetako ikasleei<br />
halaber, ondoko aukera ematea du helburu oraintsu aipatu hitzarmenak: hautapen<br />
askeko irakasgaiak Zaragozako Unibertsitateko ikastetxeetan burutu ahal izatea,<br />
alegia 109 .<br />
C) Administrazioek sortzen dituzten Fundazioak goi-mailako musika-ikastetxeak<br />
kudeatzeko<br />
a) Kataluniako ESMUC<br />
Administrazio publiko batek, goi-mailako musika-ikastetxe bat kudeatzeko sortzen duen<br />
lehenengo Fundazioa dugu kronologikoki 110 . Izan ere, arestian esan bezala, Kataluniako<br />
109 Ikus 17/2003 Legeko hamahirugarren xedapen gehigarria. Badirudi dagoeneko, goi-mailako<br />
irakaskuntza artistikoen Aragoiko Institutuak izenpetu duela aipatu hitzarmena (ikus honetara interneteko<br />
ondoko helbidea: http://www.consersup.com).<br />
110 Fundazioen gaiari buruz oro har, besteak beste, ondoko lanak ikus litezke: BERMEJO LATRE, J.L.,<br />
“Las fundaciones privadas de iniciativa pública y la huída del Derecho Administrativo, “El Derecho<br />
administrativo en el umbral del siglo XXI, Libro homenaje al profesor Dr. D. Ramón Martín Mateo”, I.<br />
alea, (koord.. F. Sosa Wagner), Tirant lo Blanch, Valentzia, 2000, 935-960 orriak. PIÑAR MAÑAS, José<br />
Luis, “Fundaciones constituidas por entidades públicas. Algunas cuestiones”, REDA 97 zkia., Civitas,<br />
Madrid, 1998; “Tercer sector: sector público y fundaciones”, “La enseñanza del Derecho<br />
Administrativo. Tercer sector y fundaciones. Rutas temáticas e itinerarios culturales”, Cedecs, Bartzelona,<br />
2002. PIÑAR MAÑAS, J.L., eta REAL PÉREZ, A., “Derecho de Fundaciones y voluntad del<br />
fundador”, Marcial Pons, Bartzelona, 2000. VALLE PASCUAL del, Juan Manuel, “Las fundaciones<br />
universitarias (I y II)”, La LEY, 4945-4946 zkiak.,1999. SOCÍAS CAMACHO, Joana Mª, “Breve<br />
322
Generalitateko Gobernu-kontseiluak, Kataluniako goi-mailako musika-eskolarako<br />
(Esmuc) Fundazio pribatuaren eraketa baimentzen duen erabaki bat hartuko du 2000ko<br />
urriaren 10ean. Ondoren, azaroaren 20an, Fundazioa sortzeko batzarra eginen da eta<br />
bertan Fundazioaren estatutuak onartuko dira. Hain zuzen, batzar honetan zera<br />
erabakiko du Fundazioko Patronatuak: Kataluniako goi-mailako musika-eskola (Esmuc)<br />
eratzea; eta ikastetxearen koordinatzaile orokorrari eskuordetzea, aipatu ikastetxea ireki<br />
ahal izateko beharrezkoak diren kudeaketa oro egikaritzeko zeregina.<br />
Bada, 2001eko otsailaren 7an, Esmucerako Fundazioa, Generalitateko fundazioen<br />
erregistroan inskribatuko da ekimen publikoko fundazio pribatu bezala. Eta azkenik,<br />
2001eko abenduaren 3ko Ebazpen batek, Kataluniako goi-mailako musika-eskolaren<br />
irekiera baimenduko du, baimendutako ikastetxe pribatu gisa 111 .<br />
Esmucerako Fundazioa organook osatzen dute: Patronatuak —bertako kideen<br />
gehiengoa Generalitateko Hezkuntza-departamendukoa delarik—; musikaren eta arteen<br />
munduko pertsona ospetsuek osatutako Aholku-batzorde batek 112 ; eta Koordinatzaile<br />
orokorrak, alegia 113 . Orobat, 2002ko abenduaren 2ko batzarrean Fundazioko<br />
comentario sobre las fundaciones del sector público en el nuevo proyecto de Ley de Fundaciones”,<br />
Revista General de Derecho 1 zkia., Iustel, 2002 (http://www.iustel.com). AGOUES MENDIZÁBAL,<br />
C., “La Fundación como instrumento de participación de los centros de formación profesional”,<br />
UNED, Boletín de la Facultad de Derecho 22 zkia., 2003. LÓPEZ-MEDEL BASCONES, J., “La nueva<br />
Ley de Fundaciones”, La LEY, 5725 zkia., 2003.<br />
111 2001eko abenduaren 10eko DOGCen argitara emana. Gogoan izan, Kataluniako Fundazioei buruzko<br />
1/1982 Legea, maiatzaren 2ko 5/2001 Legeak indargabetu zuela (ekainaren 5eko DOGCen).<br />
112 Esmucerako Fundazioaren Estatutuen 27 art.an hala ezartzen baita. Hain zuzen, Esmuceko web gunean<br />
(http://www.esmuc.es interneteko helbidean) argitara ematen da aipatu Aholku-batzordea osatzen duten<br />
kideak banan bana agertzen diren zerrenda.<br />
113 Esmucerako Fundazioaren Estatutuen 26 art.ren arabera, ondoko zereginak dagozkio Koordinatzaile<br />
orokorrari: “a) Elaborar la memoria anual de las actividades de la Fundación y presentarla al patronato<br />
para que la apruebe; b) Proponer el Plan de actuaciones de la Fundación al patronato para que lo<br />
apruebe; c) Ejecutar los programas para cumplir los objetivos del Plan de actuaciones; d) Proponer al<br />
patronato, cuando correspondan, las medidas que crea oportunas para la buena marcha de la<br />
Fundación; e) Proponer a la presidencia del patronato los nombramientos de los miembros de los<br />
tribunales de selección del personal; f) Ejercer las facultades que le sean otorgadas por el patronato, de<br />
acuerdo con la normativa vigente; g) Proponer al presidente la relación de asuntos para formar el orden<br />
del día de las convocatorias del patronato; h) Proponer al patronato el organigrama directivo de la<br />
Escuela Superior de Música de Cataluña y la creación de otros cargos de la Fundación; i) Elaborar los<br />
correspondientes anteproyectos de presupuesto y los programas de actuación, de inversiones y de<br />
financiación; j) Autorizar gastos hasta el límite que establezca el patronato; k) Ejercer las funciones de<br />
responsable en el área de personal por delegación del patronato; l) Informar de su gestión al<br />
patronato”.<br />
323
Patronatuak onartutako Esmuceko Erregelamendu Orokorrean zehazten dira: Esmucen<br />
helburuak 114 , bere eskuduntzak 115 baita bere gobernu-organoak ere.<br />
Hain zuzen ere, Esmuceko gobernu-organoen artean ondokook bereiz daitezke: organo<br />
kolegiatuak —hots, Eskola-kontseilua, Zuzendaritza-kontseilua, Koordinazio<br />
orokorrerako kontseilua eta Departamentu-kontseilua— eta pertsona bakarreko<br />
organoak —zuzendaria, zuzendari ordea, ikasketa burua, idazkari akademikoa, kanpo<br />
harremanetarako nahiz sustapenerako burua, eta departamentu burua, alegia—.<br />
Bada, pertsona bakarreko organo hauek guztien baturak, oraintsu aipatu Esmuceko<br />
Zuzendaritza-kontseilua osatzen du. Eskolaren pedagogia eremuan jarduten duen<br />
gobernu-organo honetan parte har dezake halaber Fundazioko koordinatzaile orokorrak<br />
—hitzarekin baina bozkatzeko ahalmenik gabe—. Koordinazio orokorrerako<br />
114 Bada, Erregelamendu Orokorraren 6 art.ren arabera, Esmucen helburuak hauxek dira: “a) Organitzar i<br />
impartir els ensenyaments de grau superior de música, d’acord amb els plans d’estudis, encaminats a<br />
l’obtenció d’un o de diversos títols; b) Organitzar, desenvolupar i avaluar les activitats docents relatives<br />
a les matèries pròpies de l’àrea o àrees de coneixement que tingui atribuïdes, d’acord amb els<br />
requeriments del Consell de Coordinació General, del Consell de Direcció i del currículum oficial<br />
aprovat pel Govern de la Generalitat; c) Cercar l’excel·lència en la docència i en la recerca en tots els<br />
camps de la música, i en la cultura musical en general; així com la major qualitat en la prestació dels<br />
serveis; d) Proposar i organitzar estudis dirigits o no a l’obtenció de diplomes, cursos d’especialització,<br />
de perfeccionament i actualització de coneixements propis de la seva àrea; e) Ordenar els estudis,<br />
mitjançant l’elaboració del Projecte de Centre i el seu seguiment, d’acord amb les directrius fixades amb<br />
caràcter general pel Consell de Coordinació General; f) Organitzar, desenvolupar i avaluar la<br />
investigació relativa a l’àrea o àrees de coneixement de la seva competència; g) Cercar la inserció<br />
efectiva del seu personal docent i investigador en la comunitat científicomusical internacional i<br />
promoure’n l’intercanvi de coneixements i informacions; h) Coordinar i supervisar l’activitat docent dels<br />
departaments, tot vetllant pel compliment de la programació i la qualitat de la docència; i) Participar en<br />
la millora del sistema educatiu i promoure activitats de formació permanent i culturals; j) Administrar<br />
els serveis, els equipaments i els recursos del centre; k) Elaborar propostes de creació, modificació o<br />
supressió de plans d’estudi, ensenyaments i titulacions, d’acord amb el que s’estableix en aquest<br />
Reglament; l) Assistir adequadament els estudiants pel que fa a l’accés i la permanència al centre; m)<br />
Portar a terme la gestió administrativa de l’activitat acadèmica de tot l’estudiantat del centre; n)<br />
Elaborar propostes d’intercanvi i mobilitat de l’estudiantat; ñ) Col·laborar en la inserció dels titulats al<br />
mercat laboral; o) Participar en el progrés i el desenvolupament de la societat mitjançant la difusió i la<br />
crítica del saber musical; p) Impulsar i facilitar l’actualització i innovació musical (científica, artística,<br />
metodològica i pedagògica) i la formació permanent dels seus membres; q) Fomentar el lliure<br />
associacionisme de tots els membres de la comunitat educativa del centre”.<br />
115 Hain zuzen, Erregelamendu orokorreko 7 art.ak zera dio: “Són competència de l’Escola Superior de<br />
Música de Catalunya: a) Desenvolupar plans d’estudis reglats i proposar-ne de no reglats i de recerca,<br />
d’acord amb les línies d’actuació i el pressupost aprovats pel Patronat; b) Participar en la selecció del<br />
personal docent i investigador i d’administració i serveis, i establir-ne la formació i la promoció; c)<br />
Establir i aplicar el règim d’admissió i de permanència dels estudiants, així com l’avaluació dels<br />
aprenentatges i els ensenyaments que es realitzen al centre, d’acord amb la legislació vigent; d) Elevar<br />
propostes al Patronat per a la confecció del pressupost; e) Proposar la reforma del Reglament de Règim<br />
General i elevar-la al Patronat per a la seva aprovació; f) Aquelles competències que el Patronat vulgui<br />
delegar a qualsevol dels seus òrgans de govern, tant unipersonals com pluripersonals.”<br />
324
Kontseiluak berriz, besteak beste, eskolaren bilakaera estrategikoa taxutzen du, urteko<br />
txostena Patronatuari aurkezten dio, baita aurrekontuen proposamena ere 116 . Aipatu<br />
organo kolegiatua ondoko pertsonek osatzen dute: eskolako zuzendariak nahiz<br />
zuzendari ordeak, eta Fundazioko koordinatzaile orokorrak. Departamentu- kontseilua<br />
bestalde, eskolako departamentu bakoitzeko gobernu-organo nagusia dugu eta dagokion<br />
departamentuko irakasleak biltzen ditu —arduraldi osorako irakasle guztiak eta<br />
gainerako irakasleen %30—.<br />
Azkenik, Eskola-kontseiluak, eskola edo fakultate-batzorde bat bailitzan, ikastetxeko<br />
estamentu guztiak ordezkatzen ditu. Beraz, ondoko pertsonek osatzen dute: ikastetxeko<br />
zuzendariak —aipatu kontseiluaren buru da eta biltzeko deialdia berak egiten du—;<br />
departamentu buruek; eta, irakasleen, ikasleen eta administrazio nahiz zerbitzuetako<br />
pertsonalaren ordezkaritza batek, alegia. Eskola-kontseiluari dagokio, besteak beste,<br />
ikastetxeko diziplina araudia onartzea, baita organo eskudunei luzatzea ere, indarrean<br />
den eskolako erregelamendua aldatzeko proposamena.<br />
Pertsona bakarreko organoei dagokienez, Esmuceko Erregelamendu orokorrak euren<br />
zereginak ñabarki zerrendatzen dituen arren, aipatu baino ez, zuzendari bati, zuzendari<br />
orde bati, idazkari bati edo ikasketa-buru bati esleitu ohi zaizkion egitekoak direla 117 .<br />
Alabaina, zera azpimarratu beharra dago: Esmucen zuzendaritza irakaskuntza jarduerak<br />
burutzea, guztiz bateragarria dela ikastetxetik kanpo egikari daitezkeen jarduera<br />
profesionalekin 118 .<br />
116 Koordinazio orokorrerako Kontseiluaren zereginak Esmuceko Erregelamendu orokorreko 25 art.an<br />
zerrendatzen dira. Eta aipatu zereginen artean, besteak beste, hauexek azpimarra daitezke: “Complir i fer<br />
complir en l’Escola les lleis i les altres disposicions vigents...Vetllar perquè les diverses unitats, serveis i<br />
òrgans de govern compleixin les funcions que els són pròpies...Establir i aprovar el procediment de<br />
selecció i designació dels caps de Departament...Desenvolupar la política de professorat de l’Escola<br />
d’acord amb el que estableixen els acords del Patronat de la Fundació i elaborar i modificar la<br />
planificació plurianual del personal acadèmic i d’administració i serveis, a proposta del coordinador o<br />
coordinadora general....Establir i aprovar el procediment de selecció del professorat....Aprovar la<br />
normativa d’admissió dels estudiants ...Fer el seguiment dels acords i dels convenis de collaboració i<br />
intercanvi entre l’escola i altres universitats o entitats públiques o privades que hagi establert el<br />
Patronat de la Fundació.......”<br />
117 Zuzendariaren egitekoak Esmuceko Erregelamendu orokorraren 28 art.an zerrendatzen dira, zuzendari<br />
ordearenak 30 art.an, ikasketa buruarenak 32 art.an eta idazkariarenak berriz, 34 art.an.<br />
118 Hain zuzen, gai honi buruz mintzatu zen Generalitateko Gobernua —CiUkoa orduan— Kataluniako<br />
Parlamentuan, talde sozialistako zenbait parlamentariok, zuzendariaren izendapenari eta irakasleen<br />
egoerari buruz eginiko galdera bati idatziz erantzunez. Bada, erantzun honetan Gobernuak Esmuceko<br />
zuzendariaren izendapena arrazoituko du, zera esanaz: Fundazioko patronatuak aho batez izendatu zuela,<br />
325
Honenbestez, azpimarratu beharra dago, Esmuceko Erregelamendu orokorrak, eskolako<br />
departamentu ezberdinei eta euren buru direnei esleitzen dizkien zereginak,<br />
unibertsitate-eremuan organo berdinek egikaritzen dituzten egitekoen berberak direla<br />
guztiz 119 .<br />
b) Balear uharteetako goi-mailako musika-kontserbatorioa<br />
Arestian esan bezala, Balear uharteetako Hezkuntza eta Kultura Sailak 2001eko<br />
ekainaren 1ean hartutako Erabaki baten bitartez, goi-mailako musika-<br />
Kontserbatorioaren sorrera eta aipatu kontserbatorioa kudeatuko duen Fundazioaren<br />
Estatutuak onartuko dira. Fundazioaren helburu nagusia beraz, aipatu kontserbatorioa<br />
ezartzea izanen da 120 .<br />
Hain zuzen, 2001eko ekainaren 1eko Erabakiak zera dio: Autonomia Erkidegoak<br />
Fundazioko Patronatuan daukan ordezkaritza, gehiengoa duena izan behar dela.<br />
Honetara, Hezkuntza eta Kultura Sailaren zerbitzuan lan egiten duten pertsonak —baita<br />
beste Sailetakoak ere— aipatu Fundazioaren Patronatuko kide izendatuz gero, Balear<br />
uharteetako Administrazioa ordezkatzeaz gain, beti ere bere interesean jardun beharko<br />
dute 121 . Dena dela, Hezkuntza eta Kultura Sailari dagokio goi-mailako musikakontserbatorioaren<br />
jarduera kontrolatzea, jarraitzea eta ikuskatzea 122 . Ondorioz,<br />
oraindik zuzendari bezala darraien Gerard CLARET biolin-jole ospetsua. Ikus honetara talde sozialistako<br />
zenbait parlamentariok eginiko galdera 2001eko otsailaren 12ko Kataluniako Parlamentuko Aldizkari<br />
Ofizialean (147 zkia., 23 orrian); eta Gobernuaren idatzizko erantzuna berriz, ikus 2001eko martxoaren<br />
13ko Parlamentuko Aldizkarian (160 zkia., 52 orria).<br />
119Ikus honi buruz Esmuceko erregelamendu orokorreko 37-42 art.ak, baita 45-52 art.ak ere.<br />
120 2001eko ekainaren 19ko BOIBen eman zen argitara aipatu Erabakia eta hain zuzen, lehenengo bi<br />
ataletan zera erabakitzen da: “1) Constituir la Fundación para el Conservatorio Superior de Música y<br />
Danza de las Illes Balears, cuyos objetivos serán la promoción y el apoyo, sin afán de lucro, de las<br />
iniciativas y actividades relacionadas con la enseñanza de la música la danza de grado superior. 2) Para<br />
el desarrollo de este objetivo la fundación tendrá encomendada, como función primordial, la<br />
implantación del Conservatorio Superior de Música Danza de las Illes Balears”.<br />
121 Nolanahi ere, Estatutuen 1 art. ak zera xedatzen du: “Con la finalidad de promover la participación<br />
privada y pública en las actividades de interés general de naturaleza docente y cultural, el Gobierno de<br />
las Illes Balears crea la entidad denominada Fundación para el Conservatorio Superior de Música y<br />
Danza de las Illes Balears, de carácter docente, sin ánimo de lucro(...)”.<br />
122 Fundazioei buruzko 30/1994 Legearen arabera (azaroaren 24koa, azaroaren 25eko BOEn), baita gerora<br />
onartuko den 50/2002 Legetik (abenduaren 26koa, abenduaren 27ko BOEn) eratortzen den oinarrizko<br />
legediari jarraiki ere, Balear Uharteetako Administrazioko Protektoratuari dagozkion funtzioen kalterik<br />
gabe. Izan ere, goi-mailako musika-kontserbatorioaren Fundazioaren Estatutuen 7 art.ak zera dio: “La<br />
326
Fundazioaren organoek euren ekintzen kontu eman beharko diote Hezkuntza eta Kultura<br />
Sailari. Halaber, aipatu Sailarekin lankidetzan jardun beharko dute; baita<br />
Protektoratuarekin ere ikuskapen-zereginetan, eta oro har, ikastetxearen<br />
funtzionamendua egokia izan dadila bermatzearren, onuragarritzat jotako jarduera<br />
guztietan.<br />
Fundazioari, besteak beste, ondoko zereginak esleitzen zaizkio bere helburuak burutu<br />
eta lor ditzan: goi-mailako musika-kontserbatorioa akademikoki kudeatzea Estatuko<br />
oinarrizko legedi organikoarekin bat 123 ; ikastetxea bera kudeatzea, baita eraikuntza<br />
administratzea ere 124 ; goi-mailako musika-kontserbatorioaren zuzendaritza nahiz<br />
kudeaketa egokia eta zuzena izan dadila zaintzea, beti ere ikerketa eta ikasteko<br />
askatasunen bitartez adierazten dena katedra askatasunarekin bat; heziketa prozesuak<br />
ahalik eta kalitate gehien izan dezala bermatzeko, behar adina ekintza burutzea 125 ;... .<br />
Azkenik, Fundazioaren Estatutuekin bat, 2003ko apirilaren 28ko Ebazpen baten<br />
bitartez 126 onartuko da Balear uharteetako goi-mailako musika-kontserbatorioaren<br />
Fundación, de acuerdo con la disposición adicional primera del Decreto 45/1998, de 14 de abril, queda<br />
sometida al Protectorado de la Administración de la comunidad autónoma de las Illes Balears a través<br />
de la Consejería de Educación y Cultura o de la Consejería que en su caso se determine”.<br />
123Balear uharteetako goi-mailako musika-kontserbatorioa, 40/1999 Dekretuak, apirilaren 23koak sortu<br />
zuen (maiatzaren 1eko BOIBen). Kontserbatorioaren kudeaketa akademikoari buruz hain zuzen, zera dio<br />
2001eko ekainaren 1eko Erabakiak: “(...) se deberá regir por la Ley Orgánica 8/1985, de 3 de julio,<br />
reguladora del derecho ala educación, por la Ley Orgánica 1/1990, de 3 de octubre, de ordenación<br />
general del sistema educativo, por las normas que la desarrollen y complementen, por el resto de<br />
normativa que sea de aplicación y por sus propias normas de organización y funcionamiento. El<br />
Conservatorio Superior tiene que impartir las enseñanzas que conduzcan a la obtención del título de<br />
grado superior de música y de danza, de acuerdo con los currículum establecidos y según el calendario<br />
de implantación de las mencionadas enseñanzas y aplicará como precio de matrícula lo que establece<br />
para cada curso académico la normativa del Gobierno de las Illes Balears que fija los precios para la<br />
prestación de servicios académicos universitarios” (5.a art.).<br />
124Kontserbatorioaren eraikinak, goi-mailako musika-kontserbatorioa ezezik, oinarrizko mailako eta maila<br />
ertaineko kontserbatorio profesionala ere biltzen baitu. Bada, aipatu helburua lortzeko zera egin behar du<br />
Fundazioak 2001eko ekainaren 1eko Erabakiarekin bat: “ (...) velar por su buen funcionamiento y<br />
realizar las obras, servicios y trabajos necesarios para conservarlo y mantenerlos; promover y organizar<br />
actividades, reuniones de especialistas, cursos, seminarios y congresos relacionados con el ámbito de las<br />
enseñanzas que le son propios” (5.b eta c art.ak).<br />
125 Honetara, zera xedatzen du 2001eko ekainaren 1eko Erabakiak: “A cuyo efecto, el personal docente<br />
propio del Conservatorio Superior de Música y Danza de las Illes Balears se seleccionará de acuerdo<br />
con los principios de publicidad, igualdad, mérito y capacidad y se procurará la formación permanente<br />
del personal docente, investigador, técnico y administrativo del Conservatorio Superior de Música y<br />
Danza de las Illes Balears” (5.f art.).<br />
126 Maiatzaren 22ko BOIBen argitara emana.<br />
327
antolakuntza eta funtzionamendu akademikoa arautuko duen erregelamendu berria 127 .<br />
Bada, aurreko ataletan aztertzeko parada izan dugun goi-mailako musika-ikastetxeen<br />
barne antolakuntzaren ildo beretik, zera nabarmentzen da Balear uharteetako goimailako<br />
musika-kontserbatorioaren barne antolakuntzari dagokionez: kontserbatorioan<br />
irakasten diren <strong>irakaskuntzen</strong> mailarekin eta eskura daitezkeen tituluekin bat datozen<br />
gobernu-organo batzuk eratzen direla. Eta hain zuzen ere, eurei esleitutako zereginei so<br />
egiten badiegu, unibertsitateen barne antolakuntzari hurbiltzen zaizkion organoak baino<br />
ez direla ohar gaitezke 128 .<br />
c) Euskal Herriko MUSIKENE<br />
Eusko Jaurlaritzak, 2001eko maiatzaren 2an eginiko batzarrean, Euskal Herriko<br />
musika-ikastetxerako Fundazio pribatua —Musikene deiturikoa— eratzeko Erabakia<br />
hartu zuen 129 . Gerora, 2001eko ekainaren 7an, notario aurrean, aipatu Fundazioaren<br />
eraketa-eskritura formalizatuko da, aipatu eskriturari halaber, eranskin gisa,<br />
Fundazioaren Estatutuak atxikiz. 2001eko uztailaren 11ko Agindu bitartez ostera,<br />
Euskal Herriko Fundazioen erregistroan inskribatuko da Goi-mailako musikaikastetxerako<br />
Fundazio Pribatua deiturikoa —Donostian egoitza duena— 130 . Eta<br />
azkenik, LOGSEn argitan, baita bere garapenezko araudiari jarraiki ere —zehazki,<br />
atalburu honen hasieran aztertu diren 389/1992 Errege Dekretua eta 321/1994 Errege<br />
Dekretua, alegia—, 2002ko azaroaren 29ko Agindu batek zera baimenduko du:<br />
127Hain zuzen, 2001eko ekainaren 1eko Erabakiaren 22.l) art.ak (Fundazioaren Estatutuak) Fundazioko<br />
Patronatuari esleitzen dizkion zereginen arabera; alegia: “Aprobar y, si procede, modificar el reglamento<br />
del Conservatorio Superior de Música y Danza de las Illes Balears, que deberá tener el informe<br />
preceptivo y vinculante de la Consejería de Educación y Cultura”.<br />
128 2003ko apirilaren 28ko Ebazpenaren 10 art.ak zera xedaten du: “Los órganos de gobierno pueden ser<br />
colegiados y unipersonales. Se consideran: a) Órganos colegiados: el Consejo Ejecutivo, los<br />
departamentos. b) Órganos unipersonales: el director, el jefe de estudios, el secretario, el jefe de<br />
producción y los jefes de los departamentos”. Bada, gobernu-organo hauek guztiak —eurei esleitutako<br />
zereginak barne— aipatu Ebazpenaren 12-27 art.etan arautzen dira xehetasun osoz.<br />
129 Ikus aipatu Erabakia oso osorik, supra III.1 atalean.<br />
130 2001eko uztailaren 11ko Agindua, Justizia, lana eta gizarte segurantzako kontseilariarena (irailaren<br />
5eko EHAAn). Hain zuzen, Aginduko seigarren aurrekarian zerrendatzen dira Fundazioko Patronatuko<br />
kideen izenak. Eta Aginduaren bigarren atalean berriz, zera erabakitzen da: Euskal Herriko Fundazioen<br />
eta Protektoratuaren antolakuntzari eta funtzionamenduari buruzko Erregelamendua onartzen duen<br />
urriaren 18ko 404/1994 Dekretuaren 14 art.ak ezarritakoarekin bat eta Fundazioaren helburuak aintzat<br />
hartuz, Euskal Herriko Fundazioen Erregistroaren 1. sekzioan inskribatzea —hots, irakaskuntzara eta<br />
ikerketara bideratuta dauden Fundazioei dagokiena—.<br />
328
Musikene deituriko goi-mailako musika-ikastetxe pribatuaren irekiera eta<br />
funtzionamendua 131 .<br />
Hain zuzen, Musikene irekitzeko eta abian jartzeko baimena dela-eta, sortuko zaigu<br />
lehenengo arazo juridiko nabarmena. Izan ere, aipatu baimenik gabe ireki eta jarriko da<br />
abian Musikene 2001-2002 ikasturtean —eta beraz, baimen hori urte bete beranduago<br />
emanen da, oraintsu aipatu 2002ko azaroaren 29ko Agindu bitartez—. Bada, Eusko<br />
Legebiltzarrean gaiari buruz eginiko galdera baten aurrean, honela justifikatuko du<br />
Hezkuntza-kontseilariak irregulartasuna 132 :<br />
“Arrazoi objektibo bat izan zen zirkunstantzia hori egiaztatzeko: atzerapenez bukatzea<br />
Musikenek betetzen duen Miramar Jauregiaren zatia birmoldatzeko obrek. Baimena<br />
tramitatzen ari zen eta Musikeneko arduradunek klaseak ahalik eta azkarren ematen<br />
hasteari eman zioten lehentasuna, ikasleei kalterik ez egiteko”.<br />
Bigarrenez ondoko arazo <strong>juridikoa</strong> ere ageri zaigu: Musikene juridikoki ikastetxe<br />
pribatu bat izanik, ikastetxea kudeatzeko sortuko den Fundazioa, jatorriz Eusko<br />
Jaurlaritzako hezkuntza-Administraziokoak diren kidez osatuta dagoela gehiengo<br />
batean. Eta orobat, ikastetxearen finantzaketa-iturri ia bakarra, hezkuntza-<br />
Administraziotik eratorritakoa dela, ondoko salbuespenarekin: ikasleek kredituko<br />
ordaintzen duten matrikularen prezioa, alegia 133 . Bada, honetara, hezkuntza eskubidea<br />
arautzen duen 8/1985 Lege Organikoak zera xedatzen du argi eta garbi:<br />
“No podrán ser titulares de centros privados las personas que presten servicios en la<br />
Administración educativa estatal, autonómica o local” 134 .<br />
131<br />
2002ko azaroaren 29ko Agindua, Hezkuntza, unibertsitate eta ikerketa kontseilariak emanikoa<br />
(2003ko urtarrilaren 9ko EHAAn).<br />
132 Ikus, Parlamentu-talde popularreko kide den Fernando Maura Barandiaranek, 2004ko maiatzaren 5ean<br />
eginiko galdera (Eusko Legebiltzarreko Aldizkari Ofiziala, maiatzaren 21ekoa, VII. Legegintzaldia, 149<br />
zkian argitara emana.). Hezkuntza-kontseilariak ostera, 2004ko ekainaren 11an erantzungo dio idatziz<br />
galderari (ikus 07\10\05\03\1604 zenbakidun espedientea; erantzunaren jatorrizko testua, 149/19194<br />
zenbakiduna, 2004ko maiatzaren 21ko Legebiltzarreko Aldizkarian argitara emango da).<br />
133 Musikenen ezarritako matrikularen prezioak, unibertsitate-eremuan finkatutako kredituen sistema<br />
darrai. Honela, 2004-2005 ikasturtean, kredituko 16,39 euro ordaindu behar da. Beraz, matrikularen<br />
prezio osoa aldakorra izango da, ikasle bakoitzak dagokion espezialitatean burutzen dituen irakasgai<br />
ezberdinen arabera —derrigorrezkoak, hautazkoak eta hautapen askekoak, alegia—.<br />
134 Ikus LODEko 21.1.a) art. . Halaber, Musikene fiskalizatzeko txostena dela-eta (2001 urteari<br />
dagokiona), antzeko eragozpena aditzera ematen dute Euskal Herriko Kontu-Epaitegiko bi kontseilarik,<br />
botu partikular batean. Ikus honetara, Euskal Herriko Kontu-Epaitegiaren Osokoaren Erabakia, behinbetiko<br />
onirizten duena Musikeneren Fundazio pribatuaren fiskalizazio-Txostena (2004ko urtarrilaren<br />
329
Fundazioaren Estatutuen edukiari dagokionez, lehenik eta behin, azpimarratu baino ez<br />
Esmucen Estatutuen ia berberak direla. Honela, Musikeneko Fundazioaren helburuak<br />
hauexek lirateke: goi-mailako musika-ikastetxea kudeatzea; musika-<strong>irakaskuntzen</strong><br />
inguruan ekintzak, bilerak, ikastaroak, kongresuak..., antolatzea eta sustatzea;<br />
ikastetxearen zuzendaritza nahiz kudeaketa egokia eta eraginkorra izan dadila<br />
bermatzea; heziketa prozesuak ahalik eta kalitate gehien izan dezan, behar adina<br />
ekintza burutzea;... . Honetara, Musikeneko langile ororen heziketa iraunkorra<br />
bermatukoa da —hots, irakasleena, ikertzaileena, teknikariena eta administrazioaz<br />
arduratzen den pertsonalarena—.<br />
Fundazioaren organoei dagokienez, Estatutuetan hauexek aipatzen dira: Patronatua,<br />
Koordinatzaile orokorra eta Aholku-kontseilua, alegia. Patronatua gutxienez hemeretzi<br />
kidek osatuko dute. Bere presidentzia Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza-kontseilariari<br />
dagokio eta honek halaber, hamar bokal izendatuko ditu —hezkuntza-Sailari atxikitako<br />
pertsonen artean hautatuko dituenak—. Patronatuko gainerako kideen artean, besteak<br />
beste, hauek aipa litezke: Kultura-sailak izendatutako kide bat, Bilboko nahiz Euskadiko<br />
orkestretako zuzendariak, Euskal Herriko Unibertsitateko ordezkari bat, Donostiako<br />
Orfeoiko presidentea,... .<br />
Koordinatzaile orokorra izendatzea berriz, Patronatuari dagokio 135 . Baita Aholkukontseiluko<br />
kideen izendapena onartzea ere —Patronatuaren presidenteak kideak<br />
proposatu ondoren—. Aholku-kontseiluko kideak hain zuzen, musikaren eta arteen<br />
munduko pertsona ospetsu eta prestigiodunak dira.<br />
26ko bilkuran hartutakoa) eta aipatu Erabakiaren Eranskin gisa argitara ematen dena 2004ko irailaren<br />
30eko EHAAn.<br />
135 Koordinatzaile orokorrari esleitutako zereginei dagokienez, hona hemen Estatutuen 25 art.ak xedatzen<br />
duena: “Corresponde al Coordinador General: a) Elaborar la memoria anual de las actividades de la<br />
Fundación y presentarla al patronato para su aprobación. b) Proponer el plan de actuaciones de la<br />
Fundación al Patronato para su aprobación. c) Ejecutar los programas para cumplir los objetivos del<br />
plan de actuaciones. d) Proponer al patronato, cuando corresponda, las medidas que crea oportunas<br />
para la buena marcha de la Fundación. e) Proponer a la presidencia del Patronato los nombramientos<br />
de los miembros de los tribunales de selección de personal. f) Ejercer las competencias que le sean<br />
delegadas por el Patronato, de acuerdo con la normativa vigente. g) Proponer al Presidente la relación<br />
de asuntos para formar el orden del día de las convocatorias del Patronato. h) Proponer al Patronato el<br />
organigrama directivo del Centro y la creación de otros cargos de la Fundación. i) Elaborar los<br />
correspondientes Anteproyectos de Presupuestos y los programas de actuación, de inversiones y de<br />
financiación. j) Autorizar gastos hasta el límite que establezca el Patronato. k) Ejercer las funciones de<br />
responsable en el área de personal por delegación del Patronato. l) Dar cuentas de su gestión al<br />
Patronato.”<br />
330
Arestian esan dugun legez, Euskal Herriko goi-mailako musika-ikastetxearen<br />
finantzaketa-iturri ia bakarra, Euskal Autonomia Erkidegoko hezkuntza-<br />
Administraziotik eratorritakoa da. Bada, 2001 urtean, Musikene kudeatuko duen<br />
Fundazioa eratzen denean, Euskal Autonomia Erkidegoko aurrekontuen hasierako diruhornidura<br />
1.797.026 eurotakoa izanen da (299 milioi pezetakoa) 136 . Halaber,<br />
Gipuzkoako Batzar Orokorrek onartutako 17/2001 Foru Arauak 137 , aipatu hasierako<br />
diru-hornidurari 631.062,71 euro (105 milioi pezeta) gehituko dizkio, ondoko<br />
helburuarekin: diru horrekin Donostiako Miramar Jauregia egokitzea, Musikeneren<br />
behin-behineko egoitza izan dadin.<br />
Gainerako urteetarako (2002-2004 alegia) Musikeneri esleitutako diru-hornidurei<br />
dagokienez, honatx taula batean adierazita, Fundazioaren eskriturei atxikitako<br />
dokumentuan abiapuntu gisa aurreikusten diren diru-hornidurak —kontzeptuko milioi<br />
pezetatan—, zera aintzat harturik: goi-mailako musika-irakaskuntzek oro har lau<br />
ikasturteetako iraupena daukatela eta piskanaka —2002-2004 urteetan zehar— jarriko<br />
direla abian.<br />
KONTZEPTUAK 2002 2003 2004<br />
IRAKASLEAK 437 767 1.097<br />
TALDE ZUZENTZAILEA 31 32 33<br />
IRAKASLE EZ DEN<br />
PERTSONALA<br />
22 23 24<br />
EKIPAMENDUA 150 150 150<br />
FUNTZIONAMENDU GASTUAK 50 50 50<br />
GUZTIRA 690 1.022 1.354<br />
Euskal Herriko goi-mailako musika-ikastetxerako Fundazioaren Estatutuen 21.1 art.ak<br />
berebat zera aurreikusten du: Fundazioaren Patronatuari dagokiola ikastetxearen<br />
Erregelamendua onartzea. Hortaz, 2003ko irailaren 5eko batzarrean, Musikeneren barne<br />
Erregelamendua onartu zen.<br />
136 2001 urtean, aipatu diru-hornidura honela banatzen da pezetetan: 15 milioi ikastetxeko talde<br />
zuzentzailearentzat bideratzen da; irakasleentzat berriz, 107 milioi; gainerako pertsonalarentzat 7 milioi;<br />
ekipamendu erosteko 150 milioi bideratzen dira; eta azkenik, funtzionamendu gastuetarako 20 milioi.<br />
137Ikus 17/2001 Foru Araua, ekainaren 29koa, 2 art. (irailaren 11ko EHAAn).<br />
331
Hain zuzen, barne Erregelamendu honetan, bi motatako organoak bereiz daitezke: ezakademikoak<br />
eta akademikoak. Honela, akademikoak ez diren organoen artean, arestian<br />
aipatu Koordinatzaile orokorraz gain 138 , lehenik eta behin Batzorde Zuzentzailea ageri<br />
zaigu. Bada, Musikeneren Batzorde Zuzentzailea ondokoek osatuko dute: Fundazioaren<br />
Koordinatzaile Nagusiak, Zuzendari Artistikoak, Zuzendari Teknikoak, Komunikazio<br />
Arduradunak eta Musikeneren Zuzendari Kudeatzaileak (Idazkari lanetan jardungo<br />
duena), alegia. Halaber, Batzorde Zuzentzaileari esleitutako eginkizunei dagokienez,<br />
zera xedatzen du Musikeneren barne Erregelamenduko 5.1 art.ak 139 :<br />
“Musikeneren Zuzendaritza Batzordeak honako eginkizunak izango ditu:<br />
Fundazioaren eta Euskal Herriko Goi Mailako <strong>Musika</strong> Ikastegiaren (Musikene)<br />
organoen arteko elkargunea izatea. Hori den heinean, bertan bi instituzio hauen<br />
baterako funtzionamenduarekin zerikusia duten gaiak eztabaidatuko dira,<br />
Musikeneren martxa Fundazioaren Patronatuaren, Unibertsitate eta Ikerketa<br />
Sailburuordetzaren edota Koordinatzaile Nagusiaren aginduetatik eratorritako<br />
kudeaketa-irizpide orokorren arabera joan dadin”.<br />
Organo ez-akademikoekin jarraituz, bigarrenez, Musikeneren Zuzendari kudeatzaileari<br />
egin behar diogu aipamen. Organo hau zuzenean Koordinatzaile orokorrak izendatzen<br />
du eta bere menpe dagoela, ondoko zereginak burutuko ditu: kudeaketa ekonomikoa,<br />
pertsonalaren burutza —irakasle denarena eta ez denarena—, aurrekontuen aurre<br />
138 Koordinatzaile orokorrari buruz zera xedatzen du Musikeneren barne Erregelamenduko 2.1 art.ak:<br />
“Koordinatzaile Nagusia Euskal Herriko Goi Mailako <strong>Musika</strong> Ikastegiaren ordezkaria da eta honen<br />
Estatutuetan bilduriko eskumenak ditu, eta baita Araudi honek ematen dizkionak ere. Bere eginkizunak<br />
garatzeko Euskal Herriko Goi Mailako <strong>Musika</strong> Ikastegiaren (Musikene) egitura organikoa osatzen duten<br />
organoen laguntza izango du”.<br />
139 Orobat, zera gehitzen du aipatu barne Erregelamenduko 5.2 art.ak: “Adierazpen gisa eta sakondu<br />
gabe, ondoko gaiak aztertuko dira eta horiei buruzko txostenak egingo dira: a) Aurrekontuen<br />
Aurreproiektua. b) Langileak —irakasleak zein ez-irakasleak— hautatzeko Politika. c) Ordainketa<br />
Politika, irakasleena zein ez-irakasleena. d) Euskal Herriko Goi Mailako Ikastegiaren (Musikene)<br />
antolamendu-egituraketarako proposamenak. e) Barne-<strong>erregimen</strong>eko arauen proposamenak. f)<br />
Musikeneren organoen artean sor litezkeen eskumenei buruzko ezadostasunak. Kasu guztietan,<br />
ezadostasun horiek betearazteko ebazpena Koordinatzaile Nagusiak soil-soilik emango du, organo horiei<br />
formalki eman zaizkien eskumenak kontuan izanda. g) Material eta zerbitzu zuzkidura, erosi edo<br />
kontratatu nahi den horren zenbatekoa 12.000 €-koa baino handiagoa denean. h) Musikeneren<br />
programazio orokorra eta kudeaketa akademikoaren martxa, eskolako jarduerei zein eskolaz kanpokoei<br />
dagokienez, eskumeneko organo akademikoek bidaliriko txostenen bidez, ekimen propioz edo<br />
Koordinatzaile Nagusiak eskatuta. i) Aurrekoekin zerikusia duten guztiak, bai eta Koordinatzaile<br />
Nagusiak berak erabakita edo kideetako batek eskatuta Batzordearen menpean jarririkoak ere. Kasu<br />
honetan, Koordinatzaile Nagusiak erabakiko du, hala badagokio, planteaturiko gaia dagokion bileraren<br />
gai-zerrendan txertatzea”. Batzorde Zuzentzailearen funtzionamendua 6 art. an arautzen da.<br />
332
egitasmoa egitea, kontratazio espedienteak izapidetzea, erregistro orokorra antolatu eta<br />
zuzentzea,... 140 .<br />
Organo ez-akademikoen artean berebat, hirugarrenez eta azkenik, Komunikazio<br />
arduraduna dugu. Koordinatzaile orokorrak izendatzen duen organo honi esleitutako<br />
zereginen artean, besteak beste, hauexek aipa litezke: Fundazioaren kanpo harremanak<br />
plangintzatzea eta koordinatzea —batik bat komunikabideekin—, eskolaz kanpoko<br />
jarduerak antolatzea, irakaslea den eta ez den pertsonalaren bidaiak koordinatzea,... 141 .<br />
Organo akademikoen artean berriz, bi talde bereiz daitezke: bata, pertsona bakarreko<br />
organoei dagokiena —eta zuzendari artistikoa, zuzendari teknikoa, ikasketa burua,<br />
idazkari akademikoa, departamenduko zuzendaria, departamentuaren koordinatzailea<br />
eta nazioarteko egitarauen koordinatzailea, barne hartzen dituena—; bestea berriz,<br />
organo kolegiatuei dagokiena —Zuzendaritza Batzordea nahiz ikastetxeko Kontseilua<br />
biltzen dituelarik—, hain zuzen ere.<br />
Zuzendaritza Batzordea, Musikeneren jardueren jarraipen zuzena egingo duen organo<br />
kolegiatua alegia, ondokoek osatzen dute: zuzendari artistikoak, zuzendari teknikoak,<br />
ikasketa buruak eta idazkari akademikoak. Zuzendaritza Batzordeak, era berean,<br />
Musikeneren irakasteko lanaren diseinu, planifikazio, gauzatze eta ebaluazio tresnak<br />
onartuko ditu betearazteko; baita aipatu tresnak gauzatzeari buruzko dagozkion<br />
txostenak ere. Zuzendaritza Batzordeak, hala badagokio, Musikeneko irakasleen<br />
zerbitzu-harremanaren iraungitzearen berri emango du, zerbitzu-harreman hori behinbehinekoa<br />
edo mugagabea izanik ere 142 .<br />
Ikastetxeko Kontseilua ostera, Musikeneren ordezkaritza-organo gorena da. Aipatu<br />
organo kolegiatua beraz, ondokoek osatzen dute: zuzendari artistikoak, zuzendari<br />
teknikoak, ikasketa buruak, idazkari akademikoak, irakasleen bi ordezkarik, ikasleen bi<br />
ordezkarik, eta irakaslea ez den pertsonalaren ordezkari batek. Bada, Musikeneren<br />
140 Ikus Musikeneren barne Erregelamenduen 7 art. .<br />
141 Ikus Musikeneren barne Erregelamenduen 8 art. .<br />
142 Musikeneren barne Erregelamenduen 9 art.ren arabera.<br />
333
arne Erregelamenduak esleitzen dizkion zereginen artean, besteak beste, honakook<br />
aipa daitezke: Musikeneren programazio orokorraren diseinuan eta ebaluazioan parte<br />
hartzea; eskola-jarduera osagarrien programazio eta garapen ildoen lantze-prozesuan<br />
parte hartzea; instalazioak eta eskola-ekipamendua berritzeko beharren berri ematea eta<br />
haien kontserbazioa zaintzea; ikastetxearen jarduera orokorraren berri ematea,<br />
administrazio eta ikasketa alderdiei dagokienez;... .<br />
Dena dela, Ikastetxeko Kontseiluari esleitutako eginkizunen artean, aipamen berezia<br />
merezi duenik badago, eta ondokoa dugu: gatazkak ebaztea eta hutsune larriagatiko eta<br />
oso larriagatiko zigorrak ezartzea, Euskal Autonomia Erkidegoko unibertsitatez<br />
kanpoko ikastetxeetako ikasleen eskubideei eta betebeharrei buruzko 160/1994<br />
Dekretuan aurreikusitakoari jarraiki; edo kasuan kasu, ezargarriak diren arauetan<br />
aurreikusitakoarekin bat 143 . Izan ere, harridura baino ez du eragiten, ia unibertsitariotzat<br />
jo daitekeen eremu batean —alegia, goi-mailako musika-irakaskuntzei dagokien<br />
eremuan— espresuki aipamen egitea unibertsitate-mailakoa ez den diziplina-arau bati;<br />
eta ez ordea, unibertsitate-eremuan ezarriko litzatekeen araudiari —Musikeneko<br />
ikasleen adinari zein heziketari hobe egokituko litzaiokeena, alegia— 144 .<br />
Honenbestez, pertsona bakarreko organoei dagokienez, Musikeneko barne<br />
Erregelamenduak xehetasun osoz arautzen ditu organo bakoitzari esleitutako<br />
zereginak 145 .<br />
Honela, Patronatuak izendatzen duen Zuzendari artistikoari, besteak beste, zera<br />
egokitzen zaio: Musikenen ordezkaritza hartzea, harreman artistikoen eta<br />
irakaskuntzazkoen eremuan, Koordinatzaile Nagusiari Fundazioaren Estatutuek esleitu<br />
dizkion arduren arabera dagozkionak utzi gabe; ikastetxearen antolamendu eta<br />
irakaskuntza proiektuak diseinatzeko eratzen diren lan-taldeen zereginak zuzentzea eta<br />
koordinatzea; eskolaz kanpoko jarduera osagarrien programazioa zuzentzea; pertsona<br />
bakarreko organoak —Zuzendari teknikoa izan ezik— izendatzea eta, hala badagokio,<br />
bere eginkizunetik kentzea, ezartzen diren mekanismoen bidez, Fundazioaren<br />
143 160/1994 Dekretua, apirilaren 19koa (ekainaren 9ko EHAAn).<br />
144 Ikus Musikeneren barne Erregelamenduaren 14 art. .<br />
145 Hain zuzen, 16- 21 art. bitartean arautzen dira egiteko hauek guztiak.<br />
334
Koordinatzaile Nagusiak onartu ondoren; ikastetxeko organo kolegiatu ororen ekitaldi<br />
akademikoen eta bileren deialdia egitea eta horien buru izatea, baita bere eskumenaren<br />
eremuan onarturiko akordioak betearaztea ere;... .<br />
Koordinatzaile orokorrak zuzenean izendatzen duen Zuzendari teknikoari berriz, zera<br />
dagokio funtsean: Musikeneri atxikitako langile guztien buru izatea, irakasle-zereginei<br />
dagokienez. Ikasketa buruak ostera, ikastetxeko egutegiak eta ordutegiak taxutuko ditu.<br />
Idazkari akademikoak aldiz, bileren aktak jaso eta ziurtagiriak emanen ditu, baita<br />
deialdi, ikastaro, beka, programa eta abarri buruzko informazioa argitara emango du<br />
ere 146 .<br />
Departamentuko zuzendariek bestalde, dagokien departamentuko jarduera akademikoak<br />
zuzenduko dituzte —bilerak barne—. Eta Departamentuko koordinatzaileek berriz,<br />
irakasgaien edukiak koordinatu ezezik, ordutegiak nahiz taldeen eraketa kudeatuko dute<br />
ere 147 .<br />
Nazioarteko programen koordinatzaileari dagokionez, aipatu organoa, zuzenean,<br />
Zuzendari Teknikoaren menpe dago eta, besteak beste, eginkizunok esleitzen zaizkio:<br />
programen kudeaketaren arduradun gorena izatea; nazioarteko programekin eta horien<br />
146 Aipatu bi organoei dagokienez, Musikeneren barne Erregelamenduaren hirugarren eta seigarren<br />
xedapen gehigarriek zera diote: “Ikasketa Burutzari eta Idazkaritza Akademikoari dagozkien lanpostuak<br />
Zuzendari Artistikoak Musikeneren irakasleen artetik libreki hautatu eta kenduko ditu. Aldez aurretik,<br />
Koordinatzaile Nagusiaren onarpena beharko du. Hala izendaturikoek beren lanaldia luzatuko dute goimailako<br />
titulua duten ez-irakasleentzako indarrean dauden xedapenetan biltzen diren aurreikuspenak<br />
bete arte. Koordinatzaile Nagusiak onarturiko ordainsari osagarria eta beharrezkoa bada, irakaslelanetik<br />
ordu-liberazioa izango dute. Koordinatzaile Nagusiak Fundazioaren Patronatuari horren berri<br />
emango dio. (...) Araudi honetan eta aurreko xedapenetan aurreikusitakoa aparte utzi gabe, Ikasketa<br />
Burutzari, Idazkaritza Akademikoari eta Nazioarteko Programen Koordinatzaileari esleituriko ardurak,<br />
osorik edo zati batean Musikeneren plantillaz kanpoko profesionalek garatu ahal izango dituzte”.<br />
147 Aipatu bi organoei dagokienez, zera dio Musikeneren barne Erregelamenduaren laugarren xedapen<br />
gehigarriak: “Sail Zuzendarien eta Sail Koordinatzaileen lanpostuak Zuzendari Artistikoak deituriko eta<br />
ebatziriko prozedura publiko baten bidez beteko dira. Lanpostu hauek ikasturte baterako beteko dira.<br />
Ikasturtea bukatutakoan, Zuzendari Artistikoak beste prozedura baterako deialdia egitea edo<br />
izendapenaren indarraldia beste ikasturte batez luzatzea erabaki ahal izango du. Gehienez bi luzapen<br />
egin ahal izango ditu, eta horiek bukatutakoan beste hautaketa-prozesu bati ekin beharko zaio. Sail<br />
Zuzendariek Koordinatzaile Nagusiak onarturiko ordainsari osagarria izango dute. Koordinatzaile<br />
Nagusiak Fundazioaren Patronatuari emango dio horren berri. Sail Koordinatzaileek beren eginkizunak<br />
garatzeko astean bi orduko lanaldi-murrizketa izango dute edota, Musikeneren beharren arabera,<br />
Koordinatzaile Nagusiak onarturiko ordainsari osagarri bat. Honek Fundazioaren Patronatuari emango<br />
dio horren berri”.<br />
335
hartzaileekin zerikusia duten jarduerak kudeatu behar dituzten Musikeneren organo<br />
guztien jarduerak koordinatzea; Musikenek parte hartzen duen nazioarteko programetan<br />
diharduten ikasleen ikaskuntzaren goragoko kontrola eta jarraipena egitea;... . Hau da,<br />
gogoan izan behar dugu, Musikenek ERASMUS programan parte hartzen duela. Bada,<br />
lehenengo mailan matrikulatua dauden ikasleei salbu, gainerakoei aukera ematen zaie,<br />
aipatu programan parte hartzen duten beste herrialdeetako ikastetxeetan ikasketa-epe<br />
bat igarotzeko (3-12 hilabete bitartekoa) 148 .<br />
Atal honekin amaitzeko, zera aipatu beharra dago: Musikeneren Fundazio pribatuari<br />
buruz, Euskal Herriko Kontu-Epaitegiak eginiko fiskalizazio-Txostenean, legea<br />
betetzeari dagokionez, zera iritzi duela aipatu Kontu-Epaitegiak 149 :<br />
“Zuzenbide pribatuko fundazioak bezalako erakundeei ez zaie administrazio<br />
publikoen jarduera arautzen duen ondasun eta zerbitzuak kontratatzeko eta<br />
pertsonala kontratatzeko araua aplikatzen. Kasu honetan, Eusko Jaurlaritzak sortu<br />
duela, finantziazioa publikoa dela, Administrazioak bere gobernu-organoak<br />
kontrolatzen dituela eta zerbitzu publiko bat eskaintzen duela kontuan izanda,<br />
Fundazioak, pertsonala kontratatzean berdintasun, meritu eta gaitasuneko<br />
printzipioak errespetatu behar ditu, bai eta ondasunak eta zerbitzuak kontratatzean<br />
publizitate- eta lehia-printzipioak ere.” 150<br />
148 Hain zuzen, ERASMUS programan, ikastetxeok elkartzen zaizkio Musikeneri: Conservatorio de<br />
Bolonia (Italia); Joseph Haydn Conservatorium (Eisenstadt, Austria); Sibelius Academy (Helsinki,<br />
Finlandia); Unity of performing Arts, (Central Ostrobothnia Polytechnic, Kokkola, Finlandia);<br />
Lemmensinstituut Leuven (Bélgica); Malmö Academy of Music (Suecia); Norges Musikhogskole (Oslo,<br />
Noruega); Conservatoire Supérieur de Paris (Francia); Hochschule für Musik Stuttgart (Alemania);<br />
Estonian Academy of Music (Tallinn, Estonia); Turku Polytechnic/ Arts Academy (Turku, Finlandia).<br />
149 Ikus honetara, Euskal Herriko Kontu-Epaitegiaren Osokoaren Erabakia, behin-betiko onirizten duena<br />
Musikeneren Fundazio pribatuaren fiskalizazio-Txostena (2004ko urtarrilaren 26ko bilkuran hartutakoa)<br />
eta aipatu Erabakiaren Eranskin gisa argitara ematen dena 2004ko irailaren 30eko EHAAn (II.1 atala).<br />
150 Eta lehenengo oharrak halaber, zera dio: “Zuzenbide pribatuko sozietateei dagokien <strong>arloa</strong>n kontratu<br />
publikoei buruzko araudi europarra gure zuzenbidean ondo ez txertatu izana behin-betiko baieztatu du<br />
Europako Erkidegoetako Justizia Auzitegiaren 2003ko maiatzaren 15eko Epaiak. Horren eraginez,<br />
Neurri Fiskal, Administratibo eta Gizarte Mailakoei buruzko abenduaren 30eko 62/2003 Legeak<br />
Administrazio Publikoetako Kontratuen Legearen Testu Bateratua aldatu du eta bere ezarpen esparruan<br />
barne hartu ditu merkataritza sozietateak, industria edo merkataritza aiurria ez duten interes orokorreko<br />
beharrizanak berariaz asetzeko sortutakoak. Nolanahi ere, kontratu publikoei buruzko zuzenbide<br />
komunitarioaren esparruan zuzenbide publikoko erakundeak definitzeko erabili ohi den interpretazio<br />
funtzionala gogoan hartuta, Legeak orain hainbat merkataritza sozietateri egiten dien berariazko aitzinoharpenak<br />
ez du zuzentarau hauek beste erakunde mota bati ezartzea baztertzen, zeinak, ekimen<br />
publikoko fundazioak bezala, administrazio publikoek sortuak, finantzatuak eta kontrolatuak baitira”.<br />
336
Beraz, irakasleak kontratatzerakoan legea urratu dela salatzeaz gain —berdintasun,<br />
argitalpen, meritu eta gaitasun printzipioak baztertu direlako, alegia— 151 , halaber,<br />
Musikeneren talde zuzentzailea kontratatzeari dagokionez, zera salatzen da:<br />
“(...) zuzendari artistiko, zuzendari gerente eta komunikazioarduradunaren<br />
aukeraketa Patronatuaren irizpidearen arabera egin da, lehia publikoa ahalbidetzeko<br />
prozedura irekirik ezarri gabe. Hiru kasuetan lan-kontratu mugagabeak izenpetu<br />
ziren” 152 .<br />
Eta administrazio pertsonala deitutakoari dagokionez berriz, ondokoa:<br />
“(...) ikasketa-buruaren, dokumentazio- eta administrazio-zentroko arduradunen<br />
plazak lan-kontratu mugagabeekin bete dira, aukeraketa-prozesurako deialdirik egin<br />
gabe. Aukeratutako pertsonek, Fundazioko Patronatuak ezarritako aldez aurreko<br />
esperientziari buruzko baldintzak betetzen zituzten” 153 .<br />
Bada, ekintza hauek ukatu gabe, Euskal Herriko Kontu-Epaitegiaren behin-behineko<br />
Txostenaren emaitzen aurrean, Hezkuntza, unibertsitate eta ikerketa Sailak eginiko<br />
alegazioetan zera esaten zaigu:<br />
“(...) ikasturtea hasteko (2001eko abuztuaren 1a) bi hilabete falta zirela<br />
koordinatzaileak eta zuzendari kudeatzaileak osaturik zegoen gizataldea. Abuztuaren<br />
8an, udaren gorrian, ikasketa burua, liburuzaina eta administrari bat hasi ziren<br />
lanean. Denek batera, lan-ordutegi trinko eta mugagabekoarekin —jorratu<br />
beharrekoak ere hala eskatzen zuelako— taxutu zuten, hasiera-hasieratik,<br />
geroagarrenean Musikene izango zena. Egoera horrelakoa izanik, pertsonala<br />
aukeratzeko sistemak publikoa eta irekia —berdintasun, merezimendu eta kapazitate<br />
printzipioak frogatuz— behar zuela izan esatea, guztiz bidegabekeriatzat jotzen dugu,<br />
ezinezkoa baitzen. HKEEk argi izan behar du bidera-ezina dela printzipio horietan<br />
oinarritutako prozesua burutzea, epeen kontua aintzat hartzen badugu, batik bat,<br />
ondorio modura Jaurlaritzaren agindua ez bete izatea ekarriko bailuke horrek.<br />
Laneratu nahi zen pertsonalak, bestalde, frogatutako eskarmentu nahikoa eduki behar<br />
zuen berari legozkiokeen erantzukizun eremuetan, modu azkar eta eragingarrian<br />
aurre egin ahal izateko lehentasunezko helburua lortzeko eman beharreko urratsei,<br />
hau da: LOGSEn eta garapen xedapenetan ezarritako eduki akademikoak onartzea<br />
ekarriko lukeen egunean hastea ikasturtea” 154 .<br />
151 Gai honi buruz, ikus zehatzago zortzigarren atalburuko III.3 atala.<br />
152 Ikus aipatu Txostenaren jatorrizko eta behin-behineko bertsioa (A.5 Eranskina, 19 orria). Aipatu<br />
dokumentua Eusko Legebiltzarrera 2004ko otsailaren 9an iritsi zen eta eskuragarri dago bere web gunean,<br />
interneteko helbide honetan: http://parlamento.euskadi.net.<br />
153 Ikus honetara aipatu Txostenaren jatorrizko eta behin-behineko bertsioa (A.5 Eranskina, 19 orria).<br />
154 Ikus behin-betiko Txostena (2004ko irailaren 30eko EHAAn argitara emana), a).2.1 atala.<br />
337
Azkenik, talde zuzentzailearen ordainsariei dagokienez, Hezkuntza-Sailak alegazioak<br />
egingo ditu, ondoko galderaren eta erantzunaren bitartez:<br />
“(...) legezkoa al da HKEEren ustez herri diruz finantzatutako fundazio pribatu batek<br />
zuzendari artistikoaren lansari-zenbatekoa finkatzea, edo zuzendari kudeatzaileak<br />
bere kontratuan duen kalte-ordain klausula izendatzea?. Fundazio honek badu bere<br />
iritzia: kontratazioetarako eta administrazio publikoetako pertsonala aukeratzeko<br />
irizpide orokorrak herri diruz finantzatutako fundazioei aplikatzea ezin da beste gai<br />
batzuetara hedatu; eta hedatuko balitz ere, horren legezkotasuna aldarrikatuko<br />
genuke zalantza izpi barik” 155 .<br />
Erantzun harrigarri honen aurrean bada, zera azpimarratzea baino ez zaigu geratzen:<br />
Administrazio publiko batek sortzen eta kudeatzen dituen Fundazioetako pertsonala<br />
kontratatzerakoan, derrigorrez errespetatu behar direla berdintasun, argitalpen, meritu<br />
eta gaitasun printzipioak. Izan ere, aipatu printzipioak baztertzeak, Legea urratzen du<br />
zalantza izpirik gabe.<br />
D) Fundazio guztiz pribatuak: Liceuko Kontserbatorioa<br />
Bartzelonako Liceu goi-mailako baimendutako ikastetxe pribatuaren (Conservatori del<br />
Liceu edo Liceuko Kontserbatorioa deiturikoa) <strong>erregimen</strong>a guztiz berezia da, benetan<br />
Fundazio pribatu gisa eratzen den goi-mailako musika-ikastetxe bakarra delako 156 .<br />
Liceuko Kontserbatorioa 1837 urtean sortu zen, hain zuzen ere, bartzelonar talde bati<br />
—Manuel GIBERT i SANS buru zela— otu zitzaionean erakunde bat sortzea,<br />
Bartzelonako hirian kultura sustatzeko, baita musika, kantua eta deklamazioa ikasteko<br />
aukera eskaintzeko ere. Beraz, azken bi mendeetan barna, Liceuko Kontserbatorioan<br />
musika-irakaskuntza maila nahiz mota oro irakatsi izan da: hots, oinarrizko mailatik<br />
155 Ikus honetara, behin-betiko Txostena (2004ko irailaren 30eko EHAAn argitara emana), 2.3 atala.<br />
156 Gogoan izan esaterako, Euskal Autonomia Erkidegoko aurrekontuetatik, lehengo pezetetako 1300<br />
milioi jaso dituela 2004 urtean Musikenek (Euskal Herriko Kontu-Epaitegiaren Txostenaren arabera); eta<br />
Liceuk ordea, aurrekontu publikoetatik lehengo pezetetako sei milioi inguru (zehazki, 34.047,34 euro)<br />
baino ez duela jaso urte berean (ikus honetara, 995/2004 Ebazpena, apirilaren 14koa, apirilaren 23ko<br />
DOCGen). Jakina, Liceuko kontserbatorioaren mezenasak ondokoak dira (ikus honetara aipatu<br />
kontserbatorioaren web gunea, interneteko helbide honetan: http://www.conservatori-liceu.es): La Caixa,<br />
Caixa de Catalunya, Credit Suisse, Winterthur, Volumetric, Roviralta, Adagio, Habitat, eta Gran Teatro<br />
del Liceu, hain zuzen ere.<br />
338
hasita goi-mailaraino; eta, ohiko musika klasikotik abiatuz —eta musika modernotik<br />
iraganez— jazzeraino 157 .<br />
1995 urtera arte, Liceuko Kontserbatorioa elkarte bat zen. Haatik, urte horretantxe,<br />
Fundazio bihurtuko eta, Generalitateko Justizia kontseilariaren 1995eko azaroaren 17ko<br />
Ebazpen baten bitartez, dagokion erregistroan inskribatuko da, Kataluniako<br />
Legediarekin bat. Bada, bere Estatutuen 3 art.ak zera xedatzen du Fundazioari<br />
esleitutako helburuei dagokienez:<br />
“La finalidad de la Fundación es en un sentido amplio, la realización, promoción y<br />
apoyo a todo tipo de actividades y entidades relacionadas con las artes y en especial<br />
las relacionadas con la música, el canto, el baile y la danza, así como la enseñanza de<br />
estas materias”.<br />
Liceuko Kontserbatorioko Fundazioaren gobernu-organoak bi dira: Patronatua eta<br />
Batzorde exekutiboa, alegia. Patronatua, Fundazioa ordezkatzen duen gorbenu-organoa<br />
dugu eta bere zereginak, besteak beste, hauexek dira: Fundazioaren helburuak betetzen<br />
direla zaintzea, kontuen emaitzak onartzea, Batzorde exekutiboko kideak izendatzea, eta<br />
hala badagokio, Fundazioaren Estatutuak aldatzea (bi hereneko gehiengoarekin).<br />
Patronatuak gutxienez hamaika kide izango ditu eta bere erabakiak batzarrean bildutako<br />
kideen gehiengoz hartuko dira —legeetan edo estatutuetan besterik esaten ez den<br />
bitartean—. Patronatuko kide ezin dira izan ordea, Fundazioarekin lan-harremana<br />
daukaten pertsonak, ez eta Liceuko Kontserbatorioan ikasketak burutzen ari diren<br />
ikasleak ere.<br />
Batzorde exekutiboak berriz, Patronatuaren eskuordetzez jarduten du. Patronatuko<br />
kideen artean izendatzen diren bederatzi pertsonek osatzen dute gehienez. Halaber,<br />
Batzorde exekutiboan parte hartuko du Zuzendari orokor batek —hitzarekin baina<br />
bozkatzeko ahalmenik gabe—. Aipatu zuzendari orokorra beraz, Fundazioaren ohiko<br />
157 Hain zuzen Liceuko Kontserbatorioaren aipatu web gunean adierazten zaigu, ikastetxean, besteak<br />
beste, ondoko irakasle ospetsuek eskolak eman dituztela: Mariano Obiols (ikastetxeko lehenengo<br />
zuzendaria izango dena, alegia), Engelberg Humperdinck, Joan Lamote de Grignon, Higini Anglés, Pau<br />
Casals, Joaquim Zamacois, Antoni Ros Marbà, ... . Halaber, adierazten zaigu, besteak beste, musikaren<br />
munduan entzute handiko pertsonok ere bertan ikasi dutela: Lamote de Grignon, Zamacois, Frank<br />
Marshall, Frederic Mompou, Victória de los Ángels, Montserrat Caballé, Manuel Ausensi, Joan Pons,<br />
Joan Guinojan, Lluis Claret, ... .<br />
339
kudeaketaz arduratuko da eta burututako ekintzen kontu eman beharko die bai Batzorde<br />
exekutiboari baita Patronatuari ere.<br />
Egungo goi-mailako musika-ikastetxeari dagokionez, Generalitateko Hezkuntza-<br />
Sailaren 1933/2002 Ebazpenaren bitartez zera baimentzen da: LOGSEn araberako goimailako<br />
musika-irakaskuntzak irakatsiko dituen Liceu baimendutako ikastetxe pribatua<br />
irekitzea 158 , eta 2002-2003 ikasturtetik aurrera abian jartzea 159 . Bada, LOGSE ikasketaplanari<br />
jarraiki Liceuko Kontserbatorioan irakatsiko diren espezialitateak, bosgarren<br />
atalburuan aztergai izan den 63/2001 Dekretuan arautzen dira 160 . Eta gerora, hainbat<br />
158 Ikus 1933/2002 Ebazpena, ekainaren 27koa (uztailaren 5eko DOGCen). Aurretik, 297/1991<br />
Dekretuak, abenduaren 24koak (1992ko urtarrilaren 29ko DOGCen) luzatu du Liceuko Kontserbatorioan<br />
irakatsitako irakaskuntzei behin-behinekoki, balio akademiko ofiziala aitortzen zien aurreko arauaren<br />
eraginkortasuna —hots, uztailaren 7ko 307/1983 Dekretuarena (uztailaren 27ko DOGCen)—, zera<br />
xedatuz (1 art.): “Se prorroga para los cursos 1987-1988, 1988-1989, 1989-1990 y 1990-1991 el<br />
reconocimiento de la validez académica oficial de las enseñanzas impartidas por el Conservatorio<br />
Superior de Música del Liceo, de acuerdo con las directrices establecidas por el D 307/1983 de 7 julio”.<br />
Halaber, aipatu 297/1992 Dekretuak zera aurreikusten du (ikus 3-4 art.ak): “De acuerdo con la<br />
disposición adicional 6.ª de la LO 1/1990 de 3 octubre de ordenación general del sistema educativo, que<br />
modifica el art. 23 de la LO 8/1985, de 3 julio, reguladora del derecho a la educación, se autoriza<br />
provisionalmente para el curso 1991-1992 el funcionamiento del Conservatorio Superior de Música del<br />
Liceo como centro privado de enseñanzas musicales de grado superior con facultades académicas<br />
plenas. La autorización se extenderá al período transitorio de extinción de las enseñanzas musicales<br />
reguladas por el D 2618/1966. Esta autorización, provisional y transitoria, se entenderá condicionada al<br />
cumplimiento de los requisitos mínimos establecidos al efecto para los centros de enseñanza musical que<br />
se explicitan en los DD 1987/1964, de 18 junio y 2618/1966, de 10 septiembre. Para impartir las<br />
enseñanzas musicales de la nueva ordenación prevista en la LO 1/1990, de 3 octubre, de ordenación<br />
general del sistema educativo, que irán sustituyendo progresivamente a los anteriores planes de estudio,<br />
el Conservatorio Superior de Música del Liceo deberá presentar la solicitud correspondiente y acreditar<br />
que reúne los requisitos mínimos que se establecerán reglamentariamente al efecto”.<br />
159 Hain zuzen 1933/2002 Ebazpenak, honela arrazoitzen du baimena ematea: “Dado que se ha<br />
comprobado en el expediente mencionado el cumplimiento de los requisitos que exige la normativa<br />
vigente, en concreto la Ley orgánica 8/1985, de 3 de julio, reguladora del derecho a la educación; la Ley<br />
orgánica 1/1990, de 3 de octubre, de ordenación general del sistema educativo; el Real decreto<br />
389/1992, de 15 de abril, por el que se establecen los requisitos mínimos de los centros que impartan<br />
enseñanzas artísticas; el Decreto 55/1994, de 8 de marzo, sobre el régimen de autorización de los centros<br />
docentes privados, y la Orden ENS/181/2002, de 27 de mayo, por la que se adecuan los requisitos<br />
