เรื่องในฉบับ - สถาบันพระปกเกล้า

ปีที่ ๑๐ ฉบับที่ ๖ เดือนมิถุนายน ๒๕๕๒
สะท้อนโลกทัศน์การเมืองการปกครองผ่านประกวดภาพจิตรกรรมและ
ภาพถ่ายทางการเมืองการปกครองไทย ชิงเงินรางวัลกว่าแสนบาท
พิพิธภัณฑ์พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว สถาบันพระปกเกล้า และ
มหาวิทยาลัยศิลปากร เชิญชวนประชาชนทั่วไป ถ่ายทอดทัศนคติ ความเข้าใจและความ
รู้สึกทางการเมืองการปกครองโดยส่งภาพจิตรกรรมและภาพถ่ายทางการเมืองการ
ปกครองไทยเข้าประกวด ภายใต้หัวข้อ “ความขัดแย้ง ความชอบธรรม และการปฏิรูป
ระบบรัฐ : การจัดสรรผลประโยชน์ที่เป็นธรรมในสังคมไทย” เงินรางวัลแยกเป็นด้าน
จิตรกรรม รางวัลที่ ๑ จำนวน ๔๐,๐๐๐ บาท รางวัลที่ ๒ จำนวน ๒๐,๐๐๐ บาท และ
รางวัลที่ ๓ จำนวน ๑๕,๐๐๐ บาท ส่วนเงินรางวัลสำหรับผลงานศิลปะภาพถ่าย รางวัลที่
๑ จำนวน ๓๐,๐๐๐ บาท รางวัลที่ ๒ จำนวน ๑๕,๐๐๐ บาท และรางวัลที่ ๓ จำนวน
๑๐,๐๐๐ บาท รางวัลชมเชยของทั้ง ๒ ประเภท มี ๒ รางวัลๆ ละ ๕,๐๐๐ บาท
ผู้สนใจขอเชิญส่งผลงานเข้าประกวด ตั้งแต่บัดนี้ จนถึงวันที่ ๓๑ กรกฎาคม
๒๕๕๒ (อาจมีการขยายเวลา) สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ พิพิธภัณฑ์พระบาท
สมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว โทรศัพท์ ๐-๒๒๘๐-๓๔๑๓ ต่อ ๑๑๑ , ๑๐๓ และ ๑๐๕
หรือ ศูนย์ประชาสัมพันธ์ สถาบันพระปกเกล้า ๐-๒๕๒๗-๗๘๓๐-๙ ต่อ ๒๓๐๒ และ
๒๓๑๐
วิทยาลัยพัฒนาการปกครองท้องถิ่น สถาบันพระปกเกล้าจัด ค่ายอบรม
โครงการเยาวชนสร้างสรรค์นวัตกรรมท้องถิ่น เพื่อส่งเสริมให้เยาวชนเข้ามามีส่วน
ร่วมทางการเมืองการบริหารในระดับท้องถิ่น โดยคัดเลือกโครงการของเยาวชนที่
ผ่านการคัดเลือก ๘ โครงการ จำนวน ๖๔ คน มาเข้าร่วมการฝึกอบรมการบริหาร
โครงการ ระหว่างวันที่ ๖ – ๘ มิถุนายน ๒๕๕๒ ณ สถาบันวิชาการทีโอที จังหวัด
นนทบุรี เพื่อให้เยาวชนมีความรู้ความสามารถใน
การบริหารและวิเคราะห์ความเสี่ยงในการดำเนิน
โครงการ และนำความรู้ที่ได้ไปประยุกต์ใช้ดำเนิน
กิจกรรมที่มีความสร้างสรรค์และเป็นประโยชน์ต่อ
ท้องถิ่นของตนในด้านต่างๆ โดยเยาวชนจะเริ่ม
ดำเนินกิจกรรมต่อเนื่องระหว่างวันที่ ๑๕ มิ.ย.- ๓๑
ส.ค ๒๕๕๒ โดยทางวิทยาลัยฯจะเสนอผลการ
ดำเนินกิจกรรมของเยาวชนทั้ง ๘ กลุ่มนี้ต่อไป
เรื่องในฉบับ
ข่าวประชาสัมพันธ์
๒
ถึงเวลาหรือยังที่จะต้องคุยกับกลุ่มขบวนการ ๓
การพัฒนาการสื่อสารในสมัยรัชกาลที่ 7 ๕
ระบบอุปถัมภ์ในการเมืองไทย
๗
มารู้จักการปกครองท้องถิ่นกันเถอะ (ตอนที่ 1) ๘
7 ปีวันรัฐพิธี : วันพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ๙
มุมสร้างสำนึกพลเมือง
๑๑

จดหมายข่าว
เดือนมิถุนายน ๒๕๕๒
สำนักวิจัยและพัฒนาและสำนักสันติวิธีและธรรมาภิ
บาล สถาบันพระปกเกล้า จัดอบรมเชิงปฏิบัติการ
หลักสูตร “ประชาธิปไตยเพื่อการสานเสวนาหาทางออก
(Deliberative Democracy)” โดย Sandra S.
Hodge, Ph.D. (ดร. แซนดร้า ฮอดจ์) ศาสตราจารย์จาก
มหาวิทยาลัยมิซซูรี (University of Missouri)
ประเทศสหรัฐอเมริกา ผู้เชี่ยวชาญด้านการสานเสวนาหา
ทางออก โดยมีการอภิปราย กิจกรรมกลุ่ม และบรรยาย
เป็นเวลา ๓ วัน เปิดโอกาสให้ผู้เข้ารับการอบรมได้
อภิปรายแนวคิดที่หลากหลายและตรงประเด็นกับการ
พิจารณาหารือ การมีส่วนร่วมของประชาชน และการจัดการความขัด
แย้งด้วยสันติวิธี พร้อมมีการสรุปเป็นภาษาไทยโดย ศ. นพ.วันชัย
วัฒนศํพท์ และ ดร.ถวิลวดี บุรีกุล
เมื่อวันที่ ๑๕ มิถุนายน ๒๕๕๒ ที่ผ่านมา วิทยาลัยพัฒนาการ
ปกครองท้องถิ่น สถาบันพระปกเกล้า โดยการสนับสนุนจากมูลนิธิเอเชีย
(Asia Foundation) จัดสัมมนาเวทีท้องถิ่นประจำปี ๒๕๕๒ ครั้งที่ ๒
ณ โรงแรมเจ้าพระยาปาร์ค กรุงเทพมหานคร ในหัวข้อ เรื่อง วิพากษ์ร่าง
พระราชบัญญัติว่าด้วยการมีส่วนร่วมของประชาชนในการบริหารงานของ
องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น โดยดำเนินการยกร่างกฎหมายการมีส่วน
ร่วมของประชาชนในองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น เพื่อดำเนินการยกร่าง
พระราชบัญญัติว่าด้วยการมีส่วนร่วมของประชาชนในการบริหารงานของ
องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น พ.ศ. ...ให้เกิดขึ้น โดยดำเนินการจัดให้มี
การรับฟังความคิดเห็นจากประชาชนในต่างจังหวัดมาแล้วทั้งสิ้น ๑๐
จังหวัด ซึ่งการรับฟังความคิดเห็นครั้งสุดท้ายที่ กรุงเทพฯ เพื่อเป็น
สื่อกลางในการประชาสัมพันธ์ และเปิดโอกาสให้จากภาคต่างๆ ได้ร่วม
กันวิพากษ์วิจารณ์ และให้ข้อเสนอแนะต่อร่างกฎหมาย
สถาบันพระปกเกล้า โดยสำนักวิจัยและพัฒนา ได้ปฏิบัติงานตาม
โครงการจัดทำพระราชกฤษฎีกาว่าด้วยการรวม กลุ่มของข้าราชการ
พลเรือนสามัญ ด้วยการสนับสนุนของสำนักงาน ก.พ. โครงการฯ จัด
กิจกรรมในรูปแบบการเสวนาเพื่อรับฟังความคิดเห็นจากข้าราชการใน
ภูมิภาคต่างๆ จำนวน ๙ เวที ทั่วประเทศ ซึ่งขณะนี้ได้จัดเวทีรับฟังความ
คิดเห็นแล้ว ๓ ครั้ง คือที่จังหวัดสุพรรณบุรี ชลบุรี และนครราชสีมา
ผู้เข้าร่วมเสวนาประกอบด้วยข้าราชการพลเรือนสามัญที่ปฏิบัติหน้าที่ทั้ง
ในระดับบริหารและปฏิบัติการจากทุกสังกัดกระทรวงของจังหวัดต่างๆ
โดยในแต่ละเวทีจะมีตัวแทนข้าราชการพลเรือนสามัญจาก ๖ จังหวัด
จังหวัดละ ๕ คนนอกจากนี้ยังมีนักวิชาการในพื้นที่และสมาชิกวุฒิสภา
เข้าร่วมเสวนาแสดงความคิดเห็นด้วย สำหรับภาพกิจกรรม สรุปผลการ
รับฟังความคิดเห็นจากแต่ละเวที และรายละเอียดทั้งหมด สามารถดูได้
