12.07.2015 Views

Septiembre 2001 - Hospital de Basurto

Septiembre 2001 - Hospital de Basurto

Septiembre 2001 - Hospital de Basurto

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Revista <strong>de</strong> información trimestral <strong>de</strong>l <strong>Hospital</strong> <strong>de</strong> <strong>Basurto</strong>BASURTO<strong>Septiembre</strong> <strong>2001</strong>eko Iraila Nº 24El diario<strong>de</strong> BertaUn hospital en el marEntrevista aAmelia García HumayorResultados <strong>de</strong> laEncuesta <strong>de</strong>Satisfacción <strong>de</strong>l Personal


B a s u r t o2Ocio y tiempo libreMúsicaHealy, Payne, Primrosey Dunlop sonlos cuatro integrantes<strong>de</strong> esta exitosabanda británica queacaba <strong>de</strong> editar sutercer trabajo discográficotitulado “Theinvisible band”. Su primer disco “Good feeling” posicionóa estos cuatro chicos <strong>de</strong> Glasgow, Escocia, comolos ganadores <strong>de</strong>l NME Awards. Con su segundoálbum “The man who” los seguidores <strong>de</strong> Travis se multiplicaronconsagrando su éxito en febrero <strong>de</strong> 2000 alganar en los Brit Awards los premios al mejor álbum ymejor banda británica. La carta <strong>de</strong> presentación <strong>de</strong> estenuevo disco es “Sing”, pegadiza canción que nos invitaa profundizar en el que dicen que es el mejor disco<strong>de</strong> la banda hasta la fecha.Título: “The invisible band”. Travis.El mundo <strong>de</strong>scubrió América en 1972cuando “A horse with no name” comenzósu galope a través <strong>de</strong> radios internacionales,dando a conocer a la banda ypreparando el camino a otros éxitos como“I need you”, “Ventura highway”, Tinman”, “Lonely people”, o “Sister gol<strong>de</strong>nhair”.Gerry Beckley, Dervey Bunnel y Dan Peek son los nombres <strong>de</strong>los tres miembros <strong>de</strong>l grupo que mezclando rock, pop y elementosfolk crearon inolvidables canciones que alcanzaronrepetidas veces números uno en las listas <strong>de</strong> éxitos americanose ingleses. Tal vez el nombre “América” no os diga nadaa muchos pero “conocen más canciones <strong>de</strong> América <strong>de</strong> lasque uste<strong>de</strong>s creen” y todas ellas están recopiladas en estelarga duración, repaso <strong>de</strong> una <strong>de</strong> las mejores bandas <strong>de</strong> losaños 70.Título: “The <strong>de</strong>finitive America”. America.LecturaLa sinopsis <strong>de</strong> estelibro que recomendamosabiertamente,la encontramosen la contraportada<strong>de</strong>l propio libro:“A principios <strong>de</strong>l sigloXX, un ejército <strong>de</strong>inmigrantes ingleses,rusos, alemanes yescandinavos llegó aMontana, una <strong>de</strong> lasregiones menos pobladas<strong>de</strong> EstadosUnidos en la actuali-dad. Tras algo más <strong>de</strong> una década buscando allí la que se suponíaera una tierra <strong>de</strong> promisión, abandonaron aquel lugar <strong>de</strong>jandoatrás un rastro <strong>de</strong> alambradas y granjas convertidas hoy en ruinasque testimonian el paso fugaz <strong>de</strong> la civilización por aquella tierrayerma y <strong>de</strong>solada. Jonathan Raban reconstruye en Mala Tierra laaventura <strong>de</strong> aquellos hombres y mujeres que fueron víctimas <strong>de</strong>una gran mentira en la que fue una <strong>de</strong> las mayores operaciones <strong>de</strong>mercado <strong>de</strong> la historia. Des<strong>de</strong> la voz emotiva <strong>de</strong>l autor, la Montanaque recrea Mala tierra se convierte en uno <strong>de</strong> aquellos lugares,aparentemente <strong>de</strong>solados y <strong>de</strong>soladores, que la literatura <strong>de</strong> viajesha transformado en escenarios <strong>de</strong> ensueño, como hicieronBruce Chatwin con Patagonia o Colin Thubron con Siberia.”Título: “Mala tierra. Viaje por los yermos <strong>de</strong> Montana”Autor: Jonathan RabanVisita que recomendamosLa Sierra <strong>de</strong> UrbiónSituada en el norte <strong>de</strong> las provincias <strong>de</strong>Soria y Burgos, forma el sector noreste<strong>de</strong>l Sistema Ibérico junto con las sierras<strong>de</strong> la Demanda y la Cebollera.La mejor manera <strong>de</strong> acce<strong>de</strong>r es a través<strong>de</strong> la N-234 que une Soria con Burgos yllegando a Abejar <strong>de</strong>sviarse por la SO-840 que nos da acceso a toda la sierra.Las razones para ir son variadas: paisajísticas,con las lagunas glaciares, laNegra y la Larga, o las la<strong>de</strong>ras llenas <strong>de</strong>pinos; históricas, pues fue la comarcadon<strong>de</strong> en 1497 se creó la primera granempresa pública <strong>de</strong> transportes y tienea<strong>de</strong>más sepulturas mozárabes excavadasen la roca <strong>de</strong>l siglo X; gastronómicas,ya que en otoño hay una gran abundancia<strong>de</strong> setas y durante todo el año sepue<strong>de</strong> disfrutar <strong>de</strong> una buena comidacastellana a un precio asequible; y porsupuesto, mítico-literarias, puesto quefueron tierras fronterizas en la época <strong>de</strong>lCid y también inspiraron a, entre otros,los hermanos Machado. Si os animáis a iry queréis conocer la sierra, la mejor maneraes <strong>de</strong>jar el coche en el aparcamiento<strong>de</strong> la Laguna Negra, cerca <strong>de</strong> Vinuesa,y a partir <strong>de</strong> aquí ir a pie, puesto que laruta no presenta dificulta<strong>de</strong>s técnicassiempre y cuando el tiempo acompañe.


sumarioFotonoticia 3 B a s u r t oOcio y tiempo libreLectura, música y excursiones2FotonoticiaActualidadUn hospital en el mar34-5Colaboración especialTengo cáncer ... ¿y qué?6-7EntrevistaAmelia García HumayorJefa <strong>de</strong> Asistencia Social <strong>de</strong>l<strong>Hospital</strong> <strong>de</strong> <strong>Basurto</strong>8-10PersonalEncuesta <strong>de</strong> Satisfacción<strong>de</strong>l PersonalNoticias breves11-1314-15El chiste16Idazkaria - Secretaria <strong>de</strong> RedacciónCarmen Serrano.Idazkaritza Batzor<strong>de</strong>a - Comité <strong>de</strong> RedacciónMerche Artola - Pedro Bañuelos - Yolanda González -Javier Sarriugarte - Juan Carlos Varona - Andoni Vivas -Mikel Latorre.Kolaboratzaileak - ColaboradoresBerta Pallarés - Amelia García Humayor - Juan Sánchez -Javier Arizabaleta.Argitaratzailea - Edita:Basurtuko Ospitalea - <strong>Hospital</strong> <strong>de</strong> <strong>Basurto</strong>Tfno: 94 400 60 00 (ext. 5188)Fax: 94 400 61 80E-mail: aldizkaria@hbas.osaki<strong>de</strong>tza.netDepósito Legal: Bi-1469-95Comunicación, diseño y realización:TXAKEL (Azpiazu - Urarte S.L.) 2162-001Campana <strong>de</strong>l antiguo Pabellón <strong>de</strong> Comunidad.Testigo <strong>de</strong> un sigloesperando el siguienteGizaldi oso baten lekukohurrengoaren zain