mínimos de las instalaciones y las condiciones materiales de los centros de enseñanza superior de música<br />
que existían a la entrada en vigor del Real decreto 389/1992, de 15 de abril, Resuelvo: Autorizar la<br />
apertura del centro privado autorizado de grado superior de música Liceu, de Barcelona, en los términos<br />
que se especifican en el anexo de esta Resolución, con efectos a partir del inicio del curso 2002-03”.<br />
160 Honetara, zera xedatzen du oraintsu aipatu 1933/2002 Ebazpenaren bigarren atalak: “Este centro<br />
impartirá todas las especialidades instrumentales de la orquesta sinfónica y, asimismo, dos de entre las<br />
siguientes especialidades: canto, composición, dirección, musicología o pedagogía. Estas especialidades<br />
están reguladas por el Decreto 63/2001, de 20 de febrero, por el que se establece la ordenación<br />
curricular del grado superior de las enseñanzas de música y se regula la prueba de acceso a estos<br />
estudios”.<br />
340
Ebazpenen bitartez, Liceuko Kontserbatorioan goi-mailako musika-irakaskuntzak<br />
burutu ahal izateko sarrera-proben deialdiak eginen dira 161 .<br />
Amaitzeko, zera azpimarratu beharra dago: Liceuko Kontserbatorioari —arestian<br />
aztertu dugun Esmuceri bezalaxe— unibertsitate-mailakoak ez diren ikastetxe pribatuei<br />
dagokien baimen-<strong>erregimen</strong>a ezartzen zaiola 162 . Izan ere, bertan irakasten diren musikairakaskuntzak,<br />
LOGSEk —unibertsitate-mailakoa ez den hezkuntza-sistemari dagokion<br />
Legeak— goi-mailako musika-<strong>irakaskuntzen</strong>tzat taxutzen duen ikasketa-planaren osagai<br />
baino ez dira.<br />
161 Gaur egundaino, aipatu deialdiak 2002, 2003 eta 2004 urteetan egin dira. Honetara ikus 1942/2002<br />
Ebazpena, ekainaren 28koa (uztailaren 8ko DOGC); 495/2003 Ebazpena, otsailaren 27koa (martxoaren<br />
19ko DOGC); eta 771/2004 Ebazpena, martxoaren 19koa (martxoaren 31ko DOGC), baita aipatu<br />
Ebazpena aldatzen duen ondokoa ere: 1393/2004 Ebazpena, maiatzaren 20koa (maiatzaren 28ko DOGC).<br />
162<br />
Hots, 55/1994 Dekretuak, martxoaren 8koak ezartzen duen baimen-<strong>erregimen</strong>a (martxoaren 23ko<br />
DOGCen argitara emana).<br />
341
ZORTZIGARREN ATALBURUA<br />
MUSIKA- IRAKASKUNTZA OFIZIALETAKO IRAKASLEEN<br />
ERREGIMEN JURIDIKOA<br />
<strong>Musika</strong>-irakaskuntzei dagokienez LOGSEK abian jartzen duen berrantolakuntzak,<br />
bete-betean ukitzen ditu musika-irakasleak, batik bat, musika irakasteko galdatuko zaien<br />
prestakuntzari edo kualifikazioari dagokionez. Orobat, musika-<strong>irakaskuntzen</strong><br />
birmoldaketa horrek zuzenean eragiten du musika-ikastetxeen eta musika-irakasleen<br />
arteko harremanetan.<br />
Bada, aurreko atalburuan aztertu ditugun musika-ikastetxe ofizialen eta bertan lan<br />
egiten duten irakasleen artean hiru motatako harreman <strong>juridikoa</strong>k bereiz daitezke:<br />
funtzio publikoari dagokiona, administrazio-kontratu baten menpe dagoena eta lankontratu<br />
bidezkoa, hain zuzen ere. Hauetariko harreman juridiko bakoitzak adierazten<br />
digu, kasuan kasu ezberdina izanen dela, irakaslea ikastetxeari —edo ikastetxea<br />
kudeatuko duen antolakuntzari— atxikitzeko edo lotzeko erabiliko den tresna. Aipatu<br />
harreman juridiko bakoitza halaber, bat etorri ohi da ikastetxearen izaerarekin: publikoa<br />
ala pribatua, alegia.<br />
Honela, guztiz pribatuak diren ikastetxeetan —Liceuren maila ertaineko nahiz goimailako<br />
baimendutako musika-ikastetxeetan gertatzen den bezalaxe—, baita<br />
finantzaketa guztiz publikoa izan arren, formalki pribatuak diren musika-ikastetxeetan<br />
ere —hots, aurrerago ikusiko ditugun Esmucen eta Musikenen jazotzen den moduan—,<br />
salbuespenak salbu, harreman <strong>juridikoa</strong> lan-kontratu baten bitartez formalizatu ohi da 1 .<br />
<strong>Musika</strong>-ikastetxe publikoetan —edo kontserbatorioetan— berriz, nola formalizatzen da<br />
aipatu harremana? Bada, araubide bereziko musika-<strong>irakaskuntzen</strong> hiru mailatako<br />
edozeinetan, musika irakatsiz, iraunkorki zerbitzuak betetzen dituzten karrerako<br />
1 Izan ere, salbuespenez, merkataritzako-Zuzenbideko <strong>erregimen</strong>aren menpekorik ere ageri delako.<br />
342
irakasleak, dagokien kidegoko funtzionario izendatuz —hots, musika-irakasleen<br />
kidegokoa ala musika-katedradunen kidegokoa—.<br />
<strong>Musika</strong>-ikastetxe publikoetan, funtzio publikoa nagusi izaten badarrai ere, badago ordea<br />
administrazio-kontratuen menpeko irakaslerik. Alegia, LOGSEko 33.2 art.ak zera<br />
aurreikusten du: printzipioz, irakaskuntzaren eremutik at euren jarduera burutzen duten<br />
profesionalak kontratatzeko aukera, aipatu ikastetxe publikoetan irakats dezaten.<br />
Irakasle hauek, irakasle espezialista izenarekin ezagunak dira (irakasle asoziatua).<br />
LOGSEn aurreikuspen horiek hezkuntza-Ministerioaren lurralde-esparruan garatuko<br />
dituen 1560/1995 Errege Dekretua aurrerago aztertzeari utzi gabe, uneotan, aurrera<br />
dezagun laburki, aipatu Errege Dekretuari jarraiki —gaia garatzen duen lehenengoa,<br />
alegia—, oro har, denboraldi baterako, arduraldi osorako ala ez osorako, eta<br />
Administrazio-Zuzenbidearen arabera musika irakasle espezialistak kontratatzeko<br />
aukera dagoela. Alabaina, atzerriko musika-irakasle espezialistak kontratatzen direnean,<br />
iraunkorki eta Lan-Zuzenbidearen menpe ere izan daiteke.<br />
Azkenik, musika-irakasleen <strong>erregimen</strong> <strong>juridikoa</strong> aztergai dugun atalburu honetan,<br />
laburki bada ere, ezin ditugu utzi aipatzeke irakasle emerituak. Alegia, oraindik<br />
garatzear dagoen aurreikuspen bat izan arren, LOGSEk xedatzen du, goi-mailako<br />
musika-irakaskuntzei dagokienez, Gobernuak irakasle emerituaren figura ezarriko<br />
duela 2 . Hain zuzen, aurreikuspen hori aipagarria da, zera adierazten duelako: LOGSEk<br />
goi-mailako musika-tituluei aitortzen dien status berriak eraginda —hots, ondorio<br />
guztietarako unibertsitate-mailako tituluen baliokide izatearena—, goi-mailako musika-<br />
2 LOGSEko hamabosgarren xedapen gehigarriko zazpigarren atalak jasotzen duen aurreikuspen bat da,<br />
LOPEGeko bigarren azken xedapeneko hirugarren atalak LOGSEn eragindako aldaketen ondorioz.<br />
Gogoratu, irakasle emerituaren figura, unibertsitate eremurako aurreikusita dagoela. Izan ere, 30/1984<br />
Legeko zazpigarren xedapen gehigarriak aurreikusten zuen Gobernuak unibertsitate-irakasle emerituaren<br />
figura arautuko zuela. Bada, hain zuzen, unibertsitate-irakasleen <strong>erregimen</strong>ari buruzko 898/1995 Errege<br />
Dekretuko 22 art.an arautzen da (apirilaren 30ekoa, ekainaren 19ko BOEn). Gaur egun LOUren 54.1<br />
art.ak egiten dio aipamen irakasle emerituei, honela: “Las Universidades públicas podrán contratar con<br />
carácter temporal, en régimen laboral y de acuerdo con lo establecido en los Estatutos, profesores<br />
eméritos entre funcionarios jubilados de los cuerpos docentes universitarios que hayan prestado<br />
servicios destacados a la Universidad”.<br />
343
<strong>irakaskuntzen</strong> egitura nahiz funtzionamendua hurbilago dagoela unibertsitate-mailako<br />
hezkuntza-sisteman dauden ereduetatik 3 .<br />
Honenbestez, orain arte esandakoarekin bat, jarraian datozen hiru ataletan zehar, gaiotan<br />
sakontzeko parada izanen dugu: irakasle-funtzionarioen <strong>erregimen</strong> <strong>juridikoa</strong>n (I);<br />
irakasle espezialisten <strong>erregimen</strong> <strong>juridikoa</strong>n (II); eta fundazioek kudeatzen dituzten goimailako<br />
musika-ikastetxeetako irakasleen <strong>erregimen</strong> <strong>juridikoa</strong>n, alegia 4 .<br />
I. IRAKASLE-FUNTZIONARIOEN ERREGIMEN JURIDIKOA<br />
Hezkuntzaren kalitateari buruzko Lege Organikoaren zortzigarren xedapen<br />
gehigarriaren arabera 5 , irakasle-funtzionarioen estatutu- <strong>erregimen</strong>aren oinarriak<br />
3 Ildo beretik, ikus EMBID IRUJO, A.k irakasle emerituaren figurari egiten dion aipamena, ondoko<br />
lanean: “Un siglo de legislación musical en España (y una alternativa para la organización de las<br />
enseñanzas artísticas en su grado superior”, RAP, 153 zkia., 2000, 494 orrian aipatua.<br />
4 Hezkuntza Ministerioaren estatistiken web gunean, 2004ko uztailean argitaratu ziren datuei jarraiki,<br />
honatx, 2003-2004 ikasturtean araubide bereziko musika-irakaskuntzak irakasten zituzten irakasleen<br />
kopurua (ikus http://www.mec.es/mecd/estadisticas interneteko helbidean “Estadísticas de la Educación<br />
en España, 2003-2004. Estadísticas de las Enseñanzas no universitarias, datos avance”, MEC, 2004):<br />
Autonomia Erkidegoak Irakasleak<br />
ANDALUZIA 1.755<br />
ARAGOI 480<br />
ASTURIAS 310<br />
BALEAR UHARTEAK 239<br />
KANARIAK 291<br />
KANTABRIA 103<br />
GAZTELA ETA LEON 695<br />
GAZTELA LA MANTXA (*) 457<br />
KATALUNIA 826<br />
VALENTZIA 1.942<br />
EXTREMADURA 208<br />
GALIZIA 823<br />
MADRIL 1.248<br />
MURTZIA 390<br />
NAFARROA 119<br />
EUSKAL HERRIA 625<br />
ERRIOXA 91<br />
ZEUTA 22<br />
MELILLA 28<br />
GUZTIRA 10.652<br />
(*) 2002-2003 ikasturteko datuak.<br />
5 Ikus aipatu xedapeneko lehenengo atala.<br />
344
legeotan jasotzen dira: oro har, funtzio publikoa erreformatzeko neurriei buruzko<br />
30/1984 Legean; eta zehazki, LOGSEn nahiz LOCEn bertantxe ere 6 . Hain zuzen,<br />
irakasle-funtzionarioen estatutu-<strong>erregimen</strong>aren oinarrien bitartez, gaiok arautzen dira:<br />
sarrera; mugikortasuna irakasleen kidegoen artean; kidegoen nahiz eskalen<br />
berrantolaketa; nazio-eremuko lekualdatze-lehiaketen bitartez hutsik dauden lanpostuen<br />
horniketa; eta Zuzendari kategoriaren erdiespena, alegia 7 .<br />
Berebat, oraintsu aipatu xedapenak, Gobernuari esleitzen dio, irakasle-funtzionarioen<br />
estatutu-araubidearen oinarri diren gai horiek erregelamendu bidez garatzeko ahalmena.<br />
Berriki, ahalmen hori erabili du Gobernuak, eta 334/2004 Errege Dekretuaren bitartez,<br />
LOCEk jasotzen dituen oinarriak garatzen dituen erregelamendua onartu du 8 .<br />
Bestalde, jakin badakigu, Autonomia Erkidegoek, Lege bidez, euren funtzio publikoa<br />
oro har antolatzeko ahalmena daukatela 9 . Honetara, Euskal Autonomia Erkidegoan,<br />
funtzio publikoa 6/1989 Legean arautzen da 10 . Irakasleen funtzio publikoari dagokionez<br />
zehazki, zera esleitzen die gaur egun Autonomia Erkidegoei LOCEko zortzigarren<br />
xedapen gehigarriak: euren irakasle-funtzionarioak antolatzeko ahalmena 11 , alegia.<br />
Jakina, Autonomia Erkidegoek, ahalmen horren erabileran badute mugarik: beraien<br />
eskuduntzen esparruan jardun behar dute eta arestian aipatu ditugun oinarriei begirunea<br />
6 Izan ere, gogoan izan behar dugu, 30/1984 Legeko (abuztuaren 2koa, abuztuaren 3ko BOEn) 1.2 art.ak<br />
aurreikusten duela, irakasle funtzionarioen berezitasunei egokitzearren, arau espezifikoak onartu ahal<br />
izango direla. Unibertsitate-mailakoak ez diren irakasleen kidegoen kasuan, arau espezifiko horiek<br />
funtsean LOGSEk eta LOCEk jasotzen dituztenak izango lirateke; eta unibertsitate-mailakoak diren<br />
irakasleen kidegoetan berriz, LOUk jasotzen dituenak (56-60 art.ak).<br />
7 Espainiar Konstituzioaren 149.1.18. art.ren arabera, funtzionarioen estatutu-<strong>erregimen</strong>aren oinarriak<br />
Estatuari esklusiboki dagozkion gaien artean daude. Ondorioz, aipatu oinarriak Administrazio publiko<br />
guztietako pertsonalari —hezkuntza-Administraziokoari barne— ezarriko zaizkio.<br />
8 Dakigun bezala, 334/2004 Errege Dekretuak, otsailaren 27koak (otsailaren 28ko BOEn), LOCEn<br />
bederatzigarren azken xedapenari jarraiki, LOCE garatzen du, besteak beste, ondoko alderdiak arautzen<br />
dituen erregelamendua onartuz: eskola-irakaskuntzak irakasten dituzten irakasleen kidegoetan sartzeko<br />
prozedura, beheko kidegotik goikora iristekoa, baita espezialitate berriak eskuratzekoa ere. 334/2004<br />
Errege Dekretua onartu arte, LOGSEn garapenez, gai horiek ondoko Errege Dekretuetan arautzen ziren:<br />
575/1991 eta 850/1991 Errege Dekretuetan, alegia. Haatik, 334/2004 Errege Dekretuak indargabetu<br />
eginen ditu.<br />
9<br />
Hala dio 30/1984 Legearen 1.3 art.rekin bat, funtzionarioen estatutu-araubidearen oinarri den 30/1984<br />
Legeko 11 art.ak.<br />
10 Euskal Herriko Autonomia Estatutuaren 10.4 art.rekin bat, eusko Legebiltzarrak 6/1989 Legea,<br />
uztailaren 6koa onartu zuen (uztailaren 28ko EHAAn).<br />
11 Berbera egiten du 30/1984 Legeko hamabosgarren xedapen gehigarriko hamargarren atalak.<br />
345
zor diete 12 . Hain zuzen, Euskal Autonomia Erkidegoan, aurrerago aztertuko dugun<br />
2/1993 Legeak, muga horien barne arautzen ditu unibertsitate-mailakoak ez diren<br />
irakaskuntzetako irakasleen kidegoak 13 .<br />
Azkenik, LOCEn zortzigarren xedapen gehigarriari jarraiki ere, hezkuntza-<br />
Administrazioek, aldizka, nazio-eremuko lekualdatze-lehiaketa deialdiak egingo dituzte.<br />
Deialdi horien helburua, beraien menpeko ikastetxeetan hutsik dauden lanpostuak<br />
hornitzea izanen da. Alabaina, goi-mailako irakaskuntza artistikoak irakasten diren<br />
ikastetxeetan, hutsik dauden lanpostuak hornitzeko eran salbuespenik egon, badago:<br />
izan ere, aipatu irakaskuntzak irakasten dituzten irakasle-funtzionarioek, hutsik dauden<br />
lanpostuak —aurrerago ikusiko dugun bezalaxe— lehiaketa espezifikoen bitartez<br />
hornituko dituzte 14 .<br />
Honenbestez, orain arte ikusi dugu, irakasle-funtzionarioen estatutu-araubidearen<br />
esparrua osatzen duten arauak orokorrean zeintzuk diren —oinarrizkoak eta<br />
autonomikoak, alegia—. Beraz, azter dezagun xehetasunez jarraian, musika irakasten<br />
duten funtzionarioei dagokienean bereziki, aipatu arau orokorren edukia ezezik, euren<br />
<strong>erregimen</strong> <strong>juridikoa</strong>ri buruzko arau espezifikoena ere.<br />
Lehenik, musika irakasten duten funtzionarioen <strong>erregimen</strong> <strong>juridikoa</strong>ri buruzko<br />
oinarrizko araudia izango dugu ikergai (I.1). Oinarrizko araudi horren baitan halaber,<br />
gaiok jorratuko ditugu: batetik, musika-irakasleen kidegoak (A). Eta bestetik, irakasleen<br />
kidegoetan sartzeko prozedurak eta irakasle-funtzionarioen administrazio-karrera (B).<br />
Bigarrenez, Autonomia Erkidegoetako araudia izango dugu ikergai (II.2). Bada, araudi<br />
honekin bat, musika irakasle-funtzionarioak nola antolatzen diren ikusiko dugu: alegia,<br />
Euskal Autonomia Erkidegoan bereziki, oinarrizko mailako nahiz maila ertaineko<br />
musika-kontserbatorioetan irakasten dutenak (A); goi-mailako musika-kontserbatorioak<br />
dituzten Autonomia Erkidegoetakoak (B); eta ordezko musika-irakasleak (C).<br />
12 Ikus aipatu xedapeneko bigarren atala.<br />
13 6/1989 Legearen hamahirugarren xedapen gehigarrian jasotzen den aginduari men eginez, 2/1993<br />
Legea, otsailaren 19koa onartuko da (otsailaren 25eko EHAAn).<br />
14 LOCEn zortzigarren xedapen gehigarriko hirugarren eta laugarren atalen arabera.<br />
346
I.1. Oinarrizko araudiaren esparrua<br />
Hezkuntzaren kalitateari buruzko Lege Organikoaren zortzigarren xedapen gehigarritik<br />
zera ondoriozta daiteke: irakasle-funtzionarioen estatutu-araubidearen oinarriak oro har,<br />
LOGSEn, LOCEn, eta 334/2004 Errege Dekretuan jasotzen direla 15 .<br />
Orobat, uneotan bereziki musika irakasten duten funtzionarioen <strong>erregimen</strong> <strong>juridikoa</strong><br />
aztertzeari ekin diogula-eta, oinarrizkoa den arau multzo horri, oinarrizkoa den beste<br />
arau bat gehituko diogu: 989/2000 Errege Dekretua, hain zuzen 16 . Izan ere, bertan,<br />
musika-irakasleen kidegokoari dagozkion espezialitateak ezartzen dira 17 , laugarren<br />
atalburuan ikusi dugun oinarrizko mailako zein maila ertaineko araubide bereziko<br />
musika-<strong>irakaskuntzen</strong> antolakuntza akademikoaren arabera eta bereziki, aipatu graduen<br />
oinarrizko curriculumekin bat 18 .<br />
15 Dena den, azpimarratu beharra dago, 334/2004 Errege Dekretuko bigarren azken xedapenaren arabera,<br />
Errege Dekretu osoak ez daukala oinarrizko izaera. Honetara, zera dio aipatu xedapenak: “El reglamento<br />
aprobado por este Real Decreto, que se dicta en uso de las competencias que atribuye al Estado el<br />
artículo 149.1.1ª, 18ª y 30ª de la Constitución y en virtud de la habilitación que confiere al Gobierno la<br />
disposición adicional octava.1 de la Ley Orgánica 10/2002, de 23 de diciembre, de Calidad de la<br />
Educación, tiene carácter básico, salvo lo dispuesto en los artículos 3.2; 5; 6; 7. 5, 6 y 7; 8.1 y 2; 10.2;<br />
11; 16.2; 27.1; 36.3, párrafo segundo; 40.3.b), párrafo segundo; 45.2, párrafo tercero, y 46.3, párrafo<br />
cuarto”. Halaber, gogoratu, 364/1995 Errege Dekretuak, martxoaren 10ekoak (apirilaren 10eko BOEn),<br />
Estatuko Administrazioaren menpeko pertsonala funtzio publikoan sartzeko, lanpostuak hornitzeko eta<br />
profesionalki gora egiteko edo promozionatzeko erregelamendu orokorra onartzen duenak, 1.3 art.ren<br />
arabera, izaera subsidiario duela —baita beste Administrazio publikoetako funtzionarioekiko ere—.<br />
Haatik, ez da oinarrizkoa —arautzen dituen aspektuak funtzionario publikoen estatutu-araubidearen<br />
oinarri badira ere—.<br />
16 989/2000 Errege Dekretuak, osorik, oinarrizko izaera dauka. Izan ere, lehenengo azken xedapenak zera<br />
dio: “Carácter básico de la norma. El presente Real Decreto, que se dicta en virtud de la habilitación<br />
que confiere al Gobierno la Ley Orgánica 1/1990, de 3 de octubre, en sus disposiciones adicionales<br />
novena, apartado 1, y decimocuarta, apartado 4, y en uso de la competencia estatal para la ordenación<br />
general del sistema educativo, recogida expresamente en la disposición adicional primera.2 a) de la Ley<br />
Orgánica 8/1985, de 3 de julio Reguladora del Derecho a la Educación, tiene carácter de norma<br />
básica”.<br />
17<br />
Ikus LOGSEn hamalaugarren xedapen gehigarria garatzen duen 989/2000 Errege Dekretua, ekainaren<br />
2koa (ekainaren 22ko BOEn).<br />
18 Alegia, 756/1992 Errege Dekretuak ezartzen dituenekin bat. Halere, 989/2000 Errege Dekretuko V.<br />
Eranskinak jasotzen ditu, goi-mailako musika-irakaskuntzetako curriculuma ezartzen duen 617/1995<br />
Errege Dekretuak finkatutako zenbait irakasgai, ikasketa-plan zaharren araberako espezialitateen<br />
tituludun direnek irakatsi ahal izango dituztenak. Izan ere, 989/2000 Errege Dekretuko hirugarren<br />
xedapen iragankorrak zera dio: “Impartición de determinadas materias del grado superior de música.<br />
Hasta tanto se determinen las especialidades del Cuerpo de Catedráticos de Música y Artes Escénicas y<br />
se establezcan las materias de grado superior de música y de danza que podrán ser impartidas por el<br />
Cuerpo de Profesores de Música y Artes Escénicas, los titulares de las antiguas especialidades que se<br />
relacionan en el Anexo V podrán impartir las materias del grado superior de música del nuevo plan de<br />
estudios que se establecen en dicho Anexo”.<br />
347
A) <strong>Musika</strong>-irakasleen kidegoak<br />
1/1990 Lege Organikoaren arabera, musika-irakasleen kidegoak bi dira: musikairakasleena<br />
eta musika-katedradunena, alegia. Izan ere, hamalaugarren xedapen<br />
gehigarriak zera dio 19 :<br />
“1. Los funcionarios que impartan las enseñanzas de música y artes escénicas<br />
pertenecerán a los siguientes cuerpos docentes:<br />
a) Cuerpo de Profesores de Música y Artes Escénicas, que impartirán, de acuerdo con<br />
sus especialidades, las enseñanzas correspondientes a los grados elemental y medio<br />
de música y danza, las correspondientes de arte dramático y, excepcionalmente,<br />
aquellas materias de grado superior de música y danza que se determinen.<br />
b) Cuerpo de Catedráticos de Música y Artes Escénicas, que impartirán, de acuerdo<br />
con sus especialidades, las enseñanzas correspondientes al grado superior de música<br />
y danza y las de arte dramático”.<br />
Beraz, musika-irakasleen kidegoko funtzionarioek, oro har, laugarren atalburuan ikusi<br />
ditugun araubide bereziko musika-<strong>irakaskuntzen</strong> oinarrizko mailan nahiz maila<br />
ertainean irakatsiko dute. Eta salbuespenez, hala zehaztutako araubide bereziko goimailako<br />
irakaskuntzak ere irakatsi ahal izango dituztela xedatzen du LOGSEk 20 .<br />
<strong>Musika</strong>-katedradunen kidegoko irakasleek berriz, zein mailatan irakatsiko dute? Bada,<br />
bosgarren eta seigarren atalburuetan aztertu ditugun araubide bereziko musika<strong>irakaskuntzen</strong><br />
goi-mailan egingo dute. Honek esan nahi du, bigarren hezkuntzako<br />
irakasleen kidego bat bailitzan —izan ere status hau baino ez litzaioke aitortuko aipatu<br />
kidegoari, bertan integratu ahal izateko LOGSEk galdatzen dituen titulazio baldintzen<br />
arabera eta beti ere, LOUk galdatzen dituenekin alderatuz 21 —, LOGSEk eratzen duen<br />
musika-katedradunen kidegoari esleituko zaiola, ondorio guztietarako unibertsitate-<br />
19 Ikus aipatu xedapenaren lehenengo ataleko a) eta b) hizkiak.<br />
20 Oraindik ez dira zehaztu irakasgai horiek. Bada, bien bitartean, ikus arestian aipatu 989/2000 Errege<br />
Dekretuko hirugarren xedapen iragankorrak aurreikusten duena.<br />
21 Alegia, aurrerago egiaztatuko dugun legez, musika-katedradunen kidegoan sartzeko, besteak beste,<br />
doktore-tituluak gaitzen duen arren, aski da lizentziatu titulua edukitzea (334/2004 Errege Dekretuko<br />
13.g.1) art.ren eta LOCEko hamaikagarren xedapen gehigarriko lehenengo atalaren arabera). Aldiz,<br />
LOUk arautzen dituen unibertsitate-kidegoetan sartu ahal izateko —zehazki, unibertsitateko irakasle<br />
titularren kidegoan—, doktore-titulua edukitzea galdatzen da (56-60 art.ak). Izan ere, hauei esleitzen die<br />
aipatu Legeak, ikasketak burutu ostean lizentziatu titulua lortu ahal izango dutenei irakasteko zeregina.<br />
348
lizentziatu tituluaren baliokidea den titulua lortu ahal izateko, burutu beharko diren<br />
irakaskuntzak irakasteko zeregina.<br />
Jakina, hau egitea, LOGSEn izaerarekin guztiz bat letorke; izan ere, unibertsitatemailakoa<br />
ez den hezkuntza-sistema antolatzen duen lege batek, ezin du unibertsitateko<br />
irakasleen kidegorik eratu. Haatik, ez letorke bat, aipatu araubide bereziko goi-mailako<br />
musika- tituluari LOGSEk aitortzen dion statusarekin. Halaber, ez litzateke koherentea<br />
izanen, LOGSEn garapeneko araudiak, goi-mailako araubide bereziko musikairakaskuntzei,<br />
unibertsitate-sistemara edo egiturara hurbiltzearren, eman dien<br />
unibertsitate kutsuarekin; batik bat antolakuntza akademikoari dagozkion hainbat<br />
osagaien bitartez —alegia, bosgarren atalburuan ikusi ditugun curriculumaren egitura<br />
ziklikoa edo kreditu-sistema bezalako elementuen bidez—.<br />
Zein izango litzateke kontraesaneko egoera honen iturria? Hain zuzen ere, zazpigarren<br />
atalburuan aztertu ditugun goi-mailako musika-kontserbatorioen status ez<br />
unibertsitarioa. Hortaz, musika-katedradunen kidegoko irakasleak, unibertsitatemailakoak<br />
ez diren goi-mailako musika-ikastetxeetara atxikita dauden heinean,<br />
ikastetxe horien status berbera izango dute. Azken batean, bigarren hezkuntzako<br />
ikastetxeetako irakasleei dagokien kategoria berbera.<br />
Eta esandakoa baieztatzearren, jo besterik ez dugu LOCEko hamargarren xedapen<br />
gehigarrira. Izan ere, aipatu xedapenak, musika-katedradunen kidegoko irakasleei,<br />
bigarren hezkuntzako katedradunen kidegoari esleitutako egiteko berdin-berdinak<br />
esleitzen baitizkie 22 .<br />
22 Zera dio aipatu xedapeneko laugarren atalak: “Los Catedráticos de Enseñanza Secundaria, (...)<br />
realizarán las funciones que se les encomiendan en la presente Ley y las que reglamentariamente se<br />
determinen. En todo caso, específicamente se atribuyen a los funcionarios de los Cuerpos de<br />
Catedráticos de Enseñanza Secundaria (...) así como a los funcionarios del Cuerpo de Catedráticos de<br />
Música y Artes Escénicas, a los que se refiere la disposición adicional decimocuarta.1.b) de la Ley<br />
Orgánica 1/1990, de 3 de octubre, de Ordenación General del Sistema Educativo, las siguientes<br />
funciones: Con carácter exclusivo, y sin perjuicio de lo dispuesto en el artículo 85.3 de la presente Ley, el<br />
ejercicio de la Jefatura de los Departamentos de Coordinación Didáctica, así como, en su caso, del<br />
Departamento de Orientación. Con carácter preferente: a) La dirección de proyectos de innovación e<br />
investigación didáctica de la propia especialidad que se realicen en el centro. b) La dirección de la<br />
formación en prácticas de los Profesores de nuevo ingreso que se incorporen al Departamento. c) La<br />
coordinación de los programas de formación continua de los Profesores que se desarrollen dentro del<br />
Departamento. d) La presidencia, en su caso, de los tribunales de la prueba general de Bachillerato.<br />
e) La presidencia de los tribunales de ingreso y acceso a los respectivos Cuerpos de Catedráticos” [ikus<br />
LOCEko hamargarren xedapen gehigarriko laugarren atala, baita hamalaugarren xedapen gehigarriko<br />
lehenengo atalako b) hizkia ere].<br />
349
Bestalde, aipatu LOGSEko hamalaugarren xedapenak berebat, zera aurreikusten du: bai<br />
musika-irakasleen kidegoko irakasle-funtzionarioek, baita musika-katedradunen<br />
kidegokoek ere, araubide orokorreko irakaskuntzak irakatsi ahal izango dituztela. Hain<br />
zuzen, xedapen honek aipamen egiten dio bigarren hezkuntzan irakatsiko liratekeen<br />
musika-irakaskuntza orokorrei —dagoeneko, bigarren atalburuan aztergai izan direnak<br />
— 23 .<br />
Azkenik, LOGSE aurreko ikasketa-planetatik LOGSEk dakarren ikasketa-planera<br />
iragateko prozesuak, tituluetan ezezik, musika-irakasleen kidegoetan ere izanen dituen<br />
ondorioak aintzat harturik, LOGSEko hamalaugarren xedapen gehigarriak zenbait<br />
aurreikuspen jasotzen du.<br />
Hain zuzen, aurreikuspen horiei jarraiki, LOGSE aurreko ikasketa-planetan —1966koa<br />
musikan eta 1970ekoa kantuan— Estatuko Administrazioaren menpeko<br />
kontserbatorioentzat aurreikusitako musika-irakasleen hiru kidegoetan integraturik<br />
zeuden funtzionarioak —Estatuko Administrazioaren menpeko funtzionarioak,<br />
alegia 24 —, automatikoki LOGSEk eratuko dituen bi kidego berrietan sartuko dira,<br />
honela: musika-kontserbatorioetako nahiz goi-mailako kantu-Eskolako irakasle<br />
laguntzaileen kidegoko funtzionarioak, musika-irakasleen kidegoan barneratuko dira.<br />
Eta aipatu ikastetxeetako irakasle berezien nahiz katedradunen kidegoetako<br />
funtzionarioak berriz, musika-katedradunen kidegoan integratuko dira.<br />
Alabaina, LOGSE aurreko eta LOGSEk eratzen dituen kidegoen arteko parekatze<br />
prozesua ezingo zaie automatikoki ezarri, LOGSE onartzen den unean Estatuko<br />
23 Lehenengo ataleko azken lerroaldeak zera dio zehazki: “Los funcionarios señalados en este apartado<br />
podrán impartir en las condiciones y por el tiempo que se establezca las enseñanzas de régimen<br />
general”. Izan ere, bigarren hezkuntzan araubide orokorreko musika-irakaskuntzak irakasteko ez du<br />
soilik gaitzen bigarren atalburuan ikusi dugun Historia eta <strong>Musika</strong>-Zientzietako lizentziatu- tituluak.<br />
Alegia, 334/2004 Errege Dekretuaren arabera gaituko luke, lizentziatu-tituluak ezezik, irakaskuntza<br />
ondorioetarako bere baliokidea den tituluak ere (13.b.1 eta 13.c.1 art.ak). Beraz, honek esan nahi du, goimailako<br />
musika-tituluak eta ondorio profesionaletarako bere baliokideak direnak ere gaitzen dutela.<br />
24 Hala ondoriozta daiteke behintzat 2618/1966 Dekretuko 26 arti.tik, soilik Estatuko<br />
kontserbatorioetarako aurreikusten baitu musika-katedradunen kidegoa. Hots, aipatu art.ak zera zioen:<br />
“El profesorado de los Conservatorios de Música estatales continuará constituido por Catedráticos,<br />
Profesores Especiales y Profesores Auxiliares, integrados en sus respectivos Cuerpos”. Gerora, 574/1991<br />
Errege Dekretuak, apirilaren 22koak (apirilaren 23koa BOEn) indargabetu egingo du 2618/1966<br />
Dekretuko 26 art., irakasle berezien eta irakasle laguntzaileen deiturari dagokionez. Hain zuzen, 574/1991<br />
Errege Dekretuak iragankorki arautuko du, LOGSEk eratutako kidegoetara sarrera.<br />
350
Administrazioaren menpekoak ez diren musika-irakasle funtzionarioei. Hau da, kontuan<br />
izan behar dugu, gaur egun, maila ertaineko eta goi-mailako musika-kontserbatorio oro<br />
dagokion Autonomia Erkidegoko Administrazioaren menpe dagoen arren 25 , LOGSE<br />
onartu zen unean egoera bestelakoa zela. Izan ere, 2618/1966 Dekretuaren arabera, bi<br />
kontserbatorio mota zegoen: Estatuko Administrazioaren menpekoak zirenak —<br />
gehiengoa—, eta ez zirenak, hain zuzen 26 .<br />
Bada, oraintsu esan bezala, Estatuko Administrazioaren menpeko kontserbatorioetako<br />
funtzionarioak, Estatuko Administrazioaren menpekoak zirenez, LOGSEk eratuko<br />
dituen kidego berrietan automatikoki integratuko dira. Aldiz, Estatuko<br />
Administrazioaren menpekoak ez ziren musika-kontserbatorioetako irakaslefuntzionarioen<br />
<strong>erregimen</strong> <strong>juridikoa</strong>, kontserbatorioa eratu eta mantentzen zuen erakunde<br />
publikoari egokitutako berbera zen. Hots, ez ziren Estatuko kidegoetako funtzionarioak;<br />
funtsean, toki-Administrazioetako kidegoetako funtzionarioak baizik 27 .<br />
25<br />
Hain zuzen ere, 1999an, unibertsitate-mailakoa ez den irakaskuntzan, funtzio eta zerbitzuen eskualdatze<br />
prozesua amaitu zenetik.<br />
26 Alegia, lehenengo atalburuan aztertutako 2618/1966 Dekretuak, bi motatako musika-kontserbatorioak<br />
bereizten ditu, honela (1 art.): “Los conservatorios de música con validez académica oficial de sus<br />
enseñanzas podrán ser estatales o no estatales. Estatales son los que, creados y sostenidos por el estado,<br />
están servidos por profesores de las correspondientes plantillas presupuestarias del mismo. No estatales<br />
son los que, creados y sostenidos por corporaciones locales u otras entidades públicas, hayan obtenido el<br />
reconocimiento estatal de la validez académica oficial de sus enseñanzas en el grado correspondiente.<br />
No perderán este carácter aunque reciban alguna subvención del Estado”. Honetara, Estatuko musikakontserbatorioak<br />
ziren, besteak beste: Madrilgoa, Valentziako, Cordobakoa, Malagakoa, Murtziakoa,<br />
Sevillakoa, Zaragozakoa, Salamancakoan,...; eta Estatuaren menpekoak ez ziren kontserbatorioen artean<br />
berriz, hauexek zeuden: Donostiakoa, Bilbokoa, Gasteizkoa, Iruñakoa, Oviedokoa, Vigokoa, Santa Cruz<br />
de Tenerifekoa, Las Palmasekoa, ... .<br />
27 Hala ondoriozta daiteke behintzat 2618/1966 Dekretuko 31 art.tik zera dioenean: “El régimen del<br />
profesorado de los conservatorios no estatales será el propio de la entidad de que dependan, salvo las<br />
especialidades que se establecen en el artículo segundo de este Decreto para la concesión y<br />
mantenimiento de validez académica oficial de sus enseñanzas”. Honetara, 2618/1966 Dekretuko 2.2<br />
art.ko b, c, eta d hizkiek berezitasunok ezartzen dituzte: “b) Que todo el profesorado del centro tenga la<br />
titulación exigida para la docencia en los conservatorios del estado y que la plantilla de profesores del<br />
mismo sea análoga a la de éstos; c) Que la retribución del profesorado sea efectivamente no inferior a la<br />
establecida en la legislación de régimen local o en la reglamentación laboral de la enseñanza no estatal,<br />
según la naturaleza de la entidad pública que sostenga el conservatorio; c) Que la provisión en<br />
propiedad de plazas de profesores se haga por oposición o concurso-oposición libre, convocado por la<br />
entidad de que dependa el centro y juzgado por un tribunal nombrado por la misma y compuesto por<br />
cinco miembros, de los cuales el presidente y dos vocales serán los catedráticos o profesores de los<br />
correspondientes cuerpos de conservatorios del Estado u otras personalidades especializadas en la<br />
materia, que designe el ministerio de Educación y Ciencia, y los otros dos vocales los que proponga el<br />
director del respectivo conservatorio. Las bases de la convocatoria serán iguales que las que rigen el<br />
ingreso en los correspondientes cuerpos del profesorado estatal, a cuyo efecto deberán ser previamente<br />
sometidas a la aprobación del indicado departamento”.<br />
351
Ondorioz, LOGSEk eratuko dituen kidegoekiko parekatze prozesua ez da automatikoa<br />
izango eta funtsean, bi modutara gauzatuko da aipatu integrazioa, Lege Osagarriok<br />
gaituta: bata, 42/1994 Legearen aurreikuspenen arabera, Nafarroan esaterako, Iruñako<br />
musika-kontserbatorioko irakasle-funtzionarioei dagokienez jarraituko dena 28 . Bestea<br />
berriz, 66/1997 eta 24/2001 Legeen arabera, Euskal Autonomia Erkidegoan<br />
(Donostiako eta Gasteizko musika-kontserbatorioetan), Kanarietan (Las Palmas eta<br />
Tenerifeko kontserbatorioetan), Galizian (Vigoko kontserbatorioan) eta Asturiasen<br />
(Oviedoko kontserbatorioan), bertako irakasle-funtzionarioei dagokienez jarraituko<br />
dena 29 .<br />
28 42/1994 Legeko (abenduaren 30ekoa, abenduaren 31ko BOEn) 63.1 art. ren arabera. Honetara, zera<br />
xedatzen du aipatu artikuluak: “Integración de determinado personal en los cuerpos de funcionarios<br />
docentes. Podrán integrarse durante el ejercicio de 1995, en los correspondientes cuerpos docentes que<br />
deben impartir las enseñanzas a que se refiere la Ley Orgánica 1/1990, de Ordenación General del<br />
Sistema Educativo, el personal docente que tenga la condición de funcionario de la subescala técnica de<br />
las Administraciones locales, cuando concurran las siguientes circunstancias: a) Estuvieran prestando<br />
servicios en un centro docente de titularidad de la Administración local, ya creado a la entrada en vigor<br />
de la presente Ley, en el que se impartan enseñanzas de régimen general de carácter obligatorio o<br />
postobligatorio, o estudios superiores de música de régimen especial. b) Se produce una transformación<br />
de la titularidad del centro docente en favor de la Administración educativa competente, mediante el<br />
correspondiente acuerdo que deberá ser vigente en el ejercicio de 1995. c) Tengan la titulación<br />
académica requerida según la Ley Orgánica 1/1990, de Ordenación General del Sistema Educativo, o la<br />
que en el momento de su ingreso en la Administración local se exigía para el acceso a los cuerpos<br />
docentes estatales”. Bada, aurreikuspen honi jarraiki, eta bertan galdatzen diren ukanbeharrak betetzen<br />
direlako, Iruñako musika-kontserbatorioan irakasle-titularrak zirenak musika-katedradunen kidegoan<br />
sartuko dira eta irakasle laguntzaileak zirenak berriz, musika-irakasleen kidegoan. Ikus RAZQUIN<br />
LIZARRAGA eta PÉREZ CALVO, A., M.M., “Manual de Derecho Público de Navarra, Gobierno de<br />
Navarra, Iruñea, 2000; eta, RAZQUIN LIZARRAGA, M.M., eta SERRANO AZCONA, A.,<br />
“Comentarios a la Ley foral de la Administración local de Navarra”, Gobierno de Navarra, Iruñea,<br />
1991.<br />
29 Alegia, 66/1997 Legeko 111.1 art.ak (abenduaren 30ekoa, abenduaren 31ko BOEn) zera dio: “Durante<br />
el año 1998, podrá integrarse en el Cuerpo de Profesores de Música y Artes Escénicas el personal<br />
docente que tenga la condición de funcionario y preste servicios en los Conservatorios de Música que,<br />
siendo titularidad de otras Administraciones públicas, se hayan integrado o se integren en la red de<br />
centros docentes públicos de las Comunidades Autónomas del País Vasco y de Canarias, siempre que<br />
concurran las siguientes circunstancias: 1. Que se haya producido o se produzca un cambio en la<br />
titularidad del centro docente a favor de la Administración autonómica, mediante el correspondiente<br />
acuerdo que deberá de tener vigencia en el año 1998. 2. Que tenga la titulación requerida según la Ley<br />
Orgánica 1/1990, de Ordenación General del Sistema Educativo, o la que en el momento de su ingreso<br />
en la Administración pública de procedencia se exigía para el acceso a los Cuerpos docentes estatales”.<br />
Xedapen honek gaituta, Euskal Autonomia Erkidegoan aurrerago aztertuko dugun 9/1998 Legearen<br />
arabera burutuko da karrerako musika irakasle-funtzionarioen integrazio prozesua musika-irakasleen<br />
kidegoan, eta Kanarietan berriz, 1998ko abenduaren 22ko Aginduaren arabera (1999ko martxoaren 22ko<br />
BOEn). Halaber, baina kasu honetan Oviedoko eta Vigoko musika-kontserbatorioko musika irakaslefuntzionarioei<br />
espresuki aipamen eginez, berbera xedatzen du 24/2001 Legeak, abenduaren 27koak<br />
(abenduaren 31ko BOEn), 85.1 art.an. Eta aipatu irakasle-funtzionarioen integrazio prozesua musikairakasleen<br />
kidegoan burutuko da, ondoko Aginduei jarraiki: Galizian (Vigon) ECD/1789/2002 Agindua,<br />
ekainaren 12koa (uztailaren 13ko BOEn), eta Asturiasen (Oviedon) berriz, ECD/2624/2002 Agindua,<br />
irailaren 27koa (urriaren 25eko BOEn).<br />
352
Non dago ezberdintasuna? Bada, Iruñako Pablo Sarasate musika-kontserbatorioko<br />
karrerako irakasle-funtzionarioak —aipatu ikastetxea Nafarroako Foru-Erkidegoak bere<br />
gain guztiz hartu ondoren, bere menpeko funtzionario bihurtzen direnean 30 — LOGSEk<br />
eratutako kidegoen arabera, kasuan kasu, musika-irakasleen kidegoan ala musikakatedradunen<br />
kidegoan integratuko direla. Eta gainerako musika-kontserbatorioetako<br />
karrerako irakasle-funtzionario guztiak berriz —aipatu ikastetxeak dagokion hezkuntza-<br />
Administrazioak bere gain hartu eta hortaz, bere menpeko funtzionario bihurtzen<br />
direnean— LOGSEk eratutako bi kidegoen arabera, musika-irakasleen kidegoan<br />
integratuko dira. Izan ere, ezargarri zaien araudiak ez du funtzionario horiek musikakatedradunen<br />
kidegoan sartu ahal izateko aukerarik aurreikusten —aurrerago<br />
xehetasunez, Donostiako musika-kontserbatorioa eta bertako irakasle-funtzionarioa<br />
Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio orokorrean integratzeko prozesua<br />
aztertzerakoan ikusiko dugun bezalaxe— 31 .<br />
Honenbestez, ikusi dugu LOGSEk eratzen dituen musika-irakasleen bi kidegoak<br />
zeintzuk diren, baita kidego bakoitzari irakastea egokitzen zaizkion irakaskuntza-mailak<br />
ere. Bada, azter ditzagun jarraian, aipatu kidego bakoitzean sartu ahal izateko hautagaiei<br />
galdatuko zaizkien aurre baldintzak (a), baita kidego bakoitzari dagozkion<br />
espezialitateak ere (b).<br />
a) Irakasleen kidegoetan sartzeko aurre baldintzak<br />
<strong>Musika</strong>-irakasleen eta musika-katedradunen kidegoetan sartu ahal izateko, hautagaiei<br />
aurre baldintza batzuk galdatuko zaizkie; hots, funtzio publikoan sartu nahi duen orok<br />
30 Nafarroako Foru Gobernuak Pablo Sarasate musika-kontserbatorioa bere gain hartuko du guztiz,<br />
149/1989 Foru Dekretuaren bitartez (ekainaren 16koa, ekainaren 26ko BONen).<br />
31 Alegia, Donostiako musika-kontserbatorioak, 2618/1966 Dekretuaren 26 art.rekin bat, Estatuko<br />
kontserbatorioen antolakuntza eredu berbera jarraituko du —aurrerago infra I.2.A.a) ikusiko dugun<br />
bezala, 1998an, Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio orokorraren ikastetxeen sare publikoan<br />
integratzen denera arte, alegia—. Alabaina, Euskal Herriko Justizia Auzitegi Nagusiak 2002ko<br />
abenduaren 2an emaniko Epai batetik ondoriozta daitekeen arabera (JUR 2003\106740), antolakuntza<br />
horrek soilik ad intra ondorioak izanen ditu eta ez dakar LOGSEk eratutako musika-katedradunen<br />
kidegoarekiko inolako parekotasunik, ez baitira horretarako ukanbeharrak betetzen. Halaber, ildo beretik,<br />
Entzutegi Nazionalaren 2004ko urtarrilaren 27ko Epaia ikus liteke —Oviedoko musika-kontserbatorioko<br />
musika irakasle-funtzionario batek jarritako apelazio-helegite bat ebazten duena— (JUR 2004\132456).<br />
353
ete beharrekoak 32 eta, aipatu kidegoetan sartu nahi dutenei espezifikoki galdatuko<br />
zaizkienak. Hain zuzen ere, aurre baldintza espezifikoak, 334/2004 Errege Dekretuak<br />
zehazten ditu eta hauexek dira 33 :<br />
“g) Cuerpo de Catedráticos de Música y Artes Escénicas:1º Estar en posesión del<br />
título de Doctor, Licenciado, Ingeniero o Arquitecto. 2º Estar en posesión del título de<br />
Especialización Didáctica a que se refiere el artículo 58 de la Ley Orgánica 10/2002,<br />
de 23 de diciembre, de Calidad de la Educación (...) 34 .<br />
h) Cuerpo de Profesores de Música y de Artes Escénicas: 1º Estar en posesión del<br />
título de Doctor, Licenciado, Ingeniero, Arquitecto o equivalente a efectos de docencia.<br />
2º Estar en posesión del título de Especialización Didáctica a que se refiere el artículo<br />
58 de la Ley Orgánica 10/2002, de 23 de diciembre, de Calidad de la Educación (...)”<br />
Adierazgarria da, bi kidego izan arren, dagokion kidegoan sartzeko galdatutako titulazio<br />
aurre baldintzen arabera, funtzionario oro talde berekoak direla: A taldekoak, alegia 35 .<br />
Nabarmena da orobat musika-katedradunen kidegoari dagokionez, bertan integratu ahal<br />
izateko aurre baldintza bezala aski izatea lizentziatu-titulua edukitzea. Izan ere, gogoan<br />
izan behar dugu, LOGSEk batik bat eurei esleitzen diela, ondorio guztietarako<br />
unibertsitate-mailako tituluaren baliokidea den goi-mailako musika-titulua lortu ahal<br />
izango dutenei irakasteko zeregina 36 .<br />
32 Aurre baldintza orokorrak 334/2004 Errege Dekretuko 12 art.an zehazten dira.<br />
33 334/2004 Errege Dekretuko 13 art.an aipatu bi kidegoetan sartzeko aurre baldintza espezifikoak<br />
jasotzen dira. <strong>Musika</strong>-irakasleen kidegoari dagokionez ikus 334/2004 Errege Dekretuko 13.h.1) art.,<br />
xedapen gehigarri bakarreko hirugarren atala, baita VI. Eranskina ere; LOCEko hamabigarren xedapen<br />
gehigarriko bigarren nahiz hirugarren atalak; eta LOGSEko hamabosgarren xedapen gehigarriko<br />
lehenengo atala. <strong>Musika</strong>-katedradunen kidegoari dagokionez berriz, ikus 334/2004 Errege Dekretuko<br />
13.g.1) art. baita LOCEko hamaikagarren xedapen gehigarriko lehenengo atala ere.<br />
34 Dakigun bezala, 334/2004 Errege Dekretuak, ordura arte LOGSEk eratutako kidegoetara sarrera<br />
arautzen zuen 850/1993 Errege Dekretua indargabetuko du. Haatik, 334/2004 Errege Dekretuak,<br />
850/1993 Errege Dekretuak ez bezala, musika-katedradunen kidegora sarrera arautzen du. Izan ere,<br />
850/1993 Errege Dekretuko 2.1 art.ak zera zioen: “Quedan exceptuados de lo previsto en el artículo<br />
anterior los procedimientos de ingreso en el Cuerpo de Catedráticos de Música y Artes Escénicas, a que<br />
se refieren los apartados 4 y 5 de la disposición adicional decimosexta de la Ley Orgánica de<br />
Ordenación General del Sistema Educativo, para los que se dictarán normas específicas”. Hain zuzen,<br />
aipatu aurreko artikuluak zera zioen (1 art.): “El presente Real Decreto será de aplicación a los<br />
procedimientos de ingreso en los cuerpos que deben impartir las enseñanzas a que se refiere la Ley<br />
Orgánica 1/1990, de 3 de octubre, de Ordenación General del Sistema Educativo (...)”. Aurretik,<br />
LOCEk, LOGSEko hamaseigarren xedapen gehigarria oso-osorik indargabetuko du. Eta aipatu,<br />
LOGSEko hamaseigarren xedapen gehigarriko laugarren atalean hain zuzen, katedradunen kidegora<br />
sartzeko titulazio baldintzen artean, ondorio profesionaletarako doktore edo lizentziatu tituluen<br />
baliokidetza onartzen zen.<br />
35 Ikus, 30/1984 Legeko 25 art. .<br />
36 Alderatu LOUk unibertsitate-kidegoetan sartu ahal izateko galdatzen dituen titulazio baldintzekin.<br />
354
Bestalde, Araubide bereziko goi-mailako musika-irakaskuntzak amaitu ostean eskura<br />
daitekeen goi-mailako musika-tituluari buruzko xehetasunak seigarren atalburuan eman<br />
direnez, baita espezializazio didaktikoko tituluari buruzkoak ere, aipatu atalburura<br />
igorriz, labur-labur, zera azpimarratu baino ez:<br />
Batetik, etorkizunean espezializazio didaktikoko titulua galdatzeari utzi gabe 37 , uneotan<br />
behinik behin, ukaezina dela, LOGSEko 42.3 art.ko tituluak ezezik, ondorio<br />
guztietarako —akademikoak zein profesionalak— bere baliokideak diren aurreko<br />
ikasketa-planen arabera lortutako tituluek ere, bi kidegoetako edozeinetara sartzeko<br />
gaitzen dutela.<br />
Bestetik, eta zehazki musika-irakasleen kidegora sartzeari dagokionez, jadanik egiaztatu<br />
dugula, aurreko ikasketa-planetako titulu bat, goi-mailako titulua edo amaiera titulua<br />
izan ez arren, aski dela LOGSEko 42.3 art.ko tituluarekiko baliokidetzat jotzea ondorio<br />
profesionalei begira, titulu horrek gai dezan musika-irakasleen kidegoan sartzeko. Eta<br />
inolako zalantzarik egon ez dadin, honatx, 334/2004 Errege Dekretuak xedatzen<br />
duena 38 :<br />
“Para el ingreso en el Cuerpo de Profesores de Música y Artes Escénicas, podrán ser<br />
admitidos quienes, aun careciendo de la titulación exigida con carácter general, estén<br />
en posesión de alguna de las titulaciones o documentos acreditativos que se<br />
relacionan en el anexo VI”.<br />
b) Irakasleen kidegoen espezialitateak<br />
Arestian aztertu dugun LOGSEko hamalaugarren xedapen gehigarriaren arabera 39 ,<br />
musika-irakasleen nahiz musika-katedradunen kidegoetako irakasleek, bertan<br />
37Izan ere, seigarren atalburuan esandakoaren arabera, araubide bereziko musika-irakaskuntzei<br />
dagokienez, espezializazio didaktikoko tituluaren galdapena ez da derrigorrezkoa bilakatuko 2007eko<br />
irailaren 1era arte. Hau da, bien bitartean —2005-2006 ikasturtera arte— indarrean egongo da 1692/1995<br />
Errege Dekretua. Eta Errege Dekretu honi jarraiki, musika eta eszena-arteetako irakasleen kidegoetan —<br />
irakasle zein katedradunena— sartzeari dagokionez, espezializazio didaktikoko titulua edukitzea ez da<br />
derrigorrezkoa izanen Hots, soilik aintzat hartuko da eta puntu bat balioko du edo balio lezake.<br />
38 Ikus honetara, 334/2004 Errege Dekretuko xedapen gehigarri bakarreko hirugarren atala eta VI<br />
eranskina. Hain zuzen, eranskin honetan jasotzen diren tituluak hauexek dira: 1966ko musika ikasketaplaneko<br />
irakasle-titulua, eta 1970eko kantu ikasketa-planeko opera abeslari-diploma, alegia.<br />
39 Aipatu xedapeneko lehengo atalari jarraiki, alegia.<br />
355
zehaztutako irakaskuntza mailatan irakatsiko dute, euren espezialitatearekin bat.<br />
Zeintzuk dira eta non zehazten dira espezialitate horiek?<br />
Hain zuzen, LOGSEko hamalaugarren xedapen gehigarriko laugarren atalak Gobernuari<br />
esleitzen dio musika-irakasleen kidegoetako funtzionarioak atxiki beharreko<br />
espezialitateak zehazteko zeregina. Eta 989/2000 Errege Dekretuaren bitartez agindu<br />
hori beteko du Gobernuak, baina soilik, musika-irakasleen kidegoari dagokionez 40 .<br />
Bada, uneotan garatzeke dago LOGSEko aipatu hamalaugarren xedapen gehigarriak,<br />
musika-katedradunen kidegoari dagozkion espezialitateak zehazteko Gobernuari<br />
esleitzen dion zeregina.<br />
Esandakoaren arabera beraz, 989/2000 Errege Dekretuak soilik musika-irakasleen<br />
kidegoari dagozkion espezialitateak zehaztuko ditu, beti ere, araubide bereziko musika<strong>irakaskuntzen</strong><br />
oinarrizko mailarentzat nahiz maila ertainarentzat 756/1992 Errege<br />
Dekretuak taxutzen duen antolakuntza akademikoa aintzat hartuz. Eta bereziki,<br />
756/1992 Errege Dekretuak, irakaskuntza maila horientzat finkatzen duen oinarrizko<br />
40 989/2000 Errege Dekretua egitasmo bat baino ez zenean, Estatu-Kontseiluak emaniko irizpenean<br />
(146/2000 zenbakidun espedientea), hara zer zioen aipatu araua onartzeko premiari buruz:“ (...) el<br />
proyecto ha sido insistentemente reclamado por todo el sector y que, una vez concluida la ordenación de<br />
las enseñanzas por todas las Administraciones educativas (paso obligado por tratarse de una norma que<br />
afecta a un aspecto tan importante como es el de la movilidad del profesorado por todo el territorio<br />
nacional), no hay motivo para retrasar su tramitación”. Haatik, Estatuko Eskola-Kontseiluak 1999-2000<br />
ikasturteari dagokion Txostenean, argi utziko du, jadanik, 989/2000 Errege Dekretuaren edukia arazoen<br />
iturri izan dela eta erreformatu beharko litzatekeela. Zera dio zehazki: “El Consejo Escolar del Estado<br />
considera que el desarrollo del Real Decreto 989/2000, de 2 de junio, por el que se establecen las<br />
especialidades del Cuerpo de Profesores de Música y Artes Escénicas y adscribe a las mismas a los<br />
profesores de dicho Cuerpo, pone en evidencia las dificultades que ya se preveían, para configurar las<br />
plantillas de los centros, no sólo con personal funcionario, sino que también para la contratación de<br />
interinos, además de los problemas derivados de la desaparición de determinadas especialidades y la<br />
acumulación a otras, de materias que no guardan relación directa con la especialidad por la que se<br />
había opositado. Por todo ello, el Consejo Escolar del Estado cree necesario el inicio de negociaciones<br />
para la reforma de este Real Decreto, en la Mesa Sectorial. Ikus “Informe sobre el estado y situación<br />
del sistema educativo, curso 1999-2000”, MECD, Consejo Escolar del Estado, 2001, interneteko helbide<br />
honetan: http://www.mec.es/ cesces. Azkenik, gogoratu, musika-irakasleen kidegoari dagozkion<br />
espezialitateak zehaztu ondoren, jarraian eman beharreko urratsa ondokoa dela: Hezkuntza Ministerioak,<br />
hautapen-probetako oposaketa faseari dagokion gaien zerrenda onartzea —oinarrizko izaera daukana—.<br />
Eta horixe eginen du ECD 310/2002 Aginduaren, otsailaren 15ekoaren bitartez (otsailaren 19ko BOEn<br />
argitara emana eta ECD 477/2003 Aginduak, martxoaren 5ekoak, martxoaren 6ko BOEn argitara<br />
emanikoak aldatzen duena) une hartan indarrean zegoen 850/1993 Errege Dekretuko 22.2 art.ri jarraiki<br />
(gaur egun ikus 334/2004 Errege Dekretuko 19.1 art.). Bada, hau guztiaren ondorioz, hezkuntza-<br />
Administrazioek antolatu ahal izango dituzte LOGSE onartu zenetik, musika-irakasleen kidegoan sartu<br />
ahal izateko lehenengo hautapen probak. Honetara, Euskal Autonomia Erkidegoan, 2002ko azaroaren 8ko<br />
Aginduaren bidez egin zen hautapen-proben deialdia (azaroaren 14ko EHAAn); eta probak gainditu<br />
zituzten hautagaien funtzionario izendapena berriz, 2004ko uztailaren 27ko Aginduaren bitartez egin zen<br />
(abuztuaren 18ko EHAAn).<br />
356
curriculumari jarraiki —baita oinarrizko curriculum hori osatuz, 1463/2001 Errege<br />
Dekretuak ezartzen duenari ere —guztiak, laugarren atalburuan aztertu ditugunak—.<br />
<strong>Musika</strong>-irakasleen kidegoko funtzionarioak atxikiko diren espezialitateak —denetara,<br />
hogeita hamalau—, 989/2000 Errege Dekretuko I. Eranskinean zerrendatzen dira 41 . Eta<br />
III. eranskinean berriz zera zehazten da: dagokion espezialitatera atxiki ondoren,<br />
espezialitate horren titularra bihurtuko den musika-irakasleen kidegoko funtzionarioari<br />
esleituko zaizkion irakasgaiak —jakina, oinarrizko mailakoak eta maila ertainekoak—.<br />
Bada, aipatu eranskinari so eginez ohar gaitezke, musika-tresna bati dagokion<br />
espezialitatearen titularrak direnak, musika-tresna nagusia ezezik, musika-tresnaren<br />
talde-irakaskuntzak nahiz musika-tresna osagarriari dagozkionak ere irakatsi beharko<br />
dituztela 42 .<br />
Halaber, dakigun bezala, hezkuntza-Administrazioen euren berariazko curriculuma<br />
onartzeko eskuduntza daukate, eta laugarren atalburuan ikusi dugu, batzuek jadanik<br />
onartu dutela. Demagun ordea, berariazko curriculumeko irakasgai bat ez dela ageri<br />
atxikita I. Eranskineko espezialitate batera, oraintsu aipatu III. eranskinean. Bada,<br />
989/2000 Errege Dekretuaren arabera, kasu horretan, hezkuntza-Administrazioei<br />
dagokie zehaztea, I. Eranskineko zein espezialitateri esleituko zaion, III. eranskinean<br />
agertzen ez den irakasgai hori 43 .<br />
Honenbestez, nola atxiki I. Eranskinean jasotzen diren espezialitate horietara? Bada,<br />
musika-irakasleen kidegoko aipatu funtzionarioak jadanik titularrak diren<br />
espezialitateen arabera, baita II. Eranskinean jasotzen diren elkarrekikotasunei jarraiki<br />
ere. Gogoan izan behar baitugu, bi egoera daudela: alegia, bata, LOGSE indarrean dela,<br />
LOGSEk eratutako musika-irakasleen kidegoan sartu direnena 44 . Bestea berriz, LOGSE<br />
41 Ikus 989/2000 Errege Dekretuko 1 art. eta I. Eranskina. Hain zuzen, ondoko espezialitateei dagozkie:<br />
eskusoinua, arpa, kantua, klarinetea, klabea, kontrabaxua, abesbatza, fagota, flabiol i tamborí, zeharkako<br />
txirula, piccoloa, armoniaren oinarriak, gaita, gitarra, gitarra flamenkoa, musikaren historia, Berpizkunde<br />
nahiz Barroko garaietako hari pultsatuzko musika-tresnak, plektrodun musika-tresnak, oboea, organoa,<br />
orkestra, perkusioa, pianoa, saxofoia, tenora i tible, tronpa, tronpeta, tronboia, tuba, txistua, biola, da<br />
Gamba biola, biolina eta biolontxeloa.<br />
42 Ikus 989/2000 Errege Dekretuko 3.1 eta 2 art.ak, baita III. eranskina ere.<br />
43 Ikus 989/2000 Errege Dekretuko 4 art. Baita, aipatu artikuluak xedatutakoa ezartzen duten ondoko<br />
Aginduak ere: Andaluzian, 2001eko ekainaren 15eko Agindua (ekainaren 30eko BOJAn); Galizian,<br />
2004ko martxoaren 25eko Agindua (apirilaren 14ko DOGen).<br />
357
onartu aurretik, aurreko ikasketa-planetako kidegoetako irakasle-funtzionario izaki —<br />
espezialitate batetako titular gisa—, eta LOGSE indarrean sartu ostean, LOGSEk<br />
eratutako musika-irakasleen kidegoan sartu direnena —ondorioz, 989/2000 Errege<br />
Dekretuak ezarritako espezialitate berrietara atxikiz—.<br />
Bigarren egoeran dauden funtzionarioei dagokienez hain zuzen ere, aintzat hartu<br />
beharko dira oraintsu aipatu 989/2000 Errege Dekretuko II. Eranskinean jasotzen diren<br />
elkarrekikotasunak —LOGSE aurreko ikasketa-planetako espezialitateen eta LOGSE<br />
ikasketa-planaren araberako espezialitate berrien artekoak, alegia—.<br />
Alabaina, 989/2000 Errege Dekretu bilakatuko denaren izapidetzan, elkarrekikotasun<br />
horiek finkatzeko orduan arazorik egon zen. Izan ere, ezin dugu ahaztu,<br />
elkarrekikotasunak ezartzeko beharra lotuta dagoela, LOGSE aurreko ikasketaplanetatik<br />
LOGSEk finkatuko duen ikasketa-plan berrira iragateko prozesuari. Beraz,<br />
gaia gatazkatsua bihur liteke, kontuan hartzen badugu, sarritan zeharo ezberdinak diren<br />
ikasketa-plan batzuekin eginen dugula topo eta, 989/2000 Errege Dekretuaren kasu<br />
zehatzean, batik bat, zaila gertatzen delako, parekidetasun bat finkatzea, LOGSEn<br />
arabera trebatuko diren etorkizuneko irakasleen artean eta, LOGSE indarrean sartu<br />
zenean, jadanik jardunean zeuden irakasle-funtzionarioen artean.<br />
Honetara, zera iritzi zuen Estatu-Kontseiluak, 989/2000 Errege Dekretua egitasmo bat<br />
baino ez zenean emaniko Irizpenean:<br />
“El aspecto más complejo de la norma no radica tanto en la determinación de las<br />
nuevas especialidades y del perfil del futuro profesorado que se forme dentro de la<br />
nueva ordenación, sino de establecer un paralelismo entre el mismo y el profesorado<br />
en activo en el momento de su aprobación, con el fin de proceder a la adscripción de<br />
44 Nortzuk daude egoera honetan? Bada, lehenik eta behin kontuan hartu behar dugu oraindik ez dagoela<br />
LOGSE ikasketa-planari jarraiki, araubide bereziko goi-mailako musika-ikasketetan titulua lortu, eta<br />
titulu berri honek gaitzen duela, LOGSEn araberako musika-irakasleen kidegoko funtzionario bihurtu<br />
denik. Bada, bien bitartean, LOGSEk eratutako musika-irakasleen kidegoko irakasle-funtzionario izango<br />
dira eta ondorioz, 989/2000 Errege Dekretuan zehaztutako espezialitateei atxikiko zaizkio: aurreko<br />
ikasketa-planen arabera lortutako tituluak gaiturik —beti ere, LOGSE tituluekiko dagokion baliokidetza<br />
aitortu ondoren— irakasleen funtzio publikoan sartzen direnak, musika-irakasleen kidegoan. Halaber,<br />
aipatu kidegoko funtzionario izan litezke ondokoak: <strong>Musika</strong> eta Historia-zientzietako lizentziatutituluaren<br />
arabera —eta beti ere araubide bereziko musika-ikasketak burututa izanik—, irakasleen<br />
funtzio publikoan sartzen direnak; Eta azkenik, aurreko ikasketa-planei jarraiki goi-mailako araubide<br />
bereziko musika-ikasketak burutu ostean, doktorego ikasketak amaitu eta doktore tituluaren arabera,<br />
irakasleen funtzio publikoan, musika-irakasleen kidegoan sartzen direnak.<br />
358
este último a las nuevas especialidades. Por esta razón, y dada la especificidad de<br />
estas enseñanzas, para la impartición de determinadas asignaturas de la nueva<br />
ordenación se ha considerado oportuno tener especialmente en cuenta la<br />
cualificación del profesorado, exigiendo una acreditación específica para la docencia<br />
de las mismas, en lugar de adscribirlas a una especialidad concreta”.<br />
Aipatu parekidetasuna bermatzearren beraz, 989/2000 Errege Dekretuak jasotako<br />
neurrien ondorio zuzena hauxe izango da: aurreko ikasketa-planenetan, zenbait musikaarlo<br />
—horien artean, ganbara-musika— espezialitate bezala agertzen zela —eta<br />
espezialitate bezala, bertara atxikitako funtzionarioak zeudela—. Haatik, 989/2000<br />
Errege Dekretuko II. Eranskinean, arlo horiek ez dutela izanen musika-irakaskuntzetako<br />
oinarrizko mailan nahiz maila ertainean baliokidea den espezialitaterik, kontuan<br />
harturik, aipatu mailatako curriculumetan espezialitate bezala jadanik desagertuta<br />
zeudela 45 .<br />
45 Ganbara-musikaren kasu zehatzean, 989/2000 Errege Dekretuak eragindako egoeraren aurrean,<br />
ganbara-musikaren aldeko Espainiar Elkarteak, bere ezadostasuna agertuko dio Estatu-Kontseiluari. Eta,<br />
inguruabar hau ager dadin, 989/2000 Errege Dekretu egitasmoaren espedienteari zera gehituko zaio<br />
Estatu-Kontseiluaren eskariz: Hezkuntza Ministerioko Ikastetxeen Zuzendaritza Orokorrak eginiko<br />
txosten bat, 989/2000 Errege Dekretua onartu ostean, ganbara-musikaren egoera zein izango den azaltzen<br />
duena, aipatu Errege Dekretu egitasmoak hartutako neurrien egokitasuna justifikatuz; honela:<br />
“(...) el término "especialidad" puede resultar confuso por cuanto se utiliza en dos acepciones: como<br />
sinónimo de "carrera" o estudios conducentes a una titulación y como sinónimo de "asignatura" o "área"<br />
que puede configurar una especialidad docente para el acceso a la función pública.<br />
(...) la música de cámara no sólo no está ausente de los currículos, sino que en los grados medios y<br />
superior la asignatura de música de cámara resulta enormemente potenciada con respecto a los planes<br />
de estudio anteriores. El Título de Profesor Superior de Música de Cámara giraba principalmente en<br />
torno a tres especialidades básicas, la de piano, violín y violoncello, con alguna concesión esporádica a<br />
otros instrumentos. Como reflejo de esa situación, mantenida durante décadas, el plan de estudios<br />
correspondiente a dichos instrumentos se complementaba con un "plus" dedicado a la formación<br />
