Folleto - Fundación Banco Santander

Ama Birjina umetan, lotan Jerez de la Fronterako katedraleandagoen beste artelan ezagun bat modu fidelean errepikatzenduen bertsioa da. Koadro hau 1996an ezagutzera eman zenean,konposizioaren fintasuna, gozotasuna eta espiritualtasunsakona azpimarratu zen. Bertan, Zurbaránek, sinpletasunmiresgarriz, Ama Birjina irudikatu zuen, umetan eta lotan,ezkerreko eskuko liburuarekin egiten ari den otoitzak unebatez eten dituenean, agian bere etorkizuneko patuarekinamets eginez, ukondoa eneazko aulki xume batean bermatuta.Konposizioaren eskuinaldean, mahaitxo trauskil samar batean,metalezko plater bat dago, eta, bertan, ekialdeko portzelanazegindako kaiku bat, esanahi sinboliko argiko hiru lorerekin:arrosa (maitasuna), zitoria (araztasuna) eta krabelina(fideltasuna).1996 hartan, mihisea zikin zegoela esan zen; izan ere, bernizhoriko geruza lodi bat zeukan, eta horrek lanaren fintasunakezkutatzen zituen eta koloreak estaltzen zituen; ondorioz,koadroa ezin zen ganoraz interpretatu, Jerezko bertsioarekinkonparatuta.Zorionez, modu arretatsuan garbitu da, eta, orain, mihiseaondo ikus daiteke. Gainera, artelanak bere balioakberreskuratu ditu eta agerian geratu da oso izaera zehatzaeta zorrotza duela tolesetan, eta xehetasunez betetakoñabardurak dituela. Berpintaketa zaharrak altxatzerakoan,ezkutuan geratutako xehetasunak deskubritu ahal izan dira;esate baterako, aulkitxoaren bizkarraldearen errematetorneatua edo mahaitxoaren oinetan dagoen kuxin gorriarenbelusezko ehundura. Koloreak, berniz horietatik libre, jatorrizkotonuak berreskuratu ditu: arrosa morea tunikarako, eta urdinbizia erdi erorita dagoen manturako.Ama Birjinaren burua inguratzen duten aingeru-buruen aureolaargitsua agerian geratu da, eta, ondorioz, mihisea 1630-1635.urteen inguruan datatu daiteke; beraz, agian, Jerezko bertsioabaino justu lehenagokoa da. Hain zuzen ere, Jerezkoamalguagoa eta bigunagoa da, bolumenak ez ditu hainnabarmenduta, eta argilunak ere ez hain indartuta. Gainera,Ama Birjina lotan horren beste bertsio bat ere ezagutzendugu, Zurbaránen XVII. mende amaierako imitatzaile apalbatek egindakoa. Artelan hori Madrilgo Teresarren Etxeandago, eta modu ahulean egindakoa eta pintzelkada askekoada, beste bi bertsio autografoetatik oso desberdina.Alfonso E. Pérez SánchezVirgen niña dormida es una versión que repite fielmenteotra, bien conocida, conservada en la catedral de Jerez dela Frontera. Al darla a conocer en 1996, se subrayaba ladelicadeza, la ternura y la profunda espiritualidad que sedesprende de la composición, donde Zurbarán presenta, consimplicidad admirable, una Virgen niña, dormida en unapausa de su oración con el libro en que meditaba en la manoizquierda, soñando quizá con su futuro destino, acodada enuna modestísima silla de enea. A la derecha de lacomposición, una mesita rústica en la que descansa un platode metal con un cuenco de porcelana oriental con tres floresde clara significación simbólica: la rosa (el amor), la azucena(la pureza) y el clavel (la fidelidad).Se lamentaba entonces el estado de suciedad del lienzo,con una espesa capa de barniz amarillo que ocultaba lasdelicadezas de la ejecución y velaba el colorido, impidiendola recta interpretación del cuadro en relación con la versiónde Jerez.Afortunadamente una cuidadosa limpieza permite ahora lavisión del lienzo, recuperando sus valores y confirmando sucarácter más preciso, incisivo en los pliegues y minuciosoen los detalles. El levantamiento de viejos repintes hapermitido descubrir pormenores ocultos, como el torneadoremate del respaldo de la sillita o la aterciopelada texturadel cojín rojo a los pies de la mesita. El color, liberado delos barnices amarillos, ha recuperado los tonos originales:rosa violáceo para la túnica y azul intenso para el manto,semicaído.La luminosa aureola de cabecitas angélicas que rodea lacabeza de la Virgen se ha hecho manifiesta y permite fecharel lienzo hacia 1630-1635, quizá inmediatamente anteriora la versión de Jerez, algo más muelle y blanda, con losvolúmenes menos destacados y el claroscuro menosacentuado. Se conoce además otra versión de esta Virgendormida realizada por un modesto imitador de Zurbarán, dehacia finales del siglo XVII y que se halla en la Casa Teresianade Madrid, de factura débil y pincelada suelta, bien distintade las otras dos versiones autógrafas.Alfonso E. Pérez Sánchez