B a s u r t o4ActualidadUn hospital en el marMundu osoan Gizarte-segurantza da untzi-ospitale baten jabe bakarra eta “Esperanza<strong>de</strong>l Mar” izena du. Gutxi barru, 3.500 milioi ptako kostua duen untziberri bat izango du. Horregatik, benetako itsasoko ospitalehonen zeregina zein <strong>de</strong>n jakiteragonbidatzen zaituztegu.La Seguridad Social es únicaen el mundo en tener en propiedad unbarco-hospital: el “Esperanza <strong>de</strong>l Mar”. Ahora está apunto <strong>de</strong> hacerse entrega <strong>de</strong> un nuevo buque, con un costo total<strong>de</strong> 3.500 millones <strong>de</strong> pesetas. Con este motivo os invitamos a conocerla función <strong>de</strong> este verda<strong>de</strong>ro hospital en el mar.Medalla al Mérito<strong>de</strong> la Protección CivilEl pasado 25 <strong>de</strong> enero se realizó el acto<strong>de</strong> flotadura <strong>de</strong>l nuevo “Esperanza<strong>de</strong>l Mar”. Se trata <strong>de</strong> un carguero habilitadocomo barco sanitario por lo que<strong>de</strong>bido a sus características <strong>de</strong> navegaciónsólo estaba capacitado parabrindar asistencia médica y apoyo logísticoa la flota <strong>de</strong>l cala<strong>de</strong>ro canariosahariano.A pesar <strong>de</strong> ello, la alta cualificaciónprofesional <strong>de</strong> la tripulación ysu entrega y sacrificio en acción les hahecho acreedores <strong>de</strong> la Medalla al Mérito<strong>de</strong> la Protección Civil en su categoría<strong>de</strong> oro con distintivo azul.Las cifras que les han permitido obtenertal distinción son: 5.177 días <strong>de</strong> mar,735.908 millas navegadas, 58.694 atencionessanitarias, 23.737 consultas radio-médicas,9.408 maniobras <strong>de</strong> rescatey 6.401 asistencias logísticas. Haprestado asistencia en naufragios a 51buques y ha recogido a 656 náufragos.Ha registrado 3.917 hospitalizaciones y1.979 intervenciones quirúrgicas a bordo.En sus instalaciones se ha atendidoa 16.544 tripulantes españoles, 5.539marroquíes y 1.180 <strong>de</strong> otras nacionalida<strong>de</strong>s.Ahora, al término <strong>de</strong> su vida activa, variospaíses han pedido su cesión. Sinembargo, se ha consi<strong>de</strong>rado que elbarco ya no está en condiciones óptimas<strong>de</strong> navegación y por ello y comohomenaje a los servicios prestados sele ha buscado un final digno: hundirloen el mar para crear un arrecife artificialy así ayudar a la recuperación <strong>de</strong> la vidasubmarina, “para que sea igual <strong>de</strong>útil en el fondo <strong>de</strong>l mar como lo fue enla superficie”, en palabras <strong>de</strong> GerardoCamps, Secretario <strong>de</strong> Estado <strong>de</strong> la SeguridadSocial.El nuevo “Esperanza <strong>de</strong>l Mar”El nuevo “Esperanza <strong>de</strong>l Mar” se entregaráa principios <strong>de</strong> otoño para quepueda estar operativo a finales <strong>de</strong> año ydurante ese lapso <strong>de</strong> tiempo se realizaránlas pruebas <strong>de</strong> mar y navegación,así como el equipamiento <strong>de</strong>l materialsanitario.Su diseño respon<strong>de</strong> a las necesida<strong>de</strong>sespecíficas que se va a encontrar: laatención hospitalaria y el rescate <strong>de</strong>náufragos; es un hospital en torno alcual se ha montado un barco.La zona hospitalaria ocupa una cubiertaentera y ha sido diseñada teniendoen cuenta el flujo <strong>de</strong> camas y camillas yconecta directamente con el helipuerto.


Actualidad 5 B a s u r t oDagoeneko lehenengo “Esperanza<strong>de</strong>l Mar”ek ez ditu nabigaziorako beharrezkoakdiren baldintzak betetzen,horregatik, eta eskaini dituenzerbitzuengatik, amaiera duina bilatuzaio: Itsasoan hondoratuko da, arrezifeartifizial bat sortuz itsaspeko bizi-tzaberreskuratzen lagun <strong>de</strong>zan.“Esperanza <strong>de</strong>l Mar” berriarendiseinuak itsasoan aurkitukodituen berariazko beharreierantzuten die:ospitale-zainketa eta itsasoangaldutako pertsonen erreskatea;ospitale bat oinarritzathartuta eraiki <strong>de</strong>n untzia da.“Esperanza <strong>de</strong>l Mar” untziakdituen maniobragarriatsun,abiadura eta segurtasunezaugarriengatik, arrantzuntziakarrantzuan ibiltzen direnedozein itsasotan laguntzaemateko gai da “Esperanza<strong>de</strong>l Mar” untzia.Características técnicas <strong>de</strong>l nuevo buqueEslora total: 97,34 metros.Motores propulsores principales: 2 x 2.700 Kw.Arqueo: 4.996 GT.Autonomía superior a 7.000 millas.Alojamientos individuales para 38 tripulantes.Helipuerto para evacuación urgente <strong>de</strong> enfermos o acci<strong>de</strong>ntados.Zona hospitalaria con capacidad para 17 pacientes, quirófanos, rayosX, laboratorio <strong>de</strong> análisis clínicos, medios para tratamiento <strong>de</strong> quemados,camarotes para infecciosos y enfermos psiquiátricos, sistema informáticoconectado con el banco <strong>de</strong> datos <strong>de</strong>l Centro Radio-Médico.Dos embarcaciones auxiliares adaptadas para transporte <strong>de</strong> enfermoso acci<strong>de</strong>ntados y una embarcación auxiliar <strong>de</strong> mayor tamaño,provista <strong>de</strong> U.C.I.Camarotes para 30 náufragos.Equipos antipolución para combatir <strong>de</strong>rrames <strong>de</strong> hidrocarburos ysistemas <strong>de</strong> auxilio contraincendios.Capacidad para dar servicios <strong>de</strong> remolque, suministro <strong>de</strong> combustible,agua dulce, energía eléctrica y aire comprimido a otros buques.Dispone <strong>de</strong> dispositivos estabilizadoresactivos y pasivos que permiten reducirel balanceo en el mar, manteniendo unínfimo nivel <strong>de</strong> ruidos.EquipamientosEl área consta <strong>de</strong> quirófano, rayos X, laboratorio,Unidad <strong>de</strong> Vigilancia Intensiva,<strong>de</strong>partamentos para el tratamiento<strong>de</strong> quemados, infecciosos y enfermospsiquiátricos, así como <strong>de</strong> aire acondicionadoin<strong>de</strong>pendiente <strong>de</strong>l resto <strong>de</strong>lbarco para evitar contagios por esa vía.También hay que <strong>de</strong>stacar la interconexión<strong>de</strong> las salas <strong>de</strong> curas y camarotes<strong>de</strong> enfermos, la luminosidad y ventilaciónnatural <strong>de</strong> los espacios sanitarios y<strong>de</strong> todos los camarotes.A<strong>de</strong>más la amplitud <strong>de</strong> estos permitiráque todas las camas vayan colocadasen el sentido proa-popa y lejos <strong>de</strong> loscostados <strong>de</strong>l barco lo que redunda tantoen la comodidad como en la segurida<strong>de</strong>n caso <strong>de</strong> abordaje, y <strong>de</strong> ocurriréste, el barco cuenta con un sistema <strong>de</strong>compartimentos que evitarían, en lo posible,el hundimiento <strong>de</strong>l buque.CapacidadLa capacidad <strong>de</strong>l buque es <strong>de</strong> 17 pacientesen la zona hospitalaria y 30en la <strong>de</strong> náufragos, cuyos camarotesson in<strong>de</strong>pendientes tanto <strong>de</strong>l áreasanitaria como <strong>de</strong> los alojamientos<strong>de</strong> la tripulación.El personal sanitario constará <strong>de</strong> dosmédicos, dos ATS y dos celadores. Elresto <strong>de</strong> la tripulación, hasta 38, estaráformado por marinería y oficiales y tambiénpor buzos y personal especializadoen asistencia logística en alta mar,puesto que el barco cuenta con taller<strong>de</strong> reparaciones, capacidad para suministrarcombustible, agua dulce y energíaeléctrica y equipamiento para catástrofes.Teniendo siempre presente la seguridad,se ha utilizado un mo<strong>de</strong>rno dispositivo<strong>de</strong> puesta a flote y recuperación<strong>de</strong> lanchas, operación clave parala salida urgente <strong>de</strong> médicos y para elembarque <strong>de</strong> enfermos, que permiterealizar el procedimiento con las lanchascon rapi<strong>de</strong>z y el mínimo riesgotanto para el personal a bordo comopara el que se encuentra en la embarcaciónauxiliar.Por último, el “Esperanza <strong>de</strong>l Mar” tieneunas características <strong>de</strong> maniobrabilidad,velocidad y alta seguridad en todotipo <strong>de</strong> condiciones <strong>de</strong> mar, que lo hacenapto para dar asistencia no sólo enel cala<strong>de</strong>ro canario-sahariano sino tambiénen cualquier mar don<strong>de</strong> faenenpesqueros.