จาก www.kpi.ac.th ในส่วนข่าวประชาสัมพันธ์

∂“∫—πæ√–ª°‡°≈â“
เดือนมิถุนายน ๒๕๕๒
®¥À¡“¬¢à“«
จดหมายข่าว
®¥À¡“¬¢à“« ∂“∫—πæ√–ª°‡°≈â“
King ®¥À¡“¬¢à“« Prajadhipokùs ∂“∫—πæ√–ª°‡°≈â“
Institute Newsletter ถึง เวลา หรือ ยัง
King Prajadhipokùs Institute Newsletter
«—µ∂ÿª√– ߧå:
Ò. «—µ∂ÿª√– ‡æ◊ ËÕ‡º¬·æ√à¢à“« ߧå: “√ ª√–“ —¡æ—π∏å°‘®°√√¡·≈–º≈ß“π ที่จะต้องคุยกับกลุ่มขบวนการ
Ò. ‡æ◊ ¢Õß ËÕ‡º¬·æ√à¢à“« ∂“∫—πæ√–ª°‡°≈â“ “√ ª√–“ —¡æ—π∏å°‘®°√√¡·≈–º≈ß“π
Ú.‡æ◊ËÕ ¢Õß ∂“∫—πæ√–ª°‡°≈â“ à߇ √‘¡·≈–‡º¬·æ√৫“¡√Ÿâ‡°’ˬ«°—∫°“√‡¡◊Õß
Ú.‡æ◊ËÕ °“√ª°§√Õß„π√–∫Õ∫ª√–“∏‘ª‰µ¬
à߇ √‘¡·≈–‡º¬·æ√৫“¡√Ÿâ‡°’ˬ«°—∫°“√‡¡◊Õß
เมธัส อนุวัตรอุดม*
∑“ߧ≥–ºŸâ®—¥∑”¬‘π¥’∑’Ë®–‡ªìπ
°“√ª°§√Õß„π√–∫Õ∫ª√–“∏‘ª‰µ¬
◊ËÕ°≈“ß„π°“√·≈°‡ª≈’ˬπ
¢à“« ∑“ߧ≥–ºŸâ®—¥∑”¬‘π¥’∑’Ë®–‡ªìπ “√¢âÕ¡Ÿ≈∑’Ë¡’ª√–‚¬πåÀ√◊Õπà“ ◊ËÕ°≈“ß„π°“√·≈°‡ª≈’ˬπ
π„®µàÕ “∏“√≥π
·≈–¢Õ ¢à“« “√¢âÕ¡Ÿ≈∑’Ë¡’ª√–‚¬πåÀ√◊Õπà“ ß«π ‘∑∏‘Ï„π°“√ √ÿª¬àÕµ—¥∑Õπ π„®µàÕ À√◊Õ‡æ‘Ë¡‡µ‘¡ “∏“√≥π
µ“¡§«“¡‡À¡“– ·≈–¢Õ ß«π ‘∑∏‘Ï„π°“√ √ÿª¬àÕµ—¥∑Õπ À√◊Õ‡æ‘Ë¡‡µ‘¡ หลังเกิดเหตุการณ์ยิงมัสยิดอัลฟุรกอนที่อ.เจาะไอร้อง มีผู้เสียชีวิต ๑๐ คน บาดเจ็บ
µ“¡§«“¡‡À¡“– §«“¡‡ÀÁπ·≈–∑—»π–„π·µà≈–‡√◊ËÕ߇ªìπ¢ÕߺŸâ‡¢’¬π´÷Ëß
¡
๑๒ คนเมื่อวันที่ ๘ มิถุนายนที่ผ่านมา ทำให้ปัญหาภาคใต้กลับมาอยู่ในความสนใจของ
∑“ߧ≥–ºŸâ®—¥∑”·≈– §«“¡‡ÀÁπ·≈–∑—»π–„π·µà≈–‡√◊ËÕ߇ªìπ¢ÕߺŸâ‡¢’¬π´÷Ëß
∂“∫—πæ√–ª°‡°≈Ⓣ¡à®”‡ªìπ®–µâÕß
‡ÀÁπ¥â«¬‡ ∑“ߧ≥–ºŸâ®—¥∑”·≈– ¡Õ‰ª ∂“∫—πæ√–ª°‡°≈Ⓣ¡à®”‡ªìπ®–µâÕß สังคมใหญ่อีกครั้งหนึ่ง มีการวิเคราะห์ถึงเหตุการณ์และความเหี้ยมโหดของผู้กระทำกัน
‡ÀÁπ¥â«¬‡ ¡Õ‰ª
อย่างหลากหลาย ผู้รับผิดชอบในการแก้ปัญหาของภาครัฐต่างออกมาพูดถึงเหตุการณ์
§≥–∑’˪√÷°…“:
»“ §≥–∑’˪√÷°…“: µ√“®“√¬å ¥√.∫«√»—°¥‘Ï Õÿ«√√≥‚≥
ดังกล่าวอย่างกว้างขวาง อีกสี่วันถัดมาก็เกิดเหตุคนร้ายยิงพระของวัดวาลุการาม จ.ยะลา
√Õß»“ µ√“®“√¬å µ√“®“√¬å«ÿ≤‘ ¥√.∫«√»—°¥‘Ï “√ µ—π‰¬ Õÿ«√√≥‚≥
π“ßæß…å∑Õß √Õß»“ µ√“®“√¬å«ÿ≤‘ µ—Èߟæß»å “√ µ—π‰¬
มรณภาพขณะบิณฑบาตเมื่อเช้าวันที่ ๑๒ มิถุนายน ตามมาด้วยการขว้างระเบิดใส่รถ
𓬫‘∑«— π“ßæß…å∑Õß —¬¿“§¿Ÿ¡‘ µ—Èߟæß»å
โดยสารสายบ้านนิคมกือลอง-นครยะลาบนเส้นทางสายมาลายูบางกอก-พงยือไร จ.ยะลา
¥√.∂«‘≈«¥’ 𓬫‘∑«— —¬¿“§¿Ÿ¡‘ ∫ÿ√’°ÿ≈
ซึ่งมีผู้เสียชีวิต ๑ คน บาดเจ็บ ๑๔ คนในวันต่อมา
π“ß«’√πÿ ¥√.∂«‘≈«¥’ æ≈π‘°√ ∫ÿ√’°ÿ≈
ºŸâ૬»“ π“ß«’√πÿ รองศาสตราจารย์ µ√“®“√¬å æ≈π‘°√ดร.อรทัย ¥√.Õ√∑—¬ ก๊กผล °ä°º≈
ท่ามกลางความรุนแรงรายวันและความสับสนในพื้นที่ที่เกิดขึ้นอย่างต่อเนื่อง นายกฯ
æ≈‡Õ° ºŸâ૬»“ ‡Õ°—¬ µ√“®“√¬å »√’«‘≈“» ¥√.Õ√∑—¬ °ä°º≈
√Õß»“ æ≈‡Õ° ‡Õ°—¬ µ√“®“√¬å »√’«‘≈“»
อภิสิทธิ์ เวชชาชีวะได้กล่าวเน้นย้ำต่อสังคมและผู้เกี่ยวข้องว่าที่ผ่านมาจนกระทั่งถึงขณะนี้
¥√.‰¬«—≤πå §È”Ÿ
¥√.Õ√—≠ √Õß»“ µ√“®“√¬å µ∂‘æ—π∏åÿ ¥√.‰¬«—≤πå §È”Ÿ
รัฐบาลได้มีแนวทางแก้ไขปัญหาความไม่สงบในจังหวัดชายแดนภาคใต้ที่ชัดเจน คือใช้การ
π“ß ¥√.Õ√—≠ “« ÿ√“ß§å ‚ µ∂‘æ—π∏åÿ Ցߧ‡«∑¬å
พัฒนาเป็นตัวนำให้เกิดสันติสุขในพื้นที่ โดยล่าสุดเตรียมทุ่มงบประมาณไปยัง ๕ โครงการ
π“¬æ‘ π“ß “«‘…∞å ÿ√“ß§å »‘√‘ Ցߧ‡«∑¬å ÿ«√√≥
π“¬æ‘ ‘…∞å »‘√‘ ÿ«√√≥
คือฮาลาล ประมง ยางพารา ปาล์ม และการท่องเที่ยว ซึ่งรัฐบาลเชื่อว่าแนวทางการใช้การ
∫√√≥“∏‘°“√:
π“ß
∫√√≥“∏‘°“√:
“« √âÕ¬π¿“ «—≤π“°‘µµ‘°Ÿ≈
พัฒนาเป็นตัวนำที่กำลังดำเนินการอยู่นี้จะเป็นคำตอบให้กับการแก้ไขปัญหาได้ ๑
π“ß “« √âÕ¬π¿“ «—≤π“°‘µµ‘°Ÿ≈
°Õß∫√√≥“∏‘°“√:
แนวคิดความเชื่อดังกล่าวน่าจะตั้งอยู่บนสมมติฐานที่ว่าปัญหาความไม่สงบใน
นางสาวศิริกมล π“ß °Õß∫√√≥“∏‘°“√: “«»‘√‘°¡≈ จันทรปัญญา ®—π∑√ªí≠≠“
π“ß “«‡æ≈‘πæ‘» “«»‘√‘°¡≈ ®—π∑√ªí≠≠“
ภาคใต้เกิดจากการกระทำของคนจำนวนน้อย โดยที่คนส่วนใหญ่ไม่เห็นด้วย แต่อาจจะมี
‡æ√≈È”
นางสาวน้ำผึ้ง π“ß “«πÈ”º÷Èß “«‡æ≈‘πæ‘» จิ๋วปัญญา
®‘Ϋªí≠≠“ ‡æ√≈È”
แนวร่วมอยู่บ้างเนื่องจากความรู้สึกว่าไม่ได้รับความเป็นธรรมทางเศรษฐกิจและสังคม
นางสาวศรัณย์ธร π“ß “«πÈ”º÷Èß ®‘Ϋªí≠≠“ แดงอุดม
ª√– “πß“π°“√º≈‘µ:
จากการที่ไม่มีคุณภาพชีวิตและระบบการศึกษาที่ดี อยู่ในพื้นที่ที่ยังไม่ได้รับการพัฒนา และ
𓬩—µ√—¬ ª√– “πß“π°“√º≈‘µ: «‘¬“ππ∑å
จากพฤติกรรมของเจ้าหน้าที่รัฐบางส่วนที่ออกนอกกรอบของกฎหมาย โดยเชื่อว่าหากรัฐบาล
𓬩—µ√—¬ นายสมบัติ หวังเกษม «‘¬“ππ∑å
»‘≈ª°√√¡·≈–®—¥Àπâ“:
ใช้นโยบายการเมืองนำการทหารด้วยการซื้อใจประชาชนส่วนใหญ่ผ่านการพัฒนาคุณภาพ
𓬠»‘≈ª°√√¡·≈–®—¥Àπâ“:
ÿ“µ‘ «‘«—≤πåµ√–°Ÿ≈ ‚∑√»—æ∑å apple¯-˘ˆ˘¯-ÒappleÒapple
𓬠ÿ“µ‘ «‘«—≤πåµ√–°Ÿ≈ ‚∑√»—æ∑å apple¯-˘ˆ˘¯-ÒappleÒapple ชีวิตที่ดีได้ ในขณะที่เจ้าหน้าที่รัฐไม่สร้างเงื่อนไขเพิ่มเติม มวลชนก็จะตีตัวออกห่างจาก
æ‘¡æå∑’Ë:
∫√‘…—∑ æ‘¡æå∑’Ë:
ผู้ก่อความไม่สงบ ทำให้แนวร่วมลดจำนวนลง ชาวบ้านในพื้นที่คอยแจ้งข่าวและเป็นหู
ส เจริญ »Ÿπ¬å°“√æ‘¡æå การพิมพ์ ·°àπ®—π∑√å ®”°—¥ ¯¯/Û «—≤π“𑇫»πå
´Õ¬ ∫√‘…—∑ ๑๕๑๐/๑๐ »Ÿπ¬å°“√æ‘¡æå ÿ∑∏‘ ถนนประชาราษฎร์ “¡‡ ·°àπ®—π∑√å ππÕ° À⫬¢«“ß ๑ ®”°—¥ แขวงบางซื่อ ¯¯/Û °∑¡. «—≤π“𑇫»πå เป็นตาให้แก่เจ้าหน้าที่รัฐ ก็จะทำให้งานการข่าวถูกต้องแม่นยำมากขึ้น ซึ่งจะนำไปสู่การ
‚∑√»—æ∑å:apple-ÚÚ˜ˆ-ˆ˜ÒÛ ´Õ¬ เขตบางซื่อ ı ÿ∑∏‘ กรุงเทพมหานคร “√ “¡‡ ππÕ° ·≈– ๑๐๘๐๐ À⫬¢«“ß apple-ÚÚ˜ˆ-ˆ˜ÚÒ °∑¡.
