Martxoaren 1tetik-31ra -- Del 1 al 31 de marzo - Biblioteca Centro de ...
Martxoaren 1tetik-31ra -- Del 1 al 31 de marzo - Biblioteca Centro de ...
Martxoaren 1tetik-31ra -- Del 1 al 31 de marzo - Biblioteca Centro de ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Documentación<br />
MADADAYO<br />
Japón, 1993<br />
Akira Kurosawa<br />
<strong>Martxoaren</strong> <strong>1tetik</strong>-<strong><strong>31</strong>ra</strong> -- <strong>Del</strong> 1 <strong>al</strong> <strong>31</strong> <strong>de</strong> <strong>marzo</strong><br />
ARTIUM- Arte Garaiki<strong>de</strong>ko Eusk<strong>al</strong> Zentro-Museoa - <strong>Centro</strong>-Museo Vasco <strong>de</strong> Arte Contemporáneo<br />
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Dcomentación<br />
Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000<br />
http://www.artium.org/biblioteca.html<br />
1
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Documentación<br />
FICHA TÉCNICA:<br />
TÍTULO ORIGINAL: Madadayo<br />
NACIONALIDAD: Japón<br />
AÑO: 1993<br />
PRODUCTOR EJECUTIVO: Yo Yamamoto, Yuzo Irie<br />
DIRECTOR: Akira Kurosawa<br />
DIRECCIÓN ARTÍSTICA: Yoshiro Muraki<br />
MÚSICA: Shinichirô Ikebe<br />
FOTOGRAFÍA: Takao Saitô, Masaharu Ueda<br />
GÉNERO: Drama<br />
DURACIÓN: 134 minutos<br />
INTÉRPRETES: Tatsuo Matsumura, Kyôko Kagawa, Hisashi Igawa, Jôji Tokoro,<br />
Masayuki Yui, Akira Terao, Asei Kobayashi, Takeshi Kusaka, Mitsuru Hirata, Nobuto<br />
Okamoto, Kimihiro Reizei, Kinzoh Sakura, Hi<strong>de</strong>taka Yoshioka, Takao Zushi.<br />
ARTIUM- Arte Garaiki<strong>de</strong>ko Eusk<strong>al</strong> Zentro-Museoa - <strong>Centro</strong>-Museo Vasco <strong>de</strong> Arte Contemporáneo<br />
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Dcomentación<br />
Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000<br />
http://www.artium.org/biblioteca.html<br />
2
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Documentación<br />
AKIRA KUROSAWA:<br />
Akira Kurosawa, el más conocido <strong>de</strong> los<br />
directores <strong>de</strong> cine japonés, nació en el distrito<br />
Omori <strong>de</strong> Tokio el 23 <strong>de</strong> <strong>marzo</strong> <strong>de</strong> 1910. Era el<br />
menor <strong>de</strong> siete hermanos <strong>de</strong> una acomodada<br />
familia <strong>de</strong> comerciantes <strong>de</strong> Osaka. Su familia<br />
era <strong>de</strong>scendiente <strong>de</strong> una línea <strong>de</strong> antiguos<br />
samuráis.<br />
Akira Kurosawa.<br />
Hasta 1921 Kurosawa re<strong>al</strong>iza sus primeros<br />
estudios, mostrando un especi<strong>al</strong> interés por el<br />
mundo <strong>de</strong> la pintura. Des<strong>de</strong> muy pequeño se<br />
movió en un ambiente cultur<strong>al</strong>, ya que tanto su<br />
padre como su hermano mayor le llevaban <strong>al</strong><br />
cine, le leían novelas y le hacían que se<br />
interesase por la cultura.<br />
En 1922 Akira comenzó sus estudios <strong>de</strong> bachillerato en el Instituo Keika. Un<br />
año <strong>de</strong>spués sería testigo <strong>de</strong> un hecho que le marcaría mucho, el gran terremoto <strong>de</strong><br />
Kantó, que produjo un gran número <strong>de</strong> víctimas, y <strong>de</strong>l cu<strong>al</strong> Akira y su hermano<br />
fueron testigos directos, ya que el Instituto <strong>de</strong> Keika también fue <strong>de</strong>struido.<br />
En 1927 fin<strong>al</strong>iza el bachillerato, y en vez <strong>de</strong> matricularse en la Escuela <strong>de</strong><br />
Bellas Artes, prefiere elegir una formación menos académica y más libre. En estos<br />
años, Akira continúa con su afición a la pintura, y a<strong>de</strong>más empieza a interesarse<br />
cada vez más por la literatura, el teatro, y el cine. Comienza a <strong>de</strong>scubrir el cine<br />
europeo <strong>de</strong>l que se siente un gran admirador, Charles Chaplin, Buster Keaton o De<br />
Mille son <strong>al</strong>gunos <strong>de</strong> sus directores favoritos.<br />
Akira Kurosawa.<br />
En 1929 <strong>de</strong>cidió unirse a la Liga <strong>de</strong><br />
Artistas Proletarios, sin embargo, dos<br />
años más tar<strong>de</strong> y <strong>de</strong>silusionado <strong>de</strong> este<br />
grupo, <strong>de</strong>ci<strong>de</strong> comprometerse con<br />
organizaciones políticas más radic<strong>al</strong>es.<br />
Este entusiasmo le duraría poco, ya que<br />
en la primavera <strong>de</strong> 1932 <strong>de</strong>ci<strong>de</strong><br />
abandonar el movimiento proletario.<br />
Cuando Akira cumplió 23 años sufre uno<br />
<strong>de</strong> los hechos más traumáticos <strong>de</strong> su<br />
vida, el suicidio <strong>de</strong> su hermano mayor, y<br />
cuatro meses <strong>de</strong>spués la muerte <strong>de</strong> otro<br />
<strong>de</strong> sus hermanos.<br />
ARTIUM- Arte Garaiki<strong>de</strong>ko Eusk<strong>al</strong> Zentro-Museoa - <strong>Centro</strong>-Museo Vasco <strong>de</strong> Arte Contemporáneo<br />
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Dcomentación<br />
Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000<br />
http://www.artium.org/biblioteca.html<br />
3
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Documentación<br />
Durante estos años continúa con su afición a la pintura, pero sus dudas acerca<br />
<strong>de</strong> su t<strong>al</strong>ento hacen que la abandone poco a poco.<br />
En 1936 el cineasta japonés se apunta en un programa <strong>de</strong> aprendices <strong>de</strong><br />
director en los estudios Nikkatsu. Allí comenzará a trabajar como ayudante <strong>de</strong>l<br />
director Kajiro Yamamoto. Durante estos años se <strong>de</strong>dicará a apren<strong>de</strong>r, a escribir<br />
guiones y a dirigir su primera película.<br />
En 1943 <strong>de</strong>butó como director con la película Sanshiro Sugata (La leyenda <strong>de</strong>l<br />
gran judo). Sus siguientes películas fueron supervisadas por el gobierno japonés,<br />
Ichiban utsukushika (La más bella, 1944), Zoku Sugata Sanshiro, Tora no o wo<br />
fumu otokotachi (1945), Waga seishum ni kuinashi (No añoro mi juventud, 1946),<br />
Yoidore tenshi (El ángel borracho, 1949) o Nora inu (El perro rabioso, 1949).<br />
La más bella. No añoro mi juventud. El perro rabioso.<br />
En 1950 rodaría Rashomon, una película que cambiará su vida, ya que gracias<br />
a ella sería conocido internacion<strong>al</strong>mente. Ganó el León <strong>de</strong> Oro en el Festiv<strong>al</strong> <strong>de</strong> cine<br />
<strong>de</strong> Venecia <strong>de</strong>l año 1951. Este sería el principio <strong>de</strong> una serie <strong>de</strong> reconocimientos a<br />
nivel internacion<strong>al</strong>, ya que cuatro años <strong>de</strong>spués Ikiru (Vivir) recibirá el Premio <strong>de</strong>l<br />
Jurado en el Festiv<strong>al</strong> <strong>de</strong> Berlín <strong>de</strong> 1954. En esta década <strong>de</strong> los cincuenta rodará<br />
películas tan conocidas como Los siete samuráis (1954), El trono <strong>de</strong> sangre (1957)<br />
o La fort<strong>al</strong>eza escondida (1958).<br />
Akira Kurosawa inicia la década <strong>de</strong> los sesenta con la película Los can<strong>al</strong>las<br />
duermen en paz, en don<strong>de</strong> an<strong>al</strong>izaba el problema <strong>de</strong> la corrupción. Sus siguientes<br />
trabajos fueron Mercenario (1961), Tsubaki Sanjuro (1962), Infierno <strong>de</strong> odio<br />
(1963) y Barbarroja (1965).<br />
ARTIUM- Arte Garaiki<strong>de</strong>ko Eusk<strong>al</strong> Zentro-Museoa - <strong>Centro</strong>-Museo Vasco <strong>de</strong> Arte Contemporáneo<br />
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Dcomentación<br />
Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000<br />
http://www.artium.org/biblioteca.html<br />
4
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Documentación<br />
Durante los siguientes años Kurosawa tendrá problemas para trabajar, y <strong>de</strong><br />
hecho hasta 1970 no rodaría ninguna película. Ante esta problemática, el director<br />
fundará su propia productora llamada Yonki no kai junto a otros compañeros. Con<br />
ella rodará su siguiente trabajo Do<strong>de</strong>’ska-<strong>de</strong>n (1970).<br />
El inicio <strong>de</strong> la década <strong>de</strong> los setenta no fue bueno para Akira, ya que los<br />
periódicos publicaron que había sufrido un intento <strong>de</strong> suicidio. Nuevamente<br />
Kurosawa estará durante cinco años inactivo hasta que en 1975 vuelve <strong>al</strong> trabajo<br />
con su película Dersu Uz<strong>al</strong>a, con la que consiguió el Oscar <strong>de</strong> la Aca<strong>de</strong>mia <strong>de</strong><br />
Hollywood.<br />
Do<strong>de</strong>’ska-<strong>de</strong>n. Dersu Uz<strong>al</strong>a. Madadayo.<br />
En la década <strong>de</strong> los ochenta rodó Kagemusha (1980) y Ran (1985). Ya en los<br />