camerística, que no consistía en otra cosa que en la realización de los dos últimos cursos de la<br />
asignatura, ya que, fuera de ellas, el resto de la formación era el mismo que para los estudios<br />
conducentes al Título de Profesor Superior de los tres instrumentos citados. Se añade que, además, se ha<br />
complicado enormemente la organización de los cursos superiores de dicha asignatura, al obligar a<br />
restringir la matrícula a alumnos exclusivamente de piano, violín y violoncello, lo que constituía una<br />
situación aberrante largamente denunciada por docentes y profesionales que ha sido plenamente<br />
corregida en la nueva ordenación de las enseñanzas de música en el marco de la LOGSE.<br />
Por otro lado, la enseñanza de música de cámara pasa de los dos cursos de grado medio generales para<br />
todos los instrumentos y los dos de grado superior para las tres especialidades antedichas, en el plan de<br />
estudios que se extingue, a una generalización que desea ser reflejo tanto de su incuestionable<br />
importancia formativa como del estado de la interpretación y del repertorio camerístico en el actual<br />
entorno profesional y artístico. De este modo, la música de cámara es obligatoria para todas las<br />
especialidades, que deberán realizar una hora a la semana de dicha práctica durante los ciclos segundo<br />
y tercero del grado medio (cuatro cursos escolares). En el grado superior se establece un mínimo de 120<br />
horas para dicha materia en todas las especialidades instrumentales. Resulta de esta manera<br />
extraordinariamente potenciada la música de cámara. No tiene ya sentido seguir vinculando el título a<br />
las tres únicas especialidades de piano, violín y violoncello, y sería absurdo crear una especialidad de<br />
música de cámara vinculada a todas las especialidades instrumentales, dado el peso específico que para<br />
todas ellas tiene el estudio del repertorio camerístico en el nuevo grado superior.<br />
359
Egoera horretan geratuko diren irakasle-funtzioentzat, xedapen iragankor bat jasotzen<br />
du 989/2000 Errege Dekretuak, eta zera dio 46 :<br />
“Antiguas especialidades no adscritas a las nuevas. Los profesores de las antiguas<br />
especialidades para las que no se establece ninguna correspondencia en el Anexo II<br />
con las especialidades de nueva creación continuarán desempeñando las mismas<br />
funciones que tenían asignadas en el momento de la aprobación del presente Real<br />
Decreto, sin perjuicio de que las Administraciones educativas, oídos los interesados,<br />
puedan adscribirles a otros puestos o funciones, teniendo en cuenta la formación<br />
específica de cada uno de ellos y su adecuación a las necesidades docentes. Estas<br />
adscripciones no implicarán la adquisición de ninguna nueva especialidad 47 ”.<br />
Hala eta guztiz ere, 989/2000 Errege Dekretuko II. Eranskinari so egiten badiogu, ohar<br />
gaitezke, aurreko ikasketa-planetako ia espezialitate orok daukala korrespondentzia<br />
989/2000 Errege Dekretuak eratzen dituen espezialitate berriekin. Eta ondorioz, aipatu<br />
espezialitate zaharretara atxikitako funtzionarioei esleituko zaizkiela, espezialitate<br />
(...) en la definición del grado superior de las nuevas enseñanzas se ha evitado escrupulosamente la<br />
presencia de titulaciones referidas a géneros musicales. De este modo, ni la música de cámara ni la<br />
música sacra (existentes como títulos superiores en el Decreto de 1966) tienen cabida en la nueva<br />
ordenación como títulos diferenciados, como no la tienen la música sinfónica, la ópera o la zarzuela.<br />
En el caso concreto de la música de cámara su no incursión como especialidad docente en este proyecto<br />
obedece además a que dichas enseñanzas, como la de orquesta, tienen en el grado medio un carácter<br />
eminentemente formativo, y no de profundización en un repertorio, lo que es más propio del grado<br />
superior. Por ello resulta razonable que su impartición se encomiende al profesor de la propia<br />
especialidad instrumental, ya que, además de que todos los titulares han de estar en posesión de<br />
conocimientos camerísticos, el tramo de los estudios en que está ubicada la enseñanza de música de<br />
cámara en el grado medio hace necesaria su presencia para atender a la solución de los diferentes<br />
problemas de técnica instrumental que presenta la programación didáctica. Por todo ello, parece<br />
evidente que el lugar propio para crear la especialidad docente de música de cámara no sea el Cuerpo<br />
de Profesores, que tiene encomendada la enseñanza de grado medio, sino el Cuerpo de Catedráticos,<br />
dado que dicha especialidad docente tiene en el grado superior, lógicamente, su ubicación natural, como<br />
hará en su momento el proyecto de Real Decreto de Especialidades de dicho Cuerpo, cuya elaboración<br />
está pendiente por el Departamento.<br />
En cualquier caso, el proyecto garantiza que los profesores titulares de música de cámara impartirán,<br />
con carácter obligatorio y preferente, dicha enseñanza, así como que tendrán preferencia para ocupar<br />
las vacantes que bajo dicha denominación se convoquen en los procedimientos de provisión de puestos<br />
de trabajo mediante concurso de traslado. En el Anexo II se les otorga la posibilidad de impartir,<br />
además, la enseñanza de su propia especialidad instrumental, lo que no resultaba posible en la<br />
regulación anterior.”<br />
46 Bigarren xedapen iragankorra.<br />
47 Kidego berean jarraituz, espezialitate berriak eskuratzeko prozedurari eta baldintzei dagokienez, ikus<br />
334/2004 Errege Dekretuko 44, 46-47 art.ak. Bada, aipatu artikuluei jarraiki, deialdi hauetan soilik parte<br />
hartu ahal izango dute, zuzenean, deialdia egiten duen Administrazioaren menpe dauden karrerako<br />
funtzionarioek. Oro har, ahozko proba bat gainditu beharko da espezialitate berri bat eskuratu ahal<br />
izateko. Eta proba gainditzearen ondorioak hauexek dira: “La adquisición de una nueva especialidad no<br />
supone la pérdida de la anterior o anteriores que se pudieran poseer. Quienes tengan adquirida más de<br />
una especialidad podrán acceder a plazas correspondientes a cualquiera de ellas a través de los<br />
mecanismos establecidos para la provisión de puestos de trabajo de los funcionarios docentes” (47.2<br />
art.).<br />
360
erriei egokitutako irakasgaiak (III. eranskinean zehazten direnak). Baina ez hori<br />
bakarrik. Halaber, 989/2000 Errege Dekretuaren arabera, funtzionario horiek<br />
derrigorrez eta lehentasunarekin irakatsi beharko dituzte IV. Eranskinean zehazten diren<br />
maila ertaineko irakasgaiak 48 .<br />
B) <strong>Musika</strong> irakasleen kidegoetan sartzeko hautapen-prozedurak eta musika-irakasle<br />
funtzionarioen administrazio-karrera<br />
Dakigun bezala, Administrazioak ezin du bildu enpresa pribatu bat bailitzan,<br />
administrazio-funtzioak egikarituko dituen langilegoa. Hots, Administrazioarentzat,<br />
enplegatu publikoen hautapena, meritua eta gaitasuna bezalako irizpide objektibo<br />
batzuen arabera burutzea ezinbestekoa da. Bada, atal honetan, lehenik, musikairakasleen<br />
kidegoetan sartzeko hautapen-prozedurak aztertuko ditugu (a).<br />
Hautapen-prozedura gainditu ondoren, hautagaia, dagokion kidegoan sartuko da. Beraz,<br />
jada funtzionario delarik, aipatu kidego horretan epe bat igarotzeak aukera eman<br />
diezaioke bere administrazio-karrera abian jartzeko. Nola? Hain zuzen, beheko<br />
kidegotik goikora iritsiz —edo barne promozioaren bitartez—, baita hutsik dauden<br />
beste lanpostu batzuk hornituz ere (b).<br />
a)Irakasleen kidegoetan sartzeko hautapen-prozedurak<br />
LOCEko hamaikagarren xedapen gehigarriarekin bat, irakasleen funtzio publikoan<br />
sartzeko sistema orokorra lehiaketa-oposaketa izango da. Haatik, aipatu xedapenak<br />
ondoko aukera ere aurreikusten du: meritu-lehiaketaren bitartez, profesional ospetsuak,<br />
musika-katedradunen kidegoan sartu ahal izango direla. Aukera hau ahalbideratzeko<br />
baldintzak, Gobernuak, Autonomia Erkidegoekin bat finkatu beharko ditu 49 eta oraindik<br />
ordea ez du egin. Bada, bien bitartean, ikus dezagun nola gauzatzen den eta zeintzuk<br />
48 Ikus 989/2000 Errege Dekretuko 3.3 art. eta IV. Eranskina.<br />
49 Ikus aipatu xedapeneko lehenengo atala, baita atal honetako azken lerroaldea ere. LOCEko<br />
hamaikagarren xedapen gehigarriak irakasleen karrera arautzen du.<br />
361
diren bere aipatu lehiaketa-oposaketaren ezaugarriak, 334/2004 Errege Dekretuaren<br />
arabera.<br />
Lehiaketa-oposaketa prozeduran parte hartuko dutenak hautatzea, oro har, epaimahaiei<br />
dagokie 50 . Zein da euren osaera? Bada, musika-katedradunen kidegoan sartzeko<br />
prozedurak epaituko dituztenak osatzerakoan, lehentasuna izanen dute, musikakatedradunen<br />
kidegoan jardunean dauden karrerako funtzionarioek. Eta halaber, euren<br />
mahaiburu izateko lehentasuna, aipatu kidegoko karrerako funtzionarioei esleituko zaie.<br />
<strong>Musika</strong>-irakasleen kidegoan sartzeko prozeduretan ordea, deialdiaren arabera, zenbait<br />
epaimahaikide katedradunen kidegokoak izan daitezela erabaki liteke 51 .<br />
<strong>Musika</strong>-katedradunen kidegoetan sartzeko deialdien edukiari dagokienez, aipatu<br />
deialdietan, besteak beste, zera adierazi beharko da: musika-irakasleen kidegoko<br />
funtzionarioei erreserbatzen zaizkien plazen kopurua, goian dagoen musikakatedradunen<br />
kidegora iritsi daitezen 52 .<br />
Hain zuzen ere, aurreikuspen hau guztiz logikoa da eta badu bere izate arrazoia. Hona<br />
hemen: kontuan hartzen badugu musika-irakasleen kidegoko eta musika-katedradunen<br />
kidegoko funtzionario oro talde berekoak direla —hots, A taldekoak—, aurreikuspen<br />
honek zeharka adierazten digu, azken finean, musika-katedradunen kidegora sartzeko<br />
teorian antolatuko litzatekeen hautapen-prozedura —lehiaketa-oposaketa, alegia—,<br />
praktikan, musika-irakasleen kidegotik, goian dagoen musika-katedradunen kidegora<br />
iristeko hautapen-prozedura bilakatuko litzatekeela —jarraian ikusiko dugun bezala,<br />
meritu lehiaketak eta proba batek osatuko luketena—.<br />
Bada, musika-irakasleen funtzio publikoan sartzen dena, musika-irakasleen kidegoan<br />
sartuz egin ohi du, eta ez ordea musika-katedradunen kidegoan barneratuz —noski, beti<br />
ere, profesional ospetsuen kasuan, salbuespenez, merituen lehiaketa bitartez<br />
50<br />
Epaimahai-kideen izendapena eta epaimahaiaren funtzioak 334/2004 Errege Dekretuko 5-6 art.etan<br />
arautzen dira.<br />
51 Epaimahaien osaerari buruzko arau orokorra 7.3-4 art.tan arautzen da. Halere, 7.5 art.rekin bat egon<br />
liteke salbuespenik; alegia, beste hezkuntza-Administrazioei eska liteke dagokion espezialitateko<br />
funtzionarioak proposa ditzatela; edo beste espezialitate batetako funtzionarioek ere osa ditzakete aipatu<br />
epaimahaiak.<br />
362
katedradunen kidegoan zuzenean sartzeko garatzeke dagoen arestian aipatu aukera<br />
ahaztu gabe—.<br />
Honenbestez, LOCEko hamaikagarren xedapen gehigarriaren arabera, musikairakasleen<br />
kidegoetan sartzeko —berez, musika-irakasleen kidegoan— jarraituko den<br />
hautapen-prozedura, lehiaketa-oposaketa izanen da. Halaber, ildo beretik, zera dio<br />
334/2004 Errege Dekretuko 17.2 art.ak:<br />
“De conformidad con lo establecido en la disposición adicional undécima de la Ley<br />
Orgánica 10/2002, de 23 de diciembre, de Calidad de la Educación, el sistema de<br />
ingreso en la función pública docente será el de concurso-oposición. Existirá además<br />
una fase de prácticas que formará parte del proceso selectivo”.<br />
<strong>Musika</strong>-irakasleen kidegoan sartzeko prozeduretan, oposaketa fasea bi probek osatzen<br />
dute, eta musika-katedradunen kidegoan barneratu ahal izateko burutuko direnetan<br />
berriz, hiruk 53 .<br />
Lehenengo proban beraz, hautagaiak adierazi beharko du, irakasle lanetan jardun ahal<br />
izateko ezaguera zehatzak badituela. Proba honek halaber, bi atal ditu: lehenengoa<br />
praktikoa eta bigarrena berriz teorikoa 54 . Bigarren probak aldiz, zera neurtzea izango du<br />
xede: hautagaiaren gaitasun pedagogikoa, baita irakasle lanetan jardun ahal izateko<br />
behar adina teknikak menderatzen direla ere.<br />
52 Ikus 334/2004 Errege Dekretuko 10.1.c) art. .<br />
53 334/2004 Errege Dekretuko 20.1 art.ren arabera, proba bakoitzak izaera baztertzailea dauka.<br />
54 Ikus 334/2004 Errege Dekretuko 21.1 a) eta b) art.ak. Hain zuzen ere, zati praktiko honi dagokionez,<br />
334/2004 Errege Dekretu egitasmoa izapidetzen ari zela, musika-katedradunen kidegoan 12 urteetan<br />
bitarteko irakasle bezala jardunean zeraman irakasle batek, alegazio-idazki bat aurkeztu zuen Estatu-<br />
Kontseiluaren aurrean, zera adieraziz: “desde 1990 por impedimento legal no se han podido convocar<br />
oposiciones a funcionario de carrera para el mencionado Cuerpo de Catedráticos, por lo que numerosos<br />
profesores han venido ocupando plazas como interinos desde hace muchos años. (...) debía haberse<br />
previsto una medida excepcional de ingreso para las personas que se encontraran en tales<br />
circunstancias, pues la prueba práctica prevista en el Real Decreto proyectado resultará "humillante e<br />
injusta", al obligar a profesores interinos de 50 o 60 años a competir con sus antiguos alumnos de 20 o<br />
30 años de edad” (ikus Estatu-Kontseiluaren irizpena, 293/2004 zenbakidun espedientea).<br />
363
Eta musika-katedradunen kidegoan sartu ahal izateko burutuko den hirugarren eta azken<br />
proban, zer egin beharko du hautagaiak? Hain zuzen, epaimahaiaren aurrean, bere<br />
espezialitateari dagokion gai bat ahoz azaldu 55 .<br />
Lehiaketa faseari dagokionez, bere bitartez hautagaiaren merituak neurtuko dira, eta<br />
hauen artean, aintzat hartuko dira, jasotako heziketa akademikoa nahiz irakasle-lanetan<br />
izandako esperientzia, alegia 56 .<br />
Azkenik, oposaketa eta lehiaketa faseak gainditu dituzten hautagaiek, karrerako<br />
funtzionario izendatu aurretik, salbuespenak salbu —alegia, aipatu epea gainditzeaz<br />
salbuetsita geratu diren hautagaiek ez ezik—, praktiketako epe bat ere gainditu beharko<br />
dute.<br />
b) <strong>Musika</strong> irakasle-funtzionarioen administrazio-karrera: musika-katedradunen<br />
kidegora iristea eta hutsik dauden lanpostuen horniketa<br />
Oposaketa-lehiaketa gainditu ondoren, baita bere kasuan, praktiketan jardun beharreko<br />
epea ere, hautagaia, dagokion kidegoan sartuko da. Bada, arestian esan dugun legez,<br />
kidego batean sartu eta bertan epe bat igarotzeak, ondoko aukera eman diezaioke<br />
irakasle-funtzionarioari: bere administrazio-karrerari ekin eta, funtzionario gisa,<br />
lanpostu ezberdinak burutu ahal izateko aukera. Honela, musika-irakasleen kidegoan<br />
sartu den funtzionario batek, goiko kidegora —hots, musika-katedradunen kidegora—<br />
iristerik izango du. Halaber, edozein kidegotako funtzionario batek, hutsik dagoen<br />
lanpostu bat hornitu ahal izanen du. Azter ditzagun ñabarki bi aukerak.<br />
Arestian esan dugu, musika-katedradunen kidegoetan sartzeko deialdiek, besteak beste,<br />
zera adierazi beharko dutela: musika-irakasleen kidegoko funtzionarioei erreserbatzen<br />
zaizkien plazen kopurua, goian dagoen katedradunen kidegora iritsi daitezen 57 . Bada,<br />
hain zuzen ere, musika-irakasleen kidegotik, goian dagoen musika-katedradunen<br />
55 Ikus 334/2004 Errege Dekretuko 21.1.c) art. .<br />
56 334/2004 Errege Dekretuko 23.1 art.ren arabera.<br />
57 Ikus honetara, 334/2004 Errege Dekretuko 10.1.c) art. eta 38 art.<br />
364
kidegora iristeko —edo barne promoziorako— aukera aurreikusten du LOCEko<br />
hamaikagarren xedapen gehigarriak 58 ; honatx:<br />
“Asimismo, los funcionarios docentes de los Cuerpos de (...) Profesores de Música y<br />
Artes Escénicas (...) podrán acceder a los Cuerpos de (...) Catedráticos de Música y<br />
Artes Escénicas (...)”<br />
Noski, deialdi hauetan hautagaiek parte hartzerik izan dezaten, baldintza batzuk bete<br />
beharko dituzte: bata, 334/2004 Errege Dekretuko 13 art.an, musika-katedradunen<br />
kidegoan sartu ahal izateko aurre baldintza bezala jasotzen diren tituluetako baten jabe<br />
izatea; bestea berriz, musika-irakasleen kidegoan karrerako funtzionario bezala,<br />
gutxienez sei urteetan lanean jardun izana 59 .<br />
<strong>Musika</strong>-irakasleen kidegotik goian dagoen musika-katedradunen kidegora iristeko<br />
jarraituko den hautapen-prozedura merituen lehiaketak eta ahozko proba batek osatzen<br />
dute. Alegia, merituak baloratzeaz gain, epaimahai baten aurrean, bi ariketek osatutako<br />
ahozko proba bat ere gainditu beharko du hautagaiak 60 .<br />
Aipatu prozeduraren bitartez musika-katedradunen kidegora iristen diren<br />
funtzionarioek, ez dute praktika-eperik burutu beharko. Berebat, lanpostuen esleipena<br />
hautapen-prozeduran lortutako puntuazioaren arabera egin den kasuetan, aipatu<br />
58Ikus bereziki, aipatu xedapenaren bigarren ataleko laugarren eta bosgarren lerroaldeak, baita xedapen<br />
horien edukia garatzen duten 334/2004 Errege Dekretuko 37-40 art.ak ere. Ikus orobat, LOGSEko<br />
hamabosgarren xedapen gehigarriko bosgarren atala. Dena dela, gogoratu, xedapen honetan aipamen<br />
egiten zaion hamaseigarren xedapen gehigarriko laugarren atalari dagokionez, LOCEk indargabetu egin<br />
duela oso-osorik. Hain zuzen, 1998-1999 ikasturteari zegokion Txostenean, gai honi buruz, zera zioen<br />
Estatuko Eskola-Kontseiluak: “El Consejo Escolar del Estado insta al Gobierno y a las Administraciones<br />
educativas a acometer el desarrollo de los temas pendientes de regulación tras una década de aplicación<br />
de la LOGSE: (1) Acceso al Cuerpo de Catedráticos de Música y Artes Escénicas”. Ikus honetara,<br />
“Informe sobre el estado y situación del sistema educativo, curso 1998-1999”, MECD, Consejo Escolar<br />
del Estado, 2000, interneteko helbide honetan: http://www. mec.es/cesces.<br />
59 334/2004 Errege Dekretuko 39 art. .<br />
60 Zera dio LOCEko hamaikarren xedapen gehigarriko bigarren ataleko bosgarren lerroaldeak hitzez hitz:<br />
“En las convocatorias correspondientes se valorarán los méritos relacionados con las actualizaciones<br />
científica y didáctica, la participación en proyectos educativos y la labor docente de los candidatos. La<br />
evaluación de la función docente será realizada por la inspección educativa. Asimismo, se realizará una<br />
prueba oral ante un Tribunal, que constará de dos ejercicios: el primero consistirá en la exposición y<br />
debate sobre un tema de su especialidad, elegido por sorteo, de un temario previamente fijado por el<br />
Gobierno, y el segundo en la presentación y debate de una memoria elaborada por el candidato”.<br />
Xedapen hau orobat, 334/2004 Errege Dekretuko 40 art.ak garatzen du. Gogoratu, hain zuzen 40.3.b) art.<br />
ez dela oinarrizkoa (bertan, ahozko probaren bigarren ariketari egiten zaio aipamen).<br />
365
funtzionarioek, lehentasuna izanen dute lanpostua lortzeko orduan, urte horretako<br />
deialdian kanpotik sartzen diren hautagaien aurrean. Alabaina, deialdian aurreikusitako<br />
merituen arabera neurtu badira hautagaiak, lanpostuak esleituko dira, meritu bakoitzari<br />
dagokion puntuazioa kontuan hartuz 61 .<br />
Bestalde, oro har lanpostu bat hutsik dagoenean, Administrazioak hornitzeari ekin ohi<br />
dio, helburu horretarako, funtsean, 30/1984 Legeak arautzen dituen bi prozedurei<br />
jarraiki: lehiaketa eta izendapen askea, alegia 62 .<br />
Alabaina, hutsik dauden irakasle-lanpostuen horniketa-prozedurei dagokienez, LOCEko<br />
zortzigarren xedapen gehigarriko hirugarren atalak zera dio:<br />
“Periódicamente, las Administraciones educativas convocarán concursos de traslado<br />
de ámbito nacional, a efectos de proceder a la provisión de las plazas vacantes que<br />
determinen en los centros docentes de enseñanza dependientes de aquéllas (...).”<br />
Lekualdatze-lehiaketa deialdien helburua bada, hezkuntza-Administrazioen menpeko<br />
ikastetxeetan hutsik dauden lanpostuak hornitzea izanen da. Lehiaketa hauetan edozein<br />
irakasle-funtzionariok parte hartzeko aukera izango du gainera, aintzat hartu gabe, zein<br />
hezkuntza-Administrazioren menpe dagoen, edo zein hezkuntza-Administraziok eginiko<br />
deialdien arabera sartu den funtzio publikoan. Jakina, beti ere, aipatu lekualdatzelehiaketa<br />
deialdiek ezarritako baldintza orokorrak nahiz espezifikoak bete beharko ditu<br />
hautagaiak.<br />
Lekualdatze-lehiaketa deialdiak Estatuko Aldizkari Ofizialean eta deialdia egin duen<br />
Autonomia Erkidegokoan argitaratuko dira. Meritu-baremo bakarra jasoko dute eta<br />
merituok hartuko dira kontuan: hautagaiak gainditu dituen heziketa nahiz<br />
61<br />
334/2004 Errege Dekretuaren 40.5 art.ren arabera.<br />
62<br />
Honela definitzen ditu aipatu horniketa-prozedurak 30/1984 Legeko 20.1 art.ak: “Provisión de puestos<br />
de trabajo. Los puestos de trabajo adscritos a funcionarios se proveerán de acuerdo con los siguientes<br />
procedimientos: a) Concurso: Constituye el sistema normal de provisión y en él se tendrán únicamente<br />
en cuenta los méritos exigidos en la correspondiente convocatoria, entre los que figurarán los adecuados<br />
a las características de cada puesto de trabajo, así como la posesión de un determinado grado personal,<br />
la valoración del trabajo desarrollado, los cursos de formación y perfeccionamiento superados y la<br />
antigüedad. b) Libre designación: Podrán cubrirse por este sistema aquellos puestos que se determinen<br />
en las relaciones de puestos de trabajo, en atención a la naturaleza de sus funciones”.<br />
366
perfekzionamendu-ikastaroak, meritu akademikoak zein profesionalak, antzinatasuna,<br />
eta kasuan kasu, zuzendari kategoria edukitzea ere.<br />
LOCEko zortzigarren xedapen gehigarriko laugarren atalak berebat, hutsik dauden<br />
lanpostuak hornitzeko beste suposamendu bati ere egiten dio aipamen, honela:<br />
“No obstante, la provisión de plazas por funcionarios docentes en los centros<br />
superiores de Enseñanzas Artísticas se realizará por concurso específico, de acuerdo<br />
con lo que determinen las Administraciones educativas”.<br />
Lehiaketa espezifikoa zera da: hautagaiaren merituak aintzat hartuz, bi fasek osatzen<br />
duten horniketa-prozedura bat baino ez. Ohiko lehiaketaren aldean, malguagoa da; eta<br />
hautapen askearen aldean berriz, diskrezionalak liratekeen osagaiak murriztu egin ohi<br />
ditu 63 . Dena dela, lekualdatze-lehiaketaren aldean, lehiaketa espezifikoak traba gehiago<br />
jartzeko aukerak eskaintzen die hezkuntza-Administrazioei.<br />
63 Gai honi buruz, zera dio SÁNCHEZ MORÓN, M., ek: “El Reglamento de Ingreso, Provisión de<br />
Puestos de Trabajo y Promoción Profesional ha pretendido, como se ve, objetivar al máximo la<br />
celebración de los concursos específicos, dentro de sus características, reduciendo sus elementos<br />
discrecionales (...) para eliminar el riesgo de utilización desviada y evitar la desconfianza consiguiente.<br />
Ello no obstante, no parece que vaya a sustituir al concurso ordinario como forma normal de provisión”.<br />
Ikus, “Derecho de la Función Pública”, Tecnos, 2001, Madril, 164 orrian aipatua. Izan ere, lehiaketa<br />
espezifikoa, izaera subsidiarioa duen 364/1995 Errege Dekretuan arautzen da. Eta zera xeda du 45 art.ak:<br />
“Concursos específicos. Cuando, en atención a la naturaleza de los puestos a cubrir, así se determine en<br />
las convocatorias, los concursos podrán constar de dos fases. En la primera se valorarán los méritos<br />
enunciados en los párrafos b), c), d) y e) del apartado 1 del artículo anterior conforme a los criterios<br />
establecidos en el mismo. La segunda fase consistirá en la comprobación y valoración de los méritos<br />
específicos adecuados a las características de cada puesto. A tal fin podrá establecerse la elaboración de<br />
memorias o la celebración de entrevistas, que deberán especificarse necesariamente en la convocatoria”.<br />
Aurreko artikuluak halaber (44.1 art.ak, alegia), zera dio:<br />
“En los concursos deberán valorarse los méritos adecuados a las características de los puestos<br />
ofrecidos, así como la posesión de un determinado grado personal, la valoración del trabajo<br />
desarrollado, los cursos de formación y perfeccionamiento superados y la antigüedad, de acuerdo con<br />
los siguientes criterios: a) Sólo podrán valorarse los méritos específicos adecuados a las características<br />
de cada puesto que se determinen en las respectivas convocatorias. b) El grado personal consolidado se<br />
valorará, en todo caso, en sentido positivo en función de su posición en el intervalo del Cuerpo o Escala<br />
correspondiente y, cuando así se determine en la convocatoria, en relación con el nivel de los puestos de<br />
trabajo ofrecidos. (...) d) Únicamente se valorarán los cursos de formación y perfeccionamiento<br />
expresamente incluidos en las convocatorias, que deberán versar sobre materias directamente<br />
relacionadas con las funciones propias de los puestos de trabajo. e) La antigüedad se valorará por años<br />
de servicios, computándose a estos efectos los reconocidos que se hubieren prestado con anterioridad a<br />
la adquisición de la condición de funcionario de carrera. No se computarán los servicios prestados<br />
simultáneamente con otros igualmente alegados. El correspondiente baremo podrá diferenciar la<br />
puntuación en atención a los Cuerpos o Escalas en que se hayan desempeñado los servicios.”<br />
367
Azkenik, LOCEKo hamaikagarren xedapen gehigarriak, hutsik dauden lanpostuak<br />
hornitzeko beste aukera hau ere aurreikusten du 64 :<br />
“Los funcionarios de los Cuerpos (...) de Catedráticos y Profesores de Música y<br />
Artes Escénicas (...) podrán acceder a otros cuerpos de funcionarios docentes del<br />
mismo grupo y nivel de complemento de destino mediante su participación en los<br />
procedimientos que se regulan en este capítulo, sin que se les requiera ningún límite<br />
de antigüedad. A estos efectos, deberán estar en posesión de las titulaciones que para<br />
el ingreso en los distintos cuerpos se establecen en el artículo 13”.<br />
Zein suposamenduri egiten dio aipamen xedapen honek? Bada, hezkuntza-<br />
Administrazio batean, dagoeneko musika-irakasleen kidegoko ala musika-katedradunen<br />
kidegoko funtzionario denak, beste hezkuntza-Administrazio batean hutsik dauden<br />
lanpostuak —kidego berekoak, talde berekoak eta maila bereko destino osagarria<br />
dutenak, alegia— hornitzeko izango lukeen aukerari. Suposamendu hauetan,<br />
hautagaiari, hutsik dagoen lanpostua hornitzeko antzinatasun mugarik ezartzen ez zaion<br />
arren, dagokion kidegoan sartu ahal izateko 334/2004 Errege Dekretuko 13 art.ak aurre<br />
baldintza bezala ezarritako tituluetako bat edukitzea galdatuko zaio 65 .<br />
Hutsik dagoen lanpostua hornitzeko jarraituko den hautapen-sistema merituen<br />
lehiaketak eta proba batek osatzen dute 66 . Honetara, lehiaketa fasea ez da baztertzailea<br />
izanen eta aintzat hartuko da irakasle-lanetan izandako esperientzia 67 . Hautagaiak<br />
gainditu beharreko probari dagokionez, proba honen edukia ezberdina izanen da,<br />
hornitu nahi den lanpostua, hautagaia titularra den espezialitate berekoa edo beste<br />
espezialitate batekoa den arabera. Aipatu proba ahozkoa izan ohi da. Alabaina, hornitu<br />
nahi den lanpostua, hautagaia titularra den espezialitate berekoa den kasuetan, deialdiak<br />
hala zehaztutako espezialitateetan, gainditu beharreko ahozko proba hori, proba<br />
praktiko batek ordezka lezake 68 .<br />
64<br />
Ikus LOCEko hamaikagarren xedapen gehigarriko laugarren atala, baita 334/2004 Errege Dekretuko<br />
41-43 art.ak ere.<br />
65 334/2004 Errege Dekretuko 42 art.ren arabera.<br />
66 Ikus 334/2004 Errege Dekretuko 43.1 art. .<br />
67 334/2004 Errege Dekretuko 43.2 art.ri jarraiki.<br />
68 334/2004 Errege Dekretuko 43.3.art.ko a) eta b) hizkien arabera.<br />
368
Hautapen-prozeduraren honen bitartez hutsik dagoen lanpostu bat hornitzen duten<br />
funtzionarioek bada, ez dute praktika-eperik burutu beharko. Berebat, lanpostuen<br />
esleipena hautapen-prozeduran lortutako puntuazioaren arabera egin den kasuetan,<br />
aipatu funtzionarioek, lehentasuna izanen dute lanpostua lortzeko orduan, urte horretako<br />
deialdian, txanda askearen arabera, kanpotik sartzen diren hautagaien aurrean; eta bere<br />
kasuan, baita beste edozein txanda bati jarraiki sartzen direnen aurrean ere. Alabaina,<br />
deialdian aurreikusitako merituen arabera neurtu badira hautagaiak, lanpostuak<br />
esleituko dira, meritu bakoitzari dagokion puntuazioa kontuan hartuz 69 .<br />
I.2. Autonomia Erkidegoetako araudia<br />
Dakigun bezala, 30/1984 Legeak Autonomia Erkidegoei euren funtzio publikoa, oro<br />
har, antolatzeko ahalmena esleitzen die; eta zehazki, aurreikusten du, Autonomia<br />
Erkidegoek bertako irakasleen funtzio publikoa ere arautuko dutela, honela 70 :<br />
“En el marco de las competencias en materia educativa atribuidas por sus respectivos<br />
Estatutos de Autonomía, las Comunidades Autónomas ordenarán su función pública<br />
docente, de conformidad con lo que se establezca en las normas básicas que regulen<br />
los aspectos señalados en el punto 2 de esta disposición adicional. 71 ”<br />
Halaber, ildo beretik, zera dio gaur egun, irakasleen funtzio publikoaren estatutuaraubidearen<br />
oinarriak finkatzen dituen LOCEko zortzigarren xedapen gehigarriko<br />
bigarren atalak:<br />
“Las Comunidades Autónomas ordenarán su función pública docente en el marco de<br />
sus competencias, respetando, en todo caso, las normas básicas (...)”.<br />
Izan ere, irakasle-funtzionarioen <strong>erregimen</strong> <strong>juridikoa</strong> aztergai dugun atal honen hasieran<br />
dagoneko ikusteko parada izan dugu, irakasleen funtzio publikoaren oinarriak, 30/1984<br />
69 Ikus 334/2004 Errege Dekretuko 43.4 art. .<br />
70 Ikus 30/1984 Legeko 11 art. baita hamabosgarren xedapen gehigarriko hamargarren atala ere.<br />
71 30/1984 Legeko hamabosgarren xedapen gehigarriko bigarren atalak zera dio: “El acceso a la función<br />
pública docente, excluido el personal regulado en la Ley de Reforma Universitaria y en la Ley de<br />
Fomento y Coordinación General de la Investigación Científica y Técnica , la promoción profesional, la<br />
promoción interna y la reordenación de sus Cuerpos y Escalas se regulará por disposición con rango de<br />
ley, acorde con la estructura y necesidades del sistema educativo”.<br />
369
Legean, LOGSEn eta LOCEn jasotzen direla; baita, aipatu Legeak garatzen dituzten<br />
Errege Dekretuotan ere: orokorrean 334/2004 Errege Dekretuan eta musika-irakasle<br />
funtzionarioei dagokienez zehazki, 989/2000 Errege Dekretuan. Hortaz, oinarrizko arau<br />
multzo honekin bat, Autonomia Erkidegoek euren irakasleen funtzio publikoa antolatu<br />
ahal izango dute.<br />
Berebat, gogoratu, LOCEko zortzigarren xedapen gehigarriko hirugarren atalari jarraiki,<br />
hezkuntza-Administrazioek, aldizka, nazio-eremuko lekualdatze-lehiaketa deialdiak<br />
egingo dituztela hutsik dauden lanpostuak edozein irakasle-funtzionariok hornitu ahal<br />
izateko; eta LOCEko zortzigarren xedapen gehigarriko laugarren atalaren arabera berriz,<br />
goi-mailako musika-ikastetxeetan, hutsik dauden lanpostuak, lehiaketa espezifikoen<br />
bidez hornituko direla, hezkuntza-Administrazioek zehaztutakoarekin bat.<br />
Bada, bi kasuetan, berariazko hizkuntza koofiziala daukaten Autonomia Erkidegoetan,<br />
bertako legediari men eginez, irakasleen funtzio publikoan sartzeko aipatu hizkuntza<br />
koofiziala ezagutzea galdatuko da 72 . Honela, Autonomia Erkidego batzuetan, oro har,<br />
funtzio publikoan sartu ahal izateko aipatu hizkuntza ezagutzea galdatuko den bitartean<br />
(Katalunian eta Balear uharteetan, alegia); beste batzuetan berriz, soilik lanpostu<br />
zehatzak egikaritzeko izanen da galdapena berariazko hizkuntza ofiziala ezagutzea<br />
(Galizian eta Euskal Autonomia Erkidegoan, hain zuzen ere).<br />
Honenbestez, Autonomia Erkidegoek euren musika-irakasle funtzionarioen<br />
antolakuntza nola taxutzen duten ikusiko dugu atal honetan. Bada, lehenik eta behin,<br />
Euskal Autonomia Erkidegoan bereziki, oinarrizko mailako nahiz maila ertaineko<br />
musika-kontserbatorioetan irakasten duten funtzionarioen antolakuntzaren ezaugarrietan<br />
sakonduko dugu. (A). Bigarren ikergaia, Autonomia Erkidegoen menpeko goi-mailako<br />
musika-kontserbatorioetan, irakasle-funtzionarioak nola antolatzen diren izanen da (B);<br />
eta amaitzeko, ordezko musika-irakasleen antolakuntza zein den aztertzeko parada<br />
izanen dugu (C). Ekin diezaiogun.<br />
72 30/1984 Legko 19.1 art.ko hirugarren lerroaldeak xedatzen duenarekin bat; alegia:“En las<br />
convocatorias para acceso a la función pública, las Administraciones Públicas en el respectivo ámbito de<br />
sus competencias deberán prever la selección de funcionarios debidamente capacitados para cubrir los<br />
puestos de trabajo en las Comunidades Autónomas que gocen de dos lenguas oficiales”.<br />
370
A) Oinarrizko mailako eta maila ertaineko musika-kontserbatorioetako irakaslefuntzionarioak:<br />
bereziki, Euskal Autonomia Erkidegokoak<br />
Euskal Autonomia Erkidegoan 30/1984 Legeko aurreikuspenei jarraiki eta Autonomia<br />
Estatutuak funtzio publiko <strong>arloa</strong>n esleitutako eskuduntzen esparruan jardunez 73 , euskal<br />
funtzio publikoa orokorrean arautuko duen 6/1989 Legea onartuko da. Aipatu Legeko<br />
2.3 art.ak ordea, zera aurreikusten du:<br />
“En aplicación de esta Ley podrán dictarse normas específicas para adecuarla a las<br />
peculiaridades del personal (...) docente (...)”<br />
Bada, horixe eginen du Eusko Legebiltzarrak: 6/1989 Legeko 2.3 art.ak ahalmenduta,<br />
eta beti ere irakasleen funtzio publikoaren oinarriak errespetatuz, 2/1993 Legea<br />
onartuko du. Lege honek, Euskal Autonomia Erkidegoaren esparruan, unibertsitatemailakoa<br />
ez den irakasleen funtzio publikoa antolatu eta arautuko du, berariazko<br />
irakasleen kidegoak eratuz.<br />
Honela, 2/1993 Legeko 11 art.ak zera xedatzen du:<br />
“Los funcionarios que impartan las enseñanzas de música (...) pertenecerán a los<br />
siguientes cuerpos docentes: a) Cuerpo de Profesores de Música (...) de la<br />
Comunidad Autónoma del País Vasco. b) Cuerpo de Catedráticos de Música (...) de la<br />
Comunidad Autónoma del País Vasco.<br />
El Cuerpo de Profesores de Música y Artes Escénicas impartirá, de acuerdo con sus<br />
especialidades, las enseñanzas correspondientes a los grados elemental y medio de música<br />
(...) y excepcionalmente, aquellas materias de grado superior de música (...) que se<br />
determinen.<br />
El Cuerpo de Catedráticos de Música (...) impartirá las enseñanzas correspondientes al<br />
grado superior de música (...) de acuerdo con sus especialidades” 74 .<br />
Jarraian aztertuko dugun eta ia amaitzear dagoen prozesu luze baten ondorioz ordea (a),<br />
Euskal Autonomia Erkidegoan gaur egun soilik musika-irakasleen kidegoan<br />
integratutako funtzionarioak daude. Eta karrerako funtzionario hauek, euren<br />
73 Autonomia Estatutuko 10.4 art.ak esleitutako eskuduntzen eremuan, alegia.<br />
74 2/1993 Legeko 11.1-3 art.en arabera.<br />
371
espezialitatearekin bat, araubide bereziko oinarrizko mailako eta maila ertaineko<br />
musika-irakaskuntzak irakasten dituzte, Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio<br />
Orokorraren menpeko ikastetxeen sarean integratuta dauden maila bereko musikakontserbatorioetan.<br />
Izan ere, Euskal Autonomia Erkidegoan ez dago musika-katedradunen kidegoan<br />
integratuta dagoen funtzionariorik 75 . Jakina, araubide bereziko goi-mailako musikairakaskuntzak<br />
irakasten dira 2001-2002 ikasturtez geroztik, baina ez goi-mailako<br />
musika-kontserbatorio batean, beste mota batetako ikastetxe batean baizik: hau da,<br />
fundazio batek kudeatzen duen goi-mailako ikastetxe batean —Musikenen—. Ondorioz,<br />
Euskal Autonomia Erkidegoan ez da musika-katedradunen kidegoan funtzionarioak<br />
integratzeko beharrik sortu, Musikeneko irakasleak ez baitira funtzionarioak; euren<br />
<strong>erregimen</strong> <strong>juridikoa</strong> beste bat da, aurrerago —infra III.3— ñabarki aztertzeko parada<br />
izango dugun legez.<br />
Bestalde, arestian esan dugu, 2/1993 legeak berariazko irakasleen kidegoak eratzen<br />
dituela Euskal Autonomia Erkidegoan. Haatik, azpimarratu beharra dago, berariazkoak<br />
direla, neurri batean bakarrik. Hots, 2/1993 Legeak eratzen dituen irakasleen kidegoak<br />
oinarrizko araudiak eratzen dituen berberak dira —gainerako Autonomia Erkidegoetan<br />
gertatzen den bezala—. Izan ere, hala behar du izan 76 . Orobat, aipatu kidegoetan<br />
sartzerakoan ere oinarrizko arauak xedatutakoa errespetatu beharko den arren,<br />
berezitasunik egon liteke, eta Euskal Autonomia Erkidegoan egon badago. Hain zuzen<br />
ere, berezitasunik nabarmenena, hizkuntza-eskakizuna egiaztatu behar izatearena da.<br />
Bada, aurrerago aztertuko dugun 182/2002 Dekretuak hain zuzen, irizpide batzuk<br />
75<br />
Arestian esan dugun legez, beste Autonomia Erkidego batzuetan gertatu den bezala: Kanarietan edo<br />
Asturiasen, esaterako.<br />
76<br />
Honetara, zera dio 2/1993 Legeko lehenengo xedapen gehigarriak: “1. Los artículos de esta ley que<br />
reproducen total o parcialmente los preceptos por los que se regulan las bases del régimen estatutario de<br />
los funcionarios docentes se han incorporado a este texto por razones de sistemática legislativa; en<br />
consecuencia, se entenderán modificados en el momento en que se produzca la revisión de aquellos en la<br />
normativa básica mencionada. 2. La estructura de cuerpos con la que se ordena la función pública<br />
docente de la Comunidad Autónoma del País Vasco se corresponderá en todo caso con la que resulte de<br />
la ordenación de cuerpos que se establezca en la legislación básica del Estado”. Honenbestez, kontuan<br />
hartu beharko dugu, 2/1993 Legearen edukian aldaketa ugari jazo dela, batik bat LOCE eta 334/2004<br />
Errege Dekretua onartzearen ondorioz.<br />
372
ezartzen ditu, musika-kontserbatorioetako irakasle-lanpostuei esleitu beharreko<br />
hizkuntza-eskakizunak nahiz derrigortasun-datak zehaztu ahal izateko (b).<br />
a) <strong>Musika</strong>-irakasleen kidegoan integratutako funtzionarioak eta euren<br />
espezialitateetara atxikitzeko prozesua<br />
Dagoeneko aipatu dugu, 2/1993 Legeak, oinarrizko araudiarekin bat, Euskal Autonomia<br />
Erkidegoan musika-irakasle funtzionarioak bi kidegoetan antolatzen dituela. Aitzitik,<br />
esan dugu ere, gaur egun soilik musika-irakasleen kidegoan integratutako<br />
funtzionarioak daudela eta hauei, musika-<strong>irakaskuntzen</strong> oinarrizko maila eta maila<br />
ertaina irakastea dagokiela.<br />
Hau guztia, LOGSEn berrantolaketak eraginda abian jarriko den eta ia amaitzear<br />
dagoen prozesu luze baten emaitza baino ez da. Azter dezagun, beraz.<br />
LOGSEk araubide bereziko musika-irakaskuntzak berrantolatu ondoren, Euskal<br />
Autonomia Erkidegoko musika-ikastetxeek, antolakuntza berriarekin bat, irakaskuntza<br />
arautu, publiko eta kalitatezkoa eskaini dezaten, hezkuntza Administrazioaren<br />
lehentasunetako bat bihurtuko da, hiru lurralde historikoetako maila ertaineko musikakontserbatorioen<br />
titulartasuna bere gain hartzea. Bada, horixe izanen da abiapuntua,<br />
lehenik, aipatu hiru ikastetxeak Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio<br />
Orokorraren menpeko ikastetxeen sare publikoan integratzeko, eta jarraian, bertako<br />
irakasle funtzionarioak, 2/1993 Legeak eratutako kidego berrietan sartu ahal izateko.<br />
Gauzak honela, 1985az geroztik, Bilboko maila ertaineko musika Kontserbatorioa,<br />
Administrazio Orokorraren menpeko ikastetxeen sare publikoan sartuta zegoen 77 . Beraz,<br />
Donostiako eta Gasteizko musika-kontserbatorioekin berdina egin behar zen, eta<br />
horretaz arduratuko da 9/1998 Legea 78 .<br />
77<br />
49/1985 Dekretua, martxoaren 5ekoaren arabera (martxoaren 6ko EHAAn), Bizkaiko Lurralde<br />
Historikoko irakaskuntza arloko zerbitzuak, Autonomia Erkidegoko Erakunde Komunei transferituko<br />
zaizkie. Bada, aipatu Dekretuaren arabera, 1985eko urtarrilaren 1etik aurrera, Euskal Autonomia<br />
Erkidegoko Administrazio Orokorra Juan Crisóstomo de Arriaga musika-kontserbatorioaren eta berari<br />
atxikitako funtzionarioen titularra bihurtuko da.<br />
78<br />
9/1998 Legea, apirilaren 3koa (maiatzaren 4ko EHAAn), Donostiako maila ertaineko musikakontserbatorioa,<br />
baita Gasteizkoa ere —Jesus Guridi—, Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio<br />
Orokorraren menpeko ikastetxeen sare publikoan integratzea helburu duena. Izan ere, ordura arte,<br />
Donostiako maila ertaineko musika-kontserbatorioaren titularra Donostiako Udaletxea zen eta honek,<br />
373
Hiru Lurralde Historikoetako musika-kontserbatorioak, maila ertaineko ikastetxe<br />
bezala, jadanik Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorraren menpeko<br />
ikastetxeen sare publikoan integratuta egonik —eta beraz, Euskal Autonomia<br />
Erkidegoko Administrazioa euren titularra bihurtu eta gero—, ondorengo urratsa hauxe<br />
izango da: aipatu maila ertaineko musika-kontserbatorioetara atxikitako irakaslefuntzionarioak,<br />
2/1993 Legeak eratutako Euskal Autonomia Erkidegoko musikairakasleen<br />
kidegoetan barneratzea, Lege horretan eta 9/1998 Legeko xedapen<br />
gehigarrietan ezarritako baldintzei eta ukanbeharrei men eginez.<br />
Bada, Bilboko maila ertaineko musika-kontserbatoriora atxikitako karrerako<br />
funtzionarioak, 2/1993 Legeen arabera, integratuko dira, ondoko aurreikuspenari<br />
jarraiki:<br />
“Los funcionarios docentes que dependan de la Comunidad Autónoma en el momento<br />
de entrada en vigor de esta ley quedarán automáticamente integrados en los cuerpos<br />
y escalas docentes de la Comunidad Autónoma que se crean en esta ley”. 79<br />
Eta Donostiako maila ertaineko musika-kontserbatorioetara atxikitako karrerako<br />
funtzionarioak berriz, 9/1998 Legeari jarraiki, honela 80 .<br />
2618/1966 Dekretua onartu ostean, musika-kontserbatorioko pertsonala antolatzeko —plantilak eta<br />
titulazioak, alegia— Estatuenak ziren musika-kontserbatorioen eredua jarraitu zuen. Gasteizko maila<br />
ertaineko musika-kontserbatorioaren titularra berriz, 1985era arte, partzuergo bat zen, Arabako Foru<br />
Aldundiak eta Gasteizko udaletxeak erdibana osatzen zutena. Baina urte horretantxe, martxoaren 5eko<br />
30/1985 Dekretuaren bitartez, (martxoaren 6ko EHAAn), Arabako Lurralde Historikoak irakaskuntza<br />
<strong>arloa</strong>n zituen zerbitzuak, Autonomia Erkidegoko Erakunde Komunei eskualdatuko dizkie eta ondorioz,<br />
Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorra, Gasteizko udaletxearekin batera, aipatu<br />
ikastetxearen titular-kide bihurtuko da. Halaber, 9/1998 Legearekin batera, kontuan hartu behar da<br />
1998ko ekainaren 16ko Agindua (ekainaren 26ko EHAAn argitara emana); izan ere, 9/1998 Legeko<br />
xedapen iragankorrak zera zioen: “Los titulares del Conservatorio de Música de Grado Medio de<br />
Donostia (Donostia-San Sebastián) y del Conservatorio de Música de Grado Medio Jesús Guridi<br />
(Vitoria-Gasteiz) disponen de un plazo de seis meses desde el día de la publicación de esta ley para<br />
ejercitar su opción de integración en la Administración General de la Comunidad Autónoma del País<br />
Vasco. La forma del ejercicio de la opción será regulada por el Departamento de Educación,<br />
Universidades e Investigación, respetando, en todo caso, lo dispuesto en los artículos 2 y 3 de la presente<br />
Ley”. Eta hain zuzen, 1998ko ekainaren 16ko Aginduak arautzen du integratzeko aukera eskubidea<br />
egikaritu ahal izateko prozedura. Orobat, 9/1998 Legeko 2 eta 3 art.tan zehazten da, ikastetxeen<br />
integrazioak bete beharreko baldintzak, ondasunei nahiz pertsonalari dagokienez (hauen artean, eraikinen<br />
jabetza Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio orokorrari dohain ematea, bertako irakasleak<br />
Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio orokorrak bere gain hartzea,...).<br />
79<br />
2/1993 Legeko bigarren xedapen gehigarriarekin bat, integrazioa 1993ko otsailaren 26an burutu zen<br />
(kontuan hartu ere, 9/1998 Legearen lehenengo eta hirugarren xedapen gehigarriak).<br />
80 Alegia, integrazio prozesu honetan, 9/1998 Legea ezezik, Donostiako musika-kontserbatorioari<br />
dagokienez, kontuan hartu behar da halaber, abenduaren 15eko 376/1998 Dekretua (abenduaren 29ko<br />
EHAAn argitara emana). Honela, 9/1998 Legeko lehenengo xedapen gehigarriaren eta 376/1998<br />
Dekretuko azken xedapen bakarraren arabera, Donostiako maila ertaineko musika-kontserbatorioko<br />
374
“La integración del personal docente que ostente la condición de funcionario o<br />
funcionaria de carrera del Conservatorio de Música de Grado Medio de Donostia<br />
(Donostia-San Sebastián), en el Cuerpo de Profesores de Música y Artes Escénicas de<br />
la Comunidad Autónoma del País Vasco, se realizará conforme a la legislación<br />
vigente, siempre que cumpla los requisitos de titulación exigibles para ello.”<br />
Bestalde, gogoan izan behar dugu, 9/1998 Legea onartu zenean, Bilboko eta Donostiako<br />
maila ertaineko musika-kontserbatorioetan funtzionarioak ezezik, lan-kontratuko<br />
irakasleak —finkoak nahiz aldi baterakoak— ere bazeudela. Eta Gasteizekoan zehazki,<br />
soilik lan-kontratuko irakasleak zeudela 81 . Bada, 9/1998 Legeko bigarren xedapen<br />
gehigarriak aipamen egiten die lan-kontratuko langile finko horiei guztiei. Eta eurak<br />
funtzionario bihurtzeko aukera aurreikusten du, jarraian, Euskal Autonomia Erkidegoko<br />
musika-irakasleen kidegoan integratu daitezen, helburu horretarako eginiko hautapenproba<br />
espezifiko nahiz mugatu batzuen arabera. Honetara, zera dio aipatu xedapenak 82 :<br />
“La integración del personal docente laboral indefinido del Conservatorio de Música<br />
de Grado Medio de Donostia (Donostia-San Sebastián) y del Conservatorio de<br />
Música de Grado Medio «Jesús Guridi» (Vitoria-Gasteiz), en el Cuerpo de Profesores<br />
de Música y Artes Escénicas de la Comunidad Autónoma del País Vasco, se realizará<br />
conforme a la legislación vigente y mediante la realización de pruebas selectivas<br />
específicas y restringidas que, a tal efecto, sean convocadas por la Administración<br />
educativa y siempre que reuniera los requisitos de titulación exigibles para ello.<br />
La convocatoria se efectuará tras la integración de los conservatorios en la red<br />
pública de centros docentes cuya titularidad corresponde a la Administración General<br />
funtzionarioen integrazioa 1998ko abenduaren 31ean burutuko da. Hain zuzen, integrazio prozesu honek<br />
Donostiako musika-kontserbatorioko irakasle-funtzionarioak direnetan eragiten dituen ondorioei<br />
dagokienez (zehazki, katedradun kategoria duten irakasleetan), Euskal Herriko Justizia Auzitegiaren<br />
2002ko abenduaren 2ko Epaia ikus liteke, 376/1998 Dekretuaren aurka jarritako helegite kontentziosoadministratiboa<br />
ebazten duena (JUR 2003\106740).<br />
81 Gasteizko maila ertaineko musika-kontserbatorioari dagokionez, integrazio prozesu honetan, 9/1998<br />
Legea ezezik, 377/1998 Dekretua ere (abenduaren 15ekoa, abenduaren 29ko EHAAn) hartu behar da<br />
kontuan.<br />
82 Aurreikuspen horri jarraiki eta beti ere LOCEko zazpigarren xedapen iragankorrak ezarritako epearen<br />
barruan, aipatu hautapen-proben deialdia, 2004ko maiatzaren 7an egin zen (Maiatzaren 19ko EHAAn<br />
argitara emana). Izan ere, zera dio LOCEko zazpigarren xedapen iragankorrak: “1. Cuando como<br />
consecuencia de las transferencias a las Comunidades Autónomas del ejercicio de competencias en<br />
materia de educación hubiera resultado necesaria la integración de redes que incluyan centros<br />
dependientes de otras Administraciones, el personal laboral fijo que realice funciones docentes en dichos<br />
centros podrá acceder a los cuerpos docentes regulados en esta Ley, a través de un turno especial<br />
establecido para dicho personal y convocado al efecto por los respectivos Gobiernos de las Comunidades<br />
Autónomas, en la forma que determinen los Parlamentos autonómicos, debiendo respetarse, en todo<br />
caso, lo establecido en la normativa básica del Estado. 2. Los procedimientos de ingreso a que hace<br />
referencia esta disposición sólo serán de aplicación durante un plazo de tres años, a partir de la entrada<br />
en vigor de la presente Ley”. Aipatu maiatzaren 7ko Aginduaren araberako hautapen-probak gainditu<br />
zituzten hautagaien funtzionario izendapena, 2004ko abuztuaren 11ko Aginduaren bitartez egin zen<br />
(abuztuaren 20ko EHAAn).<br />
375
de la Comunidad Autónoma del País Vasco, y en la misma se valorarán los servicios<br />
prestados y cualesquiera otros méritos encaminados a determinar la aptitud o<br />
idoneidad del aspirante, sin perjuicio de aquellas pruebas destinadas a la<br />
acreditación de conocimientos que se consideren necesarios. El acceso a la condición<br />
de funcionario en virtud de este proceso selectivo determinará la automática<br />
transformación de las vacantes, que se integrarán entre las propias a las que hubiera<br />
accedido.” 83<br />
<strong>Musika</strong>-irakasleen kidegoan integratutako funtzionarioek, baita lan-kontratuko musikairakasle<br />
finkoek ere aipatu hautapen-proba gaindituz gero, aurrerantzean, ordura arte<br />
betetzen ari ziren lanpostuetan jarraituko dute —noski, musika-kontserbatorioetako<br />
lanpostuak katalogatzearen ondorioz, euren lanpostuetan egin daitezkeen egokitzapenen<br />
kalterik gabe—. Haatik, aipatu hautapen- proban parte hartzen ez duten edo hautapenproba<br />
hori gainditzen ez duten lan-kontratuko musika-irakasle finkoei dagokienez,<br />
ondorioa hauxe izanen da: Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio orokorraren<br />
zerbitzuan jarraituko duten arren lehenago zuten harreman berberarekin, euren plazak<br />
etorkizunean iraungi egingo direla 84 .<br />
Honenbestez, hiru Lurralde Historikoetako maila ertaineko musika-kontserbatorioetako<br />
irakasle-funtzionarioak musika-irakasleen kidegoan integratu ondoren, eta dagokion<br />
lanpostuen zerrenda onartu eta argitaratu ostean 85 , musika-kontserbatorioetako<br />
irakasleen plantilak arautzeko prozesuaren barruan jarraian eman beharreko urratsa —<br />
eta aztertzen ari garen prozesu luze honetan azkena— hauxe da: aipatu funtzionarioak<br />
atxikitzea, lanpostuen zerrendan aurreikusten diren lanpostu eta espezialitateetara,<br />
alegia.<br />
83 9/1998 Legeko hirugarren xedapen gehigarriko bigarren atalak Bilboko musika-kontserbatorioko lankontratuko<br />
langile finkoei buruz zera dio: “Al personal docente laboral indefinido del mencionado<br />
conservatorio le será de aplicación lo dispuesto en la disposición adicional segunda”.<br />
84 9/1998 Legearen laugarren xedapen gehigarriaren arabera. Seigarren xedapen gehigarriak berriz,<br />
bitarteko irakasleei aipamen egiten die eta zazpigarren xedapen gehigarriak, lan-kontratuko aldi baterako<br />
irakasleei.<br />
85 307/2003 Dekretuaren bitartez (abenduaren 16koa, abenduaren 22ko EHAAn) onartu zen lankontratuko<br />
irakasleentzat eta musika-irakasleen kidegoko funtzionarioentzat erreserbatutako lanpostuen<br />
zerrenda. Hain zuzen, lanpostuen zerrenda hori onartu beharra zegoen, lan-kontratuko irakasle finkoak —<br />
9/1998 Legeko bigarren xedapen gehigarriaren arabera— funtzionario bihurtu ahal izateko prozesua<br />
burutu aurretik. Maila ertaineko musika-kontserbatorioetako lanpostuen zerrenda 370/2003 Dekretuko IV.<br />
Eranskinean jasota dago.<br />
376
Hartara, musika-irakasleen kidegoko espezialitateak ezartzen dituen 989/2000 Errege<br />
Dekretuak aurreikusitakoaren arabera 86 , 47/2004 Dekretua onartuko da. Hain zuzen,<br />
Dekretu honek zera du helburu: Euskal Autonomia Erkidegoko oinarrizko mailako<br />
musika-kontserbatorioetan irakasten duten karrerako funtzionarioak —hots, musikairakasleen<br />
kidegoan integratuta daudenak— 989/2000 Errege Dekretuak ezarritako<br />
espezialitateetara atxikitzeko, aurrera eraman beharreko prozesua arautzea 87 . Halaber,<br />
atxikitze-prozesua gauzatzeko irizpideak finkatzen ditu 88 . Azter dezagun bada, 47/2004<br />
Errege Dekretuaren edukia.<br />
47/2004 Errege Dekretuak ezartzen duen atxikitze-prozesua ezarriko zaie, Euskal<br />
Autonomia Erkidegoko maila ertaineko musika-kontserbatorioetan, behin-betiko titular<br />
gisa, zerbitzuak ematen dituzten musika-irakasleen kidegoko karrerako funtzionarioei.<br />
Prozesu horretan parte hartzeko, irakasleek zerbitzu aktiboan jardun behar dute edo,<br />
horrela izan ezean, behin-betiko destinoa erreserbatzeko eskubidea emango dien egoera<br />
batean 89 .<br />
86989/2000<br />
Errege Dekretuko bigarren xedapen gehigarriak zera aurreikusten du: “Redistribución del<br />
profesorado: La Ministra de Educación, Cultura y Deporte y los órganos correspondientes de las<br />
Comunidades Autónomas podrán establecer criterios y procedimientos para la redistribución del<br />
profesorado por la implantación de las nuevas enseñanzas, en la forma que determine cada<br />
Administración educativa, de acuerdo con las previsiones del presente Real Decreto”.<br />
87<br />
47/2004 Dekretuak, martxoaren 16koak (martxoaren 24ko EHAAn), 989/2000 Errege Dekretuko<br />
bigarren xedapen gehigarriak gaiturik arautzen du, musika-irakasleen kidegoko karrerako funtzionarioen<br />
atxikipen prozesua 989/2000 Errege Dekretuak ezarritako espezialitateetara. 47/2004 Errege Dekretuak<br />
arautzen ez dituen aspektuetan, subsidiarioki, apirilaren 16ko 86/2002 Errege Dekretua ezarriko da<br />
(apirilaren 19ko EHAAn), bigarren hezkuntzako eta goi-mailako lanbide-heziketako irakasleak<br />
atxikitzeko prozesua arautzen duena. Bada, dagoeneko abian den prozesu hau amaituko da, Euskal<br />
Autonomia Erkidegoko musika-irakasleen kidegoan dagoeneko integratuta dagoen karrerako funtzionario<br />
oro —hots, aurretik karrerako funtzionario zirenak, baita karrerako funtzionario bihurtzeko prozesua<br />
jarraituz, funtzionario bihurtu diren lan-kontratuko irakasle finkoak ere— 989/2000 Errege Dekretuak<br />
ezarritako espezialitateetara atxikitzen direnean. 989/2000 Errege Dekretuaren bigarren xedapen<br />
gehigarriari jarraiki, orobat, prozesu berbera ere arautu dute dagoeneko zenbait Autonomia Erkidegok;<br />
alegia: Murtziakoak 2001eko ekainaren 27ko Aginduaren bitartez (uztailaren 12ko BORMen)];<br />
Valentziakoak [2001eko abenduaren 18ko Aginduaren bitartez (2002ko urtarrilaren 4ko DOGVen)];<br />
Aragoikoak [2002ko uztailaren 2ko Ebazpenaren bitartez (uztailaren 19ko BOAn)]; Kanarietakoak<br />
[2003ko ekainaren 19ko Aginduaren bitartez (uztailaren 2ko BOCen) eta 2003ko abuztuaren 4ko<br />
Aginduaren bitartez (abuztuaren 21eko BOCen];... .<br />
88 47/2004 Dekretuaren 1 art. .<br />
89 47/2004 Dekretuaren 2 art.ren arabera.<br />
377
Oraintsu esan bezala, 47/2004 Errege Dekretuak, 989/2000 Errege Dekretuak ezartzen<br />
dituen espezialitateetara atxikitzeko prozesua gauzatzeko irizpide batzuk finkatzen ditu.<br />
Honatx:<br />
<strong>Musika</strong>-irakasleen kidegoko karrerako funtzionarioak 989/2000 Errege Dekretuko I.<br />
eranskinean aurreikusitako espezialitate berrien lanpostuei atxikiko zaizkie, II.<br />
eranskinean adierazitako elkarrekikotasunen arabera, kasu bakoitzean titularrak diren<br />
lanpostuen espezialitatea eta hizkuntza-eskakizuna kontuan hartuta.<br />
Demagun ordea, aipatutako II. Eranskinean ez dela lehenagoko espezialitate batekiko<br />
elkarrekikotasunik ezartzen. Bada, kasu horretan, lehenagoko espezialitateetako<br />
irakasleek jarraituko dute, 989/2000 Errege Dekretua onartu zenean zituzten funtzioak<br />
betetzen —noski, beste lanpostu edo funtzio batzuetara adskribitu ahal izatearen<br />
kalterik gabe, beti ere, euren prestakuntza espezifikoa eta irakaskuntzaren beharretara<br />
nola egokitzen diren kontuan hartuta—. Dena den, espezialitate berri batera horrela<br />
atxikitzeak ez du espezialitate hori eskuratu denik inolaz ere esan nahi.<br />
Berebat, gerta liteke, ordurik ez egoteagatik, lanpostuen zerrendan behar adina<br />
lanposturik ez egotea, hizkuntza-eskakizun eta derrigortasun-data zehatza duen<br />
espezialitate jakin batean. Beraz, kasu honetan, soilik, dagoen lanpostu adina pertsona<br />
atxiki ahal izango da, beti ere 47/2004 Dekretuak ezartzen duen prozedurari eta<br />
antolamendu irizpideei jarraiki.<br />
Hain zuzen, behar adina lanposturik ez egoteagatik, lanpostutara adskribitu ezin izan<br />
diren irakasleak lekuz aldarazitako irakasle gisa geldituko dira. 47/2004 Dekretuaren<br />
arabera, lekuz aldarazitako irakasleak hauexek lirateke: lanpostuen zerrendan, euren<br />
lanpostua ordurik gabe gelditu den behin-betiko irakasleak. Bada, aipatu irakasleek<br />
egoera horretan jarraituko dute lanpostu bat lortu bitartean — eta beti ere kendutako<br />
pertsonala izatearen aukera egin ezean—, bai 47/2004 Dekretuak araututako<br />
prozeduraren bidez, baita pertsonala hornitzeko ohiko prozeduren bitartez ere 90 .<br />
90 47/2004 Dekretuko 3 art. .<br />
378
Atxikitze prozedurari dagokionez, elkarren segidako hiru faseetan burutuko da: alegia,<br />
atxikitze edo finkatze-fasearen, berratxikitze- fasearen eta ezabatze-fasearen arabera.<br />
Ikus ditzagun 91 .<br />
Atxikitze edo finkatze-fasea: fase honetan, irakasle bakoitzari bere jatorrizko<br />
lanpostuaren espezialitate eta hizkuntza-eskakizuneko lanpostu batera atxikiko zaio,<br />
989/2000 Errege Dekretuak II. eranskinean xedatutako espezialitateen arteko<br />
elkarrekikotasunen arabera. Halaber —geroago— fase honetan finkatuko zaie,<br />
989/2000 Errege Dekretuko II. Eranskinean elkarrekikotasunik ezarri ez zaien<br />
lehenagoko espezialitateetako irakasleei.<br />
Berratxikitze-fasea: prozesuko bigarren fase hau elkarren segidako hiru txandatan<br />
gauzatuko da. Honela, lehenengo txandak, espezialitate berekoa izanik, hizkuntzaeskakizun<br />
ezberdina esleitu zaien lanpostuetara berratxikitzean datza 92 . Bigarren<br />
txandak berriz, hizkuntzaz aldatzeko aukeran datza 93 . Eta, hirugarren eta azken txandak<br />
ostera, espezialitate ezberdineko lanpostuetara berratxikitzean 94 .<br />
91 47/2004 Dekretuko 4 art.ren arabera.<br />
92 47/2004 Dekretuaren 4 art.ko 2.a) atalak lehenengo faseari buruz, ondoko xehetasunak ematen dizkigu:<br />
“En este turno el profesorado podrá readscribirse voluntariamente en plazas vacantes de su misma<br />
especialidad y de superior perfil lingüístico al de la plaza de la que fuera titular, siempre que estuvieran<br />
en posesión del perfil lingüístico correspondiente a la plaza en la que se readscriben. Asimismo, aunque<br />
únicamente el profesorado que en esta fase del proceso se encuentre en situación de desplazado, podrá<br />
