23.02.2014 Views

estado actual y perspectivas de futuro en el uso de internet en las ...

estado actual y perspectivas de futuro en el uso de internet en las ...

estado actual y perspectivas de futuro en el uso de internet en las ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Estudios Turísticos, n." 146 (2000), pp. 59-70<br />

Instituto <strong>de</strong> Estudios Turísticos<br />

Secretaría G<strong>en</strong>eral <strong>de</strong> Turismo<br />

Secretaría <strong>de</strong> Estado <strong>de</strong> Comercio y Turismo<br />

ESTADO ACTUAL Y PERSPECTIVAS DE FUTURO EN EL USO<br />

DE INTERNET EN LAS AGENCIAS DE VIAJES DE CATALUÑA<br />

J. R. Iglesias"<br />

Resum<strong>en</strong>. Vivimos un mom<strong>en</strong>to <strong>de</strong> cambio y. ante los cambios sólo existe una postura clara <strong>en</strong> <strong>el</strong> mundo empresarial: i<strong>de</strong>ntificar esos<br />

cambios y aprovecharlos como v<strong>en</strong>taja competitiva.<br />

En muchas ocasiones, optar por esta alternativa es difícil por no disponer <strong>de</strong> la información sufici<strong>en</strong>te o por falta <strong>de</strong> una ori<strong>en</strong>tación clara<br />

sobre cómo afrontar los cambios.<br />

El pres<strong>en</strong>te estudio ti<strong>en</strong>e como finalidad aportar información que facilite una mejor ori<strong>en</strong>tación.<br />

En Cataluña exist<strong>en</strong> unas 810 ag<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> viaje, que repres<strong>en</strong>tan un total aproximado <strong>de</strong> 1600 puntos <strong>de</strong> v<strong>en</strong>ta. Esta cifra supone <strong>el</strong> 22% <strong>de</strong><br />

<strong>las</strong> oficinas españo<strong>las</strong>. Cataluña es, a<strong>de</strong>más, la comunidad autónoma española con mayor mercado emisor <strong>de</strong> turismo. Es lógico, <strong>en</strong> consecu<strong>en</strong>cia,<br />

plantear que <strong>el</strong> comportami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>las</strong> ag<strong>en</strong>cias catalanas repres<strong>en</strong>ta sufici<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te a <strong>las</strong> <strong>de</strong>l conjunto <strong>de</strong>l Estado.<br />

Palabras clave. Ag<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> viaje; <strong>uso</strong> <strong>de</strong> <strong>internet</strong>; web site.<br />

I. INTRODUCCIÓN<br />

1.1. La plataforma Internet.<br />

Nuevo instrum<strong>en</strong>to <strong>de</strong> gestión<br />

y comunicación para ag<strong>en</strong>cias<br />

<strong>de</strong> viajes<br />

Uno <strong>de</strong> los sectores que ha mostrado<br />

más preocupación <strong>en</strong> torno al efecto negativo<br />

que <strong>las</strong> nuevas tecnologías pue<strong>de</strong>n g<strong>en</strong>erar<br />

es <strong>el</strong> <strong>de</strong> <strong>las</strong> ag<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> viaje. Esta<br />

preocupación no es gratuita. Como todos<br />

sabemos, una parte muy significativa <strong>de</strong>l<br />

negocio <strong>de</strong> <strong>las</strong> ag<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> viaje <strong>en</strong> nuestro<br />

país se basa <strong>en</strong> la v<strong>en</strong>ta <strong>de</strong> billetes para<br />

transporte aéreo, y son, precisam<strong>en</strong>te, <strong>las</strong><br />

líneas aéreas, <strong>las</strong> que están pot<strong>en</strong>ciando con<br />

más <strong>de</strong>terminación <strong>el</strong> <strong>uso</strong> <strong>de</strong> nuevas herrami<strong>en</strong>tas<br />

tecnológicas que les permitan acce<strong>de</strong>r<br />

<strong>de</strong> una forma directa al usuario final.<br />

¿A quién no le interesa t<strong>en</strong>er acceso directo<br />

a sus cli<strong>en</strong>tes y <strong>el</strong>iminar o reducir, si <strong>el</strong>lo es<br />

posible, <strong>las</strong> comisiones a intermediarios?<br />

Por otra parte los servicios hot<strong>el</strong>eros, <strong>de</strong><br />

alquiler <strong>de</strong> coches, etc., son también ámbitos<br />

<strong>de</strong> comercialización <strong>de</strong> <strong>las</strong> Ag<strong>en</strong>cias <strong>de</strong><br />

Viajes.<br />

El volum<strong>en</strong> <strong>de</strong> negocio <strong>de</strong> <strong>las</strong> ag<strong>en</strong>cias<br />

<strong>de</strong> viajes minoristas españo<strong>las</strong> es superior<br />

al billón <strong>de</strong> pesetas y <strong>el</strong> ritmo <strong>de</strong> <strong>de</strong>sarrollo<br />

<strong>de</strong> sus activida<strong>de</strong>s se ha increm<strong>en</strong>tado <strong>en</strong><br />

los últimos años (1).<br />

El sector <strong>de</strong> ag<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> viaje, si bi<strong>en</strong><br />

pres<strong>en</strong>ta <strong>en</strong> la <strong>actual</strong>idad una significativa<br />

conc<strong>en</strong>tración <strong>de</strong> mercado, es todavía un<br />

* Director <strong>de</strong>l C<strong>en</strong>tro Internacional <strong>de</strong> Nuevas Tecnologías Aplicadas al Turismo CINTAT-CETT (cintul@ 1 cett.es).<br />

59


J. R. Iglesias<br />

sector <strong>en</strong> <strong>el</strong> que existe una gran cantidad <strong>de</strong><br />

pequeñas empresas, y parecería s<strong>en</strong>sato<br />

creer que éstas últimas, por disponer <strong>de</strong> m<strong>en</strong>ores<br />

recursos <strong>de</strong> inversión, podrían ver limitada<br />

su capacidad competitiva. Sin embargo,<br />

<strong>el</strong> nuevo esc<strong>en</strong>ario tecnológico abre<br />

posibilida<strong>de</strong>s inesperadas hasta hace poco<br />

difíciles <strong>de</strong> contemplar.<br />

Las tecnologías <strong>de</strong> la Información y, especialm<strong>en</strong>te<br />

Internet, van a modificar o ya<br />

han modificado, <strong>en</strong> algunos casos, <strong>las</strong><br />

reg<strong>las</strong> <strong>de</strong>l juego. Los negocios <strong>en</strong> turismo<br />