จับกุมผู้ก่อความไม่สงบได้ และเมื่อกลุ่มขบวนการก่อความไม่สงบนี้หมดไปไม่ว่าจะสาเหตุ
‚∑√»—æ∑å:apple-ÚÚ˜ˆ-ˆ˜ÒÛ โทรศัพท์ “√: ๐๒-๙๑๓-๒๐๘๐ apple-ÚÚ˜˜-¯ÒÛ˜·≈– โทรสาร apple-ÚÚ˜ˆ-ˆ˜ÚÒ ๐๒-๙๑๓-๒๐๘๑
𓬠‚∑√ “√: —𵑠apple-ÚÚ˜˜-¯ÒÛ˜ ·°àπ®—π∑√å ºŸâæ‘¡æ废₅≥“
จากการขาดแนวร่วมหรือจากการจับกุมปราบปรามโดยเจ้าหน้าที่รัฐก็ตาม สันติสุขก็จะกลับ
นางจรินพร เสนีวงศ์ ณ อยุธยา ผู้พิมพ์ผู้โฆษณา
𓬠—𵑠·°àπ®—π∑√å ºŸâæ‘¡æ废₅≥“
∂“∫—πæ√–ª°‡°≈â“ ‡ªìπ ∂“∫—π∑“ß«‘“°“√·Ààß“µ‘ ´÷Ëß
คืนสู่ชายแดนใต้ได้ในที่สุด
‡ªìπ𑵑∫ÿ§§≈ ∂“∫—πæ√–ª°‡°≈â“ Õ¬Ÿà„π°”°—∫¥Ÿ·≈¢Õߪ√–∏“π√—∞ ‡ªìπ ∂“∫—π∑“ß«‘“°“√·Ààß“µ‘ ¿“ ‡ªìπ ´÷Ëß
‡ªìπ𑵑∫ÿ§§≈ Àπ૬ߓπ¢Õß√—∞∑’ˉ¡à‡ªìπ Õ¬Ÿà„π°”°—∫¥Ÿ·≈¢Õߪ√–∏“π√—∞ à«π√“°“√µ“¡°ÆÀ¡“¬«à“¥â«¬ ¿“ ‡ªìπ
กล่าวคือ สมมติว่าประชากรในจังหวัดชายแดนภาคใต้มี ๑๐๐ คน มีกลุ่มขบวนการ
°“√®—¥√–‡∫’¬∫ªØ‘∫—µ‘√“°“√ΩÉ“¬√—∞ Àπ૬ߓπ¢Õß√—∞∑’ˉ¡à‡ªìπ à«π√“°“√µ“¡°ÆÀ¡“¬«à“¥â«¬ ¿“·≈–‰¡à‡ªìπ ก่อความไม่สงบประมาณ ๑๐ คน เป็นแนวร่วมประมาณ ๒๐ คน ส่วนอีก ๗๐ คนเป็น
√—∞«‘ °“√®—¥√–‡∫’¬∫ªØ‘∫—µ‘√“°“√ΩÉ“¬√—∞ “À°‘®µ“¡°ÆÀ¡“¬«à“¥â«¬«‘∏’°“√ß∫ª√–¡“≥·≈– ¿“·≈–‰¡à‡ªìπ
ประชาชนส่วนใหญ่ที่ไม่เห็นด้วยกับการใช้ความรุนแรง ๒ จากแนวทางของรัฐบาลขณะนี้ อาจ
°ÆÀ¡“¬Õ◊Ëπ √—∞«‘ “À°‘®µ“¡°ÆÀ¡“¬«à“¥â«¬«‘∏’°“√ß∫ª√–¡“≥·≈–
°ÆÀ¡“¬Õ◊Ëπ
∑’˵—Èß ∂“∫—πæ√–ª°‡°≈â“:
* นักวิชาการ สำนักสันติวิธีและธรรมาภิบาล สถาบันพระปกเกล้า
∑’˵—Èß Ù˜/ÒappleÒ ∂“∫—πæ√–ª°‡°≈â“: Õ“§“√»Ÿπ¬å —¡¡π“ —Èπ ·≈– „π∫√‘‡«≥
๑
∂“∫—πæ—≤π“¢â“√“°“√æ≈‡√◊Õπ Ù˜/ÒappleÒ Õ“§“√»Ÿπ¬å —¡¡π“ —Èπ (°.æ.) Û ·≈– ∂π𵑫“ππ∑å ı „π∫√‘‡«≥ ข้อมูลจากหนังสือพิมพ์มติชนรายวัน ฉบับวันอาทิตย์ที่ ๑๔ มิถุนายน พ.ศ. ๒๕๕๒ หน้า ๑๕.
µ”∫≈µ≈“¥¢«—≠ ∂“∫—πæ—≤π“¢â“√“°“√æ≈‡√◊Õπ Õ”‡¿Õ‡¡◊Õß ®—ßÀ«—¥ππ∑∫ÿ√’ (°.æ.) ∂π𵑫“ππ∑å
๒
ÒÒappleappleapple ตัวเลขดังกล่าวเป็นเพียงการสมมติเพื่อประโยชน์ในการอธิบาย ไม่ได้ต้องการสะท้อนสัดส่วน
‚∑√. µ”∫≈µ≈“¥¢«—≠ appleÚ-ıÚ˜-˜¯Ûapple-˘ Õ”‡¿Õ‡¡◊Õß ‚∑√ ®—ßÀ«—¥ππ∑∫ÿ√’ “√ appleÚ-ıÚ˜-˜¯ÚÚ ÒÒappleappleapple ที่แท้จริงในพื้นที่
‚∑√. appleÚ-ıÚ˜-˜¯Ûapple-˘ ‚∑√ “√ appleÚ-ıÚ˜-˜¯ÚÚ

จดหมายข่าว
เดือนมิถุนายน ๒๕๕๒
ตีความได้ว่ารัฐบาลพยายามที่จะดึงมวลชนทั้งหมด ๙๐ คนมาอยู่ข้างรัฐ
จากการพัฒนาคุณภาพชีวิตผ่านโครงการต่างๆ โดยที่กลุ่มขบวนการอีก
๑๐ คนจะ “ฝ่อ” ไปเอง หรือหากไม่สลายไป ก็จะสามารถจับกุมปราบ
ปรามกลุ่มขบวนการที่เหลือให้หมดสิ้นไปได้
แน่นอนที่สุด คงไม่มีใครปฏิเสธว่ามาตรการในการแก้ไขปัญหา
ที่จำเป็นต้องทำส่วนหนึ่งคือการพัฒนาคุณภาพชีวิตของคนในพื้นที่
ที่สอดคล้องกับวิถีชีวิต ให้ประชาชนทุกหมู่เหล่ากินดีอยู่ดี สามารถ
ปฏิบัติศาสนกิจตามความเชื่อของตนได้อย่างเสรี ซึ่งเป็นแนวทางถูกต้อง
เหมาะสมแล้วและควรได้รับการสนับสนุนส่งเสริมอย่างเต็มที่
แต่อย่างไรก็ตาม ผู้เขียนก็ไม่แน่ใจว่างานการเมืองที่เน้นการพัฒนา
เพียงอย่างเดียวจะเพียงพอหรือไม่ในการยุติความรุนแรงโดยที่ไม่ต้อง
มีการพูดคุยกับกลุ่มที่ใช้ความรุนแรงอย่างจริงจังและต่อเนื่องเพื่อ
ทำความเข้าใจว่าคนกลุ่มนี้ต้องการอะไร และไม่แน่ใจว่ารัฐบาลจะ
สามารถจับกุม ปรับความคิด หรือปราบปรามกลุ่มขบวนการนี้ได้อย่าง
เบ็ดเสร็จเด็ดขาดตามสมมติฐานข้างต้น เมื่อดูจากความรุนแรงรายวันที่
ยังคงเกิดขึ้นยืดเยื้อมากว่า ๕ ปีแล้วท่ามกลางความพยายามแก้ปัญหา
จากทุกภาคส่วนและการทุ่มเทงบประมาณซึ่งเป็นภาษีประชาชนไปกว่า
แสนล้านบาท โดยที่ยังไม่มีทีท่าว่าจะหยุดการสูญเสียลงได้ ความไม่
แน่ใจดังกล่าวนี้ทำให้เกิดคำถามขึ้นว่าถึงเวลาแล้วหรือยังที่รัฐบาลจะต้อง
คุยกับกลุ่มขบวนการด้วยการมอบหมายหน่วยงานหรือกลุ่มบุคคล
เฉพาะเพื่อดำเนินการอย่างจริงจังและต่อเนื่อง
การพูดคุยเพื่อสันติภาพ (Peace Talks) นี้ถือเป็นงานการเมือง
เชิงรุกที่เป็นรูปธรรมอีกประการหนึ่ง ความขัดแย้งในหลายกรณีทั่วโลก
ไม่ว่าจะเป็นที่แคว้นบาสก์ อาเจะห์ ไอร์แลนด์เหนือ หรือมินดาเนา ก็เริ่ม
ต้นคลี่คลายลงด้วยแนวทางนี้ทั้งสิ้น การพูดคุยนี้เป็นการทำความเข้าใจ
ความต้องการของผู้ก่อความไม่สงบ เพื่อนำมาวิเคราะห์และพิจารณา
หาทางออกร่วมกันที่เป็นประโยชน์ต่อคนส่วนใหญ่ในพื้นที่และมีความ
เป็นไปได้ในทางปฏิบัติ ซึ่งจะเป็นการแก้ไขปัญหาที่ตรงจุดในการลด
ความรุนแรงผ่านการสื่อสารกับผู้กระทำโดยตรง เพื่อยุติการสูญเสียชีวิต
ของทุกๆฝ่ายให้ได้โดยเร็วที่สุด ทั้งนี้ การพูดคุยดังกล่าวนี้ไม่ใช่การหา
ข่าวอย่างที่เคยปฏิบัติกันมา และที่สำคัญคือไม่ใช่การเจรจาแต่อย่างใด
หากแต่เป็นการทำความเข้าใจกับคนไทยด้วยกันที่มีความเห็นต่างจาก
รัฐ ๓
หากนโยบายการเมืองนำการทหารของรัฐบาลมีการดำเนินงานสองขา
คู่ขนานกันไปคือการพัฒนาคุณภาพชีวิตของประชาชนในพื้นที่และการ
พูดคุยเพื่อสันติภาพกับกลุ่มขบวนการในการทำความเข้าใจว่าทำไมจึง
ต้องใช้ความรุนแรง ก็น่าจะเป็นแนวทางการแก้ปัญหาที่เข้าเป้ามากยิ่ง
ขึ้น ทั้งนี้ ไม่ได้หมายความว่าจะไม่มีการบังคับใช้กฎหมายต่อผู้กระทำ
ผิด ซึ่งต้องดำเนินไปตามกระบวนการยุติธรรมและพยานหลักฐานอยู่
แล้ว หรือไม่ได้หมายความว่าจะงดใช้การทหาร เพียงแต่ต้องเป็นการใช้
การทหารเพื่อสนับสนุนงานการเมืองเท่านั้น
ในเมื่อเป้าหมายสูงสุดของรัฐบาลคือสันติสุขในพื้นที่ หากทางเลือก
ใดที่อาจจะนำมาซึ่งเป้าหมายนี้ได้ ก็น่าจะเป็นอีกทางเลือกหนึ่งที่คุ้มค่า
ต่อรัฐบาลที่จะลองหันมาพิจารณา
๓
รายงานปัญหาความไม่สงบในจังหวัดชายแดนภาคใต้: บทวิเคราะห์และแนวทางการแก้ปัญหาเชิงรุกที่ยั่งยืนด้วยสันติวิธี โดยนักศึกษาหลักสูตรประกาศนียบัตร
ชั้นสูง “การเสริมสร้างสังคมสันติสุข” รุ่นที่ ๑ สำนักสันติวิธีและธรรมาภิบาล สถาบันพระปกเกล้า, หน้า ๔๓

เดือนมิถุนายน ๒๕๕๒
จดหมายข่าว
การพัฒนาการสื่อสารในสมัยรัชกาลที่ ๗
ม.ร.ว.พฤทธิสาณ ชุมพล*
เมื่อเดือนมีนาคม ๒๕๕๒ นี้ สถาบันพระปกเกล้าให้ผมไปบรรยาย
เกี่ยวกับพระราชประวัติพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ให้
ผู้บริหารระดับต้นของสำนักงานคณะกรรมการกิจการโทรคมนาคม
แห่งชาติ (กทช.) ฟัง ผมจึงได้ลองหาข้อมูลเรื่องกิจการสื่อสารในสมัย
รัชกาลที่ ๗ เตรียมไว้บ้าง แต่เอาเข้าจริงไม่ได้ใช้ จึงขอนำเกร็ดความรู้
บางประการมาเล่าสู่กันฟัง ณ ที่นี้
เชื่อหรือไม่ว่า ไทยเราวางสายโทรศัพท์ก่อนที่เราจะสร้างทางรถไฟ
เสียอีก เท่ากับว่าการสื ่อสาร (สมัยใหม่) มาก่อนการคมนาคม (สมัยใหม่)
กล่าวคือ เมื่อพ.ศ. ๒๔๑๘ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่
หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้า ฯ ให้วางสายโทรเลขจากกรุงเทพฯถึง
สมุทรปราการและต่อกับประภาคารปากน้ำ ต่อมาใน พ.ศ. ๒๔๒๑ สร้าง
สายที่ ๒ กรุงเทพฯบางปะอิน-อยุธยา และใน พ.ศ. ๒๔๒๖ กรุงเทพฯ-
ปราจีนบุรี-อรัญประเทศ-ศรีโสภณ (ชายแดนสยาม-กัมพูชา) และ
กรุงเทพฯ-กาญจนบุรี-เมาะลำเลิง (Moulmein) (ในพม่า) ส่วนโทรศัพท์
นั้นเริ่มทดลองใน พ.ศ. ๒๕๒๔ ทั้งหมดนี้ภายใต้การดำเนินงานของกรม
กลาโหม ต่อมาเมื่อวันที่ ๔ สิงหาคม พ.ศ. ๒๔๒๖ จึงได้ทรงพระกรุณา
โปรดเกล้าฯ ให้ตั้งกรมโทรเลข (ซึ่งรวมโทรศัพท์ไว้ด้วย) และกรม
ไปรษณีย์ ในขณะที่รถไฟนั้นเริ่มใน พ.ศ. ๒๔๓๔
เหตุใดจึงเป็นเช่นนั้น
สรรพสิริ วิริยศิริ วิเคราะห์ไว้ว่า ในการพัฒนาประเทศนั้น
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงระมัดระวังเรื่องผล
กระทบที่อาจมีต่อความมั่นคงของชาติมาก แม้ว่าจะทรงตระหนักดีถึง
ความสำคัญของการสื่อสารคมนาคมต่อการพัฒนาประเทศ โดยทรง
อุปมาอุปไมยว่า พระนครเหมือนหัวใจ สูบเลือดไปทั่วร่างกาย ก็ตาม
ในเรื่องรถไฟ ก่อนที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวจะ
ทรงบรรลุพระราชนิติภาวะ อังกฤษก็ได้ขอสัมปทานรถไฟ ซึ่งสยามได้
อนุญาต แต่ปรากฏว่าอังกฤษดำเนินการไม่สำเร็จ ต่อมาเมื่อ พ.ศ.