readscribirse en plazas de inferior perfil lingüístico al de la plaza de la que fuera titular. El profesorado<br />
que participe en esta fase conformará un grupo único que se ordenará conforme a los criterios previstos<br />
en el artículo 5 de este Decreto”.<br />
93 47/2004 Dekretuaren 4 art.ko 2.b) atalak zera dio txanda honi dagokionez: “Cuando en un<br />
Conservatorio existan plazas vacantes de una determinada especialidad y de perfil lingüístico 1 vencido<br />
o de perfil lingüístico 2, las personas de esa misma especialidad que en esta fase del proceso se<br />
encuentren en situación de desplazadas y que no posean el perfil lingüístico requerido, podrán optar por<br />
la transformación lingüística, adscribiéndose voluntariamente a aquellas vacantes, con los efectos<br />
previstos en la normativa vigente. Si llegado el momento previsto para acreditar el perfil lingüístico<br />
requerido, estas personas no lo acreditaran, serán removidas de su plaza, pudiendo readscribirse, si las<br />
hubiere, en plazas de su especialidad y perfil lingüístico, en concurrencia con el resto de participantes en<br />
el correspondiente proceso”.<br />
94 47/2004 Dekretuaren 4 art.ko 2.c) atalak txanda honi buruz zera xedatzen du: “Turno III: Readscripción<br />
en plazas de diferente especialidad. En este turno el profesorado tendrá la posibilidad de adscripción<br />
voluntaria en plazas de especialidad diferente a las del destino definitivo, siempre y cuando se posea esa<br />
segunda especialidad. Las transformaciones lingüísticas efectuadas y las readscripciones producidas<br />
conforme a lo previsto en el apartado segundo del turno I, quedarán sin efecto cuando, a resultas de las<br />
readscripciones efectuadas en este turno III, hubieran quedado vacantes puestos de trabajo de la misma<br />
379
Kentze-fasea: azken fase honetan hain zuzen ere, 47/2004 Dekretuak araututako<br />
prozesuaren ondorioz lekuz aldarazitakoen egoeran gelditzen den irakasleek, kendutako<br />
pertsonala izatea aukeratu ahal izango dute, euren kontserbatorioan prozesua gauzatu<br />
eta bost laneguneko epean. Aukera honen alde egitearen ondorioz bada, ikastetxe<br />
horrekiko lotura eta horretatik datozen eskubide eta betebeharrak galduko dituzte.<br />
Orain arte ikusitako atxikitze-prozesua musika-kontserbatorio bakoitzean burutuko da,<br />
prozesuak eragindako pertsonez gain, kontserbatorioko zuzendariak, ikasketa-buruak<br />
eta Hezkuntza Ikuskaritzako ordezkari batek parte hartuko duten bilera batean.<br />
Prozesuaren garapena akta batean formalizatuko da. Eta azkenik, atxikitze-prozesuaren<br />
emaitza argitara emango da Euskal Herriko Agintaritzaren Aldizkarian, Langilegoaren<br />
Kudeaketarako Zuzendariaren Ebazpenaren bidez.<br />
Honenbestez, zeintzuk izanen dira atxikitze-prozesuaren ondorioak 95 ? Bada, aipatu<br />
prozesuan zehar finkatu edo berratxiki diren irakasleak, eurei dagokien lanpostuaren<br />
behin-betiko jabe bihurtuko dira. Bestalde, prozesua gauzatu ondoren, finkatu eta<br />
berratxiki ezin izan diren irakasleak, horrela erabakiz gero, lekuz aldarazitako ala<br />
kendutako pertsonalaren egoeran geratuko dira.<br />
Hain zuzen, lekuz aldarazitako pertsonalari dagokionez, 47/2004 Dekretuak zera<br />
xedatzen du: langile hauek automatikoki berreskuratuko luketela behin-betiko destinoko<br />
lanpostuaren titulartasun osoa, geroagoko lanpostuen zerrenda batean, euren behinbetiko<br />
destinoaren espezialitate, hizkuntza-eskakizun eta derrigortasun-data bereko<br />
lanposturik sortuko balitz. Haatik, lanpostu berriari beste hizkuntza-eskakizun bat<br />
esleitu bazaio —lekuz aldarazitako pertsonari kendutako lanpostuaren espezialitate<br />
berekoa izan arren—, lekuz aldarazitako pertsonak lanpostu berri horretara borondatez<br />
atxikitzeko aukera izango luke, beti ere dagokion lanpostuari esleitutako hizkuntzaeskakizuna<br />
egiaztatuta edukiz gero. Orobat, lekuz aldarazitako pertsonalari behinbehineko<br />
destino bat emango zaio, behin-betiko destinoa berreskuratu arte, edo<br />
pertsonala hornitzeko ohiko prozeduren bidez, behin-betiko destino berri bat lortu<br />
especialidad, perfil lingüístico y fecha de preceptividad que los del destino definitivo de las personas<br />
afectadas por alguna de aquellas situaciones”.<br />
95 47/2004 Dekretuaren 6 art. .<br />
380
itartean. Noski, honetarako zera hartuko da kontuan: bere espezialitatea, prestakuntza<br />
espezifikoa eta irakaskuntzaren beharretara nola egokitzen den.<br />
Eta beste horrenbeste gertatuko da kentzearen aukera egin duen pertsonalarekin. Izan<br />
ere, behin-behineko destino bat emango zaio, pertsonala hornitzeko ohiko prozeduren<br />
bidez, behin-betiko destino berri bat lortu bitartean.<br />
Azkenik, 47/2004 Dekretuan arautzen den atxikitzeak, 2003ko irailaren 1etik aurrerako<br />
ondorioak izango ditu. Ez du antzinatasuna zenbatzeari begira inolako eraginik izango,<br />
ez eta eragindako pertsonalaren administrazio-egoeran ere.<br />
b) <strong>Musika</strong>-irakasle funtzionarioen lanpostuetako hizkuntza-eskakizunak zehazteko<br />
irizpideak<br />
Dakigun bezala, euskararen erabilpena normalizatzeko 10/1982 oinarrizko Legean 96 ,<br />
euskaraz nahiz gaztelaniaz ikasteko eskubidea aitortzen zaio Euskal Autonomia<br />
Erkidegoko ikasle orori, hezkuntzako maila guztietan.<br />
Halaber, 6/1989 Legeak (euskal funtzio publikoari buruzkoak) zera aurreikusten du:<br />
lanpostuen zerrendek, lanpostu bakoitzerako zenbait betekizun adieraziko dituztela, eta<br />
horien artean nahitaez agertu beharko direla hizkuntza-eskakizuna eta derrigortasundata,<br />
alegia. 2/1993 Legeak ere (Euskal Autonomia Erkidegoan, unibertsitate-mailakoa<br />
ez den irakaskuntzako irakasleen kidegoak eratzen dituenak) berbera aurreikusten du eta<br />
hamabosgarren xedapen gehigarrian zera dio: irakasleen funtzio publikora lehenengo<br />
aldiz sartzen denak 1 edo 2 hizkuntza-eskakizuna egiaztatu beharko duela 97 .<br />
96 10/1982 Legea, azaroaren 24koa (abenduaren 16ko EHAAn).<br />
97 Oro har, euskal funtzio publikoan sartu ahal izateko euskaraz jakiteko galdapenari buruz, eta zehazki<br />
hizkuntza-eskakizuna egiaztatu behar izateari dagokionez, besteak beste, lanok ikus litezke:<br />
AGIRREAZKUENAGA, I., “La exigencia del <strong>Euskara</strong> en el acceso a la función pública:<br />
Jurisprudencia y Planificación normativa”, RVAP 25 zkia., 1989; “Reflexiones jurídicas sobre la<br />
oficialidad y el deber de conocimiento de las lenguas”. “Estudios sobre la Constitución española.<br />
Homenaje al profesor E. García de Enterría”, II. alea, Cívitas, Madril, 1991; “El reto de la normalización<br />
del euskara en las Administraciones Públicas vascas”, “Estudios sobre el Estatuto de Autonomía del<br />
País Vasco”, Oñati, HAEE/IVAP, I. alea, 1991; “Fundamentos y realidad de la planificación lingüística<br />
en las Administraciones Públicas Vascas”, Revista de Llengua i Dret 31 zkia., 1999; “Hizkuntza<br />
alorreko oinarrizko printzipioak eta Euskal Administrazio Publikoetako hizkuntza plangintza: oraina<br />
eta geroa”, Eleria 5 zkia., 2000; eta “Diversidad y Convivencia Lingüística. Dimensión europea,<br />
381
Bada, irakaskuntza euskaraz nahiz gaztelaniaz jasotzeko eskubidea ikasleei<br />
bermatzearren, 47/1993 Dekretuak ezarriko ditu hizkuntza-eskakizunak eta<br />
derrigortasun-datak irakasleen lanpostuetan 98 . Alabaina, 47/1993 Dekretuan hainbat<br />
gairen inguruko irizpideak zehazteke geratuko dira; eta hain zuzen, horien artean,<br />
araubide bereziko irakaskuntzarenak daude. Izan ere, soilik araubide orokorreko<br />
irakaskuntzei dagozkionak arautzen ditu, bere ezarpen-eremutik at utziaz gainerako<br />
irakaskuntzei dagozkienak. Beraz, aipatu hutsunea beteko du 182/2002 Dekretuak<br />
ondokoa ezarriz: Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren menpeko ikastetxe<br />
publikoetan, araubide bereziko irakaskuntzako irakasleen lanpostuetan oro har, eta<br />
musika-irakaskuntzetako irakasleen lanpostuetan zehazki, hizkuntza-eskakizunak eta<br />
derrigortasun-datak zehazteko irizpideak, alegia 99 .<br />
182/2002 Errege Dekretuak ezartzen dituen irizpideak aztertzeari ekin aurretik ordea,<br />
zera azpimarratu beharra dago: deigarria dela, musika-irakasleen lanpostuetan,<br />
hizkuntza-eskakizunak esleitzeko dagoen zailtasuna. Hau da, musika-<strong>irakaskuntzen</strong><br />
baitan bi ikasgairen irakaskuntza bereiztu behar da: batetik, ikasgai teorikoena —<br />
araubide orokorreko ikasgaiak irakastearekin antzekotasun handia duena—; eta bestetik,<br />
sormen-interpretazioko ikasgaien irakaskuntza, —araubide bereziko irakaskuntzak,<br />
berezi egiten dituena, alegia—. Bada, ikasgai teorikoen testuak euskaraz edo gaztelaniaz<br />
idatzita dauden bitartean, interpretatu beharreko partiturak ordea, musikaren hizkuntza<br />
nacional y claves jurídicas para la normalización del <strong>Euskara</strong>”, “Joaquín Elósegui” sari <strong>juridikoa</strong>,<br />
Gipuzkoako Foru Aldundia, Donostia, 2003. COBREROS, E., “El régimen jurídico de la oficialidad del<br />
euskara”, IVAP, Oñati, 1989; eta “Jurisprudencia del TS relativa al conocimiento del euskara en el<br />
acceso a la Función Pública”, RVAP, 22 zkia., 1988; CASTELLS, J.M., “El euskara en el Estatuto<br />
vasco”, Cuadernos Autonómicos, 13 zkia., IVAP, Oñati, 1989 eta “Administración Pública y doble<br />
oficialidad lingüística en la CAV”, “<strong>Euskara</strong>ren Lege-Araubideari buruzko jardunaldiak”, Oñati, IVAP,<br />
1990. AIZPURUA TELLERIA, X., “Determinación de los perfiles lingüísticos de los puestos de trabajo<br />
y criterios de evaluación lingüística en la selección del personal”, Revista de llengua i Dret, 12 zkia.,<br />
1995. ERKOREKA, J.I., “Exigencia de preceptividad en los perfiles lingüísticos como requisito de<br />
capacidad en el ejercicio de funciones públicas”, RVAP 44 zkia. (II), 1996. LASAGABASTER<br />
HERRARTE, “Enseñanza y Estado de las autonomías”, Autonomies (especial “Enseyament”), 17 zkia.,<br />
1993; eta “Planificación específica en el sector docente: enseñanza universitaria e infrauniversitaria,<br />
RVAP 44(II) zkia., IVAP, 1996, 153-177 orriak.<br />
98 47/1993 Dekretua, martxoaren 9koa (apirilaren 2ko EHAAn).<br />
99 182/2002 Dekretuak, uztailaren 23koak (abuztuaren 13ko EHAAn), araubide bereziko irakaskuntzetako<br />
lanpostuetan ezezik, helduen hezkuntzari dagozkion lanpostuetan ere, hizkuntza-eskakizunak eta<br />
derrigortasun-datak zehazteko irizpideak finkatzen ditu (1 art.). Dena dela, 182/2002 Dekretuaren<br />
eraginpeko irakaslegoaren hizkuntza-eskakizunak egiaztatzeko prozedura eta salbuespenen araubidea<br />
Dekretuotan jasotzen da: 47/1993, 42/1998, martxoaren 10ekoa (martxoaren 24ko EHAAn) eta 263/1998<br />
Dekretuetan, urriaren 6koan (urriaren 23ko EHAAn) hain zuzen ere. 42/1998 Dekretuak 47/1993<br />
382
unibertsalean daude idatzirik. Arrazoi hori dela-eta, ikasleak, musika-tresna kalitatez<br />
interpretatzen duen profesionala aukeratu ohi du irakasle gisa, eta ez dio horrenbeste<br />
garrantzirik emango hizkuntzari.<br />
Ondorioz, ikasgaien ezberdintasun hori aintzat hartuta, musika-kontserbatorioetako<br />
lanpostuen zerrendetan bederen, hizkuntza-ereduen proiekzio zurruna arintzeko joera<br />
egon ohi da. Izan ere, hori ez egiteak, zera ekar bailezake: musika-tresnaren kalitatezko<br />
irakaskuntza bilatzeko ikasleak dituen aukerak eragoztea, alegia.<br />
Bada, 182/2002 Dekretuaren ezarpen-eremuan sartutako irakasleen lanpostuetan ezarri<br />
beharreko hizkuntza-eskakizunak 1HE eta 2HE izanen dira, eta 47/1993 Dekretuan<br />
daude jasota 100 .<br />
Lanpostuen hizkuntza-eskakizuna eta derrigortasun-data, Eusko Jaurlaritzak onartu<br />
beharreko lanpostuen zerrendetan zehaztuko da. Eta hain zuzen, derrigortasun-data<br />
horretatik aurrera, hizkuntza-eskakizuna ezinbesteko baldintza bilakatuko da lanpostu<br />
hori lortzeko baita bertan jardun ahal izateko ere. Alabaina, hizkuntza-eskakizuna<br />
lanpostua lortzeko eta betetzeko derrigorrezkoa ez den bitartean, aipatu hizkuntzaeskakizunak<br />
bakar-bakarrik balioko du, euskaraz jakiteari meritu gisa eman behar zaion<br />
balioa erabakitzeko 101 .<br />
182/2002 Dekretuaren eraginpeko irakasleen lanpostuen hizkuntza-eskakizunaren<br />
derrigortasun-data zehazteko, hamar urteko plangintza-epea aurreikusi da —182/2002<br />
Dekretuaren ondorioz onartutako irakasleen lanpostuen zerrendak argitaratzen diren<br />
egunaren biharamunean zenbatzen hasiko dena—. Aipatu plangintza-epea berebat,<br />
bosna urteko aldi bitan banatuta egongo da.<br />
Honenbestez, zeintzuk dira 182/2002 Dekretuak, araubide bereziko irakaskuntzetako<br />
irakasleen lanpostuetako hizkuntza-eskakizunak eta derrigortasun-datak zehazteko<br />
Dekretuko hirugarren xedapen gehigarria aldatzen du; eta 263/1998 Dekretuak berriz, ezarri, eguneratu<br />
eta berretsi egiten ditu EGAren eta irakasleen hizkuntza-eskakizunen arteko baliokidetzak.<br />
100 182/2002 Dekretuaren 2 art.ren arabera.<br />
101 182/2002 Dekretuaren 3 eta 6 art.ak .<br />
383
finkatzen dituen irizpideak? Bada, hauexek 102 : a) Ikastetxe bakoitzaren eraginpeko<br />
eskualdearen euskaldunen portzentaia eta beste ezaugarri soziolinguistikoak. b)<br />
Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko plangintza, Euskal Autonomia Erkidegoko<br />
bi hizkuntza ofizialetako edozeinetan, ikasleen ikasteko aukera benetan bermatzearren.<br />
c) Eskualdeko ikastetxeek ematen duten euskarazko hezkuntza-eskaintza. d) <strong>Euskara</strong>zko<br />
irakaskuntza mailakaturik ezarri nahi izatea ikastetxe guztietan. Eta, e) Ikastetxe<br />
bakoitzaren hezkuntza-proiektuan jasotzen den hizkuntza-tratamendua, berariazko<br />
beharrizanak eta helburuak hobe betetzearren.<br />
Halaber, arestian esan dugu, 2/1993 Dekretuko hamabosgarren xedapen gehigarriarekin<br />
bat, irakasleen funtzio publikoan lehenengo aldiz sartzen denak 1. edo 2. hizkuntzaeskakizuna<br />
egiaztatu beharko duela. Eta berbera xedatzen du 182/2002 Dekretuak.<br />
Haatik, 182/2002 Dekretuko lehenengo xedapen gehigarriak zera dio, soilik araubide<br />
bereziko irakaskuntzak irakasten dituzten irakasleei dagokienez eta arestian aipatutako<br />
hizkuntza-ereduen proiekzio zurruna arintzeko joera agerian utziz:<br />
“No obstante lo dispuesto en el artículo 5, los profesores interinos y contratados<br />
temporales que, a la entrada en vigor del presente Decreto, desempeñen puestos<br />
correspondientes a las enseñanzas de régimen especial, podrán acceder a la<br />
condición de funcionarios de carrera de los Cuerpos a quienes competen dichas<br />
enseñanzas, a plazas de perfil lingüístico 1, aún careciendo de dicho requisito, y<br />
dispondrán de un plazo de tres años, desde su nombramiento como funcionarios de<br />
carrera, para acreditar el mismo”.<br />
Bestalde, derrigortasun-data geroratuta duten 1. edo 2. hizkuntza-eskakizuneko<br />
lanpostuetan, behin-betiko destinoa duten irakasleei, lanpostua eraldatu eta data<br />
indarrean daukan 2. hizkuntza-eskakizuna jartzen badiete, hiru urteko epea izango dute<br />
— aldaketa jasotzen duen lanpostu-zerrenda argitaratu zenetik zenbatzen hasita—<br />
aipatu 2. hizkuntza-eskakizuna egiaztatu ahal izateko.<br />
Azkenik, 1. hizkuntza-eskakizuneko lanpostuetan, behin-betiko destinoa duten<br />
irakasleei derrigortasun-epea laburtzen bazaie —beti ere lanpostuak 1. hizkuntzaeskakizuna<br />
izanik eta salbuespen-<strong>erregimen</strong>ean jasotako kasuak izan ezik—, lanpostuari<br />
dagokion hizkuntza-eskakizuna egiaztatu beharko dute derrigortasun-epe berriaren<br />
barruan. Aitzitik, hizkuntza-eskakizuna egiaztatzeko epe berria bost urtekoa baino<br />
102 182/2002 Dekretuaren 8 art.an zehazten dira irizpideak.<br />
384
laburragoa bada —lanpostuen zerrendan aldaketa egiten denetik zenbatzen hasita—,<br />
irakasleak bost urte izango ditu bere lanpostuari dagokion hizkuntza-eskakizuna<br />
egiaztatu ahal izateko 103 .<br />
B) Goi-mailako musika-kontserbatorioetako irakasle-funtzionarioak<br />
Atalburu honen hasieran aipatu dugu, LOGSEko hamalau xedapen gehigarriko<br />
lehenengo atalari jarraiki, musika-katedradunen kidegoko irakasleei esleitzen zaiela goimailako<br />
musika-irakaskuntzak irakasteko zeregina, euren espezialitateekin bat —<br />
musika-irakasleen kidegoko irakasleek ere, salbuespenez, hala zehaztutako goi-mailako<br />
irakasgaiak irakatsi ahal izango dituztela xedatzen den arren—.<br />
Orobat, zazpigarren atalburuan aztertu ditugun ikastetxe moten arabera eta eurak<br />
LOGSEk taxututako ikasketa berriekin bat antolatu ahal izateko, oro har, 389/1992<br />
Errege Dekretuak ezarritako galdapenei jarraiki, zera izan behar dugu gogoan: LOGSEk<br />
araubide bereziko goi-mailako musika-irakaskuntzak irakasteko eginkizuna esleitu dien<br />
musika-katedradunen kidegoko funtzionarioek, egiteko hori goi-mailako musikakontserbatorio<br />
batera atxikita burutuko dutela 104 .<br />
Eta azkenik, gogoratu, LOGSEko hamalaugarren xedapen gehigarriko laugarren atalak,<br />
musika-katedradunen kidegoari dagozkion espezialitateak zehazteko eginbeharra<br />
luzatzen diola Gobernuari.<br />
Alabaina, 2002-2003 ikasturteari zegokion Txostenean, Estatuko Eskola-Kontseilua<br />
Hezkuntza Ministerioari zuzentzen zitzaion, zera eskatuz:<br />
103 182/2002 Dekretuaren bigarren xedapen gehigarriaren arabera.<br />
104 Alegia, LOGSE onartu aurretik, musika-<strong>irakaskuntzen</strong> maila oro, goi-mailako statusa aitortu zitzaion<br />
musika-kontserbatorio berean burutzen zen. Haatik, 389/1992 Errege Dekretuko 9.c) art.ren arabera, goimailako<br />
ikastetxeek —goi-mailako musika-kontserbatorioek barne— soilik goi-mailako musikairakaskuntzak<br />
irakatsi ahal izango dituzte. Bada, aurreikuspen honi jarraiki, kontserbatorioek euren<br />
egoitzak banandu behar izan dituzte. Banantze hori, LOGSE ikasketa-planeko irakaskuntzak ezartzen<br />
joan ahala burutu da eta hain zuzen, banantze honen ondorioz, kontserbatorio bereko irakaslefuntzionarioak<br />
une horretantxe integratuta zeuden kidegoaren arabera, maila ertaineko edo goi-mailako<br />
musika-kontserbatorioari atxikitzeari ekin zaio. Ikus honetara, adibide gisa, Nafarroako Foru Erkidegoan,<br />
167/2004 Foru Agindua, ekainaren 24koa (uztailaren 23ko BONn argitara emana), musika-katedradunen<br />
kidegoko funtzionarioak, 7/2002 Foru Legearen bitartez eratu zen goi-mailako musika-kontserbatorioari<br />
behin-betikoz atxikitzen dituena.<br />
385
“Desde 1990 en que se promulgó la LOGSE el único Cuerpo del que aún hoy no están<br />
reguladas las especialidades correspondientes, es el Cuerpo Catedráticos de Música y<br />
Artes Escénicas, por ello este Consejo vuelve a instar al Ministerio de Educación a<br />
elaborar, con la mayor brevedad posible, el correspondiente Real Decreto de<br />
especialidades que permita tanto la adecuación de las plantillas de los centros, como<br />
la convocatoria de los pertinentes procedimientos de acceso a dicho Cuerpo” 105 .<br />
Zein da honen ondorioa? Bada, zalantza izpirik gabe, Gobernuaren ahalmen<br />
erregelamendugilearen jarduera eza honek 106 eragina izanen duela aipatu kidegoan<br />
sartu ahal izateko hezkuntza-Administrazioek egin beharreko hautapen-proben<br />
deialdietan. Hau da, espezialitateak zehaztu arte, hezkuntza-Administrazioak ezin<br />
dituzte euren menpe dauden goi-mailako musika-kontserbatorioetako pertsonalaren<br />
plantilak egokitu, eta ondorioz, juridikoki blokeatuta daude hautapen-proben deialdiak<br />
egiteko 107 .<br />
Hortaz, egokitzear dauden plantila horietan agertzen diren musika-katedradunen<br />
kidegoko irakasleak, LOGSEk hamalaugarren xedapen gehigarriko lehenengo atalean<br />
arautzen duen integrazio-prozesuaren ondorio zuzena baino ez dira —alegia, arestian<br />
105 Ikus “Informe sobre el estado y situación del sistema educativo, curso 2002-2003”, MEC, Consejo<br />
Escolar del Estado, 2004, interneteko helbide honetan: http://www.mec.es/ cesces. Halaber, 2001-2002<br />
ikasturteari zegokion Txostenean, berbera eskatzen zion Hezkuntza Ministerioari.<br />
106 Administrazioaren jarduera eza suposamendu hau, 29/1998 Legeko 29.1 art.an ezartzen den<br />
administrazioarekiko helegite-kontentziosoaren bitartez ezin da kontrolatu, aipatu Legean ez baitago<br />
aurreikusita ahalmen erregelamendugilearen jarduera ezaren kontrolik. Gai honi buruz, ondoko lana ikus<br />
liteke: AGIRREZKUENAGA, I., “Inactividad en la prestación de servicios públicos y control<br />
jurisdiccional”, RVAP 57 zkia., 2000, bereziki ikus 154-155 orriak. Bertan, zera dio egileak: “¿Cabe el<br />
control de la inactividad reglamentaria mediante el recurso establecido en el art. 29.1 LJ?<br />
Evidentemente no, porque no está previsto el control de la inactividad reglamentaria, aunque en dos<br />
Sentencias recientes el Tribunal Supremo, partiendo de lo dispuesto en el art. 71.2 LJ , —que dictamina<br />
que «los órganos jurisdiccionales no podrán determinar la forma en que han de quedar redactados los<br />
preceptos de una disposición general en sustitución de los que anularen ni podrán determinar el<br />
contenido discrecional de los actos anulados»— concluye que la posibilidad de nulidad por infracción<br />
omisiva es teóricamente posible en dos supuestos: «a) Cuando, siendo competente el órgano titular de la<br />
potestad reglamentaria para regular la materia de que se trata, la ausencia de la previsión<br />
reglamentaria suponga el incumplimiento, no de una mera habilitación, sino de una obligación<br />
expresamente establecida por la ley que se trata de desarrollar o ejecutar; y b) Cuando el silencio del<br />
Reglamento determine la creación implícita de una situación jurídica contraria a la Constitución o al<br />
ordenamiento jurídico. Y es únicamente en este caso de omisión reglamentaria, en el que el<br />
restablecimiento de la supremacía de la Constitución o de la Ley puede consistir en negar simplemente<br />
eficacia jurídica al efecto derivado de dicho silencio del reglamento contrario al ordenamiento jurídico<br />
(STS de 16 de enero de 1998, Azdi. 566 y STS de 14 de diciembre de 1998, Azdi. 154/1999)»”.<br />
107 Honetara, LOGSEko hamalaugarren xedapen gehigarriko laugarren atalak in fine zera dio: “Hasta<br />
tanto se produzca tal determinación, los procesos selectivos y concursos de traslados se acomodarán a<br />
las actuales especialidades”.<br />
386
aipatu LOGSE aurreko eta LOGSEk eratzen dituen kidegoen arteko parekatze<br />
prozesuarena—.<br />
Jakina, ezin dugu ahaztu, Autonomia Erkidego gehienetan 2001-2002 ikasturtez<br />
geroztik abian daudela araubide bereziko goi-mailako musika-irakaskuntzak —<br />
617/1995 Errege Dekretuak finkatzen duen oinarrizko curriculumaren araberakoak,<br />
alegia— eta espezialitate berriak irakatsi beharra dagoela. Bada, musikakatedradunen<br />
kidegoari dagozkion espezialitateak zehaztu bitartean, nolabait ere,<br />
hutsune hori bete egin behar da.<br />
Nola egingo da? oraingoz, musika-irakasleen kidegoari dagozkion espezialitateak<br />
zehazten dituen 989/2000 Errege Dekretuak jasotzen duen neurri iragankor honen<br />
arabera, hain zuzen ere. Alegia:<br />
“Impartición de determinadas materias del grado superior de música. Hasta tanto se<br />
determinen las especialidades del Cuerpo de Catedráticos de Música y Artes<br />
Escénicas y se establezcan las materias de grado superior de música y de danza que<br />
podrán ser impartidas por el Cuerpo de Profesores de Música y Artes Escénicas, los<br />
titulares de las antiguas especialidades que se relacionan en el Anexo V podrán<br />
impartir las materias del grado superior de música del nuevo plan de estudios que se<br />
establecen en dicho Anexo” 108 .<br />
Nolanahi ere, musika-katedradunen kidegoan integratutako funtzionarioak dituzten<br />
Autonomia Erkidegoetan —gehienetan alegia—, hutsik dauden lanpostuak egon<br />
badaude, eta hornitu egin behar dira. Aitzitik, esan bezala, musika-katedradunen<br />
kidegoari dagozkion espezialitateak zehaztu arte, hezkuntza-Administrazioek ezingo<br />
dute hautapen-probarik antolatu. Bada, bien bitartean, zer nolako neurriak hartu dira<br />
hezkuntza-Administrazioetan hutsik dauden lanpostu horiek hornitzeko? Funtsean<br />
hauxek: bitarteko-irakasleen bidez nahiz zerbitzu-egiteen bidez hornitzea 109 .<br />
108 989/2000 Errege Dekretuko hirugarren xedapen iragankorraren arabera.<br />
109Bitarteko irakasleen bidez hutsik dauden lanpostuak hornitzeko egin diren deialdiei dagokienez,<br />
bakanak direnez, adibide moduan aipa liteke, Murtzian, 2002ko otsailaren 18ko Aginduaren bitartez<br />
eginikoa (otsailaren 25eko BORMen). Eta zerbitzu egiteei aipamen egiten die hain zuzen, Nafarroako<br />
Foru Erkidegoan, 167/2004 Foru Arauak, ekainaren 24koak (uztailaren 23ko BONen).<br />
387
Eta, goi-mailako musika-kontserbatorio bat izaki, baina musika-katedradunen kidegoko<br />
irakasle-funtzionariorik ez duten Autonomia Erkidegoetan ordea —Kanarietan edo<br />
Asturiasen esaterako—, zein da egoera? Bada, musika-katedradunen kidegoko<br />
irakasleei dagozkien espezialitateak Gobernuak zehazten ez dituen bitartean aipatu<br />
musika-kontserbatorioetako plantila organikoa finkatu ezin denez, hutsik dauden<br />
lanpostuak hornitu ahal izateko behin-behineko neurriak hartu behar izan dira 110 .<br />
C) Ordezko musika-irakasleak<br />
Euskal Autonomia Erkidegoko unibertsitatez kanpoko irakasle funtzionarioen lanbaldintzak<br />
arautzen dituen hitzarmena onartzen duen 228/2002 Dekretuaren 30 art.ak<br />
zera xedatzen du 111 :<br />
“Egonkortasun konpromisoa. Euskal hezkuntza sistema publikoak ezaugarri bereziak<br />
dituenez (izan ere, hainbat eragileren kausaz, ezin dira gauzatu aurrekontuko<br />
plantillan ezarrita dauden plaza guztiak), Administrazioak eta sindikatuek adierazi<br />
dute, eragile horiek irauten duten bitartean, bitarteko funtzionarioen kopuru egonkorra<br />
behar dela sistemaren irakaskuntza beharrizanei heltzeko.”<br />
Honela, ordezkapen-zerrendetan puntuaziorik hoberen daukaten irakasleei esaterako —<br />
1500 irakasleri gehienez—, gaur egun lanpostu bat bermatzen zaie, berriki onartu den<br />
158/2004 Dekretuaren arabera 112 . Izan ere, Euskal Autonomia Erkidegoko unibertsitatez<br />
110 Hauen artean esaterako, aipa liteke Kanarietan 2003ko ekainaren 23ko Ebazpenaren bitartez, behinbehinekoki,<br />
Kanarietako goi-mailako musika-kontserbatorioan hutsik dauden lanpostuak hornitzeko<br />
egiten den deialdia (ekainaren 27ko BOCen argitara emana). Behin-behinekoki hutsik dauden lanpostuak<br />
hornitu ahal izateko egiten den deialdi bat izan arren, hautagaiek atal bik osatzen duten hautapenprozedura<br />
bat gainditu beharko dute: alegia, lehena, merituen lehiaketa bat eta bigarren berriz, proba<br />
praktiko bat. Halaber, aurrerago ikusiko dugun moduan, behin-behinekoki (2003-2004 ikasturterako,<br />
alegia) Kanarietako goi-mailako musika-kontserbatorioan hutsik dauden lanpostuak betetzeko, irakasle<br />
espezialistak kontratatzea baimentzen du 2003ko urriaren 27ko Aginduak (azaroaren 13ko BOCen). Baita<br />
2004ko azaroaren 15eko Aginduak ere baimentzen du (abenduaren 1eko BOCen), 2004-2005 ikasturteari<br />
dagokionean. Izan ere, Kanarietako goi-mailako musika-kontserbatorioa eratu zuen irailaren 23ko<br />
137/2002 Dekretuko (urriaren 18ko BOCen) 8.6 art.ak kontratazio aukera ugari aurreikusten zuen,<br />
honela: “Los tipos de contratación y de dedicación docente serán los que resulten adecuados a los fines<br />
establecidos y a las necesidades del Conservatorio Superior. Entre otros tipos contractuales, el<br />
Conservatorio podrá disponer de funcionarios docentes en comisión de servicios, de personal docente en<br />
adscripción provisional, de profesorado en régimen laboral, de profesorado especialista, así como de las<br />
figuras del profesorado invitado, asociado o en cualquier otro régimen de colaboración”. Halaber, 8.3<br />
art.an zera xedatzen zen: “Para la impartición de las enseñanzas superiores de Música, la Consejería<br />
competente en materia de educación podrá contratar profesores especialistas (...)”.<br />
111 228/2002 Dekretua, urriaren 1ekoa (urriaren 25eko EHAA).<br />
112 158/2004 Dekretua, uztailaren 27koa (abuztuaren 20ko EHAAn).<br />
388
kanpoko bitarteko irakasleen egonkortasunari buruzko hitzarmena onesten duen aipatu<br />
arauak, bere zioen azalpenean, zera azpimarratzen du:<br />
“Egonkortasunaren figura estu lotuta dago euskal hezkuntza sistema publikoarekin,<br />
eta lagundu egin du ikastetxe publikoen irakasle-klaustroei jarraitutasun handiagoa<br />
ematen. Egonkortasunak indar betean dirau egun, benetan diren lanpostu guztiak<br />
aurrekontu-plantillan sartzea galarazten duten faktoreek bere horretan dirauten<br />
bitartean, behintzat.”<br />
Orobat, 228/2002 Dekretuaren 32 art.ak zera dio:<br />
“Ordezpenak. 1) Bitarteko funtzionario gisa egin behar diren kontratazioetan,<br />
funtsean, izangaiak kudeatzeko zerrendak taxutzeko erabiltzen diren irizpideei<br />
dagokienez, karrerako funtzionario ez diren irakasleek emandako zerbitzuak aintzat<br />
hartuko dira. Halaber, hizkuntz eskakizuna egiaztatu beharko da, (Hizkuntza<br />
eskakizunei buruzko martxoaren 9ko 47/1993 Dekretuak ezarritakoarekin bat), eta<br />
betetzeko den plazaren araberako gaikuntza eduki. 2) Administrazioa eta sindikatuak<br />
etengabe ahaleginduko dira bitarteko irakasle guztien lan-baldintzak hobetzen. Xede<br />
horretarako, kudeaketa eraginkorra, baliabideen erabilera ezin hobea eta hezkuntzasistemak<br />
unean-unean eskatzen dituen beharrizanentzako erantzun egokia uztartuko<br />
ditu, hezkuntza-sistemaren kalitatea bermatze aldera. Bi alderdiek negoziatuko dute<br />
izangaiak kudeatzeko araudia nola eguneratu.”<br />
Hain zuzen, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko Langileriaren Kudeaketazuzendariaren<br />
2004ko maiatzaren 26ko Ebazpenak 113 onartuko ditu, Euskal Autonomia<br />
Erkidegoko unibertsitatez kanpoko ikastetxe publikoetan ordezkapenak egiteko<br />
hautagaien zerrenda kudeatzeari buruzko jarraibideak. Ezen, aipatu Ebazpenaren zioen<br />
azalpenak zera dio hitzez hitz:<br />
“Ebazpen honen abiapuntua da ordezkapenetarako izangaien zerrendak kudeatzeari<br />
buruz indarrean dauden jarraibideak bateratu beharra, 1995eko Ebazpenaz geroztik<br />
eman diren aldaketak batera bilduz eta terminologia eguneratuz, urriaren 3ko 1/1990<br />
Legeak aldi baterako agindu zuenaren indarraldia amaitu ondoren. Gainera, alde<br />
sozialarekin negoziatu diren aldaketak ere sartu nahi dira, azken urteotako<br />
esperientziak frogatu duenari jarraiki beharrezko edo egoki iritzi zaienekin batera,<br />
ordezkapenetarako izangaien zerrenda horren kudeaketa eraginkorrago, bateratuago<br />
eta eragingarriago izan dadin.”<br />
113 2004ko maiatzaren 26ko Ebazpena (ekainaren 11ko EHAAn argitara emana) eta 1995eko irailaren<br />
13ko Ebazpena (abenduaren 20ko EHAAn), alegia.<br />
389
Jarraibideen bateratze honen ondorioz beraz, 2004ko maiatzaren 26ko Ebazpenaren<br />
lehenengo azken xedapenak indargabetu eginen du, besteak beste, une horretaraino<br />
indarrean egon zen 1995eko irailaren 13ko Ebazpena.<br />
<strong>Musika</strong>-<strong>irakaskuntzen</strong> kasuan zehazki, aipatu 2004ko maiatzaren 26ko Ebazpenaren<br />
hiru Eranskinetan agertzen zaizkigu, musika-jarduerari, espezialitateei eta titulazioei<br />
nahiz espezialitateei dagozkien taulak. Eta honek badu bere garrantzia. Izan ere, gisa<br />
honetako arau batean lehenengo aldiz jasotzen da, espezialitateen artean, “musika<strong>irakaskuntzen</strong><br />
maila”. Halaber, 2004ko maiatzaren 26ko Ebazpenaren lehenengo<br />
xedapen iragankorrak zera aurreikusten du: 2004-2005 ikasturtean, maila ertaineko<br />
musika-kontserbatorioetan ordezkapenik egin behar bada, ikastetxe horietako zerrendan<br />
agertzen diren hautagaiekin bakar bakarrik eginen dela. Eta honetara, aipatu zerrenda<br />
bateratuko dela, 2004ko maiatzaren 26ko Ebazpenaren 4. artikuluan ezartzen diren<br />
baremazio-irizpideekin bat 114 . Azkenik zera dio oraintsu aipatu xedapen iragankorrak:<br />
2005eko irailaren 1etik aurrera, musika-kontserbatorioei dagokien zerrendako<br />
izangaiak, ondorio guztietarako sartuko direla, Euskal Autonomia Erkidegoko ikastetxe<br />
publikoetan ordezkapenak egiteko hautagaien zerrendan.<br />
Praktikan 2004ko martxoaren 21ean ekingo zaio Euskal Autonomia Erkidegoko maila<br />
ertaineko musika-kontserbatorioetan ordezkapenak egiteko izangaien zerrendaren<br />
bateratze eta birbaremazio-prozesuari. Hain zuzen, 2004ko maiatzaren 3ko ebazpen<br />
batek argitara emango ditu, onartutako izangaien zerrenda, baita ikasketa-espedienteari<br />
nahiz musika-jarduerari dagokien puntuazioa ere.<br />
Irakaskuntzako zerbitzuen baremazioa berriz, ikastetxe publikoetan ordezkapenak<br />
egiteko hautagaien zerrendaren urteko birbaremazioaren barruan eginen da. Horretarako<br />
bada, 2004ko ekainaren 4tik ekainaren 8ra bitartean, interesatuen esku jarriko dira<br />
fitxak datu pertsonalekin, hala bada erreklamazioak aurkeztu ahal izateko. Epe horretan,<br />
berebat, eskaera berria aurkeztu ahal izango dute martxoaren 21eko deialdian<br />
eskabiderik aurkeztu ez zuten eta hiru musika-kontserbatorioetako zerrendaren batean<br />
zeuden izangaiek. Izangaiek egindako erreklamazioak eta eskariak aztertu ondoren,<br />
2004ko ekainaren 23an argitaratuko da musika-kontserbatorioetan ordezkapenetarako<br />
114<br />
2004ko maiatzaren 26ko Ebazpenaren I Eranskinean jasotzen da hain zuzen ere, musika-<strong>irakaskuntzen</strong><br />
mailari dagokion baremazio zehatza.<br />
390
izangaien behin-behineko zerrenda eta baztertuen behin-behineko zerrenda<br />
Hezkuntzako lurralde-ordezkaritzetan argitaratu ere.<br />
Izangaiak puntuazio handienetik txikienera ordenatuta geratuko dira zerrendan, eta<br />
puntuazio hori baremo bat aplikatuz aterako da; hots, Langileriaren Kudeaketa<br />
zuzendariak, 2004ko maiatzaren 26an onartutako Ebazpenaren 3. artikuluan finkatutako<br />
baremoa. Bada, 2004ko ekainaren 24tik 29ra, epe berri bat zabalduko da, behinbehineko<br />
zerrendari erreklamazioak aurkeztu ahal izateko. Erreklamazioak ebatzi<br />
ondoren, uztailaren 9an argitaratuko da —behin-behineko zerrenda jarri zen leku<br />
berberetan—, 2004-2005 ikasturteari dagokion ordezkapenetarako izangaien behinbetiko<br />
zerrenda, baita baztertuen behin-betiko zerrenda ere.<br />
Hain zuzen, musika-kontserbatorioetan ordezkapenak egiteko hautagaien<br />
merezimenduen birbaremazioari dagokionez hausnartu beharra dago. Izan ere,<br />
irakaskuntzako esperientziaren baremazioa egiteko , 2004ko maiatzaren 26ko<br />
Ebazpenak 3.1 art.an ezartzen dituen irizpideetatik zera ondoriozta daiteke:<br />
Lehenik, Euskal Autonomia Erkidegoan, gainerako autonomia-erkidegoetan edo<br />
Europar Batasuneko kide-Estatuen hezkuntza-sarean, maila ertaineko musikakontserbatorioetan,<br />
musika-irakaskuntza arautuetan emandako zerbitzuengatik lortutako<br />
esperientzia, honela baloratuko dela: zerbitzu bi hilabete bakoitzeko, puntu banarekin<br />
—puntuazio-mugarik gabe—.<br />
Bigarrenez, administrazio-baimena duten unibertsitatez kanpoko ikastetxe pribatuetan,<br />
edo aipatuez bestelako erakundeen menpeko ikastetxe publikoetan, musika-irakaskuntza<br />
arautuetan emandako zerbitzuengatik lortutako esperientzia berriz, honela baloratuko<br />
dela: urteko 0,5 punturekin —eta gehienez 5 punturekin—.<br />
Hirugarrenez eta azkenik, arautu gabeko musika-irakaskuntzan, lehen edo bigarren<br />
hezkuntzako musika-irakaskuntzan, edo goi mailako musika-ikastetxeetan emandako<br />
zerbitzuengatik lortutako esperientzia ez dela baloratuko.<br />
Honenbestez, irizpide hauek direla-eta, arazo juridiko baten aurrean geundeke: hots,<br />
lehenengo suposamenduan zerrendatzen diren ikastetxeetan emandako zerbitzuengatik<br />
391
lortutako esperientziaren balorazioa, beste ikastetxeetan lortutakoarekin alderatzen<br />
badugu —batez ere, udal-ikastetxe publikoetan lortutakoarekin—, arbitrarioki neurriz<br />
kanpokoa dela. Orobat, arbitrarioki proportzioz kanpokoa da, lehenengo<br />
suposamenduan zerrendatzen diren ikastetxeetan emandako zerbitzuengatik lortutako<br />
esperientziaren balorazioa, baimendutako ikastetxe pribatuetan lortutako esperientziaren<br />
balorazioarekin alderatuz gero.<br />
Honetara, gogoan izan behar dugu, eskola-irakaskuntzak irakasten dituzten irakasleen<br />
kidegoetan sartzeko, kidegoen artean gora egiteko edo promozionatzeko eta<br />
espezialitateak eskuratzeko Erregelamendua, oinarrizko izaerarekin onartzen duela<br />
334/2004 Errege Dekretuak. Eta, ikastetxeetan emandako zerbitzuengatik lortutako<br />
esperientziaren balorazioari dagokionez, zera xedatzen duela —oinarrizko izaerarekin<br />
ere—, I eranskinak 115 :<br />
“Por cada año de experiencia docente en especialidades del cuerpo al que opta el<br />
aspirante, en centros públicos (se otorgará) 1,000 punto y por cada año de<br />
experiencia docente en especialidades del mismo nivel educativo que el impartido por<br />
el cuerpo al que opta el aspirante, en otros centros (se otorgará) 0,500 puntos”.<br />
Hortaz, 334/2004 Errege Dekretuko aurreikuspenen aurrean, agerikoa da, puntuazio<br />
bikoitzarekin neur daitekeela, ikastetxe publiko guztietan —ezberdintasunik egin gabe,<br />
alegia— burututako zerbitzuengatik lortutako esperientzia, ikastetxe pribatuetan<br />
lortutako esperientzia beraren aldean. Haatik, arestian aipatu 2004ko maiatzaren 26ko<br />
Ebazpenak, zera ahalmentzen du: puntuazio bikoitzarekin baloratzea, zenbait ikastetxe<br />
publikoetan, bi hilabeteetan zehar zerbitzuak emanez lortutako esperientzia, urte betez<br />
ikastetxe pribatu batean edo beste ikastetxe publiko batzuetan zerbitzuak emanez<br />
lortutakoaren aldean. Gainera, bestelako ikastetxe publikoetan zerbitzuak emateagatik<br />
lor daitekeen esperientziaren neurketa mugatu egiten du aipatu Ebazpenak, gehienez,<br />
bost punturekin baloratu baitaiteke.<br />
Laburbilduz, bigarren suposamendu bezala zerrendatzen diren ikastetxeei dagozkien<br />
baremazio-irizpideekin alderatuz, lehenengo suposamenduan zerrendatzen diren<br />
ikastetxeetan emaniko zerbitzuak baloratzeko, 2004ko maiatzaren 26ko Ebazpenak<br />
115 334/2004 Errege Dekretuko I. Eranskinak jasotzen ditu, musika irakasleen kidegoetan sartu ahal<br />
izateko, aintzat hartzen diren merituen baremoak atxiki beharreko zehazpenak.<br />
392
ezartzen dituen irizpideak, nabarmenki eta arbitrarioki neurriz kanpokoak dira, eta<br />
beraz, Konstituzioko 23.2 art. ezezik, 334/2004 Errege Dekretuko oinarriak ere<br />
urratzen dituzte 116 .<br />
II. IRAKASLE ESPEZIALISTEN ERREGIMEN JURIDIKOA<br />
II.1. Estatuko araudiaren esparrua<br />
Aurreko atalean ikusi dugunaren arabera, agerikoa da musika-ikastetxe publikoetan<br />
funtzio publikoa nagusi izaten darraiela. Alabaina, jarraian egiaztatu ahal izango dugun<br />
legez, musika-kontserbatorioetan badago ere administrazio-kontratuen nahiz lankontratuen<br />
menpeko irakaslerik. Honetara, LOGSEko 33.2 art.ak zera aurreikusten<br />
du 117 :<br />
“Para determinadas áreas o materias se podrá contratar, como profesores<br />
especialistas, atendiendo a su cualificación y a las necesidades del sistema, a<br />
profesionales que desarrollen su actividad en el ámbito laboral. En los centros públicos<br />
las Administraciones educativas podrán establecer con estos profesionales, contratos<br />
de carácter temporal y en régimen de derecho administrativo”.<br />
Halaber, LOGSEko hamabosgarren xedapen gehigarriak ondokoa gehitzen du 118 :<br />
“Las Administraciones competentes podrán contratar profesores especialistas para<br />
las enseñanzas de música y artes escénicas en las condiciones reguladas en el artículo<br />
33.2 de esta Ley.<br />
En el caso de las enseñanzas superiores de música y artes escénicas se podrá<br />
contratar, con carácter eventual o permanente, especialistas de nacionalidad<br />
extranjera, en las condiciones reguladas en el artículo 33.2 de esta Ley. En el caso de<br />
que dicha contratación se realice con carácter permanente, se someterá al Derecho<br />
116 Honela esaterako, lehenengo suposamenduan zerrendatzen diren ikastetxeetan zerbitzuak emateagatik,<br />
hamahiru urtetako esperientzia duen irakasle batek 78 puntu jasoko lituzke; eta aldiz, bigarren<br />
suposamenduan zerrendatzen diren ikastetxe publikoetan, baita baimendutako ikastetxe pribatuetan ere<br />
hamahiru urteetan zehar zerbitzuak emategatik, soilik 5 puntu jasoko lituzke.<br />
117<br />
LOCEk ere egiten dio aipamen irakasle espezialistak kontratatzeko aukerari, baina ez irakaskuntza<br />
artistikoak irakasteko (32.3 art.).<br />
118<br />
Seigarren eta zazpigarren atalek, alegia. Hain zuzen atal hauek 9/1995 Lege Organikoaren bigarren<br />
azken xedapenaren bitartez gauzatu zen aldaketaren ondorio dira. Aipatu ere, LOGSEko hamabosgarren<br />
xedapen gehigarriko seigarren atalaren jatorrizko bertsioan soilik musika eta eszena arteak irakasteko<br />
aurreikusten zela irakasle espezialistak kontratatzeko aukera, eta ez orain bezala, irakaskuntza artistiko<br />
oro irakasteko.<br />
393
laboral. Igualmente para estas enseñanzas de carácter superior el Gobierno<br />
establecerá la figura de profesor emérito”.<br />
Bada, laburbilduz: LOGSEn aurreikuspenei jarraiki, hezkuntza-Administrazioek,<br />
irakasle espezialista deiturikoak kontratatu ahal izango dituzte musikakontserbatorioetan<br />
irakats dezaten. Unibertsitate-mailakoa ez den irakaskuntzan<br />
bederen, aparteko izaera duen figura hau, orokorrean, aldi baterako kontratatu daiteke<br />
eta Administrazio-Zuzenbidearen arabera eginen da. Dena dela, goi-mailako musikairakaskuntzak<br />
irakasteko, atzerriko espezialistak ere kontratatu ahal izango ditu<br />
Administrazioak, eta bi modutara gainera: aldi baterako eta iraunkorki, alegia. Honela,<br />
aldi baterako baldin bada, Administrazio-Zuzenbidearen arabera kontratatuko dira;<br />
aldiz, iraunkorki baldin bada, Lan-Zuzenbideari jarraiki kontratatuko dira.<br />
Honenbestez, irakasle espezialista deiturikoen <strong>erregimen</strong> <strong>juridikoa</strong>ren oinarria LOGSEn<br />
topatuko dugu. Alabaina, hezkuntza-Administrazioak LOGSEko aurreikuspenak<br />
garatzen hasiak direnez, jarraian, Autonomia Erkidegoetako araudian, irakasle<br />
espezialistek dituzten ezaugarriak aztertzeari ekingo diogu.<br />
II.2. Irakasle espezialisten ezaugarriak Autonomia Erkidegoetako araudian<br />
LOGSEn aipatu aurreikuspenak garatuz onartuko den lehenengo xedapena, 1560/1995<br />
Errege Dekretua dugu 119 . Bertan, zera arautzen da: hezkuntza Ministerioaren lurraldeesparruan<br />
dauden ikastetxe publikoetako irakasle espezialisten kontratazio<strong>erregimen</strong>a<br />
120 . Alabaina, lurralde-eremu horretan ez dagoen zenbait Autonomia<br />
Erkidegok ere, berezko araudia onartu bitartean, 1560/1995 Errege Dekretua ezarri du.<br />
Hain zuzen, Aragoiko Autonomia Erkidegoan halaxe egin da 85/2003 Dekretua onartu<br />
bitartean 121 .<br />
119 1560/1995 Errege Dekretua, irailaren 21ekoa (urriaren 21eko BOEn).<br />
120 1560/1995 Errege Dekretuaren 1 art.ren arabera.<br />
121 Hain zuzen, 85/2003 Dekretuak, apirilaren 29koak (maiatzaren 19ko BOAn), Aragoiko ikastetxeetako<br />
irakasle espezialisten <strong>erregimen</strong> <strong>juridikoa</strong> arautzen duenak, bere zioen azalpenean adierazten du, berezko<br />
araudia onartu bitartean, abenduaren 22ko 12/1998 Legearen xedapen iragankorrak eginiko igorpenaren<br />
arabera (tributu, finantza eta administrazio-neurriei buruzko Legea, alegia), 1560/1995 Errege Dekretua<br />
ezarri dela. Halaber, 85/2003 Dekretua, 2003ko maiatzaren 26ko Agindu batek garatzen du (ekainaren<br />
23ko BOAn), soilik irakaskuntza artistikoak irakasten dituzten ikastetxe publikoetako irakasle<br />
espezialistak hautatzeko eta kontratatzeko prozedura arautuz.<br />
394
Orobat, zenbait Autonomia Erkidegok —Kanarietakoak, Murtziakoak eta Gaztela La<br />
Mantxakoak, alegia— etorkizunean berezko marko <strong>juridikoa</strong> edukitzearen kalterik gabe,<br />
bien bitartean, azkartasun zein eraginkortasun arrazoiek bidezkotuta, Konstituzioko<br />
149.3 art.ko ordezkotasun klausularen mekanismoa erabili dute. Honela, 1560/1995<br />
Errege Dekretuko arauketa oinarri bezala hartu eta, soilik, euren Autonomia Erkidegoen<br />
menpe dauden ikastetxe publikoetan irakasle espezialisten kontratazioa abian jarri ahal<br />
izateko premiazkoak diren 1560/1995 Errege Dekretuko aspektuak garatu dituzte,<br />
Aginduon bitartez: 1999ko ekainaren 18koa (Kanarietan); 2001eko maiatzaren 16koa<br />
(Murtzian); eta 2002ko uztailaren 31koa (Gaztela La Mantxan) 122 .<br />
Jakina, badago hezkuntza <strong>arloa</strong>n, Autonomia Estatutuen arabera, eskuduntza osoak<br />
bereganatu dituen Autonomia Erkidegorik. Honela, Valentziakoak eta Madrilgoak,<br />
LOGSEko aurreikuspenak garatuz eta LOGSEko lehenengo azken xedapenaren<br />
bigarren atalak gaituta, euren menpe dauden ikastetxe publikoetako irakasle<br />
espezialisten kontratazio-<strong>erregimen</strong>a arautu dute, Dekretuon bitartez: 296/1997<br />
Dekretuaren (Valentzian) eta 154/2001 Dekretuaren bidez (Madrilen), hain zuzen<br />
ere 123 . Nafarroak berriz, 260/1999 Foru Dekretuaren 124 bitartez arautuko du profesional<br />
122 Alegia, 1999ko Agindua, ekainaren 18koa (abuztuaren 27ko BOCen); 2001eko maiatzaren 16ko<br />
Agindua (maiatzaren 29ko BORMen); eta 2002ko uztailaren 31ko Agindua (abuztuaren 9ko DOCMen).<br />
Hiru Aginduek, irakasle espezialistak kontratatu ahal izateko prozedurak arautzen dituzte, esan bezala,<br />
Konstituzioko 149.3 art.ko ordezkotasun klausularen mekanismoa erabiliz. Honetara, zera xedatzen du<br />
Konstituzioko 149.3 art.ak: “La materias no atribuidas expresamente al Estado por esta Constitución<br />
podrán corresponder a las Comunidades Autónomas, en virtud de sus respectivos Estatutos. La<br />
competencia sobre las materias que no se hayan asumido por los Estatutos de Autonomía corresponderá<br />
al Estado, cuyas normas prevalecerán, en caso de conflicto, sobre las de las Comunidades Autónomas en<br />
todo lo que no esté atribuido a la exclusiva competencia de éstas. El derecho estatal será, en todo caso,<br />
supletorio del derecho de las Comunidades Autónomas”.<br />
123 Alegia, 296/1997 Dekretua, abenduaren 2koa (abenduaren 17ko DOGVen); eta 154/2001 Dekretua,<br />
irailaren 20koa (irailaren 28ko BOCMen). Madrilgo Autonomia Erkidegoan berebat, 6194/2001<br />
Aginduak, abenduaren 19koak (2002ko urtarrilaren 2ko BOCMen argitara emanak), 154/2001 garatuz,<br />
irakasle espezialistak hautatzeko prozedura arautzen du. Eta esan bezala, aipatu arauak onartzen dituzte,<br />
LOGSEko lehenengo azken xedapeneko bigarren atalak gaitzen dielako, honela: “Las Comunidades<br />
Autónomas que tengan reconocida competencia para ello en sus respectivos Estatutos de Autonomía o,<br />
en su caso, en las correspondientes Leyes Orgánicas de Transferencias de Competencias podrán<br />
desarrollar la presente Ley. Se exceptúan, no obstante, aquellas materias cuya regulación encomienda<br />
esta Ley al Gobierno o que por su propia naturaleza, corresponden al Estado, conforme a las previsiones<br />
contenidas en la disposición adicional primera de la Ley Orgánica 8/1985, de 3 de julio, Reguladora del<br />
Derecho a la Educación”.<br />
124 260/1999 Foru Dekretua, abuztuaren 2koa (abuztuaren 20ko BONen).<br />
395
espezialista deitzen dituenen kontratazio-<strong>erregimen</strong>a; izan ere, hori egitea agintzen zion<br />
1999 urterako aurrekontu Legeak 125 .<br />
Honenbestez, jarraian, 1560/1995 Errege Dekretuaren edukia xehetasunez aztertzeari<br />
ekingo diogu, irakasle espezialisten <strong>erregimen</strong> <strong>juridikoa</strong> arautzen duen lehenengoa<br />
izateagatik. Eta halaber, gaiari buruzko Autonomia Erkidegoetako araudiari so egiten<br />
badiogu, nabarmena delako, guztiek oinarri bezala hartu dutela. Hortaz, araudi<br />
autonomikoari soilik aipamen egingo diogu, 1560/1995 Errege Dekretuarekiko<br />
ñabardurak dituen heinean.<br />
Azterketa honetan bada, 1560/1995 Errege Dekretuaren zioen azalpenetik abiatuko<br />
gara, unibertsitate-mailakoa ez den hezkuntzan —eta bereziki, irakaskuntza artistikoei<br />
dagokienez— apartekoa den figura honen sorrera bidezkotzen duten pisuzko arrazoiak<br />
ematen baitira bertan, honela 126 :<br />
“Para dar respuesta adecuada a las necesidades formativas derivadas del acelerado<br />
proceso de cambio cultural, tecnológico y productivo en que se halla inmersa nuestra<br />
sociedad, la Ley de Ordenación General del Sistema Educativo atribuye especial<br />
relevancia al profesorado y, a tal efecto, establece diversas medidas que permiten<br />
abordar la reforma y hacer frente al carácter mutable y complejo de la educación del<br />
futuro. Una de dichas medidas reside en la creación de la figura del profesor<br />
especialista definida en el artículo 33.2 del texto legal.<br />
El presente Real Decreto desarrolla dicho precepto, estableciendo un marco<br />
normativo para la contratación de profesores especialistas que, sin descender a un<br />
casuismo que cercene o limite la riqueza de posibilidades que son inherentes a esta<br />
figura, contiene las bases generales del régimen jurídico aplicable.<br />
125 Alegia, 21/1998 Foru Legeak, abenduaren 30ekoak, 1999rako aurrekontuak onartu zituena, 17 art.an<br />
profesional espezialisten figura arautzea agintzen zion Nafarroako Foru Gobernuari.<br />
126 Estatu-Kontseiluak berriz, ondoko hausnarketa egiten zuen, 1560/1995 Errege Dekretu egitasmoa<br />
aztertzeari ekin aurretik (ikus 1560/1995 Errege Dekretu egitasmoari buruzko Irizpena, 1387/1995<br />
zenbakidun espedientea):<br />
“Diversas cuestiones suscita el articulado del proyecto, para cuyo examen se estima preciso<br />
formular una breve reflexión inicial. La figura del Profesor Especialista en el ámbito docente no<br />
universitario, similar de alguna manera al Profesor Asociado en el ámbito docente<br />
universitario, tiene la finalidad específica —y así se reconoce en el propio preámbulo del<br />
proyecto— de permitir una mejor formación del alumnado mediante la aportación de la<br />
experiencia adquirida en el desarrollo de la actividad o profesión ajenas estrictamente a la<br />
propia docencia. Se trata, en definitiva, de que la función propia de los distintos Cuerpos<br />
docentes se vea complementada por la experiencia que puedan aportar personas que<br />
desarrollen normalmente su actividad profesional fuera de dicho ámbito docente”.<br />
396
Destaca en dicha regulación el especial énfasis en que el profesor especialista<br />
provenga de un ámbito de ejercicio profesional ajeno al de la enseñanza, requisito<br />
que responde al espíritu y finalidad de la norma y que va a permitir que el<br />
especialista, junto con el Profesorado de los distintos cuerpos y especialidades,<br />
coadyuve a que la formación de los alumnos se adapte al constante cambio de<br />
conocimientos y procesos productivos y artísticos que se producen en el sector<br />
profesional, aportando su cualificación y experiencia adquirida en el mundo laboral.<br />
Ello es especialmente inexcusable en las enseñanzas con las que la Ley conecta esta<br />
figura, formación profesional específica (artículo 33.2 de la Ley) y enseñanzas<br />
artísticas (artículo 47 y disposición adicional decimoquinta.6 y 7), todas las cuales<br />
tienen como objetivo último el de formar profesionales cualificados para incorporarse<br />
al ejercicio laboral”.<br />
Honen aurrean, lehenik eta behin, zer azpimarra daiteke, ikastetxe publikoetan musikairakaskuntzak<br />
irakasteko, hezkuntza-Administrazioek kontratatu ditzaketen irakasle<br />
espezialista deiturikoei buruz? Bada, 1560/1995 Errege Dekretuari jarraiki,<br />
irakaskuntzaren eremutik at euren jarduera profesionala burutu ohi duten eta euren<br />
profesioan nabarmentzen diren pertsonak direla.<br />
1560/1995 Dekretuak halaber, irakasle espezialista gisa kontratatu ahal izateko<br />
baldintza orokor bezala zera ezartzen du: kontratua izenpetu aurretik, gutxienez hiru<br />
urteetan zehar euren profesioan jardunean aritu behar izatea. Haatik, baldintza orokor<br />
honek badu salbuespenik: hain zuzen, aipatu baldintza betetzen ez dela ere, euren<br />
profesioan nabarmentzen diren musika-irakasle espezialistak kontratatu litezkeela<br />
aurreikusten du aipatu errege dekretuak 127 .<br />
Irakasle espezialistek, irakasleen funtzio publikoan sartu ahal izateko galdatzen diren<br />
baldintza orokorrak bete beharko dituzte. Alabaina, 1560/1995 Errege Dekretuko 3 art.ri<br />
jarraiki, baldintza espezifikorik ez zaie galdatuko. Bada, aurreikuspen honetatik<br />
ondoriozta daiteke, irakasle espezialistak titulazio-baldintzak betetzeaz salbuetsita<br />
daudela 128 . Izan ere, logikoa dirudi gisa honetako baldintzarik ez galdatzea —batik bat<br />
kontuan hartzen badugu irakasle espezialistak ez direla funtzio publikoan sartuko—,<br />
eta aldiz, beste irizpide batzuk aintzat hartzea edo beste mota batetako baldintza<br />
espezifikoak galdatzea —meritu nabarmena edo esperientzia bezalakoak, esaterako—.<br />
127 1560/1995 Errege Dekretuaren 2 art. .<br />
128 1560/1995 Errege Dekretuko 3 art. igorri egiten da jadanik 334/2004 Errege Dekretuko 13 art.ak<br />
indargabetu zuen 850/1993 Errege Dekretuko 17 art.ra. Eta hain zuzen, 17 art. an funtzio publikoan sartu<br />
ahal izateko titulazio baldintzak jasotzen ziren.<br />
397
1560/1995 Errege Dekretuak zera aurreikusten du oro har: aldi baterako, Administrazio-<br />
Zuzenbidearen arabera, eta meritua, gaitasuna nahiz argitalpen printzipioei jarraiki,<br />
irakasle espezialistak kontratatu daitezkeela. Eta hezkuntza beharren arabera, orobat,<br />
denboraldi hori, arduraldi osorako edo ez osorako izan litekeela 129 .<br />
Goi-mailako musika-ikastetxeetan eta bertan irakasten diren goi-mailako musikairakaskuntzei<br />
dagokienez ordea, badago berezitasunik. Hau da, aipatu ikastetxeetan<br />
irakasteko oro har, Administrazio-Zuzenbidearen arabera, aldi baterako eta soilik<br />
arduraldi ez osorako, meritu nabarmenak dituzten irakasle espezialistak kontratatzeko<br />
aukera aurreikusten bada ere 130 , atzerriko irakasle espezialistak kontratatzen direnean,<br />
kontratu hori iraunkorra izan litekeela, eta kasu horretan, Lan-Zuzenbidearen<br />
araberakoa izango dela xedatzen du 1560/1995 Errege Dekretuak. Izan ere, goi-mailako<br />
musika-irakaskuntzak irakasteko bereziki, edozein naziokotasuna duten irakasle<br />
espezialistak —hots, komunitarioak ez direnak barne— kontratatu litezkeela<br />
aurreikusten du aipatu arauak 131 .<br />
129 1560/1995 Errege Dekretuko 4.2 art.ren arabera. Hain zuzen ere, 1560/1995 Errege Dekretuak,<br />
administrazio-kontratua arduraldi osorako izan daitekeela aurreikusten duela-eta, Estatu-Kontseiluak zera<br />
iritzi zuen, 1560/1995 Errege Dekretu egitasmoaren inguruan emaniko Irizpenean (1387/1995 zenbakidun<br />
espedientea):<br />
“En primer lugar, el artículo 4.2 admite que el Profesor Especialista pueda ser contratado "a tiempo<br />
completo". Así se contiene en el artículo 4.2 al afirmar que la contratación de profesionales especialistas<br />
"tendrá carácter temporal, a tiempo completo o parcial según las necesidades educativas...", lo que, en<br />
cambio, no se admite en el caso de que se trate de Centros que impartan enseñanzas artísticas de nivel<br />
superior, en cuyo caso sólo se admite que la contratación sea a tiempo parcial (así se expresa el<br />
apartado tres del artículo 4 del proyecto).<br />
Pues bien, si, como se dice, la "ratio" de esta figura jurídica consiste en aportar la experiencia que se<br />
adquiere externamente a la propia actividad docente, la dedicación exclusiva de los Profesores<br />
Especialistas a esta última (con desconexión con su actividad profesional propia) únicamente podría<br />
admitirse como excepción a la regla general y con una marcada limitación temporal, precisamente para<br />
evitar que se produzca la citada desconexión del Profesor Especialista con su ámbito profesional propio<br />
en el que precisamente adquiere los conocimientos que aportar al alumnado.<br />
Procedería, por ello, introducir los correspondientes ajustes en el proyecto, en particular en su artículo<br />
4.2” .<br />
130 1560/1995 Errege Dekretuko 4.3 art. . Hain zuzen, 4.3 art.ri buruz zera iritzi zuen Estatu Kontseiluak<br />
emaniko Irizpenean (1387/1995 zenbakidun espedientea: “No parece que el artículo 4.3 del proyecto, en<br />
cuanto prevé la contratación de personas con "méritos relevantes", deba circunscribirse exclusivamente<br />
a enseñanzas artísticas de nivel superior”.<br />
131<br />
1560/1995 Errege Dekretuko 6 art.ren eta LOGSEko hamabosgarren xedapen gehigarriko zazpigarren<br />
atalaren arabera.<br />
398
Adierazgarria da ere, 1560/1995 Errege Dekretuko 7.2 art.ak interes publikoaren<br />
ikuspegitik eta 53/1984 Legearen 3 art.ak ezarritakoaren arabera, bateragarritzat jotzen<br />
duela, irakasle espezialistek aldi berean bi jarduera publiko burutzea. Honela,<br />
1560/1995 Errege Dekretuak zera xedatzen du: ikastetxe publiko batean, Administrazio-<br />
Zuzenbidearen menpe, aldi baterako eta arduraldi ez osorako musika irakasteko<br />
kontratatu daitezkeela irakasle espezialista bezala, aldi berean ondoko jarduera<br />
publikoak burutzen dituzten profesionalak: alegia, titulartasun publikoa duen orkestra,<br />
banda edo abesbatza batean, musika-tresna jole, abeslari edo zuzendari bezala jarduten<br />
duten musikaren profesionalak 132 .<br />
132 1560/1995 Errege Dekretuko 7.2.a) art. . Hain zuzen, bateraezintasun <strong>erregimen</strong>aren salbuespen gisa,<br />
1560/1995 Errege Dekretuko 7.2 art.an zerrendatzen diren suposamenduen egokitasuna honela<br />
bidezkotzen zuen, 1995eko maiatzaren 23ko txosten batean, garai hartan maila ertaineko pertsonalaren<br />
kudeaketaz arduratzen zen Zuzendaritza orde Orokorrak [1560/1995 Errege Dekretua egitasmo bat baino<br />
ez zenean, Estatu- Kontseiluak emaniko Irizpenean (1387/1995 zenbakidun espedientea) jasotzen da<br />
aipatu txostenaren edukia]:<br />
“ (...) está suficientemente constatado que los profesionales en el ámbito de la música y las artes<br />
escénicas, así como en la conservación y restauración de bienes culturales, desempeñan su actividad<br />
generalmente en el sector público, dada la fuerte presencia de las diversas Administraciones públicas en<br />
el ámbito de la cultura. Consecuentemente, de no establecerse la referida compatibilidad se limitaría<br />
excesivamente la posibilidad de contratación de profesionales, quedando gravemente lastrada la figura<br />
de los Profesores Especialistas, cuya finalidad es vincular una enseñanza de orientación profesional al<br />
ejercicio de la profesión, ya que precisamente aquellos profesionales más prestigiosos -los que ejercen<br />
