04.05.2013 Views

Maila Aurreratuko Kurrikulua (B2.1 eta B2.2)

Maila Aurreratuko Kurrikulua (B2.1 eta B2.2)

Maila Aurreratuko Kurrikulua (B2.1 eta B2.2)

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

SARRERA<br />

MAILA AURRERATUKO CURRICULUMA<br />

Tarteko <strong>eta</strong> oinarrizko mailen curriculumaren ondoren dator goi-maiako curriculuma, <strong>eta</strong> bi horiek<br />

oinarri duten araudi berean dago funtsaturik, hain zuzen, Hezkuntzaren Lege Organikoaren 6.1.<br />

artikuluko 1629/06 Errege Dekretuan. Hizkuntzen Europako Erreferentzia Marko Bateratuan<br />

proposatutako metodologia komunikatiboa da curriculumaren ardatz nagusia.<br />

Komunikazio-ikuspegi horr<strong>eta</strong>n, hizkuntza erabiltzeari garrantzi handiagoa ematen zaio hizkuntzari<br />

buruz ikasteari baino. Ikasleak hizkuntza erabiltzen du, <strong>eta</strong> hizkuntzazko komunikazio-jardueren bidez<br />

zenbait arik<strong>eta</strong> edo ekintza egiteko eskatzen zaio. Jarduera horiek egiteko, aurretiazko ezagutza guztia<br />

martxan jarri beharko du ikasleak <strong>eta</strong> egoera bakoitzean baliagarrien egiten zaizkion baliabideak<br />

hautatu beharko ditu.<br />

Goian aipatutako aurretiazko ezagutza <strong>eta</strong> baliabideak abiaraziko dituen gaitasun estrategikoaren<br />

bidez, ikasleak ikaskuntza-prozesuan autonomia lortu beharko du, <strong>eta</strong> hori erdiestea ikaslearen ardura<br />

izango da. Ezagutza-maila handiagoa den heinean, autonomia-maila handiagoa izan beharko da.<br />

Prozesu horiek hizkuntza guzti<strong>eta</strong>rako balio dute, <strong>eta</strong> hizkuntza bat ikasteko horiek garatu izanak bidea<br />

errazten du gainerako hizkuntzak ikasteko, <strong>eta</strong> aldi berean, eleaniztasuna <strong>eta</strong> kultura-aniztasuna<br />

bultzatzen ditu.<br />

Curriculumaren xedea komunikazio-gaitasuna garatzea da, hots, erabiltzaileak bizi ditzakeen<br />

egoer<strong>eta</strong>n eraginkortasunez esku-hartzeko, mintzatzeko <strong>eta</strong> ulertzeko gaitasuna garatzea.<br />

HELBURUA<br />

• Hizkuntzari buruzko <strong>eta</strong> hizkuntza hori mintzatzen den herrialdeari edo herrialdeei buruzko<br />

ezagutza areagotzea, bertako hiztunekin komunikatu ahal izateko <strong>eta</strong> garapen pertsonala zein<br />

profesionala indartzeko.<br />

• Gaitasun pertsonalak garatzea, esaterako, sentsibilitatea, tolerantzia <strong>eta</strong> dibertsitate soziokulturalaren<br />

onarpena.<br />

• Gaitasun kognitiboak, hizkuntzazkoak, afektiboak, estetikoak <strong>eta</strong> kulturalak indartzea.<br />

• XXI. mendearen berezko ezaugarri diren mugikortasunerako <strong>eta</strong> nazioarteko lankidetzarako<br />

prestaturik egotea.<br />

MAILAREN DEFINIZIOA<br />

Goi-maila Hizkuntzen Europako Erreferentzia Marko Bateratuaren (HEEMB) B2 mailarekin bat dator.<br />

Marko horr<strong>eta</strong>n, B2 maila esapide hauen bidez definitzen da: "erantzun egokia ohiko egoer<strong>eta</strong>n" <strong>eta</strong><br />

"menderatze operatibo mugatua" esapideen bidez. Hurrengo maila, C1 maila, berriz, "menderatze<br />

eraginkorra" edo "menderatze operatibo egokia" esapideen bidez definitzen da.<br />

Horrenbestez, ikasleak honako hau egiteko gai izango dira:<br />

Kontzeptualki zein linguistikoki konplexuak diren ahozko <strong>eta</strong> idatzizko testuak ulertu, sortu <strong>eta</strong> lantzea<br />

beharrezkoa den ohiko egoer<strong>eta</strong>n <strong>eta</strong> egoera espezifikoago<strong>eta</strong>n, hizkuntza erraztasunez <strong>eta</strong><br />

1<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


eraginkortasunez erabiltzea, hiztegi zabal baina ez oso idiomatikoarekin. Testu horien gaiak orokorrak,<br />

egungoak edo hiztunaren espezializazio-eremukoak izango dira, <strong>eta</strong> hizkuntzaren aldaera estandarra<br />

izango da.<br />

HELBURU OROKORRAK<br />

• Behar besteko zehaztasun <strong>eta</strong> erraztasunekin hitz egitea hiztunekin, mintzaldia naturala izan<br />

dadin.<br />

• Ia egoera guzti<strong>eta</strong>n <strong>eta</strong> hizkuntza-baliabideak ongi menderatuz, ahoz zein idatziz ulertu,<br />

mintzatu <strong>eta</strong> esku hartzea.<br />

• Ikasleek bizi ditzakeen egoeren alderdi sozio-kultural<strong>eta</strong>n sakontzea <strong>eta</strong> hori<strong>eta</strong>ko bakoitzean<br />

egoki jokatzea, keinu, jarrera <strong>eta</strong> erregistro egokiak erabiliz.<br />

• Hizkuntza-baliabide berriak erabiltzea, dagoeneko ikasitakoak ahaztu gabe.<br />

• Akatsei buruz gogo<strong>eta</strong> egitea, nork bere burua zuzendu ahal izateko.<br />

• Norberak egokientzat dituen komunikazio- <strong>eta</strong> ikaskuntza-estrategiak nahita erabiltzea.<br />

• Ikaskuntza modu autonomoan planifikatzea.<br />

HELBURU ESPEZIFIKOAK<br />

AURRERATU MAILA 1<br />

Gaitasun pragmatikoak: funtzionala <strong>eta</strong> diskurtsiboa<br />

Ahozko <strong>eta</strong> idatzizko interakzioa<br />

• Gai ugariri buruz <strong>eta</strong> egoera askotan eraginkortasunez komunikatzea, erraztasun, zehaztasun <strong>eta</strong><br />

naturaltasun nahikoaz, solaskidearentzat naturala izan dadin <strong>eta</strong> jarrera berezia hartu behar ez<br />

dezan.<br />

• Elkarrizk<strong>eta</strong>, debate, solasaldi <strong>eta</strong> transakzio<strong>eta</strong>n, ikuspuntuak defendatzea, horiek ongi azalduz<br />

<strong>eta</strong> argudiatuz, <strong>eta</strong> gertaera zein bizipen jakinen garrantzi pertsonala azpimarratuz.<br />

• Beste hiztun batzuekin posta-bidezko harremana izatea, <strong>eta</strong> idatzitako gutun<strong>eta</strong>n, berri <strong>eta</strong> iritziak<br />

azaltzea, <strong>eta</strong> egoerarekin bat datozen sentimendu, informazio <strong>eta</strong> emozioak adieraztea.<br />

Ahozko ulermena<br />

• Gai zehatz edo abstraktuei buruzko testu luzeak <strong>eta</strong> izaera teknikokoak –betiere<br />

espezializaziokoak– ulertzea. Testuak ongi antolaturik egongo dira, hizkuntza estandarrean <strong>eta</strong><br />

abiadura normalean emango dira, <strong>eta</strong> hizkuntzaren <strong>eta</strong> argudioen aldetik konplexuak izango dira.<br />

• Testu horien komunikazio-asmoak, puntu nagusiak <strong>eta</strong> xeh<strong>eta</strong>sun garrantzitsuak hautematea.<br />

• Hizkuntza estandarrean emandako grabatutako materiala –esaterako, dokumentalak <strong>eta</strong><br />

albistegiak– ulertzea.<br />

Idatzizko ulermena<br />

• Hainbat motatako testuak nahiko autonomiaz irakurtzea, honako hauek hautemanez: komunikazioasmoak,<br />

funtsezko informazioa, puntu nagusiak <strong>eta</strong> bigarren mailakoak, <strong>eta</strong> argudioen ildoa.<br />

• Hainbat iturritako informazioa, ideiak <strong>eta</strong> iritziak erraz aukeratzea.<br />

Ahozko adierazpena<br />

• Komunikazio-asmorako egokiak diren testu argi <strong>eta</strong> kohesiodunak sortzea. Testu hori<strong>eta</strong>n, alderdi<br />

osagarriak <strong>eta</strong> adibide garrantzitsuak erabiliko dituzte, <strong>eta</strong> testuen funtzioak honako hauek izango<br />

2<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


dira: informazioa ematea; zerbait kontatzea; bizipenak, sentimenduak <strong>eta</strong> gertakariak deskribatzea;<br />

gaiak azaltzea; edo iritziak defendatu <strong>eta</strong> zabaltzea.<br />

• Segurtasunez, erraztasunez, xeh<strong>eta</strong>sunez <strong>eta</strong> nahiko zuzen mintzatzea, erritmo erregularra erabiliz<br />

<strong>eta</strong> argi ahoskatuz.<br />

Idatzizko adierazpena<br />

• Testu argi, koherente <strong>eta</strong> kohesiodunak idaztea gai askori buruz, xeh<strong>eta</strong>sun lexiko handiz <strong>eta</strong><br />

gramatika-zuzentasunez.<br />

• Hainbat iturritako informazioa laburtu <strong>eta</strong> ebaluatzea, <strong>eta</strong> testu-motaren <strong>eta</strong> komunikazioegoeraren<br />

arabera, gertakariak kontatzea, deskribatzea, argudiatzea, konparatzea <strong>eta</strong><br />

ondorioztatzea.<br />

Gaitasun sozio-kulturala <strong>eta</strong> sozio-linguistikoa<br />

• Portaera, erreakzioak, tratamendua, adeitasuna <strong>eta</strong> hizkuntza-egoera kasuan kasuko egoera <strong>eta</strong><br />

funtziora moldatzea. Horr<strong>eta</strong>rako, hiztunen herrialde<strong>eta</strong>ko alderdi sozio-kulturalak sakonago<br />

aztertu beharko dituzte ikasleek.<br />

• Inguruko hizkuntza-aldaera ohikoenak identifikatzea, <strong>eta</strong> horien ekoizpena egoera bakoitzarekin<br />

bat datorren erregistrora moldatzea.<br />

Hizkuntza-gaitasuna<br />

• Hizkuntza-baliabide ugari erabiltzea, testu zehatzak, argiak <strong>eta</strong> kohesiodunak sortzeko. Testuak<br />

funtzio <strong>eta</strong> gai askori buruzkoak izango dira <strong>eta</strong> modu naturalean ekoitzi beharko dira, zalantzak<br />

igartzen ez direlarik <strong>eta</strong> errepikapenik gabe.<br />

• Hizkuntza-baliabideak oso ongi kontrolatzea, nahiz <strong>eta</strong> egitura konplexu<strong>eta</strong>n, komunikazioa<br />

oztopatzen ez duten akats batzuk egin. Akats “iraunkorrak” ager daitezke ohikoak ez diren<br />

egoer<strong>eta</strong>n.<br />

• Diskurtsoa malgutasunez <strong>eta</strong> eraginkortasunez kohesionatzea, diskurtso-adierazgailu <strong>eta</strong> lokailuak<br />

egoki erabiliz.<br />

Gaitasun estrategikoa<br />

• Ikaskuntza modu autonomoan planifikatzea <strong>eta</strong> estrategiak jakinaz erabiltzea.<br />

• Lana planifikatzea, egoera bakoitzean norberak dituen hizkuntza-baliabideak testuinguruan kokatu<br />

<strong>eta</strong> erabiltzea, beharrezko baliabideak aurkitzea, horiek nola funtzionatzen duten behatzea,<br />

interferentziak egitea, hizkuntza lantzea, zailtasunak gainditzea, hizkuntza eraikitzea, <strong>eta</strong><br />

informazio-hutsuneak betetzea.<br />

• <strong>Maila</strong> lortzeko behar den denboraz <strong>eta</strong> ahaleginez jabetzea.<br />

• Autoikaskuntzarako norberak dituen baliabideak egoki hautatzea.<br />

• Helburuen erdiespena balioestea, bai <strong>eta</strong> zaitasunak, akatsak, lorpenak <strong>eta</strong> aurrera egiteko<br />

erabilitako bitartekoak ere. Horien arabera norbera antolatzea.<br />

• Ebaluak<strong>eta</strong>-bitarteko estandarrak erabiliz norbera ebaluatzea, kanpo-laguntzarekin beharrezkoa<br />

balitz.<br />

EDUKIAK<br />

I. KOMUNIKAZIOA: GAITASUN PRAGMATIKOAK<br />

1. KOMUNIKAZIO JARDUERAK<br />

3<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


Komunikazio-gaitasuna ahoz <strong>eta</strong> idatziz garatzea da helburua. Gaitasun hori garatzeko bide bakarra<br />

gaitasuna bera lantzea da.<br />

1.1. Entzutezko ulermeneko jarduerak<br />

A. Interakzioan<br />

• Hizkuntza estandarrean esandako oro ulertzea, <strong>eta</strong> inguruan zarata izan arren, honako hauek<br />

hautematea: komunikazio-asmoak, gaia, ideia nagusiak, xeh<strong>eta</strong>sun garrantzitsuak <strong>eta</strong> gaialdak<strong>eta</strong>k.<br />

• Jatorrizko hiztunen solasaldi informal<strong>eta</strong>n parte hartzea <strong>eta</strong> horiek ulertzea.<br />

• Espezialitateko gaiei buruzko eztabaid<strong>eta</strong>n parte hartzea <strong>eta</strong> solaskideek nabarmendutako ideiak<br />

xeh<strong>eta</strong>sun osoz ulertzea.<br />

• Jarraibide zehatzak ahalegin gabe betetzea.<br />

• Gai ezagunei buruz, nolabaiteko segurtasunez aritzea.<br />

• Informazioa <strong>eta</strong> iritziak trukatu, egiaztatu <strong>eta</strong> baieztatzea.<br />

• Etenaldien, etenduren, intonazioaren, tonuaren, mugimenduen <strong>eta</strong> keinuen komunikazio-asmoez<br />

ohartzea.<br />

• Norberaren ulermena kontrolatzea <strong>eta</strong> argibideak eskatzea.<br />

B. Entzule moduan<br />

Elkarrizk<strong>eta</strong>k <strong>eta</strong> debateak<br />

• Solasaldi <strong>eta</strong> eztabaida formalak ulertzea, <strong>eta</strong> gaia, ideia nagusiak <strong>eta</strong> azaldutako ikuspegiak<br />

identifikatzea, laguntza behar izan arren <strong>eta</strong> ahaleginak egin behar izan arren.<br />

Kontak<strong>eta</strong>k, deskribapenak <strong>eta</strong> azalpenak<br />

• Ezaguntzat jo daitezkeen gaiei buruzko hitzaldi, konferentzia, azalpen <strong>eta</strong> gainerako aurkezpen<br />

akademiko zein profesional<strong>eta</strong>ko ideia nagusiak ulertzea, linguistikoki konplexuak izan arren.<br />

• Konferentzi<strong>eta</strong>ko gai garrantzitsuenen oharrak hartzea.<br />

Iragarkiak <strong>eta</strong> jarraibideak<br />

• Hizkuntza estandarrean <strong>eta</strong> erritmo normalean emandako jarraibide zehatzak, adierazpenak <strong>eta</strong><br />

testuinguruan kokatutako mezuak ulertzea, gai abstraktuei buruzkoak badira ere.<br />

• Erreferente ezagunak dituzten publizitate-iragarkien asmoa <strong>eta</strong> informazioa jasotzea.<br />

Emankizunak <strong>eta</strong> grabatutako materiala<br />

• Hizkuntza estandarrean <strong>eta</strong> erritmo normalean emandako dokumentu grabatu<strong>eta</strong>ko edo irrati- zein<br />

telebista-emanaldi<strong>eta</strong>ko (albistegiak <strong>eta</strong> elkarrizk<strong>eta</strong>k) funtsezko informazioa <strong>eta</strong> xeh<strong>eta</strong>sun<br />

garrantzitsuak ulertzea.<br />

• Hiztunaren jarrera <strong>eta</strong> aldartea hautematea.<br />

• Hizkuntza estandarrean emandako filmen argumentuak ulertzea <strong>eta</strong> sekuentziak lotzea.<br />

4<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


1.2. Idatzizko ulermeneko jarduerak<br />

A. Interakzioan: gutunak <strong>eta</strong> oharrak<br />

• Zailtasunik gabe ulertzea ohiko gutun<strong>eta</strong>ko <strong>eta</strong> posta elektroniko pertsonal <strong>eta</strong> formal<strong>eta</strong>ko<br />

informazio nagusia <strong>eta</strong> bigarren mailakoa.<br />

• Igorlearen hurbiltasun-markak identifikatzea, bereziki, adeitasun-, informazio- <strong>eta</strong> erregistroesamolde<strong>eta</strong>tik<br />

abiatuz.<br />

• Kasuan kasuko espezialitatearekin loturiko posta formala irakurtzea.<br />

• Ohiko idatzi formal<strong>eta</strong>ko informazio garrantzitsua erraz jasotzea, <strong>eta</strong> formatuak ezagutzea.<br />

B. Irakurle moduan<br />

Orientazioa <strong>eta</strong> informazioa<br />

• Testu luze<strong>eta</strong>n informazio espezifikoa erraz aurkitzea, <strong>eta</strong> hainbat iturritako informazioa biltzea,<br />

zeregin espezifikoak egiteko.<br />

• Oso espezializatuak ez diren albiste, artikulu, txosten <strong>eta</strong> iragarki<strong>eta</strong>ko eduki <strong>eta</strong> puntu<br />

garrantzitsuak azkar identifikatzea.<br />

Argudiatzea<br />

• Gaurkotasuneko gaiei buruzko iritzi-artikulu<strong>eta</strong>ko ikuspuntuak identifikatzea.<br />

• Argudio-diskurtso<strong>eta</strong>ko tesia, argudioak <strong>eta</strong> ondorioak hautematea, <strong>eta</strong> diskurtsoaren eskema<br />

identifikatzea.<br />

• Txosten<strong>eta</strong>ko datuak <strong>eta</strong> justifikazioak xeh<strong>eta</strong>sunez ulertzea.<br />

• Gai ezagunei buruzko grafiko <strong>eta</strong> sinopsiak interpr<strong>eta</strong>tzea.<br />

Jarraibideak<br />

• Jarraibide <strong>eta</strong> arau luze <strong>eta</strong> konplexuak ulertzea (bidai<strong>eta</strong>rako aholkuak, administrazio-prozesuak,<br />

segurtasuna, portaerak, <strong>eta</strong>b.), atal zailenak berriz irakurtzeko aukera izanez gero, betiere.<br />

Dibertimenduzko irakurk<strong>eta</strong><br />

• Egungo literatura-testu<strong>eta</strong>ko pasarte nagusien <strong>eta</strong> bigarren mailako pasarteen argumentua ulertzea,<br />

bai <strong>eta</strong> pertsonaien ezaugarriak <strong>eta</strong> gaia ere; betiere, testua gai unibertsalei buruzkoa bada <strong>eta</strong> oso<br />

idiomatikoa ez bada.<br />

• Kasuan kasuko kultura-ezaugarrien esparru barruan ulertzea testua.<br />

1.3. Ahozko adierazpeneko jarduerak<br />

A. Interakzioan<br />

5<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


Interakzio orokorra<br />

• Jatorrizko hiztunekin ohiko elkarrizk<strong>eta</strong>k izatea, bi aldeei inolako tentsiorik eragingo ez dien<br />

erraztasun- <strong>eta</strong> naturaltasun-mailarekin.<br />

• Norberak garrantzitsuagotzat jotzen dituen gertakari <strong>eta</strong> bizipenak nabarmentzea, <strong>eta</strong> norberaren<br />

ikuspuntuak argi <strong>eta</strong> garbi azaldu <strong>eta</strong> defendatzea, behar bezala argumentatuz <strong>eta</strong> norberak<br />

beharrezkotzat jotzen dituen azalpenak emanez.<br />

Elkarrizk<strong>eta</strong>k <strong>eta</strong> debateak<br />

• Jatorrizko hiztunekin solasean aritzea, haiek haien artean egingo luketen modu berean, hizkuntza<br />

gaizki erabiltzeagatik barrerik eragin gabe <strong>eta</strong> inor iraindu gabe.<br />

• Gertakari <strong>eta</strong> bizipen jakinek norberarentzat duten garrantzia transmititzea <strong>eta</strong> horiek sortzen duten<br />

emozioa helarazten jakitea.<br />

• Ohiko gaiei buruzko elkarrizk<strong>eta</strong>k bat-batean botatzea.<br />

• Harridurako, poztasuneko, tristurako, intereseko <strong>eta</strong> ezaxolako sentimenduak adierazi <strong>eta</strong><br />

horrelako adierazpenei erantzutea.<br />

• Argudio, azalpen <strong>eta</strong> iruzkin egokien bidez, emandako iritziak defendatzea.<br />

• Gai edo arazoak argi azaltzea, kausa <strong>eta</strong> ondorioei buruz espekulatuz, <strong>eta</strong> ikuspegi bakoitzaren<br />

abantailak <strong>eta</strong> desabantailak konparatuz.<br />

• Beste solaskideen ikuspuntu <strong>eta</strong> iritzien iruzkin motzak egitea.<br />

Negoziak<strong>eta</strong>k<br />

• Beharrezkoak diren transakzio gehienak arrakastaz egitea (ostatua hartzean edo agintaritzekin<br />

tramiteak egitean), hizkuntza hori mintzatzen den herrialde<strong>eta</strong>n, edo hizkuntza hori kasuan kasuko<br />

herrialdean komunikazio-hizkuntza denean.<br />

• Ohikoak ez diren transakzioak egitea, denda, banku <strong>eta</strong> abarr<strong>eta</strong>n, esaterako, erosk<strong>eta</strong> bat itzultzea.<br />

• Erreklamazioak egitea edo kexatzea.<br />

• Kasuan kasuko espezialitateko edozein eratako gaiei buruzko informazio zehatza, nolabaiteko<br />

konfiantzaz, trukatu, egiaztatu <strong>eta</strong> baieztatzea.<br />

• Jarraibide zehatzak ematea, zerbait nola egion behar den azalduz.<br />

• Hainbat iturri erabiliz txostenak egitea, argudioak <strong>eta</strong> erabilitako informazioa laburtuz.<br />

Elkarrizk<strong>eta</strong>k<br />

• Elkarrizk<strong>eta</strong>, kontsulta <strong>eta</strong> abarr<strong>eta</strong>ko galderei behar bezala erantzutea.<br />

• Elkarrizket<strong>eta</strong>n, norberaren ideiak garatzea <strong>eta</strong> modu egokian aurre hartzea,<br />

elkarrizk<strong>eta</strong>tzailearengan laguntza bilatuz, beharrezkoa izanez gero.<br />

Diskurtsoa kontrolatzea<br />

• Ulertu ez duena aditzera ematea.<br />

• Solaskideek ulertu dutela ziurtatzea.<br />

• Informazioa baieztatu edo ezeztatzea. Informazioa zuzentzea.<br />

• Norberaren burua zuzentzea.<br />

• Errepikatuz, gauza bera beste modu batean esanez edo parafraseatuz, ulertu dela egiaztatzea.<br />

• Esanahiak argitzea, baliabide ugari erabiliz.<br />

• Ulertu dela egiaztatzea, solaskideak esandakoa norberaren hitzak erabiliz errepikatzearen bidez.<br />

6<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


B. Hizlari moduan<br />

Deskribapena <strong>eta</strong> kontak<strong>eta</strong><br />

• Kasuan kasuko espezialitatearekin loturiko gai ugariri buruzko aurkezpen zein deskribapen argi<br />

<strong>eta</strong> zehatzak erraz egitea.<br />

• Liburu <strong>eta</strong> filmen argumentuak azaldu, <strong>eta</strong> norberaren erreakzioak deskribatzea.<br />

• Esperientzien deskribapen <strong>eta</strong> kontak<strong>eta</strong> zehatzak egitea, sentimendu <strong>eta</strong> erreakzioak azalduz.<br />

• Aurrez jakin ezin daitezkeen gertakariak zehaztasunez kontatzea, esaterako, istripu bat.<br />

• Ametsak, esperantzak, gogoak, ben<strong>eta</strong>ko gertakariak <strong>eta</strong> imajinatutakoak deskribatzea.<br />

• Istorioak kontatzea.<br />

• Iritzi, plan <strong>eta</strong> ekintzen argudio, arrazoibide <strong>eta</strong> azalpenak garatzea.<br />

• Denbora- <strong>eta</strong> logika-koherentziari eustea, <strong>eta</strong> informazio garrantzitsua <strong>eta</strong> informazio nahikoa<br />

eskaintzea.<br />

• Ohiko lokailu <strong>eta</strong> diskurtso-adierazgailuak malgutasunez erabiltzea, ideiak lotzeko.<br />

Publikoari hitz egitea<br />

• Gai orokorrak argitasunez, segurtasunez <strong>eta</strong> erritmo erregularrean azaltzea.<br />

• Ikuspuntuak defendatzea <strong>eta</strong> argi argudiatzea, ideia osagarri <strong>eta</strong> adibideekin.<br />

• Aurrez prestatutako aurkezpenak argi ematea, ikuspuntuen alde edo kontra arrazoituz, puntu<br />

garrantzitsuak nabarmenduz, <strong>eta</strong> aukera bakoitzaren abantailak <strong>eta</strong> desabantailak erakutsiz.<br />

• Diskurtsoa egituratzea: gaia aurkeztu, ideiak sailkatu, alderdi berriak txertatu, gauza bera beste<br />

modu batean esan, ideia nagusiak laburbildu <strong>eta</strong> ondorioak ateratzea.<br />

• Datuak malgutasunez lotzea <strong>eta</strong> koherentziari eustea.<br />

• Galderei segurtasunez <strong>eta</strong> erritmoarekin erantzutea.<br />

1.4. Idatzizko adierazpeneko jarduerak<br />

Interakzioan<br />

• Gai zehatz <strong>eta</strong> abstraktuei buruz informazioa <strong>eta</strong> ideiak ematea.<br />

• Behar besteko argitasunez galdetzea <strong>eta</strong> arazoak azaltzea, informazioa zehaztasun nahikoaz<br />

egiaztatu ahal izateko.<br />

• Zerbitzu<strong>eta</strong>ko langile, irakasle <strong>eta</strong> eguneroko bizitzako beste pertsona batzuei informazio-oharrak<br />

edo berehalako azalpenak eskatzeko oharrak idaztea, garrantzitsutzat jotzen dena nabarmenduz.<br />

• Eskerrak emateko edo zerbitzuak eskatzeko eskutitz formalak idaztea.<br />

Ekoizpena<br />

• Norberaren intereseko gaiei buruzko testu kohesiodunak idaztea.<br />

• Kasuan kasuko espezialitateari buruz argi <strong>eta</strong> xeh<strong>eta</strong>sunez deskribatzea.<br />

• Film, liburu edo antzezlanen berri laburrak idaztea.<br />

• Ikuspuntu jakinen alde edo kontra idaztea, argudioak emanez, <strong>eta</strong> zenbait aukeraren abantaila zein<br />

desabantailak azaldu <strong>eta</strong> argudiatuz.<br />

• Hainbat iturritako informazioa <strong>eta</strong> argudioak laburbiltzea.<br />

7<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


2. TESTUAK<br />

“Testu” hitza zentzu zabalean erabiltzen da hemen, hain zuzen, HEEMBan ematen zaizkion<br />

ezaugarriak aintzat hartuz. HEEMBan honako hau esaten da “testu” hitzari buruz: “Egiteko bat<br />

gauzatzean, hizkuntza-jarduera baten ardatza osatzen duen diskurtso-zatia (ahozkoa edo idatzizkoa),<br />

alor espezifiko batekin loturikoa, da testua. Egiteko horr<strong>eta</strong>n, laguntza edo helburua izan daiteke<br />

testua, bai <strong>eta</strong> produktua edo prozesua ere.” (10. or.).<br />

<strong>Maila</strong> hon<strong>eta</strong>n, testuek egitura argia dute. Informazio esplizitua ematen dute, bai <strong>eta</strong> inplizitua ere,<br />

zentzua ulertzea erraza bada. Testuak ulertzeko, hizkuntzaren kultura ezagutu behar da, maila batean.<br />

Ahozko testuak distortsio akustiko gutxi dute, ahoskera estandarra da, edo estandarretik hurbila, <strong>eta</strong><br />

erritmoa ez da oso azkarra.<br />

2.1. Ahozko testuak<br />

Interakzioan<br />

• Gai pertsonal, orokor, sozial, akademiko, profesional <strong>eta</strong> aisialdiko gai ugariri buruzko solasaldi<br />

informalak. Inguruko zarata agertu ohi da, <strong>eta</strong> testu<strong>eta</strong>n, informazioa, bizipenak, iruzkinak <strong>eta</strong><br />

ikuspuntuak trukatzen dira.<br />

• Elkarrizk<strong>eta</strong> formalak, ohikoak ez diren gaiak barne.<br />

• Gai ezagunei buruzko eztabaidak.<br />

• Telefono-bidezko elkarrizk<strong>eta</strong> formal edo informalak, <strong>eta</strong> bideokonferentziak.<br />

• Debateak.<br />

• Kultura- edo gaurkotasun-gaiei buruzko iruzkinak, iritziak <strong>eta</strong> justifikazioak.<br />

• Mezuen argibideak, azalpenak, errepikapenak, laburpenak edo itzulpenak.<br />

• Gizarte- edo lan-bilerak.<br />

• Merkataritzako <strong>eta</strong> administrazioko tramiteak.<br />

• Elkarrizk<strong>eta</strong>k.<br />

• Jarraibideak <strong>eta</strong> arauak.<br />

• Elkarren arteko ulermena kontrolatzeko baliabideak.<br />

Ulermena entzule moduan<br />

Aurrez aurre<br />

• Ezaguntzat jo daitezkeen gai zehatz <strong>eta</strong> abstraktuei buruzko azalpenak.<br />

• Hainbat hiztuneko elkarrizk<strong>eta</strong>k.<br />

• Gai orokorrei <strong>eta</strong> espezialitateko gaiei buruzko mahai-inguruak <strong>eta</strong> debateak, hizkuntza<br />

estandarrean.<br />

• Jarraibide, arau, ohar <strong>eta</strong> argibide zehatzak.<br />

• Testuinguru jakin<strong>eta</strong>ko azalpen, aurkezpen, deskribapen <strong>eta</strong> kontak<strong>eta</strong>k.<br />

• <strong>Maila</strong>rako egokiak diren gaiei buruzko hitzaldi <strong>eta</strong> konferentziak.<br />

• Ozenki irakurritako testuak.<br />

• Antzezlanak, hizkuntza estandarrean.<br />

Grabatutako edo hedabideen bidez emandako materiala (hizkuntza estandarrean).<br />

• Erantzungailu<strong>eta</strong>n grabatutako jarraibideak <strong>eta</strong> mezuak.<br />

8<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


• Iragarkiak (irratia, telebista, <strong>eta</strong>b.).<br />

• Gaurkotasuneko gertakariak <strong>eta</strong> gaiak.<br />

• Eguraldiaren iragarpenak.<br />

• Oharrak <strong>eta</strong> argibideak.<br />

• Ezaguntzat jo daitezkeen antzezlanen pasarteak.<br />

• Gai orokorrei buruzko elkarrizk<strong>eta</strong>k.<br />

• Kontakizunak.<br />

• Abestien hitzak (argi ahoskatuak).<br />

• Gai orokorrei buruzko dokumentalak <strong>eta</strong> erreportajeak (telebista edo bideak).<br />

• Telebistako telesailak.<br />

• Filmak, hizkuntza estandarrean.<br />

Ekoizpena<br />

• Oharrak, jarraibideak, arauak, aholkuak <strong>eta</strong> debekuak.<br />

• Honako hauek deskribatu <strong>eta</strong> konparatzea: pertsonak, gauzak, jarduerak, zerbitzuak, lekuak, bizibaldintzak,<br />

interesak, sentimenduak <strong>eta</strong> alderdi sozio-kulturalak.<br />

• Gertakariak, bizipenak, pasadizoak <strong>eta</strong> proiektuak xeh<strong>eta</strong>sunez kontatzea.<br />

• Istorioak kontatzea.<br />

• Gaiak azaltzea.<br />

• Gai ezagunei buruzko jarduerak azaldu, justifikatu <strong>eta</strong> argudiatzea.<br />

• Liburuak, telebista-programak <strong>eta</strong> filmak ebaluatzea.<br />

• Arazoak aditzera ematea.<br />

• Ekitaldiak, liburuak, filmak edo pertsonak aurkeztea.<br />

2.2. Idatzizko testuak<br />

Interakzioa<br />

• Gizarte-gai<strong>eta</strong>ko testu formalak <strong>eta</strong> informalak, honako helburu hauek dituztenak: zoriontzea,<br />

gonbidatzea, baieztatzea, desenkusatzea, eskertzea, eskabideak egitea, barkamena eskatzea,<br />

agurtzea, aurkeztea, zorionak ematea <strong>eta</strong> dolumina adieraztea.<br />

• Gutun <strong>eta</strong> mezu pertsonalak –SMSak, posta elektronikoa, faxa, posta <strong>eta</strong> txata–, honako hauek<br />

trukatzeko: informazioa, interesak, beharrak, bizipenak, iritziak, iruzkinak, erreakzioak <strong>eta</strong><br />

sentimenduak.<br />

• Gutun formal pertsonalak, akademikoak edo profesionalak –posta elektronikoa, faxa <strong>eta</strong> posta–,<br />

informazioa eman edo eskatzeko, laguntza edo zerbitzuak eskatzeko, arazoak azaltzeko,<br />

erreklamazioak egiteko, edo eskerrak emateko.<br />

• Administrazio-dokumentu estandarizatuak.<br />

• Informazio-galdek<strong>eta</strong>k.<br />

• Txat<strong>eta</strong>ko zein foro birtual<strong>eta</strong>ko mezuak, gai ezagunei buruzkoak.<br />

Ulermena<br />

• Hiztegi elebidunak <strong>eta</strong> elebakarrak.<br />

• Zerrendak (telefono-zenbakienak, agendak, aisialdi-gidak, ordutegiak, katalogoak, <strong>eta</strong>b.).<br />

• Testu-liburu <strong>eta</strong> lan-materialak, mailarako egokiak.<br />

• Webguneak, blogak edo antzekoak.<br />

• Liburuxkak <strong>eta</strong> prospektuak (turismokoak <strong>eta</strong> merkataritzakoak).<br />

• Errez<strong>eta</strong>k.<br />

• Jarraibideak <strong>eta</strong> arauak.<br />

9<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


• Eskemak.<br />

• Lan-iragarkiak.<br />

• Iragarkiak.<br />

• Txostenak.<br />

• Prentsa: albisteak, dibulgazio-artikuluak edo espezialitatekoak, erreportajeak, elkarrizk<strong>eta</strong>k,<br />

editorialak, <strong>eta</strong> iritzi-artikuluak.<br />

• Gai zehatz edo abstraktuei buruzko askotariko testu luzeak.<br />

• Kasuan kasuko espezialitateko gaiei buruzko testuak.<br />

• Ohiko administrazio-testuak.<br />

• Komikiak.<br />

• Abestien hitzak.<br />

• Horoskopoak edo antzekoak.<br />

• Poemak.<br />

• Biografiak.<br />

• Kontakizunak, ipuinak <strong>eta</strong> eleberriak.<br />

• <strong>Maila</strong>rako antzezlan egokiak.<br />

Ekoizpena (testuinguruan)<br />

• Informazioa azaldu <strong>eta</strong> aurkeztea.<br />

• Gai ezagunei buruzko iritzi- <strong>eta</strong> argudio-testuak.<br />

• Txostenak (egoerak aurkeztea, aukeren abantailak <strong>eta</strong> desabantailak azaltzea, <strong>eta</strong>b.)<br />

• Bizipenak, gertakariak, istorioak, ben<strong>eta</strong>ko gertakariak <strong>eta</strong> imajinatutakoak kontatzea.<br />

• Pertsonak, gauzak, jarduerak, prozesuak, zerbitzuak <strong>eta</strong> lekuak deskribatzea.<br />

• Planak <strong>eta</strong> proiektuak deskribatzea.<br />

• Biografiak.<br />

• Laburpenak.<br />

• Liburuak aurkeztea.<br />

• Konpromisoak <strong>eta</strong> arauak.<br />

• Eskemak.<br />

• Errez<strong>eta</strong>k.<br />

• Jarraibideak.<br />

• Lan-eskabideak.<br />

• Iragarkiak.<br />

• Curriculum vitaea.<br />

• Lan akademikoak.<br />

• Egunerokoak.<br />

• Dibertimenduzko idatziak.<br />

3. FUNTZIOAK<br />

Tarteko mailako funtzio berberak dira, baina, maila hon<strong>eta</strong>n, baliabide-mota gehiago erabiltzen<br />

dira, funtzioa bera baino kontzeptu espezifikoak adierazteko. Baliabideen aberastasun horri<br />

esker, diskurtsoaren formaltasun-maila zehaztuko du ikasleak, <strong>eta</strong> afektibotasun handiagoa<br />

erakutsi ahalko du aurreko mail<strong>eta</strong>n baino, maila hori<strong>eta</strong>n neutraltasuna baita nagusi.<br />

Horrenbestez, erabilitako lexikoaren arabera esanahia aldatzen duten adierazpen idiomatiko<br />

finko edo egitura predeterminatuak erabili beharko ditu ikasleak.<br />

Funtzio horiek erabiltzeak ez du esan nahi funtzio hori<strong>eta</strong>n erabiltzen diren gramatika-egitura guztiak<br />

landu behar direnik. Askotan, esamoldeak erabili soilik egingo dira.<br />

10<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


Komunikazio-jardueren atalean, ulermen- <strong>eta</strong> adierazpen-jarduera moduan agertu da dagoeneko<br />

funtzioen zerrenda.<br />

3.1. Hizkuntzaren gizarte-erabilerak<br />

• Agurtzea, kasu bakoitzean egoki den formaltasun mailarekin.<br />

• Ongietorria egitea <strong>eta</strong> ongietorriei erantzutea.<br />

• Norbera aurkeztea, norbait aurkeztea <strong>eta</strong> beste batek norbera aurkeztean erreakzionatzea,<br />

egoeraren arabera, modu formalean edo informalean.<br />

• Ezagun edo ezezagun bati hitz egitea, <strong>eta</strong> solaskide baten arr<strong>eta</strong> eskatzea, tratamendu egokia<br />

erabiliz harremanaren arabera.<br />

• Pertsona edo gauzengatik interesa agertzea, <strong>eta</strong> informazioa jasotzean, honako hauek azalarazten<br />

dituzten esamoldeak erabiltzea: interesa, harridura, poza, pena, tristura, asebetetzea,<br />

asegab<strong>eta</strong>suna, esperantza, atsekabea, beldurra, onarpena <strong>eta</strong> gaitzespena.<br />

• Ohiko beste gizarte-erabilera batzuk: oparitzea, gonbidatzea, opatzea, ongietorria egitea, gertakari<br />

jakin<strong>eta</strong>n sentimenduak adieraztea <strong>eta</strong> gauza onak opatzea, <strong>eta</strong> egoera hori<strong>eta</strong>n erreakzionatzea.<br />

• Goraintziak edo agurrak ematea <strong>eta</strong> horrelako adierazpenei erantzutea.<br />

• Jatordu<strong>eta</strong>ko ohiko adierazpen-trukeak. Topa egitea proposatzea.<br />

• Zoriontzea, gauza onak opatzea <strong>eta</strong> horrelako adierazpenei erantzutea.<br />

3.2. Komunikazioa kontrolatzea<br />

• Laguntza eskatzea: ulertzen ez dena aditzera ematea; zerbait errepikatzeko, argitzeko edo letraka<br />

esateko eskatzea; polikiago hitz egiteko eskatzea; <strong>eta</strong> ezagutu edo ulertzen ez diren hitz zein<br />

esamoldeen esanahia galdetzea.<br />

• Esandakoa ulertzen dela adieraztea, argibideak eskatzea, parafraseatzea, nork bere burua<br />

zuzentzea <strong>eta</strong> ulertu izana egiaztatzea.<br />

• Ulertu ez duen kide bati zerbait azaldu edo itzultzea.<br />

• Zuzen ulertu duen jakiteko, baieztapena eskatzea.<br />

• Etenaldi, keinu, luzapen edo esamoldeekin isiluneak betetzea, falta den osagaia aurkitu bitartean.<br />

• Parafraseatzea, komunikazio-arazoak agertzen direnean.<br />

• Ahaztutako hitzak edo hitz ezezagunak hitz orokorrekin ordezkatzea.<br />

3.3. Informazio orokorra<br />

• Pertsonei <strong>eta</strong> norberari buruzko informazioa eman <strong>eta</strong> eskatzea.<br />

• Informazio zehatza eskatu <strong>eta</strong> ematea, ordutegi, data, toki, kopuru, gauza, arau, tramite, ohitura <strong>eta</strong><br />

prozesuei buruz.<br />

• Gauzak, pertsonak <strong>eta</strong> lekuak identifikatzea, <strong>eta</strong> identifikazio okerrak zuzentzea.<br />

• Galderen bidez identifikatzea.<br />

• Pertsonak, gauzak, lekuak, jarduerak <strong>eta</strong> prozesuak xeh<strong>eta</strong>sunez deskribatzea.<br />

• Zerbait baieztatzea, baieztatzeko eskatzea edo ezeztatzea.<br />

• Norberak edo beste batzuek emandako informazioa zuzentzea, modu enfatikoan edo adeitasunez.<br />

• Informazioa argitu, horri buruz jardun edo zalantzan jartzea.<br />

• Berritasunak jakinaraztea.<br />

• Zerbaiten existentzia edo ezagutza adieraztea edo horri buruz galdetzea.<br />

• Galderei erantzutea, informazioa gehituz, baieztatuz, gezurtatuz, zalantzan jarriz, <strong>eta</strong> ezjakintasuna<br />

zein ahaztu izana adieraziz.<br />

• Jabetza adieraztea.<br />

• Pertsonak, gauzak, lekuak, jarduerak <strong>eta</strong> prozesuak xeh<strong>eta</strong>sunez deskribatzea.<br />

• Zerbait non, nola <strong>eta</strong> noiz gertatu den azaltzea.<br />

• Gertakariak kontatzea, <strong>eta</strong> oraina, lehena <strong>eta</strong> etorkizuna lotzea.<br />

11<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


• Datuak zenbakitu <strong>eta</strong> sailkatzea.<br />

• Informazioa errepikatu <strong>eta</strong> transmititzea.<br />

3.4. Ezagutza, iritziak <strong>eta</strong> balioespenak<br />

• Galdetzea, zerbait ezagutzen dela edo ez dela ezagutzen aditzera ematea, <strong>eta</strong> zerbait gogoratu edo<br />

ahaztu izana adieraztea.<br />

• Norbaiti zerbait gogoraraztea.<br />

• Gertakari bat baieztatu edo ezeztatzea, segurtasun edo enfasi handiago edo txikiagoarekin.<br />

• Gauzak, pertsonak, lekuak, egoerak <strong>eta</strong> ekintzak konparatzea.<br />

• Zalantza, sinesgogortasuna <strong>eta</strong> ziurtasun-maila adieraztea.<br />

• Ulermen-falta edo nahasmena adieraztea.<br />

• Aurresatea, probabilitate-maila handiago edo txikiagoarekin.<br />

• Hipotesiak <strong>eta</strong> susmoak azaltzea.<br />

• Gertakari bat egia dela baieztatzea edo gezurtatzea.<br />

• Nork bere burua zuzentzea.<br />

• Aukera, gaitasuna, betebeharra, beharra <strong>eta</strong> horien kontrakoak adieraztea, <strong>eta</strong> horiei buruz<br />

galdetzea.<br />

• Norbaiti zerbait egoztea.<br />

• Zerbaitekin erabat edo zati batean ados dagoela edo ez dagoela adieraztea, besteei ados dauden<br />

edo ez galdetzea, <strong>eta</strong> ados egotera bultzatzea.<br />

• Onarpena, onespena, asebetetzea <strong>eta</strong> horien kontrakoak adieraztea, baieztapen <strong>eta</strong> ezeztapenekin.<br />

• Gertakariak <strong>eta</strong> iritziak adierazi, justifikatu, defendatu <strong>eta</strong> konparatzea.<br />

• Kausak, helburuak <strong>eta</strong> ondorioak adieraztea.<br />

• Iraganeko, orainaldiko <strong>eta</strong> etorkizuneko baldintzak adieraztea.<br />

• Gertakariak, pertsonak, ideiak, zerbitzuak <strong>eta</strong> jazoerak balioestea.<br />

3.5. Nahiak, osasun-egoerak, sentsazioak <strong>eta</strong> sentimenduak<br />

• Honako hauek azalaraztea: nahia, planak, asmoak, beharrak, interesak, atseginak, gustuak, jakinmina,<br />

zal<strong>eta</strong>sunak, promesak <strong>eta</strong> bete gabeko asmoak.<br />

• Norberarentzako edo besteentzako nahiak adieraztea.<br />

• Adierazpenak <strong>eta</strong> galderak egitea, osasunari, sintomei, sentsazio fisikoei, <strong>eta</strong> osasun alorreko<br />

hobera edo okerrera egiteei buruz.<br />

• Aldartea, emozioa edo sentimenduak adieraztea, hots, honako hauek aditzera ematea: harridura,<br />

poza, zoriontasuna, alaitasuna, pena, atsekabea, tristura, oinazea, sufrimendua, haserrea,<br />

nahigabea, ardura, beldurra, larritasuna, nerbioak, esperantza, lasaitua, ilusioa, desilusioa,<br />

dezepzioa, frustrazioa, asebetetzea, asegab<strong>eta</strong>suna, umore ona/txarra, axolagab<strong>eta</strong>suna, nekea,<br />

jostak<strong>eta</strong>, gogaitasuna <strong>eta</strong> lotsa.<br />

• Besteekiko sentimenduak adieraztea, hots, honako hauek aditzera ematea: esker ona, estimua,<br />

adiskid<strong>eta</strong>suna, maitasuna, konfiantza/deskonfiantza, begikotasuna, gorrotoa, gaitzespena,<br />

mirespena, errukia <strong>eta</strong> dolumina.<br />

• Sentimenduak elkarbanatzea.<br />

• Behar bezala erreakzionatzea besteen sentimenduen aurrean. Adorea ematea <strong>eta</strong> besteak lasaitzea.<br />

• Besteen barkamena onartzea <strong>eta</strong> barkamena eskatzea.<br />

• Damu izatea.<br />

• Leporatzea, aurpegiratzea, defendatzea edo errugabetzea.<br />

• Goraipatzea <strong>eta</strong> protesta egitea. Erreklamazioak egitea edo kexatzea.<br />

3.6. Eskaerak, jarraibideak <strong>eta</strong> iradokizunak<br />

• Gauzak, laguntza, mesedeak <strong>eta</strong> zerbitzuak eskatu <strong>eta</strong> eskaintzea.<br />

12<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


• Aholku <strong>eta</strong> aginduak eman <strong>eta</strong> eskatzea.<br />

• Baimenak eskatu, eman <strong>eta</strong> ukatzea.<br />

• Arren eskatzea, exijitzea <strong>eta</strong> kontra egitea.<br />

• Atseginez edo erdizka onestea. Luzamendutan ibiltzea.<br />

• Laguntza eskaini, eskatu, onartu <strong>eta</strong> errefusatzea.<br />

• Gonbit egitea, <strong>eta</strong> zerbait, zuzenean edo zeharka, eskaini, onartu <strong>eta</strong> justifikatuz errefusatzea.<br />

• Eskaera, agindu <strong>eta</strong> aholkuak transmititzea.<br />

• Jarduerak planifikatzea.<br />

• Zerbait egiteko adorea ematea.<br />

• Aurre hartzea, ohartaraztea <strong>eta</strong> erreklamatzea.<br />

• Komunikazio-egoerako unean eskaerak transmititzea.<br />

• Zerbait egiteko aukerak, aukera-eza <strong>eta</strong> betebeharra adieraztea.<br />

• Jarduerak iradokitzea <strong>eta</strong> horrelako iradokizunei erantzutea.<br />

• Hitzorduak egitea <strong>eta</strong> norbaitekin lotzea.<br />

• Norbaiti zerbait egiteko adorea eman edo kentzea.<br />

3.7. Diskurtsoaren antolak<strong>eta</strong><br />

• Norbaiti hitz egin, <strong>eta</strong> hitza hartu <strong>eta</strong> eskatzea.<br />

• Hitzaldi formalak <strong>eta</strong> informalak hastea.<br />

• Diskurtsoa amaituko dela jakinaraztea <strong>eta</strong> diskurtsoa amaitzea.<br />

• Gai, adibide, sekuentzia, iritzi edo alboko iruzkinak txertatzea.<br />

• Alderdiak argitu, zuzendu, errepikatu <strong>eta</strong> berriro esatea.<br />

• Laburtzea.<br />

• Gaia aldatzea, gaiari berriz ekitea <strong>eta</strong> gaiaren jarraipena adieraztea.<br />

• Interakzioan laguntzea: iritziak eskatzea, gaia aldatzea, solaskideak jarraitzera bultzatzea <strong>eta</strong><br />

txandak ematea.<br />

• Interakzioan erreakzionatzea: diskurtsoa ulertzen dela erakustea <strong>eta</strong> diskurtsoa etetea.<br />

• Zenbakitzea, sailkatzea, kontrajartzea, alderatzea, nabarmentzea, fokalizatzea, indartzea,<br />

hanpatzea edo zerbaitez urruntzea.<br />

• Telefonoz hitz egitea: erantzutea, norbait jar daitekeen galdetzea, itxaroteko eskatzea, norbaiti<br />

nahastu dela adieraztea, mezuak uztea, deiaren zergatia azaltzea, pertsona bat zergatik jartzen ez<br />

den azaltzea, solaskideari entzuten duen galdetzea, entzuten dagoela jakinaraztea, beste dei<br />

batzuen berri ematea, ulertu duela egiaztatzea <strong>eta</strong> agur esatea.<br />

• Gutun <strong>eta</strong> mezu<strong>eta</strong>n, egitura <strong>eta</strong> formaltasun- zein informaltasun-maila egokiak erabiltzea.<br />

• SMS mezu<strong>eta</strong>ko informazio nagusia laburtu <strong>eta</strong> ulertzea, <strong>eta</strong> posta elektronikoko mezuei labur <strong>eta</strong><br />

zehatz erantzutea.<br />

4. GAITASUN PRAGMATIKOAK GARATZEA: FUNTZIONALA ETA DISKURTSIBOA<br />

<strong>Maila</strong> hon<strong>eta</strong>n, testu-mota gehiago daude, <strong>eta</strong> konplexutasun-maila handiagoa da. Ikasleak erraztasun,<br />

malgutasun <strong>eta</strong> naturaltasun handiagoa erakutsi behar du. Aurrerapena, batik bat, argudiatzean<br />

nabaritu behar da, bai <strong>eta</strong>, hizkuntza-kontzientziazio handiagoan, erregistro-kopurua zabalagoan <strong>eta</strong><br />

koherentzian zein antolak<strong>eta</strong>n ere.<br />

4.1. Eraginkortasun komunikatiboa:<br />

Ulermena. Espero izandako funtzioak betetzea. Egoerara egokitzea: erregistroa (kanala, solaskideak<br />

<strong>eta</strong> testu-mota). Zehaztasuna.<br />

13<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


• Egoera <strong>eta</strong> testuingurua aintzat hartzea, mezua ulertu <strong>eta</strong> ekoizteko.<br />

• Komunikazio-asmoak identifikatzea, <strong>eta</strong> hizk<strong>eta</strong>ldi zein testu<strong>eta</strong>ko ideia nagusiak, gai-aldak<strong>eta</strong>k,<br />

iritzien arteko aldeak <strong>eta</strong> xeh<strong>eta</strong>sunak jasotzea.<br />

• Norberaren informaziorako beharrezko diren mezu <strong>eta</strong> testuak hautatzea.<br />

• Komunikazio-asmoa nahiko zehaztasunez betetzea, informazio zehatza transmititzea, <strong>eta</strong><br />

garrantzitsuentzat jotzen duena azpimarratzea, baita ezohiko egoera zailago<strong>eta</strong>n ere. Gai<br />

abstraktuen kasuan, moldak<strong>eta</strong> batzuk egin ditzake.<br />

• Formaltasun-maila (publikoa edo pertsonala) <strong>eta</strong> solaskidearekiko familiartasuna (tratamendua,<br />

keinuak <strong>eta</strong> jarrerak) identifikatu <strong>eta</strong> egoki erabiltzea, hizkuntza estandarreko lagunarteko osagai<br />

batzuk baliatuz <strong>eta</strong> guzti.<br />

• Honako hauek komunikazio-asmora, testu/diskurtso-motara, solaskide<strong>eta</strong>ra, komunikaziokanalera<br />

<strong>eta</strong> lekura moldatzea: erregistroa, tratamendua, esamoldeak, jarrerak, distantziak,<br />

mugimenduak <strong>eta</strong> ahotsaren tonua.<br />

• Ohiko egoer<strong>eta</strong>n, xede-kulturako ohituren arabera erreakzionatu <strong>eta</strong> kooperatzea.<br />

• Informazio-kopuru egokia ematea, solaskideen arabera.<br />

• Estrategia egokiak automatikoki aplikatzea, maila hon<strong>eta</strong>ko tetsuak ulertzeko.<br />

• Argibideak <strong>eta</strong> errepikapenak eskatzea, komunikazioko akatsak daudenean.<br />

4.2. Koherentzia <strong>eta</strong> antolak<strong>eta</strong>:<br />

Ideien barne-koherentzia. Garapen nabaria <strong>eta</strong> behar bestekoa. Testu-motaren araberako antolak<strong>eta</strong>.<br />

• Ideiek komunikazio-asmoarekin duten koherentzia erresp<strong>eta</strong>tzea, bai <strong>eta</strong> ideiek haien artean<br />

dutena ere, osagai sakabanatzaile <strong>eta</strong> hutsalak erabili gabe, <strong>eta</strong> soberako interferentziak, nahasteak<br />

<strong>eta</strong> errepikapenak baztertuz.<br />

• Xede-hizkuntzaren kulturako arau <strong>eta</strong> ohiturak jarraituz mintzatzea (agurrak, hasierak, gaien<br />

sarrerak, erantzunak, elkarrizketen txandak, gai-aldak<strong>eta</strong>k, etenaldiak, ondorioak <strong>eta</strong> amaierak).<br />

• Ideiak modu koherentean antolatzea, justifikazio gabeko itzulinguru <strong>eta</strong> jauzirik egin gabe.<br />

• Denbora-, espazio- edo logika-progresioak erresp<strong>eta</strong>tzea (gaia–iruzkina, kausa–ondorioa,<br />

baldintza–gauzatzea, tesia–argudioak <strong>eta</strong> ondorioak).<br />

• Norberak jaso edo ekoizten dituen testuen (gutunak, elkarrizk<strong>eta</strong>k, liburuxkak, oharrak <strong>eta</strong><br />

aurkezpenak) ezaugarriak, antolak<strong>eta</strong> <strong>eta</strong> formatua ezagutu <strong>eta</strong> hori<strong>eta</strong>ra moldatzea.<br />

• Testuko baliabide grafikoak laguntza moduan hartzea, testuen antolak<strong>eta</strong> irudikatu edo<br />

identifikatzeko, bai <strong>eta</strong> izenburuak, atalak, zerrendak, enfasiak <strong>eta</strong> aipuak ezagutu <strong>eta</strong><br />

nabarmentzeko ere.<br />

• Komunikazio-asmoa betetzeko besteko informazio eskaintzea, bai <strong>eta</strong> asmo horr<strong>eta</strong>rako<br />

garrantzitsua den informazioa ere.<br />

• Adibideak ematea.<br />

• Ama hizkuntzaren <strong>eta</strong> ikasten ari den hizkuntzaren arteko alde <strong>eta</strong> berdintasunez jabetzea.<br />

4.3. Kohesioa <strong>eta</strong> erraztasuna:<br />

Loturarako <strong>eta</strong> koerreferentziarako baliabide formalak. Erraztasuna.<br />

• Baliabide egokiak (hizkuntza-formak, soinuak, intonazioa <strong>eta</strong> keinuak) ezagutu <strong>eta</strong> erabiltzea<br />

solasaldi <strong>eta</strong> debate<strong>eta</strong>n, norbaiti hitz egiteko <strong>eta</strong> hitza hartzeko, solaskideak eztabaidan sartzeko,<br />

esku hartzen ari dela erakusteko, ulermena kontrolatzeko, erantzuteko, kooperatzeko, <strong>eta</strong><br />

elkarrizk<strong>eta</strong>k <strong>eta</strong> mintzaldiak egin <strong>eta</strong> amaitzeko.<br />

• Norberak jaso edo ekoizten dituen testu<strong>eta</strong>n, ohiko diskurtso-adierazgailuak <strong>eta</strong> diskurtsoaren<br />

atalak markatzen dituen intonazioa erabiltzea. Honako hauek dira atal horiek: hasiera,<br />

14<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


aurrerapena, sailkapenak, zerrendak, argudioak, adibideak, enfasiak, parafrasiak, laburpenak,<br />

ondorioak, gai-aldak<strong>eta</strong>k, amaieraren iragarpena <strong>eta</strong> amaiera.<br />

• Denbora- <strong>eta</strong> espazio-esamolde egokiekin, mezua testuinguruan kokatzea.<br />

• Informatzeari berriz ekitea, nahita egin gabeko errepikapenak baztertuz <strong>eta</strong> erreferente argiko<br />

ordezkapen-baliabide errazak erabiliz: elipsia, izenordainak, adberbioak edo esanahi anaforikoko<br />

esamoldeak, <strong>eta</strong> prozedura lexikoak.<br />

• Lokailuen <strong>eta</strong> diskurtsoko puntuazioaren balioa identifikatzea <strong>eta</strong> horiek malgutasunez erabiltzea.<br />

• Denboraren koherentziari eustea testu osoan.<br />

• <strong>Maila</strong> hon<strong>eta</strong>ko testuak erraz ulertzea, estrategia egokiak erabiliz.<br />

• Eguneroko hizk<strong>eta</strong>ldi<strong>eta</strong>n <strong>eta</strong> beste elkarrizk<strong>eta</strong> batzu<strong>eta</strong>n, erraz <strong>eta</strong> erritmo onean moldatzea.<br />

Zailtasunak agertzean, eraginkortasunez <strong>eta</strong> laguntza gabe aurrera egitea.<br />

• Baliabideak egoera berri<strong>eta</strong>ra moldatzea <strong>eta</strong> esaldiak lotzea, diskurtso nahiko malguak ekoizteko.<br />

II. HIZKUNTZAREN ERABILERAREN TESTUINGURUA ETA HIZKUNTZA<br />

BALIABIDEAK: GAITASUN SOZIO-LINGUISTIKOAK ETA LINGUISTIKOAK<br />

1. HIZKUNTZAREN ERABILERAREN TESTUINGURUA<br />

Komunikazio-treb<strong>eta</strong>sunaren atal bat da gaitasun sozio-kulturala, hain zuzen, gizarteen <strong>eta</strong> horien<br />

kulturen ezaugarri espezifikoekin loturik dagoen atala, <strong>eta</strong> ezaugarri horiek gizarte horr<strong>eta</strong>ko kideek<br />

komunikatzeko duten moduan azaltzen dira.<br />

Hizkuntzak gelan ikastean, kasuan kasuko hizkuntza mintzatzen den herrialde<strong>eta</strong>ko kultura <strong>eta</strong><br />

bizimodua ikasleengana bizirik helarazteko moduak bilatu behar dira, <strong>eta</strong> kontzeptu horiek ahalik <strong>eta</strong><br />

erakargarrien egin behar zaizkie ikasleei.<br />

<strong>Maila</strong> hon<strong>eta</strong>n, ezaugarri sozio-kultural arruntenak erabat ezagutu behar dituzte ikasleek, esaterako,<br />

esperientzia unibertsalak, gizarte-errituak <strong>eta</strong> gizarte-ohiturak.<br />

Alderdi sozio-kultural guztiek balore, sinesmen <strong>eta</strong> portaera batzuk daramatzate barnean, <strong>eta</strong> horien<br />

azpian, errealitatea ulertzeko era desberdinak daude. Errealitatea ulertzeko era hori<strong>eta</strong>ko bakoitzak,<br />

aldi berean, jarrera zehatzak <strong>eta</strong> hizkuntza-forma jakinak dakartza.<br />

Ikasleek, gaitasun sozio-kulturala handitzeko beharra sentitzen dutenean, hori nola egin jakin behar<br />

dute.<br />

1.1. Alderdi soziokulturalak, gaiak <strong>eta</strong> egitekoak<br />

• Eguneroko bizitza: ordutegiak, janariak <strong>eta</strong> edariak, portaerak, jaiak, <strong>eta</strong> aisialdi-jarduerak. Bizibaldintzak:<br />

mailak, etxebizitza, gizarte-laguntza <strong>eta</strong> hezkuntza.<br />

• Harreman pertsonalak: gizarte-egitura sexuen artean, adin bereko pertsonen artean <strong>eta</strong> adin bera ez<br />

duten pertsonen artean; familiarteko harremanak; laneko harremanak; <strong>eta</strong> harremanak irakasle <strong>eta</strong><br />

ikasleekin, agintaritzekin, <strong>eta</strong> zerbitzuekin.<br />

• Balioak, sinesmenak <strong>eta</strong> jarrerak: gizarte-klaseak, taldeak, dirua, tradizioa, historia, gutxiengoak,<br />

erlijioa, politika <strong>eta</strong> humorea.<br />

• Gorputz-mintzaira.<br />

• Gizarte-ohiturak: puntualtasuna, opariak, gonbidapenak <strong>eta</strong> ospakizunak.<br />

• Errituak: zeremoniak, gertaerak, irudiak <strong>eta</strong> festak.<br />

1.2. Gaitasun sozio-linguistikoaren garapena<br />

Hizkuntza bat erabiltzean, kasuan kasuko hizkuntza ezagutu, ulertu <strong>eta</strong> horren gizarte-alderdiak<br />

praktikan jarri behar dira, <strong>eta</strong> horr<strong>eta</strong>rako, treb<strong>eta</strong>sunak <strong>eta</strong> hizkuntza-baliabide egokiak aktibatu behar<br />

dira, alor hau<strong>eta</strong>n:<br />

• Gizarte-harreman<strong>eta</strong>ko portaeran: formaltasuna/informaltasuna, urruntasuna/hurbiltasuna <strong>eta</strong><br />

hierarkia.<br />

15<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


• Hizkuntza estandarrean, <strong>eta</strong> egoera, talde, leku <strong>eta</strong> erregistro bakoitzerako aldaer<strong>eta</strong>n.<br />

• Kultura-alderdiei buruzko hizkuntza-form<strong>eta</strong>n (aipuak, esaera zaharrak, bi esanahiko hitzak,<br />

tradizioak, errituak).<br />

1. Gizarte-harremanak: formaltasuna/informaltasuna, urruntasuna/hurbiltasuna <strong>eta</strong> hierarkia.<br />

• Ohikoak ez diren gizarte-harreman<strong>eta</strong>n, honako funtzio hau<strong>eta</strong>rako hizkuntza-forma egokiak<br />

ezagutu, erabili <strong>eta</strong> forma horiei erraztasunez <strong>eta</strong> malgutasunez erantzutea: agurtzeko, ezagun zein<br />

ezezagunei hitz egiteko, norberaren burua aurkezteko, norbait aurkezteko, beste batek norbera<br />

aurkeztean erreakzionatzeko, informazio edo kontaketen ondoren erreakzionatzeko, informazioa<br />

edo mesedeak eskatzeko, eskerrak emateko, barkamena eskatzeko, baimena eskatu <strong>eta</strong> emateko,<br />

norbaiti buruz interesa agertzeko, zoriontzeko, goraipatzeko, eskaintzeko, onartzeko,<br />

desenkusatzeko, gonbidatzeko, topa egiteko, ongietorria egiteko, eskertzeko, gertakari jakin<strong>eta</strong>n<br />

sentimenduak adierazteko <strong>eta</strong> egoera hori<strong>eta</strong>n erreakzionatzeko, tratamendu-moduari buruz hitz<br />

egiteko, <strong>eta</strong> ulermena kontrolatzeko.<br />

• Gizarte-formula egokiak baliatzea honako testu hau<strong>eta</strong>n: mezu <strong>eta</strong> gutun pertsonal<strong>eta</strong>n (SMSak,<br />

posta elektronikoa <strong>eta</strong> posta), tipifikatutako gizarte-testu laburr<strong>eta</strong>n (gonbidatzeko, eskerrak<br />

emateko desenkusatzeko <strong>eta</strong> zerbitzuak eskatzeko testuak), gutun formal<strong>eta</strong>n, galdera-sort<strong>eta</strong>n,<br />

txosten<strong>eta</strong>n, oharr<strong>eta</strong>n, laneko mezu<strong>eta</strong>n, azterlan<strong>eta</strong>n, aisialdiari buruzko<strong>eta</strong>n <strong>eta</strong> foro birtual<strong>eta</strong>n.<br />

• Kasuan kasuko formaltasun- edo informaltasun-mailari dagozkion adeitasun-esamoldeak <strong>eta</strong><br />

tratamendu-formak ezagutu <strong>eta</strong> erabiltzea.<br />

• Tratamendu-aldaketen esanahia ezagutzea (konfiantza, errespetua, hurbiltzea edo urruntzea).<br />

• Hizk<strong>eta</strong>ldi<strong>eta</strong>n, kulturaren <strong>eta</strong> hizkuntzaren interes-seinale <strong>eta</strong> baliabideekin erreakzionatu <strong>eta</strong><br />

kooperatzea.<br />

• Eguneroko egoer<strong>eta</strong>ko esaldi topikoak edo formulak egoki erabiltzea.<br />

• Ezezagunekin elkartzean, kasuan kasuko kulturaren lengoaia <strong>eta</strong> jarrerak hartzea (jokabidea,<br />

begiradak, eguraldiari buruzko galderak, isiltasuna, <strong>eta</strong>b.).<br />

• Jatorrizko kulturan existitzen ez diren keinuen esanahia ezagutu <strong>eta</strong> horiek erabiltzea.<br />

• Kontaktu fisiko edo ikusizkoarekin, arr<strong>eta</strong>-mugimenduekin, soinuekin <strong>eta</strong> kooperazio-esamolde<br />

txikiekin loturiko portaerak (eskua ematea, muxuak, distantzia, begi<strong>eta</strong>ra begiratzea edo ez<br />

begiratzea) ezagutu <strong>eta</strong> hori<strong>eta</strong>ra moldatzea.<br />

2. Hizkuntza estandarra <strong>eta</strong> aldaerak<br />

• Formaltasun <strong>eta</strong> informaltasuneko hizkuntza estandarraren erregistro zaindua erraz erabiltzea.<br />

• Egoera formalak <strong>eta</strong> informalak bereiztea (egoera ofizialak, formalak, informalak, intimoak edo<br />

errituak) <strong>eta</strong> jokatzeko era kultura horr<strong>eta</strong>n egin ohi denaren arabera moldatzea.<br />

• Ahozko <strong>eta</strong> idatzizko hizkuntza bereiztea.<br />

• Lagunarteko ohiko esamoldeak ezagutu <strong>eta</strong> une egoki<strong>eta</strong>n erabiltzea (ahozkoa, idatzizkoa, SMSak<br />

<strong>eta</strong> txatak).<br />

• Hizkuntza estandarra <strong>eta</strong> dialektoak bereiztea.<br />

3. Kultura-erreferenteak<br />

• Ohiko esamolde batzuen bi zentzuak edo esanahi gordina ezagutzea.<br />

• Denbora-esaeren esanahi zehatza edo erlatiboa ezagutzea (eguerdia, azken ordua, <strong>eta</strong>b.).<br />

• Kasuan kasuko kulturan iraingarritzat jo daitezkeen edo tabuak diren alderdi <strong>eta</strong> hizkuntza-forma<br />

ohikoak ezagutzea.<br />

• Mespretxuzko erreakzioak edo erreakzio komikoak sortzen dituzten interferentzia ohikoen<br />

esanahia ezagutzea.<br />

• Ohiko esamolde <strong>eta</strong> atsotitzen esanahia ezagutu <strong>eta</strong> horiek erabiltzea.<br />

• Pertsonaiei <strong>eta</strong> gertakariei buruzko esamoldeen esanahia ezagutzea.<br />

16<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


2. HIZKUNTZA BALIABIDEAK<br />

III. GAITASUN ESTRATEGIKOAREN GARAPENA<br />

Irakasle <strong>eta</strong> ikasleak eduki hauek duten garrantziaz ohartzea ezinbestekoa da, ikasteko bide ematen<br />

baitie ikasleei, bai gelan, bai modu autonomoagoan. Ikaslea bere osotasunean hartu behar da,<br />

hizkuntza bat ikasten zein erabiltzen duen <strong>eta</strong> prozesu<strong>eta</strong>n arr<strong>eta</strong> jartzen duen pertsona moduan.<br />

1. Ahozko <strong>eta</strong> idatzizko ulermeneko estrategiak<br />

Planifikatzea<br />

• Arrakastarako jarrera positiboa izatea, mezua ulertzeko.<br />

• Komunikazio-egoera kokatzea (egoera, solaskide-motak <strong>eta</strong> erregistroa).<br />

• Informazio- edo aisialdi-behar jakinei erantzuten dieten testu <strong>eta</strong> mezuak bilatu <strong>eta</strong> aurkitzea.<br />

• Komunikazio-funtzioari <strong>eta</strong> edukiari buruzko hipotesiak botatzea, bai <strong>eta</strong> entzun edo irakurriko<br />

duenari buruzko hipotesiak ere, egoera, testuingurua, irudiak, gaia, izenburua, tonua <strong>eta</strong> formatua<br />

abiapuntutzat hartuta.<br />

• Testu-moten oinarrizko antolak<strong>eta</strong> <strong>eta</strong> funtzio orokorra identifikatzea, ulermena arintzeko.<br />

• Ulermenerako kontzeptu <strong>eta</strong> prozedurak hizkuntzen artean transferitzea nolako erabilgarria den<br />

ebaluatzea.<br />

Gauzatzea<br />

• Proposatutako jarduerak zer motibazioren edo galderaren ondorio diren gogoan izatea.<br />

• Testuak aztertzea, nahi dena betetzen duten ebaluatzeko.<br />

• Lehenik, entzundakoaren edo irakurritakoaren asmoa <strong>eta</strong> zentzu orokorra jasotzen saiatzea.<br />

• Testuak azkar aztertzea, datu espezifikoak aurkitzeko (helburua hori bada).<br />

• Arr<strong>eta</strong>z entzun edo irakurtzea, edukiari buruzko ondorioak ateratzeko bide emango duten giltzahitzak<br />

jasotzeko.<br />

• Testuko ideiak mailaz maila ulertuz joatea, hipotesiak botaz <strong>eta</strong> horiek egiaztatuz.<br />

• Gai ezaguneko testu<strong>eta</strong>n, hitz ezezaguneko esaldien esanahia ondorioztatzea.<br />

• Ulermen-hutsuneak betetzen saiatzea, testuingurutik abiatuz.<br />

• Berriz irakurri edo entzutea, hipotesiak egiaztatzeko.<br />

• Mezu edo testu<strong>eta</strong>ko atalen funtzioaz <strong>eta</strong> garrantziaz jabetzea.<br />

• Osagai linguistiko <strong>eta</strong> ez-linguistiko<strong>eta</strong>n arr<strong>eta</strong> jartzea (irudiak, formatua, intonazioa, keinuak <strong>eta</strong><br />

tonua), ulermena arintzeko.<br />

• Oharrak hartzea, azpimarratzea edo eskemak egitea, irakurgai zein entzungaiak lantzean edo<br />

ikastean.<br />

• Geldiuneak egitea jasotakoa barneratzeko, dibertimenduzko testuak direnean.<br />

• Egoeratik <strong>eta</strong> testuingurutik abiatuz ondorioak ateratzea, bai <strong>eta</strong> intonaziotik, keinu<strong>eta</strong>tik, marka<br />

grafiko<strong>eta</strong>tik (idatzizko<strong>eta</strong>n) <strong>eta</strong> eskuragarrien dauden komunikazio-asmo inplizitu<strong>eta</strong>tik abiatuz ere.<br />

Lexikoa<br />

• Hitz ezezagunen edo zalantza sortzen dutenen esanahia asmatzen saiatzea:<br />

o Ezagutzatik <strong>eta</strong> egoeratik abiatuz.<br />

o Testuaren edo esaldiaren esanahi orokorretik abiatuz.<br />

o Testuingurutik abiatuz (erredundantziak, azalpenak, adibideak <strong>eta</strong> sinonimoak).<br />

o Beste hizkuntza batzuen ezagutzatik abiatuz.<br />

17<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


o Gramatikaren <strong>eta</strong> lexikoaren gako<strong>eta</strong>tik abiatuz (hitzen familiak, gramatika-kategoriak, batetortze<br />

sintaktikoak <strong>eta</strong> lexikoak, kokapena <strong>eta</strong> hizki larrien erabilera).<br />

• Estrategia pertsonalak erabiltzea (gako-hitz ezezagunak azpimarratu edo notatzea, <strong>eta</strong> ondoren,<br />

berriz hori<strong>eta</strong>ra jotzea; gako-hitzen, lokailuen, diskurtso-adierazgailuen <strong>eta</strong> abarren zerrendak egitea;<br />

<strong>eta</strong>b.).<br />

• Hiztegian begiratzea, hitz ezezagunen esanahiari buruzko hipotesiak egin ondoren.<br />

Ebaluatzea<br />

• Ongi ulertu duen egiaztatzea.<br />

• Ulertu ez duena adieraztea.<br />

• Mezua argitzeko eskatzea, edo horr<strong>eta</strong>rako, beste bide batzuk erabiltzea.<br />

• Ulertu ez duena zer den zehaztea <strong>eta</strong> kausak bilatzea.<br />

• Hitz <strong>eta</strong> esamolde berriak gogoan izan <strong>eta</strong> erabiltzea, erabilera zuzena dela egiaztatzeko.<br />

• Beharrak asebetetzeko irakurtzeak zenbateraino balio duen balioestea.<br />

• Ahozko <strong>eta</strong> idatzizko ulermenean norberak egindako aurrerapena balioestea.<br />

2. Ahozko <strong>eta</strong> idatzizko adierazpeneko estrategiak<br />

Planifikatzea<br />

• Komunikazio-beharrak asetzeko <strong>eta</strong> hizkuntzarekin praktikatzeko, hizkuntza berrian mintzatzeak<br />

duen garrantziaz ohartzea.<br />

• Jatorrizko hiztunekin ahoz edo idatziz komunikatzeko interesa agertzea.<br />

• Komunikazio egoeran kokatzea (solaskideak, ezagutza komuna, egoera, lekua <strong>eta</strong> testu-mota),<br />

edukiaren <strong>eta</strong> formaren aldetik egoerara moldatzeko.<br />

• Interakzioak nola funtzionatzen duen <strong>eta</strong> testu-motak nola antolatzen diren aintzat hartzea.<br />

• Mezua planifikatzea <strong>eta</strong> ideiak modu koherentean antolatzea.<br />

• Testu-moten ereduak behatzea, formatura egokitzeko.<br />

• Erabil ditzakeen baliabideak balioestea, <strong>eta</strong> hortik abiatuz, mezua egokitzea edo beharrezko<br />

baliabideak bilatzea.<br />

• Diskurtsoen kohesioa indartzen laguntzen duten esaldi <strong>eta</strong> hizkuntza-formak aintzat hartzea.<br />

• Diskurtsoa antolatzeko, diskurtso-adierazgailuak lantzeko beharra duen edo ez balioestea.<br />

• Puntu garrantzitsuak nola komunikatu aurrez aztertu <strong>eta</strong> entseatzea.<br />

Gauzatzea<br />

• Aurretiazko ezagutza guztia aktibatu <strong>eta</strong> baliatzea (gaiari, egoerari, ezagutzen dituen hizkuntzei<br />

<strong>eta</strong> testuei buruzko ezagutza).<br />

• Mezu edo testu<strong>eta</strong>ko atalen funtzioari <strong>eta</strong> antolak<strong>eta</strong>ri jaramon egitea.<br />

• Elkarrizk<strong>eta</strong> edo testu<strong>eta</strong>ko atal<strong>eta</strong>n funtzioari <strong>eta</strong> antolak<strong>eta</strong>ri egokitzea.<br />

• Esamolde egokiak erabiltzea, funtzio hau<strong>eta</strong>rako: atentzioa emateko, hitza hartzeko, mintzatzen<br />

hasteko, jarraitzeko, beste batzuen partaidetza bultzatzeko, solaskideak inplikatzeko <strong>eta</strong><br />

elkarrizk<strong>eta</strong>k amaitzeko.<br />

• Solaskideei, esan berri dutena argitu edo landu dezaten eskatzea.<br />

• Interakzioan kooperatzea, <strong>eta</strong> norbaitek esandakoa errepikatu edo laburtzea, eztabaida bideratzeko.<br />

• Ideiak hautatzea, komunikazio-asmo zehatzak betetzeko.<br />

• Ekoizpena modu koherentean antolatu <strong>eta</strong> lotzea.<br />

• Aukeratutako testu-motari egokitzea.<br />

• Arriskuak gain hartzea, hizkuntzarekin entseatuz.<br />

• Ohiturak erabiltzea; kodez aldatzea, kodea aldatu izana nabarmenduz; beste hizkuntza batzu<strong>eta</strong>ko<br />

hitzak moldatzea; parafraseatzea; adibideak ematea <strong>eta</strong> gauzak beste modu batzu<strong>eta</strong>n adieraztea.<br />

18<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


• Zailtasunak gizarte-estrategien bidez gainditzea. Honako hauek dira estrategia horiek: solaskideari<br />

laguntza eskatzea, hobeto ez mintzeagatik/idazteagatik barkamena eskatzea, galderazko keinu edo<br />

esamoldeak erabiltzea, <strong>eta</strong> seinalatzea edo keinu zein marrazkien bidez gauzak adieraztea.<br />

Ebaluatzea <strong>eta</strong> zuzentzea<br />

• Interakzioan, ulertu dioten ez edo ez, keinuen, erantzunen edo erreakzioen bidez kontrolatzea.<br />

• Norbaitek esandakoa errepikatzea, esandako hori ulertu duela egiaztatzeko.<br />

• Erabilitako zalantzazko forma bat zuzena den galdetzea.<br />

• Beste taktika batekin hastea, komunikazioan etenaldia izan ondoren.<br />

• Ahozko ekoizpen<strong>eta</strong>n, nork bere burua grabatzea, mezua heldu den egiaztatzeko <strong>eta</strong> zailtasunez<br />

jabetzeko, ikaskideen <strong>eta</strong> irakaslearen laguntzarekin.<br />

• Arazo bat duela ohartaraziz gero, arazoa zuzentzea.<br />

• Idatzizko ekoizpen<strong>eta</strong>n, idatzitakoa berriz irakurtzea, horren egokitasuna balioesteko <strong>eta</strong> akatsak<br />

aztertzeko, norberaren oharren, barneratutako irizpideen <strong>eta</strong> kontsulta-materialen laguntzarekin,<br />

bai <strong>eta</strong> ikaskideen <strong>eta</strong> irakaslearen laguntzarekin ere.<br />

• Ekoitzitako testua espero denarekin bat datorren, ideiak modu koherentean antolaturik dauden <strong>eta</strong><br />

haien arteko loturarik baden zehatz aztertzea.<br />

• Ekoitzitakoa aukeratutako testu-motaren formatura moldatzen dela egiaztatzea.<br />

• Zuzenk<strong>eta</strong> <strong>eta</strong> oharrei jaramon egitea.<br />

• Akatsen kausak <strong>eta</strong> horiek gainditzeko erak aztertzea.<br />

• Testua zuzentzea <strong>eta</strong> berriz idatzi edo grabatzea, izandako zailtasunak gainditzen saiatuz.<br />

3. Ahozko <strong>eta</strong> idatzizko interakzioko estrategiak<br />

Planifikatzea<br />

• Komunikazio-beharrak asetzeko, pertsonen arteko ulermenerako bide bezala, hizkuntza berrian<br />

mintzatzeak duen garrantziaz ohartzea.<br />

• Jatorrizko hiztunekin ahoz edo idatziz komunikatzeko interesa agertzea.<br />

• Komunikazio-egoera kokatzea (solaskideak <strong>eta</strong> solasaldi-motak).<br />

• Solaskideek dakitena <strong>eta</strong> ez dakitena balioestea.<br />

• Solasaldiak prestatzea.<br />

• Esaldi arruntak buruz ikastea.<br />

Gauzatzea<br />

• Prozedura errazak erabiltzea, elkarrizk<strong>eta</strong>k hasi, jarraitu <strong>eta</strong> amaitzeko.<br />

• Eztabaid<strong>eta</strong>n sartu <strong>eta</strong> hitza hartzea, esamolde egokiak erabiliz.<br />

• Kooperatzea.<br />

• Eztabaidak laburtzea, <strong>eta</strong> era horr<strong>eta</strong>n, gaia bideratzea.<br />

• Beste pertsona batzuk parte hartzera gonbidatzea.<br />

• Modu egokian erreakzionatzea, ohiko keinu <strong>eta</strong> esamoldeak erabiliz.<br />

• Laguntza eskatzea.<br />

Ebaluatzea <strong>eta</strong> zuzentzea<br />

• Elkarren arteko ulermena egiaztatzea.<br />

• Ideien garapena erraztea, enuntziatuko atal batzuk beste modu batean berriz azalduz.<br />

4. Ikaskuntza-prozesuko estrategiak<br />

19<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


Ikasteko gaitasuna pertsonen gaitasun orokorr<strong>eta</strong>ko bat da, <strong>eta</strong> bizitza osoan zehar egindako<br />

ikaskuntza-zeregin guzti<strong>eta</strong>n garatzen da. Horrenbestez, aurreko mail<strong>eta</strong>n edo beste ikask<strong>eta</strong> batzu<strong>eta</strong>n<br />

gaitasun estrategikoa garatzeko aukera izan duten ikasleek gaitasun hori goi-maila hon<strong>eta</strong>ko beste<br />

ikaskuntza batzu<strong>eta</strong>n aplika dezakete.<br />

EBALUAKETA IRIZPIDEAK<br />

EBALUAKETA<br />

Amaierako ebaluak<strong>eta</strong>n, maila bakoitzarentzat aurreikusitako gaitasun pragmatiko, soziolinguistiko,<br />

linguistiko <strong>eta</strong> estrategikoak balioetsiko da. Gaitasun hori<strong>eta</strong>n lortu beharreko maila<br />

helburu estrategiko<strong>eta</strong>n dago zehazturik.<br />

Ahozko zein idatzizko ulermeneko <strong>eta</strong> adierazpeneko jarduer<strong>eta</strong>n (interakzioa barne) islatzen<br />

dira maila horiek, <strong>eta</strong> honako irizpide hauen arabera ebalua daitezke:<br />

Goi <strong>Maila</strong> 1 bukatutakoan, ikaslea hauek egiteko gai izango da:<br />

Ahozko <strong>eta</strong> idatzizko interakzioa<br />

• Gai ugariri buruz <strong>eta</strong> egoera askotan eraginkortasunez komunikatzea, erraztasun, zehaztasun <strong>eta</strong><br />

naturaltasun nahikoaz, solaskidearentzat naturala izan dadin <strong>eta</strong> jarrera berezia behar ez dezan.<br />

• Elkarrizk<strong>eta</strong>, debate, solasaldi <strong>eta</strong> transakzio<strong>eta</strong>n, ikuspuntuak defendatzea, horiek ongi azalduz<br />

<strong>eta</strong> argudiatuz, <strong>eta</strong> gertaera zein bizipen jakinen garrantzi pertsonala azpimarratuz.<br />

• Beste hiztun batzuekin posta-bidezko harremana izatea, <strong>eta</strong> idatzitako gutun<strong>eta</strong>n, berri <strong>eta</strong> iritziak<br />

azaltzea, <strong>eta</strong> egoerarekin bat datozen sentimendu, informazio <strong>eta</strong> emozioak adieraztea.<br />

Ahozko ulermena<br />

• Gai zehatz edo abstraktuei buruzko testu luzeak <strong>eta</strong> izaera teknikokoak –betiere<br />

espezializaziokoak ulertzea. Testuak ongi antolaturik egongo dira, hizkuntza estandarrean <strong>eta</strong><br />

abiadura normalean emango dira, <strong>eta</strong> hizkuntzaren <strong>eta</strong> argudioen aldetik konplexuak izango dira.<br />

• Testu horien komunikazio-asmoak, puntu nagusiak <strong>eta</strong> xeh<strong>eta</strong>sun garrantzitsuak hautematea.<br />

• Hizkuntza estandarrean emandako grabatutako materiala –esaterako, dokumentalak <strong>eta</strong><br />

albistegiak– ulertzea.<br />

Idatzizko ulermena<br />

• Hainbat motatako testuak nahiko autonomiaz irakurtzea, honako hauek identifikatuz:<br />

komunikazio-asmoak, funtsezko informazioa, puntu nagusiak <strong>eta</strong> bigarren mailakoak, <strong>eta</strong><br />

argudioen bidea.<br />

• Hainbat iturritako informazioa, ideiak <strong>eta</strong> iritziak erraz aukeratzea.<br />

Ahozko adierazpena<br />

• Komunikazio-asmorako egokiak diren testu argi <strong>eta</strong> kohesiodunak sortzea. Testu hori<strong>eta</strong>n, alderdi<br />

osagarriak <strong>eta</strong> adibide garrantzitsuak erabiliko dituzte <strong>eta</strong> testuen funtzioak honako hauek izango<br />

dira: informazioa ematea; zerbait kontatzea; bizipenak, sentimenduak <strong>eta</strong> gertakariak deskribatzea;<br />

gaiak azaltzea; edo iritziak defendatu <strong>eta</strong> zabaltzea.<br />

• Segurtasunez, erraztasunez, xeh<strong>eta</strong>sunez <strong>eta</strong> nahiko zuzen mintzatzea, erritmo erregularra erabiliz<br />

<strong>eta</strong> argi ahoskatuz.<br />

• Hizkuntza-baliabide ugari erabiltzea, testu zehatzak, argiak <strong>eta</strong> kohesiodunak sortzeko. Testuak<br />

funtzio <strong>eta</strong> gai askori buruzkoak izango dira <strong>eta</strong> modu naturalean ekoitzi beharko dira, zalantzak<br />

20<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


igartzen ez direlarik <strong>eta</strong> errepikapenik gabe. Egitura konplexu<strong>eta</strong>n komunikazioa oztopatzen ez<br />

duten akats batzuk ager daitezke. Akats “iraunkorrak” egon daitezke ohikoak ez diren egoer<strong>eta</strong>n.<br />

Ben<strong>eta</strong>ko egoerak edo egoera sinesgarriak proposatzen diren ariketen bidez egin daiteke ebaluak<strong>eta</strong>.<br />

Egoera hori<strong>eta</strong>n, azalpenak emateko eska daiteke, <strong>eta</strong> beste pertsona batzuekin, binaka edo taldean,<br />

mintzatzeko. Arik<strong>eta</strong> laguntza grafikoarekin zein testuen laguntzarekin edo gabe egin daiteke.<br />

Ebaluak<strong>eta</strong> honako irizpide hauen arabera egingo da:<br />

1. Eraginkortasun komunikatiboa: Erraztasunez <strong>eta</strong> naturaltasunez mintzatzea. Arik<strong>eta</strong>ren arabera<br />

komunikatzen da <strong>eta</strong> funtzioak betetzen ditu. Errealitate sozio-linguistikoa ezagutzen du <strong>eta</strong><br />

horr<strong>eta</strong>ra moldatzen da.<br />

Gai ugariri buruz erraztasunez hitz egiten du. Edukia argia da <strong>eta</strong> funtzioak zehatz betetzen<br />

ditu. Egoera –formala <strong>eta</strong> informala– identifikatzen du, <strong>eta</strong> horren arabera, tratamendua,<br />

adeitasuna, jarrera <strong>eta</strong> keinuak moldatzen ditu, <strong>eta</strong> ekoizpena informazio-mota <strong>eta</strong> -kopurura,<br />

hartzailera, asmora <strong>eta</strong> lekura moldatzen du.<br />

2. Gaitasun diskurtsiboa: Partaidetza <strong>eta</strong> kooperazioa; <strong>eta</strong> ongi antolatutako, kohesionatutako <strong>eta</strong><br />

garatutako ideia <strong>eta</strong> argudioak.<br />

- Interakzioa: partaidetza <strong>eta</strong> kooperazioa<br />

Ohiko edo ezohiko eztabaid<strong>eta</strong>n partaidetza aktiboa du, <strong>eta</strong> solaskideak inplikatzen ditu. Iritziak<br />

eman, azaldu <strong>eta</strong> defendatzen ditu, proposamen alternatiboak ebaluatzen ditu, hipotesiak<br />

botatzen ditu, <strong>eta</strong> horiei erantzuten die. Espezialitateko gaiei buruzko eztabaidak ulertzen ditu<br />

<strong>eta</strong> hizlariak nabarmendutako ideiak xeh<strong>eta</strong>sun osoz jasotzen ditu. Hizkuntza-esamolde <strong>eta</strong><br />

estrategia anitz erabiltzen ditu. Xede-kulturako ohituren arabera jokatzen du.<br />

- Azalpena: ideien arteko koherentzia, antolak<strong>eta</strong> <strong>eta</strong> garapena<br />

Ideiak modu koherentean, argian <strong>eta</strong> zehatzean azaltzen ditu. Gaian jartzen du arr<strong>eta</strong> <strong>eta</strong><br />

ondorioak ateratzen ditu. Gertakari jakinek duten garrantzi pertsonala nabarmentzen du.<br />

Diskurtsoaren egitura ongi antolatzen du, <strong>eta</strong> egitura bat dator arik<strong>eta</strong>rekin. Puntu<br />

garrantzitsuak behar bezala ematen ditu aditzera, komunikazio-asmoa betetzeko.<br />

3. Hizkuntzaren erabilera: hizkuntza-formak, kohesioa <strong>eta</strong> erritmoa<br />

Arik<strong>eta</strong>rako <strong>eta</strong> mailarako egokiak diren hizkuntza-formak erabiltzen ditu. Ahozko sormena <strong>eta</strong><br />

aberastasuna ditu, <strong>eta</strong> horrek zehatz izateko <strong>eta</strong> errepikapenak zein zalantzak baztertzeko bide<br />

ematen dio. Itzulinguruak ia ez dira nabaritzen. Lokailu <strong>eta</strong> baliabide ugari erabiliz lotu <strong>eta</strong><br />

kohesionatzen ditu elementuak. Zehatza da elementuei berriz ekitean, <strong>eta</strong> denboren erabilera<br />

koherentea da testu osoan. Naturaltasunez moldatzen da, erritmo erregularra erabiliz, <strong>eta</strong><br />

etenaldiak <strong>eta</strong> kontzeptuen errepikapenak ez dira nabaritzen.<br />

4. Zuzentasun formala: lexikoa, sintaxia, morfologia <strong>eta</strong> ortografia<br />

Lexiko aberatsa erabiltzen du, ohiko funtzioak betetzeko. Ideia <strong>eta</strong> egitura konplexuak<br />

erabiltzeko edo ohikoak ez diren egoer<strong>eta</strong>n parte hartzeko arriskua hartzen du, nahiz <strong>eta</strong> amahizkuntzaren<br />

edo beste hizkuntza batzuen interferentziak agertu. Akats lexikoak noizean<br />

behin agertzen dira <strong>eta</strong> ez dute komunikazioa oztopatzen. Ahoskera ona da, ama-hizkuntzaren<br />

azentua nabaria bada ere. Intonazioa hizkuntzaren eskemekin bat dator.<br />

Idatzizko adierazpena<br />

• Testu argi, koherente <strong>eta</strong> kohesiodunak idaztea gai askori buruz, xeh<strong>eta</strong>sun lexiko handiz <strong>eta</strong><br />

gramatika-zuzentasunez.<br />

21<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


• Hainbat iturritako informazioa laburtu <strong>eta</strong> ebaluatzea, <strong>eta</strong> testu-motaren <strong>eta</strong> komunikazioegoeraren<br />

arabera, gertakariak kontatzea, deskribatzea, argudiatzea, konparatzea <strong>eta</strong><br />

ondorioztatzea.<br />

• Mintzaldia malgutasunez <strong>eta</strong> eraginkortasunez kohesionatzea, mintzaldi-adierazgailu <strong>eta</strong> lokailuak<br />

egoki erabiliz.<br />

Ebaluak<strong>eta</strong> egiteko, intereseko ben<strong>eta</strong>ko egoerak edo egoera sinesgarriak proposatzen diren arik<strong>eta</strong>k<br />

erabil daitezke, bai <strong>eta</strong> idatzizko adierazpeneko arik<strong>eta</strong>k ere. Edonola ere, testuingurua argi egon<br />

beharko da beti.<br />

Ebaluak<strong>eta</strong> honako irizpide hauen arabera egingo da:<br />

1. Eraginkortasun komunikatiboa: Erraztasunez <strong>eta</strong> naturaltasunez mintzatzea. Arik<strong>eta</strong>n eskatzen<br />

denaren arabera komunikatzen da <strong>eta</strong> funtzioak betetzen ditu. Errealitate sozio-linguistikoa ezagutzen du<br />

<strong>eta</strong> horr<strong>eta</strong>ra moldatzen da.<br />

Gai ugariri buruz erraztasunez hitz egiten du, norberaren interes-eremu barruan. Edukia argia<br />

da <strong>eta</strong> funtzioak zehatz betetzen ditu. Egoera –formala <strong>eta</strong> informala– identifikatzen du, <strong>eta</strong><br />

horren arabera, tratamendua <strong>eta</strong> adeitasuna moldatzen ditu, <strong>eta</strong> ekoizpena informazio-motara<br />

<strong>eta</strong> -kopurura, hartzailera <strong>eta</strong> asmora moldatzen du.<br />

2. Gaitasun diskurtsiboa: ideien arteko koherentzia, antolak<strong>eta</strong> <strong>eta</strong> garapena<br />

Ideiak koherenteak, argiak <strong>eta</strong> zehatzak dira. Gaian jartzen du arr<strong>eta</strong> <strong>eta</strong> ondorioak ateratzen<br />

ditu. Ez du errepikapenik egiten. Gertakari jakinek duten garrantzi pertsonala nabarmentzen<br />

du. Diskurtsoaren egitura ongi antolatzen du, <strong>eta</strong> egitura bat dator arik<strong>eta</strong>rekin. Puntu<br />

garrantzitsuak behar bezala ematen ditu aditzera, komunikazio-asmoa betetzeko.<br />

3. Hizkuntzaren erabilera: hizkuntza-formak, kohesioa <strong>eta</strong> erritmoa<br />

Arik<strong>eta</strong>rako <strong>eta</strong> mailarako egokiak diren hizkuntza-forma ugari erabiltzen ditu. Lexiko<br />

aberatsa du, <strong>eta</strong> horrek zehatz izateko <strong>eta</strong> errepikapenak zein zalantzak baztertzeko bide<br />

ematen dio. Lokailu <strong>eta</strong> baliabide ugari erabiliz lotu <strong>eta</strong> kohesionatzen ditu elementuak.<br />

Puntuazioa egokia da. Zehatza da elementuei berriz ekitean, <strong>eta</strong> denboren erabilera koherentea<br />

da testu osoan.<br />

4. Zuzentasun formala: lexikoa, sintaxia, morfologia <strong>eta</strong> ortografia.<br />

Erraztasunez, zehaztasunez <strong>eta</strong> naturaltasunez mintzatzeko beharrezko hizkuntzabaliabideak<br />

ditu. Lexiko aberatsa du, ohiko funtzioak betetzeko. Egitura konplexuak<br />

erabiltzen ditu, akats handirik egin gabe. Akats lexikoak noizean behin agertzen dira <strong>eta</strong> ez<br />

dute komunikazioa oztopatzen. Ez du ortografiako akatsik egiten.<br />

HELBURU ESPEZIFIKOAK<br />

MAILA AURRERATUA 2<br />

Gaitasun pragmatikoak: funtzionala <strong>eta</strong> diskurtsiboa<br />

Ahozko <strong>eta</strong> idatzizko interakzioa<br />

• Eraginkortasunez, naturaltasunez <strong>eta</strong> erraztasun nabariz esku hartzea, elkarrizk<strong>eta</strong>-, transakzio- <strong>eta</strong><br />

debate-mota ugaritan, egoera bakoitzean erregistro <strong>eta</strong> adeitasun egokiak erabiliz.<br />

22<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


• Elkarrizk<strong>eta</strong>, transakzio, solasaldi <strong>eta</strong> debate<strong>eta</strong>n parte hartzea, argi <strong>eta</strong> zehatz hitz eginez, <strong>eta</strong><br />

ideiak, iritziak, akordioak, argudioak, aholkuak <strong>eta</strong> informazio konplexua modu egokian trukatuz.<br />

• Posta-bidezko harremanak izatea, <strong>eta</strong> idatzitako gutun<strong>eta</strong>n, berri <strong>eta</strong> iritziak eraginkortasunez<br />

azaltzea, gertakari <strong>eta</strong> bizipen jakinen garrantzi pertsonala nabarmentzea, <strong>eta</strong> egoerarekin bat<br />

datozen sentimendu, informazio <strong>eta</strong> emozioak adieraztea.<br />

Ahozko ulermena<br />

• Linguistikoki konplexua den edozein motatako mezu ulertzea (jatorrizko hiztunen arteko<br />

solasaldiak, konferentziak, txostenak, adierazpenak, <strong>eta</strong> aurkezpen akademikoak edo<br />

profesionalak), informazioaren edukia hautemanez <strong>eta</strong> hiztunen ikuspuntuak <strong>eta</strong> jarrerak<br />

identifikatuz; betiere, inguruan gehiegizko zaratarik ez badago, diskurtsoa egoki egituraturik<br />

badago <strong>eta</strong> hizkuntza oso modu idiomatikoan erabiltzen ez bada.<br />

