NOU KA PREVWA, NOU KA EVITE - Croix-Rouge canadienne

NOU KA PREVWA,2 NOU KA EVITENOU KA EVITE3NOU KA PREVWA,Estrateji 2020 demontre detèminasyon kolektifFederasyon Entènasyonal Kwa Wouj ak Kwasan Woujgenyen pou l’ vale teren nan afwonte gwo defi limanitegen pou li rankontre nan deseni k ap vini an. Kòmnou genyen bon jan enfòmasyon sou ki bezwen akvilnerabilite divès kominote kote n ap travay ansanmavèk dwa ak libète yo sipoze genyen, estrateji sa achèche pou li sèvi tout moun ki konte sou èd Kwa Woujap bay, yon fason pou li bati yon monn ki pi imen, kigenyen plis diyite, epi ki gen lapè.Sou pwochen dis lane k ap vini yo, FederasyonEntenasyonal la va gen pou l’ konsantre l’ pou li atennobjektif ki site anba yo:1. Sove lavi, pwoteje mwayen sibzistans, epi bayretablisman bon jarèt apre dezas ak katastwòf2. Fasilite moun pou yo viv an sante epi nan sekirite3. Fè pwòmosyon enklizyon sosyal ak yon kilti sanvyolans epi ki gen lapèISBN 978-1-55104-543-6© 2012 Kwa Wouj KanadyenKwa Wouj KanadyenFonde nan lane 1896 Enkòpore nan lane 1909Senbòl Kwa Wouj la ak deziyasyon “Kwa Wouj” la pwoteje pa lalwa pou sèlitilizasyon Sosyete Kwa Wouj Kanadyen ak inite medikal fòs lame yo selon ZakKonvansyon Jenèv yo, R.S.C. 1985, c. G-3.Pwogram Kwa Wouj Kanadyen yo rive posib gras a sèvis volontè epi sipò finansyeabitan peyi Kanada.RekonesansNou ta renmen remèsye moun sa yo pou konesans, tan ak eksperyans yo yo te baypou rapò sa te kapab reyalize:Moun ki kontribye yo: Maria Elisa Alvarado, Direktè Jeneral Kwa WoujOndirèy; Dr. Michaële Amédée Gédéon, Prezidan Kwa Wouj Ayisyen; Ange Sawh,Cindy Fuchs, ak Louise Geoffrion, Ekip Jesyon Dezas, Kwa Wouj Kanadyen; JanGelfand, Direktè Operasyon, Federasyon Entènasyonal Kwa Wouj ak SosyeteKwasan Wouj, Zòn Amerik yoEkriven: Gurvinder Singh ak Melinda Wells epi Judi FairholmKonsepsyon: Sharonya Sekhar, editè konsepsyon; Molly Baker, moun ki fèkonsepsyonSipò pou rechèch: Tan Bokhari; Reem GigrahMoun ki fè revizyon yo:Kwa Wouj Kanadyen: Pamela Aung Thin, Jessica Cadesky, Hossam Elsharkawi,Cindy Fuchs, Richard McCabe, Rachel Meagher, Sharonya Sekhar, Louis PhilippeVezina, Valerie Whiting, Pamela Davie, Christine BlochFederasyon Entènasyonal Kwa Wouj ak Sosyete Kwasan Wouj: SiddharthChatterjee, Aradhna Duggal Jonathon Gurry, Sandra Gutierrez, Juliet Kerr, LisaSoderlindhKomite Entènasyonal Kwa Wouj: Jose Antonio Delgado, Markus GeisserEnstitisyon Brookings: Elizabeth FerrisEkspè Endepandan: Elaine EnarsonPaj kouveti devan: Benoit Matsha-Carpentier,Federasyon EntènasyonalPaj kouveti deye: Federasyon Entènasyonalhector emanuel, Kwa Wouj AmerikènSA KI GENYEN ANNDANDOKIMAN SILAPrefas............................................................................4Vizyon Jeneral.............................................................. 6Yon pwoblèm ke nou ka prevwa..............................8Poukisa gen plis vyolans lè gen katastwòf......10Pwofil: Ondiras..........................................................12Pwofil: Ayiti.................................................................16Konsekans ki genyen nan reziyasyon................19Baryè ki anpeche moun aji......................................19Itilizasyon yon Apwòch Sante Piblik poupriyorize prevansyon..............................................20Pwofil: Kanada...........................................................22Pi bon pwatik pou aksyon........................................24Pwofil: Federasyon Entènasyonal,Zòn Amerik..................................................................28Konklizyon.................................................................32Resous.........................................................................33

NOU KA PREVWA,4 NOU KA EVITENOU KA EVITE5NOU KA PREVWA,PREFASNan monn nou an, dezas kontinye entèwonp ak andomaje peyizaj ak lavi moun. Souvanlè sa fini, moun mete tèt yo ansanm, la pou la, ak konpasyon epi jenerozite. Malgredifikilte pèsonèl, moun tout laj pote tèt yo volontè pou ede sa k’ap soufri, kominote yorankontre epi yon pil zak imanitè remakab rive akonpli. Poutan, pandan moun ki sivivyo ap eseye reprann lavi yo, chèche abri, mwayen pou yo kontinye viv epi rekonstwi, yofè fas a plizyè obstak. Pami tou sa, gen lòt bagay ki pa pale, ki ret sekrè, tankou devastaysonke vyolans koze apre katastwòf yo. Sekirite ak stabilite moun vin gen mwensenpòtans, pa sèlman poutèt dezas la, men tou poutèt vyolans ki vin sou fòm abi, eksplwatasyon,asèlman, diskriminasyon ak rejè ki soti nan men lòt moun ki chape yo ak lòtsa ki sipoze bay èd yo.Vyolans egziste nan chak kwen nan lemonn – nan peyipòv, peyi ki ap fè jefò ak nan peyi rich, nan bidonvil, salklas nan lekòl, andidan kay moun, nan enstitisyon epinan itilizasyon teknoloji — epi li ka ogmante anpil apreyon katastwòf. Anpil fwa, lè gen dezas, risk vyolans la— moun k’ap fè lòt moun mal, oswa moun kap fè tèt payo mal — vin pi grav, sitou lè sistèm pou pwoteksyonki te déjà frajil yo vin afekte oswa tonbe, nivo estrès lavin pi wo, epi moun koumanse genyen konpòtman poueksplwate oswa pou fè zòt mal. Popilasyon ki te dejavilnerab anpil, tankou timoun ak fanm, vin fè fas ak plisdanje. Yo atake yon fanm lè solèy pral kouche pandanli ap chèche kay li nan yon kan plen moun. Yo fòse yontifi vann kò li pou li ka bay fanmi l’ manje. Pandan yapbat yon ti gason, moun ap gade san yo pa di yon mo,lè fini, yo lage l’ nan yon vye zòn, pou kont li. Yon gangfin vòlè nan yon abri epi li menase moun yo. Yon papapèdi mwayen li te genyen pou li fè lajan epi fè wont sèvikòlè sou fanmi li. Dezespwa fè yon lepè touye tèt li. Noujwenn istwa konsa toutan nan moman katastwòf; sa paakseptab.Konsa, parapò ak tout defi sa yo, FederasyonEntènasyonal Sosyete Kwa Wouj Kwasan Wouj (FEKW)pa san solisyon. Pandan vyolans se yon zafè ki konplikeepi ki mennen fristrasyon, se pa yon sitiyasyon mounpa ka evite. Tèlman sa, menm jan ak lòt risk sante pibliktankou kolera, maladi respiratwa, lawoujòl, malaryaak pwoblèm lamanjay ki ka mennen sitiyasyon dezas,vyolans se yon zafè moun ka kontwole, evite epi menmanpeche. Moun pa anpeche posibilite pou vyolansegziste poutèt inyorans, sekrè moun ap kenbe, refi akdezòd ki vini nan sitiyasyon katastwòf.Rapò sila founi pi bon pratik pou abòde vyolans pandanak apre katastwòf, epi bay noumenm ki la pou reponna sitiyasyon sa yo, defi pou nou fè fas a pwoblèm silaa nan tout travay nou yo atravè aksyon n ap poze byenbonè ak anvan pwoblèm la poze l, nan sèvi avèk yonapwòch sante piblik.Federasyon Entènasyonal la genyen yon wòl esansyèlak plizyè mwayen pou fè sitiyasyon yo panche sou bòsekirite: Prensip Fondamantal nou yo, volontè lokal kidevwe, rezo ak plizyè patenè tankou èd pou gouvènman;yon wòl lòt aktè yo rekonèt kòm lidè nan reyaksyonparapò a katastwòf, epi yon istwa nan koresponnak gwo fleyo ki ap wonje limanite. Kounye a, nou dwerekonèt ki pwoblèm vyolans nan moman katastwòfnou ka predi ak anpeche, akselere reyaksyon nou epienfliyanse zòt pou yo reyaji tou. Kounye a li tan pou noufè angajman sila a tounen yon reyalite.Bekele GeletaSekretè JeneralFederasyon EntènasyonalSosyete Kwa Wouj akKwasan WoujConrad SauvéSekretè JeneralSosyete KwaWouj Kanadyènchristopher black, Federasyon Entènasyonal