B a s u r t o6Colaboración especialTengo cáncer ...¿y qué?Berta es una adolescentefuerte, guapa y lista.Agra<strong>de</strong>cerle que haya querido compartir con nosotrosparte <strong>de</strong> su diario en el que relata unaépoca difícil <strong>de</strong> su vida, no sería bastante para loque sus palabras nos han emocionado. Ella quiereser periodista, su voluntad está probada, su talentolo comprobaréis a continuación.Bere egunkariaren zati bat gurekin konpartitzearekin,bere bizitzaren une zailen berri ematearekingugan sortu duen zirraragatik eskerrak ematea ezlitzateke nahikoa izango. Bertak kazetaria izan nahidu, bere borondatea frogatua dago, trebetasuna,berriz, hurrengo lerroetan ikusiko duzue.Junio 1999Mi Diario“¡Por fin fiestas!” dije yo, Berta, una bilbaína <strong>de</strong> quince años que leevuestra revista. Cuando dije esto, no me imaginaba, ni remotamente, loque me esperaba. Eran fiestas <strong>de</strong> Neguri, un barrio cercano al mío y teníamosmuchas ganas <strong>de</strong> pasárnoslo bien. Quedé con mis amigas a lasonce y cogimos el metro para llegar cuanto antes. Allí había un montón<strong>de</strong> gente y mi amiga Virginia, sin querer, me empujó y caí rodando porlas escaleras <strong>de</strong> la estación. Me di un golpe muy fuerte en la espalda yotro más leve en la rodilla, pero, curiosamente, lo que más me dolía erala pierna.Eran fiestas, así que no comenté nada en casa por si no me <strong>de</strong>jaban ir.<strong>Septiembre</strong> 1999Berta PallarésEn otras fiestas, esta vez las <strong>de</strong> mi barrio, me di otro golpe en la misma rodillaque la vez anterior, y vi las estrellas, bueno, yo creo que vi toda unagalaxia. La pierna se me hinchó y se me puso muy roja. Fui a casa comopu<strong>de</strong>, y se lo dije a mi madre. Ella <strong>de</strong>cidió llevarme a Urgencias don<strong>de</strong> medijeron que tan sólo tenía una fisura leve. Mi madre se quedó un rato mirandola radiografía y no quedó muy a gusto con lo que el médico habíadicho que tenía, así que me llevó a Urgencias <strong>de</strong> otro <strong>Hospital</strong>: <strong>Basurto</strong>.- “No está muy claro lo que tienes. Preferimos que ingreses para que asísean más rápidas las pruebas que te queremos hacer” –dijo la doctora.Ahí yo ya me asusté. Efectivamente, me ingresaron, me hicieron cantidad<strong>de</strong> pruebas, pero seguían sin saber nada, hasta que me hicieronuna biopsia (extraer unas láminas <strong>de</strong>l hueso para analizarlas). Y ahí síque se vio lo que tenía. Aún recuerdo cuando mis padres me lo dijeron:- “Berta, nos ha tocado pasar por algo que nos va a costar, pero que lo va-


Colaboración especial7 B a s u r t omos a superar…” –dijo mi madre. Entoncesfue cuando yo pregunté directamentequé era lo que tenía. Jamás habría imaginadosu contestación: un TUMOR. Lo primeroque se me pasó por la cabeza fue:“es broma”. E incluso llegué a preguntarlo,pero no, era cierto. Luego, mi padre, paraque me fuese haciendo a la i<strong>de</strong>a me dijo:-“Se te caerá el pelo, estarás como SineadO’Connor”.En realidad, lo que se me cayó fue el almaa los pies. Era horrible, ¿por qué metenía que pasar esto a mi? No se cuantasveces me habré hecho esa pregunta.Un día le dije a mi madre: “Mamá, sien el cielo hay hojas <strong>de</strong> reclamaciones,haré una lista muy larga”.Lloré y lloré durante largas horas. A<strong>de</strong>más,sigo sin encontrar una razón por lacual pasa esto, estando en el año 2000,como estamos. Es igual, nada <strong>de</strong> estoes lógico. No encontraré una razón pormucho que busque.Marzo 2000Tras seis duros meses <strong>de</strong> quimioterapia,me operaron en el hospital infantil SanJuan <strong>de</strong> Dios, en Barcelona, al cual estoymuy agra<strong>de</strong>cida por el trato que medieron. Reconozco que los doctores queme operaron son unos auténticos manitas.Me hicieron un trasplante <strong>de</strong> tibia yla pierna me ha quedado fenomenal, comola tenía antes, excepto la cicatriz.Al cabo <strong>de</strong> una semana me dieron el altay volví a Bilbao.Junio 2000En Bilbao empecé con la rehabilitación, yahí conocí al que es ahora mi fisioterapeuta,Juanjo, y a todos sus compañeros<strong>de</strong>l gimnasio. Son todos fantásticos. QueJuanjo me ayudase a andar <strong>de</strong> nuevo eracada día más divertido. Siempre me hacereír. Cuando yo no podía ir, porque la Quimioterapiame había <strong>de</strong>jado un poco“chafada”, era Juanjo el que venía a mihabitación a verme.recordar a una niña <strong>de</strong> cinco añitosque entró a la vez que yo en el <strong>Hospital</strong>:Irati. Ella me enseñó muchascosas, pero por <strong>de</strong>sgracia era débil, yel cáncer pudo con ella. Alegre, guapa,simpática y salerosa. Así era ella.Regalaba alegría por don<strong>de</strong> iba y enel hospital se nota mucho su ausenciay se la echa <strong>de</strong> menos. Es muytriste, tenía toda una vida por <strong>de</strong>lantey el cáncer se la arrebató.Nire aitak zera esan zidan: Ileaeroriko zaizu, Sinead O´Connorbezala egongo zara. Baina,ilea ezezik arima ere erori zitzaidanlurrera. Izugarria zen,zergatik gertatu behar zitzaidanniri horrelakorik? Ez dakitzenbat aldiz gal<strong>de</strong>tu diodanhorixe bera neure buruari.Gaixotasun honek heldutasunaekarri dit, orain gauzak ikuspegihelduago batekin ikusten ditut.Gehien bat, nire familiari, etxekoeguneroko bizitzari, nire lagunei,parranda egitera joateari…garrantzia ematen ikasi dut.Nire egoeran dau<strong>de</strong>nei edotaorain, honekin guztiarekin hasteatokatzen zaienei, sostengumezu bat bidali nahi diet: ez <strong>de</strong>zatelaadorea galdu, gauzak patxadazhartu ditzatela eta“eutsi gogor”.Escribí una carta dirigida a todos misamigos, en la que les <strong>de</strong>cía que no mefuesen a visitar nunca al hospital. Realmenteme avergonzaba <strong>de</strong> lo que tenía.Me sentía fatal. Con las muestras <strong>de</strong> cariño,las visitas, y el ver que tienes a todoel mundo ayudándote en esta “carrera”,hizo que al final asumiese lo quetenía, y me dijese a mi misma: “Tengocáncer ... ¿y qué?”Diciembre 1999La Gala <strong>de</strong> Navidad era para mí la Gala <strong>de</strong>la Rosa para cualquier otra. Me compré unvestido negro, precioso, zapatos <strong>de</strong> tacóne incluso mi madre me hizo un pañuelopara la cabeza a juego <strong>de</strong>l bolsito.Pero mi sueño se vio quebrado cuandolos leucocitos (<strong>de</strong>fensas) me bajaron a400 y la boca y la garganta se me llenaron<strong>de</strong> heridas.Estuve quince días sin comer ni beber nada:ni la saliva.Julio 2000Celebré mi cumpleaños. El médicome <strong>de</strong>jó salir ese día y me lo pasé genial.Se lo agra<strong>de</strong>zco un montón.Agosto 2000Aunque no puedo ir <strong>de</strong> fiestas tantocomo me gustaría, hago lo que puedopara recuperarme <strong>de</strong> mi “rutina”. Estaenfermedad me ha hecho madurary ahora veo las cosas con una miradaun poco más adulta. He aprendido aapreciar cosas que antes me parecíannormales, o que incluso no megustaban: el cole, ya que este año nohe ido, lo echo <strong>de</strong> menos, ¡qué fuerte!Nunca me habría imaginado hablando<strong>de</strong> tener ganas <strong>de</strong> ir a clase…Pero lo que más he aprendido a valorares a mi familia, el día a día en casa,a mis amigos, el ir <strong>de</strong> fiestas…Des<strong>de</strong> que estoy en el hospital hevisto enfermos <strong>de</strong> todo tipo. QuisieraLa gente tiene muchas dudas sobreel cáncer. Hay personas que me hanllegado a preguntar a ver si yo les podíacontagiar algo <strong>de</strong> lo mío. ¿Cómose pue<strong>de</strong> hacer esa pregunta casi enel siglo XXI? Si llegáis a publicar esterelato autobiográfico me gustaríaagra<strong>de</strong>cer a todo el mundo que meha apoyado. A mis doctores: Indiano,Huguet y Monasterio. A todas las enfermerasy auxiliares <strong>de</strong> enfermería queme han aguantado <strong>de</strong>s<strong>de</strong> septiembre, atodas mis amigas y amigos que losquiero un montón, a mi padre, a mis tíos,a mis abuelas, a Edu y a su familia, aIker y a su madre Reme, a mis primos, a mihermana Andrea, que la quiero más que ami vida y no me he dado cuenta hastaahora, a Gorka que siempre ha estado a milado y, por supuesto, a mi madre, la personamás fuerte que conozco, la que haaguantado mis impertinencias y mis caprichos,la persona a la que le <strong>de</strong>bo mi vida.Des<strong>de</strong> aquí quiero enviar un mensaje <strong>de</strong>apoyo a todas las personas que estánpasando por lo mismo que yo, o les tocaempezar ahora, que no se <strong>de</strong>sanimen,kilos <strong>de</strong> paciencia y "a por el toro".A mí todavía, me queda el último granpaso para vencer al cáncer, ya terminopara Navidad. No me imagino el día enque me digan: Ya no tienes que venir,excepto para revisiones.Será genial. ¡Ánimo!¿Qué os ha parecido? Como ella quería,ahora sólo viene a <strong>Basurto</strong> a revisiones. Legustaban las fiestas y le siguen gustando...