<strong>de</strong>b<strong>en</strong> ser <strong>en</strong>t<strong>en</strong>didos <strong>de</strong> forma distinta, respondi<strong>en</strong>do<br />

a criterios clave como personalización,<br />

especialización y difer<strong>en</strong>ciación.<br />

Internet no va a ser sólo un canal <strong>de</strong> comunicación<br />

y comercialización, <strong>el</strong> nuevo<br />

esc<strong>en</strong>ario requiere <strong>de</strong> una visión estratégica<br />

<strong>de</strong>l <strong>uso</strong> <strong>de</strong> Internet y <strong>de</strong> la g<strong>en</strong>eración <strong>de</strong> valor<br />

que conlleva, como la reducción <strong>de</strong> costes<br />

empresariales, la inmediatez comunicativa<br />

con los cli<strong>en</strong>tes, etc. Si <strong>el</strong> usuario final<br />

va a t<strong>en</strong>er acceso a la misma información<br />

que <strong>las</strong> ag<strong>en</strong>cias <strong>en</strong> la red, habrá que rediseñar<br />

la estrategia para <strong>de</strong>finir qué <strong>uso</strong>s y utilida<strong>de</strong>s<br />

hay que <strong>de</strong>scubrir e implem<strong>en</strong>tar.<br />

Todavía hoy, <strong>el</strong> <strong>uso</strong> <strong>de</strong> Internet es muy reducido.<br />

La tecnología que ofrec<strong>en</strong> los GDS<br />

(2) es la más difundida <strong>en</strong>tre <strong>las</strong> ag<strong>en</strong>cias,<br />

pero también los GDS pret<strong>en</strong><strong>de</strong>n estar pres<strong>en</strong>tes<br />

<strong>de</strong> una forma <strong>de</strong>stacada <strong>en</strong> Internet.<br />

La implem<strong>en</strong>tación <strong>de</strong>l «Business to Business»<br />

(B2B) <strong>en</strong>tre ag<strong>en</strong>cias mayoristas y<br />

minoristas pue<strong>de</strong> mejorar <strong>en</strong>ormem<strong>en</strong>te la<br />

efici<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> <strong>las</strong> r<strong>el</strong>aciones <strong>en</strong>tre ambas y<br />

aum<strong>en</strong>tar la r<strong>en</strong>tabilidad, proporcionando la<br />

posibilidad <strong>de</strong> crear productos específicos<br />

<strong>de</strong> forma rápida y segura. Por su parte, <strong>el</strong><br />

Business to Consumer <strong>en</strong>tre ag<strong>en</strong>cias y<br />

usuarios finales rompe <strong>de</strong>finitivam<strong>en</strong>te con<br />

<strong>el</strong> concepto tradicional <strong>de</strong> ag<strong>en</strong>te <strong>de</strong> viajes<br />

v<strong>en</strong><strong>de</strong>dores <strong>de</strong> productos turísticos, y los<br />

transforma <strong>en</strong> pr<strong>estado</strong>res <strong>de</strong> servicios, introduci<strong>en</strong>do<br />

la figura <strong>de</strong> «asesor» que aporta<br />

soluciones integrales a <strong>las</strong> necesida<strong>de</strong>s<br />

<strong>de</strong> viaje <strong>de</strong> los usuarios.<br />

En CINTAT-CETT (C<strong>en</strong>tro Internacional<br />

<strong>de</strong> Nuevas Tecnologías Aplicadas al<br />

Turismo CETT) consi<strong>de</strong>ramos fundam<strong>en</strong>tal<br />

realizar investigaciones sistemáticas que<br />

aport<strong>en</strong> la información <strong>actual</strong>izada y útil<br />

para <strong>el</strong> correcto aprovechami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> Internet<br />

como <strong>el</strong>em<strong>en</strong>to competitivo <strong>de</strong> <strong>las</strong> empresas<br />

turísticas.<br />

Los resultados que se expon<strong>en</strong> a continuación<br />

forman parte <strong>de</strong> un amplio estudio<br />

<strong>de</strong>sarrollado <strong>en</strong>tre ag<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> viaje, hot<strong>el</strong>es<br />

y empresas <strong>de</strong> transporte.<br />

En esta ocasión se expon<strong>en</strong> los resultados<br />

correspondi<strong>en</strong>tes al estudio <strong>en</strong>tre los<br />

ag<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> viaje <strong>de</strong> Cataluña.<br />

II.<br />

INVESTIGACIÓN<br />

II. 1. Objetivos <strong>de</strong>l estudio<br />

El Objetivo principal que se pret<strong>en</strong><strong>de</strong><br />

conseguir con <strong>el</strong> pres<strong>en</strong>te estudio es <strong>el</strong> <strong>de</strong><br />

evaluar la situación <strong>actual</strong> <strong>de</strong> <strong>las</strong> Ag<strong>en</strong>cias<br />

<strong>de</strong> Viajes <strong>de</strong> Cataluña <strong>en</strong> materia <strong>de</strong> nuevas<br />

tecnologías, y <strong>en</strong> especial <strong>de</strong> la herrami<strong>en</strong>ta<br />

Internet como plataforma <strong>de</strong> gestión y comercialización<br />

<strong>de</strong> productos y servicios turísticos.<br />

60 Estudios Turísticos, n." 146 (2000)


Estado <strong>actual</strong> y <strong>perspectivas</strong> <strong>de</strong> <strong>futuro</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> <strong>uso</strong> <strong>de</strong> Internet <strong>en</strong> <strong>las</strong> ag<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> viajes <strong>de</strong> Cataluña<br />

Los objetivos secundarios que se han <strong>de</strong>finido<br />

son:<br />

- Conocer la situación <strong>actual</strong> <strong>de</strong> <strong>las</strong><br />

Ag<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> Viajes <strong>de</strong> Cataluña <strong>en</strong> Internet.<br />

- Establecer <strong>las</strong> principales barreras<br />

para <strong>el</strong> comercio <strong>el</strong>ectrónico.<br />

- Definir <strong>las</strong> <strong>perspectivas</strong> <strong>de</strong> creación <strong>de</strong><br />

web site y <strong>de</strong> Ingresos a través <strong>de</strong> web.<br />

II.2. Metodología <strong>de</strong>l estudio<br />

Para conseguir los objetivos propuestos,<br />

<strong>en</strong> <strong>el</strong> contexto <strong>de</strong>l C<strong>en</strong>tro Internacional <strong>de</strong><br />

Nuevas Tecnologías Aplicadas al Turismo<br />

(CINTAT-CETT), se trabaja <strong>en</strong> base a dos<br />

técnicas <strong>de</strong> análisis paral<strong>el</strong>as que permitan<br />

obt<strong>en</strong>er resultados contrastados. La primera<br />

técnica utilizada se fundam<strong>en</strong>ta <strong>en</strong> la observación<br />

directa y posterior valoración <strong>de</strong> los<br />

web site <strong>de</strong> Ag<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> Viajes <strong>de</strong> Cataluña.<br />

