01.11.2019 Views

Tertulia. Intervención en el Cementerio de la Recoleta

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

22 <strong>Tertulia</strong><br />

estado, pero quedó anu<strong>la</strong>da cuando <strong>en</strong> 1880 <strong>el</strong> Estado<br />

Nacional fe<strong>de</strong>ralizó <strong>la</strong> ciudad <strong>de</strong> Bu<strong>en</strong>os Aires y <strong>la</strong> separó<br />

<strong>de</strong> su provincia. Para ese <strong>en</strong>tonces, <strong>el</strong> perímetro<br />

urbano había crecido y ya incluía a <strong>Recoleta</strong> <strong>en</strong> su interior,<br />

por lo que <strong>el</strong> <strong>de</strong>bate <strong>en</strong> torno <strong>de</strong> lo pertin<strong>en</strong>te o<br />

no <strong>de</strong> que los cem<strong>en</strong>terios estuvieran d<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> <strong>la</strong> ciudad<br />

resurgió. El primer int<strong>en</strong>d<strong>en</strong>te <strong>de</strong> <strong>la</strong> ahora Ciudad<br />

Autónoma <strong>de</strong> Bu<strong>en</strong>os Aires, Torcuato <strong>de</strong> Alvear, <strong>de</strong>cidió<br />

impulsar un programa <strong>de</strong> mejorami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong> hasta<br />

<strong>en</strong>tonces marginal y <strong>de</strong>scuidada zona <strong>de</strong> <strong>Recoleta</strong>,<br />

y dispuso que se rehabilitara <strong>el</strong> Cem<strong>en</strong>terio d<strong>el</strong> Norte,<br />

a pesar <strong>de</strong> su ubicación urbana. Le <strong>en</strong>cargó <strong>la</strong> reforma<br />

al arquitecto italiano Giovanni Buschiazzo, <strong>el</strong> mismo<br />

que diseñó <strong>el</strong> primer boulevard <strong>de</strong> Bu<strong>en</strong>os Aires, que<br />

hoy es <strong>la</strong> Av<strong>en</strong>ida <strong>de</strong> Mayo.<br />

Buschiazzo amplió <strong>el</strong> espacio ocupado por <strong>el</strong> cem<strong>en</strong>terio<br />

y construyó un muro <strong>de</strong> <strong>la</strong>drillos a su alre<strong>de</strong>dor,<br />

pavim<strong>en</strong>tó sus calles y proyectó un trazado regu<strong>la</strong>r<br />

que realzaba <strong>el</strong> acceso principal y <strong>el</strong> espacio c<strong>en</strong>tral, jerarquizando<br />

los nichos, bóvedas y mausoleos según su<br />

ubicación. Totalm<strong>en</strong>te modificado, <strong>el</strong> Cem<strong>en</strong>terio d<strong>el</strong><br />

Norte fue reinaugurado <strong>en</strong> 1881. En los sigui<strong>en</strong>tes cincu<strong>en</strong>ta<br />

años –los d<strong>el</strong> apogeo d<strong>el</strong> mod<strong>el</strong>o agroexportador<br />

<strong>en</strong> <strong>la</strong> Arg<strong>en</strong>tina– fue colonizado por <strong>la</strong>s “gran<strong>de</strong>s”<br />

familias porteñas, que a lo <strong>la</strong>rgo <strong>de</strong> ese período ubicaron<br />

sus casas pa<strong>la</strong>ciegas <strong>en</strong> <strong>el</strong> norte <strong>de</strong> <strong>la</strong> ciudad: primero<br />

<strong>la</strong> calle Florida, luego Retiro y finalm<strong>en</strong>te <strong>Recoleta</strong>.<br />