B a s u r t o8EntrevistaAmelia García HumayorJefa <strong>de</strong> Asistencia Social <strong>de</strong>l <strong>Hospital</strong> <strong>de</strong> <strong>Basurto</strong>Amelia García Humayor. Diplomadaen Trabajo Social con 16años <strong>de</strong> experiencia <strong>de</strong> AsistenteSocial en el campo sanitario(3 años en Atención Primaria)y <strong>de</strong>s<strong>de</strong> 1.988 trabajaen el <strong>Hospital</strong> <strong>de</strong> <strong>Basurto</strong>, durante7 años en el Servicio <strong>de</strong>Urgencias Centrales y los últimos5 años en el Servicio <strong>de</strong>Psiquiatría. Des<strong>de</strong> Octubre <strong>de</strong>lpasado año es Jefa <strong>de</strong> AsistenciaSocial.Amelia García Humayor. Gizarte-Lanetandiplomatua da eta16 urteko esperientzia du Gizarte-laguntzailegisa osasunarenalorrean. Hiru urtean lehenmailako atentzioan arituzen, eta 1988tik aurrera <strong>Basurto</strong>koOspitalean egiten dulan, zazpi urtetan Larrialdietakozerbitzuan eta azken bosturtetan Psikiatria zerbitzuan.Iazko urritik Gizarte-Laguntzaburua da.“Cuando una persona enferma es hospitalizada,tanto ella como su familia experimentan uncambio que obliga a reestructurar muchosaspectos <strong>de</strong> la organización familiar y personal”¿Dón<strong>de</strong> está ubicado el Servicio <strong>de</strong>Asistencia Social y cuántas sois?Estamos localizadas en el Edificio <strong>de</strong>Consultas Externas, planta principal,<strong>de</strong>trás <strong>de</strong> Admisión. Somos un total <strong>de</strong>4 Trabajadores Sociales, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> que elpasado año <strong>de</strong>sapareció la plaza <strong>de</strong>lT.S. que estaba en el Servicio <strong>de</strong> Urgencias.Trabajamos en horario <strong>de</strong> mañana.¿Cómo os distribuís el trabajo, la laborasistencial entre vosotras?Bien, hay que <strong>de</strong>stacar que las 4 plazasestán consolidadas, siendo profesionalfijo. Una Trabajadora Social está ubicadaen el Servicio <strong>de</strong> Psiquiatría, en elPabellón Escuza, responsabilizándose<strong>de</strong> la atención psiquiátrica en hospitalización,Consultas Externas Infantil yAdulto y Programa <strong>de</strong> <strong>Hospital</strong> <strong>de</strong> Día<strong>de</strong> enfermos psicóticos. Fabiola Morenoes la responsable <strong>de</strong> la atención <strong>de</strong>lÁrea Médica. Iñaki Gallo tiene encomendadael Área Quirúrgica y MaternoInfantil. Yo, a<strong>de</strong>más <strong>de</strong> la gestión <strong>de</strong>lServicio, dado el volumen <strong>de</strong> trabajoasistencial, llevo Neurocirugía, OncologíaMédica y Rehabilitación. El Servicio<strong>de</strong> Urgencias es atendido por las 3AASS, turnándose entre ellas cada semanay compaginándolo con el trabajoen las unida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> hospitalización, lógicamenteen horario <strong>de</strong> mañana.¿Cuánto tiempo hace que se formó elservicio?Lleva más <strong>de</strong> 30 años funcionando.Comenzó con una Asistente Social, afinales <strong>de</strong> los años 60, cuando el<strong>Hospital</strong> era una Fundación benéficaque atendía a los enfermos más <strong>de</strong>sfavorecidos<strong>de</strong> Bilbao, e incluso alojabaa pacientes crónicos indigentesque carecían <strong>de</strong> familia.¿Cuál es exactamente el trabajo <strong>de</strong> lasAsistentes Sociales en <strong>Basurto</strong>?Como sabes, cuando una persona enfermay a<strong>de</strong>más es hospitalizada, tantoella como su familia experimentan uncambio que obliga a reestructurar muchosaspectos <strong>de</strong> la organización familiary personal, sobre todo cuando la enfermedadconlleva una situación <strong>de</strong><strong>de</strong>pen<strong>de</strong>ncia física o psíquica que dificultael retorno <strong>de</strong>l paciente a su mediohabitual tras el alta. Es en estos casoscuando las familias se ven con problemaspara proporcionar a los enfermosel nivel <strong>de</strong> cuidados domiciliarios quevan a precisar. Estas situaciones seagravan cuando las pacientes carecen<strong>de</strong> familia y provienen <strong>de</strong> un medio social<strong>de</strong>sfavorecido. Nosotros tratamoscada situación-problema intentando reducirel impacto emocional que siemprese produce en estos casos y facilitandolos soportes sociales que se precisen.