NOU KA PREVWA,6 NOU KA EVITENOU KA EVITE7NOU KA PREVWA,VIZYON JENERALRapò pledwaye sila a, ankouraje anpeche vyolans moun kont moun ak vyolans moun ap fèsou tèt yo vin yon priyorite anndan Federasyon Entènasyonal la sou reyaksyon kont dezas.Objektif la se pa efase tout pwoblèm sosyal ki nan peyi a lè genyen reyaksyon apre yondezas, men pou kontwole ak diminiye risk vyolans pou li pa ogmante epi pou kreye yonanviwònman kote prevansyon ap ka posib. Kit se ta nan distribisyon manje, nan konstwiabri, nan founi dlo pwòp, kreye aktivite pou moun jwenn mwayen pou yo ka viv, nan baytretman medikal oswa nan mobilize kominote sou kesyon sikososyal ak lasante, prevansyonkontvyolans dwe yon sijè majè ki fè pati de responsabilite, vizyon ak aksyon toutmoun ki ap reyaji kont katastwòf.Rapò sila a souliyen pou kisa akkijan vyolans moun ap fè sou mounak vyolans moun ap fè sou tèt yopandan avèk apre yon dezas seyon pwoblèm ke nou ka predi akanpeche avèk aksyon FederasyonEntènasyonal la ak ajans ki sepatenè li yo ta dwe fè pou yo kagenyen yon wòl pi angaje nan abòdepwoblèm sila a:Risk vyolans pandan dezas ogmanteakòz yon konbinezon chòkChòk tankou destriksyon sistèmpwoteksyon, ogmantasyon strès kaymoun oswa anndan yon kominote,moun ki ap depann de mekanis pouede yo fè yo bliye men ki pa bon pouyo tankou alkòl ak dwòg, avèk anviwònmanki chaje ak moun epi kote kigenyen danje, prezante opòtinite poumoun mal sèvi ak pouvwa yo.Gwoup ki vilnerab yo fè fas a plizyèmenasByenke anpil fwa yo kache sa oswayo kenbe li tankou yon sekrè, moun kigentan genyen yon vilnerabilite pouvyolans, tankou timoun, fanm ak lòtkategori ke yo mete sou kote, fè fas arisk ki monte pil sou pil: premyèmanyo viv dezas la ak konsekans li, aprese risk vyolans lan epi a lafen, mankswen ak pwoteksyon lè yo eseyejwenn èd.Nou dwe abòde risk vyolans lanavèk yon apwòch sante piblik epipou nou fè li tounen yon priyoriteLè genyen dezas, risk vyolans landwe siveye epi reyaksyon an dwe viniak menm ijans lan, menm atansyonak menm resous pou lòt ijans santepiblik ke nou ka anpeche tankou:dyare, maladi respiratwa, malarya,lawoujòl ak malnitrisyon. Tout sektèak aktè yo nan reyaksyon kont yondezas genyen yon wòl pou yo jwe nanabòde pwoblèm lan; reyaksyon angenyen plis fòs si yo tout yo sèvi akyon apwòch sante piblik.Pi bon pratik yo pou abòde vyolanska aplike nan tout peryòd jesyonkatastwòf la.Sitiyasyon preparasyon pou dezas:prevansyon kont vyolans dwe entegreanndan sistèm — zouti pou reyajiak edikasyon dwe fè pati de entegrasyonan— òganizasyon reyaksyonkont dezas yo. Òganizasyon kominotèyo ak patenè lokal yo ki enplike nanreyaksyon kont dezas la ta dweidantifye ak jwenn sipò nan ranfòsekapasite yo nan prevansyon kontvyolans.Reyaksyon kont dezas ak retablisman:Prevansyon kont vyolans dwevini yon priyorite, reyaksyon yo dwefèt vit epi dwe fè pati de siveyans.Mobilizasyon konsyans yo sou riskvyolans dwe fèt alawonnbadè, nankonbinezon ak diplomasi imanitèpou otorite wo nivo yo. Nou dwerekonèt epi sipòte mekanis ki gentansou plas nan yon kominote pou fèprevansyon kont vyolans.Retablisman ak devlòpman souperyòd ki long: Pou aplike pwogrampou fè prevansyon kont vyolans, fòkyo fèt ak apwòch pratik, ki baze souprèv, ke moun ka konprann epi kidepann de kominote a.Pwoblèm majè yo: Pou yon entegrasyonefikas prevansyon kontvyolans rive fèt, fòk responsabilitebenefisyè yo fè pati de li, menm janak lidèchip, lide fanm ak gason, entegrasyontimoun ak jenn jan, entegrasyonzouti ak sistèm ki gentansou plas, menm jan tou li ta dwegenyen ladann siveyans, evalyasyonak bon jan bidjè.Pi bon pratik yo nan rapò sila a,ranfòse estrateji 2020 FederasyonEntènasyonal la a – An patikilyeobjektif estratejik 1 ak 3 yo, kikonsantre yo sou sove lavi, pwotejeaktivite pou pèmèt moun jwennmwayen pou yo viv, ranfòse retablismanapre katastwòf ak kriz epipwomosyon kilti non-vyolans aklapè ki kontribye nan bese nivovyolans. Rapò sila a founi touopsyon pratik pou aplike estratejiFederasyon Entènasyonal la pouzon Amerik Lapreparasyonpou dezasrekiperasyonak devlopmanapres dezasreponspou dezasprevansyon kont vyolans, Diminisyonak Reyaksyon, direksyon estratejikspesifik sou: Pwoblèm sou prevansyonkont vyolans, Diminisyonak Reyaksyon entegre nan etapevalyasyon yo, planifikasyon, devlòpman,aplikasyon ak siveyansinisyativ ki apwopriye pou preparasyonnan moman katastwòf ak kriz,programasyon pou reyaksyon akretablisman.prevansyonvyolansRapò a founi yon vizyon jeneral soupwoblèm vyolans nan moman dezas,faktè risk ki lakòz ogmantasyonvyolans apre dezas, avèk kosekansimanitè ki vini ak li. Rapò a souliyentou aksyon konkrè ki ka fèt pouabòde kesyon vyolans lan, epi baypwofil egzanp defi, inovasyon aksiksè nan fè lyen prevansyon kontvyolans kòm yon pwoblèm majè, nansa ki konsènen pwogramasyon souzafè dezas Sosyete Kwa Wouj yo nanAmerik yo.

NOU KA PREVWA,8 NOU KA EVITENOU KA EVITE9NOU KA PREVWA,YON PWOBLÈM NOU KA PREVWAVyolans moun fè sou moun, rive lè yon moun sèvi ak pouvwa li, nan nenpòt ki kad, pou li fèyon lòt moun oswa yon gwoup moun mal, swa fizikman, seksyèlman oswa sikolojikman.Nan mòd vyolans sila ou jwenn abi sou timoun, vyolans sou fanmi, vyolans sou fanm, mounki ap agrese zòt, abi sou granmoun, avèk vyolans sou kominote tankou vyolans gang. Pouchak ka vyolans sa yo, genyen yon moun ki ap fè vyolans sou yon lòt, yon viktim/ yon mounki siviv vyolans lan epi souvan moun ki rete ap gade zak la, ki tande oswa ki konnen sa kipase a. Moun ki ap fè vyolans sou tèt yo se moun ki fè tèt yo soufri, moun sa yo konn touyetèt yo tou.Chak jou, 4 200 moun mouri poutètzak vyolans (1.6 milyon pa ane);nan moun sa yo 2 300 touye tèt yo,1 500 mouri nan vyolans zòt fè souyo epi 400 mouri nan vyolans gwoup(tankou lè genyen lagè). i Chak ane,genyen 16 milyon ka moun ki blesegrav nan zak vyolans ki bezwenswen doktè nan lopital. ii Pou chakjenn moun ki mouri nan zak vyolans,genyen yon estimasyon 20–40 kiblese pou yo ale lopital. iii Kantitemoun ki fè eksperyans vyolans mounfè sou moun ak vyolans moun fèsou tèt yon an lavi yo rive nan chif kidepase san milyon. ivVyolans, nan diferan fòm li yo, sepami youn nan kòz ki pi evidanpou lanmò sou latè — li vin anvantibèkiloz, aksidan sou wout oswamalarya. v Poutan, prevansyon kontvyolans pa ko resevwa tout atansyonli ta dwe genyen an, resous ak sipòmenm jan ak lòt priyorite santepiblik yo. Sa sitou vre nan sitiyasyonkatastwòf, kote moun ki siviv premyechòk la, souvan vin viktim zakvyolans.Nan mezire gwosè enpak vyolans,chif lanmò yo montre yon imajenpòtan men enkonplè sou pwoblèmlan. Enpak vyolans pa ka defini sèlmanak moun ki pèdi lavi yo. Li manifesteli tou nan danje ki vini ak blesi,andikap, chòk, maladi, menm jan aklòt enpak ki mwen vizib tankou pèdilespwa, konfyans ak valè moun baytèt yo.Rapò 2007 Federasyon Entènasyonalla sou Dezas sou Latè, remake“dezas apre dezas pwodui prèv sanmanti ke lè genyen deplasman – keli ta rezilta katastwòf natirèl oswakonfli – risk abi fizik sou fanm ak tifiogmante anpil.” vi Malgre rasanblebon jan enfòmasyon sou gwosèenpak vyolans moun ap fè sou mounse yon defi nan nenpòt ki kontèks,epi rapòte li a genyen konplikayonlawont ladann tou, mak ak kotesekrè ki vini ak vyolans seksyèl, fizikak sikolojik, genyen tandans ki klè.Anpil sous konfimen ke apre dezas,chif vyolans ke yo montre nan sondaj,ke yo rapòte bay otorite ak ajansgouvènmantal epi nan apèl ki fèt souliy telefòn pou sitiyasyon kriz, chifsa yo ogmante. vii Lè nou konsidereansanm sitiyasyon an, prèv la klè:risk vyolans lan ka predi.Federasyon EntènasyonalENFÒMASYON SOU VYOLANSNAN MOMAN DEZAS NANAMERIK YOAyitiApre tranbleman tè 2010 la, rapò ki baze souevalyasyon yon kantite ajans ayisyen ak entènasyonalmontre ke vyolans moun ap fè sou moun, sitou vyolansseksyèl, anndan kan moun ki blije deplase apre katastwòfla nan Pòtoprens, te vin parèt tankou yon gwomenas imanitè. Menas la te pi enpòtan pou timoun (tifiak ti gason) ak fanm, epi te menm kontinye ennan edmiapre tranbleman tè a. Nan yon sondaj, 14 pousan fanmnan kan sila yo te rapòte youn oswa plizyè eksperyansvyolans seksyèl depi lè katastwòf la te fin pase. viiiYon lòt etid montre ke 60 pousan fanm ak tifi ki paseentèvyou, te di ke yo te pè pou zak vyolans seksyèl pafèt sou yo oubyen sou manm nan fanmi yo; menm etidla montre ke 70 pousan nan moun ki te reponn yo tegen plis laperèz kounye a pou zak vyolans seksyèl pafèt sou yo ke te genyen anvan tranbleman tè a. ixYon etid ki te soti nan biwo Wo- Komisyonè NasyonZini pou Refijye (WKNZR) te montre ke fanm ak jennfi te ap angaje tèt yo nan komès sèks — kote yo te apfè echanj sèks pou yo ka jwenn pwoteksyon, manje,swen sante oswa lòt sèvis debaz — anndan kan yo nanPòtoprens sa te ap fèt toupatou pandan plis pase yonlane apre tranbleman tè a, poutèt kondisyon lamizè akvilnerabilite. Nan fanm ak tifi ki te patisipe nan etid la,100 pousan te gen enplikasyon dirèk oswa te temwennan komès sèks la. xKarayibPandan de zan apre eripsyon vòlkan nan Monserat nanlane 1997, te gen yon ogmantasyon nan kantite vizitlopital swadizan poutèt zak vyolans. xiApre tanpèt Nwèl nan Repiblik Dominiken nan lane2007, dokiman te montre yon ogmantasyon nan rapò kite fèt sou vyolans seksyèl sou fanm ak tifi ki te ap vivnan chèltè pou tanpèt la. xiiNikaragwaApre tanpèt Mitch nan lane 1998, te gen yonogmantasyon nan akizasyon sou vyolans domestik. xiii27 pousan nan fanm ki siviv yo ak 21 pousan nan gasonyo te rapòte ke vyolans sou fanm nan fanmi ak nankominote yo te ogmante apre tanpèt Mitch. xivEtazini DamerikNan lane 2005, apre tanpèt Katrina te frape etaLwizyàn nan Misisipi, akizasyon sou vyolans patnèentim nan zòn ki te afekte yo te ogmante plis pasetwa fwa chif nòmal peyi a. xv Te genyen tou yonogmantasyon nan akizasyon pou vyolans fizik ak emosyonèlnan Lwizyàn. xviNan lane 1999, sis mwa apre tanpèt Floyd nanKawolindinò, kantite moun ki te blese nan sèvo yo tesenk fwa plis nan zòn dezas la te afekte. Moun ki te apfè rechèch yo te tire konklizyon ke ogmantasyon sila ate konsekans plis strès paran yo te vin genyen, sa ki tevin bay plis abi sou timoun yo. xviiPandan inondasyon nan eta Mizouri nan lane 1993, tegenyen plis moun ki te ap mande pou sèvis pwoteksyonpou fanm. Chif mwayen moun ki te refize vyolansdomestik nan chèltè kote inondasyon yo te fè gwoenpak te depase plis pase 111 pousan sou ane anvanan. Sèvis pou fanm yo te rapòte ke yo te blije mete plispase 400 pousan fanm ak timoun ke yo te antisipe nanchèltè poutèt vyolans. xviiiApre tanpèt Igo te frape Kawolindisid nan lane 1989,akizasyon pou abi sou timoun te ogmante, twa, sisak onz mwa apre tanpèt la, konpare a ane ki te vinanvan an. Nan premye twa mwa yo te genyen anviwonyon ogmantasyon 300 pousan akizasyon pou abi soutimoun. xixNan Kalifòni, ekip Agresyon Seksyèl nan Santakrouzte rapòte ke agresyon seksyèl te ogmante plis pase300 pousan apre tranbleman tè Loma Prieta a, epi toute genyen yon ogmantasyon 600 pousan nan rapò souvyolans domestik nan premye kat mwa apre tranblemantèa. xxRezilta rechèch yo, reprezante egzanp spesifik koteyo egzaminen pwoblèm lan. Poutan, an jeneral, reyaksyonaktè ki responsab reyaji kont vyolans yo, limite,manke, pa toujou genyen bon kalite, epi toujou fètapre sitiyasyon a alòs ke li ta dwe estratejik epi fasiliteantisipasyon. Nan anpil sitiyasyon dezas, moun neglijerisk yo ka predi yo ansanm avèk aksyon pou abòdepwoblèm zak vyolans.