en grandes orquestas, compañías de teatro, danza etc., las cuales son generalmente de titularidad<br />
pública- no podrían desempeñar la docencia en los Centros por incurrir en incompatibilidad.<br />
Dejando aparte la conveniencia de establecer esta previsión, su inclusión plantea un problema de orden<br />
jurídico. La cuestión surge de la necesidad de interpretar sistemáticamente las distintas normas en juego,<br />
en lo que respecta a la modalidad de contratación. En el artículo 3.1 de la Ley 53/1984, de<br />
Incompatibilidades, se señala que, en caso de declararse compatibilidad de un segundo puesto de trabajo<br />
en el sector público por el Consejo de Ministros, la actividad sólo podrá prestarse en régimen laboral.<br />
Por su parte, la Ley Orgánica 1/1990, al establecer la figura del Profesor Especialista, regula que las<br />
contrataciones se someterán al derecho administrativo.<br />
Al incidir estas dos normas sobre la contratación de Profesores Especialistas cuando desempeñan otro<br />
puesto público, se llega a una situación contradictoria, ya que si se aplica la Ley 53/1984, la<br />
contratación debería someterse al derecho laboral, mientras que la LOGSE establece claramente el<br />
régimen administrativo para la contratación de Profesores Especialistas.<br />
Ello hace necesario un estudio sistemático de las diversas normas. En este sentido, cuando la Ley<br />
53/1984 se promulga, la figura del contrato administrativo había desaparecido, en aplicación de la<br />
disposición adicional cuarta, apartado uno, de la Ley 30/1984. Consecuentemente, la referencia al<br />
régimen laboral que realiza la Ley de Incompatibilidades se inscribe en un marco jurídico en el que la<br />
relación de servicios con la Administración era bien funcionarial, bien laboral (con excepción de las<br />
contrataciones administrativas de trabajos específicos no habituales).<br />
Posteriormente, la Ley 23/1988, al adicionar una disposición adicional vigésima a la Ley<br />
30/1984, introduce nuevamente el régimen administrativo para los contratos docentes<br />
universitarios de Profesores visitantes, asociados y eméritos, exceptuando únicamente de este<br />
régimen a los Profesores extranjeros que fueran contratados con carácter permanente. Se<br />
hace notar que los Profesores asociados de Universidad desempeñan en muchas ocasiones<br />
otro puesto público, por lo que se trataría de un supuesto de hecho muy cercano al del<br />
profesorado especialista exceptuado del régimen de incompatibilidades a que se refiere el<br />
presente proyecto.<br />
399
Hain zuzen ere, zera iritzi zuen Estatu-Kontseiluak eztabaiden iturri izan zen gai honi<br />
buruz, 1560/1995 Errege Dekretu egitasmoa zela-eta emaniko Irizpenean:<br />
“(...) se han suscitado durante la tramitación del expediente dificultades en cuanto a<br />
la viabilidad jurídica del contenido del artículo 7 del proyecto, precepto en el que se<br />
contiene el régimen de incompatibilidades aplicable a este tipo de profesorado.<br />
El proyecto pretende declarar compatible, por razón de interés público, el desempeño<br />
de puestos de trabajo como Profesores Especialistas en Centros Públicos, de<br />
conformidad con lo establecido en el artículo 3 de la Ley 53/1984, de 26 de<br />
diciembre, de Incompatibilidades del Personal al Servicio de las Administraciones<br />
Públicas. Las dificultades se han planteado porque el referido artículo 3 señala que,<br />
cuando se produzca la declaración de compatibilidad —como se pretende—, la<br />
actividad "sólo podrá prestarse en régimen laboral, a tiempo parcial y con duración<br />
determinada, en las condiciones establecidas por la legislación laboral", siendo así<br />
que la LOGSE (y, congruentemente, también el proyecto) dispone en este aspecto que<br />
en los Centros públicos, las Administraciones educativas podrán establecer, con<br />
dichos profesionales, "contratos de carácter temporal y en régimen de derecho<br />
administrativo" (artículo 33.2), salvo en el caso de contratación de profesores<br />
extranjeros con carácter permanente en el ámbito de las enseñanzas superiores de<br />
música y artes escénicas" (disposición adicional decimoquinta apartado siete de la<br />
LOGSE).<br />
Sin necesidad de remontarse a las normas que regulan el profesorado docente<br />
universitario, es cierto que se va produciendo una progresiva superación de la<br />
dicotomía relación funcionarial - relación laboral del personal al servicio de las<br />
Administraciones Públicas (aparte de la existencia de contratos administrativos<br />
específicos). Con independencia de que tal superación queda confirmada, por<br />
ejemplo, por el contenido de la disposición adicional vigésima de la Ley 30/1984, de<br />
Medidas para la Reforma de la Función Pública (según redacción dada por la Ley<br />
23/1988), en el ámbito docente universitario, concretamente en lo que se refiere a los<br />
Profesores Especialistas en la docencia no universitaria, el referido artículo 33.2 de<br />
la LOGSE explícitamente dispone, como se ha dicho, que serán contratados con<br />
carácter temporal y en régimen de derecho administrativo. En definitiva, tales<br />
Profesores Especialistas (dejando a un lado la contratación de extranjeros) ni<br />
entablan una relación funcionarial permanente con la Administración, ni sus<br />
relaciones se someten al derecho laboral, sino que se trata —por disposición legal—<br />
de un contrato administrativo.<br />
Congruentemente con esta configuración establecida directamente por la LOGSE, y<br />
tomando en consideración, asimismo, el propio objetivo y finalidad de la figura del<br />
Una interpretación sistemática de las Leyes citadas lleva a la siguiente conclusión: el espíritu de la Ley<br />
53/1984 es que no pueden desempeñarse dos puestos públicos manteniendo una relación de servicios con<br />
la Administración de carácter funcionarial; en el marco legislativo de esa fecha, tal principio significaba<br />
que un puesto se desempeñaría en régimen de función pública y otro en régimen laboral. No obstante, al<br />
recuperar la Ley 23/1988, y posteriormente la LOGSE, la figura del contrato de Profesores en régimen<br />
administrativo, es legítimo y coherente, en el espíritu de la Ley 53/1984, hacer extensivo este régimen a<br />
todos los Profesores Especialistas, con independencia de que estén compatibilizando o no un segundo<br />
puesto.<br />
Por último, desde otro punto de vista, con esta interpretación se consigue dar un tratamiento unitario al<br />
régimen jurídico de la contratación del Profesorado Especialista de carácter no permanente”.<br />
400
Profesor Especialista, cabe llegar a la conclusión de que, como propone la<br />
Administración instructora, quepa interpretar el artículo 3 de la Ley de<br />
Incompatibilidades en este caso en el sentido de que la compatibilidad declarada<br />
permite, en el caso de que desempeñara otro puesto público, que el Profesor<br />
Especialista sea contratado —se insiste, congruentemente con lo dispuesto en el<br />
artículo 33.2 de la LOGSE— en régimen de derecho administrativo” 133 .<br />
Bestalde, aldi baterako kontratatzen diren irakasle espezialisten kontratuak gehienez<br />
urte beteko iraunaldia izango du. Dena dela, aipatu kontratua gehienez beste hiru<br />
urteetarako luza daitekeela aurreikusten du 1560/1995 Errege Dekretuak. Kontratuaren<br />
iraungipenari dagokionean berriz, hitzartutako epea agortzean iraungiko da, ondoko<br />
salbuespenarekin: aldez aurretik, alderdiek —1560/1995 Errege Dekretuak<br />
xedatutakoarekin bat— kontratua luzatzea hitzartu dutenean salbu. Nolanahi ere,<br />
hitzartutako epea agortzeagatik aldi baterako kontratua iraungitzeak ez du kalteordaina<br />
jasotzeko eskubiderik aitortzen 134 .<br />
Irakasle espezialista baten lan-zamak ezin du gainditu ordutan, ikastetxeko lan-zama<br />
osoaren %40 135 .<br />
Denboraldi baterako kontratatutako irakasle espezialisten eskubideak, betebeharrak eta<br />
diziplina-<strong>erregimen</strong>a, irakasle funtzionarioentzat ezarritakoen berdinak izanen dira, beti<br />
ere irakasle espezialistaren figuraren izaerarekin bateragarriak diren neurrian 136 .<br />
Eta zenbatekoa izango da irakasle espezialistek jasoko duten soldata 1560/1995 Errege<br />
Dekretuaren arabera? Hiru suposamendu bereizten dira; honatx: kontratua aldi baterako<br />
eta arduraldi osorako baldin bada, irakasle espezialistak ondoko ordainsariak jasoko<br />
ditu: batetik, berari esleitutako espezialitate berbera egokitzen zaion irakasle-kidegoari<br />
dagozkion oinarrizko ordainsariak —hirurtekoak salbu—. Berebat, lanpostuari<br />
dagozkion ordainsari osagarriak ere jasoko ditu —heziketa iraunkorragatik jasotzen den<br />
osagarri espezifikoa ez beste—. Kontratua aldi baterako eta arduraldi osorako ez bada<br />
ordea, ordutan bete beharreko lan-zamarekiko proportzionala izanen da irakasle<br />
133 Ikus Estatu Kontseiluaren Irizpena (1387/1995 zenbakidun espedientea).<br />
134 1560/1995 Errege Dekretuaren 8.1-2 eta 11 art.ak.<br />
135 1560/1995 Errege Dekretuaren 9 art.ri jarraiki.<br />
136 1560/1995 Errege Dekretuaren 10 art. .<br />
401
espezialistak jasoko duen ordainsaria. Eta salbuespenez, meritu nabarmenak aintzat<br />
hartuz kontratatu diren irakasle espezialistei dagokienez, kontratuan hitzartutako soldata<br />
jasoko dute 137 .<br />
Honenbestez, hauxe da 1560/1995 Errege Dekretuak irakasle espezialistei dagokienez<br />
ezartzen duen kontratazio <strong>erregimen</strong>a. Eta arestian esan bezala, gaur egun gaia araututa<br />
duten Autonomia Erkidego guztiek, euren araudietan, oinarri edo eredu gisa hartu dute<br />
<strong>erregimen</strong> hori. Izan ere, euren araudiari so egiten badiogu, besteak beste, zera<br />
nabarmen daiteke: Autonomia Erkidego orotan, kontratazio-prozedura deialdi publiko<br />
baten arabera burutuko dela eta gehienek 138 , hautapen-batzorde baten esku utzi ohi<br />
dutela hautapen prozedura hori; Autonomia Erkidego guztietan ere, irakasle<br />
espezialistak aldi baterako eta Administrazio-Zuzenbidearekin bat kontratuko direla; eta<br />
atzerriko irakasle espezialistak kontratatzeko aukera aurreikusi duten Autonomia<br />
Erkidegoetan, LOGSEk xedatutakoarekin bat, iraunkorki kontratatu daitezkeela<br />
aurreikusi dela eta kasu horretan, lan-kontratu bat izenpetuko dela; irakasle espezialistei<br />
titulazio baldintzarik ez zaiela galdatuko; salbuespenak salbu, irakasle espezialisten<br />
eskubideak, betebeharrak, diziplina <strong>erregimen</strong>a nahiz ordainsari-<strong>erregimen</strong>a irakaslefuntzionario<br />
direnen parekoak izanen direla; irakasle espezialistek jarduera publiko<br />
bikoitza burutu dezaketela,... .<br />
Nolanahi ere, ñabardurarik ageri da, eta azpimarragarrienak Aragoiko Autonomia<br />
Erkidegoko araudikoak dira. Honatx: 85/2003 Dekretuaren arabera esaterako, soilik<br />
Administrazio-Zuzenbideari jarraiki kontratatu daiteke, eta kontratu hori, Administrazio<br />
Publikoen kontratuen Legeko 5.2.b) art.ak arautzen duen administrazio-kontratu berezia<br />
izanen da 139 . Goi-mailako musika-ikastetxeetako irakasle espezialistak kontratatzeari<br />
137 1560/1995 Errege Dekretuaren 5 art. .<br />
138 Dena dela, hautapen-prozedurari dagokionez, ageri da ezberdintasunik Autonomia Erkidegoan artean:<br />
honela, Aragoikoan esaterako, hautagaien merituak aintzat hartuko dira, hautagaiak proba teorikopraktiko<br />
bat gainditu beharko du eta elkarrizketa bat egingo zaio. Kanarietan ordea, hautapen-prozedura<br />
lehiaketa-oposaketa bat izanen da.<br />
139Alegia, 2/2000 Errege Dekretu Legegileak, ekainaren 16koak (ekainaren 21eko BOEn), zera xedatzen<br />
du 5.2.b) art.an: “Son contratos administrativos: Los de objeto distinto a los anteriormente expresados,<br />
pero que tengan naturaleza administrativa especial por resultar vinculados al giro o tráfico específico de<br />
la Administración contratante, por satisfacer de forma directa o inmediata una finalidad pública de la<br />
específica competencia de aquélla o por declararlo así una ley”.<br />
402
dagokionez, 85/2003 Dekretua garatzen duen 2003ko maiatzaren 26ko Aginduak,<br />
hautapen-prozeduran baita kontratua izenpetzeko unean ere, goi-mailako irakaskuntza<br />
artistikoen Aragoiko Institutuari —zazpigarren atalburuan aztertu duguna— ahalmen<br />
ugari esleitzen dizkio. Eta ordainsari <strong>erregimen</strong>ean ere ageri da berezitasunik Aragoiko<br />
Autonomia Erkidegoan: alegia, irakasle espezialista batek ikastordu bakoitzeko<br />
gehienez 30 eurotako ordainsaria jasoko duela aurreikusten du 85/2003 Dekretuak.<br />
Zenbateko hau jakina, berrikusi eta eguneratu ahal izango da.<br />
Hain zuzen, Nafarroako Foru Erkidegoan, Aragoikoan bezalaxe, profesional<br />
espezialistak deiturikoen kontratazio <strong>erregimen</strong>a arautzen duen 260/1999 Dekretuak ere<br />
ez darrai ordainsari-<strong>erregimen</strong> orokorra —alegia, irakasle-funtzionarioei dagokiena eta<br />
arestian esan bezala, Autonomia Erkidego gehienek jarraitu dutena, salbuespenak salbu,<br />
irakasle espezialistei ere ezartzeko—. Honela 260/1999 Foru Dekretuak zera<br />
aurreikusten du: ikastordu bakoitzeko 4900 pezetatako ordainsaria jasoko duela<br />
profesional espezialista batek —azken finean, eurotan, Aragoikoak ezarritako kopuru<br />
berbera—. Aipatu araua onartu zenean ere aurreikusi zen kopuru hori berrikusi eta<br />
egunera zitekeela.<br />
Azkenik, deigarria da, 1560/1995 Errege Dekretuak ez bezala, ia Autonomia Erkidego<br />
guztietako arauditan zera aurreikusten dela: irakasle espezialistek, lan egiten duten<br />
ikastetxeko zenbait organotan parte hartu ahal izango dutela. Parte hartze horren neurri<br />
zehatza musika-<strong>irakaskuntzen</strong> kasuan ordea, ikastetxeko erregelamendu orokorrak<br />
ezarri beharko du.<br />
III. FUNDAZIOEK KUDEATZEN DITUZTEN GOI-MAILAKO MUSIKA-<br />
IKASTETXEETAKO IRAKASLEEN ERREGIMEN JURIDIKOA<br />
Fundazio baten babesean eratzen diren goi-mailako musika-ikastetxeetako irakasleen<br />
ezaugarria hauxe dugu: Lan-Zuzenbidearen arabera kontratatzen zaiela, alegia. Beraz,<br />
jarraian, Balear Uharteetako goi-mailako musika-kontserbatorioa, Kataluniako Esmuc<br />
eta Euskal Herriko Musikene kudeatzen dituzten Fundazioetako irakaslea materialki<br />
nola antolatzen den aztertzeari ekingo diogu; alegia, zein eskubide esleitzen zaizkien eta<br />
zer nolako betebeharrak ezartzen zaizkien. Liceuko Kontserbatorioa kudeatzen duen<br />
Fundazioari dagokionez ordea, labur-labur, zera aipatu baino ez: Fundazioaren izaera<br />
403
erezia aintzat harturik, eta Liceuko Kontserbatorioko irakasleei buruz araudi<br />
espezifikorik onartu ez den heinean, aipatu irakasleei Lan-Zuzenbidearen arabera<br />
kontratatu ohi zaiela, urte baterako eta irakas-orduen arabera, hain zuzen ere 140 .<br />
III.1. Balear uharteetako goi-mailako musika- kontserbatorioko irakasleak<br />
Balear uharteetako Hezkuntza eta Kultura Sailak 2001eko ekainaren 1ean hartutako<br />
Erabaki batek, goi-mailako musika-Kontserbatorioaren sorrera eta aipatu<br />
kontserbatorioa kudeatuko duen Fundazioaren Estatutuak onartzen ditu 141 . Hain zuzen,<br />
aipatu Erabakiaren zortzigarren atalak irakasleei egiten die aipamen, zera xedatuz:<br />
argitalpen, berdintasun, meritu eta gaitasun printzipioei jarraiki hautatu behar dela 142 eta<br />
Lan-Zuzenbidearen arabera kontratatuko direla.<br />
Gerora, Balear uharteetako Hezkuntza eta Kultura-Sailaren 2003ko apirilaren 28ko<br />
Ebazpenak 143 , goi-mailako musika-kontserbatorioaren antolakuntza eta<br />
funtzionamendua arautzen duen Erregelamendua onartuko du —barne<br />
Erregelamendua—. Hain zuzen, Ebazpen honetan xehetasun osoz arautzen da oro har<br />
goi-mailako musika-kontserbatorioko irakasle-ikerlarien <strong>erregimen</strong> <strong>juridikoa</strong>, eta<br />
zehazki, irakasle motak, euren eskubideak, betebeharrak eta ordainketa-<strong>erregimen</strong>a 144 .<br />
Ikus dezagun.<br />
Irakasle motari dagokionez, unibertsitate-terminologia erabiliz, Balear uharteetako goimailako<br />
musika-kontserbatorioaren barne Erregelamendua onartzen duen Ebazpenak<br />
lau irakasle mota bereizten du; honatx: lan-kontratu mugagabearekin, arduraldi osorako<br />
kontratatutako irakasle titularrak; mugagabeko lan-kontratuarekin ala epe mugatua<br />
140 Ikus honetara zazpigarren atalburua, izaera guztiz pribatua daukan Liceuko Kontserbatorioko<br />
Fundazioaren ezaugarriak bertan aztertzen baitira.<br />
141 2001eko ekainaren 19ko BOIBen eman zen argitara aipatu Erabakia.<br />
142 Fundazioaren Estatutuetako 5.f) art.ak ere berbera dio, ondokoa gehituz: kontserbatorioko langile<br />
ororen heziketa iraunkorra bermatuko dela —irakasleena, ikerlariena, teknikariena eta administrazioko<br />
langileena, alegia—.<br />
143 2003ko maiatzaren 22ko BOIBen eman zen argitara aipatu Ebazpena.<br />
404
duen lan-kontratu baten arabera, arduraldi osorako kontratatutako irakasle<br />
kolaboratzaileak; epe mugatua duen lan-kontratu baten arabera, zatiko arduraldirako<br />
kontratatutako irakasle asoziatuak; eta azkenik, irakasle bisitariak.<br />
Balear uharteetako goi-mailako musika-kontserbatorioko barne Erregelamenduak<br />
orobat, zera ezartzen du: katalana, Balear uharteetako berezko hizkuntza bezala,<br />
kontserbatorioko berezko hizkuntza izanen dela ere. Ondorioz, epe mugagaberako<br />
kontratatutako irakasle titularrek nahiz kolaboratzaileek, hautapen-prozedura publikoan,<br />
Balear uharteetako bi hizkuntza ofizialen ezaguera egiaztatu beharko dute eta soilik<br />
prozesu hori gaindituz gero kontratatuko zaie 145 . Epe mugatuarekin kontratatzen diren<br />
irakasleak ordea, betebehar horretaz salbuetsita gera daitezke, eta hizkuntza baten ala bi<br />
hizkuntzen ezaguera soilik meritutzat joko da.<br />
Balear uharteetako goi-mailako musika-kontserbatorioa kudeatzen duen Fundazioko<br />
Patronatuari onartzea dagokio, irakasle titularrei erreserbatutako lanpostuen katalogoa.<br />
Bada, horietako lanpostu bat eskuratu ahal izateko, ezinbestekoa izanen da, barne<br />
Erregelamenduko 33 art.an zehazten diren baldintzak betetzea. Hau da: gutxienez, hiru<br />
ikasturteetan zehar, musika-ikastetxe ofizialetan —publikoetan zein pribatuetan— goimailako<br />
musika-irakaskuntzak irakasten jardun izana; goi-mailako musika-titulua<br />
edukitzea edo LOGSEko 33.2 art.ak aurreikusitako ukanbeharrak betetzea; doktoretitulua<br />
edukitzea; Balear uharteetako bi hizkuntza ofizialen ezaguera egiaztatzea; eta<br />
Balear uharteetako Kalitate-Agentziaren aurrean —edo Fundazioko Patronatuak ontzat<br />
jotako kanpo ebaluazio-organo baten aurrean— meritu artistikoak, irakaskuntzari<br />
dagozkionak nahiz akademikoak egiaztatzea 146 .<br />
144 2003ko apirilaren 28ko Ebazpenaren III. Titulua hezkuntza-komunitateari dagokio, eta aipatu tituluaren<br />
lehenengo kapituluak irakasle-ikerlarien <strong>erregimen</strong> <strong>juridikoa</strong> arautzen du, honela: irakasle motak 33<br />
art.an; eskubideak 36 art.an, betebeharrak 37 art.an eta ordainketa <strong>erregimen</strong>a 38-39 art.etan.<br />
145 Honetara, zera xedatzen du 2003ko apirilaren 28ko Ebazpenaren 6 art.ak: “Todo el funcionamiento<br />
administrativo, académico y de relaciones internas y externas debe ser en lengua catalana. El personal<br />
del Conservatorio contratado con carácter permanente, debe tener la capacitación idónea para poder<br />
desarrollar sus tareas profesionales o de relación en cualquiera de las dos lenguas oficiales. Se<br />
arbitrarán las medidas necesarias para que el personal ya en ejercicio que no tenga el dominio de ambas<br />
lenguas pueda cursar la formación adecuada para alcanzarlo”.<br />
146 Halaber, zera dio 2003ko apirilaren 28ko Ebazpenaren 33 art.ak: “El Patronato establecerá los<br />
criterios para la acreditación de los méritos de los aspirantes. Excepcionalmente podrán acceder a las<br />
pruebas de acceso aquellas personas de reconocido prestigio que superen el control de la agencia de<br />
calidad. El Patronato de la Fundación establecerá la normativa adecuada en estos casos”.<br />
405
Irakasle titularrak hautatzeko batzorde bat eratuko da, ondokoek osatuko dutena:<br />
kontserbatorioko zuzendariak, kontserbatorioko irakasle titular batek, eta Patronatuak<br />
izendatutako hiru pertsona entzutetsuk, hain zuzen ere. Idazkari lanetan jardungo du,<br />
Fundazioko koordinatzaile orokorrak.<br />
Bestalde, aipagarria da, 2003ko apirilaren 28ko Ebazpenak, Balear uharteetako goimailako<br />
musika-kontserbatorioko egungo irakasle titularrentzat aurreikusten duen epe<br />
iragankorra, doktore-titulua eskura dezaten. Honetara, bost urteetako epea emango zaie<br />
titulu hori eskuratu ahal izateko. Nolanahi ere, aipatu epea luza liteke salbuespenez<br />
beste urte betera, Patronatuak kasu zehatza aztertu eta gero, egokitzat jotzen badu 147 .<br />
Azkenik, irakasle titularren betebehar espezifiko bezala, hauexek aipatzen ditu barne<br />
Erregelamenduak: dagokion espezialitateren erantzukizuna bere gain hartzea, baita<br />
tutoretzak eta zenbait programazio koordinatzeko zeregina ere 148 .<br />
Fundazioko Patronatuari onartzea dagokio halaber, irakasle kolaboratzaileei<br />
erreserbatutako lanpostuen katalogoa. Arestian esan dugun legez, irakasle<br />
kolaboratzaileak arduraldi osorako kontratatuko dira, bi eratara: hots, mugagabea den<br />
ala epe mugatua daukan kontratu baten arabera. Bada, dagokion hautapen-prozedura<br />
publikoa jarraituz, horietako lanpostu bat eskuratu nahi duten hautagaiei ukanbeharrok<br />
betetzea galdatuko zaie: oro har, goi-mailako musika-titulua edukitzea edo LOGSEko<br />
33.2 art.ak aurreikusitako ukanbeharrak betetzea; eta zehazki, mugagabeko kontratu<br />
bidez hornitzeko erreserbatzen diren lanpostuetan, Balear uharteetako bi hizkuntza<br />
ofizialen ezagutza egiaztatzea, baita zenbait sarbide-proba gainditzea ere 149 .<br />
Mugagabeko kontratuarekin eta arduraldi osorako kontratatuko diren irakasle<br />
kolaboratzaileak hautatzeko, batzorde bat eratuko da. Bere osaera hain zuzen, irakasle<br />
titularrak hautatzeko eratzen den batzordearen berbera da. Epe mugatua daukan kontratu<br />
147 2003ko apirilaren 28ko Ebazpenaren 35 art.ren arabera.<br />
148<br />
2003ko apirilaren 28ko Ebazpenaren 37 art. in fine ri jarraiki.<br />
149<br />
Zera xedatzen du 2003ko apirilaren 28ko Ebazpenaren 33 art.ak aipatu sarbide-probei dagokienez: “El<br />
profesorado colaborador con contratación indefinida tendrán que superar las pruebas de acceso, que<br />
consistirán, al menos en un ejercicio práctico, una defensa del proyecto docente de la especialidad a la<br />
cual se presenta y la valoración del currículum del aspirante por parte del tribunal”.<br />
406
aten arabera eta arduraldi osorako kontratatuko diren irakasle kolaboratzaileak<br />
hautatzeko eratuko den batzordea ordea, ondoko kideek osatuko dute: kontserbatorioko<br />
zuzendariak eta mugagabeko kontratua daukaten lau irakaslek —Patronatuak<br />
izendatuko dituenak—, alegia. Halaber, Fundazioko koordinatzaile orokorrak idazkari<br />
bezala jardungo du.<br />
Irakasle asoziatuei erreserbatutako lanpostuen katalogoa ere Fundazioko Patronatuak<br />
onartuko du. Arestian esan bezala, irakasle asoziatuak, epe mugatua daukan kontratu<br />
baten arabera, zatiko arduraldirako kontratatuko dira. Gainerako lanpostuetan gertatzen<br />
den moduan, hautapen-prozedura publiko bat burutuko da eta bertan izangaien<br />
curriculumak baloratuko ditu helburu horretarako izendatuko den batzorde batek. Hain<br />
zuzen, batzorde hau, kideok osatzen dute: kontserbatorioko zuzendariak eta<br />
mugagabeko kontratua daukaten lau irakaslek —Patronatuak izendatuko dituenak—,<br />
alegia. Fundazioko koordinatzaile orokorrak idazkari bezala jardungo du.<br />
Azkenik, irakasle bisitariak Balear uharteetako goi-mailako musika-kontserbatorioak<br />
gonbidatuko ditu, beti ere Fundazioaren Kontseilu Exekutiboaren proposamenez.<br />
Arestian esan bezala, irakasle bisitariak, epe mugatuko kontratu baten arabera, arduraldi<br />
partzialerako kontratuko dira. Eta betetzen dituzten zereginen arabera ordainduko zaie.<br />
Honetara, zereginok esleitzen zaizkie: edozein irakasgai irakastea, maisu-eskolak<br />
ematea, baita heziketa-ikastaroak, konferentziak,... ere 150 .<br />
Honenbestez, Fundazioko patronatuari onartzea dagokio kontserbatorioko irakasleen<br />
plantilla edo katalogoa 151 .<br />
150 Ikus 2003ko apirilaren 28ko Ebazpenaren 33 art. .<br />
151 Honetara, zera aurreikusten du 2003ko apirilaren 28ko Ebazpenaren 34 art.ak: “Aprobación del<br />
catálogo de profesorado. Corresponde al Patronato, a propuesta del Consejo Ejecutivo, fijar la plantilla<br />
del profesorado del Conservatorio. Se tendrán en cuenta los principios de equidad, eficacia y<br />
racionalidad en la convocatoria de plazas según los criterios basados en las exigencias que se derivan de<br />
los planes de estudios, el número de alumnos, las necesidades docentes y la investigación. La fijación de<br />
plantillas incluirá la categoría de la plaza, el departamento al cual se adscribe y, si procede, el área de<br />
conocimiento a la cual pertenece. La relación numérica de entre profesorado titulado y profesorado<br />
colaborador o asociado será de un máximo de 1/4. En función de los departamentos didácticos se fijará<br />
el número de profesores titulares para cada departamento. A efectos de establecer la relación 1/4<br />
establecido en este artículo se considerará el número dado por las jornadas completas entendidas como<br />
suma de jornadas parciales, si es el caso”.<br />
407
Bestalde, irakasleen betebeharrei dagokienez, Balear uharteetako goi-mailako musikakontserbatorioko<br />
barne Erregelamenduak, legeek ezarritakoak ezezik, oro har,<br />
ondokoak ere esleitzen dizkio irakasle orori 152 :<br />
“a) Cumplir la normativa vigente.<br />
b) Informar al alumnado de todas aquellas cuestiones que sean de su interés.<br />
c) Participar en los procesos electorales del centro.<br />
d) Elaborar la programación de su asignatura y elevarla al Consejo Ejecutivo para su<br />
aprobación.<br />
e) Asistir a todas las reuniones y actos académicos donde esté convocado.<br />
f) Garantizar al alumnado las horas lectivas en caso de cambios de clases por razones<br />
derivadas de su actividad profesional en el centro o fuera.<br />
g) Responsabilizarse de las instalaciones y de los materiales que utilice”.<br />
Eta zehazki, mugagabeko kontratu baten arabera kontratatutako irakasleei, ondoko<br />
betebeharrak esleitzen dizkie aipatu barne Erregelamenduak: dagokion lanpostuari<br />
egokitutako irakasgaiak irakastea, eta behar izanez gero, baita bere departamenduarekin<br />
bat datozenak ere 153 .<br />
Balear uharteetako goi-mailako musika-kontserbatorioko irakasleei onartzen zaizkien<br />
eskubideei dagokienean berriz, barne Erregelamenduak irakasle orori, legeek<br />
onartutakoez gain, oro har, hauexek ere aitortzen dizkie 154 :<br />
“a) Conocer la normativa vigente del Conservatorio.<br />
b) Conocer los acuerdos de los órganos de gobierno del centro y la información de<br />
interés general que afecte el centro.<br />
c) Participar en los procesos electorales del centro.<br />
d) Ejercer la libertad de enseñanza.<br />
e) Participar en las diversas actividades del centro.<br />
f) Expresar su opinión.<br />
152 Ikus 2003ko apirilaren 28ko Ebazpenaren 37 art. .<br />
153 2003ko apirilaren 28ko Ebazpenaren 35 art.rekin bat.<br />
154 2003ko apirilaren 28ko Ebazpenaren 36 art.ren arabera.<br />
408
g) Disponer de las instalaciones y del material didáctico necesarios para la tarea<br />
educativa según determine al Consejo Ejecutivo.<br />
h) Solicitar modificaciones especiales de su horario laboral por razones derivadas de<br />
su actividad musical y artística fuera del centro.”<br />
Eskubideen artean halaber, lizentziak lortzeko eskubidea legoke. Honetara, barne<br />
Erregelamenduak aurreikusten du, irakasleei lizentzia kopuru mugatua eman ahal<br />
izango zaiela —aurrekontuaren arabera eta aldez aurretik Patronatuak hala erabakiz<br />
gero—, zereginok bete ahal izateko: irakaskuntzari, ikerketari nahiz ikasketari<br />
dagozkionak, baita egiteko artistikoak zein profesionalak burutzeko ere 155 .<br />
Honenbestez, irakasleei esleitutako eskubideei dagokienez, ordainsaria jasotzeko<br />
eskubideari egin beharko diogu aipamen. Bada, irakasleen ordainsaria finkatzea<br />
Fundazioko Patronatuari dagokio, baita kasuan kasu dagozkion osagarriak ezartzea ere<br />
— esaterako, irakaslea pertsona bakarreko gobernu organo batetako kide izateagatik;<br />
irakaslearen meritu nabarmenak aintzat hartuz,....—. Halaber, irakasleek aparteko<br />
ordainsaria jaso ahal izango dute, beti ere, Patronatuak ezarritakoaren arabera, ondoko<br />
kasuetan: esleitutako ordutegiz kanpo eskolak emateagatik, hobekuntza nahiz<br />
birziklatzeko ikastaroetan, eta homologatuta ez daudenetan, hain zuzen ere 156 .<br />
III.2. Esmuceko irakasleak Katalunian<br />
Kataluniako Goi-mailako <strong>Musika</strong>-Eskolarako Fundazio pribatuaren Estatutuek, zera<br />
xedatzen dute: Esmuceko irakasleak ondoko printzipioei jarraiki hautatuko direla:<br />
argitalpena, berdintasuna, meritua eta gaitasuna, alegia. Orobat, Esmuceko langile<br />
ororen —hots, irakasle, ikerlari, teknikari eta administrazioaz arduratzen dena—<br />
heziketa iraunkorra bermatuko dela ere esaten zaigu. Hain zuzen, langile <strong>arloa</strong>n<br />
erantzukizuneko zereginak —Patronatuak eskuordetzen dizkiola— Fundazioko<br />
koordinatzaile orokorrari egokitzen zaizkio 157 .<br />
155 Ikus 2003ko apirilaren 28ko Ebazpenaren 35 art. .<br />
156 Ikus honetara, 2003ko apirilaren 28ko Ebazpenaren 38 eta 39 art.ak.<br />
157Ikus 2000ko azaroaren 20an erregistratu ziren aipatu Estatutuen 5.f) eta 26.k) art.ak.<br />
409
Balear uharteetan gertatzen ez den bezala, Katalunian ez dira Generalitateko Aldizkari<br />
Ofizialean (DOGCen) argitara ematen, ez Fundazioko Estatutuak, ez ikastetxearen<br />
barne antolakuntza eta funtzionamendua arautzen duen erregelamendua, ez eta<br />
irakasleei aipamen egiten dien inolako araurik ere. Alabaina, Esmuceko web orrian<br />
eskura daiteke, irakasleen hautaketa-prozesuan esku hartuko duten batzordeen osaera<br />
eta hautagaiek gainditu beharreko hautapen-probak ezartzen dituen erregelamendua.<br />
Halaber, irakasleen lan-baldintzak azaltzen dira aipatu web orrian 158 .<br />
Zehazki, irakasleen lan-baldintzei dagokienez, zera adierazten zaigu: hautapen-<br />
Batzordeari dagokiola hautagaiak kontratatzeko proposamena egitea, eta Esmuceko<br />
zuzendariari berriz, ondoren, kontratazioa gauzatzea. Honetara, izenpetuko den<br />
lehenengo lan-kontratuak hamar hilabeteetako iraupena izanen du —irailetik<br />
ekainera—. Eta gerora, ikastetxeak egokitzat jotzen badu, lan-kontratua mugagabeki<br />
berritu daitekeela ere aurreikusten da.<br />
Arduraldi osorako kontratatzen den Esmuceko irakasle bati, asteko hamabost eskolaordu<br />
esleitzen zaizkio; eta urteko, 27.815 eurotako soldata gordina ordainduko zaio 159 .<br />
Zatiko arduraldirako kontratatzen den irakasle batek ordea, arduraldi horri dagokion<br />
soldataren zati proportzionala jasoko du. Nolanahi ere, ikasturtea hasi aurretik finkatuko<br />
da irakasleari esleituko zaion eskola-ordu kopuru zehatza, matrikulatutako ikasle<br />
kopuruaren arabera aldakorra izan baitaiteke 160 .<br />
Kataluniatik at bizi diren irakasleen kasuan, Esmucek bere gain har ditzake —beti ere,<br />
kasuan kasu hitzartutakoarekin bat— irakasleen joan-etorri nahiz egonaldi- gastuak.<br />
Kataluniako Goi-mailako <strong>Musika</strong>-Eskolan erabiliko den hizkuntzari dagokionean,<br />
katalana izanen da ikastetxeko jarduerak bideratzeko erabiliko den hizkuntza. Dena<br />
dela, zera aurreikusten da: aintzat harturik irakasleen jatorria, baita eskolak emateko era<br />
anitzak ere, egokitze-epeak nahiz ikastaroak antola daitezkeela, Esmuceko irakasle orok<br />
eskolak katalanez eman ditzan.<br />
158 Interneteko helbide honetan: http://www.esmuc.net.<br />
159 2004-2005 ikasturtean, alegia.<br />
410
Halaber, Esmuceko Erregelamendu Orokorrak 161 aurreikusten du, aldizka,<br />
kontratatutako irakasleen jarduera —irakaskuntzari, ikerketari zein kudeaketari<br />
dagokiona, alegia— neurtu beharra dagoela. Bada, honetarako, ikasleek aipatu<br />
jarduerari buruz azaldu duten iritzia kontuan hartuko dela esaten zaigu 162 .<br />
Bestalde, irakasleen hautaketaz arduratuko diren batzordeen osaera eta hautagaiek<br />
gainditu beharreko hautapen-probak ezartzen dituen erregelamenduak zera aurreikusten<br />
du: Esmuceko irakasleak hautatzeko antolatuko diren probak, Kataluniako Aldizkari<br />
Ofizialean ezezik, ikastetxeko web orrian ere argitaratuko direla. Hain zuzen,<br />
Fundazioko koordinatzaile orokorrari dagokio —Patronatuak eskuordetzen diola,<br />
Esmuceko zuzendariaren proposamenez— irakasleen hautapen-prozesuan esku hartuko<br />
duten epaimahaietako edo batzordeetako kideak izendatzea. Hautapen-batzorde bakoitza<br />
kideok osatuko dute: presidente batek, idazkari batek eta Esmucekoak ez diren zenbait<br />
adituk, alegia.<br />
Hautapen-prozesua, lau probek edo fasek osatzen dute. Proba edo fase bakoitza<br />
gehienez hamar punturekin baloratuko da eta lehenengo hiru probak baztertzaileak<br />
izanen dira. Esmuceko koordinatzaile orokorrari dagokio, proba bakoitzean aintzat hartu<br />
beharreko baremoak zeintzuk diren zehaztea.<br />
Bada, lehenengo fasean, hautagaiaren curriculuma eta irakaskuntza-egitasmoa<br />
baloratuko da; hots; izangaiaren esperientzia profesionala. Bigarren proban berriz,<br />
hautagaiak, irakasgaiaren arabera, obra bat interpretatu beharko du —musika-tresna bati<br />
dagokion irakasgaia baldin bada— ala azterketa-lan bat aurkeztu beharko du —musikatresna<br />
bati ez dagokion irakasgaia baldin bada—. Errepertorioaren edo gaiaren<br />
hautaketak ariketaren %20 balioko du gehienez, eta interpretazioak edo aurkezpenak<br />
berriz, %80. Hirugarren probak zera du helburu: izangaiaren gaitasun pedagogikoa<br />
neurtzea. Honetara, hautagaiak eskola bat eman beharko dio ikasle bati. Eta azkenik,<br />
laugarren proban, hautagaiari elkarrizketatuko zaio.<br />
160 Gaur egun Esmucen 600 ikaslerentzat lekua dago.<br />
161 2002ko abenduaren 2ko batzarrean, Fundazioko Patronatuak onartu zuena, alegia.<br />
162 Ikus Esmuceko Erregelamendu Orokorreko 61-63 art.ak.<br />
411
Hautapen-prozesua amaitu eta gero, hautagaien behin-behineko zerrendak argitaratuko<br />
dira, nahi izanez gero, alegazioak aurkeztu ahal izateko. Lanpostu bat hutsik geratuko<br />
balitz, iragankorki, ikasturte baterako, irakasle bat kontratatuko litzateke. Izan ere,<br />
ondorengo ikasturtean, berriro egingo litzateke aipatu lanpostua hornitzeko hautapenprobaren<br />
deialdia.<br />
Salbuespenez, Esmuceko zuzendariak zera egin dezake: musika alorrean entzutetsuak<br />
diren pertsonak zuzenean izendatu eta kontratatu, irakasle bezala. Orobat, zenbait<br />
irakasgaietan, hautapen-prozesu murriztuak antola ditzake, hain zuzen, iragankorki,<br />
irakasgai horiek irakasten ari diren irakasleentzat.<br />
III.3. Musikeneko irakasleak Euskal Herrian<br />
Euskal Herriko goi-mailako musika-ikastetxerako Fundazio pribatuaren Estatutuak 163 ,<br />
Esmuceko Estatutuen errepikapen hutsa dira. Nolanahi ere, irakasleei dagokienez,<br />
badago ñabardurarik. Hau da, arestian esan dugu, Esmuceko Estatutuen 5.f) art.rekin<br />
bat, bertako irakasleak, argitalpen, berdintasun, meritu eta gaitasun printzipioei jarraiki<br />
hautatuko direla. Bada, Euskal Herrian, Musikeneren Estatutuetako 5.f) art.ak hain<br />
zuzen ere, ez die inolako aipamenik egiten printzipio horiei eta soilik Esmuceko<br />
Estatutuetako 5.f) art.ko azken lerroaldea egiten du berea, hitzez hitz kopiatuz bertan<br />
esaten dena; alegia:<br />
“(...) se procurará la formación permanente del personal docente, investigador,<br />
técnico y administrativo”.<br />
Hori dela-eta, ez da harritzekoa, Euskal Herriko Kontu Epaitegiak, Musikeneren<br />
Fundazio pribatuaren Fiskalizazio-txostenean 164 zera adieraztea, oro har, Musikeneren<br />
langileak kontratatzeari dagokionez:<br />
“Zuzenbide pribatuko fundazioak bezalako erakundeei ez zaie administrazio<br />
publikoen jarduera arautzen duen ondasun eta zerbitzuak kontratatzeko eta<br />
163 Notario aurrean, 2001eko ekainaren 7an erregistratu zirenak, alegia.<br />
164 Ikus Euskal Herriko Kontu-Epaitegiaren Osokoaren Erabakia, behin-betiko onirizten duena<br />
Musikeneren Fundazio pribatuaren fiskalizazio-Txostena (2004ko urtarrilaren 26ko bilkuran hartutakoa)<br />
eta aipatu Erabakiaren Eranskin gisa argitara ematen dena 2004ko irailaren 30eko EHAAn.<br />
412
pertsonala kontratatzeko araua aplikatzen. Kasu honetan, Eusko Jaurlaritzak sortu<br />
duela, finantziazioa publikoa dela, Administrazioak bere gobernu-organoak<br />
kontrolatzen dituela eta zerbitzu publiko bat eskaintzen duela kontuan izanda,<br />
Fundazioak, pertsonala kontratatzean berdintasun, meritu eta gaitasuneko<br />
printzipioak errespetatu behar ditu, bai eta ondasunak eta zerbitzuak kontratatzean<br />
publizitate- eta lehia-printzipioak ere 165 .<br />
Pertsonala: 1. 2001. ekitaldian lan-<strong>erregimen</strong>ean kontratatutako 49 irakasleen, eta<br />
Fundazioaren zuzendaritza- eta administrazio-atalak osatzen dituzten 10 langiletatik<br />
6ren aukeraketa, hautaketa-prozesua argitara eman gabe egin zen; ez ziren,<br />
Fundazioak, erakunde publiko bezala, aplikatu behar dituen berdintasun, meritu eta<br />
gaitasuneko printzipioak errespetatu. Halaber ez da, merkataritzako kontratu bidez,<br />
Fundazioari lotutako hiru irakasle kontratatzeko aukeraketa-prozesu irekia aplikatu.<br />
Dena den legeriak kontratazio-mota honetarako aukera ematen badu ere, irakasleak<br />
direla kontuan izanda lan-kontratuetan betetzen diren printzipio berberak bete behar<br />
direla uste dugu”<br />
Hain zuzen ere, Euskal Herriko Kontu-Epaitegiaren behin-behineko Txostenaren<br />
emaitzen aurrean, Musikenek edo Hezkuntza, unibertsitate eta ikerketa Sailak eginiko<br />
alegazioetan zera esaten zaigu 166 :<br />
“Musikene Eusko Jaurlaritzak sortu duenez, honako hau da Epaitegiaren iritzia:<br />
finantzaketa publikoa dela, gobernu organoen kontrola Administrazioaren esku<br />
dagoela, zerbitzu publikoa eskaintzen duela, pertsonala kontratatzerakoan<br />
berdintasun, merezimendu eta kapazitate printzipioak errespetatu behar dituela eta,<br />
azkenik, ondasunak eta zerbitzuak kontratatzerakoan, publizitate eta konkurrentzia<br />
printzipioak bete behar direla.<br />
2.1 Pertsonala aukeratzea (II.1.1). Pertsonala aukeratzerakoan Fundazioak duen<br />
jarduera agertzen da —legaltasuna hautsi dela eta— Herri Kontuen Euskal<br />
Epaitegiaren txostenean. Ez da, ostera, ezelango aipamen zehatzik egiten edukia<br />
165 Ikus Musikeneren Fundazio pribatuaren fiskalizazio-Txostena (2004ko irailaren 30eko EHAAn), II.<br />
Iritzia (II.1 Legea betetzeari buruzko iritzia). Halaber, zera gehitzen du aipatu Fiskalizazio-Txostenaren<br />
4.III ataleko (Barne kontroleko sistemari eta kudeaketa prozedurari buruzko oharpenei dagokiona)<br />
lehenengo oharrak: “Zuzenbide pribatuko sozietateei dagokien <strong>arloa</strong>n kontratu publikoei buruzko araudi<br />
europarra gure zuzenbidean ondo ez txertatu izana behin-betiko baieztatu du Europako Erkidegoetako<br />
Justizia Auzitegiaren 2003ko maiatzaren 15eko Epaiak. Horren eraginez, Neurri Fiskal, Administratibo<br />
eta Gizarte Mailakoei buruzko abenduaren 30eko 62/2003 Legeak Administrazio Publikoetako<br />
Kontratuen Legearen Testu Bateratua aldatu du eta bere ezarpen esparruan barne hartu ditu<br />
merkataritza sozietateak, industria edo merkataritza aiurria ez duten interes orokorreko beharrizanak<br />
berariaz asetzeko sortutakoak. Nolanahi ere, kontratu publikoei buruzko zuzenbide komunitarioaren<br />
esparruan zuzenbide publikoko erakundeak definitzeko erabili ohi den interpretazio funtzionala gogoan<br />
hartuta, Legeak orain hainbat merkataritza sozietateri egiten dien berariazko aitzin-oharpenak ez du<br />
zuzentarau hauek beste erakunde mota bati ezartzea baztertzen, zeinak, ekimen publikoko fundazioak<br />
bezala, administrazio publikoek sortuak, finantzatuak eta kontrolatuak baitira”.<br />
166 Ikus Musikeneren Fundazio pribatuaren fiskalizazio-Txostena (2004ko irailaren 30eko EHAAn),<br />
Euskal Herriko goi-mailako musika-ikastegirako Fundazio pribatuaren (Musikene) behin-behineko<br />
fiskalizazio-txostenaren emaitzei egindako alegazioak. a) Txostenaren emaitzei egindako alegazioak. 2.<br />
Legaltasuna ez betetzeaz Epaitegiak duen iritziaren gaineko alegazioak (HKEEko txostenaren II.1).<br />
413
hautsitako arauei buruz; eta hori ikaragarrizko kontraesana da gure ustez, eta<br />
indefentsio itzela dakar. Legaltasunaren zioak aldez aurretik araua —maila<br />
nahikokoa eta lurralde eremu egokikoa— indarrean egon beharra dakar, zeinak<br />
frogatzeko parametro legetxe balioko baitu. Adierazi denez, ez da aipatu ere egin zein<br />
arau ez den bete; eta hori horrela, Euskal Autonomia Erkidegoaren eremuan<br />
behintzat, Musikineren jarduerak ez du xedapenik hautsi 2001-2002 ikasturterako<br />
irakasleak eta gainerako pertsonala aukeratzeko sistema ezartzean.<br />
Aurreko ondorioa hori izanda ere, orain, 2001. urtean Fundazioarentzat lan egiten<br />
hasi ziren irakasleak eta gainerako pertsonala aukeratzerakoan kontuan hartu ziren<br />
mekanismoak, prozedurak eta arrazoiak aztertuko ditugu”.<br />
Xehetasun gehiagorekin, behin-behineko Txostenean —irakasleei dagokien<br />
eranskinean—, zera dio ordea Euskal Herriko Kontu Epaitegiak 167 :<br />
“Fundazioak kontratatutako pertsonal guztia aukeratzeko erabilitako prozedurak, eta<br />
zuzendaritza- eta administrazio-pertsonalarekin, eta 49 irakasleetatik 11rekin<br />
izenpetutako lan-kontratuak aztertu ditugu. Honako alderdi nagusi hauek azpimarratu<br />
behar dira:<br />
Zuzendaritza-pertsonala: zuzendari artistiko, zuzendari gerente eta komunikazio<br />
arduradunaren aukeraketa Patronatuaren irizpidearen arabera egin da, lehia<br />
publikoa ahalbidetzeko prozedura irekirik ezarri gabe. Hiru kasuetan lan-kontratu<br />
mugagabeak izenpetu ziren.<br />
Administrazioko pertsonala: ikasketa-buruaren, dokumentazio- eta administraziozentroko<br />
arduradunen plazak lan-kontratu mugagabeekin bete dira, aukeraketaprozesurako<br />
deialdirik egin gabe. Aukeratutako pertsonek, Fundazioko Patronatuak<br />
ezarritako aldez aurreko esperientziari buruzko baldintzak betetzen zituzten.<br />
Gainerako postuak, HAEEko poltsen bidez aldi baterako kontratuekin bete dira.<br />
Irakasleak: 2001-2002 ikasturte akademikoari dagozkion eskolak emateko beharrezko<br />
irakasleak 2001eko azaroaren 1eko datarekin kontratatu zituzten 2002ko irailaren<br />
30era arteko (eskola-ikasturtearen azken eguna) iraupen mugatuko lan-kontratuen<br />
bidez, irakasle horiek aukeratzeko inolako deialdirik egin gabe.<br />
2002-2003 ikasturterako, irakasle ez espezialistak aukeratzeko administrazioaren<br />
enplegu-eskaintza egin da. Aukeraketa-deialdirako oinarriak Musikeneren web orrian<br />
eta prentsan argitaratu dira. 2002-2003 ikasturtean ere espezialitate-irakasleak lehia<br />
publikoko prozedurarik gabe kontratatzen jarraitu dute, Ikastegiaren arrakastarako<br />
izen handiko profesionalak kontratatu behar direla uste delako.<br />
Lan-kontratuko irakasleez gain, 2001-2002 ikasturtean, hainbat irakasgai emateko<br />
hiru merkataritzako kontratu egin ziren beste hainbat irakaslerekin. LOGSEk,<br />
irakaskuntza artistikoen kasuan, aldi baterako profesionalak eta lan-esparrutik kanpo<br />
kontratatzeko aukera ematen du. Fundazioak ere ez du profesional horiek aukeratzeko<br />
irekitako prozedura aplikatu. Profesional horiek jaso beharreko zerbitzu-sariak,<br />
Musikeneko gainerako irakasleenekin bat datoz.<br />
167 Ikus aipatu Fiskalizazio-Txostenaren jatorrizko eta behin-behineko bertsioa (A.5 Eranskina, 19 orria).<br />
Aipatu dokumentua Eusko Legebiltzarrera 2004ko otsailaren 9an iritsi zen eta eskuragarri dago bere web<br />
gunean, interneteko helbide honetan: http://parlamento.euskadi.net.<br />
414
2001. urtean 12 mila €ko gastua suposatu zuten, “kudeaketako beste hainbat gastu,<br />
zerbitzu profesional independenteak” izeneko kontuan kontabilizatuak.<br />
2001-2002 ikasturtean, sortutako lau irakasle-sailetako bakoitzeko buruak behinbehineko<br />
izendatzeko aukeraketa-prozedurarako deia egin zuen Fundazioak 2001eko<br />
abenduaren 12an. Hautagaien deialdian parte hartu ahal izateko, aurkezten direnek<br />
buru izan nahi duten Sailaren barruko zenbait irakasgaietako irakasle izan behar<br />
dute. Eskaerak aurkezteko epea 2002ko urtarrilaren 7ra artekoa da. Sailetako buruek,<br />
espezialitatekoak ez diren irakasleen ordainsari gordinen %30en ordainsari<br />
osagarriak dituzte”.<br />
Bada, Kontu Epaitegiaren Txostenaren aurrean Musikenek —edo Hezkuntza-Sailak—<br />
aurkeztutako alegazioetan, argitalpen printzipioari men egin gabe irakasleak kontratatu<br />
izana arrazoitzeko, oro har, urgentzia eta apartekotasuna aipatzen ditu, eta zehazki,<br />
honela argudiatzen du bere jarduteko era 168 :<br />
“Lehenengo eta behin: Musikeneko irakasle guztien kontratazioak, 2001ean<br />
egindakoak, behin-behinekoak izan ziren, eta horien indarraldiak —irakaskuntzari<br />
dagokionez— 2001-2002 ikasturtea hartzen zuen. Egoera hori guztiz da funtsezkoa<br />
gure ustez, izan ere, leundu egiten ditu Epaitegiaren ondorioak, Musikenek eremu<br />
horretan burututako hautaketetan berdintasun, merezimendu eta gaitasun printzipioak<br />
urratu izanari buruzkoak, hain zuzen ere. Ikuspuntu teknikotik horrek duen garrantzia<br />
nabarmena da, batik bat kontuan hartzen badugu Epaitegiaren ikuskaritza jardunak<br />
Musikenek 2001ean gauzatutako ekintzak baino ez dituela hartzen.<br />
Hori esanda, Musikeneko arduradunek 2001eko udaran zuten egoera ere aipatu behar<br />
da ezer baino lehen, izan ere, eragozpen latzak zituzten udazkenean klaseak<br />
normaltasunez hasi ahal izateko. Denborarik ez, baliabide urriak eta esfortzuak<br />
barreiatu beharra gauzatu behar ziren jardun guztiei aurre egin ahal izateko; guzti<br />
horrek ezinezko egiten zuen hautaketa prozedura publikoetarako deialdiak egitea,<br />
zergatik eta horien kudeaketa nahaspilatsua delako eta denbora eta baliabide<br />
nahikorik ez zegoelako.<br />
Eragozpen formalak gehitu egiten ziren sarri eragozpen materialak ere bazeudelako:<br />
aplikatu nahi zen curriculuma osatzearen zailtasunak, diziplina zenbait berriak izatea<br />
eta ikasgai jakin batzuk emateko profesionalak aurkitzerakoan arazoak izatea.<br />
Musikene ezin zitekeen bihurtu froga-leku, proiektu horretan jardun nahi zuten<br />
profesionalentzat. Irakasleek zailduk izan behar zuten diziplina bakoitzaren<br />
irakaskuntzan; eta horrela aritu ezean, irakaskuntzaren kalitatea ez zen arduradunek<br />
gura bestean ona, batez ere aintzat hartuz Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa<br />
Sailak horretan jarrita zituen ilusioa eta baliabide ekonomikoak. Espezialistak non<br />
egon, hantxe hautatu nahi ziren; eta gure iritziz lehenengo kurtsorako lortutako<br />
irakasle taldeak bete egin zituen hezkuntza proiektuaren hartzaile zirenen<br />
igurikimenak; ikasleenak, hain zuzen ere.<br />
168 Ikus Musikeneren Fundazio pribatuaren fiskalizazio-Txostena (2004ko irailaren 30eko EHAAn),<br />
Euskal Herriko goi-mailako musika-ikastegirako Fundazio pribatuaren (Musikene) behin-behineko<br />
fiskalizazio-txostenaren emaitzei egindako alegazioak, a) Txostenaren emaitzei egindako alegazioak, 2.<br />
Legaltasuna ez betetzeaz Epaitegiak duen iritziaren gaineko alegazioak (HKEEko txostenaren II.1), 2.1<br />
Pertsonala aukeratzea (HKEE txostenaren II.1.1).<br />
415
Kontu Epaitegiaren ikuskaritza jarduna 2001. urtekoa izan arren, zenbait ohar agertu<br />
nahi ditugu hemen, irakasleen hautaketan Musikeneren jarduteko moduari<br />
dagokionez.<br />
2002-2003 kurtsotik aurrera deialdi publikoaren bidez aukeratu ditu, oro har, bere<br />
irakasleak Musikenek. 2002-2003 kurtsoari zegozkion beharrak betetzeko deialdi<br />
publikoa egin zen, zeina, ikastetxearen web orrian agertzeaz gain, prentsan ere<br />
argitaratu baitzen. 2003-2004 kurtsorako antzeman diren beharrak beste deialdi<br />
publiko batez bete dira, honen aurretik adierazitako moduan argitara eman zena.<br />
Konkurrentzia publikoko deialdiak onartzeko ebazpena, Epaitegiak bidezkotzat jo<br />
duena —berdintasunaz, merezimenduez eta gaitasunaz Konstituzioan xedatutakoa<br />
betetzea, alegia— adierazi aurretik hartu zen. Sistema publikoa erabiltzearen aldeko<br />
arrazoiak anitzak dira. Ezaugarri horiek dituen prozedurak aukera ematen du, duda<br />
izpirik gabe, egon dauden baliabideetan arakatzeko, eta profesionalik hoberenak<br />
Musikenera ekartzeko, irakaskuntzaren kalitatea ahalik hoberena izan dadin; eta hori<br />
neurtzeko parametrorik argiena irakasleen kalitatearena da. Printzipio horiek bete<br />
beharraz baloraziorik egin gabe, jakina da prozedura ireki batek hautaketa ikuspegi<br />
zabalagoa eta emankorragoa eskaintzen duela.”<br />
Honenbestez, ezer gutxi gehi diezaiokegu argudio hauei. Jakina, ikuspegi juridiko<br />
batetik aztertuz gero, Musikeneren arduradunek —lehenaldian bederen— burutu zuten<br />
jarduera, zera ondoriozta dezakegu: lehenik eta behin, Eusko Jaurlaritzak Musikene,<br />
formalki, fundazio pribatu bezala eratu izan ez balu, ezingo zatekeela arrazoitu inolaz<br />
ere bertako irakasleak argitalpen printzipioa alboratuz kontratatu izana.<br />
Dena dela, eta bigarrenez, arestian egiaztatzeko parada izan dugu, Musikeneren<br />
Estatutuetan behintzat, borondate hori agerikoa dela —Kataluniako Esmucek jarraitu<br />
duen ereduan geratzen ez den bezala—. Halaber, ukaezina da, Euskal Herriko Kontu<br />
Epaitegiaren behin-behineko Fiskalizazio-txostenaren aurrean Musikenek —edo<br />
Hezkuntza-Sailak— eginiko alegazioetan, inplizituki baiesten dela, Konstituzioak<br />
aitortzen dituen printzipiook bete beharrekoak direla: hots, berdintasuna, meritua eta<br />
gaitasuna. Noski, printzipio hauei guztiei beste bat erantsi behar diegu: Konstituzioko<br />
9.3 art.ak onartzen duen arauen argitalpen printzipioa, hain zuzen ere. Alabaina,<br />
Musikeneren jarduera —lehenaldikoa behintzat— ezin dugu gardentzat jo. Honela,<br />
Musikene eratu ostean, ez zaigu ageri Euskal Herriko Agintaritzaren Aldizkarian aipatu<br />
ikastetxearen jarduerari buruzkoa den araurik 169 —salbuespen bakanen bat izan ezik—<br />
170 , bere finantzaketa, ia guztiz publikoa bada ere 171 .<br />
169 Gogoratu, Balear uharteetako goi-mailako musika-kontserbatorioa kudeatzen duen Fundazioari<br />
buruzko arau oro BOIBen argitaratzen dela. Eta Katalunian berriz, hutsik dauden lanpostuak hornitzeko<br />
deialdiak ere, DOGCen argitara ematen direla.<br />
416
Hirugarrenez, gogora ekarri behar dugu, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa-Sailaren<br />
egitura organikoa ezartzen duen 222/2001 Dekretuak, Unibertsitate eta<br />
Sailburuordetzari esleitutako egitekoei eta jardun-arloei dagokienez, zera dioela 172 :<br />
“Goi Mailako <strong>Musika</strong> Ikastegiarekiko harremanak koordinatuko ditu eta, oro har,<br />
horren sorreraren ondorioz eratorritako egitekoak bere gain hartuko ditu”.<br />
Eta Unibertsitate Zuzendaritzari egokitutako zereginei dagokienez berriz, hauxe esaten<br />
duela 173 :<br />
“<strong>Musika</strong>ko Goi Mailako Ikastegiko berezko jardueren garapenaren ebaluazioa eta<br />
jarraipena egingo ditu”.<br />
Beraz, honek guztiak adierazten digu, Musikene, materialki, Hezkuntza-Sailaren menpe<br />
egonik, soilik Hezkuntza-Sailaren jakinaren gainean eta bere onarpenarekin kontratatu<br />
ahal izan dituela abian jarri zenetik bertako irakasleak.<br />
Laugarrenez, Musikeneren Fundazioaren eraketa-eskriturari atxikitako<br />
dokumentazioaren artean, badago “Primer Programa de Actuación de la Fundación<br />
para el Centro Superior de Música del País Vasco” izenburu duen dokumentu bat. Eta<br />
hain zuzen, irakasleei aipamen egiten dien atalean, zera esaten da:<br />
170 Jakina, Musikene eratu ostean, ikasleei zuzendutako sartzeko proben deialdiak argitara ematen dituzten<br />
Aginduak ageri zaizkigu EHAAn (azkena, 2004-2005 ikasturteari dagozkionez, martxoaren 29ko<br />
Aginduak eginikoa eta maiatzaren 10eko EHAAn argitara emana). Halaber, beste iragarki hau ere topa<br />
dezakegu, 2003ko maiatzaren 28ko EHAAn: “Centro Superior de Música del País Vasco – MUSIKENE.<br />
Anuncio por el que se da publicidad a la página web www.musikene.net en la que se insertarán los<br />
procedimientos de adquisición de bienes y servicios. La Fundación privada para el Centro Superior de<br />
Música del País Vasco, MUSIKENE, quiere poner en general conocimiento que, sin perjuicio de su<br />
eventual inserción en otros medios, los procedimientos de adquisición de bienes y servicios necesarios<br />
para el cumplimiento de los fines fundacionales que se inicien a partir de la publicación de este anuncio<br />
en el BOPV, se harán públicos en la sección correspondiente de su página web, www.musikene.net. En<br />
Donostia-San Sebastián, a 16 de abril de 2003”.<br />
171 Euskal Autonomia Erkidegoko aurrekontuetatik ezezik, beste fondo publikoetatik ere diru-laguntzak<br />
jasotzen ditu. Ikus honetara esaterako, 2003ko abenduaren 3ko Ebazpena, Lehendakaritzaren idazkari<br />
nagusiarena, Akitania-Euskadi Lankidetzarako Fondoaren kontura 2003ko ekitaldirako diru-laguntzak<br />
esleitzen dituena (abenduaren 22ko EHAAn). Hain zuzen ere, Musikeneren GARAT proiektuari 7.500<br />
euro esleitzen zaizkio (ikus 1 art., I eranskina, 37).<br />
172 Ikus 222/2001 Dekretua, urriaren 26koa (urriaren 24ko EHAAn), 19.h) art. .<br />
173 Ikus 222/2001 Dekretuko 20.l) art. .<br />
417
“(...) se está pensando en una plantilla máxima de 45 profesores que puede verse<br />
disminuido según la matrícula...y se plantea una dedicación media de 8 horas a la<br />
semana de clase. El coste de cada profesor se estima en 8 millones de pesetas e<br />
estimando que la necesidad más probable sea de 40 profesores, implicaría un<br />
presupuesto de 320 millones por un curso escolar y 107 millones en un cuatrimestre.”<br />
Aitzitik, Euskal Herriko Kontu Epaitegiak, Musikeneren behin-behineko fiskalizaziotxostenean<br />
argitara ematen dituen zenbakietatik eta datuetatik, zera ondoriozta daiteke:<br />
jatorrian aurreikusitako kopuruak, gerora zabalki gaindituko direla. Honetara, aipatu<br />
behin-behineko fiskalizazio-txostenaren arabera, 2001-2002 ikasturtean —Musikene<br />
abian jarri zenean, alegia— 52 irakasle zeuden ikastetxean; eta 2002-2003 ikasturtean<br />
berriz, 114 irakasle izatera iritsiko da 174 .<br />
Bosgarrenez eta azkenik, irakasleen ordainsariei egin behar diegu aipamen. Izan ere,<br />
Euskal Herriko Kontu Epaitegiaren Fiskalizazio-txostenetik ondoriozta daiteke, irakasle<br />
motaren arabera, bi ordainsari-maila dagoela: alegia, espezialitate-irakasleei dagokien<br />
soldata-maila eta gainerako irakasleei —edo espezialitatekoak ez direnei— dagokiena.<br />
Bada, kontuan izanik 2001eko abenduan, Musikenen 27 espezialitate-irakasle zegoela<br />
eta gainerako irakasleak ordea, 22 baino ez zirela, hona hemen Euskal Herriko Kontu<br />
Epaitegiak esaten duena:<br />
“Irakasleen kasuan, bi ordainsari-maila daude: espezialitate-irakasleak eta gainerako<br />
irakasleak.<br />
Espezialitate-irakasleak, espezialitate bakoitzaren ezagutza nagusiak eskaintzen<br />
dituzten derrigorrezko irakasgaiak ematen dituztenak dira, musika-<strong>irakaskuntzen</strong> goimailaren<br />
curriculuma ezartzen duen 1999ko ekainaren 25eko Ministerioaren<br />
Aginduan definitzen diren bezala. Bereiztea egiten da, Fundazioko gobernu-organoen<br />
ustez espezialitateirakaslearen figurak eragin handia duelako Ikastegiaren<br />
arrakastan; izan ere, musikaestudioetan ikasleekin egiten diren banakako lanek<br />
garrantzi handia dute.<br />
Espezialitatekoak ez diren irakasleen ordainsariak, EHUko irakasle lagun baten<br />
antzekoak dira. Espezialitate-irakasleen kasuan urtean jasotzen duten ordainsaria,<br />
EHUko katedradunek eskolengatik jasotzen dutena baino %15 handiagoa da. Bi<br />
kasuetan urteko ordainsari gordina bete-beteko arduraldiko eregimenean<br />
kontratatutako pertsonalarentzat ezartzen da (astero 12 eskola-ordu); ordainsari hori<br />
proportzionalki murriztuz joango da lanaldia bete-beteko bezala ezarritakoa baino<br />
txikiagoko kasuetan. Bestalde, irakasleak EAEtik kanpo bizi badira, Fundazioak euren<br />
174 Ikus aipatu Fiskalizazio-Txostenaren jatorrizko eta behin-behineko bertsioa (A.3 Eranskina, 16 orria).<br />
Aipatu dokumentua Eusko Legebiltzarrera 2004ko otsailaren 9an iritsi zen eta eskuragarri dago bere web<br />
gunean, interneteko helbide honetan: http://parlamento.euskadi.net.<br />
418
etxea eta Donostia bitarteko joan-etorriek eta bertan ostatu hartzeak eragindako<br />
gastuak ordainduko ditu. Ostatua, normalean, Unibertsitateko Ikastetxe Nagusi<br />
batean hartzen dute. 2001. urtean atal honek eragindako gastuak 31 mila € izan dira<br />
gutxi gorabehera.”<br />
Bestalde, 2004ko abuztuan, Musikeneren web orrian OPE deiturarekin, 2004-2005<br />
ikasturterako irakasleak hautatzeko deialdia argitara eman zen 175 . Orain arte esandako<br />
guztia kontuan hartzen badugu ordea, harridura eragiten duena zera da —edo hain<br />
zuzen ere, agian horrexegatik da—: deialdiaren oinarriak funtzio publikoan egiten diren<br />
oinarrien parekoak direla, edukiari dagokionez bederen. Izan ere, formalki, ez ziren<br />
EHAAn argitara eman 176 .<br />
Bada, deialdiaren zazpigarren oinarriak hautapen-epaimahaien osaerari egiten dio<br />
aipamen, honela:<br />
“(...) habrá un órgano de selección para cada disciplina a valorar. El órgano de<br />
selección estará compuesto por un total de tres miembros. Dos de ellos, Presidente y<br />
secretario serán profesores/as de Musikene, de la misma área o en su defecto del área<br />
más afín a la plaza ofertada. El tercero será un/a profesional ajeno/a a la estructura<br />
de Musikene y como en el caso anterior, de la misma área o del área más afín a las<br />
respectivas plazas ofertadas. Para el desarrollo de sus responsabilidades, el órgano<br />
de selección estará asistido de los recursos humanos y materiales que se estimen<br />
necesarios, y que serán puestos a su disposición por Musikene. La composición<br />
concreta de cada uno de los órganos de selección que hubieren de constituirse se hará<br />
pública en los tablones de anuncios de Musikene antes del comienzo de las<br />
respectivas pruebas.”<br />
Eta zortzigarren oinarriak berriz, zera dio hautapen-sistemari dagokienez:<br />
“(...) se seguirá el esquema de un concurso-oposición libre, de manera que constará<br />