Entrevista 9 B a s u r t o¿Cómo os llega la situación problema?Intervenimos generalmente a través <strong>de</strong>volante <strong>de</strong> interconsulta. Cuando en unServicio se <strong>de</strong>tecta un problema social,en la mayoría <strong>de</strong> los casos relacionadodirectamente con el alta hospitalaria, elmédico responsable <strong>de</strong>l paciente remiteel volante al Asistente Social. Tambiénacu<strong>de</strong>n directamente familiares <strong>de</strong>los pacientes ingresados y otras vecesrecibimos llamadas exteriores <strong>de</strong> compañeras<strong>de</strong> Servicios Sociales, Asociaciones…solicitando nuestra asistenciaa enfermos con los que están interviniendosocialmente.¿Depen<strong>de</strong> <strong>de</strong> algún Organismo o es in<strong>de</strong>pendiente,o <strong>de</strong>l <strong>Hospital</strong>?Somos personal no sanitario <strong>de</strong> Osaki<strong>de</strong>tza,por lo tanto nuestra <strong>de</strong>pen<strong>de</strong>nciaes directa y exclusivamente <strong>de</strong>l<strong>Hospital</strong>.¿Cuál es la situación típica para la quese os suele llamar?Es muy variable; la mayoría son situacionessociales complejas que dificultanel alta hospitalaria. El porcentajemás elevado <strong>de</strong> casos lo constituyenlos pacientes con distintas situaciones<strong>de</strong> <strong>de</strong>pen<strong>de</strong>ncia física y psíquica, provisionalo <strong>de</strong>finitiva, ancianos y enfermosterminales en su mayoría, cuya red familiares insuficiente para proporcionarlescuidados al alta y que <strong>de</strong>mandansoportes sociosanitarios domiciliarioso bien alternativas <strong>de</strong> convivencia institucionalescomo resi<strong>de</strong>ncias asistidaso unida<strong>de</strong>s para enfermos crónicos.Otro grupo importante lo forman todosaquellos pacientes que se encuentranpreviamente al ingreso en situaciones<strong>de</strong> marginación o exclusión social, toxicómanos,transeúntes, enfermos mentales,<strong>de</strong> SIDA, etc. cuya situación <strong>de</strong>necesidad se agrava como consecuencia<strong>de</strong>l proceso patológico por el quehan ingresado. Sus <strong>de</strong>mandas más frecuentestienen que ver tanto con la necesidad<strong>de</strong> disponer <strong>de</strong> un alojamientoad hoc al alta para po<strong>de</strong>r llevar a caboel tratamiento o periodo <strong>de</strong> convalecencia,como con necesida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> índoleeconómica <strong>de</strong>rivadas <strong>de</strong> su situación<strong>de</strong> precariedad social.¿Qué pasos seguís con esa situación?En primer lugar hay que conocer a fondola situación global <strong>de</strong>l paciente: situaciónfamiliar, económica y social poniéndolaen relación con su estado <strong>de</strong>salud y las necesida<strong>de</strong>s sociosanitariasque <strong>de</strong> él se <strong>de</strong>rivan; pero no sólo evaluamoslas necesida<strong>de</strong>s objetivas, sinotambién las subjetivas. Me refiero a algotan importante, y a menudo olvidado,como la vivencia que tiene <strong>de</strong> su situación,<strong>de</strong> su problema y <strong>de</strong> sus posibilida<strong>de</strong>s<strong>de</strong> solución. Nos encontramosmuchas veces con dificulta<strong>de</strong>s para armonizarlas <strong>de</strong>mandas <strong>de</strong> los pacientescon las <strong>de</strong> los profesionales y simultáneamentecon las <strong>de</strong> las familias. Cadauno hace peticiones <strong>de</strong> ayuda diferentes<strong>de</strong>pendiendo <strong>de</strong> sus vivencias y necesida<strong>de</strong>s.Por esta razón tenemos queentrevistar siempre a los tres actoresimplicados en la relación asistencial:pacientes, familias y personal sanitario.En una segunda fase, y tras haber llegadoa realizar el diagnóstico socialproce<strong>de</strong>mos a elaborar el plan <strong>de</strong> intervención.El tratamiento o intervenciónsocial gira básicamente sobredos ejes, por un lado, tratamos <strong>de</strong>optimizar y movilizar, en primer lugar,las capacida<strong>de</strong>s y recursos propios<strong>de</strong> los pacientes y familias, y en segundolugar, si éstos resultan insuficientespondremos a su disposiciónlos recursos institucionales existentes,sociales y/o sanitarios tanto privadoscomo públicos.¿Qué medios tenéis para solucionarproblemas o sólo mediáis entre elciudadano y la Administración? Es<strong>de</strong>cir ¿Cuál es el límite <strong>de</strong> vuestra capacidad<strong>de</strong> actuación?Los medios fundamentales <strong>de</strong> quedisponemos provienen por una parte<strong>de</strong>l sistema sanitario y por otra <strong>de</strong>lsistema <strong>de</strong> servicios sociales, que ennuestra Comunidad Autónoma estánseparados. Sin embargo, en las situacionesque tratamos las necesida<strong>de</strong>ssanitarias y sociales se hallanunidas. Esto dificulta las cosas porqueobliga a recurrir a la vez a dosinstancias y a tener que combinar lasprestaciones <strong>de</strong> ambas. Por eso, tediría que nuestro trabajo sí que tieneque ver con la mediación, pero sobretodo con la coordinación interinstitucional.A<strong>de</strong>más <strong>de</strong> tratar cada casoen particular llevamos ya algunosaños ocupados en la creación <strong>de</strong>programas sociosanitarios que articulenlas prestaciones <strong>de</strong> ambos sistemaspúblicos. El ejemplo más claroes el Prosad: es un Programa <strong>de</strong>Atención Social Domiciliaria posthospitalariatras acuerdo con el Departamento<strong>de</strong> Bienestar Social <strong>de</strong>l Ayuntamiento<strong>de</strong> Bilbao para pacientesdomiciliados en Bilbao e ingresadosen este <strong>Hospital</strong>... Su objetivo principales ayudar al paciente y familia areducir la inseguridad y temor queproduce el paso <strong>de</strong> la hospitalizaciónal domicilio, así como facilitar la reestructuración<strong>de</strong> la organización familiar.La implantación <strong>de</strong>l programa se inicióel 1 <strong>de</strong> octubre <strong>de</strong> 1.995 en plan experimental,continuándose en la actualidadpor los buenos resultados obtenidos.Este año se han solicitado untotal <strong>de</strong> 197 Servicios.También es cada vez mayor la oferta<strong>de</strong> servicios sociales por parte <strong>de</strong>lllamado tercer sector, formado porasociaciones sin ánimo <strong>de</strong> lucro querespon<strong>de</strong>n muy eficazmente a necesida<strong>de</strong>sespecíficas.“Creo que existe poco conocimientosobre las dificulta<strong>de</strong>ssocio-familiares que generala enfermedad...”¿Cómo se sobrelleva el estar en contactopermanente con personas conproblemas?Es muy duro estar en contacto continuocon el dolor humano. Las situacionesque vemos ejercen sobre nosotrosun impacto emocional intenso, son situaciones<strong>de</strong> enfermedad grave a lasque se aña<strong>de</strong>n problemas convivenciales,económicos, laborales, etc. <strong>de</strong> difícilsolución.A veces, no es fácil olvidarse <strong>de</strong> elloscuando se acaba la jornada laboral. Sinembargo se sobrelleva, porque tambiénes cierto que la ayuda y la relación directacon quienes sufren es una fuenteimportante <strong>de</strong> gratificación y <strong>de</strong> aprendizaje.Tampoco te oculto que se echa<strong>de</strong> menos no disponer <strong>de</strong> más mediospara resolver los problemas y el no tenerun equipo <strong>de</strong> soporte para los profesionales<strong>de</strong> la sanidad que nos ayu<strong>de</strong>a reducir el estrés que nos genera el trabajo.Tiene que ver con eso <strong>de</strong> “cuidaral cuidador” que tantas veces <strong>de</strong>cimos.


B a s u r t o10EntrevistaVolumen Asistencial año 2000Nº total <strong>de</strong> pacientes atendidos por el servicio 1.784Área médica 574Área quirúrgica 549Área psiquiátrica 336Área urgencias 325Nº total <strong>de</strong> pacientes ingresados en el hospital 31.715Porcentaje <strong>de</strong> pacientes atendidos por A.S. 5,62%600500400300<strong>2001</strong>000AsistenciaMédicaAsistenciaQuirúrgicaAsistenciaPsiquiátricaAsistenciaUrgencias¿Crees que las personas ajenas a este entornoestán suficientemente informadas yconcienciadas <strong>de</strong> los problemas humanosque se dan en el <strong>Hospital</strong>?En general creo que existe poco conocimientosobre las dificulta<strong>de</strong>s sociofamiliaresque genera la enfermedad ytoda la problemática asociada a esta.Esta conciencia se adquiere sobre todocuando uno es el propio afectado (enfermoo familiar). Tanto los profesionalescomo la gente <strong>de</strong> la calle se sitúa enello cuando pasa por la experiencia <strong>de</strong>ser hospitalizado.privado, alternativas socio-sanitarias yasesoramiento <strong>de</strong> recursos sociales privados)coincidiendo con el alta hospitalaria.Una curiosidad: la gente ¿es agra<strong>de</strong>cida?Nosotras igual que el resto <strong>de</strong>l personal<strong>de</strong>l <strong>Hospital</strong> tratamos <strong>de</strong> realizar nuestrotrabajo lo más profesionalmente posibley el ciudadano tiene que enten<strong>de</strong>r cual esnuestra misión. Si muy agra<strong>de</strong>cida, especialmentelas personas con un nivel socio-económicomás bajo tien<strong>de</strong>n a <strong>de</strong>mostrarmás su agra<strong>de</strong>cimiento. Losusuarios eran todos prácticamente personasindigentes o <strong>de</strong>sfavorecidas socialmente,que acudían a nuestro serviciopara que les facilitáramos gratuitamenteel acceso al hospital. Sólo tenían <strong>de</strong>rechoa la asistencia hospitalaria los que disponían<strong>de</strong> la cartilla <strong>de</strong> la seguridad social o<strong>de</strong> la beneficencia municipal. El restoeran consi<strong>de</strong>rados como clientes privados.Como curiosidad te diré, que hubouna época en que los asistentes sociales<strong>de</strong>terminaban una cuota personal a pagara los que tenían problemas económicos.Era muy difícil respon<strong>de</strong>r eficazmentea los problemas <strong>de</strong> las personas,“La gente es muy agra<strong>de</strong>cida, especialmente laspersonas con un nivel socio-económico más bajotien<strong>de</strong>n a <strong>de</strong>mostrar más su agra<strong>de</strong>cimiento”¿Seguís algún caso hasta el final o llegaun momento que cambia <strong>de</strong> manos?Bueno, mientras el enfermo está ingresadoy hasta planificar su alta <strong>de</strong>pen<strong>de</strong><strong>de</strong> este Servicio. Posteriormente, en lamayoría <strong>de</strong> los casos traspasamos eltema a los Servicios Sociales <strong>de</strong> BaseMunicipales para la continuidad <strong>de</strong> tratamientosocial, ya que son ellos losresponsables en esa materia.Hay muchas situaciones que se inician yfinalizan en nuestro Servicio, sin ser necesariala <strong>de</strong>rivación; me refiero a actuacionesdon<strong>de</strong> se utiliza un recurso social<strong>de</strong>finitivo (ingreso resi<strong>de</strong>ncial público opacientes o familiares <strong>de</strong> nivel socioculturalmayor se muestran más exigentescon el sistema, creyendo quetodo es un <strong>de</strong>recho.¿Cuál es la trayectoria <strong>de</strong>l Servicio? Dela beneficencia al <strong>de</strong>recho.El cambio histórico que se produjo con elpaso <strong>de</strong> la caridad al <strong>de</strong>recho, como tú dices,ha tenido una influencia <strong>de</strong>cisiva sobrenuestro quehacer. Durante la épocaque po<strong>de</strong>mos llamar “<strong>de</strong> la beneficencia”,anterior a la universalización <strong>de</strong>l <strong>de</strong>rechoa la salud que se reconoció en la Constitucióny se plasmó por primera vez en laley general <strong>de</strong> sanidad <strong>de</strong>l 86, nuestrosy las <strong>de</strong>mandas sociales se satisfacían casiexclusivamente por vía <strong>de</strong> las instituciones<strong>de</strong> caridad. Fueron tiempos muy durospara los profesionales y, sobre todo,para los usuarios, que se sentían muchasveces humillados al tener que recurrir aprestaciones graciables y no como consecuencia<strong>de</strong> un <strong>de</strong>recho. El acceso a los <strong>de</strong>rechossociales que posibilitó la consolidación<strong>de</strong>l estado <strong>de</strong> bienestar cambiófavorablemente este panorama. Se ha idoampliando progresivamente la franja <strong>de</strong>población con <strong>de</strong>recho a prestaciones sociales.En este contexto, podríamos <strong>de</strong>cir,<strong>de</strong> “normalización” <strong>de</strong> lo social, nuestrasposibilida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> <strong>de</strong>sarrollo profesionalhan mejorado sustancialmente.Porcentaje <strong>de</strong> pacientes-casos sociales atendidossobre el total <strong>de</strong> pacientes-enfermos ingresados1.996 1.997 1.998 1.999 2.0005,04% 4,79% 5,15% 5,98% 5,62%