NOU KA PREVWA,12 NOU KA EVITENOU KA EVITE13NOU KA PREVWA,PWOFIL: ONDIRASSan bon jan jesyon, chèltè poudezas yo genyen risk pou yotounen espas k ap mete fanmian danje. Sa fè chòk fanmi sayo ki deja ap jere efè fizik aksikolojik dezas la vin pi mal.Maria Elisa Alvarado, Direktè Jeneral,Kwa Wouj OndirèyDepi 1998, Kwa Wouj Ondirèy enplikenan plizyè reyaksyon fas a sitiyasyontanpèt, sechrès ak yon tranblemantè nan lane 2009. Anpil nan sa liaprann yo sou vyolans apre katastwòfvini nan eksperyans jere chèltèapre tanpèt Mitch, yon tanpèt maloukki te ratibwaze Amerik Santralla nan menm ane sa a, avèk yonestimasyon plis pase dis mil moun kimouri epi plis pase de milyon mounki pèdi kay yo.“Dapre apèl gouvènman an, KwaWouj pran jesyon konstriksyonchèltè pou 1 372 fanmi (6 676moun),” Maria Elisa Alvarado, DirektèJeneral Kwa Wouj Ondirèy, sonje.Yon mwayèn 600 fanmi (3600 moun)te rete nan chèltè nan Tegucigalpapandan twa zan edmi. “Lè noukonsidere kondisyon tranzisyon yomoun yo te ap viv ladan yo, ak anviwònmandifisil nan vil la, nou te wèyon kantite pwoblèm sosyal tankouvyolans nan fanmi ak vyolans gangki te lakòz ensekirite, epi tout pilkondisyon sila yo te rann nou elas.”Fanmi ki te nan chèltè yo te sotinan diferan katye ak vwazinay zafèpa fin twò bon, chak te genyen pouli soufri pou manm oswa byen nanfanmi a yo te pèdi, epi fè fas a defipou yo reprann lavi yo. Nan chèltèyo, sitiyasyon a te vin pi mal paskete koumanse genyen twòp mounepi pat genyen ase estrikti. Gang tepwofite de sitiyasyon an, avèk konsekanstrajik: te genyen 18 ka mounyo te asasinen anndan chèltè yo.“Vyolans te rezilta yon mank opòtiniteekonomik, resous pou òganize akpou edikasyon, epi move sekirite,”Alvarado di.Kwa Wouj Ondirèy te travay akKwa Wouj Panyòl ansanm ak lòtòganizasyon pou abòde pwoblèmanndan chèltè yo. “Nou te fè jesyonsitiyasyon sila a tounen yon priyoritepou nou, epi nou te vin pran yon wòlpi aktif nan òganizasyon kominotea, paske nou te rekonèt ke siksè nannenpòt ki lòt aspè te depann de byenjere ka sa a,” Alvarado te di. Yo tekoumanse pa idantifye lidè pozitifyo nan kominote a epi ankouraje yojwe yon wòl nan pwojè kominote a.Dyalòg ak tèt ansanm pou gwoup late fèt pou pwomosyon lidèchip nankomite yo. Kwa Wouj te rive atennfanmi manm gang yo tou epi te prankonsèy nan men ekspè sou jenn nangang peyi Ondiras.Te genyen yon pati nan konsiltasyonyo ki te fèt ak rezidan yo, pou fè katbezwen ak pèspektiv diferan gwoup:gason, fanm, jenn, timoun, ak granmounyo. Apwòch sila a pou separegwoup yo te pèmèt moun konprannpi byen imaj sitiyasyon an, sou defimoun yo te genyen pou yo fè fas,tankou diskriminasyon ant fanm akgason, ase travay ki pa genyen, lavichè, konsomasyon egzajere alkòl,vyolans domestik, tifi ki ap tonbeansent epi move edikasyon.Atansyon sila a sou fasilite kominikasyonak patisipasyon te pote fwi,nan ede rezidan yo nan chèltè yodefèt yo de izolasyon an epi koumanseabòde pwoblèm ke yo genyenanfas yo tankou yon kominote.Dapre yon ansyen rezidan, ki te jweyon wòl nan komite chèltè yo, kle ase te jwenn bon fason an pou ederezidan chèltè yo ede tèt yo: “Noupa t ap chèche pou yo mete manje anan bouch nou; nou te bezwen toutkolaborasyon nou te ka jwenn pousipòte nou nan amelyore kondisyonlavi nou.” Avèk plis otonomi epipatisipasyon, kominote yo te vin pirezistan, pi kapab pou yo tolere sayo pèdi yo epi tou pou yo tolere janyo te ap viv bò kote youn lòt. “Nou tefè pwomosyon pou nou jere tèt nou,nan enplike moun nan planifikasyon,jesyon ak fasilitasyon pou pwogramasyon,”Alvarado remake.Kwa Wouj Ondiryèn ofrileson sa yo ke li te aprann:→→Evite plis posib, gwo konsantrasyonmoun nan yon sèl kote.→→Enplike kominote yo nan jesyonchèltè ak pwogram yo; genyen yonwòl enpòtan pou Kwa Wouj nanfasilite ak òganize patisipasyon,epi asire ke devwa moun akresponsbilite yo klè.→→Founi plis sipò ak reyaksyon soukondisyon moun ki ap viv nanchèltè nan kominote ki resevwa yo.→→Fè travay dirèk avèk kominote akfanmi pou pèmèt opòtinite poudyalòg sou vyolans, faktè risk yo aksolisyon yo.→→Chèche asire ke moun ap rete nanchèltè yo pou yon tan ki pa twòlong, epi chèche altènativ ak otoriteyo pou rann lavi moun yo nòmaljan sa posib.→→Envesti nan ranfòse konpetansekip reyaksyon yo, tankou pouyo rekonèt kisa ki ka deklanchevyolans.→→Rekonèt bezwen pou ranfòsekapasite, konsyans ak konsèy pousipòte pèsonèl la ak volontè yo.Fanmi kap viv nan stad poutet kay yo kit e kraze nan ouragan Mitch, San Pedro Sula, Honduras. \\ © Sean Sprague \\ spraguephoto.com

NOU KA PREVWA,14 NOU KA EVITENOU KA EVITE15NOU KA PREVWA,Eleman kle ki riske dekalnche vyolans apre yon dezasKondisyon anviwònman aksitiyasyonNan lane 2009, 42.3 milyon mounte blije kite kay yo poutèt konfli,vyolans ak vyolasyon dwa moun. xxiiAnpil nan moun sa yo te fòse alnan kan katye defavorize oswa abripwovizwa.Faktè spesifik risk vyolans anndankan yo:→→Manke sekirite ak prezans lapolis;→→Move sekirite nan perimèt kan an;→→Manke limyè;→→Move twalèt/latrin ak enstalasyonpou moun benyen anndan ak nanzòn kan an;→→Manke entimite lè moun ak sèvi akenstalasyon ijyèn yo;→→Move chèltè ki pa ofri sekirite;→→Twòp moun nan menm espas la;→→Manke sistèm pwoteksyon fòmèlak enfòmèl;→→Posibilite pou yo fòse moun yo kitekan an (souvan sa rive anpil fwa);→→Manke analiz ak konpreyansyonnan fòm vyolans lan nan momankote katastwòf la fèk pase a; epi→→Manke volonte pami lidè yo poupriyorize prevansyon kont vyolansTwòp chay ak responsabilite sousipò kominotè a ak sistèm pwoteksyonyoNan moman katastwòf, sistèm sipòfòmèl ak enfòmèl ke moun kontesou yo nan lavi chak jou yo pou yojere strès ak pwoblèm yo ka genyentwòp chay ak responsabilite sou yoki ka demantibile yo. Lè konsa, riskpou moun jere strès ak mwayen ki kaprezante danje vin pi enpòtan.Faktè ki ka parèt nan momankatastwòf:→→Entèripsyon ak yon diminisyonnan disponibilite oswa aksè, kaliteak rapidite, sipò ke gouvènmanan oubyen ajans sivil ak non-gouvènmantalyo ap founi;→→Feblès nan fòs lapolis la— enpinite;→→Move reyaksyon lapolis poubezwen viktim/sivivan yo parapò akoupab yo;→→Mezi pou pwoteksyon ki pa asepou moun ki siviv vyolans yo, kimete moun yo a risk oswa nan yonsitiysayon pou yo soti viktim ankòepi yon defisi nan sipò pou ede akblesi fizik ak sikolojik;→→Pa genyen sistèm pou fè rapò;→→Pa genyen ase enfòmasyon soupwosesis pou fè rapò sou zakvyolans;→→Separasyon fanmi, timo un ki separeak granmoun yo oubyen ki pèdimanman ak papa;→→Moun ki temwen zak vyolans kikanpe la ap gade ki santi y ap andanje si yo ta fè yon entèvansyonoswa fè yon rapò, ki pa konn sapou yo fè, oubyen ki panse kevyolans akseptab; epi→→Moun ki nan pozisyon otorite ki apeksplwate vilnerabilite zòt.Manke edikasyon pou prevansyonkont vyolans ak sistèm pwoteksyonNivo konpreyansyon kominote yogenyen sou prevansyon ak sistèmpwoteksyon anvan yon katastwòfrive, ap genyen yon enpaksou sekirite moun ak kominote yopandan repons ak retablisman aprekatastwòf la. xxiiiPami twou enpòtan yo konn genyen:→→Opòtinite edikasyon ak posibilitepou fè benefisyè yo pran konfyansnan tèt yo ki manke;→→Edikasyon limite pou moun ki apreyaji apre dezas yo sou pwogramtankou dezas, sante, eksetera...;→→Depistaj ki manke sou moun ki apreyaji apre katastwòf yo pou asireyo ke yo pa tounen yon menas poubenefisyè yo; epi→→Defisi nan sistèm anndan òganizasyonyo pou kreye anviwònmansen, san vyolans, ki genyenpwosedi operasyon nòmal poupreparasyon nan ka katastwòf,reyaksyon ak retablisman.Aksè a byen ak sèvis ki fèt akdifikilteNan kèk sitiyasyon dezas, èd imanitèa ka la, men jwenn aksè a li a kagenyen difikilte ladann. Kesyontankou kiyès ki ap kontwole aksèa, kiyès ki gen difikilte nan aksedea li, epi pou kisa, kiyès yo neglije,tout sa yo vin enpòtan nan momanyon katastwòf. Lè manke aksè a èdimanitè sa ka kreye yon depandanskay moun ki genyen move entansyon,sa ki kapab ogmante risk pou abipouvwa ak vyolans.Aksè kle yo→→Aksè limite a aktivite ki pou pèmètmoun jwenn mwayen ak lajan pouyo viv;→→Distribisyon inegal èd imanitè nanka ijans anndan oswa ant kan;→→Pouvwa inegal ak règ sosyal kianpeche aksè a sèvis ak sipò poufanm, timoun, granmoun, ak mounki andikape;→→Sipò ki manke pou moun ki genyenpwoblèm mantal pou yo jwennaksè a sèvis;→→Swen sante ak mwayen pou jwennlamanjay san danje ki manke,chèltè ak lwil pou fè manje; epi→→Laperèz pou kontre ak zak vyolanspandan moun ap eseye jwennbyen, sèvis ak sipò.Risk pou vyolans ki te deja egzisteVyolans genyen yon enpak katastwofiksou moun tout laj, klas sosyal,kapasite, sèks ak kwayans. Pandantout moun ka afekte, genyen kèkgwoup moun ki pi ekspoze pase dòt.Nan moman yon katastwòf, gwoupmoun ki gentan genyen vilnerabilitepou vyolans yo gen plis chans pouyo menase paske eleman ki meteyo nan pozisyon risk la vin pi fò. Nanmajorite kominote ak kilti, gwoupsila yo se timoun ak fanm.Timoun fè fas a gwo risk nan momandezas paske yo pi piti, pi fèb epise yo ki pi depandan nan yon sosyete.Lè genyen katastwòf, toutvilnerabilite sa yo fè youn. Timounki separe ak fanmi yo oswa ki pèdigranmoun yo fè fas a plis danje:vilnerabilite yo miltipliye lè yo pèdimoun ki responsab yo a ak lè mankesistèm pwoteksyon fyab nan momankatastwòf.Fanm pa toujou vilnerab, men katonbe nan sitiyasyon sa a, poutètfaktè sosyal ak kiltirèl tankoudiskriminasyon sou fanm akinegalite ki ka ogmante nan ka ijans.Majorite moun ki mouri nan katastwòfnatirèl se fanm; fanm genyentandans gen mwens aksè a resousesansyèl pou preparasyon, soulajmanak reyabilitasyon. xxiv Fanm kafè fas tou a wo nivo vyolans seksyèlapre katastwòf, menm jan akdiskriminasyon nan pwosesis asistanslan. xxv Anplis, vyolans sou fanmka grandi lè gason santi ka genyenchanjman nan relasyon pouvwa yopaske fanm ap jwe wòl ki dabitid segason ki sipoze ap jwe yo, lè konsayo vin genyen plis responsabilite akopòtinite nan inisyativ retablismanyo. xxviVyolans sou fanm, se yon menas toupou gason ak pou moun ki pa dakòak wòl ke sosyete yo a di dwe poufanm oswa gason. Anplis, lòt faktèki rann sèten gwoup pi vilnerab avyolans ka: ras, popilasyon endijènak tribi spesifik, koulè po, si yonmoun fè pati tèl klas oswa kas ki sekaraktersitik klas sosyal ak ekonomikpòv yo, konpòtman rayisab pouetranje, estati imigrasyon oubyenyon moun ki blije kite kote li rete anòmalman, oryantasyon seksyèl, lajkit li granmoun kit li jenn, andikap,kwayans politik oswa relijyon.Nenpòt ki gwoup ke lòt gwoup kakonsidere kòm “enferyè” oubyen“diferan” fè fas a risk vyolans.“Vyolans kraze fanmi, kominote ak peyi. Veye moun ki bokote w’ e pwoteje kominote w’ la.” Kanpay SMS PrevansyonVyolans Kwa Wouj, Ayiti. \\ Kwa Wouj Kanadyèn