La segunda técnica consiste <strong>en</strong> una <strong>en</strong>cuesta<br />

a través <strong>de</strong> correo <strong>el</strong>ectrónico a los<br />

responsables <strong>de</strong> ag<strong>en</strong>cias con la finalidad<br />

<strong>de</strong> valorar los <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos internos <strong>de</strong> los establecimi<strong>en</strong>tos<br />

<strong>en</strong> la creación y gestión <strong>de</strong><br />

los web site.<br />

Para la correcta interpretación <strong>de</strong> los resultados<br />

obt<strong>en</strong>idos <strong>de</strong>bemos distinguir dos<br />

universos:<br />

- El primero con más <strong>de</strong> dosci<strong>en</strong>tas web<br />

sites <strong>de</strong> Ag<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> Viajes catalanas<br />

exist<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> la red, realizado a través<br />

<strong>de</strong> la técnica <strong>de</strong> observación y valoración<br />

directa. La muestra analizada<br />

II.3.<br />

para este universo constituye <strong>el</strong> 54%<br />

<strong>de</strong> <strong>las</strong> Ag<strong>en</strong>cias pres<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> la red.<br />

El segundo lo forman ses<strong>en</strong>ta y una<br />

web sites <strong>de</strong> Ag<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> Viajes que<br />

han colaborado <strong>en</strong> <strong>las</strong> <strong>en</strong>cuestas <strong>de</strong><br />

correo <strong>el</strong>ectrónico. La muestra tomada<br />

para <strong>el</strong> análisis <strong>de</strong> este Universo<br />

repres<strong>en</strong>ta <strong>el</strong> 30% <strong>de</strong> <strong>las</strong> Ag<strong>en</strong>cias<br />

pres<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> la red.<br />

Interpretación <strong>de</strong> los resultados<br />

II.3.1. Estado <strong>actual</strong> <strong>de</strong>l <strong>uso</strong><br />

<strong>de</strong> Internet <strong>en</strong> <strong>las</strong> Ag<strong>en</strong>cias<br />

<strong>de</strong> Viajes catalanas<br />

En Cataluña exist<strong>en</strong> 810 Ag<strong>en</strong>cias <strong>de</strong><br />

Viajes minoristas, mayoristas y mixtas. Un<br />

total <strong>de</strong> 202 Ag<strong>en</strong>cias, <strong>el</strong> 26% <strong>de</strong>l total, están<br />

pres<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> la red.<br />

La pres<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> dominio propio <strong>en</strong> la<br />

dirección web (URL) y <strong>en</strong> la dirección correo<br />

<strong>el</strong>ectrónico resulta <strong>de</strong> especial interés,<br />

ya que es un indicador directo para la valoración<br />

<strong>de</strong> <strong>las</strong> expectativas <strong>de</strong> Internet <strong>en</strong><br />

<strong>las</strong> ag<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> viajes. Su utilización repres<strong>en</strong>ta<br />

un claro refer<strong>en</strong>te <strong>de</strong> la marca <strong>en</strong><br />

cualquier medio <strong>de</strong> publicidad, resulta un<br />

<strong>el</strong>em<strong>en</strong>to primordial para evitar problemas<br />

<strong>de</strong> accesibilidad al web y aporta prestigio<br />

<strong>en</strong> la "imag<strong>en</strong>" exterior <strong>de</strong> la empresa con<br />

la incorporación <strong>de</strong> la dirección web<br />

(URL) y correo <strong>el</strong>ectrónico <strong>en</strong> los impresos,<br />

tarjetas pres<strong>en</strong>tación, etc. De <strong>las</strong><br />

Ag<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> Viajes que han apostado por<br />

la plataforma Internet, <strong>el</strong> 48% dispon<strong>en</strong> <strong>de</strong><br />

dominio propio.<br />

Estudios Turísticos, n." 146 (2000) 61


J. R. Iglesias<br />

II.3.2.<br />

Principales objetivos<br />

empresariales <strong>en</strong> la creación<br />

<strong>de</strong>l web site<br />

En primer lugar, po<strong>de</strong>mos <strong>de</strong>stacar la<br />

gran variedad <strong>de</strong> objetivos marcados <strong>en</strong> la<br />

creación <strong>de</strong>l web site. De todos <strong>el</strong>los, po<strong>de</strong>mos<br />

agruparlos <strong>en</strong>:<br />

- Objetivos con finalidad operativa<br />

(38%).<br />

- Objetivos con finalidad estratégica<br />

(62%).<br />

Entre los consi<strong>de</strong>rados operativos cabe<br />

<strong>de</strong>stacar dos principales:<br />

a) At<strong>en</strong>ción y r<strong>el</strong>ación con los cli<strong>en</strong>tes<br />

(38 respuestas).<br />

b) Programas <strong>de</strong> fi<strong>de</strong>lización (29 respuestas).<br />

Ambos <strong>de</strong>fin<strong>en</strong> la t<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia operativa <strong>de</strong>l<br />

web, <strong>en</strong>caminada a aum<strong>en</strong>tar <strong>el</strong> número <strong>de</strong><br />

canales <strong>de</strong> comunicación y comercialización<br />

a través <strong>de</strong> los cuales po<strong>de</strong>r contactar<br />

con los cli<strong>en</strong>tes para ofrecer algunos <strong>de</strong> los<br />

servicios <strong>de</strong> la empresa, que <strong>en</strong> <strong>el</strong> caso <strong>de</strong><br />

<strong>las</strong> Ag<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> Viaje consist<strong>en</strong>, <strong>de</strong> manera<br />

fundam<strong>en</strong>tal, <strong>en</strong> ofertas, programas <strong>de</strong> varios<br />

<strong>de</strong>stinos y consultas <strong>de</strong> precios y horarios<br />

<strong>de</strong> transportes (prefer<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te aéreos).<br />

D<strong>el</strong> grupo <strong>de</strong> objetivos consi<strong>de</strong>rados estratégicos<br />

sobresal<strong>en</strong> varios <strong>de</strong> <strong>el</strong>los. Cabe<br />

<strong>de</strong>stacar dos:<br />

a) La imag<strong>en</strong> corporativa y la información<br />

g<strong>en</strong>eral <strong>de</strong> la Ag<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> Viajes.<br />

