Aprilo - Majo - Junio 2012 - Király Lajos

la Beaŝoj. Tiun aserton pruvas ankaŭ en la vortaro rumana sub la artikolo ’băias’trovebla signifo, kiu troveblas en la sekvaj figuroj: băiáş (băiéş), băiáşi, băiéşi, s.m.(reg.) 1. miner 2. ţigan lingurar, zlătar.(La rumanaj signifoj de la vorto „Beaŝ-” estas troveblaj laŭ la DEX (Dicţionarul Explicativ alLimbii Române) 1996. Ediţia a II-a,Academia Română, Institutul de Lingvistică „Iorgu Iordan”,Bucureşti: Univers Enciclopedic, kio atingeblas ĉe la paĝohttp://dexonline.ro/search.php?cuv=baias)Laŭ la dua supozo (Tálos, 2002:321) la vorton „Beaŝ” oni povas rilatigi al signifo de la„trogo-faro”, ja tiu ĉi popolgrupo je sia alveno al Hungarujo, okupiĝis per kavigadojde trogoj, pretigoj de ligno-kuleroj kaj ceteraj dommastrumaj objektoj el ligno.Kvankam ambaŭ supozoj enhavas pruveblajn asertojn, ni devas scii, ke nuntempe lapli multo de la Beaŝoj komprenas sub la vorto ’băjás’[beajaŝ] jam nur unu grupon dela Hungariaj Ciganoj, la Beaŝ-devenan viron aŭ ties pluralon uzante mem lapopolgrupon. (băjás, băjás h fn 1. Beaŝa homo, viro; om dă ~ Beaŝa homo; lyimbă dă ~ Beaŝalingvo 2. nomo de la Beaŝa popolgrupo, ~ságyé áisj [ŝadje aiŝ] – ĉi tie Beaŝoj loĝas. Orsós,1997b:17). Ne estas duba, ke bazo de lingvo de la komunumo difinanta sin Beaŝ-oj,estas la Rumana lingvo de Banato, kvankam la Rumanan lingvon kaj la vivantojn surla rumana lingvo-teritorio ekde multaj jardekoj ĝi tute ne kontaktas, la lingva evoluode la du komunumoj unu de alia izolite okazas. Lingvo de Beaŝ-oj ĝis la 1980-aj jarojvivis nur en parola varianto, vera komenco de ĝia skribo estas metebla al komenco dela 1990aj jaroj, kaj ĝi ligiĝas al la organizaj laboroj de la instituto unika en la mondo;la Gimnazio Gandhi de urbo Pécs.Priskribon de lingvo de la Hungariaj Beaŝoj, komence de la 1990aj jaroj, unue JulioPapp provis bazante ĝin sur liaj kolektaĵoj en Peĉ kaj en ĉirkaŭaĵo de Peĉ. Lia verkaroestas ege grava stacio en komenco de la Beaŝa skribo, sed lia priskribo de la Beaŝalingvo ne signifis trarompon - komencon de ties daŭrigo - en historio de la lingvo.Lian lingvo-priskriban esploron la membroj de la lingvo-komunumo malpli sentis sia,ankaŭ per tio ĉi estas klarigebla, ke ĝi ne aklimatiĝis, kaj ĉar ĝi estiĝis konata nur entre malvasta rondo. Julio Papp fundis la priskribon de la lingvo Beaŝa al unusoladatumkoniganto (vito-laboristo) al lia propra lingvouzo. Pere de la datumon konigantone konatajn kaj ankaŭ nek de la lingva komunumo uzitajn vortojn li pensis barilo de ladatum-koniganto, kaj sen atento lasante la diglosan situon de la lingvo Beaŝa, litransprenis el la rumana lingvo la mankantajn vortojn. Ĉar li ne indikis latransprenojn, oni ne povis decidi, ke la vortoj rolantaj en la vortokolektaĵo kiomerealas, ĉu enhavas ili la vortostokon uzitan de la Hungariaj Beaŝoj. Plian zorgonsignifis, ke je la priskribo de Beaŝa lingvo la de li uzita transskriba sistemo restisfremda por la cel-publiko ne disponanta pri la lingvaj konoj, ĝi pruviĝis nefidindafonto. Kontraŭ ĉio ĉi, verkaro de Julio Papp en rekono de bezonateco al priskribo de lalingvo, en ties komenco estis pionir-trajta, ties signifo estas nekontestebla. Ne nur el lavidpunkto lingva sed ankaŭ el instru-politika estas konsiderinda la komenco de la1990-aj jaroj, kiam malgrandnombra intelektulara grupo komencis organizon deCigan-nacia gimnazio. Dum la laboroj evidentiĝis, ke al instruo de Beaŝa lingvo, eĉ laminimumaj kondiĉoj mankas – ja de la lingvo – kontraŭ provo de Julio Papp – neelformiĝis ĝis skribo, la kono-portantoj: la lernolibroj al instruoj de la Beaŝa lingvo kajkulturo. Ankaŭ al ilia verko neforlaseble necesis, la kreo de skribo de la lingvo Beaŝa.Apud la organizaj laboroj de la gimnazio, ekiris etnografiaj esploraj laboroj, en lasetlejoj loĝitaj de Beaŝoj sur teritorioj de la Ormánsag (Ormanŝa:g estas region-unuomalgrand-vilaĝa en departemento Baranya laŭ la rivero Dráva, ĝi estas malgrandaparto de la Drava-ebeno), dum kiuj apud kolektadoj de popolkantoj kaj popolfabelojkomenciĝis kolektoj ankaŭ de Beaŝ-lingvaj korpusoj (vortosignifoj). Ĉefe dum laetnografiaj kolektaj laboroj ligiĝantaj al nomoj de Katarina Kovalĉik kaj Anna Orŝóŝ22