NOU KA PREVWA,16 NOU KA EVITENOU KA EVITE17NOU KA PREVWA,PWOFIL: AYITITalia Frenkel, Kwa Wouj Amerikèn“Apre tranbleman tè a, noute wè yon gwo solidarite antmoun, sitou nan mitan volontènou yo. Poutan nou wè tou kekondisyon lavi moun ap fèfas a yo depi tranbleman tè amennen sou yon ogmantasyonnivo vyolans. Nou ap travayak patenè nou yo, pèsonèl akvolontè yo pou entegre prevansyonkont vyolans nan toutpwogram, epi entegre li nanfòmasyon pou volontè nou yo.”Dr. Michaële Amédée Gédéon, Prezidan,Sosyete Kwa Wouj AyisyenSosyete Kwa Wouj Ayisyen (SKWA),nan patenarya ak Kwa Wouj Panyòl,ap travay pou redui nivo vyolans nankominote tankou Bèlè pou yon bonkantite lane. Poutan, apre tranblemantè terib 12 janvye 2010 la, travaysa a te vin pran yon lòt priyorite.“Vyolans ogmante, li fizik, emosyonèlak seksyèl …genyen plizyè viktim,sitou jenn,” yon ofisye mobilizasyonkominote a te di nou. “Genyen plizyèpwoblèm nan kan yo, yon chay moun,manke latrin, ak plizyè ka vyòl. Nouwè timoun ki responsab tèt yo, avèktifi sitou ki nan sitiyasyon difisil,” teajoute Ferna Victor, Direktè BranchDevlòpman pou SKWA.Pandan vyolans se pa yon kesyonki nèf annayiti, tranbleman tè aogmante vilnerabilite ak risk. “Dezasak vyolans mache men nan menpaske youn ka koze lòt,” selon remakyon volontè SKWA. “Genyen plizyèfaktè ki ka ede pwomouvwa— oswaanpeche — vyolans, menm nankondisyon difisil tankou pa nouyo,” te di Dr. Gédéon. “Yon kan kotegenyen limyè nan nwit genyen plissekirite pase youn kote pa genyen.Genyen kan kote gen sekirite, mengen lòt kote pa genyen.Travay prevansyon kont vyolansannayiti enplike aksyon pratik,tankou travay ak FederasyonEntènasyonal la an pou amelyoreekleraj nan kan Lapis ak Anèks Meria, ak katye Dèlma 30. Yon kanpaySMS/mesaj tèks ak radyo te lansetou pou founi enfòmasyon sou prevansyonkont vyolans ak kijan viktimyo ka jwenn èd. Lidèchip SKWA tepatisipe tou nan yon fòmasyon twajou ke Kwa Wouj Kanadyen te òganizesou “Dis etap pou Kreye Sekiritenan Anviwònman” pou fè vanse nonvyolansanndan SKWA ak pwogram liyo, epi pou devlope yon plan aksyon.“Vyolans se yon bagay ki kache, sepa yon bagay ki fasil pou moun pale,”te di youn nan manm pèsonèl la.“Travay sila a ban mwen kè. Genyentwòp vyolans nan peyi mwen... AvèkKwa Wouj, mwen ka wè ke posibilitepou redui nan vyolans lan egziste.”Etap konkrè pou pwoteje volontè yo kontvyolans tankou travay a de, ak aprannpwoteje tèt yo, entegre nan plan aksyonSKWA. Koute viktim vyolans yo ak bay yo èdyo bezwen an se aspè kapital nan fòmasyonpou volontè.Pwochen etap pou SKWA genyen ladannpou etann travay prevansyon kont vyolanssou tout peyi a epi kontinye fòmasyon poupèsonèl la ak volontè yo sou kijan pou yopwoteje tèt yo ak zòt. Travay angajmankominote a nan prevansyon kont vyolans seyon priyorite tou. Jan youn nan volontè SKWAeksplike, “granmoun yo fòme jenn yo, jenn yofòme timoun yo, epi timoun yo se avni nou.”

NOU KA PREVWA,18 NOU KA EVITENOU KA EVITE19NOU KA PREVWA,TRAVAYÈ ÈDIMANITÈ K AP FÈABI POUVWA NANMOMAN DEZASRapò ki soti toupatou sou planèt lamontre ke menm travayè èd imanitèyo ka tounen yon menas pou moun kiafekte nan moman ijans yo. Travayèki la pou ede yo, ki genyen kòmdevwa pou yo sèvi moun ki blese,ki malad, ki san kay, ki grangou epiki san pwoteksyon, konn fè fas aakizasyon abi ak eksplwatasyon soumoun ki vilnerab. Akizasyon konnfèt tou kont travayè sila yo pou lakòzblesi fizik ak fòse benefisyè yo fèsèks pou yo jwenn sèvis imanitè,swen debaz ak aksè pou resous. xxviiDepi dènye dizan ki sot pase yo,yon move tandans rapò ki soti souajans imanitè, sitou nan ka ijans,vin evidan. Trayizon sa a parapò aresponsabilite yo mande pou toutajans imanitè sa yo ak lidè yo pransanksyon. Pwoblèm sila a jenereatansyon ak aksyon kay ajansimanitè sa yo, men yo dwe fè plistoujou.Solisyon senp tankou ajoute epimodifye règ yo sou kijan pèsonèlla dwe konpòte tèt li, pa kont.Òganizasyon imanitè yo genyenresponsabilite pou yo pran swenmoun yo ap sèvi yo. Lè genyen zakvyolans, move konpòtman sa yo dwerapòte ak bon jan suivi.Tandans abi travayè imanitè yomande san grate tèt pou tout ajansimanitè abòde pwoblèm sila a akanpil konpreyansyon. Solisyon yoegziste; se lidè yo ki dwe asire yo kegen aplikasyon ki fèt.KONSEKANSKI GENYEN NANREZIYASYONKonsekans vizib ak envizib vyolansmoun fè sou moun ak vyolansmoun fè sou tèt yo vin pi enpòtanlè moun ki ka reyaji yo reziyen yoak sitiyasyon an. Malgre yo toujoukenbe sa sekrè epi nan kachèt,soufrans ki vini ak vyolans seksyèl,fizik oswa sikolojik ak neglijans,kontinye menm apre bilding fin bati,komès fin lanse epi dlo pwòp vindisponib.Non sèlman ka genyen blesi ak sikatris ki suiv,men dega ki fèt sou emosyon yo ak konfyansmoun lan genyen nan tèt li ak enpak sourelasyon moun sa a ak zòt ka dire pandanane oubyen menm pandan tout lavi moun saa epi enfliyanse jenerasyon ki ap vini yo nanyon fanmi. Lis enpak vyolans moun ap fè soumoun, sitou sou timoun, long, epi enplikeogmantasyon nan risk pou move itilizasyonsibstans ak lòt risk nan konpòtman, yonkonfyans fèb moun lan genyen nan tèt li, moverelasyon, moun lan ap fè tèt li mal, touye tèt li,epi kondisyon sante tankou kansè ak maladikè. xxviiiEnpak ekonomik yo ke vyolans sa yo genyenenplike lajan pou tretman, swen ak sipò,pwosede legal, epi tan ki ap pèdi nan travayoubyen lekòl. Rechèch ki fèk fèt sou lyen antvyolans ak devlòpman kominote montre kevyolans xxix genyen move enfliyans sou vitès,echèl ak kalite devlòpman an epi tou genyenyon enpak sou pwodiksyon brit ki fèt anndanpeyi a. Sante ekonomik esansyèl pou rebatiyon ekonomi ki djanm, ki founi djòb ak motivasyon,epi ki jenere fon pou sistèm sipò sosyal.BARYÈ KI ANPECHEMOUN AJIBaryè sosyalPandan pwoblèm vyolans lan klè epi solisyonyo disponib, genyen baryè ki rete nan plizyènivo ki restrenn aksyon. Manke lwa, nòm sousèks ki inegal epi ki jenere diskriminasyon,epi pèsepsyon vyolans tankou yon opsyonlejitim pou rezoud pwoblèm vin ankre fon nansosyete yo epi p ap ka derasinen nan semennoubyen mwa.Baryè nan òganizasyon yoAnndan òganizasyon yo, baryè tankou sistèmbiwokratik konplike yo, laperèz pou sètenenfòmasyon pran lari, pèsonèl ki genyentwòp chay sou do yo, fon ki manke, sistèmpwoteksyon ki manke, silo pwogramatik kilimite entegrasyon kesyon enpòtan yo, epi gidteknik ki manke yo se pwoblèm ke yo jwennanpil. Nan moman dezas, souvan tou mankekowòdinasyon ak bon jan kominikayson pamiòganizasyon yo.Baryè moun meteBaryè moun ka mete tankou nati emosyonèlvyolans moun ap fè sou moun epi vyolansmoun ap fè sou tèt yo, kwayans ke vyolansinevitab, eksperyans ak opinyon pèsonèl, epidout sou kisa ki pou fèt ak kibò pou kòmanseka kanpe oswa ralanti aksyon. Baryè poubenefisyè yo, genyen ladan yo lè yo pa enviteyo pou yo patisipe nan solisyon, kontwòl kimanke sou pwosesis prevansyon, depandansekonomik ak lòt kalite depandans, lè yo paokouran de resous ki la pou ede yo ak reyaksyonki pa efikas ki soti nan responsab ki lapou reyaji nan moman katastwòf.Byenke genyen tansyon tout bon ki mandeyon ekilib ak reyaksyon patikilye nan chakka dezas, dènye bousòl la pou pran desizyonse toujou devwa imanitè a pou asire sekirite.An jeneral, nan kominote dwa moun lan, yorekonèt ke premye priyorite a nan yon dezasse pwoteje lavi, sekirite pèsonèl, entegritefizik ak diyite popilasyon ki afekte yo. xxxCecilia Goin, Federasyon Entènasyonal