noventa rodó Los sueños <strong>de</strong> Akira Kurosawa, y, a<strong>de</strong>más, fue g<strong>al</strong>ardonado por la<br />
Aca<strong>de</strong>mia <strong>de</strong> Hollywood con un Oscar honorífico a toda su carrera. Sus siguientes<br />
trabajos fueron Rapsodia en Agosto (Hachigatsu no Rhapsody, 1991), y Madadayo<br />
(1993).<br />
Akira Kurosawa murió en Shinjitai el 6 <strong>de</strong> septiembre <strong>de</strong> 1998.<br />
ARTIUM- Arte Garaiki<strong>de</strong>ko Eusk<strong>al</strong> Zentro-Museoa - <strong>Centro</strong>-Museo Vasco <strong>de</strong> Arte Contemporáneo<br />
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Dcomentación<br />
Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000<br />
http://www.artium.org/biblioteca.html<br />
5
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Documentación<br />
SELECCIÓN DE PELÍCULAS<br />
Sugata Sanshiro (La leyenda <strong>de</strong>l gran judo,<br />
1943)<br />
En 1883, en la era Meiji, Sugata Sanshiro es el<br />
discípulo <strong>de</strong> un maestro <strong>de</strong> judo. Antes <strong>de</strong> llegar a<br />
convertirse en un campeón apren<strong>de</strong>rá los v<strong>al</strong>ores que<br />
<strong>de</strong>ben regir su vida, el satori, la tranquila aceptación<br />
<strong>de</strong> las leyes <strong>de</strong> la Natur<strong>al</strong>eza. Fuente: Hoy Cinema.com<br />
Tora no o wo fumu otokotachi (Los hombres<br />
que caminan sobre la cola <strong>de</strong>l tigre, 1945)<br />
Durante el Japón mediev<strong>al</strong>, un samurai fugitivo -<br />
que huye <strong>de</strong> su hermano- y sus guardaesp<strong>al</strong>das tienen<br />
que disfrazarse <strong>de</strong> sacerdotes para po<strong>de</strong>r atravesar un<br />
bosque, y <strong>de</strong> esta forma po<strong>de</strong>r engañar y evitar a los<br />
guardias <strong>de</strong> la frontera. Fuente: Hoy Cinema.com<br />
Vivir (Ikiru, 1952)<br />
Kanji Watanabe, jefe <strong>de</strong> la “Sección <strong>de</strong>l<br />
Ciudadano” <strong>de</strong>l Ayuntamiento <strong>de</strong> Tokio, <strong>de</strong>scubre que<br />
pa<strong>de</strong>ce una enfermedad termin<strong>al</strong> y su fin se acerca.<br />
Watanabe se percata <strong>de</strong> que no ha hecho nada por los<br />
<strong>de</strong>más, y por tanto, nada quedarà tras él cuando<br />
muera. Sólo ante esta <strong>de</strong>sesperada situación se dará<br />
cuenta <strong>de</strong>l tiempo que ha m<strong>al</strong>gastado en su vida y<br />
empezará a recapacitar. Fuente: Hoy Cinema.com<br />
ARTIUM- Arte Garaiki<strong>de</strong>ko Eusk<strong>al</strong> Zentro-Museoa - <strong>Centro</strong>-Museo Vasco <strong>de</strong> Arte Contemporáneo<br />
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Dcomentación<br />
Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000<br />
http://www.artium.org/biblioteca.html<br />
6
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Documentación<br />
Los siete samuráis (Shichinin no samurai,<br />
1954)<br />
Un poblado campesino <strong>de</strong>ci<strong>de</strong> pasar a la acción<br />
ante las frecuentes invasiones <strong>de</strong> los enemigos. Para<br />
ello <strong>de</strong>ci<strong>de</strong>n contratar implacables samuráis para que<br />
<strong>de</strong>fiendan el lugar. Fuente: Hoy Cinema.com.<br />
Los can<strong>al</strong>las duermen en paz (Warui yatsu<br />
hodo yoku nemuru, 1960)<br />
La hija <strong>de</strong>l presi<strong>de</strong>nte <strong>de</strong> una importante empresa<br />
inmobiliaria se casa con Nishi, el secretario <strong>de</strong> éste.<br />
Durante la boda, varios rumores y comentarios circulan<br />
entre los presentes. Cinco años antes, el padre <strong>de</strong> Nishi<br />
murió tras caer por la ventana <strong>de</strong>l último piso <strong>de</strong>l<br />
edificio <strong>de</strong> la compañía. Mucha gente sigue dudando<br />
porque supone que no ha sido un suicidio. Nishi<br />
intentará investigar sobre el posible asesinato <strong>de</strong> su<br />
padre. Fuente: Hoy Cinema.com.<br />
Infierno <strong>de</strong> odio (Tengoku to jigoku, 1963)<br />
En un momento cruci<strong>al</strong> <strong>de</strong> su vida financiera,<br />
Gondo, un hombre <strong>de</strong> negocios, recibe la noticia <strong>de</strong><br />
que su hijo ha sido secuestrado, y el rescate exigido es<br />
una cantidad <strong>de</strong> dinero similar a la que necesita para<br />
cerrar una importante negociación. Gondo está<br />
dispuesto a pagar el rescate hasta que compren<strong>de</strong> que<br />
los secuestradores se han equivocado y se han llevado<br />
<strong>al</strong> hijo <strong>de</strong>l chófer. Ahora <strong>de</strong>berá <strong>de</strong>cidir si el dinero es<br />
más importante que la vida <strong>de</strong>l niño. Fuente: Hoy<br />
Cinema.com.<br />
ARTIUM- Arte Garaiki<strong>de</strong>ko Eusk<strong>al</strong> Zentro-Museoa - <strong>Centro</strong>-Museo Vasco <strong>de</strong> Arte Contemporáneo<br />
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Dcomentación<br />
Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000<br />
http://www.artium.org/biblioteca.html<br />
7
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Documentación<br />
Tora, Tora, Tora (Tora! Tora! Tora!, 1970)<br />
Pormenorizado relato <strong>de</strong>l ataque japonés a Pearl<br />
Harbour en diciembre <strong>de</strong> 1941. Tora! Tora! Tora! era la<br />
señ<strong>al</strong> japonesa para atacar. La película reproduce <strong>de</strong><br />
manera meticulosa el ataque a Pearl Harbor, así como<br />
todos los hechos que le precedieron, tanto por uno<br />
como por otro bando: por una parte <strong>de</strong> los<br />
imperi<strong>al</strong>istas japoneses, cómo y por qué <strong>de</strong>ci<strong>de</strong>n<br />
re<strong>al</strong>izar un ataque por etapas, y por otro lado refleja el<br />
hecho <strong>de</strong> que los <strong>al</strong>tos mandos <strong>de</strong>l ejército americano<br />
ignoraban esta posibilidad. Fuente: Hoy Cinema.com.<br />
El cazador (Derzu Uz<strong>al</strong>a, 1975)<br />
El capitán Vladimir Arseniev y su <strong>de</strong>stacamento<br />
tienen que elaborar unas prospecciones geológicas por<br />
los bosques <strong>de</strong> la taiga siberiana. La inmensidad <strong>de</strong>l<br />
territorio y la dureza <strong>de</strong>l clima hacen que el capitán se<br />
separe <strong>de</strong> sus soldados. Con<strong>de</strong>nado a vagar por una<br />
tierra s<strong>al</strong>vaje, Vladimir conoce a Dersu Uz<strong>al</strong>a, un<br />
cazador nómada, habitante <strong>de</strong> la zona, que se conoce a<br />
la perfección todo el territorio y sabe cómo controlar<br />
las inclemencias <strong>de</strong>l tiempo. Dersu enseñará a Vladimir<br />
a convivir en plena armonía con la natur<strong>al</strong>eza y a saber<br />
respetarla <strong>al</strong> máximo para no perturbar la existencia <strong>de</strong><br />
ambos. A su vez, Vladimir apren<strong>de</strong>rá una lección que<br />
difícilmente olvidará el resto <strong>de</strong> su vida. Fuente: Hoy<br />
Cinema.com.<br />
Ran (Ran, 1985)<br />
Un señor feud<strong>al</strong> <strong>de</strong>ci<strong>de</strong> <strong>de</strong>jar su Estado a sus tres<br />
hijos. El castillo que recibirá cada uno <strong>de</strong> ellos no<br />
colma las ambiciones <strong>de</strong>l hijo menor, el cu<strong>al</strong> será<br />
inmediatamente exiliado. Fuente: Hoy Cinema.com.<br />
ARTIUM- Arte Garaiki<strong>de</strong>ko Eusk<strong>al</strong> Zentro-Museoa - <strong>Centro</strong>-Museo Vasco <strong>de</strong> Arte Contemporáneo<br />
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Dcomentación<br />
Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000<br />
http://www.artium.org/biblioteca.html<br />
8
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Documentación<br />
Los sueños <strong>de</strong> Akira Kurosawa (Akira<br />
Kurosawa's dreams/Yume), 1990)<br />
Ocho relatos basados en los propios sueños <strong>de</strong>l<br />
director nipón Akira Kurosawa. La relación <strong>de</strong>l hombre<br />
con su entorno, la infancia, el arte, la espiritu<strong>al</strong>idad, la<br />
muerte y la ecología son <strong>al</strong>gunos <strong>de</strong> los temas abordados<br />
por Kurosawa, <strong>al</strong> tiempo que refleja las mutaciones<br />
sociocultur<strong>al</strong>es que ha sufrido Japón a lo largo <strong>de</strong>l siglo<br />
XX. En armonía con la mayor parte <strong>de</strong> su obra, premiada<br />
con un Oscar honorífico en 1990, la película está dotada<br />
<strong>de</strong> una gran fuerza y belleza visu<strong>al</strong>. Fuente: Hoy<br />
Cinema.com.<br />
ARTIUM- Arte Garaiki<strong>de</strong>ko Eusk<strong>al</strong> Zentro-Museoa - <strong>Centro</strong>-Museo Vasco <strong>de</strong> Arte Contemporáneo<br />
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Dcomentación<br />
Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000<br />