Idatzizko ulermena<br />

• Posta, jarraibideak, iritzi-artikuluak, artikulu espezializatuak, <strong>eta</strong> egungo literatura-testu luze <strong>eta</strong><br />

konplexuak autonomia handiz irakurtzea, abiadura zein estiloa xede<strong>eta</strong>ra moldatuz, <strong>eta</strong> honako<br />

hauek identifikatuz: komunikazio-asmoak, funtsezko informazioa, puntu nagusiak, bigarren<br />

mailako puntuak, xeh<strong>eta</strong>sunak, argudioen ildoa, gertakariak <strong>eta</strong> iritziak. Eta erreferentzia-iturri<br />

selektiboak erabiltzea.<br />

Ahozko adierazpena<br />

• Gai orokor ugariri buruzko edo norberaren espezialitateari buruzko testu luzeak ekoiztea. Testu<br />

horiek koherenteak izan <strong>eta</strong> ongi antolaturik egon behar dute, <strong>eta</strong> testuen funtzioak hauek izango<br />

dira: kontatzea, berri ematea, azaltzea, argi argudiatzea, norberaren ideiak zabaldu <strong>eta</strong> defendatzea,<br />

<strong>eta</strong> alderdi esanguratsuak nabarmentzea.<br />

• Diskurtso malgu, zehatz <strong>eta</strong> zuzena ekoiztea, ahoskera argia <strong>eta</strong> naturala erabiliz, <strong>eta</strong> erraztasuna<br />

maiz nabarmen izango delarik, baita aldi luze <strong>eta</strong> zail<strong>eta</strong>n ere.<br />

Idatzizko adierazpena<br />

• Testu argi, zehatz, koherente <strong>eta</strong> kohesiodunak idaztea gai askori buruz, xeh<strong>eta</strong>sun lexiko handiz<br />

<strong>eta</strong> gramatika-zuzentasunez.<br />

• Hainbat iturritako informazioa laburtu <strong>eta</strong> ebaluatzea, <strong>eta</strong> testu-motaren <strong>eta</strong> komunikazioegoeraren<br />

arabera, gertakariak kontatzea, deskribatzea, argudiatzea, konparatzea <strong>eta</strong><br />

ondorioztatzea.<br />

Gaitasun sozio-kulturala <strong>eta</strong> sozio-linguistikoa<br />

• Kasuan kasuko hizkuntza mintzatzen den herrialde<strong>eta</strong>ko alderdi sozio-kultural<strong>eta</strong>n sakontzea,<br />

batik bat, ikaslearen inguruarekin loturiko<strong>eta</strong>n. Atentzioa eman gabe <strong>eta</strong> bestelako traturik behar<br />

izan gabe, seguru <strong>eta</strong> natural jokatzen saiatzea, egoera bakoitzean jarrera <strong>eta</strong> portaera egokiak<br />

erakutsiz, <strong>eta</strong> estiloa, enfasia <strong>eta</strong> formulazioa mezuari egokituz.<br />

• Dialekto, azentu <strong>eta</strong> erregistroen ezagutza handitzea, <strong>eta</strong> norberarena kasuan kasuko egoerari<br />

egokitzea.<br />

Gaitasun linguistikoak<br />

• Hizkuntza-baliabide ugari <strong>eta</strong> askotarikoak erabiltzea, <strong>eta</strong> sintaxi konplexua <strong>eta</strong> testu-gramatika<br />

baliatzea, testu zehatz, argi <strong>eta</strong> kohesiodunak ekoizteko. Testu horiek egoera <strong>eta</strong> gai askori<br />

buruzkoak izango dira, <strong>eta</strong> ikasleak dituen mugak ez dira igarriko.<br />

• Gai-, estilo- <strong>eta</strong> enfasi-aldaket<strong>eta</strong>ra malgutasunez moldatzea, zalantzak <strong>eta</strong> itzulinguruak sor<br />

daitezkeen arren oraindik.<br />

23<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


• Hizkuntza-baliabideak ia akatsik egin gabe kontrolatzea, noizean behin ulermena oztopatzen ez<br />

duen hutsegiteren bat egin badezake ere egitura konplexu<strong>eta</strong>n. Akats “iraunkor” batzuk bere kabuz<br />

zuzentzeko gai da.<br />

Gaitasun estrategikoa<br />

• Ikaskuntza modu autonomoan planifikatzea <strong>eta</strong> estrategiak jakinaz erabiltzea.<br />

• Lana planifikatzea, egoera bakoitzean norberak dituen hizkuntza-baliabideak testuinguruan kokatu<br />

<strong>eta</strong> erabiltzea, beharrezko baliabideak aurkitzea, horiek nola funtzionatzen duten behatzea,<br />

interferentziak egitea, hizkuntza lantzea, zailtasunak gainditzea, hizkuntza eraikitzea, <strong>eta</strong><br />

informazio-hutsuneak betetzea.<br />

• <strong>Maila</strong> lortzeko behar den denboraz <strong>eta</strong> ahaleginez jabetzea.<br />

• Autoikaskuntzarako norberak dituen baliabideak egoki hautatzea.<br />

• Helburuen erdiespena balioestea, bai <strong>eta</strong> zaitasunak, akatsak, lorpenak <strong>eta</strong> aurrera egiteko<br />

erabilitako bitartekoak ere. Horien arabera norbera antolatzea.<br />

• Ebaluak<strong>eta</strong>-bitarteko estandarrak erabiliz norbera ebaluatzea, kanpo-laguntzarekin beharrezkoa<br />

balitz.<br />

EDUKIAK<br />

I. KOMUNIKAZIOA: GAITASUN PRAGMATIKOA<br />

1. KOMUNIKAZIO JARDUERAK<br />

1.1. Entzutezko ulermeneko jarduerak<br />

A. Interakzioan<br />

• Hizkuntza estandarrean esandako oro xeh<strong>eta</strong>sunez ulertzea, inguruan zarata badago ere.<br />

• Eztabaida formalak konprenitzea, solaskide bakoitzaren iritziak xeh<strong>eta</strong>sunez ulertuz, bai <strong>eta</strong> iritzi<br />

horiek funtsatzen dituzten argudioak <strong>eta</strong> komunikazio-asmoak ere.<br />

• Jarraibide zehatzak segurtasunez ulertzea.<br />

• Informazio zehatza <strong>eta</strong> gai orokorrei buruzko aholkuak edo kasuan kasuko espezialitatekoak<br />

ulertzea.<br />

• Keinu, isiltasun, geldiune, etenaldi, intonazio <strong>eta</strong> tonuen komunikazio-asmoak identifikatzea,<br />

espero gabekoak badira ere.<br />

• Norberaren ulermena kontrolatzea <strong>eta</strong> argibideak eskatzea.<br />

B. Entzule moduan<br />

Elkarrizk<strong>eta</strong>k <strong>eta</strong> debateak<br />

• Jatorrizko hiztunen arteko solasaldi <strong>eta</strong> eztabaida biziak, edozein gairi buruzkoak, ulertzea.<br />

Kontak<strong>eta</strong>k, deskribapenak <strong>eta</strong> azalpenak<br />

• Gizarte-izaerako <strong>eta</strong> izaera akademiko zein profesionaleko hitzaldiak, txostenak, hizk<strong>eta</strong>ldiak,<br />

azalpenak <strong>eta</strong> kontak<strong>eta</strong>k zailtasun gabe ulertzea, argudioen ildoa <strong>eta</strong> hizkera konplexuak badira<br />

ere.<br />

• Konferentzia <strong>eta</strong> aurkezpen<strong>eta</strong>n, ideia nagusien <strong>eta</strong> norberak behar duen informazioaren ohar<br />

zehatzak hartzea.<br />

24<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


Iragarkiak <strong>eta</strong> jarraibideak<br />

• Erreferente ezagunak dituzten publizitate-iragarkien asmoa <strong>eta</strong> informazioa hautematea, bai <strong>eta</strong><br />

izan ditzaketen bi zentzuak ere.<br />

• Hizkuntza estandarrean <strong>eta</strong> erritmo normalean emandako jarraibide zehatzak, adierazpenak <strong>eta</strong><br />

testuinguruan kokatutako mezuak, gai orokor <strong>eta</strong> teknikoei buruzkoak, ulertzea, abstraktuak<br />

badira ere.<br />

Emanaldiak <strong>eta</strong> grabatutako materiala<br />

• Bizitza sozialean, akademikoan edo profesionalean aurki ditzakeen grabazioak, hizkuntza<br />

estandarrean emandakoak, ulertzea, hiztunaren ikuspuntuak, jarrera <strong>eta</strong> informazioaren edukia<br />

identifikatuz.<br />

• Egitura <strong>eta</strong> hizkera oso konplexua ez duten film <strong>eta</strong> antzezlan gehienak arazorik gabe ulertzea.<br />

1.2. Idatzizko ulermeneko jarduerak<br />

A. Interakzioan, gutunak <strong>eta</strong> oharrak<br />

• Posta pertsonala zein formala <strong>eta</strong> beste mota batzu<strong>eta</strong>ko idatziak ulertzea, honako hauek erraz<br />

identifikatuz: ideia nagusiak <strong>eta</strong> bigarren mailako ideiak, xeh<strong>eta</strong>sunak, ikuspuntuak, idazleak<br />

nabarmendutako alderdiak <strong>eta</strong> komunikazio-asmoak.<br />

• Gertakarien, osasun-egoeren, aldartearen, sentimenduen <strong>eta</strong> nahien deskribapenak ulertzea,<br />

lagunekin posta-harremana eduki ahal izateko.<br />

• Igorlearen hurbiltasuna identifikatzea, erabilitako tratamendutik, adeitasun-form<strong>eta</strong>tik,<br />

•<br />

informaziotik <strong>eta</strong> erregistrotik abiatuz.<br />

Idatzi formal arrunten formatuak hautematea <strong>eta</strong> informazio garrantzitsua edo behar dituen<br />

xeh<strong>eta</strong>sunak malgutasunez identifikatzea.<br />

B. Irakurle moduan<br />

Orientazioa <strong>eta</strong> informazioa<br />

• Hainbat jatorritako testu luze<strong>eta</strong>n, xeh<strong>eta</strong>sun garrantzitsuak azkar aurkitzea.<br />

• Gai profesional ugariri buruzko albiste, artikulu <strong>eta</strong> txosten<strong>eta</strong>ko edukia <strong>eta</strong> puntu garrantzitsuak<br />

arazo gabe identifikatzea, <strong>eta</strong> testu horiek xeh<strong>eta</strong>sun handiagoz aztertzea komeni den edo ez<br />

erabakitzea.<br />

• Norberaren interes-eremu barruan, iturri espezializatu<strong>eta</strong>ko informazio, ideia <strong>eta</strong> iritziak<br />

eskuratzea.<br />

• Informazio garrantzitsua, idazleak nabarmendutako alderdiak <strong>eta</strong> norberak behar dituen<br />

xeh<strong>eta</strong>sunak bizkor ulertzea, hainbat motatako albiste, artikulu edo erreportaje<strong>eta</strong>n.<br />

Argudiatzea<br />

• Artikulu espezializatu<strong>eta</strong>ko puntu esanguratsuak, tesia <strong>eta</strong> idazleek nabarmendutako alderdiak<br />

ulertzea, terminologiako hipotesiak hiztegia erabiliz egiaztatu behar baditu ere.<br />

• Hainbat testutan gai berari buruz azaltzen diren ikuspuntuak konparatzea.<br />

• Jende arruntarentzako testu juridiko <strong>eta</strong> administratibo<strong>eta</strong>ko informazioa interpr<strong>eta</strong>tzea.<br />

• Gai ezagunei buruzko grafiko <strong>eta</strong> sinopsiak interpr<strong>eta</strong>tzea.<br />

• Argudiozko testu<strong>eta</strong>ko tesia, argudioak <strong>eta</strong> ondorioak identifikatzea.<br />

25<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


Jarraibideak<br />

• Baldintza <strong>eta</strong> ohar zehatzak dituzten jarraibide orokor luze zein konplexuak <strong>eta</strong> espezialitateko<br />

jarraibideak ulertzea; betiere, atal zailenak berriz irakurtzeko aukera izanez gero.<br />

Dibertimenduzko irakurk<strong>eta</strong><br />

• Norberaren intereseko literatura-testu garaikide<strong>eta</strong>n, argumentua, gaia <strong>eta</strong> pertsonaien ezaugarriak<br />

xeh<strong>eta</strong>sunez ulertzea.<br />

• Ironia, eufemismoak, m<strong>eta</strong>forak <strong>eta</strong> abar hautematea. Horiek garrantzitsuagoak dira testu ezespezializatu<strong>eta</strong>n.<br />

• Testu<strong>eta</strong>ko kultura-erreferentzia inplizitu zein esplizituak identifikatzea.<br />

1.3. Ahozko adierazpeneko jarduerak<br />

A. Interakzioan<br />

Solasaldiak<br />

• Gai orokor gehienei buruzko solasaldi luze<strong>eta</strong>n parte hartzea, baita inguruan zarata dagoenean ere.<br />

• Solasaldien bilakaeran laguntzea, solaskideekin kooperatuz.<br />

• Modu egokian hitza hartu, hitza eman, mintzatu <strong>eta</strong> amaitzea.<br />

• Jatorrizko hiztunekin hitz egitea, iruzkinak eginez, iritzia argi <strong>eta</strong> garbi azalduz, proposamen<br />

alternatiboak ebaluatuz, <strong>eta</strong> hipotesiak bota <strong>eta</strong> horiei erantzunez.<br />

• Emozioak transmititzea <strong>eta</strong> gertakari zein bizipen jakinen garrantzi pertsonala nabarmentzea.<br />

• Harridurako, poztasuneko, tristurako, intereseko <strong>eta</strong> ezaxolako sentimenduak adierazi <strong>eta</strong><br />

horrelako adierazpenei erantzutea.<br />

• Norberaren ideia <strong>eta</strong> iritziak zehatz aditzera ematea, argudio-ildo konplexuak <strong>eta</strong> adibideak modu<br />

sinesgarrian aurkeztea, <strong>eta</strong> horrelakoei egoki erantzutea.<br />

• Lekuaren, solaskideen <strong>eta</strong> asmoaren arabera mintzatzea <strong>eta</strong> jokatzea.<br />

• Ohiko adeitasun-formak erabiltzea gizarte-harreman<strong>eta</strong>n.<br />

Eztabaidak <strong>eta</strong> debate formalak<br />

• Eztabaida formal<strong>eta</strong>n (ohiko eztabaidak ez badira ere), aktiboki parte hartzea, beste batzuk parte<br />

hartzera bultzatuz.<br />

• Hitz egiteko txandak eraginkortasunez erabiltzea.<br />

• Iritziak mahaigaineratzea, hipotesiak botatzea, argudio-ildo konplexuak aurkeztea, alternatibak<br />

ebaluatzea, <strong>eta</strong> kontrako zein aldeko arrazoiak emanez erantzutea.<br />

• Sinesmenak, iritziak, <strong>eta</strong> zerbaitekin ados dagoela edo ez dagoela adeitasunez aditzera ematea.<br />

Negoziak<strong>eta</strong>k<br />

• Behar duena zehatz azaldu <strong>eta</strong> eskatzea, <strong>eta</strong> xeh<strong>eta</strong>sun jakinei buruz argibideak eskatzea.<br />

• Gai edo arazoak argi azaltzea, dauden aukeren abantailak <strong>eta</strong> desabantailak ebaluatuz.<br />

• Gatazkak <strong>eta</strong> erreklamazioak konpontzea, adibidez, zirkulazioko isunak, etxebizitzan izandako<br />

kalteen ordaina eskatzea, <strong>eta</strong>b.<br />

• Kalte-galerak eduki izana sendo argudiatzea, kalte-ordainak eskatuz <strong>eta</strong> negoziak<strong>eta</strong>k eginez.<br />

• Egindako transakzioen balioespen positiboak <strong>eta</strong> negatiboak aditzera ematea (eskerrona edo<br />

asebetetzea adieraztea, zorionak ematea, diru-konpentsazioak edo beste mota batekoak eskatzea,<br />

erreklamazioak egitea, <strong>eta</strong>b.).<br />

26<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


Informazioa trukatzea<br />

• Familiarteko gai<strong>eta</strong>n <strong>eta</strong> gai sozial zein profesional<strong>eta</strong>n, informazio konplexua eskuratu, egiaztatu<br />

<strong>eta</strong> baieztatzea, egoerak ohikoak ez badira ere.<br />

• Mezuak, errekaduak <strong>eta</strong> informazioa fidagarritasunez helaraztea.<br />

• Prozedurak nola egin zehatz <strong>eta</strong> argi deskribatzea.<br />

• Gai profesionalei buruzko informazio konplexua <strong>eta</strong> aholkuak trukatzea.<br />

• Informazioa <strong>eta</strong> argudioak laburtu <strong>eta</strong> aditzera ematea, horien jatorria zein den adieraziz.<br />

• Galderak erantzun <strong>eta</strong> solaskideen zalantzak argitzea.<br />

Elkarrizk<strong>eta</strong>k<br />

• Eraginkortasunez <strong>eta</strong> naturaltasunez moldatzea elkarrizket<strong>eta</strong>n, ildoa galdu gabe <strong>eta</strong> modu<br />

interesgarrian erantzunez, <strong>eta</strong> une batzu<strong>eta</strong>n, egindako galderatik aldenduz.<br />

Diskurtsoa kontrolatzea<br />

• Ulertu ez dena aditzera ematea.<br />

• Solaskideek ulertu dutela ziurtatzea.<br />

• Informazioa baieztatu edo ezeztatzea. Informazioa zuzentzea.<br />

• Norberaren burua zuzentzea.<br />

• Errepikatuz, gauza bera beste modu batean esanez edo parafraseatuz, ulertu dela egiaztatzea.<br />

• Esanahiak argitzea, baliabide ugari erabiliz.<br />

• Ulertu dela egiaztatzea, solaskideak esandakoa norberaren hitzak erabiliz errepikatzearen bidez.<br />

B. Hizlari moduan<br />

Deskribapena <strong>eta</strong> kontak<strong>eta</strong><br />

• Kasuan kasuko espezialitatearekin loturiko gaiei buruzko deskribapen <strong>eta</strong> aurkezpen luze, argi <strong>eta</strong><br />

zehatzak naturaltasunez ekoiztea, norberaren ideiak zabaldu <strong>eta</strong> defendatuz, <strong>eta</strong> alderdi osagarriak<br />

zein adibide esanguratsuak txertatuz.<br />

• Liburu <strong>eta</strong> filmen argumentu <strong>eta</strong> pasarteak kontatzea.<br />

• Honako hauen deskribapen objektibo edo subjektibo zehatzak egitea, sentimenduak <strong>eta</strong><br />

erreakzioak deskribatuz: bizipenak, ametsak, esperantzak <strong>eta</strong> nahiak, <strong>eta</strong> ben<strong>eta</strong>ko gertakariak <strong>eta</strong><br />

imajinatutakoak.<br />

• Istorioak kontatzea, ekintzak denboraren <strong>eta</strong> logikaren arabera lotuz.<br />

• Iritzi, plan <strong>eta</strong> ekintzen argudio, arrazoibide <strong>eta</strong> azalpenak garatzea.<br />

• Jende arruntaren eskueran dauden ikuskizun edo gertakariei buruzko iritzi kritiko justifikatuak<br />

eskaintzea.<br />

Publikoari hitz egitea<br />

• Gai orokorrei buruzko ideia <strong>eta</strong> iritziak argi, seguru <strong>eta</strong> erritmo erregularrean azaltzea, entzuleari<br />

tentsiorik ez eragiteko moduan.<br />

• Liburu, pertsona <strong>eta</strong> ekitaldi publikoak argi aurkeztea, <strong>eta</strong> aurkezpen horien egitura ongi<br />

antolatzea.<br />

27<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


• Iritzi jakinen aldeko edo aurkako arrazoiak azaltzea.<br />

• Ikuspuntuak defendatzea <strong>eta</strong> argi argudiatzea, ideia osagarri <strong>eta</strong> adibideekin.<br />

• Diskurtsoa egituratzea, datuak malgutasunez lotzea <strong>eta</strong> koherentziari eustea.<br />

• Denbora-, espazio- edo logika-loturak <strong>eta</strong> ikuspegia argi uztea.<br />

1.4. Idatzizko adierazpeneko jarduerak<br />

A. Interakzioan<br />

• Hizkera egokia erabiliz <strong>eta</strong> egoera zein solaskide bakoitzari egokituz, honako xede hau<strong>eta</strong>rako<br />

oharrak idaztea: zoriontzeko, gonbidatzeko, baieztatzeko, desenkusatzeko, eskertzeko, eskabideak<br />

egiteko, barkamena eskatzeko, agurtzeko, aurkezteko, zorionak emateko <strong>eta</strong> dolumina adierazteko.<br />

• Honako hauek nahiko zehaztasunez egitea: gai zehatz edo abstraktuei buruzko informazioa, ideiak<br />

<strong>eta</strong> ikuspuntuak transmititzea; informazioa egiaztatzea; galderak egitea; <strong>eta</strong> arazoak azaltzea.<br />

• Pertsona jakinei edo taldeei (foroak, blogak, aldizkariak, <strong>eta</strong>b.) hitz egitea, norberaren iritzia<br />

azaltzeko, albisteen berri emateko edo galderak erantzuteko.<br />

• Gutunak idaztea, emozioak transmitituz <strong>eta</strong> norberaren bizitza pertsonalean bizipen jakin batzuek<br />

duten garrantzia nabarmenduz.<br />

• Gutun, mezu edo oharrak idaztea, informazioa emanez edo zerbitzuekin loturiko pertsonei,<br />

irakasleei edo eguneroko bizitzako beste pertsona batzuei berehalako azalpenak eskatuz, <strong>eta</strong><br />

garrantzizkotzat jotzen dituen alderdiak azpimarratuz.<br />

• Gutun formalak edo agiri administratiboak idaztea, zerbitzuak eskatu edo eskertzeko,<br />

erreklamazioak egiteko, edo datuak zuzentzeko.<br />

• Informazio- edo iritzi-galdeketei erantzutea.<br />

B. Adierazpena<br />

Txostenak, iritzi-testuak <strong>eta</strong> informazioa<br />

• Gai ezagunei buruz norberak duen iritzia nolabaiteko segurtasunez aurkeztea <strong>eta</strong> iritzi hori<br />

justifikatzea.<br />

• Kasuan kasuko espezialitateko gai ugariri buruzko testu argi <strong>eta</strong> zehatzak idaztea, hainbat<br />

iturritako informazioa <strong>eta</strong> argudioak laburtu <strong>eta</strong> ebaluatuz.<br />

• Gertakari ezagunei buruzko txostenak prestatzea, egoera zehaztuz, hartutako neurriak justifikatuz<br />

<strong>eta</strong> giltza diren alderdiak nabarmenduz.<br />

• Ongi antolatutako lan-plan zehatzak aurkeztea.<br />

• Arazo batek izan ditzakeen konponbideak alderatu <strong>eta</strong> balioestea.<br />

• Norberaren eskumeneko alderdiei buruzko jarraibide zehatzak idaztea.<br />

• Lan-eskabideak <strong>eta</strong> erreklamazioak idaztea. Egoera bakoitzari egokitutako curriculum vitaeak<br />

idaztea.<br />

• Ikuspuntu jakinen aldeko edo kontrako argudio-saiakera <strong>eta</strong> -txostenak idaztea, aukeren abantailak<br />

<strong>eta</strong> desabantailak deskribatuz, alderdi esanguratsuak nabarmenduz, <strong>eta</strong> laguntza moduan balioko<br />

duten xeh<strong>eta</strong>sun esanguratsuak emanez.<br />

• Arazoei buruzko informazioa, argudioak <strong>eta</strong> konponbideak laburtzea.<br />

Sormenezko idazkera<br />

• Testu egituratuak egitea, ben<strong>eta</strong>ko bizipenak <strong>eta</strong> imajinatutakoak argi <strong>eta</strong> zehatz azalduz, ideien<br />

arteko lotura aditzera emanez, <strong>eta</strong> ezarritako arauak erresp<strong>eta</strong>tuz.<br />

28<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


• Film, liburu, antzezlan, kontzertu <strong>eta</strong> abarri buruzko berri laburrak idaztea.<br />

• Biografiak idaztea.<br />

• Norberaren intereseko gai orokorrei buruzko iritzi-testuak idaztea (zuzendariarentzako gutunak,<br />

blogak, <strong>eta</strong>b.), ikuspuntuak zehatz azalduz <strong>eta</strong>, beharrezkoa balitz, adibideak emanez.<br />

• Objektu, gertakari, leku <strong>eta</strong> abarri buruzko iragarkiak sortzea.<br />

• Literatura-testuak sortzea. Istorioak kontatzea.<br />

• Lan akademiko argiak, ongi egituratuak, behar beste garatuak <strong>eta</strong> kasuan kasuko ikasgaiaren<br />

eskakizunekin bat etorriko direnak aurkeztea.<br />

2. TESTUAK<br />

“Testu” hitza zentzu zabalean erabiltzen da hemen, hain zuzen, HEEMBan ematen zaizkion<br />

ezaugarriak aintzat hartuz. HEEMBan honako hau esaten da “testu” hitzari buruz:<br />

“Egiteko bat gauzatzean, hizkuntza-jarduera baten ardatza osatzen duen diskurtso-zatia<br />

(ahozkoa edo idatzizkoa), alor espezifiko batekin loturikoa, da testua. Egiteko horr<strong>eta</strong>n,<br />

laguntza edo helburua izan daiteke testua, bai <strong>eta</strong> produktua edo prozesua ere.” (10. or.).<br />

<strong>Maila</strong> hon<strong>eta</strong>n, testuek egitura argia dute. Informazio esplizitua ematen dute, bai <strong>eta</strong> inplizitua ere,<br />

zentzua ulertzea erraza bada. Testuak ulertzeko, hizkuntzaren kultura ezagutu behar da, maila batean.<br />

Ahozko testuak distortsio akustiko gutxi dute, ahoskera estandarra da, edo estandarretik hurbila, <strong>eta</strong><br />

erritmoa ez da oso azkarra.<br />

2.1. Ahozko testuak<br />

Interakzioan<br />

• Gai pertsonal, orokor, sozial, akademiko, profesional <strong>eta</strong> aisialdiko gai ugariri buruzko solasaldi<br />

informalak. Inguruko zarata agertu ohi da, <strong>eta</strong> testu<strong>eta</strong>n, informazioa, bizipenak, iruzkinak <strong>eta</strong><br />

ikuspuntuak trukatzen dira.<br />

• Elkarrizk<strong>eta</strong> formalak, ohikoak ez diren gaiak barne.<br />

• Gai ezagunei buruzko eztabaidak.<br />

• Telefono-bidezko elkarrizk<strong>eta</strong> formal edo informalak, <strong>eta</strong> bideokonferentziak.<br />

• Debateak.<br />

• Kultura- edo gaurkotasun-gaiei buruzko iruzkinak, iritziak <strong>eta</strong> justifikazioak.<br />

• Mezuen argibideak, azalpenak, errepikapenak, laburpenak edo itzulpenak.<br />

• Gizarte- edo lan-bilerak.<br />

• Merkataritzako <strong>eta</strong> administrazioko tramiteak.<br />

• Elkarrizk<strong>eta</strong>k.<br />

• Jarraibideak <strong>eta</strong> arauak.<br />

• Elkarren arteko ulermena kontrolatzeko baliabideak.<br />

Ulermena entzule moduan<br />

Aurrez aurre<br />

• Ezaguntzat jo daitezkeen gai zehatz <strong>eta</strong> abstraktuei buruzko azalpenak.<br />

• Hainbat hiztuneko elkarrizk<strong>eta</strong>k.<br />

• Gai orokorrei, teknikoei <strong>eta</strong> espezialitateko gaiei buruzko mahai-inguruak <strong>eta</strong> debateak,<br />

hizkuntza estandarrean.<br />

• Jarraibide, arau, ohar <strong>eta</strong> argibide zehatzak.<br />

• Testuinguruan kokatutako azalpen, aurkezpen, deskribapen <strong>eta</strong> kontak<strong>eta</strong>k.<br />

29<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


• Ezaguntzat jo daitezkeen gaiei buruzko hitzaldi <strong>eta</strong> konferentziak.<br />

• Ozenki irakurritako testuak.<br />

• Antzezlanak, hizkuntza estandarrean.<br />

Grabatutako edo hedabideen bidez emandako materiala (hizkuntza estandarrean).<br />

• Erantzungailu<strong>eta</strong>n grabatutako jarraibideak <strong>eta</strong> mezuak.<br />

• Iragarkiak (irratia, telebista, <strong>eta</strong>b.).<br />

• Gaurkotasuneko gertakariak <strong>eta</strong> gaiak.<br />

• Eguraldiaren iragarpenak.<br />

• Oharrak <strong>eta</strong> argibideak.<br />

• Ezaguntzat jo daitezkeen antzezlanen pasarteak.<br />

• Gai orokorrei buruzko elkarrizk<strong>eta</strong>k.<br />

• Kontakizunak.<br />

• Abestien hitzak (argi ahoskatuak).<br />

• Gai orokorrei buruzko dokumentalak <strong>eta</strong> erreportajeak (telebista edo bideoak).<br />

• Telebistako telesailak.<br />

• Filmak, hizkuntza estandarrean.<br />

Ekoizpena<br />

• Oharrak, jarraibideak, arauak, aholkuak <strong>eta</strong> debekuak.<br />

• Honako hauek deskribatu <strong>eta</strong> konparatzea: pertsonak, gauzak, jarduerak, zerbitzuak, lekuak, bizibaldintzak,<br />

interesak, sentimenduak <strong>eta</strong> alderdi sozio-kulturalak.<br />

• Gertakariak, bizipenak, pasadizoak <strong>eta</strong> proiektuak xeh<strong>eta</strong>sunez kontatzea.<br />

• Istorioak kontatzea.<br />

• Gaiak azaltzea.<br />

• Gai ezagunei buruzko jarduerak <strong>eta</strong> ideiak azaldu, justifikatu <strong>eta</strong> argudiatzea.<br />

• Liburuak, telebista-programak <strong>eta</strong> filmak ebaluatzea.<br />

• Arazoak aditzera ematea.<br />

• Ekitaldiak, liburuak, filmak edo pertsonak aurkeztea.<br />

2.2. Idatzizko testuak<br />

Interakzioa<br />

• Gizarte-gai<strong>eta</strong>ko testu formalak <strong>eta</strong> informalak, honako helburu hauek dituztenak: zoriontzea,<br />

gonbidatzea, baieztatzea, desenkusatzea, eskertzea, eskabideak egitea, barkamena eskatzea,<br />

agurtzea, aurkeztea, zorionak ematea <strong>eta</strong> dolumina adieraztea.<br />

• Gutun <strong>eta</strong> mezu pertsonalak –SMSak, posta elektronikoa, faxa, posta <strong>eta</strong> txata–, honako hauek<br />

trukatzeko: informazioa, interesak, beharrak, bizipenak, iritziak, iruzkinak, erreakzioak <strong>eta</strong><br />

sentimenduak.<br />

• Gutun formal pertsonalak, akademikoak edo profesionalak –posta elektronikoa, faxa <strong>eta</strong> posta–,<br />

informazioa eman edo eskatzeko, laguntza edo zerbitzuak eskatzeko, arazoak azaltzeko,<br />

erreklamazioak egiteko, edo eskerrak emateko.<br />

• Administrazio-dokumentu estandarizatuak.<br />

• Informazio-galdek<strong>eta</strong>k.<br />

• Txat<strong>eta</strong>ko zein foro birtual<strong>eta</strong>ko mezuak, gai ezagunei buruzkoak.<br />

Ulermena<br />

• Hiztegi elebidunak <strong>eta</strong> elebakarrak.<br />

30<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


• Zerrendak (telefono-zenbakienak, agendak, aisialdi-gidak, ordutegiak, katalogoak, <strong>eta</strong>b.).<br />

• Testu-liburu <strong>eta</strong> lan-materialak, mailarako egokiak.<br />

• Webguneak, blogak edo antzekoak.<br />

• Liburuxkak <strong>eta</strong> prospektuak (turismokoak <strong>eta</strong> merkataritzakoak).<br />

• Errez<strong>eta</strong>k.<br />

• Jarraibideak <strong>eta</strong> arauak.<br />

• Eskemak.<br />

• Lan-iragarkiak.<br />

• Iragarkiak.<br />

• Txostenak.<br />

• Prentsa: albisteak, dibulgazio-artikuluak edo espezialitatekoak, erreportajeak, elkarrizk<strong>eta</strong>k,<br />

editorialak, <strong>eta</strong> iritzi-artikuluak.<br />

• Gai zehatz edo abstraktuei buruzko askotariko testu luzeak.<br />

• Kasuan kasuko espezialitateko gaiei buruzko testuak.<br />

• Ohiko administrazio-testuak.<br />

• Komikiak.<br />

• Abestien hitzak.<br />

• Horoskopoak edo antzekoak.<br />

• Poemak.<br />

• Biografiak.<br />

• Kontakizunak, ipuinak <strong>eta</strong> eleberriak.<br />

• Antzezlanak, hizkuntza estandarrean.<br />

Ekoizpena (testuinguruan)<br />

• Informazioa azaldu <strong>eta</strong> aurkeztea.<br />

• Gai ezagunei buruzko iritzi- <strong>eta</strong> argudio-testuak idaztea.<br />

• Txostenak (egoerak aurkeztea, aukeren abantailak <strong>eta</strong> desabantailak azaltzea, <strong>eta</strong>b.).<br />

• Bizipenak, gertakariak, istorioak, ben<strong>eta</strong>ko gertakariak <strong>eta</strong> imajinatutakoak kontatzea.<br />

• Pertsonak, gauzak, jarduerak, prozesuak, zerbitzuak <strong>eta</strong> lekuak deskribatzea.<br />

• Planak <strong>eta</strong> proiektuak deskribatzea.<br />

• Biografiak.<br />

• Laburpenak.<br />

• Liburuak aurkeztea.<br />

• Konpromisoak <strong>eta</strong> arauak.<br />

• Eskemak.<br />

• Errez<strong>eta</strong>k.<br />

• Jarraibideak.<br />

• Lan-eskabideak.<br />

• Iragarkiak.<br />

• Curriculum vitaeak.<br />

• Lan akademikoak.<br />

• Egunerokoak.<br />

• Dibertimenduzko idatziak.<br />

Interakzioan<br />

• Gai pertsonal, orokor, sozial, akademiko, profesional <strong>eta</strong> aisialdiko gai ugariri buruzko solasaldi<br />

luze formal <strong>eta</strong> informalak. Inguruko zarata agertu ohi da, <strong>eta</strong> testu<strong>eta</strong>n, informazioa, bizipenak,<br />

iruzkinak <strong>eta</strong> ikuspuntuak trukatzen dira.<br />

31<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


• Laneko bilerak.<br />

• Eztabaidak <strong>eta</strong> debateak.<br />

• Kultura- edo gaurkotasun-gaiei buruzko iruzkinak, iritziak <strong>eta</strong> justifikazioak.<br />

• Elkarrizk<strong>eta</strong>k.<br />

• Telefono-bidezko elkarrizk<strong>eta</strong> formal edo informalak, <strong>eta</strong> bideokonferentziak.<br />

• Solasaldiak ahopeka.<br />

• Merkataritzako <strong>eta</strong> administrazioko tramiteak.<br />

• Jarraibideak <strong>eta</strong> arauak.<br />

• Mezuak errepikatu <strong>eta</strong> transmititzea, hainbat egoeratan.<br />

• Mezuen argibideak, azalpenak, laburpenak edo itzulpenak.<br />

• Elkarren arteko ulermena kontrolatzeko baliabideak.<br />

• Txisteak (erreferente ezagunekoak).<br />

Ulermena entzule moduan<br />

Aurrez aurre<br />

• Gai orokorrekin loturiko (gai pertsonalak, sozialak, akademikoak <strong>eta</strong> profesionalak) <strong>eta</strong><br />

ezaguntzat jo daitezkeen gai zehatz edo abstraktuekin loturiko mezu <strong>eta</strong> azalpenak.<br />

• Hainbat hiztuneko elkarrizk<strong>eta</strong> biziak.<br />

• Mahai-inguruak.<br />

• Debateak.<br />

• Jarraibide, arau, ohar <strong>eta</strong> argibide zehatzak.<br />

• Testuinguruan kokatutako azalpen, aurkezpen, deskribapen <strong>eta</strong> kontak<strong>eta</strong>k.<br />

• Konferentzia, hitzaldi <strong>eta</strong> beste aurkezpen akademiko edo profesional batzuk.<br />

• Hitzaldiak <strong>eta</strong> txostenak.<br />

• Iragarkiak.<br />

• Ozenki irakurritako testuak.<br />

• Antzezlanak, hizkuntza estandarrean.<br />

Emanaldi<strong>eta</strong>ko materiala edo grabatutakoa (distortsio gutxirekin).<br />

• Erantzungailu<strong>eta</strong>n grabatutako jarraibideak <strong>eta</strong> mezuak.<br />

• Publizitate-iragarkiak (irratia, telebista <strong>eta</strong> beste batzuk)<br />

• Gertaerei edo gaurkotasuneko gaiei buruzko albisteak.<br />

• Eguraldiaren iragarpenak.<br />

• Oharrak <strong>eta</strong> argibideak.<br />

• Ezaguntzat jo daitezkeen antzezlanen pasarteak.<br />

• Kontakizunak.<br />

• Elkarrizk<strong>eta</strong>k.<br />

• Gai orokorrei buruzko elkarrizk<strong>eta</strong>k.<br />

• Abestien hitzak (argi ahoskatuak).<br />

• Gai orokorrei buruzko dokumentalak <strong>eta</strong> erreportajeak (telebista edo bideoak).<br />

• Hainbat pertsonak parte hartzen duten telebista- edo irrati-programak.<br />

• Norberaren intereseko kirol-emanaldiak.<br />

• Telebistako telesailak.<br />

• Filmak, hizkuntza estandarrean.<br />

Ekoizpena<br />

32<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


• Oharrak, jarraibideak, arauak, aholkuak <strong>eta</strong> debekuak.<br />

• Deskribapenak <strong>eta</strong> kontakizunak.<br />

• Gertakari, bizipen <strong>eta</strong> proiektuen kontakizun zehatzak.<br />

• Liburu, telebista-programa <strong>eta</strong> filmen aurkezpenak, laburpenak <strong>eta</strong> horiei buruzko iritziak.<br />

• Arazoak aditzera ematea.<br />

• Iritzi edo ideian adierazpena.<br />

• Ideia <strong>eta</strong> jardueren azalpen <strong>eta</strong> justifikazioak.<br />

• Gai ezagunak jendaurrean azaldu <strong>eta</strong> argudiatzea.<br />

• Ekitaldiak, liburuak, filmak edo pertsonak aurkeztea.<br />

• Txisteak.<br />

2.2. Idatzizko testuak<br />

Interakzioa<br />

• Gizarte-gai<strong>eta</strong>ko testu formalak <strong>eta</strong> informalak, honako helburu hauek dituztenak: zoriontzea,<br />

gonbidatzea, baieztatzea, desenkusatzea, eskertzea, eskabideak egitea, barkamena eskatzea,<br />

agurtzea, aurkeztea, zorionak ematea <strong>eta</strong> dolumina adieraztea.<br />

• Gutun <strong>eta</strong> mezu pertsonalak –SMSak, posta elektronikoa, faxa, posta <strong>eta</strong> txata–, honako hauek<br />

trukatzeko: informazioa, interesak, beharrak, bizipenak, iritziak, iruzkinak, erreakzioak <strong>eta</strong><br />

sentimenduak.<br />

• Gutun formal pertsonalak, akademikoak edo profesionalak, informazioa eman edo eskatzeko,<br />

laguntza edo zerbitzuak eskatzeko, arazoak azaltzeko, erreklamazioak egiteko, edo eskerrak<br />

emateko.<br />

• Agiri administratiboak (eskabideak, erreklamazioak, datuen zuzenk<strong>eta</strong>k, <strong>eta</strong>b.).<br />

• Informazio- edo iritzi-galdek<strong>eta</strong>k.<br />

• Txat<strong>eta</strong>ko zein foro birtual<strong>eta</strong>ko mezuak, gai ezagunei buruzkoak.<br />

Ulermena<br />

• Hiztegi elebidun <strong>eta</strong> elebakarrak, <strong>eta</strong> entziklopediak.<br />

• Testu-liburu <strong>eta</strong> lan-materialak, mailarako egokiak.<br />

• Webguneak, blogak edo antzekoak.<br />

• Liburuxkak <strong>eta</strong> prospektuak (turismokoak <strong>eta</strong> merkataritzakoak).<br />

• Errez<strong>eta</strong>k.<br />

• Jarraibideak, arauak <strong>eta</strong> oharrak.<br />

• Eskemak, grafikoak <strong>eta</strong> laburpenak.<br />

• Lan-iragarkiak.<br />

• Iragarkiak.<br />

• Txostenak.<br />

• Prentsa: albisteak, dibulgazio-artikuluak edo espezialitatekoak, erreportajeak, elkarrizk<strong>eta</strong>k,<br />

editorialak, <strong>eta</strong> iritzi-artikuluak.<br />

• Gai zehatz edo abstraktuei buruzko askotariko testu luzeak, kasuan kasuko espezialitatekoak.<br />

• Ohiko administrazio- <strong>eta</strong> lege-testuak.<br />

• Komikiak.<br />

• Txisteak (erreferente ezagunekoak).<br />

• Abestien hitzak.<br />

• Horoskopoak edo antzekoak.<br />

• Poemak.<br />

• Biografiak.<br />

• Kontakizunak, ipuinak <strong>eta</strong> eleberriak (mailarako egokiak).<br />

33<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


• Antzezlanak (mailarako egokiak).<br />

Ekoizpena (testuinguruan)<br />

• Informazioa aurkeztea.<br />

• Iritzi- <strong>eta</strong> argudio-testuak.<br />

• Txostenak (egoerak aurkeztea, aukeren abantailak <strong>eta</strong> desabantailak azaltzea, <strong>eta</strong>b.)<br />

• Bizipenak, gertakariak, istorioak, ben<strong>eta</strong>ko gertakariak <strong>eta</strong> imajinatutakoak kontatzea.<br />

• Pertsonak, gauzak, jarduerak, zerbitzuak <strong>eta</strong> lekuak deskribatzea.<br />

• Planak <strong>eta</strong> proiektuak.<br />

• Konpromisoak <strong>eta</strong> arauak.<br />

• Eskemak.<br />

• Ikastaro edo jardueren memoriak.<br />

• Berri laburrak.<br />

• Errez<strong>eta</strong>k.<br />

• Jarraibideak.<br />

• Biografiak.<br />

• Lan-eskabideak.<br />

• Iragarkiak.<br />

• Erreklamazioak.<br />

• Curriculum vitaeak.<br />

• Lan akademikoak.<br />

• Egunerokoak.<br />

• Dibertimenduzko idatziak.<br />

3. FUNTZIOAK<br />

Aurreko mailako funtzio berberak dira, baina, maila hon<strong>eta</strong>n, baliabide-mota gehiago erabiltzen dira,<br />

funtzioa bera baino kontzeptu espezifikoak adierazteko.<br />

<strong>Maila</strong> hon<strong>eta</strong>n, testu-mota gehiago daude, <strong>eta</strong> konplexutasun-maila handiagoa da. Ikasleak erraztasun,<br />

malgutasun <strong>eta</strong> naturaltasun handiagoa erakutsi behar du. Aurrerapena, batik bat, argudiatzean<br />

nabaritu behar da, bai <strong>eta</strong>, hizkuntza-kontzientziazio handiagoan, erregistro-kopurua zabalagoan <strong>eta</strong><br />

koherentzian zein antolak<strong>eta</strong>n ere.<br />

Baliabideen aberastasun horri esker, diskurtsoaren formaltasun-maila zehaztuko du ikasleak,<br />

humorea identifikatu <strong>eta</strong> erabiltzeko gai izango da, <strong>eta</strong> afektibotasun handiagoa erakutsi ahalko<br />

du aurreko mail<strong>eta</strong>n baino, maila hori<strong>eta</strong>n neutraltasuna baita nagusi. Horrenbestez,<br />

erabilitako lexikoaren arabera esanahia aldatzen duten adierazpen idiomatiko finko edo egitura<br />

predeterminatuak erabili beharko ditu ikasleak.<br />

Komunikazio-jardueren atalean, ulermen- <strong>eta</strong> adierazpen-jarduera moduan agertu da dagoeneko<br />

funtzioen zerrenda.<br />

3.1. Hizkuntzaren gizarte-erabilerak<br />

• Agurtzea <strong>eta</strong> besteen agurrei erantzutea, agur esatea, norbera aurkeztea, norbait aurkeztea, beste<br />

batek norbera aurkeztean erreakzionatzea, <strong>eta</strong> norbaiti tratamendu egokiaz hitz egitea,<br />

harremanaren arabera.<br />

• Baimena eskatzea, desenkusatzea, barkamena eskatzea, eskerrak ematea, errukitzea, zoriontzea <strong>eta</strong><br />

atentzioa ematea, esamolde formalak <strong>eta</strong> ez hain formalak erabiliz <strong>eta</strong>, egoeraren arabera,<br />

informazio gehiago edo gutxiago emanez.<br />

• Gonbidatzea, <strong>eta</strong> gonbitak onartzea edo ez onartzea.<br />

34<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


• Pertsonengatik interesa agertzea, <strong>eta</strong> informazioa jasotzean, honako hauek azalarazten dituzten<br />

esamoldeak erabiltzea: interesa, harridura, poza, pena, tristura, asebetetzea, asegab<strong>eta</strong>suna,<br />

esperantza, atsekabea, beldurra, onarpena <strong>eta</strong> gaitzespena.<br />

• Goraintziak ematea <strong>eta</strong> horrelako adierazpenei erantzutea.<br />

• Ongietorria egitea <strong>eta</strong> ongietorriei erantzutea.<br />

• Jatordu<strong>eta</strong>ko ohiko adierazpen-trukeak. Topa egitea.<br />

• Norbait gorestea, gonbidatzea, zoriontzea, zorionak ematea, gertakari jakin<strong>eta</strong>n gauza <strong>eta</strong><br />

sentimendu onak opatzea, <strong>eta</strong> egoera hori<strong>eta</strong>n erreakzionatzea.<br />

• Itxaronaldi<strong>eta</strong>n ezezagunen artean izan ohi diren hizk<strong>eta</strong>ldiak.<br />

• Laguntza eskatu <strong>eta</strong> ematea, gonbidatzea, gonbidapenak onartzea edo ez onartzea, laudorioak<br />

esatea, iraintzea, desenkusatzea, norbaiti zerbaitez ohartaraztea, eskertzea, penatzea, egoera<br />

jakin<strong>eta</strong>n sentimenduak elkarbanatzea, <strong>eta</strong> baimena eskatzea.<br />

3.2. Komunikazioa kontrolatzea<br />

• Ulertu ez dena adieraztea. Norberaren ulermena <strong>eta</strong> solaskideena egiaztatzea.<br />

• Ulertu ez dena errepikatzeko edo argitzeko eskatzea, edo ulertu dela egiaztatzeko, errepikatzeko<br />

eskatzea.<br />

• Zerbait letraka esateko eskatzea, hitzak letraka esatea, polikiago hitz egiteko edo zerbait idazteko<br />

eskatzea, <strong>eta</strong> ezagutzen ez diren hitz <strong>eta</strong> esamoldeen zein ahaztutakoen esanahia galdetzea.<br />

• Esandakoa ulertzen dela adieraztea, argibideak eskatzea, parafraseatzea, nork bere burua<br />

zuzentzea <strong>eta</strong> ulertu izana egiaztatzea.<br />

• Ulertu ez duen kide bati zerbait azaldu edo itzultzea.<br />

• Zuzen ulertu duen jakiteko, baieztapena eskatzea.<br />

• Arazo linguistiko edo sozio-linguistikoak agertzean, arazoa bideratzen saiatzea.<br />

• Nola jarraitu ez dakienean, etenaldiak keinuekin <strong>eta</strong> itxaroteko esamoldeekin betetzea.<br />

• Solaskidea zalantzan dagoenean, hitz edo esamoldeekin laguntzea.<br />

• Parafraseatzea, esamolde egokia aurkitzen ez denean.<br />

• Solaskidea inplikatzea.<br />

3.3. Informazio orokorra<br />

• Pertsonei <strong>eta</strong> norberari buruzko informazioa eman <strong>eta</strong> eskatzea.<br />

• Informazioa eskatu <strong>eta</strong> ematea, ordutegi, toki, gauza, jarduera, arau, tramite, ohitura, gertaera <strong>eta</strong><br />

prozesuei buruz.<br />

• Informazio orokorra edo zehatza eskatzea, zuhurtasunez, adeitasunez edo zorroztasunez.<br />

• Gauzak, pertsonak <strong>eta</strong> lekuak identifikatzea, galderen bidez.<br />

• Azalpenak <strong>eta</strong> espezifikazioak eskatu <strong>eta</strong> ematea.<br />

• Informazioa baieztatu, ezeztatu edo baieztatzeko eskatzea, indar gehiagorekin edo gutxiagorekin.<br />

• Informazioa ezkutuan baieztatu edo ezeztatzea.<br />

• Informazioa ematea. Informazioa zalantzan jartzea. Zerbait desegokia dela adieraztea.<br />

• Informazioa argitu <strong>eta</strong> horri buruz jardutea.<br />

• Berritasunak jakinaraztea.<br />

• Gauzak, pertsonak, lekuak, jarduerak <strong>eta</strong> prozesuak xeh<strong>eta</strong>sunez deskribatzea.<br />

• Zerbait non <strong>eta</strong> noiz gertatu den azaltzea.<br />

• Gertakariak orainean, iraganean <strong>eta</strong> etorkizunean lotzea.<br />

• Egoerak <strong>eta</strong> ekintzak logikoki lotzea.<br />

• Norberak edo beste batzuek emandako informazioa zuzentzea, modu enfatikoan, zorroztasunez<br />

edo adeitasunez.<br />

• Norbera zuzentzea, esandakoa zuzentzea, zalantza egitea, gezurtatzea, <strong>eta</strong> zerbait ezagutzen ez<br />

dela edo ahaztu dela adieraztea.<br />

35<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


• Azalpen<strong>eta</strong>n, zenbakitu <strong>eta</strong> sailkatzea.<br />

• Informazioa errepikatu <strong>eta</strong> transmititzea.<br />

3.4. Iritziak <strong>eta</strong> balioespenak<br />

• Galdetzea, <strong>eta</strong> zerbait ezagutzen dela edo ez dela ezagutzen aditzera ematea.<br />

• Galdetzea, <strong>eta</strong> zerbait gogoratu edo ahaztu izana adieraztea. Gogoratzea <strong>eta</strong> gogorarazteko<br />

eskatzea.<br />

• Gauzak, pertsonak, lekuak, egoerak <strong>eta</strong> ekintzak konparatzea.<br />

• Zalantza adieraztea, bai <strong>eta</strong> zerbaitekin erabat edo zati batean ados dagoela, edo ez dagoela ados<br />

aditzera ematea ere.<br />

• Ulermen-falta edo nahasmena adieraztea.<br />

• Aurresatea, probabilitate-maila handiagoarekin edo txikiagoarekin.<br />

• Hipotesiak bota <strong>eta</strong> susmoak azaltzea.<br />

• Baldintzak adieraztea, baita ezinezko baldintzak ere.<br />

• Zerbait egia dela baieztatu edo ezeztatzea. Nork bere burua zuzentzea.<br />

• Zerbait egiteko aukerei, betebeharrari edo beharrari buruz galdetu <strong>eta</strong> mintzatzea, bai <strong>eta</strong> horien<br />

kontrakoei buruz ere.<br />

• Norbaiti zerbait egoztea.<br />

• Kausak, helburuak <strong>eta</strong> ondorioak adieraztea.<br />

• Iritziak eskatu <strong>eta</strong> ematea.<br />

• Solaskideei ados dauden edo ez galdetzea. Zerbaitekin ados egotera edo ez egotera bultzatzea.<br />

• Ados dagoela adieraztea, edo erabat zein zati batean ados ez dagoela aditzera ematea.<br />

• Onarpena, onespena, asebetetzea <strong>eta</strong> horien kontrakoak adieraztea, baieztapen <strong>eta</strong> ezeztapenekin.<br />

• Protesta egitea, eszeptizismoa erakustea, kontrako arrazoiak <strong>eta</strong> mesfidantza adieraztea, <strong>eta</strong> amore<br />

ematea.<br />

• Gertakariak <strong>eta</strong> iritziak adierazi, justifikatu, defendatu <strong>eta</strong> egiaztatzea.<br />

• Gertakariak, pertsonak, ideiak, zerbitzuak <strong>eta</strong> jazoerak balioestea.<br />

• Pertsonak, gertakariak, gauzak, tokiak <strong>eta</strong> ekintzak konparatzea.<br />

3.5. Nahiak, osasun-egoerak, sentsazioak <strong>eta</strong> sentimenduak<br />

• Galdetuz <strong>eta</strong> erantzunez, honako hauek azalaraztea: nahia, planak, asmoak, beharrak, interesak,<br />

atseginak, gustuak, jakin-mina, zal<strong>eta</strong>sunak, promesak <strong>eta</strong> bete gabeko asmoak.<br />

• Norberarentzako edo besteentzako nahiak adieraztea.<br />

• Adierazpenak <strong>eta</strong> galderak egitea, osasunari, sintomei, sentsazio fisikoei, <strong>eta</strong> osasun alorreko<br />

hobera edo okerrera egiteei buruz.<br />

• Aldartea, emozioa edo sentimenduak adieraztea, hots, honako hauek aditzera ematea: harridura,<br />

poza, zoriontasuna, alaitasuna, pena, atsekabea, tristura, oinazea, sufrimendua, haserrea,<br />

nahigabea, ardura, beldurra, larritasuna, nerbioak, esperantza, lasaitua, ilusioa, desilusioa,<br />

dezepzioa, frustrazioa, asebetetzea, asegab<strong>eta</strong>suna, umore ona/txarra, axolagab<strong>eta</strong>suna, nekea,<br />

jostak<strong>eta</strong>, gogaitasuna <strong>eta</strong> lotsa.<br />

• Besteekiko sentimenduak adieraztea, hots, honako hauek aditzera ematea: esker ona, estimua,<br />

adiskid<strong>eta</strong>suna, maitasuna, konfiantza/deskonfiantza, begikotasuna, gorrotoa, gaitzespena,<br />

mirespena, errukia <strong>eta</strong> dolumina.<br />

• Sentimenduak elkarbanatzea.<br />

• Behar bezala erreakzionatzea besteek sentimenduak azalaraztean. Adorea ematea, <strong>eta</strong> besteak<br />

lasaitu <strong>eta</strong> kontsolatzea.<br />

• Besteen barkamena onartzea <strong>eta</strong> barkamena eskatzea.<br />

• Damu izatea, <strong>eta</strong> errua onartu edo ukatzea.<br />

36<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


• Leporatzea, aurpegiratzea, defendatzea edo errugabetzea.<br />

• Gorestea <strong>eta</strong> horren kontrakoa egitea.<br />

• Erreklamazioak egitea edo kexatzea.<br />

3.6. Eskaerak, jarraibideak <strong>eta</strong> iradokizunak<br />

• Gauzak, mesedeak, laguntza <strong>eta</strong> zerbitzuak, zuzen edo zeharka, eskatu <strong>eta</strong> eskaintzea, formaltasun-<br />

<strong>eta</strong> indar-maila moldatuz.<br />

• Onartu <strong>eta</strong> ez onartzea, indar-maila moldatuz.<br />

• Eskaera, aholku <strong>eta</strong> aginduak transmititzea, egoera norberaren gain hartuz edo hartu gabe.<br />

• Baimenak eskatu, eman <strong>eta</strong> ukatzea, baldintzak jarriz edo jarri gabe.<br />

• Eskatu, debekatu <strong>eta</strong> ukatzea, zorroztasunez edo adeitasunez.<br />

• Laguntza eskaini, eskatu, onartu <strong>eta</strong> errefusatzea.<br />

• Zuzenean edo zeharka, gonbidapenak egin edo zerbait eskaintzea. Erabat onestea edo erdizka<br />

onestea. Ukatzea, konpromisoak saihestea, <strong>eta</strong> justifikazio <strong>eta</strong> ñabardurekin errefusatzea.<br />

• Aurre hartzea <strong>eta</strong> ohartaraztea.<br />

• Jarraibideak, oharrak <strong>eta</strong> aginduak ematea, zuzenean edo zeharka.<br />

• Kooperazioa eskatzea.<br />

• Zerbait egiteko asmoari, nahiari edo erabakiari buruzko informazioa eskatu <strong>eta</strong> ematea.<br />

• Zerbait egiteko aukera, aukera-eza <strong>eta</strong> betebeharra adieraztea.<br />

• Debekuak adieraztea.<br />

• Jarduerak iradokitzea <strong>eta</strong> horrelako iradokizunei erantzutea.<br />

• Atseginez edo erdizka onestea. Luzamendutan ibiltzea. Atzera botatzea.<br />

• Aurka egitea.<br />

• Erregutzea.<br />

• Zerbaitekin ados egotera edo ez egotera bultzatzea, limurtzea <strong>eta</strong> ohartaraztea.<br />

• Hitzorduak egitea <strong>eta</strong> norbaitekin lotzea.<br />

• Adorea eman <strong>eta</strong> kentzea, aholkatzea <strong>eta</strong> gomendatzea.<br />

3.7. Diskurtsoaren antolak<strong>eta</strong><br />

• Mintzatzen hastea, mintzaldiaren bukaera iragartzea <strong>eta</strong> mintzaldia amaitzea, formaltasun-maila<br />

egokituz.<br />

• Hitza eskatu, hartu <strong>eta</strong> beste batzuei uztea.<br />

• Solaskidearekiko elkarrizk<strong>eta</strong>-harremanari eustea: diskurtsoa ulertzen dela erakustea, diskurtsoa<br />

etetea, kontra agertzea <strong>eta</strong> jarraitu nahi dela adieraztea.<br />

• Gaiak proposatzea, egoera formal <strong>eta</strong> informal<strong>eta</strong>n.<br />

• Iritziak azaltzea, adibideak jartzea, pasadizoak kontatzea <strong>eta</strong> iruzkin osagarriak egitea.<br />

• Gaia aldatzea edo gaiari berriz ekitea.<br />

• Zenbakitzea, sailkatzea, kontra agertzea <strong>eta</strong> konparatzea.<br />

• Argitu, zuzendu <strong>eta</strong> gauzak beste modu batean esatea.<br />

• Nabarmentzea, zerbait<strong>eta</strong>n arr<strong>eta</strong> jartzea edo urruntzea.<br />

• Laburtzea.<br />

• Interakzioan laguntzea: iritziak eskatzea, gaia aldatzea, solaskideak jarraitzera bultzatzea <strong>eta</strong><br />

txandak ematea.<br />

• Ahozko edo idatzizko interakzio<strong>eta</strong>ko ohiko egiturara moldatzea.<br />

• Telefonoz hitz egitea, hots: erantzutea, norbait jar daitekeen galdetzea, itxaroteko eskatzea,<br />

norbaiti nahastu dela adieraztea, mezuak uztea, deiaren zergatia azaltzea, pertsona bat zergatik<br />

jartzen ez den azaltzea, solaskideari entzuten duen galdetzea, entzuten dagoela jakinaraztea, beste<br />

dei batzuen berri ematea, ulertu duela egiaztatzea <strong>eta</strong> agur esatea.<br />

37<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


• SMS<strong>eta</strong>ko informazio nagusia laburtu <strong>eta</strong> ulertzea, <strong>eta</strong> posta elektronikoko mezuei labur <strong>eta</strong> zehatz<br />

erantzutea.<br />

• Agurtzea, senide <strong>eta</strong> lagunentzako gutun<strong>eta</strong>n <strong>eta</strong> gutun formal<strong>eta</strong>n.<br />

4. GAITASUN PRAGMATIKOAK GARATZEA: FUNTZIONALA ETA DISKURTSIBOA<br />

<strong>Maila</strong> hon<strong>eta</strong>n, testu-mota gehiago daude, <strong>eta</strong> konplexutasun-maila handiagoa da. Ikasleak erraztasun,<br />

malgutasun <strong>eta</strong> naturaltasun handiagoa erakutsi behar du. Humorea hauteman <strong>eta</strong> erabiltzeko gai izan<br />

behar da. Aurrerapena, batik bat, argudiatzean nabaritu behar da, bai <strong>eta</strong>, hizkuntza-kontzientziazio<br />

handiagoan, erregistro-kopurua zabalagoan <strong>eta</strong> koherentzian zein antolak<strong>eta</strong>n ere.<br />

4.1. Eraginkortasun komunikatiboa:<br />

Ulermena. Espero izandako funtzioak betetzea. Egoerara egokitzea: erregistroa (kanala, solaskideak<br />

<strong>eta</strong> testu-mota). Zehaztasuna.<br />

• Egoera <strong>eta</strong> testuingurua aintzat hartzea, mezua ulertu <strong>eta</strong> ekoizteko.<br />

• Komunikazio-asmoak erraz identifikatzea, <strong>eta</strong> hizk<strong>eta</strong>ldi zein testu<strong>eta</strong>ko ideia nagusiak, gaialdak<strong>eta</strong>k,<br />

iritzien arteko aldeak <strong>eta</strong> xeh<strong>eta</strong>sunak jasotzea, nahiz <strong>eta</strong> hizk<strong>eta</strong>ldi <strong>eta</strong> testuak<br />

konplexuan izan.<br />

• Norberaren informaziorako beharrezko diren mezu <strong>eta</strong> testuak erraz hautatzea.<br />

• Egoera sozial <strong>eta</strong> profesional gehien<strong>eta</strong>n, komunikazio-asmoa eraginkortasunez, argitasunez <strong>eta</strong><br />

zehaztasunez betetzea, garrantzitsuentzat jotzen duena nabarmenduz.<br />

• Ohiko esamolde<strong>eta</strong>ko komunikazio-asmo inplizituak ulertzea (ironia, umorea, esanahi-aldak<strong>eta</strong>k,<br />

<strong>eta</strong>b.), testuinguruaren <strong>eta</strong> intonazioaren arabera.<br />

• Formaltasun-maila (publikoa edo pertsonala) <strong>eta</strong> solaskidearekiko familiartasuna (tratamendua,<br />

keinuak <strong>eta</strong> jarrerak) identifikatu <strong>eta</strong> egoki erabiltzea, hizkuntza estandarreko lagunarteko osagai<br />

batzuk baliatuz <strong>eta</strong> guzti.<br />

• Honako hauek malgutasunez moldatzea komunikazio-asmora, testu/diskurtso-motara,<br />

solaskide<strong>eta</strong>ra, komunikazio-kanalera <strong>eta</strong> lekura: erregistroa, tratamendua, esamoldeak, jarrerak,<br />

distantziak, mugimenduak <strong>eta</strong> ahotsaren tonua.<br />

• Iritzi <strong>eta</strong> baieztapenen ziurtasun- <strong>eta</strong> ezagutza-maila zehaztea, baieztapenak indartuz edo neurtuz.<br />

• Ahozko hainbat adeitasun-baliabide erabili <strong>eta</strong> onartzea, desadostasunak, abisuak, aholkuak,<br />

baieztapenak <strong>eta</strong> kritikak zehazteko.<br />

• <strong>Maila</strong> hon<strong>eta</strong>ko mezu <strong>eta</strong> testuak eraginkortasunez ulertu <strong>eta</strong> transmititzeko estrategia pertsonal<br />

egokiak nahita edo modu espontaneoan aplikatzea.<br />

• Argibideak <strong>eta</strong> errepikapenak eskatzea, komunikazioko akatsak daudenean.<br />

4.2. Koherentzia <strong>eta</strong> antolak<strong>eta</strong>:<br />

Ideien barne-koherentzia. Garapen nabaria <strong>eta</strong> behar bestekoa. Testu-motaren araberako antolak<strong>eta</strong>.<br />

• Ideiek komunikazio-asmoarekin duten koherentzia erresp<strong>eta</strong>tzea, bai <strong>eta</strong> ideiek haien artean<br />

dutena ere (testu luze<strong>eta</strong>n ere), osagai sakabanatzaile <strong>eta</strong> hutsalak erabili gabe.<br />

• Ideiak modu koherentean antolatzea, justifikazio gabeko itzulinguru <strong>eta</strong> jauzirik egin gabe.<br />

• Xede-hizkuntzaren kulturara moldatzea, <strong>eta</strong> mintzaldi formal <strong>eta</strong> informalak horien arabera<br />

antolatzea.<br />

38<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


• Denbora-, espazio- edo logika-progresioak argi utzi <strong>eta</strong> hautematea (gaia–iruzkina, kausa–<br />

ondorioa, baldintza–gauzatzea, tesia–argudioak <strong>eta</strong> ondorioak).<br />

• Norberak jaso edo ekoizten dituen testuen (gutunak, elkarrizk<strong>eta</strong>k, liburuxkak, oharrak <strong>eta</strong><br />

aurkezpenak) ezaugarriak, antolak<strong>eta</strong> <strong>eta</strong> formatua ezagutu <strong>eta</strong> hori<strong>eta</strong>ra moldatzea.<br />

• Testuko baliabide grafikoak laguntza moduan hartzea, testuen antolak<strong>eta</strong> irudikatu edo<br />

identifikatzeko, bai <strong>eta</strong> izenburuak, atalak, zerrendak, enfasiak <strong>eta</strong> aipuak ezagutu <strong>eta</strong><br />

nabarmentzeko ere.<br />

• Komunikazio-asmoa betetzeko besteko informazio eskaintzea, bai <strong>eta</strong> asmo horr<strong>eta</strong>rako<br />

garrantzitsua den informazioa ere. Esandakoa iritzi edo adibide bat noiz den argitzea.<br />

• Ama-hizkuntzaren <strong>eta</strong> ikasten ari den hizkuntzaren arteko alde <strong>eta</strong> berdintasunez jabetzea.<br />

4.3. Kohesioa <strong>eta</strong> erraztasuna:<br />

Loturarako <strong>eta</strong> koerreferentziarako baliabide formalak. Erraztasuna.<br />

• Baliabide egokiak (ohiko adierazgailuak, hizkuntza-formak, soinuak, intonazioa <strong>eta</strong> keinuak)<br />

eraginkortasunez ezagutu <strong>eta</strong> erabiltzea solasaldi <strong>eta</strong> debate<strong>eta</strong>n, norbaiti hitz egiteko <strong>eta</strong> hitza<br />

hartzeko, solaskideak eztabaidan sartzeko, esku hartzen ari dela erakusteko, ulermena<br />

kontrolatzeko, erantzuteko, kooperatzeko, elkarrizk<strong>eta</strong>k <strong>eta</strong> mintzaldiak egin <strong>eta</strong> amaitzeko,<br />

eskerrak emateko <strong>eta</strong> agur esateko.<br />

• Norberak jaso edo ekoizten dituen testu<strong>eta</strong>n, ohiko diskurtso-adierazgailuak ugari <strong>eta</strong><br />

malgutasunez erabiltzea, <strong>eta</strong> horiez gainera, diskurtsoaren atalak markatzen dituen intonazioa ere<br />

baliatzea. Honako hauek dira atal horiek: hasiera, aurrerapena, sailkapenak, zerrendak, argudioak,<br />

adibideak, enfasiak, parafrasiak, laburpenak, ondorioak, gai-aldak<strong>eta</strong>k, amaieraren iragarpena <strong>eta</strong><br />

amaiera.<br />

• Denbora- <strong>eta</strong> espazio-esamolde egokiekin, mezua testuinguruan kokatzea.<br />

• Informatzeari berriz ekitea, nahita egin gabeko errepikapenak baztertuz, gramatika-<strong>eta</strong> lexikoordezkapeneko<br />

baliabideak erabiliz, eduki koherentea <strong>eta</strong> forma malgu <strong>eta</strong> arina izango duen<br />

diskurtsoa sortzeko.<br />

• Lokailuen <strong>eta</strong> puntuazioaren balioa balioestea, <strong>eta</strong> horiek eraginkortasunez erabiltzea, diskurtso<br />

malgu, argi <strong>eta</strong> koherenteak sortzeko.<br />

• Denboraren koherentziari <strong>eta</strong> aditzen aspektuari testu osoan zehar eustea.<br />

• Naturaltasunez moldatzea, <strong>eta</strong> maiz arintasun <strong>eta</strong> erraztasun nabarmena erakustea, eguneroko<br />

elkarrizket<strong>eta</strong>n <strong>eta</strong> beste hizk<strong>eta</strong>ldi batzu<strong>eta</strong>n, baita horien iraupena luzea denean ere.<br />

III. HIZKUNTZAREN ERABILERAREN TESTUINGURUA ETA HIZKUNTZA<br />

BALIABIDEAK: GAITASUN SOZIO-LINGUISTIKOAK ETA LINGUISTIKOAK<br />

1. HIZKUNTZAREN ERABILERAREN TESTUINGURUA<br />

Komunikazio-treb<strong>eta</strong>sunaren atal bat da gaitasun sozio-kulturala, hain zuzen, gizarteen <strong>eta</strong> horien<br />

kulturen ezaugarri espezifikoekin loturik dagoen atala, <strong>eta</strong> ezaugarri horiek gizarte horr<strong>eta</strong>ko kideek<br />

komunikatzeko duten moduan azaltzen dira.<br />

Hizkuntzak gelan ikastean, kasuan kasuko hizkuntza mintzatzen den herrialde<strong>eta</strong>ko kultura <strong>eta</strong><br />

bizimodua ikasleengana bizirik helarazteko moduak bilatu behar dira, <strong>eta</strong> kontzeptu horiek ahalik <strong>eta</strong><br />

erakargarrien egin behar zaizkie ikasleei.<br />

<strong>Maila</strong> hon<strong>eta</strong>n, ezaugarri sozio-kultural arruntenak erabat ezagutu behar dituzte ikasleek, esaterako,<br />

esperientzia unibertsalak, gizarte-errituak <strong>eta</strong> gizarte-ohiturak.<br />

39<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


Alderdi sozio-kultural guztiek balio, sinesmen <strong>eta</strong> portaera batzuk daramatzate barnean, <strong>eta</strong> horien<br />

azpian, errealitatea ulertzeko era desberdinak daude. Errealitatea ulertzeko era bakoitzak, aldi berean,<br />

jarrera zehatzak <strong>eta</strong> hizkuntza-forma jakinak dakartza.<br />

Ikasleek, gaitasun sozio-kulturala handitzeko beharra sentitzen dutenean, hori nola egin jakin behar<br />

dute.<br />

1.1. Alderdi sozio-kulturalak, gaiak <strong>eta</strong> egitekoak<br />

• Eguneroko bizitza: ordutegiak, janariak <strong>eta</strong> edariak, portaerak, jaiak, <strong>eta</strong> aisialdi-jarduerak. Bizibaldintzak:<br />

mailak, etxebizitza, gizarte-laguntza <strong>eta</strong> hezkuntza.<br />

• Harreman pertsonalak: gizarte-egitura sexuen artean, adin bereko pertsonen artean <strong>eta</strong> adin bera ez<br />

duten pertsonen artean; familiarteko harremanak; laneko harremanak; <strong>eta</strong> harremanak irakasle <strong>eta</strong><br />

ikasleekin, agintaritzekin, <strong>eta</strong> zerbitzuekin.<br />

• Balioak, sinesmenak <strong>eta</strong> jarrerak: gizarte-klaseak, taldeak, dirua, tradizioa, historia, gutxiengoak,<br />

erlijioa, politika <strong>eta</strong> humorea.<br />

• Gorputz-mintzaira.<br />

• Gizarte-ohiturak: puntualtasuna, opariak, gonbidapenak <strong>eta</strong> ospakizunak.<br />

• Errituak: zeremoniak, gertaerak, irudiak <strong>eta</strong> festak.<br />

1.2. Gaitasun sozio-linguistikoaren garapena<br />

Hizkuntza bat erabiltzean, kasuan kasuko hizkuntza ezagutu, ulertu <strong>eta</strong> horren gizarte-alderdiak<br />

praktikan jarri behar dira, <strong>eta</strong> horr<strong>eta</strong>rako, treb<strong>eta</strong>sunak <strong>eta</strong> hizkuntza-baliabide egokiak aktibatu behar<br />

dira, alor hau<strong>eta</strong>n:<br />

• Gizarte-harreman<strong>eta</strong>ko portaeran: formaltasuna/informaltasuna, urruntasuna/hurbiltasuna <strong>eta</strong><br />

hierarkia.<br />

• Hizkuntza estandarrean, <strong>eta</strong> egoera, talde, leku, erregistro <strong>eta</strong> estilo bakoitzerako aldaer<strong>eta</strong>n.<br />

• Kultura-alderdiei buruzko hizkuntza-form<strong>eta</strong>n (aipuak, esaera zaharrak, esanahi bat baino<br />

gehiagoko hitzak, tradizioak <strong>eta</strong> errituak).<br />

1. Gizarte-harremanak: formaltasuna/informaltasuna, urruntasuna/hurbiltasuna <strong>eta</strong> hierarkia<br />

• Ohikoak ez diren gizarte-harreman<strong>eta</strong>n, honako funtzio hau<strong>eta</strong>rako hizkuntza-forma egokiak<br />

ezagutu, erabili <strong>eta</strong> forma horiei erraztasunez <strong>eta</strong> malgutasunez erantzutea: agurtzeko, ezagun zein<br />

ezezagunei hitz egiteko, norberaren burua aurkezteko, norbait aurkezteko, beste batek norbera<br />

aurkeztean erreakzionatzeko, informazio edo kontaketen ondoren erreakzionatzeko, informazioa<br />

edo mesedeak eskatzeko, eskerrak emateko, barkamena eskatzeko, baimena eskatu <strong>eta</strong> emateko,<br />

norbaiti buruz interesa agertzeko, zoriontzeko, goraipatzeko, eskaintzeko, onartzeko,<br />

desenkusatzeko, gonbidatzeko, topa egiteko, ongietorria egiteko, eskertzeko, gertakari jakin<strong>eta</strong>n<br />

sentimenduak adierazteko <strong>eta</strong> egoera hori<strong>eta</strong>n erreakzionatzeko, tratamendu-moduari buruz hitz<br />

egiteko, <strong>eta</strong> ulermena kontrolatzeko.<br />

• Gizarte-formula egokiak baliatzea honako testu hau<strong>eta</strong>n: mezu <strong>eta</strong> gutun pertsonal<strong>eta</strong>n (SMSak,<br />

posta elektronikoa <strong>eta</strong> posta), tipifikatutako gizarte-testu laburr<strong>eta</strong>n (gonbidatzeko, eskerrak<br />

emateko desenkusatzeko <strong>eta</strong> zerbitzuak eskatzeko testuak), gutun formal<strong>eta</strong>n, galdera-sort<strong>eta</strong>n,<br />

txosten<strong>eta</strong>n, oharr<strong>eta</strong>n, laneko mezu<strong>eta</strong>n, azterlan<strong>eta</strong>n, aisialdiari buruzko<strong>eta</strong>n <strong>eta</strong> foro birtual<strong>eta</strong>n.<br />

• Kasuan kasuko formaltasun- edo informaltasun-mailari dagozkion adeitasun-esamoldeak <strong>eta</strong><br />

tratamendu-formak ezagutu <strong>eta</strong> erabiltzea.<br />

• Tratamendu-aldaketen esanahia ezagutzea (konfiantza, errespetua, hurbiltzea edo urruntzea).<br />

• Hizk<strong>eta</strong>ldi<strong>eta</strong>n, kulturaren <strong>eta</strong> hizkuntzaren interes-seinale <strong>eta</strong> baliabideekin erreakzionatu <strong>eta</strong><br />

kooperatzea.<br />

• Eguneroko egoer<strong>eta</strong>ko esaldi topikoak edo formulak egoki erabiltzea.<br />

40<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


• Ezezagunekin elkartzean, kasuan kasuko kulturaren hizkera <strong>eta</strong> jarrerak hartzea (jokabidea,<br />

begiradak, eguraldiari buruzko galderak, isiltasuna, <strong>eta</strong>b.).<br />

• Jatorrizko kulturan existitzen ez diren keinuen esanahia ezagutu <strong>eta</strong> horiek erabiltzea.<br />

• Kontaktu fisiko edo ikusizkoarekin, arr<strong>eta</strong>-mugimenduekin, soinuekin <strong>eta</strong> kooperazio-esamolde<br />

txikiekin loturiko portaerak (eskua ematea, muxuak, distantzia, begi<strong>eta</strong>ra begiratzea edo ez<br />

begiratzea) ezagutu <strong>eta</strong> hori<strong>eta</strong>ra moldatzea.<br />

2. Hizkuntza estandarra <strong>eta</strong> aldaerak<br />

• Formaltasuneko <strong>eta</strong> informaltasuneko hizkuntza estandarraren erregistro zaindua erraz erabiltzea.<br />

• Egoera formalak <strong>eta</strong> informalak bereiztea (egoera ofizialak, formalak, informalak, intimoak edo<br />

errituak) <strong>eta</strong> jokatzeko era kultura horr<strong>eta</strong>n egin ohi denaren arabera moldatzea.<br />

• Ahozko <strong>eta</strong> idatzizko hizkuntza bereiztea.<br />

• Lagunarteko ohiko esamoldeak ezagutu <strong>eta</strong> une egoki<strong>eta</strong>n erabiltzea (ahozkoa, idatzizkoa, SMSak<br />

<strong>eta</strong> txatak).<br />

• Inguruan zer hizkuntza-eredu edo dialekto dagoen jakitea.<br />

3. Kultura-erreferenteak<br />

• Ohiko esamolde batzuen bi zentzuak edo esanahi gordina ezagutzea.<br />

• Denbora-esaeren esanahi zehatza edo erlatiboa ezagutzea (eguerdia, azken ordua, <strong>eta</strong>b.).<br />

• Kasuan kasuko kulturan iraingarritzat jo daitezkeen edo tabuak diren alderdi <strong>eta</strong> hizkuntza-forma<br />

ohikoak ezagutzea.<br />

• Mespretxuzko erreakzioak edo erreakzio komikoak sortzen dituzten interferentzia ohikoen<br />

esanahia ezagutzea.<br />

• Ohiko esamolde <strong>eta</strong> atsotitzen esanahia ezagutu <strong>eta</strong> horiek erabiltzea.<br />

• Pertsonaiei <strong>eta</strong> gertakariei buruzko esamoldeen esanahia ezagutzea.<br />

2. HIZKUNTZA BALIABIDEAK<br />

IV. GAITASUN ESTRATEGIKOAREN GARAPENA<br />

Irakasle <strong>eta</strong> ikasleak eduki hauek duten garrantziaz ohartzea ezinbestekoa da, ikasteko bide ematen<br />

baitie ikasleei, bai gelan, bai modu autonomoagoan. Ikaslea bere osotasunean hartu behar da,<br />

hizkuntza bat ikasten zein erabiltzen duen <strong>eta</strong> prozesu<strong>eta</strong>n arr<strong>eta</strong> jartzen duen pertsona moduan.<br />

1. Ahozko <strong>eta</strong> idatzizko ulermeneko estrategiak<br />

Planifikatzea<br />

• Arrakastarako jarrera positiboa izatea, mezua ulertzeko.<br />

• Komunikazio-egoera kokatzea (egoera, solaskide-motak <strong>eta</strong> erregistroa).<br />

• Informazio- edo aisialdi-behar jakinei erantzuten dieten testu <strong>eta</strong> mezuak bilatu <strong>eta</strong> aurkitzea.<br />

• Komunikazio-funtzioari <strong>eta</strong> edukiari buruzko hipotesiak botatzea, bai <strong>eta</strong> entzun edo irakurriko<br />

duenari buruzko hipotesiak ere, egoera, testuingurua, irudiak, gaia, izenburua, tonua <strong>eta</strong> formatua<br />

abiapuntutzat hartuta.<br />

41<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


• Testu-moten oinarrizko antolak<strong>eta</strong> <strong>eta</strong> funtzio orokorra identifikatzea, ulermena arintzeko.<br />

• Ulermenerako kontzeptu <strong>eta</strong> prozedurak hizkuntzen artean transferitzea nolako erabilgarria den<br />

ebaluatzea.<br />

Gauzatzea<br />

• Proposatutako jarduerak zer motibazioren edo galderaren ondorio diren gogoan izatea.<br />

• Testuak aztertzea, nahi dena betetzen duten ebaluatzeko.<br />

• Lehenik, entzundakoaren edo irakurritakoaren asmoa <strong>eta</strong> zentzu orokorra jasotzen saiatzea.<br />

• Testuak azkar aztertzea, datu espezifikoak aurkitzeko (helburua hori bada).<br />

• Arr<strong>eta</strong>z entzun edo irakurtzea, edukiari buruzko ondorioak ateratzeko bide emango duten giltzahitzak<br />

jasotzeko.<br />

• Testuko ideiak mailaz maila ulertuz joatea, hipotesiak botaz <strong>eta</strong> horiek egiaztatuz.<br />

• Gai ezaguneko testu<strong>eta</strong>n, hitz ezezaguneko esaldien esanahia ondorioztatzea.<br />

• Ulermen-hutsuneak betetzen saiatzea, testuingurutik abiatuz.<br />

• Berriz irakurri edo entzutea, hipotesiak egiaztatzeko.<br />

• Mezu edo testu<strong>eta</strong>ko atalen funtzioaz <strong>eta</strong> garrantziaz jabetzea.<br />

• Osagai linguistiko <strong>eta</strong> ez-linguistiko<strong>eta</strong>n arr<strong>eta</strong> jartzea (irudiak, formatua, intonazioa, keinuak <strong>eta</strong><br />

tonua), ulermena arintzeko.<br />

• Oharrak hartzea, azpimarratzea edo eskemak egitea, irakurgai zein entzungaiak lantzean edo<br />

ikastean.<br />

• Geldiuneak egitea jasotakoa barneratzeko, dibertimenduzko testuak direnean.<br />

• Egoeratik <strong>eta</strong> testuingurutik abiatuz ondorioak ateratzea, bai <strong>eta</strong> intonaziotik, keinu<strong>eta</strong>tik, marka<br />

grafiko<strong>eta</strong>tik (idatzizko<strong>eta</strong>n) <strong>eta</strong> eskuragarrien dauden komunikazio-asmo inplizitu<strong>eta</strong>tik abiatuz ere.<br />

Lexikoa<br />

• Hitz ezezagunen edo zalantza sortzen dutenen esanahia asmatzen saiatzea:<br />

o Ezagutzatik <strong>eta</strong> egoeratik abiatuz.<br />

o Testuaren edo esaldiaren esanahi orokorretik abiatuz.<br />

o Testuingurutik abiatuz (erredundantziak, azalpenak, adibideak <strong>eta</strong> sinonimoak).<br />

o Beste hizkuntza batzuen ezagutzatik abiatuz.<br />

o Gramatikaren <strong>eta</strong> lexikoaren gako<strong>eta</strong>tik abiatuz (hitzen familiak, gramatika-kategoriak, batetortze<br />

sintaktikoak <strong>eta</strong> lexikoak, kokapena <strong>eta</strong> hizki larrien erabilera).<br />

• Estrategia pertsonalak erabiltzea (gako-hitz ezezagunak azpimarratu edo notatzea, <strong>eta</strong> ondoren,<br />

berriz hori<strong>eta</strong>ra jotzea; gako-hitzen, lokailuen, diskurtso-adierazgailuen <strong>eta</strong> abarren zerrendak egitea,<br />

<strong>eta</strong>b.).<br />

• Hiztegian begiratzea, hitz ezezagunen esanahiari buruzko hipotesiak egin ondoren.<br />

Ebaluatzea<br />

• Ongi ulertu duen egiaztatzea.<br />

• Ulertu ez duena adieraztea.<br />

• Mezua argitzeko eskatzea, edo horr<strong>eta</strong>rako, beste bide batzuk erabiltzea.<br />

• Ulertu ez duena zer den zehaztea <strong>eta</strong> kausak bilatzea.<br />

• Hitz <strong>eta</strong> esamolde berriak gogoan izan <strong>eta</strong> erabiltzea, erabilera zuzena dela egiaztatzeko.<br />

• Beharrak asebetetzeko irakurtzeak zenbateraino balio duen balioestea.<br />

• Ahozko <strong>eta</strong> idatzizko ulermenean norberak egindako aurrerapena balioestea.<br />

2. Ahozko <strong>eta</strong> idatzizko adierazpeneko estrategiak<br />

Planifikatzea<br />

42<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


• Komunikazio-beharrak asetzeko <strong>eta</strong> hizkuntzarekin praktikatzeko, hizkuntza berrian mintzatzeak<br />

duen garrantziaz ohartzea.<br />

• Jatorrizko hiztunekin ahoz edo idatziz komunikatzeko interesa agertzea.<br />

• Komunikazio egoeran kokatzea (solaskideak, ezagutza komuna, egoera, lekua <strong>eta</strong> testu-mota),<br />

edukiaren <strong>eta</strong> formaren aldetik egoerara moldatzeko.<br />

• Interakzioak nola funtzionatzen duen <strong>eta</strong> testu-motak nola antolatzen diren aintzat hartzea.<br />

• Mezua planifikatzea <strong>eta</strong> ideiak modu koherentean antolatzea.<br />

• Testu-moten ereduak behatzea, formatura egokitzeko.<br />

• Erabil ditzakeen baliabideak balioestea, <strong>eta</strong> hortik abiatuz, mezua egokitzea edo beharrezko<br />

baliabideak bilatzea.<br />

• Diskurtsoen kohesioa indartzen laguntzen duten esaldi <strong>eta</strong> hizkuntza-formak aintzat hartzea.<br />

• Diskurtsoa antolatzeko, diskurtso-adierazgailuak lantzeko beharra duen edo ez balioestea.<br />

• Puntu garrantzitsuak nola komunikatu aurrez aztertu <strong>eta</strong> entseatzea.<br />

Gauzatzea<br />

• Aurretiazko ezagutza guztia aktibatu <strong>eta</strong> baliatzea (gaiari, egoerari, ezagutzen dituen hizkuntzei<br />

<strong>eta</strong> testuei buruzko ezagutza).<br />

• Mezu edo testu<strong>eta</strong>ko atalen funtzioari <strong>eta</strong> antolak<strong>eta</strong>ri jaramon egitea.<br />

• Elkarrizk<strong>eta</strong> edo testu<strong>eta</strong>ko atalen funtzioari <strong>eta</strong> antolak<strong>eta</strong>ri egokitzea.<br />

• Esamolde egokiak erabiltzea, funtzio hau<strong>eta</strong>rako: atentzioa emateko, hitza hartzeko, mintzatzen<br />

hasteko, jarraitzeko, beste batzuen partaidetza bultzatzeko, solaskideak inplikatzeko <strong>eta</strong> elkarrizk<strong>eta</strong><br />

amaitzeko.<br />

• Solaskideei, esan berri dutena argitu edo landu dezaten eskatzea.<br />

• Interakzioan kooperatzea, <strong>eta</strong> norbaitek esandakoa errepikatu edo laburtzea, eztabaida bideratzeko.<br />

• Ideiak hautatzea, komunikazio-asmo zehatzak betetzeko.<br />

• Ekoizpena modu koherentean antolatu <strong>eta</strong> lotzea.<br />

• Aukeratutako testu-motari egokitzea.<br />

• Arriskuak gain hartzea, hizkuntzarekin entseatuz.<br />

• Ohiturak erabiltzea; kodez aldatzea, kodea aldatu izana nabarmenduz; beste hizkuntza batzu<strong>eta</strong>ko<br />

hitzak moldatzea; parafraseatzea; adibideak ematea <strong>eta</strong> gauzak beste modu batzu<strong>eta</strong>n adieraztea.<br />

• Zailtasunak gizarte-estrategien bidez gainditzea. Honako hauek dira estrategia horiek: solaskideari<br />

laguntza eskatzea, hobeto ez mintzeagatik/idazteagatik barkamena eskatzea, galderazko keinu edo<br />

esamoldeak erabiltzea, <strong>eta</strong> seinalatzea edo keinu zein marrazkien bidez gauzak adieraztea.<br />

Ebaluatzea <strong>eta</strong> zuzentzea<br />

• Interakzioan, ulertu dioten edo ez, keinuen, erantzunen edo erreakzioen bidez kontrolatzea.<br />

• Norbaitek esandakoa errepikatzea, esandako hori ulertu duela egiaztatzeko.<br />

• Erabilitako zalantzazko forma bat zuzena den galdetzea.<br />

• Beste taktika batekin hastea, komunikazioan etenaldia izan ondoren.<br />

• Ahozko ekoizpen<strong>eta</strong>n, nork bere burua grabatzea, mezua heldu den egiaztatzeko <strong>eta</strong> zailtasunez<br />

jabetzeko, ikaskideen <strong>eta</strong> irakaslearen laguntzarekin.<br />

• Arazo bat duela ohartaraziz gero, arazoa zuzentzea.<br />

• Idatzizko ekoizpen<strong>eta</strong>n, idatzitakoa berriz irakurtzea, horren egokitasuna balioesteko <strong>eta</strong> akatsak<br />

aztertzeko, norberaren oharren, barneratutako irizpideen <strong>eta</strong> kontsulta-materialen laguntzarekin,<br />

bai <strong>eta</strong> ikaskideen <strong>eta</strong> irakaslearen laguntzarekin ere.<br />

• Ekoitzitako testua espero denarekin bat datorren, ideiak modu koherentean antolaturik dauden <strong>eta</strong><br />

haien arteko loturarik baden zehatz aztertzea.<br />

• Ekoitzitakoa aukeratutako testu-motaren formatura moldatzen dela egiaztatzea.<br />

• Zuzenk<strong>eta</strong> <strong>eta</strong> oharrei jaramon egitea.<br />

43<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


• Akatsen kausak <strong>eta</strong> horiek gainditzeko erak aztertzea.<br />

• Testua zuzentzea <strong>eta</strong> berriz idatzi edo grabatzea, izandako zailtasunak gainditzen saiatuz.<br />

3. Ahozko <strong>eta</strong> idatzizko interakzioko estrategiak<br />

Planifikatzea<br />

• Komunikazio-beharrak asetzeko, pertsonen arteko ulermenerako bide bezala, hizkuntza berrian<br />

mintzatzeak duen garrantziaz ohartzea.<br />

• Jatorrizko hiztunekin ahoz edo idatziz komunikatzeko interesa agertzea.<br />

• Komunikazio-egoera kokatzea (solaskideak <strong>eta</strong> solasaldi-motak).<br />

• Solaskideek dakitena <strong>eta</strong> ez dakitena balioestea.<br />

• Solasaldiak prestatzea.<br />

• Esaldi arruntak buruz ikastea.<br />

Gauzatzea<br />

• Prozedura errazak erabiltzea, elkarrizk<strong>eta</strong>k hasi, jarraitu <strong>eta</strong> amaitzeko.<br />

• Eztabaid<strong>eta</strong>n sartu <strong>eta</strong> hitza hartzea, esamolde egokiak erabiliz.<br />

• Kooperatzea.<br />

• Eztabaidak laburtzea, <strong>eta</strong> era horr<strong>eta</strong>n, gaia bideratzea.<br />

• Beste pertsona batzuk parte hartzera gonbidatzea.<br />

• Modu egokian erreakzionatzea, ohiko keinu <strong>eta</strong> esamoldeak erabiliz.<br />

• Laguntza eskatzea.<br />

Ebaluatzea <strong>eta</strong> zuzentzea<br />

• Elkarren arteko ulermena egiaztatzea.<br />

• Ideien garapena erraztea, enuntziatuko atal batzuk beste modu batean berriz azalduz.<br />

4. Ikaskuntza-prozesuko estrategiak<br />

Ikasteko gaitasuna pertsonen gaitasun orokorr<strong>eta</strong>ko bat da, <strong>eta</strong> bizitza osoan zehar egindako<br />

ikaskuntza-zeregin guzti<strong>eta</strong>n garatzen da. Horrenbestez, aurreko mail<strong>eta</strong>n edo beste ikask<strong>eta</strong> batzu<strong>eta</strong>n<br />

gaitasun estrategikoa garatzeko aukera izan duten ikasleek gaitasun hori goi-maila hon<strong>eta</strong>ko beste<br />

ikaskuntza batzu<strong>eta</strong>n aplika dezakete.<br />

EBALUAKETA<br />

Amaierako ebaluak<strong>eta</strong>n, maila bakoitzarentzat aurreikusitako gaitasun pragmatiko, sozio-linguistiko,<br />

linguistiko <strong>eta</strong> estrategikoak balioetsiko da. Gaitasun hori<strong>eta</strong>n lortu beharreko maila helburu<br />

estrategiko<strong>eta</strong>n dago zehazturik. Ahozko zein idatzizko ulermeneko <strong>eta</strong> adierazpeneko jarduer<strong>eta</strong>n<br />

(interakzioa barne) islatzen dira maila horiek, <strong>eta</strong> honako irizpide hauen arabera ebalua daitezke:<br />

Ahozko <strong>eta</strong> idatzizko interakzioa<br />

• Eraginkortasunez, naturaltasunez <strong>eta</strong> erraztasun nabariz esku hartzea elkarrizk<strong>eta</strong>-, transakzio- <strong>eta</strong><br />

debate-mota ugaritan, egoera bakoitzean erregistro <strong>eta</strong> adeitasun egokiak erabiliz.<br />

• Elkarrizk<strong>eta</strong>, transakzio, solasaldi <strong>eta</strong> debate<strong>eta</strong>n parte hartzea, argi <strong>eta</strong> zehatz hitz eginez, <strong>eta</strong><br />

ideiak, iritziak, akordioak, argudioak, aholkuak <strong>eta</strong> informazio konplexua modu egokian trukatuz.<br />

• Posta-bidezko harremanak izatea, <strong>eta</strong> idatzitako gutun<strong>eta</strong>n, berri <strong>eta</strong> iritziak eraginkortasunez<br />

azaltzea, gertakari <strong>eta</strong> bizipen jakinen garrantzi pertsonala nabarmentzea, <strong>eta</strong> egoerarekin bat<br />

datozen sentimendu, informazio <strong>eta</strong> emozioak adieraztea.<br />

44<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


Ahozko ulermena<br />

• Linguistikoki konplexua den edozein motatako mezu ulertzea (jatorrizko hiztunena arteko<br />

solasaldiak, konferentziak, txostenak, adierazpenak, <strong>eta</strong> aurkezpen akademikoak edo<br />

profesionalak), informazioaren edukia hautemanez <strong>eta</strong> hiztunen ikuspuntuak <strong>eta</strong> jarrerak<br />

identifikatuz; betiere, inguruan gehiegizko zaratarik ez badago, diskurtsoa egoki egituraturik<br />

badago <strong>eta</strong> hizkuntza oso modu idiomatikoan erabiltzen ez bada.<br />

Idatzizko ulermena<br />

• Posta, jarraibideak, iritzi-artikuluak, artikulu espezializatuak, <strong>eta</strong> egungo literatura-testu luze <strong>eta</strong><br />

konplexuak autonomia handiz irakurtzea, abiadura zein estiloa xede<strong>eta</strong>ra moldatuz, <strong>eta</strong> honako<br />

hauek identifikatuz: komunikazio-asmoak, funtsezko informazioa, puntu nagusiak, bigarren<br />

mailako puntuak, xeh<strong>eta</strong>sunak, argudioen ildoa, gertakariak <strong>eta</strong> iritziak. Eta erreferentzia-iturri<br />

selektiboak erabiltzea.<br />

Ahozko adierazpena<br />

• Gai orokor ugariri buruzko edo norberaren espezialitateari buruzko testu luzeak ekoiztea. Testu<br />

horiek koherenteak izan <strong>eta</strong> ongi antolaturik egon behar dute, <strong>eta</strong> testuen funtzioak hauek izango<br />

dira: kontatzea, berri ematea, azaltzea, argi argudiatzea, norberaren ideiak zabaldu <strong>eta</strong> defendatzea,<br />

<strong>eta</strong> alderdi esanguratsuak nabarmentzea.<br />

• Diskurtso malgu, zehatz <strong>eta</strong> zuzena ekoiztea, ahoskera argia <strong>eta</strong> naturala erabiliz, <strong>eta</strong> erraztasuna<br />

maiz nabaria izango delarik, baita hizk<strong>eta</strong>ldi luze <strong>eta</strong> zail<strong>eta</strong>n ere.<br />

• Gai-, estilo- <strong>eta</strong> enfasi-aldaket<strong>eta</strong>ra malgutasunez moldatzea, zalantzak <strong>eta</strong> itzulinguruak sor<br />

daitezkeen arren.<br />

• Hizkuntza-baliabideak ia akatsik egin gabe kontrolatzea, noizean behin ulermena oztopatzen ez<br />

duen hutsegiteren bat egin badezake ere egitura konplexu<strong>eta</strong>n. Akats “iraunkor” batzuk bere kabuz<br />

zuzentzeko gai da.<br />

Ben<strong>eta</strong>ko egoerak edo egoera sinesgarriak proposatzen diren ariketen bidez egin daiteke ebaluak<strong>eta</strong>.<br />

Egoera hori<strong>eta</strong>n, azalpenak emateko eska daiteke, <strong>eta</strong> beste pertsona batzuekin, binaka edo taldean,<br />

mintzatzeko. Arik<strong>eta</strong> laguntza grafikoarekin zein testuen laguntzarekin edo gabe egin daiteke.<br />

Ebaluak<strong>eta</strong> honako irizpide hauen arabera egingo da:<br />

1. Eraginkortasun komunikatiboa: Erraztasunez <strong>eta</strong> naturaltasunez mintzatzea. Erraz komunikatzen da,<br />

ia egoera guzti<strong>eta</strong>n. Errealitate sozio-linguistikoa ezagutzen du <strong>eta</strong> horr<strong>eta</strong>ra moldatzen da.<br />