Gráfico 1<br />

NÚMERO DE RESPUESTAS DE LAS AGENCIAS DE VIAJES DE LOS<br />

PRINCIPALES OBJETIVOS<br />

N° Ag<strong>en</strong>cias<br />

Viajes<br />

40 í fl<br />

35 '<br />

30'<br />

25 '<br />

20 fl<br />

15"'<br />

10 y<br />

5"'<br />

f<br />

fl<br />

- m<br />

n II<br />

• • &-• 1<br />

objetivos<br />

Fu<strong>en</strong>te: CINTAT-CETT.<br />

62 Estudios Turísticos, n." 146 (2000)


Estado <strong>actual</strong> y <strong>perspectivas</strong> <strong>de</strong> <strong>futuro</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> <strong>uso</strong> <strong>de</strong> Internet <strong>en</strong> <strong>las</strong> ag<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> viajes <strong>de</strong> Cataluña<br />

b) La ampliación <strong>de</strong>l mercado gracias a<br />

<strong>las</strong> oportunida<strong>de</strong>s que proporciona<br />

la plataforma Internet para v<strong>en</strong><strong>de</strong>r<br />

los productos y servicios turísticos a<br />

escala planetaria.<br />

II.3.3.<br />

Distribución <strong>de</strong>l trabajo <strong>en</strong> <strong>las</strong><br />

principales tareas <strong>de</strong>l web site<br />

Una <strong>de</strong> los principales objetivos <strong>de</strong> la investigación<br />

es obt<strong>en</strong>er datos sobre la distribución<br />

<strong>de</strong>l trabajo <strong>en</strong> <strong>las</strong> principales tareas<br />

<strong>de</strong> creación y gestión <strong>de</strong>l web site. Un web<br />

site <strong>de</strong> una empresa organizadora <strong>de</strong> viajes<br />

requiere <strong>de</strong> una <strong>actual</strong>ización continua.<br />

Aunque <strong>el</strong> resultado <strong>de</strong> <strong>actual</strong>ización se<br />

contempla posteriorm<strong>en</strong>te, <strong>el</strong> gráfico 2 nos<br />

rev<strong>el</strong>a que, casi la mitad <strong>de</strong> <strong>las</strong> tareas <strong>de</strong> <strong>actual</strong>ización<br />

<strong>de</strong>l web, son realizadas por empresas<br />

externas (47%) contratadas por <strong>las</strong><br />

Ag<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> Viaje.<br />

En segundo lugar, pero con un porc<strong>en</strong>taje<br />

mucho más pequeño, aparec<strong>en</strong> los <strong>de</strong>partam<strong>en</strong>tos<br />

<strong>de</strong> Informática (18%) y <strong>de</strong> Desa-<br />

Gráfico 2<br />

DEPARTAMENTOS QUE<br />

INTERVIENEN EN LA<br />

ACTUALIZACIÓN DEL WEB SITE<br />

rrollo y Producción (14%) pert<strong>en</strong>eci<strong>en</strong>tes a<br />

la propia empresa organizadora <strong>de</strong> viajes.<br />

Una <strong>de</strong> <strong>las</strong> tareas más repartidas <strong>en</strong>tre todos<br />

los <strong>de</strong>partam<strong>en</strong>tos es la <strong>de</strong> estructurar <strong>el</strong><br />

cont<strong>en</strong>ido <strong>de</strong>l web site. Uno <strong>de</strong> los datos que<br />

se <strong>de</strong>spr<strong>en</strong><strong>de</strong> <strong>de</strong>l gráfico 3 refleja la importancia<br />

<strong>de</strong>l «outsourcing» empresarial que, <strong>en</strong> <strong>las</strong><br />

tareas más internas, <strong>de</strong> la empresa como <strong>el</strong> diseño<br />

<strong>de</strong> la estructura <strong>de</strong>l cont<strong>en</strong>ido. Las empresas<br />

externas se <strong>en</strong>cargan <strong>en</strong> un 24% <strong>de</strong> <strong>las</strong><br />

ocasiones <strong>de</strong> estructurar <strong>el</strong> cont<strong>en</strong>ido <strong>de</strong>l web,<br />

muchas <strong>de</strong> <strong>el</strong><strong>las</strong> a partir <strong>de</strong> <strong>las</strong> directrices<br />

marcadas por los <strong>de</strong>partam<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> Dirección<br />

y Comercial <strong>de</strong> <strong>las</strong> Ag<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> Viaje.<br />

Uno <strong>de</strong> los aspectos <strong>de</strong>l análisis que <strong>de</strong>muestra<br />

la apuesta por <strong>el</strong> outsourcing <strong>en</strong> la<br />

creación y gestión <strong>de</strong>l web site es <strong>el</strong> reparto<br />

porc<strong>en</strong>tual <strong>en</strong> <strong>las</strong> tareas <strong>de</strong> diseño y programación<br />

<strong>de</strong>l web. En <strong>el</strong> diseño, gráfico 4, <strong>las</strong><br />

empresas <strong>de</strong>l exterior se <strong>en</strong>cargan <strong>de</strong>l 47%<br />

<strong>de</strong> los web sites analizados, mi<strong>en</strong>tras que<br />

los <strong>de</strong>partam<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> Dirección y Marketing<br />

diseñan tres <strong>de</strong> cada diez.<br />

Gráfico 3<br />

DEPARTAMENTOS QUE<br />

INTERVIENEN EN LA<br />

ESTRUCTURACIÓN DEL<br />

CONTENIDO DEL WEB SITE<br />

E. Exterior P —<br />

47% ^^__<br />

Dep.<br />

r Informático<br />

1 18%<br />

WBM^^^_<br />

DepMarketmg<br />

l ^ ^ ^ 7%<br />

^^^^^^^^M<br />

—JB^r<br />

Comercial<br />

7%<br />

Dirección \ Dep.Desarroll<br />

7% ^ o/Producción<br />

14%<br />

Dep<br />

Informático<br />

14%<br />

Dep.<br />

Marketing<br />

10%<br />

r<br />

Comercial<br />

17%<br />

HP Dep. Desarrollo<br />

E. ExteriorV^_^<br />

^ "- /Producción<br />

24%<br />

2B9<br />

Dirección<br />

14%<br />

21%<br />

Fu<strong>en</strong>te: CINTAT-CETT.<br />

Fu<strong>en</strong>te: CINTAT-CETT.<br />

Estudios Turísticos, n." 146 (2000) 63


J. R. iglesias<br />

Gráfico 4<br />

DEPARTAMENTOS QUE<br />

INTERVIENEN EN EL DISEÑO<br />

DEL WEB SITE<br />

Gráfico 5<br />

DEPARTAMENTOS QUE<br />

INTERVIENEN EN LA<br />

PROGRAMACIÓN DEL WEB SITE<br />

^^^^ —<br />

E. Exterior y"<br />

47% L ^<br />

Dep.<br />

Dep.Marketing/<br />

Informático<br />

/- Plubicidad<br />

9% / 16%<br />

Diseñador<br />

^ 3%<br />

• ^Dirección<br />

19%<br />

\ Dep.Desarrollo/<br />

Producción<br />

6%<br />

Dep. Informático<br />

13%<br />

Fu<strong>en</strong>te: CINTAT-CETT.<br />

En la programación, gráfico 5, son mayoritariam<strong>en</strong>te,<br />

<strong>las</strong> empresas informáticas<br />

contratadas, qui<strong>en</strong>es realizan esta tarea<br />

(69% <strong>de</strong> <strong>las</strong> ocasiones).<br />

II.3.4. Pres<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> correo<br />

<strong>el</strong>ectrónico y dirección web <strong>en</strong><br />

otros medios <strong>de</strong> comunicación<br />

La apuesta tecnológica <strong>de</strong> <strong>las</strong> Ag<strong>en</strong>cias<br />