http://www.artium.org/biblioteca.html<br />
9
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Documentación<br />
EL CINE DE AKIRA KUROSAWA<br />
Una <strong>de</strong> las características <strong>de</strong>l cine <strong>de</strong> Akira<br />
Kurosawa es la influencia que tuvo en el cineasta<br />
la cultura occi<strong>de</strong>nt<strong>al</strong>. Ya <strong>de</strong>s<strong>de</strong> muy joven su<br />
padre y su hermano le llevaban <strong>al</strong> cine para ver<br />
películas occi<strong>de</strong>nt<strong>al</strong>es, y la admiración por este<br />
cine se extendió a sus años como director. Era<br />
curioso como para los compatriotas japoneses, el<br />
cine <strong>de</strong> Akira Kurosawa era <strong>de</strong>masiado occi<strong>de</strong>nt<strong>al</strong>,<br />
y para los cineastas occi<strong>de</strong>nt<strong>al</strong>es se fijaban más<br />
en sus influencias orient<strong>al</strong>es.<br />
Akira Kurosawa.<br />
Otro <strong>de</strong> los elementos que distingue el cine<br />
<strong>de</strong> Kurosawa, es la fascinación por el mundo <strong>de</strong> la<br />
literatura, son numerosas las adaptaciones<br />
literarias que fueron llevadas <strong>al</strong> cine por el<br />
cineasta japonés.<br />
Sus influencias iban <strong>de</strong>s<strong>de</strong> las clásicas obras <strong>de</strong> William Shakespeare, obras<br />
literarias rusas <strong>de</strong> Leon Tolstoi o Fiodor Dostoievski, tragedias clásicas griegas<br />
como las <strong>de</strong> Esquilo, o <strong>de</strong> obras <strong>de</strong> escritores estadouni<strong>de</strong>nses como Ed McBain.<br />
Kurosawa <strong>de</strong>sarrolló en la década <strong>de</strong> los cincuenta, una técnica<br />
cinematográfica propia que consistía en emplear lentes <strong>de</strong> teleobjetivo que le<br />
ayudaban a aplanar el encuadre. A<strong>de</strong>más era partidario <strong>de</strong> <strong>al</strong>ejar las cámaras <strong>de</strong> los<br />
actores para conseguir unas mejores interpretaciones. Otra <strong>de</strong> las características <strong>de</strong><br />
Kurosawa era el empleo <strong>de</strong> varias cámaras que grabaran <strong>al</strong> mismo tiempo y así<br />
obtener un mismo plano <strong>de</strong>s<strong>de</strong> distintos ángulos.<br />
Otro recurso propio <strong>de</strong> Kurosawa, era<br />
la utilización <strong>de</strong> los diferentes elementos<br />
meteorológicos, lluvia, nieve o c<strong>al</strong>or, en las<br />
escenas claves <strong>de</strong> sus películas. Tenía fama<br />
<strong>de</strong> ser un director muy perfeccionista y<br />
duro, que no dudaba en repetir una y otra<br />
vez las escenas, hasta <strong>al</strong>canzar la<br />
perfección. Incluso era tan perfeccionista<br />
que obligaba a los actores a utilizar la ropa<br />
que iban a utilizar en la película meses<br />
antes <strong>de</strong> empezar el rodaje, para que ésta<br />
no pareciera nueva.<br />
Akira Kurosawa.<br />
ARTIUM- Arte Garaiki<strong>de</strong>ko Eusk<strong>al</strong> Zentro-Museoa - <strong>Centro</strong>-Museo Vasco <strong>de</strong> Arte Contemporáneo<br />
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Dcomentación<br />
Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000<br />
http://www.artium.org/biblioteca.html<br />
10
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Documentación<br />
Otra <strong>de</strong>t<strong>al</strong>le clásico <strong>de</strong>l cine <strong>de</strong> Kurosawa era la utilización <strong>de</strong> bandas sonoras<br />
muy sencillas, nada abrumantes, reducidas a un simple instrumento, ya fuera<br />
trompeta, piano...etc.<br />
En <strong>de</strong>finitiva, el cine <strong>de</strong> Kurosawa ha tenido una gran influencia en el cine<br />
mundi<strong>al</strong>, y en numerosos directores <strong>de</strong> cine como Sergio Leone, John Sturges, Lee<br />
Katzin o Georges Lucas, llegando a ser el cineasta japonés más reconocido<br />
internacion<strong>al</strong>mente.<br />
Filmografía como director<br />
2010 Gendai no No<br />
1993 Madadayo<br />
1991 Rapsodia en Agosto (Hachigatsu no Rhapsody)<br />
1990 Los sueños <strong>de</strong> Akira Kurosawa (Akira Kurosawa's dreams/Yume)<br />
1985 Ran (Ran)<br />
1980 Kagemusha (Kagemusha)<br />
1975 Dersu Uz<strong>al</strong>a (Dersu Uz<strong>al</strong>a)<br />
1970 Do<strong>de</strong>s'Ka-Den<br />
1965 Barbarroja (Aka Hige)<br />
1963 Infierno <strong>de</strong> odio (Tengoku to jigoku)<br />
1962 Tsubaki Sanjuro<br />
1961 Mercenario (Yojimbo)<br />
1960 Warui Yatsu hodo yoku nemuru<br />
1958 La fort<strong>al</strong>eza escondida (Kakushi tori<strong>de</strong> no san Akunin)<br />
1957 El trono <strong>de</strong> sangre (Kumonosu-jo)<br />
1955 Ikimono no kiroku<br />
1954 Los bajos fondos (Donzoko)<br />
Los siete samurais (Shishinin no Samurai)<br />
1952 Vivir (Ikiru)<br />
1951 El idiota (Hakuchi)<br />
1950 El escánd<strong>al</strong>o (Shubun)<br />
Rashomon (Rashomon)<br />
1949 El perro rabioso (Nora inu)<br />
Yoidore tenshi<br />
1948 Shizukanaru naru ketto<br />
1947 Subarashiki Nichiyoubi<br />
1946 Waga Seishun ni Kuinashi<br />
Asu o tsukuru Hitobito<br />
1945 Tora no o wo fumu otokotachi<br />
Zoku sugata Sanshiro<br />
1944 Ichidan utsukushiku<br />
1943 Sugata Sanshiro<br />
ARTIUM- Arte Garaiki<strong>de</strong>ko Eusk<strong>al</strong> Zentro-Museoa - <strong>Centro</strong>-Museo Vasco <strong>de</strong> Arte Contemporáneo<br />
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Dcomentación<br />
Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000<br />
http://www.artium.org/biblioteca.html<br />
11
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Documentación<br />
Filmografía como guionista<br />
2009 The seven Samurai<br />
2008 Kakushi tori<strong>de</strong> no san akunin - The last princess<br />
2007 Tsubaki Sanjûrô<br />
Samurai 7 (TV)<br />
2002 Umi wa miteita<br />
2000 Dora-heita<br />
1999 Ame agaru<br />
1996 Last man standing<br />
1993 Madadayo<br />
1991 Rapsodia en Agosto (Hachigatsu no Rhapsody)<br />
1990 Los sueños <strong>de</strong> Akira Kurosawa (Akira Kurosawa's Dreams/Yume)<br />
1985 Ran (Ran)<br />
1980 Kagemusha (Kagemusha)<br />
1975 Dersu Uz<strong>al</strong>a (Dersu Uz<strong>al</strong>a)<br />
1970 Do<strong>de</strong>s'Ka-Den ·<br />
1965 Barbarroja (Aka Hige)<br />
1963 Infierno <strong>de</strong> odio (Tengoku to jigoku)<br />
1962 Tsubaki Sanjuro<br />
1960 Warui Yatsu hodo yoku nemuru<br />
1957 El trono <strong>de</strong> sangre (Kumonosu-jo)<br />
1954 Los siete samurais (Shishinin no Samurai)<br />
1952 Vivir (Ikiru)<br />
1950 Rashomon (Rashomon)<br />
1945 Tora no o wo fumu otokotachi<br />
Zoku Sugata Sanshiro<br />
1944 Ichidan utsukushiku<br />
Dohyosai<br />
1943 Sugata Sanshiro<br />
1942 Tsubasa no gaika<br />
Seishun no kiryu<br />
1941 Uma<br />
ARTIUM- Arte Garaiki<strong>de</strong>ko Eusk<strong>al</strong> Zentro-Museoa - <strong>Centro</strong>-Museo Vasco <strong>de</strong> Arte Contemporáneo<br />
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Dcomentación<br />
Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000<br />
http://www.artium.org/biblioteca.html<br />
12
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Documentación<br />
SINOPSIS<br />
Fotograma <strong>de</strong> la película Madadayo.<br />
En Tokio, en el año 1943, durante la Segunda guerra Mundi<strong>al</strong>, el profesor<br />
universitario Hyakken Uchida, abandona la cátedra para <strong>de</strong>dicarse por completo a<br />
su carrera como escritor. Un bombar<strong>de</strong>o <strong>de</strong>struye su casa, viéndose obligado a vivir<br />
en una barraca con su mujer, don<strong>de</strong> sigue recibiendo la visita <strong>de</strong> sus ex <strong>al</strong>umnos.<br />
Pero estos antiguos <strong>al</strong>umnos <strong>de</strong>ci<strong>de</strong>n construirle un nuevo hogar, <strong>al</strong> que fin<strong>al</strong>mente<br />
se trasladará junto con su esposa. Los que fueron sus pupilos también se<br />
comprometen a celebrar cada cumpleaños <strong>de</strong>l venerado maestro a la que llaman<br />
fiesta Mahda-kai. Durante estas fiestas, juegan como niños y le preguntan <strong>al</strong><br />
profesor, Mahda-kai (¿estás listo para irte <strong>al</strong> otro mundo?) a lo que el respon<strong>de</strong><br />
Madadayo (No, todavía no).<br />
ARTIUM- Arte Garaiki<strong>de</strong>ko Eusk<strong>al</strong> Zentro-Museoa - <strong>Centro</strong>-Museo Vasco <strong>de</strong> Arte Contemporáneo<br />
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Dcomentación<br />
Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000<br />
http://www.artium.org/biblioteca.html<br />
13
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Documentación<br />
LA PELÍCULA<br />
¡Todavía no!<br />
El director nipón, Akira Kurosawa, nos relata la historia <strong>de</strong>l profesor Uchida,<br />
