plegarias y amenazas a los dioses en el egipto de los faraones
plegarias y amenazas a los dioses en el egipto de los faraones
plegarias y amenazas a los dioses en el egipto de los faraones
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Plegarias y <strong>am<strong>en</strong>azas</strong> a <strong>los</strong> Dioses <strong>en</strong> <strong>el</strong> Egipto <strong>de</strong> <strong>los</strong> <strong>faraones</strong><br />
Il<strong>de</strong>fonso Robledo Casanova<br />
músicos, bailarines, soldados, etc., empleaba según las<br />
distintas épocas <strong>en</strong>tre once y veintisiete días. La marcha,<br />
l<strong>en</strong>tísima, estaba jalonada <strong>de</strong> continuas <strong>plegarias</strong> y súplicas<br />
al gran dios y constituía una oportunidad única para<br />
que la muchedumbre aclamase a Amón y recibiese sus<br />
consejos.<br />
Historia<br />
<br />
Cuando <strong>el</strong> cortejo llegaba a Luxor se multiplica-<br />
Opet <strong>el</strong> pueblo, siquiera <strong>en</strong> la distancia, podía <strong>en</strong>trar <strong>en</strong><br />
contacto con Amón al que <strong>el</strong>evaban sus peticiones y súplicas.<br />
Finalm<strong>en</strong>te, cuando <strong>el</strong> dios <strong>en</strong>traba <strong>en</strong> <strong>el</strong> templo,<br />
solam<strong>en</strong>te <strong>los</strong> sacerdotes podían ya acompañarle, <strong>de</strong>sarrollando<br />
a partir <strong>de</strong> <strong>en</strong>tonces, <strong>en</strong> la cámara secreta,<br />
lejos <strong>de</strong> la mirada <strong>de</strong> <strong>los</strong> hombres, nuevos ritos y <strong>plegarias</strong>.<br />
Am<strong>en</strong>azas a <strong>los</strong> <strong>dioses</strong><br />
Según hemos com<strong>en</strong>tado Jámblico, conocedor <strong>de</strong><br />
<strong>los</strong> misterios egipcios, p<strong>en</strong>saba que a través <strong>de</strong> la plegaria<br />
<strong>el</strong> hombre podía <strong>en</strong>trar <strong>en</strong> contacto <strong>de</strong> una forma pura<br />
con la divinidad. El ritual y la plegaria, unidos, se refuerzan<br />
<strong>en</strong>tre sí y se comunican recíprocam<strong>en</strong>te un po<strong>de</strong>r<br />
teúrgico int<strong>en</strong>so y perfecto. ¿Cuál pue<strong>de</strong> ser <strong>en</strong>tonces <strong>el</strong><br />
motivo <strong>de</strong> que <strong>los</strong> sacerdotes egipcios, a veces, <strong>en</strong> lugar<br />
<strong>de</strong> súplicas a <strong>los</strong> <strong>dioses</strong> no dudas<strong>en</strong> <strong>en</strong> emitir viol<strong>en</strong>tas<br />
<strong>am<strong>en</strong>azas</strong> contra <strong>el</strong><strong>los</strong>?.<br />
Jámblico nos habla <strong>de</strong> esas <strong>am<strong>en</strong>azas</strong> terribles<br />
que a veces emit<strong>en</strong> <strong>los</strong> teurgos y nos dice, a modo <strong>de</strong><br />
ejemplo, que <strong>en</strong> algunas ocasiones estos han llegado a<br />
am<strong>en</strong>azar a la divinidad con sacudir <strong>el</strong> ord<strong>en</strong> d<strong>el</strong> ci<strong>el</strong>o,<br />
<strong>de</strong>sv<strong>el</strong>ar <strong>los</strong> misterios <strong>de</strong> Isis, divulgar <strong>el</strong> secreto d<strong>el</strong> que<br />
esta <strong>en</strong>terrado <strong>en</strong> Abido (Osiris), <strong>de</strong>t<strong>en</strong>er la barca <strong>de</strong> Re,<br />