๒๔๑๘ อังกฤษได้ขออีกครั้ง คราวนี้ทรงบริหารราชการแผ่นดินด้วย
พระองค์เองแล้ว ไม่ทรงอนุญาต เพราะมีพระราชวินิจฉัยว่าจะทำให้เสีย
เปรียบอังกฤษ สยามจึงตอบไปว่า ดำริจะทำเองอยู่แล้ว
อันที่จริง สยามยังรีรอเรื่องรถไฟ แต่กำลังทำเรื่องโทรเลขดังกล่าว
แล้ว โดยกรมกลาโหมรับผิดชอบ และทำไปยังจุดใกล้ชายแดนแทบ
* กรรมการพิพิธภัณฑ์พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว
ทั้งสิ้น ซึ่งเห็นได้ว่าเป็นไปเพื่อการส่งข่าวสารเกี่ยวกับภัยคุกคามจาก
เจ้าอาณานิคมให้ทันกาล สายโทรเลขเหล่านี้ย่อมเดินไปตามทางเกวียน
แทบทั้งสิ้น
ส่วนรถไฟนั้น มาเริ่มใน พ.ศ. ๒๔๓๔ โดยทรงพระกรุณาโปรด
เกล้าฯให้เดนมาร์คมาทำ เพราะเดนมาร์คสนใจแต่เรื่องการค้า ไม่ล่า
อาณานิคมในภูมิภาคแถบนี้ ทางรถไฟสายแรก กรุงเทพฯ-ปากน้ำ
สร้างเสร็จเมื่อ พ.ศ. ๒๔๓๖ เพียงสามเดือนก่อนเหตุการณ์ ร.ศ. ๑๑๒
ที่เรือรบฝรั่งเศสตีฝ่าป้อมและเรือรบของไทยที่ปากน้ำเข้ามาที่กรุงเทพฯ
ได้ บีบบังคับไทยให้จำยอมสละดินแดนฝั่งซ้ายแม่น้ำโขง และจ่ายค่า
ปฏิกรรมสงครามจำนวนมากให้แก่ฝรั่งเศส ยังความหนักพระราชหฤทัย
แก่สมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงเป็นที่ยิ่ง ปรากฏในพระราชหัตถเลขาถึง
เสนาบดีสภาว่า “ถ้าความเป็นเอกราชของกรุงสยามได้สิ้นสุดไปเมื่อใด
ชีวิตรฉันก็คงจะสิ้นสุดไปเมื่อนั้น”
ครั้นวันที่ ๘ พฤศจิกายน ปีเดียวกันนั้นเอง (ร.ศ. ๑๑๒ หรือ พ.ศ.
๒๔๓๖) พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวก็พระราชสมภพ
กลับมาเรื่องโทรเลข ใน พ.ศ. ๒๔๔๗ ซึ่งเป็นปีพระราชสมภพของ
สมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินีในรัชกาลที่ ๗ สยามได้
ให้บริษัท B.Grimm &Co.ของชาวเยอรมันเป็นตัวแทนบริษัท
Telefunken ติดตั้งเครื่องวิทยุโทรเลข ๒ ชุด ชุดหนึ่งบนภูเขาทองใกล้ๆ
กับที่ตั้งในปัจจุบันของพิพิธภัณฑ์พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว
อีกชุดหนึ่งที่เกาะสีชัง เพื่อทดลองการส่งและรับวิทยุโทรเลขระหว่างกัน
ผลเป็นอย่างไรยังหาหลักฐานไม่ได้
ในปีเดียวกันนั้นเอง เจ้านายพระองค์หนึ่ง ซึ่งทรงมีบทบาทสำคัญยิ่ง
ในการพัฒนาการสื่อสารและการคมนาคมในสมัยรัชกาลที่ ๖ และที่ ๗
คือ พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าบุรฉัตรไชยากร (ทรงพระกรุณาโปรด
เกล้าฯ สถาปนาเป็นกรมพระกำแพงเพ็ชรอัครโยธิน ในรัชกาลที่ ๗) ได้
เสด็จกลับจากทรงศึกษาด้านวิศวกรรมในยุโรป ในรัชกาลที่ ๖ รักษาการ
ในตำแหน่งเจ้ากรมการรถไฟสายเหนือใน พ.ศ. ๒๔๕๓ และทรงเป็น
ผู้บัญชากรมรถไฟหลวงใน พ.ศ. ๒๔๖๐ ควบคุมกิจการรถไฟทั่ว
ประเทศ ทรงขยายเส้นทางเดินรถและทรงนำรถจักรดีเซลเข้ามาใช้ใน
สยามประเทศ เป็นประเทศแรกในทวีปเอเซีย
ครั้น พ.ศ. ๒๔๕๖ กระทรวงทหารเรือได้ตั้งสถานีวิทยุโทรเลขถาวร
ที่ศาลาแดงและที่สงขลา เพื่อใช้ในราชการกองทัพเรือโดยเครื่องรับส่ง

จดหมายข่าว
เดือนมิถุนายน ๒๕๕๒
วิทยุแบบ Marconi และ Telefunken ในปีต่อมาพระบาทสมเด็จ
พระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้พระราชทานคำว่า ‘วิทยุ’ ให้ใช้แทนคำว่า
‘ราดิโอ’ หรือ ‘เรดิโอ’ (radio) ๔ ปีต่อมา กรมไปรษณีย์โทรเลขได้ร่วม
กับกระทรวงทหารเรือเปิดให้ประชาชนใช้วิทยุโทรเลขนั้นได้เป็นครั้งแรก
ต่อมาในสมัยรัชกาลที่ ๗ เสด็จในกรมฯทรงดำรงตำแหน่งเสนาบดี
กระทรวงพาณิชย์และคมนาคมตั้งแต่ พ.ศ. ๒๔๖๙ จึงทรงพัฒนาทั้ง
การรถไฟและการสื่อสาร ทรงทดลองการรับส่งวิทยุกระจายเสียง ที่วัง
บ้านดอกไม้ของพระองค์เองอยู่หลายปี ทั้งได้ทรงตั้งกองช่างวิทยุขึ้น ตั้ง
แต่ พ.ศ. ๒๔๗๑ กระจายเสียงในนามสถานีวิทยุกระจายเสียง ‘๔ พี.เจ’
และ ‘๑๑ พี.เจ’ ในเวลาต่อมา อักษรย่อพระนามของเสด็จในกรมฯ
(Purachatra Jayakorn)
สถานีวิทยุกระจายเสียงได้ย้ายมาตั้งที่โฮเต็ลพญาไท หรือพระราชวัง
พญาไทแต่เดิม (ซึ่งปัจจุบันอยู่ในบริเวณโรงพยาบาลพระมงกุฎเกล้า)
ซึ่งยังอยู่กลางทุ่งพอสมควร
พิธีเปิด “สถานีวิทยุกรุงเทพที่พญาไท” กระทำในวันฉัตรมงคล
วันที่ ๒๕ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๔๗๓ มีการถ่ายทอดพระราชดำรัสของ
พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวจากพระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย
ไปตามสายเข้าเครื่องส่งกระจายเสียงสู่ประชาชน ความว่า :
“การวิทยุกระจายเสียงที่ได้เริ่มจัดขึ้นและทำการทดลองตลอดมา
นั้น ก็ด้วยความมุ่งหมายว่าจะส่งเสริมการศึกษา การค้าขาย และการ
บันเทิง แก่พ่อค้าประชาชน เพื่อควบคุมการนี้ เราได้แก้ไขพระราช
บัญญัติดังที่ประกาศใช้เมื่อเดือนกันยายนแล้ว และบัดนี้ได้สั่งเครื่อง
กระจายเสียงอย่างดีเข้ามาตั้งที่สถานีวิทยุโทรเลขพญาไทเสร็จแล้ว เรา
จึงขอถือโอกาสสั่งให้เปิดใช้เป็นปฐมฤกษ์ ตั้งแต่บัดนี้ไป”
ต่อมาอีก ๓ วัน ในวันที่ ๒๘ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๔๗๓ พระบาท
สมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวพระราชดำเนินทรงเหยียบสถานีวิทยุใน
เวลา ๑๗.๐๐น. และในราชสำนักรัชกาลที่ ๗ มีการใช้คำว่า ‘วุ’ แทน
คำว่า ‘วิทยุ’ เป็นการแสดงถึงความเอ็นดูเครื่องมือสื่อสารชนิดนี้ซึ่ง
พระองค์ทรงสดับเป็นประจำ
สำหรับพระราชบัญญัติวิทยุโทรเลข พ.ศ. ๒๔๕๗ แก้ไขเพิ่มเติมเมื่อ
วันที่ ๓๐ กันยายน พ.ศ. ๒๔๗๓ มีสาระสำคัญตรงที่ เปิดโอกาสให้
ประชาชนทั่วไปมีเครื่องรับวิทยุ แต่ผู้ที่รับฟังได้ในขณะนั้นคงมีไม่มาก
กว่า ๑๐,๐๐๐ คน เพราะกำลังส่งยังจำกัด (๒.๕ กิโลวัตต์ โดยเครื่อง
Philips ของ เนเธอร์แลนด์) เรียกว่า ‘เครื่องแร่’ ต้องใช้หูฟัง ฟังได้เพียง
ลำพังคนเดียว อย่างไรก็ดี การส่งกระจายเสียงเป็นปฐมฤกษ์ในสยาม
ครั้งนั้น เกิดขึ้นเพียง ๑๐ ปี หลังจากที่มีการเริ่มกระจายเสียงทางวิทยุ
ครั้งแรกในโลกที่ประเทศอังกฤษ จึงนับว่าสยามสมัยรัชกาลที่ ๗
ทันสมัยมากทีเดียว ในกิจการนี้ ปัจจุบันจึงถือว่าวันที่ ๒๕ กุมภาพันธ์
เป็นวันวิทยุกระจายเสียง
สถานีวิทยุกรุงเทพที่พญาไทนี้ ใช้ชื่อย่อว่า HSP๑ (คลื่นยาว ๓๕๐