de una fase práctica y de una fase de concurso de méritos, que valdrán conjuntamente<br />
30 puntos”.<br />
Hain zuzen ere, fase praktikoak, gehienez 20 puntu balio ditu. Bertan, bi ariketa burutu<br />
beharko dira —jendaurrekoak eta baztertzaileak direnak—. Lehenengo ariketak, 10<br />
175 Alegia, interneteko helbide honetan: http://www.musikene.net .<br />
176 Haatik, hautapen-probetan parte hartzeko azaltzen diren ukanbeharren artean, hautagaien<br />
naziokotasunari dagokionez, berezitasun bezala, bigarren oinarriaren b) hizkiak xedatzen duena aipa<br />
liteke; alegia: “(...) podrán acceder en condiciones de igualdad con los nacionales de Estados miembros<br />
de la Unión Europea, también los extranjeros residentes legalmente en España”<br />
419
puntu balio ditu, irakasgai bakoitzean espezifikoa izanen da, eta zera du xede: irakasgai<br />
zehatz bat irakatsi ahal izateko beharrezkotzat jotzen diren hautagaiaren gaitasun<br />
musikalak eta teknikoak neurtzea. Bada, aipatu ariketa gainditu eta bigarrena egin ahal<br />
izateko, izangaiak gutxienez 5 puntu lortu beharko ditu. Bigarren ariketak berriz, zera<br />
du helburu: hautagaiaren gaitasun pedagogikoa neurtzea. Ariketa honek bi zati ditu.<br />
Honela, lehenengo zatian, dagokion irakasgaiko hezkuntza-egitasmoa azaldu beharko<br />
du hautagaiak. Eta bigarren zatian ostera, irakasgaiaren arabera, ikastetxeko ikasle bati<br />
eskola praktiko bat eman beharko dio —irakasgaia musika-tresna bat denean—, ala<br />
bere irakasgaiari dagokion gai bat azaldu edo eztabaidatu beharko du —irakasgaia<br />
musika-tresna bat ez denean—. Honenbestez, merituen lehiaketa fasera igaro ahal<br />
izateko, beharrezkoa izango da hautagaiak gutxienez 5 puntu lortzea.<br />
Merituen lehiaketa faseak berriz, gehienez 10 puntu balio ditu eta ez da baztertzailea<br />
izanen. Bertan, lehenengo faseko bi ariketak gainditu dituzten izangaien merituak<br />
aztertuko dira. Honetarako, hautapen-organoak aintzat hartuko ditu deialdiari atxikitako<br />
merituen baremoak. Hain zuzen, merituak lau ataletan banatzen dira eta ondoko<br />
aspektuei edo jarduerei dagozkie: curriculum akademikoari, irakaskuntza jarduerari,<br />
ikerketa jarduerari eta jarduera musikalari edo artistikoari, alegia.<br />
Deialdia ebatzi ondoren, hautatako izangaiak kontratatzeari ekingo zaio. Alabaina,<br />
honatx zera esaten duen, aipatu deialdiaren hamargarren oinarriak:<br />
“Contratación de aspirantes seleccionados. El nombramiento como “candidato<br />
seleccionado” no genera “per se” un derecho automático a ser contratado por<br />
Musikene, estando esta circunstancia condicionada a la verificación de otras<br />
variables como la reducción o incluso supresión de la carga lectiva prevista, en<br />
función del número definitivo de alumnos matriculados. Lo que sí garantiza<br />
evidentemente, es el derecho preferente sobre cualquier otra persona a cubrir la plaza<br />
en la que ha sido seleccionado.”<br />
Azkenik, deialdiaren hamaikagarren oinarrian zerrendatzen dira hautatuak izan diren<br />
irakasleen lan baldintzak, honela:<br />
“Condiciones Básicas de Trabajo. Las condiciones básicas de trabajo de los/as<br />
aspirantes que sean seleccionados a través del presente procedimiento serán las<br />
siguientes:<br />
420
a) El contrato se formalizará con carácter laboral indefinido a partir del día de inicio<br />
del curso 2004-2005, sin perjuicio del correspondiente periodo de prueba que<br />
corresponda en función de la legislación laboral vigente.<br />
b) El régimen de comparecencia docente será semanal, y sólo en los casos de<br />
dedicación lectiva inferior a media jornada la Dirección de Musikene valorará la<br />
concesión de un régimen distinto.<br />
c) La jornada de docencia completa se establece en 12 horas semanales, sin perjuicio<br />
del establecimiento de la dedicación de otras 5 horas no lectivas a la semana, para la<br />
atención de las otras obligaciones no docentes.<br />
d) El Salario bruto anual se establece en 31.000 € para un profesor a dedicación<br />
completa. Los/as profesores/as que no desarrollen la jornada de trabajo completa,<br />
percibirán su salario proporcionalmente, en función de su dedicación real a la<br />
docencia. En estos supuestos el número de horas de dedicación semanal de carácter<br />
no lectivo coincidirá con las de docencia, con un máximo de 5.<br />
e) Musikene valorará la posibilidad de asumir los gastos de viaje del profesorado, a<br />
través de la fórmula que se apruebe por los órganos competentes de la Fundación.”<br />
421
BEDERATZIGARREN ATALBURUA<br />
BOLONIAKO PROZESUAN ZEHAR, ZEIN DA GOI-MAILAKO<br />
MUSIKA-IRAKASKUNTZEN TOKIA?<br />
Atalburu honen xedea, une hauetantxe agian zalantzagarria dirudien etorkizun batetako<br />
hainbat kuestiori erantzutea baino ez da. Izan ere, gaur egun, Europan, goi-mailako<br />
<strong>irakaskuntzen</strong> esparrua sakonki eraldatzen ari da, Sorbonako deklarazioarekin batera<br />
ekin zitzaion konbergentzia prozesua dela-eta. Gerora, Boloniako, Pragako eta<br />
Berlineko deklarazioak egingo dira —eta 2005eko maiatzean Bergenen, beste hainbeste<br />
egitea aurreikusten da—. Guztiek bada, helburu dute, 2010. urtean, Boloniako<br />
deklarazioan finkatutako helburuak gauzatu daitezela. Hau da, bi mailatako titulaziosistema<br />
bateratu bat ezartzea, kreditu-sistema komuna darabilena, mugikortasuna<br />
sustatzen duena, kalitatezkoa eta europar eremua daukana, hain zuzen.<br />
Honetara beraz, lehenik eta behin, goi-mailako musika-<strong>irakaskuntzen</strong> eremuan,<br />
Boloniako deklarazioak —eta konbergentzia prozesuak— eragiten dituen ondorioetan<br />
sakonduko dugu (I). Bigarrenez, laburki bada ere, Zuzenbide Konparatua izanen da<br />
ikergai, xede honekin: beste herrialdeetan goi-mailako musika-<strong>irakaskuntzen</strong> egoera<br />
zein den ikustea —hots, unibertsitatean integraturik ote dauden, edo bere kasuan, zer<br />
nolako integrazio eredua hautatu duten— (II). Hirugarrenez eta azkenik, zera aztertuko<br />
dugu: Boloniako prozesuaren baitan, espainiar ordenamendu <strong>juridikoa</strong>n, goi-mailako<br />
musika-irakaskuntzak unibertsitatean integratzeko aukerarik ba ote dagoen. Edo<br />
unibertsitatean integratu gabe, egokiagoa ote den, goi-mailako musika-irakaskuntzak,<br />
goi-mailako ikasketa autonomo bezala antolatzea; jakina, beti ere, egun bizi duten<br />
egoera paradoxikoa gainditzen duen era batean. Ezen, gaur egun, unibertsitate-mailakoa<br />
ez den hezkuntza antolatzen duen Lege bati dagokio —LOGSEri, alegia— goi-mailako<br />
musika-irakaskuntzak arautzea, eta ondorioz, formalki unibertsitarioak diren<br />
irakaskuntzetatik at kokatuta ageri zaizkigu (III).<br />
422
I. BOLONIAKO DEKLARAZIOAREN ONDORIOAK GOI-MAILAKO MUSIKA-<br />
IRAKASKUNTZEN EREMUAN<br />
Oraintsu esan bezala, atal honetan, Boloniako deklarazioaren ondorioetan sakonduko<br />
dugu. Honetara, lehenengoz, Europar Batasunean, goi-mailako <strong>irakaskuntzen</strong><br />
konbergentzia prozesua abian jartzen den testuingurura hurbilduko gara, prozesu horren<br />
giltzak zeintzuk diren ikusteko (I.1). Jarraian, bigarrenez, zera izanen dugu aztergai:<br />
aipatu konbergentzia prozesuak nola eragin dezakeen edo zer nolako eragina izan behar<br />
duen goi-mailako musika-irakaskuntzetan, hain zuzen ere (I.2).<br />
I.1 Europar Batasunean goi-mailako <strong>irakaskuntzen</strong> konbergentziarantz<br />
Europar Batasunaren oinarrizko helburuetako bat izaten darrai, arlo ezberdinetan, bere<br />
kide-Estatu direnen politikak eta arauak koordinatzea. Hain zuzen ere, azken<br />
hamarkadan, aipatu helburua, hezkuntzaren eremura hedatu da.<br />
Alegia, dakigun bezala, 1992 tik aurrera eta batik bat Maastrichten izenpetutako<br />
Europar Batasuneko Itunaren bitartez, jatorrizko tratatuei politika berriak gehituko<br />
zaizkie. Eta hauen artean hezkuntzari buruzko politikei eginen zaie leku 1 . Politikok<br />
etorkizunari begira apustutzat jo daitezkeen arren, abian jarriko den Europar<br />
Batasunaren ekintzak ordea, ez dirudi asmo handikoa izango denik.<br />
Ezen, batetik, Europar Komunitatea eratzen duen Itunaren 149.1 art.tik ondoriozta<br />
daiteke hezkuntzaren eremuan Europar Batasunaren zeregina, funtsean, osagarria izango<br />
1 Hezkuntzari buruzko politika hauek 1992ko otsailaren 7an Maastrichten izenpetuko den Europar<br />
Batasunaren Itunaren ostean, Europar Komunitatea eratzen duen Itunaren 126 art.an jasoko dira.<br />
Alabaina, 1997ko urriaren 2an Amsterdameko Ituna sinatzeak zenbait aldaketa eragingo ditu berriro ere<br />
Europar Komunitatea eratzen duen aipatu Itunaren jatorrizko testuan (alegia, 1957ko martxoaren 25ean<br />
Erroman izenpetu zen Itunean). Ondorioz, Europar Komunitatea eratzen duen Itunaren 149 art. an jasoko<br />
dira hezkuntzari buruzko politika horiek [ikus Europar Komunitatea eratzen duen Itunaren bateratutako<br />
bertsioa —arau baliorik ez duena—, Amsterdameko Itunaren aldaketak jasotzen dituena (1997ko<br />
azaroaren 10eko DOCEn)]. Gaur egun Europarentzat Konstituzio bat ezarten duen Itunaren III-282 art.an<br />
jasotzen dira hezkuntzari buruzko politikak. Gogoratu, Europarentzat Konstituzio bat ezartzen duen Itun<br />
honek indargabetu egiten dituela arestian aipatu Itunak —hots, Europar Batasunekoa nahiz Europar<br />
Komunitatea eratzen duena— baita Itun horiek osatu edo aldatu zituzten Itunak ere (ikus honetara,<br />
Europarentzat Konstituzio bat eratzeko Itunaren IV-437 art. (aurreko Itunen indargabetzeari buruzkoa).<br />
Europarentzat Konstituzio bat ezartzen duen Ituna (CIG 87/2/04 dokumentua, 2004ko urriaren 29koa)<br />
interneten eskuragarri dago, Europar Batasuneko atarian, ondoko helbidean: http://europa.eu.int.<br />
423
dela 2 , ikasketen edukia eta euren antolakuntza kide-Estatuen eskuduntza izaten<br />
darraielako. Bestetik, Europar Komunitatea eratzen duen Itunaren 149.4 art.ak zera<br />
aurreikusten du: bertan finkatutako helburuak lortzearren, Europar Batasunaren jarduera<br />
soilik sustapen neurriak hartzera mugatuko dela. Aitzitik, har daitezkeen sustapen<br />
neurri horien artean, kide-Estatuen lege zein erregelamenduak bateratzeko aukera<br />
zeharo baztertu egiten da.<br />
Nolanahi ere, kontuan hartzen badugu kide-Estatuen hezkuntza-sistemak euren artean<br />
oso ezberdinak direla —esan bezala, ikasketen edukia eta antolakuntza euren<br />
eskuduntza izaten darraielako—, ez dirudi hain harrigarria, hasera batean bederen, gisa<br />
horretako neurri bat hartzea. Gainera, zentzuzkoa izan liteke politika berri batek bere<br />
ibilbideari emeki eta zuhurki ekitea, aintzat hartu gabe zein izan daitekeen etorkizuneko<br />
bilakaera.<br />
Eta zein izango da hain zuzen ere Europar Batasunak hezkuntzaren eremuan abian<br />
jarritako politikek gerora izan duten garapen hori? Bada, hezkuntza politikek batik bat<br />
goi-mailako irakaskuntza ukituko dutela. Dena dela, Europar Batasunaren ekintzaz<br />
gain, goi-mailako irakaskuntzarentzat europar esparru bat eraikitzeko asmo horretan,<br />
bereziki esanguratsua izango da Europar Batasuneko kide-Estatuen zeregina. Ezen,<br />
kide-Estatuak urratsak ematen hasiko dira, Europar Komunitatea eratzen duen Itunaren<br />
149.4 art.an baztertzen den neurria gainditzeko: alegia, kide-Estatuen lege eta<br />
erregelamenduak bateratzeko aukera 3 .<br />
2 Gaur egun, Europarentzat Konstituzio bat ezartzen duen Itunaren I-17.e) eta III-282.1 art.etatik ere<br />
berdina ondoriozta daiteke; alegia, Europar Batasunak hezkuntza alorrean burutu dezakeen ekintza, kide-<br />
Estatuen ekintzarekiko osagarria izanen dela. Ikus Europarentzat Konstituzio bat ezartzen duen Ituna<br />
(CIG 87/2/04 dokumentua, 2004ko urriaren 29koa) interneten eskuragarri dagoena, Europar Batasuneko<br />
atarian, helbide honetan: http://europa.eu.int.<br />
3 Baita oraindik, Europarentzat Konstituzio bat ezartzen duen Itunean baztertzen dena ere. Hain zuzen ere,<br />
Europarentzat Konstituzio bat ezartzen duen Itunaren I. Ataleko III. Tituluak, Europar Batasunaren<br />
eskuduntzak zehazten ditu. Bada, eskuduntzen kategoriak sailkatzen dituen artikulura jotzen badugu (I-12<br />
art.), hona hemen zer dioen 5. puntuak: “En determinados ámbitos y en las condiciones que fija la<br />
Constitución, la Unión tendrá competencia para llevar a cabo acciones con el fin de apoyar, coordinar o<br />
complementar la acción de los Estados miembros, sin por ello sustituir la competencia de éstos en dichos<br />
ámbitos. Los actos jurídicamente vinculantes de la Unión adoptados en virtud de las disposiciones de la<br />
Parte III relativas a esos ámbitos no podrán conllevar armonización alguna de las disposiciones legales<br />
y reglamentarias de los Estados miembros”. Eta I-18.1 art.ak malgutasun klausula bat aurreikusten duen<br />
arren (hots, “Cuando se considere necesaria una acción de la Unión en el ámbito de las políticas<br />
definidas en la Parte III para alcanzar uno de los objetivos fijados en la presente Constitución, sin que<br />
ésta haya previsto los poderes de actuación necesarios al efecto, el Consejo de Ministros, por<br />
unanimidad, a propuesta de la Comisión y previa aprobación del Parlamento Europeo, adoptará las<br />
disposiciones pertinentes.”), I-18.3 art.ak zera gogora arazten digu: “Las medidas basadas en el presente<br />
424
Honetara, Frantziak, Alemaniak, Italiak eta Erresuma Batuak, 1998ko maiatzaren<br />
25ean Sorbonan izenpetutako deklarazioarekin, goi-mailako irakaskuntzarentzat<br />
europar esparru komun bat eratzeko eta etorkizun batean kide-Estatuen hezkuntzasistemen<br />
edukiak bateratu edo armonizatu ahal izateko lehenengo oinarria ipiniko dute 4 .<br />
Orduz geroztik, Europar Batasuneko kide-Estatuek ezezik Europako hainbat herrialdek<br />
ere neurriak hartzeari ekingo diote, euren unibertsitate-mailako <strong>irakaskuntzen</strong> egitura<br />
eta antolakuntza erreformatzeko, beti ere arestian aipatu helburua lortzeko asmoz: hots,<br />
goi-mailako irakaskuntzarentzat europar esparru bateratu bat eraikitzea.<br />
Bada, Sorbonako Deklarazioarekin hasitako prozesua, 1999ko ekainaren 19ko<br />
Boloniako Deklarazioak sendotu eta zabaldu egingo du. Hain zuzen ere, aipatu<br />
deklarazioan, Europako hainbat hezkuntza Ministrok 5 , ondoko ezaugarriak izango<br />
lituzkeen sistema bat ezar dezatela eskatzen diete Europar Batasuneko kide-Estatuei,<br />
honela:<br />
artículo no podrán conllevar una armonización de las disposiciones legislativas y reglamentarias de los<br />
Estados miembros en los casos en los que la Constitución excluya dicha armonización”. Honenbestez,<br />
III. Ataleko, III. Tituluko, bosgarren kapitulura jotzen badugu eta zehazki, 4. sekzioan dagoen III-282.3<br />
art.ra, aipatu xedapenak hitzez hitz honakoa ezartzen du: “Para contribuir a la realización de los<br />
objetivos mencionados en el presente artículo: a) la ley o ley marco europea establecerá medidas de<br />
fomento, con exclusión de toda armonización de las disposiciones legales y reglamentarias de los<br />
Estados miembros. La ley o ley marco se adoptará previa consulta al Comité de las Regiones y al Comité<br />
Económico y Social”.<br />
4 Sorbonako Deklarazioan, aipatu Estatuek, besteak beste, zera diote: “Por la presente, ofrecemos nuestro<br />
compromiso para la promoción de un marco común de referencia, dedicado a mejorar el reconocimiento<br />
externo y facilitar tanto la movilidad estudiantil como las oportunidades de empleo. El aniversario de la<br />
Universidad de París, hoy aquí en La Sorbona, nos ofrece una oportunidad solemne de participar en una<br />
iniciativa de creación de una zona Europea dedicada a la Educación Superior, donde las identidades<br />
nacionales y los intereses comunes puedan relacionarse y reforzarse para el beneficio de Europa, de sus<br />
estudiantes y en general de sus ciudadanos. Nos dirigimos a otros estados miembros de la Unión<br />
Europea y a otros países europeos para que se unan a nosotros en esta iniciativa, así como a todas las<br />
universidades europeas para que se consolide la presencia de Europa en el mundo a través de la<br />
educación continua y actualizada que se ofrece a sus ciudadanos”. Sorbonako deklarazioa interneten<br />
eskura daiteke, besteak beste, helbideotan: http://www.mec.es , http://www.crue.org , ... .<br />
5 Deklarazio bateratua, ondoko herrialdeetako 29 hezkuntza-Ministroek izenpetu zuten: Austriakoak,<br />
Alemaniakoak, Belgikakoak, Bulgariakoak, Txekiar Errepublikakoak, Danimarkakoak, Estoniakoak,<br />
Finlandiakoak, Frantziakoak, Greziakoak, Hungariakoak, Islandiakoak, Irlandakoak, Italiakoak,<br />
Letoniakoak, Lituaniakoak, Luxemburgekoak, Maltakoak, Holandakoak, Norvegiakoak, Poloniakoak,<br />
Portugalekoak, Errumaniakoak, Eslovakiako Errepublikakoak, Esloveniakoak, Espainiako, Suediakoak, la<br />
Suitzako Konfederakuntzakoak, eta Erresuma Batukoak, alegia. Halaber, aipagarria da, Boloniako<br />
deklarazioa herrialde horietako hezkuntza-Ministroek askatasunez eta indibidualki izenpetu zutela, eta ez<br />
Europar Batasunaren ekimenez. Boloniako deklarazioa interneten eskura daiteke, besteak beste,<br />
helbideotan: http://www.mec.es , http://www.crue.org , ... .<br />
425
“A la vez que afirmamos nuestra adhesión a los principios generales que subyacen en<br />
la declaración de la Sorbona, nos comprometemos a coordinar nuestras políticas<br />
para alcanzar en un breve plazo de tiempo, y en cualquier caso dentro de la primera<br />
década del tercer milenio, los objetivos siguientes, que consideramos de capital<br />
importancia para establecer el área Europea de educación superior y promocionar el<br />
sistema Europeo de enseñanza superior en todo el mundo:<br />
La adopción de un sistema de titulaciones fácilmente comprensible y comparable,<br />
incluso a través de la puesta en marcha del Suplemento del Diploma, para<br />
promocionar la obtención de empleo y la competitividad del sistema de educación<br />
superior Europeo.<br />
La adopción de un sistema basado esencialmente en dos ciclos fundamentales,<br />
diplomatura (pregrado) y licenciatura (grado). El<br />
acceso al segundo ciclo requerirá que los estudios de primer ciclo se hayan<br />
completado, con éxito, en un periodo mínimo de tres años. El diploma obtenido<br />
después del primer ciclo será también considerado en el mercado laboral Europeo<br />
como nivel adecuado de cualificación. El segundo ciclo conducirá al grado de<br />
maestría y/o doctorado, al igual que en muchos países Europeos.<br />
El establecimiento de un sistema de créditos —similar al sistema de ETCS— como<br />
medio adecuado para promocionar una más amplia movilidad estudiantil. Los<br />
créditos se podrán conseguir también fuera de las instituciones de educación<br />
superior, incluyendo la experiencia adquirida durante la vida, siempre que esté<br />
reconocida por las Universidades receptoras involucradas.<br />
La promoción de la movilidad, eliminando los obstáculos para el ejercicio efectivo de<br />
libre intercambio, prestando una atención particular al acceso a oportunidades de<br />
estudio, formación y servicios relacionados, para los alumnos; y al reconocimiento y<br />
valoración de los periodos de estancia en instituciones de investigación, enseñanza y<br />
formación Europeas, sin perjuicio de sus derechos estatutarios, para los profesores,<br />
investigadores y personal de administración.<br />
La promoción de la cooperación Europea en aseguramiento de la calidad con el<br />
objeto de desarrollar criterios y metodologías comparables.<br />
La promoción de las dimensiones Europeas necesarias en educación superior,<br />
particularmente dirigidas hacia el desarrollo curricular, cooperación entre<br />
instituciones, esquemas de movilidad y programas de estudio, integración de la<br />
formación e investigación.”<br />
Gerora, 2001eko maiatzaren 19ko Pragako Deklarazioa izenpetuko duten 32<br />
hezkuntza-Ministroek 6 , helburu berriok gehituko dituzte: hots, bizitzan zehar ikasten<br />
jardutea; goi-mailako erakundeen nahiz ikasleen eginkizuna aktiboa izan dadila<br />
6 Alegia, Boloniako deklarazioa izenpetu zuten 29 ministroek —eta aurreko oin-oharrean aipatu<br />
direnak—, baita Txipre, Turkia eta Kroaziako ordezkariek<br />
ere. Pragako deklarazioa interneten dago eskuragarri, besteak beste, helbideotan: http://www.mec.es ,<br />
http://www.crue.org , ... .<br />
426
eragitea; eta goi-mailako irakaskuntzarentzat europar esparruaren erakargarritasuna<br />
sustatzea. Bada, honatx aipatu deklarazioan adierazten dutena 7 :<br />
“Adicionalmente los Ministros hicieron hincapié en los puntos siguientes:<br />
Aprendizaje de toda la vida: El aprendizaje de toda la vida es un elemento esencial<br />
del Área de Educación Superior Europea. (...) las estrategias del aprendizaje de toda<br />
la vida son necesarias para encarar los desafíos de la competitividad y el uso de<br />
nuevas tecnologías y para mejorar la cohesión social, la igualdad de oportunidades y<br />
la calidad de vida.<br />
Instituciones y estudiantes de educación superior: Los Ministros subrayaron que la<br />
participación de las universidades y de otras instituciones de educación superior y de<br />
los estudiantes como socios constructivos, activos y competentes en el establecimiento<br />
y conformación de un Área de Educación Superior Europea, es necesaria y<br />
bienvenida. (...)<br />
Promocionando el atractivo del Área de Educación Superior Europea: Los Ministros<br />
estuvieron de acuerdo con la importancia de mejorar el atractivo de la educación<br />
superior europea para estudiantes de Europa y de otras partes del mundo. La<br />
legibilidad y comparabilidad de las titulaciones en la educación superior europea a<br />
nivel mundial debería mejorarse mediante el desarrollo de un marco de trabajo<br />
7 Jakina, helburu berriak gehitzeaz gain, jadanik abian den prozesuaren emaitzak ere aztertzen dituzte.<br />
Bada, Boloniako deklarazioaren sei helburu nagusienen inguruan lanean jarduteko eta ekintza berriak<br />
burutzeko beharra dagoela onartzen dute, honela:<br />
“Transcurridos dos años de la Declaración de Bolonia y tres de la Declaración de La Sorbona, los<br />
Ministros Europeos en funciones de educación superior, representando a 32 signatarios, se reunieron en<br />
Praga para estudiar el desarrollo alcanzado y para establecer direcciones y prioridades del proceso<br />
para los años venideros. Los Ministros reafirmaron su compromiso con el objetivo de establecer el Área<br />
de Educación Superior de Europa para el año 2010. La elección de Praga para celebrar este encuentro<br />
es un símbolo de su intención para involucrar a toda Europa en el proceso, a la vista de la ampliación de<br />
la Unión Europea. Los Ministros dieron la bienvenida y examinaron el informe "Fomentando el Proceso<br />
de Bolonia" comisionado por el grupo de seguimiento y encontraron que los objetivos establecidos en la<br />
Declaración de Bolonia han sido ampliamente aceptados y utilizados como base para el desarrollo de la<br />
educación superior por la mayoría de los firmantes así como también por universidades y otras<br />
instituciones de educación superior. Los Ministros reafirmaron que los esfuerzos para promover la<br />
movilidad deben continuar para posibilitar a los estudiantes, profesores, investigadores y personal<br />
administrativo beneficiarse de la riqueza del Área de Educación Superior de Europa incluyendo sus<br />
valores democráticos, diversidad de culturas y lenguas y la diversidad de los sistemas de educación<br />
superior.<br />
Los Ministros tomaron nota de la Convención de las instituciones de educación superior europea, que se<br />
celebró en Salamanca los días 29 y 30 de marzo, y de las recomendaciones de la Convención de<br />
Estudiantes Europeos, celebrada en Göteborg los días 24 y 25 de marzo, y apreciaron la participación<br />
activa de la Asociación Universitaria Europea (EUA) y las Uniones Nacionales de Estudiantes en<br />
Europa (ESIB) en el proceso de Bolonia. Ellos notaron y apreciaron más las otras muchas iniciativas<br />
para llevar el proceso más allá. Los ministros también tomaron nota de la ayuda constructiva de la<br />
Comisión Europea.<br />
Los Ministros observaron que las actividades recomendadas en la Declaración acerca de estructura de<br />
las titulaciones han sido intensamente y ampliamente tratadas en la mayoría de los países. Especialmente<br />
apreciaron cómo avanza el trabajo en la garantía de la calidad. Los Ministros reconocieron la necesidad<br />
de cooperar para dirigir los retos, que son fruto de la educación transnacional. También reconocieron la<br />
necesidad de una perspectiva de aprendizaje de larga duración en la educación.”<br />
427
común de calificaciones, así como mediante la garantía de la calidad coherente y los<br />
mecanismos de acreditación/certificación (...)”<br />
Azkenik, 2003ko irailaren 19ko Berlineko Deklarazioa izenpetuko duten 33 hezkuntzaministroek<br />
8 konbergentzia-prozesua bizkortzea dute helburu. Hortaz, epe laburrean —<br />
2005 urterako, alegia—, Estatuek lortu beharreko helburuak finkatuko dituzte,<br />
lehentasun hauen inguruan: goi-mailako hezkuntzaren kalitatearen egiaztapena; bi<br />
zikloetan oinarritutako sistema baten ezarpena eta; eta gradu zein ikasketa epealdien<br />
elkar onarpena. Honetara, zera diote zehazki:<br />
“Acreditación de la calidad: (...) Los ministros se comprometen a apoyar un amplio<br />
desarrollo de la acreditación de calidad a nivel institucional, nacional y europeo.<br />
También enfatizan que(...) la responsabilidad inicial para una acreditación de la<br />
calidad en la educación superior queda en manos de cada institución (...). Por<br />
consiguiente, están de acuerdo que para el año 2005 los sistemas nacionales de<br />
acreditación de la calidad nacionales deben incluir: una definición de las<br />
responsabilidades de los cuerpos e instituciones involucradas; la evaluación de<br />
programas o instituciones, incluyendo la valoración interna, la revisión externa, la<br />
participación de los estudiantes y la publicación de resultados; un sistema de<br />
acreditación, certificación o procedimientos comparables; la participación<br />
internacional, cooperación y redes de trabajo (...)<br />
La estructura de grado: la adopción de un sistema esencialmente basado en dos ciclos<br />
principales. Los ministros se congratulan al percibir que, siguiendo su compromiso en<br />
la Declaración de Bolonia del sistema de dos ciclos, una reestructuración<br />
comprensiva del paisaje europeo de educación superior esté en marcha. Todos los<br />
ministros se comprometen a haber empezado la aplicación del sistema de dos ciclos<br />
para el año 2005.(...)<br />
El reconocimiento de grados: La adopción de un sistema de grados fácilmente legible<br />
y comparable. Trazan el objetivo de que cada estudiante que se gradúe en el año 2005<br />
debe recibir el Diploma Suplementario automáticamente y gratis. Debiéndose emitirse<br />
en un idioma europeo ampliamente hablado. Apelan a las instituciones y empresarios<br />
para hacer el más amplio uso del Diploma Suplementario, para aprovecharse de las<br />
ventajas de transparencia y flexibilidad de los sistemas de grado de la educación<br />
superior para generar empleo y facilitar el reconocimiento académico para futuros<br />
estudios (...).”<br />
8 Berlinen egiten den eta goi-mailako irakaskuntzaz arduratzen diren ministroak biltzen dituen<br />
konferentziaren komunikatu ofizialean esaten da, Europako 33 herrialdek parte hartu dutela. Halaber,<br />
kide berri bezala onartzen dira, herrialdeok: Albania, Andorra, Bosnia Hertzegovina, Errusia, Vatikanoa,<br />
Serbia eta Montenegro, eta Mazedoniako jugoslaviar errepublika ohia. Honela, 40 herrialdeetara hedatzen<br />
da Boloniako prozesua. Azkenik, ondorengo bilera, 2005eko maiatzean, Bergenen (Norvegian) egitea<br />
aurreikusten da. Berlineko deklarazioa interneten lor daiteke, besteak beste, ondoko helbideetan:<br />
http://www.mec.es, http://www.crue.org , ... .<br />
428
Hain zuzen ere, testuinguru honetan kokatu behar ditugu, gaur egun Espainian indarrean<br />
den 2001eko Unibertsitateen Lege Organikoaren (LOU) XIII tituluko aurreikuspenak<br />
—goi-mailako irakaskuntzaren europar esparruari buruzkoak, alegia—, baita gerora,<br />
LOUren aipatu titulua garatuko duten arauak ere 9 . Horregatik, SAN SEGUNDO<br />
hezkuntza Ministrak, 2004ko ekainaren 1ean Diputatuen Kongresuaren aurrean eginiko<br />
lehenengo agerraldian, bere agintaldiaren erronketako bat konbergentzia prozesua dela<br />
azpimarratzen du. Eta aipatu prozesua burutzeko bi epe bereizten ditu, honela 10 :<br />
“El proceso de convergencia abarca distintos aspectos que se encuentran en<br />
diferentes fases de desarrollo en España.<br />
La fase A es la mejora de la transparencia de los estudios en su comparabilidad y<br />
reconocimiento entre centros y países diversos, que descansa fundamentalmente en<br />
dos tipos de medidas: la implantación del suplemento al diploma o suplemento al<br />
título y la adopción de un sistema de créditos comparable. En los últimos meses se<br />
aprobaron dos reales decretos que desarrollan estos aspectos; partían del trabajo<br />
previo de la Conferencia de rectores y contaron con un amplio consenso en el Consejo<br />
de Coordinación, que valoró sus beneficios para titulados y estudiantes en general.<br />
Los trabajos de implementación práctica del suplemento al diploma en las diferentes<br />
titulaciones oficiales hoy existentes en España se están llevando a cabo en el consejo.<br />
Vamos a impulsar y apoyar estos trabajos de manera decidida para conseguir que el<br />
suplemento al título sea una realidad en unos meses. Se facilitará así la movilidad de<br />
los titulados entre diferentes universidades europeas y el reconocimiento de sus<br />
cualificaciones y competencias profesionales en el mercado de trabajo europeo y<br />
mundial.<br />
La fase b es el establecimiento de un marco normativo que estructure los estudios en<br />
los mismos niveles que se van adoptando en Europa: grado, posgrado y<br />
heterogeneidad de enfoques y especializaciones de nuestras facultades y escuelas. En<br />
las próximas semanas el ministerio revisará los borradores existentes de real decreto<br />
de grado y de posgrado, y en un breve plazo incorporará al debate una evaluación<br />
actualizada de las reformas realizadas en los diversos países europeos. Las<br />
propuestas de textos legales y los documentos de referencia se someterán antes del<br />
verano a consideración e informe del Consejo de Coordinación Universitaria y<br />
esperamos que puedan estar aprobados al final del presente año. Lo mucho avanzado<br />
en diversos proyectos piloto europeos y de comunidades autónomas y en el análisis de<br />
las titulaciones debiera permitir que la siguiente fase de diseño de títulos progresase a<br />
buen ritmo, sin prisa pero sin pausa, durante los años 2005 y 2006. En la definición de<br />
las nuevas titulaciones, como combinación de conocimientos y competencias diversas,<br />
debe jugar un papel importante la perspectiva europea de comparabilidad de títulos y<br />
de empleabilidad de nuestros egresados en el mercado único. La mejora de la calidad<br />
debe ser nuestra meta permanente y los instrumentos de evaluación de la docencia, las<br />
titulaciones, el rendimiento académico, los resultados laborales y la producción<br />
9 Oraingoz ondoko Errege Dekretuak onartu dira: 1044/2003, 1125/2003, 1171/2003, 1272/2003,<br />
285/2004, 55/2005 eta 56/2005 Errege Dekretuak, alegia —funtsean, bosgarren eta seigarren atalburuetan<br />
aztergai izan direnak—.<br />
10<br />
Ikus Diputatuen Kongresuko Batzarren Aldizkaria (DS), 2004ko ekainaren 1ekoa, VIII Legealdia, 39<br />
zkia, 10 orria.<br />
429
investigadora deben ponerse al servicio de este objetivo. La convergencia del marco<br />
del espacio europeo de enseñanza superior se presenta como la gran oportunidad y a<br />
la vez reto para impulsar una nueva modernización y adecuación de las universidades<br />
españolas a la sociedad del conocimiento” 11 .<br />
Honenbestez, erronka hauek guztiak ez daude soilik unibertsitate-mailako<br />
irakaskuntzetara bideratuta; goi-mailako irakaskuntza orotara baizik. Eta zalantza<br />
izpirik gabe, goi-mailako irakaskuntza hauen artean, goi-mailako musika-ikasketak<br />
daude. Horregatik, zera aztertu eta zehaztu beharra dago: goi-mailako irakaskuntzaren<br />
europar esparruaren helburuak zein neurritan ezar daitezkeen goi-mailako musika<br />
tituluei nahiz irakaskuntzei.<br />
I.2 Boloniako Deklarazioaren helburuak, goi-mailako musika-<strong>irakaskuntzen</strong><br />
eremuan<br />
Europako Parlamentuak, 2002ko maiatzaren 24ean, ezagutzari buruzko europar<br />
esparruaren osagai diren unibertsitateei eta goi-mailako irakaskuntzei buruz Txosten<br />
bat onartu zuen 12 . Bada, irakaskuntza artistikoei dagokien atalean —hogeita<br />
laugarrena— zera baieztatzen du Europako Parlamentuak:<br />
“(...) sería conveniente diseñar un modelo de estudios de nivel superior flexible, capaz<br />
de acoger, en el ámbito universitario, la formación artística que basa sus cursos<br />
fundamentalmente en la práctica, el ejercicio de la profesión y el mérito.”<br />
Eta halaber zera eskatzen die Komisioari nahiz kide-Estatuei 13 :<br />
“(..) que apoyen la creación de una universidad europea de la cultura, consagrada a<br />
las disciplinas artísticas, literarias y filosóficas, así como a las ciencias de la<br />
comunicación, a fin de contribuir a la creación de un espacio europeo de<br />
investigación para dichas disciplinas y de responder a la exigencia de diálogo<br />
intercultural con las demás regiones del mundo”.<br />
11 Aipatu berrikuspena burutu du dagoeneko Hezkuntza Ministerioak. Izan ere, graduko ikasketak —edo<br />
lehenengo mailari dagozkionak— 55/2005 Errege Dekretuak arautzen ditu eta gradu ondoko ikasketak<br />
—edo bigarren mailari dagozkionak— berriz, 56/2005 Errege Dekretuak.<br />
12 Ikus “Informe sobre las universidades y la enseñanza superior en el espacio europeo del<br />
conocimiento” [2001/2174(INI)], A5-0183/2002 zenbakidun dokumentua (behin-betikoa). Aipatu<br />
txostena eskuragarri dago Europar Batasuneko atarian, Europako Parlamentuaren web gunean,<br />
http://www.europarl.eu.int interneteko helbidean, alegia.<br />
13 Ikus aipatu 2002ko maiatzaren 24ko Txostenaren hogeita zazpigarren atala.<br />
430
Gerora, Europako Parlamentuaren 2002ko irailaren 5eko Ebazpenak ere, berbera<br />
adieraziko du 14 . Beraz, agerikoa da, Europako Parlamentuak komenigarritzat jotzen<br />
duela irakaskuntza artistikoak —eta hauen artean, bereziki musika-irakaskuntzak—<br />
unibertsitatean integratu daitezela.<br />
Izan ere, gaia ez da berria eta inoiz izan da hizpide Europar Batasuneko erakundeen<br />
aurrean. Honela, urte batzuk lehenago, espainiar parlamentari zen DÍEZ DE RIVERA<br />
ICAZA andereak, Europako Komisioari galdera bat luzatu zion, goi-mailako musikairakaskuntzak<br />
unibertsitatean integratzeari buruz 15 . Bada, garai hartan komisaria zen<br />
CRESSOn andereak, Komisioaren izenean, honela erantzuten zion aipatu itaunari 16 :<br />
“(...) la estructura y el funcionamiento de los sistemas de enseñanza de los Estados<br />
miembros son competencia exclusiva de éstos y que la Comisión no puede intervenir<br />
en su modificación. Dicho esto, cabe señalar que la Comisión puede actuar en el<br />
ámbito de la enseñanza fomentando la cooperación entre los Estados miembros, lo<br />
que podría hacer en el caso de los estudios superiores de música. En concreto, el<br />
Programa Sócrates/Erasmus prevé una nueva iniciativa denominada «Redes<br />
temáticas» entre las que figura la red «Artes-música». Esta red está formada por once<br />
Estados miembros, además de Islandia, Noruega y tres países de Europa Central y<br />
Oriental (PECO). En todos ellos, la música está integrada en la enseñanza superior.<br />
La finalidad de estas redes es establecer un balance de la situación en el ámbito de<br />
estudio, mejorar el nivel de enseñanza y de aprendizaje e identificar y difundir las<br />
prácticas correctas. En este contexto es seguro que, gracias a la cooperación entre<br />
las instituciones universitarias, la acción Sócrates/Erasmus podría tener una<br />
influencia positiva en los Estados miembros que aún no han integrado los estudios de<br />
música en la enseñanza universitaria”.<br />
Erantzun honen aurrean hain zuzen ere, gogora ekarri behar dugu, gaur egun Espainian,<br />
goi-mailako hainbat musika-ikastetxek —Euskal Herriko Musikenek bezalaxe,<br />
14 Ikus “Resolución del Parlamento Europeo sobre las universidades y la enseñanza superior en el<br />
espacio europeo del conocimiento” [2001/2174(INI)], A5-0183/2002 zenbakidun dokumentua (behinbetikoa).<br />
Aipatu ebazpena Europar Batasuneko atarian eskura daiteke, Europako Parlamentuaren web<br />
gunean, http://www.europarl.eu.int interneteko helbidean, alegia (24 eta 27 atalak).<br />
15 Honatx Carmen DÍEZ DE RIVERA ICAZA parlamentariak Komisioari egiten zion idatzizko galdera<br />
(3618/97 zki.duna, 1997ko azaroaren 10koa): “Las enseñanzas artísticas, como en el caso de la música,<br />
siguen sin integrarse en la Universidad en algunos Estados miembros. ¿Podría informar la Comisión si<br />
tiene la intención de impulsar la integración de los estudios superiores de música en las distintas<br />
Universidades de los Estados de la Unión?” (Ikus 1998ko maiatzaren 25eko DOCE, C 158/165 zkia.) .<br />
16<br />
Ikus 1997ko abenduaren 11an CRESSON komisariak emaniko erantzuna, (1998ko maiatzaren 25eko<br />
DOCE, C 158/165 zki.an argitaratutakoa).<br />
431
esaterako— 17 , Europar Batasuneko SOCRATES-ERASMUS programan parte hartzen<br />
duela. Beraz, honek adierazten digu, aipatu programan parte hartu ahal izateko, ez dela<br />
beharrezkoa goi-mailako musika-irakaskuntzak zuzenean unibertsitatean irakastea.<br />
Orobat, Boloniako deklarazioak goi-mailako irakaskuntzetan izan dezakeen eraginari<br />
dagokionez, zera da ukaezina: Boloniako deklarazioaren preskripzio oro goi-mailako<br />
musika-<strong>irakaskuntzen</strong> eremuan ezargarriak direla, kontuan hartu gabe aipatu<br />
irakaskuntzak formalki unibertsitatean integratuta dauden edo ez.<br />
Honetara, ildo beretik, aipagarria da Boloniako Deklarazioari erantzunez, Europako<br />
Kontserbatorioen Elkartearen (AEC) Batzar Orokorrak eginiko aldarrikapena,<br />
Bukaresten bildurik, 1999ko azaroaren 8an burututako Kongresuan adostuko duena —<br />
eta bosgarren atalburuan aztergai izan duguna—. Izan ere, bertan AECek onartzen du<br />
Boloniako prozesuak goi-mailako musika-<strong>irakaskuntzen</strong> etorkizunean izango duen<br />
eragina 18 .<br />
Ostera, bi urte beranduago, 2001eko azaroan 17an, AECen Batzar Orokorra<br />
Groningenen bilduko da eta beste aldarrikapen bat eginen du, oraingo honetan,<br />
Mediterraneoko herrialdeetako lan-taldearen ekimenez. Ezen, aipatu herrialdeetan, goimailako<br />
musika-irakaskuntzek ez daukate status unibertsitariorik. Zehazki, zera<br />
aldarrikatzen da:<br />
“1.De acuerdo con la Declaración de Bologna, solicitamos que nuestra educación<br />
superior musical tenga la misma autonomía académica, financiera, jurídica y<br />
administrativa que otorga el status universitario.<br />
2.En este sentido, urge la aplicación de los principios expresados tanto en la<br />
Declaración de Bologna como en la Declaración de la AEC.<br />
3.Los ciudadanos de los países europeos a quienes no se les reconozca este status<br />
universitario, quedarían relegados y discriminados en este proceso, aún cuando se<br />
movilicen a un país que sí tenga este status, con serias consecuencias en las<br />
oportunidades profesionales y calidad de vida.<br />
17 Baita Kataluniako ESMUCek, Madrilgo goi-mailako musika-kontserbatorioak, edo Murtziako goimailako<br />
musika-kontserbatorioak (M.M. Littel) ere. Ikus honetara, http://www.mec.es/consejou/ erasmus/<br />
enlaces_ universidades.htm .<br />
18Ikus<br />
bosgarren atalburua supra II.1. Aipatu dokumentua interneteko helbide honetan eskura daiteke:<br />
http://www.aecinfo.org .<br />
432
4.El reconocimiento de los créditos debe estar basado en la comparación de los<br />
programas de estudio”.<br />
Honenbestez, Europako Kontserbatorioen Elkarteak eta Arte-Institutuen Europar Ligak<br />
(ELIA) Boloniako prozesuaren aurrean euren jarrera azalduz, dokumentu bat<br />
aurkeztuko dute, 2003ko maiatzean Grazen burutuko den Konferentzian —2003ko<br />
irailean, Europako hezkuntza-Ministroak Berlinen bilduko dituen Konferentziaren aurre<br />
prestaketa gisa—. Aipatu dokumentuaren izenburua hauxe da: “Towards a European<br />
Space for Higher Arts Education - Vers un espace européen pour l’enseignement<br />
supérieur artistique - Im Sinne einer Hochschulausbildung in den Künsten im<br />
europäischen Raum”. Eta bertan zera eskatzen dute AECek eta ELIAk: Boloniako<br />
Deklarazioari atxikitako herrialdeetan, irakaskuntza artistikoak oro har eta musikairakaskuntzak<br />
zehazki, goi-mailako irakaskuntza bezala onartuak izan daitezela. Bada,<br />
honetara, bost ataletan zehar, zera adierazten dute: 1) Kreditu-transferentzien europar<br />
sistemarekin bat, baliokidetzen sistema argi bat ezartzeko premia dagoela; 2)<br />
irakaskuntza artistikoen oinarria sormena dela aintzat harturik, kalitatezko hezkuntza bat<br />
bermatu beharra dagoela; 3) irakaskuntza artistikoak bi zikloetan antolatu behar direla;<br />
mugikortasuna bermatu behar dela; eta 5) irakaskuntza artistikoen eremuan ikerketa<br />
garatu beharra dagoela eta ikerketa mota honi, gainerako goi-mailako irakaskuntzetan<br />
ikerketak daukan balio berbera aitortu behar zaiola 19 .<br />
19 Aipatu dokumentua (AEC-ELIA position paper), ELIAko presidenteak, J. BUTLERrek aurkeztu zuen,<br />
Grazen, 2003ko maiatzaren 29-31 bitartean burutu zen konferentzian. Hain zuzen, Grazeko konferentzia<br />
EUAk (Europako Unibertsitateen Elkartea) eta EURASHEk (Goi-mailako irakaskuntza-institutuen<br />
Europako Elkartea) antolatu zuten. Bada, aipatu dokumentua interneteko helbide honetan dago<br />
eskuragarri ingelesez, frantsesez eta alemanieraz: http:// www.bda.ahk.nl). Ingelesezko bertsioak hain<br />
zuzen, zera dio:<br />
“1. Transparency and comparability: 1.1 The ELIA/AEC institutions express their willingness to work<br />
together towards the shared recognition of study programmes, qualifications and degrees; 1.2 We<br />
support the use of ECTS compatible credit systems.<br />
2. Quality assurance and enhancement: 2.1 Higher arts education is fundamentally about individual<br />
creative development; 2.2 Quality assurance should reflect the shared wisdom of the higher arts<br />
education community about the often highly individualised learning conditions that are necessary to<br />
realise this fundamental aim; 2.3 Higher arts education is recognised as attaining the same levels of<br />
quality as other subjects in higher education. This is increasingly the case as the equivalence of practicebased<br />
disciplines to those of a more theoretical nature becomes better understood; 2.4 Quality<br />
assurance and quality enhancement need to be built on mutual trust in and between institutions, utilising<br />
processes such as peer review and self-evaluation and providing effective support for institutions towards<br />
maintaining and raising standards; 2.5 ELIA/AEC are opposed to using the outcome of quality assurance<br />
processes for the ranking of individual institutions, but support the creation of informative profiles of<br />
higher arts education institutions.<br />
3. Academic levels: 3.1. ELIA/AEC support the implementation of the two-cycle system, providing<br />
students with professional qualifications at both levels; 3.2. We advise national governments to recognise<br />
that the whole sector of higher arts education is eligible to participate fully within the two cycles,<br />
provided appropriate quality standards are achieved; 3.3 We anticipate that discussions on a European<br />
433
Hain zuzen ere, ezin dugu ahaztu, Berlineko Konferentziaren ostean ikerketa<br />
lehentasunetako bat bihurtuko dela 20 .<br />
II. GOI-MAILAKO MUSIKA-IRAKASKUNTZAK ZUZENBIDE KONPARATUAN,<br />
NOLA INTEGRATZEN DIRA UNIBERTSITATEAN?<br />
Une hauetan Zuzenbide konparatura joko bagenu, aztertzeko goi-mailako musikairakaskuntzak<br />
zein neurritan dauden integraturik unibertsitatean, edo zer nolako<br />
harremana daukaten unibertsitate-mailako irakaskuntzekin, eredu anitz eta ezberdinak<br />
topatuko genituzke. Izan ere, beti ez da hain erraza gertatzen jakitea, Estatu guztiek<br />
Unibertsitatetzat zer ulertzen duten 21 . Nolanahi ere, ikuspegi didaktiko batetik azalpena<br />
errazteko helburuarekin, aipatu ereduen baitan, bi sistema nagusi bereiztuko ditugu.<br />
Honatx:<br />
Lehenengo sistema darraiten herrialdeetan, goi-mailako musika-irakaskuntzak,<br />
unibertsitatean formalki integratuta ez dauden musika-kontserbatorioetan irakasten<br />
dira. Hortaz, ikastetxe hauen antolakuntza eta funtzionamendua, espainiar ikastetxeen<br />
space for Higher Education will extend to the third cycle - PhD level. We advise governments to<br />
recognise that all accredited higher arts education is eligible to participate fully at this level.<br />
4. Mobility: 4.1. International student mobility is an integral part of education in the arts. It contributes<br />
to a comprehensive learning opportunity, and an inspiring cross-cultural experience essential for a<br />
professional career; 4.2. ELIA/AEC will work closely with the ministries to define and address art<br />
discipline-specific obstacles to staff and student mobility, such as the mutual recognition of study periods.<br />
5. Artistic development and research: 5.1 The teaching and learning environment in higher arts<br />
education is based on artistic development and research. In some countries, artistic development in this<br />
context is recognised as a form of research. Artistic development and research taking place in higher arts<br />
education have to be recognised on a level equivalent to all other disciplines of higher education.<br />
Dedicated funding and incentives are needed in order to develop further the research/artistic<br />
development dimension in higher arts education.”<br />
20 Honetara, zera dio BUTLER, J.ek, ELIAren “On the move: sharing experience on the Bologna<br />
process in the arts” izenburu duen eskuliburuaren hitzaurrean (2004): “With the publication of this<br />
handbook the work of this phase of the ELIA Thematic has been completed, but it is not the end of the<br />
story. Hopefully it is a transition phase in which actions should become much more specific in areas such<br />
teaching, quality assurance and enhancement, and especially research in and through the arts. Since the<br />
Berlin Communiqué, research has become a major priority education and we will definitely take up that<br />
challenge in the arts. Aipatu eskuliburua http://www.elia-artschools.org interneteko helbidean lor daiteke.<br />
21 Hain zuzen ere, “El parpel de las universidades en la Europa del conocimiento” izenburu duen<br />
Komisioaren 2003ko otsailaren 5eko Komunikazioan, zera adierazten da: Europar Batasunean 3300 goimailako<br />
ikastetxe inguru dagoela eta Europa osoan gutxi gorabehera 4000 [COM (2003) 58 zenbakidun<br />
dokumentua, behin-betikoa, DOCEn argitara eman ez dena]. Halaber, Europan ezezik, beste herrialde<br />
batzuetan ere unibertsitate-sistema ugari dagoela egiaztatzen du ondoko ikerketa-saioak: SALABURU, P.<br />
(zuz.) (Mees Ludger, Pérez J.I), “Sistemas universitarios en Europa y EEUU”, Academia Europa de<br />
Ciencias y Artes, Madril, 2003.<br />
434
antzekoa da; hots, goi-mailako musika-irakaskuntzak goi-mailako ikasketatzat jotzen<br />
diren arren, ez daude zuzenean integratuta unibertsitate-eremuan (II.1). Bigarren sistema<br />
darraiten herrialdeetan berriz, goi-mailako musika-irakaskuntzak ondorio guztietarako<br />
unibertsitate-mailako ikasketatzat jotzen dira: hau da, zuzenean unibertsitatean<br />
integratuta daudelako —beste edozein goi-mailako ikasketa bezalaxe—; edo<br />
unibertsitate artistikoak daudelako eta bertan musika-irakaskuntzak integratzen<br />
direlako; edo azkenik, goi-mailako musika-irakaskuntzak irakasten dituzten<br />
kontserbatorioei edo akademiei unibertsitate-lerruna aitortzen zaielako, hain zuzen ere<br />
(II.2) 22 .<br />
II.1. Unibertsitate-lerrunik ez duten goi-mailako musika-irakaskuntzak<br />
Gaur egun, Frantzian, Italian, Belgikan, Txekian edo Irlandan esaterako —Espainian<br />
jazotzen den legez—, goi-mailako musika-irakaskuntzak ez daude unibertsitatean<br />
integratuta ofizialki. Jakina, Musikologia bezalako ikasketak esaterako, unibertsitatean<br />
ere irakasteari utzi gabe —Espainian gertatzen den moduan—: hau da, unibertsitatekarrera<br />
bezala nahiz ikastaro osagarri bezala. Bada, jarraian, aipatu herrialdeetan,<br />
musika-irakaskuntzari dagokionez, indarrean dagoen hezkuntza-sistema laburki<br />
aztertzeari ekingo diogu.<br />
Frantzian <strong>Musika</strong>-kontserbatorioak Kultura eta Komunikazio Ministerioaren menpe<br />
daude administratiboki —Hezkuntza-Ministerioaren menpe egon ordez—. <strong>Musika</strong>ikastetxerik<br />
garrantzitsuenak Frantziako bi kontserbatorio nazionalak ditugu —edo<br />
CNSMC deiturikoak—. Aipatu ikastetxeak Parisen eta Lyonen dute euren egoitza.<br />
Halaber, hogeita hamahiru kontserbatorio erregional edo CNR daude. Baita hamar<br />
22 Honetara, oro har, lanok ikus daitezke: AEC, “Overview by country of professional music training<br />
Systems in Europe”, 2004; eta “The Bologna Process in Higher Arts Education: an overview” 2002 (bi<br />
lanak eskuragarri daude AECren web gunean, interneteko helbide hauetan:<br />
http://www.aecinfo.org/bologna eta http://aec.cramgo.nl). EURYDICE, “Organización de la estructura<br />
de la Enseñanza Superior en Europa 2003/2004. Tendencias nacionales en el marco del Proceso de<br />
Bolonia”, 2004 (aipatu lana Eurydicen web gunean eskura daiteke, http://www.eurydice.org interneteko<br />
helbidean, alegia). AAVV, (ed. J. De Groof, C. D Smet eta H. Penneman), “Art meets Law in<br />
Education” (Yearbook of the European Association for Education and Policy), IV alea (1999), Kluwer<br />
Law International, The Hague, London, Boston, 2001. Halaber, oraintsu aipatu Eurydicen interneteko<br />
helbidean, Europako hezkuntza-sistemei buruz, Eurydicen datu-basea, EURYBASE deiturikoa, ikus<br />
liteke. Baita, ELIAren European Guide to higher arts education deituriko gunean ere<br />
(http://www.artschools-europe.org interneteko helbidean) informazio zabala lor liteke Europako<br />
hezkuntza-sistemei buruz.<br />
435
CEFEDEM ere: hots, udal kontserbatorioetako nahiz kontserbatorio erregionaletako<br />
irakasle izateko trebatzen duten ikastetxeak. Ikastetxe horiek guztiek ERASMUS-<br />
SOCRATES programan parte hartzen dute, hala erabaki baitzuen Europako Komisioak.<br />
Eta Boloniako deklarazioak galdatutako egitura ziklikoa aipatu ikastetxeei ezartzera<br />
behartzen dien erabakirik onartu ez den arren, dagoeneko abian jarri dute bi zikloetan<br />
oinarritutako sistema.<br />
Italian, 1999an lege berri bat onartzen dela-eta, musika-hezkuntza berrantolatzeari<br />
ekingo zaio. Bada, aipatu Legeari jarraiki, kontserbatorioak, musika-irakaskuntzaz<br />
arduratzen diren goi-mailako erakunde bihurtuko dira eta unibertsitate orokorren<br />
sistema jarraitu beharko dute. Alegia, Boloniako deklarazioaren arabera, goi-mailako<br />
musika-ikasketak, hiru eta bi urteetako iraupena duten bi zikloetan antolatu beharko<br />
dira. Halaber, unibertsitatean sartu nahi duen orok bezala, kontserbatorio batean ikasi<br />
ahal izateko, beharrezkoa izango da bigarren hezkuntzako diploma edukitzea. Horrez<br />
gain, sarbide-proba bat ere gainditu beharko da. Aipatu Legeak ezartzen duen sistema<br />
osorik abian jartzen den bitartean, kontserbatorioetan musika-<strong>irakaskuntzen</strong> oinarrizko<br />
maila eta goi-maila irakatsiko dira. Eta sistema osorik ezarri eta gero berriz, maila<br />
bakoitza dagokion ikastetxean irakatsiko da: hots, oinarrizkoa, espezialdutako bigarren<br />
hezkuntzako eskoletan, eta goi-maila berriz, goi-mailako kontserbatorioetan.<br />
Belgikako frantziar komunitatean (Wallonian eta Bruselan) musika-trebakuntza<br />
profesionalaz Goi-mailako lau Eskola arduratzen dira: Bruselako, Liejako eta Monseko<br />
erret kontserbatorioak, baita Namurko <strong>Musika</strong> eta pedagogia-institutua ere. Aipatu<br />
ikastetxeak 2002-2003 ikasturtetik aurrera sakonki eraldatuko dira. Ondorioz, gaiak eta<br />
egitarauak zabaldu eginen dira; kontserbatorioan sartu ahal izateko, aldez aurretik<br />
bigarren hezkuntzako diploma eskuratzea ezinbestekoa izanen da;... . Bestalde, 2004-<br />
2005 ikasturtez geroztik, Boloniako Deklarazioa abian jarriko da. Bada, musikaikasketak<br />
3+2 ikasturteetako iraupena daukaten bi zikloetan antolatuko dira; orobat,<br />
doktorego-ikasketak burutu ahal izango dira, beti ere unibertsitateak antolatutakoak<br />
kontserbatorioekin lankidetzan jardunez.<br />
Belgikako flandestar komunitatean (Flandesen) berriz, 1994ko Hogescholendecreet<br />
geroztik, musika-kontserbatorioak (lau guztira) hogescholen deiturikoetan (ikastetxe<br />
politeknikoak) integratuko dira, aipatu ikastetxeen departamentu bilakatuz. Ikastetxe<br />
436
politeknikoak maila akademikoa duen goi-mailako hezkuntzaz arduratzen dira<br />
(unibertsitateak, goi-mailako hezkuntza akademikoaz arduratzen direlako). Flandeseko<br />
gobernuak onartutako 1994ko dekretuak zehazten du, zein irakasgai antola ditzaketen<br />
ikastetxe politeknikoek —curriculuma taxutzerakoan, kontserbatorioei nolabaiteko<br />
askatasuna ematen zaien arren—; berebat, musika-irakaskuntza profesionala —edo goimailakoa—<br />
arautzen du aipatu dekretuak. Hain zuzen, 2004-2005 ikasturtez geroztik,<br />
Boloniako deklarazioari jarraiki, musika-irakaskuntza profesionala 3+2 ikasturteetako<br />
iraupena daukaten bi zikloetan antolatuko da.<br />
Txekian musika-irakaskuntza profesionala kontserbatorioen esku dago. Alabaina,<br />
kontserbatorioak ez dira goi-mailako ikastetxetzat jotzen eta beraz, euren esku ez dago<br />
goi-mailako irakaskuntza. Hortaz, kontserbatorio-ikasketak amaitu ostean, talentua<br />
duten ikasleek, goi-mailako ikastegien statusa daukaten <strong>Musika</strong>-Akademietan burutuko<br />
dituzte goi-mailako ikasketak (Pragan edo Brnon). Boloniako Deklarazioaren ondorioz<br />
aipatu Akademietan dagoeneko abian da bi zikloetan oinarritutako sistema.<br />
Azkenik Irlandan Hezkuntza-Ministerioaren menpe dauden hiru ikastetxeok arduratzen<br />
dira musika-irakaskuntza profesionalaz: Cork School of Music; Dublingo Institute of<br />
Technology Conservatory of Music & Drama nahiz Royal Irish Academy of Music,<br />
alegia. Europako kontserbatorioen ereduari jarraiki antolatzen dira aipatu ikastetxeak.<br />
Nolanahi ere, oraindik ez da abian jarri Boloniako deklarazioaren araberako bi<br />
zikloetako egitura.<br />
II.2. Unibertsitatean integratuta dauden goi-mailako musika-irakaskuntzak<br />
Herrialde bakoitzean indarrean dagoen hezkuntza-sistemari jarraiki, goi-mailako<br />
musika-irakaskuntzak unibertsitatean integratzeko hautatu den eredua aldakorra izanen<br />
da. Bada, oro har, hiru integrazio-maila bereiztuko ditugu eta euren ezaugarri orokorrak<br />
zeintzuk diren ikusiko dugu, laburki bada ere. Honela, lehenenik, goi-mailako musikairakaskuntzak,<br />
beste edozein goi-mailako ikasketa bezalaxe, unibertsitatean zuzenean<br />
integratzen dituzten herrialdeetako eredua ikusiko dugu —Suedian, Britainia Handian,<br />
Finlandian edo Errumanian dagoena, esaterako— (A). Bigarrenez, goi-mailako musikairakaskuntzak<br />
unibertsitate artistikoetan integratu dituzten herrialdeetako eredua —<br />
adibidez, Austrian edo Islandian dagoena— (B). Eta hirugarrenez eta azkenik,<br />
437
unibertsitate-lerruna duten musika-kontserbatorioen nahiz akademien eredua ikusiko<br />
dugu —hala nola, Alemanian, Lituanian, Letonian edo Estonian dagoena, alegia—(C).<br />
A) Zuzenean integratuta daudenak<br />
Suedian <strong>Musika</strong> irakaskuntza profesionala unibertsitatean zuzenean integraturik dauden<br />
sei ikastetxeetan burutzen da. Aipatu ikastetxeak Estatuak sortutakoak dira. Bada,<br />
musikari profesional izan nahi duen ikasle baten karrera, kredituetan neurtzen den<br />
hezkuntza-programen edo ikastaroen bitartez antolatzen da. Honela, ikasturte<br />
akademiko bakoitzak 40 kredituetako balioa izanen du eta Boloniako deklarazioarekin<br />
bat, 3+2 ikasturteetan egituratzen da karrera osoa. Ikasturte bakoitzean lortu beharreko<br />
helburuak zeintzuk diren Gobernuari erabakitzea dagokion arren, ikastetxeak taxutzen<br />
du ikasketa-plan zehatza.<br />
Britainia Handian, musikan helburu profesional batekin trebatzea helburu duten<br />
ikastetxeetan —deitura ezberdinak jasotzen dituzten arren, oro har,<br />
kontserbatorioetan— eta unibertsitateetan eskaintzen diren musika-ikastaroak maila<br />
berekoak dira. Hortaz, berdinak dira bi ikastetxe motatan lor daitezkeen tituluak ere —<br />
lizentziatu, master eta doktore-tituluak, alegia—. Nolanahi ere, badago azaleko<br />
ezberdintasunik euren artean. Honela, kontserbatorioetan, ikuspegi praktikoago batekin<br />
trebatu ohi da ikaslea eta unibertsitateetan berriz ikuspegi teorikoago batekin. Erresuma<br />
Batuan bederatzi kontserbatorio daude; hauetatik hiru, unibertsitate-fakultate dira eta<br />
gainerakoak hertsiki lotuta daude unibertsitate bati. Guztietan abian da dagoeneko,<br />
Boloniako deklarazioarekin bat, bi zikloetako egitura.<br />
Finlandian musika-ikasketa profesionalak bi maila ezberdinetako ikastetxeetan<br />
antolatzen dira: hots, kontserbatorioetan eta goi-mailako ikastetxeetan. Hamalau<br />
kontserbatorio daude, eta gehienbat ikuspegi profesional batetik trebatzen dute. Bertan<br />
burutzen diren ikasketek hiru ikasturteetako iraupena daukate eta ondoren, goi-mailako<br />
ikastetxeetan ikasten jarraitu ahal izateko trebatzen dute. Goi-mailako musikaikastetxeak<br />
berriz, unibertsitateetan nahiz ikastetxe politeknikoetan daude integratuta.<br />
Bi ikastetxe hauetan paraleloki antolatzen dira musika-ikasketak: alegia, unibertsitateen<br />
ardura da alderdi teorikoa (ikerketa) lantzea; eta ikastetxe politeknikoena ostera, alderdi<br />
praktikoa lantzea. Halaber, bi heziketak euren artean osagarriak dira. Finlandian, goi-<br />
438
mailako musika-ikasketak irakasten dituzte hamar ikastetxe politekniko daude; musikaunibertsitate<br />
bat (Sibelius Akademia); baita fakultate anitz dituzten zenbait unibertsitate<br />
badago ere (eta hain zuzen, fakultate hauetan musika-ikasketak burutu daitezke).<br />
Azkenik, Errumanian unibertsitateetan antolatzen diren goi-mailako musikairakaskuntzek,<br />