NOU KA PREVWA,20 NOU KA EVITENOU KA EVITE21NOU KA PREVWA,ITILIZASYON YON APWÒCH SANTE PIBLIK POUPRIYORIZE PREVANSYONLanati anpil fwa, ka pwovokekatastwòf ki pa kapredi epi ke moun pa kaanpeche, poutan nou karedui sou enpak yo. Kidonklangaj“rediksyon risk dezas”se yon konsèp ki apwopriye.Nan yon lòt sans kounyea, vyolans kapab predi epipa konsekans inevitab fòslanati, menm nan momankatastwòf. Vyolans se reziltajan moun panse, konpòtmanak chwa moun fè ak pwòpvolonte pa yo.Menm jan ke lòt kriz piblik tankoudyare, maladi respiratwa, malnitrisyonak pwopagasyon enfeksyonka antisipe ak abòde, nou ka fè satou pou vyolans moun ap fè soumoun ak vyolans moun ap fè sou tètyo.Yon pati nan solisyon an, se nanapwòch pou kontre risk la li ye.Kontre risk vyolans lan mande pounou pa reyaji apre zak vyolans lan finfèt, men anvan, pou anpeche li fèt.xxxiYon apwòch sante piblik sou prevansyonvyolans, konsantre li sou yonmetodoloji syantifik kote:→→Yo rasanble enfòmasyon soupopilasyon pou dekri pwoblèm lan,tout aspè li yo, kòz ak konsekansyo;→→Yo defini fasktè risk ak pwoteksyonyo; epi→→Yo pilote, mezire epi devlopeentèvansyon ki baze sou rechèch.Men ti envestisman nan prevansyonka mennen sou enpak enpòtan ki apdire lontan. Sitiyasyon sila a pa vresèlman nan kad devlòpman men nanka ijans ak retablisman tou.Li nesesè pou genyen yon pawòchsante piblik ki apiye li sou estratejiprevansyon ki konsidere plizyèeleman, entegre lajistis, sèksmoun, pèspektif dwa moun, akobjektif pou atenn tout popilasyonan nan prevansyon primè, pasepou li ta konsidere kèk sègman.Konsepsyon ak enplemantasyonpwogram prevansyon ak sistèmpwoteksyon mande pou rekonèt aksipòte rezistans moun ak kominotekonsa pwogram ak sistèm sila yobaze yo sou fòs moun ak kominotesa yo epi pa konsantre yo sèlmansou vilnerabilite moun, men soukapasite yo tou.SOTI NAN TEYORI POURIVE NAN PWATIK:ENPLEMANSTAYSONMODÈL KI GENTANEGZISTE SPrevansyon kont vyolans nanmoman katastwòf pa yon tèm kinouvo. Travay ke yon kantite ajansak kowalisyon rive fè dènye aneki sot pase yo, pwomouvwa entegrasyonsekirite, pwoteksyon akprevansyon kont vyolans nan nannanfonksyònman travay imanitènan sitiyasyon dezas. Poutan, defipou aplike pratik sila yo toujoula. Anba a, nou ap jwenn modèlyo, konsèy yo ak yon prewogatifFederasyon Entènasyonal la sipòteofisyèlman.Aspè Prewogatif PwojèImanitè a ak ModèlMinimòm ReyaksyonImanitèDapre modèl Sphere la, dwa poupwoteksyon ak sekirite yo kapitalepi enplike prensip tankou eviteekspoze moun nan plis sitiyasyondanje nan ka dezas ki se konsekansaksyon imanitè, pou asiremoun jwenn bon jan asistans, poupwoteje moun kont danje fizik aksikolojik ki se konsekans vyolans akpresyon, epi asiste yo pou yo jwennmedikaman ak gerizon apre yo finsibi abi. xxxiiPozisyon Komite Ant-Ajans→→Konsèy pou Entèvansyon nanka Vyolans sou fanm ki bazenan yon kad imanitè: mesajesansyèl konsèy yo se: “toutaktè imanitè yo dwe aji, depibyen bonè nan yon ka ijans,pou anpeche vyolans seksyèlepi founi bon jan asistans pousivivan/viktim yo.” xxxiii→→Konsèy sou Sante Mantal akSipò Sikososyal nan Ka Ijans:konsèy sila yo ede aktè imanitèyo idantifye, veye, anpeche akreyaji kont menas ak echèkpwoteksyon atravè pwoteksyonsosyal epi kont abi nan pwoteksyonlegal. xxxivPrewogatif pou timounnan Rediksyon Risk nan kaDezasPlizyè ajans imanitè tankou PLAN,Save the Children, World Visionak UNICEF te genyen yon patisipasyonaktif nan devlòpmanprewogatif sila a. Nan nannantravay la nou ap jwenn eleman kidi ke pwoteksyon timoun dwe yonpriyorite anvan, pandan ak apreyon katastwòf. xxxvAmanda George, Kwa Wouj Anglèz

NOU KA PREVWA,24 NOU KA EVITENOU KA EVITE25NOU KA PREVWA,daniel cima, Federasyon EntènasyonalPI BON PRATIKYO POU AKSYONPi bon pratik ki ap suivyo, ranfòse modèl akeksperyans ki gentansou plas yo, Estrateji souPrevansyon kont VyolansFederasyon Entènasyonalan, Diminisyon akReyaksyon, ak enfòmasyonsou kisa ki mache ak kisaki pa mache pou abòde zakvyolans pandan ak apredezas. Pi bon pratik silayo kapab aplike nan toutperyòd preparasyon akreyaksyon kont dezas.1REDIKSYON RISK DEZASChak ajans imanitè genyen yonresponsabilite pou li pa sèlmansipòte kominote ke dezas afektepou fè prevansyon vyolans, men toupou li asire ke li gen pwòp sistèm pali anndan ajans lan (politik, modèlpwosedi operayson, edikasyon aksiveyans) ki an plas pou kreye yonanviwònman ki genyen sekirite.Egzanp sistèm pou yo genyenanndan ajans lan limenm→→Pwosedi pou depiste aktè poureyaksyon nan ka dezas;→→Kòd konpòtman, politik pouanpeche aktè yo fè asèlman soumoun, ak pwoteksyon pou timounki defini kòmsadwa konpòtman yodwe genyen;→→Edikasyon pou tout pèsonèl laak volontè yo sou konpòtman kiapwopriye ak sa ki pa apwopriye yo;→→Sistèm pou fè rapò; epi→→Enfòmasyon sou kibò pou voyebenefisyè yo si ta genyen zakvyolans.Lyen pou evalyasyon vilnerabilite akkapasiteEntegrasyon prevansyon kont vyolansanndan Evalyasyon sou Vilnerabiliteak Kapasite (EVK) esansyèl poukonprann risk ak fòs kominote yo nanprepare pou yon katastwòf ak pouasire prensip “pa fè mal” la nan abòdezafè vyolans lan. EVK yo rasanbleenfòmasyon ak pèspektiv nan menkominote lokal yo epi bay aksyon yofòm pandan tout peryòd reyaksyonnan ka dezas yo. Lè yo bliye pwoteksyonkont vyolans lan nan yon reyaksyonnan ka dezas, se tout operasyonan nèt ki ka afekte nan yon movesans.EdikeYoun nan premye travay yo se edikeaktè tout nivo ak kominote ki apreyaji nan ka dezas yo pou yo prepareyo pou minimize risk vyolanslan epi reyaji rapid ak kòmsadwa sisa rive. Kèk nan fòmasyon kle KwaWouj Kwasan Wouj yo kote prevansyonkont vyolans dwe ranfòse akedikasyon apwopriye epi bon janzouti se:→→Rediksyon Dezas ki Baze souKominote a (RDBK),→→Ekip sou Teren an pouKowòdinasyon Evalyasyon (ETKE),→→Inite Reyaksyon nan Ka Ijans (IRKI)pou tout pèsonèl la,→→Modil ERU Sikososyal ak SanteBaze sou Kominote a,→→Ekip Entèvansyon Rejyonal (EER)ak Ekip Entèvansyon Nasyonal(EEN),→→Refè Lyen ant Fanmi (RLF),→→Evalysayson Vilnerabilite akKapasite (EVK), epi→→Sante Baze sou Kominote a akPremye Swen (SBKPS).Edikasyon pou benefisyè yo akpèsonèl Kwa Wouj Kwasan Wouj dweenplike konsyans sou modèl ki gentanan plas sou planèt la, ak kijan yo kaaplike nan yon kad lokal; risk yo akfaktè pwoteksyon yo pou vyolans,kijan yo ka anpeche yo; epi kijan yo kasipòte moun ki gentan ap soufri.PatnèGenyen tout kalite resous. Pa genyenyon grenn ajans lan, li te mèt mengwosè, ki ka fè fas a vyolans pou kontli. Atravè patenarya ak rezo, fòs chakajans kapab kowòdone epi apiye, epilongè ak gwosè reyaksyon an kapabogmante. Fòk yo devlope patenaryayo anvan dezas yo nan planifikasyonpou preparasyon, konsa nan ka ijansyo, patenè yo ka mobilize yon janpou yo konplete ak ranfòse youn lòt.Patenarya yo genyen ladan yo travayak ajans gouvènmantal nasyonalak lokal yo, òganizasyon ki baze soukominote yo ak òganizasyon nongouvènmantalyo (ONG), NasyonZini (NZ), epi patisipe nan asanbleimanitè. Yon atansyon espesyal tadwe fèt sou travay ak ajans ak rezo kigentan sou plas yo ki anpeche oswaki reyaji kont vyolans konsa kapasiteòganizasyon ki baze sou kominote yovin ranfòse epi kapab deplwaye nanmoman katastwòf.