Gai ugariri buruz erraztasunez hitz egiten du, gaia abstraktua bada ere. Edukia argia da, <strong>eta</strong><br />

funtzioak zehatz betetzen ditu. Goi orokor gehienei buruzko elkarrizk<strong>eta</strong> luze<strong>eta</strong>n, aktiboki<br />

hartzen du parte, baita inguruan zarata badago ere. Gertakariak nolabaiteko emozioarekin<br />

transmititzen ditu.<br />

2. Gaitasun diskurtsiboa: Partaidetza <strong>eta</strong> kooperazioa; <strong>eta</strong> ongi antolatutako, kohesionatutako <strong>eta</strong><br />

garatutako ideia <strong>eta</strong> argudioak.<br />

- Interakzioa: partaidetza <strong>eta</strong> kooperazioa<br />

Jatorrizko hiztunek eguneroko egoer<strong>eta</strong>n izaten dituzten elkarrizk<strong>eta</strong> informalen erritmoa jarrai<br />

dezake, <strong>eta</strong> hori<strong>eta</strong>n parte hartzeko gaitasuna du. Iritziak zehatz azaldu <strong>eta</strong> defendatzen ditu, <strong>eta</strong><br />

argudio-ildo konplexuak sendo aurkezten ditu, azalpenak, argudioak <strong>eta</strong> iruzkinak txertatuz.<br />

Egoera bakoitzean, formaltasun-maila egokiarekin jokatzen du. Hizkuntza estandarrean<br />

esandako oro ulertzen du, inguruan zarata badago ere. Emozioak helarazten ditu.<br />

45<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


- Azalpena: ideien arteko koherentzia, antolak<strong>eta</strong> <strong>eta</strong> garapena<br />

Gai orokor, akademiko, profesional <strong>eta</strong> aisialdiko gai ugariri buruz, erraztasunez,<br />

eraginkortasunez <strong>eta</strong> zehaztasunez mintzatzen da. Ideien arteko harremanak argi ematen ditu.<br />

Lokailu <strong>eta</strong> baliabide ugari erabiliz lotu <strong>eta</strong> kohesionatzen ditu elementuak. Gaian jartzen du<br />

arr<strong>eta</strong> <strong>eta</strong> ondorioak ateratzen ditu. Diskurtsoaren egitura ongi antolatzen du. Behar bezala<br />

ematen du puntuen berri <strong>eta</strong> gertakari jakinen garrantzi pertsonala nabarmentzen du.<br />

3. Hizkuntzaren erabilera: hizkuntza-formak, kohesioa <strong>eta</strong> erritmoa<br />

Gramatika ongi kontrolatzen du <strong>eta</strong> esandakoa mugatu egin behar duenik ia ez da igartzen.<br />

<strong>Maila</strong>rako <strong>eta</strong> arik<strong>eta</strong>rako egokiak diren hizkuntza-formak erabiltzen ditu. Ahozko sormena <strong>eta</strong><br />

aberastasuna ditu, <strong>eta</strong> horrek zehatz izateko <strong>eta</strong> errepikapenak zein zalantzak baztertzeko bide<br />

ematen dio. Itzulinguruak ia ez dira nabaritzen. Zehatza da elementuei berriz ekitean, <strong>eta</strong><br />

denboren erabilera koherentea da testu osoan. Naturaltasunez moldatzen da, erritmo erregularra<br />

erabiliz, <strong>eta</strong> geldiuneak <strong>eta</strong> kontzeptuen errepikapenak ez dira nabaritzen.<br />

5. Zuzentasun formala: lexikoa, sintaxia, morfologia <strong>eta</strong> ortografia<br />

Lexiko aberatsa du. Gramatika ongi kontrolatzen du <strong>eta</strong> esandakoa mugatu egin behar duenik<br />

ia ez da igartzen. Egoera bakoitzean, formaltasun-maila egokiarekin jokatzen du. Ideia <strong>eta</strong><br />

egitura konplexuak erabiltzeko edo ohikoak ez diren egoer<strong>eta</strong>n parte hartzeko arriskua<br />

hartzen du. Ama-hizkuntzaren edo beste hizkuntza batzuen interferentziak ager daitezke.<br />

Ahoskera ona da, ama-hizkuntzaren azentua nabaria bada ere. Intonazioa hizkuntzaren<br />

eskemekin bat dator.<br />

Idatzizko adierazpena<br />

• Testu argi, zehatz, koherente <strong>eta</strong> kohesiodunak idaztea gai askori buruz, xeh<strong>eta</strong>sun lexiko handiz<br />

<strong>eta</strong> gramatika-zuzentasunez.<br />

• Hainbat iturritako informazioa laburtu <strong>eta</strong> ebaluatzea, <strong>eta</strong> testu-motaren <strong>eta</strong> komunikazioegoeraren<br />

arabera, gertakariak kontatzea, deskribatzea, argudiatzea, konparatzea <strong>eta</strong><br />

•<br />

ondorioztatzea.<br />

Hizkuntza-baliabide ugari <strong>eta</strong> askotarikoak erabiltzea, <strong>eta</strong> sintaxi konplexua <strong>eta</strong> testu-gramatika<br />

baliatzea, testu zehatz, argi <strong>eta</strong> kohesiodunak ekoizteko. Testu horiek egoera <strong>eta</strong> gai askori<br />

buruzkoak izango dira <strong>eta</strong> ikasleak dituen mugak ez dira igarriko.<br />

Ebaluak<strong>eta</strong> egiteko, intereseko ben<strong>eta</strong>ko egoerak edo egoera sinesgarriak proposatzen diren arik<strong>eta</strong>k<br />

erabil daitezke, bai <strong>eta</strong> idatzizko adierazpeneko arik<strong>eta</strong>k ere. Edonola ere, testuingurua argi egon<br />

beharko da beti.<br />

Ebaluak<strong>eta</strong> honako irizpide hauen arabera egingo da:<br />

1. Eraginkortasun komunikatiboa: Erraztasunez <strong>eta</strong> naturaltasunez komunikatzen da, arik<strong>eta</strong>n eskatzen<br />

denaren arabera. Funtzioak betetzen ditu. Errealitate sozio-linguistikoa ezagutzen du <strong>eta</strong> horr<strong>eta</strong>ra<br />

moldatzen da.<br />

Bere interes-eremuko gai ugariri buruz erraztasunez hitz egiten du, gaia abstraktuak <strong>eta</strong><br />

konplexuak bada ere. Edukia argia da <strong>eta</strong> funtzioak zehatz betetzen ditu. Egoera –formala <strong>eta</strong><br />

informala– identifikatzen du, <strong>eta</strong> horren arabera, tratamendua <strong>eta</strong> adeitasuna moldatzen ditu,<br />

<strong>eta</strong> ekoizpena informazio-motara <strong>eta</strong> -kopurura, hartzailera <strong>eta</strong> asmora moldatzen du.<br />

2. Gaitasun diskurtsiboa: ideien arteko koherentzia, antolak<strong>eta</strong> <strong>eta</strong> garapena<br />

Ideiak koherenteak, argiak <strong>eta</strong> zehatzak dira. Gaian jartzen du arr<strong>eta</strong> <strong>eta</strong> ondorioak ateratzen<br />

ditu. Ez du errepikapenik egiten. Gertakari jakinek duten garrantzi pertsonala nabarmentzen<br />

du. Diskurtsoaren egitura ongi antolatzen du, <strong>eta</strong> egitura bat dator arik<strong>eta</strong>rekin. Puntu<br />

garrantzitsuak behar bezala ematen ditu aditzera, komunikazio-asmoa betetzeko.<br />

46<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


3. Hizkuntzaren erabilera: hizkuntza-formak, kohesioa <strong>eta</strong> erritmoa<br />

Duen hizkuntza-mailari esker, ez du arazorik izaten gaizkiulertu <strong>eta</strong> anbiguotasunekin.<br />

Arik<strong>eta</strong>rako <strong>eta</strong> mailarako egokiak diren hizkuntza-forma ugari erabiltzen ditu. Lexiko<br />

aberatsa du, <strong>eta</strong> horrek zehatz izateko <strong>eta</strong> errepikapenak zein zalantzak baztertzeko bide<br />

ematen dio. Lokailu <strong>eta</strong> baliabide ugari erabiliz lotu <strong>eta</strong> kohesionatzen ditu elementuak.<br />

Puntuazioa egokia da. Zehatza da elementuei berriz ekitean, <strong>eta</strong> denboren erabilera koherentea<br />

da testu osoan.<br />

4. Zuzentasun formala: lexikoa, sintaxia, morfologia <strong>eta</strong> ortografia<br />

Hizkuntza-baliabide ugari ditu, argudioak <strong>eta</strong> ñabardurak adierazteko. Egitura konplexuak<br />

erabiltzen ditu, ia akatsik egin gabe. Lexiko aberatsa du, ohiko funtzioak betetzeko. Akats<br />

lexikoak noizean behin agertzen dira <strong>eta</strong> ez dute komunikazioa oztopatzen. Ez du ortografiako<br />

akatsik egiten.<br />

47<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


Baliabide formalak<br />

MAILA AURRERATUA 1 - EUSKARA<br />

1. GRAMATIKA<br />

Aurreko mail<strong>eta</strong>n landutako egitura guztiak finkatzea; hain zuzen, landutako egitura hori<strong>eta</strong>ko batzuk<br />

berriro aztertuko dira maila hon<strong>eta</strong>n, erabat finkatuta gera daitezen.<br />

PERPAUSA<br />

- Hainbat perpaus-motatako intonazioa.<br />

- Subjektuaren, predikatuaren <strong>eta</strong> atributu edo osagarri predikatiboaren arteko komunztadura<br />

finkatzea; zalantzazko aditz-komunztadurak (begiratu, deitu, eragin, gonbidatu, itxoin…); <strong>eta</strong><br />

pertsonari <strong>eta</strong> numeroari dagokionez aditzarekin komunztadura egiten duten elementuen elipsia.<br />

- Ordena markatua denean, perpaus-mota bakoitzeko elementuen ordena bermatzea.<br />

- Zeharkako aginte-perpausak aditz jokatuarekin (lehenbailehen buka nezala eskatu zidan).<br />

- Interjekzioak: alajaina!, bai horixe!...<br />

Perpaus konplexua<br />

- Adjektibo-funtzioko menderakuntza: hurrengo lerro<strong>eta</strong>n zehaztuko den moduan eratutako<br />

erlatibozko perpausak:<br />

o -(e)n + kasuaren desinentzia (kasu egin esaten dizunari).<br />

o galdera-partikula + partizipioa (ez daukat zer jan, nora joan...).<br />

- Izen-funtzioko menderakuntza:<br />

o Konpletiboak: -(e)na (ziur gara lortuko duguna) <strong>eta</strong> -(e)nik (ez dut esan egingo<br />

dudanik).<br />

o Nominalizazioa: -t(z)eak, -t(z)eari (ez diot beldurrik barregarri geratzeari).<br />

o beldur izan egiturarekin egindako galde-perpausak (beldur naiz ez ote dugun behin<br />

betiko galdu).<br />

o Konpletiboak nahia, beharra <strong>eta</strong> antzeko sentimenduak adierazten dituzten aditzekin.<br />

Jokatu gabeko formak (nahi al duzu laguntzea?, bihar apur bat lehenago etortzerik ba<br />

al duzu?); aditz jokatuarekin (lana gaur arratsalderako buka dezazuen behar dugu).<br />

- Adberbio-funtzioko menderakuntza. Loturak <strong>eta</strong> denbora- nahiz modu-korrelazioak:<br />

- Kontzesiboa: formak finkatzea:<br />

o Aditz jokatuekin: -(e)n arren (egin dezakeen arren, ez du egin nahi), nahiz <strong>eta</strong> -(e)n<br />

(nahiz <strong>eta</strong> bigarren mailan gauden, burua beti goian), ba-... ere (sinesgaitza<br />

bazirudien ere, iritsi ginen azkenean), -la(rik) ere (nahi duen guztia erosten diotela<br />

ere, sekula ez da konformatzen).<br />

o Jokatu gabeko aditzekin: -ta ere, -(r)ik ere (mesedez eskatuta ere, ez zituen gauzak<br />

berehalakoan uzten), -(e)z gero ere (garaiz iritsiz gero ere, ez zenuen lortuko), -agatik<br />

ere (errepidea ondo ezagutuagatik ere, hobe dugu astiro joatea).<br />

- Konparazioa:<br />

o Nolakotasuna:<br />

honen, horren, hain (nola kexa zaitezke hain etxe handia izanda?).<br />

-(e)n bezain (ez da dirudien bezain gaiztoa).<br />

-(e)n bezalakoa (zaren bezalakoa izanda, ez zara urruti iritsiko).<br />

o Kantitatea:<br />

48<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


-(e)n beste, adina (nahi duzuen beste jan dezakezue).<br />

-(e)n besteko, adinako, bezainbesteko (ez da normala horrek duen besteko<br />

pazientzia izatea).<br />

-t(z)eko lain, beste (nekatzeko lain egin dugu lan).<br />

honenbeste, horrenbeste, hainbeste (ez ezazu horrenbeste hitz egin <strong>eta</strong> jan!)<br />

- Baldintza <strong>eta</strong> ondorioa: erabileran sakontzea:<br />

o Aditz jokatuekin:<br />

Orainaldiko irreala (esango banizu, ez zenuke sinetsiko) <strong>eta</strong> lehenaldiko<br />

irreala (esan banizu, ez zenuen / zenukeen sinetsiko).<br />

Lehenaldiko erreala (berandu iristen banintzen, afaldu gabe uzten ninduten).<br />

o Jokatu gabeko aditzekin:<br />

-t(z)ekotan (gera zaitezkete, baina isilik egotekotan).<br />

ezean (agindu bezala egin ezean, ez dugu lana ordainduko).<br />

ezik (bidea erakutsi ezik, nekez aurkitu dugu borda hori).<br />

- Kausa:<br />

o Aditz jokatuekin:<br />

-(e)la-<strong>eta</strong> (buruko mina zuela-<strong>eta</strong>, etxera laguntzeko eskatu zidan).<br />

-(e)nez gero (garaipena lortu duzuenez gero, jai har dezakezue).<br />

o Jokatu gabeko aditzekin:<br />

-t(z)eagatik (esker ona erakutsi zigun jarrera horri eusteagatik).<br />

-t(z)earren (ordenagailua konpontzearren eman dizkidate botila hauek)<br />

- Helburua:<br />

o Aditz jokatuekin:<br />

Modu subjuntiboan: erosoago egon zaitezen ekarri dizut burukoa.<br />

o Jokatu gabeko aditzekin:<br />

-t(z)eagatik (biharko eginkizunak bideratuta uzteagatik geratu naiz).<br />

-t(z)earren (denbora betetzearren matrikulatu naiz gimnasioan).<br />

- Denbora:<br />

o Aurrez:<br />

partizipioa + orduko (hizk<strong>eta</strong>n entzun orduko ezagutu nau).<br />

-t(z)erako(an) (hitzaldia bukatzerako bagenekien zer erantzun jasoko<br />

genuen).<br />

o Berehala:<br />

partizipioa + bezain agudo (berria jakin bezain agudo abiatu ginen).<br />

partizipioa + <strong>eta</strong> laster, berehala, agudo (atea itxi <strong>eta</strong> laster entzun nuen<br />

eztanda).<br />

-takoan (bazkaria amaitutakoan aterako gara).<br />

-(e)ne(ra)ko (zelaian agertu zeneko txistuka hasi ziren ikusleak).<br />

o Gerora:<br />

partizipioa + ostean, ondoren, <strong>eta</strong> gero (ikusi beharrekoak ikusi ostean, alde<br />

egin genuen).<br />

-(e)netik (etxea galdu nuenetik zubipean bizi naiz).<br />

o Aldi berean:<br />

-t(z)ean (egia entzutean lotsatu egin zen).<br />

-t(z)eaz(arekin) batera (zaunkaka hasteaz batera korrika hasi ziren<br />

guregana).<br />

o Iraupena:<br />

-(e)n artean, bitartean (haserre zaudeten artean hobe duzue ez elkartzea).<br />

-harik <strong>eta</strong>... arte (harik <strong>eta</strong> sendatu arte, geldi egon beharko duzu).<br />

o Maiztasuna:<br />

49<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


-(e)n bakoitzean, guzti<strong>eta</strong>n, gehien<strong>eta</strong>n (ikusten zaitudan bakoitzean jaten<br />

harrapatzen zaitut).<br />

- Modua:<br />

o Aditz jokatuekin:<br />

-(e)n eran, legez, antzera, gisan (besteek egin duten antzera egizue zeuek ere).<br />

-(e)nez (lehenago esan dudanez, hori ez da egia).<br />

ba-... bezala (aberatsak bagina bezala zabiltza erruz gastatzen).<br />

-(e)la(rik) (sofan erdi-etzanda zegoen, hankak mahai gainean zituela; txiklea<br />

jaten ari zela hasi zaigu hizk<strong>eta</strong>n)<br />

o Jokatu gabeko aditzekin:<br />

-t(z)eko moduan (lanean hasteko moduan nago ni!).<br />

ahala (orduak aurrera joan ahala, esperantza etsipen bihurtu zen).<br />

-ta, -ik (ulertu ezinik nabil zergatik egin duzun hori).<br />

-(e)z (horma urratuz <strong>eta</strong> urratuz, azkenean agertu ziren margoak).<br />

- Ondorioa:<br />

hain... ezen (non) ... bait-/-(e)n (hain urruti bizi zara, ezen bisitan joateko<br />

gogoa ere joan egiten baitzait).<br />

hainbeste... (hainbeste kantu entzun dut gaur, non isiltasun apur bat eskertuko<br />

nizukeen).<br />

DEKLINABIDEA<br />

- Bokalez <strong>eta</strong> kontsonantez amaitutako izenak. Izen bereziak <strong>eta</strong> arruntak.<br />

- Forma zehaztugabeei, izenordainei <strong>eta</strong> erakusleei arr<strong>eta</strong> berezia jarriko zaie.<br />

- Kasu guztiak.<br />

IZEN-MULTZOA<br />

- Ondoko hitzen (determinatzaileak <strong>eta</strong> adjektiboak) <strong>eta</strong> nukleoaren (izena/izenordaina) arteko<br />

komunztadura.<br />

Izena<br />

- Izen-motak <strong>eta</strong> generoaren, numeroaren <strong>eta</strong> kasuaren erak<strong>eta</strong>: gaia sakontzea <strong>eta</strong> zabaltzea.<br />

- Generoa: animalien generoa (behor/zaldi, ahuntz/aker...); kasu bereziak (maisu/maistra,<br />

printze/printzesa...); <strong>eta</strong> genero neutroa (aita-amak, seme-alabak, senar-emazteak...).<br />

Determinatzaileak:<br />

- Artikulu zehaztuak: entzuleak / entzuleok.<br />

- Erakusle indartuak: hauxe, horixe, huraxe, hauexek, horiexek, haiexek; bera, berau, berori,<br />

berauek, beroriek, beraiek.<br />

- Zenbatzaile zehaztuak: zenbait erabilera finkatzea: zatikiak (zortzirena), ehunekoak (ehuneko<br />

zazpi), banatzaileak (seina, bana...), esamoldeak (bospasei, hogei(ren) bat, baten bat, gutxi gorabehera,<br />

milatik gora...). Zehaztugabeak: zenbait, horrenbeste, hainbat, ugari, anitz, franko,<br />

dezente, makina bat... Orokortzaileak: dena, guztia, oso, bete.<br />

Izen-osagarriak<br />

- Izen konposatuak, lokarriaren elipsiarekin: urte amaiera, kale ikuskizunak.<br />

- ”Posposizio-sintagma + -ko” egituraren bidez eratutako osagarriak, nukleoarekin: zaharrenganako<br />

begirunea, tontorrerainoko xidorra, ikasleentzako kopia; nukleorik gabe: guretzakoa falta.<br />

- “Izena + -ko” egituraren bidez eratutako adjektiboak + nukleoa (hitzeko gizona); izena +<br />

adjektiboa + -ko (indar handiko pertsona); zenbatzaileak + -ko: (bi urteko umea, egun osoko lana,<br />

zenbateko prezioa du?...).<br />

- Zenbatzaileak: adjektiboaren ezkerrean: biziki, txit, sobera (biziki ederra, txit polita); <strong>eta</strong><br />

adjektiboaren eskuinean: samar (gaizto samarra).<br />

50<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


- Marka fonetikoak: [xuhur], [harrrroa] , [pollitta].<br />

- Zailtasunak sortzen dituzten adjektiboak: bera/berdina, huts, beste bat/bestea…<br />

Izen-osagarrien beste forma batzuk:<br />

- Aposizioa (Asierri, nirekin ateratzen zenari, gertatu zaio hori); komunztadura.<br />

- Posposizio-sintagma bidezko osagarria (erretzaileen aurkako/aldeko iritzia, itzulpengintzari<br />

buruzko hitzaldia...).<br />

- Osagarria, nukleoa elisioan duen adjektibo-funtzioko menderakuntza bidez. Forma jokatuak: -(e)n<br />

+ ergatiboa, absolutua, datiboa edo partitiboa (Autoa gidatu bitartean erretzen dutenek bi puntu<br />

galduko dute. Ez dut [inor] ezagutu hori ben<strong>eta</strong>n sinisten duenik). Forma jokatugabeak:<br />

partizipioa + -tako/-(r)iko (baiezkoa) <strong>eta</strong> partizipioa + gabeko (negatiboa) (Proba gainditutakoei<br />

agiria emango zaie. Hemezortzi urte bete gabekoek debekatuta dute sarrera).<br />

Izenordainak: formak, funtzioak, posizioa, konbinaziozko aldaera, erabilera <strong>eta</strong> isiltzea.<br />

Erreferentearekiko komunztadura.<br />

- Pertsona-izenordainen <strong>eta</strong> izenordain indartuen (neu/neure, heu/heure...) nahiz elkar elkarkariaren<br />

erabilera finkatzea.<br />

- Bihurkariak: neure burua, zeure burua, bere burua...<br />

ADITZ-MULTZOA<br />

- Nukleoa –aditza– <strong>eta</strong> osagarriak.<br />

- Aditzak perpauseko elementuekin duen komunztadura indartzea.<br />

Aditza:<br />

- Aditz jokatu sintetikoak: nor (etzan), nor-nori (egon -dagokizu-, ibili -dabilkizu-, etorri -<br />

datorkizu-, joan -doakizu-, jario -dario-), nor-nork (esan, irudi, erabili, iraun, ihardun) <strong>eta</strong> nornori-nork<br />

(iritzi); indikatiboko orainaldia <strong>eta</strong> burutugabea.<br />

- Aditz jokatu konposatuen erabilera finkatzea <strong>eta</strong> zabaltzea: nor, nor-nork <strong>eta</strong> nor-nori-nork<br />

sistemak, <strong>eta</strong> inpertsonalak. Moduak: baldintza, ahalera, subjuntiboa <strong>eta</strong> agintera.<br />

- Indikatiboko aditz-denboren denbora- <strong>eta</strong> aspektu-balioak: aurrez landutakoak sakontzea <strong>eta</strong> beste<br />

erabilera batzu<strong>eta</strong>ra zabaltzea. Zailtasun gehien sortzen duten erabilera probetxugarriak behin <strong>eta</strong><br />

berriz lantzea.<br />

- Ekintzen korrelazioa, <strong>eta</strong> denboren <strong>eta</strong> moduen arteko komunztadura. Denbora-korrelazioa<br />

informazio-transmisioan.<br />

- Partizipioak: -Ø (kotxe lapurtu batean egin zuten ihes), -ta (amaituta ditugu lanak), -(r)ik<br />

(asperturik zebiltzan).<br />

- Nominalizazioa: zenbait formaren erabilera finkatzea: -t(z)ea (ez da lan makala gazteentzat pisua<br />

aurkitzea), -t(z)eak (zu berriz ikusteak poza ematen dit) <strong>eta</strong> -t(z)erik (ez dago zurekin asmatzerik).<br />

- Forma perifrastikoak: zenbait formaren erabilera indartzea <strong>eta</strong> beste erabilera batzu<strong>eta</strong>ra zabaltzea:<br />

-t(z)ea gustatu, erabaki, ahaztu...; -t(z)en jakin, ikasi, lagundu...; -t(z)era behartu, ausartu,<br />

gonbidatu...; -t(z)eko prest egon, asmoa izan, gai izan...; <strong>eta</strong> -t(z)eari utzi, ekin, eritzi.<br />

- Gerundioaren erabilera denborazko <strong>eta</strong> moduzko perpaus<strong>eta</strong>n: -t(z)en (irabazten ikusi nuen); -z<br />

(eroriz ikasten da oinez); -ta / -(r)ik (hori esanda, alde egin zuen);-ka (deika hasi zen); -la<br />

(negarra zeriola sartu zen ezkaratzera).<br />

- Burutuzko aspektua: izan aditzarekin eratutako perifrasia (askotan joan izan naiz); partizipio<br />

nominalizatua (liburu hori irakurria dut).<br />

- Aspektu burutugabea ohi partikularekin (igande<strong>eta</strong>n joan ohi naiz).<br />

- Geroaldia adierazteko esamoldeak: -t(z)ekoa izan (bihar joatekoa naiz), -t(z)eko eduki (ikusteko<br />

daukat)<br />

- Moduzko esamoldeen erabilera sendotzea <strong>eta</strong> beste erabilera batzu<strong>eta</strong>ra zabaltzea:<br />

o Beharra (ezinbestekoa, nahitaezkoa da ...-t(z)ea)<br />

51<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


o Obligazioa: -arazi atzizkia (ezkonarazi gaituzte), -t(z)era behartu (hori egitera behartu<br />

naute) <strong>eta</strong> eragin lokuzioa (barre eragin dit)<br />

o Gaitasuna (-tzeko gai izan, -tzea izan, egon, ukan, eduki) edo ahalmena (galde diezaioket,<br />

ikus genezake, etor nintekeen).<br />

o Baimena (utziko didazu sartzen?, ba al dut sartzerik?, sar liteke?).<br />

o Aukera (aurkitzen bazaitu, ikusiko duzu; lotsarik bazenu, ez zenioke galdetuko).<br />

o Debekua jokatutako aginte-aditzarekin (ez iezadazu ezer eska).<br />

o Asmoa (-t(z)ekoa izan, -t(z)ekotan egon/izan).<br />

- Moduzko partikulak:<br />

o Ote, ete (ez ote da hondatuko?),<br />

o Omen, ei (galdu egin omen da)<br />

- Ohiko forma alokutiboak ulertzea (ondo zagok, egongo gaituk, ez zakinat, goazeman...).<br />

- Subjuntiboa: perpaus bakun<strong>eta</strong>n <strong>eta</strong> mendeko perpaus adjektibo<strong>eta</strong>n, substantibo<strong>eta</strong>n <strong>eta</strong><br />

adberbial<strong>eta</strong>n dituen erabilerak.<br />

- Boz aktiboa (makinek zubi zaharra eraitsi dute) <strong>eta</strong> pasiboa (zubi zaharra makinek eraitsia izan<br />

da).<br />

- Zenbait aditzekin egindako aditz-lokuzioak: izan (logura, haserre, komeni...), ukan (balio, inporta,<br />

merezi...), egin (amets, barre, negar...), hartu (kontuan, parte, loak, aintzat...), eman (denbora,<br />

amore, musu, gogoak...), <strong>eta</strong> jo (adarra, larrua...).<br />

ADBERBIOA <strong>eta</strong> adberbio-lokuzioak<br />

- Zirkunstantzien adierazpenak: denborazkoak (agudo, harrezkero, arestian, artean...), lekuari<br />

dagozkionak (gertu, hurrean...) <strong>eta</strong> moduzkoak (blai, dotore, itsu-itsuan...).<br />

- Kopurua edo gradua adierazten duten adberbioak, beste kategoria batzuk (aise irabazi zion; oztaozta<br />

gainditu du) edo beste adberbio bat (oso gertu bizi gara) aldatzen dutenak.<br />

- Eratorriak: atzizkiak -oro / -ero (egunero), -ki (arinki), -ro (astiro), -kiro (emekiro), -ka (hoska).<br />

- Zenbait partikulekin osatutako adberbio erlatiboak <strong>eta</strong> galderazko adberbioak: edo- (edonola), -<br />

bait (nolabait), -nahi (noiznahi) <strong>eta</strong> i- (inon).<br />

- Errepikapen bidezko enfasia (doi-doi, zuzen-zuzenean...).<br />

LOTURAK<br />

Juntagailuak <strong>eta</strong> juntadura-lokuzioak<br />

- Koordinaziozkoak (hitzak <strong>eta</strong> perpausak lotzeko): emendiozkoak (behinik behin, bederen, halaber,<br />

orobat...), disjuntiboak (osterantzean, gainerakoan...), adbertsatiboak (haatik, hala <strong>eta</strong> guztiz ere,<br />

aitzitik...), ondoriozkoak (hortaz, halatan, horrenbestez...) <strong>eta</strong> azalpenezkoak (zeren, izan ere, hain<br />

zuzen ere).<br />

- Menderagailuak, mendeko perpaus substantiboak <strong>eta</strong> adberbialak perpaus nagusiarekin lotzeko<br />

(ikus “Perpaus konplexua” atala).<br />

Preposizioak <strong>eta</strong> posposizioak<br />

- Zeren, ze, ezen <strong>eta</strong> harik <strong>eta</strong> preposizioen erabilera.<br />

- Maiz erabiltzen diren lokuzio posposizionalen erabilera indartzea: genitiboarekin (noren):<br />

alde(an), arabera, arte(an), aurka / kontra, aurrean / aitzinean, atzean / ostean, azpian, barruan /<br />

barnean, beharrean, bidez / bitartez, esku, bizkar, gainean, inguruan, kontu / kabuz, menpe(an),<br />

ondoan / alboan / aldamenean, ordez, parean, partez, truk(e); absolutuarekin (zer) edo<br />

partitiboarekin: ezean, faltan; datiboarekin (nori): esker; instrumentalarekin (zerez): gain(era),<br />

bestalde(an), haratago; inesiboarekin (non): zehar, gaindi, gora, behera, barrena; <strong>eta</strong><br />

ablatiboarekin (nondik): kanpo, at, landa. Aditz-lokuzioak: begira, bila, eske, zain, so, jabe.<br />

- Erabileran zailtasunak sortzen dituztenak behin <strong>eta</strong> berriz lantzea.<br />

52<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


2. DISKURTSOA<br />

Kohesioa:<br />

Gaiarekin jarraitzeko baliabideak.<br />

- Korreferentziazko prozedura gramatikalak: izenordainak, erakusleak, posesiboak, adberbioak <strong>eta</strong><br />

balio anaforikoa edo kataforikoa duten esamoldeak (horixe bera, orduan, bertan, ordu <strong>eta</strong> toki<br />

berean…).<br />

- Posesiboen <strong>eta</strong> erakusleen balio anaforikoa (bere garaian, urte hartantxe).<br />

- Prozedura lexikoak: sinonimoak (gizon zaharra, agurea), hiperonimoak <strong>eta</strong> hiponimoak (zulagailu,<br />

daratulu / tresna), definizioan sartutako termino<strong>eta</strong>ko baten bidez (agintari, buruzagi,<br />

presidente…), <strong>eta</strong> nominalizazioak (zortzi<strong>eta</strong>n aterako dira, zortzi<strong>eta</strong>n izango da irteera).<br />

- Erreferentziak anbiguotasunik sortzen ez duen testuinguru<strong>eta</strong>n sintagma-nukleoaren elipsia: (Hamar<br />

pisu begiratu ditugu gutxienez asteburuan, baina alferrik: batzuk garestiegiak zirela, <strong>eta</strong><br />

merkeagoak… zulo zikin hutsak. Hi, txo, noiz eman behar didak diskoa atzera? Bai, Brubeckena!)<br />

- Aurrez aipatu diren sintagm<strong>eta</strong>n, zehaztugabearen ordez zehaztua jartzea (Bi gizon sartu ziren;<br />

denok itzuli ginen gizonengana).<br />

Aditzaren koherentzia<br />

- Diskurtsoko erlazio<strong>eta</strong>n denboraren koherentziari eustea: denborak aurrera egitea, ekitaldiak bata<br />

bestearen gainetik jartzea <strong>eta</strong> atzera jotzea. Aditz-denboren balioak aldatzea: orainaldia lehenaldiaren<br />

ordez informazioa eguneratzeko, geroaldia <strong>eta</strong> ustea adierazten duen geroaldia (Honez gero jakingo<br />

duzu; Barkatu, honez gero jakingo zenuelakoan esan dut); lehenaldia orainaldiaren ordez, kortesia<br />

adierazteko (Egunon, praka batzuk erosi nahi nituen).<br />

- Informazioa emateko <strong>eta</strong> transmititzeko prozedurak: denbora-komunztadura zehar-estiloan <strong>eta</strong><br />

denbora-egoeraren aldak<strong>eta</strong>; hau da, denbora-egoera aldatu egingo da, ezaugarri batzuen arabera:<br />

informazioa jada egungoa ez izatea (Atzo joango zela esan zuen) edo eguneratu nahi izatea (Bihar<br />

joango dela esan zuen), <strong>eta</strong> informazioa transmititzea edo eragin bat izatea (Bazetorrela esan zuen /<br />

Etor zedila esan zuen). Horrez gain, aipuak egiteko esamoldeen erabilera landuko da (Antza denez,<br />

diotenez, izen-multzoa + -(r)en arabera).<br />

Lokailuak<br />

- Gehitzekoak (gainera, baita), kontrako argudioa ematen dutenak (hala ere, ordea...),<br />

justifikaziozkoak (izan ere, hain zuzen ere...), ondoriozkoak (hala bada, beraz), <strong>eta</strong> kausazkoak<br />

(zeren).<br />

Antolakuntza<br />

Ahozko testu<strong>eta</strong>ko edo testu idatzi<strong>eta</strong>ko elementuak (ez komunikazio-kanal edo genero bakar bati<br />

espezifikoki dagozkionak).<br />

- Testu- <strong>eta</strong> erregistro-motaren araberako adierazgailuak:<br />

Hasierakoak: agurtzeko (Jaunak; Izeko maitea; Aspaldiko!; Iepa!; Kaixo!), aurkezteko (X naiz; X<br />

dut izena, <strong>eta</strong> zuk?; ezagutzen duzu X? begira, hau x da), gaiaren sarrera egiteko (jaun-andreok,<br />

lagunok, bazen behin, ezer baino lehen...), <strong>eta</strong> beste gai bati sarrera egiteko (bide batez; aizu <strong>eta</strong>…,<br />

hortaz ari garela)<br />

Egituratzaileak: gaiarekin hasteko (hasteko; lehenik <strong>eta</strong> behin), testuari jarraipena emateko (era<br />

berean; modu beretsuan; bestalde…) gaiarekin amaitzeko (bukatzeko, laburbilduz...), azalpenak<br />

emateko (tamalez; jakina denez...) <strong>eta</strong> digresioa eragiteko (bestela ere, harira ez badator ere…).<br />

Birformulatzaileak: azalpenezkoak (hau da, hortaz, bestela esanda...), zuzentzaileak (hobeto<br />

esanda, zehatz esateko,...), urruntzekoak (dena dela,...) <strong>eta</strong> laburbiltzekoak (beraz, guztira...).<br />

- Puntuazioa <strong>eta</strong> paragrafoak. Puntuazio-zeinuek diskurtso-adierazgailutzat duten erabilerari arr<strong>eta</strong><br />

jarriko zaio, zeinuen diskurtso-esanahiari, bereziki; puntuazio-zeinuak: puntua, puntu <strong>eta</strong> koma, etenpuntuak,<br />

galdera-ikurrak, harridura-ikurrak, parentesiak, gidoiak <strong>eta</strong> marrak. Diskurtsoko paragrafoen<br />

<strong>eta</strong> gaien arteko korrespondentzia.<br />

53<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


- Sailkatzeko, enfasia adierazteko <strong>eta</strong> erreferentziak egiteko marka grafikoak: eskema <strong>eta</strong> aurkibide<strong>eta</strong>n<br />

testua banatzeko <strong>eta</strong> antolatzeko arauak; letra-motak, komatxoak <strong>eta</strong> marjinak.<br />

- Intonazioa <strong>eta</strong> etenak. Intonazioa <strong>eta</strong> etenak diskurtso-unitateak <strong>eta</strong> esanahi-loturak markatzeko;<br />

unitate melodikoen <strong>eta</strong> puntuazio-zeinuen arteko korrespondentzia: hizk<strong>eta</strong>-egintzen eredu<br />

melodiko propioak <strong>eta</strong> maila horr<strong>eta</strong>ko diskurtso-egiturak identifikatzea <strong>eta</strong> sortzea.<br />

Elkarrizk<strong>eta</strong>ko elementu propioak (hainbat erregistro <strong>eta</strong> jarrera hartuko dira kontuan)<br />

- Pertsona-izenordain esplizituaren erabilera, hitz egiteko txandaren aldak<strong>eta</strong>, subjektibotasuna <strong>eta</strong><br />

diskurtso-kontrastea adierazteko (–Zer iruditzen? –Ba, nik uste ondo dagoela; Ondo dago, nik<br />

uste; Zuk nahi duzuna egin, baina ni ez noa).<br />

Elkarrizk<strong>eta</strong>ko adierazgailuak:<br />

- Egoera <strong>eta</strong> tratamendu-mota kontuan hartuta norbaiti zerbait esateko (Aizu; Barkatu…), agurtzeko<br />

(Ene, [izena]!; Aspaldiko partez!; Hau poza!; Zer moduz?; Zelan?…), agur bati erantzuteko<br />

(Ondo esan beharko; Hainbestean; Primeran, <strong>eta</strong> zu?; Aspaldi bai!), solaskideari<br />

elkarrizk<strong>eta</strong>rekin hastea eskatzeko (Eta?; Zera galdetu behar nizun), hitz egiten hasteko (Ba…;<br />

Badakik…; Ezetz jakin…; Ba, begira), lankidetzan jarduteko (Bai; jakina; (e)ta?),<br />

erreakzionatzeko (Hara!; Ben<strong>eta</strong>n?; Izan ere!), indartzeko (Noski; Horixe!; Ez dago esan<br />

beharrik; Dudarik gabe), <strong>eta</strong> solaskidea elkarrizk<strong>eta</strong>n sartzeko (Ez da hala?; Ez duzu uste?; Ondo<br />

dakizunez,…)<br />

Deixia<br />

- Hainbat enuntziatu-motatan (elkarrizk<strong>eta</strong>, telefono-deia, txata, gutuna...), diskurtso atzeratuan <strong>eta</strong><br />

kontakizun<strong>eta</strong>n elementuak seinalatzeko edo zehazteko formak; kasu bakoitzerako, izenordain,<br />

erakusle <strong>eta</strong> denbora- nahiz espazio-esamolde egokiak erabiltzea (ni, zu ↔ bera, orain, une<br />

hon<strong>eta</strong>n, gaur, atzo, bihar… ↔ orduan, une horr<strong>eta</strong>n, egun berean, aurreko egunean, hurrengo<br />

egunean..., hemen, hori, etorri, ekarri ↔ hara, hori, joan, eraman).<br />

- Deiktikoen <strong>eta</strong> adierazgailuen transformazioa espazio- <strong>eta</strong> denbora-koordenatuen funtzioaren<br />

arabera; izenordainak, erakusleak <strong>eta</strong> denbora- nahiz espazio-adierazpenak. Enuntziazio-egoeraren<br />

<strong>eta</strong> erregistroaren araberako desberdintasunak: Zatoz hona agudo! > Hona etortzeko esan zidan /<br />

Hara joateko esan zidan / Zuregana joateko esan zenidan.<br />

Kortesia:<br />

- Hiztuna edo solaskidea barne hartzen duen plurala (Euskaldunon esku dago hizkuntzaren geroa;<br />

Emakumeok batzu<strong>eta</strong>n ulertzeko zailak zarete ben<strong>eta</strong>n).<br />

- Hiztunaren agerpenari garrantzia kentzea; horr<strong>eta</strong>rako, hainbat baliabide erabiliko dira: egitura<br />

inpertsonalak (Komuneko papera bukatu da; Informazio guztia ezabatu zait), bigarren pertsona<br />

(Bizitza guztian zaintzen dituzu <strong>eta</strong>...), zehaztugabea (Batek daki!), gu subjektua (Gurean ez da<br />

horrela egiten) <strong>eta</strong> beste formula batzuk: esaterako, <strong>eta</strong> biok (Jon <strong>eta</strong> biok hasiko gara).<br />

Entzulearen agerpenari garrantzia kentzea, inpertsonalak (Berehala konpondu beharko litzateke)<br />

edo plurala (Denak berdinak zarete) erabiliz.<br />

- Ñabardurak egiten dituzten aditz-denborak: burutua (Askotan joan izan gara berarekin),<br />

burutugabea (Egun on, zera nahi nuen…), baldintzazkoa (Ezin liteke; Egingo zenidake mesedetxo<br />

bat?), <strong>eta</strong> geroaldikoa (Saiatuko naiz).<br />

- Kooperaziozko erantzunak: partikulen errepikapenak <strong>eta</strong> esamolde egokiak (Bai, bai; bai noski!,<br />

nola ez ba?, galdetzea ere!).<br />

Inferentziak<br />

- Hainbat komunikazio-egoeratan ohiko diren esamoldeen esanahi inplizituak (–Zeinek irabazi du?<br />

–Esatea ere! ).<br />

- Anbiguotasun ilokutiboa. (Hotz da: informazioa eman, aurpegiratu, leihoa ixteko eskatu).<br />

- Inplizitu aldaera mofologiko<strong>eta</strong>n: Ez dut esan zuk lapurtu duzunik / Ez dut esan zuk lapurtu<br />

duzula.<br />

54<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


- Erantzun laburregi<strong>eta</strong>n edo luzeegi<strong>eta</strong>n inplizitu daudenak: –Zigarrotxorik nahi? –Utikan! / –<br />

Erraza izan da? –Umetxo batek ere asmatuko zuen izerdi askorik bota gabe!.<br />

Tematizazioa <strong>eta</strong> fokalizazioa<br />

- Perpauseko elementuen ordena arrunta edo ez markatua identifikatzea: informazio ezaguna –<br />

informazio berria (Julenek bidaliko digu [Mertxek ezin du-<strong>eta</strong>]; Etzi edo bidaliko digu Julenek<br />

[oraindik ez baitago prest]; Bidali egingo digu Julenek [ekarri beharrean]).<br />

- Solaskideek dagoeneko ezagutzen duten informazioa ez aipatzea (Zortzi<strong>eta</strong>ko trenean datorrela<br />

[larunbatean] [dio zure amak]).<br />

- Solaskideek dagoeneko ezagutzen duten informazioa <strong>eta</strong> informazio berria nabarmentzea, hainbat<br />

baliabide gramatikal erabiliz: forma intentsiboak (orduantxe; hantxe bertan; harexek berak),<br />

egiturak (Ez du gogoratu ere egiten), lexikoa (Jan?, irentsi egin duzu!), intonazioa (DIRUA behar<br />

duzula? Neronek ere bai!) <strong>eta</strong> azentua.<br />

- Elementu bat fokalizatzea <strong>eta</strong> indartzea, hainbat baliabide erabiliz: harridura-ikurrak (A ze suertea<br />

daukaten batzuek!; Hi haiz hi!), azpimarratzea xede duten egiturak (Egia esan…; Bada, zer nahi duzu<br />

esatea…), enumerazioak (Dei egin dizut <strong>eta</strong> komunikatzen zegoen, <strong>eta</strong> pixka baten itxaron dut <strong>eta</strong><br />

berriz deitu…), errepikapenak (Neke-neke eginda heldu zen; Zain <strong>eta</strong> zain izan naiz hor zutik),<br />

ezaugarria indartzen duen lexikoa (izugarri garestia; sekulako ederra), gradu superlatiboa (den<strong>eta</strong>n<br />

onena; inoizko pozez), hizkiak (*superrezaguna, zurrutada), azentua, luzapen fonikoa (Eneee!<br />

Edeeeerra da, gero!), <strong>eta</strong> silaba-banak<strong>eta</strong> (Nola esan behar dizut? EZ-DE-LA-NI-RE-E-RRU-A! ).<br />

3. LEXIKOA ETA SEMANTIKA<br />

Hiztegia<br />

- Hainbat egoera formal<strong>eta</strong>n <strong>eta</strong> informal<strong>eta</strong>n lantzen diren funtzioak betetzeko esamolde-motak,<br />

ahozko hizkuntzan nahiz idatzizkoan erabiltzen direnak (ikus I, 1 <strong>eta</strong> 3).<br />

- Landutako egoerei <strong>eta</strong> gaiei buruzko hiztegi zabala; aldagai estandarrak (formala-informala) <strong>eta</strong><br />

lagunarteko edo laneko erregistroak (ikus II, 1).<br />

- Sintagma lexikalizatuak <strong>eta</strong> sekuentzia estereotipatuak; maiz erabiltzeko “kolokazioak” (mahaia<br />

jaso, larri ibili, hutsaren hurrengo, behar gorri…).<br />

- Ohiko esamolde idiomatikoak (gureak egin; bereak <strong>eta</strong> bost, hitz <strong>eta</strong> pitz; argi <strong>eta</strong> garbi…).<br />

- Maiz erabiltzen diren esamolde kolokialak (A zelako mauka!; Hik daukan kop<strong>eta</strong>n azala!; Zer […]<br />

<strong>eta</strong> […] ondo!…),<br />

- Ohiko konparazio-hitzak (gerezia bezain gorria; taloa baino goxoago; kea baino alferragoa…).<br />

- Ohiko esamoldeak <strong>eta</strong> errefrauak (Urrutiko intxaurrak…; Ustea erdi ustel…).<br />

Hitzen erak<strong>eta</strong><br />

- Deribazio bidezko hitzen erak<strong>eta</strong>: aurrizkiak: des- (desegin), aurre- (aurreikusi, aurreiritzi) <strong>eta</strong><br />

atzizkiak: -(k)ada (bultzada), -(k)era (ibilera), -(t)eria (tresneria), -bera (hozpera), -era(luzera), -<br />

gintza (etxegintza), -go (jabego), -k<strong>eta</strong>(azterk<strong>eta</strong>), -ki (beroki, txerriki), -kin (etorkin), -kizun<br />

(ospakizun), -koi (etxekoi), -kunde (erakunde), -kuntza (aldakuntza), -men/pen (oroimen, askapen),<br />

-te (eurite), -ti/di (pinadi), -tu (gaztetu), -tun (jakitun), -tza (nekazaritza, jendetza), -aldi, -aro, -<br />

gailu, -gai, -kor, -gaitz...<br />

- Hitz-elkark<strong>eta</strong> bidezko hitzen erak<strong>eta</strong>: izena + izena (maisu-maistrak, oilo salda, auzolan...), aditzerroa<br />

+ izena (logela, idazlan...), aditz-erroa + adjektiboa (ezkonberri, ulerterraz...), izena +<br />

adjektiboa (katagorri, gibelurdin, ahobero...), [deribatua] + izena + [deribatua] (hurbiltze saio,<br />

odol emaile...), partizipioa + partizipioa (joanetorri, harreman...), adjektiboa + adjektiboa (luzelabur,<br />

hotz-bero...), izena + aditza (denborapasa, eraberritu...), adjektiboa + aditza (ederretsi…),<br />

<strong>eta</strong> galdetzaile bat oinarri hartuta osatutako hitzak (norgehiagoka, nonzerberri…).<br />

- Nominalizazioa.<br />

- Onomatopeiak (plista-plasta, kili-kolo, zurrumurru, dinbi-danba...).<br />

55<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


- Maiz erabiltzen diren siglak (EAE, BEZ, EH, AEB, …).<br />

Esanahia<br />

- Landutako gaien asoziazio-eremuak (Berotze globala: klima aldak<strong>eta</strong>, negutegi efektua, gas<br />

isurik<strong>eta</strong>, lehorte, uholde…)<br />

- Esanahi irekia duten hitzak: (jo, kontu, zera…); horiek testuinguruaren arabera dagozkien hitz<br />

zehatzekin ordezka daitezke (esan > adierazi, ezagutzera eman, azaldu, kontatu, aipatu, iruzkin<br />

egin…).<br />

- Hitz sinonimoak edo antzeko esanahia dutenak. Eremu semantikoak.<br />

- Hiztegi arruntaren hiperonimoak <strong>eta</strong> hiponimoak.<br />

- Ohiko hitz antonimoak.<br />

- Polisemia <strong>eta</strong> esanahi bikoitza erabilera arrunteko hitz<strong>eta</strong>n. Testuinguruaren bidez anbiguotasuna<br />

galtzea.<br />

- Formari dagokionez oso hurbil dauden hitzak, zailtasunak sortzen dituztenak (iritzi-iritsi; haurahur;<br />

ur-hur…).<br />

- Ezaugarri lexikoak identifikatzea <strong>eta</strong> hitzak definitzea.<br />

- Lotura faltsuak <strong>eta</strong> ohiko interferentzia lexikoak.<br />

4. FONOLOGIA ETA ORTOGRAFIA<br />

Baliabide fonikoak<br />

- Euskaltzaindiaren aholkuak: EBAZ (Euskara Batuaren Ahoskera Zaindua).<br />

- Bokal- <strong>eta</strong> kontsonante-fonemak identifikatzea <strong>eta</strong> ahoskatzea.<br />

- /g/ fonemaren ahoskera i <strong>eta</strong> e bokalen aurrean (filologia, geografia...).<br />

- /j/ fonemaren ahoskera (jo, jauna...).<br />

- Zailtasun gehien sortzen duten fonematan arr<strong>eta</strong> berezia jartzea: (-tz-tx-ts; -s-x-z; herskari<br />

trabatuak…).<br />

- Lagunarteko hizkera <strong>eta</strong> hizkera kolokialeko artikulazio-erlaxazioa identifikatzea<br />

-<br />

(adiskide>[aixkire]; zer moduz>[sémuús]…).<br />

Zailtasun gehien duten hizkuntzaren berezko prozesu<strong>eta</strong>n arr<strong>eta</strong> berezia jartzea: palatalizazioa<br />

(/mutilla/, /olloa/...), /n, l, r/ + /s, z, x/ → /ts, tz, tx/ (/hantzegoen/), /b/ <strong>eta</strong> /p/ fonemen arteko<br />

anbibalentzia (bake / pake), <strong>eta</strong> /g/ <strong>eta</strong> /k/ fonemen arteko kid<strong>eta</strong>suna (gitarra/kitarra).<br />

- Diptongoak (garai, aurten, neu...) <strong>eta</strong> hiatoak (pazientzia, nazioa...).<br />

- Silaba-egitura <strong>eta</strong> silaba-banak<strong>eta</strong>, silaba-irizpideak <strong>eta</strong> ez etimologikoak oinarri hartuta (gi-zonik/*gi-zon-ik).<br />

- Silaba tonikoak identifikatzea ([andéreñoà], [darámatzàt]...).<br />

- Intonazioa: eredu bereizgarrienak. Landutako komunikazio-futzio<strong>eta</strong>rako intonazioa.<br />

- Unitate melodikoen <strong>eta</strong> puntuazioaren arteko korrespondentzia.<br />

- Hainbat zonatako eredu melodikoak identifikatzea.<br />

- Talde fonikoak: azentuak - atonizitatea <strong>eta</strong> intonazioa.<br />

- Erritmoa: talde fonikoak <strong>eta</strong> etenak.<br />

Ortografia<br />

- Fonemen <strong>eta</strong> letren/zeinuen arteko korrespondentzia.<br />

- Zailtasun gehien sortzen duten fonemen transkripzioak behin <strong>eta</strong> berriz lantzea.<br />

- Prestamoak egokitzea: /x/ dutenak (taxi, marxismo...), /g/j/y/ dituztenak (birjina, jogurt...), <strong>eta</strong><br />

hitzaren hasieran /r/ edo /s/ dutenak (arratoi, radar, izpiritu, stop...).<br />

- /h/ fonemaren ortografia: hitz bakunak (hau, harri...; al ≠ ahal…) <strong>eta</strong> konposatuak (arbel,<br />

harrigarri...).<br />

- -A organikoa <strong>eta</strong> horren galera (anaia > anaia bat, anai-arrebak…).<br />

56<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


- Letra larrien erabilera: titulu<strong>eta</strong>n (Atxagaren Obabakoak), errealitate bakanei dagozkienak<br />

(Ezikusiarena egin zuen Elizak diktaduraren hilk<strong>eta</strong> ugarien aurrean).<br />

- Laguntza-ikurrak: apostrofoa (agur t’erdi) <strong>eta</strong> gidoia (senar-emazte).<br />

- Letra-motak: arrunta, etzana <strong>eta</strong> lodia.<br />

- Zifren <strong>eta</strong> zenbakien adierazpenak (bi kilo <strong>eta</strong> erdi; %5a), ordinalak (8.a; 5.ean…) <strong>eta</strong> datak<br />

(2007ko; XX. mende…).<br />

- Hitzen zatik<strong>eta</strong>k lerro bukaer<strong>eta</strong>n. Silaben irizpideak irizpide etimologikoak baino lehentasun<br />

handiagoa izango du.<br />

- Laburdurak (kg, <strong>eta</strong>b., adib., zk…), siglak (EHU, EAE, NB, AEB…) <strong>eta</strong> sinboloak.<br />

- Puntuazioa.<br />

Baliabide formalak<br />

MAILA AURRERATUA 2 – EUSKARA (osoa)<br />

(Bigarren mailan lehenengo mailako edukiak landu <strong>eta</strong> zabalduko dira; hain zuzen, alderdi berriak<br />

dituzten atalei ikurra jarriko zaie).<br />

1. GRAMATIKA<br />

Aurreko mail<strong>eta</strong>n landutako egitura guztiak sendotzea.<br />

PERPAUSA<br />

- Hainbat perpaus-motatako intonazioa.<br />

- Subjektuaren, predikatuaren <strong>eta</strong> atributu edo osagarri predikatiboaren arteko komunztadura<br />

sendotzea; zalantzazko aditz-komunztadurak (begiratu, deitu, eragin, gonbidatu, itxoin…); <strong>eta</strong><br />

pertsonari <strong>eta</strong> numeroari dagokionez aditzarekin komunztadura egiten duten elementuen elipsia.<br />

- Ordena markatua denean, perpaus-mota bakoitzeko elementuen ordena bermatzea.<br />

- Zeharkako aginte-perpausak aditz jokatuarekin (lehenbailehen buka nezala eskatu zidan).<br />

Honako baliabide hauek erabiliz, harridura adierazten duten esamoldeak: eskerrak (eskerrak etorri<br />

zaren), gaitz erdi <strong>eta</strong> lastima hitzak; errepikapenak (gozoagoa da gozoagoa!); erlatiboa (hau<br />

sasoia daukaguna!); baldintza (bazeneki, jakin); <strong>eta</strong> (zurea da <strong>eta</strong>!); ere (hori esatea ere!); <strong>eta</strong><br />

genitiboa (hura umearen negarra!). Egitura indartzea, gero (leloa zara, gero!) <strong>eta</strong> horratio (ez dut<br />

egingo, ez horratio) erabiliz.<br />

- Interjekzioak: alajaina!, bai horixe!...<br />

Perpaus konplexua<br />

- Adjektibo-funtzioko menderakuntza: hurrengo lerro<strong>eta</strong>n zehaztuko den moduan eratutako<br />

erlatibozko perpausak:<br />

o -(e)n + kasuaren desinentzia (kasu egin esaten dizunari).<br />

-(e)n / -lako (salbatuko diren esperantzarik gabe / galdu direlako zurrumurrua<br />

zabaldu da).<br />

o galdera-partikula + partizipioa (ez daukat zer jan, nora joan...).<br />

zein ...bait- / -(e)n (orduantxe agertu zen zakur beltz hura, zein txertatugabea<br />

baitzen); non... bait- / -(e)n (zoaz biltegira, non gorde baititut botilak).<br />

-(e)neko (argazki horiek gazte nintzenekoak dira).<br />

57<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


partizipioa (hona hemen ertzainek eskatu agiria).<br />

Galdera-elementuak + erakuslea egiturarekin egindako esamolde koordinatuak: zer<br />

etorri burura, huraxe esan.<br />

- Izen-funtzioko menderakuntza:<br />

o Konpletiboak: -(e)na (ziur gara lortuko duguna) <strong>eta</strong> -(e)nik (ez dut esan egingo<br />

dudanik).<br />

o Nominalizazioa: -t(z)eak, -t(z)eari (ez diot beldurrik barregarri geratzeari).<br />

o Beldur izan egiturarekin egindako galde-perpausak (beldur naiz ez ote dugun behin<br />

betiko galdu).<br />

o Konpletiboak nahia, beharra <strong>eta</strong> antzeko sentimenduak adierazten dituzten aditzekin.<br />

Jokatu gabeko formak (nahi al duzu laguntzea?, bihar apur bat lehenago etortzerik ba<br />

al duzu?); <strong>eta</strong> aditz jokatua dutenak (lana gaur arratsalderako buka dezazuen behar<br />

dugu).<br />

Ezen... -(e)la egiturarekin egindako perpaus konpletiboak (askotan entzuna dugu ezen<br />

gerra garaian gure familiakoek gose gorria pasatu zutela).<br />

-(e)nentz elementuarekin egindako zehar-galderak (ez dugu erabaki greba egingo<br />

dugunentz).<br />

- Adberbio-funtzioko menderakuntza. Loturak <strong>eta</strong> denbora- nahiz modu-korrelazioak:<br />

- Kontzesiboa: formulak finkatzea:<br />

o Aditz jokatuekin: -(e)n arren (egin dezakeen arren, ez du egin nahi), nahiz <strong>eta</strong> -(e)n<br />

(nahiz <strong>eta</strong> bigarren mailan gauden, burua beti goian), ba-... ere (sinesgaitza<br />

bazirudien ere, iritsi ginen azkenean), -la(rik) ere (nahi duen guztia erosten diotela<br />

ere, sekula ez da konformatzen).<br />

o Jokatu gabeko aditzekin: -ta ere, -(r)ik ere (mesedez eskatuta ere, ez zituen gauzak<br />

berehalakoan uzten), -(e)z gero ere (garaiz iritsiz gero ere, ez zenuen lortuko), -agatik<br />

ere (errepidea ondo ezagutuagatik ere, hobe dugu astiro joatea).<br />

Adierazpen kontzesiboak: isunak gorabehera, abiadura ez da gutxitu errepide<strong>eta</strong>n;<br />

ametsak amets, errealitatea da aurrean duguna; datorrena datorrela ontzat hartuko<br />

dugu.<br />

- Konparazioa:<br />

o Nolakotasuna:<br />

honen, horren, hain (nola kexa zaitezke hain etxe handia izanda?).<br />

-(e)n bezain (ez da dirudien bezain gaiztoa).<br />

-(e)n bezalakoa (zaren bezalakoa izanda, ez zara urruti iritsiko).<br />

ahalik <strong>eta</strong>, albait...-(e)n (ahalik <strong>eta</strong> argien atera fotokopiak, mesedez).<br />

zenbat <strong>eta</strong> ...-ago … [hainbat / orduan] <strong>eta</strong> ...-ago (zenbat <strong>eta</strong> zaharragoa,<br />

orduan <strong>eta</strong> kaskagogorragoa zara).<br />

o Kantitatea:<br />

-(e)n beste, adina (nahi duzuen beste jan dezakezue).<br />

-(e)n besteko, adinako, bezainbesteko (ez da normala horrek duen besteko<br />

pazientzia izatea).<br />

-t(z)eko lain, beste (nekatzeko lain egin dugu lan).<br />

honenbeste, horrenbeste, hainbeste (ez ezazu horrenbeste hitz egin <strong>eta</strong> jan!)<br />

ahalik <strong>eta</strong> gehien / gutxien (ahalik <strong>eta</strong> jende gehien bildu behar dugu<br />

ekitaldian).<br />

zenbat <strong>eta</strong> [gehiago / gutxiago] ... [orduan / hainbat] <strong>eta</strong> [gehiago / gutxiago]<br />

(zenbat <strong>eta</strong> jende gehiago gonbidatu orduan <strong>eta</strong> opari gehiago jasoko ditugu).<br />

- Baldintza <strong>eta</strong> ondorioa: erabileran sakontzea:<br />

o Aditz jokatuekin:<br />

Orainaldiko irreala (esango banizu, ez zenuke sinetsiko) <strong>eta</strong> lehenaldiko<br />

irreala (esan banizu, ez zenuen / zenukeen sinetsiko).<br />

58<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


- Kausa:<br />

Lehenaldiko erreala (berandu iristen banintzen, afaldu gabe uzten ninduten).<br />

Orainaldiko erreala (irabaziko badugu, jo ta ke entrenatu behar).<br />

o Jokatu gabeko aditzekin:<br />

-t(z)ekotan (gera zaitezkete, baina isilik egotekotan).<br />

ezean (agindu bezala egin ezean, ez dugu lana ordainduko).<br />

ezik (bidea erakutsi ezik, nekez aurkitu dugu borda hori).<br />

-t(z)era (jakitera, ez nizun ezer esango).<br />

o Aditz jokatuekin:<br />

-(e)la kausa, zio, bide, medio: (edana zela kausa bikotea hautsi egin zen).<br />

-(e)la-<strong>eta</strong> (buruko mina zuela-<strong>eta</strong>, etxera laguntzeko eskatu zidan).<br />

-(e)nez gero (garaipena lortu duzuenez gero, jai har dezakezue).<br />

zeren ... bait-/-(e)n.: ez dizut esan zeren uste bainuen jakinaren gainean<br />

zinela.<br />

o Jokatu gabeko aditzekin:<br />

-t(z)eagatik (esker ona erakutsi zigun jarrera horri eusteagatik).<br />

-t(z)earren (ordenagailua konpontzearren eman dizkidate botila hauek)<br />

- Helburua:<br />

o Aditz jokatuekin:<br />

Subjuntiboa: erosoago egon zaitezen ekarri dizut burukoa.<br />

o Jokatu gabeko aditzekin:<br />

-t(z)eagatik (biharko eginkizunak bideratuta uzteagatik geratu naiz).<br />

-t(z)earren (denbora betetzearren matrikulatu naiz gimnasioan).<br />

- Denbora:<br />

o Aurrez:<br />

partizipioa + orduko (hizk<strong>eta</strong>n entzun orduko ezagutu nau).<br />

-t(z)erako(an) (hitzaldia bukatzerako bagenekien zer erantzun jasoko<br />

genuen).<br />

-(e)ino (arnasa duguino ez dugu etsiko).<br />

o Berehala:<br />

partizipioa + bezain agudo, fite (berria jakin bezain agudo abiatu ginen).<br />

partizipioa + <strong>eta</strong> laster, berehala, agudo (atea itxi <strong>eta</strong> laster entzun nuen<br />

eztanda).<br />

-takoan (bazkaria amaitutakoan aterako gara).<br />

-(e)ne(ra)ko (zelaian agertu zeneko txistuka hasi ziren ikusleak).<br />

o Gerora:<br />

partizipioa + ostean, ondoren, <strong>eta</strong> gero (ikusi beharrekoak ikusi ostean, alde<br />

egin genuen).<br />

-(e)netik (etxea galdu nuenetik zubipean bizi naiz).<br />

-(e)nez gero (karrera bukatu zuenez gero, ez zuen libururik hartu).<br />

o Aldi berean:<br />

-t(z)ean (egia entzutean lotsatu egin zen).<br />

-t(z)eaz(arekin) batera (zaunkaka hasteaz batera korrika hasi ziren<br />

guregana).<br />

-la(rik) (seme-alabei, artean ume zirela, hasi zitzaien musika irakasten).<br />

o Iraupena:<br />

-(e)n artean, bitartean (haserre zaudeten artean hobe duzue ez elkartzea).<br />

-harik <strong>eta</strong>... arte (harik <strong>eta</strong> sendatu arte, geldi egon beharko duzu).<br />

-la(rik) (pintura lehortu gabe dagoela ez ikutu atea).<br />

o Maiztasuna:<br />

59<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


-(e)n bakoitzean, guzti<strong>eta</strong>n, gehien<strong>eta</strong>n (ikusten zaitudan bakoitzean jaten<br />

harrapatzen zaitut).<br />

- Modua:<br />

o Aditz jokatuekin:<br />

-(e)n eran, legez, antzera, gisan (besteek egin duten antzera egizue zeuek ere).<br />

-(e)nez (lehenago esan dudanez, hori ez da egia).<br />

ba-... bezala (aberatsak bagina bezala zabiltza erruz gastatzen).<br />

-(e)la(rik) (sofan erdi-etzanda zegoen, hankak mahai gainean zituela; txiklea<br />

jaten ari zela hasi zaigu hizk<strong>eta</strong>n)<br />

bait-... -(e)n (hori gutxi bailitzan, karn<strong>eta</strong> kendu zidan).<br />

-(e)naren arabera (entzun dudanaren arabera, oker zabiltzate).<br />

Era hon<strong>eta</strong>ko esamoldeak: dagoen dagoenean, ziren zirenean… (obra zegoen<br />

zegoenean utzi <strong>eta</strong> alde egin zuten besterik gabe).<br />

o Jokatu gabeko aditzekin:<br />

-t(z)eko moduan (lanean hasteko moduan nago ni!).<br />

ahala (orduak aurrera joan ahala, esperantza etsipen bihurtu zen).<br />

-ta, -ik (ulertu ezinik nabil zergatik egin duzun hori).<br />

-(e)z (horma urratuz <strong>eta</strong> urratuz, azkenean agertu ziren margoak).<br />

Aditza elisioan jarrita (zigarroa ahoan [zekarrela] igo zen autobusera).<br />

partizipioa + bezala, moduan, legez, antzera, arabera (nagusiak aitortu legez,<br />

tratua gaizki egina dago).<br />

-(r)iko, -tako moduan, gisan (esandako moduan saiatu gara egiten).<br />

- Ondorioa:<br />

-(e)nez gero (gezurra esan duzunez gero, ez dizut berriro sinetsiko).<br />

hain... ezen (non) ... bait-/-(e)n ( hain urruti bizi zara, ezen bisitan joateko<br />

gogoa ere joan egiten baitzait).<br />

hainbeste... (hainbeste kantu entzun dut gaur, non isiltasun apur bat eskertuko<br />

nizukeen).<br />

halako moldez (halako moldez gogaitu ninduen, non modu txarrean moztu<br />

behar izan nion erretolika).<br />

DEKLINABIDEA<br />

- Bokalez <strong>eta</strong> kontsonantez amaitutako izenak. Izen bereziak <strong>eta</strong> arruntak.<br />

- Forma zehaztugabeei, izenordainei <strong>eta</strong> erakusleei arr<strong>eta</strong> berezia jarriko zaie.<br />

- Kasu guztiak.<br />

IZEN-MULTZOA<br />

- Ondoko hitzen (determinatzaileak <strong>eta</strong> adjektiboak) <strong>eta</strong> nukleoaren (izena/izenordaina) arteko<br />

komunztadura.<br />

Atributua<br />

Adjektibo-sintagma zehaztugabea atributu-funtzioan, honako aditz hauekin: bihurtu, bilakatu,<br />

iritzi, izendatu, joan...<br />

Izena<br />

- Izen-motak <strong>eta</strong> generoaren, numeroaren <strong>eta</strong> kasuaren erak<strong>eta</strong>: gaia sakontzea <strong>eta</strong> zabaltzea.<br />

- Generoa: animalien generoa (behor/zaldi, ahuntz/aker...); kasu bereziak (maisu/maistra,<br />

printze/printzesa...); <strong>eta</strong> genero neutroa (aita-amak, seme-alabak, senar-emazteak...).<br />

Beste kategoria batzuen substantibazioak (Bapo eman digute jan-edana. Haren musikaren ederra<br />

ezin gozatu. X delakoak eragin ditu aldak<strong>eta</strong>k).<br />

60<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


Determinatzaileak:<br />

- Artikulu zehaztuak: entzuleak / entzuleok.<br />

- Erakusle indartuak: hauxe, horixe, huraxe, hauexek, horiexek, haiexek; bera, berau, berori,<br />

berauek, beroriek, beraiek.<br />

- Zenbatzaile zehaztuak: zenbait erabilera finkatzea: zatikiak (zortzirena), ehunekoak (ehuneko<br />

zazpi), banatzaileak (seina, bana, ...), esamoldeak (bospasei, hogei(ren) bat, baten bat, gutxi gorabehera,<br />

milatik gora...). Zehaztugabeak: zenbait, horrenbeste, hainbat, ugari, anitz, franko,<br />

dezente, makina bat... Orokortzaileak: dena, guztia, oso, bete.<br />

Izen-osagarriak<br />

- Izen konposatuak, lokarriaren elipsiarekin: urte amaiera, kale ikuskizunak.<br />

- ”Posposizio-sintagma + -ko” egituraren bidez eratutako osagarriak, nukleoarekin: zaharrenganako<br />

begirunea, tontorrerainoko xidorra, ikasleentzako kopia; nukleorik gabe: guretzakoa falta.<br />

- “Izena + -ko” egituraren bidez eratutako adjektiboak + nukleoa (hitzeko gizona); izena +<br />

adjektiboa + -ko (indar handiko pertsona); zenbatzaileak + -ko: (bi urteko umea, egun osoko lana,<br />

zenbateko prezioa du?...).<br />

Adjektiboen leku-aldaketen balio enfatikoa (gizon bat ederra!; indarra behar da haundia).<br />

Generoa: Kasu bereziak (tonto/tuntuna, gizajoa/gaixoa, koitado/koitada...).<br />

Gradua: atzizkiak: -kote (lodikote), -ska (zuriska) <strong>eta</strong> -xe (zahartuxe).<br />

Adjektiboa aldatzen dutenak. Konparaziozkoak: are ...-ago (are txikiago, are handiago).<br />

Adjektibo konposatuak: izena + adjektiboa (sudur-luze, odol-bero, esku-zabal); aditza +<br />

adjektiboa (ulerterraza, sinesgaitza, hasi berri); <strong>eta</strong> adjektiboa + adjektiboa (txuri-urdin, gazigeza).<br />

- Zenbatzaileak: adjektiboaren ezkerrean: biziki, txit, sobera (biziki ederra, txit polita); <strong>eta</strong><br />

adjektiboaren eskuinean: samar (gaizto samarra).<br />

- Marka fonetikoak: [xuhur], [harrrroa], [pollitta].<br />

- Zailtasunak sortzen dituzten adjektiboak: bera/berdina, huts, beste bat/bestea…<br />

Izen-osagarrien beste forma batzuk:<br />

- Aposizioa (Asierri, nirekin ateratzen zenari, gertatu zaio hori); komunztadura.<br />

- Posposizio-sintagma bidezko osagarria (erretzaileen aurkako/aldeko iritzia, itzulpengintzari<br />

buruzko hitzaldia...).<br />

- Osagarria, nukleoa elisioan duen adjektibo-funtzioko menderakuntzaren bidez. Forma jokatuak: -<br />

(e)n + ergatiboa, absolutua, datiboa edo partitiboa (Autoa gidatu bitartean erretzen dutenek bi<br />

puntu galduko dute). Ez dut [inor] ezagutu hori ben<strong>eta</strong>n sinisten duenik). Jokatu gabeko formak:<br />

partizipioa + -tako/-(r)iko (baiezkoa) <strong>eta</strong> partizipioa + gabeko (negatiboa) (Proba gainditutakoei<br />

agiria emango zaie. Hemezortzi urte bete gabekoek debekatuta dute sarrera).<br />

Aditz-partizipio mugatua: gezur asmatua; oilo errea.<br />

Izenordainak: formak, funtzioak, posizioa, konbinaziozko aldaera, erabilera <strong>eta</strong> isiltzea.<br />

Erreferentearekiko komunztadura.<br />

- Pertsona-izenordainen <strong>eta</strong> izenordain indartuen (neu/neure, heu/heure...) nahiz elkar elkarkariaren<br />

erabilera finkatzea.<br />

- Bihurkariak: neure burua, zeure burua, bere burua...<br />

Elkarkariak: bata bestea.<br />

Zehaztugabeak: nor edo nor, zer edo zer, zein edo zein, nornahi, zernahi, zeinahi.<br />

Galdetzaileak: nortzuk, zertzuk.<br />

ADITZ-MULTZOA<br />

- Nukleoa –aditza– <strong>eta</strong> osagarriak.<br />

- Aditzak perpauseko elementuekin duen komunztaduran sakontzea.<br />

61<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


Aditza:<br />

- Aditz jokatu sintetikoak: nor (etzan), nor-nori (egon -dagokizu-, ibili -dabilkizu-, etorri -<br />

datorkizu-, joan -doakizu-, jario -dario-), nor-nork (esan, irudi, erabili, iraun, ihardun) <strong>eta</strong> nornori-nork<br />

(iritzi) sistemak; indikatiboko orainaldia <strong>eta</strong> burutugabea.<br />

Aditz jokatu sintetikoak: nor, nor-nori, nor-nork <strong>eta</strong> nor-nori-nork sistemak; baldintzazkoa:<br />

balebil, baletoz, baneki, bazenerama, lekarke, letorkidake…<br />

- Aditz konposatu jokatuen erabilera finkatzea <strong>eta</strong> zabaltzea: nor, nor-nork <strong>eta</strong> nor-nori-nork<br />

sistemak, <strong>eta</strong> inpertsonalak. Moduak: baldintza, ahalera, subjuntiboa <strong>eta</strong> agintera.<br />

Aditz jokatu konposatuak: nor-nori sistema; moduak: baldintzazkoa, ahalera, subjuntiboa <strong>eta</strong><br />

aginterazkoa.<br />

- Indikatiboko aditz-denboren denbora- <strong>eta</strong> aspektu-balioak: aurrez landutakoak sakontzea <strong>eta</strong> beste<br />

erabilera batzu<strong>eta</strong>ra zabaltzea. Zailtasun gehien sortzen duten erabilera probetxugarriak behin <strong>eta</strong><br />

berriz lantzea.<br />

- Ekintzen korrelazioa, <strong>eta</strong> denboren <strong>eta</strong> moduen arteko komunztadura. Denbora-korrelazioa<br />

informazio-transmisioan.<br />

- Partizipioak: -Ø (kotxe lapurtu batean egin zuten ihes), -ta (amaituta ditugu lanak), -(r)ik<br />

(asperturik zebiltzan).<br />

Partizipioaren erabilera berriak: erdi galdua dabil, bazkaldu berria da, ez da jan zaharra, ez dugu<br />

nora joanik, ezetz asmatu!<br />

- Nominalizazioa: zenbait formaren erabilera finkatzea: -t(z)ea (ez da lan makala gazteentzat pisua<br />

aurkitzea), -t(z)eak (zu berriz ikusteak poza ematen dit) <strong>eta</strong> -t(z)erik (ez dago zurekin asmatzerik).<br />

- Forma perifrastikoak: zenbait formaren erabilera indartzea <strong>eta</strong> beste erabilera batzu<strong>eta</strong>ra zabaltzea:<br />

-t(z)ea gustatu, erabaki, ahaztu...; -t(z)en jakin, ikasi, lagundu...; -t(z)era behartu, ausartu,<br />

gonbidatu... ; -t(z)eko prest egon, asmoa izan, gai izan...; <strong>eta</strong> -t(z)eari utzi, ekin, eritzi.<br />

Nominalizazioaren erabilera berriak: -t(z)etik (zer aterako duzu gezurra esatetik?), -t(z)earen, -<br />

t(z)earekin, -t(z)eaz, -t(z)eraino(ko), -t(z)ear, -t(z)eko zorian.<br />

- Gerundioaren erabilera denborazko <strong>eta</strong> moduzko perpaus<strong>eta</strong>n: -t(z)en (irabazten ikusi nuen); -z<br />

(eroriz ikasten da oinez); -ta / -(r)ik (hori esanda, alde egin zuen);-ka (deika hasi zen); -la<br />

(negarra zeriola sartu zen ezkaratzera).<br />

Gerundioaren erabilera berriak: ezean (zer erantzun ezean geratu zen), batean (negar batean<br />

aurkitu nuen), -ki (gazteena izaki), -(e)an (jakinean dago)<br />

- Burutuzko aspektua: izan aditzarekin eratutako perifrasia (askotan joan izan naiz); partizipio<br />

nominalizatua (liburu hori irakurria dut).<br />

- Aspektu burutugabea ohi partikularekin (igande<strong>eta</strong>n joan ohi naiz).<br />

- Geroaldia adierazteko esamoldeak: -t(z)ekoa izan (bihar joatekoa naiz), -t(z)eko eduki (ikusteko<br />

daukat)<br />

Geroaldiko gertaerak -kizun atzizkiaren bidez (hori ikuskizun da).<br />

- Moduzko esamoldeen erabilera sendotzea <strong>eta</strong> beste erabilera batzu<strong>eta</strong>ra zabaltzea:<br />

o Beharra (ezinbestekoa, nahitaezkoa da ...-t(z)ea)<br />

o Obligazioa: -arazi atzizkia (ezkonarazi gaituzte), -t(z)era behartu (hori egitera behartu<br />

naute) <strong>eta</strong> eragin lokuzioa (barre eragin dit)<br />

o Gaitasuna (-tzeko gai izan, -tzea izan, egon, ukan, eduki) edo ahalmena (galde diezaioket,<br />

ikus genezake, etor nintekeen).<br />

o Baimena (utziko didazu sartzen?, ba al dut sartzerik?, sar liteke?).<br />

o Aukera (aurkitzen bazaitu, ikusiko duzu; lotsarik bazenu, ez zenioke galdetuko).<br />

o Debekua jokatutako aginte-aditzarekin (ez iezadazu ezer eska).<br />

o Asmoa (-t(z)ekoa izan, -t(z)ekotan egon/izan).<br />

Desioa edo esperantza: geroaldia + ahal (sendatuko ahal da!, lortuko ahal duzu!).<br />

Probabilitatea (honezkero iritsiko zen Bartzelonako trena).<br />

Ustea edo inferentzia (berandu oheratuko zen <strong>eta</strong> hortik dauka buruko mina).<br />

62<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


- Moduzko partikulak:<br />

o Ote, ete (ez ote da hondatuko?),<br />

o Omen, ei (galdu egin omen da)<br />

Bide (birusa sartu bide zaio ordenagailuan)<br />

- Ohiko forma alokutiboak ulertzea (ondo zagok, egongo gaituk, ez zakinat, goazeman...).<br />

Aditz-forma alokutiboen erabilera: konfiantzazko tratamendu maskulinoa <strong>eta</strong> femeninoa.<br />

- Subjuntiboa: perpaus bakun<strong>eta</strong>n <strong>eta</strong> mendeko perpaus adjektibo<strong>eta</strong>n, substantibo<strong>eta</strong>n <strong>eta</strong><br />

adberbial<strong>eta</strong>n dituen erabilerak.<br />

- Boz aktiboa (makinek zubi zaharra eraitsi dute) <strong>eta</strong> pasiboa (zubi zaharra makinek eraitsia izan<br />

da).<br />

- Zenbait aditzekin egindako aditz-lokuzioak: izan (logura, haserre, komeni...), ukan (balio, inporta,<br />

merezi...), egin (amets, barre, negar...), hartu (kontuan, parte, loak, aintzat...), eman (denbora,<br />

amore, musu, gogoak...), <strong>eta</strong> jo (adarra, larrua...).<br />

Aditz-laguntzaileen elipsia perpaus koordinatu<strong>eta</strong>n (Bertara iritsi <strong>eta</strong> segituan ikusi nuen zer<br />

gertatzen zen; telebista itzali zuen <strong>eta</strong> lotara joan).<br />

Aditzaren elipsia honako aditz hauekin: nahi, ezin, behar, esan… (Gauzak hala datozela-<strong>eta</strong>, guk<br />

zer egingo, ba? Konformatu egin behar). (Nahi bai, baina bankuak mailegua ukatu zigun <strong>eta</strong> ezin<br />

erosi pisua).<br />

ADBERBIOA <strong>eta</strong> adberbio-lokuzioak<br />

- Zirkunstantzien adierazpenak: denborazkoak (agudo, harrezkero, arestian, artean...), lekuari<br />

dagozkionak (gertu, hurrean...) <strong>eta</strong> moduzkoak (blai, dotore, itsu-itsuan...).<br />

- Kopurua edo gradua adierazten duten adberbioak, beste kategoria batzuk (aise irabazi zion; oztaozta<br />

gainditu du) edo beste adberbio bat (oso gertu bizi gara) aldatzen dutenak.<br />

Adberbioaren gradazioa: absolutu positiboa (orain, hala, berandu) <strong>eta</strong> erlatiboa (oraintsu, halaxe,<br />

berandusko); gehiegizkoa (goizegi, mantsoegi...).<br />

Baieztapena, ezeztapena <strong>eta</strong> zalantza adierazten duten adberbioak (menturaz, itxuraz, agian,<br />

apika...).<br />

- Eratorriak: atzizkiak -oro / -ero (egunero), -ki (arinki), -ro (astiro), -kiro (emekiro), -ka (hoska).<br />

- Zenbait partikulekin osatutako adberbio erlatiboak <strong>eta</strong> galderazko adberbioak: edo- (edonola), -<br />

bait (nolabait), -nahi (noiznahi) <strong>eta</strong> i- (inon).<br />

- Errepikapen bidezko enfasia (doi-doi, zuzen-zuzenean...).<br />

Gero hitzarekin osatutako egitura enfatikoak (garesti zegok, gero!)<br />

LOTURAK<br />

Juntagailuak <strong>eta</strong> juntadura-lokuzioak<br />

- Koordinaziozkoak (hitzak <strong>eta</strong> perpausak lotzeko): emendiozkoak (behinik behin, bederen, halaber,<br />

orobat...), disjuntiboak (osterantzean, gainerakoan...), adbertsatiboak (haatik, hala <strong>eta</strong> guztiz ere,<br />

aitzitik...), ondoriozkoak (hortaz, halatan, horrenbestez...) <strong>eta</strong> azalpenezkoak (zeren, izan ere, hain<br />

zuzen ere).<br />

- Menderagailuak, mendeko perpaus substantiboak <strong>eta</strong> adberbialak perpaus nagusiarekin lotzeko<br />

(ikus “Perpaus konplexua” atala).<br />

Preposizioak <strong>eta</strong> posposizioak<br />

- Zeren, ze, ezen <strong>eta</strong> harik <strong>eta</strong> preposizioen erabilera.<br />

- Maiz erabiltzen diren lokuzio posposizionalen erabilera indartzea: genitiboarekin (noren):<br />

alde(an), arabera, arte(an), aurka / kontra, aurrean / aitzinean, atzean / ostean, azpian, barruan /<br />

barnean, beharrean, bidez / bitartez, esku, bizkar, gainean, inguruan, kontu / kabuz, menpe(an),<br />

ondoan / alboan / aldamenean, ordez, parean, partez, truk(e); absolutuarekin (zer) edo<br />

partitiboarekin: ezean, faltan; datiboarekin (nori): esker; instrumentalarekin (zerez): gain(era),<br />

63<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


estalde(an), haratago; inesiboarekin (non): zehar, gaindi, gora, behera, barrena; <strong>eta</strong><br />

ablatiboarekin (nondik): kanpo, at, landa. Aditz-lokuzioak: begira, bila, eske, zain, so <strong>eta</strong> jabe.<br />

- Erabileran zailtasunak sortzen dituztenak behin <strong>eta</strong> berriz lantzea.<br />

2. DISKURTSOA<br />

Kohesioa:<br />

Gaiarekin jarraitzeko baliabideak.<br />

Korreferentziazko prozedura gramatikalak: izenordainak, erakusleak, posesiboak, adberbioak <strong>eta</strong><br />

balio anaforikoa edo kataforikoa duten esamoldeak: kontua da, artean, zera… (Horixe bera esan<br />

diot nik ere. / Orain dela ia bost urte, artean ezkongabe ginela, izan genuen istripua. / Zerak<br />

kezkatzen nau: biok batera lanik gabe geratzeak).<br />

Posesiboen <strong>eta</strong> erakusleen balio anaforikoa, forma neutroan <strong>eta</strong> indartuan (bere garaian, urte<br />

hartantxe… Haren beso<strong>eta</strong>tik hartu <strong>eta</strong> bere altzoan ipini zuen haurra).<br />

- Aurrez aipatu diren sintagm<strong>eta</strong>n, zehaztugabearen ordez zehaztua jartzea (Bi gizon sartu ziren;<br />

denok itzuli ginen gizonengana).<br />

- Prozedura lexikoak: sinonimoak (gizon zaharra, agurea), hiperonimoak <strong>eta</strong> hiponimoak (zulagailu,<br />

daratulu / tresna), definizioan sartutako termino<strong>eta</strong>ko baten bidez (agintari, buruzagi, presidente…),<br />

<strong>eta</strong> nominalizazioak (Zortzi<strong>eta</strong>n aterako dira, zortzi<strong>eta</strong>n izango da irteera).<br />

Proforma lexikoak: auzia, kontua, gaia (Nirekin hitz egin behar omen zuen lehenbailehen baina gero<br />

ahaztu egin zitzaion kontua). Erreferentziak egiteko esamoldeak: aipatu, berau… (Arriagaren<br />

urteurrena dela-<strong>eta</strong>, beronen musika izango da gaur entzungai aipatu musikariaren izena duen<br />

antzokian).<br />

- Erreferentziak anbiguotasunik sortzen ez duen testuinguru<strong>eta</strong>n sintagma-nukleoaren elipsia (Hamar<br />

pisu begiratu ditugu gutxienez asteburuan, baina alferrik: batzuk garestiegiak zirela, <strong>eta</strong><br />

merkeagoak… zulo zikin hutsak. / Hi, txo, noiz eman behar didak diskoa atzera? Bai, Brubeckena!)<br />

Bigarren elementuaren elipsia sintagma koordinatu<strong>eta</strong>n, erreferentzia zehatza ez izan arren behar<br />

bestekoa denean (Izaskunek <strong>eta</strong> erregalatu zidaten; Bulegoko arduradunarekin edo hitz egin beharko<br />

duzu).<br />

Aditzaren koherentzia<br />

- Diskurtsoko erlazio<strong>eta</strong>n denboraren koherentziari eustea: denborak aurrera egitea, ekitaldiak bata<br />

bestearen gainetik jartzea <strong>eta</strong> atzera jotzea. Aditz-denboren balioak aldatzea: orainaldia lehenaldiaren<br />

ordez informazioa eguneratzeko, geroaldia <strong>eta</strong> ustea adierazten duen geroaldia (Honez gero jakingo<br />

duzu; Barkatu, honez gero jakingo zenuelakoan esan dut); lehenaldia orainaldiaren ordez, kortesia<br />

adierazteko (Egunon, praka batzuk erosi nahi nituen).<br />

- Informazioa emateko <strong>eta</strong> transmititzeko prozedurak: denbora-komunztadura zehar-estiloan <strong>eta</strong><br />

denbora-egoeraren aldak<strong>eta</strong>; hau da, denbora-egoera aldatu egingo da, ezaugarri batzuen arabera:<br />

informazioa jada egungoa izatea (Atzo joango zela esan zuen) edo eguneratu nahi izatea, <strong>eta</strong><br />

informazioa transmititzea edo eragin bat izatea. Aipuak egiteko esamoldeen erabilera.<br />

Aipamenak egiteko <strong>eta</strong> informazioa transmititzeko prozedura gehiago lantzea: sarrera-aditza duten<br />

edo ez duten aipuak (Jonekin hitz egin dut: ez dakiela etortzerik izango duen, ezin duela, lanpetua<br />

dabilela... betikoa).<br />

Aditz-denboren <strong>eta</strong> -moduen korrelazioak aipu<strong>eta</strong>n, igorlearen asmoaren arabera; hau da,<br />

informazioaren egiazkotasunarekin konpromisoa hartuz edo horrekiko konpromisorik hartu gabe<br />

(Bere kotxean zoazela dio / bere kotxean joan zaitezela dio; gasolioa garestitu egingo zela zioen /<br />

gasolioa garestituko dela zioen / gasolioa neguan beti garestitu ohi dela zioen).<br />

Mezu errepikatuak transmititzea (Bateko joan behar nuela, besteko nire zain zeudela denak..., ezin<br />

ezetzik esan!).<br />

-<br />

Lokailuak:<br />

64<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


Gehitzekoak (halaber, areago...), kontrako argudioak ematekoak (hala ere, ordea...), kausazkoak<br />

(zeren, alabaina, bada, izan ere) <strong>eta</strong> ondoriozkoak (hortaz, honenbestez…)<br />

Antolakuntza<br />

Ahozko testu<strong>eta</strong>ko edo testu idatzi<strong>eta</strong>ko elementuak, komunikazio-kanal edo genero bakar bati ez<br />

dagozkienak.<br />

- Testu- <strong>eta</strong> erregistro-motaren araberako adierazgailuak:<br />

Hasierako formulak: agurtzeko (Jaun [txit] agurgarria; Jaunak; …), aurkezteko, gaiaren sarrera<br />

egiteko (hasteko esan dezadan, aztertuko dugun gaia) <strong>eta</strong> beste gai bati sarrera egiteko (gaia<br />

aldatuaz…; harira ez badator ere…).<br />

Egituratzaileak: gaiarekin hasteko (hasteko; lehenik <strong>eta</strong> behin; ezer baino lehen), testuari<br />

jarraipena emateko (era berean; modu beretsuan; bestalde…) gaiarekin amaitzeko (bukatzeko,<br />

laburbilduz...), azalpenak emateko (tamalez; jakina denez...) <strong>eta</strong> digresioa eragiteko (bestela ere,<br />

bidenabar aipa dezadan, gaia pixka batez desbideratuaz…).<br />

Birformulatzaileak: azalpenezkoak (hau da, hots, hortaz, bestela esanda...), zuzentzaileak<br />

(hobeto esanda, zehatz esateko, zehazkiago...), urruntzekoak (dena dela, nolanahi ere, hori<br />

horrela izanik ere...) <strong>eta</strong> laburbiltzekoak (beraz, guztira, hartara, laburbilduaz...).<br />

- Puntuazioa <strong>eta</strong> paragrafoak. Puntuazio-zeinuek diskurtso-adierazgailutzat duten erabilerari arr<strong>eta</strong><br />

jarriko zaio; bereziki, zeinuen diskurtso-esanahiari: puntu <strong>eta</strong> koma, eten-puntuak, galdera-ikurrak,<br />

harridura-ikurrak, parentesiak, kortxeteak, gidoiak <strong>eta</strong> marrak. Diskurtsoko paragrafoen <strong>eta</strong> gaien<br />

arteko korrespondentzia.<br />

- Sailkatzeko, enfasia adierazteko <strong>eta</strong> erreferentziak egiteko marka grafikoak: eskema <strong>eta</strong> aurkibide<strong>eta</strong>n<br />

testua banatzeko <strong>eta</strong> antolatzeko arauak; letra lodia, azpimarratzeak <strong>eta</strong> komatxoak.<br />

- Intonazioa <strong>eta</strong> etenak. Intonazioa <strong>eta</strong> etenak diskurtso-unitateak <strong>eta</strong> esanahi-loturak adierazteko;<br />

unitate melodikoen <strong>eta</strong> puntuazio-zeinuen arteko korrespondentzia: hizk<strong>eta</strong>-egintzen eredu<br />

melodiko propioak <strong>eta</strong> maila horr<strong>eta</strong>ko diskurtso-egiturak identifikatzea <strong>eta</strong> sortzea.<br />

Elkarrizk<strong>eta</strong>ko elementu propioak (hainbat erregistro <strong>eta</strong> jarrera hartuko dira kontuan)<br />

- Pertsona-izenordain esplizituaren erabilera, hitz egiteko txandaren aldak<strong>eta</strong>, subjektibotasuna <strong>eta</strong><br />

diskurtso-kontrastea adierazteko (–Zer iruditzen? –Ba, nik uste ondo dagoela; Ondo dago, nik<br />

uste; Zuk nahi duzuna egin, baina ni ez noa).<br />

- Egoeraren <strong>eta</strong> tratamendu-formaren araberako elkarrizk<strong>eta</strong>-adierazgailuak: norbaiti zerbait<br />

esateko, norbait agurtzeko, agur bati erantzuteko, solaskideari elkarrizk<strong>eta</strong>rekin hastea eskatzeko,<br />

hitz egiten hasteko, erantzuteko (Holakorik!; Ez da egia izango!; Gezurra dirudi), indartzeko (Ez<br />

dago esan beharrik; Dudarik gabe) edota solaskidea elkarrizk<strong>eta</strong>n sartzeko (Ez da hala?; Ez duzu<br />

uste?; Ondo dakizunez,…).<br />

Hainbat mailatan baieztatzeko (Bai, bada!; Ez dago zalantzarik; Dudarik ez; Bueno, bai baina…;<br />

Ados nago oro har), hainbat mailatan ados ez egotea adierazteko (Bai, baina…; Ez, ez, ez; Ez<br />

horixe!; Ez nago ados; Pentsatu ere ez!…), eztabaida baretzeko, iritziak argitzeko (Ez da hori;<br />

Gauzak ez dira zuk diozun bezala; Kontua da, ordea,…; Tira, nik uste, ordea… ), inplikazioa<br />

erakusteko (Hara!; Ez da egia izango!; Egitan?; Halakorik ere!), hitza hartzeko (Zera…;<br />

zertxobait esan nahi nuen nik; badut nik zer esanik hortaz; Nire aldetik…), azalpen bat ematen<br />

hasteko (Bueno, bada; Ba, horixe…; Ba, begira… ), errepikatzeko (Berriro dinot; Lehen esan<br />

dudana,…) <strong>eta</strong> transmititzeko (aipuak egiteko formulak) (… <strong>eta</strong> dio “…”; Mesedez etortzeko esan<br />

diot nik <strong>eta</strong> berak ezetz, ez duela gogorik), amaiera iragartzeko (… <strong>eta</strong> horixe da dena; Bada, ondo<br />

esanak gogoan hartu…; … <strong>eta</strong> besterik ez,…), <strong>eta</strong> agurtzeko (Bueno, ba; Utzi behar zaitut orain;<br />

Beste bat arte; Ondo izan beraz; Bueno, banoa orain).<br />

- Ohiko egoer<strong>eta</strong>n <strong>eta</strong> hartu-eman<strong>eta</strong>n espero diren erantzunak emateko baliabideak (“ondoz ondoko<br />

hitz-bikoteak"); esaterako: telefonoz norbaiti buruz galdetzean erantzuteko (-Urlia, mesedez? –<br />

Itxaron pixka batean / Berehala jarriko da / Une hon<strong>eta</strong>n ez dago / Orain ezin da jarri / Noren<br />

partez?), zerbait eskaintzean onartu edo ukatzeko (… nahi zenuke? / Nahi al duzu… – Bai, ba;<br />

Nola ez!; Zergatik ez!; Estimatzen dizut, baina…; Pozik gainera!; Ben<strong>eta</strong>n eskertzen dizut;<br />

65<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


Tamala da baina…; Ezinezkoa dut), behin <strong>eta</strong> berriz saiatzeko (Ea ba!; Baietz, mesedez), edota<br />

zerbait eskatzean onartzeko edo emateko (–Mesede bat egingo didazu?; –Lagunduko didazu,<br />

mesedez? / –Bai, noski, zer behar duzu?; –Pasaidazu ogia. / –Tori; Hor duzu).<br />

Deixia<br />

- Hainbat enuntziatu-motatan (elkarrizk<strong>eta</strong>, telefono-deia, txata, gutuna...), diskurtso atzeratuan <strong>eta</strong><br />

kontakizun<strong>eta</strong>n elementuak seinalatzeko edo zehazteko formak; kasu bakoitzerako, izenordain,<br />

erakusle <strong>eta</strong> denbora- nahiz espazio-adierazpenen erabilera egokiak (ni, zu ↔ bera, orain, une<br />

hon<strong>eta</strong>n, gaur, atzo, bihar… ↔ orduan, une horr<strong>eta</strong>n, egun berean, aurreko egunean, hurrengo<br />

egunean..., hemen, hori, etorri, ekarri ↔ hara, hori, joan, eraman).<br />

- Deiktikoen <strong>eta</strong> adierazgailuen transformazioa espazio- <strong>eta</strong> denbora-koordenatuen funtzioaren<br />

arabera; izenordainak, erakusleak <strong>eta</strong> denbora- nahiz espazio-adierazpenak. Enuntziazio-egoeraren<br />

<strong>eta</strong> erregistroaren araberako desberdintasunak: Zatoz hona agudo! > Hona etortzeko esan zidan /<br />

Hara joateko esan zidan / Zuregana joateko esan zenidan.<br />

Kortesia:<br />

- Hiztuna edo solaskidea barne hartzen duen plurala (Euskaldunon esku dago hizkuntzaren geroa;<br />

Emakumeok batzu<strong>eta</strong>n ulertzen zailak zarete ben<strong>eta</strong>n).<br />

- Hiztunaren agerpenari garrantzia kentzea; horr<strong>eta</strong>rako, hainbat baliabide erabiliko dira: egitura<br />

inpertsonalak (Komuneko papera bukatu da; Informazio guztia ezabatu zait), bigarren pertsona<br />

(Bizitza guztian zaintzen dituzu <strong>eta</strong>...), zehaztugabea (Batek daki!), gu subjektua (Gurean ez da<br />

horrela egiten) <strong>eta</strong> beste formula batzuk: esaterako, <strong>eta</strong> biok (Jon <strong>eta</strong> biok hasiko gara).<br />

Entzulearen agerpenari garrantzia kentzea, inpertsonalak (Berehala konpondu beharko litzateke)<br />

edo plurala (Denak berdinak zarete) erabiliz.<br />

- Ñabardurak egiten dituzten aditz-denborak: burutua (Askotan joan izan gara berarekin),<br />

burutugabea (Egun on, zera nahi nuen…), baldintza (Ezin liteke; Egingo zenidake mesedetxo<br />

bat?), <strong>eta</strong> geroaldia (Saiatuko naiz).<br />

Maiz erabiltzen diren tratamendu-formak: pertsona gramatikalak (hi) <strong>eta</strong> formulen erabilera<br />

(aizu/aizan/aizak, to/no…).<br />

Gizarte-funtzio<strong>eta</strong>rako (eman, agindu, eskatu, zuzendu…) baliagarri diren hainbat familiartasunmailako<br />

esamoldeak (Axola zaizu?; Axola ez bazaizu…; Arren; Otoi; Eskertuko nizuke; Barka…).<br />

- Kooperaziozko erantzunak: partikulen errepikapenak <strong>eta</strong> esamolde egokiak (Bai, bai; bai noski!,<br />

nola ez ba?, galdetzea ere!).<br />

Hizk<strong>eta</strong>-egintzak arintzeko edo indartzeko intonazioak duen garrantzia.<br />

Inferentziak<br />

- Hainbat komunikazio-egoeratan ohiko diren esamoldeen esanahi inplizituak (–Zeinek irabazi du?<br />

–Esatea ere!).<br />

- Anbiguotasun ilokutiboa. (Hotz da: informazioa eman, aurpegiratu, leihoa ixteko eskatu).<br />

