ena, mamuli, sarwmunoeba qalaq sagarejos toponimebi
ena, mamuli, sarwmunoeba qalaq sagarejos toponimebi
ena, mamuli, sarwmunoeba qalaq sagarejos toponimebi
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
8<br />
saTivara<br />
mdinare TvalTxevis saTave auzidan<br />
wyalgamyof SemaRlebidan,<br />
romelsac gadmokveTda “lafian xevis”<br />
auzidan amomavali Telavisken<br />
mimavali gza, “saTivara” ewodeba. aq<br />
mdebareobs nayofieri subalpuri<br />
velebi, romelic uxsovari droidan<br />
warmoadgenda qarTveli tomebiT<br />
dasaxlebul sofels. amis damadasturebel<br />
niSans warmoadgens patara,<br />
bazilikuri tipis eklesia da<br />
is auarebeli nasaxlarebi da samarovanni,<br />
romlebic aq gvxvdeba.<br />
“saTivara” meoce saukunis 50_<br />
ian wlebamde sasoflo_sameurneo<br />
TvalsazrisiT warmoadgenda patara<br />
mTis sofel_ Jatis kuTvnil<br />
agarak_mindors, sadac Jateli kolmeurneebi<br />
Tesdnen kartofils, siminds<br />
da sxva sasoflo_sameurneo<br />
kulturebs, abalaxebdnen cxvarsa<br />
da msxvilfexa pirutyvs, Tibavdnen<br />
Tivas.<br />
2003 wlis gazafxulze vesaubre<br />
Jatel qalbatons_ninos, romelic<br />
Jatidan gamoTxovili iyo <strong>sagarejos</strong><br />
mkvidr kako (akaki) qvliviZeze.<br />
man miambo erTi saintereso faqtis<br />
Sesaxeb: gasuli saukunis 50_ian<br />
wlebSi, miwis samuSaoebis dros<br />
Jatelma kolmeurneebma aRmoaCines<br />
erTi qvayuTis samarxi, romelSic<br />
aRmoCnda 11 adamianis ConCxi. savaraudod<br />
es micvalebulebi erTi<br />
ojaxis wevrebi iyvnen da raRac<br />
moarulma epidemiam, an mtris msaxvralma<br />
xelma mouRo maT bolo, rac<br />
imazedac metyvelebda, rom uxsovar<br />
warsulSi aq xalxmravali sofeli<br />
yofila. ise, aq eklesias aravin<br />
aaSenebda. namosaxlarebi mravlad<br />
SeiniSneba wyaluxv TvalTxevis<br />
mTel ubanSi. sxvadasxva droSi da<br />
epoqaSi aq ucxovriaT amay, ulamazes,<br />
mSromel da Tavmoyvare qarTvelebs,<br />
romlebic icavdnen samSoblos, qmnidnen<br />
xvavsa da baraqas, edemis<br />
baRad aqcevdnen baraqian xeobas.<br />
qalbatonma nino Turmanaulma is<br />
sagvareuloebic CamomiTvala, vinc<br />
aq cxovrobdnen gasuli saukunis<br />
50_ian wlebSi. ai, isinic: gigaurebi,<br />
wiTelaurebi, bewukaSvilebi, Turmanaulebi,<br />
xadulaSvilebi, fetviaSvilebi,<br />
badriaSvilebi, pataraSvilebi,<br />
keJeraSvilebi, TiRilaurebi,<br />
diRmeliSvilebi, RvTisiaSvilebi.<br />
am patara soflis_Jatis kuTvnili<br />
savargulebi iyo saTivara,<br />
mlaSe veli, saRoreebi,patara mindori<br />
xajagebi, zeda mTa, saxaSmo,<br />
samebis nawili, na<strong>qalaq</strong>ari. Tavad<br />
nasoflari_ Jati didi qarTveli<br />
mgosnis vaJa_fSavelas iniciati-<br />
viT iyo Camosaxlebuli mcire miwian<br />
fSavidan mecxramete saukunis<br />
meore naxevarSi. es sofeli meoce<br />
saukunis 50-iani wlebidan ZaliT<br />
iqna gadasaxlebuli sarTiWalis,<br />
xaSmis da samgorSi dasaxlebis<br />
axal soflebSi.<br />
meliqauri<br />
wyaluxvi mdinare TvalTxevis<br />
auzis nasoflaria meliqauri.<br />
iq, sadac TvalTxevis auzis ori<br />
S<strong>ena</strong>erTi Sto erTmaneTs erTvis, am<br />
xerTviss sakmaod mozrdili tafobi<br />
yofs Suaze. daukvirvebeli Tvali<br />
aq mxolod tye-buCqnars SeniSnavs,<br />
magram es patara miwis naWeri,<br />
romelsac ufrosi Taobis xalxi<br />
meliqaurs uwodebs, sulac ar aris<br />
ubralo tyiani tafobi-aq odesRac<br />
xalxi cxovrobda da sicocxle<br />
Cqefda. aq arqeologiuri gaTxr<br />
rebi arasodes aravis ar uwarmoebia,<br />
magram, dakvirvebuli Tvalic ki<br />
SeamCnevs namosaxlarebs, qviTkiris<br />
naSTebs. aq xandaxan wyaldidobis<br />
dros Rvarcofi adamianis naxmar<br />
sayofacxovrebo, keramikis nivTebsac<br />