NOU KA PREVWA,26 NOU KA EVITENOU KA EVITE27NOU KA PREVWA,2REYAKSYON NAN KA IJANSAK RETABLISMAN DEPI BYENBONÈPriyorize prevansyon kont vyolansMenm jan yo veye epi reyaji a riskoswa lòt ka ijans sante nan momankatastwòf, adrese kesyon vyolanslan mande atansyon ak resous epita dwe enplike kanpay edikasyonprevansyon, kominikasyon poumas pèp la ak jefò pou diminyesitiyasyon an sou teren an.Reyaji rapidDepi sou premye evalyason yoekip FACT ak Inite PanamerikenReyaksyon nan Ka Dezas (IPRKD)te fè, prevansyon kont vyolansak adrese enpak vyolans yo dwevini yon kesyon kapital ki fè pati dedesizyon ki ap pran ak planifikasyonpriyorite yo. Kesyon ki suiv yo ka ededetèminen faktè kle ki ta dwe rantrenan kad yon reyaksyon rapid:• Ki sistèm sipò ki mache, ki fyab epiki aksesib ak ki faktè pwoteksyonki disponib?• Ki risk spesifik pou vyolans kianndan kontèks kominote ki afekteyo?• Ki mezi lapolis, NZ, kominote a,oswa lòt mezi sekirite ki sou plas?• Kiyès ki vilnerab a vyolans yo, poukisa ak ki kote?Rasanble enfòmasyon epi siveyeEnfòmasyon ak estatistik souvyolans moun ap fè sou moun akvyolans moun ap fè sou tèt yo dwerasanble nan moman kle kontak akbenefisyè yo. Rasanble enfòmasyonyo ka fèt nan vizit ak pasyans nanbatiman tanporè oubyen pèmananswen sante yo kòm yon pati entegralnan woutin siveyans kesyondesè yo (wè Manyèl Sphere 2011lan pou egzanp fòmilè pou rapò).Estatistik yo ka rasanble tou nanpwen distribisyon manje ak nanchèltè yo, eksetera...Sipòte sipò sosyal ki baze nankominote yo ak moun ki ap ede tèt yoDwe genyen pwomosyon ki fètpou mekanis fanmi ak kominotepou pwoteksyon ak sipò sikososyal.Nan aktivite kle yo ka genyenjefò pou kenbe fanmi yo ansanm,nenpòt kilè sa posib; sipòte granmounpou anpeche timoun separeak fanmi yo; òganize mwayen poujwenn manm fanmi ak fè timounak granmoun rejwenn yo; prezèveinite anndan yon fanmi epi pèmètmoun ki soti nan vilaj/kominotepatikilye oswa rezo sipò pou yo vivnan menm zòn lan si se deplase yodeplase yo.Pale pi fò; fè tande vwa kolektif nouKominikasyon sou menas vyolanslan ak disponibilite pou estratejiprevansyon ak resous pou edeyo dwe fèt vit, pou yon bon kantitemoun ka jwenn li epi pou li aprepete gras ak teknoloji a, medyayo, kominikasyon pou mas pèp la,rezo lokal ak wo nivo yo epi nanteledyòl.Fè pledwaye bò kote ajans gouvènmanak imanitè patenè yoAksyon ki fèt sou teren an ka potefwi, men yo ap pi efikas si genyendimplomasi imanitè ki konplemanteyo bò kote otorite wo nivo yo.Desizyon ki fèt nan nivo sa yo ka fèenpak sou sistèm, resous, atansyonak aksyon sou teren an. Mesajak zouti kle diplomasi imanitè yodwe konsantre yo sou konvenkajans gouvènman ak imanitè kiresponsab yo pou yo mete an plassistèm anviwònmantal tankou potolimyè, bon jan enstalasyon twalèt,edikasyon sou prevansyon/ diminisyon/reyaksyonak sistèm sekirite.3RETABLISMAN AKDEVLÒPMAN SOU PERYÒD KILONGPran yon vizyon sou yon peryòd kilong epi aplike yon apwòch ki apkonsidere plizyè elemanReyaji kont vyolans nan ka katastwòfesansyèl. Poutan, poukont li, sa pakont— aksyon nan moman kriz kabay rezilta pou moman sa a sèlman.Pou yo abòde vyolans ak toutaspè li yo, sa mande pou genyenaksyon prevansyon primè ki fèt poupreparasyon nan ka dezas, pandandezas la ak jis nan faz retablismanak devlòpman yo. Menm jan ak gwopwoblèm ki pouse rasin tankou VIH,pwoblèm manman, timoun ki fèk fèt,sante timoun ak tibèkiloz, vyolanspa ka derasinen nan peryòd pwojèsis mwa oubyen de zan. Sa ki ta dwefèt, se apwòch sou peryòd ki longak resous apwopriye, sipò teknik akatansyon ki esansyèl.Konsantre sou aksyon priyoritè poufè prevansyon kont vyolansDapre bezwen kominote lokal yo,kapasite Sosyete Kwa Wouj KwasanWouj la ak wòl lòt patenè ki ap abòdevyolans yo, genyen yon kantiteaksyon priyoritè Sosyete Nasyonalyo ka kontinye pou sipòte sekiritesou peryòd ki long. Ladan yo genyeninisyativ pou adrese move itilizasyonak abi alkòl ak lòt sibstans, jesyonstrès, konbat prejije kont kondisyonki fè moun pote etikèt, pwomosyonsekirite pèsonèl ak non-vyolansanndan kay, lekòl, espas travay aknan kominote.Federasyon Entènasyonal

NOU KA PREVWA,28 NOU KA EVITENOU KA EVITE29NOU KA PREVWA,benoit matsha-carpentier, Federasyon Entènasyonal4AKSYON KAPITAL PANDANTOUT PERYÒD REYAKSYONNAN KA DEZASAsire opòtinite pou patisipasyon akresponsabilite benefisyè yoMoun ki benefisye de entèvansyonyo, tankou timoun, jenn akfanm, dwe genyen opòtinite pouyo patisipe, pou yo responsab akbay direksyon, nan tout nivo menmnan ka evalyayon, konsepsyon,enplemantasyon ak siveyans. Fòkgenyen konsiderasyon ki fèt sou fòsbenefisyè yo ansanm ak vilnerabiliteyo pou defini aksyon prevansyon akpwoteksyon yo. Li enpòtan tou pouasire ke benefisyè yo genyen yonmekanis klè, aksesib epi san danjepou opinyon ak plent yo.Chèf yo dwe dirijeWòl sitwayen ki pi granmoun yo nankominote yo, ajans gouvènman akimanitè yo kapital. Lè chèf yo priyorizesekirite, anpil bagay ka akonpli;lè chef yo pa rive respekte responsabiliteyo nan fè fas a vyolans,konsekans yo pou òganizasyon yo akbenefisyè yo ka grav epi dire lontan.Non sèlman se chèf yo ki bay egzanpkijan moun ap reyaji fas a yonkatastwòf ak kisa priyorite yo ye, yodetèminen tou kijan ak si moun ki apmal sèvi ak pouvwa yo ap jije.Enkòpore fanm ak gasonFòk genyen rekonesans, konpreyansyonak enplikasyon ki fèt soubezwen ak fòs patikilye fanm,gason, tifi, ti gason ak lòt kategorisèks yo. Konprann wòl sèks yo akresponsabilite gason ak fanm nankominote afekte yo, kijan katastwòfla enfliyanse yo, plas medam yonan sosyete a tankou estati legal yoak nivo aksè ak kontwòl resous yotankou byen pou soulajman ak lajanenpòtan.Enplike timoun ak jenn yoTimoun ak jenn yo dwe patisipeepi yo dwe genyen reprezantasyon,kòmsadwa, nan desizyon ki appran ki afekte yo. Prevansyon kontvyolans sou timoun ak jenn mandeyon atansyon patikilye sou peryòdreyaksyon nan ka dezas, paske se yoki fè fas a plis risk epi konsekans yoka pi grav pou yo. Se pa katastwòfsèlman ki afekte jenn; yo genyenyon wòl espesyal tou nan rekonstwikominote yo.Fè entegrasyon avèk zouti akapwòch ki gentan laResous ak kapasite finansye,kapasite imen ak teknik pou abòdevyolans moun ap fè moun ak vyolansmoun ap fè sou tèt yo ka varyedepandan de òganizasyon yo, peyi yoepi menm anndan vil ak kominote yo.Poutèt sa, yon apwòch ki baze soupwen fò, ki entegre prevansyon kontvyolans nan pwogram ki gentan souplas, politik, pwosedi ak fòmasyon,esansyèl pou fè yon bon eksplwatasyonkonplè de resous ki limiteyo epi pou ranfòse sa ki gentan souplas yo epi ki efikas.Veye, evalye epi defini leson kiaprann yoAsire kalite ak efikasite nan pwogramasyonenpòtan pou siksèprevansyon kont vyolans. Bonentansyon pa kont. Mezi ki klè sousa ki mache, sa ki pa mache, epi soukijan yo ka modifye pwogramasyonan pou amelyore enpak yo nesesè.BidjèAksyon mande lajan. Chak nivoreyaksyon — rediksyon risk dezas,retablisman byen bonè ak nan kaijans, epi retablisman ak devlòpmansou peryòd ki long— mande yonbidjè pou entegre prevansyon kontvyolans. Bon jan mwayen efikas pousekirize fon yo enplike pou ajouteprevansyon vyolans nan doleyansijans yo epi kòm yon bidjè nanRediksyon Risk Dezas yo (RRD) ak lòtsektè (egz: responsabilite benefisyè,sante ak premye swen baze soukominote, valè imanitè, devlòpmanòganizasyon yo, jenn yo).

