28.02.2013 Views

ena, mamuli, sarwmunoeba qalaq sagarejos toponimebi

ena, mamuli, sarwmunoeba qalaq sagarejos toponimebi

ena, mamuli, sarwmunoeba qalaq sagarejos toponimebi

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

8<br />

saTivara<br />

mdinare TvalTxevis saTave auzidan<br />

wyalgamyof SemaRlebidan,<br />

romelsac gadmokveTda “lafian xevis”<br />

auzidan amomavali Telavisken<br />

mimavali gza, “saTivara” ewodeba. aq<br />

mdebareobs nayofieri subalpuri<br />

velebi, romelic uxsovari droidan<br />

warmoadgenda qarTveli tomebiT<br />

dasaxlebul sofels. amis damadasturebel<br />

niSans warmoadgens patara,<br />

bazilikuri tipis eklesia da<br />

is auarebeli nasaxlarebi da samarovanni,<br />

romlebic aq gvxvdeba.<br />

“saTivara” meoce saukunis 50_<br />

ian wlebamde sasoflo_sameurneo<br />

TvalsazrisiT warmoadgenda patara<br />

mTis sofel_ Jatis kuTvnil<br />

agarak_mindors, sadac Jateli kolmeurneebi<br />

Tesdnen kartofils, siminds<br />

da sxva sasoflo_sameurneo<br />

kulturebs, abalaxebdnen cxvarsa<br />

da msxvilfexa pirutyvs, Tibavdnen<br />

Tivas.<br />

2003 wlis gazafxulze vesaubre<br />

Jatel qalbatons_ninos, romelic<br />

Jatidan gamoTxovili iyo <strong>sagarejos</strong><br />

mkvidr kako (akaki) qvliviZeze.<br />

man miambo erTi saintereso faqtis<br />

Sesaxeb: gasuli saukunis 50_ian<br />

wlebSi, miwis samuSaoebis dros<br />

Jatelma kolmeurneebma aRmoaCines<br />

erTi qvayuTis samarxi, romelSic<br />

aRmoCnda 11 adamianis ConCxi. savaraudod<br />

es micvalebulebi erTi<br />

ojaxis wevrebi iyvnen da raRac<br />

moarulma epidemiam, an mtris msaxvralma<br />

xelma mouRo maT bolo, rac<br />

imazedac metyvelebda, rom uxsovar<br />

warsulSi aq xalxmravali sofeli<br />

yofila. ise, aq eklesias aravin<br />

aaSenebda. namosaxlarebi mravlad<br />

SeiniSneba wyaluxv TvalTxevis<br />

mTel ubanSi. sxvadasxva droSi da<br />

epoqaSi aq ucxovriaT amay, ulamazes,<br />

mSromel da Tavmoyvare qarTvelebs,<br />

romlebic icavdnen samSoblos, qmnidnen<br />

xvavsa da baraqas, edemis<br />

baRad aqcevdnen baraqian xeobas.<br />

qalbatonma nino Turmanaulma is<br />

sagvareuloebic CamomiTvala, vinc<br />

aq cxovrobdnen gasuli saukunis<br />

50_ian wlebSi. ai, isinic: gigaurebi,<br />

wiTelaurebi, bewukaSvilebi, Turmanaulebi,<br />

xadulaSvilebi, fetviaSvilebi,<br />

badriaSvilebi, pataraSvilebi,<br />

keJeraSvilebi, TiRilaurebi,<br />

diRmeliSvilebi, RvTisiaSvilebi.<br />

am patara soflis_Jatis kuTvnili<br />

savargulebi iyo saTivara,<br />

mlaSe veli, saRoreebi,patara mindori<br />

xajagebi, zeda mTa, saxaSmo,<br />

samebis nawili, na<strong>qalaq</strong>ari. Tavad<br />

nasoflari_ Jati didi qarTveli<br />

mgosnis vaJa_fSavelas iniciati-<br />

viT iyo Camosaxlebuli mcire miwian<br />

fSavidan mecxramete saukunis<br />

meore naxevarSi. es sofeli meoce<br />

saukunis 50-iani wlebidan ZaliT<br />

iqna gadasaxlebuli sarTiWalis,<br />

xaSmis da samgorSi dasaxlebis<br />

axal soflebSi.<br />

meliqauri<br />

wyaluxvi mdinare TvalTxevis<br />

auzis nasoflaria meliqauri.<br />

iq, sadac TvalTxevis auzis ori<br />

S<strong>ena</strong>erTi Sto erTmaneTs erTvis, am<br />

xerTviss sakmaod mozrdili tafobi<br />

yofs Suaze. daukvirvebeli Tvali<br />

aq mxolod tye-buCqnars SeniSnavs,<br />

magram es patara miwis naWeri,<br />

romelsac ufrosi Taobis xalxi<br />

meliqaurs uwodebs, sulac ar aris<br />

ubralo tyiani tafobi-aq odesRac<br />

xalxi cxovrobda da sicocxle<br />

Cqefda. aq arqeologiuri gaTxr<br />

rebi arasodes aravis ar uwarmoebia,<br />

magram, dakvirvebuli Tvalic ki<br />

SeamCnevs namosaxlarebs, qviTkiris<br />

naSTebs. aq xandaxan wyaldidobis<br />

dros Rvarcofi adamianis naxmar<br />

sayofacxovrebo, keramikis nivTebsac<br />

ki gamoaCens xolme, rac imaze<br />