Javier ArizabaletaDirector <strong>de</strong> PersonalRPersonal 11 B a s u r t oesultados <strong>de</strong> laencuesta <strong>de</strong> satisfacción<strong>de</strong>l personal<strong>2001</strong>En el anterior número <strong>de</strong> la revistase a<strong>de</strong>lantaba un avance<strong>de</strong> los resultados generales <strong>de</strong> laEncuesta <strong>de</strong> Satisfacción <strong>de</strong> lostrabajadores <strong>de</strong>l hospital. Ahoraque contamos con un análisiscompleto <strong>de</strong> la encuesta, os presentamoslos resultados <strong>de</strong> lamisma, analizados tomando comoreferencia los factores enque se agrupaban las preguntas<strong>de</strong> la encuesta y <strong>de</strong>s<strong>de</strong> distintosámbitos <strong>de</strong> i<strong>de</strong>ntificación, siendoel más importante la divisiónen grupos profesionales, clasificadosen: médicos y licenciadossanitarios, enfermeros/as, técnicossanitarios, auxiliares <strong>de</strong>enfermería, celadores, serviciosadministrativos y por último serviciosgenerales.El índice medio <strong>de</strong> satisfacción generales, como ya se dijo en el número anterior,<strong>de</strong> 2,51 sobre 5. Los grupos <strong>de</strong> médicosy licenciados sanitarios (2,67) y<strong>de</strong> servicios generales (2,64) son losque conce<strong>de</strong>n mayores niveles <strong>de</strong> satisfacción,siendo los menos satisfechoslos grupos <strong>de</strong> auxiliares <strong>de</strong> enfermería(2,41) y <strong>de</strong> celadores (2,35).Los médicos, biólogos, farmacéuticos ypsicólogos (en número <strong>de</strong> 201) valoranespecialmente las áreas <strong>de</strong> organización(2,96) y trabajo en equipo (2,98), por elcontrario son junto con las enfermeras ytécnicos especialistas los colectivos conuna peor percepción <strong>de</strong> la compensación(2,24). Siguiendo con los grupos profesionales,los celadores (83 respuestas) reflejanel índice más bajo <strong>de</strong> satisfacción encasi todos los factores analizados, sobretodo en formación (1,97) y reconocimiento(1,97), por el contrario valoran positivamentela organización <strong>de</strong>l hospital (2,79).El colectivo <strong>de</strong> auxiliares <strong>de</strong> enfermería(275 respuestas) presenta la misma ten<strong>de</strong>nciaque los celadores aunque con valoressensiblemente superiores: reconocimiento(2,07) y formación (2,10) son losfactores menos satisfactorios y estilo <strong>de</strong>dirección (2,91) el área con más alto nivel<strong>de</strong> satisfacción. En función <strong>de</strong> la categoríaprofesional a la que pertenecen, los índicesmás bajos <strong>de</strong> puntuación lo dan lostécnicos medios sin mando (4,63 respuestas,la mayoría <strong>de</strong> enfermeras y técnicosespecialistas) con un 2,44 y el colectivootros (2,43) ambos valoran <strong>de</strong>forma especialmente negativa, siguiendola ten<strong>de</strong>ncia, reconocimiento y formación.En los dos siguientes cuadros <strong>de</strong> datosveremos la información <strong>de</strong> forma máscompleta:5Evaluación <strong>de</strong> la satisfacción<strong>de</strong> las personas <strong>de</strong>l <strong>Hospital</strong> <strong>de</strong> <strong>Basurto</strong>Grupo ProfesionalCategoría Profesional43,1432,672,522,412,352,512,642,592,442,432,51210Médico/a,etc.Enfermero/a,etc.Aux.enfermeríaCelador/aServ.administrativosSS. GG.Directivos,etc.TécnicossuperioresTécnicosmediosOtros


B a s u r t o12PersonalPuntuaciones concedidas por cada grupo profesional a cada uno <strong>de</strong> los factoresanalizados en la encuesta y puntuación media <strong>de</strong> todos los grupos por factorFactor3,5OrganizaciónFormaciónPromocióny <strong>de</strong>sarrollopersonalImplicaciónparticipaciónTrabajoen equipoInformación ycomunicaciónCondiciones<strong>de</strong> trabajoCompensaciónReconocimientoValorescorporativosEstilo <strong>de</strong>direcciónMedia 2,78 2,31 2,53 2,44 2,69 2,52 2,51 2,31 2,15 2,45 2,89 2,57Médicos, etc. 2,96 2,70 2,62 2,71 2,98 2,75 2,71 2,27 2,31 2,53 2,85 2,62Enfermero/a, etc. 2,77 2,31 2,62 2,42 2,67 2,59 2,52 2,24 2,17 2,43 2,97 2,56Aux. enfermería 2,62 2,10 2,44 2,30 2,51 2,36 2,35 2,32 2,07 2,38 2,91 2,50Celadores/as 2,79 1,97 2,28 2,14 2,74 2,28 2,28 2,36 1,90 2,34 2,57 2,53Serv. administrativos 2,86 2,33 2,35 2,49 2,73 2,38 2,47 2,58 2,17 2,38 2,80 2,58SS.GG. 2,92 2,42 2,45 2,70 2,66 2,45 2,77 2,42 2,26 2,86 2,90 2,93Estrategiasy objetivos3,02,52,01,5MediaCelador/aMédicos, etc.Serv. administrativosEnfermero/a, etc.SS. GG.Aux. enfermeríaÍndice <strong>de</strong> satisfacción <strong>de</strong> otras agrupacionesEn la encuesta también se hacían otras agrupaciones como colectivoscon tres turnos, jornada continua, jornada reducida, etc.En este nuevo método son los grupos <strong>de</strong> antigüedad menor a 1año (51) y el personal en formación (18) los que presentan una mayorvaloración, 2,66 y 2,85 respectivamente, valorando ambos <strong>de</strong>manera muy positiva el trabajo en equipo. El personal en formación(la mayoría médicos) presenta un índice <strong>de</strong> escasa satisfacciónen el factor compensación (2,28).También presentan una alta valoración media los grupos <strong>de</strong> jornadareducida y continua, así como el colectivo con guardias localizadas(2,63; 2,64 y 2,68 respectivamente).En el extremo más bajo <strong>de</strong> la escala encontramos al grupo <strong>de</strong> profesionalescuyo régimen <strong>de</strong> jornada es <strong>de</strong> 3 turnos (557 respuestascon un 90% <strong>de</strong> enfermeras, técnicos especialistas y auxiliares<strong>de</strong> enfermería): con un 2,36 <strong>de</strong> media y con una ínfima nota en reconocimiento(1,99) y formación (2,07). También tiene un bajo índiceel colectivo con más antigüedad (<strong>de</strong> 5 a 20 años).5432,51 2,502,85 2,66 2,582,43 2,46 2,552,64 2,63 2,592,36 2,492,682,532,672,52,51210FijoTemporalEn formaciónMás <strong>de</strong> un año3-4 años5-10 años11-20 años< 20 añosJ. continuaJornada reducida2 turnos3 turnosPresenciaLocalizadasSin guardiasTrabaja en UGCNo trabaja en UGCRelación laboralAntigüedadRégimen <strong>de</strong> jornadaGuardiasUGCCuadro <strong>de</strong> dispersiónÁmbito <strong>de</strong> i<strong>de</strong>ntificación Máx. Min. IntervaloGrupo profesional 2,67 2,35 0,32Categoría profesional 3,14 2,43 0,71Relación laboral 2,85 2,5 0,35Antigüedad 2,66 2,43 0,23Régimen <strong>de</strong> jornada 2,64 2,38 0,28Guardias 2,68 2,49 0,19UGC 2,67 2,5 0,17