<strong>de</strong> Viajes catalanas ti<strong>en</strong>e, <strong>en</strong> <strong>el</strong> análisis<br />

<strong>de</strong> la pres<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> la dirección web<br />

(URL), uno <strong>de</strong> sus principales indicadores.<br />

In<strong>de</strong>p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te <strong>de</strong>l objetivo final<br />

<strong>de</strong>l web (analizado <strong>en</strong> puntos anteriores),<br />

<strong>las</strong> ag<strong>en</strong>cias consi<strong>de</strong>ran fundam<strong>en</strong>tal<br />

promocionar la dirección <strong>de</strong>l web site,<br />

<strong>de</strong> manera especial, <strong>en</strong> otras webs <strong>de</strong>l sector<br />

turístico o webs <strong>de</strong> ámbitos sociales<br />

afines a los productos y servicios que se<br />

ofrec<strong>en</strong>.<br />

En este s<strong>en</strong>tido, <strong>el</strong> 90% <strong>de</strong> los webs analizados<br />

siempre aparec<strong>en</strong> <strong>en</strong> otros lugares<br />

Fu<strong>en</strong>te: CINTAT-CETT.<br />

virtuales. La pres<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> la dirección web<br />

<strong>en</strong> <strong>las</strong> tarjetas <strong>de</strong> pres<strong>en</strong>tación <strong>de</strong> la empresa<br />

es, <strong>en</strong> la <strong>actual</strong>idad, muy ext<strong>en</strong>dida y utilizada.<br />

El 85% <strong>de</strong> <strong>las</strong> Ag<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> Viajes<br />

pres<strong>en</strong>tes a la red han incorporado la URL<br />

<strong>en</strong> sus tarjetas.<br />

La tónica g<strong>en</strong>eral marca la pres<strong>en</strong>cia<br />

continua <strong>en</strong> los medios y la apuesta para<br />

promocionar la dirección web.<br />

II.3.5. La <strong>actual</strong>ización <strong>de</strong> los web<br />

sites<br />

El estudio contempla tres campos <strong>de</strong> <strong>actual</strong>ización:<br />

los links, <strong>las</strong> noticias y <strong>las</strong> ofertas.<br />

Los tres son los <strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos más repres<strong>en</strong>tativos<br />

<strong>de</strong> los servicios que se ofrec<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />

<strong>el</strong> web site.<br />

Las noticias y <strong>las</strong> ofertas son <strong>las</strong> que se<br />

r<strong>en</strong>uevan <strong>de</strong> manera más frecu<strong>en</strong>te, mi<strong>en</strong>tras<br />

que la <strong>actual</strong>ización y revisión <strong>de</strong> los<br />

links se hac<strong>en</strong> m<strong>en</strong>os. La frecu<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> ac-<br />

64 Estudios Turísticos, n." 146 (2000)


Estado <strong>actual</strong> y <strong>perspectivas</strong> <strong>de</strong> <strong>futuro</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> <strong>uso</strong> <strong>de</strong> Internet <strong>en</strong> <strong>las</strong> ag<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> viajes <strong>de</strong> Cataluña<br />

Gráfico 6<br />

PORCENTAJE DE LA PERIODICIDAD DE LA PRESENCIA DEL WEB SITE EN<br />

LOS PRINCIPALES MEDIOS DE DIFUSIÓN<br />

100%<br />

80%<br />

60%<br />

40%<br />

20%<br />

m<br />

i<br />

Í<br />

••<br />

[ m[<br />

-<br />

—<br />

mI<br />

• Siempre<br />

• A veces<br />

• Nunca<br />

Fu<strong>en</strong>te: CINTAT-CETT.<br />

Gráfico 7<br />

PERIODICIDAD DE ACTUALIZACIÓN DE LOS PRINCIPALES ELEMENTOS<br />

DE LOS WEB SITE DE AGENCIAS DE VIAJES DE CATALUÑA<br />

B Links<br />

• Noticias<br />

• Ofertas<br />

Fu<strong>en</strong>te: CINTAT-CETT.<br />

tualización <strong>de</strong> noticias y ofertas más frecu<strong>en</strong>tes<br />

es la semanal. Los links se revisan<br />

y <strong>actual</strong>izan principalm<strong>en</strong>te <strong>de</strong> forma esporádica,<br />

trimestral y m<strong>en</strong>sualm<strong>en</strong>te.<br />

Estudios Turísticos, n. 146 (2000) 65


J. R. Iglesias<br />

II.3.6.<br />

Principales barreras para<br />

<strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong>l comercio<br />

<strong>el</strong>ectrónico <strong>en</strong> <strong>las</strong> Ag<strong>en</strong>cias<br />

<strong>de</strong> Viajes <strong>de</strong> Cataluña<br />

El <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> <strong>las</strong> Nuevas Tecnologías<br />

y la implem<strong>en</strong>tación <strong>de</strong> Internet como la<br />

plataforma <strong>de</strong> gestión y comercialización<br />

<strong>de</strong> <strong>las</strong> Ag<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> Viajes ha forzado profundos<br />

cambios <strong>en</strong> la estructura empresarial<br />

<strong>de</strong> <strong>las</strong> Ag<strong>en</strong>cias <strong>de</strong>s<strong>de</strong> los recursos humanos<br />

hasta los recursos financieros pasando<br />

por la adaptación <strong>de</strong> <strong>las</strong> estructuras t<strong>el</strong>emáticas<br />

que permitan una r<strong>en</strong>table comercialización<br />

<strong>de</strong> los productos y servicios <strong>de</strong> <strong>las</strong><br />

Ag<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> Viajes.<br />

El sigui<strong>en</strong>te ámbito <strong>de</strong> <strong>las</strong> Ag<strong>en</strong>cias <strong>de</strong><br />

Viaje a analizar es la valoración <strong>de</strong> <strong>las</strong> principales<br />

barreras para <strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong>l comercio<br />

<strong>el</strong>ectrónico para <strong>las</strong> Ag<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> Viajes <strong>de</strong><br />

Cataluña. Como se observa <strong>en</strong> <strong>el</strong> gráfico 8,<br />

<strong>las</strong> Ag<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> Viajes consi<strong>de</strong>ran los hábitos<br />