<strong>de</strong> sus incondicion<strong>al</strong>es <strong>al</strong>umnos y <strong>de</strong> los avatares propios <strong>de</strong> la vida.<br />
Inicia el film con una simbólica escena, el profesor se dispone a entrar en su<br />
aula, en el interior sus <strong>al</strong>umnos <strong>al</strong>go han tramado. Cuando éste entra, se encuentra<br />
una nube <strong>de</strong> humo a la que no aparece hacer mucho caso y se dispone a re<strong>al</strong>izar<br />
sus discurso, en esta ocasión <strong>de</strong> <strong>de</strong>spedida.<br />
Fotogramas en los que se observa <strong>al</strong> profesor Uchida <strong>de</strong>spidiéndose <strong>de</strong> sus <strong>al</strong>umnos.<br />
Uchida ha <strong>de</strong>cidido abandonar la enseñanza para <strong>de</strong>dicarse por entero a la<br />
escritura. Sus <strong>al</strong>umnos reciben la noticia con tristeza, a pesar <strong>de</strong> la austeridad <strong>de</strong> la<br />
que este profesor hace g<strong>al</strong>a sus pupilos lamentan su marcha, mostrando un gran<br />
pesar.<br />
ARTIUM- Arte Garaiki<strong>de</strong>ko Eusk<strong>al</strong> Zentro-Museoa - <strong>Centro</strong>-Museo Vasco <strong>de</strong> Arte Contemporáneo<br />
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Dcomentación<br />
Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000<br />
http://www.artium.org/biblioteca.html<br />
14
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Documentación<br />
Uchida se <strong>de</strong>canta por la literatura, y se retira <strong>de</strong> la enseñanza para<br />
<strong>de</strong>dicarse a hacer lo que <strong>de</strong>sea, escribir.<br />
Fotogramas en los que se observa <strong>al</strong> profesor Uchida <strong>de</strong>spidiéndose <strong>de</strong> sus <strong>al</strong>umnos.<br />
Inicia su nueva etapa en una casa ro<strong>de</strong>ada <strong>de</strong> natur<strong>al</strong>eza junto a su esposa;<br />
<strong>de</strong>s<strong>de</strong> la mudanza hasta los imprevistos que le reserva la vida, el ex profesor,<br />
estará siempre arropado por sus ex-<strong>al</strong>umnos, un tanto diferentes a los pequeños<br />
que educó en las aulas. Akira nos sitúa en la Segunda Guerra Mundi<strong>al</strong>, en pleno<br />
1943, en Tokio. Las <strong>al</strong>usiones gráficas <strong>al</strong> ambiente bélico que dominaba el mundo<br />
son continuas, casas <strong>de</strong>rruidas por las bombas, ruinas, toques <strong>de</strong> queda, el sonido<br />
aterrador <strong>de</strong> las sirenas, etc.<br />
Fotogramas en los que se observa la nueva morada <strong>de</strong>l Uchida y su esposa. Ésta ha oído rumores<br />
<strong>de</strong> que <strong>al</strong>go extraño ocurre en esa casa y teme que <strong>al</strong>gún ladrón pueda entrar, no cuenta con el<br />
origin<strong>al</strong> plan que ha i<strong>de</strong>ado su marido.<br />
ARTIUM- Arte Garaiki<strong>de</strong>ko Eusk<strong>al</strong> Zentro-Museoa - <strong>Centro</strong>-Museo Vasco <strong>de</strong> Arte Contemporáneo<br />
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Dcomentación<br />
Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000<br />
http://www.artium.org/biblioteca.html<br />
15
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Documentación<br />
El protagonista es un hombre muy peculiar, tanto que ante el temor <strong>de</strong> su<br />
mujer a que les roben trama un plan <strong>de</strong> disuasión para los ladrones y para saber si<br />
da o no resultado, hace que dos <strong>de</strong> sus <strong>al</strong>umnos intenten entrar <strong>de</strong> noche en su<br />
casa. El plan que ha dispuesto es <strong>de</strong> lo más divertido, ha indicado la entrada, el<br />
paso y el área <strong>de</strong> <strong>de</strong>scanso <strong>de</strong> los ladrones, sus dos pupilos a medida que avanzan<br />
por la casa y leen las notas que éste ha <strong>de</strong>jado en la pared no pue<strong>de</strong>n <strong>de</strong>jar <strong>de</strong> reir.<br />
De esta forma tan ingeniosa y divertida intenta “disuadir” Uchida a los posibles intrusos. Sus<br />
colaboradores toman como muestra <strong>de</strong> su hazaña un sombrero <strong>de</strong>l profesor.<br />
Las continúas muestras <strong>de</strong> admiración hacia su persona y su ingenio perfilan<br />
a un individuo querido, sensible, <strong>de</strong> buen carácter y culto. Siempre ro<strong>de</strong>ado <strong>de</strong><br />
gente, no le f<strong>al</strong>tan las muestras <strong>de</strong> admiración tanto es así que su cumpleaños se<br />
convertirá en un día muy señ<strong>al</strong>ado que originará la celebración <strong>de</strong>l mismo por todo<br />
lo <strong>al</strong>to, siempre con la terrible sombra <strong>de</strong> la guerra a sus esp<strong>al</strong>das.<br />
Fotogramas en los que el profesor Uchida celebra su cumpleaños junto a sus incondicion<strong>al</strong>es ex<strong>al</strong>umnos.<br />
ARTIUM- Arte Garaiki<strong>de</strong>ko Eusk<strong>al</strong> Zentro-Museoa - <strong>Centro</strong>-Museo Vasco <strong>de</strong> Arte Contemporáneo<br />
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Dcomentación<br />
Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000<br />
http://www.artium.org/biblioteca.html<br />
16
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Documentación<br />
Con la guerra las ciuda<strong>de</strong>s quedan <strong>de</strong>vastadas, y cientos <strong>de</strong> civiles se<br />
quedan sin casa, así ocurre con el profesor y su esposa, que tienen que refugiarse<br />
en la caseta <strong>de</strong>l jardinero cuando su vivienda sucumbe en uno <strong>de</strong> los bombar<strong>de</strong>os.<br />
Esta es la caseta <strong>de</strong>l jardinero en la que se tienen que refugiar el Uchida y su esposa tras el<br />
bombar<strong>de</strong>o. A pesar <strong>de</strong> la humildad en la que <strong>de</strong>ben vivir, Uchida no cesa en su origin<strong>al</strong> forma <strong>de</strong><br />
“prohibir”. Ejemplo <strong>de</strong> esto es el dibujo que re<strong>al</strong>iza junto a su casa y <strong>de</strong> la diversión que suscita.<br />
Como cabe esperar, sus chicos, no abandonaran tan fácilmente la i<strong>de</strong>a <strong>de</strong><br />
encontrar para el profesor un lugar mejor, a pesar <strong>de</strong> las constantes negativas <strong>de</strong><br />
éste a recibir ningún tipo <strong>de</strong> ayuda. Un elemento presente en toda la película es el<br />
fluir tempor<strong>al</strong>, es <strong>de</strong>cir, la marcha <strong>de</strong> la escuela y la <strong>de</strong>dicación absoluta a la<br />
escritura marcan el inicio <strong>de</strong> una nueva etapa, el est<strong>al</strong>lido <strong>de</strong> la guerra, la<br />
<strong>de</strong>strucción <strong>de</strong> su hogar y la búsqueda <strong>de</strong> otro nuevo marcan el paso <strong>de</strong>l tiempo,<br />
esta i<strong>de</strong>a a<strong>de</strong>más la recoge Akira en una serie <strong>de</strong> imágenes que se suce<strong>de</strong>n, la<br />
estampa es la misma, la caseta en la que vive el matrimonio en las diferentes<br />
estaciones <strong>de</strong>l año. El fluir tempor<strong>al</strong> también queda reflejado en sus diálogos.<br />
El paso <strong>de</strong>l tiempo aporta <strong>al</strong> ser humano experiencia. Así mismo, afirma que la morada <strong>de</strong> cada<br />
uno también es efímera, como el propio morador.<br />
ARTIUM- Arte Garaiki<strong>de</strong>ko Eusk<strong>al</strong> Zentro-Museoa - <strong>Centro</strong>-Museo Vasco <strong>de</strong> Arte Contemporáneo<br />
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Dcomentación<br />
Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000<br />
http://www.artium.org/biblioteca.html<br />
17
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Documentación<br />
Verano, otoño, invierno y primavera, las cuatro estaciones <strong>de</strong>l año, fiel reflejo <strong>de</strong>l paso <strong>de</strong>l tiempo.<br />
Sus chicos i<strong>de</strong>an una manera <strong>de</strong> festejar el cumpleaños <strong>de</strong> Uchida, y<br />
recurren a una p<strong>al</strong>abra que significa “todavía no”, se trata <strong>de</strong>l término “Moouiikai,<br />
Madadayo, Maadha-kai”, así <strong>de</strong>nominarán a la fiesta con la que celebrarán su<br />
aniversario. El profesor recibe encantado la noticia, a<strong>de</strong>más, la guerra ha tocado su<br />
fin y las editori<strong>al</strong>es vuelven a funcionar con lo que sus trabajos podrán ver la luz.<br />
El cumpleaños se convierte en un evento ineludible.<br />
ARTIUM- Arte Garaiki<strong>de</strong>ko Eusk<strong>al</strong> Zentro-Museoa - <strong>Centro</strong>-Museo Vasco <strong>de</strong> Arte Contemporáneo<br />
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Dcomentación<br />
Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000<br />
http://www.artium.org/biblioteca.html<br />
18
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Documentación<br />