Esa élite expresó su po<strong>de</strong>r creci<strong>en</strong>te <strong>de</strong> <strong>la</strong> misma<br />

manera <strong>en</strong> que lo hizo <strong>en</strong> sus resid<strong>en</strong>cias: <strong>en</strong>cargó a<br />

artistas europeos, g<strong>en</strong>eralm<strong>en</strong>te italianos, que erigieran<br />

sepulcros monum<strong>en</strong>tales y <strong>de</strong>stacadas esculturas<br />

para glorificar a sus muertos y su ap<strong>el</strong>lido.<br />

Así, <strong>Recoleta</strong> se convirtió <strong>en</strong> <strong>el</strong> cem<strong>en</strong>terio <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

alta burguesía porteña. Para pert<strong>en</strong>ecer a los círculos<br />

más <strong>en</strong>cumbrados <strong>de</strong> <strong>la</strong> sociedad <strong>de</strong> Bu<strong>en</strong>os Aires<br />

había que t<strong>en</strong>er espacios <strong>de</strong>terminados y legitimados<br />

<strong>en</strong> <strong>la</strong> vida y <strong>en</strong> <strong>la</strong> muerte: esto es, poseer un mausoleo<br />

<strong>en</strong> <strong>el</strong> Cem<strong>en</strong>terio d<strong>el</strong> Norte así como c<strong>el</strong>ebrar<br />

los casami<strong>en</strong>tos <strong>en</strong> <strong>la</strong>s iglesias <strong>de</strong> <strong>la</strong> Merced, <strong>el</strong> Santísimo<br />

Sacram<strong>en</strong>to y <strong>el</strong> Pi<strong>la</strong>r; poseer resid<strong>en</strong>cias impon<strong>en</strong>tes,<br />

viajar a Europa, apr<strong>en</strong><strong>de</strong>r modales refinados y,<br />

<strong>en</strong> <strong>el</strong> caso <strong>de</strong> los hombres, pert<strong>en</strong>ecer al Jockey Club.<br />

Muchos se esforzaron por t<strong>en</strong>er una tumba <strong>de</strong>stacada,<br />

y los resultados son impactantes: <strong>la</strong>s 4.800 bóvedas y<br />

878 nichos d<strong>el</strong> cem<strong>en</strong>terio, conectados por medio <strong>de</strong><br />

calles, av<strong>en</strong>idas, diagonales y p<strong>la</strong>zoletas, conforman<br />

una verda<strong>de</strong>ra necrópolis.<br />

Más <strong>de</strong> un siglo <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> <strong>la</strong> creación <strong>de</strong> esta segunda<br />

versión d<strong>el</strong> cem<strong>en</strong>terio, <strong>en</strong> 2003, quedó concluida<br />

una importante obra <strong>de</strong> recuperación <strong>de</strong> todo<br />

su patrimonio, por lo que ambas fechas (1881 y 2003)<br />

están grabadas <strong>en</strong> <strong>el</strong> piso d<strong>el</strong> peristilo junto a <strong>la</strong> <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong> primera inauguración.<br />

El sitio sigue mant<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do su alto perfil social,<br />

pero actualm<strong>en</strong>te ti<strong>en</strong>e escasa actividad <strong>en</strong> cuanto a<br />

su función primordial, dado que no hay nuevos espacios<br />

para adjudicar. Durante muchos años fue un lugar<br />

<strong>de</strong> paseo <strong>de</strong> los porteños <strong>en</strong> los fines <strong>de</strong> semana y<br />

un refugio <strong>de</strong> esco<strong>la</strong>res que huían <strong>de</strong> c<strong>la</strong>se <strong>en</strong> los días<br />

<strong>de</strong> semana. Gradualm<strong>en</strong>te se fue convirti<strong>en</strong>do también<br />

<strong>en</strong> una <strong>de</strong> <strong>la</strong>s principales atracciones turísticas<br />

<strong>de</strong> Bu<strong>en</strong>os Aires. Los visitantes admiran <strong>la</strong> magnific<strong>en</strong>cia<br />

d<strong>el</strong> conjunto y disfrutan <strong>de</strong> un viaje al pasado<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> c<strong>la</strong>se alta <strong>de</strong> <strong>la</strong> ciudad. Sin embargo, gracias

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!