Personal 13 B a s u r t oDatos <strong>de</strong> la encuesta realizada en los hospitales <strong>de</strong> <strong>Basurto</strong>, Bidasoa y ZumarragaHemos querido tambiéncruzar los datos <strong>de</strong> nuestraencuesta con la realizadaen los hospitales<strong>de</strong> Bidasoa y Zumarraga.Hay que hacer la salvedadque son centros<strong>de</strong> plantilla reducida respectoa <strong>Basurto</strong> y <strong>de</strong> característicasdiferentes,pero como se verá en elsiguiente cuadro las diferenciasno son excesivas.Por último queremospresentaros un cuadroresumen <strong>de</strong>l que se <strong>de</strong>duceque los factorescon una puntuación superiora 2,75 pue<strong>de</strong>nser consi<strong>de</strong>rados puntosfuertes <strong>de</strong> la gestión.Así mismo, los que obtienenuna puntuación inferiora 2,50 han <strong>de</strong> serobjeto <strong>de</strong> acciones <strong>de</strong>mejora específicos.% <strong>de</strong> respuestas positivas 3-4-5 o 3-4FactorPregunta <strong>Basurto</strong> Bidasoa Zumarraga Posición ResultadoOrganización 38 41,4% 24,3% Sin Ref. 1,003 49,1% Sin Ref. 62,6% 2,00Formación 9 56,5% Sin Ref. 25,7% 1,005 28,5% 40,0% 69,7% 3,00Promoción 44 45,5% 7,0% Sin Ref. 1,006 55,6% 39,1% 85,4% 2,00Participación 13 52,7% Sin Ref. 64,1% 2,0041 35,0% 35,9% 63,2% 3,00Trabajo en equipo 45 65,3% Sin Ref. 31,3% 1,0043 39,6% 28,2% 63,9% 2,00Información-comunicación 16 58,9% 51,9% 62,1% 2,0014 39,5% 19,8% 82,6% 2,00Condiciones 35 42,0% 60,0% 57,4% 3,0034 45,5% 69,2% Sin Ref. 2,00Compensación 36 36,6% 54,0% 63,0% 3,0037 30,9% 36,5% Sin Ref. 2,00Reconocimiento 21 27,9% 45,5% 82,1% 3,0022 41,5% Sin Ref. 85,4% 2,00Estilo dirección 26 39,0% Sin Ref. 84,1% 2,00Directivos 25 27,3% 24,4% Sin Ref. 1,00Estilo dirección 19B 63,2% 56,4% 58,4% 1,00Superior inmediato 19C 77,1% Sin Ref. 51,8% 1,00Estrategias y objetivos 27 39,0% Sin Ref. 74,2% 2,0028 63,4% Sin Ref. 80,8% 2,00Satisfacción global 52 44,3% 45,5% 52,3% 3,00Cuadro resumen2,75 omásOrganización(2,96)Trabajo en equipo(2,98)Información yComunicación(2,75)Estilo <strong>de</strong> dirección(2,85)Organización(2,77)Estilo <strong>de</strong> Dirección(2,97)Estilo <strong>de</strong> Dirección(2,91)Organización(2,79)Orrganización(2,86)Estilo <strong>de</strong> Dirección(2,80)Organización(2,92)Condiciones <strong>de</strong> trabajo(2,77)Valores Corporativos(2,86)Estilo <strong>de</strong> Dirección(2,90)Estrategias y Objetivos(2,93)Organización(2,78)Estilo <strong>de</strong> Dirección(2,89)2,50 omenosCompensación(2,27)Reconocimiento(2,31)Formación(2,31)Implicación yParticipación(2,42)Compensación(2,24)Reconocimiento(2,17)Valores Corporativos(2,43)Formación(2,10)Promoción y DesarrolloProfesional(2,44)Implicación y Participación(2,30)Información y Comunicación(2,36)Condiciones <strong>de</strong> Trabajo(2,35)Compensación(2,32)Reconocimiento(2,07)Valores Corporativos(2,38)Estrategias y Objetivos(2,50)Formación(1,97)Promoción y DesarrolloProfesional(2,28)Implicación y Participación(2,14)Información y Comunicación(2,28)Condiciones <strong>de</strong> Trabajo(2,28)Compensación(2,36)Reconocimiento(1,90)Valores Corporativos(2,34)Formación(2,33)Promoción y DesarrolloProfesional(2,35)Implicación y Participación(2,49)Información y Comunicación(2,38)Condiciones <strong>de</strong> Trabajo(2,47)Reconocimiento(2,17)Valores Corporativos(2,38)Formación(2,42)Promoción y DesarrolloProfesional(2,45)Información y Comunicación(2,45)Compensación(2,42)Reconocimiento(2,26)Formación(2,31)Implicación y Participación(2,44)Compensación(2,31)Reconocimiento(2,15)Valores Corporativos(2,45)Enfermero,Médicos,Técnico especializado,biólogos, etc. (2,67)etc. (2,52)Auxiliarenfermería(2,41)Celador(2,35)ServiciosAdministrativos(2,51)ServiciosGenerales(2,64)Global(2,51)En la encuesta también se solicitó qué aspectos consi<strong>de</strong>ráisprioritarios para mejorar la motivación y satisfacción<strong>de</strong>l personal, y <strong>de</strong> más a menos el or<strong>de</strong>n <strong>de</strong> los tres primerosfue: ambiente <strong>de</strong> trabajo, retribución y organizacióny distribución <strong>de</strong> trabajo. Con todos estos resultados secrearán grupos <strong>de</strong> trabajo cuyas conclusiones <strong>de</strong> mejoraserán comunicadas a los trabajadores a través <strong>de</strong> los jefes<strong>de</strong> servicio y responsables <strong>de</strong> la unidad.


B a s u r t o14Des<strong>de</strong> la Unidad <strong>de</strong> CalidadCalidad:¿Satisfacción<strong>de</strong>l cliente?Por Mikel LatorreCambiando el “chip”Durante muchos siglos, la tradición hipocráticaha <strong>de</strong>finido la relación entrelos profesionales sanitarios y las personasa las que atien<strong>de</strong>n. En este mo<strong>de</strong>lo,la persona enferma <strong>de</strong>sconoce o conocemal su enfermedad, su causa y elmodo <strong>de</strong> curarse. El médico posee elsaber, sabe lo que le pasa al paciente yle trata <strong>de</strong> curar, sin que sea necesariala intervención <strong>de</strong>l propio paciente.La transformación <strong>de</strong>l llamado “mo<strong>de</strong>lopaternalista” <strong>de</strong> relaciones clínicas empiezaa evi<strong>de</strong>nciarse hacia los años 50.Los conceptos <strong>de</strong> individualidad y autonomíaya habían afectado a otros ámbitos<strong>de</strong> la vida social <strong>de</strong> Occi<strong>de</strong>nte. Estos criteriostambién vinieron a modificar el mo<strong>de</strong>loclínico-asistencial existente.La autonomía es la gran aportación <strong>de</strong>lmundo mo<strong>de</strong>rno y matiza <strong>de</strong> una manerafundamental el Principio <strong>de</strong> Beneficencia:lo “bueno” ya no es objetivo niexterno a la propia persona, sino que éstaes la que ha <strong>de</strong> <strong>de</strong>finir lo que es buenopara sí misma; el concepto “bien” esalgo subjetivo y diferente para cada persona.Por lo tanto, es preciso comunicarsecon el enfermo para conocer suconcepto <strong>de</strong> “bien”, respetarlo y satisfacerlo(1).En octubre nos hacíamos la pregunta…¿Qué es Calidad? Después <strong>de</strong> una introducción,<strong>de</strong>finimos la calidad como … ”lapropiedad <strong>de</strong> un producto o servicioque contribuye a satisfacer las necesida<strong>de</strong>s<strong>de</strong> los clientes” (2).El entorno actual y futuro <strong>de</strong>l ámbitosanitario público exige una orientaciónal cliente. La mayoría <strong>de</strong> las activida<strong>de</strong>s<strong>de</strong>sarrolladas en nuestra organización<strong>de</strong>ben estar encaminadas, en últimainstancia, a lograr su satisfacción.Clientes y necesida<strong>de</strong>sLa i<strong>de</strong>ntificación <strong>de</strong> los clientes es, confrecuencia, el primer <strong>de</strong>safío importantecon el que una organización – el hospital<strong>de</strong> <strong>Basurto</strong> – se enfrenta para promoversu propia transformación. Diferenciamosdos tipos <strong>de</strong> clientes: los clientesexternos (pacientes y sus acompañantes)y los internos (empleados <strong>de</strong>lhospital). En las líneas siguientes nosvamos a referir al paciente y sus acompañantes.Algunos estudios han <strong>de</strong>mostrado quelos “consumidores” tienen criterios cualitativoscada vez más sofisticados conrespecto a la asistencia que reciben. Estoscriterios pue<strong>de</strong>n poner énfasis enaspectos que los profesionales juzgancomo no importantes o incluso irrelevantespara la asistencia <strong>de</strong> calidad. Dichocon un ejemplo, el usuario que acu<strong>de</strong>al Servicio <strong>de</strong> Urgencias necesita,ante todo, ser visto y tranquilizado rápidamente,mientras que el paciente hospitalizadoy con una buena evolución,acentuará sus necesida<strong>de</strong>s en la hostelería(comida, <strong>de</strong>scanso, limpieza …).Se pue<strong>de</strong>n establecer diferentes “modalida<strong>de</strong>s<strong>de</strong> asistencia” o ámbitos <strong>de</strong> atenciónsanitaria (atención urgente, atención<strong>de</strong> estancia corta – hospital <strong>de</strong> día, cirugíaambulatoria, unida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> corta estancia–, consultas, atención domiciliaria,atención más prolongada – hospitalizaciónclásica –, atención pediátrica, atenciónpsiquiátrica…). Cada una <strong>de</strong> estasmodalida<strong>de</strong>s preten<strong>de</strong> satisfacer <strong>de</strong>mandassanitarias diferentes.Métodos <strong>de</strong> mediciónUna vez i<strong>de</strong>ntificados los clientes, se hacenecesario conocer qué aspectos <strong>de</strong> laasistencia que procuramos les satisfacen,y cuáles no lo hacen. Para distinguir estosaspectos, cada organización <strong>de</strong>berá establecerlos métodos que más se ajustan asu caso particular: encuestas, grupos <strong>de</strong>focalización, entrevistas, grupos <strong>de</strong> mejoramixtos clientes-proveedor … Cualquieraque sea el método empleado, la organización<strong>de</strong>be contar con una <strong>de</strong>finiciónconcreta <strong>de</strong> los atributos que valora elcliente.El <strong>Hospital</strong> <strong>de</strong> <strong>Basurto</strong> cuenta con dosinstrumentos para obtener informaciónacerca <strong>de</strong> la satisfacción <strong>de</strong> los pacientesy usuarios con el servicio asistencialque provee:a) El Sistema <strong>de</strong> Quejas y Reclamaciones:este sistema es gestionado por elServicio <strong>de</strong> Atención al Paciente yUsuario (S.A.P.U.). El SAPU recoge, or<strong>de</strong>na,distribuye y respon<strong>de</strong> las quejasy sugerencias que el paciente y susacompañantes plantean a la organización.La atención a las quejas es unavía importante para corregir los aspectosinsatisfactorios <strong>de</strong> la actividad <strong>de</strong>la organización. No obstante, convienerecordar que en la mayor parte <strong>de</strong> loscasos sólo una pequeña parte <strong>de</strong> lasquejas se manifiestan ante la organización.Por tanto, actuar sólo a partir <strong>de</strong>las quejas supone dar la espalda a unaparte significativa <strong>de</strong> la realidad.b) Cuestionarios <strong>de</strong> calidad percibida(Encuestas <strong>de</strong> Satisfacción). Paraque un sistema <strong>de</strong> medición <strong>de</strong> satisfacciónpueda consi<strong>de</strong>rarse completo<strong>de</strong>be incluir, inevitablemente,la recogida <strong>de</strong> opiniones directamente<strong>de</strong>s<strong>de</strong> el cliente. Aunque <strong>de</strong>s<strong>de</strong>la óptica <strong>de</strong> la organización consi<strong>de</strong>remosque el usuario está en unerror, que no ha sabido apreciar a<strong>de</strong>cuadamentelo mejor <strong>de</strong> nuestro servicio,no <strong>de</strong>bemos olvidar que suopinión es la más importante, por loque estamos obligados a preguntarle.Preguntar no es un síntoma <strong>de</strong><strong>de</strong>bilidad, sino un paso ineludible enla búsqueda <strong>de</strong> la excelencia (3).Con el objetivo <strong>de</strong> i<strong>de</strong>ntificar a<strong>de</strong>cuadamentelas distintas necesida-