Akira se esfuerza en presentarnos a un profesor siempre ro<strong>de</strong>ado <strong>de</strong> gente<br />
que le admira y quiere, y que <strong>al</strong> mismo tiempo expone en la entrad <strong>de</strong> su casa:<br />
“Prohibidos los visitantes”, resulta cuando menos curioso dado que el matrimonio<br />
siempre se muestra muy agradables ante sus visitas. La nueva casa es amplia y<br />
posee un pequeño jardín con un pequeño estanque con forma <strong>de</strong> “rosquilla”. Aquí<br />
cabe mencionar otro rasgo interesante <strong>de</strong> Uchida, es una persona muy sensible con<br />
la natur<strong>al</strong>eza y los anim<strong>al</strong>es, por ejemplo, el motivo por el que el estanque posea<br />
esa forma no es otro que el que los peces no tengan que doblar sus lomos o lo m<strong>al</strong><br />
que lo pasa cuando <strong>de</strong>saparece su gato Nora, son muestra <strong>de</strong> su gran sensibilidad.<br />
El paso <strong>de</strong>l tiempo hace que el ex-profesor obtenga una nueva casa, con lago incluido. Adopta a<br />
un gato que aparece en su jardín, este es blanco y marrón, lo bautiza como Nora-Neko. La tristeza<br />
llegará pronto cuando un día, <strong>de</strong> repente, Nora no vuelva a casa.<br />
El profesor quedará sumido en una profunda tristeza, <strong>de</strong>jará <strong>de</strong> comer, su<br />
sentido <strong>de</strong>l humor <strong>de</strong>saparecerá e incluso escribirá un diario <strong>de</strong>dicado a Nora, en el<br />
que refleja las ansías por volver a encontrar <strong>al</strong> anim<strong>al</strong>.<br />
Todo el mundo se vuelca en la búsqueda <strong>de</strong> Nora, todo por ayudar a su tan<br />
venerado profesor, el cartero o la repartidora preguntan por el anim<strong>al</strong>, y se<br />
preocupan por que <strong>al</strong>guien hay podido hacerle daño. Las muestras <strong>de</strong> cariño hacia<br />
el protagonista son inmensas.<br />
ARTIUM- Arte Garaiki<strong>de</strong>ko Eusk<strong>al</strong> Zentro-Museoa - <strong>Centro</strong>-Museo Vasco <strong>de</strong> Arte Contemporáneo<br />
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Dcomentación<br />
Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000<br />
http://www.artium.org/biblioteca.html<br />
19
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Documentación<br />
Gran tristeza por la f<strong>al</strong>ta <strong>de</strong>l tercer miembro <strong>de</strong> la familia, su gato Nora. A pesar <strong>de</strong> la búsqueda<br />
incansable Nora no regresará, pero otro gato aparecerá en sus vidas, en esta ocasión un felino <strong>de</strong><br />
color blanco y negro.<br />
Sus <strong>al</strong>umnos, siempre fieles a él, intentan consolarle y prometen que harán todo lo posible para<br />
que Nora regrese a casa. Los últimos fotogramas reflejan el dolor por el gato que se ha ido, y la<br />
ilusión por el nuevo que ha llegado, que se llamará Kurz.<br />
El fluir tempor<strong>al</strong>, la vida, los sentimientos, las experiencias vividas y los<br />
lazos <strong>de</strong> <strong>de</strong>pen<strong>de</strong>ncia emocion<strong>al</strong>es juegan, en esta película, un papel fundament<strong>al</strong>.<br />
El tiempo pasa y los cumpleaños se suce<strong>de</strong>n, aunque como grita Uchida: ¡todavía no!.<br />
ARTIUM- Arte Garaiki<strong>de</strong>ko Eusk<strong>al</strong> Zentro-Museoa - <strong>Centro</strong>-Museo Vasco <strong>de</strong> Arte Contemporáneo<br />
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Dcomentación<br />
Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000<br />
http://www.artium.org/biblioteca.html<br />
20
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Documentación<br />
El c<strong>al</strong>or <strong>de</strong> la gente hacia el profesor perdura en el tiempo, el cariño pasa <strong>de</strong><br />
generación en generación venerándolo por su buen hacer a lo largo <strong>de</strong> toda su vida,<br />
y así lo muestran la ofrenda <strong>de</strong> flores, la entrega <strong>de</strong> una tarta <strong>de</strong> cumpleaños y los<br />
aplausos <strong>de</strong> sus ex-<strong>al</strong>umnos. El paso <strong>de</strong>l tiempo aporta <strong>al</strong> profesor la recompensa<br />
<strong>de</strong> un trabajo bien hecho, el <strong>de</strong> la enseñanza, y la satisfacción <strong>de</strong> ser una buena<br />
persona, muy querida y, por encima <strong>de</strong> todo, respetada.<br />
Querido y siempre dispuesto a dar buenos consejos, así retrata Kurosawa a Uchida. Merecerá la<br />
pena echar la vista atrás y ver que todo por lo que has luchado ha tenido sentido pleno en tu vida.<br />
ARTIUM- Arte Garaiki<strong>de</strong>ko Eusk<strong>al</strong> Zentro-Museoa - <strong>Centro</strong>-Museo Vasco <strong>de</strong> Arte Contemporáneo<br />
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Dcomentación<br />
Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000<br />
http://www.artium.org/biblioteca.html<br />
21
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Documentación<br />
PERSONAJES<br />
TATSUO MATSUMURA (Profesor Hyakken Uchida)<br />
Tatsuo Matsumura.<br />
Nació el 18 <strong>de</strong> diciembre <strong>de</strong> 1914 en Kanagawa, Japón, y murió el 18 <strong>de</strong><br />
junio <strong>de</strong>l 2005 en Tokio, Japón.<br />
FILMOGRAFÍA como actor (Selección):<br />
2004 Gege<br />
2001 Reisei to jônetsu no aida<br />
2000 Nagasaki burabura bushi<br />
1999 Ame agaru<br />
1998 Yûjô - friendship<br />
Taian ni butsumetsu<br />
1997 Lie lie Lie<br />
Nagareita shichinin<br />
1995 Sayonara Nippon!<br />
Hiroshima<br />
1994 Shijushichinin no shikaku<br />
Ari yo saraba<br />
1993 Dôsôkai<br />
Madadayo<br />
1991 Musuko<br />
Sensô to seishun<br />
ARTIUM- Arte Garaiki<strong>de</strong>ko Eusk<strong>al</strong> Zentro-Museoa - <strong>Centro</strong>-Museo Vasco <strong>de</strong> Arte Contemporáneo<br />
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Dcomentación<br />
Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000<br />
http://www.artium.org/biblioteca.html<br />
22
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Documentación<br />
1987 Otoko wa tsurai yo: Torajiro monogatari<br />
Nijushi no hitomi<br />
1983 Otoko wa tsurai yo: Kuchibue o fuku Torajirô<br />
Keiji monogatari 2 - Ringo no uta<br />
1980 Akai shisen<br />
1979 Otoko wa tsurai yo: Ton<strong>de</strong>ru Torajiro<br />
1977 Gokumon-to<br />
1975 Akai giwaku<br />
1974 Otoko wa tsurai yo: Torajiro koiyatsure<br />
1973 Otoko wa tsurai yo: Watashi no tora-san<br />
Otoko wa tsurai yo: Torajiro wasurenagusa<br />
1972 Otoko wa tsurai yo: Torajiro yumemakura<br />
Kuro no honryu<br />
1972 Otoko wa tsurai yo: Shibamata bojo<br />
Ore wa otokoda!<br />
Aa koe naki tomo<br />
1971 Otoko wa tsurai yo: Junjô hen<br />
1970 Do<strong>de</strong>suka<strong>de</strong>n<br />
Burabo! Wakadaishô<br />
1969 Hiken yaburi<br />
1967 Zatoichi chikemuri kaido<br />
Jôi-uchi: Hairyô tsuma shimatsu<br />
Soshiki bôryoku<br />
Rikugun Nakano gakko: Ryu-sango shirei<br />
1963 Eburi manshi no yûga-na seikatsu<br />
Shin meoto zenzai<br />
Daidokoro taiheiki<br />
Kureji sakusen: Sentehisshô<br />
Nippon jitsuwa jidai<br />
1962 Burari burabura monogatari<br />
Wakai kisetsu<br />
Kingu Kongu tai Gojira<br />
Nippon musekinin jidai<br />
Kurenai no sora<br />
1961 Kigeki ekimae bentô<br />
Kurenai no umi<br />
Ai to honoho to<br />
Tokyo yawa<br />
Wakarete ikiru toki mo<br />
ARTIUM- Arte Garaiki<strong>de</strong>ko Eusk<strong>al</strong> Zentro-Museoa - <strong>Centro</strong>-Museo Vasco <strong>de</strong> Arte Contemporáneo<br />
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Dcomentación<br />
Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000<br />
http://www.artium.org/biblioteca.html<br />
23
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Documentación<br />
1960 Gasu ningen dai ichigo<br />
Bokuto kidan<br />
Denso Ningen<br />
Akasaka no shimai' yori: yoru no wada<br />
ARTIUM- Arte Garaiki<strong>de</strong>ko Eusk<strong>al</strong> Zentro-Museoa - <strong>Centro</strong>-Museo Vasco <strong>de</strong> Arte Contemporáneo<br />
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Dcomentación<br />
Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000<br />
http://www.artium.org/biblioteca.html<br />
24
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Documentación<br />
KYÔKO KAGAWA (esposa <strong>de</strong>l profesor)<br />
Kyôko Kagawa.<br />
Kyôko Kagawa nació el 5 <strong>de</strong> diciembre <strong>de</strong> 19<strong>31</strong> en Ibaragi, Japón.<br />
FILMOGRAFÍA como actor (Selección):<br />
2008 Tonan kadobeya nikai no onna<br />
2006 Akai kujira to shiroi hebi<br />
Imo tako nankin<br />
2005 Jiyû ren'ai<br />
2002 Amida-do dayori<br />
Kaseifu ha mita! 20<br />
1998 Wandâfuru raifu<br />
1996 Sh<strong>al</strong>l we dansu?<br />
1995 Fukai kawa<br />
1993 Madadayo<br />
1991 Genji monogatari<br />
1990 Shikibu monogatari<br />