เมตร) และ HSP๒ (คลื่นสั้น ๓๑ เมตร) ตามลำดับ (ย่อมาจาก Hotel
Siam at Phyathai กระมัง) ใช้ ‘ฆ้องสี่เสียง’ เป็นเสียงขานจาก
กรุงเทพฯ (Bangkok calling) ตอนเปิดสถานี ซึ่งเสด็จในกรมฯ ทรง
คิดค้นขึ้นโดยใช้เสียงไซโลโฟน (xylophone) หรือระนาดฝรั่ง ตาม
เสียงระนาดเชิญรับประทานอาหารในเรือโดยสาร ทำนอง ‘ฆ้องสี่เสียง’ นี้
จึงเป็นที่รู้จักคุ้นหูกันสืบมาทางวิทยุกรมประชาสัมพันธ์ในสมัยหลัง ‘ฆ้อง
สี่เสียง’ นี้ปัจจุบันเก็บรักษาไว้ ณ พิพิธภัณฑ์กระจายเสียง กรม
ประชาสัมพันธ์
ต่อมาเมื่อวันที่ ๑๐ กุมภาพันธ์ พ.ศ.๒๔๗๔ เสนาบดีสภาเห็นชอบ
ให้กระทรวงพาณิชย์และคมนาคมอนุญาตให้ห้างร้านประกาศโฆษณา
ทางวิทยุได้ โดยให้ประกาศโดยไม่พรรณนาถึงคุณภาพ เป็นการ
ประชาสัมพันธ์มากกว่าการโฆษณา และรัฐได้ค่าธรรมเนียมเป็นการ
ตอบแทนมาชดเชยกับการที่กิจการวิทยุกระจายเสียงขาดทุนประมาณ
เดือนละ ๔๐๐ บาท
ครั้นวันที่ ๑ ธันวาคม พ.ศ.๒๔๗๗ (ซึ่งยังอยู่ในรัชกาลที่ ๗)
กระทรวงกลาโหมโดยนายพันเอกหลวงพิบูลสงคราม รัฐมนตรีว่าการฯ
ประกาศเลิกยิงปืนเที่ยง เพราะมีการส่งสัญญาณบอกเวลาโดยทางวิทยุ
เป็นที่แพร่หลายแล้ว
มาบัดนี้ ๗๙ ปี หลังจากที่มีสถานีวิทยุกระจายเสียงเป็นครั้งแรกใน
สมัยรัชกาลที่ ๗ ไทยได้เลิกโทรเลขไปแล้ว แต่ยังมีวิทยุ ที่ประชาชน
(และเอกชน) ดำเนินการเองในนาม ‘วิทยุชุมชน’ ทั้งที่มีและไม่มีโฆษณา
ให้กทช.ได้คิดหาหนทางออกระเบียบอนุญาต กำกับ ควบคุม ต่อไป
อีกทั้งมีโทรทัศน์และเครื่องมือสื่อสารโทรคมนาคมอีกมากมายหลาย
ชนิด ซึ่งมีทั้งประโยชน์และโทษ คละกันไปอย่างซับซ้อนซ่อนเงื่อน
จำเป็นที่รัฐและประชาสังคมจะต้องพิจารณาถึงความเหมาะสมในการใช้
ในการเป็นเจ้าของครอบครอง ดำเนินการให้สอดคล้องกับการเป็นสังคม
ประชาธิปไตยสมัยใหม่ให้ดี
เอกสารอ้างอิง
กรมศิลปากร, พระราชประวัติและพระราชกรณียกิจในพระบาทสมเด็จพระปกมินทรมหาประชาธิปก พระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว, กรุงเทพฯมหานคร : รัฐสภา/รุ่งศิลปะ
การพิมพ์ (๑๙๗๗) จำกัด, (พิมพ์ครั้งที่๒) ๒๕๒๔, หน้า ๓๑๕-๓๔๖.
ศุภลักษณ์ หัตถพนม, “ฆ้องสี่เสียง” สยามรัฐสัปดาหวิจารณ์ ปีที่ ๕๖ ฉบับที่ ๒๒ วันที่ ๒๐-๒๖ กุมภาพันธ์ ๒๕๕๒, หน้า ๓๘-๓๙.
สรรพสิริ วิริยศิริ, “พระมหากษัตริย์ผู้พระราชทาน ‘หูทิพย์’” ใน เอกสารประกอบการประชุมทางวิชาการเรื ่องสังคมไทยในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู ่หัว
จัดโดย สถาบันไทยศึกษาและฝ่ายวิจัย จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย วันที่ ๗-๙ กุมภาพันธ์ ๒๕๓๗.
สรศัลย์ แพ่งสภา, ราตรีประดับดาวที่หัวหิน. กรุงเทพมหานคร : สำนักพิมพ์สารคดี, ๒๕๓๙.

เดือนมิถุนายน ๒๕๕๒
จดหมายข่าว
“ระบบอุปถัมภ์ในการเมืองไทย”
“ระบบอุปถัมภ์” และ “ระบบเครือญาติ” เป็นคำที่สังคมไทย และคน
ไทยได้ยิน ได้รับรู้และรับทราบมาโดยตลอด บางคนได้สัมผัสหรือมี
ประสบการณ์ตรง บางคนเพียงแต่รับรู้จากบุคคลอื่น แต่อย่างไรก็ตาม พอ
สรุปได้ว่ามีสิ่งเหล่านี้อยู่ในสังคมไทยมาจนถึงทุกวันนี้
จากงานเสวนา “บูรณาการงานวิจัย เรื่อง นักการเมืองถิ่น” ซึ่งจัดโดย
สำนักวิจัยและพัฒนา สถาบันพระปกเกล้า เมื่อวันที่ ๑๑ มิถุนายน ๒๕๕๒
โดยที่มีวัตถุประสงค์เพื่อถอดบทเรียนการศึกษาเกี่ยวกับนักการเมืองถิ่น
ในจังหวัดต่างๆ ทำให้ผู้เขียนได้เข้าถึงข้อมูลเกี่ยวกับระบบเครือญาติ
และระบบอุปถัมภ์ ซึ่งผ่านการศึกษาวิเคราะห์ในระดับหนึ่งจากเครือข่าย
นักวิชาการในแต่ละจังหวัด
จากข้อมูลที่เครือข่ายนักวิชาการนำเสนอในงานดังกล่าว ทำให้ผู้เขียน
มีข้อสรุปเบื้องต้นว่าในการเมืองไทยมีระบบอุปถัมภ์ที่ส่งผลกระทบต่อการ
เลือกตั้งอย่างมาก ระบบเครือญาตินั้นก็เป็นส่วนหนึ่งของระบบอุปถัมภ์
ในขณะเดียวกันระบบอุปถัมภ์ก็เป็นส่วนหนึ่งของระบบเครือญาติ ทั้งสอง
ระบบนี้สัมพันธ์ใกล้ชิดอย่างที่แยกออกจากกันได้ยาก
ทั้งระบบอุปถัมภ์และระบบเครือญาติได้ฝังรากลึกและสืบทอดจากรุ่นสู่
รุ่นมาตลอดช่วงเวลา ๗๗ ปี และเมื่อวิเคราะห์เชื่อมโยงระบบอุปถัมภ์ใน
สังคมการเมืองไทย ผู้เขียนขอนำเสนอข้อสรุปเป็น ๔ ประการ ดังนี้
๑. ระบบอุปถัมภ์ทำให้ “ทายาททางการเมือง” ได้รับชัยชนะในการ
เลือกตั้ง ซึ่งมีผลให้อำนาจทางการเมืองทั้งในระดับชาติและระดับพื้นที่ถูก
ผูกขาดอยู่เพียงไม่กี่กลุ่มการเมืองหรือตระกูลเท่านั้น
๒. ทายาททางการเมืองมี ๒ ประเภท คือ ทายาทซึ่งเป็นบุคคลที่สืบ
เชื้อสายเดียวกัน และทายาทซึ่งเป็นบุคคลอื่นนอกเหนือจากสืบเชื้อสาย
เดียวกัน ซึ่งทายาททั้งสองประเภทดังกล่าวมีความสัมพันธ์อย่างใกล้ชิดทั้ง
ในส่วนตัวและในหน้าที่การงานในฐานะเป็น “ผู้แทน” ของประชาชน
๓. การพิจารณาตัดสินใจเลือก “ผู้แทน” ของประชาชนผู้มีสิทธิเลือก
ตั้งยึดระบบอุปถัมภ์เป็นหลัก โดยที่ส่วนใหญ่ผู้มีสิทธิเลือกตั้งจะรับบทเป็น
ผู้รับการอุปถัมภ์มากกว่า ส่วนผู้แทนเป็นได้ทั้งผู้อุปถัมภ์และบางครั้งเป็น
ผู้รับการอุปถัมภ์ด้วย โดยที่ผู้มีสิทธิเลือกตั้งมีการตอบแทนผู้อุปถัมภ์โดย
การลงคะแนนเสียงให้ อีกทั้งยังชักชวนแนะนำผู้ใกล้ชิดให้ลงคะแนนให้
ด้วย เนื่องจากผู้เลือกตั้งส่วนใหญ่ให้คุณค่ากับความซื่อสัตย์หรือบุญคุณ
ของผู้อุปถัมภ์
ทั้งนี้ รูปแบบการอุปถัมภ์มีหลากหลาย ถูกพัฒนาและปรับรูปแบบ
ให้มีประสิทธิผลในแต่ละยุคแต่ละสมัย อาจเป็นการอุปถัมภ์โดยตรงหรือ
* นักวิชาการ สำนักวิจัยและพัฒนา สถาบันพระปกเกล้า
ปัทมา สูบกำปัง*
โดยอ้อม เป็นการให้ทรัพย์สินหรือประโยชน์อื่นใด หรือแม้แต่การจัดทำ
นโยบายเพื่อประโยชน์ของผู้มีสิทธิเลือกตั้งก็ตาม ส่วนทรัพย์สินที่ใช้ใน
เครือข่ายระบบอุปถัมภ์นั้นอาจเป็นของผู้อุปถัมภ์และกลุ่มผู้สนับสนุน
ผู้อุปถัมภ์ หรือเป็นทรัพย์สินของแผ่นดินที่ถูกนำมาใช้ในระบบอุปถัมภ์ได้
หากผู้อุปถัมภ์ได้รับการเลือกตั้งเป็นผู้แทน และมีเสียงข้างมากได้ร่วมเป็น
รัฐบาล
๔. การพิจารณาตัดสินใจเลือก “ผู้แทน” ของผู้มีสิทธิเลือกตั้ง ส่วน
ใหญ่พิจารณาจากบทบาทอำนาจหน้าที่ที่ควรจะเป็นตามที่รัฐธรรมนูญและ