Des<strong>de</strong> la Unidad <strong>de</strong> Calidad15 B a s u r t o<strong>de</strong>s y expectativas, la Dirección <strong>de</strong>Asistencia Sanitaria <strong>de</strong> la OrganizaciónCentral <strong>de</strong> Osaki<strong>de</strong>tza ha ido<strong>de</strong>sarrollando, a lo largo <strong>de</strong> los últimosaños, diferentes cuestionariospara la medición <strong>de</strong> la calidad percibidapor los pacientes y usuarios <strong>de</strong>Osaki<strong>de</strong>tza/Servicio Vasco <strong>de</strong> Salud.La mayoría <strong>de</strong> estos cuestionarios serealizan anualmente. En el hospital,conocemos la percepción <strong>de</strong> nuestrosusuarios en <strong>Hospital</strong>ización(<strong>Hospital</strong>ización General, Cardiología,Cirugía General y Digestiva), Urgencias,Pediatría, Consultas Externasy Cirugía Mayor Ambulatoria.En resumenEs necesario contar con la voz directa <strong>de</strong>lcliente, hay que preguntarle cuáles sonsus <strong>de</strong>seos, sus apetencias y sus necesida<strong>de</strong>sen relación con el servicio queofrecemos. La referencia a la satisfacción<strong>de</strong>l cliente es una constante cuando setrata <strong>de</strong> dar un enfoque <strong>de</strong> Calidad Total acualquier tipo <strong>de</strong> organización.(1) La información y el consentimientoinformado. Principios y pautas <strong>de</strong> actuaciónen la relación clínica. Osaki<strong>de</strong>tza– Servicio Vasco <strong>de</strong> Salud.(2) En: BASURTO nº 20; Octubre: pág.14.(3) En: La Medida <strong>de</strong> la Satisfacción <strong>de</strong>lCliente. VI Curso en Gestión <strong>de</strong> la Calidad.EUSKALIT.oticias brevesYa llega el nuevo Manual n<strong>de</strong> Procedimientos <strong>de</strong> EnfermeríaOs presentamos la portada <strong>de</strong>l nuevo Manual <strong>de</strong> Procedimientos<strong>de</strong> Enfermería que próximamente tendremosa nuestra disposición en todas las Unida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> Enfermería.Para facilitar el acceso a todos los profesionales, se haeditado en bilingüe, estando a<strong>de</strong>más previsto su incorporacióninformática a la página Web <strong>de</strong>l <strong>Hospital</strong>.La i<strong>de</strong>a <strong>de</strong> este Manual parte <strong>de</strong> la Dirección <strong>de</strong> Enfermería,pero su materialización no hubiera sido posiblesin la colaboración <strong>de</strong>l colectivo <strong>de</strong> enfermeros/as.Gracias por vuestro trabajo y aportación.Se <strong>de</strong>rrumbó una fachada<strong>de</strong>l pabellón Gurtubayen agostoEl pasado 28 <strong>de</strong> agosto se <strong>de</strong>rrumbó una fachada <strong>de</strong>l PabellónGurtubay, actualmente en obras para convertirlo en el próximocentro <strong>de</strong> laboratorios.El <strong>de</strong>rrumbe pue<strong>de</strong> ser achacable según la empresa que lleva laobra a que “la arcilla existente en la zona <strong>de</strong> <strong>de</strong>rrumbe, sobre laque se apoyaba la mampostería <strong>de</strong> cimentación, era más débilque en el resto <strong>de</strong> la excavación afectada”.Esta <strong>de</strong>bilidad pue<strong>de</strong> ser <strong>de</strong>bida a múltiples factores: filtración yacumulación <strong>de</strong> agua (ese día llovía torrencialmente), vehículos ycamiones en la zona <strong>de</strong> <strong>de</strong>scarga (hormigoneras, etc.) y, sobretodo exceso <strong>de</strong> amplitud <strong>de</strong>l batache acometido, superior al establecido,sin haber recalzado el anterior por un <strong>de</strong>scuido <strong>de</strong>lpersonal <strong>de</strong> obra. El cúmulo <strong>de</strong> circunstancias coinci<strong>de</strong>ntes haproducido el <strong>de</strong>rrumbe <strong>de</strong> la fachada hacia el exterior.Este acci<strong>de</strong>nte, afortunadamente, no ha producido ningún dañopersonal, que es lo más importante.Buscamos la portada<strong>de</strong>l número <strong>de</strong> Navidad<strong>de</strong> nuestra revista<strong>Basurto</strong>Pedimos tu colaboración.Mándanos una foto hecha porti, bien <strong>de</strong>l hospital o <strong>de</strong>l rincón<strong>de</strong> Bilbao que más te gusta. Sisaliese elegida podrás verlamultiplicada por 3.000.Fecha tope <strong>de</strong> envío: 30 <strong>de</strong> noviembre.Lugar: Unidad <strong>de</strong> Calidad (Pabellón<strong>de</strong> Gobierno).¡No olvi<strong>de</strong>s poner tu nombrey Servicio <strong>de</strong>l <strong>Hospital</strong> oAmbulatorio don<strong>de</strong> trabajes!BASURTORevista <strong>de</strong> información trimestral <strong>de</strong>l <strong>Hospital</strong> <strong>de</strong> BaurtoDiciembre <strong>2001</strong>eko abendua nº 24?


Osaki<strong>de</strong>tzaServicio vasco <strong>de</strong> saludBasurtuko Ospitalea<strong>Hospital</strong> <strong>de</strong> <strong>Basurto</strong>OSASUN SAILADEPARTAMENTO DE SANIDAD

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!