Romssa valáštallan ja olggustallan doaibmaplána áigodahkii 2004 ...
Romssa valáštallan ja olggustallan doaibmaplána áigodahkii 2004 ...
Romssa valáštallan ja olggustallan doaibmaplána áigodahkii 2004 ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Romssa</strong> <strong>valáštallan</strong> <strong>ja</strong> <strong>olggustallan</strong> <strong>doaibmaplána</strong> <strong>áigodahkii</strong> <strong>2004</strong> – 2007 2 5<br />
mielde. Vuooskuvlla oahppoplána -97 (L97) <strong>ja</strong> Mánáidgárddiid<br />
rápmaplána čujuha dán ovddasvástádussii. Reforbma -97 geavaha<br />
sánádaga ”fátmmasteaddji skuvla mii lea heivehuvvon mánáide <strong>ja</strong><br />
nuoraide main leat erenoamáš dárbbut”.<br />
Mánáidgárddiid rápmaplánas deattuhuvvo ollislaš <strong>ja</strong> aktiiva<br />
oahpahanoaidnu. <strong>Romssa</strong> mánáidgárddiid árbevierru lea fállat<br />
mánáide nu viiddis doaimmaid go vejolaš, olggobeal báikki<br />
geavaheami, <strong>ja</strong> visot lágidit guvlomet dálkedilálašvuoaid mielde.<br />
Dál joihuvvo ovddádusbargu dáin áŋgiruššansurggiin, heivvolaš<br />
skuvlemat dasa ohccojuvvo.<br />
Reforpma -97 geažil, mas ea. ea. čalmmustuvvo aktiiva oahppanvugiide,<br />
leat dál nuppástusproseassat <strong>Romssa</strong> skuvllain.<br />
Duhkoraddan, olggobeal báikkiid diolaš geavaheapmi, birasoahppu<br />
<strong>ja</strong> prošeaktabarggut leat deaŧalaš ulbmilsuorggit.<br />
Doaibmaovddideaddji pedagogalaš ovddidanbargu lea jous<br />
<strong>Romssa</strong> skuvllain, <strong>ja</strong> 58 skuvlla fylkkas ožžo spealloruaid<br />
iešguetlágan lagašbirrasarusttegiid várás áigodagas 2000 - 2003.<br />
Dainna <strong>Romssa</strong> fylkkasuohkan doaivu ahte šaddet váljus máŋggalágan<br />
doaibmafálaldagat mat leat dárbbuid dáfus heivehuvvon<br />
mánáide <strong>ja</strong> nuoraide čearggos <strong>ja</strong> hástaleaddji vuoun<br />
oahppamii.<br />
SFO dáfus lea nu ahte suohkanat galget ráhkadit sierra<br />
njuolggadusaid doaimma várás skuvlaásttoáiggeortnegiidda<br />
sierra lága <strong>ja</strong> njuolggadusaid vuoul (johtočála F 66–98, KKD).<br />
Skuvlajoiheaddji lea SFO bajimus hoavda, <strong>ja</strong> L-97 ii fátmmas<br />
fálaldaga.<br />
Nuorat <strong>ja</strong> rumašlaš doaibma<br />
Norgga <strong>valáštallan</strong>allaskuvla <strong>ja</strong> Norgga valáštallalihttu <strong>ja</strong><br />
Olympalaš lávdegoddi almmuhii <strong>ja</strong>gi 1998 ”Nuoraid rumašlaš<br />
lihkadeamit” (Ungdoms fysiske aktivit) nammasaš raportta, man<br />
vuoun lea ”Norgga álbmoga rumašlaš lihkadeamit” (Fysisk<br />
aktivitet i den norske befolkning) nammasaš prošeakta.<br />
Deaŧaleamos sivva manne nuorat valáštallet lea ahte dat lea<br />
suohtas (59%). Dasto lea deaŧalaš oažžut rumašlaš <strong>ja</strong> mielalaš<br />
vuimmiid (49%), vásihit sosiála oktavuoa (38%) <strong>ja</strong> beassat<br />
vuoiŋŋihit <strong>ja</strong> geahpedit duama (36%). Dát logut čájehit ahte<br />
málmmimeašttirin šaddama niehku ii leat dat mii movttiidahttá<br />
eanaš nuoraid. Dan fertejit rávis hárjeheaddjit <strong>ja</strong> joiheaddjit atnit<br />
muittus go barget nuoraiguin <strong>valáštallan</strong>- <strong>ja</strong> <strong>olggustallan</strong>organisašuvnnain.<br />
Nuorravuoa <strong>ja</strong>giid luobahas<br />
Jos nuorat heitet dainnago háliidit searvat organiserekeahtes<br />
doaimmaide iežaset eavttuid mielde, de dat ii leat iešalddis<br />
heittot. Hástalusat čuožžilit go nuorat heitet lihkadeames<br />
oppalohkái <strong>ja</strong> šaddet <strong>ja</strong>skaorrut. Namahuvvon raporttas okta<br />
váldoloahppajurdda lea ahte boarráseamos ahkejoavkkus (20–24<br />
<strong>ja</strong>gi) ledje 60% nuorain <strong>ja</strong>skaorrut dahje dakkárat guet uhcán<br />
lihkadedje, nammalassii dušše juohke 14. beaivvi dahje hárvvibut.<br />
Nuoramus joavkkus (15–19 <strong>ja</strong>gi) vástideaddji lohku lei 28%.<br />
Loguin mii oaidnit ahte nuoraid rumašlaš lihkadeamit vátnot<br />
čielgasit go sii guet juniora dili <strong>ja</strong> šaddet senioran.<br />
Norgga <strong>valáštallan</strong>lihtu (NIF) nuoraidlávdegoddi hábmejit<br />
čuovvovaš sivaid dasa manne nuorat heitet valáštallamis:<br />
• Valáštallan šaddá ahkit <strong>ja</strong> lea ovttabeallásaš<br />
• Oahpahus vuoruhuvvo, sierra valáštallamiid <strong>ja</strong> beroštumit<br />
earret valáštallamis<br />
• Doarj<strong>ja</strong> <strong>ja</strong> movttidahttin váilu<br />
• Dovdu ahte gáibiduvvo menddo ollu = dakkár vásáhus ahte ii<br />
lihkostuva<br />
• Heajos hárjeheaddjit<br />
• Roasmehuvvet<br />
• Miella oalgguhus jávkkai<br />
Bajábeal sivat leat stuorra hástalussan sidjiide guet barget<br />
nuoraid rumašlaš lihkadandoaimmaiguin. Diehtu nuoraid sivaid<br />
birra, manne sii valáštallet <strong>ja</strong> lášmmohallet, lea deaŧalaš
Change language