กฎหมายกำหนดน้อยมาก กล่าวคือ แทนที่จะเลือกผู้สมัครรับเลือกตั้งที่มี
คุณสมบัติและความรู้ความสามารถในการทำหน้าที่พิจารณาออกกฎหมาย
เพื่อบังคับใช้ในสังคม หรือทำหน้าที่ควบคุมตรวจสอบการทำงานของ
รัฐบาล รวมถึงเจ้าหน้าที่ผู้ใช้อำนาจรัฐอื่นด้วย กลับเลือกโดยพิจารณาจาก
ผลประโยชน์ที่ได้รับเป็นการเฉพาะหน้าหรือชั่วครั้งชั่วคราว ภายใต้ความ
สัมพันธ์ที่มีต่อกันมาอย่างยาวนาน ในขณะเดียวกันผู้แทนก็ไม่ได้ให้ความ
สำคัญกับการทำหน้าที่ดังกล่าวมากนัก แต่เน้นหนักไปในการทำประโยชน์
หรือช่วยแก้ไขปัญหาความเดือดร้อนในพื้นที่เขตเลือกตั้งเป็นหลัก
สาเหตุของปรากฎการณ์ตามข้อ ๓ และ ๔ นั้น อาจเกิดจากการที่
ผู้มีสิทธิเลือกตั้งและผู้แทนยังขาดความรู้ความเข้าใจอย่างถูกต้อง หรือขาด
ความตระหนักและให้ความสำคัญกับเรื่องดังกล่าว อย่างไรก็ตาม ในช่วง
สิบกว่าปีที่ผ่านมานี้ มีแนวโน้มว่าผู้มีสิทธิเลือกตั้งตัดสินใจเลือกโดย
พิจารณาจากนโยบายของพรรคการเมือง แต่ยังคงจำกัดอยู่เฉพาะนโยบาย
ที่มีลักษณะเป็นนโยบายประชานิยมมากกว่าลักษณะอื่นๆ
จากบทสรุป ๔ ประการดังกล่าวข้างต้น จึงไม่น่าแปลกใจเลยว่าเพราะ
เหตุใดในช่วงเวลา ๗๗ ปี ประเทศไทยจึงเกิดปฏิวัติรัฐประหารและกบฏ
รวม ๒๕ ครั้ง มีรัฐธรรมนูญ ๑๘ ฉบับ ซึ่งอาจเพิ่มเป็น ๑๙ ฉบับในเร็ววัน
นี้ และมีการเลือกตั้งทั่วไป ๒๒ ครั้ง ซึ่งตัวเลขในเชิงปริมาณนี้มีแนวโน้ม
เพิ่มขึ้น แต่เชิงคุณภาพนั้น ยังมองไม่เห็นว่าจะมีการพัฒนาประชาธิปไตย
ให้เต็มใบได้อย่างไร
๒๔ มิถุนายน ๒๕๕๒ ครบรอบ ๗๗ ปีของประชาธิปไตยไทย ผู้เขียน
ขอไว้อาลัยแก่ประชาธิปไตยไทยภายใต้ระบบอุปถัมภ์ และคิดว่าคงไม่สาย
เกินไปที่ “เรา” จะมาเริ่มทำความรู้จักและเรียนรู้ “ระบบอุปถัมภ์” ที่อยู่คู่
กับสังคมไทยอย่างยาวนาน และเราต้องช่วยกันรณรงค์ให้สังคมวงกว้าง
ปฏิเสธและไม่ยอมรับให้เกิดการอุปถัมภ์ในแวดวงการเมืองอีกต่อไป ซึ่งวัน
นี้นับเป็นฤกษ์ดีสำหรับการเริ่มต้น โดยอาจเริ่มจากจุดเล็กๆ จากตัวเรา
ครอบครัวและชุมชนของเรา เพื่อขยายไปทั่วประเทศในเรื่องระดับชาติ
ทำให้การเลือกตั้งเป็นการเลือกผู้แทนเพื่อให้ทำหน้าที่ในการออกกฎหมาย
และควบคุมตรวจสอบการใช้อำนาจรัฐ มิใช่การเลือกผู้อุปถัมภ์และหรือ
ทายาททางการเมืองของผู้ใด หากทำได้ถึงจุดนี้ประชาชนจะได้รับรางวัล
คือเป็นผู้ที่มีอำนาจอย่างแท้จริง อันเป็นการสอดคล้องกับหลักการปกครอง
ในระบอบประชาธิปไตย

จดหมายข่าว
เดือนมิถุนายน ๒๕๕๒
มารู้จักการปกครองท้องถิ่นกันเถอะ (ตอนที่ ๑)
สุมามาลย์ ชาวนา*
คุณรู้หรือไม่ อบต. อบจ. ย่อมาจากอะไร และเป็นหน่วยงานที่มีไว้เพื่อ
ประโยชน์อะไร และคุณรู้หรือไม่ว่า เงินเกือบ ๔๐๐ ล้านบาท หรือ ๑ ใน
๔ ของรายได้รัฐบาล เป็นงบประมาณที่รัฐจัดสรรให้แก่องค์กรปกครองส่วน
ท้องถิ่น หากคุณไม่สามารถตอบคำถามเหล่านี้ได้ หรือไม่แน่ใจ คุณไม่ใช่
คนแปลกหรือประหลาดแต่อย่างใด เพราะตั้งแต่การเปลี่ยนแปลงการ
ปกครองมาเป็นระบอบประชาธิปไตยเมื่อ ๗๗ ปีมาแล้วนั้น เราถูกตีกรอบ
ให้สนใจอยู่แต่การเมืองในระดับชาติเท่านั้น แทบจะไม่มีการกล่าวถึงหรือ
ให้ความสำคัญกับการเมืองหรือการปกครองท้องถิ่นเลยทีเดียว ทั้งที่แท้
จริงแล้วหากศึกษาอย่างลึกซึ้งแล้วจะพบว่าการปกครองท้องถิ่นมี
ประวัติศาสตร์ที่ยาวนานเฉกเช่นเดียวกับการปกครองระดับชาติ อีกทั้งเป็น
รากฐานของการปกครองระบอบประชาธิปไตย
การปกครองท้องถิ่นกับประชาธิปไตย
การปกครองท้องถิ่นแตกต่างจากการปกครองระดับชาติ คือ การ
ปกครองระดับชาติจะมุ่งเน้นการใช้อำนาจผ่านตัวแทน การเลือกตั้ง การ
ควบคุมผู้แทน การปกครองที่ดี คือ การเลือกผู้แทนที่ดี ทำให้มีการล้อ
เลียนว่านี่คือ ระบอบประชาธิปไตย ๔ ปีครั้ง หรือ one-day citizen ที่
ประชาชนจะมีอำนาจ มีส่วนร่วมทางการเมืองเพียงแค่ในวันเลือกตั้ง อีก
๑,๔๕๙ วัน เป็นเรื่องของผู้แทนของรัฐบาล ในขณะที่การปกครองท้องถิ่น
นั้นหัวใจหลัก คือ การปกครองตนเอง
การปกครองตนเองนั้น เริ่มต้นมาตั้งแต่สมัยกรีกโบราณ หรือกว่า
๒๕๐๐ ปีมาแล้ว โดยเฉพาะอย่างยิ่งในนครรัฐเอเธนส์ต้นแบบของ
ประชาธิปไตย พลเมืองของเอเธนส์ (ผู้ชายอายุ ๒๐ ปีขึ้นไปและไม่เป็น
ทาส) จะผลัดเปลี่ยนกันเป็นผู้ปกครองโดยการจับฉลาก พลเมืองมีหน้าที่
เข้าประชุมสภาพลเมืองเพื่อออกกฎหมาย และกำหนดนโยบายสำคัญๆ
แม้แต่การประกาศสงคราม เพราะถือว่าทุกคนมีสิทธิเท่าเทียมกัน ดังนั้น
ประชาธิปไตยดั้งเดิมจึงไม่ใช่การปกครองเพื่อประชาชน แต่คือการ
ปกครองโดยประชาชน ซึ่งอาจจะถูกหรือผิด ดีหรือไม่ดี แต่ประชาชนก็เป็น
ผู้ตัดสินใจเอง เลือกเอง ทำให้เกิดความรู้สึกผูกพัน เป็นเจ้าของ
พัฒนาการการปกครองท้องถิ่นในประเทศไทย
สำหรับการปกครองท้องถิ่นในประเทศไทยนั้นอาจแบ่งคร่าวๆ ได้ ๓
ยุค ด้วยกัน ยุคแรก คือ ยุคเริ่มต้นการกระจายอำนาจและการปกครอง
ท้องถิ่น ในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ ให้
จัดตั้งสุขาภิบาลกรุงเทพขึ้นเมื่อ พ.ศ. ๒๔๔๐ เพื่อดูแลความสะอาด
สุขอนามัย และถนนหนทาง แต่ยังไม่นับว่าเป็นการปกครองท้องถิ่น เพราะ
ผู้บริหารคือข้าราชการทั้งสิ้น กระทั่ง พ.ศ. ๒๔๔๘ มีการจัดตั้งสุขาภิบาลท่า
ฉลอม โดยมีกำนันผู้ใหญ่บ้าน ซึ่งเป็นราษฎรในท้องถิ่นเป็นผู้รับผิดชอบ
รวมทั้งมีการมอบภาษีโรงร้านให้กับสุขาภิบาลเพื่อเป็นรายได้ในการบริหาร
ถือได้ว่าเป็นการปกครองท้องถิ่นครั้งแรกของประเทศไทย ต่อมาในสมัย
รัชกาลที่หก ได้ทรงสร้างเมืองจำลอง “ดุสิตธานี” หรือ “นคราภิบาล”
(municipality) เพื่อให้ข้าราชบริพารมีความเข้าใจและคุ้นเคยกับการ
ปกครองตนเอง จนกระทั่งในสมัยพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวมี
พระบรมราชโองการให้ร่างกฎหมายเทศบาลขึ้น เพื่อให้ประชาชนในท้องถิ่น
มีส่วนร่วมในการปกครอง และให้เป็นโรงเรียนฝึกหัดทางการเมือง เพื่อ
เตรียมความพร้อมสำหรับการปกครองระบอบประชาธิปไตย แต่การจัดตั้ง
เทศบาลได้เกิดขึ้นภายหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครองไปแล้ว เมื่อ พ.ศ.