esparcir por la tierra <strong>los</strong> miembros <strong>de</strong>scuartizados <strong>de</strong> Osiris....<br />
¿Qué pue<strong>de</strong> estar sucedi<strong>en</strong>do para que <strong>el</strong> teurgo se<br />
vea obligado a actuar <strong>de</strong> esa manera tan apar<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te<br />
impía, am<strong>en</strong>azando con perturbar <strong>el</strong> ord<strong>en</strong> d<strong>el</strong> cosmos,<br />
ord<strong>en</strong> que, precisam<strong>en</strong>te, <strong>el</strong> hombre <strong>de</strong>be contribuir a<br />
mant<strong>en</strong>er y no a <strong>de</strong>struir?.<br />
En <strong>el</strong> Capítulo 65 d<strong>el</strong> “Libro <strong>de</strong> <strong>los</strong> Muertos”, que<br />
lleva por título “Fórmula para salir al día y po<strong>de</strong>r disponer<br />
<strong>de</strong> su <strong>en</strong>emigo”, <strong>en</strong>contramos un conjuro que incluye<br />
una am<strong>en</strong>aza clara <strong>de</strong> perturbación d<strong>el</strong> ord<strong>en</strong> natural<br />
<strong>de</strong> las cosas. El espíritu d<strong>el</strong> difunto, <strong>en</strong> su proceso <strong>de</strong><br />
duda <strong>en</strong> lanzar una terrible am<strong>en</strong>aza para <strong>el</strong> caso <strong>de</strong><br />
que la divinidad lo rechace y no pueda salir victorioso<br />
sobre esos <strong>en</strong>emigos:<br />
“Pero si (rechazándome) no me <strong>de</strong>jas salir contra<br />
mi vil <strong>en</strong>emigo y ser proclamado victorioso sobre él <strong>en</strong> la<br />
asamblea d<strong>el</strong> Gran dios, ante la gran Enéada, ¡que Re<br />
no asci<strong>en</strong>da <strong>en</strong>tre la gran Enéada, sino que sea Hapy<br />
(g<strong>en</strong>io d<strong>el</strong> Nilo) qui<strong>en</strong> asci<strong>en</strong>da al ci<strong>el</strong>o y viva <strong>de</strong> Verdad,<br />
al tiempo que Re <strong>de</strong>sci<strong>en</strong>da a las aguas y viva <strong>de</strong><br />
peces!”.<br />
En caso contrario, es <strong>de</strong>cir si <strong>el</strong> espíritu es <strong>de</strong>clarado<br />
victorioso <strong>en</strong> la asamblea d<strong>el</strong> Gran dios, <strong>en</strong>tonces: “Re<br />
asc<strong>en</strong><strong>de</strong>rá al ci<strong>el</strong>o y vivirá <strong>de</strong> Verdad y Hapy <strong>de</strong>sc<strong>en</strong><strong>de</strong>rá<br />
y vivirá <strong>de</strong> peces. Entonces, <strong>en</strong> <strong>el</strong> país un largo día rematará<br />
su tiempo”.<br />
Las <strong>am<strong>en</strong>azas</strong> <strong>en</strong> <strong>los</strong> “Textos <strong>de</strong><br />
las Pirámi<strong>de</strong>s”<br />
Muchos sig<strong>los</strong> antes, <strong>en</strong> <strong>los</strong> tiempos d<strong>el</strong> Reino<br />
Antiguo, las sacerdotes egipcios habían confeccionado<br />
<strong>los</strong> “Textos <strong>de</strong> las Pirámi<strong>de</strong>s”, que repres<strong>en</strong>tados <strong>en</strong> las<br />
pare<strong>de</strong>s <strong>de</strong> <strong>los</strong> corredores y cámaras sepulcrales <strong>de</strong> <strong>los</strong><br />
reyes <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>los</strong> tiempos <strong>de</strong> la V dinastía, pret<strong>en</strong>dían facilitar<br />