1979 Otoko wa tsurai yo: Torajiro haru no yume<br />
1978 Tsubasa wa kokoro ni tsukete<br />
1974 Karei-naru ichizoku<br />
1970 Onna kumichô<br />
1965 Akahige<br />
ARTIUM- Arte Garaiki<strong>de</strong>ko Eusk<strong>al</strong> Zentro-Museoa - <strong>Centro</strong>-Museo Vasco <strong>de</strong> Arte Contemporáneo<br />
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Dcomentación<br />
Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000<br />
http://www.artium.org/biblioteca.html<br />
25
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Documentación<br />
1964 Yurei Hanjo-ki<br />
1963 Tengoku to jigoku<br />
1962 Ashita aru kagiri<br />
1961 Onna bakari no yoru<br />
Mosura<br />
Kuroi gashû: Aru sonan<br />
Osaka jo monogatari<br />
1960 Kizu senryo<br />
Warui yatsu hodo yoku nemuru<br />
Taketori monogatari<br />
1959 Nippon tanjo<br />
Ningen no kabe<br />
1958 Mori to mizuumi no matsuri<br />
Furanki no sannin mae<br />
Tsuzurikata kyodai<br />
Anzukko<br />
Tokyo no kyujitsu<br />
Yagyu bugeicho - Ninjitsu<br />
Onna <strong>de</strong> aru koto<br />
1957 Chijo<br />
Onna goroshi abura jigoku<br />
Donzoko<br />
Hikage no musume<br />
1957 Yagyu bugeicho<br />
Osaka monogatari<br />
Arashi no naka no otoko<br />
1956 Jôshû to tomo ni<br />
Kuro-obi sangokushi<br />
Seido no Kirisuto<br />
Shu-u<br />
1955 Irasshaimase<br />
Osho ichidai<br />
Ai sureba koso<br />
1954 Chikamatsu monogatari<br />
Haha no hatsukoi<br />
Tomoshibi<br />
Onna no koyomi<br />
Sanshô dayû<br />
Hanran: Ni-ni-roku jiken<br />
ARTIUM- Arte Garaiki<strong>de</strong>ko Eusk<strong>al</strong> Zentro-Museoa - <strong>Centro</strong>-Museo Vasco <strong>de</strong> Arte Contemporáneo<br />
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Dcomentación<br />
Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000<br />
http://www.artium.org/biblioteca.html<br />
26
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Documentación<br />
Kunsho<br />
1953 Koibumi<br />
Tôkyô monogatari<br />
Ashita wa dotchi da<br />
Himeyuri no tô<br />
1952 Inazuma<br />
Okaasan<br />
Kin no tamago: Gol<strong>de</strong>n girl<br />
Asa no hamon<br />
Shanghai gaeri no Lil<br />
1951 Onnagokoro dare ka shiru<br />
Ginza gesho<br />
1950 Onna Sazen: Tsubanari mutô-ryû no maki<br />
Sasameyuki<br />
Mado kara tobidase<br />
Arashi no naka no hara<br />
Wakasama samurai torimonochô: nazo no nômen yashiki<br />
ARTIUM- Arte Garaiki<strong>de</strong>ko Eusk<strong>al</strong> Zentro-Museoa - <strong>Centro</strong>-Museo Vasco <strong>de</strong> Arte Contemporáneo<br />
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Dcomentación<br />
Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000<br />
http://www.artium.org/biblioteca.html<br />
27
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Documentación<br />
RECURSOS<br />
RECURSOS EN LÍNEA<br />
“Akira Kurosawa (1910-1998)” [Recurso en línea]. Dirección URL:<br />
[Consulta: 19 <strong>de</strong> enero <strong>de</strong>l 2009].<br />
*Artículo que recoge información sobre el director japonés Akira Kurosawa.<br />
“Akira Kurosawa” [Recurso en línea]. BFI, because films inspire… Dirección URL:<br />
[Consulta: 19 <strong>de</strong> enero <strong>de</strong>l<br />
2009].<br />
*Página web en la que se muestra una completa información sobre la biografía,<br />
trayectoria, filmografía e incluso g<strong>al</strong>ería fotográfica <strong>de</strong>l director Akira Kurosawa.<br />
“Akira Kurosawa” [Recurso en línea]. El Po<strong>de</strong>r <strong>de</strong> la p<strong>al</strong>abra. Dirección URL:<br />
[Consulta: 19 <strong>de</strong> enero <strong>de</strong>l<br />
2009].<br />
*Página web en la que se recoge información sobre la trayectoria y películas <strong>de</strong>l<br />
director <strong>de</strong> cine Akira Kurosawa.<br />
“Akira Kurosawa” [Recurso en línea]. Filmax. Dirección URL:<br />
[Consulta: 19<br />
<strong>de</strong> enero <strong>de</strong>l 2009].<br />
*Página web en la que se ofrece información sobre la trayectoria <strong>de</strong> Akira Kurosawa<br />
y sobre <strong>al</strong>gunas <strong>de</strong> sus películas.<br />
“Akira Kurosawa” [Recurso en línea]. Imdb. Dirección URL:<br />
[Consulta: 19 <strong>de</strong> enero <strong>de</strong>l<br />
2009].<br />
*Página web en la que ofrece información sobre las películas re<strong>al</strong>izadas por el<br />
director nipón Akira Kurosawa.<br />
“Akira Kurosawa” [Recurso en línea]. Maestros <strong>de</strong> la luz. Dirección URL:<br />
[Consulta: 19 <strong>de</strong> enero <strong>de</strong>l 2009].<br />
*Página web en la que se muestra información sobre Akira Kurosawa.<br />
“Akira Kurosawa” [Recurso en línea]. Wikipedia. Dirección URL:<br />
[Consulta: 19 <strong>de</strong> enero <strong>de</strong>l<br />
2009].<br />
*Página web que muestra información sobre la vida y trayectoria profesion<strong>al</strong> <strong>de</strong>l<br />
director <strong>de</strong> cine Akira Kurosawa.<br />
ARESTÉ, José María. “Perfiles: Akira Kurosawa” [Recurso en línea]. Decine21.com. (1<br />
diciembre 2005). Dirección URL: [Consulta: 19 <strong>de</strong> enero <strong>de</strong>l 2009].<br />
*Página web en el que se muestra información sobre la vida y trayectoria <strong>de</strong> Akira<br />
Kurosawa.<br />
ARTIUM- Arte Garaiki<strong>de</strong>ko Eusk<strong>al</strong> Zentro-Museoa - <strong>Centro</strong>-Museo Vasco <strong>de</strong> Arte Contemporáneo<br />
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Dcomentación<br />
Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000<br />
http://www.artium.org/biblioteca.html<br />
28
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Documentación<br />
“Críticas: Madadayo” [Recurso en línea]. Decine21.com. (23 febrero 2009).<br />
Dirección URL: [Consulta: 23 <strong>de</strong> febrero <strong>de</strong>l 2009].<br />
*Página web en el que se muestra información sobre la película Madadayo <strong>de</strong> Akira<br />
Kurosawa<br />
CROGAN, Patrick. “Seven Samurai” [Recurso en línea]. Senses of Cinema. Dirección<br />
URL: <br />
[Consulta: 19 <strong>de</strong> enero <strong>de</strong>l 2009].<br />
*Artículo en inglés que trata sobre la película <strong>de</strong> Akira Kurosawa, Los siete<br />
samurais.<br />
“Dersu Uz<strong>al</strong>a (1975 film)” [Recurso en línea]. Wikipedia: the free encyclopedia.<br />
Dirección URL: <br />
[Consulta: 19 <strong>de</strong> enero <strong>de</strong>l 2009].<br />
*Página web en la que se ofrece información en inglés <strong>de</strong> la película Dersu Uz<strong>al</strong>a <strong>de</strong><br />
Akira Kurosawa.<br />
“Dersu Uz<strong>al</strong>a: el papel contra la piedra” [Recurso en línea]. Cinemascope35. (18<br />
abril 2008). Dirección URL:<br />
<br />
[Consulta: 19 <strong>de</strong> enero <strong>de</strong>l 2009].<br />
*Página web en la que se ofrece información sobre la película Dersu Uz<strong>al</strong>a <strong>de</strong> Akira<br />
Kurosawa.<br />
“Dersu Uz<strong>al</strong>a: vivir en armonía con uno mismo y con el entorno” [Recurso en línea].<br />
Terra.org. Dirección URL: <br />
[Consulta: 19 <strong>de</strong> enero <strong>de</strong>l 2009].<br />
*Página web en la que se ofrece información sobre la película Dersu Uz<strong>al</strong>a <strong>de</strong> Akira<br />
Kurosawa.<br />
HARPER, Dan. “Akira Kurosawa” [Recurso en línea]. Senses of Cinema. Dirección<br />
URL:<br />
<br />
[Consulta: 19 <strong>de</strong> enero <strong>de</strong>l 2009].<br />
*Artículo en inglés que recoge información sobre la vida, trayectoria y obra <strong>de</strong>l<br />
director <strong>de</strong> cine Akira Kurosawa.<br />
JAYAWEERA, Shan. “Ikiru” [Recurso en línea]. Senses of Cinema. Dirección URL:<br />
<br />
[Consulta: 19 <strong>de</strong> enero <strong>de</strong>l 2009].<br />
*Artículo redactado en inglés que trata sobre la película Vivir <strong>de</strong>l director Kurosawa.<br />
“Madadayo: el largo adiós <strong>de</strong> Akira Kurosawa” [Recurso en línea]. Miradas <strong>de</strong> Cine.<br />
Dirección<br />
URL:<br />
[Consulta: 23 <strong>de</strong> febrero <strong>de</strong>l 2009].<br />
*Artículo que recoge información sobre la película Madadayo <strong>de</strong>l director Akira<br />
Kurosawa.<br />
ARTIUM- Arte Garaiki<strong>de</strong>ko Eusk<strong>al</strong> Zentro-Museoa - <strong>Centro</strong>-Museo Vasco <strong>de</strong> Arte Contemporáneo<br />
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Dcomentación<br />
Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000<br />
http://www.artium.org/biblioteca.html<br />
29
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Documentación<br />
PERIS GRAU, Antoni. “Dersu Uz<strong>al</strong>a: el buen s<strong>al</strong>vaje” [Recurso en línea]. Miradas <strong>de</strong><br />
Cine. N. 41 (agosto 2005). Dirección URL:<br />
[Consulta:<br />
19 <strong>de</strong> enero <strong>de</strong>l 2009].<br />
*Página web en la que se muestra un artículo que trata sobre Dersu Uz<strong>al</strong>a, una <strong>de</strong><br />