<strong>de</strong>l consumidor <strong>el</strong> principal obstáculo para<br />

po<strong>de</strong>r g<strong>en</strong>erar negocio a través <strong>de</strong> la red.<br />

La aus<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> contacto personal <strong>en</strong>tre la<br />

Ag<strong>en</strong>cia y los cli<strong>en</strong>tes a través <strong>de</strong>l web y <strong>el</strong><br />

bajo índice <strong>de</strong> personalización que se ofrece<br />

a través <strong>de</strong>l web son algunas <strong>de</strong> <strong>las</strong> características<br />

que requier<strong>en</strong> los consumidores<br />

<strong>en</strong> <strong>el</strong> mom<strong>en</strong>to <strong>de</strong> adquirir un producto<br />

<strong>de</strong> viaje. Esta barrera se refuerza por otras<br />

características que dificultan la comercialización<br />

como la <strong>de</strong>sconfianza <strong>en</strong> los sistemas<br />

<strong>de</strong> pago on-line, la v<strong>el</strong>ocidad <strong>de</strong> la red<br />

y la falta <strong>de</strong> cultura empresarial <strong>en</strong> este nuevo<br />

canal <strong>de</strong> comercialización.<br />

II.3.7.<br />

Dificulta<strong>de</strong>s <strong>en</strong> la gestión<br />

<strong>de</strong> los web site<br />

Las principales dificulta<strong>de</strong>s <strong>en</strong> la gestión<br />

<strong>de</strong> los web site se localizan principalm<strong>en</strong>te<br />

<strong>en</strong> la falta <strong>de</strong> recursos humanos especializa-<br />

Gráfico 8<br />

PRINCIPALES BARRERAS PARA EL DESARROLLO DEL COMERCIO<br />

ELECTRÓNICO OBSERVADAS POR LAS AGENCIAS DE VIAJE<br />

V<strong>el</strong>ocidad <strong>de</strong> la red<br />

No contemplado <strong>en</strong> presupuesto<br />

•<br />

(A<br />

ns<br />

rrer<br />

m<br />

Logística/distribución<br />

Hábitos <strong>de</strong>l consumidor<br />

Fr<strong>en</strong>o tecnológico<br />

Falta <strong>de</strong> cultura empresarial<br />

Poca difusión<br />

, -•<br />

Conflicto con otros canales <strong>de</strong> v<strong>en</strong>ta<br />

—i<br />

0 5 10 15 20 25 30<br />

N°Web Ag<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> Viajes<br />

35<br />

Fu<strong>en</strong>te: CINTAT-CETT.<br />

66 Estudios Turísticos, n. 146 (2000)


Estado <strong>actual</strong> y <strong>perspectivas</strong> <strong>de</strong> <strong>futuro</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> <strong>uso</strong> <strong>de</strong> Internet <strong>en</strong> <strong>las</strong> ag<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> viajes <strong>de</strong> Cataluña<br />

dos <strong>en</strong> la gestión <strong>de</strong>l web site. A continuación<br />

<strong>de</strong> la falta <strong>de</strong> recursos humanos, aparece<br />

la falta <strong>de</strong> recursos financieros para <strong>de</strong>sarrollar<br />

un web site con garantías <strong>de</strong><br />

<strong>futuro</strong>. Aunque <strong>el</strong> <strong>uso</strong> <strong>de</strong> la plataforma Internet<br />

aportará una serie <strong>de</strong> b<strong>en</strong>eficios <strong>futuro</strong>s<br />

(reducción <strong>de</strong> los costes empresariales<br />

por ejemplo), la realidad muestra una baja<br />

inversión para la gestión y <strong>el</strong> mant<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>to<br />

<strong>de</strong>l web site lo que dificulta la consecución<br />

<strong>de</strong>l objetivo inicial.<br />

II.3.8.<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> ingresos<br />

que repres<strong>en</strong>tan <strong>las</strong> v<strong>en</strong>tas<br />

por Internet respecto<br />

a la facturación total<br />

La <strong>en</strong>cuesta realizada muestra que la mayoría<br />

<strong>de</strong> <strong>las</strong> Ag<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> Viajes pres<strong>en</strong>tes<br />

<strong>en</strong> la red consigue pocas v<strong>en</strong>tas por Internet.<br />

El 85% <strong>de</strong> <strong>las</strong> ag<strong>en</strong>cias realizan v<strong>en</strong>tas<br />

on-line no superiores al 5% <strong>de</strong> la facturación<br />

total <strong>de</strong> la empresa (gráfico 10).<br />

II.3.9.<br />

Perspectivas <strong>de</strong> implantación<br />

<strong>de</strong> la plataforma Internet<br />

<strong>en</strong> <strong>las</strong> Ag<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> Viajes<br />

catalanas<br />

En primer lugar, <strong>de</strong>bemos consi<strong>de</strong>rar la<br />

plataforma Internet una herrami<strong>en</strong>ta <strong>de</strong> <strong>uso</strong><br />

Gráfico 10<br />

PORCENTAJE DE INGRESOS QUE<br />

REPRESENTAN LAS VENTAS<br />

POR INTERNET RESPECTO<br />

A LA FACTURACIÓN TOTAL<br />

Más <strong>de</strong>l 20%<br />

Entre <strong>el</strong> 11 y <strong>el</strong> ¡<br />

20%<br />

Entre <strong>el</strong> 6 y <strong>el</strong> 10%<br />

M<strong>en</strong>os <strong>de</strong>l 5% I<br />

0.00 20.00 40,00 80,00 100.00<br />

Fu<strong>en</strong>te: CINTAT-CETT.<br />

Gráfico 9<br />

PRINCIPALES DIFICULTADES DETECTADAS POR LAS AGENCIAS<br />

DE VIAJE DE CATALUÑA<br />

Definición <strong>de</strong> <strong>las</strong><br />

necesida<strong>de</strong>s reales<br />

Definición <strong>de</strong><br />

§ cont<strong>en</strong>idos/aplicativos<br />

•=<br />

fio.<br />

Falta <strong>de</strong> RR FF<br />

"° Falta <strong>de</strong> RR HH<br />

Coher<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> los<br />

cont<strong>en</strong>idos<br />

i<br />

r<br />

i<br />

i<br />

•<br />

j |<br />

•<br />

() 5<br />

10 15 20<br />

iVAAW<br />

25 30<br />

Fu<strong>en</strong>te: CINTAT-CETT.<br />

Estudios Turísticos, n. 146 (2000) 67


J. R. Iglesias<br />

todavía incipi<strong>en</strong>te <strong>de</strong> forma g<strong>en</strong>eralizada.<br />