- Inplizitu aldaera morfologiko<strong>eta</strong>n (Ez dut esan zuk lapurtu duzunik / Ez dut esan zuk lapurtu<br />

duzula).<br />

- Erantzun laburregi<strong>eta</strong>n edo luzeegi<strong>eta</strong>n inplizitu daudenak (–Zigarrotxorik nahi? –Utikan! / –<br />

Erraza izan da? –Umetxo batek ere asmatuko zuen izerdi askorik bota gabe!).<br />

Inplizitu ahots-tonu<strong>eta</strong>n: intentzio ironikoa, sarkastikoa… (Informatikan aditua dela? Bada, erruz<br />

dauzkagu hemen adituak).<br />

Inplizitu, erantzuna bideratzen duten galder<strong>eta</strong>n (Ez zaizu iruditu apur bat edanda zegoela?)<br />

Perpaus-m<strong>eta</strong>for<strong>eta</strong>n: kultura-erreferentzia espezifikoak dituzten esamoldeak (Usoak joan…;<br />

punttua jarri; Pernando Amezk<strong>eta</strong>rraren ateraldiak; lamiaren urrea; Axularren sagarroia).<br />

66<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


Tematizazioa <strong>eta</strong> fokalizazioa<br />

- Perpauseko elementuen ordena arrunta edo ez markatua identifikatzea: informazio ezaguna –<br />

informazio berria (Julenek bidaliko digu [Mertxek ezin du-<strong>eta</strong>]; Etzi edo bidaliko digu Julenek<br />

[oraindik ez baitago prest]; Bidali egingo digu Julenek [ekarri beharrean]).<br />

- Solaskideek dagoeneko ezagutzen duten informazioa ez aipatzea (Zortzi<strong>eta</strong>ko trenean datorrela<br />

[larunbatean] [dio zure amak]).<br />

- Solaskideek dagoeneko ezagutzen duten informazioa <strong>eta</strong> informazio berria azpimarratzea, hainbat<br />

baliabide gramatikal erabiliz: forma intentsiboak (orduantxe; hantxe bertan; harexek berak),<br />

aginduak (Gogoa daukat ikaragarria!) egiturak (Ez du gogoratu ere egiten), lexikoa (Jan?, irentsi<br />

egin duzu!), intonazioa (DIRUA behar duzula? Neronek ere bai!) <strong>eta</strong> azentua. (Ikus “Tarteko<br />

maila – 2” atala)<br />

Fokalizazioa diskurtso-operatzaileekin (Ezta belauniko jarrita eskatuta ere) <strong>eta</strong> egitura sintaktiko<br />

bereziekin (Nori suertatuko <strong>eta</strong> errugabe bakarrari gertatu behar; Erori egin zait, ez dut nahita<br />

bota).<br />

- Elementu bat fokalizatzea <strong>eta</strong> indartzea, hainbat baliabide erabiliz: harridura-ikurrak (A ze suertea<br />

daukaten batzuek!; Hi haiz hi!), azpimarratzea xede duten egiturak (Egia esan…; Bada, zer nahi duzu<br />

esatea…), enumerazioak (Dei egin dizut <strong>eta</strong> komunikatzen zegoen, <strong>eta</strong> piska baten itxaron dut <strong>eta</strong><br />

berriz deitu…), errepikapenak (Neke-neke eginda heldu zen; Zain <strong>eta</strong> zain izan naiz hor zutik),<br />

ezaugarria indartzen duen lexikoa (izugarri garestia; sekulako ederra), gradu superlatiboa (den<strong>eta</strong>n<br />

onena; inoizko pozez), hizkiak (*superrezaguna, zurrutada), azentua, luzapen fonikoa (Eneee!<br />

Edeeeerra da, gero!), <strong>eta</strong> silaba-banak<strong>eta</strong> (Nola esan behar dizut? EZ-DE-LA-NI-RE-E-RRU-A! ).<br />

Gaia azpimarratzea. Galdera zuzenak, azpimarratutako elementuekin (Iratxeri zor zioten diruaren<br />

kontu hura, zertan geratu zen azkenean?).<br />

Gaia fokalizatzea <strong>eta</strong> indartzea, hainbat egitura erabiliz: azpimarratzea xede dutenak (Egia esan...),<br />

ere (Nora doan ere ez daki), a zer nolako esamoldea dutenak (A zer nolako jenioa duzun!), hain edo<br />

hainbeste duten ondoriozko egiturak (Hain da langilea, ze ez daki ezer egin gabe egoten), <strong>eta</strong><br />

enumerazioak (Denetik aurki dezakezu: hondartza, mendia, gau-giroa...).<br />

3. LEXIKOA ETA SEMANTIKA<br />

Hiztegia<br />

- Hainbat egoera formal<strong>eta</strong>n <strong>eta</strong> informal<strong>eta</strong>n lantzen diren funtzioak betetzeko esamolde-motak,<br />

ahozko hizkuntzan nahiz idatzizkoan erabiltzen direnak (ikus I, 1 <strong>eta</strong> 3).<br />

- Landutako egoerei <strong>eta</strong> gaiei buruzko hiztegi zabala; aldagai (formala-informala) estandarrak <strong>eta</strong><br />

lagunarteko edo laneko erregistroak (ikus II, 1).<br />

Gehien erabiltzen diren dialekto<strong>eta</strong>ko lexiko-aldaerak (sarratu, berba, eroan...).<br />

Ohiko lokalismoak (marejadie, estomaka…)<br />

- Sintagma lexikalizatuak <strong>eta</strong> sekuentzia estereotipatuak; maiz erabiltzeko “kolokazioak” (bazterrak<br />

nahastu; goiari eutsi...).<br />

- Ohiko esamolde idiomatikoak (niri bost; bai ta zera ere...).<br />

- Maiz erabiltzen diren lagunarteko esamoldeak (txolindu, dantzan nahiago artajorran baino...).<br />

- Ohiko konparazio-hitzak (azeria baino azkarragoa, domekako meza baino luzeagoa).<br />

- Ohiko esamoldeak <strong>eta</strong> errefrauak (Zozoak beleari ipurbeltz; Txapela buruan, ibili munduan...)<br />

Hitzen erak<strong>eta</strong><br />

- Deribazio bidezko hitz-erak<strong>eta</strong>k: aurrizkiak: des- (desegin), aurre- (aurreikusi, aurreiritzi); <strong>eta</strong><br />

atzizkiak: -(k)ada (bultzada); -(k)ari (opari); -(k)era (ibilera), -(t)eria (tresneria); -bako<br />

(ganorabako), -bera (hozpera), era (luzera), -gintza (etxegintza), -go (jabego), -k<strong>eta</strong> (azterk<strong>eta</strong>), -<br />

ki (beroki, txerriki), -kin (etorkin), -kiro (emekiro, -kizun (ospakizun), -koi (etxekoi), -kunde<br />

(erakunde), -kuntza (aldakuntza), -men/pen (oroimen, askapen), -te (eurite), -ti/di (pinadi), -tiar<br />

(goiztiar), -tu (gaztetu), -tun (jakitun), -tza (nekazaritza, jendetza), -aldi, -aro, -gailu, -gai, -kor, -<br />

gaitz...<br />

67<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


- Hitz-elkark<strong>eta</strong> bidezko hitzen erak<strong>eta</strong>: izena + izena (maisu-maistrak, oilo salda, auzolan...), aditzerroa<br />

+ izena (logela, idazlan...), aditz-erroa + adjektiboa (ezkonberri, ulerterraz...), izena +<br />

adjektiboa (katagorri, gibelurdin, ahobero...), [deribatua] + izena + [deribatua] (hurbiltze saio,<br />

odol emaile...), partizipioa + partizipioa (joanetorri, harreman...), adjektiboa + adjektiboa (luzelabur,<br />

hotz-bero...), izena + aditza (denborapasa, eraberritu...), adjektiboa + aditza (ederretsi…),<br />

<strong>eta</strong> galdetzaile bat oinarri hartuta osatutako hitzak (norgehiagoka, nonzerberri…).<br />

Txikigarriak <strong>eta</strong> handigarriak (mutikote, andereño, astotzar, astakilo, kutxatila, oilasko).<br />

Maileguak: maila jasoan erabiltzen diren aurrizkiak (telegidatzaile, mikroegitura, minigona...),<br />

atzizkiak (burutazio, amorante, aurreramendu...), hitzak (posible, informatika...), <strong>eta</strong> taldeak<br />

(doministiku, mekaguenka).<br />

Hitzen familiak. Kategoria gramatikal bat baino gehiago izan ditzaketen hitzak (iritzi, azkar…).<br />

- Nominalizazioa.<br />

- Onomatopeiak (plista-plasta, kili-kolo, zurrumurru, dinbi-danba...).<br />

- Maiz erabiltzen diren siglak (EAE, BEZ, EH, AEB, HIESa…).<br />

Esanahia<br />

- Landutako gaiei lotutako asoziazio-eremuak (lur orotako ibilgailua, esantza, auto-pilak<strong>eta</strong>,<br />

galga, argiztapena...).<br />

- Esanahi irekia duten hitzak: (jo, kontu, zera…); horiek testuinguruaren arabera dagozkien hitz<br />

zehatzekin ordezka daitezke (esan > adierazi, ezagutzera eman, azaldu, kontatu, aipatu, iruzkin<br />

egin…)<br />

Hitz sinonimoak edo antzeko esanahia dutenak. Eremu semantikoak<br />

Hiztegi arruntaren hiperonimoak <strong>eta</strong> hiponimoak. Ohiko hitz antonimoak.<br />

Polisemia <strong>eta</strong> esanahi bikoitza erabilera arrunteko hitz<strong>eta</strong>n. Testuinguruaren bidez anbiguotasuna<br />

galtzea.<br />

Formari dagokionez oso hurbil dauden hitzak, zailtasunak sortzen dituztenak (iritzi-iritsi; haurahur;<br />

ur-hur…).<br />

- Ezaugarri lexikoak identifikatzea <strong>eta</strong> hitzak definitzea.<br />

- Lotura faltsuak <strong>eta</strong> ohiko interferentzia lexikoak.<br />

4. FONOLOGIA ETA ORTOGRAFIA<br />

Baliabide fonikoak<br />

- Euskaltzaindiaren aholkuak: EBAZ (Euskara Batuaren Ahoskera Zaindua).<br />

- Bokal- <strong>eta</strong> kontsonante-fonemen identifikazioa <strong>eta</strong> ahoskera finkatzea.<br />

- /g/ fonemaren ahoskera i <strong>eta</strong> e bokalen aurrean (filologia, geografia...).<br />

- /j/ fonemaren ahoskera (jo, jauna...).<br />

- Zailtasun gehien sortzen duten fonematan arr<strong>eta</strong> berezia jartzea: (-tz-tx-ts; -s-x-z; herskari<br />

trabatuak).<br />

- /r/ <strong>eta</strong> /rr/ fonemek hitzaren azken posizioan duten bereizk<strong>eta</strong> behin <strong>eta</strong> berriz lantzea (ur > ura;<br />

hur > hurra).<br />

Fonemak ahoskatzeko dauden aldaera nabarmenenak identifikatzea (kalea/[kalia], astoa/[astua],<br />

behar/[biar], bihar/[bijer]..).<br />

- Lagunarteko hizkera <strong>eta</strong> hizkera kolokialeko artikulazio-erlaxazioa identifikatzea<br />

(adiskide>[aixkire]; zer moduz>[sémuús]…).<br />

- Zailtasun gehien sortzen duten hizkuntzaren berezko prozesu<strong>eta</strong>n arr<strong>eta</strong> berezia jartzea:<br />

palatalizazioa (/mutilla/, /olloa/...), /n, l, r/ + /s, z, x/ → /ts, tz, tx/ (/hantzegoen/), /b/ <strong>eta</strong> /p/<br />

fonemen arteko anbibalentzia (bake / pake), <strong>eta</strong> /g/ <strong>eta</strong> /k/ fonemen arteko kid<strong>eta</strong>suna (gitarra /<br />

kitarra).<br />

- Diptongoak (garai, aurten, neu...) <strong>eta</strong> hiatoak (pazientzia, nazioa...).<br />

- Silaba-egitura <strong>eta</strong> silaba-banak<strong>eta</strong>, silaba-irizpideak <strong>eta</strong> ez etimologikoak oinarri hartuta (gi-zonik/<br />

*gi-zon-ik).<br />

68<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


- Silaba tonikoak identifikatzea ([andéreñoà], [darámatzàt]...).<br />

Kate fonikoa; ahozko <strong>eta</strong> idatzizko silaba-banak<strong>eta</strong>k ([e-tza-pa-hoi-e-san] > ez-e-zak-ba-ho-ri-esan).<br />

- Intonazioa: eredu bereizgarrienak.<br />

- Landutako komunikazio-futzio<strong>eta</strong>rako intonazioa.<br />

- Unitate melodikoen <strong>eta</strong> puntuazioaren arteko korrespondentzia.<br />

- Hainbat zonatako eredu melodikoak identifikatzea.<br />

- Talde fonikoak: azentuak - atonizitatea <strong>eta</strong> intonazioa.<br />

- Erritmoa: talde fonikoak <strong>eta</strong> etenak.<br />

Ortografia<br />

- Fonemen <strong>eta</strong> letren/zeinuen arteko korrespondentzia.<br />

- Zailtasun gehien sortzen duten fonemen transkripzioak behin <strong>eta</strong> berriz lantzea.<br />

- Prestamoak egokitzea: /x/ dutenak (xenofobia, taxi, testu, esportazioa...), /g/j/y/ dutenak (birjina,<br />

jogurt...), <strong>eta</strong> hitzaren hasieran /r/ edo /s/ dutenak (arratoi, radar, izpiritu, stop...).<br />

/n,l,r/ + /s,z,x/ egitura duten maileguen egokitzapena (unibertsitate, kontsonante...).<br />

Hitzaren amaieran /o/ <strong>eta</strong> /u/ fonemak dituzten maileguen egokitzapena (titulu, minutu,<br />

segundo...).<br />

- /h/ fonemaren ortografia: hitz bakunak (hau, harri...; al ≠ ahal…) <strong>eta</strong> konposatuak (arbel,<br />

harrigarri...).<br />

- -a organikoa <strong>eta</strong> horren galera hitz konposatu<strong>eta</strong>n (anaia > anaia bat, anai-arrebak…).<br />

- Letra larrien erabilera: titulu<strong>eta</strong>n (Atxagaren Obabakoak), errealitate bakanei erreferentzia egiten<br />

dieten adierazpen<strong>eta</strong>n (Ezikusiarena egin zuen Elizak diktaduraren hilk<strong>eta</strong> ugarien aurrean).<br />

- Laguntza-zeinuak: apostrofoa (agur t’erdi) <strong>eta</strong> gidoia (senar-emazte).<br />

Hitz konposatuen ortografia (jarleku, udal zerga, poliki-poliki...).<br />

Ortografian maiz sortzen diren zalantzak (ba-, bati-, -arazi, -(e)z gero...).<br />

Atzerriko zenbait izenek sortzen dituzten zailtasunak: irizpide fonikoa (James Joycen idazlanak)<br />

edo ortografikoa (James Joyceren idazlanak).<br />

- Letra-motak: arrunta, etzana <strong>eta</strong> lodia.<br />

- Zifren <strong>eta</strong> zenbakien adierazpenak (bi kilo <strong>eta</strong> erdi; %5a), ordinalak (8.a; 5.ean…) <strong>eta</strong> datak<br />

(2007ko; XX. mende…).<br />

- Hitzen zatik<strong>eta</strong>k lerro bukaer<strong>eta</strong>n. Silaben irizpideak irizpide etimologikoak baino lehentasun<br />

handiagoa izango du.<br />

- Laburdurak (kg, <strong>eta</strong>b., adib., zk…) <strong>eta</strong> siglak (EHUko irakaslegoa, NBen bilera, AEB<strong>eta</strong>ko atl<strong>eta</strong>k,<br />

HIESaren zabalkundea…).<br />

- Puntuazioa.<br />

69<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


1. GRAMATIKA<br />

INGELESA<br />

MAILA AURRERATUA 1<br />

Aurreko mailatan landutako egitura guztiak finkatuko ditugu<br />

PERPAUSA :<br />

Perpaus bakuna<br />

o Elementuek perpausa-mota bakoitzean duten hurrenkera <strong>eta</strong> hurrenkera horren bariazioak.<br />

o Adierazpen-perpausak, galde-perpausak, aginduak emateko perpausak <strong>eta</strong> harriduraperpausak.<br />

o Perpaus pasiboakerrepasatu <strong>eta</strong> gehiago ikasiko ditugu (Ikus “1. Gramatika – Aditza" atala).<br />

o Hiztunaren jarrera <strong>eta</strong> perpaus-motak. Subjuntiboa. Perpaus desideratiboak (“1. Gramatika -<br />

Aditza”).<br />

o Subjektuaren, aditzaren, predikatuaren <strong>eta</strong> atributuaren arteko komunztadura, predikazioosagarria,<br />

<strong>eta</strong> aditzaren komunztadura izen kolektiboekin <strong>eta</strong> enumerazioekin.<br />

70<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


o Ageriko subjekturik gabeko perpausak: perpaus pasiboak, inpertsonalak, one <strong>eta</strong> solaskidea<br />

barne hartzen duen you/we partikularen erabilera<br />

o Intonazioa hainbat perpaus-motatan.<br />

o Question tags. Forma <strong>eta</strong> erabilera sakonago aztertuko ditugu. (Ikus “4. Fonologia <strong>eta</strong><br />

Ortografia - Intonazioa” atala)<br />

o Echo questions. Formak <strong>eta</strong> erabilerak (‘He’s called Oliver.’ ‘He’s called what?’).<br />

o Hainbat egoeratan erreakzionatzeko interjekzio ohikoenak (Ouch! Oops!).<br />

Perpaus konposatua<br />

Adjektibo-funtzioko edo erlatibo bidezko menderakuntza<br />

o Erlatibozko menderakuntza murriztaileak: defining (The students who took part in the project<br />

were given a prize) <strong>eta</strong> azalpenezkoak: non-defining (The students, who took part in the<br />

project, were given a prize). Izenordain erlatiboak erabiltzea <strong>eta</strong> ez erabiltzea<br />

o Superlatiboaren ostean: Is that the best [that] you can do?<br />

Izen-funtzioko menderakuntza<br />

o Izen-funtzioko menderakuntzaren hainbat modu:<br />

o That-clause subjektu gisa dagoela (That so many children are born into poverty is a<br />

disgrace).<br />

o Izen-funtzioko menderakuntza, aditzaren infinitiboa osagarri gisa dagoela (I forgot to ask<br />

how long it would take).<br />

o Izenaren menderakuntza, predikazio-osagarriaren funtzioa duela.<br />

o Zeharkako galderazkoak (They have to decide who to give the treatment to).<br />

o It + be + probabilitatea adierazteko adjektiboak (It is likely that it will snow tonight);<br />

ziurtasuna adieraztekoak (It is expected that the teachers will strike), iritzia ematekoak (It<br />

is good that he has come).<br />

o It + aditza + that (It surprises me that he has left already).<br />

o Egitura enfatikoak (cleft sentences):<br />

o Wh-clauses (Wh+NP+VP) subjektu gisa dagoenean (What I like is watching football);<br />

to be aditzaren ondoren doan osagarri gisa (This is not what I expected) <strong>eta</strong>, zeharkako<br />

galder<strong>eta</strong>n, zenbait aditzen atzetik doanean, hala nola: ask, wonder, tell, remember <strong>eta</strong><br />

know (I don’t know why he left him).<br />

o What +VP: subjektu gisa (What interests me is politics) <strong>eta</strong> objektu gisa (I know what<br />

is meant).<br />

o It aurreratzea (It’s her courage that I admire; I love it when it rains).<br />

o NP + to + VP infinitive: desira adierazteko aditzekin (I’d love my son to become a<br />

doctor), nahiak/zal<strong>eta</strong>sunak adierazteko aditzekin (I do not like my children to play video<br />

games), pertsuasioa adierazteko aditzekin (Tell that child not to shout) <strong>eta</strong> ezagutzak<br />

adierazteko aditzekin (I know her to be a bright woman).<br />

Adberbio-funtzioko menderakuntza<br />

o Lekuzkoak: where, wherever (Wherever we go, we see him).<br />

o Denborazkoak: since, until/till, while/whilst, as soon as (The dog, as soon as it saw its master,<br />

ran towards him)<br />

71<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


o Moduzkoak: as, as if, as though, like (He did as I instructed him).<br />

o Konparatiboak: than, as ...as, not so ...as (He is not so bright as his brother).<br />

o Helburuzkoak: so as to, in order to, infinitive of purpose (I employed a nurse to look after my<br />

mother).<br />

o Kausazkoak: because, as, for, since (Since you insist, I´ll tell you the truth).<br />

o Ondoriozkoak: such + NP + that (It was such a good film that all the critics gave good<br />

reviews), so + adjektiboa + that, so (It was raining hard, so they stayed in).<br />

o Kontzesiboak: even if/though, in spite of/despite (You have to pay whether you like it or not;<br />

I’ll apply for the job, even though it pays very little).<br />

o Baldintzazkoak:<br />

o Finkatu egingo ditugu baldintzazko perpaus-motak: alegia, errealak, hipotetikoak <strong>eta</strong><br />

irrealak edo ezinezkoak (zero, first, second and third conditional).<br />

o Baldintzazkoaren forma aurreratuekin hasiko gara:<br />

Baldintzazko mistoak: second/third conditional (If the island were still a<br />

tourist attraction, last week’s earthquake would have caused far more<br />

deaths); third/second conditional (If Fleming hadn’t discovered penicillin,<br />

there would be far more casualties every year).<br />

Beti if erabili behar ez izateko, beste forma batzuk: unless, provided/providing<br />

[that], so/as long as, on [the] condition [that], suppose/supposing [that],<br />

what if, in case [of], even if, whether...or not.<br />

IZEN-SINTAGMA<br />

Izena<br />

o Izen-motak (arruntak <strong>eta</strong> bereziak, konkretuak <strong>eta</strong> abstraktuak, zenbagarriak <strong>eta</strong> zenbakaitzak,<br />

kolektiboak). Plural erregularrak <strong>eta</strong> irregularrak. Ikasitakoa sendotu <strong>eta</strong> areagotu egingo dugu.<br />

o Hitz amaieran -s edukita, singularrean erabiltzen diren izenak (means, physics, headquarters,<br />

politics).<br />

o Beti pluralean erabiltzen diren izenak (outskirts, surroundings, goods, savings).<br />

Bi zati dituzten objektu<strong>eta</strong>rako izen kontagarriak (glasses, trousers, binoculars).<br />

binoculars).<br />

Hitz-amaieran pluralaren markarik ez duten izen pluralak (people, police, folk).<br />

o Generoa: maskulinorako <strong>eta</strong> femeninorako forma ezberdinak dituzten izen gehiago ikasiko ditugu<br />

(cock/hen).<br />

o Genitibo saxoia.<br />

Oinarrizko formak errepasatuko ditugu.<br />

Forma elkartuak nola erabiltzen diren (Are you coming to my brother-in-law’s party?).<br />

Posesibo bikoitza: of duen forma + genitiboa (I heard the story from a friend of my<br />

brother’s).<br />

Genitibo saxoia <strong>eta</strong> of duten formak onartzen dituzten kasuak (He’s a friend of the owner/<br />

He’s the owner’s friend).<br />

72<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


Balioa <strong>eta</strong> kantitatea adierazten duten adierazpenak (Could you give me a pound’s worth of<br />

chips?).<br />

Distantzia adierazten duten adierazpenak (a ten minutes’ walk).<br />

Genitibo lokatiboa (at my sister’s, St Peter’s).<br />

Esaera <strong>eta</strong> esamolde eginak (For God’s sake! For pity’s sake!).<br />

o Izen elkartuak: izena + aditza (catwalk), aditza + izena (rocking chair), adjektiboa + izena<br />

(highway), izena + izena (toothbrush), partikula duten aditzak/phrasal verbs (turnout, overspill),<br />

denbora-adierazpenak (a three-week holiday), <strong>eta</strong> ortografia-aldak<strong>eta</strong>k; hitz bakarrekoak<br />

(postcard), bi hitzez osatuak (pocket money) <strong>eta</strong> marratxoz idatzitakoak/bereizitakoak (fortuneteller).<br />

o Izen elkartuak pluralean (passer-by/passers-by, woman doctor/women doctors, frying pan/frying<br />

pans).<br />

o Binomio finkoak. Honela daude osatuta: izena + and + izena (ladies and gentlemen, salt and<br />

pepper, theory and practice).<br />

Izenaren osagarriak<br />

Determinatzailea<br />

o Artikulu mugatua, mugagabea <strong>eta</strong> artikulurik ez erabiltzea. Sakonago aztertuko dugu zer forma <strong>eta</strong><br />

erabilera dituen<br />

o Sakonago aztertuko dugu nola erabiltzen diren lokatiboak (The White House, Westminster Abbey)<br />

<strong>eta</strong> naziotasunak (The Welsh).<br />

o Zenbatzaileak errepasatu <strong>eta</strong> sendotuko ditugu.<br />

Izen kontagarri <strong>eta</strong> kontaezinekin erabiltzen diren zenbatzaileak (a lot of).<br />

Izen kontaezinekin bakarrik erabiltzen diren zenbatzaileak (little, a little).<br />

Izen kontagarriekin bakarrik erabiltzen diren zenbatzaileak (few, a few).<br />

o Esamolde idiomatikoak (many a time).<br />

o Esamolde paraleloak (face to face, arm in arm).<br />

o Oharr<strong>eta</strong>n, izenburutan, iragarkitan erabiltzen den hizkuntza laburtua (House for sale; Fan strikes<br />

footballer).<br />

o Mespretxuzko konnotazioa duten determinatzaile erakusleak gehiago landuko ditugu (I hate that<br />

woman!).<br />

o Zatikiak, biderkatzaileak (One third, twice).<br />

Izenordaina<br />

o Formak, funtzioak, lekua, erabiltzea/ez erabiltzea. Erreferentearekiko komunztadura.<br />

o Zer izenordain-mota dagoen gehiago landuko dugu.<br />

o they/them/their nola erabiltzen den, erreferentea singularra denean (Somebody has lost their<br />

folder).<br />

o It aurreratzea (I find it difficult to pronounce that word).<br />

o It izenordainaren hizkuntza-erabilera (How’s it going; She has made it; Hang it all!).<br />

o So partikularen erabilerak: ordezkotzat, zenbait aditzen ostean doan prop-word moduan, hala nola,<br />

think, believe, hope, suppose, expect, say, fear, guess (I guess so) aditzen ostean; <strong>eta</strong> dagoeneko<br />

aipatutako izen, izenordain edo adjektibo bat ordezkatzeko (If she wants me to do it, I’ll do so).<br />

o One izenordainaren erabilerak: erabilera inpertsonala (One likes holidays), determinatzaile edo<br />

izenordain zehaztugabe moduan (one of these days), ordezkatzeko balio duen forma gisa/propword<br />

(the one on the left, the ones I like), only hitzak duen balio enfatikoaren baliokide moduan<br />

73<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


(You are the one person I can trust), <strong>eta</strong> “delako bat” esanahiarekin (The house was inherited by<br />

one Peter Doyle).<br />

o Who, whom, which, what izenordain erlatiboak, <strong>eta</strong> when <strong>eta</strong> where adberbioak -ever words<br />

direlako<strong>eta</strong>n (whoever, wherever, etc).<br />

o Izenordain banatzaileen erabilera: either, either… or, neither…nor… (He was walking with a girl<br />

on either side).<br />

ADJEKTIBOA<br />

o Adjektiboen lekua <strong>eta</strong> hurrenkera.<br />

o Predikazio- <strong>eta</strong> atribuzio-funtzioa.<br />

o Atribuzio-funtzioa bakarrik onartzen duten adjektiboak: former, latter (My former wife).<br />

o Predikazio-funtzioa bakarrik onartzen duten adjektiboak: alive, ill, well, alike, afraid (The<br />

situations are alike; I am aware of the fact).<br />

o Adjektibo nominalizatua/plural generikoa: the poor, the old, the British.<br />

o Adjektibo neutro singularra: the unknown, the absurd, the unexpected.<br />

o Adjektiboen funtzioa betetzen duten hitzak: the head waiter.<br />

o Too, rather, so hitzen ostean doan adjektiboa (rather a good idea / a rather good idea).<br />

o Orainaldiko partizipioaren (frightening) <strong>eta</strong> lehenaldiko partizipioaren (frightened) erabilerari<br />

buruz dakiguna sakonduko dugu.<br />

o Konparazioari buruz dakiguna sakonduko dugu:<br />

Konparazio progresiboak (Her visits to the country to see her family became rarer and<br />

rarer).<br />

Konparazio paraleloak (The older we get, the wiser we become).<br />

Like/as: bakoitza noiz erabili behar den (She works as a waiter / She works like a slave).<br />

o Adjektiboa aldatzea:<br />

Adberbio + adjektibo elkartzean eratutako collocations ohikoenak (extremely valuable,<br />

really sorry).<br />

Gradurik onartzen ez duten adjektiboak (freezing, exhausted).<br />

o M<strong>eta</strong>forak <strong>eta</strong> alderak<strong>eta</strong>k.<br />

ADITZ-SINTAGMA<br />

Aditza<br />

o Aditz-denborei buruz dakiguna errepasatu <strong>eta</strong> areagotuko dugu.<br />

o Forma jarraituan oso gutxitan erabiltzen diren aditzak: aditz “existentzialak” (be, exist), jabetza<br />

adierazten dutenak (belong to, own), sentimenduak <strong>eta</strong> nahiak adierazten dituztenak (dislike, envy,<br />

hate, like, love), pentsatu edo sinesten dena adierazten dutenak (believe, think, understand),<br />

itxurari erreferentzia egiten diotenak (appear, seem) <strong>eta</strong> bestelakoak (concern, mean).<br />

o Used to/would esapideen erabilera ohiturak <strong>eta</strong> usadioak adierazteko.<br />

o Laguntzailearen erabilera enfasia jartzeko: NP + do + infinitive (I did tell you!).<br />

o Geroaldia adierazteko hainbat forma. Ikasitakoa errepasatu <strong>eta</strong> sendotuko dugu.<br />

o Iragarpenak egiteko erabiltzen den geroaldia errepasatuko dugu (He’ll still be here in<br />

twenty years; Look out! You’re going to spill the coffee!).<br />

o Geroaldi jarraitua, etorkizuneko momentu batean gertatzen ari den ekintza bat adierazteko<br />

(Lucy will be landing in New York this time tomorrow).<br />

74<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


o Geroaldi burutua: etorkizuneko momentu jakin batean ekintza amaituta egongo dela<br />

iragartzeko, will/won’t have + lehenaldiko partizipioa (He’ll have finished his exams by<br />

June and should be able to take up some sport then).<br />

o Geroaldi burutu jarraitua: etorkizunean gertatzen ariko den ekintza batez jarduteko;<br />

gainera, ekintza horrek zenbat iraungo duen nabarmenduko da: will/won´t have + been +<br />

v-ing (I’ll have been working at this school for fifteen years in October).<br />

o Erabaki bat adierazteko, will/won’t (After what happened I’ll never travel with the same<br />

company again).<br />

o Ordutegi<strong>eta</strong>rako, orainaldi bakuna (The bus leaves at 7.30 to take the guests to the airport<br />

and the plane leaves at 9.15).<br />

o Iragarpenak, asmoak edo erabakiak indartzeko edo leuntzeko, zenbait adberbioren<br />

erabilera (Sue probably won’t come on time, she rarely does; I certainly won’t tell them<br />

anything about the breakup of their relationship).<br />

o Orainaldia/orainaldi burutua hen, after, as soon as, once <strong>eta</strong> until duten denborazko<br />

esaldi<strong>eta</strong>rako (We won’t be ready to buy a flat until we save/have saved more money).<br />

o Etorkizun hurbilean/berehalakoan gertatuko dela uste den gertakizun bati buruz hitz<br />

egiteko, honako hauek erabiltzen dira: be about to (Hurry up! The train is about to<br />

leave!), edota on the point of/on the verge of (She is on the point of having a nervous<br />

breakdown).<br />

o Zenbait moduzko aditz errepasatuko ditugu <strong>eta</strong> haiei buruz gehiago ikasiko dugu; hain zuzen ere,<br />

treb<strong>eta</strong>suna, aukera, planak, baimena, betebeharra, beharra, betebehar edo beharrik eza, debekua,<br />

ziurtasuna <strong>eta</strong> ohiturak adierazteko balio duten moduzko aditzak. Honako funtzio hau<strong>eta</strong>n<br />

sakonduko dugu:<br />

Purrustada: should [not] have (You shouldn’t have eaten so much).<br />

Aholku edo gomendioak: orainaldian (You really must see Sense and Sensibility;<br />

geroaldian (You’d better change the locks as soon as possible).<br />

Dedukzio logikoa: orainaldian (This must/has to be their house; This report can’t<br />

be correct); lehenaldian (That noise must have been an explosion; She can’t have<br />

done it, she wasn’t even there).<br />

Probabilitatea: orainaldian (The plane should be landing now) <strong>eta</strong> lehenaldian<br />

(They should have arrived hours ago).<br />

Nahi hipotetikoak: orainaldian/geroaldian (It would be nice to live by the sea), <strong>eta</strong><br />

lehenaldian (It would have been a good idea to notify us in advance).<br />

o Subjuntiboaren erabilera:<br />

o Forma <strong>eta</strong> erabilera (It is vital that every applicant complete the form in triplicate).<br />

o Egitura batean demand, insist, suggest <strong>eta</strong> require aditzak daudenean, nola erabiltzen diren<br />

(They demanded that he come to work on time).<br />

o It’s [high/about] time [that] egiturekin: (It’s about time you paid a visit to your parents).<br />

o Wish/if only + past simple, wish/if only + past perfect, wish/if only + would, wish/if only<br />

+ could [have] egiturekin (I wish you were here).<br />

o Boz pasiboaz ikasitakoa errepasatuko <strong>eta</strong> areagotuko dugu:<br />

o Pasibo inpertsonala: subjektua + aditza pasiboan + to + infinitive (He was said to be<br />

innocent); it + aditza pasiboan + that clause (It’s said that he has committed suicide).<br />

o Balio arazlea duten have/get aditzak errepasatuko ditugu: have/get + objektua +<br />

lehenaldiko partizipioa (I’m having my house painted next month).<br />

o Nahasmena sortzen duten aditzak nola erabiltzen diren: make/do, been/gone, speak/talk.<br />

Aditzaren osagarriak<br />

o Aditzek zer-nolako osagarriak onartzen dituzten:<br />

75<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


aditzak iragankorrak; iragangaitzak <strong>eta</strong> kopulatiboak direnean, edota iragankorrak nahiz<br />

iragangaitzak izan daitezkeenean (Ken Follet’s books sell by the million)<br />

egitura bihurkariak dituztenean (He looked at himself in the mirror).<br />

egitura elkarkariak dituztenean (Frank and Diane married in 1999).<br />

o Aditzen ostean that-clause doanean (He requested that we [should] attend the meeting); aditz<br />

horiei enfasia jartzeko, haien ondoren the fact that doanean (We cannot ignore the fact that she<br />

lied to us).<br />

o Aditzen ostean that-clause edo to-infinitive doanean: agree, hope, pretend, forget.<br />

o Aditzen ostean wh-clause doanean (Nobody can predict what’s going to happen in life).<br />

o Horrez gain, aditzen ostean -ing edo to-infinitive joateari buruzko gaia sendotuko dugu <strong>eta</strong> hari<br />

buruz gehiago ikasiko dugu.<br />

o Aditzen ostean –ing forma edo to gabeko infinitiboa doanean: see, observe, feel, sense, hear,<br />

watch, perceive (I noticed him sneaking/sneak out at lunch time).<br />

Adberbioak <strong>eta</strong> adberbio-lokuzioak:<br />

o Adberbioak <strong>eta</strong> adberbio-lokuzioak. Zenbait mota:<br />

o Moduzkoak: truly, wrongly, wholly (A robin was singing beautifully from a garden tree).<br />

o Lekuzkoak: backwards, clockwise, nearby (To play this game, move the counter clockwise).<br />

o Denborazkoak: formerly, presently, eventually, lately (I’ve had some really weird dreams<br />

lately).<br />

o Iraupenezkoak: for good, for three years, throughout history, briefly (We met her at your<br />

wedding very briefly).<br />

o Maiztasun mugatukoak: monthly, twice daily, every October 11 th (Every day she spends hours<br />

on her personal fitness programme); <strong>eta</strong> maiztasuna mugatu gabe dutenak: now and then,<br />

once in a while, on and off, hardly, seldom (Every now and again they travel to London).<br />

o Kausazkoak: because of, with the aim of, for reasons of (Cycling is forbidden on the motorway<br />

for reasons of safety).<br />

o Helburuzkoak: for, so as to, in order to (I went to a café for a quick coffee).<br />

o Intentsitatezkoak edo graduzkoak: fairly, quite, almost (I almost got killed).<br />

o Kantitatezkoak: twice, little, much, less (I dream of working less).<br />

o Focus adverbs: only, even, alone, specifically (He specifically asked to see me alone).<br />

o Probabilitatezkoak: maybe, perhaps, possibly (Probably the most famous desert plant is the<br />

cactus).<br />

o Baiezkoak: surely, certainly, indeed (She’s very intelligent indeed); <strong>eta</strong> ezezkoak: not at all,<br />

never, no/not (I’ll never do it again).<br />

o Iritzia ematekoak: amazingly, unfortunately, with luck (With luck we should be finished by the<br />

end of March).<br />

o Adberbioen <strong>eta</strong> adberbio-lokuzioen lekua perpausean.<br />

o Graduatu ezin daitezkeen adjektiboek aldatzen dituzten adberbioak (absolutely malicious).<br />

o Perpaus osoa aldatzen duten adberbioak (on the whole, by the way).<br />

o Diskurtsoa markatzen duten adberbioak (Ikus “2. Diskurtsoa - Antolak<strong>eta</strong>” atala).<br />

LOKAILUAK<br />

Juntagailuak <strong>eta</strong> esapide konjuntiboak<br />

o Forma <strong>eta</strong> erabilera.<br />

o Koordinaziozkoak (hitzak, perpausak edota esaldiak lotzeko):<br />

o Emendiozkoak: both...and, not only...but also, neither...nor, as well as.<br />

76<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


o Disjuntiboak: or, either, either…or.<br />

o Adbertsatiboak: nevertheless, nonetheless, yet, still.<br />

o Kontzesiboak: even if/though, in spite of/despite, much as.<br />

o Bi perpaus perpaus konplexu batean lotzeko menderagailuak dira; horien bidez, hain zuzen, bata<br />

bestearen mende jartzen da (We’ll tell him as soon as we see him).<br />

o Izenak menderatzen dituzten menderagailuak (I informed him that I had arrived; I don’t know<br />

whether it is ready yet; I don’t know where/who he is).<br />

o Adberbioak menderatzen dituzten menderagailuak (mendeko perpaus adberbialaren aurretik<br />

doaz) (Ikus “1. Perpaus konplexua – adberbio-funtzioko menderakuntza” atala)<br />

Preposizioak<br />

o Preposizioak <strong>eta</strong> esapide preposizionalak. Ikasitako motak <strong>eta</strong> erabilerak sendotu <strong>eta</strong> areagotuko<br />

ditugu.<br />

o Nahasmena sortzen duten preposizioak: above/over, beneath/below/under /underneath, at/in/on,<br />

(made)of/(made)from, across/through.<br />

o Mugimenduak <strong>eta</strong> noranzkoak deskribatzeko preposizioak nola erabiltzen diren finkatuko dugu<br />

(He went along the path, past the pub, up the hill, down through the woods and over the river).<br />

2. DISKURTSOA<br />

Kohesioa<br />

o Korreferentzia egiteko gramatika-prozedurak nola erabili sendotuko dugu: pertsona-izenordainak,<br />

erakusleak, posesiboak, zenbatzaileak, <strong>eta</strong> balio anaforikoa edo kataforikoa duten adberbioak edo<br />

gramatika-adierazpenak (us, that, new ones, me neither).<br />

o Ordezkatzeko bide batzuk:<br />

o Izena edo izen-sintagma ordezkatzea (It is possible to respect your opinions and those of<br />

other people).<br />

o Aditza edo aditz-perpausa do hitzaren bidez ordezkatzea (He doesn’t help as much as she<br />

does).<br />

o Aditza edo aditz-perpausa do so/it/that hitzen bidez ordezkatzea (Anyone wishing to share<br />

their views on this topic should feel free to do so).<br />

o Perpausa ordezkatzea (I expect so; I hope not; I doubt it; I’m certain of it; So they have!).<br />

Elipsia<br />

o Izen edo izenordainarena (Lucy went up to the bar and asked for a coffee).<br />

o Aditzarena (Since the divorce I‘ve lived in London and my husband in Cambridge).<br />

o Infinitibo edo wh-clauses-ena (He didn’t win the competition even though he had expected to<br />

).<br />

Aditzen koherentzia<br />

o Diskurtsoko erlazio<strong>eta</strong>ko denbora koherentea izatea (progresioa denboran zehar, gertaerak<br />

gainjartzea, atzerako jauzia).<br />

o Zehar-estiloa. Aldak<strong>eta</strong>k aditz-denbor<strong>eta</strong>n. Reporting verbs.<br />

77<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


o Informazioa aipatzeko <strong>eta</strong> emateko prozedura gehiago: informazioarekiko komunztadura,<br />

informazio hori gaurkotua den edo gaurkotu egin behar den kontuan hartuta.<br />

Diskurtsoko zatien lokailuak<br />

o Diskurtsoko juntagailu edo menderagailuak errepasatuko ditugu (Ikus “1. Gramatika – Lokailuak”<br />

atala).<br />

Antolak<strong>eta</strong><br />

Ahozko <strong>eta</strong> idatzizko testu<strong>eta</strong>ko elementuak:<br />

o Testua <strong>eta</strong> erregistroaren araberako adierazgailuak:<br />

o Hasierarako balio dutenak:<br />

Agurtzeko formulak (Well [now]; Right [now]; Ladies and gentlemen).<br />

Gaia aurkezteko (To begin/start with I’d like to…).<br />

Gai berri bat aurkezteko (Now I’d like to say something about…).<br />

Anekdota bat kontatzen hasteko (There was this Englishman who…).<br />

o Egituratzeko balio dutenak:<br />

Diskurtsoarekin hasteko (First of all).<br />

Jarraitzeko (Similarly, what’s more, moreover).<br />

Iritzia emateko (Fortunately, surprisingly, obviously).<br />

Digresioa adierazteko (Incidentally, by the way).<br />

o Birformulatzeko erabiltzen direnak:<br />

Azalpenak emateko (That is, in a sense, in other words).<br />

Zuzentzeko (I mean, rather/better).<br />

Urruntzeko (Anyway).<br />

o Laburbiltzeko erabiltzen direnak (To sum up, in conclusion, to conclude).<br />

o Puntuazioa <strong>eta</strong> paragrafoak. Diskurtsoa markatzeko balio duten puntuazio-zeinuak: puntua, puntu<br />

<strong>eta</strong> koma, etendura-puntuak, galdera-ikurrak, harridura-ikurrak, parentesiak <strong>eta</strong> marratxoa. Ideiak<br />

paragrafotan egituratzea.<br />

o Sailkapenak egiteko, enfasia jartzeko <strong>eta</strong> erreferentziak egiteko marka grafikoak (testuak<br />

eskematan <strong>eta</strong> aurkibid<strong>eta</strong>n banatzeko <strong>eta</strong> antolatzeko arauak; letra-motak, letra lodiak, letra<br />

azpimarratua, marjinak <strong>eta</strong> komatxoak).<br />

o Intonazioa <strong>eta</strong> etenaldiak. Diskurtsoko unitateak <strong>eta</strong> zentzu-loturak markatzeko, intonazioa <strong>eta</strong><br />

etenaldiak erabiltzen jardungo dugu; hizk<strong>eta</strong>ko egintzako patroi melodikoak <strong>eta</strong> maila hon<strong>eta</strong>ko<br />

diskurtsoko egiturak identifikatu <strong>eta</strong> sortuko ditugu.<br />

Interakzioa<br />

o Elkarrizk<strong>eta</strong>ko adierazgailuak landuko <strong>eta</strong> zabalduko ditugu. Adierazgailu horien helburua izango<br />

da norbaiti hitz egiterakoan erabili ahal izatea, hala nola: agurtzeko, hitz egiten hasteko, elkarrekin<br />

lan egiteko, erreakzionatzeko, esandakoa indartzeko, solaskidea elkarrizk<strong>eta</strong>n sartzeko,<br />

desadostasuna adierazteko, desadostasuna leuntzeko, inplikazioa adierazteko, urruntzeko, hitz<br />

egiten hasteko, azalpen bat emateko, laguntza eskatzeko, eskerrak emateko, errepikatzeko <strong>eta</strong><br />

zerbaiten berri emateko, bukaera iragartzeko <strong>eta</strong> agur esateko.<br />

o Ohiko zenbait egoera <strong>eta</strong> hartu-eman<strong>eta</strong>n zenbait erreakzio esperotakoak izaten dira; beraz,<br />

erreakzio hori<strong>eta</strong>rako baliabide gehiago ikasiko ditugu. Erreakzio horiek, besteak beste, honako<br />

hauek izan daitezke: galdetu-erantzun, eskaini-onartu/uko egin, eskatu-onartu, konplimenduak<br />

egin-haiei garrantzia kenu, <strong>eta</strong> eskatu-eman.<br />

78<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


o Arr<strong>eta</strong> berezia jarriko diogu egoera bakoitzean erabili beharreko erregistroaren egokitasunari.<br />

Deixia<br />

o Hainbat enuntziazio-motatan (elkarrizk<strong>eta</strong>, telefono-deia, txata, gutuna...), diskurtso atzeratuan <strong>eta</strong><br />

kontakizun<strong>eta</strong>n elementuak seinalatzeko edo zehazteko formak; kasu bakoitzerako, izenordain,<br />

erakusle <strong>eta</strong> denbora- nahiz espazio-adierazpen egokien erabilera landuko da (I, you ↔ he; now, at<br />

the moment, today, yesterday, tomorrow ↔ then, at that moment, the same day, the previous day,<br />

the following day; here, this, come, bring ↔ there, that, go, take).<br />

Kortesia<br />

o Maiz erabiltzen diren tratamendu-motak: pertsona gramatikalak; formulak nola erabiltzen<br />

diren.<br />

o Hiztunaren presentzia leuntzeko erabiltzen diren izenordain inpertsonalak (One has to be<br />

careful with politicians), edo pasiboak (The tap needs to be mended), bigarren pertsona (You<br />

have to be polite at work!), hiztuna barne hartzen duen all (besarkatzailea) partikula erabiltzea<br />

(We all have to collaborate in the project).<br />

o Funtzio sozial<strong>eta</strong>n familiartasun-maila adierazten duten esamoldeak: aginduak ematekoak<br />

(Open the door, will you? / Could you open the door, please?).<br />

o Kooperaziozko erantzunak: esamolde egokiak (Of course! Sure! It’s a pleasure!).<br />

o Intonazioak zenbateko garrantzia duen horrelako hizk<strong>eta</strong>ko egintzak leuntzeko edo bizitzeko.<br />

Inferentziak<br />

o Hainbat komunikazio-egoeratan ohiko esamoldeek dituzten zentzu inplizituak.<br />

o Zer zentzu inplizitu duten erantzunek laburregiak edo luzeegiak direnean.<br />

o Ahotsaren doinuak dituen zentzu inplizituak: asmo ironikoa, sarkastikoa <strong>eta</strong> abar.<br />

o Galderazko egitura orientatuek/bideratuek dituzten zentzu inplizituak (Ikus “4. Fonologia <strong>eta</strong><br />

ortografia-Intonazioa / Question tags” atala).<br />

o Anbiguotasun ilokutiboa: It’s cold in here. ↔ Informatzea, aurpegiratzea edo leihoa ixteko<br />

eskatzea.<br />

o M<strong>eta</strong>forak.<br />

Tematizazioa <strong>eta</strong> fokalizazioa<br />

o Hiztunek ezagutzen duten informazioaren elipsia. (‘Have you ever thought of trying to get a<br />

job abroad? ‘No. ’ (Ikus “2. Diskurtsoa-<br />

Elipsia” atala).<br />

o Prozedura gramatikalen bidez, hiztunek ezagutzen duten informazioa <strong>eta</strong> informazio berria<br />

nabarmentzea.<br />

o Pasiboa nola erabiltzen den (He got arrested).<br />

o Egitura sasi-iragankorrak antzematea (Fish cooks quickly).<br />

o Hurrenkera:<br />

o Fronting (Mm, my very first car, that was).<br />

o Cleft-sentences (Ikus “1. Perpaus konplexua-Izen-funtzioko menderakuntza” atala).<br />

o It erabiltzeko hainbat modu:<br />

o It aurreratzea (It amazes me how open and honest the staff are).<br />

o It + report verb: It appears/seems he’s been promoted.<br />

o Aditzak (think, find, believe, consider, imagine, suppose) + it: I find it hard to believe<br />

he’s leaving his job.<br />

79<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


o Erreduplikazioa (I’ve told you time and time again not to pick your nose).<br />

o Enfasia jartzea:<br />

o Informazioaren xeh<strong>eta</strong>sun berri<strong>eta</strong>n (Bond, James Bond).<br />

o Hitz garrantzitsu<strong>eta</strong>n (Excuse me, I think you are in my seat).<br />

o Bi elementuren kontrastea adierazten duten perpaus<strong>eta</strong>n (Do you want the hamburger<br />

with chips or salad?).<br />

o Zuzenk<strong>eta</strong>k egitean (Are you thirteen? No, fourteen!).<br />

o Kokatze-funtzioa duten egiturak fokalizatzea <strong>eta</strong> indartzea (What I mean is; The<br />

point/question/truth/problem is).<br />

3. LEXIKOA ETA SEMANTIKA<br />

Hiztegia<br />

Hitz-erak<strong>eta</strong><br />

o Esamolde ugari ikasiko ditugu hainbat egoeratan lantzen diren funtzioak betetzeko.<br />

Egoera horiek izan daitezke formalak nahiz informalak, ahozkoak nahiz idatzizkoak,<br />

erregistro batekoak zein bestekoak.<br />

o Zenbait gaitan dugun ezagutza areagotuko dugu: batetik, landutako egoera <strong>eta</strong> gai<strong>eta</strong>rako<br />

hiztegia; bestetik, aldaerak (formal/informal, Britainiako ingelesa/Amerikako ingelesa);<br />

<strong>eta</strong> azkenik, ingeles estandarra <strong>eta</strong> familiako edo laneko erregistroak.<br />

o Landutako egoera <strong>eta</strong> gaiekin zerikusia duten esamolde gehiago ikasiko ditugu <strong>eta</strong><br />

ikasitakoak indartuko. Esamolde horiek lagunarteko ingelesean maiz erabiltzen direnak<br />

izango dira.<br />

o Partikula duten aditzak/Phrasal verbs.<br />

o Aurrizki (un-,out-, over-) <strong>eta</strong> atzizki bidez (-ship, -ness, -ise) eratzen diren hitzak.<br />

o Hitz batzuek kategoria aldatzen dute beste bat eratzeko. Haiei buruz ikasitakoa indartuko <strong>eta</strong><br />

areagotuko dugu: izena ↔ aditza (bottle/to bottle), aditza ↔ izena ( to bore/a bore), adjektiboa ↔<br />

izena (daily/a daily), <strong>eta</strong> adjektiboa ↔ aditza (humble/to humble).<br />

o Elkark<strong>eta</strong> bidez eratzen diren hitzei buruz dakiguna indartuko <strong>eta</strong> areagotuko dugu:<br />

o Izen elkartuak: izena + izena (cash dispenser); aditza + -ing + izena (meeting point);<br />

adjektiboa + izena edo izena + adjektiboa (blackbird, spoonful); aditza + izena<br />

(pickpocket); izenordaina + izena (she-elephant); partikula + izena edo alderantziz<br />

(passer-by); <strong>eta</strong> beste zenbait elkark<strong>eta</strong> (mother-in-law).<br />

o Adjektibo elkartuak: izena + adjektiboa (user-friendly); izena + aditza + -ing (timeconsuming),<br />

izena + lehenaldiko partizipioa (handmade);<br />

adjektiboa + adjektiboa (bitter-sweet), adjektiboa + lehenaldiko partizipioa (absentminded);<br />

adjektiboa edo adberbioa + izena + -ed (well-mannered), adjektiboa + aditza + -<br />

ing (dirty-looking); adberbioa + lehenaldiko partizipioa (far-fetched); <strong>eta</strong> adberbioa +<br />

aditza + -ing (well-being).<br />

o Aditz konposatuak (brainwash).<br />

o Murrizk<strong>eta</strong>/clipping: front clipping (phone/telephone); back clipping (bra/brassiere);<br />

front/back clipping (flu, fridge).<br />

o Hitzek bat egitea/blend (brunch, smog).<br />

o Siglak (B.B.C.,VIP,GP) <strong>eta</strong> akronimoak (AIDS/Aids, NATO/Nato).<br />

Esanahia<br />

o Landutako gai<strong>eta</strong>n azaldutako asoziazio-eremu gehiago ikasiko ditugu.<br />

80<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


o Esanahi irekia duten hitzak <strong>eta</strong> hotsak antzemango ditugu (er, I mean) <strong>eta</strong> testuingururako<br />

zehatzagoak diren beste batzuen bidez ordezkatuko ditugu.<br />

o Landutako egoera <strong>eta</strong> gaiekin zerikusia duten hitz gehiago ikasiko ditugu: batetik, antonimoak <strong>eta</strong>,<br />

bestetik, sinonimoak edo antzeko esanahia duten hitzak. Erregistroaren arabera hitz horiek nola<br />

erabiltzen diren aztertuko dugu.<br />

o Eremu semantiko bereko hitz gehiago ikasiko ditugu <strong>eta</strong> haien arteko ezaugarri komunak <strong>eta</strong><br />

desberdintzaileak ulertuko ditugu (glance, stare, peep, peer).<br />

o Hitz polisemikoen erabilera egokia (book, bank).<br />

o Forma antzekoa izateagatik, zailtasunak sortzen dituzten hitzak (rise/raise).<br />

o Sasiadiskideak <strong>eta</strong> ama-hizkuntzarekiko ohiko lexiko-interferentziak (sympathetic, sensible).<br />

o Hitz homofonoak (two/too, right/write).<br />

o Azentua jartzen den lekuaren arabera, esanahi bat edo beste duten hitzak (to record/a record).<br />

o Hizkuntzaren baliabideak nola erabiltzen diren landuko dugu: konparazioak, m<strong>eta</strong>forak <strong>eta</strong><br />

irudizko adiera duten egiturak.<br />

o Ingelesaren bari<strong>eta</strong>te ohikoen<strong>eta</strong>ko lexiko arrunta ezagutuko dugu (nappy/diaper, tap/faucet,<br />

trousers/pants).<br />

4. FONOLOGIA ETA ORTOGRAFIA<br />

Baliabide fonikoak<br />

o Bokal- <strong>eta</strong> kontsonante-fonemak antzeman <strong>eta</strong> sortuko ditugu (International Phonetic<br />

Association): zailtasun gehien sortzen dituzten fonemak <strong>eta</strong> aldaerak.<br />

o –ed forma nola ahoskatzen den finkatuko dugu.<br />

o Diskurtsoan bokal-fonemak erlaxatzea (/ə/).<br />

o Kontsonanteen laburk<strong>eta</strong> fonetikoa (Where d’you /dju:)/ work?).<br />

o Kontsonante ahoskabeei buruz dakiguna finkatuko dugu <strong>eta</strong> gehiago ikasiko dugu haiei buruz<br />

(debt, receipt, yacht).<br />

o Fonema zailenak berriro landuko ditugu.<br />

o Familiako <strong>eta</strong> lagunarteko hizkeran gertatzen den artikulazio-erlaxazioa antzematen ikasiko dugu<br />

(See you /si:yə/).<br />

o Melodia-unitateen <strong>eta</strong> puntuazioaren arteko baliokid<strong>eta</strong>suna finkatuko dugu: hain zuzen ere, puntu,<br />

koma, bi puntu, puntu <strong>eta</strong> koma, marratxoa <strong>eta</strong> parentesiari dagokien intonazioa.<br />

o Kategoria gramatikal toniko <strong>eta</strong> atonoak identifikatu <strong>eta</strong> ahoskatuko ditugu (artikuluak,<br />

preposizioak, juntagailuak <strong>eta</strong> abar).<br />

Intonazioa<br />

o Intonazioa: eredu bereizgarriak indartu <strong>eta</strong> gehiago ikasiko ditugu.<br />

o Galderazko intonazioa: orokorra (What time is it?); adierazpenezkoa (You’re Philip?); kortesia<br />

kutsua duen adierazpenezkoa (Would you do me a favor?); hautazkoa (Should I go or should I<br />

stay?).<br />

o Intonazioa hainbat komunikazio-funtziotarako <strong>eta</strong> hainbat tonutan (serio, haserre, burlati,<br />

maitekor).<br />

o Intonazio bereizgarria duten sekuentzia sinpleak. Esaera zahar <strong>eta</strong> poema sinpleak.<br />

o Question tag leloen intonazioa:<br />

o Baiezko esaldia + goranzko intonazioa duen negative tag leloa, baiezko erantzuna<br />

jasotzera bideratuta dagoena (‘You’ve worked hard, haven’t you?’ ‘Yes, I have’), baina<br />

ezezkoa ere onartzen duena (‘No, I haven’t’).<br />

81<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


Ortografia<br />

o Ezezko perpausa + beheranzko intonazioa duen affirmative tag leloa, ezezko erantzuna<br />

jasotzera bideratuta dagoena (‘He didn´t get it, did he?’ ‘No, he didn’t’), baina baiezkoa<br />

ere onartzen duena (‘Yes, he did’).<br />

o Ingeleseko ortografia-arauak errepasatu <strong>eta</strong> finkatuko ditugu.<br />

o Hitz elkartuak, siglak <strong>eta</strong> akronimoak.<br />

o Letra larriak erabili behar diren kasu bereziak.<br />

o Gutxien erabiltzen diren puntuazio-zeinuak finkatuko ditugu.<br />

o Britainiako <strong>eta</strong> Amerikako ingelesaren arteko ortografia-aldeei buruz ikasitakoa indartu <strong>eta</strong><br />

areagotuko dugu.<br />

4. GRAMATIKA<br />

INGELESA<br />

MAILA AURRERATUA 2<br />

Aurreko mailatan landutako egitura guztiak finkatzea<br />

PERPAUSA<br />

Perpaus bakuna<br />

o Elementuek perpaus-mota bakoitzean duten hurrenkera <strong>eta</strong> hurrenkera horren bariazioak.<br />

Testuko informazioa beste era batera antolatzean, esanahiak dituen inplikazioak (Ikus “2.<br />

Diskurtsoa: Tematizazioa <strong>eta</strong> Fokalizazioa” atala).<br />

o Adierazpen-perpausak, galde-perpausak, aginduak emateko perpausak <strong>eta</strong> harriduraperpausak.<br />

o Perpaus pasiboak. Berrikusi <strong>eta</strong> zabaldu egingo ditugu (ikus “1. Gramatika-Aditza” atala).<br />

o Hiztunaren jarrera <strong>eta</strong> perpaus-motak.<br />

o Finkatu egingo dugu, batetik, subjektu-aditz-predikatu-atributu komunztadura, bestetik,<br />

predikazio-osagarria, <strong>eta</strong> azkenik, aditzaren komunztadura izen kolektiboekin <strong>eta</strong><br />

enumerazioekin.<br />

o Ageriko subjekturik gabeko perpausak: perpaus pasiboak, inpertsonalak, one <strong>eta</strong> hiztuna barne<br />

hartzen duen you/we formaren erabilera.<br />

o Intonazioa hainbat perpaus-motatan.<br />

o Question tags. Forma <strong>eta</strong> erabilerari buruz ikasitakoa finkatuko dugu. (Ikus “4. Fonologia <strong>eta</strong><br />

Ortografia - Intonazioa” atala).<br />

o Echo questions. Formak <strong>eta</strong> erabilerak.<br />

o Hainbat egoeratan erreakzionatzeko interjekzio ohikoenak (Gosh! Damn! Yippee! Yuk! Poo!).<br />

Perpaus konposatua<br />

Adjektibo-funtzioko edo erlatibozko menderakuntza<br />

82<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


o Erlatibozko menderakuntza murriztaileak –defining– (The students who took part in the<br />

project were given a prize) <strong>eta</strong> azalpenezkoak –non-defining– (The students, who took part in<br />

the project, were given a prize). Izenordain erlatiboak erabiltzea <strong>eta</strong> ez erabiltzea<br />

o Superlatiboaren ostean: Is that the best [that] you can do?<br />

Izen-funtzioko menderakuntza<br />

o It + be + probabilitatea adierazteko adjektiboak (It is likely that it will snow tonight); +<br />

ziurtasuna adieraztekoak (It is expected that the teachers will strike), <strong>eta</strong> + iritzia ematekoak<br />

(It is good that he has come).<br />

o It + adItza + that (It surprises me that he has left already).<br />

o Egitura enfatikoak/cleft sentences:<br />

o Wh-clauses (Wh+NP+VP) subjektu gisa dagoenean (What I like is watching football);<br />

to be aditzaren ondoren doan osagarri gisa (This is not what I expected) <strong>eta</strong> zeharkako<br />

galder<strong>eta</strong>n zenbait aditzen atzetik doanean, hala nola, ask, wonder, tell, remember,<br />

know aditzen atzetik (I don’t know why he left him).<br />

o What +VP: subjektu gisa (What interests me is politics) <strong>eta</strong> objektu gisa (I know what<br />

is meant).<br />

o It aurreratzea (It’s healthy to follow a balanced diet).<br />

o NP + VP + aditza infinitiboan: zentzumen-pertzepzioa adierazten duten aditzekin (I saw him<br />

drive away).<br />

o NP + to + VP infinitive: desira adierazteko aditzekin (I’d love my son to become a doctor),<br />

nahiak/zal<strong>eta</strong>sunak adierazteko aditzekin (I do not like my children to play video games),<br />

pertsuasioa adierazteko aditzekin (Tell that child not to shout) <strong>eta</strong> ezagutzak adierazteko<br />

aditzekin (I know her to be a bright woman).<br />

o NP + VP gerund (I hate ants entering my larder).<br />

o NP + [to be] + adjective (I prefer water [to be] boiled).<br />

Adberbio-funtzioko menderakuntza<br />

o Lekuzkoak: where, wherever (Wherever we go, we see him).<br />

o Denborazkoak: since, until/till, while/whilst, present/past participle (Having finished his work,<br />

he went home).<br />

o Moduzkoak: as, as if, as though, like (He did as I instructed him).<br />

o Konparatiboak: than, as ...as, not so ...as (He is not so bright as his brother).<br />

o Helburuzkoak: so as to, in order to, infinitive of purpose (I employed a nurse to look after my<br />

mother).<br />

o Kausazkoak: so that, because, as, since, for, present/past participle (Knowing his tastes she<br />

bought him a science fiction novel; Written in an unknown language, the inscription couldn’t<br />

be deciphered).<br />

o Ondoriozkoak: so… that so (It was raining hard, so they stayed in).<br />

o Kontzesiboak: for all [that], in spite of, despite, much as, however much/many, no matter<br />

how/how much (For all the improvement you made in the last year, you might as well give up<br />

boxing); (Much as I hated to do it, I had no choice); (You have to pay whether you like it or<br />

not).<br />

o Baldintzazkoak:<br />

o Baldintzazko perpaus-motak finkatuko ditugu.<br />

o Baldintzazko hipotetikoak, irrealak <strong>eta</strong> ezinezkoak sakonago aztertuko ditugu.<br />

o Baldintzazkoaren forma aurreratuak:<br />

Baldintzazko mistoak finkatzea: second/third conditional (If the island were<br />

still a tourist attraction, last week’s earthquake would have caused far more<br />

83<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


IZEN-SINTAGMA<br />

Izena<br />

deaths); third/second conditional (If Fleming hadn’t discovered penicillin,<br />

there would be far more casualties every year).<br />

If beti ez erabiltzeko, beste forma batzuk lantzea: unless, provided/providing<br />

[that], suppose/supposing [that], but for, so/as long as, on [the]condition<br />

[that], what if, in case [of],even if, whether...or not.<br />

Kasualitatea nabarmentzeko should erabiltzea (If you should she her this<br />

afternoon, tell her I’d like to see her), edota was <strong>eta</strong> were erabiltzea (If you<br />

were to wake up before me, give the baby its bottle).<br />

Baldintzazko perpausak alderantziz jartzea (Had I known befote I would have<br />

told you).<br />

Baldintzazko perpaus<strong>eta</strong>n will/would erabiltzea, baldintza subjektuaren<br />

nahiaren arabera dagoela adierazteko (If you will/would come tomorrow, we<br />

could revise for the exam).<br />

Baldintzazko perpaus erretorikoak (If that guy is an architect, I am the Pope).<br />

Zeharkako baldintzazko perpausak, ohiko kortesia-modu baten baliokide<br />

direnak (I find it rather irregular, if I may say so; He is a bit tightfisted, if you<br />

know what I mean).<br />

o Izen-motak (arruntak <strong>eta</strong> bereziak, konkretuak <strong>eta</strong> abstraktuak, zenbagarriak <strong>eta</strong> zenbakaitzak,<br />

kolektiboak). Plural erregularrak <strong>eta</strong> irregularrak. Ikasitakoa sendotu <strong>eta</strong> areagotu egingo dugu.<br />

o Erdar<strong>eta</strong>ko pluralak: -is/-es (crisis/crises); -us/-i (alumnus/aulumni); -on/-a (criterion/criteria).<br />

o Hitz amaieran -s edukita, singularrean erabiltzen diren izenak (means, physics, headquarters,<br />

politics).<br />

o Beti pluralean erabiltzen diren izenak (belongings, congratulations, outskirts, remains,<br />

surroundings).<br />

Bi zati dituzten objektu<strong>eta</strong>rako izen zenbagarriak (glasses, trousers, binoculars).<br />

Hitz-amaiera pluralik ez duten izen pluralak (people, police, folk).<br />

o Generoa: maskulinorako <strong>eta</strong> femeninorako forma ezberdinak dituzten izen gehiago ikasiko ditugu<br />

(pig/sow). Genero bikoitza (chairperson).<br />

o Genitibo saxoia.<br />

Oinarrizko formak errepasatuko ditugu <strong>eta</strong> gehiago ikasiko ditugu:<br />

Forma elkartuen erabilera (Are you coming to my brother-in-law’s party?).<br />

Posesibo bikoitza: of duen forma + genitiboa (I heard the story from a friend of my<br />

brother’s).<br />

Genitiboa + of structure; bi formak onartzen dituzten kasuak (We were amazed by the ship’s<br />

sheer size / We were amazed by the sheer size of the ship).<br />

Balioa <strong>eta</strong> kantitatea adierazten duten adierazpenak (Could you give me a pound’s worth of<br />

chips?).<br />

Distantzia adierazten duten adierazpenak (a ten minutes’ walk).<br />

Genitibo lokatiboa (at my sister’s, St Peter’s).<br />

Esaera <strong>eta</strong> esamolde eginak (For God’s sake! For pity’s sake!).<br />

o Izen elkartuak: izena + aditza (catwalk), aditza + izena (rocking chair), adjektiboa + izena<br />

(highway), izena + izena (toothbrush), partikula duten aditzak/phrasal verbs (turnout, overspill),<br />

denbora-adierazpenak (a three-week holiday), <strong>eta</strong> ortografia-aldak<strong>eta</strong>k; hitz bakarrekoak<br />

(postcard), bi hitzez osatuak (pocket money) <strong>eta</strong> marratxoz bereizitakoak (fortune-teller).<br />

84<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


o Izen elkartuak pluralean (passer-by/passers-by, woman doctor/women doctors, frying pan/frying<br />

pans).<br />

o Binomio finkoak. Honela daude osatuta: izena + and + izena (aims and objectives, trial and error,<br />

health and safety).<br />

o Substantibazioa: aditza izen bihurtzea (Shall I give it a try?).<br />

Izenaren osagarriak<br />

Determinatzailea<br />

o Artikulu mugatua, mugagabea <strong>eta</strong> artikulurik ez erabiltzea. Sakonago aztertuko dugu zer forma <strong>eta</strong><br />

erabilera dituen (A Mr. Ripley came to see you yesterday / The Mr Ripley with the stutter came to<br />

see you).<br />

o Sakonago aztertuko dugu nola erabiltzen diren lokatiboak (The White House, Westminster Abbey)<br />

<strong>eta</strong> naziotasuna adierazten duten hitzak (The Welsh).<br />

o Zenbatzaileak errepasatu <strong>eta</strong> sendotuko ditugu.<br />

o Esamolde idiomatikoak (to be in a comma, to set sail, in view of).<br />

o Esamolde paraleloak [not] to see eye to eye, from father to son.<br />

o Oharr<strong>eta</strong>n, izenburu<strong>eta</strong>n <strong>eta</strong> iragarki<strong>eta</strong>n erabiltzen den hizkuntza laburtua (House for sale; Fan<br />

strikes footballer).<br />

o Zatikiak, biderkatzaileak (She’s twice his age), <strong>eta</strong> multiploak (sevenfold).<br />

o Zatigarriak (a bunch of roses, a pinch of salt).<br />

o Zero zenbakia: nought/zero, nil, o, love.<br />

Izenordaina<br />

o Formak, funtzioak, lekua, erabiltzea/ez erabiltzea. Erreferentearekiko komunztadura.<br />

o Zer izenordain-mota dagoen gehiago landuko dugu.<br />

o they/them/their nola erabiltzen den, erreferentea singularra denean (Somebody has lost their<br />

folder).<br />

o It izenordainaren erabilera anaforikoa (I love it when he smiles).<br />

o Cleft sentences delako<strong>eta</strong>n it aurreratzeko prozedura finkatuko dugu (It was in January that I got<br />

the results).<br />

o It izenordainaren hizkuntza-erabilera (How’s it going; She has made it; Hang it all!).<br />

o So partikularen erabilerak: ordezkotzat, zenbait aditzen ostean doan prop-word moduan, hala nola,<br />

think, believe, hope, suppose, expect, say, fear <strong>eta</strong> guess (I guess so) aditzen ostean; <strong>eta</strong> dagoeneko<br />

aipatutako izen, izenordain edo adjektibo bat ordezkatzeko (If she wants me to do it, I’ll do so).<br />

o One izenordainaren erabilerak: erabilera inpertsonala (One likes holidays), determinatzaile edo<br />

izenordain zehaztugabe moduan (one of these days), ordezkatzeko balio duen forma gisa/propword<br />

(the one on the left, the ones I like), only hitzak duen balio enfatikoaren baliokide moduan<br />

(You are the one person I can trust), <strong>eta</strong> “delako bat” esanahiarekin (The house was inherited by<br />

one Peter Doyle).<br />

o Who, whom, which <strong>eta</strong> what izenordain erlatiboak, <strong>eta</strong> when <strong>eta</strong> where adberbioak -ever words<br />

direlako<strong>eta</strong>n (whoever, wherever, etc).<br />

o Ukapen enfatikoak: whatever, whatsoever, at all (He had no friends whatsoever).<br />

o Izenordain banatzaileak finkatuko ditugu: either, either… or, neither…nor (‘Which dress shall I<br />

wear?’ ‘Either will do).<br />

Adjektiboa<br />

85<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


o Adjektiboen lekua <strong>eta</strong> hurrenkerari buruz ikasitakoa errepasatu <strong>eta</strong> sendotuko dugu.<br />

o Predikazio- <strong>eta</strong> atribuzio-funtzioari buruz ikasitakoa errepasatu <strong>eta</strong> sendotuko dugu.<br />

o Atribuzio-funtzioa bakarrik onartzen duten adjektiboak landuko ditugu: inner, outer, upper,<br />

joined, lesser, etc.(joint efforts, outer space).<br />

o Predikazio-funtzioa bakarrik onartzen duten adjektiboak: alive, ill, alike... (The situations are<br />

alike; I am aware of the fact).<br />

o Atributu edo predikatu gisa erabiltzearen arabera, esanahi desberdina duten adjektiboak: glad news<br />

/ I’m glad; ill luck / He´s ill; a sick man / He’s off sick.<br />

o Adjektibo nominalizatuak/plural generikoa: the poor, the old, the British.<br />

o Adjektibo neutro singularra: the unknown, the absurd, the unexpected.<br />

o Adjektiboen funtzioa betetzen duten hitzak: the head waiter.<br />

o Adjektiboak antzemango ditugu, erabiltzearen poderioz finkatutako esamolde<strong>eta</strong>n: the president<br />

elect, court martial, from time immemorial.<br />

o Aurretik too, rather <strong>eta</strong> so partikula dituen adjektiboa (rather a good idea / a rather good idea).<br />

o Orainaldiko partizipioaren (frightening) <strong>eta</strong> lehenaldiko partzipioaren (frightened) erabileran<br />

sakonduko dugu. Partizipioa honako izen hauen atzetik soilik erabil daitekeen kasuak: applying,<br />

caused, dicussed, found.<br />

o Be sure to / be certain to nola erabiltzen den (Be sure to ask for a receipt when you buy the<br />

newspapers for the office).<br />

o Konparazio-motak finkatuko ditugu: konparazio progresiboa, konparazio paraleloak <strong>eta</strong> like/as<br />

hitzen erabileren arteko aldea.<br />

o Adjektiboa nola aldatzen den finkatuko dugu, <strong>eta</strong> sakonago landuko dugu.<br />

Adberbioa + adjektiboa egituraz eratutako kolokazio tipikoak: bitterly cold, deeply<br />

ashamed, highly recommended.<br />

Gradurik onartzen ez duten adjektiboak: amazing, tiny.<br />

o Konparazioan kontrastea nola erabiltzen den (Her eyes are more green than grey).<br />

o M<strong>eta</strong>forak <strong>eta</strong> alderak<strong>eta</strong>k.<br />

ADITZ-SINTAGMA<br />

Aditza<br />

o Aditz-denborei buruz dakiguna errepasatu <strong>eta</strong> areagotuko dugu.<br />

o Forma jarraituan oso gutxitan erabiltzen diren aditzak: aditz “existentzialak” (consist of, contain),<br />

jabetza adierazten dutenak (own, include, possess), sentimenduak <strong>eta</strong> nahiak adierazten dituztenak<br />

(adore, desire, despise, detest, need, pity), pentsatu edo sinesten dena adierazten dutenak (doubt,<br />

expect, feel), itxurari erreferentzia egiten diotenak (resemble) <strong>eta</strong> bestelakoak<br />

o Geroaldia adierazteko hainbat forma. Ikasitakoa errepasatu <strong>eta</strong> sendotuko dugu.<br />

o Errepasatuko dugu, batetik, iragarpenak egiteko erabiltzen den geroaldia, <strong>eta</strong>, bestetik,<br />

etorkizuneko momentu batean gertatzen ari den ekintza bat edo erabaki bat adierazteko<br />

erabiltzen den geroaldi jarraitua.<br />

o Etorkizuneko momentu jakin batean ekintza amaituta egongo dela iragartzeko: will/won’t<br />

have + lehenaldiko partizipioa (He’ll have finished his exams by June and should be able<br />

to take up some sport then).<br />

o Etorkizunean gertatzen ariko den ekintza batek zenbat iraungo duen nabarmentzeko:<br />

will/won´t have + been + aditza + -ing (I’ll have been working at this school for fifteen<br />

years in October).<br />

o Iraganean erabakitako gertakizunei buruz hitz egiteko: will/won’t be + aditza + -ing<br />

erabiltzen da (Sorry, I can’t do lunch on Saturday. I’ll be taking my daughters shopping).<br />

86<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


o Gertakari bat egunerokoa denean, <strong>eta</strong>, ondorioz, etorkizunean ere gertatuko dela ziur<br />

gaudenean, will/won’t + aditza + -ing erabiltzen dugu (They’ll be paying us their monthly<br />

visit tomorrow, so I’ll show them our new project then).<br />

o Geroaldiko esanahia duten esamoldeak: etorkizunerako antolatutako gertaerez hitz<br />

egiteko, be to + infinitive (The President is to give a speech at the beginning of the<br />

ceremony).<br />

o Antolatutako gertaerez hitz egiteko, due to + infinitive (The last book of the series is due<br />

to be released in October).<br />

o Etorkizun hurbilean/berehalakoan gertatuko dela uste den gertakizun bati buruz hitz<br />

egiteko, honako hauek erabiltzen dira: be about to (Hurry up! The train is about to<br />

leave!), edota on the point of/on the verge of (She is on the point of having a nervous<br />

breakdown).<br />

o Probabilitatea <strong>eta</strong> ziurtasuna adierazteko, be(un)likely / bound / sure to + infinitive<br />

erabiltzen da (He’s unlikely to win the election).<br />

o Geroaldiko esanahia duten aditzak:<br />

verb + to + infinitive: decide, hope, intend, promise, swear (I swear never to<br />

reveal any of the secrets).<br />

verb + noun/-ing form: anticipate, predict, foresee (We anticipate congestion on<br />

all major roads).<br />

verb + (noun) + to + infinitive: arrange, expect, guarantee, undertake (We are<br />

planning a long stay to improve our English).<br />

o Zenbait moduzko aditz errepasatuko ditugu <strong>eta</strong> haiei buruz gehiago ikasiko dugu: hain zuzen ere,<br />

treb<strong>eta</strong>suna, aukera, planak, baimena, betebeharra, beharra, betebehar edo beharrik eza, debekua,<br />

ziurtasuna <strong>eta</strong> ohiturak adierazteko balio duten moduzko aditzak. Honako funtzio hau<strong>eta</strong>n<br />

sakonduko dugu: purrustada, aholku edo gomendioak, dedukzio logikoa, probabilitatea orainean<br />

<strong>eta</strong> iraganean, <strong>eta</strong> nahi hipotetikoak.<br />

o Subjuntiboaren erabilera:<br />

o Forma <strong>eta</strong> erabilerari buruz ikasitakoa errepasatu <strong>eta</strong> areagotuko dugu.<br />

o Subjuntiboa ez den beste zerbait erabiltzeko aukerak:<br />

Erregistro neutroan: should + infinitive (It is vital that every applicant should<br />

complete the form in triplicate); for + subject + to + infinitive (It is vital for every<br />

applicant to complete the form in triplicate).<br />

Erregistro informalean: present/past simple (It is vital that every applicant<br />

completes the form in triplicate; They demanded that he left).<br />

o Lehenaldi “irreala”ren erabilera finkatuko dugu: wish/if only + past simple, wish/if only +<br />

past perfect, wish/if only + would, wish/if only + could (have).<br />

o Esamolde finko<strong>eta</strong>n duen erabilera (Long live the republic!; Be that as it may; Come what<br />

may).<br />

o Agindu<strong>eta</strong>n: you + Vp infinitive (John, you be a good boy and eat your spinach!).<br />

o Pasiboaz ikasitakoa errepasatu <strong>eta</strong> areagotuko dugu:<br />

o Boz pasibo inpertsonala: subjektua + aditza pasiboan + to + infinitive (He was said to be<br />

innocent); it + aditza pasiboan + that clause (It’s said that he has commited suicide).<br />

o Partikula duten aditzak/multi-word verbs finkatuko ditugu (The company was taken over).<br />

o Aditz preposizional iragangaitzen egitura pasiboa (He was laughed at).<br />

o Infinitiboa egitura pasibo<strong>eta</strong>n (To be given the role of Hamlet was his greatest ambition).<br />

o Balio arazlea duten aditzen berrikuspena: have/get + objektua + lehenaldiko partizipioa<br />

(Have/get that mess cleaned up at once!).<br />

o Nahastea sortzen duten aditzak nola erabili aztertuko dugu: lay / lie, raise / rise, rob / steal.<br />

Aditzaren osagarriak<br />

87<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


o Aditzek zer-nolako osagarriak onartzen dituzten: aditzak iragankorrak; iragangaitzak <strong>eta</strong><br />

kopulatiboak direnean, edota iragankorrak nahiz iragangaitzak izan daitezkeenean.<br />

o Egitura bihurkariak dituztenean (They prided themselves on their performance).<br />

o Egitura elkarkariak dituztenean (We disagreed, we fought, then we kissed and made up).<br />

o Aditzen ostean that-clause doanean (He requested that we [should] attend the meeting); aditz<br />

horiei enfasia jartzeko, haien ondoren the fact that doanean (We cannot ignore the fact that she<br />

lied to us).<br />

o Aditzen ostean that-clause edo to-infinitive doanean: agree, hope, pretend, forget.<br />

o Aditzen ostean wh-clause doanean (Nobody can predict what’s going to happen in life).<br />

o Horrez gain, aditzen ostean -ing edo to-infinitive joateari buruzko gaia sendotuko dugu <strong>eta</strong> hari<br />

buruz gehiago ikasiko dugu.<br />

o Halaber, aditzak zer osagarri hartzen dituen aztertuko dugu aditzaren ostean -ing forma edo to<br />

gabeko infinitiboa doanean: see, observe, feel, sense, hear, watch, perceive (I noticed him<br />

sneaking/sneak out at lunch time).<br />

Adberbioak <strong>eta</strong> adberbio-lokuzioak:<br />

o Forma <strong>eta</strong> erabilera. Finkatu <strong>eta</strong> areagotu egingo dugu haiei buruzko ezagutza.<br />

o Adberbioak <strong>eta</strong> adberbio-lokuzioak. Zenbait mota:<br />

o Moduzkoak: truly, wrongly, wholly (A robin was singing beautifully from a garden tree).<br />

o Lekuzkoak: backwards, clockwise, nearby (Have you got all your familly nearby?).<br />

o Denborazkoak: formerly, presently, eventually, lately (I’ve had some really weird dreams<br />

lately).<br />

o Iraupenezkoak: for good, for three years, throughout history, briefly (We met her at your<br />

wedding very briefly).<br />

o Maiztasun mugatukoak: monthly, twice daily, every October 11 th (Every day she spends hours<br />

on her personal fitness programme) <strong>eta</strong> maiztasun mugagabekoak: now and then, once in a<br />

while, on and off, hardly, seldom (Every now and again they travel to London).<br />

o Kausazkoak: because of, with the aim of, for reasons of (Cycling is forbidden on the motorway<br />

for reasons of safety).<br />

o Helburuzkoak: for, so as to, in order to (I went to a café for a quick coffee).<br />

o Intentsitate edo graduzkoak: fairly, quite, almost (I almost got killed).<br />

o Kantitatezkoak: twice, little, much, less (I dream of working less).<br />

o Focus adverbs: only, even, alone, specifically (He specifically asked to see me alone).<br />

o Probabilitatezkoak: maybe, perhaps, possibly (Probably the most famous desert plant is the<br />

cactus).<br />

o Baiezkoak: surely, certainly, indeed (She’s very intelligent indeed); ezezkoak: not at all,<br />

never, no/not (I’ll never do it again).<br />

o Iritzia ematekoak: amazingly, unfortunately, with luck (With luck we should be finished by the<br />

end of March).<br />

o Adberbioen <strong>eta</strong> adberbio-lokuzioen lekua perpausean.<br />

o Ezezko adberbioaren ostean alderantzizkatzea:<br />

o Denbora-erlazioak (no sooner...than, hardly/scarcely, barely...when, not until, not since, only<br />

after, only when).<br />

o Maiztasuna (Hardly ever did he wear a suit).<br />

o Only esaldiei enfasia jartzeko erabiltzen denean (Only by patience and hard work will we find<br />

a solution).<br />

o No azaltzen den esaldi<strong>eta</strong>n (On no account are you to repeat this to anyone)<br />

o Perpaus osoa aldatzen duten adberbioak (by and large, funnily enough).<br />

o Diskurtsoa markatzen duten adberbioak (Ikus “2. Diskurtsoa-Antolak<strong>eta</strong>” atala)<br />

o Graduatu ezin daitezkeen adjektiboek aldatzen dituzten adberbioak (absolutely malicious).<br />

88<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


o Adberbioaren kokapen tipikoak + adjektiboa (seriously damaged).<br />

LOKAILUAK<br />

Juntagailuak <strong>eta</strong> esapide konjuntiboak<br />

o Forma <strong>eta</strong> erabilera finkatuko ditugu.<br />

o Koordinaziozkoak (hitzak, perpausak edota esaldiak lotzeko):<br />

o Emendiozkoak: both...and, not only...but also, neither...nor, as well as.<br />

o Disjuntiboak: or, either, either…or.<br />

o Adbertsatiboak: nevertheless, nonetheless, yet, still.<br />

o Kontzesiboak: even if/though, for all (that), in spite of/despite, much as.<br />

o Menderagailuak (bi perpaus perpaus konplexu batean lotzeko menderagailuak dira; horien bidez,<br />

hain zuzen, bata bestearen mende jartzen da):<br />

o Izenak menderatzen dituzten menderagailuak (I informed him that I had arrived; I don’t know<br />

whether it is ready yet; I don’t know where/who he is).<br />

o Adberbioak menderatzen dituzten menderagailuak (We’ll tell him as soon as we see him).<br />

(Ikus “1. Perpaus konplexua – Adberbio-funtzioko menderakuntza” atala)<br />

Preposizioak<br />

o Zer-nolako preposizioak <strong>eta</strong> lokuzio preposizionalak dauden <strong>eta</strong> haiek nola erabiltzen diren<br />

finkatuko dugu.<br />

o Nahasmena sortzen duten preposizioak: above/over, beneath/below/under /underneath, at/in/on,<br />

(made)of/(made)from, across/through.<br />

o Mugimendua <strong>eta</strong> noranzkoa deskribatzen duten preposizioak nola erabiltzen diren finkatuko dugu:<br />

He went along the path, past the pub, up the hill, down through the woods and over the river.<br />

o Preposizio-sintagmaren osteko alderantzizkatzea (Up in the air flew the balloon).<br />

o Preposizioak dituzten esamolde idiomatikoak (Eat it up! What are you up to?; On and off).<br />

5. DISKURTSOA<br />

Kohesioa<br />

o Korreferentzia egiteko gramatika-prozedurak nola erabili sendotuko dugu: pertsona-izenordainak,<br />

erakusleak, posesiboak, zenbatzaileak, <strong>eta</strong> balio anaforikoa edo kataforikoa duten adberbioak edo<br />

gramatika-adierazpenak (us, that, new ones, me neither).<br />

o Ordezkatzeko bide batzuk:<br />

o Izena edo izen-sintagma ordezkatzea (The doctor suggested I should try aspirin or<br />

ibupofren, but neither worked).<br />

o Aditza edo aditzezko esaldia do hitzaren bidez ordezkatzea (He said not to forget the cake<br />

in the oven, but I did).<br />

o Aditza edo aditz-perpausa do so/it/that hitzen bidez ordezkatzea (When you want to get fit,<br />

you should only do so with a planned exercise programme).<br />

o Perpausa ordezkatzea (I expect so; I hope not; I doubt it; I’m certain of it; So they have!).<br />

Elipsia:<br />

o Izena edo izenordainarena (Lucy went up to the bar and asked for a coffee).<br />

o Aditzarena (Since the divorce I’ve lived in London and my husband in Cambridge).<br />

o Infinitibo edo wh-clausesena (He didn’t win the competition even though he had expected to).<br />

89<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


o Ingeles informalean, perpaus motzen hasierako subjektua ez esatea (< I > Must go now. It’s<br />

getting late).<br />

Aditzen koherentzia<br />

o Diskurtsoko erlazio<strong>eta</strong>ko denbora koherentea izatea (progresioa denboran zehar, gertaerak<br />

gainjartzea, atzerako jauzia).<br />

o Zehar-estiloa perfekzionatu <strong>eta</strong> finkatuko dugu. Aditz-denbor<strong>eta</strong>ko aldak<strong>eta</strong>k. Reporting verbs.<br />

o Informazioa aipatzeko <strong>eta</strong> emateko prozedura gehiago ikasiko ditugu:<br />

o Komunztadura izan behar dute prozedurok informazioarekiko: gaurkotua dago ala<br />

gaurkotu egin nahi da.<br />

o Komunztadura izan behar du igorlearen asmoarekiko: informazioaren egiazkotasunarekin<br />

konprometitzen da ala ez (He is supposed to be a good player).<br />

Diskurtsoaren zatien lokailuak<br />

o Diskurtsoko juntagailuak <strong>eta</strong> menderagailuak finkatuko ditugu <strong>eta</strong> haiei buruz gehiago ikasiko<br />

dugu (Ikus “1. Gramatika-Lokailuak” atala).<br />

Antolak<strong>eta</strong><br />

Ahozko <strong>eta</strong> idatzizko testu<strong>eta</strong>ko elementuak:<br />

o Testua <strong>eta</strong> erregistroaren araberako adierazgailuak:<br />

o Hasierarako balio dutenak:<br />

Agurtzeko formulak (Well[now]; Right[now]; Ladies and gentlemen).<br />

Gaia aurkezteko (To begin/start with I’d like to…).<br />

Gai berri bat aurkezteko (Now I’d like to say something about…).<br />

Anekdota bat kontatzen hasteko (There was this Englishman who…).<br />

o Egituratzeko balio dutenak:<br />

Diskurtsoa hasteko (First of all).<br />

Jarraitzeko (Similarly, what’s more, moreover).<br />

Iritzia emateko (Fortunately, surprisingly, obviously).<br />

Digresioa adierazteko (Incidentally, by the way).<br />

o Birformulatzeko erabiltzen direnak<br />

Azalpenak emateko (That is, in a sense, in other words).<br />

Zuzentzeko (I mean, rather/better).<br />

Urruntzeko (Anyway).<br />

o Laburbiltzeko erabiltzen direnak (To sum up, in conclusion, to conclude).<br />

o Puntuazioa <strong>eta</strong> paragrafoak. Diskurtsoa markatzeko balio duten puntuazio-zeinuak: puntua, puntu<br />

<strong>eta</strong> koma, etendura-puntuak, galdera-ikurrak, harridura-ikurrak, parentesiak <strong>eta</strong> marratxoa. Ideiak<br />

paragrafotan egituratzea.<br />

o Sailkapenak egiteko, enfasia jartzeko <strong>eta</strong> erreferentziak egiteko marka grafikoak (testuak<br />

eskematan <strong>eta</strong> aurkibid<strong>eta</strong>n banatzeko <strong>eta</strong> antolatzeko arauak; letra-motak, letra lodiak, letra<br />

azpimarratua, marjinak <strong>eta</strong> komatxoak).<br />

o Intonazioa <strong>eta</strong> etenaldiak. Diskurtsoko unitateak <strong>eta</strong> zentzu-loturak markatzeko, intonazioa <strong>eta</strong><br />

etenaldiak nola erabiltzen diren lantzen jardungo dugu; hizk<strong>eta</strong>ko egintzako patroi melodikoak <strong>eta</strong><br />

maila hon<strong>eta</strong>ko diskurtsoko egiturak identifikatu <strong>eta</strong> sortuko ditugu.<br />

Interakzioa<br />

90<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


Deixia<br />

o Elkarrizk<strong>eta</strong>ko adierazgailuak landuko <strong>eta</strong> zabalduko ditugu. Adierazgailu horien helburua<br />

izango da norbaiti hitz egiterakoan erabili ahal izatea: hala nola, agurtzeko, hitz egiten<br />

hasteko, elkarrekin lan egiteko, erreakzionatzeko, esandakoa indartzeko, solaskidea<br />

elkarrizk<strong>eta</strong>n sartzeko, desadostasuna adierazteko, desadostasuna leuntzeko, inplikazioa<br />

adierazteko, urruntzeko, hitz egiten hasteko, azalpen bat emateko, laguntza eskatzeko,<br />

eskerrak emateko, errepikatzeko <strong>eta</strong> zerbaiten berri emateko, bukaera iragartzeko <strong>eta</strong> agur<br />

esateko.<br />

o Ohiko zenbait egoera <strong>eta</strong> hartu-eman<strong>eta</strong>n zenbait erreakzio esperotakoak izaten dira; beraz,<br />

erreakzio hori<strong>eta</strong>rako baliabide gehiago ikasiko ditugu. Erreakzio horiek, besteak beste,<br />

honako hauek izan daitezke: galdetu-erantzun, eskaini-onartu/uko egin, eskatu-onartu,<br />

konplimenduak egin-haiei garrantzia kendu, eskatu-eman.<br />

o Arr<strong>eta</strong> berezia jarriko diogu egoera bakoitzean erabili beharreko erregistroaren egokitasunari.<br />

o Hainbat enuntziazio-motatan (elkarrizk<strong>eta</strong>, telefono-deia, txata, gutuna...), diskurtso atzeratuan<br />

<strong>eta</strong> kontakizun<strong>eta</strong>n elementuak seinalatzeko edo zehazteko formak; kasu bakoitzerako,<br />

izenordain, erakusle <strong>eta</strong> denbora- nahiz espazio-adierazpen egokien erabilera landuko da (I,<br />

you ↔ he; now, at the moment, today, yesterday, tomorrow ↔ then, at that moment, the same<br />

day, the previous day, the following day; here, this, come, bring ↔ there, that, go, take).<br />

Kortesia<br />

o Maiz erabiltzen diren tratamendu-motak: pertsona gramatikalak; formulak nola erabiltzen<br />

diren.<br />

o Hiztunaren presentzia leuntzeko erabiltzen diren izenordain inpertsonalak (One has to be<br />

careful with politicians) edo pasiboak (The tap needs to be mended), bigarren pertsona (You<br />

men are so predictable!), solaskidea barne hartzen duen all partikula (besarkatzailea) (We all<br />

have to pitch in).<br />

o Funtzio sozial<strong>eta</strong>n familiartasun-maila adierazten duten esamoldeak: aginduak ematekoak<br />

(Open the door, will you? / Could you open the door, please?).<br />

o Kooperaziozko erantzunak: esamolde egokiak (It’s a pleasure! Go ahead! Why not?).<br />

o Intonazioak zenbateko garrantzia duen horrelako hizk<strong>eta</strong>ko egintzak leuntzeko edo bizitzeko.<br />

Inferentziak<br />

o Hainbat komunikazio-egoeratan ohiko esamoldeek dituzten zentzu inplizituak.<br />

o Zer zentzu inplizitu duten erantzunek laburregiak edo luzeegiak direnean.<br />

o Ahotsaren doinuak dituen zentzu inplizituak: asmo ironikoa, sarkastikoa <strong>eta</strong> abar.<br />

o Galderazko egitura bideratuek dituzten zentzu inplizituak (Ikus “4. Fonologia <strong>eta</strong> ortografia-<br />

Intonazioa / Question tags” atala).<br />

o Anbiguotasun ilokutiboa: It’s cold in here. ↔ Informatzea, aurpegiratzea edota leihoa ixteko<br />

eskatzea.<br />

o M<strong>eta</strong>forak.<br />

Tematización y focalizaciónTematizazioa <strong>eta</strong> fokalizazioa<br />

o Hiztunek ezagutzen duten informazioaren elipsia.<br />

91<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


o Prozedura gramatikalen bidez, hiztunek ezagutzen duten informazioa <strong>eta</strong> informazio berria<br />

nabarmentzea.<br />

o Pasiboa nola erabiltzen den (He got arrested).<br />

o Egitura sasi-iragankorrak (Helen photographs well, doesn’t she?).<br />

o Prozedura lexikoak (Eaten it? You wolfed it down!).<br />

o Hurrenkera:<br />

o Fronting (That bowl we got in Italy. The other one is from Spain, I think).<br />

o Cleft-sentences (Ikus “1. Perpaus konplexua – Izen-funtzioko menderakuntza” atala).<br />

o Hizkera mintzatu informalean erabiltzen diren egitura tipikoak, subjektu – aditz –<br />

osagarriaren egitura ez dutenak:<br />

Perpausaren hasieran: Headers (That key, did you put it there or did I?).<br />

Perpausaren bukaeran: Tails (It’s driving me crazy, this).<br />

o The thing, one thing, something + perpaus erlatiboa (The thing I was struck by was<br />

their generosity).<br />

o It erabiltzeko modu batzuk:<br />

o It aurreratzea (It was money they wanted).<br />

o It + report verb (It appears/seems he’s been promoted).<br />

o Aditzak (reckon, guess, count, judge) + it + adjektiboa (I find it hard to believe he’s<br />

leaving his job).<br />

o Erreduplikazioa (I’ve told you time and time again not to pick your nose).<br />

o Enfasia jartzea:<br />

o Informazioaren xeh<strong>eta</strong>sun berri<strong>eta</strong>n (Bond, James Bond).<br />

o Hitz garrantzitsu<strong>eta</strong>n (Excuse me, I think you are in my seat).<br />

o Bi elementuren kontrastea adierazten duten perpaus<strong>eta</strong>n (Do you want the hamburger<br />

with chips or salad?).<br />

o Zuzenk<strong>eta</strong>k egitean (Are you thirteen? No, fourteen!).<br />

o Kokatze-funtzioa duten egiturak fokalizatzea <strong>eta</strong> indartzea (I don’t really feel like doing it;<br />

The point/question/truth/problem is…).<br />

o Nominalizazioa (My poor health meant I had to stay at home).<br />

o Adjektibazioa (She seemed most insistent that we should know it).<br />

6. LEXIKOA ETA SEMANTIKA<br />

Hiztegia<br />

o Esamolde ugari ikasiko ditugu hainbat egoeratan lantzen diren funtzioak betetzeko.<br />

Egoera horiek izan daitezke formalak nahiz informalak, ahozkoak nahiz idatzizkoak, <strong>eta</strong><br />

erregistro batekoak zein bestekoak.<br />

o Zenbait gaitan dugun ezagutza areagotuko dugu: batetik, landutako egoera <strong>eta</strong> gai<strong>eta</strong>rako<br />

hiztegia; bestetik, aldaerak (formal/informal, Britainiako ingelesa/Amerikako ingelesa);<br />

<strong>eta</strong> azkenik, ingeles estandarra <strong>eta</strong> lagunarteko edo laneko erregistroak.<br />

o Landutako egoera <strong>eta</strong> gaiekin zerikusia duten ohiko collocations gehiago ikasi <strong>eta</strong><br />

ikasitakak sendotuko ditugu (stiff opposition, bitter argument, hopelessly in love, to<br />

fiercely disagree).<br />

o Landutako egoera <strong>eta</strong> gaiekin zerikusia duten esamolde gehiago ikasiko ditugu <strong>eta</strong><br />

ikasitakoak indartuko. Esamolde horiek lagunarteko ingelesean maiz erabiltzen direnak<br />

izango dira.<br />

o Herri-hizkerako edo erregistro tabuko hitz <strong>eta</strong> esamolde ohikoak.<br />

o Landutako egoera <strong>eta</strong> gaiekin zerikusia duten ohiko atsotitz gehiago ikasiko ditugu. Zer<br />

testuingurutan erabiltzen diren.<br />

o Ingelesean maiz erabiltzen diren latineko hitz <strong>eta</strong> esamolde jantziak.<br />