las películas <strong>de</strong>l cineasta nipón Akira Kurosawa.<br />
ROMAGUERA, Josep Carles. “Dersu Uz<strong>al</strong>a, el hombre <strong>de</strong> la taiga” [Recurso en línea].<br />
Enca<strong>de</strong>nados. Dirección URL:<br />
[Consulta:<br />
19 <strong>de</strong> enero <strong>de</strong>l 2009].<br />
*Página web en la que se muestra un artículo sobre la película <strong>de</strong>l cineasta Akira<br />
Kurosawa, Dersu Uz<strong>al</strong>a.<br />
“Los sueños <strong>de</strong> Akira Kurosawa (1990)” [Recurso en línea]. Aloha Criticon.<br />
Dirección URL: <br />
[Consulta: 19 <strong>de</strong> enero <strong>de</strong>l 2009].<br />
*Página web en la que se muestra información sobre la película Los sueños <strong>de</strong> Akira<br />
Kurosawa.<br />
“Vivir – Ikiru (1952): la vida es corta” [Recurso en línea]. Miradas <strong>de</strong> cine.<br />
Dirección<br />
URL:<br />
<br />
[Consulta: 19 <strong>de</strong> enero <strong>de</strong>l 2009].<br />
*Página web que recoge información sobre la película Vivir <strong>de</strong>l director Akira<br />
Kurosawa.<br />
ARTIUM- Arte Garaiki<strong>de</strong>ko Eusk<strong>al</strong> Zentro-Museoa - <strong>Centro</strong>-Museo Vasco <strong>de</strong> Arte Contemporáneo<br />
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Dcomentación<br />
Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000<br />
http://www.artium.org/biblioteca.html<br />
30
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Documentación<br />
BIBLIOGRAFÍA<br />
Akira Kurosawa. Paris: Lettres mo<strong>de</strong>rnes, 1964.<br />
Akira Kurosawa. San Sebastián: Donostia Kultura, 2003.<br />
ANDERSON, Joseph L. The japanese film [Texto impreso]: art and industry. New<br />
York: Grove Press, 1960.<br />
El ángel ebrio [Ví<strong>de</strong>o] = Yoidore tenshi = The drunken angel. Barcelona: Filmax<br />
Home Vi<strong>de</strong>o: Sogedasa, 2002.<br />
Autobiografía (o <strong>al</strong>go parecido). Madrid: Fundamentos, 1990.<br />
Bajos fondos [Vi<strong>de</strong>ograbación] = Donzoko. L'Hospit<strong>al</strong>et (Barcelona): Filmax Home<br />
Vi<strong>de</strong>o: Sogedasa, 2005.<br />
Barbarroja [Ví<strong>de</strong>o] = Akahige. L'Hospit<strong>al</strong>et <strong>de</strong> Llobregat (Barcelona): Sogedasa:<br />
Filmax Home Vi<strong>de</strong>o, 2001.<br />
BAZIN, André. El cine <strong>de</strong> la crueldad [Texto impreso]: Eric von Stroheim, Preston<br />
Sturges, Alfred Hitchcock, Carl Th. Dreyer, Luis Buñuel, Akira Kurosawa.<br />
Bilbao: Mensajero, 1977.<br />
Los can<strong>al</strong>las duermen en paz [Ví<strong>de</strong>o] = The bad sleep well. L'Hospit<strong>al</strong>et<br />
(Barcelona): Filmax Home Vi<strong>de</strong>o: Sogedasa, 2003.<br />
Crónica <strong>de</strong> un ser vivo [Recurso electrónico] = Ikimono no kiroku. Madrid: Filmax<br />
Home Vi<strong>de</strong>o, 2005.<br />
Crónica <strong>de</strong> un ser vivo [Ví<strong>de</strong>o] = Ikimono no kiroku. L'Hospit<strong>al</strong>et (Barcelona):<br />
Sogedasa: Filmax Home Vi<strong>de</strong>o, 2005.<br />
CROSS, Michael. Involuntary vision after Akira Kurosawa'dreams. Bolinas: Avenue B,<br />
2003.<br />
Dersu Uz<strong>al</strong>a [Ví<strong>de</strong>o] = El cazador dirección. Madrid: Filmayer Vi<strong>de</strong>o, 1990.<br />
DESSER, David The samurai films of Akira Kurosawa. Ann Arbor: UMI Research<br />
Press, 1983.<br />
Do<strong>de</strong>s'ka-<strong>de</strong>n [Ví<strong>de</strong>o]. L'Hospit<strong>al</strong>et <strong>de</strong> Llobregat (Barcelona): Sogedasa: Filmax<br />
Home Vi<strong>de</strong>o, 2002.<br />
Duelo silencioso [Ví<strong>de</strong>o] = Shizukanaru ketto. Barcelona: distribuida por S.A.V.,<br />
2004.<br />
ERENS, Patricia. Akira Kurosawa: a gui<strong>de</strong> to references and resources. Boston,<br />
Massachussetts: G.K. H<strong>al</strong>l, 1979.<br />
Escánd<strong>al</strong>o [Vi<strong>de</strong>ograbación]. L'Hospit<strong>al</strong>et <strong>de</strong> Llobregat (Barcelona): Filmax Home<br />
Vi<strong>de</strong>o: Sogedasa, 2007.<br />
FERNÁNDEZ AGUADO, Javier. “Los Siete Samurais, <strong>de</strong> Akira Kurosawa”. Capit<strong>al</strong><br />
Humano: revista para la integración y <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> Mis películas favoritas<br />
los recursos humanos. N. 178, (junio 2004), pp. 126-127.<br />
ARTIUM- Arte Garaiki<strong>de</strong>ko Eusk<strong>al</strong> Zentro-Museoa - <strong>Centro</strong>-Museo Vasco <strong>de</strong> Arte Contemporáneo<br />
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Dcomentación<br />
Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000<br />
http://www.artium.org/biblioteca.html<br />
<strong>31</strong>
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Documentación<br />
FERNÁNDEZ CUENCA, Carlos. Akira Kurosawa y El trono <strong>de</strong> sangre. Madrid: Filmoteca<br />
Nacion<strong>al</strong> <strong>de</strong> España, 1963.<br />
Films que nunca veremos: <strong>de</strong> Fe<strong>de</strong>rico Fellini, Luis García Berlanga y Rafael Azcona,<br />
Peter Watkins, Richard Lester y Charles Wood, Jorge Semprún y Alain<br />
Resnais, Akira Kurosawa, y Sergei Mikhailovitch Eisenstein. Barcelona: Victor<br />
Sagi: Ayma, 1978.<br />
La fort<strong>al</strong>eza escondida [Ví<strong>de</strong>o] = Kakushi tori<strong>de</strong> no san akunin = The hid<strong>de</strong>n<br />
fortress. Barcelona: Filmax Home Vi<strong>de</strong>o: Sogedasa, 2001.<br />
GALBRAITH IV, Stuart. El emperador y el lobo [Texto impreso]: la vida y películas <strong>de</strong><br />
Kurosawa y Mifune. Madrid: T&B, 2005.<br />
GOODWIN, James (Ed.). Perspectives on Akira Kurosawa. New York: G.K. H<strong>al</strong>l:<br />
MacMillan, 1994.<br />
GOODWIN, James. Akira Kurosawa and intertextu<strong>al</strong> cinema. B<strong>al</strong>timore; London:<br />
Johns Hopkins University Press, 1994.<br />
Los hombres que caminan sobre la cola <strong>de</strong>l tigre [Ví<strong>de</strong>o] = Tora no o wo fumu<br />
otokotachi. L'Hospit<strong>al</strong>et (Barcelona): Filmax Home Vi<strong>de</strong>o: Sogedasa, 2005.<br />
El idiota [Ví<strong>de</strong>o] = Hakuchi. Barcelona: DeAPlaneta Home Entertainment:<br />
distribuida por S.A.V., 2004.<br />
El infierno <strong>de</strong>l odio [Ví<strong>de</strong>o] = Tengoku to jigoku. L'Hospit<strong>al</strong>et <strong>de</strong> Llobregat<br />
(Barcelona): Sogedasa: Filmax Home Vi<strong>de</strong>o, 2001.<br />
Kagemusha [Ví<strong>de</strong>o]: la sombra <strong>de</strong>l guerrero = the shadow warrior. Madrid:<br />
Twentieth Century Fox Home Entertainment España, 2007.<br />
KOICHI, Yamada. “Biofilmographie <strong>de</strong> Kurosawa”. Cahiers du cinéma. N. 182, 1966,<br />
pp. 50-51.<br />
KOICHI, Yamada. “Destin <strong>de</strong> Samuraï”. Cahiers du cinéma. N. 182, 1966, pp. 44-49.<br />
KOICHI, Yamada. “Entretien avec Kurosawa”. Cahiers du cinéma. Paris: Editions <strong>de</strong><br />
l'Etoile. N. 182, 1966, pp. 34-43.<br />
KUROSAWA, Akira. “Mis películas favoritas”. Nueva revista <strong>de</strong> política, cultura y arte.<br />
N. 64 (julio - agosto 1999), pp. 111-147.<br />
KUROSAWA, Akira. Rashomon. New York: Grove Press, 1969.<br />
Kurosawa, emperador <strong>de</strong>l cine [Ví<strong>de</strong>o]. Barcelona: distribuida por S.A.V., 2004<br />
KUROSAWA, Kazuko. “El guión <strong>de</strong>l corazón”. Cua<strong>de</strong>rnos <strong>de</strong> Japón. N. 3 (Otoño 16 <strong>de</strong><br />
mayo 2003), pp. 52-56.<br />
La leyenda <strong>de</strong>l gran judo [Ví<strong>de</strong>o] = Sugata Sanshiro. Barcelona: Filmax Home<br />
Vi<strong>de</strong>o, 2005.<br />
El mar que nos mira [Ví<strong>de</strong>o] = The sea is watching. Madrid: distribuido por<br />
Columbia Tristar Home Entertainment, 2004.<br />
NIOGRET, Hubert. Akira Kurosawa. Paris: Rivages, 1995.<br />
ARTIUM- Arte Garaiki<strong>de</strong>ko Eusk<strong>al</strong> Zentro-Museoa - <strong>Centro</strong>-Museo Vasco <strong>de</strong> Arte Contemporáneo<br />
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Dcomentación<br />
Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000<br />
http://www.artium.org/biblioteca.html<br />
32
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Documentación<br />
No añoro mi juventud [Ví<strong>de</strong>o] = Waga seishun ni kuinashi. L'Hospit<strong>al</strong>et (Barcelona):<br />
Filmax Home Vi<strong>de</strong>o: Sogedasa, 2005.<br />
La fort<strong>al</strong>eza escondida [Ví<strong>de</strong>o] = Kakushi tori<strong>de</strong> no san akunin = The hid<strong>de</strong>n<br />
fortress. Barcelona: Filmax Home Vi<strong>de</strong>o: Sogedasa, 2001.<br />
El perro rabioso [Ví<strong>de</strong>o] = Nora inu = Stray dog. L'Hospit<strong>al</strong>et (Barcelona): Filmax<br />
Home Vi<strong>de</strong>o: Sogedasa, 2003.<br />
PRINCE, Stephen. The warrior's camera: the cinema of Akira Kurosawa. Princeton,<br />
New Jersey: Princeton University Press, 1991.<br />
