10.06.2014 Views

Cine y propaganda reaganista en la trilogía original de Rambo

Cine y propaganda reaganista en la trilogía original de Rambo

Cine y propaganda reaganista en la trilogía original de Rambo

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

David Selva Ruiz<br />

<strong>de</strong>rrota 15 . Ésta es una pret<strong>en</strong>sión re<strong>la</strong>tivam<strong>en</strong>te frecu<strong>en</strong>te <strong>en</strong> el cine bélico <strong>de</strong> los<br />

och<strong>en</strong>ta:<br />

El cine <strong>de</strong> Vietnam cu<strong>en</strong>ta con numerosos ejemplos <strong>de</strong> soldados experim<strong>en</strong>tados que<br />

regresan al infierno <strong>de</strong> <strong>la</strong> jung<strong>la</strong> para rescatar a sus compañeros prisioneros, años<br />

<strong>de</strong>spués <strong>de</strong>l fin <strong>de</strong> <strong>la</strong> conti<strong>en</strong>da. Así ocurre <strong>en</strong> Desaparecido <strong>en</strong> combate y <strong>en</strong> <strong>Rambo</strong>, <strong>la</strong><br />

secue<strong>la</strong> <strong>de</strong> Acorra<strong>la</strong>do, cuyos protagonistas no sólo se muev<strong>en</strong> por un s<strong>en</strong>timi<strong>en</strong>to <strong>de</strong><br />

solidaridad hacia los cond<strong>en</strong>ados: por <strong>en</strong>cima <strong>de</strong> todo, <strong>de</strong>sean reparar <strong>la</strong> humil<strong>la</strong>ción <strong>de</strong><br />

su patria tras <strong>la</strong> <strong>de</strong>rrota <strong>de</strong> Vietnam (Sánchez-Escalonil<strong>la</strong>, 2002: 51).<br />

Pue<strong>de</strong> <strong>de</strong>cirse, pues, que <strong>Rambo</strong>: Acorra<strong>la</strong>do II supone un <strong>de</strong>sagravio simbólico<br />

respecto a <strong>la</strong> Guerra <strong>de</strong> Vietnam que, como se ha visto, conecta <strong>en</strong> diversos puntos<br />

con los p<strong>la</strong>nteami<strong>en</strong>tos i<strong>de</strong>ológicos reaganianos.<br />

4. <strong>Rambo</strong> y Afganistan<br />

La pelícu<strong>la</strong> <strong>Rambo</strong> III, al contrario que sus dos pre<strong>de</strong>cesoras, no ti<strong>en</strong>e re<strong>la</strong>ción<br />

directa con Vietnam. Su trama se sitúa <strong>en</strong> Afganistán, un país que <strong>en</strong> el tiempo <strong>de</strong><br />

rodaje estaba ocupado por <strong>la</strong>s fuerzas soviéticas. Evid<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te, este dato no es<br />

casual, ya que <strong>la</strong> pelícu<strong>la</strong> se <strong>en</strong>marca <strong>en</strong> <strong>la</strong> l<strong>la</strong>mada <strong>de</strong> Ronald Reagan a <strong>la</strong> r<strong>en</strong>ovación<br />

<strong>de</strong>l po<strong>de</strong>r estadounid<strong>en</strong>se <strong>en</strong> el mundo, al consecu<strong>en</strong>te increm<strong>en</strong>to masivo <strong>de</strong>l gasto<br />

militar y, <strong>en</strong> resum<strong>en</strong>, a <strong>la</strong> vuelta <strong>de</strong> <strong>la</strong> Guerra Fría (Christ<strong>en</strong>s<strong>en</strong>, 1987: 199). Sin<br />

embargo, <strong>la</strong> llegada al po<strong>de</strong>r <strong>de</strong> Mijaíl Gorbachov y su g<strong>la</strong>snost <strong>en</strong> <strong>la</strong> URSS <strong>en</strong> 1985<br />

restó s<strong>en</strong>tido a <strong>la</strong> retórica habitual <strong>de</strong> <strong>la</strong> Guerra Fría y, con ello, a los filmes que se<br />