92<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


Hitz-erak<strong>eta</strong><br />

o Estereotipatutako konparazio gehiago ikasiko ditugu, <strong>eta</strong> dakizkigunak sendotuko ditugu<br />

(as cool as a cucumber).<br />

o Partikula duten aditzak/phrasal verbs.<br />

o Aurrizki (under-, over-) <strong>eta</strong> atzizki bidez (-dom, -ness) eratzen diren hitzak.<br />

o Hitz batzuek kategoria aldatzen dute beste bat eratzeko. Haiei buruz ikasitakoa indartuko <strong>eta</strong><br />

areagotuko dugu: izena ↔ aditza (bottle/to bottle), aditza ↔ izena ( to bore/a bore), adjektiboa ↔<br />

izena (daily/a daily), adjektiboa ↔ aditza (humble/to humble).<br />

o Elkark<strong>eta</strong> bidez eratzen diren hitzei buruz dakiguna indartu <strong>eta</strong> areagotuko dugu:<br />

o Izen elkartuak: izena + izena (watercolour, air shuttle); aditza + -ing + izena (finishing<br />

stroke/touch); adjektiboa + izena edo izena + adjektiboa (blackbird, spoonful); aditza +<br />

izena (scarecrow); izenordaina + izena (he-goat); partikula + izena edo alderantziz<br />

(looker-on); <strong>eta</strong> beste konbinazioak (forget-me-not).<br />

o Adjektibo elkartuak: izena + adjektiboa (user-friendly); izena + aditza + -ing (timeconsuming),<br />

izena + lehenaldiko partizipioa (sunburnt);<br />

adjektiboa + adjektiboa (bitter-sweet) adjektiboa + lehenaldiko partizipioa (absentminded);<br />

adjektiboa edo adberbioa + izena + -ed (well-mannered), adjektiboa + aditza + -<br />

ing (dirty-looking); adberbioa + lehenaldiko partizipioa (far-fetched), <strong>eta</strong> adberbioa +<br />

aditza + -ing (well-being).<br />

o Aditz konposatuak (house-hunt).<br />

o Erreduplikazioak (chit-chat, wishy-washy, see-saw).<br />

o Murrizk<strong>eta</strong>/clipping: front clipping (phone/telephone), back clipping (bra/brassiere),<br />

front/back clipping (flu, fridge).<br />

o Hitzek bat egitea/blend (chortle, motel).<br />

o Siglak (B.B.C.,VIP,GP) <strong>eta</strong> akronimoak (AIDS/Aids, NATO/Nato).<br />

o Eratorpena dela-<strong>eta</strong>, esanahiaren ñabarduraren bat aldatzen denean (reddish).<br />

o Marratxoa edo marra etzana duten egitura lexiko edo zenbakizkoak: (a twenty-four-hour<br />

flight; It is open 24/7).<br />

o Atzeranzko eratorpena/back- formation (sightseeing→sightsee, intuition →intuit).<br />

Esanahia<br />

o Landutako gai<strong>eta</strong>n azaldutako asoziazio-eremu gehiago ikasiko ditugu.<br />

o Esanahi irekia duten hitzak <strong>eta</strong> hotsak nola erabiltzen diren (er, I mean) <strong>eta</strong> testuingururako<br />

zehatzagoak diren beste batzuen bidez nola ordezkatzen diren.<br />

o Landutako egoera <strong>eta</strong> gaiekin zerikusia duten hitz gehiago ikasiko ditugu: batetik, antonimoak <strong>eta</strong>,<br />

bestetik, sinonimoak edo antzeko esanahia duten hitzak. Erregistroaren arabera hitz horiek nola<br />

erabiltzen diren.<br />

o Eremu semantiko bereko hitz gehiago ikasiko ditugu <strong>eta</strong> haien arteko ezaugarri komunak <strong>eta</strong><br />

desberdintzaileak ulertuko ditugu (glance, stare, peep, peer).<br />

o Hitz polisemikoen erabilera egokia (book, bank).<br />

o Forma antzekoa izateagatik, zailtasunak sortzen dituzten hitzak (rise/raise).<br />

o Sasiadiskideak <strong>eta</strong> ama-hizkuntzarekiko ohiko lexiko-interferentziak (sympathetic, sensible).<br />

o Hitz homofonoak (two/too, right/write).<br />

o Azentua jartzen den lekuaren arabera, esanahi bat edo beste duten hitzak (to record/a record).<br />

o Erregistro formal <strong>eta</strong> informal<strong>eta</strong>rako lexiko gehiago ikasiko dugu (go/attend).<br />

o Hizkuntzaren baliabideak nola erabiltzen diren landuko dugu: konparazioak, m<strong>eta</strong>forak <strong>eta</strong><br />

irudizko adiera duten egiturak.<br />

o Ingelesaren bari<strong>eta</strong>te ohikoen<strong>eta</strong>ko lexiko arrunta nola erabiltzen den (nappy/diaper, tap/faucet,<br />

trousers/pants).<br />

93<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


4. FONOLOGIA ETA ORTOGRAFIA<br />

Baliabide fonikoak<br />

o Bokal- <strong>eta</strong> kontsonante-fonemak antzeman <strong>eta</strong> sortuko ditugu (International Phonetic<br />

Association): zailtasun gehien sortzen dituzten fonema <strong>eta</strong> aldaerak.<br />

o Forma ahostunak <strong>eta</strong> ahoskabeak hautematea <strong>eta</strong> desberdintzea (/s/, /z/).<br />

o Diskurtsoan bokal-fonemak erlaxatzea (/ə/).<br />

o Kontsonanteen laburk<strong>eta</strong> fonetikoa (Where d’you /dju:)/ work?).<br />

o Kontsonante ahoskabeei buruz dakiguna finkatuko dugu <strong>eta</strong> gehiago ikasiko dugu horiei buruz<br />

(debt, receipt, yacht).<br />

o Fonema zailenak berriro landuko ditugu.<br />

o Familiako <strong>eta</strong> lagunarteko hizkeran gertatzen den artikulazio-erlaxazioa antzematen ikasiko dugu<br />

(See you /si:yə/).<br />

o Melodia-unitateen <strong>eta</strong> puntuazioaren arteko baliokid<strong>eta</strong>suna finkatuko dugu: hain zuzen ere, puntu,<br />

koma, bi puntu, puntu <strong>eta</strong> koma, marratxoa <strong>eta</strong> parentesiari dagokien intonazioa.<br />

o Kategoria gramatikal toniko <strong>eta</strong> atonoak identifikatu <strong>eta</strong> ahoskatuko ditugu (artikuluak,<br />

preposizioak, juntagailuak <strong>eta</strong> abar).<br />

Intonazioa<br />

o Intonazioa: eredu bereizgarriak indartu <strong>eta</strong> gehiago ikasiko ditugu.<br />

o Enuntziazio-intonazioa: baieztapen-motak bereiztuko ditugu (arruntak, kategorikoak, iradoki<br />

egiten dutenak, zalantza adierazten dutenak, enumerazio<strong>eta</strong>koak).<br />

o Galderazko intonazioa finkatuko dugu: orokorra (What time is it?); adierazpenezkoa (You’re<br />

Philip?); kortesia kutsua duen adierazpenezkoa (Would you do me a favor?); <strong>eta</strong> hautazkoa<br />

(Should I go or should I stay?).<br />

o Goranzko intonazioa duten baiezko perpausen intonazioa (You’re ready?).<br />

o Intonazioa hainbat komunikazio-funtziotarako <strong>eta</strong> hainbat tonutan (serio, haserre, burlati,<br />

maitekor).<br />

o Esaera zahar <strong>eta</strong> poema sinpleak.Intonazio bereizgarria duten sekuentzia sinpleak.<br />

o Question tag leloen intonazioa: horri buruz gehiago ikasiko dugu, <strong>eta</strong> dakiguna finkatuko.<br />

o Baiezko esaldia + goranzko intonazioa duen negative tag leloa, baiezko erantzuna<br />

jasotzera bideratuta dagoena (‘You’ve worked hard, haven’t you?’ ‘Yes, I have’), baina<br />

ezezkoa ere onartzen duena (‘No, I haven’t’).<br />

o Ezezko perpausa + beheranzko intonazioa duen affirmative tag leloa, ezezko erantzuna<br />

jasotzera bideratuta dagoena (‘He didn´t get it, did he?’ ‘No, he didn’t’), baina baiezkoa<br />

ere onartzen duena (‘Yes, he did’).<br />

o Baiezko esaldia + beheranzko intonazioa duen negative tag leloa, baiezko erantzuna<br />

jasotzera bideratutakoa (‘You’re coming, aren´t you?’ ‘Yes, we are’).<br />

o Baiezko perpausa + goranzko intonazioa duen affirmative tag leloa, baiezko erantzuna<br />

jasotzera bideratutakoa (‘He’s gone back, has he?’ ‘Yes, he has’).<br />

o Ezezko perpausa + beheranzko intonazioa duen affirmative tag leloa, ezezko erantzuna<br />

jasotzera bideratutakoa (‘She never talked to anybody, did she?’ ‘No, she didn’t’).<br />

Ortografia<br />

o Ingeleseko ortografia-arauak errepasatu <strong>eta</strong> finkatuko ditugu.<br />

o Hitz elkartuak, siglak <strong>eta</strong> akronimoak.<br />

o Letra larriak erabili behar diren kasu bereziak.<br />

o Gutxien erabiltzen diren puntuazio-zeinuak finkatuko ditugu.<br />

94<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


Britainiako <strong>eta</strong> Amerikako ingelesaren arteko ortografia-aldeei buruz ikasitakoa indartu <strong>eta</strong> areagotuko<br />

dugu.<br />

PERPAUSA<br />

Perpaus bakuna<br />

FRANTSESA<br />

GRAMATIKA<br />

• Il/Ce + aditz inpertsonala: il est arrivé un pépin; ça caille; il fait beau/ jour/ du vent ; il lui est<br />

arrivé malheur; il lui en faut; il est temps que; il s’agit de; il vaut mieux / que; il est bon de<br />

/que; il est indispensable que.<br />

• Bi egiturak: Il est certain qu’il sera là; il sera là, c’est certain.<br />

• Aurkakotasuna: sembler/ il semble que; manquer/ il manque.<br />

• C’est (que/ qui/ de), il y a, voilà, voici, soit : c’est mon tout ; et voilà, le travail !; voici notre<br />

météo pour demain ; il n’y avait pas un chat ; c’est toujours ça de pris ; soit un triangle<br />

rectangle.<br />

• ”Ce”/ pertsona-izenordainaren <strong>eta</strong> “être” aditzaren arteko aurkakotasuna: c’est mon cousin, il<br />

est agent commercial.<br />

• Aditz-egiturak: subjektua – aditz iragankaitza/iragankorra – osagarri zuzena / zeharkako<br />

osagarria, osagarri bikoitza; perpaus konpletiboak (indikatibozko <strong>eta</strong> subjuntibozko sarreraaditzak);<br />

baiezko egiturak <strong>eta</strong> ezezko egiturak, aurreposizioan <strong>eta</strong> posposizioan<br />

(indikatiboarekin <strong>eta</strong> subjuntiboarekin); perpaus infinitiboak; atributudun perpausak: il était<br />

inquiet; ça me rend fou; il se fait entretenir; il avait l’air furieux; occupe-toi de tes oignons;<br />

personne ne s’attendait à ce qu’il revienne; dis à Pierre de revenir; je préfère cela à autre<br />

chose; payer par chèque; je sais que tu reviendras; j’aime mieux que tu ne sois pas là.<br />

• Esanahi kontrajarriak aditz bakoitzak era ditzakeen hainbat egituren artean: Le blé pousse/ il a<br />

poussé son camarade; tu manques de savoir- faire/ tu manques à ton devoir; il doute que tu<br />

aies dit la vérité/ il se doute que tu aies menti; il a tenu / il a tenu sa promesse/ il tient à le<br />

faire/ il y tient/ il tient la nouvelle de sa soeur/ il tient de sa mère/ il tient tête.<br />

• Egitura nominalak <strong>eta</strong> pronominalak: le rock, j’aime bien ça; il n’y avait aucune raison; oh, la<br />

jolie toilette!; un penchant pour la musique classique ; heureux d’être des vôtres ; ne la laisse<br />

pas partir ; lui, il en a repris ; ne leur en donne pas.<br />

Esaldi deklaratzailea: l’amour ne dure que trois ans; plaie d’argent n’est pas mortelle.<br />

Galderazko esaldia: intonazioa.<br />

• Egitura bakunak <strong>eta</strong> konplexuak, inbertsioarekin <strong>eta</strong> inbertsiorik gabe. Votre nom? Vous<br />

partez quand? Quand partez-vous? Votre fils fait-il du sport? Il fait du sport, votre fils? Qui<br />

est-ce? Comment s’appelle-t-il? On va voir quoi? Où se reposer? Quand ça? Pour combien<br />

de temps?<br />

• “Est-ce que” esamoldearekin osatutako egitura: quand est-ce que vous partez ?<br />

• Izenordain galdetzaileak<br />

95<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


- Qui: à gauche, qui est-ce ? il travaille chez qui ?<br />

- Que: que demande-t-il ? qu’arrive-t-il ?<br />

- Quoi: pour quoi faire? mais quoi? en quoi est-il? quoi de nouveau?<br />

- À qui, à quoi, de qui, de quoi, avec qui, avec quoi, par qui, par quoi... : vous déjeunez<br />

avec qui? à quoi penses- tu?<br />

- Qui est-ce qui/ que? Qu’est-ce qui/ que: qu’est-ce qu’il y a? qu’est-ce qu’on peut<br />

visiter? qui-est-ce qui part? qui est-ce que vous voyez? et qu’est-ce qu’ils font en ce<br />

moment? qu’est-ce qui vous gêne?<br />

• Adjektibo galdetzaileak: quel...: à quelle heure dînes-tu, donc?<br />

• Adberbio galdetzaileak: où, quand, comment, pourquoi, combien: comment va-t-elle se<br />

débrouiller? C’est combien?<br />

• Berresteko eskaera: elle est donnée, n’est-ce pas?<br />

• Galdera argia <strong>eta</strong> erdizkakoa: Tu as de quoi payer? Laquelle tu vas prendre?<br />

• Galderazko esaldiari erantzuna: oui. oui oui, mais oui, bien sûr, si, mais si, mais sûrement,<br />

mais certainement, mais naturellement, absolument, parfaitement, d’accord, entendu, sans<br />

faute...; non, mais non, pas du tout, pas question, absolument pas...; peut-être, je crois que<br />

oui/ si, j’espère que non...<br />

Ezezko esaldia: intonazioa<br />

- Non: non, celui-là, le jaune; non, ce n’est pas lui.<br />

- Pas/ plus du tout: je ne veux pas du tout en entendre parler.<br />

- Ne... pas: je ne bouge pas le petit doigt.<br />

- Non, ne... pas: non, il n’a pas la monnaie.<br />

- Non plus: moi non plus, je n’aime pas me faire avoir.<br />

- Ne ... plus: n’en parlons plus, voulez-vous ?<br />

- Ne... que, ne.... jamais, ne... personne, ne... rien, ne... aucun, ne.... guère, ne...nulle<br />

part, ne... plus rien/ plus personne/ plus aucun/ plus jamais, ne... jamais rien/ jamais<br />

personne: il n’a qu’une parole; je n’y peux rien; rien n’y fait ; il n’en reste aucun;<br />

nous n’en avons guère; je ne l’ai vu nulle part.<br />

- Pas: pas d’essence?, eh bien, non, pas aujourd’hui; il travaille dans leurs bureaux,<br />

pas comme comptable mais comme informaticien; pas vous?<br />

- Non, pas encore : il n’est pas encore arrivé.<br />

- Personne ne: personne n’est venu pendant ton absence; ne parle à personne.<br />

- Ne pas/ plus/ jamais/... + infinitiboa: je lui souhaite de ne pas récidiver; ne pas<br />

déranger.<br />

- Ni... ni: non, elle n’est ni trop longue ni trop courte.<br />

- Sans: sans y penser à mal.<br />

• ”Pas” isiltzea oser, pouvoir, savoir <strong>eta</strong> cesser aditzen atzean.<br />

- «ne» espletiboa: avant que, à moins que, de crainte que/ redouter/ éviter/..., plus que,<br />

moins que, douter...: relancez le client, à moins qu’il n’ait honoré sa dette.<br />

- Leuntzea: ce n’est pas si mal que ça ; elle n’est pas laide du tout, voyons ; il n’y a a<br />

pas le feu ; c’est pas mon idée.<br />

Aginterazko esaldia: intonazioa.<br />

- Baiezkoak <strong>eta</strong> ezezkoak: attends, attends; vas-y; ne restons pas là; n’en parlons plus.<br />

- Pertsona-izenordainarekin (“liaison”): apportes-en; passe- le moi; parlons-nous- en;<br />

laissez- moi entrer.<br />

- “Donc” juntagailuarekin indartuta: allons donc!<br />

- “Veuillez” elementuaren erabilera: veuillez patienter, je vous prie.<br />

96<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


Harridurazko esaldia: intonazioa<br />

- Quel…, comme, ce que, qu’est-ce que: la montagne, quelle horreur!<br />

- Si, tant, tel..., tellement: avec de tels parents!<br />

- Si, pourvu: si j’avais su! pourvu qu’il fasse beau!<br />

- Ça alors! mince! chut!...<br />

Esaldi pasiboa<br />

- Agente esplizituarekin edo gabe: J’ai été r<strong>eta</strong>rdé par la pluie.<br />

- Infinitiboaren forma pasiboa: La réunion va être reportée.<br />

- Forma pronominala <strong>eta</strong> esanahi pasiboa: Nos studios se louent à la semaine.<br />

- “Se voir”, “se laisser” <strong>eta</strong> “se faire” esamoldeekin osatutako egiturak: Il s’est vu<br />

entourer par la marée montante; Il s’est vu retirer le permis; Elle se laisse aller;<br />

Faire examiner.<br />

- Esanahi pasibodun nominalizazioa: Tempête: des centaines d’arbres écrasés;<br />

Ouverture de la chasse: Il y a trois personnes de blessées.<br />

Esaldi dislokatuak: intonazioa<br />

Ça, c’est à moi; la poste, c’est plus loin; c’est à cause de vous, tout ça; ma femme est d’accord,elle; la<br />

cuisine au beurre, mais tout le monde connaît, voyons !, ils les ont vues, les enfants, les photos; moi, je<br />

m’en occupe, de vos bagages; le questionnaire, on y a répondu, nous.<br />

Elipsidun esaldiak: entrée interdite; soldes; ne pas stationner; à suivre; affaire louche; pots-de-vin<br />

à...<br />

Perpaus konposatua. Lokailuak. Argudio-lokailuak.<br />

• Enumeratzeko: et, (et) aussi, (il en va) de même, également, ou, ou bien, ni... ni, de plus, en<br />

outre, en plus, encore, d’abord, tout d’abord, en premier lieu..., puis, ensuite, après, or,<br />

d’ailleurs, par ailleurs, et même , non seulement... mais encore, aussi, d’une part... d’autre<br />

part, quant à, en ce qui concerne, pour ce qui est de, à ce... s’ajoute, si l’on compte encore, on<br />

sait déjà... plus important encore, il faut compter également, venons-en à, il faut attirer<br />

également l’attention sur le fait que, l’hypothèse enfin de... n’est pas à exclure/ rejeter, si l’on<br />

ajoute enfin, enfin, en dernier lieu, enfin bref, voilà...<br />

• Denboran kokatzeko: d’abord, tout d’abord, en premier lieu…, d’entrée de jeu, (et) alors, (et)<br />

puis, (et) ensuite, (et) après, enfin, finalement...<br />

• Adibide bat eman edo bitxikeriaren bat kontatzeko: considérons par exemple le cas de, tel est<br />

le cas de, ainsi, l’exemple le plus significatif nous est fourni par, si l’on prend le cas de,<br />

l’exemple de … confirme, un autre exemple, qu’il suffise de rappeler, prenons le cas de, son<br />

cas ne fait qu’illustrer, ...<br />

• Baieztatu edo eragozpenak jartzeko: il est exact que/ il est en effet possible que/ il n’est pas du<br />

tout impossible que… mais/ cependant/ toutefois; s’il est certain que… il n’en reste pas moins<br />

que; tout en reconnaissant le fait que… il faut cependant faire remarquer que; s’il est exact<br />

que… toujours est-il que; certes… cependant; quel que soit… on ne saurait soutenir;<br />

admettons que… reste à savoir...<br />

• Oztopo bat jartzeko: or, en réalité, en fait, prétendre, soutenir à tort, (bien) loin de,<br />

contrairement à, plutôt que de, ils font valoir que... mais, à plus forte raison, d’autant plus, il<br />

est incohérent/ peu rigoureux de... tout en prétendant... (Ikus “Aurkakotasuna” ataleko<br />

“Kontsezioa” zatia): en revanche, malgré, contester, rétorquer, démentir, récuser...<br />

• Murrizteko: en tout cas, de toute façon, quoi qu’il en soit, en tout état de cause, de fait, en fait,<br />

en réalité, pour ainsi dire...<br />

• Birformulatzeko:<br />

97<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


- Aurrez esandakoa: autrement dit, en d’autres termes, en un mot, c’est-à –dire...<br />

- Aurrez esandakoaren ondorioa: donc, ainsi/ aussi (inbertsioa), c’est pourquoi, en<br />

conséquence, par conséquent...<br />

- Amaiera: bref, en somme, somme toute, tout compte fait, après tout, tout bien<br />

considéré, toute réflexion faite, en fin de compte, enfin, finalement, en définitive...<br />

• Aditz-denboren arteko komunztadura –indikatiboa, subjuntiboa, infinitiboa <strong>eta</strong> baldintza–<br />

honako egitura-mota hau<strong>eta</strong>n: kausazkoak, ondoriozkoak, helburuzkoak, aurkakotasunezkoak,<br />

kontzesiboak, murriztaileak, baldintzazkoak <strong>eta</strong> alegiazkoak, denborazkoak <strong>eta</strong><br />

konparaziozkoak: il travaille dès lors qu’il n’a pas les moyens; il travaille afin que ses enfants<br />

aient de bons débouchés; il travaille pour survivre; il travaille au cas où il pourrait obtenir un<br />

avancement.<br />

• “Et que” esamoldearen erabilera, aipatutako egiturekin komunztadura eginez; aditzkomunztadura:<br />

Comme la maison était trop grande et que nous étions isolés, nous avons<br />

déménagé.<br />

• Kausazkoak:<br />

- Izen-multzoa, infinitiboa: à cause de, grâce à, en raison de, sous prétexte de, étant<br />

donné, du fait de, à la/par suite de, avec, sans, par, pour, de, à force de, par manque<br />

de, faute de, de crainte/ peur de, pour + lehenaldiko infinitiboa (infinitif passé).<br />

- Aditza: parce que, car, d’autant plus/ moins/ mieux que, étant donné que, du fait que,<br />

vu que, à présent que, maintenant que, dès l’instant où, ce n’est pas que (indicatif/<br />

subjonctif) mais (c’est parce que) que, ce n’est pas pour cela/ ça que, si …c’est parce<br />

que, sous prétexte que, tant, tellement, verbe au participe.<br />

• Ondoriozkoak:<br />

- Koordinazioa: et, donc, comme ça, en conséquence, par conséquent, c’est/ voilà<br />

pourquoi, de ce fait, c’est pour cela/ça que, c’est la raison pour laquelle, de cette<br />

manière, ainsi/ aussi (inversion du sujet), alors, d’où, de là, du coup.<br />

- Aditza indikatiboan: de (telle) manière/ sorte/ façon que, si bien que, tel… que, si …<br />

que, tant… que, tellement … que, à tel point ....que, au point que...<br />

- Aditza subjuntiboan: assez/suffisament/trop/… pour (que)…<br />

• Helburuzkoak:<br />

- En vue de, pour + izena/infinitiboa<br />

- Infinitiboa: dans le but de, histoire de, dans/ avec l’intention de, dans la perspective<br />

de, dans/ avec l’espoir de…<br />

- Infinitiboa edo subjuntiboa: pour, pour ne pas, pour que, afin que, afin de, dans ce<br />

but, si ... c’est pour/ pour que, de manière à/ à ce que, de façon à/ à ce que, de (telle)<br />

sorte que, de peur/crainte que/ de.<br />

- Proposizio erlatiboak: il cherche une secrétaire qui sache se tenir.<br />

• Aurkakotasunezkoak:<br />

- Au contraire, par contre, en revanche, à l’opposé.<br />

- Au contraire de, à l’inverse de, à l’opposé de, contrairement à.<br />

- Infinitiboa: au lieu de.<br />

- Indikatiboa: alors que, tandis que, pendant que, autant... autant.<br />

• Kontzesiboak, murriztaileak:<br />

- Pourtant, cependant, néanmoins, toutefois, seulement, malgré tout, quand même, tout<br />

de même, avoir beau + infinitiboa.<br />

- Mais, or, et, mais en fait, en fait, certes.<br />

- Subjuntiboa: bien que, quoique, encore que, sans que, sans(infinitif), à moins que,à<br />

moins de (infinitiboa), quel... que+ être, quoi que..., où que, d’où que...<br />

- Indikatiboa: même si, si.<br />

• Baldintzakoak, balizkoak:<br />

98<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


- Egitura eliptikoa (intonazioa): un verre de plus, il était rond.<br />

- Avec, sans, en cas de, quand, sinon: avec un peu de chance, on pourrait réussir.<br />

- Au cas où, dans l’hypothèse où + baldintza.<br />

- «Si» elementuarekin egindako egiturak.<br />

- Gerundioa: en t’y prenant autrement, tu réussis/ réussiras/ réussirais.<br />

- Baldintza bikoitza: tu ferais attention, tu pigerais.<br />

- Subjuntiboa: à condition que/ de (infinitiboa), pourvu que, en admettant que, à moins<br />

que, à supposer que, pour peu que.<br />

- Indikatiboa: dans la mesure où, même si, du moment que.<br />

• Konparaziozkoa: ikus “Adberbioak <strong>eta</strong> loturak” atala<br />

• Denborazkoak: ikus “Adberbioak <strong>eta</strong> loturak” atala<br />

• Subjektua-aditza inbertsioak: aussi, ainsi, peut-être, sans doute...<br />

• “Ne” espletiboa: à moins que, avant que, de crainte que…<br />

Lotura anaforikoak<br />

Aurrez aipatutako zerbaiti erreferentzia egitea (nozio, ideia edo xeh<strong>eta</strong>sunen bati berriro eustea) edo<br />

laburpen bidez zerbait aurreratzea (anafora <strong>eta</strong> katafora).<br />

Gramatikalak<br />

Artikuluak: mugagabea mugatua<br />

• Atributuak <strong>eta</strong> aposizioak: Paul est un loup de mer; Paul, le Mari de Julie, nous a rejoints;<br />

une femme médecin.<br />

• Adjektiboak: tel, semblable, pareil…: il a battu deux records; une telle performance on<br />

n’avait jamais vu ça!<br />

• Erakusleak: un carambolage a eu lieu au rond-point; cet événement...; alors, comme ça, il est<br />

parti! Ça c’est tout de même un peu fort!; tous les dimanches soir il y a des encombrements<br />

sur la route; à la fin, ça devient insupportable!; écoute-moi ça: on annonce une baisse<br />

d’impôts; tu te rends compte!; cela me préoccupe: ton bonheur; je ne te dis que ceci...<br />

• Zenbait aurrekariren funtzio identifikatzailea testuan: celui-ci, celui-là…<br />

• “Se” <strong>eta</strong> “soi” izenordain bihurkariak: Chacun pense à soi.<br />

• Pertsona-izenordainak: un bureau, je vais en acheter un; qu’elle ait eu tort, son Mari le niait;<br />

je le connais, ton frère; il m’étonne beaucoup, Paul.<br />

• Posesiboak: j’aime ta maison et celle de Paul, mais la sienne est plus vaste.<br />

• Mugagabeak: les étudiants, beaucoup sont boursiers; des notes égarées, je n’en ai trouvée<br />

aucune.<br />

• Erlatiboak: l’homme qui est venu ne t’a pas trouvé.<br />

• Galdetzaileak: on offre toute la gamme; lequel choisir?<br />

• Adjektiboak artikuluarekin: le premier, le dernier, le précédent, le suivant.<br />

• Aditzak: faire, faire faire, faire de même, faire pareil, le faire, en faire, y faire, faire cela/ça:<br />

relire ce bouquin, personne ne voudra faire ça; sa tâche, il l’a fait faire à sa soeur.<br />

• Aditz-lokuzioak: ce qui suit, ce qui précède, ceci dit, cela dit...<br />

• Zenbait esamolde: ci-avant, ci-contre, ci-après, ci-dessous, susdit, ci-dessus, soussigné...<br />

• Adberbioak: ici, là,maintenant, alors, ainsi, également, pareillement, de même, autrement...:<br />

là, tu te trompes du tout au tou ; qu’est-ce que tu entends par là?; moi, tu sais, là-dessus...<br />

• Elipsia: elles sont parties et eux (ils ont fait) autant.<br />

Lexikoak<br />

• Izen bat beste modu batean errepikatzea: sinonimoak <strong>eta</strong> parasinonimoak (la hausse,<br />

l’envolée, la flambée des prix), hiponimoak <strong>eta</strong> hiperonimoak (fauteuil, siège), osoaren zati bat<br />

(c’étaient des chevaux étranges; les sabots étaient petits, la crinière soyeuse), egoeraren<br />

99<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


ezaguera (une vieille dame… la victime…), asoziazioak ( mon livre est fichu; le libraire l’a<br />

repris), antonimoak, <strong>eta</strong> testuan sare lexikoak osatzen dituzten prozedurak.<br />

• Nominalizazioak: la ville est saccagée; le massacre…<br />

• Izen generiko anaforikoak: fait, phénomène, cause, acte, intention, moyen, procédure,<br />

processus, machin, truc, bidule, engin, propriété, qualité, point de vue, attitude,<br />

comportement, allure, mécanisme, endroit...<br />

Deiktikoak<br />

Egoerari erreferentzia egiten dietenak (esataria, mintzakidea, egoerak): pertsona-izenordainak, ici, là,<br />

maintenant, hier matin, la semaine d’après, jadis…; tu sais, bon, ben, voyez vous, tu te rends<br />

compte!...: mais, il va se faire écraser!<br />

IZENAK ETA ADJEKTIBOAK<br />

Izenak<br />

• Arruntak <strong>eta</strong> bereziak, konkretuak <strong>eta</strong> abstraktuak, zenbakarriak <strong>eta</strong> etengabeak, gizatiarrak,<br />

bizidunak <strong>eta</strong> bizigabeak; esanahi-loturak <strong>eta</strong> -aldak<strong>eta</strong>k: du beurre, un beurre; moissonneur,<br />

moissonneuse; un/une manoeuvre; un/une livre…<br />

• Generoa <strong>eta</strong> numeroa, erregularra <strong>eta</strong> irregularra, ahozko markak <strong>eta</strong> marka idatziak, <strong>eta</strong><br />

komunztadura. Zenbait kasu: un compagnon, une compagne; le cuivre, les cuivres…<br />

- Arr<strong>eta</strong> berezia jarriko zaie berezko hizkuntzako generoaren desberdina duten <strong>eta</strong> maiz<br />

erabiltzen diren izenei: un ongle…<br />

- Singular generikoa: le chien est l’ami de l’homme.<br />

- Plural iraunkorrak: verser des arrhes.<br />

- Neutroak: perdre le boire et le manger.<br />

- Maiz erabiltzen diren izen konposatu batzuen plurala: des timbres-poste.<br />

• Izen-osagarrien ohiko erabilerak: une mise à jour.<br />

Adjektiboak<br />

• Generoa <strong>eta</strong> numeroa, erregularra <strong>eta</strong> irregularra, ahozko markak <strong>eta</strong> marka idatziak, <strong>eta</strong><br />

komunztadura.<br />

• Fonetikak eragindako aldak<strong>eta</strong>k: vieux/vieil, nouveau/ nouvel, beau/ bel.<br />

• Esaldian duten posizioa: vous avez eu beau temps?; des prix avantageux.<br />

• Adjektibo-multzoa <strong>eta</strong> horien lekua: un nouveau livre passionnant; oh, la jolie petite robe<br />

verte!<br />

• Kolorea <strong>eta</strong> herrialdea adierazten duten adjektiboak.<br />

• Adjektibo atributoa: un gâteau maison.<br />

• Adjektiboak infinitiboarekin osatzen dituen oinarrizko egiturak: c’est facile à retenir; il est<br />

content de mon boulot.<br />

Determinatzaileak<br />

• Artikuluak:<br />

- Artikulu mugatuaren funtzio anaforikoa; identitate ezaguntzat duen balioa.<br />

- Orokortzea; artikuluen erabilera: les hommes/ l’homme/ un homme est mortel(s);<br />

charbonnier est maître chez soi.<br />

- Artikuluaren isiltzea: Rue sans issue; une femme médecin; être sans argent; perdre<br />

courage; pauvreté n’est pas vice…<br />

- Partitiboa/Mugagabea: du bruit/ un bruit d’enfer, un bruit assourdissant.<br />

- Partitiboaren mantentzea: non, ce n’est pas du thé, c’est….; il ne reste que de la purée<br />

de marrons.<br />

- Kateadura <strong>eta</strong> “liaison”.<br />

100<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


- Zenbait erabilerari arr<strong>eta</strong> berezia jarriko zaie: vous mettez du super? Il y a de la place?<br />

Vous reprenez des champignons? il a manqué la correspondance; elle fait de la<br />

fièvre; il est payé à l’heure; la terrine du chef; tu as un appétit! pour le moment; avoir<br />

une peur terrible; de la sorte; ils partent dans les huit jours; la belle affaire! fermé le<br />

lundi; aller jusqu’à la centaine; il a une trouille! ...<br />

• Erakusleak<br />

- Erreferentziazko funtzio anaforikoa testuan: …; cet événement est survenu sur la<br />

route nationale.<br />

- -Ci, -là: elles sont belles ces pêches-là; ce mois-ci; à ce moment-là.<br />

- Enfasia: il fait une de ces têtes!<br />

• Posesiboak<br />

- Aldak<strong>eta</strong>k: mon amie.<br />

- Komunztadura: exposer sa vie; ils expriment chacun son/ leur avis; il a perdu son<br />

oncle et tuteur.<br />

- Afektibitatea adierazteko maiz erabiltzen direnak: il a raté son train; je vais passer<br />

mon bac; elle potasse son anglais.<br />

- Jabetza <strong>eta</strong> jabetza-ezaugarriaren indartzea, pertsona-izenordainaren bidez: ils ont<br />

encore leurs parents à eux.<br />

- Posesiboaren <strong>eta</strong> artikulu mugatuaren arteko aurkakotasuna: j’ai la voiture en bas.<br />

- Posesiboaren <strong>eta</strong> “en” pertsona-izenordainaren arteko aurkakotasuna: il prend la<br />

lampe et il en dévisse le pied.<br />

- Erreferentziazko funtzio anaforikoa testuan: …; leurs bagages ont bel et bien disparu.<br />

• Numeralak <strong>eta</strong> mugagabeak; kopurua, intentsitatea, ekitea <strong>eta</strong> banak<strong>eta</strong> adieraztea.<br />

- Ahoskera <strong>eta</strong> grafía<br />

- Erreferentziazko funtzio anaforikoa: tous sont arrivés; certains sont restés , plusieurs<br />

comptent revenir, d’autres sont partis, aucun ne veut s’installer ici.<br />

- Zenbait erabilera: on ne sait où s’adresser; ça m’étonne qu’il tienne de tels propos;<br />

vous pouvez choisir dans les différents menus; un roman très quelconque; il y a trente<br />

élèves par salle; il gagne 30 euros de l’heure; elle consomme 10 litres aux cent; il me<br />

reste à peu près 100 euros; j’en prendrai un paquet; un pantalon tout neuf; c’est luimême!;<br />

...<br />

• Galderazkoak <strong>eta</strong> harridurazkoak: ikus “Perpaus bakuna” atala.<br />

• Determinatzaileen konbinazioak: ezinezkotasuna <strong>eta</strong> pilak<strong>eta</strong>.<br />

Izenordainak<br />

• Pertsona-izenordainak:<br />

- Zenbait erabilera behin <strong>eta</strong> berriz lantzea: mes collègues et moi; il en a pris un autre;<br />

chacun va chez soi; ils l’ont vu eux-mêmes; son frère travaille, lui, dans ce bureau; il<br />

est en train d’en faire un; achetez-en deux; à peine arriva-t-il que…; nous, on a de<br />

la peine à suivre; on parle d’augmenter les prix; je m’y oppose; lui regarde en avant,<br />

moi, je regarde en arrière.<br />

- Aditz-komunztadura: mes collègues et moi serons absents de la séance.<br />

- Lui, à lui, ... / y, à cela: je pense à lui/ j’y pense.<br />

- “le” neutroa: oui, je vous le conseille, de vous reposer; se la couler douce.<br />

- “soi”/ “lui”,”eux”: l’avare ne pense qu’à soi-même; Paul sait qu’on se méfie de lui.<br />

- Izenordainaren lekua bi aditzekin: elle n’a pas l’habitude d’en boire; je l’entends<br />

monter.<br />

- Izenordainaren lekua denbora konposatu<strong>eta</strong>n: du sirop, est-ce qu’elle m’en a mis?<br />

- Aditzaren <strong>eta</strong> izenordain erlatiboaren arteko komunztadura: moi qui n’ai que deux<br />

paires de chaussures.<br />

101<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


- Infinitibozko egiturak: vous les entendez chanter?, il faut les laissez cuire à feu doux;<br />

tu pourrais nous en faire, des crêpes?<br />

- Egitura lexikalizatu gehiago lantzea: y tenir, s’y prendre, y aller de, en finir, y être,<br />

rien n’y fait, y regarder, s’en faire, y aller…: il s’y connaît en maths!<br />

• Posesiboak.<br />

- Zenbait erabilera: tout étranger a deux patries: la sienne et la France; je veux que<br />

chacun y mette du sien.<br />

- Erreferentziazko funtzio anaforikoa: …: les miennes je les ai vendues; quant aux<br />

tiennes, on les a vendues il y a des lunes.<br />

• Erakusleak<br />

- Ohiko egiturak: celui/ celle/… qui/ que/avec/ sans/ ayant/…: celle sans rallonge<br />

m’emballe; c’est tout faux! Pour ce faire, mieux vaut ne pas s’en faire; et avec ça!<br />

c’est ce qu’il leur a dit; à part ça, c’est le meilleur garçon du monde.<br />

- C`est/ il est alternantzia: c’est mon cousin, il est mexicain.<br />

- Alternantzia: je l’aime/ j’aime ça.<br />

- Funtzio anaforikoa <strong>eta</strong> aurreratze-funtzioa testuan: un tel r<strong>eta</strong>rd, c’est qu’il a eu un<br />

empêchement; il leur a dit ceci, tenez-vous bien: vous êtes des vauriens, voilà! les<br />

petits fours, c’est succulent; prenez ce dont vous avez envie; il vaut mieux agir comme<br />

cela.<br />

- Enfasia: celui-là sera châtié qui manquera à son devoir; c’est un beau pays que celuici!<br />

• Mugagabeak:<br />

- Zenbait erabilera: c’est quelqu’un d’honnête; c’est quelque chose de bon; n’importe<br />

quo! on aura tout vu! nous irons n’importe où elle s’habille n’importe comment; il<br />

sort sans rien acheter; personne ne s’en occupe; chacun pour soi; nul n’est censé<br />

ignorer la loi ; chacun sa chacune.<br />

- “l” partikularen erabilera “on” partikularen aurrean: si l’on ajoute encore…<br />

• Galderazkoak <strong>eta</strong> harridurazkoak (ikus “Perpaus bakuna” atala).<br />

• Erlatibozkoak:<br />

- Zenbait erabilera: j’aurai de quoi m’offrir une nouvelle voiture; c’est à quoi je pense;<br />

à quoi bon!<br />

- Aurkakotasuna: qui/ lequel.<br />

- Forma konposatuen erabilera bereziak: la veste dans la poche de laquelle j’ai mis les<br />

clés.<br />

- Zenbait egitura: je fais ce qui /qu’il me plaît de faire; c’est la classe où/ que...<br />

- Arrekaririk gabeko erlatiboak: qui a bu boira.<br />

- Erlatiboaren tokialdatzea idatzizko hizkuntzaren zenbait erabileratan.<br />

- Erlatiboaren funtzio anaforiko espezifikoa.<br />

• Izenordainen konbinazioak.<br />

Aditzak<br />

• Aditzak jakitea <strong>eta</strong> erabiltzea (bai ahozko hizkuntzan, bai idatzizkoan), jarraian zehaztuko<br />

diren modu<strong>eta</strong>n <strong>eta</strong> denbor<strong>eta</strong>n:<br />

Indikatiboa: orainaldia, burutugabea (imparfait), lehenaldi burutua (passé composé), geroaldia<br />

<strong>eta</strong> geroaldi bukatua (futur antérieur).<br />

Baldintza: orainaldia <strong>eta</strong> lehenaldia.<br />

Subjuntiboa: orainaldia <strong>eta</strong> lehenaldia.<br />

Agintera: orainaldia <strong>eta</strong> lehenaldia.<br />

Partizipioa: orainaldia, lehenaldia <strong>eta</strong> partizipiozko lehenaldi burutua (ayant écouté, étant<br />

arrivé).<br />

102<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


• Indikatibozko aditz-perifrasiak: aller, venir de, être en train de, être sur le point de, se mettre<br />

à, avoir à, commencer à, avoir fini de, ne pas s’arrêter de...<br />

• Laguntzaileen erabilera okerra denbora konposatu<strong>eta</strong>n: il est sorti; il a sorti le chien.<br />

• Aditz laguntzaileak <strong>eta</strong> erdilaguntzaileak: avoir, être, faire, laisser, devoir, faillir, manquer…:<br />

je vous laisse dormir tranquillement; vous ne faites pas résoudre le problème; elle se fait<br />

couper les cheveux; elle doit arriver bientôt.<br />

• Aditz-lokuzioak: avoir mal au dos,; tenir tête à quelqu’un.<br />

• Aditz-egiturak (ikus “Perpaus konposatua” atala): j’espère qu’il va revenir; si tu venais, on<br />

pourrait bavarder; quand j’aurai froid je rentrerai; non, je ne pense pas que ce soit vrai; je<br />

ne crois pas qu’il y ait trop de monde; non, ce n’est pas le seul que je connaisse; on attend<br />

que le temps soit clair; il faut que tu reviennes; je ne veux pas que tu sortes avec lui; je<br />

cherche quelqu’un qui sache faire la cuisine…<br />

• Boz aktiboa <strong>eta</strong> pasiboa (ikus “Perpaus bakuna” atala).<br />

• Forma pronominalak: baiezko <strong>eta</strong> ezezko esaldiak; noizbehinka pronominalak diren aditzak;<br />

pronominaltzat lexikalizatutako aditzak, aditz bihurkariak <strong>eta</strong> elkarkariak; boz pasiboko<br />

adierazpenak: il doute/ il se doute; les 24 heures du Mans se courent en mai.<br />

• Aditz atributiboen egiturak: être, rester, sembler, paraître, devenir, avoir l’air de, prendre<br />

pour, nommer, considérer...: il reste ignorant; il devient méchant; on le prend pour coupable.<br />

• Lehenaldiko partizipioaren komunztaduraren oinarrizko arauak; aditz pronominalen<br />

komunztadura.<br />

• Aditz-denboren oinarrizko balioak.<br />

- Orainaldi indikatiboa: deskribapenak, ohiko gertaerak, egunerokotasuna, lehenaldian<br />

hasitako ekintza baina orainaldian indarrean dagoena, geroaldirako aurreikuspenak;<br />

narraziorako orainaldia.<br />

- Burutugabea (imparfait): narrazioa.<br />

- Lehenaldi burutua (passé composé): lehenaldian amaitutako ekintza bat, lehenaldiko<br />

errepikapenen bat, orainaldia baino lehenagoko denbora, edota orainaldian eragina<br />

duen lehenaldiko gertaeraren bat.<br />

- Burutugabea – lehenaldi burutua: bi denboren arteko konbinazioa narrazioan.<br />

- Geroaldi sinplea: etorkizunerako aurreikuspenak.<br />

- Geroaldi bukatua: aurretiazkotasuna.<br />

- Orainaldiko baldintza: lehenaldiko geroaldia, irrealtasuna, nahia, leuntzea, baieztatu<br />

gabeko informazioa <strong>eta</strong> aholkua.<br />

- Lehenaldiko baldintza: lehenaldiko hipotesia, leuntzea, auhena <strong>eta</strong> gaitzespena.<br />

- Subjuntiboa: perpaus konpletibo<strong>eta</strong>n <strong>eta</strong> “Perpaus konposatuak” atalean azaldu diren<br />

egitur<strong>eta</strong>n duen erabilera; aginduak <strong>eta</strong> aholkuak emateko duen erabilera.<br />

- Orainaldiko partizipioa - Gerundioa.<br />

Adberbioak <strong>eta</strong> loturak<br />

• Lekua zehaztu: là-bas, là-dedans, là-dessus, par endroits, au bout de...<br />

- Herrialdeen <strong>eta</strong> biztanleen aipamenak egiteko preposizioak: à Cuba, en Allemagne,<br />

au Maroc, en Chine, aux USA, à Bayonne<br />

- Helbideak adierazteko: il habite à Paris, 24, rue Colbert.<br />

• Denbora zehaztu<br />

- Iraupena: dès, depuis, en, pour, pendant, il y a… que, cela fait… que, voilà... que,<br />

dans la soirée, au bout de…; en avoir pour…; avoir pour…; mettre… pour…<br />

- Puntukaria: il y a, dans, en, une heure plus tôt,/ auparavant/ plus tard...<br />

- Enuntziazio-unea: tout à l’heure, bientôt, à l’instant, la semaine prochaine, le mois<br />

qui vient, à l’heure où nous sommes...<br />

103<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


- Enuntziazio-unearekin loturarik ez duten kokatzaileak: ce matin-là, la veille, le<br />

surlendemain, le jour suivant, le mois d’après, la semaine précédente, trois jours<br />

après...<br />

- Aldiberekotasuna, aurretiazkotasuna, gerokotasuna: quand, chaque fois que, lorsque,<br />

tant que, aussi longtemps que, depuis que, maintenant que, à présent que, alors que,<br />

tandis que, au moment que/ où, à l’heure où, pendant que, dès que, (au fur et) à<br />

mesure que, après que, aussitôt que, une fois que, après+ lehenaldiko infinitiboa<br />

(infinitif passé), avant que/ de, en attendant que/ de, jusqu’à ce que... ; «ne»<br />

espletiboa; gerundioa.<br />

- En janvier, au printemps, tout de suite, longtemps, environ, de bonne heure, tard dans<br />

la nuit...<br />

• Adjektiboaren <strong>eta</strong> adberbioaren konparazio-graduak: konparatiboak <strong>eta</strong> superlatiboak.<br />

Konparazioa adierazteko baliabideak.<br />

- Aussi, si, autant, tant, plus, davantage, moins, plutôt, autrement, le plus, le moins,<br />

autant... autant...<br />

- Meilleur, moins bon, plus bon, bon, mieux, bien, pire, plus mauvais, moindre, le<br />

meilleur, le pire, le mieux, le moindre.<br />

- De plus en plus, de moins en moins, plus... plus, plus ... moins, moins... plus, moins ...<br />

moins, d’autant plus/ moins/ mieux que, plus/ moins que jamais...<br />

- «Ne» espletiboa.<br />

- Comme, tel que, ainsi que, le même que, de même, de même que, aussi , plutôt que de,<br />

tout comme...<br />

- Tout à fait, tout, un peu, beaucoup, bien, trop, infiniment, encore...<br />

- Plus, tout: ahoskera <strong>eta</strong> grafia.<br />

• Modua, bitartekoa <strong>eta</strong> ezaugarriak: avec, grâce à, bien, mal, vite, à, en, par, au moyen de,<br />

sans, à peu près, à la fois, heureusement...; “-ment” bukaera duten adberbioak.<br />

• Zehar-estiloa <strong>eta</strong> zehar-estilo librea: gertatutakoaren berri eman, noberak edo beste pertsona<br />

batek esandakoa birformulatu <strong>eta</strong> kontatu; aldak<strong>eta</strong>k: puntuazioa, determinatzaileak <strong>eta</strong><br />

izenordainak; lokailuak, sarrera egiteko aditzak, aditz-komunztadura, <strong>eta</strong> denbora zehazteko<br />

kokatzaileak.<br />

Je l’ai prévenu que je ne serai pas là; il m’a dit d’attendre quelques instants; il demande à<br />

Jacques s’il veut déjeuner avec lui; il lui demande où elle va; il souhaiterait savoir combien<br />

nous sommes et si nous voulons nous installer tout de suite; nous voudrions savoir ce qui te<br />

fait partir; je me demande à quoi tu réfléchis; je demandais où il irait; j’aimerais savoir<br />

pourquoi il raconte cela; ce que j’en pensais, ils ne me l’ont pas demandé; il a dit qu’il avait<br />

largué son vieux tacot huit jours plus tôt et qu’il comptait s’offrir une nouvelle voiture un mois<br />

plus tard.<br />

LEXIKOA ETA SEMANTIKA<br />

- B2 mailako helburuei dagokien oinarrizko <strong>eta</strong> ohiko lexikoa; zehazki, 2004an Europako<br />

Kontseiluak argitara eman zuen “Niveau B2 pour le français” argitalpenean dago jasota. Bertan<br />

agertzen diren hitz-zerrendak (hori<strong>eta</strong>ko asko testuinguruan kokatuta) bi multzotan daude<br />

banatuta: “Notions genérales" <strong>eta</strong> “Notions spécifiques”.<br />

- Lexiko hori ikasteko <strong>eta</strong> dituen esanahiak <strong>eta</strong> erabilerak praktikan jartzeko, ikuspegi ugari har<br />

daitezke oinarri; besteak beste, hurrengo lerro<strong>eta</strong>n aipatuko ditugun ohiko ikuspegiak.<br />

- Homonimoak: homofonoak (tant-temps) <strong>eta</strong> homografoak (cher ami-c`est trop cher); generoaren<br />

arabera bereizten diren hitzak (le manche-faire la manche).<br />

- Antonimoak (fade/relevé) <strong>eta</strong> sinonimoak (calme-tranquille); arr<strong>eta</strong> berezia jarriko zaio gutxi<br />

gorabeherako sinonimiari: intentsitate progresiboa <strong>eta</strong> erregresiboa (apprécier-adorer-raffoler),<br />

hizkuntza-mailen (attendre-poireauter) <strong>eta</strong> erregistroaren (annoncer-faire savoir) arabera.<br />

104<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


- Frantsesari <strong>eta</strong> ikaslearen ama-hizkuntzari dagokienez, morfologigoki gertu dauden hitzak (ugari<br />

dira hizkuntza teknikoan <strong>eta</strong> jasoan: cylindrique, hypocrisie); gainera, arr<strong>eta</strong> berezia jarriko zaie<br />

sasiadiskideei (“faux amis”) (constiper, portière).<br />

- Maiz erabiltzen diren hitz konposatuak: chou-fleur, machine à laver.<br />

- Hitzak eratzeko oinarrizko diren atzizkiak: izen, adjektibo edo aditz baten atzean, izenak,<br />

adjektiboak <strong>eta</strong> aditzak osatzeko: -ier, -ière, -age, -isme, -ien, -ienne, -ique, -al, -ale, -er, -ifier...<br />

- Adberbioak eratzea “–ment” atzizkia erabiliz.<br />

- “–aine” atzizkia <strong>eta</strong> horren gutxi gorabeherako balioa.<br />

- Hitzak eratzeko erabiltzen diren oinarrizko aurrizkiak: a-, dé-, re-, in-, -im...; ”non” <strong>eta</strong> “pas”<br />

aurrizkitzat erabil daitezke: non-fumeur, pas important.<br />

- Formari dagokionez oso antzekoak diren hitzak, baina ez esanahiari dagokionez: étalage,<br />

étalement.<br />

- Adjektiboaren posizioak duen esanahia: un simple geste - un geste simple.<br />

- Laburtzapenak: gehien erabiltzen diren siglak, akronimoak, sinboloak <strong>eta</strong> laburdurak: SDF, RTT,<br />

MM...<br />

- Maiz erabiltzen diren onomatopeiak (cric-crac), hotsak iradokitzen dituzten hitzak (ronron,<br />

glouglou) <strong>eta</strong> haur-hizkera (bobo, doudou).<br />

- <strong>Maila</strong> hon<strong>eta</strong>n erabiltzen diren atzerriko hitzen maileguak, bereziki ingelesetik jasoak (duffelcoat,<br />

k-way).<br />

- Erregistratutako markei edo izen bereziei dagozkien substantiboak (du scotch, un bic).<br />

- Lagunarteko erregistroan, modako frantsesean (“branche”) <strong>eta</strong> gazte-hizkeran gehien erabiltzen<br />

diren lexikoa <strong>eta</strong> esamolde idiomatikoak: la baille, être à côté de ses baskets, un agité du bocal,<br />

ça craint, chiant...; laburtzapenerako joera: la gym, le kinés…<br />

- Gehien erabiltzen diren esamolde idiomatikoak, lokuzioak <strong>eta</strong> irudizko esamoldeak: ça ne tient<br />

qu’ à vous, arriver comme un cheveu dans la soupe, couper la poire en deux...<br />

- Aurreko bi atal horiei –lagunarteko erregistroa <strong>eta</strong> lokuzioak– dagokienez, maila hon<strong>eta</strong>n komeni<br />

da gai horiei buruzko ezagutzak ahalik <strong>eta</strong> gehien zabaltzea.<br />

- Beste jarduera batzuk ere erabilgarri dira maila hon<strong>eta</strong>rako; horiek, hain zuzen, maila aurreratuko<br />

2. ikastaroko programan daude.<br />

- Hizkuntza bakarreko hiztegiak erabiltzeko gida.<br />

FONETIKA, FONOLOGIA ETA INTONAZIOAFrantseseko oinarrizko ezaugarri prosodikoak <strong>eta</strong><br />

sistema fonologikoa (fenomeno bokalikoak, erdibokalikoak <strong>eta</strong> kontsonantikoak): zailtasun<br />

espezifikoak <strong>eta</strong> hizkuntza ezagunei kontrajartzen zaizkien elementuak.<br />

<strong>Maila</strong> hon<strong>eta</strong>n, jada, jatorrizko hiztunak ikaslea ulertu egin behar du <strong>eta</strong> baita alderantziz ere, betiere<br />

dituen muga <strong>eta</strong> zailtasun fonetikoak <strong>eta</strong> prosodikoak aintzat hartuta baina horiek zuzentzeko gai<br />

izanda.<br />

Elementu prosodikoak<br />

- Azentua, erritmoa <strong>eta</strong> silaba-banak<strong>eta</strong>.<br />

• Erritmoa: silaben erregulartasuna, <strong>eta</strong> azentuen <strong>eta</strong> etenen banak<strong>eta</strong>; iraupena: silaba<br />

laburrak <strong>eta</strong> luzeak.<br />

• Silaba-banak<strong>eta</strong>: fonetikoa <strong>eta</strong> grafikoa.<br />

• Silaba irekiak <strong>eta</strong> itxiak; silaba ireki<strong>eta</strong>ra banatzeko joera; hotsak kateatzearen <strong>eta</strong> ez<br />

ahoskatzearen funtzioak.<br />

• Talde-azentuaren funtzio mugatzailea; azentudun silaba <strong>eta</strong> etena; azentudun silabak<br />

<strong>eta</strong> azentu gabekoak. Talde fonikoa edo erritmikoa. Talde fonikoko azken bokalaren<br />

luzapena <strong>eta</strong> azentuaren desplazamendua. Hitzaren azentua <strong>eta</strong> talde-azentua.<br />

• Etenak. Soinudunak <strong>eta</strong> isilak; etenak <strong>eta</strong> mintzaira-bizkortasuna. Talde erritmikoak.<br />

• Talde erritmikoa <strong>eta</strong> talde sintaktikoak: segmentazioa (geldia, etengabea <strong>eta</strong> arina).<br />

• Jatorrizko hizkuntzarekiko kontrastea: azentu tonikoa <strong>eta</strong> azentu ortografikoa.<br />

105<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


• Bokalen kateatzea.<br />

• Elisioa <strong>eta</strong> hiatoa; -h- hasperenduna B2 mailari dagozkion hitz<strong>eta</strong>n.<br />

• Kontsonanteen kateatzea.<br />

• Bigarren mailako azentuak <strong>eta</strong> azentu adierazkorra; ekite-azentua.<br />

• Nahitaezko liaison (sinalefa) <strong>eta</strong> liaison debekatuaren ohiko kasuak (-h-<br />

hasperenduna, et…); elisioa: liaison egiten duten kontsonanteak.<br />

• E isila <strong>eta</strong> -e- ezegonkorra. Jatorrizko hiztunek bokal hori isiltzeko duten joera<br />

ulertzea.<br />

- Intonazioa: intonazioaren ezaugarri akustikoak; mintzaira-intonazioa <strong>eta</strong> -bizkortasuna; goranzkoa<br />

<strong>eta</strong> beheranzkoa; enuntziatu beraren intonazio-aurkakotasuna <strong>eta</strong> esanahia; intonazioa <strong>eta</strong><br />

komunikazio-adierazpena.<br />

- Intonazioa: adierazpen-perpaus<strong>eta</strong>n (alborakuntza, enumerazioak, tartekiak…), galde-perpaus<strong>eta</strong>n<br />

(enuntziazio-sintaxiarekin, alderantziz jarriz, “est-ce que” egiturarekin…), harridurazko<strong>eta</strong>n <strong>eta</strong><br />

aginterazko<strong>eta</strong>n.<br />

- Ahozko komunikabide<strong>eta</strong>n erabiltzen den intonazio adierazkorraren ohiko kasuak.<br />

Frantsesaren sistema fonologikoa<br />

- Frantsesaren artikulazio-ezaugarriak: aurretiazkotasuna, artikulazio-tentsioa, ezpainkaritzea <strong>eta</strong><br />

kateatzea.<br />

- Artikulazio-tentsioa: fonemen ahoskera garbia; esaterako: azken posizioan dauden kontsonanteak.<br />

- Fonema bokalikoak: guztiak, [a] [α] <strong>eta</strong> [ ] [oe] aurkakotasunak salbu; azentudun silaban tinbre<br />

bikoitza duten bokalak ere sartu dira.<br />

- Fonema bokaliko sudurkariak; ahozko bokalen <strong>eta</strong> horiei dagozkien bokal sudurkarien arteko<br />

aurkakotasuna.<br />

- Fonema kontsonantikoak: guztiak; [R] fonemaren ahoskera desberdinak onartuko dira, baina<br />

ahoskera estandar bat ezarriko da. Zailtasun berezia duten zenbait fonemen arteko aurkakotasuna:<br />

[s] [z] [ ] [ ]. Kontsonante-taldeak.<br />

- Fonema erdibokalikoak: [j]. Silaba-banak<strong>eta</strong>rako arauak. Bokalen <strong>eta</strong> erdibokalen arteko<br />

aurkakotasunaren oinarrizko arauak. [y] <strong>eta</strong> [w] fonemen finkatzea gauza jakina da, baina ez<br />

derrigorrezkoa.<br />

- Zenbait grafiaren ahoskera berezia: -e- + kontsonante bikoitza, bokal arteko -y- (voyage), -t- + bi<br />

bokal (patience), bokala + kontsonante sudurkari bat edo bi, -y-/-j-, -g-. Va-t-elle, eûmes, plus…<br />

- Dieresia: contigüe.<br />

- Generoaren, numeroaren <strong>eta</strong> pertsonaren ahozko markak behin <strong>eta</strong> berriz lantzea: bereizmena <strong>eta</strong><br />

ahoskera zuzena (sudurkari-ezaugarria galtzea, azken kontsonantea ahoskatzea, [ə] / [e]<br />

aurkakotasuna <strong>eta</strong> liaison): bon/bonne; il vient / ils viennent; grand/ grande; il part/ ils partent;<br />

le/les; elle arrive/ elles arrivent. Marka fonetikoen <strong>eta</strong> ortografikoen arteko kontrastea.<br />

- Ahoskera berezia duten lexikoa <strong>eta</strong> ohiko hitzak zuzen ahoskatzea, esaterako: femme, fils,<br />

monsieur, second...<br />

- Letren, telefono-zenbakien, kopuruen, hamarrenen <strong>eta</strong> zatikien ahoskera: “six”, “dix”...<br />

- Siglen <strong>eta</strong> laburduren ahoskera.<br />

- Lagunarteko erregistroan gehien erabiltzen diren marka fonetikoak: uzkurtzeak (t'as), hotsgalerak<br />

(il y a, il vient, votre, la remise...).<br />

APIren transkripzio fonetikoa<br />

“Ahozko adierazpen-bideen” berezko komunikazio-egoer<strong>eta</strong>n ohiko diren mimika <strong>eta</strong> keinuak.<br />

ORTOGRAFIA<br />

Hotsen transkripzio grafikoa<br />

Fonemen (edo fonema-multzoen) <strong>eta</strong> grafemen (letra bat edo hainbat) arteko korrespondentzia.<br />

106<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


- Ia beti, fonema bakar bati modu unibokoan dagozkien oinarrizko grafiak: [a] -ananas-.<br />

- Fonema baten ohiko grafiak: [a] -là, âge...<br />

- Maiz erabiltzen diren hitz<strong>eta</strong>ko fonema bat noizean behin transkribatzen duten grafia bereziak edo<br />

arraroak: [a] - femme...<br />

- Honako fonema hauen ortoepeiari arr<strong>eta</strong> berezia jarriko zaio: [y] -eu-: [j] -foyer, faïence, deuil,<br />

ailleurs-; halaber, honako hauek ere aztertuko dira: [ξ] <strong>eta</strong> [w] grafiekin duten nahastea (- poêle-);<br />

[a] (-prudemment-), bokal sudurkariak <strong>eta</strong> ahokariak -n- <strong>eta</strong> -m- grafiekin; bokal sudurkari<br />

bikoitza, -an- <strong>eta</strong> -en- grafiak; [k] fonema (-quart, coq, acquérir, chaos-), -c-/-qu- alternantzia, -<br />

ch- grafia <strong>eta</strong> dituen ahoskerak, -x- grafiaren ahoskera: [s] (- façon, morceau, initial, patient-); -ti-,<br />

-si- <strong>eta</strong> -ci- grafiak hitzaren amaieran; [ξ] fonema (-joujou, singe, gageure-) <strong>eta</strong> [j] fonemarekiko<br />

aurkakotasunean.<br />

Erabilera arrunteko hiztegiaren ortografia<br />

- B2 mailari dagokion lexikoaren inbentarioan (“Niveau B2 pour le français”. Notions générales et<br />

Notions spécifiques) agertzen diren hitzen ortografia zuzena.<br />

- Arr<strong>eta</strong> berezia jarriko zaie modu berean ahoskatu baina desberdin idazten diren hitzei (mer, mère,<br />

maiare) <strong>eta</strong>, bereziki, aditz-forma jokatuak dituzten silaba bakarreko homofonoei (temps, tant;<br />

tend, tends


- Zenbait aditzen azentu zirkunflexua: croître...<br />

- -yer, -ier <strong>eta</strong> -gner amaiera duten aditzen grafiak. Nous criions, nous nettoyions, nous gagnions...<br />

- i <strong>eta</strong> y grafien alternantzia -yer amaiera duten aditz<strong>eta</strong>n: j´essaie/essayez.<br />

- -l- <strong>eta</strong> -t- grafien bikoizk<strong>eta</strong> <strong>eta</strong> -è- grafia -eler <strong>eta</strong> -eter amaierako aditz<strong>eta</strong>n: j´épelle, je cachette,<br />

j´achète...<br />

- Aginterari erantsitako -s- grafia, aditzaren atzean -en edo -y grafiaz hasitako hitza dagoenean:<br />

manges-en, vas –y...<br />

- Subjektuaren inbertsioa hirugarren pertsona singularrari -t- grafia eransten zaionean: va-t-elle...<br />

Azentu grafikoa<br />

- -e- grafiaren gaineko azentua <strong>eta</strong> dagozkien fonemen aurkakotasuna.<br />

- -a-, -i-, -o- <strong>eta</strong> -u- grafien gaineko azentua erabilera arrunteko hitz<strong>eta</strong>n.<br />

- Homonimoen azentu bereizgarria: dû/du...<br />

- Erabilera arrunteko hitzen dieresia.<br />

- Apostrofea.<br />

Ortografia-arauak<br />

- Puntuazioa: arau orokorrak.<br />

- Letra larrien erabilera.<br />

- Hitzen zatik<strong>eta</strong> lerro amaieran.<br />

GRAMATIKA<br />

FRANTSESA<br />

Oro har, maila aurreratuko 1. ikastaroko ezagutzak <strong>eta</strong> treb<strong>eta</strong>sunak berrikusi, hobetu <strong>eta</strong>, beharrezko<br />

bada, zabalduko dira, bai <strong>eta</strong> aurreko mail<strong>eta</strong>koak ere.<br />

PERPAUSA<br />

Perpaus bakuna<br />

• Il/ Ce + aditz inpertsonala: il est venu deux clients; il en sera de même ; il se trouve qu’on ne<br />

peut rien faire.<br />

• Forma inpertsonala <strong>eta</strong> esanahi pasiboa: il a été signalé une nouvelle affaire de pots-de-vin; il<br />

a été décidé de licencier 200 employés.<br />

• Aurkezpena <strong>eta</strong> enfasia: esaldien lekualdatzeak <strong>eta</strong> dislokazioa, puntuazioa, erritmoa <strong>eta</strong><br />

intonazioa, <strong>eta</strong> anaforak: Aujourd’hui, c’est le douze; c’est moi qui aurai le plaisir; c’est à la<br />

gare qu’on s’adressera; c’est ce qu’il aime le mieux!; ce que je veux trouver? devinez!; ce<br />

plat, vous m’en direz des nouvelles!, oh, ça il adore!; ça, je vous le garantis.<br />

• Aditz-egiturak <strong>eta</strong> horien esanahi-aurkakotasunak berrikusi <strong>eta</strong> zabaltzea.<br />

• Egitura nominalak <strong>eta</strong> pronominalak berrikusi <strong>eta</strong> zabaltzea.<br />

• Adierazpenezko esaldiak, galderazkoak <strong>eta</strong> ezezkoak berrikusi <strong>eta</strong> zabaltzea.<br />

Ezezko esaldi leunduei arr<strong>eta</strong> berezia jarriko zaie (“litote”): Ce n’est pas très bon (mauvais);<br />

elle ne m’est pas sympa (antipathique).<br />

• Esaldi pasiboa, maila aurreratuko 1. ikastaroan azaldutako egitura klasikoen alternatib<strong>eta</strong>n.<br />

• Esaldi<strong>eta</strong>ko dislokazioak behin <strong>eta</strong> berriz aztertzea: intonazioa <strong>eta</strong> hitzen ordena ahozko<br />

adierazpenean (enfasia, hunkiberatasuna): Eux, les voisins, tout le monde les connaît,<br />

voyons!; Les résultats, ce ne sera sûrement pas avant demain soir; c’est ton frère, lui?; Il<br />

arrive, le bus.<br />

108<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


Perpaus konposatuak<br />

• Perpaus konposatua. Lokailuak. Argudiozko lokailuak: maila aurreratuko 1. ikastaroan<br />

ikasitakoak modu trinkoan berrerabiltzea (guztiak maila aurreratuko 1. ikastaroko programan<br />

daude), maila horr<strong>eta</strong>n ikasi <strong>eta</strong>/edo erabili gabekoak finkatzea <strong>eta</strong> erabiltzea, edota<br />

ñabardurari <strong>eta</strong> erabilerari dagokienez dauden desberdintasunak gehiago lantzea.<br />

Lotura anaforikoak: testu-unitatea<br />

Esalditik paragrafora, paragrafotik testura. Testu-propi<strong>eta</strong>teak.<br />

• Egokitzea: testua komunikazio-egoerarekin lotzea.<br />

Erregistroa: ahozko hizkuntza/hizkuntza idatzia; ahozko hizkuntzako <strong>eta</strong> hizkuntza idatziko<br />

erregistro-motak.<br />

Formaltasun-maila: tu/vous <strong>eta</strong> hizkuntza-mailak.<br />

• Koherentzia: testua esanahi-unitate osotzat hartzea.<br />

Edukiaren egokitasuna <strong>eta</strong> egiturak<strong>eta</strong>.<br />

Ideia nagusiak <strong>eta</strong> bigarren mailako ideiak.<br />

Informazio ezaguna <strong>eta</strong> berria: antolak<strong>eta</strong> <strong>eta</strong> oreka.<br />

Hartzailearekiko erreferentziak.<br />

• Kohesioa: testu bateko enuntziatuak beren artean lotzen dituzten lotura sintaktikoak <strong>eta</strong><br />

semantikoak.<br />

- Lotura anaforikoak: maila aurreratua 1.<br />

- Sare lexikoak: maila aurreratua 1.<br />

- Deiktikoak: maila aurreratua 1.<br />

- Lokailuak: maila aurreratua 1.<br />

Testua antolatzen duten lokailuak finkatu <strong>eta</strong> zehaztuko dira, dagokien erabileraren arabera (maila<br />

aurreratuko 1. ikastaroa):<br />

- Espazioari <strong>eta</strong> denborari dagozkienak: là, soudain,...<br />

- Argudiatzekoak: en revanche...<br />

- Enumeraziozkoak: en premier lieu.....<br />

- Birformulatzaileak: autrement dit...<br />

- Gehitzekoak: à cela il faut ajouter…<br />

- Azalpenezkoak: en effet…<br />

- Adibide bat ematekoak: tel est le cas de…<br />

- Ondorioztatzekoak: tout bien pesé…<br />

• Hizlariaren edo idazlearen balorazioa; bere emozio-egoera adierazten duten terminoak:<br />

rejouissant, déplorable, regrettable...<br />

• Modu inplizituan gauzak adieraztea edo esan beharrik gabe gauzak ulertzea: intonazioa,<br />

intonazio adierazkorra, etenak, amaitu gabeko esaldiak, keinuak <strong>eta</strong> mimika.<br />

Izenak <strong>eta</strong> adjektiboak<br />

Determinatzaileak<br />

Izenordainak<br />

Honako hiru atal hauei dagokienez, B2 mailako eduki gramatikala maila aurreratuko 1. ikastaroko <strong>eta</strong><br />

aurreko mail<strong>eta</strong>ko program<strong>eta</strong>n agertuko da. <strong>Maila</strong> hon<strong>eta</strong>n, aipatutako eduki gramatikal horien<br />

funtzioak <strong>eta</strong> aukerak behar bezala zehaztu <strong>eta</strong> erabili beharko dira, bai ahozko testu<strong>eta</strong>n, bai<br />

idatzizko<strong>eta</strong>n.<br />

109<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


Aditzak<br />

• <strong>Maila</strong> aurreratuko 1. ikastaroan adierazitako modu<strong>eta</strong>n <strong>eta</strong> denbor<strong>eta</strong>n dauden aditzak <strong>eta</strong><br />

aditz-lokuzioak berrikustea, finkatzea <strong>eta</strong> zabaltzea (adierak, egiturak, balioak <strong>eta</strong> erabilerak).<br />

• Testu idatzi<strong>eta</strong>n, honako aditz-modu hauen oinarrizko formak <strong>eta</strong> balioak identifikatzea:<br />

lehenaldia, lehenagoko lehenaldia, pluskuanperfektua <strong>eta</strong> subjuntiboko lehenaldi burutugabea.<br />

• Orainaldiko partizipioa: kausa-, kontzesio- <strong>eta</strong> denbora-balioarekin; gerundioa, “tout”<br />

partikularekin indartuta; orainaldiko partizipioa <strong>eta</strong> aditz-adjektiboa: grafiak.<br />

• “Passé surcomposé” (lehenaldi konposatu bikoitza): ahozko hizkuntzan erabiltzen da.<br />

• Lehenaldiko denboren konbinazioa kontakizunean.<br />

• Esanahi pasiboaren forma bereziak: erabilera berrikusi <strong>eta</strong> zabaltzea.<br />

Adberbioak <strong>eta</strong> loturak<br />

“Izenordainak” atalaren jarraipenean egindako ohar berberak.<br />

AHOZKO ADIERAZPENERAKO BALIABIDEAK<br />

Ahozko komunikazioaren xede guztiak (orokorrak <strong>eta</strong> bereziak) maila aurreratuaren 1. ikastaroko<br />

programan agertzen dira; halaber, “Cadre común de référence pour les langues” argitalpeneko B2<br />

mailari dagozkion adierazpen-bide guztiak ere sartu dira.<br />

Ikasturte hon<strong>eta</strong>n aurreko ikasturtean landutako adierazpen-bide guztiak berrikusiko dira, <strong>eta</strong> horiek<br />

oraindik landu gabe dauden beste batzuekin osatuko dira; horrez gain, komunikazio-asmo horien<br />

guztien zehaztasun-, ñabardura-, egokitzapen- <strong>eta</strong> zuzentasun-maila hobetuko da.<br />

Bestalde, azpimarratu behar da xede horien erabileran ez dagoela mailen arteko desberdintasun<br />

handirik; gehienez ere, esan daiteke bigarren mailan baliabide-kopurua aberastu egiten dela edo egoera<br />

bakoitzera hobeto egokitzen direla.<br />

LEXIKOA ETA SEMANTIKA<br />

• B2 mailako xedeei dagokienez maila aurreratuaren 1. ikastaroko programan erreferentzia egin<br />

zaien xedeei buruzko oinarrizko <strong>eta</strong> ohiko lexikoa berrikusi, finkatu <strong>eta</strong> zabaltzea.<br />

Lexiko hori ikasteko <strong>eta</strong> dituen esanahiak <strong>eta</strong> erabilerak praktikan jartzeko, ikuspegi ugari har<br />

daitezke oinarri; besteak beste, hurrengo lerro<strong>eta</strong>n aipatuko ditugun ohiko ikuspegiak.<br />

• Familia lexikoak: hitzen arteko loturak, formaren <strong>eta</strong>/edo esanahiaren arabera (eremu<br />

lexikalak <strong>eta</strong> semantikoak): péril- péricliter; voir, revoir, percevoir, apercevoir; entendre,<br />

écouter, suivre, y être, saisir, comprendre; se brouiller, se fâcher, la mésentente, être en froid<br />

avec quelqu’un.<br />

• Hitz orokorretik zehatzera: dire, avouer, sommer, tonner; dormir, dorloter, sommeiller;<br />

champignon, cèpe, morille.<br />

• Multzotik osagai<strong>eta</strong>ra: fauteuil, dossier, accoudoirs, pieds.<br />

• Hitz hutsaletik (dire, faire, mettre, il y a, chose...) termino zehatzera: prendre, saisir,<br />

s’emparer, rafler; dire, avouer, signifier <strong>eta</strong> confier.<br />

• Oposizio garrantzitsuak: voie, chaussée, route, périphérique, bretelle; eremu lexiko <strong>eta</strong><br />

semantiko bakoitzeko osagaien arteko aurkakotasuna.<br />

• <strong>Maila</strong>k<strong>eta</strong> intentsiboa <strong>eta</strong> erregresiboa: hurler, chuchoter; laid, repoussant.<br />

• Ñabardura-aldak<strong>eta</strong>k: maigre, élancé, efflanqué.<br />

• Mespretxua edo gorespena adierazten dutenak: astucieux, futé, malin, roublard, finaud, retors.<br />

• Sinonimoak: mettre au point, régler; sinonimiaren mugak <strong>eta</strong> gutxi gorabeherako sinonimia.<br />

• Sinonimia <strong>eta</strong> hizkuntza-mailak: se démener sans aboutir- pédaler dans la choucroute.<br />

• Sinonimia <strong>eta</strong> erregistroa: ahozko hizkuntza <strong>eta</strong> hizkuntza idatzia: ça, cela.<br />

110<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


• Sinonimoak <strong>eta</strong> perifrasi eufemistikoak: les pauvres, les économiquement faibles.<br />

• Oso ohikoak diren hitzen asoziazioak: pas l’ombre d’un doute, être éperdument amoureux,<br />

pleurer à chaudes larmes, connaître comme sa poche.<br />

• Antonimoak: réussir/ échouer; aurrizki negatiboak: adroit/ maladroit. Polisemia <strong>eta</strong><br />

antonimia.<br />

• Hitz polisemikoak: canard (animal- journal)<br />

• Pronominalizazioa <strong>eta</strong> esanahi-aldak<strong>eta</strong>: rendre, se rendre.<br />

• Adjektiboaren posizioak duen esanahia: un sale métier - un métir sale.<br />

• Ohiko konparazio-esamoldeak: copains comme cochons.<br />

• Ohiko adierazpen m<strong>eta</strong>forikoak: faire le poireau; c’est ma pomme; une beauté flétrie; un<br />

jeune loup.<br />

• Homonimoak: homofonoak (content, comptant) <strong>eta</strong> homografoak (couvent, elles couvent);<br />

generoaren arabera bereizten diren hitzak: la mémoire, un mémoire.<br />

• Paronimoak (“faux frères”): collision- collusion; désaffecté- désinfecté; justice- justesse.<br />

• Eratorpen desegokiak: avoir le verbe haut; une fille très bien.<br />

• Atzerriko hizkuntz<strong>eta</strong>tik hartutako hitzak; batez ere, ingelesetik: job, jogging, cool.<br />

• Neologismoak; erregistratutako markei edo izen bereziei dagozkien substantiboak: caddy,<br />

kleenex...<br />

• Lagunarteko hizkeran, modako frantsean (“branche”) <strong>eta</strong> gazteen hizkeran maiz erabiltzen<br />

diren lexikoa <strong>eta</strong> esamoldeak, <strong>eta</strong> horiek erregistro estandarrarekiko duten kontrastea: c’est la<br />

fin des haricots, être sur la touche, du beau linge, se faire carotter… Erregistro estandarreko<br />

hitzak lagunarteko hizkerara pasatzean laburtzeko mekanismoak <strong>eta</strong> atzizkiak: le dirlo,<br />

crados, un soiffard…<br />

• Esamolde idiomatikoak, lokuzioak <strong>eta</strong> gehien erabiltzen diren irudizko esamoldeak: il n’a pas<br />

cassé trois pattes à un canard; mettre le cap sur; la trouver saumâtre…<br />

<strong>Maila</strong> hon<strong>eta</strong>n, lagunarteko esamoldeei, esamolde idiomatikoei <strong>eta</strong> lokuzioei dagokienez, komeni<br />

da ezagutza-maila ahal den neurrian handitzea.<br />

• Ohiko atsotitzak: Erreur n’est pas compte; les bons comptes font les bons amis.<br />

• Maiz erabiltzen diren esamoldeak ezagutzea: tout travail mérite salaire.<br />

• Frantsesaren <strong>eta</strong> dagokion ama-hizkuntzaren arteko antzekotasunak baliatzea (maila jasoko<br />

hitzak <strong>eta</strong> hitz teknikoak: pusillanime, oxygène); gainera, sasiadiskideei (“faux amis”) arr<strong>eta</strong><br />

berezia jarriko zaie: pavillon, conforme, consentir…<br />

• Hitz konposatuak: un tire-au-flanc, audiovisuel.<br />

• Aurrizkiak: mi-, contre-, bien-, in-, mé-, dé-…; intentsitate-aurrizkiak: super, archi, ultra…;<br />

espazioa <strong>eta</strong> denbora adierazten duten aurrizkiak: sous-estimé, après-vente; <strong>eta</strong> ezezko<br />

aurrizkiak: immettable.<br />

• Izen, adjektibo edo aditz bati erantsitako atzizkiak beste izen, adjektibo <strong>eta</strong> aditz batzuk<br />

osatzeko: -ard, -iste, -aille, -ot, -otte, -ichon, -ichonne, -âtre, -asser, -uyer,-iller, -onner…;<br />

gutxiespena adierazten duten atzizkiak edo atzizki txikigarriak: franchouillard, greluchet…<br />

• Aurrizkia <strong>eta</strong> atzizkia eranstea: emprisonner; faktitiboak: emmagasiner.<br />

• -ment atzizkia erantsiz adberbioa sortzea: brièvement.<br />

• Nominalizazioa: funtzio murriztailea <strong>eta</strong> anaforikoa: ralentissement de la reprise.<br />

• Adjektiboak sortzea: épouvantable.<br />

• Aditzak sortzea: chuter.<br />

• Laburtzapenak: siglak, akronimoak, sinboloak <strong>eta</strong> laburdurak: impec, métallo, IVG, CAPES…<br />

Zenbait eratorpen-kasu: smicard, cégétiste…<br />

• Onomatopeiak: beurk, cliquer; soinuak adierazten dituzten terminoak: cliquetis, clapoter,<br />

meugler.<br />

• Hizkuntza bakarreko hiztegiak erabiltzeko gida.<br />

111<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


• Erregistroak: eguneroko bizitzan gehien erabiltzen diren erregistroen erabilera (formala,<br />

informala, lagunartekoa, estandarra, jasoa) baldintzatzen dituzten egoera-faktoreak (hiztunak,<br />

eremua, gaia, ahozkoa/idatzia); lagunarteko hizkeraren <strong>eta</strong> hizkera jasoaren arteko ezaugarri<br />

bereizgarrienak.<br />

FONETIKA, FONOLOGIA ETA INTONAZIOA<br />

• Azentuazioa, erritmoa <strong>eta</strong> intonazioa behar bezala erabiltzea; fonema bokalikoak,<br />

erdibokalikoak <strong>eta</strong> kontsonantikoak ahoskatzea, jatorrizko hiztunaren antzeko ahoskera<br />

lortzeko zailtasun gehien sortzen duten hori<strong>eta</strong>n arr<strong>eta</strong> berezia jarrita.<br />

• Ahozko <strong>eta</strong> idatzizko marka gramatikalen kontrastea.<br />

• Edozein motako perpaus konplexuan egoki diren erritmoa <strong>eta</strong> intonazioa.<br />

• Ñabardura subjektiboak sortzea (hitz-erdika aritzea, iradokitzea…), <strong>eta</strong> azentuaren adierazpenfuntzioari<br />

arr<strong>eta</strong> berezia jartzea.<br />

• Kontsonante-asimilazioa <strong>eta</strong> kontsonante geminatuak.<br />

• E isila <strong>eta</strong> -e- ezegonkorra. -e- bokala ez ahoskatzeak eragiten dituen ondorioak; kontsonante<br />

geminatuen ahoskera (là-d (e)dans, ne l(e) lis pas).<br />

• Ahoskera ezohikoa duten baina maiz erabiltzen diren hitzak menderatzea.<br />

• Azentu zorrotza <strong>eta</strong> ahoskera ezohikoa (événement).<br />

• Azken posizioan joan ohi diren zenbait kontsonanteren ahoskera berezia (profil, spécimen,<br />

album, virus, troc…).<br />

• -x- grafiaren ahoskera (examen, excuse, deuxième, dix).<br />

• Atzerriko hizkuntz<strong>eta</strong>ko hitzen ahoskera; hau da, berezko ahoskera gordetzen dutenak, baina<br />

frantsesaren sistemara egokituta.<br />

• Hitz homofonoen ezagutza zabaltzea.<br />

• Liaison: kasu bereziak; debekatuak <strong>eta</strong> aukerakoak. Liasoin baliabideak aurreko bokalean<br />

duen eragina.<br />

• Elisioa: kasu bereziak.<br />

• Hizkuntzaren hainbat mailatako ezaugarri fonetiko adierazgarrienak; esaterako, niveau<br />

soutenu – liaison.<br />

• Lagunarteko erregistroaren ezaugarri fonetikoei arr<strong>eta</strong> berezia jartzea.<br />

• Intonazio adierazkorraren ohiko kasuak sakontzea; “Ahozko adierazpen-bideen” (maila<br />

aurreratua 1) intonazio adierazkorra.<br />

• Frantzia hegoaldeko hizkeraren ezaugarriak identifikatzea.<br />

“Ahozko adierazpen-bideen” berezko komunikazio-egoer<strong>eta</strong>n ohiko diren mimika <strong>eta</strong> keinuak (maila<br />

aurreratua 1).<br />

ORTOGRAFIA<br />

• <strong>Maila</strong> aurreratuaren 1. ikastarorako zehaztutako ortografia-helburuak berrikustea <strong>eta</strong><br />

zabaltzea; bereziki, idatzizko <strong>eta</strong> ahozko marken arteko kontrastean sakonduko da.<br />

• Adizki irregularren aditz-jokoaren ortografia-bereizgarriak.<br />

• Komunztadura-kasu bereziak: Les enfants ont des souliers tout neufs; c’est moi qui voulais…<br />

• Aditz-adjektiboa / Orainaldiko partizipioa: ortografia-aldak<strong>eta</strong>k (fatigant/ fatiguant; négligent/<br />

négligeant).<br />

• Korrespondentzia fonetiko <strong>eta</strong> ortografiko berezia duten hitzen ikaskuntza zabaltzea.<br />

• Zenbait zailtasun berezi: -sc- grafia (scénario, piscine); letra isil tartekatuak: rhume,<br />

authentique, sculpter…<br />

• -euil grafiaren transformazioa -g <strong>eta</strong> -c grafien ondoren doanean: accueillir.<br />

112<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


• Onomatopeien ortografia: bof, ouïe, ouille…<br />

• Atzerriko hizkuntz<strong>eta</strong>ko hitzen ortografia, frantsesera egokituta edo egokitu gabe: whisky,<br />

whiskies.<br />

• Ortografia-arauak. Puntuazioa gutun<strong>eta</strong>n <strong>eta</strong> bestelako testu formal<strong>eta</strong>n, literatura-testu<strong>eta</strong>n,<br />

edota testu akademiko<strong>eta</strong>n: ahozkoak (diskurtsoak, aurkezpenak…) <strong>eta</strong> idatziak.<br />

• Ezaugarri grafikoak (<strong>eta</strong> tipografikoak) <strong>eta</strong> testu-tipologia: prentsa, publizitatea, oharrak <strong>eta</strong><br />

iragarki formalak, gutunak, komiki-bandak <strong>eta</strong> txisteak, aurkibideak, grafikoak, oin-oharrak,<br />

bibliografia-zerrendak, curriculum vitaeak… Formatua, letra-mota, neurria, testu-banak<strong>eta</strong><br />

orrialdean, ilustrazioen <strong>eta</strong> grafikoen erabilera, koloreen erabilera, espazioen banak<strong>eta</strong>,<br />

izenburuak, titularrak…<br />

GRAMATIKA<br />

ALEMANA<br />

MAILA AURRERATUA 1<br />

Perpausa<br />

• Perpaus bakuna<br />

Elementuek perpausean duten hurrenkera.<br />

Aditza non jartzen den: aditza da perpausean lekuz aldatu ezin den elementu bakarra: beti egon behar<br />

du Position IIn edo bukaeran. Gainerako elementuak lekuz alda daitezke, baina hasierako posizioan<br />

egonez gero, kontuan eduki behar da azentuazio berezia hartzen dutela.<br />

- Elementuak<br />

Subjektua, osagarri zuzena (akusatiboa), zeharkako osagarria (datiboa), osagarri zirkunstantzialak:<br />

denborazkoak, kausazkoak, moduzkoak <strong>eta</strong> lekuzkoak.<br />

- Predikatuan non kokatzen diren<br />

Izenordainak izenak baino lehenago. Izenordainen hurrenkera: nominatiboa, akusatiboa, datiboa.<br />

Izenen hurrenkera: nominatiboa, datiboa, akusatiboa. Osagarri zirkunstantzialen hurrenkera:<br />

(Tekamolo = temporal, kausal, modal und lokal).<br />

- Motak:<br />

Adierazpenezkoak, galderazkoak (orokorrak <strong>eta</strong> partzialak), aholkatzekoak edo aginduzkoak,<br />

ezezkoak.<br />

113<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


- Perpauseko parentesia (Satzklammer): aditzak gutxienez 2 osagai dituenean, aditz-sintagma osatzen<br />

duten zatiei deritze: parentesiaren lehenengo zatian, aditzaren forma jokatua dago; <strong>eta</strong> bigarren zatian,<br />

aditzaren forma ez jokatua edota aditzaren aurrizkia. Perpausak hiru eremu hauek ditu: aurrekoa,<br />

barrukoa <strong>eta</strong> ondorengoa.<br />

• Perpaus konposatua<br />

- Justaposiziozko perpausak: perpaus bakunak dira, <strong>eta</strong> koma baten bidez bereizita daude bata<br />

bestearen atzetik.<br />

- Perpaus koordinatuak: maila bereko perpausak dira, <strong>eta</strong> koordinazio-lokarrien bidez daude<br />

lotuta.<br />

- Mendeko perpausak: perpaus nagusiaren barruan daude, <strong>eta</strong> funtzio gramatikala dute. Bereziak dira:<br />

izan ere, hasieran juntagailua edo izen erlatiboa dute, <strong>eta</strong> bukaeran aditz-nukleoa. Hiru lekutan egon<br />

daitezke: hasieran, tartean <strong>eta</strong> amaieran.<br />

- Juntagailu bidezkoak: adbertsatiboak, konpletiboak, kontzesiboak, baldintzazkoak, ondoriozkoak,<br />

zalantzazkoak, helburuzkoak <strong>eta</strong> denborazkoak.<br />

-Erlatiboak: atribuzio-osagarria izatetik, perpaus erlatibo izatera pasatzea (Umwandlung von<br />

Partizipialattributen in Relativsätze): Partizip I (Der den Stau verursachende Wagen hatte einen<br />

Motorschaden. Der Wagen, der den Stau verursachte, hatte einen Motorschaden.), <strong>eta</strong> Partizip II:<br />

(Der von Ihnen gestellte Antrag wird morgen behandelt. Der Antrag, den Sie gestellt haben, wird<br />

morgen behandelt.)<br />

- Galderazkoak<br />

- Sarrera egiteko elementurik gabekoak (Hätte ich das Geld gehabt, hätte ich das Haus gekauft.)<br />

- Infinitiboa dutenak (Es ist nicht gut, so Vieles auf einmal zu machen.)<br />

Izenak <strong>eta</strong> adjektiboak<br />

Izenak:<br />

- Motak: arruntak <strong>eta</strong> bereziak.<br />

- Generoa: maskulinoa, femeninoa <strong>eta</strong> neutroa<br />

- Kasua: nominatiboa, akusatiboa, datiboa <strong>eta</strong> genitiboa.<br />

- Izen elkartuak. -heit, -keit, -schaft, tät, -tion, -ung, -ling, ... amaiera duten hitzen ostean, beti jartzen<br />

da s (Fugen-s).<br />

- II. motako maskulinoen deklinabidea („-n“ Deklination).<br />

- Numeroa: pluralak nola eratzen diren (-n, -en, -e, -¨e, -s, -er -¨er, --, ¨--, nen…). Kasu bereziak<br />

(Alben/Albums, Minerale/Mineralien, Parks/Parke…)<br />

- -chen <strong>eta</strong> -lein txikigarriak<br />

- Izen elkartuak:<br />

izena + izena (Umweltverschmutzung, Hochzeitsreise, …), adjektiboa + izena (Fremdsprache,<br />

Schnellstraße, … ...), aditza + izena (Lebewesen, Rasierapparat, ...), <strong>eta</strong> preposizioa + izena.<br />

osatutakoak (Vorort, Nebenstraße, Hintertür, …)<br />

- Izen eratorriak:<br />

Beste izen batetik, aurrizki bidez (Mitschüler, Nichtraucher, Misserfolg, Unglück, …) edo atzizki<br />

bidez (Bürgerschaft, Christentum, Kindheit, Freundschaft, …); adjektibo batetik, atzizki bidez (-e, -<br />

heit, -igkeit, -keit, -schaft, -tum, …)(die Schwäche, die Krankheit, die Arbeitslosigkeit, die<br />

Fröhlichkeit, die Bereitschaft, der Reichtum, ...); adjektibo substantibatu<strong>eta</strong>tik (ein Fremder, die<br />

Kranken, …); partizipio substantibatu<strong>eta</strong>tik (der Vorsitzende, ein Abgeordneter, ….); aditz batetik,<br />

aurrizki bidez (Ge-) (das Gebäck, das Gehör, ...) edo atzizki bidez ( -e, -ei, -er, -ling, -nis,sel, -t, -tum,<br />

-ung, ...) (die Lehre, die Bäckerei, der Leser, der Lehrling, das Erzeugnis, das Rätsel, die Fahrt, das<br />

Wachstum, die Prüfung, ...).<br />

Adjektiboak<br />

• Komunztadura<br />

114<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


Adjektiboak atribuzio-funtzioa duenean, komunztadura egiten du izenaren genero, numero <strong>eta</strong><br />

kasuarekin. Predikazio-funtzioa duenean, aldaezina da.<br />

• Generoa <strong>eta</strong> numeroa<br />

Adjektiboaren deklinabidea: artikulu mugatuarekin, artikulu mugagabearekin, posesiboarekin,<br />

ezezkoarekin <strong>eta</strong> determinatzailerik gabe.<br />

• Adjektiboen mailak<strong>eta</strong><br />

Baiezkoa<br />

Konparatiboa<br />

Superlatiboa<br />

Forma konparatiboak: berdintasuna <strong>eta</strong> desberdintasuna adierazteko<br />

• Atzizkiak <strong>eta</strong> aurrizkiak<br />

-bar, -haft, -ig, -isch, -lich <strong>eta</strong> -sam atzizkiekin (brauchbar, traumhaft, fleißig, spanisch, verständlich,<br />

unterhaltsam...); beste atzizki batzuekin (-arm, -fähig, -los, -reich, -voll) (kalorienarm, lernfähig,<br />

kinderlos, vitaminreich, liebevoll...); aurrizkiekin (Augmentation: extra, hyper-, super-...) (extragroß,<br />

hypersensibel, supermodern...), <strong>eta</strong> ezezko aurrizkiekin: ·(a-, in-, un-...) (apolitisch, inaktiv,<br />

unsicher...)<br />

• Adjektiboen ostean jartzen diren preposizioek datiboa eskatzen dutenean (interessiert an, beliebt<br />

bei, befreundet mit, abhängig von, nett zu …), <strong>eta</strong> akusatiboa eskatzen dutenean (gewöhnt an, böse<br />

auf, dankbar für, verliebt in, besorgt über…).<br />

Determinatzaileak<br />

• Artikuluak<br />

Mugatua<br />

Mugagabea<br />

Ezezkoa<br />

• Erakusleak<br />

• Posesiboak<br />

• Zenbatzaileak:<br />

Kardinalak, ordinalak, enumeraziozkoak (erstens, zweitens, drittens…), zatigarriak (ein_ halb_, ein<br />

Drittel, drei Viertel…), iteratiboak (einmal, zweimal, dreimal…), <strong>eta</strong> multiploak (einfach, doppelt,<br />

dreifach…)<br />

• Zehaztugabeak: alle, beide, ein bisschen, ein wenig, etwas, nichts, genug, ein paar, jeder, viele,<br />

wenige, welche…<br />

• Galdetzaileak: Welcher, was für ein, wie viel…<br />

Izenordainak<br />

• Motak<br />

Pertsona-izenordainak nominatiboan, akusatiboan <strong>eta</strong> datiboan<br />

Posesiboak nominatiboan, akusatiboan <strong>eta</strong> datiboan.<br />

Bihurkariak akusatiboan <strong>eta</strong> datiboan.<br />

Erakusleak.<br />

115<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


Zehaztugabeak (alle, beide, (k)einer, ein bisschen, ein wenig, etwas, einiges, jemand, nichts, niemand,<br />

man, viel, wenig…).<br />

Galdetzaileak: forma aldakorrak (wer, wen, wem.. ) <strong>eta</strong> aldaezinak (warum, wann, was, woran, wofür,<br />

womit…).<br />

Preposizionalak (daran, dafür, damit…).<br />

Erlatiboak: nominatiboan, akusatiboan, datiboan <strong>eta</strong> genitiboan aldatu egin daitezkeen formak (dessen,<br />

deren) <strong>eta</strong> aldatu ezin direnak (wo, was, worüber…).<br />

• Nola erabiltzen diren<br />

Izenordainek, oro har, perpauseko zatiak edo perpausak osorik ordezkatzen dituzte, zati horiek<br />

errepikatu behar ez izateko, askotan.<br />

Aditzak<br />

• Denborak nola eratzen diren<br />

- Aditz erregularrak: infinitiboa, orainaldia, lehenaldi bakuna, lehenaldi burutua, lehenaldi<br />

pluskuanperfektua, I. geroaldia, II. geroaldia (er wird gemacht haben, er wird gereist sein), agintera,<br />

Konjunktiv I moduaren orainaldiko forma <strong>eta</strong> forma konposatua (lehenaldian), Konjunktiv II<br />

moduaren orainaldiko forma (machte -ich würde machen, reiste, ich würde reisen) <strong>eta</strong> forma<br />

konposatua (ich hätte gemacht, ich wäre gereist), I. partizipioa <strong>eta</strong> II. partizipioa.<br />

Prozesu<strong>eta</strong>rako pasiboa (Vorgangspassiv): orainaldia, lehenaldia, lehenaldi burutua, lehenaldi<br />

pluskuanperfektua, <strong>eta</strong> I. geroaldia (er wird gemacht werden, es wird gereist werden).<br />

Aditz irregularrak: infinitiboa, orainaldia, lehenaldi bakuna, lehenaldi burutua, lehenaldi<br />

pluskuanperfektua, I. geroaldia, II. geroaldia (er wird getrunken haben), agintera, Konjunktiv I modua<br />

–orainaldiko forma <strong>eta</strong> forma konposatua (lehenaldian)–, <strong>eta</strong> Konjunktiv II modua –forma bakuna <strong>eta</strong><br />

forma konposatua (er hätte getrunken, du wärest gefahren, er hätte geschrieben)–.<br />