Algunas <strong>de</strong> <strong>las</strong> barreras que han sido expuestas<br />

con anterioridad, supon<strong>en</strong> hoy una limitación,<br />

que con toda seguridad, será superada<br />

<strong>en</strong> un r<strong>el</strong>ativo corto horizonte temporal.<br />

No obstante, la rapi<strong>de</strong>z <strong>de</strong> introducción<br />

<strong>de</strong> esta tecnología <strong>en</strong> <strong>las</strong> empresas y <strong>el</strong> extraordinario<br />

increm<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l <strong>uso</strong> <strong>de</strong> la plataforma<br />

por parte <strong>de</strong> los usuarios.<br />

II.3.10.<br />

Porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> ingresos<br />

<strong>de</strong>l comercio <strong>el</strong>ectrónico,<br />

a tres años vista, <strong>de</strong>l total<br />

<strong>de</strong> la empresa<br />

El gráfico 11 refleja que existe una gran<br />

incógnita con r<strong>el</strong>ación al volum<strong>en</strong> <strong>de</strong> negocio<br />

que pue<strong>de</strong> g<strong>en</strong>erar Internet <strong>en</strong> <strong>las</strong> Ag<strong>en</strong>-<br />

Gráfico 11<br />

PORCENTAJE DE INGRESOS<br />

ESTIMADOS POR COMERCIO<br />

ELECTRÓNICO, POR LAS<br />

AGENCIAS DE VIAJES<br />

DE CATALUÑA<br />

cias <strong>de</strong> Viajes <strong>de</strong> Cataluña. El 41% <strong>de</strong> los<br />

<strong>en</strong>cu<strong>estado</strong>s no sabe o no contesta a la pregunta<br />

sobre <strong>el</strong> porc<strong>en</strong>taje estimado <strong>de</strong> ingresos<br />

<strong>de</strong> la facturación total a tres años<br />

vista. Dos <strong>de</strong> cada diez <strong>en</strong>cuestas indican<br />

que los ingresos a través <strong>de</strong>l comercio <strong>el</strong>ectrónico<br />

se estiman <strong>en</strong> m<strong>en</strong>os <strong>de</strong>l 10 % <strong>de</strong>l<br />

total <strong>de</strong> la facturación empresarial.<br />

II.3.11.<br />

Perspectivas <strong>de</strong><br />

implem<strong>en</strong>tación <strong>de</strong> aqu<strong>el</strong><strong>las</strong><br />

Ag<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> Viaje que <strong>en</strong> la<br />

<strong>actual</strong>idad no pose<strong>en</strong> web site<br />

El <strong>futuro</strong> <strong>de</strong> los web site se pres<strong>en</strong>ta<br />

al<strong>en</strong>tador. El estudio indica que la mayoría<br />

<strong>de</strong> <strong>las</strong> ag<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> viajes españo<strong>las</strong> sin pres<strong>en</strong>cia<br />

<strong>en</strong> la red que han participado <strong>en</strong> <strong>el</strong><br />

estudio ti<strong>en</strong><strong>en</strong> planeada su incorporación al<br />

espacio virtual <strong>en</strong> un plazo inferior a un<br />

año. Tan sólo <strong>el</strong> 13% <strong>de</strong> <strong>las</strong> respuestas indican<br />

que la incorporación <strong>de</strong>l web site se<br />

postergará <strong>en</strong> un plazo superior.<br />

III.<br />

CONCLUSIONES<br />

• El 48% <strong>de</strong> <strong>las</strong> Ag<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> Viajes <strong>de</strong><br />

Cataluña dispon<strong>en</strong> <strong>de</strong> dominio propio<br />

<strong>en</strong> la red.<br />

no sab<strong>en</strong><br />

41%<br />

m s<strong>de</strong> 19%<br />

13%<br />

Fu<strong>en</strong>te: CINTAT-CETT.<br />

<strong>de</strong> 10 a 15%<br />

17%<br />

• Seis <strong>de</strong> cada diez Ag<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> Viajes<br />

<strong>de</strong> Cataluña plantean, <strong>de</strong> manera prioritaria,<br />

conseguir objetivos estratégicos,<br />

tales como la difusión <strong>de</strong> la imag<strong>en</strong><br />

corporativa o la transmisión <strong>de</strong><br />

información g<strong>en</strong>eral.<br />

• Destaca la pres<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> <strong>las</strong> empresas<br />

externas para realizar los principales<br />

68 Estudios Turísticos, n.° 146 (2000)


Estado <strong>actual</strong> y <strong>perspectivas</strong> <strong>de</strong> <strong>futuro</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> <strong>uso</strong> <strong>de</strong> Internet <strong>en</strong> <strong>las</strong> ag<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> viajes <strong>de</strong> Cataluña<br />

trabajos <strong>de</strong> creación <strong>de</strong> web site, diseño<br />

y <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> <strong>las</strong> mismas que <strong>en</strong><br />

algunos ámbitos, por ejemplo <strong>en</strong> la<br />

programación, superan <strong>el</strong> 65% <strong>de</strong> los<br />

casos estudiados.<br />

• De manera g<strong>en</strong>eral, <strong>las</strong> noticias y <strong>las</strong><br />

ofertas se <strong>actual</strong>izan semanalm<strong>en</strong>te.<br />

• Las Ag<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> Viaje consi<strong>de</strong>ran los<br />

hábitos <strong>de</strong>l consumidor <strong>el</strong> principal<br />

obstáculo para po<strong>de</strong>r g<strong>en</strong>erar negocio a<br />

través <strong>de</strong> la red.<br />

• El estudio marca la falta <strong>de</strong> profesionales<br />

expertos <strong>en</strong> <strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> plataformas<br />

Internet para su explotación<br />

empresarial.<br />

• Sólo <strong>el</strong> 15% <strong>de</strong> <strong>las</strong> Ag<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> Viajes<br />

<strong>de</strong> Cataluña obti<strong>en</strong><strong>en</strong> un porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong><br />

ingresos, a través <strong>de</strong> comercio <strong>el</strong>ectrónico,<br />

superior al 5% <strong>de</strong> la facturación<br />

global <strong>de</strong> la empresa.<br />

• La mayoría <strong>de</strong> <strong>las</strong> Ag<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> Viajes<br />

sin pres<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> Internet fijan <strong>en</strong> m<strong>en</strong>os<br />

<strong>de</strong> un año su incorporación a la<br />

red.<br />

Recom<strong>en</strong>daciones<br />

Resulta fundam<strong>en</strong>tal consi<strong>de</strong>rar <strong>las</strong> conclusiones<br />

para po<strong>de</strong>r evaluar la importancia<br />

que supone Internet para la Ag<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> Viajes<br />

<strong>actual</strong>:<br />

1. Los objetivos estratégicos <strong>de</strong> Internet<br />

se <strong>de</strong>b<strong>en</strong> ver comp<strong>en</strong>sados por<br />

un aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l <strong>uso</strong> operativo <strong>de</strong> Internet<br />