metyvelebs, rom aq odesRac ucxovriaT<br />

Cvens winaprebs, mere ki bedukuRmarTi<br />

cxovrebis gamo miutovebiaT<br />

mama-papeuli sacxovrisi da ukeTes<br />

adgilas gadasaxlebulan, anda sulac<br />

bedis ukuRma trials mouspia<br />

maTTvis sasicocxlo pirobebi. sakvirveli<br />

da sacnauri isaa, rogor<br />

moaRwia Cv<strong>ena</strong>mde am toponimma.<br />

`vake tye~<br />

sagarejodan mimavali, gascdebi<br />

Tu ara “mTavar mowames”, xelmarjvniv<br />

mimaval tyis gzas, daaxloebiT<br />

naxevari kilometris gavlis<br />

Semdeg naxavT ZvelisZveli<br />

eklesiis naSTs, romelsac sagarejoelebi<br />

“wmida grigolis” naeklesiars<br />

uwodeben. tyis siRrmeSi<br />

Sesuli adamianis Tvali uamrav<br />

namosaxlars SeniSnavs,romlebic<br />

saukuneebis manZilze tyes daufaravs.<br />

tyis reliefic isea mosworebuli,<br />

rom yvela mixvdeba_aq odes-<br />

Rac mozrdili sofeli yofila. es<br />

midamo <strong>sagarejos</strong> mindvrebidanac<br />

kargad moCans, xalxi am tyes “vake<br />

tyes” uwodebs.<br />

aravin icis, aq arsebul sofels<br />

ra erqva, an rodis moispo igi da<br />

adamianTa mexsierebidan rodis<br />

amoiSala, ra materialuri saSualebebiT<br />

suldgmulobda es sofeli,<br />

ubralo TvaliTac mixvdeba<br />

gaTviTcnobierebuli adamiani, romelic<br />

iqve, maxloblad, tyis xeTa<br />

garejelebi #3, agvisto, 2012w<br />

foTlebis Crdilsa da buCqnarSi<br />

Semaluli wylis naJuri am soflis<br />

masazrdoebeli wyaros kodi iyo.<br />

rodis moispo, an ram mospo odes-<br />

Rac aRorZinebuli sofeli, rodis<br />

daisadgura aq tyis mdumarebam, aravin<br />

uwyis...<br />

1399 wels saqarTvelos mexuTed<br />

Semoesia qarTvelTa moZule Temur<br />

lengi. zamTari iyo da xalxi ar<br />

moeloda Turme mtris Semosevas.<br />

Temur lengma SearCia janmrTeli,<br />

20_25 wlis uzbeki meomrebi da<br />

pirdapir wamovida saqarTvelos<br />

gasanadgureblad zamTris myudroebaSi_35<br />

aTasiani laSqriT. moadga<br />

gare kaxeTs. gadauReblad Tovda 20<br />

dRis ganmavlobaSi da Tovlis safarma<br />

naxevar metrs gadaaWarba, mtris<br />

Semotevis marSruti yarabaRze gadioda<br />

da garejis xrioki midamoebiT<br />

pirdapir gare kaxeTisken iyo<br />

mimarTuli. Cven pirdapiri saarqivo<br />

masalebi ar mogvepoveba qarTul<br />

<strong>ena</strong>ze da veyrdnobiT Temur lengis<br />

istorikosis cnobebs. mterma Tavis<br />

gamanadgurebeli mexuTe Semosevis<br />

marSruti imitom SearCia uSualod<br />

Tbilisis aRmosavleTiT, raTa<br />

TbilisisaTvis moespoT mosaxleobis<br />

damcavi da mkvebavi regioni da<br />

igi udabnod eqcia. Temur lengis istorikosis<br />

dRiurebSi vkiTxulobT,<br />

rom mtris mizani iyo mWidrod<br />

dasaxlebuli daba_soflebi mTlianad<br />

daengria, gadaewva, xolo baR_<br />

v<strong>ena</strong>xebi_ amoeZirkva. mterma kargad<br />

icoda, rom qarTvelebi lxinSic da<br />

WirSic uRvinod da uxilod purs<br />

ar Wamdnen. amitomac undoda ayvavebuli<br />

gare kaxeTis udabnod qceva.<br />

garda amisa, Temur lengis dazvervam<br />

kargad icoda, rom saqarTvelos<br />

mefes aq ey<strong>ena</strong> Tavisi saukeTeso<br />

jari mTavarsardal vinme ximSias<br />

sardlobiT da es jari unda moespo<br />

pirvel rigSi_ moulodneli<br />

dartymiT. Temur lengma Tavisi<br />

Canafiqri sisruleSi moiyvana da<br />

Tavisi sisastikiT iavarqmnili mxare<br />

datova gaZarculi, gapartaxebuli<br />

da qarTuli arqivebic ise mospo,<br />

rom aravis scodnoda aq arsebuli<br />

daba_soflebis saxelebic ki.<br />

Tu ra erqva “vake tyeze”<br />

gaSenebul sofels, aravin icis,<br />

mxolod dangreul naeklesiars<br />

SemorCa am wminda adgilis saxeli<br />

“wmida grigoli”, danarCeni<br />

ki daviwyebis ulmobelma burusma<br />

STanTqa...

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!