ki gamoaCens xolme, rac imaze<br />
metyvelebs, rom aq odesRac ucxovriaT<br />
Cvens winaprebs, mere ki bedukuRmarTi<br />
cxovrebis gamo miutovebiaT<br />
mama-papeuli sacxovrisi da ukeTes<br />
adgilas gadasaxlebulan, anda sulac<br />
bedis ukuRma trials mouspia<br />
maTTvis sasicocxlo pirobebi. sakvirveli<br />
da sacnauri isaa, rogor<br />
moaRwia Cv<strong>ena</strong>mde am toponimma.<br />
`vake tye~<br />
sagarejodan mimavali, gascdebi<br />
Tu ara “mTavar mowames”, xelmarjvniv<br />
mimaval tyis gzas, daaxloebiT<br />
naxevari kilometris gavlis<br />
Semdeg naxavT ZvelisZveli<br />
eklesiis naSTs, romelsac sagarejoelebi<br />
“wmida grigolis” naeklesiars<br />
uwodeben. tyis siRrmeSi<br />
Sesuli adamianis Tvali uamrav<br />
namosaxlars SeniSnavs,romlebic<br />
saukuneebis manZilze tyes daufaravs.<br />
tyis reliefic isea mosworebuli,<br />
rom yvela mixvdeba_aq odes-<br />
Rac mozrdili sofeli yofila. es<br />
midamo <strong>sagarejos</strong> mindvrebidanac<br />
kargad moCans, xalxi am tyes “vake<br />
tyes” uwodebs.<br />
aravin icis, aq arsebul sofels<br />
ra erqva, an rodis moispo igi da<br />
adamianTa mexsierebidan rodis<br />
amoiSala, ra materialuri saSualebebiT<br />
suldgmulobda es sofeli,<br />
ubralo TvaliTac mixvdeba<br />
gaTviTcnobierebuli adamiani, romelic<br />
iqve, maxloblad, tyis xeTa<br />
garejelebi #3, agvisto, 2012w<br />
foTlebis Crdilsa da buCqnarSi<br />
Semaluli wylis naJuri am soflis<br />
masazrdoebeli wyaros kodi iyo.<br />
rodis moispo, an ram mospo odes-<br />
Rac aRorZinebuli sofeli, rodis<br />
daisadgura aq tyis mdumarebam, aravin<br />
uwyis...<br />
1399 wels saqarTvelos mexuTed<br />
Semoesia qarTvelTa moZule Temur<br />
lengi. zamTari iyo da xalxi ar<br />
moeloda Turme mtris Semosevas.<br />
Temur lengma SearCia janmrTeli,<br />
20_25 wlis uzbeki meomrebi da<br />
pirdapir wamovida saqarTvelos<br />
gasanadgureblad zamTris myudroebaSi_35<br />
aTasiani laSqriT. moadga<br />
gare kaxeTs. gadauReblad Tovda 20<br />
dRis ganmavlobaSi da Tovlis safarma<br />
naxevar metrs gadaaWarba, mtris<br />
Semotevis marSruti yarabaRze gadioda<br />
da garejis xrioki midamoebiT<br />
pirdapir gare kaxeTisken iyo<br />
mimarTuli. Cven pirdapiri saarqivo<br />
masalebi ar mogvepoveba qarTul<br />
<strong>ena</strong>ze da veyrdnobiT Temur lengis<br />
istorikosis cnobebs. mterma Tavis<br />
gamanadgurebeli mexuTe Semosevis<br />
marSruti imitom SearCia uSualod<br />
Tbilisis aRmosavleTiT, raTa<br />
TbilisisaTvis moespoT mosaxleobis<br />
damcavi da mkvebavi regioni da<br />
igi udabnod eqcia. Temur lengis istorikosis<br />
dRiurebSi vkiTxulobT,<br />
rom mtris mizani iyo mWidrod<br />
dasaxlebuli daba_soflebi mTlianad<br />
daengria, gadaewva, xolo baR_<br />
v<strong>ena</strong>xebi_ amoeZirkva. mterma kargad<br />
icoda, rom qarTvelebi lxinSic da<br />
WirSic uRvinod da uxilod purs<br />
ar Wamdnen. amitomac undoda ayvavebuli<br />
gare kaxeTis udabnod qceva.<br />
garda amisa, Temur lengis dazvervam<br />
kargad icoda, rom saqarTvelos<br />
mefes aq ey<strong>ena</strong> Tavisi saukeTeso<br />
jari mTavarsardal vinme ximSias<br />
sardlobiT da es jari unda moespo<br />
pirvel rigSi_ moulodneli<br />
dartymiT. Temur lengma Tavisi<br />
Canafiqri sisruleSi moiyvana da<br />
Tavisi sisastikiT iavarqmnili mxare<br />
datova gaZarculi, gapartaxebuli<br />
da qarTuli arqivebic ise mospo,<br />
rom aravis scodnoda aq arsebuli<br />
daba_soflebis saxelebic ki.<br />
Tu ra erqva “vake tyeze”<br />
gaSenebul sofels, aravin icis,<br />
mxolod dangreul naeklesiars<br />
SemorCa am wminda adgilis saxeli<br />
“wmida grigoli”, danarCeni<br />
ki daviwyebis ulmobelma burusma<br />
STanTqa...