NOU KA PREVWA,30 NOU KA EVITENOU KA EVITE31NOU KA PREVWA,PWOFIL:Federasyon EntènasyonalnZòn Amerik“Prevansyon kont vyolanspami Sosyete Nasyonal yo nanAmerik yo genyen yon istwa kilong. Sipòte patenarya yo antSosyete Nasyonal yo pou jwennnouvo jan pou abòde pwoblèmvyolans yo se pwochen etap la.Atansyon an pou pwomouvwakilti non-vyolans nan Estrateji2020 ak anndan planifikasyonzòn Amerik yo vle di yonogmantasyon nan atansyonak sipò pou Sosyete Nasyonalyo ki ap fè travay sila a, ak plisatansyon sou kijan pou entegreprevansyon kont vyolansnan preparasyon nan ka dezas,aktivite reyaksyon ak retablismanepi pwogram pou kominotenan tout rejyon yo.”Jan Gelfand, Chèf Operasyon,Federasyon Entènasyonal Kwa Wouj akSosyete Kwasan Wouj, Zòn Amerik.“Nan Amerik yo, fòk nou abòdekesyon vyolans lan,” Jan Gelfand,Chèf Operasyon pou Zòn Amerik ladi. Òganizasyon Sante Panamerikenan idantifye vyolans tankou gwoenfeksyon sosyal pou 21yèm syèk la,avèk yon etid ki montre ke pandanperyòd 2004–2009 xxxvi la, kat nansenk peyi ki pi vyolan yo sou latèa se nan rejyon Amerik la yo te ye.Inegalite sosyal, eksklizyon sosyalak move itilizasyon pouvwa se gwofaktè ki ap fè risk pou vyolans yoogmante. “Risk sa yo ka eksprimeyo sou fòm moun ki ap touye tèt yo,agresyon, abi eksplwatasyon, asasinaak aktivite gang” Gelfand eksplike.“Lè moun santi yo pa ka depannde enstitisyon pou sipòte ak pwotejeyo, vyolans ka parèt tankou sèl janpou yo negosye defi ki y ap fè fasa yo. Fòk nou angaje plis nan aspèpwogram nou yo, avèk yon atansyonespesyal sou aktivite nou yo ki lye adezas, pou abode faktè risk yo, epi fèprevansyon kont vyolans.”Nan menm lojik ak Estrateji 2020,biwo zòn Amerik la ogmante pwofilprevansyon kont vyolans lan nanPlanifikasyon Kad Travay sou peryòdki long nan zòn ak peyi patikilye pou2012–2015. “Atansyon an alafwasou ranfòse Sosyete Nasyonal la aktravay Federasyon Entènasyonal laak kominote yo pou fè prevansyonkont vyolans, epi asire yon anviwònmansan danje pou pèsonèl akvolontè Kwa Wouj yo,” Gelfand di.Sa enplike prevansyon kont vyolansnan sitiyasyon dezas ak kriz, epi touentegre aktivite prevansyon kontvyolans nan pwogram ak enstitisyon.Genyen kat tèm prensipal poupwogramasyon entegre nan zòn yo kiidantifye: risk nan vil yo, migrasyon,chanjman klima ak vyolans. Nan zònAmerik la, Federasyon Entènasyonalla ap kontinye ak yon estrateji pouranfòse pwen koneksyon yo nan toutzòn yo atravè programasyon entegrenan kominote a. Estrateji a meteyon atansyon anplis sou vilnerabiliteak bezwen ki ap grandi yo nankominote patikilye ki genyen anpilrisk yo. “Nou wè ke genyen moun kiap viv sou fay inegalite, lamizè akensekirite yo, avèk de kominote kiafekte an patikilye ak chanjman tandanski vini ak risk dezas ak kriz yo,”Glefand eksplike. An reyalite, sa vledi ke prevansyon kont vyolans ap viniyon kompozan nan nannan travay kiap fèt la ak kominote ak benefisyè yonan operasyon nan ka dezas ak kriz,nan vil yo, ak kominote ki ap deplasemenm jan ak lòt kalite pwogram kiap kontinye.Yon pati enpòtan nan apwòchFederasyon Entènasyonal la anpou abòde pwoblèm vyolans lan seyon atansyon sou politik ak sistèmprevansyon kont vyolans anndanpwòp enstitisyon nou yo nan adopteresous tankou Dis Etap pou Kreyeyon Anviwònman San Danje.Kad travay Dis Etap yo enplikeanalize kontèks spesifik pwoblèmvyolans lan, rekonèt vilnerabiliteak rezistans spesifik moun, definiak konprann enstriman risk akpwoteksyon yo, epi fòmasyon.Travay sila a enpòtan an patikilyenan preparasyon pou, reyaji ak fèretablisman apre dezas yo. Kadtravay Dis Etap yo sipòte pèsonèlla ak volontè yo, nan asire kepwogram Kwa Wouj ak KwasanWouj yo rive fèt nan anviwònmansan danje— kit sa ta nan kontèksaktivite kominotè ki ap kontinyeoswa pandan entansite yon operasyonapre yon dezas.“Estrateji 2020, ak EstratejiFederasyon Entènasyonalsou Prevansyon kont Vyolans,Diminisyon ak Reyaksyon se alètMouvman Kwa Wouj KwasanWouj pou evalye sa ki dwe fètepi reyalize aksyon konkrè nandomèn prevansyon kont vyolans,”Gelfand di. “Nou mete prevansyonkont vyolans, nan travay nou akkominote yo epi anndan pwòpenstitisyon pa nou yo, tankouyoun nan poto mitan angajmannou pou redui risk ak vilnerabilite.Sa a se vizyon an ak plan an nanAmerik yo.”Kwa Wouj Bolivyèn

NOU KA PREVWA,32 NOU KA EVITENOU KA EVITE33NOU KA PREVWA,KONKLIZYONNan katastwòf apre katastwòf,risk pou vyolans mounap fè moun ak vyolansmoun ap fè sou tè yoogmante poutèt konbinezonplizyè eleman. Byenkenenpòt ki moun ka ekspozea vyolans, moun ki gentangenyen vilnerabilite parapòa vyolans, tankou timoun,fanm ak lòt moun yo ekskliyo sibi yon risk an patikilye.Byenke pwoblèm vyolanslan nan moman katastwòfla konplike, li pa inevitab.Nou ka anpeche vyolans.Risk vyolans lan dwe abòdeak yon apwòch sante piblikki fè pati de tout sektèpwogramasyon yo pandanyon dezas. Pi bon pratik yoegziste epi kapab enplemantepandan peryòdjesyon katastwòf la.RESOUSFederasyon Entènasyonal laEstrateji sou Prevansyon kont Vyolans, Diminisyon ak Reyaksyon (Federasyon Entènasyonal)Estrateji sou Wòl Fanm ak Gason (Federasyon Entènasyonal, ki genyen pou parèt)“Dis Etap pou Kreye yon Anviwònman San Danje”:www.croixrouge.ca/dixetapes.Modil Prevansyon kont Vyolans pou FEKW Sante ak Premye Swen Baze sou Kominote (SPSBK):adrès entènèt: edurespect@croixrouge.caYon Gid Pratik pou Apwòch Sansib sou Wòl Fanm ak Gason pou Jesyon Katastwòf (Federasyon Entènasyonal)ICRC“Aksè ak plis sekirite”:http://www.icrc.org/fre/resources/documents/resolution/council-delegates-resolution-7-2011.htm;oubyen,http://www.icrc.org/fre/assets/files/red-cross-crescent-movement/council-delegates-2011/cod-2011-6-1-nsdraft-resolution-fre.pdf.Sosyete NasyonalKwa Wouj Kanadyen, resous pou anpeche move tretman moun ap bay timoun, ak agresyon ak asèlman, epipwomosyon pou relasyon nòmal ant jenn. Nan resous spesifik yo genyen, “Pa mete tèt ou an danje! “ Resous pouPrevansyon kont Vyolans pou Pwogram ki Baze sou Kominote pou Granmoun, Jenn ak Timoun:www.croixrouge.ca/edurespect.Kwa Wouj Kanadyen, Modil Prevansyon kont Vyolans pou Fòmasyon Inite Reyaksyon nan Ka Ijans:adrès entènèt: healtheru@croixrouge.ca.Kwa Wouj Kanadyen, Manyèl sou Prevansyon kont Vyolans sou Timouwww.croixrouge.ca/edurespect.Kwa Wouj Panyòl, Estrateji Rejyonal Prevansyon kont Vyolans nan Amerik Santral, Meksik ak Karayib. (ERPV):http://www.cruzroja.es/portal/page?_pageid=174,12290203&_dad=portal30&_schema=PORTAL30.Kwa Wouj Kolonbyen, Lapè, Aksyon ak Viv Ansanm (LAVA):http://www.cruzrojacolombiana.org/publicaciones/pdf/Cartilla%20Paco_1372010_103353.pdf.yon timoun ki mete yon stikè kap rele aba vyolans sou fanm, Kan La Piste,Potòprens, Ayiti. \\ Juliet Kerr,Prevansyon Vyolans Federasyon EntènasyonalAjans Imanitè yoÒganizasyon Mondyal Lasante, Prevansyon kont Vyolans epi Rediksyon enpak li: Kijan ajans devlòpman yo ka ede:http://whqlibdoc.who.int/publications/2008/9789241596589_eng.pdf.Biwo NZ Wo Komisyonè pou Dwa Moun, UNICEF ak Òganizasyon Mondyal Lasante, Rapò Mondyal sou Vyolans sou Timoun:http://www.unviolencestudy.org/Pwojè Sphere, Prewogatif Imanitè ak Modèl Minimòm nan Reyaksyon Imanitè:http://www.sphereproject.org/sphere/fr.Komite Pozisyon Ant-Ajans (KPAA), Konsèy pou Entèvansyon nan vyolans sou fanm nan kad imanitè: Avèk Atansyonsou Prevansyon ak Reyaksyon kont Vyolans Seksyèl nan Ka Ijans:http://www.humanitarianinfo.org/iasc/downloadDoc.aspx?docID=4435.Timoun nan yon Klima ki ap Chanje, Prewogatif Timoun: Yon plan aksyon pou Rediksyon Risk nan Ka Dezas Timounfè pou Timoun parèy yo:http://plan-international.org/files/global/publications/emergencies/Childrens_Charter%20new.pdf.