la asc<strong>en</strong>sión d<strong>el</strong> espíritu d<strong>el</strong> faraón fallecido, que <strong>de</strong><strong>el</strong><br />
d<strong>en</strong>ominado Lago <strong>de</strong> <strong>los</strong> Juncos, antes <strong>de</strong> pres<strong>en</strong>tarse<br />
ante <strong>el</strong> Gran Tribunal <strong>de</strong> <strong>los</strong> Dioses, que presidido por<br />
-<br />
gaciones <strong>de</strong> las divinida<strong>de</strong>s, <strong>el</strong> d<strong>en</strong>ominado ”Pueblo d<strong>el</strong><br />
Sol”, para conocer si durante su reinado <strong>en</strong> la tierra <strong>el</strong><br />
monarca había hecho aplicar a<strong>de</strong>cuadam<strong>en</strong>te la Regla<br />
<strong>de</strong> Maat, la i<strong>de</strong>a <strong>de</strong> Ord<strong>en</strong>, Justicia y Equilibrio que <strong>el</strong><br />
Dios Primordial había impuesto <strong>en</strong> <strong>el</strong> primer mom<strong>en</strong>to d<strong>el</strong><br />
acto <strong>de</strong> la Creación.<br />
En ese juicio cabía la posibilidad <strong>de</strong> que alguna <strong>de</strong><br />
las divinida<strong>de</strong>s se opusiera a la pret<strong>en</strong>sión d<strong>el</strong> rey fallecido<br />
<strong>de</strong> acce<strong>de</strong>r al Reino C<strong>el</strong>este, motivo por <strong>el</strong> que <strong>los</strong> sacerdotes<br />
<strong>de</strong> H<strong>el</strong>iópolis <strong>el</strong>aboraron multitud <strong>de</strong> sortilegios<br />
y conjuros que, favorables a las pret<strong>en</strong>siones d<strong>el</strong> Rey,<br />
se repetían <strong>de</strong> manera reiterativa por las pare<strong>de</strong>s <strong>de</strong> su<br />
tumba.<br />
Entre esos sortilegios hemos s<strong>el</strong>eccionado la Declaración<br />
número 569, cuyo título es “Discurso al dios-<br />
Mer<strong>en</strong>ra y Pepi II. Se trata <strong>de</strong> un conjuro <strong>en</strong> <strong>el</strong> que<br />
<strong>el</strong> espíritu d<strong>el</strong> rey no duda <strong>en</strong> emitir terribles <strong>am<strong>en</strong>azas</strong><br />
tanto contra Re, <strong>el</strong> Dios Primordial, como contra <strong>el</strong><br />
Ord<strong>en</strong> d<strong>el</strong> mundo. El rey está dotado <strong>de</strong> un inm<strong>en</strong>so<br />
se le pon<strong>en</strong> trabas para acce<strong>de</strong>r al Ci<strong>el</strong>o, morada <strong>de</strong><br />
las divinida<strong>de</strong>s, no dudará <strong>en</strong> impedir que <strong>el</strong> sol salga<br />
<strong>en</strong> <strong>el</strong> nuevo amanecer o que las estr<strong>el</strong>las brill<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong><br />
Sotis. Incluso, ¡algo terrible para Egipto!, las Dos Orillas<br />
d<strong>el</strong> Nilo serán cont<strong>en</strong>idas por Horus, divinidad con la que<br />
<strong>el</strong> f<strong>en</strong>óm<strong>en</strong>o anual <strong>de</strong> la inundación.<br />
Llama la at<strong>en</strong>ción <strong>en</strong>tre esas <strong>am<strong>en</strong>azas</strong> que <strong>el</strong> esque<br />
pueda acce<strong>de</strong>r a lo que consi<strong>de</strong>ra su <strong>de</strong>recho no dudará,<br />
incluso, <strong>en</strong> impedir que <strong>los</strong> hombres mueran <strong>en</strong> <strong>el</strong>