Prozesu<strong>eta</strong>rako pasiboa (Vorgangspassiv): orainaldia (es wird gegessen), lehenaldi bakuna (es wurde<br />

gegessen), lehenaldi burutua (es ist gegessen worden), lehenaldi pluskuanperfektua (es war gegessen<br />

worden) <strong>eta</strong> I. geroaldia (es wird gegessen werden).<br />

- Osagarri preposizionala duten aditzak: datiboan (anfangen mit, bestehen aus, fragen nach, erzählen<br />

von, teilnehmen an, ...);<br />

akusatiboan (sich bedanken für, protestieren gegen , sich kümmern um, warten auf, sich erinnern an,<br />

sprechen über, ...); preposizio bat edo beste izan arren, esanahi antzekoa dutenean ( reden von / über ,<br />

sich freuen auf / über, ..);osagarri preposizional bat baino gehiago dutenean (Sie entschuldigt sich bei<br />

ihrem Chef für ihren Fehler.)<br />

- Aurrizkia duten aditzak<br />

Banandu daitezkeenak (ab-, an-, auf-, aus-, ein-, her-, hin-, mit-, nach-, vor-, weg-, weiter-, wieder-,<br />

zu-, zurück, zusammen-) <strong>eta</strong> banandu ezin direnak (be-, ent-, er-, ge-, miss-, ver-, zer- )<br />

- Aditz bihurkariak (sich ärgern, sich beeilen, sich entschließen ...)<br />

- Aditz elkarkariak (Sie lieben sich. / Wir haben uns gut verstanden.)<br />

- Aditz inpertsonalak (Es schneit. / Es regnet.)<br />

Aditz mistoak (denken, bringen, nennen, brennen …)<br />

Aditz laguntzaileak. (haben, sein, werden)<br />

116<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


Moduzko aditzak (können, dürfen, wollen, mögen, müssen, sollen): orainaldia, lehenaldi bakuna,<br />

lehenaldi burutuan Konjunktiv I (er könne, er dürfe, er wolle, er möge, er müsse, er solle…), <strong>eta</strong><br />

Konjunktiv II modua (er könnte, er dürfte, er wollte, er möchte, er müsste, er sollte…).<br />

Prozesu<strong>eta</strong>rako pasiboa (Vorgangspassiv): orainaldia (Das Kinderzimmer muss aufgeräumt werden)<br />

<strong>eta</strong> lehenaldia (Das Kinderzimmer musste aufgeräumt werden)<br />

Moduzko aditzek hau adierazten dute:<br />

- Faktikotasuna (Gestern konnte ich nicht ins Kino gehen, weil ich lange arbeiten musste.)<br />

- Beharra (Ich muss mir unbedingt neue Schuhe kaufen.)<br />

- Betebeharra (Du sollst nicht lügen. / Du musst in die Schule gehen.)<br />

- Eskaintza (Soll ich dir einen Tee machen?)<br />

- Aholku edo gomendioa: (K II) (Sie sind krank Sie sollten zum Arzt gehen.)<br />

- Ahalmena (Als ich 5 war, konnte ich schon lesen.)<br />

- Baimena (Als ich 16 wurde, durfte ich Bier trinken.)<br />

- Aukera (Ich konnte kein Taxi finden, weil es stark regnete.)<br />

- Debekua (Als ich 12 war, durfte ich abends nicht ausgehen.)<br />

- Asmoa (Schau mal, der Pullover ist doch toll. Den will ich mir kaufen. )<br />

- Mandatua (Der Chef sagt, du sollst sofort zu ihm kommen.)<br />

- Entzundako edo irakurritako diskurtsoa (Das Wetter soll schöner werden.)<br />

Aditzak<br />

• Denborak nola erabiltzen diren<br />

- Orainaldia adierazteko: indikatiboko orainaldia (Ich mache eine Reise. Ich fahre nach München.)<br />

- Geroa adierazteko:<br />

Indikatiboko orainaldia (ziurtasuna) (Im Sommer fahre ich nach München.)<br />

Futur I (ziurra ez den geroaldia) (Im Sommer werde ich nach München fahren.)<br />

- Iragana adierazteko:<br />

Lehenaldi burutua: narrazio-denbora (Ich machte eine Reise. Ich fuhr nach München.)<br />

Lehenaldi burutua: orainaldiarekin zerikusia duen iraganeko ekintza (Ich habe eine Reise gemacht.<br />

Ich bin nach München gefahren).<br />

Lehenaldi pluskuanperfektua: lehenaldi bakunarekiko korrelazioa (Nachdem er viel gegessen hatte,<br />

hielt er eine Siesta.).<br />

Zeharkako diskurtsoa: Konjunktiv I (Er hat gesagt, er wisse das nicht.)<br />

Irrealitateari edo hipotesiei buruz hitz egiteko esamoldeak: Konjunktiv II (Wenn ich Zeit hätte, ginge<br />

ich ins Theater.)<br />

II. geroaldia: suposizioa (Sie wird ihren Schlüsel vergessen haben.)<br />

Aspektua: ohituren <strong>eta</strong> iraupen mugatuko ekintzen arteko kontrastea (Ich lese ein Buch / Ich lese<br />

gerade ein Buch), kontraste inkoatiboa/amaieraduna (Ich habe gerade ein Buch gelesen /Ich habe das<br />

Buch schon gelesen).<br />

Mandatu edo erreguak adierazteko esamoldeak: agintera (Komm! Ruft doch mal an!) <strong>eta</strong> Konjunjtiv II<br />

(Könnten Sie bitte…. Ich hätte gern ….)<br />

• Denboren arteko aurkakotasuna<br />

Ich möchte jetzt nichts mehr trinken (Präsens), denn ich habe vorhin schon etwas getrunken (Perfekt).<br />

Nachdem er gefrühstückt hatte (Plusquamperfekt), ging er in die Schule (Präteritum).<br />

• Funktionsverben (bringen, finden, geben, haben, kommen, machen, stehen, stellen,...<br />

- Verben + Akkusativobjekt in einer festen Verbindung (eine Lösung finden, eine Antwort geben, eine<br />

Rede halten, eine Pause machen, Abschied nehmen, Ordnung schaffen, Maβnahmen treffen...).<br />

117<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


- Feste Akkusativ-Verb-Verbindung + präpositionalem Objekt (Abschied nehmen von + D,<br />

Beziehungen haben zu + D, eine Frage stellen nach + D, Kritik üben an + D, Rücksicht nehmen auf +<br />

A…).<br />

Funktionsverbgefüge (zur Sprache bringen, in Frage kommen, zu Ende sein, zur Verfügung stehen,<br />

zur Verfügung stellen…).<br />

Adberbioak<br />

• Denbora, lekua <strong>eta</strong> abar adierazteko esamolde ohikoenak<br />

Motak: lekuzkoak (auβen, da, drauβen, hier, dort, rechts, oben, unten…), noranzkoa adierazten<br />

dutenak (her, hin,hierher, hierhin, nach oben, von unten…), denborazkoak (damals, früher, gestern,<br />

heute, morgen, morgens, jetzt, immer, oft, bald, gleich, lange, nie…), kausazkoak (deshalb, deswegen,<br />

darum…), baldintzazkoak (dann, sonst….), moduzkoak (gern, leider, so ), galdetzaileak (warum, wie,<br />

wo, wohin, woher, woran, wofür, womit….), kontzesiboak (trotzdem), gradua adierazten dutenak<br />

(besonders, ganz, genug, sehr, ziemlich, zu…), <strong>eta</strong> preposizionalak (daran, dafür, damit…).<br />

• Erabidea<br />

-lich <strong>eta</strong> -s atzizkien bidez (freilich, sicherlich, abends, mittwochs…)<br />

• <strong>Maila</strong>k<strong>eta</strong><br />

Oso adberbio gutxi mailaka daitezke: (gern, gut, viel…)<br />

Lokailuak<br />

• Preposizio ohikoenek honako kasu hauek eskatze dituzte:<br />

akusatiboa, datiboa, akusatiboa edo datiboa <strong>eta</strong> genitiboa (auβerhalb, innerhalb…)<br />

• Lokuzioak<br />

Denborazkoak (als Erstes, sobald wie, jedesmal wenn, immer wenn…), kausazkoak (auf Grund von,<br />

aus Angst vor…), ondoriozkoak, baldintzazkoak (im Falle dass, unter der Bedingung dass, es sei denn,<br />

mit Ausnahme von…), helburuzkoak (aus Angst vor…), kontzesiboak ( auch wenn, wie auch immer…)<br />

konparatiboak <strong>eta</strong> moduzkoak (je nachdem ob/wie…).<br />

• Juntagailuak<br />

Koordinaziozkoak (aber, denn, oder, sondern, und, trotzdem, deshalb, …) <strong>eta</strong> hainbat termino<br />

dituztenak (entweder… oder, nicht nur…sondern auch, sowohl…als auch, weder…noch, zwar…aber,<br />

je…desto, teils … teils, …)<br />

Menderagailuak: adbertsatiboak (während), kausazkoak (da, weil), konpletiboak (dass), kontzesiboak<br />

(obwohl), baldintzazkoak (wenn), ondoriozkoak (so dass, um… zu), zalantzazkoak (ob), helburuzkoak<br />

(damit, um … zu) <strong>eta</strong> denborazkoak (als, bevor, bis, nachdem, seitdem, wenn, während).<br />

• Moduzko partikulak: aber, auch, bloβ, denn, doch, eben, eigentlich, einfach, etwa, halt, ja, mal,<br />

nur, ruhig, schon, sowieso, überhaupt, vielleicht, wohl…<br />

DISKURTSOA<br />

Kohesioa<br />

- Gaiarekin jarraitzeko: errepikapenak (nahita egingo dira), (Wer hat hier geraucht? Ihr wisst doch,<br />

dass (das) Rauchen verboten ist.), <strong>eta</strong> elipsia: aditzena (Katja liest ein Buch, Markus eine Zeitung.),<br />

izenena (das groβe und die kleinen Gläser / das groβe Glas und die kleinen), adjektiboena (Er<br />

beschäftigt sich mit englischer Literatur und Geschichte), determinatzaileena (seine Brüder und<br />

Schwestern) <strong>eta</strong> hitz elkartuena (Ein- und Ausgang, Lederherstellung und- vertrieb).<br />

118<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


- Korreferentzia egiteko prozedura gramatikalak: balio anaforikoa duten izenordainak <strong>eta</strong> adberbio edo<br />

esamoldeak (= rückweisend im Text) (da, das, damals, dort, das Problem, die Frage, das Thema,...).<br />

Lehenago aurkeztutako izenekin artikulu mugatua nola erabiltzen den (Es war einmal ein König, der<br />

hatte einen Sohn, der Albert hieβ).<br />

- Balio anaforikoa duten posesiboak (den Formen du und ihr des Personalpronomens entsprechen die<br />

Formen des Possessivpronomens dein und euer; sie werden in Briefen groß- oder kleingeschrieben.)<br />

<strong>eta</strong> erakusleak (Kommt sie morgen? Das weiβ ich nicht).<br />

- Prozedura lexikoak: sinonimoak , hiperonimoak / hiponimoak (Computer > Apparat: jeder Computer<br />

ist ein Apparat, aber nicht jeder Apparat ist ein Computer) definizioan azaltzen den terminoren bat ( der<br />

Parteiführer, der Politiker, der Vorsitzende, …), nominalizazioa (Wir sind um 10,00 Uhr<br />

angekommen. Die Ankunft war ...), <strong>eta</strong> proforma lexikoak (Hier ist das Guggenheim-Museum. Es wurde<br />

1997 erbaut. Dahinten ist der Haupteingang. – Du musst dich anmelden. Oder hast du es schon g<strong>eta</strong>n?).<br />

- Aditzen koherentzia – denbora <strong>eta</strong> aspektuari dagokiona – diskurtsoan.<br />

- Lokailuak: gehitzeko (und, und auch, sowohl… als auch…), zerbaiten aurkako argudioak emateko<br />

(auch, auβerdem, abgesehen davon…), zerbait justifikatzeko (aber, zwar, allerdings…), <strong>eta</strong><br />

ondorioak emateko (dann, so dass, deshalb, deswegen, folglich…).<br />

Antolak<strong>eta</strong><br />

- Adierazgailuak:<br />

Diskurtsoa hasteko: agurtzeko, aurkezteko <strong>eta</strong> gaia sartzeko formulak.<br />

Diskurtsoa egituratzeko: hasiera, jarraipena <strong>eta</strong> amaiera ordenatzeko, iruzkinak egiteko, <strong>eta</strong><br />

digresioa adierazteko.<br />

Birformulatzeko: azalpenak emateko, zuzentzeko, urruntzeko <strong>eta</strong> laburbiltzeko.<br />

- Puntuazioa <strong>eta</strong> paragrafoak<br />

- Sailkapenak egiteko, enfasia jartzeko <strong>eta</strong> erreferentziak egiteko marka grafikoak.<br />

- Intonazioa <strong>eta</strong> etenaldiak.<br />

Interakzioa (hainbat erregistro <strong>eta</strong> jarreratan)<br />

- Elkarrizk<strong>eta</strong>-adierazgailuak: norbaiti hitz egiten hasteko („Entschuldigen Sie bitte…, Hallo, eine<br />

Frage:…“), agurtzeko („Guten Tag.“ / „Hallo!“), hitz egiten hasteko („Im Grunde geht es um die<br />

Frage: …“ / „Also es geht hier um Folgendes: …“), laguntzeko („Kann ich Ihnen helfen?“,<br />

Brauchst du Hilfe?“), erreakzionatzeko („Dazu würde ich gern etwas sagen: …“ / Darf ich dazu<br />

etwas sagen?“), esandakoa indartzeko („Dazu kommt noch der Vorteil, …“ / „Ein weiterer<br />

wichtiger Punkt ist …“), baieztatzeko („Da stimme ich Ihnen zu.” / „ Da hast du Recht.“),<br />

solaskidea elkarrizk<strong>eta</strong>n sartzeko („Und was denken Sie darüber?” / „ Da hast du Recht.“), ez<br />

zaudela ados adierazteko („Sie sehen die Sache nicht ganz richtig.“ / „Sokann man das nicht<br />

sagen“), desadostasuna leuntzeko („Da haben Sie schon Recht, aber …“ / „ So ganz der selben<br />

Meinung bin ich nicht.“), inplikazioa adierazteko, („Wenn Sie mich fragen, …“ / „Ich an deiner<br />

Stelle …“), hitz egiten hasteko („Dazu möchte ich gleich mal etwas sagen.“ / „Ich persönlich<br />

würde etwas …“), azalpen bat ematen hasteko („Lassen Sie mich erläutern, …“ / „Das bedeutet<br />

in diesem Falle, dass …“), laguntza eskatzeko („Ich bräuchte Ihren Zuspruch.“ / „Kannst du mir<br />

bitte helfen?“), eskerrak emateko („Ich danke Ihnen.“ / „Vielen Dank.”), errepikatzeko <strong>eta</strong><br />

zerbaiten berri emateko („Ich kann es nur noch einmal wiederholen: …“ / „Das gleiche gilt auch<br />

hier.“), bukaera iragartzeko („Wir sollten jetzt langsam zum Ende kommen. Um das noch einmal<br />

zusammen zu fassen: …“), <strong>eta</strong> agur esateko („Ich danke Ihnen für Ihre Aufmerksamkeit. Damit<br />

möchte ich mich von Ihnen verabschieden.”).<br />

119<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


- Ohiko egoera <strong>eta</strong> hartu-eman<strong>eta</strong>n espero izatekoak diren erreakzio<strong>eta</strong>rako baliabide gehiago<br />

(”ondoz ondoko hitz-bikoteak”): galdetu – erantzun (- ja, zweifellos, sicherlich, bestimmt,<br />

vielleicht, kaum, nein, …) eskaini – onartu („Möchtest du…?“, „Hättest du vielleicht Lust ... zu<br />

tun? “ – „Ja, gerne.“ / „Ja, das würde ich gerne machen“), uko egin <strong>eta</strong> azaldu („Nein danke. Ich<br />

habe leider keine …“ / „Das geht leider nicht, weil …“), eskatu – onartu („Ich würde gerne ...<br />

beantragen.“ / „Ich brauche die Erlaubnis für…“ / „Der Antrag ist bewilligt.“), konplimendua<br />

egin – hari garrantzia kendu („Das ist Ihnen aber gut gelungen.“ / „Das ist aber schön/gut/toll.“/<br />

„Ach, das ist doch nichts Besonderes.“/„ Es ist nicht so tragisch!“), <strong>eta</strong>, azkenik, eskatu – eman<br />

(„Könnten Sie mir bitte ... geben?“/ „Gib mir mal bitte ... “ / „Hier, da haben Sie.... “ / „Hier<br />

bitte.“).<br />

Deixia<br />

- Hainbat enuntziazio-egoeratan (elkarrizk<strong>eta</strong>tan, telefonoan, txat<strong>eta</strong>n, gutun<strong>eta</strong>n <strong>eta</strong> abar), aurrez<br />

grabatutako diskurtso<strong>eta</strong>n <strong>eta</strong> kontakizun<strong>eta</strong>n elementuak seinalatzeko edo zehazteko moduak.<br />

Kasu bakoitzean izenordainak, erakusleak, <strong>eta</strong> leku- <strong>eta</strong> denbora-esamoldeak erabiltzea ( ich, du<br />

↔ er, jetzt, in diesem Augenblick, heute, gestern, morgen … ↔ damals, zu jenem Zeitpunkt, am<br />

gleichen Tag, am Tag zuvor (am vorigen Tag), am nächsten Tag … / hier, dieser ↔ dort, jener ).<br />

Kortesia<br />

- Sarritan erabiltzen diren tratamendu-motak: pertsona gramatikalak, formulak nola erabiltzen diren.<br />

- Hizlariaren presentzia nola leuntzen dense partikularekin egindako pasiboaren bidez (Das ist mir<br />

kaputt gegangen) zehaztugabearen bidez (Man,/jemand/niemand/keiner kann mir helfen. / Man<br />

macht, was man kann.), “maiestate-plurala”ren bidez (Pluralis mayestatis: Wir, Wilhelm, von<br />

Gottes Gnaden deutscher Kaiser.).<br />

- Entzulearen presentzia leuntzeko, baliabide hauek erabiltzen dira: se edo inpertsonala – (man<br />

soll(te) rechtzeitig da sein / Man muss den Wasserhahn reparieren), pasiboa (Der Wasserhahn<br />

müsste repariert werden), pluraleko 2. pertsona (Ihr seid doch alle gleich.).<br />

- Ñabardurak ematen dituzten aditz-denborak: Konjunktiv II (Ich würde gern etwas Warmes<br />

trinken.),geroaldia (Ich werde es versuchen) <strong>eta</strong> geroaldi perifrastikoa (Das wird wohl nicht<br />

möglich sein).<br />

- Funtzio sozial<strong>eta</strong>rako esamoldeak (aginduak emateko, eskatzeko, zuzentzeko...) Macht es dir was<br />

aus, wenn..? / Könnten Sie bitte, ...? / Ich bitte dich, dass …/ Ich wäre dir dankbar, wenn… /<br />

Entschuldigen Sie, darf ich … / Das hast du schon besser gemacht, aber …).<br />

- Kooperaziozko erantzunak: partikulak, esamolde egokiak <strong>eta</strong> abar errepikatzea (Ja, ja, aber<br />

selbstverständlich, nehmen Sie es freilich.).<br />

Inferentziak<br />

- Ohiko esamoldeek hainbat komunikazio-egoeratan dituzten esanahi inplizituak (Könnten Sie mir<br />

bitte sagen, wie spät es ist?“ - Ja, es ist halb zehn.“).<br />

- Anbiguotasun ilokutiboa (Morgen beendet diese Aufgabe): informazioa emateko, mandatua<br />

adierazteko, mehatxu egiteko (Es ist spät.), orduari buruzko informazioa emateko, bukatzea<br />

agintzeko, bilera bat bukatzeko edota asmo baten berri emateko (Mach schnell! / machen wir<br />

Schluss. / Ich leg’ mich hin.).<br />

- Inplizitu daudenak, bai erantzun laburregi<strong>eta</strong>n (Hilfe! = Ich brauche Hilfe. / Danke = ich danke<br />

dir/Ihnen. Licht aus! = Mach bitte das Licht aus!), bai luzeegi<strong>eta</strong>n.<br />

- Ironia-tonuan (Na, das ist ja eine Überraschung! / Du bist mir ja eine tolle Hilfe! / Alles wird<br />

gut!).<br />

- Ohiko esamoldeek hainbat komunikazio-egoeratan dituzten esanahi inplizituak (¿Puede decirme<br />

la hora?- Sí, si puedo / Sí, son las cinco.).<br />

120<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


- Anbiguotasun ilokutiboa (Mañana, este trabajo se termina: informazioa emateko, mandatua<br />

adierazteko, mehatxu egiteko – Es tarde- Es ist spät: orduari buruzko informazioa emateko,<br />

bukatzea agintzeko, bilera bat bukatzeko edota asmo baten berri emateko (date prisa- beeile dich /<br />

vamos a terminar - machen wir Schluss / me voy a acostar – ich gehe ins Bett…).<br />

- Inplizitu daudenak, bai erantzun laburregi<strong>eta</strong>n (Hilfe! = Ich brauche Hilfe. Danke = ich danke<br />

dir/Ihnen. Licht aus! =Mach bitte das Licht aus!) bai luzeegi<strong>eta</strong>n.<br />

- Ironia-tonuan.<br />

Tematizazioa <strong>eta</strong> fokalizazioa<br />

- Perpauseko elementuen hurrenkera normala edo ez markatua zein den antzematea: mintzagaiagaldegaia<br />

(informazio ezaguna – informazio berria) (Es war einmal ein König, der hatte einen<br />

Sohn, der Albert hieβ).<br />

- Solaskideek dagoeneko ezagutzen duten informazioa ez aipatzea.<br />

- Prozedura gramatikalen bidez, solaskideek dagoeneko ezagutzen duten informazioa <strong>eta</strong><br />

informazio berria nabarmentzea. Prozedura horiek lexikoak, intonaziozkoak <strong>eta</strong> azentuaziozkoak<br />

izango dira (hurrenkera, erreduplikazioa, egiturak).<br />

- Elementu bat fokalizatzea <strong>eta</strong> indartzea (harridura, enumerazioak, errepikapenak, lexiko biziagoa<br />

(fantastikoa), gradu superlatiboa, aurrizkiak).<br />

- Azentuazioa, luzapen fonikoa <strong>eta</strong> silaba-banak<strong>eta</strong>.<br />

LEXIKOA ETA SEMANTIKA<br />

• Ohiko hizkuntza-formak (Wie schön! / Schau mal! / Aha, aua, toll, super, klasse , schön, na gut,<br />

bitte, danke…).<br />

• Landutako egoer<strong>eta</strong>ko hiztegia.<br />

• Hitzen familiak: machen (abmachen, anmachen, aufmachen, ausmachen, einmachen, mitmachen,<br />

nachmachen, vormachen, wegmachen, weitermachen, wiedermachen, zumachen…).<br />

• Antzeko esanahia duten hitzak: homonimoak (die Bank - Kreditanstalt, die Bank - Sitz / der Band<br />

- Buch, das Band - Binde), homografoak (das Band [bant] , die Band [bεnt] )<br />

• Sinonimoak <strong>eta</strong> antonimoak.<br />

Sinonimoak: adjektiboak (billig − preiswert, öffentlich − staatlich, intelligent − klug…), izenak<br />

(Fabrik – Werk, Poet – Dichter, Kapitel – Abschnitt, Inserat – Anzeige…), <strong>eta</strong> aditzak (ausmachen –<br />

abstellen, informieren – berichten…).<br />

Antonimoak: adjektiboak (giftig – essbar, diszipliniert – disziplinlos, ganz – teilweise, tolerant –<br />

intolerant, ideenreich − ideenarm…), izenak (Geburt − Tod, Wahrheit − Lüge, Abfahrt − Ankunft,<br />

Erlaubnis − Verbot, Gewinn − Verlust, Innenminister − Auβenminister, Werktag, Feiertag…) <strong>eta</strong><br />

aditzak ( einschalten - ausschalten, abnehmen − zunehmen…).<br />

• Sasiadiskideak (Angel, Besen, Bote, Ente, hervor, Mofa, Mal, Mantel, Tal, diskutieren,<br />

Gymnasium…).<br />

• Formula topikoak.<br />

- Agurtzeko: formalak („Wie geht es Ihnen?“ – „Gut, danke. Und Ihnen?“) <strong>eta</strong> informalak („Wie<br />

geht’s?“ − „Danke, es geht. Und dir?“).<br />

- Aurkezteko: nork bere burua („Mein Name ist Müller.“ − „ Freut mich. Meier ist mein Name.“) edo<br />

beste batzuk („Darf ich Ihnen Herrn Müller vorstellen?“).<br />

- Baimena eskatzeko: era inpertsonalean („Darf man hier rauchen?“) edo pertsonalean („Darf ich<br />

bitte telefonieren?“).<br />

- Mesede bat eskatzeko („Könntest du bitte meine Blumen gießen?“).<br />

121<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


- Laguntza eskatzeko („Kannst du mir bitte helfen?“).<br />

- Barkamena sinpleki eskatzeko: („Entschuldigen Sie, bitte!“ / „Verzeihung!“).<br />

- Eskerrak sinpleki emateko („Danke (schön).“ – „Bitte (schön).“<br />

- Zoriontzeko: urtebetetze<strong>eta</strong>n („Herzlichen Glückwunsch zum Geburtstag!“), gabon<strong>eta</strong>n („Frohe<br />

Weihnachten und ein glückliches neues Jahr!“), Pazkoan („Frohe Ostern!“).<br />

- Norbaiti zerbait opa izateko bidaia bat egitera doanean („Gute Reise!“ / „ Komm gut nach Hause!“),<br />

otorduan („Guten Appetit!“ − „Danke, gleichfalls!“), topa egitean („Prost!“ / „Zum Wohl!“), lotara<br />

joatean („Gute Nacht. Schlaf gut!“), ongietorria egitean („Herzlich Willkommen.“), bateren bat kontu<br />

zailen bat egitera doanean („Viel Glück!“), porrot egitean („Tut mir Leid!“ / „ Das macht nichts.“),<br />

edota gaixo dagoenean („Gute Besserung!“/ „ Hatschi!“ - „Gesundheit!“ – „Danke!“).<br />

- Agur esateko: era formala („Auf Wiedersehen!“) edo informala („Tschüs! Mach’s gut.“);<br />

momentu jakin batera arte („Bis morgen!“ / „Bis Montag!“), zehaztu gabeko momenturen batera arte<br />

(„Bis bald!“), edota solaskidea haserre dagoenean („Lass mich in Ruh’!“).<br />

• Esamolde idiomatikoak<br />

- Esaerak (Redensarten) (Auf groβem Fuβ leben. / Mit dem linken Fuβ aufgestanden sein. …) <strong>eta</strong><br />

atsotitzak (Sprichwörter) (Wer andern eine Grube gräbt, fällt selbst hinein. / Der Krug geht so lange<br />

zum Brunnen, bis er bricht).<br />

FONETIKA ETA FONOLOGIA<br />

• Alfabetoa<br />

a [a] [a:], b [b], c [s] [k], d [d], e [e] [e:], f [f], g [g], h [h], i [i] [i:], j [j], k [k], l [l], m<br />

[m], n [n], o[o] [o:], p[p], q[kv], r[r], s[s] [z], β [s], t [t], u[u] [u:], v[v] [f], w[v], x[ks],<br />

y[y], z[ts]<br />

• Bokalak, diptongoak <strong>eta</strong> kontsonanteak antzematen <strong>eta</strong> ahoskatzen ikasiko dugu.<br />

Hots <strong>eta</strong> fonema bokalikoak: bokal-kantitatea (a [a]; a, aa, ah [a:]; e [e]; e, ee,<br />

eh [e:]; i [i], i, ie, ih [i:], o [o]; o, oo, oh [o:], u [u]; u, uh [u:]).<br />

Diptongoak (ai [ai], ei [ai], äu [ y], eu [ y], au [a ]).<br />

Kontsonanteak: urkariak (/r/, /l/), sudurkariak (/n/, /m/, /ŋ/), frikariak (/j/, /z/, /v/, /x/, /ç/,<br />

/∫/, /s/, /f/), herskari ahostunak (/b/, /d/, /g/), herskari ahoskabeak (/p /, /t /, /k /)<br />

Hauchlaut (/h/)<br />

Bokalartean bi kontsonante badaude, <strong>eta</strong> biak berdinak badira, lehenengo kontsonantea aurreko<br />

bokalarekin taldekatzen da, <strong>eta</strong> bigarrena ondorengo bokalarekin (kom-men, ken-nen, sol-len).<br />

• Zailtasun gehien sortzen dituzten fonemak<br />

(ch [ç] (ich, nicht) [x] (machen), ig [ç] (lustig), qu [kv] (Quelle), sch [∫] (Schule),<br />

sp [∫ p] (Spanier), st [∫ t] (Student), schw [∫ v] (schwer), [h] (Haus), s (lesen )<br />

• Azentua<br />

Elementu lexikal isolatuek duten azentua. Alemanean hitzek ez daukate azentu ortografikorik.<br />

Normalean lehenengo silaba izaten da azentuduna (Ạrbeit, ạrbeiten, Ạrbeitsstunde,<br />

Ạrbeitsstundenlohn).<br />

• Erritmoa <strong>eta</strong> intonazioa.<br />

Intonazioa <strong>eta</strong> testuaren melodia.<br />

Era objektiboan <strong>eta</strong> neutralean hitz eginez gero, azentua perpausaren amaieran joan ohi da, ia beti<br />

azkenengo izenean. Nolanahi ere, azentua berez edozein hitzen gainean egon daiteke, hura<br />

nabarmendu nahi bada.<br />

122<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


• Prozesu fonologikoak<br />

- M<strong>eta</strong>fonia (Umlaut) (ä [ε] [ε:], ö[ø] [œ], ü [y] [y:]).<br />

- hitz amaieran edo kontsonante baten aurretik dagoenean: aurreko bokalaren eragina<br />

(Vater, verstehen, mir, …) [ ] ).<br />

- Schwa [ə] ia aditz guztien infinitibo<strong>eta</strong>n <strong>eta</strong> errepikatzen diren form<strong>eta</strong>n: reden<br />

[re:dən], sehen, [se:ən],<br />

ORTOGRAFIA<br />

• Letra larriak<br />

Hitz baten lehenengo hizkia letra larriz idazten da, baldin <strong>eta</strong> honako kategoria hau<strong>eta</strong>ko bati<br />

badagokio: izena, arrunta nahiz berezia; izen bihurtutako adjektibo, partizipio edo aditza; edota<br />

„Sie“ izenordaina <strong>eta</strong> dagokion „Ihr“ posesiboa, haien kasu gramatikal guzti<strong>eta</strong>n. Halaber, letra<br />

larriz idazten da hitz baten lehenengo letra, baldin <strong>eta</strong> puntuaren edo bi puntuen ondoren dagoen<br />

perpausaren hasieran badago.<br />

• Uzkurdurak<br />

Preposizioa <strong>eta</strong> artikulua uzkurtzea (im, ins, zur…).<br />

• Askotan erabiltzen diren zeinuak ( z. B., ca., &, AG, GmbH, WG, @, $, €,)<br />

• Puntuazio-zeinuak<br />

Puntua (Punkt → . ), koma (Komma → , ), bi puntuak (Doppelpunkt → : ), puntu <strong>eta</strong> koma<br />

(Semikolon → ;), galdera-ikurrak (Fragezeichen →?) <strong>eta</strong> harridura-ikurrak (Ausrufezeichen → !);<br />

horiek, hain zuen, perpausaren amaieran bakarrik jartzen dira. Apostrofoak (Apostroph oder<br />

Auslassungspunkt→ ’) letra bat edo batzuk ordezkatzen ditu (Wie geht’s? / Klaus’ Zimmer). Dieresiak<br />

(Umlaut → ¨) m<strong>eta</strong>fonia adierazten du (spät, schön, hübsch, …). Komatxoak (Anführungszeichen „ “)<br />

estilo zuzenerako erabiltzen dira: hasierakoak behean jartzen dira <strong>eta</strong> bukaerakoak goian (Paul sagte:<br />

„Guten Morgen.“). Parentesiak <strong>eta</strong> kortxeteak (Klammern → ( ), [ ] , ), marratxoa (Bindestrich<br />

→ - Ein- und Ausgang ), <strong>eta</strong> marra (Gedankenstrich − „Danke” − „Bitte“).<br />

GRAMATIKA<br />

ALEMANA<br />

MAILA AURRERATUA 2<br />

Perpausa<br />

• Perpaus bakuna<br />

Elementuek perpausean duten hurrenkera.<br />

Aditza non jartzen den: aditza da perpausean lekuz aldatu ezin den elementu bakarra: beti egon behar<br />

du Position IIan edo bukaeran. Gainerako elementuak lekuz alda daitezke, baina hasierako posizioan<br />

egonez gero, kontuan eduki behar da azentuazio berezia hartzen dutela.<br />

- Elementuak<br />

123<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


Subjektua, osagarri zuzena (akusatiboa), zeharkako osagarria (datiboa), <strong>eta</strong> osagarri zirkunstantzialak:<br />

denborazkoak, kausazkoak, moduzkoak <strong>eta</strong> lekuzkoak.<br />

- Predikatuan non kokatzen diren<br />

Izenordainak izenak baino lehenago. Izenen hurrenkera: nominatiboa, datiboa, akusatiboa.<br />

Izenordainen hurrenkera: nominatiboa, akusatiboa, datiboa. Osagarri zirkunstantzialen hurrenkera:<br />

Tekamolo = temporal, kausal, modal und lokal.<br />

Osagarri agentea (Umstandsangabe) (Der Junge ist von einem Hund gebissen worden.<br />

Der Kranke wurde durch ein neues Medikament geheilt.)<br />

Motak:<br />

Adierazpenezkoak, galderazkoak (orokorrak <strong>eta</strong> partzialak), aholkatzekoak edo aginduzkoak, <strong>eta</strong><br />

ezezkoak.<br />

- Perpauseko parentesia (Satzklammer): aditzak gutxienez 2 osagai dituenean, aditz-sintagma osatzen<br />

duten zatiei deritze: parentesiaren lehenengo zatian, aditzaren forma jokatua dago, <strong>eta</strong> bigarren zatian,<br />

aditzaren forma ez jokatua edota aditzaren aurrizkia. Perpausak hiru eremu hauek ditu: aurrekoa,<br />

barrukoa <strong>eta</strong> ondorengoa.<br />

• Perpaus konposatua<br />

- Justaposiziozko perpausak: perpaus bakunak dira, <strong>eta</strong> koma baten bidez bereizita daude bata<br />

bestearen atzetik.<br />

- Perpaus koordinatuak: maila bereko perpausak dira, <strong>eta</strong> koordinazio-lokarrien bidez daude lotuta.<br />

- Mendeko perpausak: perpaus nagusiaren barruan daude, <strong>eta</strong> funtzio gramatikala dute. Bereziak dira:<br />

izan ere, hasieran juntagailua edo izen erlatiboa dute, <strong>eta</strong> bukaeran aditz-nukleoa. Hiru lekutan egon<br />

daitezke: hasieran, tartean <strong>eta</strong> amaieran.<br />

- Juntagailu bidezkoak: adbertsatiboak, konpletiboak, kontzesiboak, baldintzazkoak, ondoriozkoak,<br />

zalantzazkoak, helburuzkoak –perpaus nagusiko subjektua <strong>eta</strong> mendeko perpausekoa bat ez<br />

datozenean (Sein Vater gibt ihm Geld, damit er in Deutschland Deutsch lernt.) edota, infinitibozko<br />

perpausa izanda, perpaus nagusiko <strong>eta</strong> mendeko perpauseko subjektua berbera denean (Er fährt nach<br />

Deutschland, um Deutsch zu lernen.)–; denborazkoak <strong>eta</strong> moduzkoak –perpaus nagusiko subjektua <strong>eta</strong><br />

mendeko perpausekoa bat ez datozenean (Er ging aus dem Haus, ohne dass seine Eltern es hörten.)<br />

edota, infinitibozko perpausa izanda, perpaus nagusiko <strong>eta</strong> mendeko perpauseko subjektua berbera<br />

denean (Sie lief über die Straße, ohne nach links und rechts zu sehen)–.<br />

Erlatiboak: atribuzio-osagarria izatetik, perpaus erlatibo izatera pasatzea (Umwandlung von<br />

Partizipialattributen in Relativsätze): Partizip I (Der den Stau verursachende Wagen hatte einen<br />

Motorschaden. Der Wagen, der den Stau verursachte, hatte einen Motorschaden.), Partizip II: (Der<br />

von Ihnen gestellte Antrag wird morgen behandelt. Der Antrag, den Sie gestellt haben, wird morgen<br />

behandelt.). Perpaus erlatiboak gerundibo bihurtzea (zu + aditz iragankorren Partizip I) <strong>eta</strong> alderantziz<br />

(Das ist ein nicht zu unterschätzender Aspekt Das ist ein Aspekt, der nicht zu unterschätzen ist. Das<br />

ist ein Aspekt, der nicht unterschätzt werden sollte.)<br />

- Galderazkoak<br />

- Sarrera egiteko elementurik gabekoak (Hätte ich das Geld gehabt, hätte ich das Haus gekauft.)<br />

- Infinitiboa dutenak: helburuzkoak (Er fährt nach Deutschland, um Deutsch zu lernen.), moduzkoak<br />

(Sie lief über die Straße, ohne nach links und rechts zu sehen.) <strong>eta</strong> ordezkatzeko balio dutenak (Statt<br />

eine rote Jacke zu kaufen, kauft sie sich einen grünen Pullover.).<br />

124<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


Izenak <strong>eta</strong> adjektiboak<br />

Izenak:<br />

- Motak: arruntak <strong>eta</strong> bereziak.<br />

- Generoa: maskulinoa, femeninoa <strong>eta</strong> neutroa<br />

- Izen elkartuak:<br />

Izena + izena (Umweltverschmutzung, Hochzeitsreise…), adjektiboa + izena (Fremdsprache,<br />

Schnellstraße...), aditza + izena (Lebewesen, Rasierapparat...), <strong>eta</strong> preposizioa + izena (Vorort,<br />

Nebenstraße, Hintertür…). -eit, -schaft, -tät, -tion, -ung edota -ling amaiera duten hitzen ostean, beti<br />

jartzen da s (Fugen-s).<br />

-Izen eratorriak:<br />

Beste izen batetik, aurrizki bidez (Mit-, Nicht-, Miss-, Un-…); adjektibo batetik, atzizki bidez (-e, -<br />

heit, -igkeit, -keit, -schaft, -tum…); adjektibo substantibatu<strong>eta</strong>tik (der Kranke, die Heiligen…);<br />

partizipio substantibatu<strong>eta</strong>tik (der Vorsitzende, ein Abgeordneter….); aditz batetik, aurrizki bidez (Ge-<br />

) (das Gebäck, das Gehör...) edo atzizki bidez (-e, -ei, -er, -ling, -nis, sel, -t, -tum, -ung...); <strong>eta</strong> -age, -<br />

anz, -(at)ion, -(at)ur, -ent, -ik, -ismus edota -ität amaiera duten erdarakadatatik (die Massage, die<br />

Toleranz, die Information, die Reparatur, das Parlament, der Dirigent, die Informatik, der<br />

Optimismus, die Flexibilität…).<br />

- Numeroa: pluralak nola eratzen diren (-n, -en, -e, -¨ e, -s, -er -¨er, --, ¨--, nen... ). Doppelformen<br />

(Kakteen /Kaktusse, Themen/Themata…)<br />

- II. motako maskulinoen deklinabidea („-n“ Deklination). Kasuak: nominatiboa, akusatiboa, datiboa<br />

<strong>eta</strong> genitiboa.<br />

- -chen <strong>eta</strong> -lein txikigarriak<br />

Adjektiboak<br />

• Komunztadura<br />

Adjektiboak atribuzio-funtzioa duenean, komunztadura egiten du izenaren genero, numero <strong>eta</strong><br />

kasuarekin. Predikazio-funtzioa duenean, aldaezina da.<br />

• Generoa <strong>eta</strong> numeroa.<br />

Adjektiboaren deklinabidea:<br />

- Artikulu mugatuarekin, artikulu mugagabearekin, posesiboarekin, erakuslearekin, zehaztugabearekin<br />

<strong>eta</strong> ezezkoarekin, baina determinatzailerik gabe.<br />

• Adjektiboen mailak<strong>eta</strong><br />

Baiezkoa<br />

Konparatiboa<br />

Superlatiboa<br />

Forma konparatiboak: berdintasuna <strong>eta</strong> desberdintasuna adierazten dutenak.<br />

• Atzizkiak <strong>eta</strong> aurrizkiak<br />

Adjektiboak honela erator daitezke: -bar, -haft, -ig, -isch, -lich <strong>eta</strong> -sam atzizkien bidez; beste zenbait<br />

atzizkiren bidez (-arm, -fähig, -los, -reich, -voll, -wert) (kalorienarm, anpassungsfähig, kinderlos,<br />

vitaminreich, liebevoll, bewundernswert…); aurrizkien bidez (Augmentation: extra-, hyper-, super-,<br />

hoch-, ur-, voll-…) (hochaktuell, uralt, vollautomatisch,); a-, in-, un-, dis-, des- <strong>eta</strong> non- ezezko<br />

aurrizkien bidez (diskontinuirlich, desinteressiert, nonverbal,); aurrizki konparatiboen bidez (über-,<br />

unter-…) (überdurchschnittlich, unterdurchschnittlich…), erdarakadatatik etorritako atzizki <strong>eta</strong><br />

aurrizkien bidez (-abel, -ant, -ent, -iv…) (miserabel, tolerant, kongruent, aktiv…); <strong>eta</strong> adjektiboak<br />

elkartzearen bidez (kerngesund, selbstverantwortlich, schneeweiβ, todmüde, umweltfreundlich…).<br />

125<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


Preposizioak dituzten adjektiboak datiboan (beteiligt an, angesehen bei, erfahren in, beschäftigt mit,<br />

überzeugt von, entschlossen zu…) <strong>eta</strong> akusatiboan (adressiert an, angewiesen auf, entscheidend für,<br />

unterteilt in, verärgert über…).<br />

Determinatzaileak<br />

• Artikuluak<br />

Mugatua<br />

Mugagabea<br />

Ezezkoa<br />

• Erakusleak<br />

• Posesiboak<br />

• Zenbatzaileak:<br />

Kardinalak, ordinalak, enumeraziozkoak (erstens, zweitens, drittens,…), zatigarriak (ein_ halb_, ein<br />

Drittel, drei Viertel…), iteratiboak (einmal, zweimal, dreimal…), <strong>eta</strong> multiploak (einfach, doppelt,<br />

dreifach…). Alemanez, zenbait zenbaki kardinal deklinatu egin daitezke: 2 <strong>eta</strong> 3 genitiboan (die<br />

Medikamente dreier Hersteller…) <strong>eta</strong> 2tik 12ra datiboan (zu zweit, zu dritt…).<br />

• Zehaztugabeak/mugagabeak: (alles, beides, ein bisschen, ein wenig, etwas, genug, ein paar, viele,<br />

wenige, welche…).<br />

• Galdetzaileak: (Welcher, was für ein, wie viel…).<br />

Izenordainak<br />

• Motak<br />

- Pertsona-izenordainak nominatiboan, akusatiboan <strong>eta</strong> datiboan.<br />

- Izenordain posesiboak nominatiboan, akusatiboan <strong>eta</strong> datiboan.<br />

- Izenordain bihurkariak akusatiboan <strong>eta</strong> datiboan.<br />

- Izenordain erakusleak nominatiboan, akusatiboan <strong>eta</strong> datiboan (derselbe, derjenige, solch-…).<br />

- Izenordain mugagabeak/zehaztugabeak (etliche, irgendein, irgendwer, jedermann, sämtliche…).<br />

- Galdetzaileak: forma aldakorrak (welch-, was für ein-…) <strong>eta</strong> aldaezinak (woran, wofür,<br />

womit…).<br />

- Preposizionalak: (daran, dafür, damit…).<br />

- Erlatiboak: nominatiboan, akusatiboan, datiboan <strong>eta</strong> genitiboan alda daitezkeen formak (dessen,<br />

deren) <strong>eta</strong> aldatu ezin direnak (wo, was, worüber…).<br />

• Nola erabiltzen diren<br />

Izenordainek, oro har, perpauseko zatiak edo perpausak osorik ordezkatzen dituzte, zati horiek ez<br />

errepikatu behar izateko, askotan.<br />

Nahitaezkoa da „es” izenordaina nominatiboan <strong>eta</strong> akusatiboan erabiltzea: pertsona-izenordaina<br />

denean (Ich kaufe das Buch, weil es mir gefällt. / Ich kaufe das Buch, weil ich es für den Unterricht<br />

brauche.), predikatua ordezkatzen duenean (Ist Otto dein Freund? Ja, er ist es. Ist er reich? Ja, er ist<br />

es.), aditz inpertsonalekin doanean (es blitzt, es donnert, es hagelt, …) edo pertzepzio-aditzekin (es ist<br />

dunkel, es ist kalt ), edota egilea nor den ez dakigunean (es klingelt, es klopft, ...), subjektu<br />

zehaztugabe gisa doanean (Es freut mich, dass, …/ Es kann sein / Es scheint, als ob…), zenbait<br />

esapid<strong>eta</strong>n (Es geht mir wieder gut. Es kommt auf das Wetter an.) <strong>eta</strong> atzeratutako subjektua berresten<br />

duenean (Es geschah etwas Merkwürdiges. Es war einmal ein König…). Ordea, ez da nahitaezkoa<br />

pasiboan, (Es wurde mir gesagt. - Mir wurde gesagt), ez <strong>eta</strong> sentipenak adierazten dituzten aditzekin<br />

edo adjektiboekin ere (Es graut mir davor. - Davor graut mir. / Es ist mir kalt. - Mir ist kalt.).<br />

126<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


Aditzak<br />

• Denborak nola eratzen diren<br />

- Aditz erregularrak: infinitiboa, orainaldia, lehenaldia, lehenaldi bakuna, lehenaldi burutua, lehenaldi<br />

pluskuanperfektua, I. geroaldia, II. geroaldia (er wird gemacht haben, er wird gereist sein), agintera,<br />

Konjunktiv I moduaren orainaldiko forma <strong>eta</strong> forma konposatua (lehenaldian), Konjunktiv II<br />

moduaren orainaldiko forma (machte -ich würde machen, reiste, ich würde reisen) <strong>eta</strong> forma<br />

konposatua (ich hätte gemacht, ich wäre gereist), I. partizipioa <strong>eta</strong> II. partizipioa.<br />

Boz pasiboa: orainaldia, lehenaldia, lehenaldi burutua, lehenaldi pluskuanperfektua, I. geroaldia (er<br />

wird gemacht werden, es wird gereist werden).<br />

Aditz irregularrak: infinitiboa, orainaldia, lehenaldi bakuna, lehenaldi burutua, lehenaldi<br />

pluskuanperfektua, I. geroaldia, II. geroaldia (er wird getrunken haben), agintera, Konjunktiv I modua<br />

–orainaldiko forma <strong>eta</strong> forma konposatua (lehenaldian) (er habe getrunken, er sei gefahren)–, <strong>eta</strong><br />

Konjunktiv II modua –forma bakuna <strong>eta</strong> forma konposatua (er hätte getrunken, du wärest gefahren)–.<br />

Prozesu<strong>eta</strong>rako pasiboa (Vorgangspassiv): orainaldia (es wird gegessen), lehenaldi bakuna (es wurde<br />

gegessen), lehenaldi burutua (es ist gegessen worden), lehenaldi pluskuanperfektua (es war gegessen<br />

worden) <strong>eta</strong> I. geroaldia (es wird gegessen werden).<br />

Pasiboa ez erabiltzea (Passivumschreibungen)<br />

sein + adjektiboa + -bar, -lich: Der Wecker ist programmierbar. ( kann programmiert werden)<br />

sich lassen: Der Wecker lässt sich programmieren.<br />

sein + zu + infinitiboa: Der Wecker ist zu programmieren. Die Geräte sind mit größter<br />

Vorsicht zu behandeln. (müssen mit größter Vorsicht behandelt werden).<br />

Esanahi desberdina izan arren, orainaldian forma bera duten aditz erregularrak <strong>eta</strong> irregularrak:<br />

schaffen, schleifen, senden, wenden, wiegen.<br />

Aditz mistoak: brennen, bringen, denken, kennen, nennen, rennen…<br />

Aditz laguntzaileak: haben, sein, werden…<br />

Moduzko aditzak (können, dürfen, wollen, mögen, müssen, sollen): orainaldian, lehenaldian, burutuan,<br />

Konjunktiv I moduan <strong>eta</strong> Konjunktiv II moduan. Prozesu<strong>eta</strong>rako boz pasiboa (Vorgangspassiv):<br />

orainaldia, lehenaldi bakuna, lehenaldi burutua (Das Kinderzimmer hat aufgeräumt werden müssen.),<br />

lehenaldi pluskuanperfektua (Das Kinderzimmer hatte aufgeräumt werden müssen.) <strong>eta</strong> I. geroaldia<br />

(Das Kinderzimmer wird aufgeräumt werden müssen.). Müssen aditzaren ezezko formarako, „nicht<br />

brauchen zu“ esamoldea erabiltzen da (Das brauchst du nicht zu machen = Das musst du nicht<br />

machen.). Zenbait aditzek moduzko aditz-funtzioa ere izan dezakete (essen gehen, Klavier spielen<br />

lernen…).<br />

Moduzko aditzek hau adierazten dute:<br />

Faktikotasuna (können), beharra (müssen), betebeharra (müssen/sollen), eskaintza (sollen),<br />

aholku edo gomendioa (K II) (sollen), gaitasuna (können), baimena (dürfen), aukera (können),<br />

debekua (nicht dürfen), asmoa (wollen), <strong>eta</strong> mandatua (sollen).<br />

Moduzko aditzak nola erabiltzen diren subjektibotasuna adierazteko:<br />

Der Festgenommene soll die Tat gestanden haben. - Entzun edo irakurri egin dut.<br />

Er will nicht am Tatort gewesen sein. Hori berak esaten du bere buruari buruz, baina ni ez nago hain<br />

ziur.<br />

Er muss es gewesen sein. - Ziur nago.<br />

Er dürfte es gewesen sein. - Ia ziur nago.<br />

Er könnte es gewesen sein. - Posible da.<br />

Er kann es nur gewesen sein. - Hala sinesten dut.<br />

127<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


Es mag schon sein, dass der Angeklagte unschuldig ist. Baliteke.<br />

- Osagarri preposizionala duten aditzak: datiboan (sich beschäftigen mit, sich erkundigen nach,<br />

träumen von, sich entschlieβen zu, zweifeln an, sich fürchten vor…) <strong>eta</strong> akusatiboan (sich entscheiden<br />

für, kämpfen gegen, sich streiten um, sich gewöhnen an, verzichten auf, sich verlieben in, sich<br />

beklagen über…); hainbat preposizio onartu arren, guztiekin antzeko esanahia dutenean (sich freuen<br />

auf / über) edo esanahi desberdina dutenean (kämpfen für / gegen / um , halten von / für…); <strong>eta</strong> aldi<br />

berean hainbat osagarri preposizional dituztenean (Sie bedankt sich bei ihrer Mutter für ihre Hilfe.).<br />

- Aurrizkia duten aditzak<br />

Banandu daitezkeenak (ab-, an-, auf-, aus-, ein-, her-, hin-, mit-, nach-, vor-, weg-, weiter-, zu-,<br />

zurück, zusammen-…), banandu ezin direnak (be-, emp-, ent-, er-, ge-, miss-, ver-, zer-… ), <strong>eta</strong><br />

aurreko bi aukerak onartzen dituztenak (durch-, hinter-, über-, um-, wieder-…) (durchfahren,<br />

hinterlassen, überfahren, umfahren…).<br />

- Aditz bihurkariak (sich schämen, sich bemühen, sich sehnen…)<br />

- Aditz elkarkariak (Sie lieben sich. / Wir haben uns gut verstanden…)<br />

- Aditz inpertsonalak (Es schneit. / Es regnet.)<br />

- Aditz konposatuak ( sitzen bleiben, bekannt geben, verloren gehen…)<br />

Aditzak<br />

• Denborak nola erabiltzen diren<br />

- Orainaldia adierazteko: indikatiboko orainaldia (Ich mache eine Reise. Ich fahre nach München.)<br />

- Geroa adierazteko:<br />

Indikatiboko orainaldia (ziurtasuna) (Im Sommer fahre ich nach München.)<br />

Futur I (ziurra ez den geroaldia) (Im Sommer werde ich nach München fahren.)<br />

- Iragana adierazteko:<br />

Lehenaldi sinplea: narrazio-denbora (Ich machte eine Reise. Ich fuhr nach München.)<br />

Lehenaldia burutua: orainaldiarekin alderatuz, jada amaitu den iraganeko ekintza (Ich habe eine Reise<br />

gemacht. Ich bin nach München gefahren).<br />

Lehenaldi pluskuanperfektua: lehenaldi sinplearekiko korrelazioa (Nachdem er viel gegessen hatte,<br />

hielt er eine Siesta.)<br />

Zeharkako diskurtsoa: Konjunktiv I (Er hat gesagt, er wisse das nicht.)<br />

Irrealitateari edo hipotesiei buruz hitz egiteko esamoldeak: Konjunktiv II (Wenn ich Zeit hätte, ginge<br />

ich ins Theater.)<br />

II. geroaldia: suposizioa (Sie wird (wohl) ihren Schlüsel vergessen haben.)<br />

Aspektua: ohituren <strong>eta</strong> iraupen mugatuko ekintzen arteko kontrastea (Ich lese ein Buch / Ich lese<br />

gerade ein Buch), kontraste inkoatiboa/amaieraduna (Ich habe gerade ein Buch gelesen /Ich habe das<br />

Buch schon gelesen).<br />

Mandatu edo erreguak adierazteko esamoldeak: agintera (Komm! Ruft doch mal an!) <strong>eta</strong> Konjunjtiv II<br />

(Könnten Sie bitte…. Ich hätte gern….).<br />

• Denboren arteko aurkakotasuna<br />

Ich möchte jetzt nichts mehr trinken (Präsens), denn ich habe vorhin schon etwas getrunken (Perfekt).<br />

Nachdem er gefrühstückt hatte (Plusquamperfekt), ging er in die Schule (Präteritum).<br />

128<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


• Funtzio-aditzak (bringen, finden, geben, haben, kommen, machen, stehen, stellen...)<br />

- Aditzak + kolokazio idiomatiko<strong>eta</strong>ko osagarri zuzena (in einer festen Verbindung) (die Einladung<br />

annehmen, seinen Beruf aufgeben, einen Fehler begehen, seinen Willen durchsetzen, Maβnahmen<br />

ergreifen, Bericht erstatten, sich eine Grippe zuziehen…).<br />

- Kolokazio idiomatikoak + osagarri preposizionalak (Feste Akkusativ-Verb-Verbindung +<br />

präpositionalem Objekt) (einen Antrag stellen auf + A, Protest einlegen gegen + A, Stellung nehmen<br />

zu+ D…).<br />

Aditzaren izen-forma perifrastikoa (Funktionsverbgefüge) (auf Kritik stoβen, zum Ausdruck bringen,<br />

in Konflikt geraten, zu einem Schluss kommen, in Gefahr sein, in Frage stehen…).<br />

Adberbioak<br />

• Denbora, lekua <strong>eta</strong> abar adierazteko esamolde ohikoenak<br />

Motak: lekuzkoak (auβen, da, drauβen, hier, dort, rechts, oben, unten…), noranzkoa adierazten<br />

dutenak (her, hin, hierher, hierhin, nach oben, von unten…), denborazkoak (damals, früher, gestern,<br />

heute, morgen, morgens, jetzt, immer, oft, bald, gleich, lange, nie, neulich…), kausazkoak (deshalb,<br />

deswegen, d(a)rum, folglich, somit…), baldintzazkoak (dann, sonst…), moduzkoak (gern, leider, so…<br />

), galdetzaileak (warum, wie, wo, wohin, woher, woran, wofür, womit, ….), kontzesiboak (trotzdem,<br />

dennoch ), <strong>eta</strong> gradua adierazten dutenak (besonders, ganz, genug, sehr, ziemlich, zu, wesentlich…).<br />

• Adberbio pronominalak (adberbioa + preposizioa)<br />

Horiek osatzeko, “da, hier <strong>eta</strong> wo adberbioak + preposizioa” egitura osatu behar da (danach, hiernach,<br />

wonach, …). Preposizioa bokalez hasten bada, r sartzen da tartean (daran, hieran, woran, …). Egitura<br />

hori ezin da preposizio guztiekin lortu.<br />

• Erabidea<br />

-weise <strong>eta</strong> -wärts atzizkiekin (probeweise, auszugsweise, vorwärts, himmelwärts…).<br />

• <strong>Maila</strong>k<strong>eta</strong><br />

Oso adberbio gutxi mailaka daitezke: (gern, gut, oft, viel, wenig…).<br />

Lokailuak<br />

• Preposizio ohikoenek honako kasu hauek eskatzen dituzte:<br />

Akusatiboa, datiboa, akusatiboa edo datiboa <strong>eta</strong> genitiboa (anhand, aufgrund, auβerhalb, bezüglich,<br />

dank, diesseits, infolge, inmitten, innerhalb, jenseits, oberhalb, ungeachtet, unterhalb...), genitiboa <strong>eta</strong><br />

datiboa onartzen duten preposizioak (anhand / anhand von, aufgrund / aufgrund von, auβerhalb /<br />

auβerhalb von...), <strong>eta</strong> entlang (den Weg entlang, entlang dem Weg, entlang des Weges).<br />

• Lokuzioak<br />

Denborazkoak (als Erstes, sobald wie, jedesmal wenn, immer wenn, …), kausazkoak (auf Grund von,<br />

aus Angst vor…), ondoriozkoak (das hat zur Folge), baldintzazkoak (im Falle dass, unter der<br />

Bedingung dass, es sei denn, mit Ausnahme von…), helburuzkoak (aus Angst vor…), kontzesiboak<br />

(auch wenn, wie auch immer…), konparaziozkoak <strong>eta</strong> moduzkoak (je nachdem ob / wie…).<br />

• Juntagailuak<br />

Koordinaziozkoak (aber, denn, oder, sondern, und, jedoch, trotzdem, deshalb…), <strong>eta</strong> hainbat termino<br />

dituztenak (entweder … oder, nicht nur … sondern auch, sowohl … als auch, weder … noch, zwar<br />

…aber, je … desto, je … umso, teils … teils…).<br />

Menderagailuak: adbertsatiboak (während), kausazkoak (da, weil), konpletiboak (dass), kontzesiboak<br />

(obwohl), baldintzazkoak ( falls, sofern, wenn...), ondoriozkoak (so dass, um… zu), zalantzazkoak<br />

(ob), helburuzkoak (damit, um… zu), moduzkoak (ohne dass), instrumentalak (indem…), <strong>eta</strong><br />

denborazkoak (als, bevor, bis, ehe, nachdem, seitdem, wenn, während…).<br />

129<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


Moduzko partikulak:<br />

aber, auch, bloβ, denn, doch, eben, eigentlich, einfach, etwa, halt, ja, mal, nur, ruhig, schon, sowieso,<br />

überhaupt, vielleicht, wohl…<br />

DISKURTSOA<br />

Kohesioa<br />

- Gaiarekin jarraitzeko: errepikapenak (nahita egingo dira), (Wer hat hier geraucht? Ihr wisst doch,<br />

dass (das) Rauchen verboten ist.) <strong>eta</strong> elipsia: aditzena (Katja liest ein Buch, Markus eine Zeitung.),<br />

izenena (das groβe und die kleinen Gläser / das groβe Glas und die kleinen), adjektiboena (Er<br />

beschäftigt sich mit englischer Literatur und Geschichte), determinatzaileena (seine Brüder und<br />

Schwestern), <strong>eta</strong> hitz elkartuena (Ein- und Ausgang, Lederherstellung und- vertrieb).<br />

- Korreferentzia egiteko prozedura gramatikalak: balio anaforikoa duten izenordainak <strong>eta</strong> adberbio edo<br />

esamoldeak (= rückweisend im Text) (da, das, damals, dort, das Problem, die Frage, das Thema,...).<br />

Lehenago aurkeztutako izenekin artikulu mugatua nola erabiltzen den (Es war einmal ein König, der<br />

hatte einen Sohn, der Albert hieβ.).<br />

- Balio anaforikoa duten posesiboak (den Formen du und ihr des Personalpronomens entsprechen die<br />

Formen des Possessivpronomens dein und euer; sie werden jetzt in Briefen groβ- oder<br />

kleingeschrieben.) <strong>eta</strong> erakusleak (Kommt sie morgen? Das weiβ ich nicht.).<br />

- Prozedura lexikoak: sinonimoak, hiperonimoak <strong>eta</strong> hiponimoak (Computer > Apparat: jeder Computer<br />

ist ein Apparat, aber nicht jeder Apparat ist ein Computer), definizioan azaltzen den terminoren baten<br />

bitartez ( der Parteiführer, der Politiker, der Vorsitzende…), nominalizazioa (Die Kosten steigen = der<br />

Anstieg der Kosten / die steigenden Kosten), <strong>eta</strong> proforma lexikalak (Hier ist das Guggenheim-Museum.<br />

Es wurde 1997 erbaut. Dahinten ist der Haupteingang. / Du musst dich anmelden. Oder hast du es schon<br />

g<strong>eta</strong>n?).<br />

- Aditzen koherentzia – denbora <strong>eta</strong> aspektuari dagokiona – diskurtsoan.<br />

- Lokailuak: gehitzeko (und, und auch, sowohl … als auch…), zerbaiten aurkako argudioak emateko<br />

(auch, auβerdem, abgesehen davon…), zerbait justifikatzeko (aber,zwar, allerdings…), ondorioak<br />

emateko (dann, so dass, deshalb, deswegen, folglich…).<br />

Antolak<strong>eta</strong><br />

- Adierazgailuak:<br />

Diskurtsoa hasteko: agurtzeko, aurkezteko, gaia sartzeko formulak.<br />

Diskurtsoa egituratzeko:<br />

(hasiera, jarraipena <strong>eta</strong> amaiera) ordenatzeko, iruzkinak egiteko, digresioa adierazteko.<br />

Birformulatzeko: azalpenak emateko, zuzentzeko, urruntzeko <strong>eta</strong> laburbiltzeko.<br />

- Puntuazioa <strong>eta</strong> paragrafoak<br />

- Sailkapenak, enfasia <strong>eta</strong> erreferentziak egiteko marka grafikoak.<br />

- Intonazioa <strong>eta</strong> etenaldiak.<br />

Interakzioa (hainbat erregistro <strong>eta</strong> jarreratan)<br />

- Elkarrizk<strong>eta</strong>-adierazgailuak: norbaiti zerbait esateko („Entschuldigen Sie bitte…, Hallo, eine<br />

Frage:…“), agurtzeko („Guten Tag.“ / „Hallo!“), hitz egiten hasteko („Im Grunde geht es um die<br />

Frage: …“ / „Also es geht hier um Folgendes: …“), laguntzeko („Kann ich Ihnen helfen?“,<br />

Brauchst du Hilfe?“), erreakzionatzeko („Dazu würde ich gern etwas sagen: …“ / Darf ich dazu<br />

etwas sagen?“), esandakoa indartzeko („Dazu kommt noch der Vorteil, …“ / „Ein weiterer<br />

wichtiger Punkt ist …“), baieztatzeko („Da stimme ich Ihnen zu.” / „ Da hast du Recht.“),<br />

130<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


solaskidea elkarrizk<strong>eta</strong>n sartzeko („Und was denken Sie darüber?” / „ Da hast du Recht.“), ez<br />

zaudela ados adierazteko („Sie sehen die Sache nicht ganz richtig.“ / „Sokann man das nicht<br />

sagen“), desadostasuna leuntzeko („Da haben Sie schon Recht, aber …“ / „ So ganz der selben<br />

Meinung bin ich nicht.“), inplikazioa adierazteko, („Wenn Sie mich fragen, …“ / „Ich an deiner<br />

Stelle …“), hitz egiten hasteko („Dazu möchte ich gleich mal etwas sagen.“ / „Ich persönlich<br />

würde etwas …“), azalpen bat ematen hasteko („Lassen Sie mich erläutern, …“ / „Das bedeutet<br />

in diesem Falle, dass …“), laguntza eskatzeko („Ich bräuchte Ihren Zuspruch.“ / „Kannst du mir<br />

bitte helfen?“), eskerrak emateko („Ich danke Ihnen.“ / „Vielen Dank.”), errepikatzeko <strong>eta</strong><br />

zerbaiten berri emateko („Ich kann es nur noch einmal wiederholen: …“ / „Das gleiche gilt auch<br />

hier.“), bukaera iragartzeko („Wir sollten jetzt langsam zum Ende kommen. Um das noch einmal<br />

zusammen zu fassen: …“), <strong>eta</strong> agur esateko („Ich danke Ihnen für Ihre Aufmerksamkeit. Damit<br />

möchte ich mich von Ihnen verabschieden.”).<br />

- Ohiko egoera <strong>eta</strong> hartu-eman<strong>eta</strong>n espero izaten diren erreakzio<strong>eta</strong>rako baliabide gehiago (“ondoz<br />

ondoko hitz-bikoteak”): galdetu – erantzun (- ja, zweifellos, sicherlich, bestimmt, vielleicht, kaum,<br />

nein, …) eskaini – onartu („Möchtest du…?“, „Hättest du vielleicht Lust ... zu tun? “ – „Ja,<br />

gerne.“ / „Ja, das würde ich gerne machen“), uko egin – azaldu („Nein danke.Ich habe leider<br />

keine …“ / „Das geht leider nicht, weil …“), eskatu – onartu („Ich würde gerne ... beantragen.“ /<br />

„Ich brauche die Erlaubnis für…“ / „Der Antrag ist bewilligt.“), konplimendua egin –garrantzia<br />

kendu („Das ist Ihnen aber gut gelungen.“ / „Das ist aber schön/gut/toll.“ / „Ach, das ist doch<br />

nichts Besonderes.“ /„ Es ist nicht so tragisch!“), <strong>eta</strong> eskatu – eman („Könnten Sie mir bitte .....<br />

geben?“ / „Gib mir mal bitte ... “ / „Hier, da haben Sie..... “ / „Hier bitte.“).<br />

Deixia<br />

- Hainbat enuntziazio-egoeratan (elkarrizk<strong>eta</strong>tan, telefonoan, txat<strong>eta</strong>n, gutun<strong>eta</strong>n <strong>eta</strong> abar), aurrez<br />

grabatutako diskurtso<strong>eta</strong>n <strong>eta</strong> kontakizun<strong>eta</strong>n elementuak seinalatzeko edo zehazteko moduak.<br />

Kasu bakoitzean izenordainak, erakusleak, <strong>eta</strong> leku- <strong>eta</strong> denbora-esamoldeak erabiltzea ( ich, du<br />

↔ er, jetzt, in diesem Augenblick, heute, gestern, morgen … ↔ damals, zu jenem Zeitpunkt, am<br />

gleichen Tag, am Tag zuvor (am vorigen Tag), am nächsten Tag … / hier, dieser ↔ dort, jener ).<br />

Kortesia<br />

- Sarritan erabiltzen diren tratamendu-motak: pertsona gramatikalak <strong>eta</strong> formulak nola erabiltzen<br />

diren.<br />

- Hizlariaren presentzia nola leuntzen den se partikularekin egindako pasiboaren bidez (Das ist mir<br />

kaputt gegangen) zehaztugabearen bidez (Man,/jemand/niemand/keiner kann mir helfen. / Man<br />

macht, was man kann.), “maiestate-plurala”ren bidez (Pluralis mayestatis: Wir, Wilhelm, von<br />

Gottes Gnaden deutscher Kaiser.).<br />

- Entzulearen presentzia leuntzeko, baliabide hauek erabiltzen dira: se edo inpertsonala – (man<br />

soll(te) rechtzeitig da sein / Man muss den Wasserhahn reparieren), pasiboa (Der Wasserhahn<br />

müsste repariert werden), pluraleko 2. pertsona (Ihr seid doch alle gleich.).<br />

- Ñabardurak ematen dituzten aditz-denborak: Konjunktiv II (Ich würde gern etwas Warmes<br />

trinken.) geroaldia (Ich werde es versuchen) geroaldi perifrastikoa (Das wird wohl nicht möglich<br />

sein).<br />

- Funtzio sozial<strong>eta</strong>rako esamoldeak (aginduak emateko, eskatzeko, zuzentzeko...) Macht es dir was<br />

aus, wenn..? / Könnten Sie bitte, ...? / Ich bitte dich, dass …/ Ich wäre dir dankbar, wenn… /<br />

Entschuldigen Sie, darf ich … / Das hast du schon besser gemacht, aber …)<br />

- Kooperaziozko erantzunak: partikulak <strong>eta</strong> esamolde egokiak errepikatzea (Ja, ja, aber<br />

selbstverständlich. / Nehmen Sie es. / Freilich. / Auf jeden Fall …)<br />

Inferentziak<br />

131<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


- Ohiko esamoldeek hainbat komunikazio-egoeratan dituzten esanahi inplizituak (Könnten Sie mir<br />

bitte sagen, wie spät es ist?“ - Ja, es ist halb zehn.“).<br />

- Anbiguotasun ilokutiboa (Morgen beendet diese Aufgabe): informazioa emateko, mandatua<br />

adierazteko, mehatxu egiteko (Es ist spät.), orduari buruzko informazioa emateko, bukatzea<br />

agintzeko, bilera bat bukatzeko edota asmo baten berri emateko (Mach schnell! / machen wir<br />

Schluss. / Ich leg’ mich hin.).<br />

- Inplizitu daudenak, bai erantzun laburregi<strong>eta</strong>n (Hilfe! = Ich brauche Hilfe. / Danke = ich danke<br />

dir/Ihnen. Licht aus! = Mach bitte das Licht aus!), bai luzeegi<strong>eta</strong>n.<br />

- Ironia-tonuan (Na, das ist ja eine Überraschung! / Du bist mir ja eine tolle Hilfe! / Alles wird<br />

gut!).<br />

- Ohiko esamoldeek hainbat komunikazio-egoeratan dituzten esanahi inplizituak (¿Puede decirme<br />

la hora?- Sí, si puedo / Sí, son las cinco.).<br />

- Anbiguotasun ilokutiboa (Mañana, este trabajo se termina: informazioa emateko, mandatua<br />

adierazteko, mehatxu egiteko – Es tarde- Es ist spät: orduari buruzko informazioa emateko,<br />

bukatzea agintzeko, bilera bat bukatzeko edota asmo baten berri emateko (date prisa- beeile dich /<br />

vamos a terminar - machen wir Schluss / me voy a acostar – ich gehe ins Bett…).<br />

- Inplizitu daudenak, bai erantzun laburregi<strong>eta</strong>n (Hilfe! = Ich brauche Hilfe. Danke = ich danke<br />

dir/Ihnen. Licht aus! =Mach bitte das Licht aus!), bai luzeegi<strong>eta</strong>n.<br />

- Ironia-tonuan.<br />

Tematizazioa <strong>eta</strong> fokalizazioa<br />

- Perpauseko elementuen hurrenkera normala edo ez markatua zein den antzematea: mintzagaiagaldegaia<br />

(informazio ezaguna – informazio berria) (Es war einmal ein König, der hatte einen<br />

Sohn, der Albert hieβ.)<br />

- Solaskideek dagoeneko ezagutzen duten informazioa ez aipatzea.<br />

- Prozedura gramatikalen bidez, solaskideek dagoeneko ezagutzen duten informazioa <strong>eta</strong> informazio<br />

berria nabarmentzea. Prozedura horiek lexikoak, intonaziozkoak <strong>eta</strong> azentuaziozkoak izango dira<br />

(hurrenkera, erreduplikazioa <strong>eta</strong> egiturak).<br />

- Elementu bat fokalizatzea <strong>eta</strong> indartzea (harridura, enumerazioak, errepikapenak, lexiko biziagoa<br />

–fantastikoa–, gradu superlatiboa, aurrizkiak).<br />

- Azentuazioa, luzapen fonikoa <strong>eta</strong> silaba-banak<strong>eta</strong>.<br />

LEXIKOA ETA SEMANTIKA<br />

• Ohiko hizkuntza-formak (Wie schön! / Schau mal! / Aha, aua, toll, super, klasse , schön, na gut,<br />

bitte, danke…)<br />

• Landutako egoer<strong>eta</strong>ko hiztegia<br />

• Hitzen familiak: machen (abmachen, anmachen, aufmachen, ausmachen, einmachen, mitmachen,<br />

nachmachen, vormachen, wegmachen, weitermachen, wiedermachen, zumachen…)<br />

• Antzeko esanahia duten hitzak: homonimoak (die Bank - Kreditanstalt, die Bank - Sitz / der Band<br />

- Buch, das Band - Binde), <strong>eta</strong> homografoak (das Band [bant], die Band [bεnt] )<br />

• Sinonimoak <strong>eta</strong> antonimoak<br />

Sinonimoak: adjektiboak (billig − preiswert, öffentlich − staatlich, intelligent − klug…), izenak<br />

(Fabrik – Werk, Poet – Dichter, Kapitel – Abschnitt, Inserat – Anzeige…), <strong>eta</strong> aditzak (ausmachen –<br />

abstellen, informieren – berichten…).<br />

Antonimoak: adjektiboak (giftig – essbar, diszipliniert – disziplinlos, ganz – teilweise, tolerant –<br />

intolerant, ideenreich − ideenarm…), izenak (Geburt − Tod, Wahrheit − Lüge, Abfahrt − Ankunft,<br />

Erlaubnis − Verbot, Gewinn − Verlust, Innenminister − Auβenminister, Werktag, Feiertag…) aditzak<br />

( einschalten - ausschalten, abnehmen − zunehmen…)<br />

132<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


• Sasiadiskideak (Angel, Besen, Bote, Ente, hervor, Mofa, Mal, Mantel, Tal, diskutieren,<br />

Gymnasium…)<br />

• Formula topikoak<br />

- Agurtzeko: formalak („Wie geht es Ihnen?“ – „Gut, danke. Und Ihnen?“) <strong>eta</strong> informalak („Wie<br />

geht’s?“ − „Danke, es geht. Und dir?“).<br />

- Aurkezteko: nork bere burua („Mein Name ist Müller.“ − „ Freut mich. Meier ist mein Name.“) edo<br />

beste batzuk („Darf ich Ihnen Herrn Müller vorstellen?“).<br />

- Baimena eskatzeko: era inpertsonalean („Darf man hier rauchen?“) edo pertsonalean („Darf ich<br />

bitte telefonieren?“).<br />

- Mesede bat eskatzeko („Könntest du bitte meine Blumen gießen?“).<br />

- Laguntza eskatzeko („Kannst du mir bitte helfen?“).<br />

- Barkamena sinpleki eskatzeko: („Entschuldigen Sie, bitte!“ / „Verzeihung!“).<br />

- Eskerrak sinpleki emateko („Danke (schön).“ – „Bitte (schön).“.<br />

- Zoriontzeko: urtebetetze<strong>eta</strong>n („Herzlichen Glückwunsch zum Geburtstag!“), gabon<strong>eta</strong>n („Frohe<br />

Weihnachten und ein glückliches neues Jahr!“) <strong>eta</strong> Pazkoan („Frohe Ostern!“).<br />

- Norbaiti zerbait opa izateko: bidaia bat egitera doanean („Gute Reise!“ / „ Komm gut nach<br />

Hause!“), otorduan („Guten Appetit!“ − „Danke, gleichfalls!“), topa egitean („Prost!“ / „Zum<br />

Wohl!“), lotara joatean („Gute Nacht. Schlaf gut!“), ongietorria egitean („Herzlich Willkommen.“),<br />

bateren bat kontu zailen bat egitera doanean („Viel Glück!“), porrot egitean („Tut mir Leid!“ / „ Das<br />

macht nichts.“), edota gaixo dagoenean („Gute Besserung!“/ „ Hatschi!“ - „Gesundheit!“ –<br />

„Danke!“).<br />

- Agur esateko: era formala („Auf Wiedersehen!“) edo informala („Tschüs! Mach’s gut.“);<br />

momentu jakin batera arte („Bis morgen!“ / „Bis Montag!“), zehaztu gabeko momenturen batera arte<br />

(„Bis bald!“), edota solaskidea haserre dagoenean („Lass mich in Ruh’!“).<br />

• Esamolde idiomatikoak<br />

- Esaerak (Redensarten) (Jemanden auf den Arm nehmen. / Mit einem blauen Auge davon kommen…)<br />

<strong>eta</strong> atsotitzak (Sprichwörter) (Wer nicht wagt, der nicht gewinnt. / Wo kein Kläger ist, ist auch kein<br />

Richter…).<br />

FONETIKA ETA FONOLOGIA<br />

• Alfabetoa<br />

a [a] [a:], b [b], c [s] [k], d [d], e [e] [e:], f [f], g [g], h [h], i [i] [i:], j [j], k [k], l [l], m<br />

[m], n [n], o[o] [o:], p[p], q[kv], r[r], s[s] [z], β [s], t [t], u[u] [u:], v[v] [f], w[v], x[ks],<br />

y[y], z[ts]<br />

• Bokalak, diptongoak <strong>eta</strong> kontsonanteak antzematen <strong>eta</strong> ahoskatzen ikasiko dugu.<br />

Hots <strong>eta</strong> fonema bokalikoak: bokal-kopurua (a [a]; a, aa, ah [a:]; e [e]; e, ee,<br />

eh [e:]; i [i], i, ie, ih [i:], o [o]; o, oo, oh [o:], u [u]; u, uh [u:]).<br />

Diptongoak (ai [ai], ei [ai], äu [ y], eu [ y], au [a ]).<br />

Kontsonanteak: urkariak (/r/, /l/), sudurkariak (/n/, /m/, /ŋ/), frikariak (/j/, /z/, /v/, /x/, /ç/,<br />

/∫/, /s/, /f/), herskari ahostunak (/b/, /d/, /g/), <strong>eta</strong> herskari ahoskabeak (/p /, /t /, /k /).<br />

Hauchlaut (/h/).<br />

Bokalartean bi kontsonante badaude <strong>eta</strong> biak berdinak badira, lehenengo kontsonantea aurreko<br />

bokalarekin taldekatzen da, <strong>eta</strong> bigarrena ondorengo bokalarekin (kom-men, ken-nen, sol-len).<br />

• Zailagoak egiten diren fonemak<br />

ch [ç] (ich, nicht) [x] (machen), ig [ç] (lustig), qu [kv] (Quelle), sch [∫] (Schule),<br />

sp [∫ p] (Spanier), st [∫ t] (Student), schw [∫ v] (schwer), [h] (Haus), s (lesen )<br />

• Azentua<br />

133<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


Elementu lexikal isolatuek duten azentua. Alemanean hitzek ez daukate azentu ortografikorik.<br />

Normalean lehenengo silaba izaten da azentuduna (Ạrbeit, ạrbeiten, Ạrbeitsstunde,<br />

Ạrbeitsstundenlohn).<br />

• Erritmoa <strong>eta</strong> intonazioa.<br />

Intonazioa <strong>eta</strong> testuaren melodia.<br />

Era objektiboan <strong>eta</strong> neutralean hitz eginez gero, azentua perpausaren amaieran joan ohi da, ia beti<br />

azkenengo izenean. Nolanahi ere, azentua berez edozein hitzen gainean egon daiteke, hura<br />

nabarmendu nahi bada.<br />

• Prozesu fonologikoak<br />

- M<strong>eta</strong>fonia (Umlaut) (ä [ε] [ε:], ö[ø] [œ], ü [y] [y:]).<br />

- hitz amaieran edo kontsonante baten aurretik dagoenean: aurreko bokalaren eragina<br />

(Vater, verstehen, mir, …) [ ].<br />

- Schwa [ə] ia aditz guztien infinitibo<strong>eta</strong>n <strong>eta</strong> errepikatzen diren form<strong>eta</strong>n: reden<br />

[re:dən], sehen, [se:ən],<br />

ORTOGRAFIA<br />

• Letra larriak<br />

Hitz baten lehenengo hizkia letra larriz idazten da, baldin <strong>eta</strong> honako kategoria hau<strong>eta</strong>ko bati<br />

badagokio: izena, arrunta nahiz berezia; izen bihurtutako adjektibo, partizipio edo aditza; edota<br />

„Sie“ izenordaina <strong>eta</strong> dagokion „Ihr“ posesiboa, horiien kasu gramatikal guzti<strong>eta</strong>n. Halaber, letra<br />

larriz idazten da hitz baten lehenengo letra, baldin <strong>eta</strong> puntuaren edo bi puntuen ondoren dagoen<br />

perpausaren hasieran badago.<br />

• Uzkurdurak<br />

Preposizioa <strong>eta</strong> artikulua uzkurtzea (im, ins, zur…).<br />

• Askotan erabiltzen diren zeinuak (z. B., ca., &, AG, GmbH, WG, @, $, €,)<br />

• Puntuazio-zeinuak<br />

Puntua (Punkt → . ), koma (Komma → , ), bi puntuak (Doppelpunkt → : ), puntu <strong>eta</strong> koma<br />

(Semikolon → ;), galdera-ikurrak (Fragezeichen →?) <strong>eta</strong> harridura-ikurrak (Ausrufezeichen → !);<br />

horiek, hain zuzen, perpausaren amaieran bakarrik jartzen dira. Apostrofoak (Apostroph oder<br />

Auslassungspunkt→ ’) letra bat edo batzuk ordezkatzen ditu (Wie geht’s? / Klaus’ Zimmer). Dieresiak<br />

(Umlaut → ¨) m<strong>eta</strong>fonia adierazten du (spät, schön, hübsch, …). Komatxoak (Anführungszeichen „ “)<br />

estilo zuzenerako erabiltzen dira: hasierakoak behean jartzen dira <strong>eta</strong> bukaerakoak goian (Paul sagte:<br />

Guten Morgen.“). Parentesiak <strong>eta</strong> kortxeteak (Klammern → ( ), [ ] , ), marratxoa (Bindestrich →<br />

- Ein- und Ausgang ), <strong>eta</strong> marra (Gedankenstrich − „Danke” − „Bitte“).<br />

ORTOGRAFIA-ERREFORMA<br />

2006ko abuztuaren 1ean sartu zen indarrean behin betiko.<br />

134<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


1) Hots – grafia korrespondentzia<br />

- ss edo β:<br />

Aurreko bokala laburra bada, ss idazten da β-ren ordez (dass, musste, Fluss…).<br />

Aurreko bokala luzea bada edo diptongo bat osatzen badu, β idazten da, orain arte bezala<br />

(groß. Fuβ, saβen, drauβen…).<br />

- Hitz elkartu<strong>eta</strong>n, erroa osorik idazten da (Balletttänzerin, Schifffahrt…).<br />

- Zenbait erdarakadatan, idazkera bat dator fonetikarekin; baina, hala ere, bi formak zuzenak dira<br />

(Tunfisch/Thunfisch, Mayonäse/Mayonnaise, Jogurt/Joghurt…).<br />

2) Letra larriak <strong>eta</strong> xeheak<br />

Hitz bat letra larriz idazten da, artikulua eraman badezake; horrek, besteak beste, honako hauei eragiten<br />

die:<br />

- Denborazko esamoldeei (heute Abend, gestern Mittag…)<br />

- Izen moduan erabilitako zenbatzaileei (als Erstes, jeder Zweite, der Nächste… ); nolanahi ere,<br />

orain arte bezala idazten dira: viel, wenig, der eine, der andere…<br />

- Kolokazio idiomatiko<strong>eta</strong>ko adjektibo substantibatuei (im Allgemeinen, das Beste, bis ins Kleinste…).<br />

Letra xehez idazten dira honako hitz hauek:<br />

- Kolokazio idiomatiko<strong>eta</strong>ko adjektiboak, baldin <strong>eta</strong> kolokazioak ez badira izen bereziak (erste<br />

Hilfe, grüner Punkt…).<br />

- -(i)sch amaiera duten abizen<strong>eta</strong>tik eratorritako hitzak (die grimmschen (auch: Grimmschen)<br />

Märchen, die lutherschen (auch: Lutherschen) Thesen…).<br />

- Gutun<strong>eta</strong>ko hik<strong>eta</strong>: du, dein, dich, ihr, euer… (auch Du, Dein, Dich, Ihr, Euer…).<br />

3) Grafia lotua edo banandua<br />

Arau berrien arabera, grafia banandua hartuko da normaltzat. Honako aditz-sintagma hauei eragingo<br />

die:<br />

- Infinitiboa/izena/partizipioa + aditza (kennen lernen, sitzen bleiben, spazieren gehen, Halt machen,<br />

Rad fahren, Schlange stehen, bekannt geben, getrennt schreiben, verloren gehen…).<br />

- Adjektiboa + aditza bananduta idazten dira, baldin <strong>eta</strong> sehr / ganz hitzen bidez adjektiboa mailakatu<br />

edo osatzen bada: [fern liegen (ferner liegen), (ganz) leicht fallen, ]<br />

-Adberbioa (elkartua) + aditza (aneinander fügen, aufwärts gehen…).<br />

Bigarren lekuan partizipioa badago, infinitiboaren araberakoa izango da grafia: allein erziehend (allein<br />

erziehen baita). fett gedruckt; baina Not leidend (esamoldea Not leiden baita).<br />

4) Marratxoa duen grafia<br />

- Zifrak <strong>eta</strong> letrak elkartzeko, marratxoa erabili behar da (4-fach, 21-jährig, 100-prozentig (aber: die<br />

70er Jahre, 40%ig, ein 12tel)<br />

- Grafia argiagoa izan dadin erabil daiteke (Fuβball-Länderspiel, Black-out…)<br />

5) Zeichensetzung<br />

Koma ken daiteke:<br />

Und edo oder bidez elkartutako perpaus nagusi<strong>eta</strong>n (Das Essen war ausgezeichnet (,) und der Kellner<br />

bediente uns sehr freundlich.)<br />

Infinitibozko perpaus<strong>eta</strong>n: (Wir versuchten (,) das Gerät zu reparieren.)<br />

135<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


6) Hitzak nola banandu lerroa amaitzen denean<br />

- Silaben arabera: vermehrte Trennung nach Sprechsilben: A-bend (da-rum, In-te-res-se (baita ere<br />

In-ter-es-se), Lis-te…)<br />

- ck ez da kk bihurtzen dagoeneko: We-cker (lehen Wek-ker), Rö-cke (lehen Rök-ke)...<br />

136<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


ITALIERA <strong>B2.1</strong><br />

PERPAUS BAKUNA ETA PERPAUS KONPOSATUA<br />

- Perpaus desideratiboak subjuntiboan, sarrera egiten dieten elementuekin edo haiek gabe: fosse qui<br />

mia madre!; magari sapessi l’inglese!; almeno avesse telefonato!<br />

- Izen-perpausak: treni e aerei: nuovi aumenti.<br />

- Galde-perpausak subjuntiboan.<br />

- Sarrera egiteko si duten perpaus inpertsonalak errepasatuko ditugu <strong>eta</strong> noi balioa duen si eskualdealdaera<br />

lantzen hasiko gara.<br />

- Perpausen gaian sakonduko dugu: bai frasali aditzak dituzten perpaus<strong>eta</strong>n (metter su, buttar giù), <strong>eta</strong><br />

bai preposizio-sintagmak dituzten perpaus<strong>eta</strong>n: astenersi dal bere, disporsi a partire, disponibile al<br />

dialogo.<br />

- Sarrera egiteko hainbat elementu dituzten zeharkako galde-proposizioak: chiedo l’ora della partenza;<br />

so come è arrivato;vorrei sapere che cosa hai deciso.<br />

- Koordinatuak:<br />

- Però,tuttavia, anzi, invece, eppure duten perpaus adbertsatibo koordinatuak sakonago ikasiko<br />

ditugu.<br />

- Invece duten proposizio adbertsatiboak, bai esplizituak (dice di essere stanco, invece sta<br />

andando a ballare), <strong>eta</strong> bai inplizituak (invece di studiare, ascolta la musica tutto il giorno).<br />

- Korrelaziozko egitura koordinatuak: non solo… ma anche<br />

- Kausazko mendekoak:<br />

- Poiché, dato che, siccome, visto che… dutenak.<br />

- Per <strong>eta</strong> infinitibo konposatua duten proposizio inplizituak: ti ringrazio per avermi invitato a<br />

cena<br />

- Senza <strong>eta</strong> infinitiboa duten mendeko esklusibo inplizituak: ho guardato l’ora senza accendere la luce<br />

- Mendeko kontzesibo esplizituak subjuntiboan: benché, sebbene, nonostante, indikatiboan dauden<br />

kontzesibo esplizituen aldean: anche se.<br />

- Baldintzazko mendeko proposizio<strong>eta</strong>n sakonduko dugu: lehenaldiko subjuntiboko pluskuanperfektua<br />

nola erabiltzen den: se mi avesse telefonato, non gli avrei risposto.<br />

- Baldintzazko mendeko<strong>eta</strong>n <strong>eta</strong> se hitzaz beste, sarrera egiteko balio duten lokuzioak ikasiko ditugu:<br />

qualora, a patto che, ammesso che…<br />

- Sakonago ikasiko ditugu, batetik, garaikid<strong>eta</strong>suna, gerokotasuna <strong>eta</strong> aurrekotasuna adierazten duten<br />

denborazko proposizio esplizituak; bestetik, prima che <strong>eta</strong> subjuntiboa; <strong>eta</strong> azkenik, prima che <strong>eta</strong><br />

indikatiboan.<br />

- Denborazko mendeko inplizituak: dopo <strong>eta</strong> infinitibo konposatua: dopo aver comprato il vestito, mi<br />

sono subito pentita ; prima di e fino a <strong>eta</strong> infinitiboa: lavorò fino a sentirsi male per la stanchezza.<br />

- Mendeko erlatibo esplizituak subjuntiboan: è il libro più bello che abbia mai letto.<br />

- Allo scopo di, al fine di hasieran duten helburuzko mendeko esplizituak <strong>eta</strong> inplizituak.<br />

- Maggioranza, uguaglianza, minoranza adierazteko mendeko konparatiboak errepasatuko ditugu.<br />

- Diskurtso zuzenetik zeharkakora <strong>eta</strong> alderantziz nola pasatzen den sakonduko dugu.<br />

IZENAK ETA ADJEKTIBOAK<br />

- Singularrean bakarrik erabiltzen diren hitz gehiago ikasiko ditugu (la superbia, la fame,<br />

l’umidità, la malaria…), bai <strong>eta</strong> pluralean bakarrik erabiltzen direnak ere: i dintorni, i posteri,<br />

le redini…<br />

137<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


- Maskulinoan <strong>eta</strong> femeninoan esanahi desberdina duten izenak sakonago ikasiko ditugu: il<br />

banco/la banca, il fronte/la fronte, il capitale/la capitale<br />

- Generoarekin zerikusia duten esanahi-aldak<strong>eta</strong>k: la tavola/il tavolo, la finestrina/il<br />

finestrino…<br />

- Preposizio jakin batzuk eskatzen dituzten adjektiboak: adatto a… capace di…<br />

- Izen moduan erabiltzen diren adjektiboek zer funtzio <strong>eta</strong> erabilera dituzten: il bello, il meglio,<br />

l’utile, la sinistra, il milanese (= i dintorni di Milano, persona di Milano)…<br />

- Izenaren ostean doazen adjektibo aldatuak: un ragazzo stupidino, izen- edota aditz-osagarria<br />

eskatzen duten adjektiboak: una casa piena di libri; una lingua difficile da imparare.<br />

- Adjektiboak izenarekiko duen posizioa; bereziki, izenaren aurretik jartzean duen posizioa<br />

aztertuko dugu: subjektibotasun handiagoa emateko (ho preso un’importante decisione),<br />

biziagotze-funtzioa izateko (ha una discr<strong>eta</strong> età), edo kristaldutako formulatan erabiltzeko<br />

(bella presenza, bravo ragazzo…).<br />

DETERMINATZAILEAK<br />

- Artikuluak: artikulurik ez jartzea: adberbio-lokuzio<strong>eta</strong>n (a torto), esamolde multilexikal<strong>eta</strong>n<br />

(disegno di legge), <strong>eta</strong> normalean erabiltzen diren zenbait kolokaziotan (cambiare casa, vivere<br />

in città), gaztelaniarekiko disimetriak dauden<strong>eta</strong>n bereziki.<br />

- Erakusleak: aurreko urte<strong>eta</strong>ko gaiak errepasatuko ditugu.<br />

- Posesiboak:aurreko urte<strong>eta</strong>ko gaiak errepasatuko ditugu.<br />

- Zenbatzaileak: banatzaileak: uno a uno, due per volta…<br />

- Zehaztugabeak: aurreko urte<strong>eta</strong>ko gaiak errepasatuko ditugu, <strong>eta</strong> bereziki, aditza subjuntiboan<br />

edo indikatiboan eskatzen duten zehaztugabeak: qualsiasi, qualunque<br />

- Galdetzaileak: aurreko urte<strong>eta</strong>ko gaiak errepasatuko ditugu.<br />

IZENORDAINAK<br />

- Pertsona-izenordainak: subjektu gisa erabiltzen diren egli, ella, essi <strong>eta</strong> esse pertsonaizenordainak,<br />

lui, lei <strong>eta</strong> loro nola erabiltzen diren kontuan hartuta.<br />

Si izenordaina ci bihurtzea aditza inpertsonala denean: bai aditz-joko bihurkari<strong>eta</strong>n, bai <strong>eta</strong><br />

aditz-joko pronominal<strong>eta</strong>n (ci si lava, ci si incontra)<br />

- Erakusleak: ciò non <strong>eta</strong> nola erabili<br />

- Zehaztugabeak: aurreko urte<strong>eta</strong>ko gaiak errepasatuko ditugu, <strong>eta</strong> bereziki, aditza<br />

subjuntiboan edo indikatiboan eskatzen duten zehaztugabeak. Non pleonastikoa duten<br />

egiturak: tutto andava bene, finché non è arrivato lui; ezezko ugari duten egiturak: non<br />

conosco nessuno<br />

- Erlatiboak: cui izenordain erlatiboak preposiziorik gabe erabiltzen diren kasu bereziak: la<br />

persona cui rivolgersi è…; <strong>eta</strong> osagarri bikoitzaren balioa dutenak: l’uomo il cui cane è stato<br />

investito, farà denuncia.<br />

Il che <strong>eta</strong> per cui izenordain erlatibo neutroen formak <strong>eta</strong> erabilerak.<br />

- Posesiboak: nola erabiltzen den izenordain posesiboa, substantibatu ostean: i nostri (=<br />

compagni di squadra, partito, ecc.); arrivano i nostri!; vuoi sapere la mia? (opinione); la<br />

legge è dalla sua (parte); sta sulle sue (posizioni).<br />

Artikulua ez erabiltzea esamolde finko<strong>eta</strong>ko posesiboen aurrean: a mio parere, a mio agio, a<br />

nostra insaputa, a mio nome…<br />

- ci <strong>eta</strong> ne: zer balio duten <strong>eta</strong> non jartzen diren laburbilduko dugu.<br />

ADITZAK<br />

138<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


- Indikatiboa: - Errepasatu egingo ditugu, batetik, aditz erregular <strong>eta</strong> irregularrak lehenaldi<br />

mugagabean; <strong>eta</strong> bestetik, eskualde bakoitzean zer forma erabiltzen den<br />

gehien.<br />

- Mendeko perpaus<strong>eta</strong>n lehenaldi pluskuanperfektua nola erabiltzen den<br />

errepasatuko dugu (trapassato prossimo).<br />

- Lehenaldi mugagabe konposatuak zer morfologia <strong>eta</strong> erabilera dituen<br />

(trapassato remoto).<br />

- Geroaldi konposatua zer modutan erabiltzen den errepasatuko dugu<br />

- Agintera: - Izenordainak aginterarekiko non jarri errepasatuko dugu, bai agintera zuzena<br />

denean, bai zeharkakoa (kortesiazkoa) denean.<br />

- Baldintza: - Baldintzazko mendekoa nola erabili sakonago ikusiko dugu: a) iraganeko<br />

gertaerekin zerikusia duten etorkizuneko gertaerak adierazteko; b) gertatu<br />

ahal izan den albiste bat aurkezteko, nahiz <strong>eta</strong> oraindik baieztatzeko egon.<br />

- Subjuntiboa: Mendeko perpaus<strong>eta</strong>n subjuntiboko zer denbora aukeratu errepasatuko dugu:<br />

a) orainaldia, orainarekiko garaikid<strong>eta</strong>suna adierazteko; b) inperfektua,<br />

iraganarekin edo oraina baino lehenago gertatutakoarekiko garaikid<strong>eta</strong>suna<br />

adierazteko (penso che tu avessi ragione); lehenaldi burutua, oraina baino<br />

lehenago gertatutakoa adierazteko (penso che Luigi sia già partito); <strong>eta</strong><br />

pluskuanperfektua, iragana baino lehenago gertatutakoa adierazteko (pensavo<br />

che Luigi fosse già partito).<br />

- subjuntiboa mendeko perpaus<strong>eta</strong>n, honako hau adierazteko: a) helburua: è<br />

venuta perché Luigi la possa incontrare; b) baldintza: viene purché lo<br />

vogliate; c) denbora: verrò prima che Maria parta; d) kontrastea: è partita<br />

nonostante avesse la febbre; e) modua: si comportava come se avesse<br />

dimenticato tutto; f) muga: direi di non invitarlo al matrimonio, a meno che<br />

non desideriate diversamente.<br />

- Gerundioa: - Gerundioa erabiltzean, italieraren <strong>eta</strong> gaztelaniaren artean dauden disimetria<br />

nagusiak ikusten hasiko gara.<br />

- Infinitiboa: - Bigarren mailako perpauseko <strong>eta</strong> perpaus nagusiko subjektua bera denean,<br />

nola erabiltzen den infinitiboa.<br />

- Zenbait juntagailuren ostean: esaterako, anziché, piuttosto, che, oltre che,<br />

abbastanza da…<br />

- Boz pasiboa: - essere, venir <strong>eta</strong> andare laguntzaileak erabiltzean, aditz iragankorr<strong>eta</strong>tik<br />

eratzen diren pasiboak errepasatuko ditugu, betebeharrezkotasun- edota<br />

behar-zentzua dutenak; andare laguntzailea nola erabiltzen den denbora<br />

konposatu<strong>eta</strong>n, distruggere, perdere… aditzekin; lehenaldiko partizipioa <strong>eta</strong><br />

perpaus pasiboko subjektuaren genero <strong>eta</strong> numeroen arteko komunztadura<br />