basaban <strong>en</strong> ésta: “<strong>Rambo</strong> III (1988) int<strong>en</strong>ta prolongar los s<strong>en</strong>timi<strong>en</strong>tos antisoviéticos<br />

que habían ayudado a convertir <strong>Rambo</strong> II <strong>en</strong> un éxito <strong>de</strong> taquil<strong>la</strong> <strong>en</strong>viando a <strong>Rambo</strong><br />

al Afganistán ocupado para luchar contra los rusos, pero <strong>la</strong> pelícu<strong>la</strong> no funcionó bi<strong>en</strong><br />

comercialm<strong>en</strong>te” (Belton, 1994: 252 / TP). Para colmo <strong>de</strong> males, <strong>la</strong>s tropas <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

URSS se retiraban <strong>de</strong>l territorio afgano días antes <strong>de</strong>l estr<strong>en</strong>o <strong>de</strong> <strong>la</strong> pelícu<strong>la</strong>, lo cual<br />

pudo causar que <strong>la</strong> pelícu<strong>la</strong> tuviera una oportunidad aún m<strong>en</strong>or.<br />

La situación <strong>de</strong>l país durante <strong>la</strong> ocupación soviética es uno <strong>de</strong> los puntos<br />

fundam<strong>en</strong>tales <strong>de</strong> d<strong>en</strong>uncia para <strong>la</strong> Administración Reagan <strong>en</strong> EEUU, a partir <strong>de</strong> dos<br />

ejes: “<strong>la</strong> barbarie <strong>de</strong> <strong>la</strong> represión soviética, por una parte, y por <strong>la</strong> otra <strong>en</strong> torno al<br />

<strong>de</strong>recho a <strong>la</strong> auto<strong>de</strong>terminación <strong>de</strong> los pueblos” (Eu<strong>de</strong>s, 1984: 222). Estos ejes se<br />

p<strong>la</strong>sman <strong>en</strong> <strong>la</strong> política comunicativa y diplomática <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>da por EEUU a través <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong> United States Information Ag<strong>en</strong>cy (USIA) y <strong>la</strong> United States International<br />

Communication Ag<strong>en</strong>cy (USICA) —ag<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> exportación cultural estadounid<strong>en</strong>se,<br />

con una c<strong>la</strong>ra finalidad propagandística 16 —, y se manifiestan asimismo <strong>en</strong> <strong>Rambo</strong> III.<br />

A<strong>de</strong>más, pued<strong>en</strong> citarse otras coincid<strong>en</strong>cias con los proyectos <strong>de</strong> influ<strong>en</strong>cia sobre <strong>la</strong><br />

opinión pública por parte <strong>de</strong> EEUU, concretam<strong>en</strong>te con el Proyecto Verdad (Project<br />

Truth) —posteriorm<strong>en</strong>te l<strong>la</strong>mado Proyecto Democracia (Project Democracy)—,<br />

ori<strong>en</strong>tado <strong>en</strong> sus inicios a <strong>de</strong>sacreditar a <strong>la</strong> Unión Soviética. Los temas elegidos para<br />

este proyecto <strong>en</strong> su p<strong>la</strong>no contraof<strong>en</strong>sivo son “<strong>la</strong> responsabilidad soviética <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />

15 A<strong>de</strong>más, pue<strong>de</strong> observarse <strong>de</strong> nuevo el individualismo arquetípico <strong>de</strong> <strong>la</strong> política reaganiana, con <strong>la</strong><br />

burocracia <strong>de</strong>rrotada fr<strong>en</strong>te a un <strong>Rambo</strong> <strong>en</strong>salzado como individuo.<br />

16 Según Pizarroso, el objetivo oficial <strong>de</strong> estas ag<strong>en</strong>cias es “el <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> una política <strong>de</strong> intercambios<br />

culturales y educativos que, aunque naturalm<strong>en</strong>te evita el nombre, se trata <strong>de</strong> una política <strong>de</strong> <strong>propaganda</strong><br />

que los teóricos norteamericanos d<strong>en</strong>ominan hoy «public diplomacy»” (1993: 434).<br />

Revista Comunicación, Nº6, Vol.1, año 2009, PP. 87-106. ISSN 1988-9732 97

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!