๒๔๗๖ การปกครองท้องถิ่นในยุคที่หนึ่งนี้อำนาจการบริหารตกอยู่ในมือ
ของข้าราชการ กำนันผู้ใหญ่บ้าน และถูกบังคับบัญชาจากราชการส่วนกลาง
ส่วนภูมิภาค มากกว่าประชาชนจะได้ปกครองตนเอง
ยุคที่สอง คือ ยุคแห่งความไม่ไว้วางใจการปกครองท้องถิ่น ในช่วง
รัฐบาลจอมพล ป. พิบูลสงคราม สมัยที่สอง ซึ่งการปกครองท้องถิ่นได้รับ
ความสำคัญมากเนื่องจากการต่อต้านลัทธิคอมมิวนิสต์ มีการจัดตั้งองค์กร
ปกครองส่วนท้องถิ่นหลายรูปแบบ ทั้งองค์การบริหารส่วนจังหวัด องค์การ
บริหารส่วนตำบล แต่ภายหลังการรัฐประหาร พ.ศ. ๒๕๐๐ ประเทศไทย
ปกครองด้วยระบอบเผด็จการ ทำให้การปกครองท้องถิ่นเป็นเพียง
สัญลักษณ์เท่านั้น ไม่ได้ส่งเสริมการปกครองตนเองอย่างแท้จริง ประกอบ
กับรัฐมีความหวาดระแวงต่อลัทธิคอมมิวนิสต์ว่าจะเข้ามายึดอำนาจการ
ปกครอง จึงยุบสภาท้องถิ่น ถอดถอนผู้บริหารท้องถิ่นที่มาจากการเลือกตั้ง
และแต่งตั้งข้าราชการไปปฏิบัติหน้าที่แทน เพื่อสกัดกั้นการขยายตัวของ
คอมมิวนิสต์ ทั้งนี้ ความหวาดระแวงนี้ลดลงเมื่อพรรคคอมมิวนิสต์แห่ง
ประเทศไทยล่มสลายไป
ยุคที่สาม คือ ยุคแห่งการฟื้นฟูการกระจายอำนาจ การปกครอง
ท้องถิ่น และการปฏิรูปการเมือง หรือยุคของการปกครองท้องถิ่นสมัยใหม่
ซึ่งเริ่มต้นภายหลังเหตุการณ์พฤษภาทมิฬ พ.ศ.๒๕๓๕ ที่ประชาชนหลาก
หลายกลุ่มออกมาเรียกร้องให้มีการปฏิรูปการเมือง ให้เพิ่มสิทธิเสรีภาพให้
ประชาชน ปรับประชาธิปไตยแบบมีผู้แทนเป็นประชาธิปไตยที่ประชาชนมี
ส่วนร่วม ทำให้ระบบการเมืองและระบบราชการมีความสุจริต โปร่งใส
ตรวจสอบได้ และต้องทำให้รัฐบาลมีเสถียรภาพเพื่อแก้ไขปัญหาบ้านเมือง
ได้อย่างมีประสิทธิภาพ จนนำไปสู่การประกาศใช้รัฐธรรมนูญ พ.ศ. ๒๕๔๐
ซึ่งเป็นรัฐธรรมนูญที่ให้ความสำคัญกับการกระจายอำนาจและการปกครอง
ท้องถิ่นมากที่สุด โดยมีบัญญัติไว้ทั้งในหมวดแนวนโยบายพื้นฐานแห่งรัฐ
และหมวดว่าด้วยการปกครองส่วนท้องถิ่น ซึ่งมีถึง ๑๐ มาตรา ด้วยกัน
ซึ่งรายละเอียดจะขอกล่าวถึงในฉบับหน้า
หนังสืออ้างอิง
บวรศักดิ์ อุวรรณโณ.๒๕๔๖.ภาพรวมของรัฐธรรมนูญ และรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๔๐.นนทบุรี:สถาบันพระปกเกล้า.
ปธาน สุวรรณมงคล.๒๕๔๗.การปกครองท้องถิ่นไทยในบริบทรัฐธรรมนูญแก่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๔๐.นนทบุรี:มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช.
เอนก เหล่าธรรมทัศน์. ๒๕๕๑. การเมืองภาคพลเมือง.กรุงเทพฯ:สถาบันพระปกเกล้า.

เดือนมิถุนายน ๒๕๕๒
จดหมายข่าว
๗ ปีวันรัฐพิธี :
วันพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว
ฉัตรบงกช ศรีวัฒนสาร ๑
พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๗ ทรงมีพระมหากรุณาธิคุณต่อประเทศชาติและ
ประชาชน ทั้งด้านการเมืองการปกครอง เศรษฐกิจ สังคม การศึกษา และการศาสนา พระราชดำริที่สำคัญ
ยิ่งประการหนึ่ง คือ การพัฒนาการเมืองไปสู่ระบอบประชาธิปไตย โดยทรงพระกรุณาให้มีการเตรียมร่าง
รัฐธรรมนูญพระราชทานแก่ชาวไทยทั้งปวง แม้จะยังมิได้ดำเนินการตามแนวพระราชดำริ เพราะเกิดการ
ปฏิวัติเปลี่ยนแปลงการปกครองขึ้นในปี พ.ศ. ๒๔๗๕ จากนั้นในระดับท้องถิ่นก็ทรงวางรากฐานเทศบาลเพื่อ
ปูแนวทางพัฒนาประชาธิปไตยระดับล่าง แม้ร่างพระราชบัญญัติเทศบาลจะไม่แล้วเสร็จ ก่อนเปลี่ยนแปลง
การปกครอง แต่แนวพระราชดำริดังกล่าวที่ทรงริเริ่มหรือที่ทรงดำเนินการค้างไว้ก็ได้รับการสานต่อ เช่นร่าง
พระราชบัญญัติเทศบาลได้นำมาเป็นพระราชบัญญัติจัดระเบียบเทศบาล พ.ศ. ๒๔๗๖ ซึ่งเป็นต้นแบบของ
การปกครองท้องถิ่นในรูปแบบเทศบาลมาจนปัจจุบัน
* นักวิชาการพิพิธภัณฑ์พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว สถาบันพระปกเกล้า

10 เดือนมิถุนายน ๒๕๕๒
จดหมายข่าว
เพื่อเป็นการเฉลิมพระเกียรติพระองค์ให้เป็นที่ประจักษ์แก่
อนุชนรุ่นหลังอย่างชัดเจนยิ่งขึ้น รวมทั้งเป็นการน้อมสำนึกใน
พระมหากรุณาธิคุณ ในปลายปี พ.ศ. ๒๕๔๔ สถาบันพระปกเกล้า
เสนอต่อคณะรัฐมนตรีให้มีวันสำคัญเกี่ยวกับพระองค์ว่าสมควร
กำหนดให้วันคล้ายวันสวรรคตของพระองค์ คือ วันที่ ๓๐
พฤษภาคม ของทุกปีเป็น “วันพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้า
อยู่หัว” และต่อมาวันที่ ๗ พฤษภาคม ๒๕๔๕ คณะรัฐมนตรีได้
มีมติเห็นชอบให้กำหนดวันที่ ๓๐ พฤษภาคม ของทุกปีเป็น
“วันพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้า
อยู่หัว” อันเป็นวันรัฐพิธีโดยไม่ถือ
เป็นวันหยุดราชการ ในวันดังกล่าว
หน่วยงานราชการต่างๆ จะ
ประกอบพิธีถวายพวงมาลาถวาย
ราชสักการะพระบรมราชานุสาวรีย์
พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้า
อยู่หัว ส่วนสถาบันพระปกเกล้าจะ
มีพิธีบำเพ็ญกุศลทักษิณานุประทาน
เพื่อถวายเป็นพระราชกุศลแด่
พระองค์ท่านตลอดมา ในปี ๒๕๕๒
สถาบันพระปกเกล้าประกอบพิธี
บำเพ็ญกุศลทักษิณานุประทาน
เวลา ๑๑.๐๐ นาฬิกา
นอกจากนี้นับเป็นปีที่ ๗ ของ
กิจกรรมดังกล่าว และ ๖๘ ปีแห่ง
วันสวรรคต ๓๐ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๘๔ ยังมีกิจกรรมการ
แถลงข่าว โครงการประกวดภาพจิตรกรรมและภาพถ่ายทางการ
เมืองการปกครองไทย และนิทรรศการทางทัศนศิลป์เรื่อง
“ความขัดแย้ง ความชอบธรรม และการปฏิรูประบบรัฐ : การ
จัดสรรผลประโยชน์ที่เป็นธรรมในสังคมไทย” ณ ห้องประชุมชั้น
๕ อาคารรำไพพรรณี พิพิธภัณฑ์พระบาทสมเด็จพระปกเกล้า
เจ้าอยู่หัว ตั้งแต่เวลา ๑๓.๐๐ - ๑๔.๐๐ นาฬิกา
เมื่อวันอาทิตย์ที่ ๓๑ พฤษภาคม ๒๕๕๒ ที่ผ่านมาพิพิธภัณฑ์พระบาทสมเด็จ
พระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวได้จัดกิจกรรม “นั่งรถรางชมเส้นทางประชาธิปไตย” เพื่อร่วม
เฉลิมฉลองวันพิพิธภัณฑ์สากล โดยในปี พ.ศ. ๒๕๕๒ สภาพิพิธภัณฑ์สากล (ICOM
International Council of Museum) โดยกำหนดหัวข้อในการเฉลิมฉลองคือ
“พิพิธภัณฑ์กับการท่องเที่ยว” พิพิธภัณฑ์ฯจึงได้จัดกิจกรรมให้สอดคล้องกับแนวคิด
ดังกล่าว โดยจัดเส้นทางรถรางเที่ยวพิเศษ เริ่มจากสนามหลวง - อนุสาวรีย์
ประชาธิปไตย-พระบรมรูปทรงม้า
(หมุดคณะราษฎร)-พิพิธภัณฑ์
พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว
-อนุสรณ์สถาน ๑๔ ตุลา-สนามหลวง
โดยมีวิทยากรคือ นายระพีพัฒน์ เกษ