(Paola è stata promossa).<br />

- Batetik, si passivante egitura <strong>eta</strong> erabilerak sakonduko ditugu, <strong>eta</strong>, bestetik,<br />

subjektuaren <strong>eta</strong> lehenaldiko partizipioaren arteko komunztadura, generoari<br />

<strong>eta</strong> numeroari dagokionez (i documenti richiesti vanno consegnati entro<br />

domani)<br />

- Si inpertsonala <strong>eta</strong> partizipio nahiz adjektiboaren arteko komunztadura<br />

sakonduko ditugu (se si guida stanchi si rischia un incidente; quando si è<br />

mangiato troppo non si dorme bene; si è andati insieme)<br />

- Balio arazlea duten perpausak sakonago ikasiko ditugu: zenbait egitura; esaterako: far<br />

fare o lasciar fare.<br />

139<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


- Aditz fraseologikoak sakonago ikasiko ditugu: accusare di, decidere di, decidersi a,<br />

giocare a, insistere a/nel, interessarsi di/a, offrire da/a, parere di, pensare di/a, prepararsi<br />

a/per, provare a /di, rinunciare a, riuscire a/di, sapere di, scusarsi di/per, sembrare di, sentirsi<br />

di, servire da/per/a, sognare di, tenerci a, tornare a, vedere di, vergognarsi di/a …<br />

- Aditz pronominalak <strong>eta</strong> si inpertsonala: ci si lava appena alzati.<br />

ADBERBIOAK<br />

- Aurreko urte<strong>eta</strong>ko gaiak errepasatuko ditugu.<br />

- Indartze-funtzioa mai più esaldi<strong>eta</strong>n.<br />

- Mica non <strong>eta</strong> nola erabili.<br />

LOKAILUAK<br />

- Aurreko urte<strong>eta</strong>ko gaiak errepasatuko ditugu.<br />

- Denbora-esamolde deiktikoak (l’anno prossimo, recentemente, attualmente…), <strong>eta</strong><br />

anaforikoak (l’indomani, successivamente...) errepasatuko ditugu.<br />

- Lokuzio preposizional gehiago ikasiko ditugu: esaterako, a causa di, a meno di, a dispetto di,<br />

a favore di, a fianco di/di fianco a, per causa di, per effetto di, per mezzo di, per conto di, in<br />

mezzo a, in cima a, in base a, in quanto a, rispetto a…<br />

- Korrelazio-funtzio<strong>eta</strong>n sakonduko dugu: hala nola, sia … sia, né … né, tanto … quanto, non<br />

solo … ma anche, <strong>eta</strong>b.<br />

- e lokailuaren funtzio adbertsatiboa: Fumare fa male, e la gente continua a fumare<br />

- Ma, bensí, anzi <strong>eta</strong> invece lokailuek zuzentzeko funtzioa dutenean.<br />

- Ma, però, tuttavia <strong>eta</strong> eppure lokailuek kontrastea egiteko funtzioa dutenean.<br />

- O, oppure, ossia, ovvero lokailu disjuntiboak nola erabili <strong>eta</strong> zer funtzio duten errepasatuko<br />

dugu.<br />

DISKURTSOA<br />

- Kohesioa: - Gaiak jarraitu egiten duela adierazteko, korreferentziazko prozedura<br />

gramatikalak aztertuko ditugu (izenordain <strong>eta</strong> perifrasi ordezkatzaileak).<br />

- Batetik, lokailu semantikoak aztertuko ditugu, hain zuzen ere, kausazkoak<br />

(quindi, perciò…), denborazkoak (allora, successivamente…), logikoak edota<br />

beste era batekoak. Eta bestetik, interakzioan ohikoak diren lokailu<br />

pragmatikoak; hau da, diskurtsoko seinaleak (vediamo, niente, beh, sai,<br />

boh…).<br />

- Koherentzia: - Aditz-denboren koherentzia sakonago ikasiko dugu.<br />

- Diskurtsoko semantika jarraia izatea bermatzen duten prozedurak aztertuko<br />

ditugu<br />

- Antolak<strong>eta</strong>: - Honako adierazgailu hauek nola erabiltzen diren aztertuko dugu: hasiera<br />

markatzen dutenak (Come va? Piacere!…), egitura antolatzen dutenak (in<br />

primo luogo, insomma…), <strong>eta</strong> birformulatzeko balio dutenak (cioè, voglio<br />

dire…).<br />

- Nola puntuatzen den errepasatu<br />

- Kortesia: - Tratamendu-formulak nola erabiltzen diren (prego, scusi, le spiace se …<br />

hitzek dituzten hainbat esanahi)<br />

- Perpaus pasiboaren <strong>eta</strong> zehaztugabearen bidez, hiztunaren presentzia<br />

leuntzea (uno fa quel che può)<br />

- Entzulearen presentzia nola leuntzen den, si inpertsonalaren bidez (si deve<br />

arrivare presto) edo aditz inpertsonalen bidez (bisogna terminare il lavoro)<br />

140<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


- Modua adierazteko zenbait aditz-denbora erabiltzea: esaterako, inperfektua,<br />

baldintzazkoa <strong>eta</strong> geroaldia<br />

- Funtzio sozial<strong>eta</strong>rako balio duten esamoldeak aztertuko ditugu: hala nola,<br />

aginduak emateko (/e dispiace se ...), eskatzeko (le sarei molto grata se…)<br />

- Besteari laguntzeko erantzunak: (sì, certo, ma chiaro, si figuri, faccia pure,<br />

non c'è di che ...)<br />

- Inferentziak: - Ohiko esamoldeek hainbat komunikazio-egoeratan dituzten zentzu inplizituak<br />

(potrebbe dirmi l'ora?)<br />

- Anbiguotasun ilokutiboa (è tardi: orduari buruzko informazioa ematen du;<br />

bukatzeko agintzen du; sbrigati! bezalaxe, asmo baten berri ematen du)<br />

- Ironia-tonuan.<br />

- Tematizazioa <strong>eta</strong> fokalizazioa: - Hainbat baliabideren bidez nabarmentzea, bai hiztunek<br />

dagoeneko ezagutzen duten informazioa, bai informazio berria. Baliabide<br />

horiek gramatikalak (una soluzione lei ce l’ha), lexikoak (questa sì che è<br />

un’idea geniale!), intonaziozkoak <strong>eta</strong> azentuaziozkoak izango dira.<br />

-Elementu bat nola indartzen den (harridura, enumerazioak, errepikapenak,<br />

gradu superlatiboa, hizkiak (stravecchio, macchinone…), azentuazioa, luzatze<br />

fonikoa, <strong>eta</strong> silaba-banak<strong>eta</strong>.<br />

LEXIKOA ETA SEMANTIKA<br />

- Lehendik jorratutako eremu semantikoekin zerikusia duen lexikoa errepasatu <strong>eta</strong><br />

eskematizatuko ditugu<br />

- Natura, espazio <strong>eta</strong> ingurunearekin zerikusia duen lexikoa<br />

- Burokraziako, banku<strong>eta</strong>ko, posta-bulego<strong>eta</strong>ko <strong>eta</strong> oro har erakunde publiko<strong>eta</strong>ko oinarrizko<br />

lexikoa<br />

- Ikasleak ikasten ari diren gai <strong>eta</strong> ikastaro<strong>eta</strong>ko oinarrizko lexikoa<br />

- Erdaratiko maileguak <strong>eta</strong> gauza bera esateko italieran dauden hitzak: pic-nic/colazione al<br />

sacco, night club/locale notturno, T-shirt/maglietta…<br />

- Sinonimo partzialak <strong>eta</strong> nola erabili behar diren zenbait hitz, esaterako: andare/venire,<br />

sapere/conoscere, guardare/vedere, ascoltare/sentire<br />

- Normalean erabiltzen diren m<strong>eta</strong>forak: fare il muso lungo, fra capo e collo, su due piedi,<br />

prendere la palla al balzo…<br />

- Aldak<strong>eta</strong>-prozedurak atzizki hau<strong>eta</strong>n: -etto, -ello, -uccio, -one, -accio…<br />

- Eratorpen-prozedurak: I→I –ario amaiera duten izen agenteak (funzione/funzionario), A→I –<br />

nte amaiera dutenak (cantare/cantante), –one amaiera dutenak (mangiare/mangione)<br />

- Eratorpen-prozedurak: I→Adj –istico (calcio/calcistico), -ivo (festa/festivo), -evole<br />

(colpa/colpevole), -bile amaiera dutenak (tasca/tascabile)<br />

- Eratorpen faltsuak: matto/mattone, burro/burrone…<br />

- Normalean erabiltzen diren zenbait collocazioni: trancio di pizza, fissare un appuntamento,<br />

tenere un concerto…<br />

- Egoerak zenbateraino den formala kontuan izanda, lexikoa mailakatzea<br />

- Erabilera-eremuaren araberako erregistro lexikoak<br />

- Literatur testu<strong>eta</strong>n, egile- <strong>eta</strong> herri-abesti<strong>eta</strong>n, film<strong>eta</strong>n <strong>eta</strong> abarr<strong>eta</strong>n azaltzen diren eskualdeko<br />

italierak dituen zenbait ezaugarri lexiko aurkeztuko ditugu.<br />

- Gehien erabiltzen diren onomatopeiak aurkeztuko ditugu (animalien hotsak, komiki<strong>eta</strong>ko<br />

hizkera, <strong>eta</strong>b.).<br />

141<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


FONOLOGIA ETA ORTOGRAFIA<br />

- Espainieradunei, ahoskatzeko garaian, zailtasun gehien sortzen dizkieten hotsak ondo<br />

artikulatzen ikasteko lan egingo dugu.<br />

- Era berean, sakonago ikusiko dugu nola egiten diren transkribapen fonologikoak IPAren<br />

bitartez (International Phonetic Alphabet).<br />

- Trunkamendua errepasatuko dugu: bai bokal<strong>eta</strong>n (nessun aiuto), bai silabatan (un bel tipo), bai<br />

<strong>eta</strong> trunkamendua egitea aukerakoa den kasu<strong>eta</strong>n ere (venir meno, far studiare).<br />

- Perpausaren erritmoa sakonago aztertuko dugu.<br />

- Italiaren iparraldeko <strong>eta</strong> hegoerdialdeko eskualde<strong>eta</strong>ko hizkerek dituzten zenbait ezaugarri<br />

orokor aurkeztugu ditugu: esaterako, raddoppiamento sintatticoa, scempie-kontsonanteak,<br />

kontsonante ahoskabeak ahostuntzea, hitzak trunkatzea, /t∫/ fonema /∫/ sabaikari gisa egitea,<br />

/d / fonema / / sabaikari gisa egitea, Toskanako gorgia, s ahostuna <strong>eta</strong> ahoskabea egitea.<br />

- Testu idatzi<strong>eta</strong>n silabak banatzea <strong>eta</strong> l’accapo egitea.<br />

ITALIERA <strong>B2.2</strong><br />

PERPAUS BAKUNA ETA PERPAUS KONPOSATUA<br />

- Aditz fraseologikoak <strong>eta</strong> aspektu-aditzak dituzten esaldiak sakonago aztertuko ditugu.<br />

- Si hitzaz hasten diren perpaus inpertsonalak errepasatuko ditugu<br />

- Mendeko proposizioen egitura <strong>eta</strong> funtzioa errepasatuko dugu:<br />

- helburuzkoak<br />

- kausazkoak<br />

- kontzesibo esplizituak<br />

- subjuntibo pluskuanperfktuan dauden baldintzazkoak<br />

- denborazko esplizituak<br />

- denborazko inplizituak<br />

- moduzkoak<br />

- erlatiboak<br />

- Ondoriozko mendeko esplizituak (era così bella che me ne innamorai) <strong>eta</strong> inplizituak (sei<br />

abbastanza grande da capire il problema).<br />

- Proposizio adbertsatiboak <strong>eta</strong> koordinatu adbertsatiboak errepasatuko ditugu<br />

- di+infinitiboa edo infinitiboa duten izen-proposizio inplizituak: spero di restare; desidero restare<br />

ancora.<br />

- Infinitiboan dagoen perpaus erlatibo inplizitua ikasten hasiko gara: Sono in tre a voler giocare, È un<br />

libro da leggere.<br />

- Gerundio bakuna <strong>eta</strong> konposatua nola erabiltzen diren errepasatuko dugu: a) kausazko mendeko<strong>eta</strong>n<br />

(essendo stanco, smetto di lavorare); b) mendeko kontzesibo<strong>eta</strong>n (pur essendo stanco, esco to stesso);<br />

c) baldintzazko mendeko<strong>eta</strong>n (studiando di piu, avresti già finito I'università); d) denborazko<br />

mendeko<strong>eta</strong>n (scendendo le scale, sono caduta); e) moduzko<strong>eta</strong>n (camminava zoppicando)<br />

- Izen-perpausak: mani in alto!; quanto zucchero nel caffe?<br />

- Galdera-perpausak subjuntiboan <strong>eta</strong> infinitiboan: che sia lui?, che dire?<br />

- Perpausaren hurrenkera markatua lortzeko: a) ezkerrera pasa: di amici ne ha tanti; b) eskuinera pasa:<br />

ne ho visti tanti di film di Pasolini; c) scissa perpaus erlatiboa erabili: è Luisa che ha presentato il<br />

film.<br />

142<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


IZENAK ETA ADJEKTIBOAK<br />

- -a amaiera duten izen maskulinoak errepasatuko ditugu (// delta, il cobra, il boia ...), bai <strong>eta</strong> -o<br />

amaiera duten izen femeninoak ere (la mano, la libido, la flebo ...).<br />

- Zenbait izen arrunt aztertuko ditugu: alegia, genero naturalaren <strong>eta</strong> genero gramatikalaren<br />

arteko komunztadurarik ez izan, <strong>eta</strong> pertsonak adierazteko balio dutenak, hala nola, la<br />

guardia, il/la soprano, il sosia...<br />

- Pertsonen zenbait izen arrunt<strong>eta</strong>n, korrespondentzia falta genero naturalaren <strong>eta</strong> genero<br />

gramatikalaren artean: la guardia, il/la soprano, il sosia..<br />

- Hirien izenen generoa (la Milano che ho conosciuto non c’è più) <strong>eta</strong> futbol-taldeen generoa (la<br />

Lazio, il Torino).<br />

- Preposizio jakin batzuk eskatzen dituzten izenak (fiducia in..., fedeltà a...).<br />

- Nola egiten den plurala: aldatzen ez diren izen elkartuak direnean (portalettere,<br />

purosangue...); elkark<strong>eta</strong>ko bigarren osagaia bakarrik aldatzen duten izenak direnean<br />

(cavolfiore, capolavoro...); lehenengo osagaia bakarrik aldatzen duten izenak direnean<br />

(capifamiglia, fichidindia...); <strong>eta</strong> bi osagaiak aldatzen dituzten izenak direnean (casseforti,<br />

bassifond ...)<br />

- Adjektibo kalifikatzaile konposatuak <strong>eta</strong> haien plurala nola egiten den: abitudini piccoloborghesi,<br />

la gonna rosa pallido, accordi economico-finanziari...<br />

- Adjektibo-funtzioa duten partizipioak izenaren ostean joatea: una casa cadente, un locale ben<br />

riscaldato...<br />

- Diskurtsoko zati batzuk nominalizatzea: // sapere, il perché ... Izenaren aurretik edo ondoren<br />

joan, esanahi desberdina duten adjektibo kalifikatzaileak: un alto magistrato/un magistrato<br />

alto, una certa informazione/una informazione certa...<br />

- Bello erabiltzeko modu bereziak: un bel giorno, il bello è che, nel bel mezzo del film...<br />

- Superlatiboa erabiltzeko zenbait modu: batetik, lagunartekoa (Maria è tutta matta, Luca è un<br />

sacco bello), <strong>eta</strong> bestetik, idiomatikoa (ubriaco fradicio, stanco morto, povero in canna ...).<br />

- Izenaren kalitatea adierazteko esamolde finkoak: la dolce vita, la vecchia guardia, in alto<br />

mare...<br />

- DETERMINATZAILEAK<br />

- Artikuluak: - Artikulu determinatzailearen erabilera abizen maskulinoekin (i<br />

Rossi) edo siglekin (il pm, il Censis)<br />

- Kategoria lexikoak nominalizatzean artikulu determinatzailea nola<br />

erabiltzen den errepasatuko dugu<br />

- Errepasatu egingo dugu nola erabiltzen den artikulu<br />

determinatzailea leku-izenekin (kontinenteekin, herrialdeekin,<br />

hiriekin, auzoekin, uharteekin, ibaiekin, lakuekin, bailarekin,<br />

mendiekin)<br />

- Artikulu determinatzailea nola erabiltzen den, leku-izenen ostean<br />

haiek zehazteko elementuak badatoz: la Roma fascista<br />

- Erakusleak: - Costui erakuslea nola erabiltzen den <strong>eta</strong> zer funtzio dituen<br />

- Stesso, medesimo norberarena dela adierazteko (ha chiamato la<br />

stessa persona) <strong>eta</strong> izena indartzeko (// ministro stesso ha dichiarato)<br />

- Posesiboak: - Proprio adjektibo <strong>eta</strong> izenordain posesiboa erabiltzea, bai posesibo<br />

bihurkari gisa, <strong>eta</strong> bai aditz inpertsonalekin<br />

- Zenbatzaileak: - Adjektibo <strong>eta</strong> izenordain zenbatzaile kardinalak non jarri: tre<br />

bravi bambini, tre bambini bravissimi, questi tre bambini, voi tre...<br />

143<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


- Zehaztugabeak: - Tale, parecchi <strong>eta</strong> qualsiasi determinatzaileek zer forma duten <strong>eta</strong><br />

nola erabiltzen diren: izenaren ostean doazenean (prenderò in affitto<br />

una casa qualsiasi)<br />

- Nola erabili alcuno ezezko perpaus<strong>eta</strong>n (per me non c’è alcuna<br />

possibilità)<br />

- Korrelaziozko adjektibo <strong>eta</strong> izenordain zehaztugabeak: alcuni<br />

pazienti dicono di stare meglio, altri ancora no<br />

- Galdetzaileak: - Aurreko urte<strong>eta</strong>ko edukiak errepasatuko ditugu<br />

IZENORDAINAK<br />

- Pertsona-izenordainak: - Pertsona izenordainen balio posesiboa, azentugabeak<br />

direnean <strong>eta</strong> zeharkako osagarria dutenean (datibo etikoa) mi sono<br />

tagliata i capelli, mi sono vista un bel film<br />

- Si izenordainaren balioak laburbilduko ditugu<br />

- Pertsona-izenordainak enklitikoak izan daitezke mendeko<strong>eta</strong>n,<br />

bai gerundioarekiko (riportandotela a casa sei più sicura), bai<br />

partizipioarekiko (vistolo in difficoltà, l'ho aiutato), <strong>eta</strong> bai forma<br />

konposatu zehaztugabeekiko (dopo averla vista ...)<br />

- Erakusleak: - Costui/costei,costoro/coloro erakuslea nola erabili <strong>eta</strong> zer funtzio<br />

dituen<br />

- Questa erakusleak balio neutrala duenean: questa sì che è<br />

bella! bai <strong>eta</strong> lì, là hitzen bidez indartzen direnean.<br />

- Codesto erakuslearen erabilera burukratikoak<br />

- Zehaztugabeak: - Tale <strong>eta</strong> parecchi nola erabiltzen diren <strong>eta</strong><br />

zer forma duten<br />

- Korrelaziozko zehaztugabeak: gli uni ... gli altri, una cosa è ...altro<br />

è<br />

- Erlatiboak: - Aurreko urte<strong>eta</strong>ko edukiak errepasatuko ditugu<br />

- Posesiboak: - Aurreko urte<strong>eta</strong>ko edukiak errepasatuko ditugu<br />

ADITZAK<br />

- Modu subjuntiboa: - Honako puntu<strong>eta</strong>n sakonduko dugu: a) subjuntiboaren erabilera iritzia,<br />

sinesmen pertsonalak <strong>eta</strong> sentimenduak adierazteko balio duten izenekin (mi<br />

tormenta il dubbio che mi abbia mentito; prende piede l'ipotesi che si tratti<br />

di un delitto; ho la speranza che venga);<br />

b) perpaus nagusiaren aurretik doazen mendeko perpaus subjuntiboak: che<br />

Paolo fosse un incosciente, lo sapevo<br />

- Gerundioa: - Gerundioari dagokionez, italieraren <strong>eta</strong> gazteleraren artean dauden disimetria<br />

nagusiak sakonago ikusiko ditugu:<br />

- Mendeko perpaus<strong>eta</strong>n gerundio konposatua nola erabiltzen den: avendo<br />

camminato tutto il giorno, sono molto stanca<br />

- Ekintza bat errepikatu egiten dela adierazteko, andare+gerundioa: Maria va<br />

dicendo che è tutto falso<br />

- Infinitiboa: - Infinitiboa lehenaldian: vorrei aver studiato il greco antico<br />

- Infinitiboa, zerbitzatzeko aditzekin: avresti dovuto dirlo<br />

- Infinitiboak izen-funtzioa duenean: // mangiare, il volere, I'aver<br />

votato...<br />

144<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


- Partizipioa: - Orainaldiko partizipioak aditz-balioa (nell’acqua bollente, il treno<br />

proveniente da) <strong>eta</strong> adjektibo-balioa duenean (avvincente, arrogante)<br />

- Orainaldiko partizipioa burokraziako hizkeran: gli aventi diritto<br />

- Partizipioari dagokionez, gazteleraren <strong>eta</strong> italieraren artean dauden<br />

disimetriak: una barzelletta divertente /un chiste divertido<br />

- Lehenaldiko partizipioa izenordain enklitikoarekin: una volta conosciutolo,<br />

le piacque<br />

- Boz pasiboa: - Lehenaldiko partizipioaren <strong>eta</strong> perpaus pasiboko subjektuaren arteko<br />

komunztadura errepasatuko dugu: hain zuzen ere, genero <strong>eta</strong> numeroaren artean<br />

egon beharrekoa.<br />

- Batetik, si passivante egitura <strong>eta</strong> ererabilerak errepasatuko ditugu, <strong>eta</strong>,<br />

bestetik, subjektuaren <strong>eta</strong> lehenaldiko partizipioaren arteko komunztadura,<br />

generoari <strong>eta</strong> numeroari dagokienez. / documenti richiesti vanno consegnati<br />

entro domani<br />

- Horrez gain, si inpertsonalaren erabilera errepasatuko dugu, bai <strong>eta</strong><br />

adjektiboaren <strong>eta</strong> partizipioaren arteko komunztadura ere: se si guida stanchi si<br />

rischia un incidente; quando si è mangiato troppo non si dorme bene<br />

- Egitura bihurkariak: mi sono vista un bel film erakoak. Gainera, errepasatu egingo dugu<br />

lehenaldiko partizipioaren <strong>eta</strong> objektu zuzenaren arteko komunztadura: le ciliegie me le sono mangiate<br />

tutte.<br />

- Denboren arteko komunztadura: aditz-moduak <strong>eta</strong> aditz-denborak (consecutio temporum)<br />

errepasatuko ditugu.<br />

- BERBIOAK<br />

- Aurreko urte<strong>eta</strong>ko edukiak errepasatuko ditugu<br />

- Mai adberbioak perpausean zer funtzio dituen <strong>eta</strong> non jartzen den: a) perpaus eliptiko<strong>eta</strong>n<br />

(mai sentito, mai visto); b) izenordain, adjektibo edo adberbio galdetzaile baten ostean (chi<br />

mai potrebbe desiderare una cosa simile?)<br />

- Adberbio fokalizatzaile gehiago ikasiko ditugu: solo, perfino, soprattutto, specialmente,<br />

addirittura, proprio...<br />

- Adberbioak errepasatuko ditugu, bai sì erantzuteko (già, assolutamente, certo, va bene,<br />

senz'altro, esatto, proprio, appunto, indubbiamente...), bai no erantzuteko (assolutamente no,<br />

affatto)<br />

- Affatto nola erabiltzen den: a) baiezko perpaus<strong>eta</strong>n (hanno idee affatto diverse); b) ezezko<br />

perpaus<strong>eta</strong>n (non è affatto vero)<br />

LOKAILUAK<br />

- Aurreko urte<strong>eta</strong>ko edukiak errepasatuko ditugu<br />

- Testuko lokailuak errepasatuko ditugu: bai funtzio adbertsatiboa (anzi, tuttavia,...), bai<br />

azalpenezkoa (in effetti, ovvero ...), bai zerrendatzailea dutenak (anzitutto, inoltre ...)<br />

- Diskurtsoko seinaleak nola erabiltzen diren sakonago aztertuko dugu (ecco, capirai!, no? ...)<br />

- Da preposizioak proposizio erlatibo inplizitua sartzeko balio duenean: ho molto da fare, non<br />

c'è niente da mangiare; ondoriozko proposizioa sartzeko balio duenean: è così dolce da<br />

risultare nauseante<br />

- Per preposizioak ondoriozkoak sartzeko balio duenean: è troppo intelligente per non capire<br />

- Preposizioak esamolde idiomatiko<strong>eta</strong>n nola erabiltzen diren: di buon'ora, a bruciapelo, su per<br />

giù ...<br />

DISKURTSOA<br />

- Kohesioa: - Gaiak jarraitu egiten duela adierazteko balio duten korreferentziazko prozedura<br />

gramatikalak errepasatuko ditugu (izenordainak <strong>eta</strong> ordezko perifrasiak).<br />

145<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


- Batetik, lokailu semantikoak aztertuko ditugu; hain zuzen ere, erlazio hauek<br />

adierazten dituztenak: kausazkoak (quindi, perciò…), denborazkoak (allora,<br />

successivamente…), logikoak edota beste era batekoak; <strong>eta</strong> bestetik, interakzioan<br />

ohikoak diren lokailu pragmatikoak aztertuko ditugu, hau da, diskurtsoko seinaleak<br />

(vediamo, niente, beh, sai, boh…)<br />

- Koherentzia: - Aditz-denboren arteko koherentzian sakonduko dugu<br />

- Diskurtsoko semantika jarraia izan dadin bermatzen duten prozedurak aztertuko<br />

ditugu<br />

- Antolak<strong>eta</strong>: - Sakonago aztertuko dugu nola erabiltzen diren adierazgailuak hasiera markatzen<br />

dutenean (Come va?, Piacere!), egituratu egiten dutenean (in primo luogo, insomma),<br />

edota birformulatzeko balio dutenean (cioè, voglio dire).<br />

- Kortesia - Tratamendu-formulak errepasatuko ditugu: prego, scusi, le spiace se <strong>eta</strong> abarr<strong>eta</strong>ko<br />

bakoitzak dituen hainbat esanahi.<br />

-Perpaus pasiboaren <strong>eta</strong> zehaztugabearen bidez, hiztunaren presentzia nola leuntzen<br />

den (uno fa quel che può)<br />

- Entzulearen presentzia nola leuntzen den, si inpertsonalaren bidez (si deve arrivare<br />

presto) edo aditz inpertsonalen bidez (bisogna terminare il lavoro)<br />

- Zenbait aditz-denbora modua adierazteko erabiltzea: esaterako, inperfektua,<br />

baldintzazkoa <strong>eta</strong> geroaldia<br />

- Funtzio sozial<strong>eta</strong>rako balio duten esamoldeak aztertuko ditugu: hala nola, aginduak<br />

emateko (/e dispiace se...), eskatzeko (le sarei molto grata se…)<br />

- Kooperaziozko erantzunak: (sì, certo, ma chiaro, si figuri, faccia pure, non c'è di<br />

che...)<br />

- Inferentziak: - Ohiko esamoldeek hainbat komunikazio-egoeratan dituzten zentzu inplizituak (potrebbe<br />

dirmi l'ora?)<br />

- Anbiguotasun ilokutiboa (è tardi orduari buruzko informazioa ematea; bukatzeko<br />

agintzea; sbrigati! bezalaxe, asmo baten berri ematea)<br />

- Ironia-tonuan<br />

- Tematizazioa <strong>eta</strong> fokalizazioa: - Hiztun guztiek dagoeneko ezagutzen duten informazioa<br />

nabarmentzeko hainbat baliabide nola erabiltzen diren: gramatikalak (Una soluzione lei ce<br />

I'ha), lexikoak (Quesfa sì che è un'idea geniale!), intonazio <strong>eta</strong> azentuazio bidez<br />

egindakoak, elementu bat indartzea (harridura, enumerazioak, errepikapenak, gradu<br />

superlatiboa, hizkiak (stravecchio, macchinone...), azentuazioa, luzatze fonikoa, <strong>eta</strong><br />

silaba-banak<strong>eta</strong>.<br />

LEXIKOA ETA SEMANTIKA<br />

- Lehendik jorratutako eremu semantikoekin zerikusia duen lexikoa errapasatu <strong>eta</strong><br />

eskematizatuko dugu<br />

- Artearen <strong>eta</strong> ikuskizunaren munduarekin zerikusia duen lexikoa<br />

- Erakunde publiko<strong>eta</strong>n oro har erabiltzen den burokrazia-lexikoa sakonago aztertuko dugu<br />

- Konnotazio negatiboa duten hitzak: matrigna, politicante...<br />

- Hitz orokorrak: affare, tizio, faccenda...<br />

- Klasean ikusitako zenbait kultur eremurekin zerikusia duen lexikoa sakonago aztertuko dugu<br />

- Eratortze-prozedurak: aurrizki gehiago ikasiko ditugu (antifascista, cogestione, bisettimanale,<br />

strafare...)<br />

- Erroaren <strong>eta</strong> eratorritako hitzaren arteko erlazioa, aldak<strong>eta</strong>k, eransk<strong>eta</strong>k, galerak: lieto/letizia,<br />

cane/cagnolino, cronaca/cronista ...<br />

146<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


- Grezierako edo latineko jatorria duten aurrizkiekin eratutako hitzak: demo-crazia, aeronautica,<br />

biblio-grafia, eco-logia, penta-gramma, insetti-cida, frigori-fero, disco-teca, carnivoro,<br />

lexico-logia, mono-grafia<br />

- Hizkera zientifikoko zenbait atzizki: polmoni/polmonite, fibra/fibroma<br />

- Izen berezi<strong>eta</strong>tik abiatuta, adjektiboak eratzeko eratorpen-prozedurak: Dante/dantesco,<br />

Kant/kantiano, Copernico/copernicano<br />

- Eratortzean honako kategoriak elkartzen dira: izena-izena (pescecane), izena-adjektiboa<br />

(camposanto), adjektiboa-izena (altopiano), adjektiboa-adjektiboa (agrodolce), adberbioaadjektiboa<br />

(sempreverde), <strong>eta</strong> preposizioa-izena (sottopassaggio)<br />

- aditz batetik beste aditz bat lortzeko eratortze-prozedurak: mangiare/mangiucchiare,<br />

saltare/salterellare, parlare/parlottare ...<br />

- laburbildu egingo dugu zer prozedura dauden hitzak aldatzeko <strong>eta</strong> eratzeko, baldin <strong>eta</strong> erroa<br />

izena, adjektiboa edo aditza bada.<br />

- Sakonago aztertuko ditugu siglak (RAI, ACI, COBAS ...) <strong>eta</strong> siglaz osatutako hitzak (colf,<br />

doc...)<br />

- Hitzen arteko erlazioak sakonago aztertuko ditugu: a) intentsitatea (piangeva a dirotto); b)<br />

collocazione (infliggere una pena); c) besarkadura (mobili/credenza); d) konnotazioa (abitano<br />

in un buco/in un appartamentino)<br />

- Erabilera-eremuaren araberako erregistro lexikoak<br />

- Literatur testu<strong>eta</strong>n, egile- <strong>eta</strong> herri-abesti<strong>eta</strong>n, film<strong>eta</strong>n <strong>eta</strong> abarr<strong>eta</strong>n azaltzen diren eskualdeko<br />

italierak dituen zenbait ezaugarri lexiko aurkeztuko ditugu.<br />

- Keinu esanguratsuen<strong>eta</strong>riko batzuk <strong>eta</strong> haiekin batera doazen esamoldeak aurkeztuko ditugu<br />

FONOLOGIA ETA ORTOGRAFIA<br />

- Espainieradunei, ahoskatzeko garaian, zailtasun gehien sortzen dizkien hotsak ondo artikulatzen<br />

ikasteko lan egingo dugu.<br />

- Azentu fonetiko desberdina duten hitz homografoak: àncora/ancóra, prìncipi/princípi, àltero/altéro<br />

…<br />

- Azentu grafikoa duten hitz elkartuak: autogrù, ventitré…<br />

- Siglak nola idatzi <strong>eta</strong> nola ahoskatu: PM, DS, CGIL…<br />

- Gli taldea hiru fonematan ahoskatzea: alegia, /g/, /l/, /i/: glicine, negligente, anglicano<br />

- Bai hizkera estandarreko, bai eskualde<strong>eta</strong>ko hizkeratako azentu <strong>eta</strong> ahoskerak sakonago ikasiko<br />

ditugu; bereiziki honako kasu hauek:<br />

- e fonema irekia edo itxia egitea (pelle, mela) y o (porta, volto)<br />

- z fonema ahoskabe /ts/ <strong>eta</strong> ahostun /dz/ ahoskatzea<br />

- raddoppiamento fonosintattico: andiamo a ccasa<br />

- Italiako iparraldean egiten diren geminatuak leunago ahoskatzea<br />

- Hegoaldean, /b/ <strong>eta</strong> /d / indartuta ahoskatzea:<br />

roba→ robba, vigile→viggile<br />

- Toskanako gorgia<br />

- Laburbildu egingo dugu noiz idazten diren elkarrekin edo/<strong>eta</strong> noiz bereiz zalantzak sortzen dituen<br />

zenbait esamolde: a proposito, d’accordo, dovunque, tutt’altro, ciononostante, ciò nonostante…<br />

147<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


I. GRAMATIKA<br />

Perpausa<br />

PORTUGESA<br />

MAILA AURRERATUA 1<br />

● Perpaus bakuna. Oinarrizko <strong>eta</strong> Tarteko <strong>Maila</strong>n ikusitako gaiak errepasatu <strong>eta</strong> finkatuko ditugu.<br />

- Perpausa osatzen duten elementuak (subjektua, predikatua, osagarriak, atributua, bokatiboa,<br />

zerbait nabarmentzeko esamoldeak, elipsia...), haiek non jartzen diren (hurrenkera zuzena edo<br />

alderantzizkoa) <strong>eta</strong> komunztadura-fenomenoak (subjektua <strong>eta</strong> predikatua).<br />

- Hiztunaren jarreraren araberako perpaus-motak (adierazpenezkoak, harridurazkoak, aukera<br />

adieraztekoak, zalantzazkoak, galderazkoak, desideratiboak <strong>eta</strong> aginduak ematekoak)<br />

- Predikatuaren tasunen araberako perpaus-motak (emendiozkoak, iragankorrak, iragangaitzak,<br />

pasiboak, bihurkariak, elkarkariak <strong>eta</strong> inpertsonalak).<br />

● Perpaus konposatua. Oinarrizko <strong>eta</strong> Tarteko <strong>Maila</strong>n ikusitako gaiak errepasatu <strong>eta</strong> finkatuko ditugu,<br />

<strong>eta</strong> egitura konplexuagoak landuko ditugu.<br />

- Perpaus koordinatuak: asindetona dutenak <strong>eta</strong> sindetona dutenak (emendiozkoak, disjuntiboak,<br />

adbertsatiboak, ondoriozkoak <strong>eta</strong> azalpenezkoak).<br />

- Mendeko perpausak, honako buru hauek dituztenean: izena (izenez osatutako erlatiboak,<br />

osagaiak, harridurazko zeharkakoak, galderazko zeharkakoak <strong>eta</strong> infinitiboak), adjektiboa<br />

(azalpenezko erlatiboak <strong>eta</strong> erlatibo murriztaileak), <strong>eta</strong> adberbioa (juntagailu bidezkoak –<br />

kausazkoak, konparatiboak, kontzesiboak, baldintzazkoak, ondoriozkoak, helburuzkoak <strong>eta</strong><br />

denborazkoak, aldiberekotasuna, aurrekotasuna <strong>eta</strong> gerokotasuna adierazten dutenak–<br />

gerundiboak <strong>eta</strong> partizipialak).<br />

● Diskurtso zuzena / zeharkakoa. Oinarrizko <strong>eta</strong> Tarteko <strong>Maila</strong>n ikusitako gaiak errepasatu <strong>eta</strong><br />

finkatuko ditugu.<br />

Izenak <strong>eta</strong> adjektiboak<br />

● Izena:<br />

- Motak, generoa <strong>eta</strong> numeroa. Oinarrizko <strong>eta</strong> Tarteko <strong>Maila</strong>n ikusitako gaiak errepasatu <strong>eta</strong> finkatuko<br />

ditugu <strong>eta</strong> kasu berriak landuko ditugu: izen kolektiboak (vara –“de porcos”), genero aldakorra duten<br />

izenak (o/a sentinela)…<br />

● Adjektiboa:<br />

- Motak, generoa <strong>eta</strong> numeroa. Oinarrizko <strong>eta</strong> Tarteko <strong>Maila</strong>n ikusitako gaiak errepasatu <strong>eta</strong> finkatuko<br />

ditugu <strong>eta</strong> kasu berriak landuko ditugu: aberriari <strong>eta</strong> jentilizioei erreferentzia egiten dioten adjektiboak<br />

(madrileno/madrilense –“ de Madrid”), adjektiboa non jartzen den (menino lindo / lindo menino)…<br />

● Adjektiboen mailak<strong>eta</strong>:<br />

Gradua: positiboa, konparatiboa (handiagoa, berdina <strong>eta</strong> txikiagoa) <strong>eta</strong> superlatiboa (absolutua <strong>eta</strong><br />

erlatiboa). Oinarrizko <strong>eta</strong> Tarteko <strong>Maila</strong>n ikusitako erak<strong>eta</strong>-mekanismoak errepasatu <strong>eta</strong> finkatuko<br />

148<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


ditugu, <strong>eta</strong> gainera, beste kasu batzuk aurkeztuko ditugu: hitzen mailak<strong>eta</strong><br />

(cheio/farto/saturado/enjoado/agoniado)...<br />

● Komunztadura izenaren <strong>eta</strong> adjektiboaren artean, determinatzaileen <strong>eta</strong> izenaren artean... Oinarrizko<br />

<strong>eta</strong> Tarteko <strong>Maila</strong>n ikusitako gaiak errepasatu <strong>eta</strong> finkatuko ditugu <strong>eta</strong> kasu berriak landuko ditugu<br />

(Desinteressado esforço e pronta colaboração, As épocas clássica e medieval, Nós –“eu”– estamos<br />

atento…).<br />

Determinatzaileak<br />

● Artikuluak, erakusleak, posesiboak, zehaztugabeak, zenbatzaileak, harridurazkoak, galderazkoak <strong>eta</strong><br />

erlatiboak. Oinarrizko <strong>eta</strong> Tarteko <strong>Maila</strong>n ikusitakoa errepasatuko dugu: alegia, determinatzaileen<br />

formak, preposizioekin edo beste zenbait elementurekin nola konbinatzen diren, zer balio duten <strong>eta</strong><br />

nola erabiltzen diren. Bereziki nabarmenduko ditugu honako puntu hauek: zer kasutan dagoen<br />

artikulua edo zer kasutan ez (O Cartaxo, Os discos estão em meu poder), zer-nola erabiltzen den<br />

posesiboa (Minha senhora –“cortesia”, Seus/Meus marotos –“simpatia”) edo zehaztugabea (Todos os<br />

três dias vou visitá-la –“de três em três”), gutxien erabiltzen diren zenbatzaileek zer forma duten<br />

(nónuplo, um nono), zer berezitasun dituzten zenbait erlatibok (Camões é um po<strong>eta</strong> de excepção, qual<br />

foi Homero –“como”) edo zenbait galdetzailek (Qual és mais: invejoso ou teimoso? –“Que coisa”)...<br />

Izenordainak<br />

● Izenordainak: bihurkariak, osagarri zuzenarenak, zeharkako osagarriarenak <strong>eta</strong> preposizioekin<br />

doazenak. Oinarrizko <strong>eta</strong> Tarteko <strong>Maila</strong>n ikusitakoa errepasatu <strong>eta</strong> finkatuko dugu: alegia,<br />

izenordainen formak, zer balio duten <strong>eta</strong> nola erabiltzen diren; <strong>eta</strong> bereziki zenbait forma (osagarri<br />

zuzeneko <strong>eta</strong> zeharkakoko izenordain atonoak uzkurtzean eratzen direnak), <strong>eta</strong> forma horiek nola<br />

erabiltzen diren edo erabiltzen ez diren gaztelaniaren aldean (Lava a cara!, O que é que se passa?).<br />

● Izenordain atonoa aditzarekiko nola jartzen den. Oinarrizko <strong>eta</strong> Tarteko <strong>Maila</strong>n ikusitako gaiak<br />

errepasatu <strong>eta</strong> finkatuko ditugu: hain zuzen ere, proklisia, enklisia <strong>eta</strong> mesoklisia. Bereziki landuko<br />

dugu izenordain atonoak non jartzen diren honako egoera hau<strong>eta</strong>n: aditz-forma konposatu<strong>eta</strong>n, aditz<br />

perifrastiko<strong>eta</strong>n, <strong>eta</strong> indikatiboko geroaldi <strong>eta</strong> baldintzazko bakunarekin (Nesta semana, tenho-o visto<br />

inúmeras vezes; Guardá-las-ei no cesto).<br />

● Tratamendu-motak. Oinarrizko <strong>eta</strong> Tarteko <strong>Maila</strong>n ikusitako gaiak errepasatu <strong>eta</strong> finkatuko ditugu<br />

<strong>eta</strong> forma berriak ikasten hasiko gara (Vos, Vossa Senhoria).<br />

Aditzak<br />

● Aditz-formak. Oinarrizko <strong>eta</strong> Tarteko <strong>Maila</strong>n ikusitako gaiak errepasatu <strong>eta</strong> finkatuko ditugu, <strong>eta</strong><br />

bereziki, aditz irregularrak edo irregulartasunen bat duten aditzak (hala nola, zenbait aditz bokalalternantzia<br />

dutenak (vestir), egokitzapen grafikoak dituztenak (nascer),–iar/–ear bukaera dutenak<br />

(odiar) edo –uir amaiera dutenak (concluir).<br />

● Aditz inpertsonalak, esamolde inpertsonalak (subjuntiboaren orainaldia, infinitibo pertsonala…) <strong>eta</strong><br />

aditz pertsonabakarrak <strong>eta</strong> defektiboak. Oinarrizko <strong>eta</strong> Tarteko <strong>Maila</strong>n ikusitako gaiak errepasatu <strong>eta</strong><br />

finkatuko ditugu, <strong>eta</strong> kasu berriak ikasten hasiko gara (Não me parece que tenham tanta pressa, É<br />

evidente que está muito calor).<br />

149<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


● Zenbait aditzen erregimen preposizionala. Oinarrizko <strong>eta</strong> Tarteko <strong>Maila</strong>n ikusitako gaiak errepasatu<br />

<strong>eta</strong> finkatuko ditugu, <strong>eta</strong> kasu berriak aurkeztuko ditugu (apostar em, dar com, convencer a, debaterse<br />

com, demitir-se de...).<br />

● Aditz-denborek zer forma, balio <strong>eta</strong> erabilera duten, bai indikatiboan, subjuntiboan <strong>eta</strong> aginteran, bai<br />

pertsona-infinitibo pertsonal bakun <strong>eta</strong> konposatuan. Oinarrizko <strong>eta</strong> Tarteko <strong>Maila</strong>n ikusitako gaiak<br />

errepasatu <strong>eta</strong> finkatuko ditugu, <strong>eta</strong> zehatzago begiratuko dugu mendeko perpausak nola erabiltzen<br />

diren, bereziki, subjuntibo bakun <strong>eta</strong> konposatuko geroaldian <strong>eta</strong> infinitibo pertsonal bakun <strong>eta</strong><br />

konposatuan (Quem tiver dúvidas que levante a mão; No caso de teres frio, veste este casaco).<br />

● Aditzaren forma inpertsonalak (balioak <strong>eta</strong> erabilerak): infinitiboa, gerundioa <strong>eta</strong> partizipioa.<br />

Oinarrizko <strong>eta</strong> Tarteko <strong>Maila</strong>n ikusitako gaiak errepasatu <strong>eta</strong> finkatuko ditugu, <strong>eta</strong> zehatzago landuko<br />

dugu gerundio konposatua, em preposizioren ostean doan gerundioaren erabilera (Em chegando a<br />

casa…), infinitibo pertsonalarekin egiten diren nominalizazioak (É provável que o museu esteja<br />

fechado>A probabilidade de o museu estar fechado)...<br />

● Aditz-joko perifrastikoak. Oinarrizko <strong>eta</strong> Tarteko <strong>Maila</strong>n egitura perifrastikoek zer balio <strong>eta</strong><br />

erabilera zuten ikasi genuen, <strong>eta</strong> orain errepasatu <strong>eta</strong> finkatu egingo dugu; gainera, kasu berriak<br />

ikasiko ditugu <strong>eta</strong> ezagutzen ditugun beste zenbait ñabartuko ditugu (ir –pretérito imperfeito– +<br />

gerúndio / a + infinitivo> “expressão de uma acção quase realizada”: Quando estava a descer as<br />

escadas, o João ia caindo; Já ia a ir-me embora quando ela chegou...).<br />

● Aditz-joko pronominala, bihurkaria <strong>eta</strong> elkarkaria, <strong>eta</strong> bereziki aditz bihurkariak (importar-se).<br />

Oinarrizko <strong>eta</strong> Tarteko <strong>Maila</strong>n ikusitako gaiak errepasatu <strong>eta</strong> finkatuko ditugu.<br />

● Boz aktiboa <strong>eta</strong> pasiboa. Oinarrizko <strong>eta</strong> Tarteko <strong>Maila</strong>n ikusitako gaiak errepasatu <strong>eta</strong> finkatuko<br />

ditugu.<br />

Adberbioak<br />

● Denborazko, lekuzko, moduzko, kantitatezko, baiezko, ezezko, zalantzazko, baztertzeko, agintzeko<br />

<strong>eta</strong> galdetzeko adberbioak <strong>eta</strong> adberbio-lokuzioak. Oinarrizko <strong>eta</strong> Tarteko <strong>Maila</strong>n ikusitako gaiak<br />

errepasatu <strong>eta</strong> finkatu, forma berriak ikasi (pelo sim pelo não, de lés a lés, à balda…) <strong>eta</strong> adberbioari<br />

buruzko beste zenbait kontu lantzen hasiko gara (adberbioaren polisemia: Foi então que ele a viu –<br />

“nessa altura”–; Então, como vais? –“Diz-me lá”–; Se isso foi assim, então tens razão –“nessa<br />

lógica”–…).<br />

● Adberbioaren mailak<strong>eta</strong>: positiboa, konparatiboa <strong>eta</strong> superlatiboa. Oinarrizko <strong>eta</strong> Tarteko <strong>Maila</strong>n<br />

ikusitako gaiak errepasatu <strong>eta</strong> finkatuko ditugu.<br />

Lokailuak <strong>eta</strong> beste partikula batzuk<br />

● Preposizioak <strong>eta</strong> lokuzio preposizionalak. Oinarrizko <strong>eta</strong> Tarteko <strong>Maila</strong>n ikusitako gaiak errepasatu<br />

<strong>eta</strong> finkatuko ditugu, forma berriak landuko ditugu (à custa de, próximo de…), <strong>eta</strong> bereziki, uzkurtzen<br />

ez diren kasuak (Antes de o conhecer…).<br />

● Juntagailuak <strong>eta</strong> esapide konjuntiboak<br />

150<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


- Koordinatuak: emendiozkoak, disjuntiboak, adbertsatiboak, ondoriozkoak <strong>eta</strong><br />

azalpenezkoak. Oinarrizko <strong>eta</strong> Tarteko <strong>Maila</strong>n ikusitako gaiak errepasatu <strong>eta</strong> finkatuko ditugu.<br />

- Mendekoak. Oinarrizko <strong>eta</strong> Tarteko <strong>Maila</strong>n ikusitako gaiak errepasatu <strong>eta</strong> finkatuko ditugu,<br />

<strong>eta</strong> forma berriak ikasten hasiko gara:<br />

- Kausazkoak (estar na origem de, dever-se a, graças a, pelo facto de...).<br />

- Konparatiboak (não só... mas/como também, por um lado / (e) por outro...).<br />

- Kontzesiboak (conquanto, não obstante, mesmo com... ).<br />

- Baldintzazkoak (a não ser que, com a condição de...).<br />

- Ondoriozkoak (portanto, por esse facto, conduzir a...).<br />

- Helburuzkoak (de forma a, com vista a que...).<br />

- Denborazkoak (enquanto, antes de que, após, mal, a medida que, conforme...).<br />

● Interjekzioak. Oinarrizko <strong>eta</strong> Tarteko <strong>Maila</strong>n ikusitako gaiak errepasatu <strong>eta</strong> finkatuko ditugu, <strong>eta</strong><br />

forma berriak ikasten hasiko gara (de silêncio: Psiu!, Pschiu!, Chiu!, Caluda!, Silêncio!).<br />

● Hitz betegarriak. Oinarrizko <strong>eta</strong> Tarteko <strong>Maila</strong>n ikusitako gaiak errepasatu <strong>eta</strong> finkatuko ditugu, <strong>eta</strong><br />

forma berriak ikasten hasiko gara (Digamos, Na certeza).<br />

DISKURTSOA<br />

Lehendik ikusitako gaiak errepasatu <strong>eta</strong> finkatuko ditugu, <strong>eta</strong> kasu berriak landuko ditugu.<br />

● Kohesioa.<br />

Gaiarekin jarraitzeko.<br />

Errepikapenak (errepikatzea –Volto a dizer…–, errepikatzeko eskatzea –Diz lá outra<br />

vez).<br />

Ordezkatzeko baliabideak: elipsia (A da saia branca), ordezkatzeko hitzak (Naquela<br />

janela vejo um homem>um indivíduo, um senhor), izenordainak (isso), adberbioak<br />

(ali) edo balio anaforikoa duten esamoldeak (o assunto).<br />

Prozedura lexikoen bidez: sinonimoak, hiperonimoak (flor>malmequer), hiponimoak<br />

(maçã, pêssego e cereja>fruto), definizioan azaltzen den termino bat (o chefe, o<br />

presidente de…) edo nominalizazioa erabilita (É provável que...>A probabilidade<br />

de...).<br />

Artikulu mugatua nola erabiltzen den lehendik agertutako izenekin.<br />

Ekintzen arteko korrelazioa <strong>eta</strong> aditz-denbora <strong>eta</strong> aditz-moduen arteko komunztadura.<br />

Lokailuak (e, caso, desde que, mal, assim que, por exemplo, por outro lado…).<br />

● Antolak<strong>eta</strong>.<br />

Elkarrizk<strong>eta</strong>.<br />

Adierazgailuak: norbaiti hitz egiten hasteko (Faça favor...), agurtzeko (Bom dia!), hitz<br />

egiten hasteko (Bom…), kooperatzeko (–Vens connosco? –Vou, vou!),<br />

erreakzionatzeko <strong>eta</strong> elkarri eragiteko (Pelo amor de Deus!), solaskidea elkarrizk<strong>eta</strong>n<br />

sartzeko (Será que…?), inplikazioa adierazteko (Claro!), hitz egiten hasteko<br />

(Desculpe, eu queria dizer…), azalpen bat emateko (Isto é…), hitz-tartea egiteko<br />

(Desculpe, mas… Que horas são?), laguntza eskatzeko (Como é que se diz em<br />

português?), eskerrak emateko (Muito obrigado!), gaia aldatzeko (Quanto a…), gaiaz<br />

berriro jarduteko (Só mais uma coisa sobre…), zalantzan jartzeko (Não sei se se<br />

diz…), nork bere burua zuzentzeko (O que eu queria dizer…), zehazteko (Mais<br />

exactamente…), konparatzeko (É como…), zerrendatzeko (Primeiro…), adibideak<br />

151<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


jartzeko (Por exemplo…), aipatzeko (Toda a gente sabe que…), itzultzeko (A tradução<br />

é…), digresioa egiteko (A propósito…), laburbiltzeko (Em poucas palavras…),<br />

bukaera iragartzeko (Portanto...) edo agur esateko (Adeus!).<br />

Ohiko egoera <strong>eta</strong> hartu-eman<strong>eta</strong>n espero izaten diren erreakzio-motak (“ondoz ondoko<br />

hitz-bikoteak”): galdetu-erantzuteko, eskaini-uko egiteko / onartzeko, eskatuonartzeko<br />

(–Por favor, podia…? –Com certeza), konplimenduak egin-haiei garrantzia<br />

kentzeko (–Estás muito bonita! –Achas?), barkamena eskatzeko-garrantzia kentzeko<br />

(–Desculpe, mas… –Não faz mal), eskatu-emateko (–Dá cá... –Toma lá)...<br />

Testu-motak: deskribapena, azalpena, kontak<strong>eta</strong>, argudiatzea, gutuna...<br />

Adierazgailu-mota batzuk: hasiera markatzeko (Vou começar por...), testua garatzeko<br />

(Para continuar com...), ondorioak emateko (Para concluir direi que...) <strong>eta</strong> gaia<br />

aldatzeko (Passo agora a...).<br />

Hori guztia diskurtso-/testu-motaren araberakoa da.<br />

Adierazgailu-mota batzuk: informazioa gehitzeko (Além disso...), sailkatzeko (Por um<br />

lado...), zerrendatzeko (Em último lugar...), jakinarazteko (Quero comunicar-lhes<br />

que...), birformulatzeko (Em vez de...), adibideak emateko (Eis um exemplo...),<br />

argudiatzeko (A minha opinião baseia-se em...), kontra egiteko (Antes pelo contrário),<br />

enfasia jartzeko (Note-se que...) edo laburbiltzeko (Em poucas palavras…).<br />

Denboran <strong>eta</strong> espazioan kokatzeko adierazgailuak (dantes, em cima da hora, para já,<br />

desde sempre, até a data, nunca mais...).<br />

Puntuazioa <strong>eta</strong> paragrafoak.<br />

Formatu hori testu-motaren araberakoa da. Sailkapenak, enfasia jartzeko edo<br />

erreferentziak egiteko marka grafikoak.<br />

Intonazioa <strong>eta</strong> etenaldiak.<br />

● Fokalizazioa.<br />

Elementuen hurrenekerarekin zerikusia duten mekanismo sintaktikoak: osagarri zuzena edo<br />

zeharkakoa aurreratzea <strong>eta</strong> izenordain atonoak erabiltzea (À mãe, podemos comprar-lhe um<br />

anel, não achas?), hurrenkera aldatzea (Comes, o quê?)…<br />

Beste zenbait mekanismo sintaktiko: O que... é… (O que eu quero é…), é que (A Mariana é<br />

que comeu o pequeno-almoço), erlatiboak erabiltzea (Foi a Mariana que comeu o pequenoalmoço)<br />

edo adberbioak erabiltzea (Eu cá sei a verdade).<br />

Intonazioa nabarmentzeko mekanismoak.<br />

● Deixia.<br />

Hainbat enuntziazio-motatan (elkarrizk<strong>eta</strong>, telefono-deia, txata, gutuna...), diskurtso<br />

atzeratuan <strong>eta</strong> kontakizun<strong>eta</strong>n elementuak seinalatzeko edo zehazteko formak; kasu<br />

bakoitzerako, izenordain, erakusle <strong>eta</strong> denbora- nahiz espazio-adierazpen egokien erabilera<br />

landuko da (aqui-nesse lugar, agora-então, amanhã-no dia seguinte…).<br />

● Kortesia.<br />

Tratamendu-formak: pertsona gramatikalak, ñabardurak ematen dituzten formulak <strong>eta</strong><br />

aditz-denborak (tu/você/o senhor…).<br />

Funtzio sozial<strong>eta</strong>rako denborak <strong>eta</strong> esamoldeak: aginduak emateko, eskatzeko,<br />

zuzentzeko... (Por favor, pode…?, Não se importa de…?...).<br />

Kooperaziozko erantzunak: partikulak errepikatzea, esamolde egokiak… (é, pois, pois<br />

é…).<br />

● Inferentziak.<br />

Zenbait esamoldek <strong>eta</strong> egoerek zer zentzu inplizitu duten, erantzunak laburregiak edo<br />

luzeegiak direnean,.<br />

152<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


● Indartzea.<br />

- Indartu egiten duten hitzak <strong>eta</strong> esamolde lexikoak (Muito fixe!, Uma seca!, É mesmo<br />

bonito!...).<br />

III. LEXIKOA ETA SEMANTIKA<br />

Lehendik ikusitako gaiak errepasatu <strong>eta</strong> finkatuko ditugu, <strong>eta</strong> gai berriak aurkeztuko ditugu.<br />

● Hiztegia.<br />

Landutako gai <strong>eta</strong> egoer<strong>eta</strong>ko hiztegia: aldaerak (formala – informala) <strong>eta</strong> estandarra.<br />

Landutako funtzio<strong>eta</strong>rako balio duten zenbait esamolde, bai egoera formal <strong>eta</strong> bai<br />

informal<strong>eta</strong>n.<br />

Lexikalizatutako sintagmak <strong>eta</strong> hitz- hurrenkera estereotipatuak (alma do outro mundo,<br />

governante sem par...).<br />

Esamolde idiomatikoak (Trocar por miúdos, Estar nas tintas...) <strong>eta</strong> atsotitzak (Quantos<br />

homens tantas opiniões, A seu tempo vêm as uvas e as maçãs maduras...).<br />

Maileguak (rosbife, stressar...).<br />

Neologismoak (euro, disco rígido...).<br />

●.Hitz-erak<strong>eta</strong>.<br />

Eratorpena.<br />

Aurrizki bidezkoa (pro-pugnar, intra-muscular, male-dicência, satis-fazer, analfabeto...).<br />

Atzizki bidezkoa (guerr-ear, got-ejar, pen-ugem, altiv-ez, -madril-eno…).<br />

Parasintesi bidezkoa (em-belez-ar, in-util-mente, circum-navega-ção...).<br />

Osaera.<br />

Justaposizioa (banho-maria, pé-de-cabra...).<br />

Aglutinazioa (aguardente, fidalgo...).<br />

Onomatopeiak (pingue-pongue, zunzum...).<br />

Nominalizazioa (a beleza, o namoro).<br />

● Esanahia.<br />

- Monosemia (linguística) <strong>eta</strong> polisemia (cabeça: “parte superior do corpo humano”,<br />

“inteligência”, “juízo”, “ponto extremo”, “chefe”, “controlo” ou “frente”).<br />

- Lexiko-unitateen arteko erlazioak.<br />

- Eremu lexikoa <strong>eta</strong> eremu semantikoa.<br />

- Lexiko-unitateen arteko beste erlazio-mota batzuk: homonimia (canto>“da sala”, canto>“do<br />

pássaro” e canto>“pedregulho”), paronimia (prover>“abastecer”, prever>“pressentir”),<br />

sinonimia (obstinado, teimoso, pertinaz, casmurro, cabeçudo), antonimia<br />

(rudeza/grosseria>fineza/delicadeza), homofonia (concerto>“sessão musical”,<br />

conserto>“reparação, remendo”), homografia (sábia>“conhecedora”, sabia “conhecia” e sabiá<br />

“pássaro”), hiperonimia (flor>malmequer) <strong>eta</strong> hiponimia (maçã, pêssego e cereja>fruto).<br />

Sasiadiskideak <strong>eta</strong> interferentzia lexikoak (estafa (em português)>“cansaço” / estafa (em<br />

castelhano)>“explotación”).<br />

- “Gíria” <strong>eta</strong> “calão” (linguagem estudantil: engraxar>“adular o professor com a intenção de<br />

obter boa nota”).<br />

-Ezaugarri lexikoak <strong>eta</strong> hitzen definizioak aztertuko ditugu. Hiztegia erabiliko dugu.<br />

153<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


IV. FONOLOGIA ETA ORTOGRAFIA<br />

Hots <strong>eta</strong> fonema bokalikoak <strong>eta</strong> kontsonantikoak. Elementu isolatuak, testuinguruak <strong>eta</strong> beste zenbait<br />

prozesu fonologikok eragindako aldak<strong>eta</strong>k (ahoskabetzea, ahostuntzea, asimilazioa, elisioa,<br />

palatalizazioa, sudurkaritzea, epentesia, bokal-alternantzia…). Oinarrizko <strong>eta</strong> Tarteko <strong>Maila</strong>n<br />

ikusitako gaiak errepasatu <strong>eta</strong> finkatuko ditugu, <strong>eta</strong> bereziki, zailtasun gehien sortzen dituzten<br />

elementuak (bokal ahokari tonikoak/atonoak/, irekiak/itxiak, diptongoak <strong>eta</strong> hiatoak, bokal sudurkari<br />

tonikoak/atonoak, diptongoak <strong>eta</strong> triptongoak // kontsonante frikariak, albokariak <strong>eta</strong> dardarkariak).<br />

● Intonazioa (talde fonikoa, intonazio-motak, intonazioaren edo desbideratze ortoepikoen espresiobalioa).<br />

Oinarrizko <strong>eta</strong> Tarteko <strong>Maila</strong>n ikusitako gaiak errepasatu <strong>eta</strong> finkatuko ditugu.<br />

● Fonemen <strong>eta</strong> hotsen adierazpen grafikoa. Oinarrizko <strong>eta</strong> Tarteko <strong>Maila</strong>n ikusitako gaiak errepasatu<br />

<strong>eta</strong> finkatuko ditugu.<br />

● Ortografia. Oinarrizko <strong>eta</strong> Tarteko <strong>Maila</strong>n ikusitako gaiak errepasatu <strong>eta</strong> finkatuko ditugu.<br />

● Karaktereak erabiltzeko hainbat modu (letra larriak/letra xeheak, letra etzanak, letra lodiak…).<br />

Oinarrizko <strong>eta</strong> Tarteko <strong>Maila</strong>n ikusitako gaiak errepasatu <strong>eta</strong> finkatuko ditugu.<br />

● Ortografia-zeinuak (azentuak, sudurkaritasunaren til<strong>eta</strong>, c hautsia, dieresia, apostrofea,<br />

marratxoa…). Oinarrizko <strong>eta</strong> Tarteko <strong>Maila</strong>n ikusitako gaiak errepasatu <strong>eta</strong> finkatuko ditugu.<br />

● Sinboloak, laburdurak, akronimoak <strong>eta</strong> siglak (Kg>“quilograma”, Ld. ª / L. da >“Limitada”,<br />

IVA>“Imposto sobre o Valor Acrescentado”, IRS>“Imposto sobre o Rendimento de Pessoas<br />

Singulares”). Oinarrizko <strong>eta</strong> Tarteko <strong>Maila</strong>n ikusitako gaiak errepasatu <strong>eta</strong> finkatuko ditugu <strong>eta</strong> kasu<br />

berriak landuko ditugu.<br />

● Puntuazioa. Oinarrizko <strong>eta</strong> Tarteko <strong>Maila</strong>n ikusitako gaiak errepasatu <strong>eta</strong> finkatuko ditugu.<br />

● Silaba <strong>eta</strong> hura nola banatu. Oinarrizko <strong>eta</strong> Tarteko <strong>Maila</strong>n ikusitako gaiak errepasatu <strong>eta</strong> finkatuko<br />

ditugu.<br />

PORTUGESA<br />

MAILA AURRERATUA 2<br />

I. GRAMATIKA<br />

<strong>Maila</strong> hon<strong>eta</strong>n, lehendik ikusitako guztia errepasatu <strong>eta</strong> finkatuko dugu, <strong>eta</strong> gainera, Brasilgo<br />

portugesaren ezaugarri gramatikal adierazgarrienak lantzen hasiko gara.<br />

Perpausa<br />

Perpaus bakuna <strong>eta</strong> perpaus konposatua.<br />

● Diskurtso zuzena / zeharkakoa.<br />

Izenak <strong>eta</strong> adjektiboak<br />

154<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


● Izena<br />

- Motak, generoa <strong>eta</strong> numeroa.<br />

● Adjektiboa:<br />

- Motak, generoa <strong>eta</strong> numeroa.<br />

● Adjektiboen mailak<strong>eta</strong>:<br />

- Gradua: positiboa, konparatiboa (handiagoa, berdina <strong>eta</strong> txikiagoa) <strong>eta</strong> superlatiboa (absolutua <strong>eta</strong><br />

erlatiboa).<br />

● Komunztadura izenaren <strong>eta</strong> adjektiboaren artean, determinatzaileen <strong>eta</strong> izenaren artean...<br />

Determinatzaileak<br />

● Artikuluak, erakusleak, posesiboak, zehaztugabeak, zenbatzaileak, harridurazkoak, galderazkoak <strong>eta</strong><br />

erlatiboak: zer forma duten, nola konbinatzen diren preposizioekin edo beste zenbait elementurekin,<br />

zer balio duten <strong>eta</strong> nola erabiltzen diren.<br />

Izenordainak<br />

● Izenordainak: bihurkariak, osagarri zuzenarenak, zeharkako osagarriarenak <strong>eta</strong> preposizioekin<br />

doazenak. Zer forma duten, nola konbinatzen diren izenordainak osagarri zuzeneko <strong>eta</strong> zeharkako<br />

izenordainekin edota preposizioekin, zer balio <strong>eta</strong> erabilera duten.<br />

● Izenordain atonoa aditzarekiko nola jartzen den: proklisia, enklisia <strong>eta</strong> mesoklisia.<br />

● Tratamendu-motak.<br />

Aditzak<br />

● Aditz-formak: aditz erregularrak, irregularrak, irregulartasunen bat dutenak, egokitzapen grafikoak<br />

izan dituztenak…<br />

● Aditz inpertsonalak, esamolde inpertsonalak (subjuntiboaren orainaldia, infinitibo pertsonala...) <strong>eta</strong><br />

aditz pertsonabakarrak <strong>eta</strong> defektiboak.<br />

● Zenbait aditzen erregimen preposizionala.<br />

● Aditz-denborek zer forma, balio <strong>eta</strong> erabilera duten, bai indikatiboan, subjuntiboan <strong>eta</strong> aginteran, bai<br />

infinitibo pertsonal bakun <strong>eta</strong> konposatuan.<br />

● Aditzaren forma inpertsonalak (balioak <strong>eta</strong> erabilerak): infinitiboa, gerundioa <strong>eta</strong> partizipioa.<br />

● Aditz-joko perifrastikoa.<br />

● Aditz-joko pronominala, bihurkaria <strong>eta</strong> elkarkaria.<br />

155<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


● Boz aktiboa <strong>eta</strong> pasiboa.<br />

Adberbioak<br />

● Denborazko, lekuzko, moduzko, kantitatezko, baiezko, ezezko, zalantzazko, baztertzeko, agintzeko<br />

<strong>eta</strong> galdetzeko adberbioak <strong>eta</strong> adberbio-lokuzioak.<br />

● Adberbioaren mailak<strong>eta</strong>: positiboa, konparatiboa <strong>eta</strong> superlatiboa.<br />

Lokailuak <strong>eta</strong> beste partikula batzuk<br />

● Preposizioak <strong>eta</strong> lokuzio preposizionalak.<br />

● Juntagailuak <strong>eta</strong> esapide konjuntiboak.<br />

- Koordinatuak: emendiozkoak, disjuntiboak, adbertsatiboak, ondoriozkoak <strong>eta</strong> azalpenezkoak.<br />

- Mendekoak: kausazkoak, konparatiboak, kontzesiboak, baldintzazkoak, ondoriozkoak,<br />

helburuzkoak <strong>eta</strong> denborazkoak.<br />

● Interjekzioak.<br />

● Hitz betegarriak.<br />

DISKURTSOA<br />

<strong>Maila</strong> hon<strong>eta</strong>n, lehendik ikusitako guztia errepasatu <strong>eta</strong> finkatuko dugu, <strong>eta</strong> gainera, kasu, eduki <strong>eta</strong><br />

zehaztapen berriak aurkeztuko ditugu.<br />

● Kohesioa.<br />

Gaiarekin jarraitzeko.<br />

Errepikapenak.<br />

Ordezkatzeko baliabideak: elipsia, ordezkatzeko balio duten hitzak, izenordaina,<br />

adberbioak edo balio anaforikoa duten esamoldeak.<br />

Prozedura lexikoen bidez: sinonimoak, hiperonimoak, hiponimoak, definizioan<br />

azaltzen den termino bat edo nominalizazioa erabilita.<br />

Artikulu mugatua nola erabiltzen den lehendik agertutako izenekin.<br />

Ekintzen arteko korrelazioa, <strong>eta</strong> aditz-denbora <strong>eta</strong> aditz-moduen arteko komunztadura.<br />

Lokailuak.<br />

● Antolak<strong>eta</strong>.<br />

Elkarrizk<strong>eta</strong>.<br />

Adierazgailuak: norbaiti hitz egiteko, agurtzeko, hitz egiten hasteko, laguntzeko,<br />

erreakzionatzeko <strong>eta</strong> elkarri eragiteko, solaskidea elkarrizk<strong>eta</strong>n sartzeko,<br />

inplikazioa adierazteko, hitz egiten hasteko, azalpen bat emateko, hitz-tartea<br />

egiteko, laguntza eskatzeko, eskerrak emateko, gaia aldatzeko, gaiaz berriro<br />

jarduteko, zalantzan jartzeko, norbere burua zuzentzeko, zehazteko, konparatzeko,<br />

zerrendatzeko, adibideak jartzeko, aipatzeko, itzultzeko, digresioa egiteko,<br />

laburbiltzeko, bukaera iragartzeko edo agur esateko.<br />

Ohiko egoera <strong>eta</strong> hartu-eman<strong>eta</strong>n esperotakoak izaten diren erreakzio-motak<br />

(ondoz ondoko hitz-bikoteak): galdetu-erantzun, eskaini-uko egin/onartu, eskatu-<br />

156<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


onartu, konplimenduak egin-haiei garrantzia kendu, barkamena eskatu-garrantzia<br />

kendu, eskatu-eman…<br />

Testu-motak: deskribapenak, azalpen-testuak, kontak<strong>eta</strong>k, argudio-testuak, gutunak...<br />

Hainbat adierazgailu: hasiera markatzeko, testua garatzeko, ondorioak emateko<br />

<strong>eta</strong> gaia aldatzeko. Hori guztia diskurtso-/testu-motaren araberakoa da.<br />

Adierazgailu-mota batzuk: informazioa gehitzeko, sailkatzeko, zerrendatzeko,<br />

jakinarazteko, birformulatzeko, adibideak emateko, argudiatzeko, kontra egiteko,<br />

enfasia jartzeko edo laburbiltzeko.<br />

Denboran <strong>eta</strong> espazioan kokatzeko adierazgailuak.<br />

Puntuazioa <strong>eta</strong> paragrafoak.<br />

Formatu hori testu-motaren araberakoa da. Sailkapenak, enfasia jartzeko edo<br />

erreferentziak egiteko marka grafikoak.<br />

Intonazioa <strong>eta</strong> etenaldiak.<br />

● Fokalizazioa.<br />

Elementuen hurrenekerarekin zerikusia duten mekanismo sintaktikoak: osagarri zuzena<br />

edo zeharkakoa aurreratzea, izenordain atonoak erabiltzea edota hurrenkera aldatzea.<br />

Beste mekanismo sintaktiko batzuk (O que... é…, é que, erlatiboak, adberbioak <strong>eta</strong> abar<br />

erabiltzea...).<br />

Intonazioa nabarmentzeko mekanismoak.<br />

● Deixia.<br />

Hainbat enuntziazio-motatan (elkarrizk<strong>eta</strong>, telefono-deia, txata, gutuna...), diskurtso<br />

atzeratuan <strong>eta</strong> kontakizun<strong>eta</strong>n elementuak seinalatzeko edo zehazteko formak; kasu<br />

bakoitzerako, izenordain, erakusle <strong>eta</strong> denbora- nahiz espazio-adierazpen egokien erabilera<br />

landuko da.<br />

● Kortesia.<br />

Tratamendu-motak: pertsona gramatikalak, ñabardurak ematen dituzten formulak <strong>eta</strong><br />

aditz-denborak.<br />

Funtzio sozial<strong>eta</strong>rako denborak <strong>eta</strong> esamoldeak: aginduak emateko, eskatzeko,<br />

zuzentzeko...<br />

Kooperaziozko erantzunak: partikulak errepikatzea, esamolde egokiak...<br />

● Inferentziak.<br />

Zenbait esamoldek <strong>eta</strong> egoerek zer zentzu inplizitu duten, erantzunak laburregiak edo<br />

luzeegiak direnean.<br />

● Indartzea.<br />

- Esamolde lexikoak <strong>eta</strong> indartzeko erabiltzen diren hitzak.<br />

III. LEXIKOA ETA SEMANTIKA<br />

<strong>Maila</strong> hon<strong>eta</strong>n, lehendik ikusitako guztia errepasatu <strong>eta</strong> finkatuko dugu, <strong>eta</strong> gainera, gai, kasu <strong>eta</strong><br />

zehaztapen berriak aurkeztuko ditugu. Era berean, Brasilgo portugesaren ezaugarri lexikoak lantzen<br />

hasiko gara.<br />

● Hiztegia.<br />

Landutako gai <strong>eta</strong> egoer<strong>eta</strong>ko hiztegia: aldaerak (formala – informala) <strong>eta</strong> estandarra.<br />

Landutako funtzio<strong>eta</strong>rako balio duten zenbait esamolde, bai egoera formal <strong>eta</strong> bai<br />

informal<strong>eta</strong>n.<br />

Lexikalizatutako sintagmak <strong>eta</strong> hitz-hurrenkera estereotipatuak.<br />

157<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


Esamolde idiomatikoak <strong>eta</strong> atsotitzak.<br />

Maileguak.<br />

Neologismoak.<br />

● Hitz-erak<strong>eta</strong>.<br />

Eratorpena: aurrizki bidezkoa, atzizki bidezkoa, parasintesi bidezkoa, erregresiboa<br />

(trocar>a troca) <strong>eta</strong> inpropioak (Vem jantar / O jantar está pronto).<br />

Erabideak: justaposizioa, aglutinazioa, elkark<strong>eta</strong> erudituak (ambidestro), hibridismoa<br />

(sambódromo) <strong>eta</strong> berrelkark<strong>eta</strong> (cineclube).<br />

Onomatopeiak.<br />

Nominalizazioa.<br />

● Esanahia.<br />

- Monosemia <strong>eta</strong> polisemia.<br />

- Denotazioa (escola: “tempo ou lugar de estudo organizado e público”) <strong>eta</strong> konnotazioa<br />

(escola: “dadas as vivências de quem frequentou essa instituição, pode ser entendida como<br />

‘tempo de repressão’, ‘tormento’, ‘tempo de aprendizagem libertadora’ ou ‘vida de sã<br />

camaradagem”).<br />

- Tropoak <strong>eta</strong> erretorikazko figurak (És um amor, Ir desta para melhor...).<br />

- Lexiko-unitateen arteko erlazioak.<br />

- Eremu lexikoa <strong>eta</strong> eremu semantikoa.<br />

- Lexiko-unitateen arteko beste erlazio-mota batzuk (homonimia, paronimia, sinonimia,<br />

antonimia, homofonia, homografia, hiperonimia <strong>eta</strong> hiponimia).<br />

- Sasiadiskideak <strong>eta</strong> lexiko-interferentziak.<br />

- “Gíria” <strong>eta</strong> “calão”.<br />

-Ezaugarri lexikoak <strong>eta</strong> hitzen definizioak aztertuko ditugu. Hiztegia <strong>eta</strong> beste zenbait<br />

bibliografia-material interesgarri erabiliko ditugu.<br />

IV. FONOLOGIA ETA ORTOGRAFIA<br />

<strong>Maila</strong> hon<strong>eta</strong>n, lehendik ikusitako guztia errepasatu <strong>eta</strong> finkatuko dugu; <strong>eta</strong> horrez gain, Portugalgo <strong>eta</strong><br />

Brasilgo portugesaren aldaera nagusi<strong>eta</strong>ko ezaugarri fonetikoak lantzen hasiko gara. Brasilgo<br />

portugesaren gainean, era berean, ortografia-kontuak ere jorratuko ditugu.<br />

● Hots <strong>eta</strong> fonema bokalikoak <strong>eta</strong> kontsonantikoak. Elementu isolatuak, testuinguruak <strong>eta</strong> beste<br />

zenbait prozesu fonologikok eragindako aldak<strong>eta</strong>k (ahoskabetzea, ahostuntzea, asimilazioa, elipsia,<br />

palatalizazioa, sudurkaritzea, epentesia, bokal-alternantzia...).<br />

● Intonazioa (talde fonikoa, intonazio-motak, intonazioaren edo desbideratze ortoepikoen espresiobalioa).<br />

● Fonemen <strong>eta</strong> hotsen adierazpen grafikoa.<br />

● Ortografia.<br />

● Karaktereak erabiltzeko hainbat modu (letra larriak/letra xeheak, letra etzanak, letra lodiak...).<br />

● Ortografia-zeinuak (azentuak, sudurkaritasunaren til<strong>eta</strong>, c hautsia, dieresia, apostrofea, marratxoa...).<br />

● Sinboloak, laburdurak, akronimoak <strong>eta</strong> siglak.<br />

● Puntuazioa.<br />

● Silabak <strong>eta</strong> silaba-banak<strong>eta</strong>k.<br />

158<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


EDUKI GRAMATIKALAK<br />

ERRUSIERARAKO PROGRAMAZIOA<br />

MAILA AURRERATUA 1<br />

PERPAUS BAKUNA<br />

Aurreko mailan jorratutako forma guztiak gainetik errepasatuko ditugu <strong>eta</strong> kasu berriak ikasten hasiko<br />

gara.<br />

PERPAUS KONPOSATUA<br />

Aurreko mailan jorratutako forma guztiak gainetik errepasatuko ditugu <strong>eta</strong> kasu berriak ikasten hasiko<br />

gara.<br />

- Perpaus koordinatuak.<br />

- Mendeko perpausak.<br />

- Perpaus-motak.<br />

- Perpaus osagarriak.<br />

- Perpaus osagarri<strong>eta</strong>n erabiltzen diren juntagailuak <strong>eta</strong> hitz konjuntiboak.<br />

- Subjektua duten perpausak.<br />

- Subjektua duten perpaus<strong>eta</strong>n erabiltzen diren juntagailuak <strong>eta</strong> hitz konjuntiboak: чтобы, кто,<br />

что, какой, чей, сколько, где, куда, откуда, когда, как, почему, зачем, ли.<br />

- Perpaus determinatzaileak.<br />

- Perpaus determinatzaile<strong>eta</strong>n erabiltzen diren juntagailuak <strong>eta</strong> hitz konjuntiboak: что, чтобы,<br />

который, какой, чей, где, куда, откуда, когда.<br />

- Denborazko perpausak:<br />

- aurrekotasuna: перед тем как, до того как, пока не;<br />

- gerokotasuna: после того как, когда;<br />

- aldiberekotasuna: когда, пока.<br />

- Helburuzko perpausak <strong>eta</strong> haien чтобы juntagailua.<br />

- Moduzko perpausak <strong>eta</strong> haien как, что, чтобы <strong>eta</strong> будто juntagailuak.<br />

- Perpaus konparatiboak <strong>eta</strong> kantitatezkoak <strong>eta</strong> hai<strong>eta</strong>n erabiltzen diren juntagailuak <strong>eta</strong> hitz<br />

konjuntiboak: hain zuzen ere, настолько..., что; так..., как; как будто; чем..., тем<br />

- Baldintzazko perpausak, <strong>eta</strong> haien если, если бы <strong>eta</strong> раз juntagailuak.<br />

- Perpaus kontzesiboak <strong>eta</strong> haien juntagailuak: alegia, хотя, несмотря на то что, мало того<br />

что..., так ещё.<br />

- Puntuazio-zeinuak nola erabiltzen diren mendeko perpaus<strong>eta</strong>n.<br />

- Estilo zuzena <strong>eta</strong> zeharkakoa (aurreko mailan ikasitako edukiak errepasatuko ditugu <strong>eta</strong> kasu<br />

berriak ikasten hasiko gara).<br />

- Estilo zuzenetik zeharkakora aldatzea.<br />

- Zehar-estiloko juntagailuak: что, чтобы, где, когда, сколько, почему, ли.<br />

IZENAK ETA ADJEKTIBOAK<br />

Aurreko mailan jorratutako forma guztiak gainetik errepasatuko ditugu <strong>eta</strong> kasu berriak ikasten hasiko<br />

gara.<br />

- Izena.<br />

- Generoa.<br />

- Numeroa.<br />

- Kasua.<br />

159<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


- Modifikatzaileak.<br />

- Aurrizki nagusiak aurkeztuko ditugu.<br />

- Atzizki nagusiak aurkeztuko ditugu.<br />

- Izen elkartu<strong>eta</strong>ko artizkiak: -о-, -е-.<br />

- Adjektiboa.<br />

Gradua:<br />

- Positiboa.<br />

- Konparatiboa.<br />

- Superlatiboa.<br />

- Modifikatzaileak.<br />

- Aurrizki nagusiak aurkeztuko ditugu.<br />

- Atzizki nagusiak aurkeztuko ditugu.<br />

- Adjektibo elkartu<strong>eta</strong>ko artizkiak: -о-, -е-.<br />

DETERMINATZAILEAK<br />

Aurreko mailan jorratutako forma guztiak gainetik errepasatuko ditugu <strong>eta</strong> kasu berriak ikasten hasiko<br />

gara.<br />

- Zenbatzaileak.<br />

- Zenbatzaile kardinalak.<br />

- Izenarekin nola erabiltzen diren.<br />

- Izenarekin <strong>eta</strong> adjektiboarekin nola erabiltzen diren.<br />

- Deklinabidea.<br />

- Zenbatzaile ordinalak.<br />

- Deklinabidea.<br />

- Zenbatzaile kolektiboak.<br />

- Zenbatzaile zatigarriak.<br />

IZENORDAINA<br />

Aurreko mailan jorratutako forma guztiak gainetik errepasatuko ditugu <strong>eta</strong> kasu berriak ikasten hasiko<br />

gara.<br />

- Izenordain determinatzaileak.<br />

- Izenordain galdetzaileak (jarraipena).<br />

- Izenordain zehaztugabeak (jarraipena).<br />

ADITZA.<br />

Aurreko mailan jorratutako forma guztiak gainetik errepasatuko ditugu <strong>eta</strong> kasu berriak ikasten hasiko<br />

gara.<br />

- Iragankortasuna <strong>eta</strong> iragangaiztasuna.<br />

- Modua (aurreko mailan ikasitako edukiak errepasatuko ditugu <strong>eta</strong> kasu berriak ikasten hasiko gara).<br />

- Indikatiboa.<br />

- Agintera.<br />

- Baldintzazkoa edo subjuntiboa.<br />

- Aspektua (aurreko mailan ikasitako edukiak errepasatuko ditugu <strong>eta</strong> kasu berriak ikasten hasiko<br />

gara).<br />

- Inperfektiboa (jarraipena).<br />

- Perfektiboa (jarraipena).<br />

- Denbora (jarraipena):<br />

- Boza (jarraipena):<br />

- Mugimendua adierazten duten aditzak.<br />

- –ся partikula duten aditzak.<br />

- Aditzen aurrizkiek dituzten balio nagusiak landuko ditugu (jarraipena).<br />

160<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


- Aditzaren forma inpertsonalak (jarraipena).<br />

- Infinitiboa.<br />

- Partizipioa.<br />

- Gerundioa.<br />

ADBERBIOA.<br />

Oinarrizko mailan jorratutako forma guztiak gainetik errepasatuko ditugu <strong>eta</strong> kasu berriak ikasten<br />

hasiko gara.<br />

- Motak.<br />

Gradua.<br />

- Positiboa.<br />

- Konparatiboa.<br />

- Superlatiboa.<br />

- Predikazio-adberbioak.<br />

- Ezezko adberbioak.<br />

- Adberbio galdetzaileak-erlatiboak.<br />

- Adberbio erakusleak.<br />

LOKAILUAK.<br />

Aurreko mailan jorratutako forma guztiak gainetik errepasatuko ditugu <strong>eta</strong> kasu berriak ikasten hasiko<br />

gara.<br />

- Preposizioak <strong>eta</strong> lokuzio preposizionalak.<br />

- Motak.<br />

- Juntagailuak <strong>eta</strong> esapide konjuntiboak (ikasitakoak errepasatu <strong>eta</strong> forma berriak ikasiko ditugu).<br />

- Azalpenezko juntagailuak.<br />

- Juntagailu adbertsatiboak.<br />

- Atribuzio-juntagailuak.<br />

- Juntagailu kontzesiboak.<br />

- Juntagailu konparatiboak.<br />

- Baldintzazko juntagailuak.<br />

- Kausazko juntagailuak.<br />

- Helburuzko juntagailuak.<br />

- Emaitza adierazteko juntagailuak.<br />

- Denborazko juntagailuak.<br />

- что <strong>eta</strong> чтобы juntagailuak nola erabiltzen diren (jarraipena).<br />

- Zehar-estiloko juntagailuak: что, чтобы, где, когда, сколько, почему, ли.<br />

- Partikulak.<br />

- Beste hitzen esanahia zehazten duten partikulak.<br />

- galdetzaileak.<br />

- harridurazkoak.<br />

- murriztaileak.<br />

- erakusleak (jarraipena).<br />

- не ezezkoa (jarraipena).<br />

- Hitz berriak eratzeko balio duten partikulak.<br />

- не, ни partikulak.<br />

- бы partikula.<br />

- Partikulen ortografia.<br />

- Interjekzioak (sarrera).<br />

DISKURTSOA<br />

- Diskurtsoko adierazgailuak.<br />

161<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


- sorpresa adierazteko.<br />

- ados ez zaudela adierazteko (и очень жаль!).<br />

- inolaz ere ados ez zaudela adierazteko (да нет же!).<br />

- ados zaudela adierazteko (и правда; ладно).<br />

- zerbaiten emaitzari buruz galdetzeko (и как?; и что в итоге?).<br />

- lehentasuna adierazteko (не развлечения главное, главное - учёба).<br />

- erabat ziur zaudela adierazteko (а как же; конечно).<br />

- zerbaitek eragindako inpresioari buruz galdetzeko (как тебе спектакль?; как ему понравился<br />

город?)<br />

- Diskurtsoa antolatzeko baliabideak.<br />

- diskurtsoa hasteko.<br />

- diskurtsoaren barruan gaia aldatzeko (кроме того).<br />

- (guztiek) ezagutzen duten informazioa emateko (очевидно, что...; (обще)признано, что...;<br />

известно, что...).<br />

- informazioa eransteko (а также; как..., так и...).<br />

- diskurtsoa amaitzeko.<br />

- Baliabide sintaktikoak.<br />

- Hurrenkera.<br />

- Elipsia.<br />

- izenarena.<br />

- aditzarena.<br />

- Aditz-denboren koherentzia.<br />

- Ohiko lokailuak.<br />

- Intonazioa <strong>eta</strong> puntuazioa.<br />

LEXIKOA ETA SEMANTIKA.<br />

- Landutako egoer<strong>eta</strong>ko hiztegia.<br />

- Hitz-familiak.<br />

- lexemak: -плат-, -строй-, -жит-.<br />

- Antzeko esanahia duten hitzak.<br />

- Sinonimoak <strong>eta</strong> antonimoak.<br />

- Hitz <strong>eta</strong> esamolde arkaikoak, <strong>eta</strong> haiek nola erabiltzen diren errusiera modernoan.<br />

- Erdal jatorria duten hitzak:<br />

- hizkuntza arkaiko<strong>eta</strong>koa (klasiko<strong>eta</strong>koa):<br />

- kultismoak (greziera, latina).<br />

- hizkuntza moderno<strong>eta</strong>koa:<br />

- ekialdekok (turkierakoa).<br />

- mendebaldekoak:<br />

- galizismoak<br />

- anglizismoak<br />

- germanismoak<br />

- Sasiadiskideak.<br />

- Formula topikoak.<br />

- Esamolde idiomatikoak.<br />

FONOLOGIA ETA ORTOGRAFIA<br />

Aurreko mailan jorratutako forma guztiak gainetik errepasatuko ditugu <strong>eta</strong> kasu berriak ikasten hasiko<br />

gara.<br />

- Fonologia.<br />

- Bokalak, diptongoak <strong>eta</strong> kontsonanteak antzemango <strong>eta</strong> ahoskatuko ditugu.<br />

- Fonemak <strong>eta</strong> hotsak grafikoki adieraziko ditugu.<br />

162<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


- Dauden lekuaren arabera zer korrespondentzia duten.<br />

- Ortografia.<br />

- Erdal hitzak.<br />

- Zenbatzaileak.<br />

- Partikulak.<br />

- Karaktereak erabiltzeko hainbat modu (letra larriak, letra xeheak, letra etzanak, <strong>eta</strong>b.)<br />

- Ortografia-zeinuak (azentua, dieresia, marratxoa <strong>eta</strong> marra).<br />

- Normalean erabiltzen diren zeinuak.<br />

- Letra larrien erabilera.<br />

- Talde fonikoak: intonazioa (jarraipena).<br />

- Prozesu fonologikoak (ahoskabetzea, ahostuntzea, asimilazioa, bokalen murrizk<strong>eta</strong>, palatalizazioa,<br />

sudurkaritzea, epentesia, bokal-alternantzia, <strong>eta</strong>b.) (jarraipena).<br />

- Laburdurak <strong>eta</strong> siglak.<br />

- Puntuazioa.<br />

- Zehar-estiloko juntagailuak.<br />

- Perpaus bakuneko puntuazioa.<br />

- Zati analogoak dituzten perpaus<strong>eta</strong>ko puntuazioa.<br />

- Egitur<strong>eta</strong>ko puntuazioa:<br />

- erregistroa informala denean.<br />

- enfatikoa denean.<br />

- Perpaus konposatuko puntuazioa.<br />

- puntuazioa perpaus koordinatu<strong>eta</strong>n:<br />

- puntuazioa mendeko perpaus<strong>eta</strong>n:<br />

- Egitur<strong>eta</strong>ko puntuazioa:<br />

- erregistroa informala denean.<br />

- enfatikoak direnean.<br />

ERRUSIERARAKO PROGRAMAZIOA<br />

MAILA AURRERATUA 2<br />

EDUKI GRAMATIKALAK<br />

PERPAUS BAKUNA<br />

Aurreko mailan jorratutako forma guztiak gainetik errepasatuko ditugu <strong>eta</strong> kasu berriak ikasten hasiko<br />

gara.<br />

PERPAUS KONPOSATUA<br />

Aurreko mailan jorratutako forma guztiak gainetik errepasatuko ditugu <strong>eta</strong> kasu berriak ikasten hasiko<br />

gara.<br />

- Perpaus koordinatuak.<br />

- Mendeko perpausak.<br />

- Perpaus-motak.<br />

- Perpaus osagarriak.<br />

- Perpaus osagarri<strong>eta</strong>n erabiltzen diren juntagailuak <strong>eta</strong> hitz konjuntiboak.<br />

- Subjektua duten perpausak.<br />

- Subjektua duten perpaus<strong>eta</strong>n erabiltzen diren juntagailuak <strong>eta</strong> hitz konjuntiboak: чтобы, кто,<br />

что, какой, чей, сколько, где, куда, откуда, когда, как, почему, зачем, ли.<br />

- Perpaus determinatzaileak.<br />

- Perpaus determinatzaile<strong>eta</strong>n erabiltzen diren juntagailuak <strong>eta</strong> hitz konjuntiboak: что, чтобы,<br />

который, какой, чей, где, куда, откуда, когда.<br />

- Denborazko perpausak:<br />

- aurrekotasuna: перед тем как, до того как, пока не;<br />

163<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


- gerokotasuna: после того как, когда;<br />

- aldiberekotasuna: когда, пока.<br />

- Helburuzko perpausak <strong>eta</strong> haien чтобы juntagailua.<br />

- Moduzko perpausak <strong>eta</strong> haien как, что, чтобы,<strong>eta</strong> будто juntagailuak.<br />

- Perpaus konparatiboak <strong>eta</strong> kantitatezkoak <strong>eta</strong> hai<strong>eta</strong>n erabiltzen diren juntagailuak <strong>eta</strong> hitz<br />

konjuntiboak: hain zuzen ere, настолько..., что; так..., как; как будто; чем..., тем<br />

- Baldintzazko perpausak <strong>eta</strong> haien если, если бы <strong>eta</strong> раз juntagailuak.<br />

- Perpaus kontzesiboak <strong>eta</strong> haien juntagailuak: хотя, несмотря на то что, мало того что...,<br />

так ещё.<br />

- Juntagailurik gabeko mendeko perpausak (lagunarteko erabilera).<br />

- Puntuazio-zeinuak nola erabiltzen diren mendeko perpaus<strong>eta</strong>n.<br />

- Estilo zuzena <strong>eta</strong> zeharkakoa (aurreko mailan ikasitako edukiak errepasatuko ditugu <strong>eta</strong> kasu<br />

berriak ikasten hasiko gara).<br />

- Estilo zuzenetik zeharkakora aldatzea.<br />

- Zehar-estiloko juntagailuak: что, чтобы, где, когда, сколько, почему, ли.<br />

IZENAK ETA ADJEKTIBOAK<br />

Aurreko mailan jorratutako forma guztiak gainetik errepasatuko ditugu <strong>eta</strong> kasu berriak ikasten hasiko<br />

gara.<br />

- Izena.<br />

- Generoa.<br />

- Numeroa.<br />

- Kasua.<br />

- Modifikatzaileak (jarraipena).<br />

- Aurrizki nagusiak aurkeztuko ditugu.<br />

- Atzizki nagusiak aurkeztuko ditugu.<br />

- Izen elkartu<strong>eta</strong>ko artizkiak: -о-, -е-.<br />

- Izen berezien adjektibazioa.<br />

- Adjektiboa.<br />

Gradua:<br />

- Positiboa.<br />

- Konparatiboa.<br />

- Superlatiboa.<br />

- Forma.<br />

- Modifikatzaileak (jarraipena).<br />

- Aurrizki nagusiak aurkeztuko ditugu.<br />

- Atzizki nagusiak aurkeztuko ditugu.<br />

- Adjektibo elkartu<strong>eta</strong>ko artizkiak: -о-, -е-.<br />

DETERMINATZAILEAK<br />

Aurreko mailan jorratutako forma guztiak gainetik errepasatuko ditugu <strong>eta</strong> kasu berriak ikasten hasiko<br />

gara.<br />

- Zenbatzaileak.<br />

- Zenbatzaile kardinalak.<br />

- Deklinabidea.<br />

- Zenbatzaile ordinalak.<br />

- Deklinabidea.<br />

- Zenbatzaile kolektiboak.<br />

- Zenbatzaile zatigarriak.<br />

164<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


IZENORDAINA<br />

Aurreko mailan jorratutako forma guztiak gainetik errepasatuko ditugu <strong>eta</strong> kasu berriak ikasten hasiko<br />

gara.<br />

- Izenordain determinatzaileak (jarraipena).<br />

- Izenordain galdetzaileak (jarraipena).<br />

- Ezezko izenordainak (jarraipena).<br />

- Izenordain zehaztugabeak (jarraipena).<br />

ADITZA<br />

Aurreko mailan jorratutako forma guztiak gainetik errepasatuko ditugu <strong>eta</strong> kasu berriak ikasten hasiko<br />

gara.<br />

- Iragankortasuna <strong>eta</strong> iragangaiztasuna (jarraipena).<br />

- Modua (aurreko mailan ikasitako edukiak errepasatuko ditugu <strong>eta</strong> kasu berriak ikasten hasiko gara).<br />

- Indikatiboa.<br />

- Agintera.<br />

- Baldintzazkoa edo subjuntiboa.<br />

- Aspektua (aurreko mailan ikasitako edukiak errepasatuko ditugu <strong>eta</strong> kasu berriak ikasten hasiko<br />

gara).<br />

- Inperfektiboa.<br />

- Perfektiboa (jarraipena).<br />

- Denbora (jarraipena).<br />

- Boza (jarraipena):<br />

- Mugimendua adierazten duten aditzak.<br />

- Aurrizkirik ez dutenak.<br />

- Aurrizkia dutenak.<br />

- –ся partikula duten aditzak (jarraipena).<br />

- Aditzen aurrizkiek dituzten balio nagusiak ikasten hasiko gara (jarraipena).<br />

- Aditzen aurrizkiek dituzten balio nagusiak ikasten hasiko gara (jarraipena).<br />

- Aditzaren forma inpertsonalak (jarraipena).<br />

- Infinitiboa.<br />

- Partizipioa.<br />

- Aktiboak.<br />

- Pasiboak.<br />

- Partizipioen deklinabidea.<br />

- Partizipioa duen perpausa.<br />

- Partizipioaren forma laburra.<br />

- Partizipioen adjektibazioa <strong>eta</strong> substantibazioa.<br />

- Gerundioa.<br />

- Aditz inperfektiboena:<br />

- Aditz perfektiboena:<br />

- Gerundioa duen perpausa.<br />

- Gerundioa duen perpausaren ordez, mendeko perpausak jartzea.<br />

ADBERBIOA.<br />

Aurreko mailatan jorratutako forma guztiak gainetik errepasatuko ditugu <strong>eta</strong> kasu berriak ikasten<br />

hasiko gara.<br />

- Motak.<br />

Gradua:<br />

- Positiboa.<br />

- Konparatiboa.<br />

- Superlatiboa.<br />

- Predikazio-adberbioak.<br />

165<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


- Ezezko adberbioak.<br />

- Adberbio galdetzaileak-erlatiboak.<br />

- Adberbio erakusleak.<br />

- Adberbioen adjektibazioa.<br />

LOKAILUAK.<br />

Aurreko mailan jorratutako forma guztiak gainetik errepasatuko ditugu <strong>eta</strong> kasu berriak ikasten hasiko<br />

gara.<br />

- Preposizioak <strong>eta</strong> lokuzio preposizionalak.<br />

- Motak.<br />

- Juntagailuak <strong>eta</strong> esapide konjuntiboak (ikasitakoak errepasatu <strong>eta</strong> forma berriak ikasiko ditugu).<br />