<strong>en</strong> <strong>las</strong> Ag<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> Viaje <strong>de</strong><br />

Cataluña.<br />

2. Resulta fundam<strong>en</strong>tal la pres<strong>en</strong>cia <strong>de</strong><br />

un "asesor" <strong>en</strong> comercio <strong>el</strong>ectrónico.<br />

Esta figura se pue<strong>de</strong> pres<strong>en</strong>tar <strong>de</strong> difer<strong>en</strong>tes<br />

formas <strong>de</strong>p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>do <strong>de</strong>l tamaño<br />

empresarial. Así se aconseja la<br />

creación <strong>de</strong>l <strong>de</strong>partam<strong>en</strong>to <strong>en</strong> TI<br />

para <strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> <strong>las</strong> aplicaciones<br />

y servicios "on line" <strong>en</strong> la gran<br />

empresa y <strong>el</strong> <strong>de</strong> la creación <strong>de</strong> un<br />

equipo asesor y/o consultor para los<br />

difer<strong>en</strong>tes grupos <strong>de</strong> compra y asociaciones<br />

<strong>de</strong> Ag<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> Viaje<br />

3. La <strong>actual</strong>ización <strong>de</strong> noticias y ofertas<br />

<strong>de</strong>be acercarse, cada vez mas, a<br />

la <strong>actual</strong>ización diaria con <strong>el</strong> objetivo<br />

<strong>de</strong> mejorar <strong>el</strong> servicio, tanto <strong>el</strong><br />

que se dirige al cli<strong>en</strong>te como a los<br />

«partners».<br />

4. Se recomi<strong>en</strong>da una mayor apuesta<br />

<strong>de</strong> formación interna para po<strong>de</strong>r asimilar<br />

y aprovechar los cambios que<br />

Internet ha producido, dado que <strong>el</strong><br />

sector es uno <strong>de</strong> los más volátiles<br />

bajo la influ<strong>en</strong>cia <strong>de</strong>l nuevo canal <strong>de</strong><br />

comercialización.<br />

5. Si uno <strong>de</strong> los primeros pasos era <strong>el</strong><br />

establecimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> la tarifa plana, <strong>el</strong><br />

sigui<strong>en</strong>te <strong>de</strong>be ser la mejora <strong>de</strong> la<br />

v<strong>el</strong>ocidad <strong>de</strong> conexión así como un<br />

aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong> la seguridad <strong>de</strong> <strong>las</strong> transacciones<br />

económicas para po<strong>de</strong>r<br />

crear nuevos hábitos <strong>de</strong> consumo a<br />

través <strong>de</strong> Internet y así aum<strong>en</strong>tar la<br />

importancia económica <strong>de</strong>l sector.<br />

Estudios Turísticos, n.° 146 (2000) 69


J. R. Iglesias<br />

NOTAS<br />

(1) Informe <strong>de</strong> la consultora Forrest Research<br />

(marzo 2000).<br />

(2) Global Data Systems.<br />

BIBLIOGRAFÍA<br />

BUTTON, K. (1996): «The <strong>de</strong>v<strong>el</strong>opm<strong>en</strong>t of managem<strong>en</strong>t<br />

information to meet the needs of new managem<strong>en</strong>t<br />

structure», Londres.<br />

INSTITUTO DE ESTUDIOS TURÍSTICOS (1997): La inversión<br />

<strong>en</strong> tecnología como v<strong>en</strong>taja.<br />

LÓPEZ PÉREZ-ALCOVER, F. (1997): «Utilización <strong>de</strong><br />

<strong>las</strong> autopistas <strong>de</strong> la Información», Seminar of<br />

Tourism and New Technologies.<br />

MUNDET, J. (1999). «Compet<strong>en</strong>cias profesionales <strong>en</strong><br />

<strong>las</strong> Ag<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> Viajes <strong>de</strong> Cataluña», FESEC.<br />

OMT (1991): Estudio pr<strong>el</strong>iminar sobre <strong>las</strong> experi<strong>en</strong>cias<br />

y los efectos <strong>de</strong>rivados <strong>de</strong> <strong>las</strong> transfer<strong>en</strong>cias<br />

<strong>de</strong> tecnología.<br />

PINOLE ALBERT, I. (1990): Gestión y Técnicas <strong>de</strong><br />

Ag<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> Viajes, Ed. Síntesis.<br />

VIELLE, O. (1995): Efectos <strong>de</strong> <strong>las</strong> Nuevas Tecnologías<br />

<strong>en</strong> la distribución Turística.<br />

VLITOS ROME, I. (1995): «The Impact of Technology<br />

on the trav<strong>el</strong> Industry», Financial Times.<br />

TAMAYO, B. (1998): Ag<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> Viaje fr<strong>en</strong>te a <strong>las</strong><br />

nuevas tecnologías <strong>de</strong> distribución turística, CO-<br />

TEC, Madrid.<br />

Agra<strong>de</strong>cimi<strong>en</strong>tos<br />

A continuación se r<strong>el</strong>acionan <strong>las</strong> empresas<br />

<strong>de</strong> viajes que han colaborado <strong>en</strong> la realización<br />

<strong>de</strong> este estudio:<br />

Abacco; Orixá; Air Vic; Primera Línea;<br />

Arribes; RACC; Aragain; HippoViajes; Rigau<br />

Viatges; Ártic Tours; Rosa <strong>de</strong>is V<strong>en</strong>ís;<br />

Barc<strong>el</strong>ó; Suitours; Bestours; Tan<strong>de</strong>mTours;<br />

Bidaiak Banda; Temps d'Oci; Big Bangt;<br />

Transrutas; Bonanova Tours; Trav<strong>el</strong> 2000;<br />

Catai; Trav<strong>el</strong> Partners; C<strong>en</strong>tral <strong>de</strong> Viajes;<br />

Tuareg; Dagla Tours; Turing Cerdanya; De<br />

la Guardia; Ultramar Express; Decatlhon;<br />

Viajes Iberia; El Corte Inglés; Viajes Tauro;<br />

Exotismes; Viatges Kar<strong>el</strong>ia; Gavatours;<br />

Viatges Marítim; G<strong>en</strong>eral Tours; Viatges<br />

Tejedor; Giramon; Vila Tours; Halcón Viajes;<br />

Viatges C<strong>en</strong>tury; Iberojet; Amistour;<br />

Iberplan; Campimar; Iltrida; Galatur; Julia<br />

Tours; Invertrav<strong>el</strong>; Latitud 4; Prestigio Viajes;<br />

Macuvi; Turismusica; Marsans; Viajes<br />

Gram; Medivitges; Viajes Llaima; Mitjorn;<br />

Viajes Urantia; Nouv<strong>el</strong>les Frontieres.<br />

70 Estudios Turísticos, n. 146 (2000)

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!