beste edozein unibertsitate-ikasketen iraupen eta maila berbera daukate.<br />
Unibertsitateen ardura da, musikan heziketa espezializatua ematea. 1990eko<br />
hamarkadan, mota honetako hiru ikastetxe baino ez zegoen: Errumaniako unibertsitatea,<br />
George Dima musika-akademia eta George Enescu unibertsitate artistikoa, alegia. Gaur<br />
egun ordea, aipatu ikastetxeez gain, musika-fakultate ugari sortu da, unibertsitate<br />
orokorren barruan. Hauetan soilik lehenengo zikloa (lizentziatura) irakatsi ohi da —lau<br />
ikasturteetako iraupena duena—. Errumanian musika-irakaskuntza unibertsitarioak hiru<br />
zikloetan antolatzen dira —ez baita oraindik abian jarri Boloniako deklarazioaren<br />
araberako bi zikloetako egitura—. Hain zuzen, hirugarren zikloa, doktorego-ikasketei<br />
dagokie.<br />
B) Unibertsitate artistikoak<br />
Austrian 1998ko Arte-Unibertsitateen Antolakuntza Legeak (Kunstuniversitäts-<br />
Organisationsgesetz edo KUOG) arte ederretako ikastetxeak, arte eta musikaunibertsitate<br />
bihurtuko ditu. Austrian gisa honetako sei ikastetxe daude eta horietatik<br />
hiru, musika eta antzerki-unibertsitateak dira (Vienakoa, Grazkoa eta Salzburgokoa,<br />
alegia). Gerora, 2002ko Unibertsitate Legeak, zientzia eta arte-unibertsitateentzat legeoinarri<br />
komuna eratzeaz gain, unibertsitateak erakunde federalen menpetik askatuko<br />
ditu eta zuzenbide publikoko erakunde bihurtuko dira. Austrian hertsiki betetzen ari dira<br />
Boloniako deklarazioaren helburuak —hain zuzen, bete daitezen, kontrol-prozedura<br />
berezia ezarri delarik—. Izan ere, europar kreditu sistema (ECTS) nahiz diploma<br />
gehigarria dagoeneko abian dira ikastetxe guztietan, baita bi zikloetan oinarritutako<br />
egitura ere 23 .<br />
23 Austriako unibertsitate-sisteman azken urteetan burutu den eraldakuntza prozesuari dagokionez,<br />
besteak beste, lanok ikus daitezke: EINEM, Caspar (Federal Minister or Science and Transport), “White<br />
paper on Higher Education in Austria, Federal Ministry of Science and Transport, Vienna, 1998.<br />
LANDLER, Frank, “The austrian university system”, Federal Ministry of Science and Transport,<br />
439
Islandian, 2001 urtera arte, Reykjavikeko <strong>Musika</strong>-eskolan soilik burutu zitezkeen goimailako<br />
musika-irakaskuntzak. Aitzitik ikasketa hauek ez zuten unibertsitate-lerrunik.<br />
2001 urtez geroztik ordea, musika-irakaskuntzak unibertsitate-mailakoak bihurtuko dira.<br />
Izan ere, 1999an, Islandiako Arte Akademia deiturikoa eratuko da, bertan unibertsitatemailako<br />
irakaskuntza artistikoak irakasteko xedearekin. Aipatu Akademia departamentu<br />
ezberdinek osatzen dute —arteen arlo ezberdinak besarkatuz— eta hain zuzen ere, 2001<br />
urtean, musika-departamentua eratuko da. Akademia pribatua den arren, gobernuaren<br />
diru-laguntzak jaso ohi ditu. Dagoeneko abian da bertan Boloniako deklarazioaren<br />
araberako bi zikloetako egitura.<br />
C) Unibertsitate-lerruna duten Akademiak<br />
Alemanian <strong>Musika</strong> trebakuntza profesionala, unibertsitate maila duten erakunde<br />
autonomoen esku dago: hots, Staatlichen Musikhochschulenen deiturikoen esku.<br />
Alemania osoan gisa honetako hogeita lau ikastetxe daude. Bundesländeren (Estatufederalen)<br />
ardura dira eta eurak finantzatzen dituzte. Bada, aipatu ikastetxe batean<br />
musika-irakaskuntzak burutu nahi dituen orok, sarrera azterketa bat gainditu beharko<br />
du, bigarren hezkuntza amaitu ostean burutu ohi dena. Alabaina, gaitasun berezia duten<br />
ikasleek, bigarren hezkuntza burutzen ari diren bitartean, aurre-heziketa jaso dezakete<br />
aipatu Musikhochschulenetan. Bestalde, unibertsitateetan ere, musika-irakaskuntzak<br />
burutu daitezke —musika-zientzia esaterako—. Hain zuzen, zenbait unibertsitateetan,<br />
Boloniako deklarazioarekin bat, dagoeneko abian da bi zikloetako egitura. Haatik,<br />
Musikhochschulenetan ezartzeke dago. Izan ere, abian jarri ahal izateko, nabarmenki<br />
aldatu behar da ikasketen egitura. Bada, une hauetan, eztabaidagai baino ez da.<br />
Lituanian goi-mailako musika-ikasketak unibertsitate-statusa duten ikastetxeetan soilik<br />
ikas daitezke. Mota honetako ikastetxea dugu Lituaniako musika-akademia. Boloniako<br />
deklarazioaren araberako bi zikloetako egitura abian da aipatu ikastetxean eta halaber,<br />
doktorego ikasketak burutu daitezke.<br />
Letonian, soilik Letoniako musika-akademian burutu daitezke goi-mailako musikaikasketak<br />
—goi-mailako arlo guztiak, musikologian masterra eta doktorego ikasketak<br />
Vienna, 1998. Eta, ÖKS, “Art and Education. Active Art Mediation within Educational Processes<br />
(Summary and recommendations)”, ÖKS Österreichischer Kultur-Service, 2001.<br />
440
arne—. Izan ere, aipatu ikastetxea, unibertsitate-maila duen goi-mailako ikastetxe<br />
bakarra da. Boloniako deklarazioari jarraiki, kreditu sistema abian da jadanik, baita bi<br />
zikloetako egitura ere.<br />
Estonian azkenik, goi-mailako musika-ikasketak, unibertsitate-maila duen Estoniar<br />
<strong>Musika</strong> Akademian burutzen dira. Aipatu ikastetxean ikasi ahal izateko beharrezkoa da<br />
bigarren hezkuntza gaindituta izatea. Estoniar <strong>Musika</strong> Akademian lizentziatura,<br />
masterra eta doktoregoa burutu daiteke. <strong>Musika</strong>-irakasle izateko ikasketak ordea,<br />
unibertsitatean ere burutu daitezke, eta bi unibertsitate daude —Tartun eta Tallinen,<br />
alegia—. Boloniako deklarazioari jarraiki, bi zikloetako egitura abian da Estoniar<br />
<strong>Musika</strong>-Akademian.<br />
III. ESPAINIAR SISTEMA JURIDIKOAN, GOI-MAILAKO MUSIKA-<br />
IRAKASKUNTZAK UNIBERTSITATEAN INTEGRATU AL DAITEZKE?<br />
Makina batetan errepikatu dugu, LOGSEk iraultzatzat har daitekeen berebiziko urratsa<br />
emango duela, goi-mailako musika-titulua, ondorio guztietarako unibertsitate-lizentziatu<br />
tituluaren baliokidetzat jotzen duenean. Haatik, orain arte aztertu dugunaren arabera,<br />
argi geratu da, gaur egun, goi-mailako musika-irakaskuntzak —goi-mailako ikasketak<br />
izan arren— ez direla unibertsitarioak, eta unibertsitate-mailako irakaskuntzatik at<br />
irakasten direla, unibertsitate-mailakoak ez diren ikastetxeetan, hain zuzen ere.<br />
Dena dela, Boloniako deklarazioarekin bat —baita, arestian aztertu ditugun<br />
Sorbonakoari, Pragakoari eta Berlinekoari jarraiki ere—, nabarmena da, goi-mailako<br />
musika-irakaskuntzei ere —goi-mailako ikasketak diren heinean— Boloniako<br />
deklarazioaren helburuak dagozkiela eta bete-betean ezargarri zaizkiela. Horregatik, ez<br />
litzateke harrigarria izango, etorkizun batean bateratu nahi izatea ere, goi-mailako<br />
musika-irakaskuntzak unibertsitatean integratzeko Zuzenbide konparatuan hautatu diren<br />
formula anitzak.<br />
Hain zuzen, Zuzenbide konparatuan hautatu diren eredu ezberdinen argitan, zera<br />
azpimarra daiteke bitxikeria bezala: oraindik, zenbait herrialdeetan —Espainian<br />
adibidez— goi-mailako musika-irakaskuntzek unibertsitate-lerrunik ez dutela, aipatu<br />
441
irakaskuntzak amaitu ostean eskura daitekeen titulua, unibertsitateetan lor daitekeen<br />
tituluaren baliokidea izan arren.<br />
Horregatik, zentzuzkoa dirudi, formazko errealitate hau gainditu nahi izatea. Biderik<br />
errazena, goi-mailako musika-ikastetxeei unibertsitate-lerruna aitortzea baino ez da —<br />
beti ere, Boloniako prozesuari egokitzen zaizkion heinean—. Eta hain zuzen, Espainian,<br />
honetarako aski izango litzateke, LOGSEk arautu ordez, dagokion unibertsitate-Legeak<br />
arautzea goi-mailako musika-<strong>irakaskuntzen</strong> integrazioa hezkuntza-sisteman —xedapen<br />
gehigarri baten arabera, esaterako—. Alabaina, ezagutzen ez diren arrazoiak direla<br />
medio, unibertsitate-lege ezberdinek —LORUk eta LOUk, alegia—, ez dute oraindik<br />
urratsik eman zentzu horretan.<br />
Jakina, irtenbide zailagorik ere egon badago, eta hauta liteke. Adibidez, goi-mailako<br />
musika-kontserbatorioak unibertsitatean zuzenean integratzea, fakultate edo eskola<br />
bezala. Huskeria bat dirudien aukera honen atzean ordea, benetan konplexua den arazo<br />
bat ezkutatzen zaigu: hots, inertziak eraginda, goi-mailako musika-kontserbatorioetako<br />
irakasleen status ez unibertsitarioa. Izan ere, gehiengoak ez dauka doktore-gradurik.<br />
Egia da, hezkuntza fisikoko institutuetan esaterako, inoiz antzeko arazorik ere ezagutu<br />
dela. Eta azkenean, arazoari irtenbidea eman zaiola, aipatu ikastetxeak unibertsitatean<br />
integratuz. Honela, gaur egun, aipatu ikastetxeen gehiengoa, unibertsitatean integraturik<br />
dago erabat. Jakina, integrazio hori ez da berehalakoan gauzatu. Aitzitik, mailakatua<br />
izan da. Katalunian eta Euskal Herrian gainera, atzeratu egin da denboran 24 .<br />
Azkenik, Gorte Orokorretan, ofizialki, behin baino gehiagotan planteatu den formula,<br />
ondokoa dugu: goi-mailako irakaskuntza artistikoei autonomia aitortuko liekeen balizko<br />
lege bat onartzea, alegia. Jakina, balizko lege honek ez lekarke unibertsitate artistikoen<br />
sorrerarik. Haatik, zera izango luke helburu: goi-mailako ikastetxeei unibertsitate<br />
statusa aitortzea —zeharka bada ere—, unibertsitateen pareko autonomia esleitzen zaien<br />
24 Honetara, aipatu ikastetxeetan planteatzen diren arazoen azterketa, ondoko lanean ikus liteke:<br />
AGIRREAZKUENAGA, I., “Intervención pública en el deporte”, Cívitas, Madril, 1998, 162-166 orriak.<br />
Halaber, IVEFeak EHUn integratzeari dagokienez, ikus 3/2004 Legea, otsailaren 25ekoa, euskal<br />
unibertsitate-sistemari buruzkoa (2004ko martxoaren 12ko EHAAn argitara emana), hamargarren<br />
xedapen gehigarria.<br />
442
heinean. Orobat, aipatu legearen arabera, goi-mailako ikastetxe hauetan dagokion<br />
ikasketak amaitu ostean, materialki unibertsite-tituluak direnak lortuko lirateke.<br />
Zehazki, 1996an, Kongresuko talde Sozialistak, legezkoa ez den Proposamen bat<br />
aurkeztu zuen. Eta bertan, zera eskatzen zion Gobernuari:<br />
“(...) regular mediante Ley la autonomía de las enseñanzas artísticas, de modo que se<br />
garantice la autonomía de dichas enseñanzas con la creación de una organización<br />
administrativa congruente con su condición de estudios superiores y con la finalidad<br />
a ese rango inherente” 25 .<br />
Hain zuzen, 1999ko otsailaren 23an burutu zen batzarrean, Hezkuntza eta Kultura<br />
Batzordean eztabaidatu ondoren, onartu egin zen —aldaketa batzuekin bada ere—.<br />
Hona hemen beraz, aipatu legezkoa ez den Proposamenak esaten duena:<br />
“El Congreso de los Diputados insta al Gobierno a aprobar, de acuerdo con las<br />
Comunidades Autónomas, en el plazo máximo de seis meses, un Proyecto de Ley que<br />
regule el carácter específico del grado superior de las enseñanzas artísticas” 26 .<br />
Alabaina, Gobernuak ez du oraindik bete Parlamentuak luzatutako agindua. Dena dela,<br />
interesgarria da oso, legezkoa ez den Proposamena onartu aurretik burutu zen eztabaida.<br />
Izan ere, bertan, alderdi politiko guztiek gaiari buruzko euren jarrera finkatuko dute.<br />
Honela, PSOEko ordezkariak, zera dio:<br />
“La proposición no de ley solicita una ley para regular el estatuto de este tipo de<br />
centros superiores de enseñanzas artísticas, dotándoles de una autonomía y de una<br />
organización administrativa coherente con ese carácter superior. Así se terminaría<br />
con la anacrónica situación de que dependan de las direcciones provinciales de<br />
educación, de que sean tratados como centros de enseñanza secundaria unos centros<br />
que, de acuerdo con la legislación, son a todos los efectos centros superiores. A ellos,<br />
de acuerdo con la Logse, no se puede acceder sin el requisito previo de la titulación<br />
de bachillerato. De ellos se sale con un título que en unos casos es licenciatura o<br />
equivalente a licenciatura, se dice. En ellos puede haber profesores extranjeros, que<br />
son contratados con la denominación de profesor emérito, obviamente una figura<br />
sacada de la ley de Reforma Universitaria, y también, según la Logse, se pueden<br />
organizar estudios de tercer ciclo de doctorado. Sin embargo, son centros superiores<br />
que no tienen una organización administrativa coherente con esta situación”.<br />
25 Ikus 1996ko abenduaren 23ko BOCG, 89 zkia., VI Legealdia, 9-10 orriak.<br />
443
Helburu berdinarekin halaber, CIUk, oraintsu aipatu legezkoa ez den Proposamenaren<br />
ordezko testu bat aurkeztuko du. Eta azkenean, hein handi batean, onartu egingo da.<br />
Bada, zera adierazten da bertan:<br />
“(...) la Logse no fue aprobada ni ayer ni anteayer, sino el año 1990. Precisamente<br />
desde esta fecha no se ha regulado el grado superior de las enseñanzas artísticas,<br />
porque la Logse las dejó en una especial ambigüedad. La misma Logse incluyó la<br />
enseñanza superior como si esta enseñanza superior no fuera universitaria, porque de<br />
otro modo no hubiera tenido cabida en esta Ley. Por ello, el carácter específico que<br />
se debe regular necesita un tratamiento muy flexible (...). Esto no indica<br />
necesariamente que se deba encuadrar en el sistema, que es muy rígido, de la<br />
enseñanza universitaria. Una enseñanza puede ser universitaria y puede no serlo<br />
mientras tenga autonomía y sea flexible. (...) No se dice si debe ser universitario o si<br />
debe tener una autonomía muy superior a la que tiene ahora el sistema universitario.<br />
Se dice simplemente que se regule su carácter específico.”<br />
IUk ostera, zera dio:<br />
“(...) todos compartimos la idea de que efectivamente las enseñanzas artísticas son la<br />
gran cenicienta de la Logse; es ese proyecto inacabado siempre por no saber cómo<br />
resolverlo aparte de que creo que ha habido una dejación de funciones de gobiernos<br />
anteriores. Parece que, efectivamente, don Mariano Rajoy (a la sazón Ministro de<br />
Educación), en su primera comparecencia, planteó intervenir sobre ello. La<br />
idiosincrasia de las enseñanzas artísticas obliga a abordarlas con un respecto y una<br />
exquisitez tremenda. Y yo sería profundamente amiga, desde el marco de cualquiera<br />
de las autonomías en el que nos embarcáramos para abordar esta ley, de que entrase<br />
antes del verano.”<br />
Honenbestez, azkenik, Alderdi Popularrak —dakigun bezala, garai hartan Gobernuan<br />
zegoenak—, zera gogora arazten du:<br />
“(...) no es necesario reconocerles ahora nada especial para que se les considere de<br />
rango universitario, puesto que la propia Logse ya lo hace en aquellos casos en que<br />
se tiene la titulación adecuada. Yo, que he pasado muchas horas en la aulas de un<br />
conservatorio y que tengo un título de profesor de una especialidad musical, recuerdo<br />
cómo, en aquella época en que estaba en las aulas del Conservatorio, muchos<br />
compañeros lamentaban que los estudios no fueran universitarios; se comentaba que<br />
nosotros dedicábamos mucho más tiempo a los estudios musicales que la mayoría de<br />
los estudiantes universitarios a cursar los estudios de sus respectivas licenciaturas.<br />
Había un cierto complejo de inferioridad. Pero a mí mi parece que no es ése el<br />
problema de las enseñanzas artísticas....Si es por eso, parece que el contenido actual<br />
de la ley es suficiente; que se pueda estudiar o no en la universidad es un problema<br />
secundario, pero sin perder de vista que el acceso a las enseñanzas universitarias se<br />
logra mediante la obtención del título de bachiller. En cambio, difícilmente se puede<br />
acceder con un título de bachiller a una enseñanza universitaria, por ejemplo, de<br />
música o danza, sin tener previamente unos estudios musicales o de danza, que se<br />
empiezan en la infancia, pues, cuando se llega a la edad universitaria, difícilmente<br />
26 Ikus 1999ko martxoaren 4ko BOCG, 388 zkia., VI Legealdia, 8 orria.<br />
444
puede uno iniciarlos con garantías de obtener un nivel suficiente para merecer un<br />
título superior en estas disciplinas. (...) es necesario que haya una ley que las regule.<br />
Nosotros diríamos más, es necesario -ya lo anunció la anterior titular del ministerio-<br />
incidir en algunos aspectos que prevé la Logse. Y estoy un poco sorprendido de ser<br />
yo, el portavoz del Grupo Popular, quien defiende la Logse más que quienes la<br />
aprobaron. Es necesario incidir en lo que dice el artículo 41 de la Logse y<br />
desarrollarlo: Las administraciones educativas facilitarán al alumnado la posibilidad<br />
de cursar simultáneamente las enseñanzas de música o danza y las de régimen<br />
general. Eso es importante porque cualquier niño o niña que empieza sus estudios<br />
musicales o de danza a los ocho o nueve años, cuando llega a los trece, catorce o<br />
quince, que está cursando la ESO, ha adquirido ya un nivel de estas enseñanzas que<br />
requiere una dedicación de tiempo tal que difícilmente puede tener un rendimiento<br />
adecuado tanto en las enseñanzas generales como en las artísticas. La Logse tenía ahí<br />
una previsión y la ley que proponemos que se nos remita como proyecto por el<br />
Gobierno sí tiene que jugar un papel importante. Creemos que esto es mucho más<br />
importante que incardinarlas o no en la universidad, pues su rango superior está<br />
suficientemente garantizado. Yo creo que hay un punto de acuerdo (...).que es la<br />
necesidad de un proyecto de ley para regular estas enseñanzas.”<br />
Beraz, esandako guztiaren aurrean, argi geratzen da alderdi politiko guztiak bat datozela<br />
ondokoan: beharrezkoa dela goi-mailako irakaskuntza artistikoak arautuko dituen lege<br />
espezifiko bat onartzea. Jakina, goi-mailako irakaskuntza artistikoak, inoiz,<br />
unibertsitatean formalki integratzeari utzi gabe: zuzenean ala unibertsitate artistiko<br />
espezifikoak eratuz, alegia.<br />
Horregatik, Hezkuntza arloko Ministra arduradunek —PPkoak eta PSOEkoak alegia—,<br />
Diputatuen Kongresuaren aurrean eginiko euren lehenengo agerraldietan adierazi dute<br />
—gerora esandakoa bete ez duten arren—, goi-mailako irakaskuntza artistikoak egungo<br />
errealitateari egokitu egin behar zaizkiola. Honela, 2000ko ekainaren 14an, zera esaten<br />
zuen del CASTILLO VERA Ministrak:<br />
“(...) las enseñanzas artísticas merecen una mención propia...la función que compete<br />
al Estado es la de coordinar la implantación del grado superior en las distintas<br />
Comunidades Autónomas. Como propuesta de normativa básica para perfeccionar la<br />
ordenación de estas enseñanzas se va a presentar un proyecto de ley de centros<br />
superiores de enseñanzas artísticas” 27 .<br />
27 Ikus Diputatuen Kongresuko Batzarren Aldizkaria (DS), 2000ko ekainaren 14koa, VII Legealdia, 30<br />
zkia., 481 orria. Gerora, beste agerraldi batean baina antzera, zera adierazten du aipatu Ministrak: “las<br />
condiciones reales de funcionamiento de los centros y el grado de excelencia de su profesorado tienen<br />
que garantizar un alto nivel formativo de estos centros superiores perfectamente homologables, por sus<br />
resultados, al de otras instituciones análogas de los países más avanzados de nuestro entorno económico<br />
y cultural; por tanto, tienen que asemejarse a ellas los resultados. Por todo ello, el Ministerio considera<br />
necesario emprender una serie de actuaciones, incluidas las oportunas modificaciones normativas en<br />
relación con estas enseñanzas. En la primera comparecencia que tuve en esta Cámara ya anuncié que<br />
445
Eta gaur egungo SAN SEGUNDO Ministrak ostera, 2004ko ekainaren 1ean Diputatuen<br />
Kongresuaren aurrean eginiko lehenengo agerraldian, zera adieraziko du:<br />
“(...) el ministerio pretende hacer un análisis de conjunto de la situación de las<br />
titulaciones en el ámbito de las enseñanzas artísticas. A tales efectos promoverá la<br />
constitución de un grupo de trabajo para que lleve a cabo este análisis. Participarán<br />
en él directivos del Ministerio de Educación y Ciencia y de las comunidades<br />
autónomas que lo deseen, junto con representantes de los sectores profesionales<br />
afectados. El diagnóstico de la situación actual se acompañará de las propuestas de<br />
actuación que parezcan más adecuadas como resultado del análisis. El estudio que se<br />
propone debe tener un doble objetivo: por un lado, se trata de situar las titulaciones<br />
de las enseñanzas artísticas en el ámbito del espacio europeo de la educación<br />
superior, a cuyo efecto se hará un estudio comparativo de estas titulaciones en los<br />
países de la Unión Europea, y por otro lado, se trata de situar el ejercicio profesional<br />
correspondiente a estas titulaciones dentro de las reglas incluidas a estos efectos en<br />
las directivas de la Unión Europea sobre libre circulación de profesionales” 28 .<br />
Laburbilduz, zentzuzkoa dirudi pentsatzea, inoiz, etorkizun batean, goi-mailako<br />
irakaskuntza artistikoak oro har, eta musika-irakaskuntzak zehazki arautuko dituen lege<br />
bat eztabaidatzeari ekingo zaiola Parlamentuan —Europar Batasuneko ereduen ildo<br />
beretik—. Nolanahi ere, esan beharra dago, gai honetan gaur egundaino egon den<br />
inertziak eraginda, litekeena dela, etorkizuneko une hori denboran geroratzea. Dena den,<br />
ukaezina da, Espainian, goi-mailako musika-irakaskuntzei ere badagozkiela eta betebetean<br />
ezargarriak zaizkiela Boloniako deklarazioaren helburuak. Hortaz, unibertsitatemailako<br />
irakaskuntza ororentzat taxutu diren helburuak lortzearren, goi-mailako<br />
musika-irakaskuntzak ere egokitu egin behar dira zalantza izpirik gabe.<br />
Hain zuzen, doktrinan, zera gogora arazten digute EMBID IRUJOk eta MICHAVILA<br />
PITARCHek 29 :<br />
“La reforma de los Planes de Estudio de 1987 propició la incorporación de diversas<br />
titulaciones de carácter profesional (marina mercante, turismo, enología, relaciones<br />
laborales,...) al catálogo de estudios universitarios, atendiendo a aspiraciones de<br />
prestigio social, pero no fundadas en razones académicas. Aún no ha acabado ese<br />
proceso; un ejemplo de posible nueva manifestación del mismo sería la creación de<br />
era un objetivo del Ministerio proponer una ley sobre las enseñanzas artísticas.” (ikus Diputatuen<br />
Kongresuko Batzarren Aldizkaria, 2000ko abenduaren 21ekoa, VII Legealdia, 133 zkia., 3864 orria).<br />
28<br />
Ikus Diputatuen Kongresuko Batzarren Aldizkaria (DS), 2004ko ekainaren 1ekoa, VIII Legealdia, 39<br />
zkia., 8 orria.<br />
29 Ikus honetara, “Hacia una nueva Universidad”, Tecnos, Madril, 2001, 32-33 orrietan aipatua.<br />
446
centros universitarios artísticos, como medio de incorporación del grado superior de<br />
esos estudios (música, danza y arte dramático) a la Universidad, sacándolos de la<br />
LOGSE, donde están incluidos de forma asimétrica.”<br />
Bada, eraldaketak ezinbestekoa dirudi. Izan ere, azken urteetan musika-irakaskuntzek<br />
izan duten bilakaerak galdatzen du, aipatu irakaskuntzei erabateko unibertsitate statusa<br />
aitortzea; noski, beti ere malgutasunez eta euren berezitasunak aintzat hartuz —arestian<br />
egiaztatzeko parada izan dugun legez, Europako hainbat herrialdeetan gertatzen den<br />
bezala—.<br />
Honetara, esaterako, Valentziako Autonomia Erkidegoan —eta Generalitateko<br />
Hezkuntza eta Kultura Sailak babesturik— hitzeman da, Valentziako Unibertsitate<br />
politeknikoan (UPV), irakaskuntza artistikoen fakultate berri bat integratuko dela, eta<br />
bertan, gaur egun goi-mailako musika-kontserbatorioetan burutzen diren musikairakaskuntzak<br />
irakatsiko direla 30 . Dena dela, halaber, onartzen da, hartutako<br />
konpromisoa erabat gauzatzeko, beharrezkoa dela Hezkuntza Ministerioaren<br />
adostasuna. Eta azkenik, guk zera gehituko genieke aipatu adierazpenei: azken batean,<br />
ezinbestekoa dela legegilearen borondatea, goi-mailako musika-<strong>irakaskuntzen</strong> oinarri<br />
<strong>juridikoa</strong> eraldatzeko, eta ondorioz, goi-mailako musika-irakaskuntzak LOGSEk arautu<br />
ordez, unibertsitate-legediak arautu ditzan.<br />
30 Hain zuzen, konpromiso honi dagokionez zera adieraziko du Hezkuntza eta Kultura-Kontseilariak:<br />
buru-belarri lanean jardungo duela, goi-mailako musika-irakaskuntzak Valentziako Unibertsitate<br />
Politeknikoan (UPV) integratu daitezen eta unibertsitate statusa lor dezaten. Eta Valentziako Unibertsitate<br />
Politeknikoko (UPV) Errektore den J. NIETOK ostera, zera azpimarratuko du: “(...) esta iniciativa<br />
permitirá dar dignidad a unos estudios y responder a una oportunidad, a través del proceso de Bolonia”.<br />
Ikus adierazpenok interneteko helbide honetan argitara ematen den prentsa digitalean:<br />
http://www.lukor.com en, alegia.<br />
447
KONKLUSIOAK<br />
I<br />
Espainiar Estatuan, XIX. eta XX. mendeetan zehar, musika-irakaskuntzek bilakaera<br />
berezia izan dute. Alegia, aipatu mendeetan barna abian jarritako hezkuntza nahiz<br />
kultura-politikek eraginda, musika-irakaskuntzak hezkuntzari buruzko ordenamendu<br />
juridiko orokorretik at garatzen joango dira musika-kontserbatorioetako ikasketa-plan<br />
espezifikoei jarraiki. Izan ere, musika-kontserbatorioak ditugu espainiar Estatuan,<br />
musikaren irakaskuntza espezifikoa era antolatu batean eta oso osorik —goi-mailako<br />
ikasketak barne— irakasteko ardura euren gain hartuko duten lehenengo ikastetxeak.<br />
1812ko Kadizko Konstituziotik abiatuz, 1970eko Hezkuntza Lege Orokorra onartzen<br />
deneraino, musika-irakaskuntzek hartuko duten norabidea izanen da hein handi batean,<br />
gaur egun goi-mailako musika-irakaskuntzek bizi duten kontraesaneko egoeraren<br />
arrazoietako bat. Hau da, XIX. mendean, hezkuntzari buruzko ordenamendu juridiko<br />
orokorrean, musika-ikasketei goi-mailako <strong>irakaskuntzen</strong> statusa aitortzen dien araurik<br />
egon badago. Haatik, Madrilgo kontserbatorioa eratzearekin batera, musikairakaskuntzek<br />
beste norabide bat hartuko dute , Moyano Legeak baieztatuko duena.<br />
Gerora, aipatu norabidea 1868ko Severo Catalina Dekretuak berretsiko du, musikaikasketak<br />
unibertsitateko antolakuntza akademikotik kanpo uzten dituenean eta<br />
ondorioz, musika-irakaskuntzek goi-mailako ikasketen statusa galtzen dutenean.<br />
<strong>Musika</strong>-irakaskuntzak oro har taxutzeko eran lehenengo aldaketa- zantzuak, 1970eko<br />
Hezkuntza Lege Orokorra onartzearekin batera ageri zaizkigu. Goi-mailako musikairakaskuntzei<br />
dagokienez zehazki, LGEn aurreikuspenetan oinarritzen dira aipatu<br />
irakaskuntzek goi-mailako ikasketen statusa berreskura dezatela xede duten lehenengo<br />
ekimen garrantzitsuak —antzu geratuko diren arren—.<br />
448
LOGSEk ordea aurrera pauso itzela emango du, espainiar Estatuko hezkuntzasistemaren<br />
historian lehenengo aldiz, musika-irakaskuntzak, araubide bereziko<br />
irakaskuntzak izenpean, hezkuntza-sistema orokorraren antolakuntza berriaren osagai<br />
egiten dituenean. Gertaera honek, musika-<strong>irakaskuntzen</strong> ordura arteko egituraketan<br />
aldaketak eragingo ditu. Honela, LOGSE onartu ostean, musika-irakaskuntzak hiru<br />
norabide ezberdinen inguruan egituratuko dira: profesionala eta borondatezkoa; ez<br />
profesionala eta borondatezkoa; eta, ez profesionala eta derrigorrezkoa, hain zuzen ere.<br />
II<br />
Europako Kontseilua, Europar Batasuneko erakundeak, baita UNESCO bera ere, inoiz<br />
mintzatu dira musikak betetzen duen funtzio sozialaz, eta zera azpimarratu dute: adin<br />
goiztiarrenetatik hasita, gizakiei musikan heztea zein garrantzitsua izan daitekeen. Bada,<br />
LOGSEn helburuetako bat ondokoa dugu: hezkuntza-sistemaren derrigorrezko mailatan<br />
bederen, musika-irakaskuntzaren presentzia sendotzea. Alabaina, gerora, hezkuntzasisteman<br />
jazoko diren hara hona guztiek —Humanitateen erreforma eta LOCE buru<br />
direla—, aurkako joera adieraziko digute: musika-irakaskuntzei ordura arte esleitutako<br />
ikastorduen urritze bat baino ez dakartela, alegia.<br />
LOGSE ondoren, unibertsitate-mailakoa ez den hezkuntza-sisteman musikairakaskuntzak<br />
antolatzeko bi era bereiz daitezke: bata, musika-irakaskuntzak, araubide<br />
orokorreko irakaskuntzak bailira taxutzen dituena, lehen hezkuntzako nahiz bigarren<br />
hezkuntzako curriculumetako osagai bihurtuz. Bestea berriz, araubide orokorreko<br />
irakaskuntzak —lehen hezkuntza, derrigorrezko bigarren hezkuntza eta batxilergoa—<br />
eta araubide bereziko irakaskuntzak —oinarrizko mailakoak nahiz maila ertainekoak—<br />
uztartzen dituena.<br />
Helburu profesionalik ez duten araubide orokorreko musika-<strong>irakaskuntzen</strong><br />
antolakuntzari nahiz edukiei so egiten badiegu, zera ondoriozta daiteke: heziketa-maila<br />
eskasa ematen dutela, musikan aurre heziketa sendo bat galdatzen duten goi-mailako<br />
zenbait irakaskuntzei ekiteko. Hortaz, helburu profesional batekin musika-irakaskuntzak<br />
burutu nahi dituenak, hezkuntza-sistema nola dagoen antolatuta ikusirik, aukera bakarra<br />
449
dauka: aldi berean, araubide orokorreko irakaskuntzak eta araubide bereziko musikairakaskuntzak<br />
burutzea, irakas-zama nabarmenki areagotuz.<br />
Egoera honen aurrean beraz, premiazkoa bihurtu da hezkuntza-Administrazioek<br />
neurriak hartzea, bi irakaskuntza motak aldi berean egiteak dakarren irakas-zama hori<br />
arintzeko edo malgutzeko. Eta hala egin dute hainbat neurri aurreikusiz eta aplikatuz:<br />
hots, baliozkotzeak, curriculumaren egokitzapenak, dispentsak, musika-batxilergoaren<br />
sorrera,... . Zalantza izpirik gabe, neurri horiek guztiak txalogarriak dira. Haatik,<br />
irtenbide bat baino ez dira, LOGSEk aurreikusten dituen ikastetxe integratuen eraketa<br />
orokortu bitartean.<br />
Hain zuzen, araubide bereziko musika-<strong>irakaskuntzen</strong> ikuspegitik bederen, LOGSEk<br />
jasotzen dituen aurreikuspenen artean, ausartenetakoa eta aurrerakoienetakoa dugu<br />
aipatu ikastetxeen sorrera. Izan ere, ikastetxe integratuak lirateke etorkizuneko erronka<br />
eta irtenbiderik egokiena, berez euren artean inolako loturarik ez daukaten bi<br />
irakaskuntza mota, gehiegizko irakas-zamarik eragin gabe, era globalean edo<br />
integratuan uztartzeko. Orobat, neurririk aproposena lirateke, musikaren profesionala<br />
izan nahi duenari, araubide bereziko goi-mailako musika-ikasketei ekin diezaien<br />
erraztasunak emateko. Nolanahi ere, ikastetxe integratu baten helburuak bermatzeko,<br />
zera da ezinbestekoa: bi irakaskuntza moten curriculumak, hezkuntza-egitasmo<br />
bakarrean integratzea; baita, bi irakaskuntzak antolatzea ere, ikaslearen behar<br />
espezifikoei egokitzen zaien eskola-ordutegi bakar baten arabera.<br />
Bestalde, espainiar hezkuntza-sisteman, materialki ia parekoak diren goi-mailako<br />
musika-irakaskuntzak bikoiztu egin dira, formalki ezberdinak diren bi titulu eratzeko:<br />
bata, unibertsitate lizentziatu-tituluaren baliokidea dena, eta bestea berriz, unibertsitatemailakoa,<br />
alegia. Bada, bi irakaskuntza moten antolakuntzari eta edukiei so egiten<br />
badiegu, zera ondoriozta daiteke: unibertsitate-mailako irakaskuntzek adina heziketa<br />
edo gehiago ematen dutela, euren baliokideak diren araubide bereziko goi-mailako<br />
musika-irakaskuntzek. Hau da, araubide bereziko goi-mailako musika-irakaskuntzek,<br />
unibertsitate-mailakoen aldean, sakontasun gehiagorekin trebatzen dute bai zientifikoki<br />
baita teknikoki ere.<br />
450
Orobat, espainiar hezkuntza-sisteman, unibertsitate-mailako musika-irakaskuntzak ez<br />
dira eratzen, aurreko mailatan zehar izan duten progresio baten ondorio bezala. Hortaz,<br />
unibertsitate-mailako musika-irakaskuntzei ekiten dien ikasleen profila, aldez aurretik<br />
musika-irakaskuntza berezituak burutu ohi dituenarena da. Ezen, musikan trebakuntza<br />
osagarririk jaso ezean —soilik, derrigorrezko hezkuntzan eta batxilergoan jasotako<br />
heziketa eskasarekin— nekez burutu ahal izango lituzke unibertsitate-mailako musikaikasketak.<br />
Honenbestez, zera baieztatu behar dugu: edukiari nahiz antolakuntza akademikoari<br />
dagokienez parekoak diren goi-mailako musika-irakaskuntzak eta tituluak bikoiztea,<br />
zentzugabea dela. Azken batean, artifizialtzat jo daitekeen egoera hau, araubide<br />
bereziko goi-mailako musika-irakaskuntzak irakasten dituzten ikastetxeen eta irakasleen<br />
egungo <strong>erregimen</strong> ez unibertsitarioak bortxatuta sortzen baita. Beraz, ezinbestekoa da,<br />
zentzurik ez duen goi-mailako musika-<strong>irakaskuntzen</strong> bikoiztasun hau ekiditearren,<br />
irakaskuntza hauen antolakuntza birformulatzea.<br />
III<br />
LOGSEn beste erronketako bat ondokoa dugu: helburu profesionalik ez duen eta<br />
borondatezkoa den musikaren irakaskuntza abian jartzea. Xede honekin bada,<br />
musikaren kultura hedatzearren, eta hiritarrek, printzipioz ikuspegi praktiko batetik eta<br />
adin mugarik gabe musikan heziketa jaso dezaten, hezkuntzaren <strong>erregimen</strong> komunetik<br />
at dagoen berariazko ikastetxe mota baten sorrera aurreikusten du LOGSEk: musikaeskolena,<br />
alegia. Bertan musika-irakaskuntza ez arautuak irakasten dira; hots, balio<br />
ofizialik ez duten tituluak lortzeko gaitzen dutenak.<br />
Juridikoki zein pedagogikoki era malguan taxutzen den musika-irakasteko bide honek,<br />
eratu zenetik, sekulako harrera, bultzada eta gorakada izan du, funtsean arrazoiok<br />
eraginda: batetik, helburu profesional batekin musika ikasi nahi duen ikasleari<br />
dagokionez, araubide orokorreko <strong>irakaskuntzen</strong> eta araubide bereziko musikairakaskuntzak<br />
aldi berean burutzeak, irakas-zamaren areagotze bat dakarkio. Bada,<br />
ikastetxe integratuen eraketa orokortzen ez den bitartean, egoerak bere horretan jarrai<br />
dezake. Bestetik, araubide bereziko musika-<strong>irakaskuntzen</strong> egungo antolakuntza<br />
451
akademikoak, oinarrizko mailatik hasita, bete-betean, norabide profesionala hartzen du.<br />
Eta ikasketa horiei ekiten dion ikaslearen adina oso goiztiarra denez, ikasketa mota<br />
horren aldeko aukera ikaslearena izan ordez, gehienetan bere gurasoena izan ohi da.<br />
Beraz, baldintza horiekin, ikuspegi pedagogiko batetik, nekez susta liteke ikaslearen<br />
musikarako zaletasuna. Hain zuzen ere, sarritan aurkako joera piztea baino ez da<br />
lortuko.<br />
Bestalde, arautuak ez diren goi-mailako musika-heziketa ikastaroek zera dute helburu:<br />
sarritan hezkuntza-sistemak dituen hutsuneak edo gabeziak osatzea. Bada, ikastaro<br />
hauen arrakastaren gakoa ez da amaitu ostean eskura daitekeen titulua, beste hau baizik:<br />
ikaslearen trebetasuna lantzen eta ongi bideratzen dakien maisua.<br />
IV<br />
LOGSE ikasketa-plana abian jarri ahala, borondatezko izaera duten eta hasieratik betebetean<br />
norabide profesionala hartzen duten oinarrizko mailako eta maila ertaineko<br />
musika-irakaskuntzek ikasle-kopuru aldetik izan duten beherakada nabarmenak zera<br />
adierazten digu: LOGSEk, bere helburuei jarraiki, aipatu mailentzat ikuspegi juridiko<br />
batetik egokiena bezala taxutzen duen plangintza akademikoa, ez dirudiela egokiena<br />
denik ikuspegi pedagogiko batetik.<br />
Ukaezina da, araubide bereziko musika-irakaskuntzak oro har hezkuntza-sisteman<br />
integratzea, aipatu <strong>irakaskuntzen</strong> bilakaera normalarentzat baikorra izango dela. Haatik,<br />
aproposa ez dirudiena zera da: integratzeko modua. Izan ere, LOGSEk egituratzen duen<br />
hezkuntza-sistemak, araubide bereziko oinarrizko mailako zein maila ertaineko musikairakaskuntzak<br />
burutzeko ikasleari ezartzen dizkion baldintzak ez dirudite aproposenak.<br />
Alegia, LOGSEk, araubide orokorreko <strong>irakaskuntzen</strong> derrigorrezko etapekin batera eta<br />
parez pare, oinarrizko mailako nahiz maila ertaineko araubide bereziko musikairakaskuntzak<br />
gradu akademikoetan egituratzen ditu. Orobat, araubide bereziko<br />
oinarrizko mailako nahiz maila ertaineko musika-irakaskuntzak antolatzen ditu,<br />
araubide orokorreko <strong>irakaskuntzen</strong> hezkuntza-printzipio berdinetan oinarriturik.<br />
452
Bada, egoera honen aurrean zera izango litzateke komenigarria: LOGSEk eta bere<br />
edukia garatzen duten arauek aipatu irakaskuntzak antolatzeko taxutu duten plangintza<br />
birproposatzea, beti ere LOGSEk bere zioen azalpenean aditzera ematen duen<br />
malgutasunarekin.<br />
Honetara, oinarrizko mailako musika-irakaskuntzei dagokienez zehazki, ez legoke<br />
arazorik, aipatu malgutasunaren babesean, musika-eskolen ardurapean lagatzeko, gaur<br />
egun araubide bereziko musika-<strong>irakaskuntzen</strong> oinarrizko maila irakasten duten<br />
kontserbatorioek burutzen duten funtzioa. Jakina, horretarako funtsezkoa izango da,<br />
musika-eskolak behar bezainbat baliabiderekin hornitzea —ekonomikoak barne—.<br />
Proposamen honen helburua ez baita, musika-eskolek huts-hutsean ordezka dezatela<br />
oinarrizko mailako musika-kontserbatorioen zeregin profesionalizatzailea. Oinarrizkoa<br />
izanen da berebat, musika-eskola batean musika-irakaskuntzak burutzeko norabide<br />
profesionala hautatzen duen ikasleari, irakaskuntza mota horrek galdatuko lukeen adina<br />
heziketa espezialdua bermatzea.<br />
Maila ertaineko musika-irakaskuntzei dagokienez berriz, LOGSEk aipatzen duen<br />
malgutasuna lortzearren, batik bat irtenbide hau joko litzateke egokitzat:<br />
curriculumetako edukiak murriztea, alegia. Neurri honen aldeko aukera gainera,<br />
ondoko inguruabarrak justifika lezake: LOGSE ondoren, maila ertaineko musikairakaskuntzak<br />
burutu ostean lortuko litzatekeen titulu berriari ematen zaion balio urriak.<br />
Izan ere, LOGSEk soilik ondorio akademikoak aitortzen dizkio aipatu tutuluari; hots,<br />
salbuespenak salbu, batxilergo tituluarekin batera, araubide bereziko goi-mailako<br />
musika-irakaskuntzei ekin ahal izateko gaituko luke bakarrik maila ertaineko tituluak.<br />
V<br />
LOGSEk orokorrean araubide bereziko arte-irakaskuntzetan helburu bi finkatzen ditu:<br />
bata ikasleei kalitatezko heziketa artistiko bat eskaintzea eta bestea, etorkizunean arteen<br />
adierazpen ezberdinetan profesionalak izango direnen prestakuntza bermatzea. Bada,<br />
617/1995 Errege Dekretuak musika-<strong>irakaskuntzen</strong> goi-mailarentzat taxutzen duen<br />
curriculum berriarekin xede hori lor daitekeenik ezin da ukatu.<br />
453
Halaber, LOGSEk bere zioen azalpenean aditzera ematen du, musika-irakaskuntzak oro<br />
har malgutasunarekin antolatuko direla, euren berezitasunak aintzat harturik. Hortaz,<br />
aipatu zioarekin bat, adin mugarik gabe eta titulu akademikorik ezean, goi-mailako<br />
musika-irakaskuntzei ekiteko aukera aurreikusten du LOGSEk. Unibertsitate-mailako<br />
irakaskuntzetan ordea, salbuespenak salbu, ez ohi da halakorik gertatzen.<br />
Paradoxikoa dirudien arren, goi-mailako araubide bereziko musika-irakaskuntzek<br />
hezkuntzari buruzko ordenamendu <strong>juridikoa</strong>n gaur egun duten statusa ezagutu eta ulertu<br />
ahal izateko, abiapuntua eta ardatz nagusia LOGSE dugu: hots, unibertsitate-mailakoa<br />
ez den hezkuntza-sistema arautzen duen Legea. Alabaina, LOGSEk goi-mailako<br />
musika-tituluei aitortuko dien status berriak eraginda —ondorio guztietarako<br />
unibertsitate-mailako tituluen baliokide izatearena, alegia—, zera ondoriozta daiteke:<br />
goi-mailako musika-<strong>irakaskuntzen</strong> antolakuntza akademikoa hurbilago dagoela<br />
unibertsitate-mailako hezkuntza-sisteman dauden antolakuntza-ereduetatik.<br />
Hain zuzen, honen adierazgarri ditugu goi-mailako musika-<strong>irakaskuntzen</strong> curriculuma<br />
taxutzen duen 617/1995 Errege Dekretuan ageri zaigun hainbat osagai. Honela, goimailako<br />
musika-<strong>irakaskuntzen</strong> ziklo bakarreko antolakuntza bat letorke LOUren<br />
aurreikuspenekin ezezik, Boloniako deklarazioak finkatzen dituen ildo orokorrekin ere.<br />
Eta 617/1995 Errege Dekretuak ziklo bakar horrentzat aurreikusten duen iraupenari<br />
dagokionez berbera baiezta daiteke. Halaber, espezialitateen edukien antolakuntzaren<br />
kasuan, Autonomia Erkidegoek onartu dituzten curriculumetan, espezialitate bakoitzean<br />
ikasi beharreko irakasgaiak unibertsitate-mailako ikasketen ereduari gehiago gerturatzen<br />
zaion modu batean antolatu dira. Izan ere, orokorrean, hiru talde nagusitan sailkatu ohi<br />
dira aipatu irakasgaiak: derrigorrezkoak, hautazkoak eta hautapen askekoak, alegia.<br />
Goi-mailako musika-irakaskuntzak neurtzeko erabiltzen den kreditu-sistemari<br />
dagokionez ordea, zera azpimarratu beharra dago: oro har, kreditu-sistemaren erabilerak<br />
behin eta berriro adierazten duela, unibertsitate-mailako ikasketak antolatzeko<br />
ereduarekiko hurbiltasuna. Alabaina, une hauetantxe, goi-mailako musikairakaskuntzetan<br />
ezin da europar kreditu-sistemarik ezarri. Izan ere, kontuan hartu behar<br />
dugu europar kreditu-sistema abian jartzea dela derrigorrezko aurre baldintza, LOUren<br />
aurreikuspenen ondorioz etorkizun batean taxutuko diren graduko unibertsitate-titulu<br />
ofizial berriak ezarri ahal izateko. Bada, goi mailako araubide bereziko musika-<br />
454
irakaskuntzak behin-behinekoz indarrean dirauen unibertsitate-titulu ofizialen<br />
katalogoan agertzen ez direnez —LOGSE geroztik, unibertsitate-mailako ikasketen<br />
baliokide diren arren—, gaur egun europar kreditu-sistema ez zaie ezargarria.<br />
Honenbestez, formalki bederen, ordenamenduaren inkoherentzia baten aurrean<br />
geundeke. Hau da, logikoena izango litzateke, unibertsitateari buruzko marko <strong>juridikoa</strong>n<br />
arautzea, unibertsitate-mailakoen baliokideak diren titulu batzuk lortzeko aukera ematen<br />
duen irakaskuntza oro, eta ez ordea, unibertsitate-mailakoa ez den irakaskuntzari<br />
buruzko legedian. Nolanahi ere, LOUren XIII atalburuak —goi-mailako<br />
irakaskuntzaren europar esparruari buruzkoak— ateak zabal ditzake etorkizun batean<br />
goi-mailako musika-irakaskuntzak dagokion legediaren baitan arautzeko: hots, goimailako<br />
irakaskuntzei dagokien araudi zabal eta malgu batean; ala unibertsitate-mailako<br />
irakaskuntzei dagokien araudi berean.<br />
VI<br />
LOGSEk erreboluziotzat jo daitekeen berebiziko urratsa emango du, musika<strong>irakaskuntzen</strong><br />
historian zeharo berria eta apartekoa den ondoko baieztapenaren bitartez:<br />
goi-mailako musika-titulua, unibertsitate-lizentziatu tituluaren baliokidea dela ondorio<br />
akademiko nahiz profesionaletarako, alegia.<br />
Honela bada, unibertsitate-mailakoa ez den hezkuntza-sistemaren osagai diren goimailako<br />
musika-irakaskuntzek, goi-mailako ikasketen kategoria eskuratuko dute.<br />
Alabaina, paradoxikoa dirudien arren, goi-mailako musika-irakaskuntzak ez dira<br />
unibertsitatean integratuta geratuko. Eta goi-mailakoak izan arren, bakarrik,<br />
unibertsitate-mailako ikasketen parekoak izango dira. Hau da, LOGSE ondoren eskura<br />
daitekeen titulua dela medio, zentzu zabalean, goi-mailako araubide bereziko musikairakaskuntzak<br />
unibertsitate-mailako ikasketen pare jar litezke eta nolabait ikasketa<br />
unibertsitarioen kutsua dutela esan genezake. Zentzu hertsian ordea, soilik<br />
titulazioaren ikuspegi materialetik jarriko dira goi-mailako araubide bereziko musikairakaskuntzak<br />
unibertsitate-mailako ikasketen parean, eta bakar-bakarrik ikuspegi<br />
horretatik izango dute unibertsitate-ikasketen ukitua.<br />
455
Era berean, LOGSE onartu ostean, goi-mailako musika-tituluak, formari dagokionez<br />
unibertsitate-mailako tituluen baliokide izanen dira; eta materialki edo edukiari<br />
dagokionean berriz, unibertsitate-mailako titulu bihurtuko dira. Aitzitik, inertziagatik<br />
unibertsitate-mailako tituluak ez direla dirudi. Ezen, behin eta berriro unibertsitatelegediak<br />
ahaztu egin ditu edo alde batera utzi ditu. Ondorioz, gaur egun, araubide<br />
bereziko goi-mailako musika-irakaskuntzak ez dira unibertsitateetan irakasten, eta eurak<br />
burutu ostean lortutako tituluak ez dira ageri unibertsitate-mailako titulu ofizialen<br />
katalogoan.<br />
Dena dela, dagoeneko abian den Boloniako prozesuaren eraginez, eta bereziki,<br />
Espainiarekin batera prozesu horretan murgilduta dauden Europako beste herrialdeetan,<br />
goi-mailako musika-irakaskuntzak burutuz gero lor daitezkeen tituluak, formalki,<br />
unibertsitate-mailakoak diren heinean, litekeena zera da: etorkizun batean Espainian<br />
ere, goi-mailako musika-tituluak formalki unibertsitate-mailako titulu bihurtzea,<br />
baliokide izan ordez. Ondorioz, goi-mailako araubide bereziko musika-irakaskuntzak<br />
amaitu ostean lortuko litzatekeen titulua, unibertsitate-tituluen katalogo ofizialeko<br />
osagai izango litzateke eta goi-mailako araubide bereziko musika-irakaskuntzei, zentzu<br />
guztietan, ikasketa-unibertsitarioen statusa aitortuko litzaieke.<br />
Izan ere, legegintzaren ikuspegitik koherenteena eta, duda barik, titulazioaren ikuspuntu<br />
formaletik arazorik gutxien ekarriko lukeen aukera, goi-mailako musika-tituluak<br />
unibertsitate-mailako irakaskuntzari dagokion marko juridiko berean arautzea izango<br />
litzateke. Eta honetarako oztopo juridikorik ez legoke. Haatik, unibertsitate-legeek, goimailako<br />
musika-tituluak unibertsitate-sistemaren osagai gisa esplizituki aintzat ez<br />
hartzearen aldeko aukera egin dute.<br />
Bien bitartean, goi-mailako musika-tituluen eta unibertsitate-mailako tituluen arteko<br />
baliokidetza, unibertsitate-mailako hezkuntzari ez dagokion lege batek ezartzen du:<br />
LOGSEk alegia. Hortaz, uneotan, ebatzi gabe edo solte geratzen diren formazko aspektu<br />
batzuen kariaz, goi-mailako musika-tituluak oraino ez daude formalki, esplizituki edo<br />
de iure unibertsitate-sisteman integraturik eta ondorioz, ez dute unibertsitate-mailako<br />
tituluen status berbera. Alabaina, zera azpimarratu beharra dago: goi-mailako musikatituluak<br />
materialki, esplizituki edo de facto, unibertsitate-mailako tituluak direla, euren<br />
baliokide diren heinean. Beraz, edukiari dagokionez, unibertsitate-mailako tituluen balio<br />
456
erbera dutelako, goi-mailako musika-tituluek, unibertsitate-mailako titulu batek adina<br />
gaitasun akademiko zein profesional aitortuko dute.<br />
Honetara, hain zuzen ere, goi-mailako musika-titulua dagoeneko eskuetan izanik,<br />
burututako ikasketak sakonean aztertu gura duen orori, LOGSEk, bide berri bat<br />
urratzeko aukera emango dio: unibertsitatean ikerketan jardunez, hirugarren zikloko<br />
ikasketak burutzekoa, alegia. Bada, jakin badakigu, gaur egun espainiar hezkuntzasisteman,<br />
doktorego ikasketak soilik unibertsitateetan burutu daitezkeela. Hortaz,<br />
doktorego ikasketei ekin eta aipatu ikasketak burutzen dituen orok, bete-betean<br />
unibertsitate-mailakoa den titulu akademiko ofizial bat eskuratu ahal izango du:<br />
doktore-titulua, alegia. Nolanahi ere, gaur egun, espainiar hezkuntza-sisteman,<br />
doktorego-ikasketak soilik unibertsitatean burutu ahal izateak eta ondorioz, doktoregradua,<br />
bakar bakarrik, unibertsitatean eskuratu ahal izateak ez du esan nahi,<br />
etorkizunari begira, ikerketa-gune bakarra unibertsitatea izan behar denik. Ezen,<br />
617/1995 Errege Dekretuak, goi-mailako musika-ikastetxeak, unibertsitateekin batera,<br />
ikerketa sustatzeko zein burutzeko zeregina duten eremu gisa onartzen ditu. Eta gerora,<br />
9/1995 Lege Organikoak, lege lerruna aitortuko dio 617/1995 Errege Dekretuak<br />
xedatutakoari.<br />
Jakina, egia da, goi-mailako musika-ikastetxeen antolakuntza nahiz irakasleen<br />
<strong>erregimen</strong>a aldatzen ez den bitartean, aipatu arauek xedatutakoa asmo hutsean baino ez<br />
dela geratuko. Hau da, ikasketen antolakuntza akademikoari dagokionez, goi-mailako<br />
araubide bereziko musika-irakaskuntzek unibertsitate-mailako ikasketen makina bat<br />
elementu eskuratu dituzten arren, oro har, goi-mailako musika-ikastetxeek, bigarren<br />
hezkuntzako ikastetxeen <strong>erregimen</strong> berbera izaten darraite. Eta irakasleekin, berdinberdina<br />
gertatzen da.<br />
Hortaz, goi-mailako araubide bereziko musika-<strong>irakaskuntzen</strong> bilakaera erabatekoa izan<br />
dadin, abiapuntu gisa, beharrezkoa zera dugu: Boloniako deklarazioak bultzatzen<br />
duenari jarraiki, goi-mailako musika-irakaskuntzak bi zikloetako egiturara egokitzea;<br />
eta ondorioz, bigarren zikloko edo gradu ondoko ikasketak —hots, egungo doktoregoikasketak—<br />
antolatzeko ahalmena, goi-mailako musika-ikastetxeei esleitzea.<br />
457
Europar Batasunean eta Europar Batasunetik at dauden herrialdeetako hezkuntzasistemen<br />
arabera eskuratutako musika-tituluei, espainiar hezkuntza-sistemak aitortzen<br />
dizkien ondorioei dagokienez, zera azpimarratu beharra dago: 1754/1998 Errege<br />
Dekretua onartzearekin batera, Espainian erregulatutako profesio bihurtuko dela<br />
musika-irakaskuntza ofizialen musika-irakasle lanbidea. Ondorioz, goi-mailako musikatituluei<br />
goi-mailako titulu komunitarioak elkar onartzeko sistema ezarriko zaie.<br />
Atzerriko tituluak homologatzeko eta baliozkotzeko ordea, 104/1988 Errege Dekretuak,<br />
unibertsitate-mailako tituluak ez direnak homologatzeko eta baliozkotzeko arautzen<br />
duen prozedura jarraitu beharko da, kontraesana badirudi ere.<br />
Bestalde, musikaren profesioa Espainian, kolegiatzea galdatzen ez duen profesio liberal<br />
bat da. Halaber, profesio tituluduna ere bada, hainbat jarduera profesional burutzeko,<br />
balio akademikoa eta ofiziala duen goi-mailako musika-titulua edukitzea galdatu ohi<br />
den heinean. Izan ere, sarritan, goi-mailako musika-tituluaren balioa erlatiboa bihurtu<br />
ohi da. Dena dela, musikaren profesioak, profesio tituludun bezala, irakaskuntza<br />
publikoaren eremuan dauka bere adierazpenik nagusiena. Honela, funtzio publikoan,<br />
araubide bereziko musika-irakaskuntza ofizialen irakasle bezala lan egin nahi duen<br />
orori, oro har, musika-titulu bat edukitzea galdatu ohi zaio.<br />
VII<br />
<strong>Musika</strong>-ikastetxe ofizialei buruzko araudiari so egiten badiogu, honakoaz ohar gaitezke:<br />
ikastetxeetan irakasten den maila akademikoaren arabera, ikastetxe mota anitz dagoela.<br />
Alegia, oinarrizko mailako, maila ertaineko eta goi-mailako musika-kontserbatorioak;<br />
maila bereko baimendutako musika-ikastetxe pribatuak; eta Madrilgo goi-mailako<br />
kantu-Eskola. Orobat, ikastetxearen titulartasuna eta kudeatzeko era aintzat hartuz gero,<br />
izaera juridiko ezberdina duten ikastetxeekin eginen dugu topo: funtsean, ikastetxe<br />
publikoekin eta pribatuekin. Ikastetxe publikoen artean halaber, ondokoak bereiz<br />
daitezke: Administrazioak zuzenean kudeatzen dituen ikastetxeak, eta zeharka<br />
kudeatzen dituenak —organismo autonomoen eta fundazioen bitartez, alegia—. Eta<br />
pribatuen artean berriz ondokoak: guztiz pribatuak direnak, eta Administrazioak sortzen<br />
dituenak —ikastetxe pribatu gisa edo fundazio bezala—.<br />
458
LOGSEk ez ditu musika-ikastetxeak arautzen. Aitzitik, araubide bereziko musikairakaskuntzetan<br />
abian jartzen duen berrantolaketak zera galdatzen du: ordura arteko<br />
musika-ikastetxeak berregituratzea, euren taxutzea eta baldintza materialak musika<strong>irakaskuntzen</strong><br />
helburu berriekin bat etor daitezen. Hortaz, xede horiek betetzearren<br />
389/1992 Errege Dekretuak arautuko ditu musika-ikastetxe ofizial orok bete beharreko<br />
gutxieneko baldintzak.<br />
Hain zuzen, 389/1992 Errege Dekretutik zera ondoriozta daiteke: araubide bereziko<br />
musika-irakaskuntzak soilik ikas daitezkeela ofizialak diren bi ikastetxe motatan: alegia,<br />
musika-kontserbatorio publikoetan eta baimendutako musika-ikastetxe pribatuetan.<br />
Halaber, musika-ikastetxeek soilik maila akademiko bat irakatsi ahal izango dutela.<br />
Baita, musika-ikastetxe ofizial orok gutxieneko batzuk bete beharko dituela ere,<br />
aspektuotan: hots, irakatsi beharreko espezialitateetan; eskola-postuetan; eta, instalazio<br />
nahiz baldintza materialetan. <strong>Musika</strong>-ikastetxe pribatuen kasuan gainera, aipatu<br />
gutxieneko ukanbeharrei beste bat gehitu behar zaie; honatx: administrazio-baimena<br />
lortu behar izatea, ikastetxe pribatua ireki eta abian jartzeko, alegia.<br />
<strong>Musika</strong>-ikastetxe publikoetako gobernu-organoei dagokienez, gaur egun LOCEn<br />
jasotzen da oinarrizko araudia, zera aurreikusiz: hezkuntza-Administrazioek, aipatu<br />
ikastetxeen berezitasunetara egokituko dutela, gobernu organoei eta parte hartze<br />
organoei buruz LOCEk xedatutakoa. Alabaina, aurreikuspen hori nekez bete da, eta bien<br />
bitartean, subsidiarioki eta analogiaz, bigarren hezkuntzako ikastetxeentzat onartutako<br />
erregelamendu organikoak ezarri ohi dira. Nolanahi ere, iragankortasun egoerak ezin du<br />
luzaroan iraun. Ezen, LOCEk nabarmenki aldatzen du ikastetxeetako barne-organoen<br />
egitura baita eurak hautatzeko modua ere.<br />
Zehazki, goi-mailako musika-ikastetxeetako gobernu-organoei dagokienean, zera<br />
azpimarratu beharra dago: 389/1992 eta 1220/1992 Errege Dekretuen arabera, soilik<br />
araubide bereziko goi-mailako musika-irakaskuntzak irakatsiko dituzten lehenengo<br />
ikastetxeak sortuko direla Estatuan. Ondorioz, 1815/1993 Errege Dekretuak ezabatu<br />
eginen du, ordura arte, goi-mailako musika-kontserbatorioetako eskola-kontseiluetan eta<br />
hauteskunde-batzordeetan, ikasleen gurasoek parte hartzeko zeukaten aukera. Izan ere,<br />
printzipioz ez litzateke bat etorriko goi-mailako ikastetxe horietako ikasleek edukiko<br />
luketen adinarekin —adinez nagusi izango liratekeelako—.<br />
459
Bada, inguruabar honek zera uzten du agerian: goi-mailako musika-ikastetxeak bigarren<br />
hezkuntzako ikastetxeak bailiran antolatzea, kontraesanen iturri baino ez dela, eta<br />
nahasmendu puntu bat gehitzen diola goi-mailako musika-<strong>irakaskuntzen</strong> bilakaera<br />
juridiko normalari. Horregatik, kontraesanak saihestea helburu duten neurriak agertzen<br />
hasi zaizkigu.<br />
Esaterako, musika-kontserbatorioak bigarren hezkuntzako ikastetxeak bailiran<br />
antolatzeko ohiko ereduari ihes egiten dioten goi-mailako musika-kontserbatorioak<br />
eratu dira dagoeneko zenbait Autonomia Erkidegoetan —une hauetantxe, Balear<br />
uharteetan, Aragoin eta Kanarietan, alegia—. Bada, kontserbatorio hauetan ez dago<br />
jadanik eskola-kontseilurik. Aitzitik, bertan irakasten diren <strong>irakaskuntzen</strong> mailarekin eta<br />
eskura daitezkeen tituluekin bat datozen gobernu-organo batzuk eratu dira; azken<br />
batean, unibertsitateen barne antolakuntzari hurbiltzen zaizkion organoak. Gainera,<br />
Aragoin eta Balear uharteetan, goi-mailako musika-kontserbatorioak autonomia maila<br />
handiagoarekin antolatzeko, Administrazioak zeharkako kudeaketa hautatu du. Honela,<br />
Aragoiko goi-mailako musika-kontserbatorioa organismo autonomo batek kudeatzen du<br />
—Goi-mailako irakaskuntza artistikoen Aragoiko Institutuak, alegia—, eta Balear<br />
Uharteetakoa berriz, Administrazioak eratutako fundazio batek.<br />
Beste hezkuntza-Administrazio batzuk ordea, helburu berdinarekin eta beti ere<br />
zeharkako kudeaketa erabiliz, formalki formula pribatuetara jo dute goi-mailako<br />
musika-ikastetxeak antolatzeko. Hauxe dugu hain zuzen, printzipioz pribatuak diruditen<br />
Kataluniako Esmucen eta Euskal Herriko Musikenen gertatzen dena. Izan ere,<br />
baimendutako ikastetxe pribatu gisa eratu dira.<br />
Honenbestez, Bartzelonako Liceu goi-mailako baimendutako ikastetxe pribatuari (edo<br />
Liceuko Kontserbatorioa deiturikoari) egin behar diogu aipamen, <strong>erregimen</strong> guztiz<br />
berezia baitauka. Hau da, goi-mailako musika-ikastetxea kudeatzeko, benetan pribatua<br />
den Fundazio bat eratu da, eta beraz, Estatu osoan gisa honetako ikastetxe pribatu<br />
bakarra da.<br />
460
VIII<br />
<strong>Musika</strong>-irakaskuntzetan LOGSEK abian jartzen duen berrantolaketak, bete-betean<br />
ukitzen ditu musika-irakasleak, batik bat, musika irakasteko galdatuko zaien<br />
prestakuntzari edo kualifikazioari dagokionez. Orobat, musika-<strong>irakaskuntzen</strong><br />
birmoldaketa horrek, zuzenean eragiten du musika-ikastetxeen eta musika-irakasleen<br />
arteko harremanetan. Honela, musika-ikastetxe ofizialen eta bertan lan egiten duten<br />
irakasleen artean, hiru motatako harreman <strong>juridikoa</strong>k bereiz daitezke: funtzio publikoari<br />
dagokiona, administrazio-kontratu baten menpe dagoena eta lan-kontratu bidezkoa, hain<br />
zuzen ere. Hauetariko harreman juridiko bakoitzak adierazten digu, kasuan kasu<br />
ezberdina izanen dela, irakaslea, ikastetxeari —edo ikastetxea kudeatuko duen<br />
antolakuntzari— atxikitzeko edo lotzeko erabiliko den tresna. Aipatu harreman juridiko<br />
bakoitza halaber, bat etorri ohi da ikastetxearen izaerarekin: publikoa ala pribatua,<br />
alegia.<br />
Bada, musika-ikastetxe publikoetan —edo kontserbatorioetan— aipatu harreman<br />
<strong>juridikoa</strong> formalizatu ohi da karrerako irakasleei, dagokien kidegoko funtzionario<br />
izendatuz: hots, musika-irakasleen kidegokoa ala musika-katedradunen kidegokoa.<br />
<strong>Musika</strong>-irakasleen kidegoko funtzionarioek, oro har, araubide bereziko musika<strong>irakaskuntzen</strong><br />
oinarrizko mailan nahiz maila ertainean irakatsiko dute. Eta<br />
salbuespenez, hala zehaztutako araubide bereziko goi-mailako irakaskuntzak ere irakatsi<br />
ahal izango dituzte. <strong>Musika</strong>-katedradunen kidegoko irakasleek berriz, araubide bereziko<br />
musika-<strong>irakaskuntzen</strong> goi-mailan irakatsiko dute.<br />
Beraz, honek esan nahi du, LOGSEk, musika-katedradunen kidegoari, bigarren<br />
hezkuntzako irakasleen kidegoaren statusa ematen diola, berez, irakasten duen<br />
irakaskuntzaren mailarekin bat, goi-mailako irakasleen kidegoena dagokionean.<br />
Halaber, nabarmena da, musika-irakasleen kidegoen artean nahasketa dagoela. Izan ere,<br />
sarritan, musika-irakasleen kidegoko irakasleek goi-mailako irakaskuntzak irakasten<br />
dituzte; eta alderantziz, musika-katedradunen kidegoko irakasleek, maila ertainekoak.<br />
Horregatik, etorkizunari begira komenigarria izango litzateke, musika-katedradunek<br />
soilik goi-mailako ikasketak irakastea, unibertsitateko irakasle-kidego bailira.<br />
461
Bestalde, musika-irakasle funtzionarioei dagokienez, funtsezkoa da euren espezialitatea<br />
zehaztuta egotea, eta LOGSEk, zeregin hori Estatuko Gobernuari esleitzen dio. Honela,<br />
989/2000 Errege Dekretuak musika-irakasleen kidegoari egokitutako espezialitateak<br />
zehazten ditu. Aitzitik, katedradunen kidegoei dagozkien espezialitateak oraindik<br />
zehazteke daude. Bada, Estatuko Gobernuaren ahalmen erregelamendugilearen jarduera<br />
eza honek eragina izanen du aipatu kidegoan sartu ahal izateko hezkuntza-<br />
Administrazioek egin beharreko hautapen-proben deialdietan. Hau da, espezialitateak<br />
zehaztu arte, hezkuntza-Administrazioek ezin dituzte euren menpe dauden goi-mailako<br />
musika-kontserbatorioetako pertsonalaren plantillak egokitu, eta ondorioz, juridikoki<br />