โกศล และนายณพัดยศ เอมะสิทธิ์
เจ้าหน้าที่จากทางกองการท่องเที่ยว
สำนักวัฒนธรรม กีฬา และการ
ท่องเที่ยว กรุงเทพมหานคร เป็นผู้
บรรยายตลอดทั้ง ๒ ข้างทาง

เดือนมิถุนายน ๒๕๕๒ จดหมายข่าว 11
มุมสร้างสำนึกพลเมือง
จินห์จุฑา ลิ้มสวัสดิ์*
มุมสร้างสำนึกพลเมืองฉบับนี้ มีความเคลื่อนไหวของโครงการสร้าง
สำนึกพลเมือง (Project Citizen)** มาแจ้งให้ทราบกัน โดยตั้งแต่
เดือนธันวาคม ๒๕๕๑ ถึงเดือนเมษายน ๒๕๕๒ โครงการดังกล่าวซึ่ง
อยู่ภายใต้การดูแลของสำนักขึ้นตรงต่อเลขาธิการ ร่วมกับสำนักฝึก
อบรม เผยแพร่และประชาสัมพันธ์ จัดอบรมให้แก่ครูและผู้บริหาร
โรงเรียนของสำนักงานคณะกรรมการขั้นพื้นฐาน (สพฐ.) ครอบคลุมทั้ง
๔ ภาค ได้แก่ ๑. ภาคกลาง (กรุงเทพฯ ฉะเชิงเทรา) ๒. ภาคเหนือ
(เชียงใหม่ พะเยา) ๓. ภาคอีสาน (สุรินทร์ บุรีรัมย์) ๔. ภาคใต้ (สงขลา
พัทลุง นราธิวาส ยะลา ปัตตานีและสตูล) มีโรงเรียนที่เข้าร่วมโครงการ
จำนวน ๕๖ โรงเรียน
การอบรม Project Citizen ณ จังหวัดเชียงใหม่
การอบรม Project Citizen ณ จังหวัดปัตตานี
การอบรม Project Citizen ณ จังหวัดสงขลา
การอบรม Project Citizen ณ จังหวัดสุรินทร์
นอกจากจะจัดอบรมให้แก่ครูและผู้บริหารโรงเรียนของสำนักงาน
คณะกรรมการขั้นพื้นฐาน (สพฐ.) แล้ว ตั้งแต่เดือน เมษายน –
มิถุนายน ๒๕๕๒ ยังได้มีการจัดทำข้อตกลงความร่วมมือกับสำนักงาน
คณะกรรมการการอาชีวศึกษา (สอศ.) กระทรวงศึกษาธิการ โดยมุ่งหวัง
ให้ครู อาจารย์ นำความรู้ดังกล่าวสร้างสำนึกความเป็นพลเมือง ผ่าน
กระบวนการแก้ไขปัญหาสาธารณะในชุมชน อีกทั้งยังสานความสัมพันธ์
ระหว่างนักเรียนกับคนในชุมชนอีกด้วย ซึ่งการลงนามข้อตกลงเป็น
ความร่วมมือระหว่างศาสตราจารย์ ดร.บวรศักดิ์ อุวรรณโณ เลขาธิการ
สถาบันพระปกเกล้า และนายเฉลียว อยู่สีมารักษ์ เลขาธิการคณะ
กรรมการการอาชีวศึกษา โดยได้รับเกียรติจากรัฐมนตรีช่วยว่าการ
กระทรวงศึกษาธิการ (นางสาวนริศรา ชวาลตันพิพันธ์) เป็นประธานลง
นามความร่วมมือดังกล่าว จัดอบรมโครงการดังกล่าวให้แก่ ครู อาจารย์
และผู้บริหารของ สอศ. จากภาคกลาง ภาคตะวันออกและภาคเหนือ
ได้แก่ ภาคกลาง (กรุงเทพฯ) ภาคตะวันออก (ชลบุรี ระยอง จันทบุรี)
ภาคเหนือ (น่าน แม่ฮ่องสอน พะเยา เชียงราย) มีวิทยาลัยที่เข้าร่วม
โครงการจำนวน ๒๘ วิทยาลัย
* พนักงานฝึกอบรม สำนักฝึกอบรม เผยแพร่ และประชาสัมพันธ์
** โครงการสร้างสำนึกพลเมือง (Project Citizen) เป็นความร่วมมือระหว่างสถาบันพระปกเกล้า และศูนย์พลเมืองศึกษา (Center for Civic Education หรือ
CCE) ประเทศสหรัฐอเมริกา

∂“∫—πæ√–ª°‡°≈â“
12 จดหมายข่าว ®¥À¡“¬¢à“«
เดือนมิถุนายน ๒๕๕๒
∂“∫—πæ√–ª°‡°≈â“
โรงเรียนที่เข้าร่วมโครงการจะต้องได้รับการติดตามการดำเนิน
®¥À¡“¬¢à“«
โครงการ ที่มีคณะวิทยากรจะเข้าเยี่ยมโรงเรียน เพื่อให้คำแนะนำ อีก
ทั้งยังเป็นประเมินการผลการดำเนินงานของโครงการอีกด้วย สถาบัน
พระปกเกล้าเล็งเห็นความสำคัญของผู้ประเมินจึงได้จัดอบรมเพื่อ
นิเทศโครงการสร้างสำนึกพลเมือง (Project Citizen)
∂“∫—πæ√–ª°‡°≈â“
ให้แก่
ศึกษานิเทศก์ของสำนักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา ®¥À¡“¬¢à“«
จำนวน
๒๘ คน จากศูนย์ส่งเสริมและพัฒนาอาชีวศึกษาภาคตะวันออกและ
กรุงเทพฯ ศูนย์ส่งเสริมและพัฒนาอาชีวศึกษาภาคกลาง ศูนย์ส่งเสริม
และพัฒนาอาชีวศึกษา ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ศูนย์ส่งเสริมและ
พัฒนาอาชีวศึกษาภาคเหนือ ศูนย์ส่งเสริมและพัฒนาอาชีวศึกษา
ภาคใต้ และสำนักมาตรฐานการอาชีวศึกษาและวิชาชีพ
การอบรม Project Citizen ณ จังหวัด เชียงราย
ภาพรวมของอบรมเป็นไปด้วยดี มีการ
แลกเปลี่ยนความคิดเห็น และประสบการณ์กัน
อย่างกว้างขวาง แม้การอบรมจะเข้มข้นและ
เคร่งเครียดไปบ้าง ก็ได้รับความร่วมมือและ
ความสนใจอย่างมาก สำหรับการดำเนินงาน
และความเคลื่อนไหวต่าง ๆ ของโครงการจะมี
ความคืบหน้าอย่างไรจะบอกกล่าวในทราบกัน
ในโอกาสต่อไป
”√–§à“Ω“° à߇ªìπ√“¬‡¥◊Õπ
∂“∫—πæ√–ª°‡°≈â“
„∫Õπÿ≠“µ‡≈¢∑’Ë ÒˆÒ/ÙÚ
Õ“§“√»Ÿπ¬å —¡¡π“—Èπ Û ·≈–—Èπ ı
ª≥®.ππ∑∫ÿ√’
„π∫√‘‡«≥ ∂“∫—πæ—≤π“¢â“√“°“√æ≈‡√◊Õπ (°æ.)
Ù˜/ÒappleÒ ∂π𵑫“ππ∑å µ”∫≈µ≈“¥¢«—≠
”√–§à“Ω“° à߇ªìπ√“¬‡¥◊Õπ ”√–§à“Ω“° à߇ªìπ√“¬‡¥◊Õπ
∂“∫—πæ√–ª°‡°≈â“
Õ”‡¿Õ‡¡◊Õß ®—ßÀ«—¥ππ∑∫ÿ√’ ÒÒappleappleapple
„∫Õπÿ≠“µ‡≈¢∑’Ë ÒˆÒ/ÙÚ „∫Õπÿ≠“µ‡≈¢∑’Ë ÒˆÒ/ÙÚ
‚∑√. Õ“§“√»Ÿπ¬å —¡¡π“—Èπ
appleÚ-ıÚ˜-˜¯Ûapple-˘
Û ·≈–—Èπ Û ·≈–—Èπ ı ı
ª≥®.ππ∑∫ÿ√’ ª≥®.ππ∑∫ÿ√’
„π∫√‘‡«≥ ∂“∫—πæ—≤π“¢â“√“°“√æ≈‡√◊Õπ (°æ.)
http://www.kpi.ac.th
Ù˜/ÒappleÒ ∂π𵑫“ππ∑å µ”∫≈µ≈“¥¢«—≠
(°æ.)
Ù˜/ÒappleÒ Õ”‡¿Õ‡¡◊Õß ∂π𵑫“ππ∑å ®—ßÀ«—¥ππ∑∫ÿ√’ ÒÒappleappleapple µ”∫≈µ≈“¥¢«—≠
‡Àµÿ∑’Ë¢—¥¢âÕßπ”®à“¬ºŸâ√—∫‰¡à‰¥â
Õ”‡¿Õ‡¡◊Õß ‚∑√. appleÚ-ıÚ˜-˜¯Ûapple-˘ ®—ßÀ«—¥ππ∑∫ÿ√’ ÒÒappleappleapple
‚∑√. http://www.kpi.ac.th appleÚ-ıÚ˜-˜¯Ûapple-˘
Ò. ®à“ÀπⓉ¡à—¥‡®π
‡Àµÿ∑’Ë¢—¥¢âÕßπ”®à“¬ºŸâ√—∫‰¡à‰¥â
http://www.kpi.ac.th
Ú. ‰¡à¡’‡≈¢∑’Ë∫â“πµ“¡®à“Àπâ“
Ò. ®à“ÀπⓉ¡à—¥‡®π ‡Àµÿ∑’Ë¢—¥¢âÕßπ”®à“¬ºŸâ√—∫‰¡à‰¥â
Û. ‰¡à¬Õ¡√—∫
Ú. ‰¡à¡’‡≈¢∑’Ë∫â“πµ“¡®à“Àπâ“ Ù. ‰¡à¡’ºŸâ√—∫µ“¡®à“Àπâ“
Û. ‰¡à¬Õ¡√—∫ ı. Ò. ‰¡à¡“√—∫¿“¬„π°”Àπ¥
®à“ÀπⓉ¡à—¥‡®π
Ù. ‰¡à¡’ºŸâ√—∫µ“¡®à“Àπâ“ ˆ. Ú. ‰¡à¡’‡≈¢∑’Ë∫â“πµ“¡®à“Àπâ“
‡≈‘°°‘®°“√
ı. ‰¡à¡“√—∫¿“¬„π°”Àπ¥
˜. Û. ¬â“¬ ‰¡à¬Õ¡√—∫
ˆ. ‡≈‘°°‘®°“√
‰¡à∑√“∫∑’ËÕ¬Ÿà„À¡à
˜. ¬â“¬ ‰¡à∑√“∫∑’ËÕ¬Ÿà„À¡à ¯. Ù. Õ◊ËπÊ ‰¡à¡’ºŸâ√—∫µ“¡®à“Àπâ“
¯. Õ◊ËπÊ ı. ‰¡à¡“√—∫¿“¬„π°”Àπ¥
≈ß◊ËÕ.........................................
ˆ. ‡≈‘°°‘®°“√
≈ß◊ËÕ.........................................
˜. ¬â“¬ ‰¡à∑√“∫∑’ËÕ¬Ÿà„À¡à
หากท่านใดต้องการสมัครเป็นสมาชิกจดหมายข่าวสถาบันพระปกเกล้า ∂“∫—πæ√–ª°‡°≈â“ กรุณาส่งไปรษณียบัตรหรือจดหมาย °√ÿ≥“°√Õ°◊ËÕ-π“¡ °ÿ≈ ¯. ∑’ËÕ¬Ÿà Õ◊ËπÊ
À“°∑à“π„¥µâÕß°“√ ¡—§√‡ªìπ ¡“‘°®¥À¡“¬¢à“« ∂“∫—πæ√–ª°‡°≈â“ °√ÿ≥“°√Õ°◊ËÕ-π“¡ °ÿ≈ ∑’ËÕ¬Ÿà ·≈–‡∫Õ√å‚∑√»—æ∑å พร้อมชื่อ-นามสกุล ·≈–‡∫Õ√å‚∑√»—æ∑å ที่อยู่
¡“¬—ß และเบอร์โทรศัพท์มายังสถาบันฯ
¡“¬—ß ∂“∫—πœ
วงเล็บมุมซองว่า “สมัครสมาชิกจดหมายข่าว” (หมายเหตุ: ห้ามส่งจดหมายฉบับนี้ผ่านตู้ไปรษณีย์)
≈ß◊ËÕ.........................................