Ran [Vi<strong>de</strong>ograbación]. Madrid: editado y distribuido en España por Univers<strong>al</strong><br />
Pictures Iberia, 2003.<br />
Rashomon [Recurso electrónico]. Barcelona: DeAPlaneta, 2004.<br />
Regiestuhle: Zoltán Fábri, Akira Kurosawa, Andrzej Munk, Alain Resnais, Michail<br />
Romm, Francesco Rosi, Konrad Wolf. Berlin: Henschelverlag, 1972.<br />
RICHIE, Don<strong>al</strong>d. Rashomon: Akira Kurosawa, director. New Brunswick [N.J.]:<br />
Rutgers University Press, 1990.<br />
RICHIE, Don<strong>al</strong>d. The Films of Akira Kurosawa. Berkeley [etc]: University of<br />
C<strong>al</strong>ifornia, 1965.<br />
Sabor <strong>de</strong> las cerezas [Vi<strong>de</strong>o]. Madrid: Vértigo, 2006.<br />
Samurai 7 [Vi<strong>de</strong>ograbación] = Akira Kurosawa's Samurai 7. [Barcelona]: Selecta<br />
Visión, 2007.<br />
Samurai 7 [Vi<strong>de</strong>ograbación]: serie completa = Akira Kurosawa's Samurai 7.<br />
[Barcelona]: Selecta Visión [Madrid]: distribuido por Paramount Home<br />
Entertainment, 2008.<br />
Sanjuro [Vi<strong>de</strong>ograbación] = Tsubaki Sanjûrô. L'Hospit<strong>al</strong>et (Barcelona): Filmax<br />
Home Vi<strong>de</strong>o: Sogedasa, 2005.<br />
Sanjuro [Vi<strong>de</strong>ograbación] = Tsubaki Sanjûrô. L'Hospit<strong>al</strong>et (Barcelona): Filmax<br />
Home Vi<strong>de</strong>o: Sogedasa, 2005.<br />
Los sueños <strong>de</strong> Akira Kurosawa [Ví<strong>de</strong>o] = Yume. Madrid: distribuida en España por<br />
Warner Home Ví<strong>de</strong>o Española, 1990.<br />
TASSONE, Aldo. Akira Kurosawa. Milano: Il Castoro, 1995.<br />
TESSON, Charles. Akira Kurosawa. Paris: Cahiers du cinma, 2007.<br />
Trono <strong>de</strong> sangre [Ví<strong>de</strong>o] = Kumonosu-Jo. Barcelona: Sogedasa: Filmax Home<br />
Vi<strong>de</strong>o, 2000.<br />
Trono <strong>de</strong> sangre [Ví<strong>de</strong>o] = Kumonosu-Jo. Barcelona:Sogedasa: Filmax Home Vi<strong>de</strong>o,<br />
2000.<br />
Un domingo maravilloso [Ví<strong>de</strong>o] = Subarashiki nichiyobi. L'Hospit<strong>al</strong>et <strong>de</strong> Llobregat<br />
(Barcelona): Sogedasa: Filmax Home Vi<strong>de</strong>o, 2005.<br />
VIDAL ESTÉVEZ, M. (ed.). Akira Kurosawa. Madrid: Instituto <strong>de</strong> Esttica y Teora <strong>de</strong> las<br />
Artes, 1994.<br />
ARTIUM- Arte Garaiki<strong>de</strong>ko Eusk<strong>al</strong> Zentro-Museoa - <strong>Centro</strong>-Museo Vasco <strong>de</strong> Arte Contemporáneo<br />
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Dcomentación<br />
Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000<br />
http://www.artium.org/biblioteca.html<br />
33
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Documentación<br />
VIGIL, Pero. China soul [Grabación sonora]. Madrid: Siesta Records, 2004.<br />
YOSHIMOTO, Mitsuhiro. Kurosawa: film studies and Japanese cinema. Durham: Duke<br />
University Press, 2001.<br />
ARTIUM- Arte Garaiki<strong>de</strong>ko Eusk<strong>al</strong> Zentro-Museoa - <strong>Centro</strong>-Museo Vasco <strong>de</strong> Arte Contemporáneo<br />
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Dcomentación<br />
Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000<br />
http://www.artium.org/biblioteca.html<br />
34
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Documentación<br />
RECURSOS EN NUESTRO CENTRO DE DOCUMENTACIÓN<br />
El ángel ebrio [Ví<strong>de</strong>o]. L'Hospit<strong>al</strong>et <strong>de</strong> Llobregat: Filmax Home Vi<strong>de</strong>o, 2002.<br />
DVD 538<br />
“Beste dimentsio batean sartuko zara [Artículo] = Entrarás en otra dimensión”. El<br />
Correo español-El pueblo vasco. (16 mayo 2006); p. 40.<br />
*El museo Artium celebra su cuarto aniversario y el Día Internacion<strong>al</strong> <strong>de</strong> los Museos<br />
con un programa <strong>de</strong> activida<strong>de</strong>s para todos los públicos. Entrarás en otra dimensión<br />
es el eslogan escogido para la Veintena Museística <strong>de</strong> 2006. Entre las activida<strong>de</strong>s<br />
que se <strong>de</strong>sarrollarán <strong>de</strong>stacan: Tertulias <strong>de</strong> película. El cine por <strong>de</strong>ntro: Monos<br />
como Becky <strong>de</strong> Joaquim Jordá, Lectura teatr<strong>al</strong>izada <strong>de</strong> Mari Cruz Mor<strong>al</strong>es Irazáb<strong>al</strong>,<br />
Filforum: Los sueños <strong>de</strong> Akira Kurosawa. Por otro lado, Artium también acoge las<br />
exposiciones Catarsis. Ritos <strong>de</strong> purificación. La Colección V, La obra maestra<br />
<strong>de</strong>sconocida, Jana Sterbak. De la performance <strong>al</strong> ví<strong>de</strong>o y la exposición infantil<br />
TBOs.<br />
CARTER, David. East asian cinema. Harpen<strong>de</strong>n: Kamera Books, 2007.<br />
CV 591<br />
DVD SUN-JA 1<br />
Dersu Uz<strong>al</strong>a [Ví<strong>de</strong>o] = (El cazador). V<strong>al</strong>ladolid: Divisa Home Vi<strong>de</strong>o, 2004.<br />
DVD KUR-AK 4<br />
Filmforum [Materi<strong>al</strong> gráfico]: Ciclo <strong>de</strong> cine la obra maestra <strong>de</strong>sconocida = Zine<br />
zikloa maisulan ezezaguna. Vitoria-Gasteiz: Artium, Arte Garaiki<strong>de</strong>ko Eusk<strong>al</strong><br />
Zentro-Museoa = Artium, <strong>Centro</strong>-Museo Vasco <strong>de</strong> Arte Contemporáneo,<br />
2006.<br />
CARTEL 410<br />
Los hombres que caminan sobre la cola <strong>de</strong>l tigre [Ví<strong>de</strong>o]. L'Hospit<strong>al</strong>et <strong>de</strong> Llobregat:<br />
Filmax Home Vi<strong>de</strong>o, 2005.<br />
DVD KUR-AK 6<br />
La leyenda <strong>de</strong>l gran judo [Ví<strong>de</strong>o]. L'Hospit<strong>al</strong>et <strong>de</strong> Llobregat: Filmax Home Vi<strong>de</strong>o,<br />
2005.<br />
DVD KUR-AK 8<br />
Madadayo [Ví<strong>de</strong>o]. L'Hospit<strong>al</strong>et <strong>de</strong> Llobregat: Filmax Home Vi<strong>de</strong>o, 2001.<br />
DVD KUR-AK 9<br />
La más bella [Ví<strong>de</strong>o]. L'Hospit<strong>al</strong>et <strong>de</strong> Llobregat: Filmax Home Vi<strong>de</strong>o, 2005.<br />
DVD KUR-AK 7<br />
Mo<strong>de</strong>rn contemporary: art since 1980 at MOMA. New York: The Museum of Mo<strong>de</strong>rn<br />
Art, 2004.<br />
EC 2832<br />
No añoro mi juventud [Ví<strong>de</strong>o]. L'Hospit<strong>al</strong>et <strong>de</strong> Llobregat: Filmax Home Vi<strong>de</strong>o, 2005.<br />
DVD KUR-AK 5<br />
ARTIUM- Arte Garaiki<strong>de</strong>ko Eusk<strong>al</strong> Zentro-Museoa - <strong>Centro</strong>-Museo Vasco <strong>de</strong> Arte Contemporáneo<br />
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Dcomentación<br />
Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000<br />
http://www.artium.org/biblioteca.html<br />
35
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Documentación<br />
El perro rabioso [Ví<strong>de</strong>o]. L'Hospit<strong>al</strong>et <strong>de</strong> Llobregat: Filmax Home Vi<strong>de</strong>o, 2003.<br />
DVD KUR-AK 3<br />
“Proyección <strong>de</strong> Yojimbo, <strong>de</strong> Akira Kurosawa”. El Correo español-El pueblo vasco. (7<br />
noviembre 2008); p. 84.<br />
*Artium inicia un ciclo <strong>de</strong> cine No más héroes que contará con ocho películas<br />
seleccionadas por el re<strong>al</strong>izador Juanma Bajo Ulloa.<br />
Los siete samurais [Ví<strong>de</strong>o] = Shichinin no samurai. L'Hospit<strong>al</strong>et <strong>de</strong> Llobregat:<br />
Filmax Home Vi<strong>de</strong>o, 2000.<br />
DVD KUR-AK 1<br />
SUÁREZ, Frinée. “Las pinceladas <strong>de</strong> los sueños”. Diario <strong>de</strong> noticias <strong>de</strong> Álava: el<br />
periódico <strong>de</strong> todos los <strong>al</strong>aveses = arabar guztion egunkaria. (20 mayo<br />
2006); p. 70.<br />
*El Artium acoge la proyección <strong>de</strong> la película Los sueños <strong>de</strong> Akira Kurosawa, <strong>de</strong>ntro<br />
<strong>de</strong>l ciclo La obra maestra <strong>de</strong>sconocida.<br />
VIDAL ESTÉVEZ, Manuel. Akira Kurosawa. Madrid: Cátedra, 2003.<br />
CV 288<br />
VILLEGAS LÓPEZ, Manuel. Gran<strong>de</strong>s clásicos <strong>de</strong>l cine: pioneros, mitos e innovadores.<br />
Madrid: JC Clementine, 2005.<br />
CV 448<br />
Vivir [Ví<strong>de</strong>o]. L'Hospit<strong>al</strong>et <strong>de</strong> Llobregat: Filmax Home Vi<strong>de</strong>o, 2001.<br />
DVD KUR-AK 2<br />
WEINRICHTER, Antonio. Pant<strong>al</strong>la amarilla: el cine japonés. Madrid: T&B, 2002.<br />
CV 349<br />
Yojimbo [Ví<strong>de</strong>o]. L'Hospit<strong>al</strong>et <strong>de</strong> Llobregat: Filmax Home Vi<strong>de</strong>o, 2001.<br />
DVD KUR-AK 10<br />
ARTIUM- Arte Garaiki<strong>de</strong>ko Eusk<strong>al</strong> Zentro-Museoa - <strong>Centro</strong>-Museo Vasco <strong>de</strong> Arte Contemporáneo<br />
Liburutegia eta Dokumentazio Saila / Departamento <strong>de</strong> <strong>Biblioteca</strong> y Dcomentación<br />
Francia, 24 - 01002 Vitoria-Gasteiz. Tf.945-209000<br />
http://www.artium.org/biblioteca.html<br />
36