- Azalpenezko juntagailuak.<br />

- Juntagailu adbertsatiboak.<br />

- Atribuzio-juntagailuak.<br />

- Juntagailu kontzesiboak.<br />

- Juntagailu konparatiboak.<br />

- Baldintzazko juntagailuak.<br />

- Kausazko juntagailuak.<br />

- Helburuzko juntagailuak.<br />

- Emaitza adierazteko juntagailuak.<br />

- Denborazko juntagailuak:<br />

- aurrekotasuna;<br />

- gerokotasuna;<br />

- aldiberekotasuna.<br />

- что <strong>eta</strong> чтобы juntagailuak nola erabiltzen diren (jarraipena).<br />

- Juntagailuak nola erabiltzen diren lagunarteko estiloan.<br />

- Zehar-estiloko juntagailuak: что, чтобы, где, когда, сколько, почему, ли.<br />

- Partikulak.<br />

- Beste hitzen esanahia zehazten duten partikulak.<br />

- galdetzaileak: ли, разве, неужели.<br />

- harridurazkoak: что за, как, ну и.<br />

- ponderaziozkoak: даже, и, же (ж), ведь.<br />

- murriztaileak: только, лишь, лишь только.<br />

- suposizioak egitekoak: что.<br />

- erakusleak (jarraipena).<br />

- не ezezkoa (jarraipena).<br />

- Hitz berriak eratzeko balio duten partikulak.<br />

- не, ни partikulak.<br />

- бы partikula.<br />

- было partikula.<br />

- что partikula.<br />

- уж partikula.<br />

- Partikulen ortografia.<br />

- Interjekzioak (jarraipena).<br />

DISKURTSOA<br />

- Diskurtsoko adierazgailuak.<br />

- sorpresa adierazteko (надо же!).<br />

- sorpresarik ez dagoela adierazteko (фильм как фильм; это же Япония!)<br />

- erantzun zehaztugabea emateko (да так...).<br />

- ados ez dagoela adierazteko (скажешь тоже; что ты!).<br />

166<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


- informazioa zehazteko (на какой ещё «Тверской»?; с кем это – с ними?).<br />

- normarekiko inkoherentzia adierazteko (не дом, а стадион какой-то).<br />

- kontzesioa egin dela adierazteko (здорово-то здорово, да (но, а)...; мало того что..., так<br />

ещё...).<br />

- kopuru zehaztugabea adierazteko (мало кто; мало что).<br />

- zerbaiten presentzia adierazteko (ему есть что показать).<br />

- zerbait ez dagoela adierazteko (ему есть что показывать).<br />

- gaitzesteko (а ещё).<br />

- Diskurtsoa antolatzeko baliabideak.<br />

- diskurtsoa hasteko.<br />

- diskurtsoaren barruan gaia aldatzeko (наряду с этим; согласно проведённым исследованиям).<br />

- diskurtsoa amaitzeko.<br />

- enfasia jartzeko (а что касается Машки, так...; вот она, свобода).<br />

- Baliabide sintaktikoak.<br />

- Errepikapena.<br />

- Beharra adierazteko infinitiboa (квартиру убери, обед приготовь).<br />

- Aukera anitzeko datiboa (и тебе торт, и пирожные...).<br />

- Erabateko ziurtasuna adierazteko izenordain galdetzaileak (уж кто-кто, а он-то помнит).<br />

- Hurrenkera.<br />

- Egiturak:<br />

- zehaztasuna adierazteko (что за...).<br />

- kezka adierazteko (того и гляди...).<br />

- gaitzespena adierazteko (ох уж мне...).<br />

- konparatzeko (не то что некоторым; ты прямо гений).<br />

- zalantza adierazteko (как бы это сказать).<br />

- informazioa zehazteko (на какой ещё «Тверской»?; с кем это – с ними?).<br />

- ados zaudela adierazteko (то-то и оно, что...).<br />

- zerbaiten presentzia adierazteko (ему есть что показать).<br />

- zerbait ez dagoela adierazteko (ему есть что показывать).<br />

- erabateko ziurtasuna adierazteko (уж кто-кто, а вы-то знаете).<br />

- egoerak desberdintzeko (для кого как; смотря какая).<br />

- kontzesioak egiteko (здорово-то здорово, да (но, а)...; мало того что..., так ещё...).<br />

- egitura enfatiko<strong>eta</strong>n (а что касается Машки, так...; вот она, свобода).<br />

- Elipsia.<br />

- izenarena.<br />

- aditzarena.<br />

- Aditz-denboren arteko koherentzia.<br />

- Ohiko lokailuak.<br />

- Intonazioa <strong>eta</strong> puntuazioa.<br />

LEXIKOA ETA SEMANTIKA.<br />

- Landutako egoer<strong>eta</strong>ko hiztegia.<br />

- Hitz-familiak.<br />

- lexemak: -печ-, -стаж-, слуш-, -гад-, - работ-, -смотр-, -вид-.<br />

- Antzeko esanahia duten hitzak.<br />

- Sinonimoak <strong>eta</strong> antonimoak.<br />

- Hitz <strong>eta</strong> esamolde arkaikoak, <strong>eta</strong> haiek nola erabiltzen diren errusiera modernoan.<br />

- Erdal jatorria duten hitzak:<br />

- hizkuntza arkaiko<strong>eta</strong>koa (klasiko<strong>eta</strong>koa):<br />

- kultismoak (greziera, latina).<br />

- hizkuntza moderno<strong>eta</strong>koa:<br />

167<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


- ekialdeko<strong>eta</strong>koa (turkierakoa).<br />

- mendebaldeko<strong>eta</strong>koa:<br />

- galizismoak.<br />

- anglizismoak.<br />

- germanismoak.<br />

- Sasiadiskideak.<br />

- Formula topikoak.<br />

- adostasuna adierazteko (как не знать?; так и быть)<br />

- dezepzioa adierazteko (вот тебе и…; тоже мне…)<br />

- sorpresa adierazteko (ничего себе...; вот это да!; да что ты говоришь!).<br />

- erabateko ziurtasuna adierazteko (ещё бы!).<br />

- Esamolde idiomatikoak.<br />

FONOLOGIA ETA ORTOGRAFIA<br />

Aurreko mailan jorratutako forma guztiak gainetik errepasatuko ditugu <strong>eta</strong> kasu berriak ikasten hasiko<br />

gara.<br />

- Fonologia.<br />

- Ortografia.<br />

- Erdal hitzena.<br />

- Zenbatzaileena.<br />

- Partikulena.<br />

- Karaktereak erabiltzeko hainbat modu (letra larriak, letra xeheak, letra etzanak, <strong>eta</strong>b.)<br />

- Ortografia-zeinuak (azentua, dieresia, marratxoa, marra).<br />

- Arruntki erabiltzen diren zeinuak.<br />

- Letra larriak nola erabiltzen diren.<br />

- Talde fonikoak: intonazioa (jarraipena).<br />

- Prozesu fonologikoak (ahoskabetzea, ahostuntzea, asimilazioa, bokalen murrizk<strong>eta</strong>, palatalizazioa,<br />

sudurkaritzea, epentesia, bokal-alternantzia, <strong>eta</strong>b.) (jarraipena).<br />

- Ahozko hizkuntzako prozesu fonologikoak (erregistro informala).<br />

- Laburdurak <strong>eta</strong> siglak.<br />

- Puntuazioa.<br />

- Zehar-estiloko juntagailuak.<br />

- Perpaus bakuneko puntuazioa.<br />

- Zati analogoak dituzten perpaus<strong>eta</strong>ko puntuazioa.<br />

- Egitur<strong>eta</strong>ko puntuazioa:<br />

- erregistro informal<strong>eta</strong>koa.<br />

- enfatiko<strong>eta</strong>koa.<br />

- Perpaus konposatuko puntuazioa.<br />

- Perpaus koordinatu<strong>eta</strong>ko puntuazioa:<br />

- Mendeko perpaus<strong>eta</strong>ko puntuazioa.<br />

- Egitur<strong>eta</strong>ko puntuazioa:<br />

- erregistro informal<strong>eta</strong>koa.<br />

- enfatiko<strong>eta</strong>koa.<br />

168<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


GAZTELANIA. (<strong>Maila</strong> aurreratua 1)<br />

Aurreko mail<strong>eta</strong>n zehaztutako baliabideak indartu <strong>eta</strong> testuinguruan erabiltzea, maila horri<br />

dagozkion komunikazio-jarduerak <strong>eta</strong> -funtzioak betetzeko; baliabide horiek, hain zuzen, hurrengo<br />

lerro<strong>eta</strong>n zerrendatu dira 1 :<br />

1. GRAMATIKA<br />

PERPAUSA<br />

Hiztunaren jarrera <strong>eta</strong> perpaus-motak: zalantzazko perpausak indikatiboaren <strong>eta</strong> subjuntiboaren<br />

bidez, desideratiboak subjuntiboaren bidez (¡Ojala hubiera venido!) <strong>eta</strong> galde-perpausak<br />

“preposizioa + partikula” egituraren bidez.<br />

Elementuen ordena perpaus-mota bakoitzean <strong>eta</strong> aldak<strong>eta</strong>k. (Ikus “Diskurtsoa” ataleko<br />

“Tematizazioa <strong>eta</strong> fokalizazioa” zatia).<br />

Bokatiboa, etenen edo komen artean.<br />

Elementuen elipsia.<br />

Subjektuaren, predikatuaren <strong>eta</strong> atributuaren / osagarri predikatiboaren arteko komunztadura.<br />

Era askotako subjektuaren <strong>eta</strong> aditzaren arteko komunztadura.<br />

Subjektu espliziturik gabeko perpausak: se elementuarekin egindako perpaus pasiboak, se<br />

inpertsonala, 2. pertsona singularra <strong>eta</strong> 3. pertsona plurala, uno, 2. pertsona singularra <strong>eta</strong> 3.<br />

pertsona plurala (Me localizaron ayer).<br />

Hainbat egoeratan erantzun ahal izateko interjekzioak.<br />

Perpaus konplexua<br />

Perpausen arteko koordinazioa. Emendiozko koordinazioa, disjuntiboa, adbertsatiboa,<br />

ondoriozkoa <strong>eta</strong> azalpenezkoa –baiezkoa <strong>eta</strong> ezezkoa–. (Ikus “Loturak” atala).<br />

Adjektibo-funtzioko menderakuntza: erlatibozko perpausak aurrekari ezagunarekin <strong>eta</strong><br />

ezezagunarekin edota aurrekari berezirik gabe, honako elementu hauen bidez sartuak: que,<br />

quien/es, el/la/los/las que, lo que, el/la/los/las cual-es. Perpausak aurrekari negatiboekin: nada,<br />

nadie, ningún (No hay nada que pueda ayudarme). Kontrastea indikatiboaren <strong>eta</strong> subjuntiboaren<br />

bidez.<br />

Izen-funtzioko menderakuntza:<br />

Aditzen mendean dauden perpausak –pentsamendua, iritzia, pertzepzioa <strong>eta</strong> esana adierazten<br />

dutenak– orainaldiko, lehenaldiko <strong>eta</strong> baldintzazko perpaus<strong>eta</strong>n, indikatiboko mendeko aditzaren<br />

<strong>eta</strong> infinitiboaren bidez (Me confirmó que estaría aquí; ¿Te apetece que ir/vayamos?); halaber,<br />

desioa, zalantza, sentimendua, aholkua, agindua <strong>eta</strong> debekua adierazten duten aditzekin erabiltzen<br />

da, mendeko aditza subjuntiboan <strong>eta</strong> indikatiboan dutela (Me aconsejó que no lo hiciera / no<br />

hacerlo).<br />

Modu-alternantzia pentsamendua, pertzepzioa <strong>eta</strong> esana adierazten duten aditzekin; baiezkoa<br />

indikatiboaren bidez <strong>eta</strong> ezezkoa subjuntiboaren bidez (Creo que ha llegado – No creo que haya<br />

llegado). Beste balorazio-egitura batzuk lantzea: ser, estar, parecer, resultar aditzak + adjektiboa<br />

+ que + subjuntiboa.<br />

Zeharkako galde-perpausa, que/si elementuen bidez edo galderazko izenordainen bidez.<br />

Errepikapenak <strong>eta</strong> informazio-transmisioak (indikatiboan), eskaerak, aginduak <strong>eta</strong> aholkuak<br />

(subjuntiboan).<br />

Denbora <strong>eta</strong> moduari dagokionez, perpaus nagusiaren <strong>eta</strong> mendekoaren arteko korrelazioa.<br />

Adberbio-funtzioko menderakuntza. Aurrez landutako egitur<strong>eta</strong>n sakontzea <strong>eta</strong> beste erabilera<br />

batzuk lantzea:<br />

1 (Parentesi artean kategoria ireki<strong>eta</strong>ko adibideak ezarri dira)<br />

169<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


Denborazkoak: ‘juntagailuak (ikus “Loturak” atala) + indikatiboa’ egitura, aldi berean edo aurrez<br />

egindako zerbait adierazteko, <strong>eta</strong> ‘juntagailuak + subjuntiboa’ egitura, geroaldia adierazteko. Al +<br />

infinitiboaren erabilera.<br />

Lekuari dagozkionak: donde elementuarekin.<br />

Moduzkoak: como/según + indikatiboa/subjuntiboa, sin que + subjuntiboa.<br />

Kausazkoak: como, ya que, puesto que, dado que + indikatiboa; por + infinitiboa.<br />

Helburuzkoak: para que, a fin de que + subjuntiboa.<br />

Baldintzazkoak: si + indikatiboa/subjuntiboa; en caso de que, como, siempre que, con tal de que, a<br />

menos que + subjuntiboa.<br />

Kontzesiboak: a pesar de que, aunque, por más que, por mucho que + indikatiboa/subjuntiboa;<br />

indikatiboan edo subjuntiboan jarrita, ez du esanahi berdina (Aunque estudia/aunque estudie…).<br />

Ondoriozkoak: por/con lo que + indikatiboa; ondoriozko perpaus intentsiboa: tan / tanto… que.<br />

Konparaziozkoak: lo mismo/igual que; más/menos de/de lo que (más de mil, más de lo que<br />

esperaba).<br />

Adberbio-funtzioko menderakuntzaren denbora- <strong>eta</strong> modu-korrelazioak, orainaldian, lehenaldian,<br />

geroaldian edo ekintza hipotetikoan (Aunque lo supiera, no lo diría).<br />

Indikatiboan edo subjuntiboan jarrita esanahiz aldatzen duten lokailuak: como, siempre que (Como<br />

no llega, nos vamos; como no llegue nos vamos).<br />

IZEN-MULTZOA<br />

Generoari <strong>eta</strong> numeroari dagokionez, ondoko hitzek (determinatzaileak <strong>eta</strong> adjektiboak)<br />

nukleoarekin (izena edo izenordaina) duten komunztadura finkatzea. Izen-multzoaren funtzio<br />

sintaktikoak <strong>eta</strong> funtzio horiek adierazteko moduak (bereziki: a preposizioa + banan banako<br />

pertsonaren OZ).<br />

Izena<br />

Izen-motak <strong>eta</strong> jokabide morfosintaktikoa: arruntak, bereziak, kolektiboak, zenbakarriak <strong>eta</strong><br />

zenbakaitzak.<br />

Generoa.<br />

Prestakuntza: landutako gaiak sakontzea <strong>eta</strong> beste izen batzu<strong>eta</strong>ra zabaltzea: -esa, -isa, -ina, -triz<br />

elementuekin amaitzen diren izen femeninoak; izaki bizidunen izenen generoa: lanbideak (juez -<br />

jueza); formaz aldatzen ez duten izenak (el/la deportista, intérprete, joven, testigo); genero<br />

bakoitzerako hitz desberdina erabiltzen duten izenak (caballo / yegua).<br />

Genero batekoa ala bestekoa izan esanahi desberdina duten izenak (el/la capital, el/la guía);<br />

zuhaitzaren <strong>eta</strong> fruituaren arteko bereizk<strong>eta</strong> (manzano – manzana).<br />

-ez, -dad, -ción, -sión, -tud, -umbre <strong>eta</strong> -ura elementuez amaitzen diren izen femeninoak<br />

identifikatzea (la vejez, la sinceridad).<br />

Numero-osak<strong>eta</strong>ren gaian sakontzea <strong>eta</strong> beste erabilera batzu<strong>eta</strong>ra zabaltzea: s elementuaz<br />

amaitutako izenen plurala (los martes; autobuses); bokalez amaitzen diren hitz oxitonoen (-á, -í<br />

<strong>eta</strong> -ú) plurala -s edo -es elementuen bidez (sofás, menús, yos/yoes, noes); <strong>eta</strong> singularrik ez<br />

duten izenak edo batez ere pluralez erabiltzen direnak (vacaciones).<br />

Determinatzaileen bidezko substantibazioa (el rojo, lo fácil).<br />

Determinatzaileak<br />

Artikulua. Artikulu mugagabearen <strong>eta</strong> mugatuaren arteko aukerak<strong>eta</strong>n sakontzea, bai identifika<br />

daitezkeen edo identifika ezin diren izenei dagokienez –izena lehenengo aldiz edo bigarren aldiz<br />

aipatzen den kontuan hartuta–, bai osotasuna edo kopuru zehaztugabea adierazteari dagokionez<br />

(los alumnos – unos alumnos). Artikulu mugagabeak izen zenbakaitzekin duen bateraezintasuna,<br />

balio indartzailea duenean salbu (¡Hacia un frio!).<br />

Artikulua isiltzea edo agerian uztea. Aurrez landutako alderdiak sakontzea <strong>eta</strong> zabaltzea: artikulua<br />

isiltzea kategoria bati erreferentzia egiteko (¿Tienes móvil?; Es arquitecta; Ir en bicicl<strong>eta</strong>) <strong>eta</strong><br />

170<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


artikulua jartzea izen espezifiko bati erreferentzia egiteko (Es una arquitecta de Madrid; Es la<br />

arquitecta de la urbanización); perpausaren subjektuan artikulua jartzea (Me gusta el cine; Los<br />

maquinista están en huelga) <strong>eta</strong> izen berezien edo aparteko errealitateen ondoan artikulua jartzea<br />

(el sol). (Ikus “Diskurtsoa” ataleko “Kohesioa” zatia)<br />

Posesiboak: beste determinatzaile zehaztugabeekin <strong>eta</strong> numeralekin duten posizioa <strong>eta</strong><br />

bateragarritasuna (Mis dos gatos). Su elementuaren anbiguotasuna kentzea (harena edo zurea).<br />

Forma osoen <strong>eta</strong> apokopatuen esanahiaren aurkakotasuna ser aditzarekin (Es mi hijo / Es hijo<br />

mío). Artikulu mugatuaren erabilera balio posesiboarekin (Le duele la cabeza).<br />

Erakusleak: denboraren <strong>eta</strong> lekuaren balio deiktikoa <strong>eta</strong> balio anaforikoa; formen banak<strong>eta</strong> (ikus<br />

“Diskurtsoa” ataleko “Kohesioa” atala). Determinatzaile zehaztugabe <strong>eta</strong> numeralekiko<br />

bateragarritasuna.<br />

Zehaztugabeak (todo + artikulua, varios, ciertos, cuanto, cada, cualquier). Kontrastea: un poco de<br />

/ poco + izen zenbakaitza (hay un poco de harina, hay poca harina). Beste determinatzaileekiko<br />

bateragarritasuna.<br />

Numeralak: partitiboak <strong>eta</strong> multiploak, ordinalak <strong>eta</strong> partitiboak. Beste determinatzaile batzuekiko<br />

bateragarritasuna.<br />

Galderazkoak <strong>eta</strong> harridurazkoak.<br />

Izen-osagarriak<br />

Adjektiboak<br />

Aldagarriak <strong>eta</strong> aldagaitzak. Generoari <strong>eta</strong> numeroari dagokienez, izenarekiko <strong>eta</strong><br />

determinatzailearekiko komunztadura finkatzea. Atribututzat <strong>eta</strong> osagarri predikatibotzat duen<br />

komunztadura (Los corredores están/llegaron agotados).<br />

Ohiko posposizioa adjektibo murriztailearen funtzioa betetzeko; horrez gain, izenaren aurrean edo<br />

atzean jartzean esanahia aldatu egiten da (un amigo viejo – un viejo amigo).<br />

Adjektiboaren graduak: gaia sakontzea <strong>eta</strong> zabaltzea: tan…como, igual de + adjektiboa + que,<br />

más/menos…que <strong>eta</strong> más/menos de + kopurua / perpausa (Vale más de mil euros; Es mejor de lo<br />

que pensaba). <strong>Maila</strong>k<strong>eta</strong> konparazioan oinarrituta (Mucho / bastante / poco más/menos…que).<br />

Gradurik onartzen ez duten adjektiboak (*muy absoluto, *muy precioso). Superlatibo absolutua<br />

(agradabilísimo), maila jasoko superlatiboak; superlatibo erlatiboak (La más inteligente del grupo);<br />

superlatiboak aurrizkiekin (superlimpio) nahiz adberbioekin (extraordinariamente bello) <strong>eta</strong><br />

errepikapen bidezko superlatiboak (Es difícil, difícil).<br />

Ser/estar aditzekin bateragarri diren adjektiboak, <strong>eta</strong> ser <strong>eta</strong> estar aditzekin esanahiz aldatzen<br />

duten adjektiboak (claro, grave).<br />

Adjektiboa aldatzen dutenak: adberbioak edo adberbio-lokuzioak (la mar de listo, bastante tonto);<br />

izen-multzoa preposizioarekin (orgulloso de su trabajo).<br />

Izen-osagarrien beste forma batzuk: izena edo adjektiboa aposizioan, preposizio bidez sartutako<br />

egitura <strong>eta</strong> erlatibozko edo adjektibozko perpausa.<br />

Izenordainak<br />

Pertsona-izenordainak: subjektuaren form<strong>eta</strong>n <strong>eta</strong> OZren nahiz ZOren forma atono <strong>eta</strong> tonikoen<br />

erabilera-modu<strong>eta</strong>n sakontzea; erreferentearekiko komunztadura; bi izenordaineko konbinazioak<br />

edota preposiziodun izenordainak lantzea.<br />

Izenordain tonikoak: kontrastea adierazteko <strong>eta</strong> anbiguotasunak kentzeko (Ikus "Diskurtsoa"<br />

ataleko "Antolakuntza" zatia).<br />

OZ edo ZO aurrean daudenean, derrigorrezkoak dira.<br />

Baiezko agintera-perpausekin, gerundioekin <strong>eta</strong> infinitiboekin izenordainak atzera pasatzen dira,<br />

aditz-formari lotuta. Aditz-perifrasiekin duen posizioa.<br />

Izenordainek aditz bihurkariekin <strong>eta</strong> pronominalekin duten erabileran sakontzea.<br />

Posesiboen erabilera pronominala atributu-funtzioan (Es vuestro) <strong>eta</strong> substantibatuta, balio<br />

identifikatzailearekin (Es el vuestro). Esamolde<strong>eta</strong>n duen erabilera (Es muy suyo).<br />

171<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


Zehaztugabeak. Beste determinatzaileekiko konbinazioa.<br />

Erakusleak: determinatzaile zehaztugabe <strong>eta</strong> numeralekiko bateragarritasuna (Me llevo esos dos).<br />

Balio anaforikoa (ikus “Diskurtsoa” atalaren “Kohesioa” zatia).<br />

Izenordain galdetzaileak: zehar-galder<strong>eta</strong>n duten erabilera.<br />

Izenordain erlatiboak: quien/-es, el / la / los / las / lo que, cual, cuales, aurrekari bereziarekin edo<br />

gabe.<br />

ADITZ-MULTZOA<br />

Nukleoa –aditza– <strong>eta</strong> aditz bakoitzak eskatzen dituen osagarriak (contar con).<br />

Aditzaren komunztadura subjektuarekiko <strong>eta</strong> atributu nahiz osagarri predikatiboarekiko.<br />

Aditza<br />

Aditz-jokoak: landutako forma erregularrak <strong>eta</strong> irregularrak gehiago lantzea. Irregulartasunak<br />

dituzten beste aditz batzu<strong>eta</strong>ra zabaltzea. Baldintzazko esaldi konposatuaren <strong>eta</strong> subjuntiboko<br />

pluskuanperfektuaren aditz-jokoa.<br />

Indikatiboa. Aurrez landutako balioen erabileran sakontzea. Beste balio batzu<strong>eta</strong>ra zabaltzea:<br />

Orainaldia: agintzeko <strong>eta</strong> etorkizuna adierazteko; orainaldi historikoa<br />

Lehenaldia: lehenaldi burutua/mugagabearen <strong>eta</strong> burutugabearen arteko kontrastea gehiago<br />

lantzea. Lehenaldi burutugabea: kortesiazko balioarekin <strong>eta</strong> betetzen ez diren asmoak adierazteko<br />

(Iba a salir). Lehenaldi pluskuanperfektua: iraganeko ekintza bat oinarri hartuta, hura baino<br />

lehenagoko aldia adierazteko.<br />

Probabilitatea adierazten duen geroaldi burutugabea. Geroaldi burutua: geroaldiko ekintza bat<br />

oinarri hartuta, hura baino lehenagoko aldia adierazten du probabilitatezko balioarekin (Ya habrán<br />

cerrado / Ya han cerrado).<br />

Iraganeko probabilitatea adierazten duen baldintza (Serían las cinco); balio desideratiboa (Haría<br />

un viaje, pero…); aholkua (Yo en tu lugar se lo contaría); ia ezinezkoak diren egoera (Si fuera rico<br />

me iría a…).<br />

Subjuntiboa. Aurrez landutako balioen erabileran gehiago sakontzea <strong>eta</strong> beste balio batzu<strong>eta</strong>ra<br />

zabaltzea:<br />

Orainaldia: menderakuntzako erabilerak (ikus “Perpaus konplexua” atala); agindu baten<br />

errepikapena (Que vengas); perpaus independente<strong>eta</strong>n desioa adierazteko (Ojalá llueva).<br />

Lehenaldi burutugabea: baldintza irrealak edo aukera gutxi dutenak (Si fuera presidente…);<br />

kortesiazko balioa (Me encantaría que vinieras a cenar); quería-quisiera kontrastea; gauzatu<br />

ezineko desioa (¡Ojalá lo supiera!).<br />

Lehenaldi pluskuanperfektua: bete ezin diren desioak adierazteko (¡Ojalá hubiéra llegado…!) <strong>eta</strong>,<br />

horrez gain, iraganeko baldintzazko perpaus<strong>eta</strong>n ere erabiltzen da.<br />

Aginterazkoak, baiezkoan <strong>eta</strong> ezezkoan: aurrez landutako balioen erabileran sakontzea. Formaaldak<strong>eta</strong>k,<br />

pertsona-izenordainekin (Acordaos).<br />

Infinitibo sinplea <strong>eta</strong> konposatua: denbora-balioa (Al entrar, ten cuidado con el escalón) <strong>eta</strong><br />

agindu-balioa (A dormir). Aginteraren ordez, 2. pertsona pluralaren erabilera (Chicos, comer).<br />

Aditz-perifrasiak: aurrez landutakoak gehiago sakontzea. Infinitibozkoa: llegar a, deber (de) uste<br />

balioarekin. Gerundiozkoa: salir, llevar, andar, acabar. Partizpiozkoa: dejar, tener.<br />

Boz pasibo erreflexua <strong>eta</strong> pasiboa ser elementuarekin.<br />

Ser <strong>eta</strong> estar: ser elementua gertaerak lekuak kokatzeko (El concierto es en el estadio); ser <strong>eta</strong><br />

estar + adjektiboak (ikus "Adjektiboak" atala).<br />

Ekintzen korrelazioa <strong>eta</strong> denbora- <strong>eta</strong> modu-komunztadura perpaus konplexu<strong>eta</strong>n.<br />

ADBERBIOA ETA ADBERBIO-LOKUZIOAK<br />

Aurrez landutako adberbioen <strong>eta</strong> lokuzioen erabileran sakontzea <strong>eta</strong> beste erabilera batzu<strong>eta</strong>ra<br />

zabaltzea.<br />

172<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


Egoerak deskribatzeko zirkunstantziak: denborazkoak (enseguida, de pronto), lekuari dagozkionak<br />

(encima, abajo), moduzkoak (así, de miedo) <strong>eta</strong> –mente partikularekin amaitzen diren adberbio<br />

gehienak. Egoera-adberbioen arteko desberdintasunak (delante – adelante; detrás – atrás; en<br />

frente – delante).<br />

Baiezko adberbioak (también, por supuesto) <strong>eta</strong> ezezkoak (tampoco, jamás). Zalantza adierazten<br />

dutenak seguramente, a lo mejor, quizá). Hautatutako adberbioaren arabera, modua aukeratzea.<br />

Kopurua adierazteko adberbioak, hainbat kategoria zehazten dituztenak.<br />

Adberbioen arteko konbinazioak (aquí delante); adberbio-mailak<strong>eta</strong> (mucho más, rapidamente).<br />

Adberbio erlatiboak (donde, cuando, como, adonde) <strong>eta</strong> galderazko adberbioak: dónde, adónde, de<br />

dónde, cuándo, cómo.<br />

Diskurtsoa markatzen duten adberbioak (ikus “Diskurtsoa” atala).<br />

LOTURAK<br />

Juntagailuak <strong>eta</strong> juntadura-lokuzioak<br />

Koordinatzaileak (hitzak <strong>eta</strong> perpausak lotzeko). Aurrez landutakoen erabilerak finkatzea <strong>eta</strong><br />

zabaltzea: emendiozkoak: y, e, ni <strong>eta</strong> juntadura-balioa duten lokarriak (tanto…como, no<br />

sólo…sino, también, así como, asimismo); disjuntiboak: o, u, o bien…o bien, sea…sea;<br />

adbertsatiboak: sin embargo, mientras que, no obstante, aun así, en cambio, ahora (bien);<br />

azalpenezkoak: o sea, es decir, esto es; ondoriozkoak: por eso, por tanto, en consecuencia, por<br />

consiguiente, así, así pues (ikus “Perpaus konplexua” atala <strong>eta</strong> “Diskurtsoa” ataleko “Antolak<strong>eta</strong>”<br />

zatia).<br />

Menderatzaileak. Aurrez landutakoen erabilerak finkatzea <strong>eta</strong> zabaltzea:<br />

Denborazkoak: cuando, en cuanto, el día que, hasta que, antes de que, después de que, mientras,,<br />

cada vez que. Kontzesiboak: a pesar de que, aunque, por mucho que, por muy + adjektiboa + que,<br />

por más que. Kausazkoak: como, debido a que, ya que, puesto que, dado que, por si. Moduzkoak:<br />

como, según, sin que. Helburuzkoak: para que, a que, a fin de que. Baldintzazkoak: si, en caso de<br />

que, como, siempre que, con tal de que, a menos que. Ondoriozkoak: con/ por lo que.<br />

Konparaziozkoak: como si.<br />

Preposizioen erabilera (al, por, sin) + infinitiboa<br />

Preposizioak<br />

Preposizioen erabilerak zabaltzea (ante, bajo, incluso, tras, según…), bai <strong>eta</strong> preposizio-lokuzioen<br />

erabilerak ere (a lo largo de, alrededor de).<br />

Zailtasunak eragiten dituzten erabilerak gehiago lantzea (por-para; en-a; durante-en; de-desde,<br />

hasta-hacia-a).<br />

Preposizio jakin bat eskatzen duten adjektiboak, aditzak <strong>eta</strong> adberbioak lantzea (consecuente con<br />

sus ideas, tender hacia, cerca de la solución).<br />

Preposizio-lokuzioak aztertzea (a causa de, debido a, junto a, acerca de).<br />

2. DISKURTSOA<br />

Kohesioa:<br />

Gaiarekin jarraitzeko baliabideak:<br />

Korreferentziazko prozedura gramatikalen erabilera indartzea: pertsona-izenordainak, erakusleak,<br />

posesiboak, zenbatzaileak <strong>eta</strong> balio anaforikoa nahiz kataforikoa duten adberbioak edo<br />

adberbiozko esamoldeak (eso, aquel año, allí, en el mismo sitio). Artikulu mugatuaren erabilera<br />

aurrez aurkeztutako izenekin. Erakusleen <strong>eta</strong> pertsona-izenordainen forma neutroak: lo de, lo que,<br />

lo de que, esto, eso, aquello. Honako egitura honen erabilera, balio kataforikoarekin:<br />

el/la/los/las/lo siguiente/s + izena. Diskurtsoko gai bat sortzeko edo horri berriro erreferentzia<br />

egiteko baliabideak: el hecho de que.<br />

173<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


Izen-multzo baten edo nukleoaren elipsia, egoerako edo hizkuntzako testuingurua dela-<strong>eta</strong><br />

agerikoa denean.<br />

Prozedura lexikoak ugaritzea: definizioan sartu den termino baten sinonimoak, hiperonimoak <strong>eta</strong><br />

hiponimoak; nominalizazioa; <strong>eta</strong> proforma lexikoak.<br />

Aditz-denboren komunztadura, diskurtsoko erlazioen araberakoa izan behar da:<br />

Denborak aurrera egitea, ekitaldiak bata bestearen gainetik jartzea <strong>eta</strong> atzera jotzea; aditz-denboren<br />

balioak aldatzea (orainaldia lehenaldiaren ordez informazioa eguneratzeko, geroaldia <strong>eta</strong> ustea<br />

adierazten duen geroaldi burutua; lehenaldia orainaldiaren ordez, kortesia adierazteko).<br />

Informazioa emateko <strong>eta</strong> transmititzeko prozedurak: denbora-komunztadura zehar-estiloan <strong>eta</strong><br />

denbora-egoeraren aldak<strong>eta</strong>; hau da, denbora-egoera aldatu egingo da, ezaugarri batzuen arabera:<br />

informazioa jada egungoa ez izatea (Dijo que iría ayer) edo eguneratu nahi izatea (Dijo que irá<br />

mañana), <strong>eta</strong> informazioa transmititzea edo eragin bat izatea (Dijo que venía / Dijo que viniera).<br />

Diskurtsoaren zati batzuk lotzeko lokailuak:<br />

Gehitzekoak (no solo… sino también, tanto… como, asimismo….); kontrako argudioak ematen<br />

dituztenak murrizk<strong>eta</strong> bat egiteko (a pesar de, no obstante), elementuen arteko kontrastea<br />

adierazteko (mientras que, en cambio) <strong>eta</strong> argudiak<strong>eta</strong>ren lehenengo elementua indartzeko (de<br />

todas maneras/formas, de todos modos, no es que… es que, ahora bien, aun así);<br />

justifikaziozkoak (puesto que, ya que) <strong>eta</strong> ondoriozkoak (por eso, por tanto, de modo que, de<br />

manera que). (Ikus “Gramatika” ataleko “Loturak” zatia).<br />

Antolakuntza<br />

Ahozko testu<strong>eta</strong>ko edo idatzi<strong>eta</strong>ko elementuak:<br />

Testuaren <strong>eta</strong> erregistroaren araberako adierazgailuak:<br />

Diskurtsoari hasiera emateko adierazgailuak: agurtzeko, aurkezteko, gaiaren sarrera egiteko, beste<br />

gai bati sarrera egiteko (Cambiando de tema).<br />

Egituratzaileak: gaiarekin hasteko (Para empezar), testuari jarraipena emateko (Igualmente; Por<br />

su parte), gaiarekin amaitzeko (Para finalizar), azalpenak emateko (Pues bien) <strong>eta</strong> digresioa<br />

eragiteko (Por cierto; A propósito).<br />

Birformulatzaileak: azalpenak emateko (O sea; Es decir; Esto es; En otras palabras), zuzentzeko<br />

(Mejor aún; Más bien), urruntzeko (De todos modos; En todo caso) <strong>eta</strong> laburbiltzeko (Así pues;<br />

En suma; En resumen).<br />

Puntuazioa <strong>eta</strong> paragrafoak. Puntuazio-zeinuak diskurtsoa markatzeko: puntua, puntu <strong>eta</strong> koma, etenpuntuak,<br />

galdera-ikurra, harridura-ikurra, parentesia <strong>eta</strong> marra. Diskurtsoko paragrafoen <strong>eta</strong> gaien<br />

arteko korrespondentzia. Antolakuntzarako zeinu idatziak: margenak, bin<strong>eta</strong>k, koskak, letra-mota.<br />

Intonazioa <strong>eta</strong> etenak diskurtso-unitateak <strong>eta</strong> ideien arteko loturak adierazteko. Unitate melodikoen<br />

<strong>eta</strong> puntuazio-zeinuen arteko korrespondentzia; hizk<strong>eta</strong>-egintzen eredu melodiko propioen<br />

identifikazioa <strong>eta</strong> sormena, <strong>eta</strong> maila horr<strong>eta</strong>ko diskurtso-egiturak.<br />

Elkarrizk<strong>eta</strong>ko elementu propioak (hainbat erregistro <strong>eta</strong> jarrera hartuko dira kontuan):<br />

Elkarrizk<strong>eta</strong>ko adierazgailuak: norbaiti zerbait esateko, agurtzeko, hitz egiten hasteko, laguntzeko,<br />

erantzuteko, indartzeko, baieztatzeko, solaskidea elkarrizk<strong>eta</strong>n sartzeko, ez dagoela ados<br />

adierazteko, aurkakotasuna arintzeko, inplikazioa erakusteko, urruntasuna adierazteko, hitza<br />

hartzeko, azalpena ematen hasteko, laguntza eskatzeko, eskertzeko, errepikatu <strong>eta</strong> informazioa<br />

emateko, amaiera iragartzeko <strong>eta</strong> agurtzeko.<br />

Ohiko egoer<strong>eta</strong>n <strong>eta</strong> harreman<strong>eta</strong>n espero diren erantzunak emateko baliabideak (“ondoz ondoko<br />

hitz-bikoteak"): galdetu/erantzun, eskaini / onartu <strong>eta</strong> ez onartu edo azaldu, eskatu/onartu,<br />

konplitu/garrantzia kendu <strong>eta</strong> eskatu/eman.<br />

Pertsona-izenordainaren erabilera esplizitua: diskurtsoan kontrastea adierazteko <strong>eta</strong><br />

anbiguotasunak argitzeko (Le llamo a usted/a él mañan).<br />

174<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


Deixia<br />

Hainbat enuntziazio-motatan (elkarrizk<strong>eta</strong>, telefono-deia, txata, gutuna...), diskurtso atzeratuan <strong>eta</strong><br />

kontakizun<strong>eta</strong>n elementuak seinalatzeko edo zehazteko formak; kasu bakoitzerako, izenordain,<br />

erakusle <strong>eta</strong> denbora- nahiz espazio-adierazpen egokien erabilera landuko da (yo, tú ↔ él , ahora,<br />

en este momento, hoy, ayer, mañana …. ↔ entonces, en ese momento, el mismo día, el día<br />

anterior, el día siguiente …, aquí ↔ allí, este ese, venir, traer ↔ ir, llevar).<br />

Erakusleak elkarrizket<strong>eta</strong>n: este / ese / aquel elementuen arteko aurkakotasunaren hainbat forma;<br />

erakusleen erabilera anaforikoa testu idatzian.<br />

Espazioaren deixia: adberbio deiktikoen konbinazioa lekua zehazteko (allí encima, aquí cerca,<br />

aquí mismo…).<br />

Deiktikoen <strong>eta</strong> adierazgailuen transformazioa espazio- <strong>eta</strong> denbora-koordenatuen arabera:<br />

izenordainak, erakusleak <strong>eta</strong> denbora- nahiz espazio-adierazpenak (–Oye, tú, ¿por qué no te callas<br />

ahora mismo? – Le pidió que se callara inmediatamente).<br />

Kortesia<br />

Hispanoek asko erabili ohi dituzten tratamendu-motak: pertsona gramatikalak (tú/usted <strong>eta</strong><br />

vosotros/ustedes formen kontrasteak hainbat aditz-forma erabiliz, Espainiako <strong>eta</strong> Amerikako<br />

zenbait zonatan egiten den ustedes formaren erabilera bakarraren ordez); Espainian ohikoak diren<br />

lagunarteko formulen erabilera hainbat erregistrotan (tío/a, guapo/a…); <strong>eta</strong> errespetuzko ohiko<br />

formulak, mundu hispanoko zon<strong>eta</strong>n erabilera desberdina dutenak (don/doña, doctor, licenciado).<br />

Hiztunaren presentziari garrantzia kentzea: se elementuarekin egindako egiturak (se me ha roto);<br />

2. pertsona (te preocupas por ellos y...); izenordain zehaztugabea (uno hace lo que puede); <strong>eta</strong><br />

hiztuna ere barne hartzen duen edo balio unibertsala duen kid<strong>eta</strong>sunezko plurala (Así somos<br />

nosotros).<br />

Entzulearen presentziari garrantzia kentzea: forma inpertsonalak (Hay que sacar la basura), se<br />

elementuaren erabilera (No se puede fumar); 2. pertsona plurala (todos sois iguales); <strong>eta</strong> “a +<br />

infinitiboa” egitura agindu orokorrarekin balioarekin (¡A callar! ).<br />

Ñabardurak egiten dituzten aditz-denborak: burutugabea (¿Qué deseaba?), baldintzazkoa (Estaría<br />

bien que…), subjuntiboko burutugabea (Quisiera…), geroaldia (Lo intentaré), <strong>eta</strong> geroaldiko<br />

perifrasia (Vamos a ver…). Iritzia emateko edo ados ez dagoela adierazteko erabiltzen diren<br />

esamolde indartzaileak (personalmente, a mi modo de ver…).<br />

Gizarte-funtzio<strong>eta</strong>rako familiartasun-maila desberdina adierazten duten esamoldeak: eskaerak,<br />

zuzenk<strong>eta</strong>k…<br />

Kooperaziozko erantzunak: partikulen errepikapenak, esamolde egokiak…(Por supuesto, faltaría<br />

más…). Ukatzeko modu indartuak (No, no, por favor, no hace falta que se moleste).<br />

Inferentziak<br />

Hainbat komunikazio-egoeratan ohiko diren esamoldeen esanahi inplizituak (¿Tiene hora?; ¿Qué<br />

va a ser? (taberna batean).<br />

Anbiguotasun ilokutiboa (Mañana, este trabajo se termina: informazioa, agindua, mehatxua).<br />

Erantzun laburregi<strong>eta</strong>n edo luzeegi<strong>eta</strong>n inplizitu daudenak.<br />

Modu-aukerak<strong>eta</strong>n inplizitu daudenak (Puedes hacer lo que quieres / Puedes hacer lo que<br />

quieras), bai <strong>eta</strong> zehar-estiloko perpaus<strong>eta</strong>ko aditz-denboren transformazio<strong>eta</strong>n ere.<br />

Perpaus-m<strong>eta</strong>forak (Está como una regadera; Me quedé de piedra; Está siempre en las nubes).<br />

(Ikus, halaber, “Lexikoa <strong>eta</strong> semantika” ataleko “Esanahia” zatia).<br />

Tematizazioa <strong>eta</strong> fokalizazioa<br />

Solaskideek dagoeneko ezagutzen duten informazioa ez aipatzea.<br />

Informazioa nabarmentzea, hainbat baliabide erabiliz: gramatikalak (hurrenkera, bikoizk<strong>eta</strong>,<br />

egiturak...), lexikalak, intonaziokoak <strong>eta</strong> azentuari dagozkionak.<br />

Osagarria azpimarratzea (El libro se lo ha quedado Carmen).<br />

175<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


Galde-perpaus zuzenak, azpimarratutako elementuekin (El partido, ¿quién lo ganó?).<br />

Fokalizatzea; diskurtso-operatzaileak (Incluso; precisamente…) <strong>eta</strong> egitura sintaktiko bereziak (A<br />

Paco fue a quien se lo dije; Fue ayer cuando lo vi) erabiliz.<br />

Operadore indartzaileak: desde luego, por supuesto, en realidad, de hecho; zehaztekoak: en<br />

especial, concr<strong>eta</strong>mente, en particular; <strong>eta</strong> fokalizatzaileak: respecto a, en relación con.<br />

Elementu bat fokalizatzea edo indartzea hainbat baliabide erabiliz: harridura-ikurrak (¡Menudo<br />

coche!), errepikapenak, esanahi indartsuagoa duen lexikoa (¡Genial!), superlatiboa (Es el puente más<br />

largo del mundo), hizkiak (supercoche, cochazo), luzapen fonikoa, silaba-banak<strong>eta</strong> <strong>eta</strong> intonazio<br />

fokalizatzailea.<br />

3. LEXIKOA ETA SEMANTIKA<br />

Hiztegia<br />

Hainbat egoera formal<strong>eta</strong>n <strong>eta</strong> informal<strong>eta</strong>n lantzen diren funtzioak betetzeko esamolde-motak,<br />

ahozko hizkuntzan nahiz idatzizkoan erabiltzen direnak.<br />

Landutako egoerei <strong>eta</strong> gaiei buruzko hiztegia zabaltzea; aldagai (formala-informala) estandarrak<br />

<strong>eta</strong> lagunarteko edo laneko erregistroak.<br />

Landutako egoerei <strong>eta</strong> gaiei lotuta, maiz erabiltzen diren kolokazioak (Meter miedo, hacer frente).<br />

Aldak<strong>eta</strong>-aditzak: ponerse, quedarse, volverse, hacerse, convertirse en, llegar a ser.<br />

Landutako egoerei <strong>eta</strong> gaiei lotuta, gaztelaniaz maiz erabiltzen diren lagunarteko hizkerako<br />

esamoldeak (Meter miedo, hacer frente).<br />

Herri-hizkeran maiz erabiltzen diren hitzak <strong>eta</strong> esamoldeak identifikatzea: esanahia <strong>eta</strong> erabileramurrizk<strong>eta</strong>k.<br />

Landutako egoerekin <strong>eta</strong> gaiekin lotutako ohiko esamoldeak.<br />

Konparazio estereotipatuak. (Ikus “Diskurtsoa" ataleko “Inferentziak” zatia).<br />

Jentilizio nagusiak.<br />

Hiztegi<strong>eta</strong>ko hizkuntza ezagutzea: terminologia <strong>eta</strong> laburdurak.<br />

Hitzen erak<strong>eta</strong><br />

Deribazio bidez hitzak sortzea, baina kategoriaz aldatu gabe: aurrizkiekin (des-, in-, im-, i-, a-,<br />

anti-, pre-, pos-, super- <strong>eta</strong> mini-) <strong>eta</strong> atzizkiekin (-eria <strong>eta</strong> -ismo).<br />

Deribazio bidez hitzak sortzea, <strong>eta</strong> kategoriaz aldatzea: aditzak oinarri hartuta (-o, -dor, -c/ción, -<br />

sión, -ado/a, -ido, -miento <strong>eta</strong> -aje) <strong>eta</strong> adjektiboak oinarri hartuta (-ez, -eza, -ura, -idad, -dad);<br />

horrez gain, izen bidezko adjektibo-sorkuntza aztertuko da (-ble, -ero, -ario, -ístico, -ivo <strong>eta</strong> -oso).<br />

Jentilizioak eratzeko ohikoenak diren atzizkiak (-ano, -ense, -eño, -és, -ino <strong>eta</strong> -í).<br />

Txikigarriak: -ito, -illo <strong>eta</strong> -ín, <strong>eta</strong> handigarriak: -ón, -azo <strong>eta</strong> -ote . Atzizkien balio berezia.<br />

Hitz-elkark<strong>eta</strong> bidez hitzak sortzea: izena + izena (bocacalle); aditza + izena (sacacorchos);<br />

adjektiboa + izena/izena + adjektiboa (medianoche, pasodoble), adjektiboa + adjektiboa<br />

(sordomudo) <strong>eta</strong> adberbioa + adjketiboa/aditza (maleducado, malgastar). Konposatuak eratzeko<br />

arauak.<br />

Hitzen familiak.<br />

Onomatopeiak<br />

Ohiko siglak <strong>eta</strong> akronimoak.<br />

Esanahia<br />

Landutako gaien asoziazio-eremuak.<br />

Esanahi irekiko hitzak (decir, tener, hacer, llevar), <strong>eta</strong> horien ordezkapena testuinguruari bereziki<br />

dagozkion hitzen bidez.<br />

Landutako egoerekin <strong>eta</strong> gaiekin lotutako sinonimoak edo antzeko esanahia dutenak <strong>eta</strong><br />

antonimoak. Landutako gaien eremu semantikoak.<br />

Polisemia edo esanahi desberdineko hitzak; testuinguruaren arabera anbiguotasuna kentzea.<br />

176<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


Ohiko hiztegiko hiperonimoak <strong>eta</strong> hiponimoak.<br />

Kategoria lexikoak identifikatzea, horien ezaugarri bereizgarriak oinarri hartuta (izen <strong>eta</strong><br />

adjektiboen generoa <strong>eta</strong> numeroa, kategorien araberako bukaerak…).<br />

Lotura faltsuak <strong>eta</strong> ohiko interferentzia lexikoak, bai ama-hizkuntzarekin, bai beste bigarren<br />

hizkuntza batzuekin).<br />

Erregistro formala nahiz informala edo lagunartekoa identifikatzea <strong>eta</strong> bereiztea (ir-acudir, decirexponer,<br />

dinero-pasta), bai <strong>eta</strong> lotura gehien duten gizarte-talde<strong>eta</strong>koa ere.<br />

Hizkuntza-baliabideak identifikatzea: konparazioak, m<strong>eta</strong>forak <strong>eta</strong> hizkuntzan ohikoak diren<br />

irudizko adierako egiturak.<br />

Maiz erabiltzen diren metonimiak (Me tomé una copa).<br />

4. FONOLOGIA ETA ORTOGRAFIA<br />

Baliabide fonikoak<br />

Bokal- <strong>eta</strong> kontsonante-fonemak posizio desberdin<strong>eta</strong>n zuzen bereiztu <strong>eta</strong> artikulatu ahal izateko,<br />

gaia behin <strong>eta</strong> berriz lantzea. Ama-hizkuntzako talde bakoitzak dituen zailtasunei arr<strong>eta</strong> jartzea.<br />

Kontsonante-fonemak. Ahoskatzeko zailtasun gehien sortzen duten fonema <strong>eta</strong> aldagaiak etengabe<br />

lantzea: hasperenik gabeko herskariak; herskari ahoskabeak <strong>eta</strong> ahostunak; v grafia<br />

ezpainbikariaren ahoskera; s, beti ahoskabea; /x/ -j- fonemaren ahoskera, hasperendun egiterik<br />

gabe. r fonema arrunta <strong>eta</strong> r gogorra bereiztea testuinguru guzti<strong>eta</strong>n, <strong>eta</strong> dardarkari hobikaria<br />

egitea, ez belarra. r <strong>eta</strong> l kontsonante urkariak bereiztea. Sabaikarien ahoskera.<br />

Bokal-fonemak erlaxatzea: hitz berean edo hitz ezberdin<strong>eta</strong>n azenturik gabeko bokal berdinak<br />

murriztea (alcohol > alcol; leer > ler).<br />

-d kontsonantea [θ] ahoskatzea, edota, gaztelaniako zenbait aldaeratan <strong>eta</strong> maiz erabiltzen diren<br />

hitzekin gertatzen den bezala, kontsonante hori galtzea (Madrid [Madriθ] edo [Madrí]).<br />

Silabaren egitura <strong>eta</strong> silaba-banak<strong>eta</strong>. Bi bokalen arteko kontsonanteak: kontsonantea hurrengo<br />

silabarekin elkartzea (me-sa). Banatu ezin diren kontsonante-multzoak: herskaria + dardarkaria<br />

edo albokaria (pr, br, pl, bl fr, fl, gr, gl, kr, kl, dr, tr). Bi edo hiru hitzen ahoskera sinalefa eginez<br />

(la intención > lain-ten-dión). Diptongoak, triptongoak <strong>eta</strong> hiatoak.<br />

Intentsitate-azentua lantzea <strong>eta</strong> silaba tonikoen identifikazio-prozesua finkatzea. Azentuazio<br />

grafikorako arauen <strong>eta</strong> ahoskeraren arteko lotura.<br />

Intonazioa: adierazpen-, galde- <strong>eta</strong> harridura-perpausen intonazioei dagozkien eredu bereziak,<br />

hainbat ñabardurarekin. Landutako komunikazio-funtzio<strong>eta</strong>rako intonazioa. Gaztelaniaren aldaera<br />

nagusien intonazio-eredu bereziak identifikatzea.<br />

Unitate melodikoen <strong>eta</strong> puntuazioaren arteko korrespondentzia; hau da, puntuazio-mota bakoitzari<br />

dagokion intonazioa: puntua, koma, bi puntuak, puntu <strong>eta</strong> koma, eten-puntuak <strong>eta</strong> parentesia.<br />

Halaber, harridura- <strong>eta</strong> galdera-ikurrei dagokiena ere landuko da.<br />

Talde fonikoak: azentuak – atonizitatea. Erritmoa, intonazioa <strong>eta</strong> etenak.<br />

Normalean etenik onartzen ez duten taldeak: artikulua <strong>eta</strong> izena; izena <strong>eta</strong> adjektiboa; adjektiboa<br />

<strong>eta</strong> izena; aditza <strong>eta</strong> adberbioa; aditza <strong>eta</strong> izenordain atonoa; adberbioa <strong>eta</strong> adjektiboa; adberbioa<br />

<strong>eta</strong> adberbioa; aditz-forma konposatuak <strong>eta</strong> aditz-perifrasiak; <strong>eta</strong> preposizioa dagokion<br />

terminoarekin.<br />

Ortografia<br />

Fonemen <strong>eta</strong> letren arteko korrespondentzian sakontzea.<br />

Kontaktuan dauden bokalen ortografia (diptongoak, triptongoak <strong>eta</strong> hiatoak). Latineko edo<br />

atzerriko beste hizkuntz<strong>eta</strong>tik eratorritako hitzak “s + kontsonantea” ereduari jarraitzen dionean,<br />

hitzaren hasieran bokal bat jartzeko joera (estándar).<br />

/g/ grafiaren hainbat gauzatze bereiztea. C <strong>eta</strong> qu fonemen alternantzia aditz-formen grafian<br />

(expliqué-explicaron); /k/ fonemaren ohiko adierazpen grafikoa hitz amaier<strong>eta</strong>n (cómic, coñac) <strong>eta</strong><br />

kasu bereziak, bereziki beste hizkuntz<strong>eta</strong>tik eratorritako hitz<strong>eta</strong>n (anorak); qu-k grafia bikoitzeko<br />

kasuak (kiosco-quiosco); x letra zenbait aurrizkitan (excéntrico; extraterrestre) <strong>eta</strong> “ex + -pl- edo -<br />

tr-” egituraz hasten diren hitz<strong>eta</strong>n (explicar). Sc multzoaren ortografia ohiko hitz<strong>eta</strong>n (piscina).<br />

177<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


Pos/(t) aurrizkian t fonema galtzeko joera (posguerra), bai <strong>eta</strong> hitz amaieran ere (carné). g <strong>eta</strong> j<br />

hizkien bereizk<strong>eta</strong> ortografikoa hots bera duten kasu<strong>eta</strong>n; gu/gü taldeak e/i bokalen aurrean. r<br />

gogorraren hainbat korrespondentzia, testuinguruen arabera.<br />

Zailtasun handiagoa duten beste fonema batzuen transkripzioa gehiago sakontzea: b-v-w letrak; c-<br />

q- k- z; h; j / g; y- ll; n- m; s- x; t-d, d-z (hitz amaieran).<br />

- Tildeak: gaztelaniako azentuazio grafikorako arauak finkatzea.<br />

Ohikoen diren puntuazio-zeinuen erabilera bereziak: puntua bai edo punturik ez titular <strong>eta</strong><br />

izenburu<strong>eta</strong>n, zenbateko<strong>eta</strong>n, dat<strong>eta</strong>n…; koma azalpen, tarteki <strong>eta</strong> elipsi<strong>eta</strong>n; bi puntu eskema <strong>eta</strong><br />

testu-aipamen<strong>eta</strong>n; komaren <strong>eta</strong> puntu <strong>eta</strong> komaren alternantzia enumerazio<strong>eta</strong>n… (ikus, halaber,<br />

“Diskurtsoa” ataleko “Antolakuntza” zatia).<br />

Zifren <strong>eta</strong> zenbakien adierazpenak: kopuruak zifr<strong>eta</strong>n idazteko kasuak <strong>eta</strong> letr<strong>eta</strong>n idaztekoak.<br />

Laburdurak, siglak <strong>eta</strong> sinboloak. Gaztelaniaz siglak ahoskatzeko joerak (hitz bezala, <strong>eta</strong> ez<br />

isolatutako letra gisa).<br />

Ohiko barbarismoen ortografia-egokitzapenak (carné, -aje/-age amaierak).<br />

GAZTELANIA (<strong>Maila</strong> aurreratua 2)<br />

Aurreko mail<strong>eta</strong>n zehaztutako baliabideak sakondu <strong>eta</strong> testuinguruan erabiltzea, maila 2 honi<br />

dagozkion komunikazio-jarduerak <strong>eta</strong> -funtzioak betetzeko; baliabide horiek, hain zuzen, hurrengo<br />

lerro<strong>eta</strong>n zerrendatu dira:<br />

1. GRAMATIKA<br />

PERPAUSA<br />

Hiztunaren jarrera <strong>eta</strong> perpaus-motak. Landutako egiturak finkatzea.<br />

Elementuen ordena perpaus-mota bakoitzean <strong>eta</strong> aldak<strong>eta</strong>k. Testuko informazioa modu<br />

desberdinean antolatzeak esanahian dituen ondorioak. (Ikus “Diskurtsoa” ataleko “Tematizazioa<br />

<strong>eta</strong> fokalizazioa” zatia).<br />

Subjektuaren <strong>eta</strong> aditzaren arteko komunztadura: aditza izen kolektiboekin <strong>eta</strong> enumerazioekin.<br />

Topiko bihurtzea dela-<strong>eta</strong> komunztadurarik ez duten kasuak (Yo, a mí me parece que tienes<br />

razón).<br />

Subjektu espliziturik gabeko perpaus-egiturak finkatzea. Prozesu<strong>eta</strong>rako perpaus pasiboa <strong>eta</strong><br />

perpaus pasibo erreflexua: erregistroaren araberako erabilera desberdinak (Se registró todo el<br />

edificio – El Edificio fue registrado).<br />

Hainbat egoeratan <strong>eta</strong> erregistrotan erantzuteko interjekzioak.<br />

Perpaus konplexua<br />

Perpausen arteko koordinazioa. Emendiozko koordinazioa, koordinazio disjuntiboa, adbertsatiboa,<br />

ondoriozkoa <strong>eta</strong> azalpenezkoa –baiezkoak <strong>eta</strong> ezezkoak–. (Ikus “Loturak” atala).<br />

Adjektibo-funtzioko menderakuntza: aurrekari ezaguna <strong>eta</strong> ezezaguna duten nahiz aurrekari<br />

berezirik ez duten perpaus erlatiboak. Indikatiboaren <strong>eta</strong> subjuntiboaren bidezko kontrastea<br />

indartzea. Perpaus murriztaileak <strong>eta</strong> azalpenezkoak.<br />

Izen-funtzioko menderakuntza: landutako perpaus substantiboen erabilerari <strong>eta</strong> perpaus nagusiaren<br />

<strong>eta</strong> mende-perpausaren arteko denbora- <strong>eta</strong> modu-korrelazioari dagokionez, gaia gehiago lantzea<br />

<strong>eta</strong> zabaltzea. Sentimenduak <strong>eta</strong> nahiak adierazteko esamoldeak ugaritzea (Me hizo ilusión que…;<br />

Habría sido mejor que…).<br />

“Ser, estar, parecer <strong>eta</strong> resultar aditza + adjektiboa/izena + que + subjuntiboa/indikatiboa”<br />

balorazio-egiturak (Fue injusto que le dijeras eso; Es cierto que yo dije eso; No es cierto que yo<br />

2 (Parentesi artean kategoria ireki<strong>eta</strong>ko adibideak ezarri dira)<br />

178<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


dijera eso). Hartuko duten esanahiaren arabera, zenbait aditzek modua hautatzeko duten aukera<br />

bikoitza: sentir, decir (Siento que algo no va/vaya bien).<br />

Zeharkako galde-perpausa, que/si elementuen bidez edo galderazko izenordainen bidez.<br />

Errepikapenak <strong>eta</strong> informazio-transmisioak, eskaerak, aginduak, aholkuak… (ikus “Diskurtsoa”<br />

ataleko “Kohesioa” zatia).<br />

Adberbio-funtzioko menderakuntza. Aurreko mailan landutako egiturak sakontzea <strong>eta</strong> zabaltzea:<br />

Denborazkoak: tan pronto como, en el momento que, a medida que + indikatiboa/subjuntiboa <strong>eta</strong><br />

infinitibozko erabilerak: nada más.<br />

Moduzkoak: tal y como, de manera que, de modo que, según + indikatiboa/subjuntiboa, sin que +<br />

subjuntiboa.<br />

Kausazkoak: no sea/no vaya a ser que + subjuntiboa.<br />

Helburuzkoak: para que, a fin de que + subjuntiboa.<br />

Baldintzazkoak: si <strong>eta</strong> beste baldintza-lokailuak + subjuntiboa: a condición de que, con que, a no<br />

ser que.<br />

Kontzesiboak: aun + gerundioa..<br />

Ondoriozkoa: de (tal) modo /manera / forma que, por / con lo que + indikatiboa <strong>eta</strong> de ahí que +<br />

subjuntiboa.<br />

Modua hautatzeko aukera bikoitza lantzea, esanahiz aldatzen duten lokailuekin: como, siempre<br />

que, mientras…<br />

Adberbio-funtzioko menderakuntzan denbora- <strong>eta</strong> modu-korrelazioen erabilera indartzea; bereziki,<br />

perpaus nagusiaren aditz-denbora mendeko perpausarenarekin bat ez datorrenean.<br />

IZEN-MULTZOA<br />

Generoari <strong>eta</strong> numeroari dagokionez, ondoko hitzek izenarekin duten komunztadura finkatzea, bai<br />

<strong>eta</strong> izen-multzoaren funtzio sintaktikoak adierazteko modua ere.<br />

Izena<br />

Generoaren gaia lantzea: aurreko mailan landutako alderdi<strong>eta</strong>n sakontzea; genero batekoak ala<br />

bestekoak izan, esanahi desberdina duten izen gehiago lantzea (el/la cura, el/la parte), bai <strong>eta</strong> bi<br />

sexuak adierazteko aldatzen ez diren izenak ere (elefante, gorila).<br />

Numeroaren gaia lantzea: aurreko mailan landutakoa sakontzea: alfabetoko letren plurala (oes,<br />

bes), zailtasunak sor ditzaketen pluralak (régimen-regímenes), <strong>eta</strong> izen konposatuen plurala, hitz<br />

bakarrean (el-los saltamontes) edo bi hitz<strong>eta</strong>n (osos panda).<br />

Hainbat kategoria izen bihurtzea (el bien, lo extraordinario, los amaneceres, un algo).<br />

Determinatzaileak<br />

Artikulua. Mugatuaren <strong>eta</strong> mugagabearen artean aukeratzea: landutako alderdiak gehiago lantzea.<br />

Artikulu mugatua duten esamoldeen balio indartzailea (La de cosas que tengo que hacer), baita<br />

balio mugagabea dutenena ere (¡Tengo un hambre!). Atributuaren gutxiespen-balioa indartzea (Es<br />

un listo). Artikuluaren agerpena edo falta: landutako alderdiak sakontzea; titularr<strong>eta</strong>n, errefrau<strong>eta</strong>n<br />

<strong>eta</strong> esaera zaharr<strong>eta</strong>n artikulua isiltzea.<br />

Posesiboak: landutakoa finkatzea.<br />

Erakusleak: gaia sakontzea <strong>eta</strong> zabaltzea: bihozberatasun balioa (Este chico…) <strong>eta</strong> mespretxuzko<br />

konnotazioa. Aquel erakuslearen erabilera gogorarazteko balioarekin. (Ikus “Diskurtsoa” ataleko<br />

“Kohesioa” zatia).<br />

Zehaztugabeak: landutakoa sakontzea <strong>eta</strong> zabaltzea: cualquier / cualquiera (cualquier persona /<br />

una persona cualquiera). Algún/a/os/as erakusleen erabilera un/a/os/as formen kontrastean<br />

(Fuimos a cenar con unos/ algunos amigos).<br />

Galderazkoak <strong>eta</strong> harridurazkoak.<br />

Izen-osagarriak<br />

179<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


Adjektiboak<br />

Aldagarriak <strong>eta</strong> aldagaitzak. Generoari <strong>eta</strong> numeroari dagokionez izenarekiko komunztadura<br />

gehiago lantzea. Genero desberdineko izen koordinatuekiko komunztadura: arau orokorra <strong>eta</strong><br />

ohiko kasu bereziak. Aurreko posizioa azalpen-balioa <strong>eta</strong> balio subjektiboa emateko nahiz<br />

erregistro literario<strong>eta</strong>n erabiltzeko.<br />

Substantibazioa (el rojo, lo bueno).<br />

Adjektiboen graduak: konparazio-graduen <strong>eta</strong> superlatiboen sorkuntzan sakontzea.<br />

Ser <strong>eta</strong> estar aditzekin esanahiz aldatzen duten adjektibo gehiago lantzea.<br />

Adjektibo-aldatzaileak: adberbioa <strong>eta</strong> preposiziodun izen-multzoa.<br />

Izen-osagarrien beste forma batzuk: izena edo adjektiboa aposizioan, preposizio bidez sartutako<br />

egitura <strong>eta</strong> erlatibozko edo adjektibozko perpausa.<br />

Izenordainak<br />

Pertsona-izenordainak: forma atonoen <strong>eta</strong> tonikoen erabilera sendotzea; izenordain bikoitzen<br />

konbinaziozko aldaera; preposiziodun izenordainak. Erreferentearen komunztadura.<br />

Izenordain tonikoak: kontrastea adierazteko <strong>eta</strong> anbiguotasunak kentzeko. ZOren derrigorrezko<br />

bikoizk<strong>eta</strong> se izenordaina ZOren izenordain atonoaren aurrean jarrita (Se lo regalé a Carmen).<br />

ZOren ohiko bikoizk<strong>eta</strong> izenordain atonoarekin (Le he dado el sofá a Luis). (Ikus “Diskurtsoa”<br />

ataleko “Tematizazioa <strong>eta</strong> fokalizazioa” zatia).<br />

Izenordainak jartzea edo isiltzea, esanahi-aldak<strong>eta</strong>rekin lotuta (ir/irse; acordar/acordarse).<br />

Laismoaren <strong>eta</strong> leismoaren fenomenoa identifikatzea.<br />

Tratamendu-formak (Ikus “Diskurtsoa” atala).<br />

Posesiboak: gaia sakontzea <strong>eta</strong> zabaltzea. Esamoldeen erabilera (Lo tuyo es increíble; salirse con<br />

la suya).<br />

Zehaztugabeak: gaia sakontzea <strong>eta</strong> zabaltzea (cualquiera). Komunztadura (Ninguno de ellos<br />

aprobó).<br />

Erakusleak: balio deiktikoak <strong>eta</strong> anaforikoak indartzea.<br />

Izenordain galdetzaileak: zehar-galder<strong>eta</strong>n duten erabilera; “oihartzun-galder<strong>eta</strong>ko” azken posizioa<br />

(¿Que llamó a quién?).<br />

Izenordain erlatiboak: gehiago sakontzea. Erlatibo neutroaren erabilera konparaziozko egitur<strong>eta</strong>n<br />

(Es más listo de lo que creía).<br />

ADITZ-MULTZOA<br />

Nukleoa –aditza– <strong>eta</strong> aditz-mota bakoitzari dagozkion osagarriak (acusar a alguien de algo).<br />

Aditzaren komunztadura subjektuarekiko <strong>eta</strong> atributu nahiz osagarri predikatiboarekiko.<br />

Aditza<br />

Aditz-jokoak: gaia sakontzea.<br />

Indikatiboa: landutako gaiak sakontzea <strong>eta</strong> zabaltzea.<br />

Orainaldia: iragana eguneratzea erregistro informala erabiliz (Ayer va y me dice que no puede).<br />

Lehenaldia: Lehenaldi burutu edo mugagabearen <strong>eta</strong> lehenaldi burutugabearen arteko kontrastea<br />

<strong>eta</strong> lehenaldi desberdinen arteko konbinazioa indartzea. Lehenaldi burutuaren <strong>eta</strong> mugagabearen<br />

arteko aldak<strong>eta</strong>k, hurbiltasun edo urruntasun psikologikoaren balioarekin. Lehenaldi mugagabea:<br />

burutuzkoak ez diren aditzekin duen erabilerari arr<strong>eta</strong> jartzea (Lo supe ayer; Fue cantante; Estudió<br />

en Madrid durante un mes). Lehenaldi burutugabea: balio ludikoa <strong>eta</strong> onirikoa; narrazio-erabilera<br />

(A las siete, el Presidente llegaba a la reunión). Lehenaldi pluskuanperfektua: pentsamendu etena<br />

(Había pensado llamarte).<br />

Geroaldi burutugabea ukoa edo eragozpena adierazteko (Será muy barato pero no me gusta).<br />

Baldintzazko perpaus konposatua iraganeko probabilitatea adierazteko (Se lo habría dicho el<br />

profesor), baita egitea ezinezko den perpaus<strong>eta</strong>n ere (De haberlo sabido, te lo habría dicho).<br />

180<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


Subjuntiboa. Gaia finkatzea <strong>eta</strong> beste erabilera batzu<strong>eta</strong>ra zabaltzea: izenaren, adjektiboaren <strong>eta</strong><br />

adberbioaren menderakuntzarekin lotutako erabilerak (Ikus “Perpausa” atala).<br />

Lehenaldi pluskuanperfektua betetzea ezinezko den hipotesi<strong>eta</strong>n ere erabiltzen da (Si lo hubiera<br />

sabido…).<br />

Aginterazkoak, baiezkoan <strong>eta</strong> ezezkoan: aurrez landutako balioak finkatzea. Forma-aldak<strong>eta</strong>k,<br />

atzeratutako pertsona-izenordainekin (Sentaos). Beste balio batzuk: urgentziazko balioa (Llama,<br />

llama, que tenemos que entrar), ñabardura ironikoa (¡Vaya, vaya!).<br />

Infinitibo sinplea <strong>eta</strong> konposatua: agindu-balioa, denbora-balioa; gaitzespen-balioa infinitibo<br />

konposatuarekin (Haberlo dicho).<br />

Gerundioa: aldi bereko denborazko mende-perpaus<strong>eta</strong>n duen erabilera; elisioan dagoen “estar +<br />

gerundioa” egitur<strong>eta</strong>n duen erabilera (Aquí, tomando el sol).<br />

Partizipioa: komunztaduran sakontzea; partizipio absolutuaren erabilera denbora-balioarekin<br />

(Aclarado este tema, vamos a seguir).<br />

Aditz-perifrasiak. Gaia sakontzea <strong>eta</strong> zabaltzea: infinitiboz osatutako perifrasiak: acabar por, estar<br />

por, echarse a, darle a uno por, meterse a; partizipioz egindako perifrasiak: dar por, quedar,<br />

llevar, andar, verse.<br />

Boz pasiboa: prozesu<strong>eta</strong>rako pasiboa ser aditzarekin <strong>eta</strong> emaitzako pasiboa estar aditzarekin.<br />

Pasibo erreflexua se partikularekin.<br />

Perpaus substantibo<strong>eta</strong>n, adjektibozko perpaus<strong>eta</strong>n <strong>eta</strong> adberbiozko<strong>eta</strong>n, denbora- <strong>eta</strong> modukomunztaduraren<br />

erabilera indartzea <strong>eta</strong> zabaltzea. Denbora- <strong>eta</strong> modu-korrelazio<strong>eta</strong>ko hainbat<br />

aukera: aditz nagusiaren denbora mendeko perpausarenarekin bat ez datorren kasu<strong>eta</strong>n arr<strong>eta</strong><br />

berezia jarriko da.<br />

Hartuko duten esanahiaren arabera, modu desberdina hautatzeko aukera duten aditzak: sentir,<br />

decir (Siento que no va/vaya bien).<br />

Zeharkako diskurtsoa (Ikus "Perpaus konplexua" <strong>eta</strong> "Kohesioa” atalak).<br />

Ser <strong>eta</strong> estar: erabilerak indartzea <strong>eta</strong> zabaltzea; adjektiboen esanahi-aldak<strong>eta</strong> ser <strong>eta</strong> estar<br />

aditzekin.<br />

ADBERBIOA ETA ADBERBIO-LOKUZIOAK<br />

Denbora-, leku- <strong>eta</strong> modu-zirkunstantzien adierazpena.<br />

Egoera-adberbioen desberdintasunak.<br />

Ukatzeko adberbioak: subjuntiboaren erabilera mendeko perpausean (No creo que venga).<br />

Zalantza adierazten duten adberbioak: adberbio bakoitzaren modu-aukerak<strong>eta</strong> sakontzea. Formak<br />

zabaltzea (lo mismo, igual).<br />

Adberbio erlatiboak <strong>eta</strong> galderazko adberbioak. Aurrean preposizioa duten adberbio erlatiboak<br />

(Viene hacia donde estamos nosotros).<br />

Diskurtsoa markatzen duten adberbioak (ikus “Diskurtsoa” ataleko “Antolakuntza” zatia).<br />

Adberbio-lokuzioak (gaia zabaltzea).<br />

Adberbioaren funtzioaren arabera adberbioak esaldian duen posizioa identifikatzea.<br />

(Naturalmente, creo que debes ir ≠ *Creo que debes ir naturalmente)<br />

LOTURAK<br />

Juntagailuak <strong>eta</strong> juntadura-lokuzioak<br />

Koordinatzaileak (hitzak <strong>eta</strong> perpausak lotzeko): gaia finkatzea. Erregistro formal<strong>eta</strong>n murrizk<strong>eta</strong><br />

gehien egiten duten lokailuen erabilerak lantzea (así como; sea…sea; así pues).<br />

Mendekoak: gaia gehiago lantzea <strong>eta</strong> zabaltzea. Denborazkoak: tan pronto como, en el momento<br />

que, una vez que, a medida que, según + indikatiboa/subjuntiboa <strong>eta</strong> infinitibodun erabilerak:<br />

nada más. Kontzesiboak: pese a que, y eso que, tanto si…como si…, subjuntibo bikoiztua (hagas<br />

lo que hagas), aun + gerundioa. Kausalak: no porque + subjuntiboa, sino porque + indikatiboa,<br />

no sea / vaya a ser que. Moduzkoak: tal y como, de la manera que, sin que. Helburuzkoak: de<br />

181<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


modo / de manera que. Baldintzazkoak: en caso de que, mientras, a condición de que, con que, a<br />

no ser que, salvo que. Ondoriozkoak: de (tal) modo /manera / forma que, de ahí que.<br />

Hartuko duten esanahiaren arabera, modua hautatzeko aukera bikoitza duten lokailuak: como,<br />

siempre que, mientras, de modo/manera que.<br />

Erregistroari <strong>eta</strong> erabilerari dagokionez mota berekoak diren lokailuen arteko desberdintasunak<br />

identifikatzea (sin embargo - no obstante; así que - de ahí que; porque - dado que).<br />

Preposizioak<br />

Erabilera indartzea <strong>eta</strong> gaia zabaltzea.<br />

Preposizioak <strong>eta</strong> preposizio-lokuzioak (a costa de, a través de, en cuanto a).<br />

Zailtasunak sortzen dituzten erabilerak (por-para; en-a; durante-en; de-desde, hasta-hacia-a;<br />

delante de / ante, debajo de / bajo; tras-después de).<br />

Preposizio zehatz bat eskatzen duten adjektiboak, aditzak <strong>eta</strong> adberbioak (Loco por las motos;<br />

subido de tono).<br />

Preposizioak + infinitiboa egituraren erabilerak.<br />

2. DISKURTSOA<br />

Kohesioa:<br />

Gaiarekin jarraitzeko baliabideak.<br />

Korreferentziazko prozedura gramatikalak finkatzea <strong>eta</strong> zabaltzea: pertsona-izenordainak,<br />

erakusleak, posesiboak, zenbatzaileak <strong>eta</strong> balio anaforikoa nahiz kataforikoa duten adberbioak edo<br />

adberbiozko esamoldeak.<br />

Balio anaforikoa duten artikulu mugagabeak, izenaren atzetik aldatzaile murriztaileak daudenean<br />

(Cómo no has visto una película tan buena). Erakusleen <strong>eta</strong> pertsona-izenordainen forma neutroen<br />

erabilerak: lo de, lo que, lo de que, esto, eso, aquello. Gai bat sortzeko edo horri berriro<br />

erreferentzia egiteko baliabideak finkatzea <strong>eta</strong> zabaltzea: el hecho de que, el que, que.<br />

Prozedura lexikoak ugaritzea: definizioan sartu den termino baten sinonimoak, hiperonimoak <strong>eta</strong><br />

hiponimoak; nominalizazioa; proforma lexikoak; <strong>eta</strong> erreferentziazko esamoldeak (dicho, citado).<br />

Aditz-denboren komunztadura, diskurtsoko erlazioen araberakoa.<br />

Denborak aurrera egitea, ekintzak bata bestearen gainetik jartzea <strong>eta</strong> atzera egitea; aditz-denboren<br />

balioak aldatzea. Modu-aukerak<strong>eta</strong>, igorlearen jarreraren <strong>eta</strong> asmoaren arabera (Aunque lo hiciera… /<br />

Aunque lo hizo…).<br />

Aipuak egiteko <strong>eta</strong> informazioa transmititzeko prozedurak ugaritzea: aipuak, sarrerako aditzarekin<br />

edo gabe (Invité a Pablo: que no quería venir, que no tenía tiempo…). Ezkutuko aipamenak sarrera<br />

egiteko que partikula gabe (Invité a Pablo: estaba muy ocupado, iba a salir muy tarde, estaría<br />

cansado… siempre excusas). Aditz-denboren <strong>eta</strong> -moduen korrelazioak aipu<strong>eta</strong>n, igorlearen asmoaren<br />

arabera (hau da, informazioaren egiazkotasunari dagokionez konprometituz edo konprometitu gabe)<br />

(Dice que vas con él / Dice que vayas con él; Dijo que iba a llover / Dijo que va a llover / Dijo que<br />

siempre llueve en esta época del año).<br />

Diskurtsoaren zati batzuk lotzeko lokailuak:<br />

Gehitzekoak (no solo… sino también, tanto… como, asimismo…). Kontrako argudioak emateko<br />

lokailuak: murriztaileak (a pesar de, no obstante), elementuen arteko kontrastea adierazten<br />

dutenak (mientras que, en cambio) <strong>eta</strong> argudiak<strong>eta</strong>ren lehenengo elementua indartzen dutenak (de<br />

todas maneras/formas, de todos modos, no es que… es que, ahora bien, aun así). Justifikatzekoak<br />

(puesto que, ya que). Eta, azkenik, ondoriozkoak (por eso, por tanto, de modo que, de manera que,<br />

de ahí que).<br />

Erregistroei dagokienez, gehien murrizten duten lokailuen erabilerari arr<strong>eta</strong> jartzea (a causa de, así<br />

pues, en consecuencia, por consiguiente).<br />

182<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


Antolakuntza<br />

Ahozko testu<strong>eta</strong>ko edo idatzi<strong>eta</strong>ko elementuak:<br />

Testuaren <strong>eta</strong> erregistroaren araberako adierazgailuak (gaia sakontzea <strong>eta</strong> zabaltzea).<br />

Diskurtsoari hasiera emateko adierazgailuak: agurtzeko, aurkezteko, gaiaren sarrera egiteko, <strong>eta</strong><br />

beste gai bati sarrera egiteko.<br />

Egituratzaileak: sarrera (Lo primero es que…), testuaren jarraipena (Igualmente; Por su parte) <strong>eta</strong><br />

testuaren amaiera ordenatzeko (Para concluir); azalpenak emateko (Pues bien) <strong>eta</strong> digresioa<br />

eragiteko (A todo esto; Dicho sea de paso; Entre paréntesis).<br />

Birformulatzaileak: azalpenezkoak (A saber; En otras palabras; En otros términos; Dicho de otra<br />

manera), zuzentzaileak (Para ser exactos), urruntzekoak (En cualquier caso: En todo caso; De<br />

todos modos) <strong>eta</strong> laburbiltzekoak (En conclusión; En una palabra; En resumidas cuentas; En<br />

definitiva).<br />

Kategoria bakoitzari dagokionez, erregistroa gehiago murrizten duten adierazgailuen erabilera<br />

finkatzea (Muy señor mío; ¡Hola, tío!; En suma…; En cualquier caso; En definitiva…).<br />

Puntuazioa <strong>eta</strong> paragrafoak. Puntuazio-zeinuak diskurtso-adierazgailuen funtzioan. Sailkatzeko,<br />

enfasia adierazteko <strong>eta</strong> erreferentziak egiteko marka grafikoak: eskema <strong>eta</strong> aurkibide<strong>eta</strong>n testua<br />

banatzeko <strong>eta</strong> antolatzeko arauak; letra-motak, marjinak, azpimarratzeak <strong>eta</strong> komatxoak.<br />

Intonazioa <strong>eta</strong> etenak. Diskurtso-unitateak <strong>eta</strong> esanahi-loturak markatzeko intonazioaren <strong>eta</strong> etenen<br />

erabilera indartzea; hizk<strong>eta</strong>-egintzen eredu melodiko propioak <strong>eta</strong> maila horr<strong>eta</strong>ko diskurtsoegiturak<br />

identifikatzea <strong>eta</strong> sortzea.<br />

Elkarrizk<strong>eta</strong>ko elementu propioak (hainbat erregistro <strong>eta</strong> jarrera hartuko dira kontuan):<br />

Elkarrizk<strong>eta</strong>-adierazgailuak sakontzea <strong>eta</strong> zabaltzea: norbaiti zerbait esateko, agurtzeko, hitz<br />

egiten hasteko, laguntzeko, erantzuteko, indartzeko, baieztatzeko, solaskidea elkarrizk<strong>eta</strong>n<br />

sartzeko, ez dagoela ados adierazteko, aurkakotasuna arintzeko, inplikazioa erakusteko,<br />

urruntasuna adierazteko, hitza hartzeko, azalpena ematen hasteko, laguntza eskatzeko, eskertzeko,<br />

errepikatu <strong>eta</strong> informazioa emateko, amaiera iragartzeko <strong>eta</strong> agurtzeko.<br />

Ohiko egoer<strong>eta</strong>n <strong>eta</strong> harreman<strong>eta</strong>n espero diren erantzunak emateko baliabideak ugaritzea (“ondoz<br />

ondoko hitz-bikoteak"): galdetu/ erantzun, eskaini / onartu <strong>eta</strong> ez onartu edo azaldu, eskatu/onartu,<br />

konplitu/garrantzia kendu, <strong>eta</strong> eskatu/eman.<br />

Erregistroa egoera desberdin<strong>eta</strong>ra egokitzeari arr<strong>eta</strong> berezia jartzea.<br />

Pertsona-izenordain esplizituaren erabilera-kasuak ugaritzea: txanda-aldak<strong>eta</strong>k adierazteko <strong>eta</strong><br />

subjektibotasuna adierazteko (- No estoy de acuerdo. -Yo, a mí me parece que…).<br />

Deixia<br />

Erakusleak: ese/ aquel aurkakotasuna neutralizatzeko kasuak; testu idatziko erabilera anaforikoak;<br />

aquel / aquella / aquellos / aquellas erakusleak gogorarazte-balioarekin (¡Ah, qué tiempos<br />

aquellos!).<br />

Espazio- <strong>eta</strong> denbora-koordenatuen arabera, deiktikoen <strong>eta</strong> adierazgailuen transformazioa<br />

sendotzea: enuntziazio- <strong>eta</strong> erregistro-egoeraren araberako aldak<strong>eta</strong>k (¡Ven aquí enseguida! > Me<br />

dijo que viniera aquí enseguida / Me dijo que me fuera a casa enseguida / Me pidió que me fuera<br />

a casa rápidamente).<br />

Kortesia<br />

Mundu hispanoan gehien erabiltzen diren tratamendu-formak.<br />

Hiztunaren presentziari garrantzia kentzeko: se elementuarekin eratutako egiturak, 2. pertsona,<br />

izenordain mugagabea, hiztuna ere barne hartzen duen edo balio unibertsala duen kid<strong>eta</strong>sunezko<br />

plurala <strong>eta</strong> apaltasunezko plurala. Era berean, entzulearen presentziari garrantzia kentzeko: se<br />

elementuaren erabilera edo inpertsonala, 2. pertsona plurala <strong>eta</strong> “a + infinitiboa” egitura agindu<br />

orokor bat emateko funtzioarekin.<br />

183<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


Ñabardurak egiten dituzten aditz-denborak: indikatiboko <strong>eta</strong> subjuntiboko burutugabeak, geroaldia<br />

<strong>eta</strong> geroaldiko perifrasiak.<br />

Kortesiazko gizarte-funtzio<strong>eta</strong>rako esamolde positibo nahiz negatiboak ugaritzea: eskaeraegiturekin<br />

lotutako ñabardurak finkatzea (Por favor, un poco de silencio; Cállate, por favor /¿Por<br />

qué no te callas? / ¿Quieres hacer el favor de callarte?), bai <strong>eta</strong> zuzentasun-egiturekin lotutakoak<br />

ere (Pero, ¿qué es esto?/ Vas bien, pero…).<br />

Kooperaziozko erantzunak: partikulen errepikapenak <strong>eta</strong> esamolde egokiak.<br />

Hizk<strong>eta</strong>-egintzak arintzeko edo indartzeko intonazioak duen garrantzia.<br />

Inferentziak<br />

Anbiguotasun ilokutiboa ohiko esamolde<strong>eta</strong>n.<br />

Erantzun laburregi<strong>eta</strong>n edo luzeegi<strong>eta</strong>n inplizitu daudenak: ahots-tonuan (ironikoa, eszeptikoa…)<br />

<strong>eta</strong> tratamendu-aldaket<strong>eta</strong>n.<br />

Inplizitu, bideratutako galderen egitur<strong>eta</strong>n (Han elegido a Juan jefe de departamento - ¿Que han<br />

elegido a Juan jefe de qué?).<br />

Perpaus-m<strong>eta</strong>forak: kultura-erreferentzia espezifikoak dituzten ohiko esamoldeak (Ser un<br />

donjuan).<br />

Tematizazioa <strong>eta</strong> fokalizazioa<br />

Solaskideek dagoeneko ezagutzen duten informazioa ez aipatzea.<br />

Informazio berria nabarmentzeko baliabideak finkatzea; besteak beste: prozedura gramatikalak<br />

(hurrenkera, bikoizk<strong>eta</strong>, egiturak...), lexikalak, intonaziokoak <strong>eta</strong> azentuari dagozkionak.<br />

Fokalizazioa: diskurtso-operatzaileak <strong>eta</strong> egitura sintaktiko bereziak erabiliz (ikus “<strong>Maila</strong><br />

aurreratua 1” atala).<br />

Fokalizazioa <strong>eta</strong> indartzea: azpimarratzea xede duten egiturak (La verdad es que…), ni elementua (No<br />

sabe ni lo que hace), artikulu mugagabea <strong>eta</strong> amaitu gabeko esaldia (Tiene un carácter…), tan edo<br />

tanto que elementuekin egindako ondoriozko egiturak, enumerazioak (La habitación tiene nevera,<br />

TV, aire acondicionado, teléfono…) <strong>eta</strong> txanda-aldak<strong>eta</strong>k.<br />

Gaia azpimarratzea, aditz-osagarriak aurreko posiziora pasatuz. Galde-perpaus zuzenak,<br />

azpimarratutako elementuekin.<br />

Tematizazioa; horrelako<strong>eta</strong>n, derrigorrezkoa izango da se elementua OZren izenordainekin<br />

konbinatuta agertzea, nahiz <strong>eta</strong> ZO esaldian bereziki adierazita egon. (Ikus “Gramatika” ataleko<br />

“Izenordainak” zatia).<br />

Izen-multzoa (preposizioarekin edo gabe) <strong>eta</strong> pertsona-izenordainen multzoa (komunztadura<br />

gramatikalarekin edo gabe) topiko bihurtzea (Yo, me parece que no estoy de acuerdo; En lo que dices,<br />

tienes razón / Lo que dices, tienes razón).<br />

3. LEXIKOA ETA SEMANTIKA<br />

Hiztegia<br />

Hainbat egoera formal<strong>eta</strong>n <strong>eta</strong> informal<strong>eta</strong>n lantzen diren funtzioak betetzeko esamolde-motak,<br />

ahozko hizkuntzan nahiz idatzizkoan hainbat erregistrotan erabiltzen direnak.<br />

Landutako egoerei <strong>eta</strong> gaiei buruzko hiztegia ugaritzea; aldagai (formala-informala) estandarrak<br />

<strong>eta</strong> lagunarteko edo laneko erregistroak.<br />

Aldak<strong>eta</strong> adierazten duten aditzen erabilera indartzea.<br />

Landutako egoerekin <strong>eta</strong> gaiekin lotuta, maiz erabiltzen diren kolokazioen erabilera zabaltzea <strong>eta</strong><br />

indartzea (Discusión acalorada, contraer un compromiso).<br />

Landutako egoerekin <strong>eta</strong> gaiekin lotuta, gaztelaniako lagunarteko erregistroan maiz erabiltzen<br />

diren esamoldeen erabilera zabaltzea <strong>eta</strong> indartzea.<br />

Herri-hizkeran ohiko diren hitzak <strong>eta</strong> esamoldeak identifikatzea.<br />

184<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


Landutako egoerekin <strong>eta</strong> gaiekin lotutako ohiko esapideak ugaritzea. Testuinguruko erabilera.<br />

Gaztelanian maiz erabiltzen diren latineko hitz <strong>eta</strong> esamolde jasoak (Ultimátum, a posteriori).<br />

Konparazio estereotipatu<strong>eta</strong>n erabilera indartzea <strong>eta</strong> zabaltzea.<br />

Hitzen erak<strong>eta</strong><br />

Deribazio bidez hitzak eratzea, kategoriaz aldatu gabe: aurrizkiekin (des-, in-, im-, i-, a-, anti-,<br />

pre- <strong>eta</strong> pos) <strong>eta</strong> atzizkiekin (-eria <strong>eta</strong> -ismo).<br />

Deribazio bidezko hitz-erak<strong>eta</strong>n sakontzea <strong>eta</strong> gai hori zabaltzea; deribazio-prozesu horr<strong>eta</strong>n,<br />

hitzak kategoriaz aldatuko dira: substantibazioa, aditzak <strong>eta</strong> adjektiboak oinarri hartuta (-umbre <strong>eta</strong><br />

-ia); <strong>eta</strong> adjektibazioa izenak oinarri hartuta (-al, -ar <strong>eta</strong> -az).<br />

Atzizki handigarriak <strong>eta</strong> txikigarriak.<br />

Mespretxuzko atzizkiak: -ajo, -ucho (pequeñajo, pueblucho).<br />

Aditz-deribazioa: atzizki bat gehituta: -ar, -ear, -izar, -ificar, ecer (edificar, establecer), edo bi<br />

hizki gehituta (dormir – adormecer; brillar – abrillantar, joven- rejuvenecer).<br />

Konposizio bidezko hitz-erak<strong>eta</strong>ren gaia sakontzea <strong>eta</strong> zabaltzea.<br />

Gehien erabiltzen diren erregistro jasoko atzizkiak identifikatzea (-cracia, -ancia, -filia, -fobia, -<br />

itis, -algia, -patía).<br />

Hitzen familiak.<br />

Gaztelaniaz maiz erabiltzen diren sigla <strong>eta</strong> akronimo gehiago ikastea.<br />

Esanahia<br />

Landutako gaien asoziazio-eremuak zabaltzea.<br />

Esanahi irekiko hitzak lantzea <strong>eta</strong> testuinguruari bereziki dagozkion hitzekin ordezkatzea; gaia<br />

zabaltzea (Decir, señalar, comentar, exponer, expresar, contar).<br />

Landutako egoerekin <strong>eta</strong> gaiekin lotutako sinonimoak (edo antzeko esanahia dutenak) <strong>eta</strong><br />

antonimoak gehiago lantzea. Erabilera desberdinak, erabilitako erregistroaren arabera.<br />

Eremu semantiko bereko hitz gehiago ikastea <strong>eta</strong> ohiko ezaugarriak <strong>eta</strong> ezaugarri bereizgarriak<br />

ulertzea (Frasco, bote, tarro, lata…).<br />

Hitz polisemikoen erabilera egokiak.<br />

Formari dagokionez oso hurbil dauden hitzak, zailtasunak sortzen dituztenak (prever – proveer).<br />

Lotura faltsuak <strong>eta</strong> ohiko interferentzia lexikoak, bai ama-hizkuntzarekin, bai beste bigarren<br />

hizkuntza batzuekin.<br />

Hitz homofonoak (botar-votar).<br />

Azentua jartzen den lekuaren arabera esanahiz aldatzen duten hitzak: amplio-amplío.<br />

Erregistro formal <strong>eta</strong> informal<strong>eta</strong>rako lexikoa ugaritzea. (ir / dirigirse a / acudir).<br />

Hizkuntza-baliabideen erabilera identifikatzea <strong>eta</strong> indartzea: konparazioak, m<strong>eta</strong>forak <strong>eta</strong> irudizko<br />

adierako egiturak.<br />

Gaztelaniaren aldaera garrantzitsuen<strong>eta</strong>n ohikoak diren hitzak identifikatzea (autobús-guaguacamión,<br />

coche-carro-auto).<br />

4. FONOLOGIA ETA ORTOGRAFIA<br />

Baliabide fonikoak<br />

Bokal- <strong>eta</strong> kontsonante-fonemak identifikatzea <strong>eta</strong> ahoskatzea: ama-hizkuntza desberdineko<br />

taldeak direla-<strong>eta</strong>, ahoskatzean zailtasun gehien sortzen duten fonemak <strong>eta</strong> aldaerak.<br />

Z/s (caza/casa) fonemen arteko bereizk<strong>eta</strong>z duten pertzepzioa <strong>eta</strong> seseoaren ezagutza. Bokalfonemak<br />

<strong>eta</strong> kontsonante-fonemak erlaxatzea <strong>eta</strong> bi kontsonante berdin jarraian doazenean (s, n, r<br />

<strong>eta</strong> l) bokal bakar bihurtzea (los sábados > lo[s]abados).<br />

Diptongoak, triptongoak <strong>eta</strong> hiatoak.<br />

185<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA


Silabak bereiztea. Bi edo hiru hitz sinalefa eginez ahoskatzea.<br />

Azentuak indarra emateko <strong>eta</strong> gaia azpimarratzeko baliabidetzat duen balioa sendotzea.<br />

Intonazioa: eredu bereizgarri<strong>eta</strong>n sakontzea <strong>eta</strong> horiek beste erabilera batzu<strong>eta</strong>ra zabaltzea.<br />

Adierazpen-perpausen intonazioa: baieztapen-motak bereiztea (arrunta, kategorikoa, limurtzaileak,<br />

zalantza adierazten dutenak <strong>eta</strong> enumerazio<strong>eta</strong>n agertzen direnak). Galde-perpausen intonazioa:<br />

galdera-motak bereiztea (orokorrak: ¿Qué hora es?; adierazpenezkoak: ¿A que no lo sabes?;<br />

adierazpenezkoak kortesiazko ezaugarriekin: ¿Querrías hacerme el favor de llamar a Pedro y<br />

avisarle?; <strong>eta</strong> aukerazkoak: ¿Me lo dices o no me lo dices?).<br />

Komunikazio-funtzio desberdina duten esamolde<strong>eta</strong>ko intonazioa, hainbat tonutan (serio, haserre,<br />

isekari, maitekor…).<br />

Intonazio bereizgarria duten sekuentzia sinpleak: errefrauak <strong>eta</strong> poema sinpleak.<br />

Unitate melodikoen <strong>eta</strong> puntuazioaren arteko korrespondentzia finkatzea; hau da, puntuazio-mota<br />

bakoitzari dagokion intonazioa lantzea: puntua, koma, bi puntuak, puntu <strong>eta</strong> koma, eten-puntuak,<br />

marratxoa <strong>eta</strong> parentesia.<br />

Etenen banak<strong>eta</strong>ren <strong>eta</strong> egitura sintaktiko nahiz informazio-egituraren arteko korrespondentzia<br />

(sintagmak, nukleoak <strong>eta</strong> osagarriak mugatzea, mintzagaia/galdegaia, topikoa/aipamena…).<br />

Kategoria gramatikal tonikoak (aditzak, izenak, adjektiboak, izenordain tonikoak…) <strong>eta</strong> atonoak<br />

(artikuluak, preposizioak, juntagailuak…) identifikatzea <strong>eta</strong> sortzea.<br />

Oso zabalduta dauden gaztelaniaren aldaer<strong>eta</strong>ko eredu melodikoen ezaugarri nabarmenenak<br />

identifikatzea.<br />

Ortografia<br />

Fonemen <strong>eta</strong> letren arteko korrespondentzia finkatzea (ikus “<strong>Maila</strong> aurreratua 1” atala).<br />

Letra larrien erabilera-kasu bereziak: hasierako letra larriak pertsona-izen<strong>eta</strong>n <strong>eta</strong> errealitate<br />

berezi<strong>eta</strong>n; entitate, hitzaldi <strong>eta</strong> kongresuen izen<strong>eta</strong>n; <strong>eta</strong> kontzeptu absolutu<strong>eta</strong>n.<br />

Tildeak: gaztelaniako azentuazio grafikorako arauak finkatzea. Azentu-markaren erabilera<br />

diptongo <strong>eta</strong> hiato<strong>eta</strong>n.<br />

Oso ohikoak ez diren puntuazio-zeinuak: eten-puntuen oinarrizko erabilerak, galdera-ikurrak,<br />

harridura-ikurrak, parentesiak, marratxoa <strong>eta</strong> komatxoak. (Ikus “Diskurtsoa” ataleko<br />

“Antolakuntza” zatia)<br />

Hitzen zatik<strong>eta</strong>k lerro bukaer<strong>eta</strong>n: bokal- <strong>eta</strong> kontsonante-multzoak, bana daitezkeenak <strong>eta</strong> ezin<br />

direnak; aurrizkiak <strong>eta</strong> atzizkiak dituzten hitzen banak<strong>eta</strong>k.<br />

Hainbat laburdura <strong>eta</strong> siglatan, letra larrien, txikien <strong>eta</strong> puntuazioaren erabilera finkatzea.<br />

Barbarismoen egokitzapen ortografikoak.<br />

186<br />

CURRÍCULO HEOI<br />

NIVEL AVANZADO<br />

MAILA AURRERATUA

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!