blokeatuta daude hautapen-proben deialdiak egiteko. Nolanahi ere, bien bitartean,<br />
Autonomia Erkidegoek mekanismo ezberdinak erabili ohi dituzte hutsik dauden<br />
lanpostuak hornitzeko; funtsean hauxek: bitarteko-irakasleen bidez nahiz zerbitzuegiteen<br />
bidez hornitzea.<br />
<strong>Musika</strong>-ikastetxe publikoetan, funtzio publikoa nagusi izaten badarrai ere, badago ordea<br />
administrazio-kontratuen menpeko irakaslerik. Izan ere, LOGSEk zera aurreikusten du:<br />
printzipioz, irakaskuntzaren eremutik at euren jarduera burutzen duten profesionalak<br />
kontratatzeko aukera badagoela, aipatu ikastetxe publikoetan irakats dezaten.<br />
Unibertsitate-mailakoa ez den irakaskuntzan bederen, aparteko izaera duen figura hau,<br />
irakasle espezialista (asoziatua) izenarekin ezaguna da. LOGSEn aurreikuspen horiek<br />
hezkuntza Ministerioaren lurralde-esparruan 1560/1995 Errege Dekretuak garatzen ditu<br />
eta bertatik zera ondorioztatzen da: oro har, denboraldi baterako, arduraldi osorako ala<br />
ez osorako, eta Administrazio-Zuzenbidearen arabera musika irakasle espezialistak<br />
(asoziatuak) kontratatzeko aukera dagoela. Alabaina, atzerriko musika-irakasle<br />
espezialistak kontratatzen direnean, iraunkorki eta Lan-Zuzenbidearen menpe ere izan<br />
daiteke. Honenbestez, irakasle espezialistak titulazio-baldintzak betetzeaz salbuetsita<br />
daude.<br />
Guztiz pribatuak diren ikastetxeetan —Liceuko Kontserbatorioan gertatzen den<br />
bezalaxe—, baita finantzaketa guztiz publikoa izan arren, formalki pribatuak diren<br />
musika-ikastetxeetan ere —hots, Esmucen eta Musikenen jazotzen den moduan—<br />
harreman <strong>juridikoa</strong> lan-kontratu baten bitartez formalizatu ohi da.<br />
462
Azkenik, LOGSEk aurreikusten du, goi-mailako musika-irakaskuntzei dagokienez,<br />
Gobernuak irakasle emerituaren figura ezarriko duela. Oraindik aurreikuspen honek<br />
garapenik izan ez duen arren, aipagarria da, zera adierazten duelako: LOGSEk goimailako<br />
musika-tituluei aitortzen dien status berriak eraginda, unibertsitateko irakasle<br />
emerituaren figurak, nolabait, goi-mailako musika-irakaskuntzetan ere lekurik baduela.<br />
IX<br />
Europan, goi-mailako <strong>irakaskuntzen</strong> esparrua erabateko eraldatze prozesu batean<br />
murgildurik dago, Sorbonako deklarazioarekin batera ekin zitzaion konbergentziaren<br />
ondorio bezala. Gerora, Boloniako, Pragako eta Berlineko deklarazioak egingo dira —<br />
eta 2005eko maiatzean Bergenen, beste hainbeste egitea aurreikusten da ere—. Guztiek<br />
bada, xede dute, 2010. urtean, Boloniako deklarazioan finkatutako helburuak gauzatu<br />
daitezela. Alegia: bi mailatako titulazio-sistema bateratu bat ezartzea, kreditu-sistema<br />
komuna darabilena, mugikortasuna sustatzen duena, kalitatezkoa eta europar eremua<br />
daukana.<br />
Erronka hauek jakina, goi-mailako irakaskuntza guztietara hedatzen dira, eta ez bakarrik<br />
unibertsitate-mailakoetara. Hortaz, goi-mailako irakaskuntzaren europar esparruaren<br />
helburuak, goi-mailako musika-tituluei nahiz irakaskuntzei ere ezartzeko, ez legoke<br />
eragozpenik. Hain zuzen, horixe ondoriozta daiteke, Europako Parlamentuak, 2002<br />
urtean, ezagutzari buruzko europar esparruaren osagai diren unibertsitateei nahiz goimailako<br />
irakaskuntzei buruz onartutako ebazpenetik<br />
Zuzenbide Konparatura jotzen badugu, musika-<strong>irakaskuntzen</strong> sistemok topa ditzakegu:<br />
batetik, espainiar sistemaren antzekoa darabilten herrialdeetakoak (Frantziakoa,<br />
Italiakoa, Belgikakoa, Txekiakoa edo Irlandakoa, esaterako). Herrialde hauetan, goimailako<br />
musika-irakaskuntzak, unibertsitatean formalki eta zuzenean integratzen ez<br />
diren kontserbatorioetan burutu ohi dira. Bestetik, goi-mailako musika-irakaskuntzak,<br />
unibertsitatean integratuta dauden herrialdeetako sistemekin eginen dugu topo. Eta hain<br />
zuzen, herrialde hauen artean, hiru integrazio-eredu bereiztu ditugu: lehenengoa, goi-<br />
463
mailako musika-irakaskuntzak beste edozein goi-mailako ikasketa bezalaxe,<br />
unibertsitatean integratzen dituzten herrialdeetakoa (hots, Suediakoa, Britainia<br />
Handikoa, Finlandiakoa edo Errumaniakoa). Bigarrena, goi-mailako musikairakaskuntzak<br />
unibertsitate artistikoetan integratzen dituzten herrialdeetako eredua<br />
(Austriakoa edo Islandiakoa, adibidez). Eta hirugarrena, goi-mailako musikairakaskuntzak<br />
kontserbatorioetan edo akademietan irakasten diren arren, aipatu<br />
ikastetxeei unibertsitate-lerruna aitortzen dieten herrialdeetakoa (hau da, Alemanian,<br />
Lituanian, Letonian edo Estonian gertatzen den moduan).<br />
Zuzenbide Konparatuan ageri zaigun egoera honen aurrean beraz, harrigarriena ez da,<br />
unibertsitate-lerruna daukaten edo unibertsitate-fakultateetan integraturik dauden<br />
unibertsitate artistikoak, akademiak edo kontserbatorioak egotea; ondokoa baizik: goimailako<br />
musika-irakaskuntzak irakasten dituzten ikastetxeei unibertsitate-lerrunik ez<br />
aitortzea, bertan eskura daitezkeen tituluen maila, unibertsitateetan eskura daitezkeen<br />
tituluen mailaren baliokidea denean.<br />
Honenbestez, goi-mailako musika-<strong>irakaskuntzen</strong> europar esparruan, halabeharrezkoa<br />
dirudi, konbergentzia prozesuak azkenean zera galdatuko duela: goi-mailako musikaikastetxeak<br />
eta ikasketak materialki unibertsitariotzat onartzea. Bada, honetarako<br />
formulak anitzak izan daitezke —Zuzenbide Konparatuan gertatzen den moduan—.<br />
Gorte Orokorretan ordea, gaiari buruz eztabaidatu denean, zera adostu da: Autonomia<br />
Erkidegoekin batera, goi-mailako musika-irakaskuntzak arautuko dituen lege espezifiko<br />
bat onartzeko beharra dagoela.<br />
Hortaz, pentsa genezake, Parlamentuan gisa horretako lege bati buruz eztabaidatzeari<br />
noizbait ekingo zaiola —Europar Batasuneko herrialdeetako ereduak aintzat harturik—.<br />
Nolanahi ere, ukaezina zera da: Boloniako deklarazioaren helburuak, Espainian dauden<br />
goi-mailako musika-irakaskuntzetara ere hedatzen direla; eta beraz, unibertsitatemailako<br />
irakaskuntzarentzat taxutu diren xede horiek lortzearren, goi-mailako musikairakaskuntzak<br />
ere egokitu beharko direla.<br />
464
AIPATUTAKO ARAUDIA<br />
HEZKUNTZARI BURUZKO LEGEDI ORGANIKOA<br />
• 11/1983 Lege Organikoa, abuztuaren 25ekoa (irailaren 1eko BOE)<br />
• 8/1985 Lege Organikoa, uztailaren 3koa (uztailaren 4ko BOE)<br />
• 1/1990 Lege Organikoa, urriaren 3koa (urriaren 4ko BOE)<br />
• 9/1995 Lege Organikoa, azaroaren 20koa (azaroaren 21eko BOE)<br />
• 6/2001 Lege Organikoa, abenduaren 21ekoa (abenduaren 24ko BOE)<br />
• 10/2002 Lege Organikoa, abenduaren 23ko (abenduaren 24ko BOE)<br />
MUSIKA-IRAKASKUNTZEI EGOKITZEN ZAIEN ARAUDIA<br />
<strong>Musika</strong>-<strong>irakaskuntzen</strong> bilakaera historikoa<br />
• Kadizko Konstituzioa, 1812ko martxoaren 18koa (martxoaren 19ko Gazeta)<br />
• 1830eko uztailaren 15eko Errege Dekretua (irailaren 16ko Gazeta)<br />
• 1836ko abuztuaren 4ko Errege Dekretua<br />
• 1845eko irailaren 17ko Errege Dekretua<br />
• Moyano Legea, 1857ko irailaren 9koa (irailaren 10eko Gazeta)<br />
• 1857ko abenduaren 14ko Errege Dekretua<br />
• 1868ko ekainaren 17ko Errege Dekretua<br />
• 1868ko urriaren 25eko Dekretua<br />
• 1868ko abenduaren 15eko Dekretua<br />
• 1871ko uztailaren 2ko Erregelamendua<br />
• 1900ko apirilaren 18ko Errege Dekretua<br />
• 1901eko irailaren 14ko Errege Dekretua (irailaren 15eko Gazeta)<br />
• 1905eko ekainaren 16ko Dekretua (ekainaren 17ko Gazeta)<br />
• 1917ko abuztuaren 25eko Dekretua (abuztuaren 30eko Gazeta)<br />
• 1925eko azaroaren 4ko Agindua (azaroaren 17ko Gazeta)<br />
• 1927ko abuztuaren 30eko Agindua (irailaren 13ko Gazeta)<br />
• 1928ko ekainaren 4ko Agindua (ekainaren 9ko Gazeta)<br />
• 1928ko ekainaren 6ko Agindua (ekainaren 12ko Gazeta)<br />
• 1933ko martxoaren 9ko Dekretua (martxoaren 12ko Gazeta)<br />
• 1933ko maiatzaren 2ko Agindua (ekainaren 23ko Gazeta)<br />
• 1933ko uztailaren 8ko Agindua (uztailaren 12ko Gazeta)<br />
• 1935eko apirilaren 3ko Agindua (apirilaren 15eko Gazeta)<br />
• 1936ko martxoaren 19ko Agindua (martxoaren 28ko Gazeta)<br />
• 1936ko martxoaren 26ko Agindua (martxoaren 29ko Gazeta)<br />
465
• 1942ko ekainaren 15eko Dekretua (uztailaren 4ko BOE)<br />
• 1944ko urtarrilaren 26ko Dekretua (otsailaren 16ko BOE)<br />
• 1952ko martxoaren 11ko Dekretua (apirilaren 1eko BOE)<br />
• 1639/1959 Dekretua, irailaren 23koa (irailaren 26ko BOE)<br />
• 1959ko abenduaren 28ko Ebazpena (urtarrilaren 19ko BOE)<br />
• 1987/1964 Dekretua, ekainaren 18koa (uztailaren 14ko BOE)<br />
• 2618/1966 Dekretua, irailaren 10ekoa (urriaren 24ko BOE)<br />
• 1967ko maiatzaren 5eko Agindua (maiatzaren 17ko BOE)<br />
• 3223/1968 Dekretua, abenduaren 26koa (1969ko urtarrilaren 14ko BOE)<br />
• 3224/1968 Dekretua, abenduaren 26koa (1969ko urtarrilaren 14ko BOE)<br />
• 1969ko ekaiaren 16ko Agindua (uztailaren 11ko BOE)<br />
• 1969ko abenduaren 10eko Agindua (1970eko urtarrilaren 9ko BOE)<br />
• 313/1970 Dekretua, urtarrilaren 29koa (otsailaren 16ko BOE)<br />
• 14/1970 Legea, abuztuaren 4koa (abuztuaren 6ko BOE)<br />
• 1970eko urriaren 23ko Agindua (azaroaren 12ko BOE)<br />
LOGSEn ezarpen-egutegia<br />
• 986/1991 Errege Dekretua, ekainaren 14koa (ekainaren 25eko BOE), eta aipatu Errege Dekretua<br />
aldatzen duten ondokoak: 535/1993, apirilaren 12koa (maiatzaren 4ko BOE); 1487/1994,<br />
uztailaren 1ekoa (uztailaren 28ko BOE); 1468/1997, irailaren 19koa (irailaren 20ko BOE);<br />
173/1998, otsailaren 16koa (otsailaren 17ko BOE); 1112/1999, ekainaren 25ekoa (uztailaren 8ko<br />
BOE); eta 835/2002, abuztuaren 2koak (abuztuaren 3ko BOE)<br />
LOCEn ezarpen-egutegia<br />
• 827/2003 Errege Dekretua, ekainaren 27koa (ekainaren 28ko BOE), eta aipatu Errege<br />
Dekretuaren ezarpena geroratzen duen 1318/2004 Errege Dekretua, maiatzaren 28koa<br />
(maiatzaren 29ko BOE)<br />
<strong>Musika</strong>, araubide orokorreko irakaskuntzetan: curriculuma (araudi orokorra)<br />
• 1006/1991 Errege Dekretua, ekainaren 14koa (ekainaren 26ko BOE)<br />
• 1007/1991 Errege Dekretua, ekainaren 14koa (ekainaren 26ko BOE)<br />
• 1700/1991 Errege Dekretua, azaroaren 29koa (abenduaren 2ko BOE)<br />
• 1178/1992 Errege Dekretua, urriaren 2koa (urriaren 21eko BOE)<br />
• 446/1996 Errege Dekretua, martxoaren 8koa (apirilaren 17ko BOE)<br />
• 3473/2000 Errege Dekretua, abenduaren 29koa (urtarrilaren 16ko BOE)<br />
• 3474/2000 Errege Dekretua, abenduaren 29koa (urtarrilaren 16ko BOE)<br />
• 830/2003 Errege Dekretua, ekainaren 27koa (uztailaren 2ko BOE)<br />
• 831/2003 Errege Dekretua, ekainaren 27koa (uztailaren 3ko BOE)<br />
• 832/2003 Errege Dekretua, ekainaren 27koa (uztailaren 4ko BOE)<br />
466
<strong>Musika</strong>, araubide orokorreko irakaskuntzetan: curriculuma (Autonomia Erkidegoetako araudia)<br />
• 213/1994 Dekretua, ekainaren 21ekoa (abuztuaren 17ko EHAA), eta aipatu Dekretua aldatzen<br />
duen, 5/2003 Dekretua (martxoaren 21eko EHAA)<br />
• 97/1997 Dekretua, apirilaren 29koa (maiatzaren 7ko EHAA)<br />
• 180/1997 Dekretua (abuztuaren 29ko EHAA), eta aipatu Dekretua aldatzen duen 6/2003<br />
Dekretua, urtarrilaren 21ekoa (martxoaren 23ko EHAA)<br />
• 1996ko uztailaren 17ko Agindua (abuztuaren 9ko EHAA), eta aipatu Agindua aldatzen duen<br />
2000ko azaroaren 16ko Agindua (2001eko urtarrilaren 19ko EHAA)<br />
Araubide orokorreko <strong>irakaskuntzen</strong> eta araubide bereziko musika-<strong>irakaskuntzen</strong><br />
aldiberekotasuna bermatzeko neurriak (araudi orokorra)<br />
• 2001eko urtarrilaren 2ko Agindua (urtarrilaren 6ko BOE)<br />
Araubide orokorreko <strong>irakaskuntzen</strong> eta araubide bereziko musika-<strong>irakaskuntzen</strong><br />
aldiberekotasuna bermatzeko neurriak (Autonomia Erkidegoetako araudia)<br />
• 1996ko uztailaren 12ko Agindua (irailaren 30eko DOGV)<br />
• 1997ko urriaren 27ko Agindua (azaroaren 14ko EHAA)<br />
• 1998ko ekainaren 4ko Agindua (uztailaren 9ko DOGV)<br />
• 268/2000 Foru Agindua, ekainaren 29koa (abuztuaren 18ko BON)<br />
• 2000ko martxoaren 6ko Agindua (martxoaren 17ko BOCAN)<br />
• 2000ko ekainaren 14ko Agindua (ekainaren 28ko BOA)<br />
• 252/2000 Foru Dekretua, uztailaren 17koa (abuztuaren 30eko BON)<br />
• 334/2000 Foru Agindua, abuztuaren 28koa (irailaren 18ko BON)<br />
• 2001eko otsailaren 19ko Agindua (martxoaren 2ko DOCM)<br />
• 2001eko apirilaren 4ko Agindua (apirilaren 11ko BOCyL)<br />
• 2001eko apirilaren 10eko Agindua (apirilaren 24ko BOIB)<br />
• 2001eko maiatzaren 15ko Agindua (ekainaren 26ko DOG)<br />
• 2002ko uztailaren 4ko Agindua (uztailaren 29ko DOG)<br />
• 2001eko maiatzaren 29ko Agindua (ekainaren 9ko DOE)<br />
• 2001ko ekaiaren 7ko Ebazpena (ekainaren 22ko BOPA)<br />
• 2001eko urriaren 16ko Agindua (urriaren 31ko BOCM)<br />
• 53/2002 Dekretua (maiatzaren 8ko BOC)<br />
• 2003ko martxoaren 18ko Agindua (apirilaren 2ko BORM)<br />
Ikastetxe integratuak<br />
73/2003 Dekretua, maiatzaren 22koa (ekainaren 5eko BOCM)<br />
Batxilergo proba orokorra<br />
• 1741/2001 Errege Dekretua, abenduaren 19koa (2004ko urtarrilaren 22ko BOE)<br />
467
Intelektualki aparteko talentua duten ikasleentzat neurriak<br />
• 943/2003 Errege Dekretua, uztailaren 18koa (uztailaren 31ko BOE)<br />
Unibertsitate-mailakoak ez diren tituluak<br />
• 104/1988 Errege Dekretua, urtarrilaren 29koa (otsailaren 17ko BOE)<br />
• 1988ko martxoaren 14ko Agindua (martxoaren 17ko BOE)<br />
• 1996ko apirilaren 30eko Agindua (maiatzaren 8ko BOE)<br />
• 3305/2002 Agindua, abenduaren 16koa (abenduaren 28ko BOE)<br />
• 118/2004 Errege Dekretua, urtarrilaren 23koa (otsailaren 4ko BOE), eta 1692/1995 Errege<br />
Dekretua, urriaren 20koa (azaroaren 9ko BOE) indargabetzen duena<br />
Unibertsitate-mailako ikasketetara sarbidea<br />
• 1640/1999 Errege Dekretua, urriaren 22koa (urriaren 27ko BOE), eta aipatu Errege Dekretua<br />
aldatzen duten ondoko Errege Dekretuak: 990/2000, ekainaren 2koa (ekainaren 3ko BOE); eta<br />
1025/2003, urriaren 4koa (urriaren 24ko BOE)<br />
• 1742/2003 Errege Dekretua, abenduaren 18koa (2004ko urtarrilaren 22ko BOE)<br />
Unibertsitate-mailako ikasketak eta tituluak<br />
• 86/1987 Errege Dekretua, urtarrilaren 16ko (urtarrilaren 23ko BOE) eta aipatu Errege Dekretua<br />
indargabetzen duen 285/2004 Errege Dekretua, otsailaren 20koa (martxoaren 4ko BOE)<br />
• 1497/1987 Errege Dekretua, azaroaren 27koa (abenduaren 14ko BOE)<br />
• 1665/1991 Errege Dekretua, urriaren 25ekoa (azaroaren 22ko BOE), eta aipatu Errege Dekretua<br />
aldatzen duten Errege Dekretuok: 1754/1998 Errege Dekretua, uztailaren 31koa (abuztuaren 7ko<br />
BOE) eta 1171/2003 Errege Dekretua, irailaren 12koa (irailaren 19ko BOE)<br />
• 1997ko urriaren 21eko Ebazpena (azaroaren 15eko BOE)<br />
• 778/1998 Errege Dekretua, apirilaren 30ekoa (maiatzaren 1eko BOE)<br />
• 272/2002 Agindua, otsailaren 11koa (otsailaren 15eko BOE) eta aipatu Agindua indargabetzen<br />
duen 3686/2004 Agindua, azaroaren 3koa (azaroaren 15eko BOE)<br />
• 1044/2003 Errege Dekretua, abuztuaren 1ekoa (irailaren 1eko BOE)<br />
• 1125/2003 Errege Dekretua, irailaren 5ekoa (irailaren 18ko BOE)<br />
• 1272/2003 Errege Dekretua, urriaren 10ekoa (urriaren 24ko BOE)<br />
• 49/2004 Errege Dekretua, urtarrilaren 19koa (urtarrilaren 22ko BOE)<br />
• 1830/2004 Errege Dekretua, abuztuaren 27koa (abuztuaren 31ko BOE)<br />
• 55/2005 Errege Dekretua, urtarrilaren 21ekoa (urtarrilaren 25eko BOE)<br />
• 56/2005 Errege Dekretua, urtarrilaren 21ekoa (urtarrilaren 25eko BOE)<br />
Unibertsitate-mailako musika-tituluak<br />
• 1984ko urriaren 8ko Agindua (abenduaren 17ko BOE)<br />
• 1990eko urtarrilaren 19ko Ebazpena (otsailaren 6ko BOE)<br />
468
• 1990eko irailaren 1eko Ebazpena (urriaren 23ko BOE) eta aipatu Ebazpena aldatzen duen<br />
1992ko apirilaren 6ko Ebazpena (maiatzaren 6ko BOE)<br />
• 1440/1991 Errege Dekretua, abuztuaren 30ekoa (urriaren 11ko BOE) eta aipatu Errege Dekretua<br />
aldatzen duen 1561/1997 Errege Dekretua, urriaren 10ekoa (azaroaren 4ko BOE)<br />
• 1993ko maiatzaren 12ko Ebazpena (ekainaren 14ko BOE)<br />
• 616/1995 Errege Dekretua, apirilaren 21ekoa (ekainaren 2ko BOE)<br />
• 1995eko uztailaren 25eko Agindua (abuztuaren 4ko BOE)<br />
• 1995eko irailaren 21eko Agindua (irailaren 28ko BOE) eta aipatu Agindua aldatzen duen<br />
1999ko abenduaren 17ko Agindua (abenduaren 24ko BOE)<br />
• 1997ko urriaren 27ko Ebazpena (azaroaren 15eko BOE)<br />
• 1998ko abuztuaren 28ko Agindua (irailaren 7ko BOE)<br />
<strong>Musika</strong>-eskolak<br />
• 1992ko uztailaren 30eko Agindua (abuztuaren 28ko BOE)<br />
• 289/1992 Dekretua, urriaren 27koa (1993ko urtarrilaren 4ko EHAA)<br />
• 42/1992 Foru Dekretua, abenduaren 21ekoa (1993ko urtarrilaren 22ko BON)<br />
• 1993ko martxoaren 11ko Agindua (apirilaren 22ko DOG)<br />
• 179/1993 Dekretua, uztailaren 27koa (abuztuaren 4ko DOGC)<br />
• 179/1994 Dekretua, uztailaren 29koa (abuztuaren 26ko BOC)<br />
• Urtarrilaren 4ko Agindua (urtarrilaren 31ko DOGV) eta aipatu agindua aldatzen duen 1995eko<br />
azaroaren 7ko Agindua (abenduaren 1eko DOGV)<br />
• 2/1998 Legea, maiatzaren 12koa (maiatzaren 14ko DOGV)<br />
• 233/1997 Dekretua, urriaren 7koa (urriaren 11ko BOJA)<br />
• 37/1999 Dekretua, apirilaren 9koa (apirilaren 20ko BOIB)<br />
• 7/2001 Dekretua, otsailaren 2koa (otsailaren 6ko BOLR)<br />
• 30/2002 Dekretua, otsailaren 26koa (martxoaren 1eko DOCM) eta aipatu Dekretua garatzen<br />
duen 2002ko urriaren 18 Agindua (azaroaren 15eko DOCM)<br />
• 183/2002 Dekretua, maiatzaren 28koa (ekainaren 12ko BOA) eta aipatu Dekretua aldatzen duen<br />
126/2004 Dekretua, maiatzaren 11koa (maiatzaren 26ko BOA)<br />
Goi-mailako heziketa-ikastaroak<br />
• 1987ko azaroaren 13ko Agindua (abenduaren 30eko BOE)<br />
• 1995eko azaroaren 17ko Ebazpena<br />
• 270/1997 Dekretua, irailaren 18ko (urriaren 3ko DOG)<br />
Oinarrizko mailako eta maila ertaineko araubide bereziko musika-irakaskuntzak: curriculuma,<br />
ikasketetara sarbidea eta ebaluazioa (araudi orokorra)<br />
• 756/1992 Errege Dekretua, ekainaren 26koa (abuztuaren 27ko BOE)<br />
• 1995eko maiatzaren 29ko Agindua (ekainaren 7ko BOE)<br />
469
• 1996ko urtarrilaren 16ko Ebazpena (otsailaren 2ko BOE)<br />
• 1463/2001 Errege Dekretua, abenduaren 27koa (2002ko otsailaren 2ko BOE)<br />
• 2194/2004 Errege Dekretua, azaroaren 25ekoa (abenduaren 13ko BOE)<br />
Oinarrizko mailako eta maila ertaineko araubide bereziko musika-irakaskuntzak: curriculuma eta<br />
ikasketetara sarbidea (Autonomia Erkidegoetako araudia)<br />
• 1992ko abuztuaren 28ko Agindua (irailaren 9ko BOE)<br />
• 288/1992 Dekretua, urriaren 27koa (abenduaren 16ko EHAA) eta aipatu Dekretua garatzen duen<br />
1997ko urriaren 27ko Agindua (azaroaren 14ko EHAA)<br />
• 66/2003 Dekretua, martxoaren 18koa (apirilaren 2ko EHAA)<br />
• 322/1993 Dekretua, azaroaren 24koa (1994ko urtarrilaren 12ko DOGC)<br />
• 331/1994 Dekretua, irailaren 29koa (abenduaren 28ko DOGC)<br />
• 253/1993 Dekretua, uztailaren 29koa (urriaren 25eko DOG) eta aipatu Dekretua aldatzen nahiz<br />
zabaltzen duen 179/2003 Dekretua, otsailaren 27koa (martxoaren 14ko DOG)<br />
• 2001eko otsailaren 5eko Agindua (otsailaren 27ko DOG)<br />
• 151/1993 Dekretua, abuztuaren 17koa (irailaren 2ko DOGV), eta aipatu Dekretua aldatzen duten<br />
94/1994 Dekretua, maiatzaren 24koa (ekainaren 10eko DOGV); 72/1996 Dekretua, apirilaren<br />
2koa (apirilaren 19ko DOGV); eta 216/1997 Dekretua, uztailaren 23koa (abuztuaren 27ko<br />
DOGV)<br />
• 127/1994 Dekretua, ekainaren 7koa (uztailaren 27ko BOJA)<br />
• 358/1996 Dekretua, uztailaren 23koa (abuztuaren 17ko BOJA)<br />
• 488/2004 Dekretua, irailaren 14koa (irailaren 29ko BOJA)<br />
• 34/1995 Foru Dekretua, otsailaren 13koa (ekainaren 9ko BON) eta aipatu Foru Dekretua<br />
aldatzen duen 75/1999 Foru Dekretua, martxoaren 8koa (martxoaren 19ko BON)<br />
• 217/1996 Foru Dekretua, maiatzaren 20koa (uztailaren 12ko BON)<br />
• 215/1996 Dekretua, abuztuaren 1ekoa (irailaren 9ko BOC)<br />
• 5097/2003 Agindua, irailaren 5ekoa (irailaren 18ko BOCM)<br />
Goi-mailako araubide bereziko musika-irakaskuntzak: curriculuma eta ikasketetara sarbidea<br />
(araudi orokorra)<br />
• 617/1995 Errege Dekretua, apirilaren 21ekoa (ekainaren 6ko BOE)<br />
Goi-mailako araubide bereziko musika-irakaskuntzak: curriculuma eta ikasketetara sarbidea<br />
(Autonomia Erkidegoetako araudia)<br />
• 1999ko ekainaren 25eko Agindua (uztailaren 3ko BOE)<br />
• 63/2001 Dekretua, otsailaren 20koa (2001eko martxoaren 5eko DOGC)<br />
• 2001eko apirilaren 6ko Ebazpena (apirilaren 18ko DOGC)<br />
• 2001eko martxoaren 1eko Ebazpena (martxoaren 12ko BOPA)<br />
• 73/2001 Dekretua, apirilaren 24koak (maiatzaren 8ko EHAA)<br />
470
• 1754/2001 Agindua, maiatzaren 11ekoa (maiatzaren 22ko BOCM)<br />
• 2052/2001 Agindua, maiatzaren 28koa (ekainaren 5eko BOCM)<br />
• 2139/2001 Agindua, ekainaren 1ekoa (ekainaren 11ko BOCM)<br />
• 2001eko ekainaren 6ko Ebazpena (2001eko ekainaren 18ko BOCM)<br />
• 2002ko ekainaren 21ko Ebazpena (uztailaren 11ko BOCM)<br />
• 183/2001 Dekretua, uztailaren 19koa (abuztuaren 13ko DOG)<br />
• 2002ko azaroaren 6ko Agindua, 183/2001 (azaroaren 28ko DOG)<br />
• 132/2001 Dekretua, uztailaren 26koa (abuztuaren 14ko DOGV)<br />
• 2001eko abuztuaren 20ko Agindua (irailaren 9ko BOA)<br />
• 2002ko uztailaren 8ko Agindua (uztailaren 24ko BOA)<br />
• 2003ko maiatzaren 6ko Agindua (maiatzaren 26ko BOA)<br />
• 2001eko azaroaren 22ko Agindua (abenduaren 18ko BORM)<br />
• 56/2002 Dekretua, otsailaren 19koa (martxoaren 5eko BOJA)<br />
• 2002ko irailaren 23ko Agindua (urriaren 17ko BOJA)<br />
• 423/2002 Foru Agindua, abuztuaren 27koa (urriaren 11ko BON)<br />
• 262/2003 Foru Agindua, ekainaren 9koa (uztailaren 18ko BON)<br />
• 99/2004 Foru Agindua, apirilaren 22koa (maiatzaren 5eko BON)<br />
• 2003ko irailaren 1eko Agindua (irailaren 16ko BOIB)<br />
<strong>Musika</strong>-tituluak<br />
• 1194/1982 Errege Dekretua, maiatzaren 28koa (ekainaren 14ko BOE)<br />
• 1542/1994 Errege Dekretua, uztailaren 8koa (abuztuaren 9ko BOE)<br />
• 1754/1998 Errege Dekretua, uztailaren 31koa (abuztuaren 7ko BOE)<br />
• 1120/2000 Errege Dekretua, ekainaren 6koa (uztailaren 5eko BOE)<br />
• 409/2002 Errege Dekretua, maiatzaren 3koa (maiatzaren 28ko BOE)<br />
• 706/2002 Errege Dekretua, uztailaren 19koa (abuztuaren 7ko BOE)<br />
• 2003ko otsailaren 10eko Ebazpena (otsailaren 25eko DOGV)<br />
• 2003ko urriaren 7ko Ebazpena (urriaren 20ko DOGC)<br />
• 2004ko otsailaren 26ko Agindua (martxoaren 18ko BORM)<br />
<strong>Musika</strong>-ikastetxeak<br />
• 307/1983 Dekretua, uztailaren 7koa (uztailaren 27ko DOGC)<br />
• 2732/1986 Errege Dekretua, abenduaren 24koa (1987ko urtarrilaren 9ko BOE)<br />
• 90/1986 DOGV, uztailaren 8koa (uztailaren 30eko DOGV)<br />
• 287/1991 Dekretua, abenduaren 24koa (1992ko urtarrilaren 29ko DOGC)<br />
• 389/1992 Errege Dekretua, apirilaren 15ekoa (apirilaren 28ko BOE)<br />
• 1220/1992 Errege Dekretua, urriaren 10ekoa (urriaren 22ko BOE)<br />
• 1815/1993 Errege Dekretua, urriaren 18koa (azaroaren 6ko BOE)<br />
471
• 321/1994 Errege Dekretua, otsailaren 25ekoa (apirilaren 6ko BOE) eta 1987/1964 Dekretua,<br />
ekainaren 18koa (uztailaren 14ko BOE)<br />
• 55/1994 Dekretua, martxoaren 8koa (martxoaren 23ko DOGC)<br />
• 160/1994 Dekretua, apirilaren 19koa (ekainaren 9ko EHAA)<br />
• 1980/1994 Errege Dekretua, irailaren 30ekoa (urriaren 25eko BOE)<br />
• 120/1994 Dekretua, abenduaren 15ekoa (abenduaren 29ko BOIB)<br />
• 253/1995 Dekretua, irailaren 29koa (urriaren 11ko DOG), eta aipatu Dekretua garatzen duen<br />
1995eko abenduaren 5eko Agindua bitartez (1996ko otsailaren 7ko DOG)<br />
• 83/1996 Errege Dekretua, urtarrilaren 26koa (otsailaren 21eko BOE)<br />
• 645/1996 Errege Dekretua, apirilaren 15ekoa (apirilaren 26ko BOE)<br />
• 1996ko ekainaren 12ko Agindua (ekainaren 14ko BOE)<br />
• 1996ko uztailaren 30eko Agindua (abuztuaren 27ko BOJA)<br />
• 1997ko apirilaren 3ko Agindua (apirilaren 17ko BOE)<br />
• 98/1997 Dekretua, apirilaren 25ekoa (maiatzaren 13ko BOIB)<br />
• 156/1997 Dekretua, apirilaren 22koa (apirilaren 29ko DOGV)<br />
• 193/1997 Dekretua, uztailaren 29koa (abuztuaren 9ko BOJA)<br />
• 50/1998 Dekretua, apirilaren 17koa (apirilaren 27ko BOC)<br />
• 74/1998 Dekretua, maiatzaren 11koa (ekainaren 5eko BOC)<br />
• 129/1998 Dekretua, abuztuaren 6koa (abuztuaren 24ko BOC)<br />
• 24/1999 Dekretua, otsailaren 9koa (otsailaren 18ko DOGV)<br />
• 25/1999 Dekretua, otsailaren 9koa (otsailaren 16ko DOGV)<br />
• 40/1999 Dekretua, apirilaren 23koa (maiatzaren 1eko BOIB)<br />
• 190/1999 Dekretua, irailaren 14koa (irailaren 18ko BOJA)<br />
• 1999ko azaroaren 11ko Ebazpena (azaroaren 15eko DOGV)<br />
• 2000ko maiatzaren 24ko Ebazpena (maiatzaren 27ko DOE)<br />
• 2000ko maiatzaren 30eko Ebazpena (ekainaren 3ko DOE)<br />
• 352/2000 Dekretua, azaroaren 7koa, azaroaren 10eko DOGC)<br />
• 5/2001 Legea, maiatzaren 2koa (ekainaren 5eko DOGC)<br />
• 2001eko ekainaren 1eko Erabakia (ekainaren 19ko BOIB)<br />
• 17/2001 Foru Araua, ekainaren 29koa (irailaren 11ko EHAA)<br />
• 2001eko uztailaren 11ko Agindua (irailaren 5eko EHAA)<br />
• 2001eko urriaren 15eko Agindua (urriaren 19ko BOCyL)<br />
• 7/2002 Foru Legea, martxoaren 27koa (apirilaren 8ko BON)<br />
• 67/2002 Dekretua, maiatzaren 16koa (ekainaren 4ko BOPA)<br />
• 181/2002 Agindua, maiatzaren 27koa (ekainaren 4ko DOGC)<br />
• 78/2002 Dekretua, ekainaren 13koa (ekainaren 28ko BOPA)<br />
• 1933/2002 Ebazpena, ekainaren 27koa (uztailaren 5eko DOGC)<br />
• 1942/2002 Ebazpena, ekainaren 28koa (uztailaren 8ko DOGC)<br />
• 2002ko abuztuaren 26ko Agindua (irailaren 9ko BOA)<br />
472
• 137/2002 Dekretua, irailaren 23koa (urriaren 18ko BOC)<br />
• 2002ko azaroaren 29ko Agindua (2003ko urtarrilaren 9ko EHAA)<br />
• 50/2002 Legea, abenduaren 26koa (abenduaren 27 BOE)<br />
• 495/2003 Ebazpena, otsailaren 27koa (martxoaren 19ko DOGC)<br />
• 17/2003 Legea, martxoaren 24koa (apirilaren 11ko BOA)<br />
• 2003ko apirilaren 13ko Agindua (apirilaren 23ko DOG)<br />
• 57/2003 Agindua, urriaren 30ekoa (azaroaren 4ko BOLR)<br />
• 771/2004 Ebazpena, martxoaren 19koa (martxoaren 31ko DOGC) eta aipatu Ebazpena aldatzen<br />
duen 1393/2004 Ebazpena, maiatzaren 20koa (maiatzaren 28ko DOGC)<br />
• 995/2004 Ebazpena, apirilaren 14koa (apirilaren 23ko DOGC)<br />
• 317/2004 Dekretua, ekainaren 22koa (ekainaren 25eko DOGC)<br />
• 2004ko uztailaren 27ko Ebazpena (irailaren 30ko BOC)<br />
<strong>Musika</strong>-irakasleak<br />
• 30/1984 Legea, abuztuaren 2koa (abuztuaren 3ko BOE)<br />
• 30/1985 Dekretua, martxoaren 5ekoa (martxoaren 6ko EHAA)<br />
• 49/1985 Dekretua, martxoaren 5ekoa (martxoaren 6ko EHAA)<br />
• 149/1989 Foru Dekretua, ekainaren 16koa (ekainaren 26ko BON)<br />
• 2/1993 Legea, otsailaren 19koa (otsailaren 25eko EHAA)<br />
• 47/1993 Dekretua, martxoaren 9koa (apirilaren 2ko EHAA), eta aipatu Dekretua aldatzen duten<br />
ondokoak: 42/1998 Dekretua, martxoaren 10ekoa (martxoaren 24ko EHAA) eta 263/1998<br />
Dekretua, urriaren 6koa (urriaren 23ko EHAA)<br />
• 42/1994 Legea, abenduaren 30ekoa (abenduaren 31ko BOE)<br />
• 898/1995 Errege Dekretua, apirilaren 30ekoa (ekainaren 19ko BOE)<br />
• 1995eko irailaren 13ko Ebazpena (abenduaren 20ko EHAA)<br />
• 1560/1995 Errege Dekretua, irailaren 21ekoa (urriaren 21eko BOE)<br />
• 296/1997 Dekretua, abenduaren 2koa (abenduaren 17ko DOGV)<br />
• 66/1997 Legea, abenduaren 30ekoa (abenduaren 31ko BOE)<br />
• 9/1998 Legea, apirilaren 3koa (maiatzaren 4ko EHAA)<br />
• 1998ko ekainaren 16ko Agindua (ekainaren 26ko EHAA)<br />
• 376/1998 Dekretua, abenduaren 15ekoa (abenduaren 29ko EHAA)<br />
• 377/1998 Dekretua, abenduaren 15ekoa (abenduaren 29ko EHAA)<br />
• 1998ko abenduaren 22ko Agindua (1999ko martxoaren 23ko BOE)<br />
• 1999ko ekainaren 18ko Agindua (abuztuaren 27ko BOC)<br />
• 260/1999 Foru Dekretua, abuztuaren 2koa (abuztuaren 20ko BON)<br />
• 989/2000 Errege Dekretua, ekainaren 2koa (ekainaren 22ko BOE)<br />
• 2001eko maiatzaren 16ko Agindua (maiatzaren 29ko BORM)<br />
• 2001eko ekainaren 27ko Agindua (uztailaren 12ko BORM)<br />
473
• 154/2001 Dekretua, irailaren 20koa (irailaren 28ko BOCM) eta aipatu Dekretua garatzen duen<br />
6194/2001 Agindua, abenduaren 19koa (2002ko urtarrilaren 2ko BOCM)<br />
• 2001eko abenduaren 18ko Agindua (2002ko urtarrilaren 4ko DOGV)<br />
• 24/2001 Legea, abenduaren 27koa (abenduaren 31ko BOE)<br />
• 310/2002 Agindua, otsailaren 15ekoa (otsailaren 19ko BOE)<br />
• 2002ko otsailaren 18ko Agindua (otsailaren 25eko BORM)<br />
• 86/2002 Dekretua, apirilaren 16koa (apirilaren 19ko EHAA)<br />
• 1789/2002 Agindua, ekainaren 12koa (uztailaren 31ko BOE)<br />
• 2002ko uztailaren 2ko Ebazpena (uztailaren 19ko BOA)<br />
• 182/2002 Dekretua, uztailaren 23koa (abuztuaren 13ko EHAA)<br />
• 2002ko uztailaren 31ko Agindua (abuztuaren 9ko DOCM)<br />
• 2624/2002 Agindua, irailaren 27koa (urriaren 25eko BOE)<br />
• 228/2002 Dekretua, urriaren 1ekoa (urriaren 25eko EHAA)<br />
• 222/2001 Dekretua, urriaren 26koa (urriaren 24ko EHAA)<br />
• 2002ko azaroaren 8ko Agindua (azaroaren 14ko EHAA)<br />
• 2003ko apirilaren 28ko Ebazpena (maiatzaren 22eko BOIB)<br />
• 85/2003 Dekretua, apirilaren 29koa (maiatzaren 19ko BOA) eta aipatu Dekretua garatzen duen<br />
2003ko maiatzaren 26ko Agindua (ekainaren 23ko BOA)<br />
• 2003ko ekainaren 19ko Agindua (uztailaren 2ko BOC)<br />
• 2003ko ekainaren 23ko Agindua (ekainaren 27ko BOC)<br />
• 2003ko abuztuaren 4ko Agindua (abuztuaren 21ko BOC)<br />
• 2003ko urriaren 27ko Agindua (azaroaren 13ko BOC)<br />
• 307/2003 Dekretua, abenduaren 16koa (abenduaren 22ko EHAA)<br />
• 334/2004 Errege Dekretua, otsailaren 27koa (otsailaren 28ko BOE)<br />
• 47/2004 Dekretua, martxoaren 16koa (martxoaren 24ko EHAA)<br />
• 2004ko maiatzaren 7ko Agindua (maiatzaren 19ko EHAA)<br />
• 2004ko maiatzaren 26ko Ebazpena (ekainaren 11ko EHAA)<br />
• 167/2004 Foru Agindua, ekainaren 24koa (uztailaren 23ko BON)<br />
• 158/2004 Dekretua, uztailaren 27koa (abuztuaren 20ko EHAA)<br />
• 2004ko uztailaren 27ko Agindua (abuztuaren 18ko EHAA)<br />
• 2004ko abuztuaren 11ko Agindua (abuztuaren 20ko EHAA)<br />
474
AIPATUTAKO JURISPRUDENTZIA<br />
Europako Justizia Auzitegia<br />
• 1991ko maiatzaren 7ko Epaia (C- 340/89, Vlassopoulou afera)<br />
• 1994ko otsailaren 7ko Epaia (C-319/92, Haim afera)<br />
• 1994ko otsailaren 7ko Epaia (C-154/93, Tawil-Albertini afera)<br />
Konstituzio Auzitegia<br />
• 122/1989 Epaia, uztailaren 6koa<br />
• 147/1992 Epaia, urriaren 16koa<br />
• 386/1993 Epaia, abenduaren 23koa<br />
• 330/1994 Epaia, abenduaren 15ekoa<br />
Auzitegi Gorena<br />
• 1992ko urtarrilaren 3ko Epaia (Azdi. 1)<br />
• 1992ko ekainaren 19ko epaia (Azdi. 5352)<br />
• 1992ko uztailaren 20ko Epaia (Azdi. 6602)<br />
• 1997ko urtarrilaren 28ko Epaia (Azdi. 534)<br />
• 1998ko urtarrilaren 20ko Epaia (Azdi. 910)<br />
• 2001eko uztailaren 9ko Epaia (Azdi. 6903)<br />
• 2001eko uztailaren 10eko Epaia (Azdi. 7745).<br />
Entzutegi Nazionala<br />
• 2000ko abenduaren 12ko Epaia (JUR 2001\73468)<br />
• 2001eko otsailaren 20ko Epaia (JUR 2001\182897)<br />
• 2002ko otsailaren 7ko Epaia (JUR 2002\144089)<br />
• 2004ko urtarrilaren 27ko Epaia (JUR 2004\132456)<br />
Autonomia Erkidegoetako Justizia Auzitegi Nagusiak<br />
• 2000ko apirilaren 8ko Epaia, Gaztela eta Leongo Justizia Auzitegi Nagusiarena (JUR<br />
2000\157202)<br />
• 2001eko urriaren 6ko Epaia, Madrilgo Justizia Auzitegi Nagusiarena (JUR 2001\92145)<br />
• 2001eko abenduaren 27ko Epaia, Gaztela la Mantxako Justizia Auzitegi Nagusiarena (JUR<br />
2002\69580)<br />
• 2002ko abenduaren 2ko Epaia, Euskal Herriko Justizia Auzitegi Nagusiarena (JUR<br />
2003\106740)<br />
475
ESTATU-KONTSEILUAREN IRIZPENAK 1<br />
• 321/1994 Errege Dekretua izango denari buruzko Irizpena (1494/1993 zenbakidun espedientea)<br />
• 1542/1994 Errege Dekretua izango denari buruzko Irizpena (418/1994 zenbakidun espedientea).<br />
• 1560/1995 Errege Dekretua izango denari buruzko Irizpena (1387/1995 zenbakidun<br />
espedientea).<br />
• 1112/1999 Errege Dekretua izango denari buruzko Irizpena (1647/1999 zenbakidun<br />
espedientea).<br />
• 1640/1999 Errege Dekretua izango denari buruzko Irizpena (3071/1999 zenbakidun<br />
espedientea).<br />
• 989/2000 Errege Dekretua izango denari buruzko Irizpena (146/2000 zenbakidun espedientea).<br />
• 1120/2000 Errege Dekretua izango denari buruzko Irizpena (2555/1999 zenbakidun<br />
espedientea).<br />
• 3473/2000 Errege Dekretua izango denari buruzko Irizpena<br />
(3778/2000 zenbakidun espedientea).<br />
• 3474/2000 Errege Dekretua izango denari buruzko Irizpena<br />
(3777/2000 zenbakidun espedientea).<br />
• 409/2002 Errege Dekretua izango denari buruzko Irizpena (359/2002 zenbakidun espedientea).<br />
• 706/2002 Errege Dekretua izango denari buruzko Irizpena (431/2002 zenbakidun espedientea).<br />
• 1171/2003 Errege Dekretua izango denari buruzko Irizpena (1207/2003 zenbakidun<br />
espedientea).<br />
• 285/2004 Errege Dekretua izango denari buruzko Irizpena (78/2004 zenbakidun espedientea).<br />
• 334/2004 Errege Dekretua izango denari buruzko Irizpena (293/2004 zenbakidun espedientea).<br />
• 1318/2004 Errege Dekretua izango denari buruzko Irizpena (1298/2004 zenbakidun<br />
espedientea).<br />
1 ITURRIA: Espainiako Estatu-Kontseiluaren web gunea, interneteko ondoko helbidean: http://www.consejo-estado.es .<br />
476
INTERNETEKO HELBIDEAK<br />
• AEC: http://www.aecinfo.org<br />
• AEOS: http://www.aeos.es<br />
• ALBÉNIZ FUNDAZIOA - REINA SOFÍA GOI-MAILAKO MUSIKA-ESKOLA:<br />
http://www.fundacionalbeniz.com<br />
• BARTZELONAKO UNIBERTSITATE AUTONOMA: http://www.uab.es<br />
• ELIA: http://www.elia-artschools.org<br />
• ELIA/AEC-BOLONIA: http:// www.bda.ahk.nl<br />
• EMU : http://www.musicschools-emu.net<br />
• ERRIOXAKO UNIBERTSITATEA: http://www.unirioja.es<br />
• ESCOLA DE ALTOS ESTUIOS MUSICAIS (EAEM):<br />
http://www.xunta.es/conselle/cultura/igaem/igaem.htm<br />
• ESMUC: http://www.esmuc.net<br />
• ESPAINIAKO ESTATU-KONTSEILUA: http://www.consejo-estado.es<br />
• ESPAINIAKO HEZKUNTZA ETA ZIENTZIA MINISTERIOA (MEC) : http://www.mec.es<br />
o ESTATISTIKAK (INCE): http://www.mec.es/mecd/estadisticas<br />
o ESTATUKO ESKOLA-KONTSEILUA: http://www.mec.es/cesces<br />
o UNIBERTSITATEAK: http://www.univ.mecd.es<br />
• ESPAINIAKO UNIBERTSITATEEN ERREKTOREEN KONFERENTZIA:<br />
http://www.crue.org<br />
• EUA: http://www.eua.be/eua<br />
• EUROPAKO KONTSEILUA (PARLAMENTU BILTZARRA): http://asambly.coe.int<br />
• EUROPAR BATASUNEKO ATARIA: http://europa.eu.int<br />
• EURYDICE: http://www.eurydice.org<br />
• EUSKO JAURLARITZA-HEZKUNTZA: http//www1.hezkuntza.ej-gv.net<br />
• EUSKO LEGEBILTZARRA: http://parlamento.euskadi.net<br />
• FIM: http://www.fim-musicians.com<br />
• HEZKUNTZAREN ATARIA: http://www.educaweb.com<br />
• KATALUNIAKO GENERALITATEA - HEZKUNTZA: http://www.gencat.es<br />
• LICEU KONTSERBATORIOA: http://www.conservatori-liceu.es<br />
• http://www.lukor.com (prentsa digitala)<br />
• MUSIKENE: http://www.musikene.net<br />
• OCDE: http://www.oecd.org<br />
• SEM-EE: http://www.musica.rediris.es/sem-ee<br />
• UNESCO: http://www.unesco.org<br />
• ZARAGOZAKO GOI-MAILAKO MUSIKA-KONTSERBATORIOA:<br />
http://www.consersup.com<br />
477
BIBLIOGRAFIA<br />
AEC, “Lifelong learning”, Final report of the AEC working group on continuing professional<br />
development for musicians in the framework of the Socrates Thematic Network´s Project (TNP) for<br />
music, Report by Drs. Rineke Smilde (working group co-ordinator), ACE & Hogeschool van Groningen,<br />
Socrates Programme (European Union), Netherlands, 2000.<br />
-“Promuse. Professional integration of musicians and continuing education in music”, A<br />
European project in the field of music, supported by the Leonardo da Vinci programme of the<br />
European Union (Education and Culture), AEC, Netherlands, 2001.<br />
-“The effects of the Bologna Declaration on professional music training in Europe” (Interim<br />
Report) Socrates Thematic Network, Innovation in Higher Arts Education in Europe, AEC<br />
(Association Européene des Conservatoires, Académies de Musique et Musikhochschulen, Nr.<br />
10048-CP-1-00-1-BE-ERASMUS-ETN, 2001.<br />
AEC-BIRMINGGHAM CONSERVATORY, “Music education in a multi-cultural European society<br />
(final project publication”, AEC & Birminggham Conservatory, A project supported by the Connect<br />
Initiative of the European Commision (Education and Culture), Netherlands, 2001.<br />
AEC-ESCOLA SUPERIOR DE MÚSICA DE LISBOA, “Pre-college music training”, Final report of<br />
the AEC working group on pre-college training in the framework of the Socrates Thematic Network´s<br />
Project (TNP) for music, Report by Christopher Bochmann (working group co-ordinator), AEC & Escola<br />
Superior de Música de Lisboa, Socrates Programme (European Union), Netherlands, 2000.<br />
AGIRREAZKUENAGA ZIGORRAGA, Iñaki, “La exigencia del <strong>Euskara</strong> en el acceso a la función<br />
pública: Jurisprudencia y Planificación normativa”, RVAP 25 zkia., 1989.<br />
-“Reflexiones jurídicas sobre la oficialidad y el deber de conocimiento de las lenguas”.<br />
“Estudios sobre la Constitución española. Homenaje al profesor E. García de Enterría”, II. alea,<br />
Cívitas, Madril, 1991.<br />
-“El reto de la normalización del euskara en las Administraciones Públicas vascas”, “Estudios<br />
sobre el Estatuto de Autonomía del País Vasco”, Oñati, HAEE/IVAP, I. alea, 1991.<br />
-“Intervención pública en el deporte”, Civitas, Madril, 1998.<br />
-“Fundamentos y realidad de la planificación lingüística en las Administraciones Públicas<br />
Vascas”, Revista de Llengua i Dret 31 zkia., 1999.<br />
-“Hizkuntza alorreko oinarrizko printzipioak eta Euskal Administrazio Publikoetako<br />
hizkuntza plangintza: oraina eta geroa”, Eleria 5 zkia., 2000.<br />
-“Cultura y Deporte”, Autonomies, Revista Catalana de Derecho Público, 26 zkia., 2000.<br />
-“Cultura, lengua y hecho diferencial”, “Estado Autonómico y Hecho Diferencial de<br />
Vasconia”, Lankidetzan bilduma, 15 zkia., 2000.<br />
-“Inactividad en la prestación de servicios públicos y control jurisdiccional”, RVAP 57 zkia.,<br />
2000.<br />
-“Diversidad y Convivencia Lingüística. Dimensión europea, nacional y claves jurídicas para<br />
la normalización del <strong>Euskara</strong>”, “Joaquín Elósegui” sari <strong>juridikoa</strong>, Gipuzkoako Foru Aldundia,<br />
Donostia, 2003.<br />
AGOUES MENDIZÁBAL, Carmen., “El régimen jurídico de los centros docentes de educación no<br />
universitaria”, Comares, Granada, 2000.<br />
478
-“La Fundación como instrumento de participación de los centros de formación profesional”,<br />
UNED, Boletín de la Facultad de Derecho 22 zkia., 2003.<br />
AIZPURUA TELLERIA, Xabier., “Determinación de los perfiles lingüísticos de los puestos de trabajo<br />
y criterios de evaluación lingüística en la selección del personal”, Revista de llengua i Dret, 12 zkia.,<br />
1995.<br />
ANGULO, Manuel., “La educación musical: nuevas alternativas”, Revista Música y Educación, 37<br />
zkia., 1999.<br />
ANNALI DELLA PUBBLICA ISTRUZIONE, “L'insegnamento della musica nei paesi dell'unione<br />
europea” (81 zkia., monografikoa) , Studi e documenti degli annali della pubblica istruzione, Firenze,<br />
1997.<br />
ARANAGA, Guzmán (traductor), “Informe: Las enseñanzas artísticas especializadas en la Unión<br />
Europea”, Eusko Jaurlaritza, 1991.<br />
BARGUEÑO GÓMEZ, Eugenio, “El bachillerato: la modalidad de artes. Las enseñanzas artísticas de<br />
régimen general”, Tarbiya 4 zkia., 1993.<br />
BARRERO RODRÍGUEZ, Mª Concepción, “La organización administrativa de las Bellas Artes. Unas<br />
reflexiones de futuro”, Patrimonio cultural y Derecho 1 zkia., BOE, Fundación AENA, Fundación de los<br />
Ferrocarriles españoles, Hispania Nostra. Madril, 1997.<br />
BERMEJO LATRE, J.L., “Las fundaciones privadas de iniciativa pública y la huída del Derecho<br />
Administrativo, “El Derecho administrativo en el umbral del siglo XXI, Libro homenaje al<br />
profesor Dr. D. Ramón Martín Mateo”, I. alea, (koord.. F. Sosa Wagner), Tirant lo Blanch, Valentzia,<br />
2000, 935-960 orriak.<br />
BRUNEAU, Daniela, “L´enseignement de la musique et de la danse en Europe”, édition IPME, La<br />
Villette, Paris, 1991.<br />
CAPELLA HERNÁNDEZ, J.R., “Las raíces culturales comunitarias”, Cuadernos de Derecho Judicial<br />
VI, Madril, 1998.<br />
CAPITÁN DÍAZ, Alfonso, “Educación en la España contemporánea”, Ariel Educación, Bartzelona,<br />
2000.<br />
CASTELLS, José Manuel, “El <strong>Euskara</strong> en el Estatuto vasco”, Cuadernos Autonómicos 13 zkia., IVAP,<br />
Oñati, 1989.<br />
-“Administración Pública y doble oficialidad lingüística en la CAV”, “<strong>Euskara</strong>ren Lege-<br />
Araubideari buruzko jardunaldiak”, Oñati, IVAP, 1990.<br />
CEBRIÁ GENOVÉS, Pascual, “La nueva organización de los conservatorios de música”,<br />
Mundimúsica, Madril, 1999.<br />
CERRILLO i MARTÍNEZ, Agustí, “La participación de los ciudadanos en los Consejos Escolares de<br />
España”, Revista Aragonesa de Administración Pública, 14 zkia., 1999.<br />
COBREROS , Edorta, “Jurisprudencia del TS relativa al conocimiento del euskara en el acceso a la<br />
Función Pública”, RVAP 22 zkia., 1988.<br />
-“El régimen jurídico de la oficialidad del euskara”, IVAP, Oñati, 1989.<br />
CONSEIL DE LA MUSIQUE DE LA COMMUNAUTE FRANÇAISE DE BELGIQUE, “Musique et<br />
Réforme”, Orphée Apprenti, 11 zkia., 1991.<br />
479
CUETO PÉREZ, M., “Régimen jurídico de la investigación científica: la labor investigadora en la<br />
Universidad, CEDECS, 2002.<br />
-“Régimen jurídico de la investigación en la universidad: novedades de la LOU”, Revista de<br />
Administración Pública, 161 zkia., 2003.<br />
DÍAZ LEMA, J.M, “El régimen de las autorizaciones de los centros privados de enseñanza no<br />
universitaria”, RAP 133 zkia., 1994.<br />
“Diccionario de mitología griega y romana” (zuzendaria: DUDIN, René Martín; itzultzailea:<br />
GALLARDO LAUREL, Alegría), Espasa-Calpe, Madril, 2004.<br />
EINEM, Caspar (Federal Minister or Science and Transport), “White paper on Higher Education in<br />
Austria, Federal Ministry of Science and Transport, Vienna, 1998.<br />
ELIA, European League of Institutes of the Arts, “Manifeste pour l´education artistique en Europe/<br />
Manifesto for Arts Education in Europe”, Strasbourg, 1992.<br />
EMBID IRUJO, Antonio, “El contenido del derecho a la educación”, REDA 31 zkia., Cívitas, 1981.<br />
-“Las libertades en la enseñanza”, Tecnos, 1983.<br />
-“Derecho a la educación y derecho educativo paterno”, REDC 7 zkia., 1983.<br />
-“Los principios de la jurisprudencia ordinaria sobre la enseñanza tras la STC sobre la<br />
LODE”, RAP 116 zkia., 1988.<br />
-“Enciclopedia Jurídica Básica” (ahotsak: Enseñanza de Régimen General; Enseñanza de<br />
Régimen Especial; Profesor de Enseñanza no universitaria; Profesor de Enseñanza universitaria;<br />
Administración educativa; Autonomía universitaria; Título académico y profesional), Cívitas,<br />
1995.<br />
-“El Consejo Escolar del Estado ante el final del proceso de transferencias educativas.<br />
Funciones, composición, expectativas”, REDA 90 zkia., Cívitas, 1996.<br />
-“Informe sobre la conveniencia de promulgar una Ley Orgánica reguladora de la<br />
organización en régimen de autonomía de las Enseñanzas Superiores Artísticas en España”,<br />
Revista Música y Educación, 27 zkia., Madril, 1996.<br />
-“La enseñanza privada en España: consideraciones sobre su problemática actual en el marco<br />
de la política europea sobre educación”, RAP 142 zkia., 1997.<br />
-“La autonomía universitaria y la autonomía de las CCAA”, RAP 146 zkia., 1998.<br />
-“La enseñanza en España en el umbral del siglo XXI. Consideraciones jurídicas”, Tecnos,<br />
Madril, 2000.<br />
-“Un siglo de legislación musical en España (y una alternativa para la organización de las<br />
enseñanzas artísticas en su grado superior)”, RAP 153 zkia., 2000.<br />
-“Enseñanza no universitaria”, Obra colectiva de IUStel.com, Portal Derecho S.A., 2001<br />
(http://www.iustel.com).<br />
EMBID IRUJO, Antonio y MICHAVILA PITARCH, Francisco, “Hacia una nueva universidad.<br />
Apuntes para un debate”, Tecnos, Madril, 2001.<br />
EMU, “Music Schools in Europe”, Handbook of the European Union of Music Schools, Schott, 1995.<br />
480
“Enciclopedia Salvat de los grandes temas de la música”, Salvat, Bartzelona, 2004.<br />
ERKOREKA, J.I., “Exigencia de preceptividad en los perfiles lingüísticos como requisito de capacidad<br />
en el ejercicio de funciones públicas”, RVAP 44 zkia. (II), 1996.<br />
EURYDICE, “Descriptif des structures de l´enseignement supérieur en Europe (1998/1999)”,<br />
Eurydice, Focus, 1999.<br />
-“Private/non-state education in the EU: forms and status: the situation in Spain”, Eurydice,<br />
1999.<br />
-“Glossaire européen de l´éducation: Établissements d´enseignement”, II alea, Eurydice, 2000.<br />
-“La contribución de los sistemas educativos de los estados miembros de la UE”, Eurydice,<br />
2000.<br />
-“Las cifras clave de la educación en Europa”, Eurydice, 2000.<br />
-“Vingt années au service d´une meilleure compréhension des systèmes éducatifs”, Eurydice,<br />
2000.<br />
-“Glossaire européen de l´éducation: Personnel enseignant”, III. alea, Eurydice, 2002.<br />
-“Las competencias clave : un concepto en expansión dentro de la educación general<br />
obligatoria”, Eurydice, 2002.<br />
-“Glossaire européene de l´education: examens, diplômes et titres”, I. alea (2.argitalpena)<br />
Eurydice, 2004.<br />
-“Organización de la estructura de la Enseñanza Superior en Europa 2003/2004. Tendencias<br />
nacionales en el marco del Proceso de Bolonia”, Eurydice, 2004.<br />
EURYDICE-COMMISSION EUROPÉENE, “Complément à l´étude sur les Structures des systèmes<br />
d´enseignement et de formation initial dans l´UE: la situation en Bulgarie, en République tchèque, en<br />
Hongrie, en Pologne, en Roumanie et en Slovaquie”, 1997.<br />
- “Supplement to the study on the structure of the education and initial traning systems in the<br />
EU: the situation in Estonia, Latvia, Lithuania, Slovenia and Cyprus”, Eurydice & European<br />
Commission, 1999.<br />
-“Red de Información en educación en Europa (CD-ROM)”, Eurydice - Comisión Europea<br />
(Educación y cultura), 1999.<br />
EUSKO JAURLARITZA-GOBIERNO VASCO, “Informe sobre la situación de la enseñanzas en la<br />
CAPV (1994/2000), Euskadiko Eskola-Kontseilua, Eusko Jaurlaritza, Hezkuntza, Unibertsitate eta<br />
Ikerketa saila, Vitoria-Gasteiz, 2001.<br />
FERNÁNDEZ FARRERES, Germán, “El sistema educativo”, RVAP 57 zkia., 2000.<br />
FERNÁNDEZ-MIRANDA CAMPOAMOR, Alfonso, “De la libertad de enseñanza al derecho a la<br />
educación”, Centro de Estudios Ramón Areces, 1988.<br />
FERNÁNDEZ-MIRANDA CAMPOAMOR, Fernando eta SÁNCHEZ NAVARRO, Ángel J.<br />
(zuzendaria: ALZAGA, Oscar), “Comentarios a la Constitución Espalola de 1978. Tomo III,”,<br />
Artículo27 CE, ENSEÑANZA, Edersa, Madril, 1997.<br />
FUNDACIÓN UNIVERSIDAD EMPRESA, “Monografías profesionales”, 68 zkia.: Los estudios de<br />
Música: conservatorio y canto, Fundación Universidad-Empresa, Madril, 1985.<br />
481
GÁLVEZ MONTES, J. “La organización de las profesiones tituladas”, Consejo de Estado - Boletín<br />
Oficial del Estado, Madril, 2002.<br />
GARCÍA PARDO, David, “La libertad de enseñanza en la jurisprudencia del Tribunal Supremo”, Mc<br />
Graw Hill, Madril, 1998.<br />
LANDLER, Frank, “The austrian university system”, Federal Ministry of Science and Transport,<br />
Vienna, 1998.<br />
LASAGABASTER HERRARTE, I., “Enseñanza y Estado de las autonomías”, Autonomies (especial<br />
“Enseyament”), 17 zkia., 1993.<br />
-“Planificación específica en el sector docente: enseñanza universitaria e infrauniversitaria,<br />
RVAP 44(II) zkia., IVAP, 1996, 153-177 orriak.<br />
LÓPEZ-MEDEL BASCONES, J., “La nueva Ley de Fundaciones”, La LEY, 5725 zkia., 2003.<br />
LÓPEZ MORENO, J, “La LOGSE. Hacia un nuevo sistema educativo”, La LEY 3 zkia., 1991.<br />
LÓPEZ-JURADO ESCRIBANO, Francisco de Borja, “La autonomía de las universidades como<br />
derecho fundamental: la construcción del TC”, Cívitas, Madril, 1991.<br />
MALLMANN, “Das Recht der Kunsthochschulen und die Freiheit der Kunst”, Festschrift Jahrreiss,<br />
1964.<br />
MARTÍN REBOLLO, Luis, “Cultura y Derecho (perspectiva europea y perspectiva estatal)”, en El<br />
Derecho Administrativo en el umbral del siglo XXI, Libro Homenaje al profesor Martín Mateo,<br />
(coord. F. Sosa Wagner), Tirant lo Blanch, Valentzia, 2000.<br />
MARTÍN RETORTILLO, Lorenzo., “El papel de los colegios en la ordenación de las profesiones y en<br />
el control y vigilancia del ejercicio profesional”, “Los colegios profesionales a la luz de la<br />
Constitución” Madril, 1996.<br />
MARTÍNEZ DE AZAGRA, “La constitucionalidad de la Ley de Auditoría de Cuentas y la nueva<br />
doctrina del Tribunal Constitucional sobre el art. 36 de la Constitución (la STC 386/1993, de 23 de<br />
diciembre)”, RAP 134 zkia., 1994.<br />
MARTÍNEZ DE PISÓN, J., El derecho a la educación y la libertad de enseñanza, Dykinson, Madril,<br />
2003.<br />
MARTÍNEZ LÓPEZ-MUÑIZ, J.L., “El art. 27 de la CE: análisis de su contenido. Doctrina<br />
jurisprudencial. Tratados internaciones suscrtos por España”, Cuadernos de Derecho Judicial 17 zkia.,<br />
CGPJ, Madril, 1993.<br />
-Fundaciones privadas del sector público: problemas de constitucionalidad”, en “La enseñanza<br />
del Derecho Administrativo. Tercer sector y fundaciones. Rutas temáticas e itinerarios<br />
culturales”, Cedecs, Bartzelona, 2002.<br />
MEC, “Seminario sobre los problemas actuales de la educación musical en España: la educación<br />
musical en la enseñanza primaria”, MEC, 1969.<br />
-“La música en la universidad: Problemas actuales de la educación musical en España<br />
(Decena de Música en Sevilla)”, Cuadernos de actualidad artística, 6 zkia., MEC, Dirección<br />
General de Bellas Artes, Comisaría General de la Música, Madril, 1970.<br />
-“Cuadernos de actualidad artística”<br />
*3 zkia.: “Problemas actuales de la educación musical en España”, Decena de Música en<br />
Toledo, 1969, MEC, 1970.<br />
482
*8 zkia.: “La educación musical en la enseñanza media”, Segunda Decena de Música en<br />
Toledo, 1970, MEC, 1970.<br />
*9 zkia.: “La educación musical profesional”, Segunda Decena de Música en Sevilla,<br />
1970, MEC, 1970.<br />
-“Enseñanzas artísticas y otras pendientes de integrar en el sistema educativo: curso 1980-<br />
1981”, MEC, Gabinete de Estudios Estadísticos, Madril, 1983.<br />
-“Documentos para la reforma de las enseñanzas musicales: Líneas básicas para la reforma<br />
de las enseñanzas musicales”, MEC, Madril, 1986.<br />
“Libro blanco para la reforma del sistema educativo”, MEC, 1989.<br />
-“Las enseñanzas artísticas a examen: evolución histórica, panorama actual y perspectivas”,<br />
Conferencia Sectorial de Educación (MEC), 1999.<br />
MEC-CONSEJO ESCOLAR DE ESTADO<br />
-“Informe sobre el estado y situación del sistema educativo, curso 1992-1993”, MEC, Consejo<br />
Escolar del Estado, 1994.<br />
-“Informe sobre el estado y situación del sistema educativo, curso 1993-1994”, MEC, Consejo<br />
Escolar del Estado, 1995.<br />
-“Informe sobre el estado y situación del sistema educativo, curso 1994-1995”, MEC, Consejo<br />
Escolar del Estado, 1996.<br />
-“Informe sobre el estado y situación del sistema educativo, curso 1995-1996”, MEC, Consejo<br />
Escolar del Estado, 1997.<br />
-“Informe sobre el estado y situación del sistema educativo, curso 1996-1997”, MEC, Consejo<br />
Escolar del Estado, 1998.<br />
-“Informe sobre el estado y situación del sistema educativo, curso 1997-1998”, MEC, Consejo<br />
Escolar del Estado, 1999.<br />
-“Informe sobre el estado y situación del sistema educativo, curso 1998-1999”, MECD,<br />
Consejo Escolar del Estado, 2000.<br />
-“Informe sobre el estado y situación del sistema educativo, curso 1999-2000”, MECD,<br />
Consejo Escolar del Estado, 2001.<br />
-“Informe sobre el estado y situación del sistema educativo, curso 2000-2001”, MECD,<br />
Consejo Escolar del Estado, 2002.<br />
-“Informe sobre el estado y situación del sistema educativo, curso 2001-2002”, MECD,<br />
Consejo Escolar del Estado, 2003.<br />
-“Informe sobre el estado y situación del sistema educativo, curso 2002-2003”, MECD,<br />
Consejo Escolar del Estado, 2004.<br />
MEC-INCE, “Sistema estatal de indicadores de la educación: 2002”, Instituto Nacional de Calidad y<br />
Evaluación, MEC-INCE, Madril, 2003.<br />
MECD, “Cien años de educación en España. En torno a la creación del Ministerio de Instrucción<br />
Pública y Bellas Artes”, Fundación BBVA - MECD, Madril, 2001.<br />
483
-“El sistema educativo español 2000”, MECD, Secretaría General de Educación y Formación<br />
Profesional, CIDE, Madril, 2002.<br />
-“Estadísticas de la educación en España. 2001-2002. Estadísticas de las enseñanzas no<br />
universitarias. Estadísticas del gasto público en educación. Datos avance. MECD, 2002.<br />
-“Las cifras de la educación en España: Estadísticas e indicadores”, MECD, Madril, 2002.<br />
MONTORO CHINER, María Jesús y SCHÄFFER, Heinz, “Musik und Recht Symposion aus Anlass des<br />
60. Geburtstages von Prof. DDr. Detlef Merten”, Duncker & Humblot, Berlin, 1998.<br />
ÖKS, “Art and Education. Active Art Mediation within Educational Processes (Summary and<br />
recommendations), ÖKS Österreichischer Kultur-Service, 2001.<br />
OPPERMANN, T., “Kulturverwaltungsrecht”, J.C.B. Mohr (Paul Siebeck), Tübingen, 1969.<br />
ORIOL DE ALARCÓN, N., “La formación del profesorado de música en la enseñanza general”,<br />
Revista Música y Educación, 37 zkia., 1999.<br />
ORTEGA ÁLVAREZ, Luis, “Autonomía universitaria”, Cuadernos de Derecho Judicial 17 zkia., CGPJ,<br />
Madril, 1993.<br />
PADRÓS REIG, Carlos “Derecho y Cultura”, Atelier, Bartzelona, 2001.<br />
PEISERT H. Y FRAMHEIN G., “Das Hothschulsystem in der Bundesrepublik Deutschlanbd<br />
Funktionsweise und Leistungsfähigkeit”, KlettCotta, Stuttgart, 1979.<br />
PERELLÓ DOMÉNECH, V., “La enseñanza musical en la Comunidad Valenciana”, Generalitat<br />
Valenciana, 2003.<br />
PÉREZ GUTIÉRREZ, M., “Los conservatorios españoles”, Revista Música y Educación, 15 zkia., 1993.<br />
PIÑAR MAÑAS, José Luis, “Fundaciones constituidas por entidades públicas. Algunas cuestiones”,<br />
REDA 97 zkia., Civitas, Madril, 1998.<br />
-“Tercer sector: sector público y fundaciones”, en “La enseñanza del Derecho Administrativo.<br />
Tercer sector y fundaciones. Rutas temáticas e itinerarios culturales”, Cedecs, Bartzelona, 2002.<br />
PIÑAR MAÑAS, J.L., eta REAL PÉREZ, A., “Derecho de Fundaciones y voluntad del fundador”,<br />
Marcial Pons, Bartzelona, 2000.<br />
PLATON, “La República”, (itzultzaileak: PABÓN S. DE URBINA, J.M. eta FERNÁNDEZ GALIANO,<br />
M.), Alianza, Madril, 2004.<br />
PLIEGO DE ANDRÉS, Victor, “Guía para estudiar música”, Arte Tripharia, Madril, 1991.<br />
PONTIER, J.M: “L´État et les enseignements artistiques”, AJDA, 1988.<br />
PONTIER, J.M; RICCI,J.C; BOURDON,J., “Droit de la Culture”, Paris, Dalloz, 1996.<br />
PRIETO de PEDRO, Jesús, “Cultura, Culturas y Constitución”, Centro de Estudios Constitucionales,<br />
1992.<br />
PRIETO ETXANO, Eunate, “Equivalencia entre los títulos de música anteriores y posteriores a la<br />
LOGSE: enseñanzas medias y superiores”, RVAP 54 zkia., 1999.<br />
-“Irakaskuntza Artistikoak egungo hezkuntza-sisteman”, RVAP 61 zkia. (II), 2001.<br />
484
PUELLES BENITEZ de, Manuel, “Educación e ideología en la España contemporánea”, Labor S.A.,<br />
Bartzelona, 1991.<br />
RAZQUIN LIZARRAGA eta PÉREZ CALVO, A., M.M., “Manual de Derecho Público de Navarra,<br />
Gobierno de Navarra, Iruñea, 2000.<br />
RAZQUÍN LIZARRAGA, M.M., eta SERRANO AZCONA, A., “Comentarios a la Ley foral de la<br />
Administración local de Navarra”, Gobierno de Navarra, Iruñea, 1991.<br />
RIOU,A., “Le droit de la culture et le droit à la culture”. ESF éditeur, 2 e édition mise à jour et<br />
augmentée, Paris, 1996.<br />
ROBINSON, Ken, “Arts Education in Europe: a Survey”, “Culture, Creativity and the Young”, Consejo<br />
de Europa, Cultura, 1997.<br />
RUBIO LLORENTE, Francisco (egile ugarirekin lankidetzan), “Derechos fundamentales y principios<br />
constitucionales (doctrina jurisprudencial)”, art. 27 CE 1978, Ariel, Bartzelona, 1995.<br />
RUIZ ROBLEDO, Agustín, “La Constitución cultural española”, La Ley 4751 zkia.,1999.<br />
SALABURU, P. (dir.) (Mees Ludger, Pérez J.I), “Sistemas universitarios en Europa y EEUU”,<br />
Academia Europa de Ciencias y Artes, Madril, 2003.<br />
SÁNCHEZ FERRIZ, R, “El art. 27.2 de la CE. Contenido y fines de la educación”, Revista General de<br />
Derecho 609 zkia., 1995.<br />
SÁNCHEZ MORÓN, M., “Derecho de la Función Pública”, Tecnos, 2001, Madril.<br />
SATORRAS FIORETTI, R.M, “La libertad de enseñanza”, Marcial Pons, 1998.<br />
SOCÍAS CAMACHO, Joana Mª, “Breve comentario sobre las fundaciones del sector público en el<br />
nuevo proyecto de Ley de Fundaciones”, Revista General de Derecho 1 zkia., Iustel, 2002<br />
(http://www.iustel.com)<br />
SOPEÑA IBÁÑEZ, Federico, “Historia Crítica del Conservatorio de Madrid”, MEC, Dirección<br />
General de Bellas Artes, 1967.<br />
SOSA WAGNER, F., “El mito de la autonomía universitaria”, Cívitas, Madril, 2004.<br />
SOUVIRÓN MORENILLA, J.M “La configuración jurídica de las profesiones tituladas en España y<br />
en la Comunidad Económica Europea”, Madril, 1988.<br />
TAJADURA, Javier, “La Constitución cultural”, Revista de Derecho Político, 43 zkia., 1998.<br />
TELLEZ, E., “Reflexión en torno a la enseñanza de la música en la Universidad”, Revista Música y<br />
Educación, 29 zkia., 1997.<br />
VALLE PASCUAL del, Juan Manuel, “Las fundaciones universitarias (I y II)”, La LEY, 4945-4946<br />
zkiak.,1999.<br />
-“Introducción al problema de reconocimiento de títulos europeos”, La Ley, 5005 zkia, 2000.<br />
VAQUER CABALLERÍA, Marcos, “Estado y Cultura: La función cultural de los poderes públicos”,<br />
Centro de Estudios Ramón Areces, 1998.<br />
ZALDIVAR GRACIA, Alvaro, “La LOGSE en los Conservatorios”, I alea, Real Musical, 1992.<br />
ZENBAIT EGILE, “La Educación musical en la sociedad del futuro" (Actas del Simposio Nacional),<br />
ISME España, Fundación Caja de Madrid, 1992.<br />
485
ZENBAIT EGILE, "La Educación Musical Elemental" (Actas del Segundo Simposio Nacional), ISME<br />
España, Fundación Caja de Madrid, 1993.<br />
ZENBAIT EGILE, “La descentralización de la enseñanza”, Asociación española para el estudio del<br />
Derecho y de la Política de la Educación (Koord.), Egido, Zaragoza, 1999.<br />
ZENBAIT EGILE, (eds. J. De Groof, C. D Smet and H. Penneman), “Art meets Law in Education”<br />
(Yearbook of the European Association for Education and Policy), vol. IV (1999), Kluwer Law<br />
International, The Hague, London, Boston, 2001.<br />
ZENBAIT EGILE, “Congrés de Música a l´Escola i a les Escoles de Música”, Llibre d´actes del<br />
Congrés organitzat pel Consell Cátala de la Música i l´Associació Catalana d´Escoles de Música,<br />
Bartzelona, 1997.<br />
486