NOU KA PREVWA,34 NOU KA EVITENOU KA EVITE35NOU KA PREVWA,i. Butchart, A., Brown, D., Wilson, A., & Mikton, C. (2008). Preventing violence and reducingits impact: How development agencies can help. Organisation mondiale de la Santé.Extrait de : http://whqlibdoc.who.int/publications/2008/9789241596589_eng.pdf.ii. Butchart, A., Brown, D., Wilson, A., & Mikton, C. (2008). Preventing violence and reducingits impact: How development agencies can help. Organisation mondiale de la Santé.Extrait de : http://whqlibdoc.who.int/publications/2008/9789241596589_eng.pdf.iii. Organisation mondiale de la Santé. (2010). 10 faits sur la prévention de la violence.Extrait de : http://www.who.int/features/factfiles/violence/fr/index.html.iv. Pinheiro, P.S. (2006). World report on violence against children. New York : Nations Unies.Butchart, A., Brown, D., Wilson, A., & Mikton, C. (2008). Preventing violence and reducingits impact: How development agencies can help. Organisation mondiale de la Santé.Extrait de : http://whqlibdoc.who.int/publications/2008/9789241596589_eng.pdf;Assemblée générale des Nations Unies. (2006). Étude approfondie de toutes les formesde violence à l’égard des femmes : Rapport du Secrétaire général, 2006. A/61/122/Add.1.Extrait de : http://daccess-dss-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N06/419/74/PDF/N0645974.pdf?OpenElement;Butchart, A., Brown, D., Wilson, A., & Mikton, C. (2008). Preventing violence and reducingits impact: How development agencies can help. Organisation mondiale de la Santé.Extrait de : http://whqlibdoc.who.int/publications/2008/9789241596589_eng.pdf.v. Organisation mondiale de la Santé. (2011). Disease and injury regional estimates:Cause-specific mortality: regional estimates for 2008. Extrait de : http://www.who.int/healthinfo/global_burden_disease/estimates_regional/en/index.html.vi. Klynman, Y., Kouppari, N. & Mukhier, M. (éd.) (2007). World disasters report 2007: Focuson discrimination. Fédération internationale des Sociétés de la Croix-Rouge et duCroissant-Rouge (Fédération internationale).vii. Enarson, E. (2008). Violence against women following natural disasters. Encyclopaediaof interpersonal violence. SAGE Publications. Extrait de : http://www.sage-ereference.comezp1.lib.umn.edu/view/violence/n540.xml.viii. Amnistie internationale. (2011). Doublement touchées. Des femmes s’élèvent contreles violences sexuelles dans les camps haïtiens. Extrait de : http://amnesty.org/fr/library/asset/AMR36/001/2011/fr; Centre for Human Rights and Global Justice. (2011).Sexual violence in Haiti’s IDP camps: Results of a household survey; Clermont, C.(2011). Évaluation de la situation de la violence faite aux femmes et aux filles dans leszones de Martissant et Cité Soleil; Davis, L., Gell, A., Joseph, M., Richards E.J., Patel, S.& Romero, K. (2010). Legal petition claim of precautionary measures und. Extrait de :article 25 of the Commission’s rules of procedure. International Women’s Human RightsClinic at the City University of New York School of Law, Madre, The institute for Justice& Democracy in Haiti, Bureau des Avocats Internationaux, Morrison & Foerster LLP, TheCentre for Constitutional Rights, and Women’s Link Worldwide; Human Rights Watch.(2011). Country summary. World Report 2011; Institute for Justice & Democracy in Haitiand University of Virginia School of Law. (2010). Our bodies are still trembling: Haitianwomen’s fight against rape. Extrait de : http://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/2AFAD9E18B0B66604925776E000646D1-Full_Report.pdf. International Gayand Lesbian Human Rights Commission / SEROVIE. (2011). L’impact du séisme et lesopérations d’aide des personnes LGBT haïtiennes. Extrait de : http://www.iglhrc.org/binary-data/ATTACHMENT/file/000/000/505-1.pdf.ix. Centre for Human Rights and Global Justice. (2011). Sexual Violence in Haiti’s IDPCamps: Results of a household survey. Extrait de : http://www.chrgj.org/press/docs/Haiti%20Sexual%20Violence%20March%202011.pdf.x. UNHCR. (2011). Driven by desperation: Transactional sex as a survival strategyin Port-au-Prince IDP camps. Extrait de : http://www.unhcrwashington.org/atf/cf/%7Bc07eda5e-ac71-4340-8570-194d98bdc139%7D/SGBV-HAITI-STUDY-MAY2011.PDF.xi. Avery, J.G. (2003). The aftermath of a disaster: Recovery following the volcanic eruptionsin Montserrat, West Indies. West Indian Medical Journal, 52: 131-5.xii. Alba, W. & Luciano, D. (2008). Salud sexual y reproductive y violencia en personasvulnerables: La tormenta Noel en Republica Dominicana. Santo Domingo, Républiquedominicaine : INSTRAW et FNUAP.xiii. Organisation mondiale de la Santé (2005). Fact sheet: Violence & disasters. Départementde la prévention des blessures et de la violence de l’Organisation mondiale de la Santé.Extrait de : http://www.who.int/violence_injury_prevention/publications/violence/violence_disasters.pdf.xiv. CIET International. (1999). Social audit for emergency and reconstruction, phase 1 –April. Coordinadora Civil para la Emergencia y la Reconstruccion (CCER); Managua,Nicaragua.xv. Larrance, R., Anastario, M. & Lawry, L. (2007). Health status among internally displacedpersons in Louisiana and Mississippi travel trailer parks. Annals of Emergency Medicine,49, 590-601.xvi. Harville, E.W., Taylor, C.A., Tesfai, H., Xiong, X. & Buekens P. (2011). Experience ofHurricane Katrina and reported intimate partner violence. Journal of InterpersonalViolence, 26(4), 833-845.xvii. Keenan, H.T., Marshall, S.W., Nocera, M.A. & Runyan, D.K. (2004). Increased incidence ofinflicted traumatic brain injury in children after a natural disaster. American Journal ofPreventive Medicine, 26 (3), P. 189-93.xviii. Enarson, E. (1999). Emergency preparedness in British Columbia: Mitigating violenceagainst women in disasters. An issues and action report for provincial emergencymanagement authorities and women’s services. 13. Extrait de : http://www.onlinewomeninpolitics.org/sourcebook_files/Resources/Report-%20Emergency%20Preparedness%20in%20British%20Columbia%20(Mitigating%20Violence%20Against%20Women%20in%20Disasters).pdfxix. Pinheiro, P.S. (2006). World report on violence against children. New York : Nations Unies.xx. Enarson, E. (1999). Emergency preparedness in British Columbia: Mitigatingviolence against women in disasters. An issues and action report for provincialemergency management authorities and women’s services. Extrait de : http://www.onlinewomeninpolitics.org/sourcebook_files/Resources/Report-%20Emergency%20Preparedness%20in%20British%20Columbia%20(Mitigating%20Violence%20Against%20Women%20in%20Disasters).pdfxxi. Adaptation du modèle écologique utilisé dans Krug, E., Dahlbert, L., Mercy, J., Zwi,A. & Lozano, R. (Eds.) (2002). Rapport mondial sur la violence et la santé. Genève :Organisation mondiale de la Santé.xxii. Birkeland, Nina M., Halff, Kate & Jennings, Edmund (éd.) (2010). Internal Displacement:Global Overview of Trends and Developments in 2009. (p. 14). Suisse : InternalDisplacement Monitoring Centre.xxiii. Enarson, E. (1999). Emergency preparedness in British Columbia: Mitigating violenceagainst women in disasters. An issues and action report for provincial emergencymanagement authorities and women’s services. 13. Extrait de : http://www.onlinewomeninpolitics.org/sourcebook_files/Resources/Report-%20Emergency%20Preparedness%20in%20British%20Columbia%20(Mitigating%20Violence%20Against%20Women%20in%20Disasters).pdf.xxiv. Ferris, E. (2010). Natural disasters, conflict and human rights: Tracing the connections.The Brookings Institution. Extrait de : http://www.brookings.edu/speeches/2010/0303_natural_disasters_ferris.aspx.xxv. Ferris, E. (2010). Natural disasters, conflict and human rights: Tracing the connections.The Brookings Institution. Extrait de : http://www.brookings.edu/speeches/2010/0303_natural_disasters_ferris.aspx.xxvi. Enarson, Elaine. Violence Against Women Following Natural Disasters, Encyclopediaof Interpersonal Violence, 2008, SAGE Publications. Extrait de : http://www.sage_ereferencecomez.p1.lib-umm.edu/view/violence/n540.xml.xxvii. Holt, K. & Hughes, S. (2007). UN staff accused of raping children in Sudan. TelegraphMedia Group. Extrait de : http://www.telegraph.co.uk.; BBC News. (2007); UN probes‘abuse’ in Ivory Coast. BBC News – Royaume-Uni. Extrait de : http://news.bbc.co.uk/go/pr/fr/-/2/hi/africa/6909664.stm; Haut Commissariat des Nations Unies pour lesréfugiés (UNHCR) et Save the Children United Kingdom. (2002). Note for implementingand operational partners by UNHCR and Save the Children-UK on sexual violence andexploitation: The experience of refugee children in Guinea, Liberia and Sierra Leonebased on initial findings and recommendations from assessment mission 22 October –30 November 2001. Extrait de : http://www.unhcr.ch/cgibin/texis/vtx/partners/opendoc.pdf?tbl=PARTNERS&id=3c7cf89a4; Save the Children United Kingdom. (2006). Fromcamp to community: Liberia study on exploitation of children. Extrait de : http://www.savethechildren.it/2003/download/pubblicazioni/Liberia/Liberia_sexual_exploitation_edited_LB.pdf; République démocratique du Congo (RDC) : La MONUC épinglée pour lemauvais comportement de certains de ses éléments.(28 août 2006). IRIN : Nouvelleset analyses humanitaires – en ligne. Extrait de : http://www.irinnews.org/report.aspx?reportid=60476xxviii. Butchart, A., Brown, D., Wilson, A., & Mikton, C. (2008). Preventing violence and reducingits impact: How development agencies can help. Organisation mondiale de la Santé.Extrait de : http://whqlibdoc.who.int/publications/2008/9789241596589_eng.pdf.xxix. Butchart, A., Brown, D., Wilson, A., & Mikton, C. (2008). Preventing violence and reducingits impact: How development agencies can help. Organisation mondiale de la Santé.Extrait de : http://whqlibdoc.who.int/publications/2008/9789241596589_eng.pdf.xxx. Ferris, E. (2010). Natural disasters, conflict and human rights: Tracing the connections.The Brookings Institution. Extrait de : http://www.brookings.edu/speeches/2010/0303_natural_disasters_ferris.aspx.xxxi. Delaney, S. (2006). La protection des enfants contre l’exploitation sexuelle et la violencesexuelle lors des catastrophes et des situations d’urgence. Bangkok, Thaïlande : ECPATInternational.xxxii. Projet Sphère. (2011). La Charte humanitaire et les standards minimums del’intervention humanitaire. Extrait de : http://www.sphereproject.org/component/option,com_docman/task,cat_view/gid,70/Itemid,203/lang,english/xxxiii. Comité permanent interorganisations (IASC). (2005). Directives en vue d’interventionshumanitaires contre la violence basée sur le sexe : Centrage sur la prévention et laréponse à la violence sexuelle dans les situations d’urgence (version à l’essai sur leterrain). Genève : IASCxxxiv. Comité permanent interorganisations (IASC). (2008). Mental health and psychosocialsupport: Checklist for field use. Genève : IASC.xxxv. Children in a Changing Climate. (2011). Children’s charter: An action plan for disaster riskreduction for children by children. Extrait de : http://plan-international.org/files/global/publications/emergencies/Childrens_Charter%20new.pdf.xxxvi. Secrétariat de la Déclaration de Genève. (2011). The Global Burden of Armed Violence2011. Geneva Declaration on Armed Violence and Development. Extrait de : http://www.genevadeclaration.org/measurability/global-burden-of-armed-violence/global-burdenof-armed-violence-2011.html.Mouvman Kwa WoujKwasans WoujEntènasyonal laopere anba sètprensip fondamantal.ImaniteKwa Wouj avantire li nan anpeche aksoulaje soufrans moun, nenpòt ki kotesa ap pase, pwoteje lavi ak lasante epiasire respè moun.San patipriSe sèlman bezwen moun ki gide KwaWouj san li pa fè diskriminasyon parapòa nasyonalite, ras, kwayans relijyon, klassosyal, oswa opinyon politik.NetralitePou li kapab genyen konfyans toutmoun, mouvman an pa ka chwazi kan, niangaje li nan konfli, kit li ta politik, ras,relijyon oswa ideyoloji.EndepandansSosyete Nasyonal yo dwe toujou kenbeotonomi yo konsa yo kapab toujou ajidapre prensip mouvman an.Sèvis VolontèSe yon mouvman volontè pou soulaje, kipa genyen okenn lide ni anvi pou reyalizepwofi.IniteKapab genyen sèlman yon Kwa Woujoswa yon Sosyete Kwasan Wouj nan yonpeyi. Li dwe la pou tout moun. Li dwe fètravay imanitè li a sou tout teritwa a.InivèsaliteMouvman Entènasyonal Kwa Wouj akKwasan Wouj la, kote tout sosyete yogenyen menm pozisyon an epi patajemenm responsabilite ak devwa yo nanede youn lòt, sou tout planèt la.

croixrouge.ca | ifrc.org/fr/Federasyon entènasyonal SosyeteKwa-Rouj ak Kwasan Rouj