1.1. Entziklopedismo positibistan oinarritutako irakaskuntza
1.1. Entziklopedismo positibistan oinarritutako irakaskuntza
1.1. Entziklopedismo positibistan oinarritutako irakaskuntza
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Gizarte Zientziak eta euren Didaktika II<br />
I. GIZARTE ZIENTZIEN CURRICULUMAREN EDUKIAK<br />
1. Curriculumaren edukiak zientziaren ikuspegitik:<br />
zientziatik ikasgelara.<br />
<strong>1.1.</strong> <strong>Entziklopedismo</strong> <strong>positibistan</strong> <strong>oinarritutako</strong> <strong>irakaskuntza</strong><br />
tradizionala<br />
<strong>1.1.</strong>1 Zer da jakintza positiboa. Ezaugarriak<br />
<strong>1.1.</strong>2. Ikuspegi positibista entzikopedikoa bi eremutan:<br />
ezagutza zientifikoa eta ezagutza eskolarra<br />
<strong>1.1.</strong>3. Irakaskuntza metodo tradizionala geografian<br />
a) eduki ideologikoa<br />
b) eduki epistemologikoa<br />
c) planteamendu metodologikoa<br />
d) baldintzapen psikologikoa<br />
<strong>1.1.</strong>4. Irakaskuntza metodo tradizionala historian<br />
a) eduki ideologikoa<br />
b) eduki epistemologikoa<br />
c) planteamendu metodologikoa<br />
d) baldintzapen psikologikoa<br />
Praktika: Testu iruzkina.<br />
<strong>1.1.</strong>5. <strong>Entziklopedismo</strong> positibista jarraitzen duten<br />
testuliburuetan agertzen diren joerak<br />
Rafael López Atxurra<br />
1
Gizarte Zientziak eta euren Didaktika II<br />
I. GIZARTE ZIENTZIEN CURRICULUMAREN EDUKIAK<br />
1. Curriculumaren edukiak zientziaren ikuspegitik:<br />
zientziatik ikasgelara.<br />
Eskolak erakunde gisa izan duen oinarrizko funtzio bat eta<br />
irakasleak izan duen eginkizun klasiko bat ikasleak “ezagutza eta<br />
gaitasun multzo (edo komunitate) jakin batean sartzen” laguntzea da.<br />
Ikasketa-planak eta irakasgai egitarauak komunitate zientifikoek<br />
finkatutako eduki kultural publikoen inguruan egituratu dira. Eskolak<br />
eduki horiek jakintzagai eremuetan edo gai eskolarretan banatzen ditu<br />
ikasturtetan zehar, ezagutza zientifikoak erabilitako mugaketa bera<br />
erabiliz (historia, geografia, ….) edo era originalean antolatuz haurra<br />
ardatz gisa duten orientabide pedagogikoak jarraituz ( esperientzia<br />
soziala).<br />
<strong>1.1.</strong> <strong>Entziklopedismo</strong> <strong>positibistan</strong> <strong>oinarritutako</strong> <strong>irakaskuntza</strong><br />
tradizionala<br />
Tradizionalki, irakas-programak jakingaietan pilatutako<br />
jakintzetan oinarritzen ziren, hau da, informazio-eduki izaera zutenak<br />
(gertaera, leku, datu, izen eta datak). Era honetara osatutako jakintza<br />
entziklopediko hau zen, hain zuzen ere, laburbilduta eskolak<br />
heredentzia kultural gisa transmititu behar zuena. Ezagutzaren metatze-<br />
ikuskera hau luzaroan jarraitu du eskola esparruan eta zientzia era<br />
<strong>positibistan</strong> ikusten duen joerarekin lotzen da. Zientziaren ikuskera<br />
honetan ezagutza arlo bakoitzak erabiltzen dituen hitzak, kontzeptuak,<br />
ideiak, eta halaber gertaerak, datuak… hau da, zientziaren emaitzak,<br />
errealitate beraren islada dira Historialari edo geografo komunitate<br />
zientifikoek landutako eta finkatutako jakintza positibo hau da, hain<br />
zuzen ere, eskolak transmititu behar duena. Beraz, hemen, heziketa<br />
jarraibide edo instrukzio gisa ulertzen da, hau da, instrukzio prozesua<br />
honetan datza, kultura eruditu bere era karikaturizatuenean<br />
(informazioa) azaltzean 2 eta amaituta dagoen produktu zientifiko<br />
2 Euskal Herriko hibaien edo mendien zerrenda. Historian zehar gertatutako batailen<br />
izenak.<br />
Rafael López Atxurra<br />
2
Gizarte Zientziak eta euren Didaktika II<br />
horretara heltzean. Hau da, gertaerak, egoerak, baldintzak etab. ulertu<br />
ordez zerrendak eta izenak errepikatzea buruz ikasteraino.<br />
(Jarraibide edo goitik behera emandako instrukzio gisa emandako heziera mota hau<br />
da helburuen pedagogia ereduarekin hobekien egokitzen dena).<br />
XIX. mendearen amaieran finkatzen hasi zen <strong>irakaskuntza</strong> eredu hau<br />
XX. mendean zehar berandu arte iraun zuen (70. hamarkadararte) eta<br />
gaur egun ere talde batzuk berreskatzen dute. Dena den, gogoratu behar<br />
da, ohiko <strong>irakaskuntza</strong> eredu hau, bere garaian, aurrerapausu bat izan<br />
zela. Honela gizartean indarrean zeuden beste ezagutza tipo batzuren<br />
ordez (erlijiosoa, mitikoa, magikoa) eskolan ezagutza zientifikoa<br />
(positiboa) nagusitzeko bidean jarri zuen. Halaber, ahozko<br />
<strong>irakaskuntza</strong>ren ordez, (sarritan sasi-ezagutza), testuliburuetan<br />
<strong>oinarritutako</strong> ezagutza bateratu bat sartu zuen eskolan. Bestalde,<br />
banakako irakurketa eta taldeko errepikapen korala indartu zuen. Hau<br />
da, memoria lantzeko kantua (musika) eta bertsogintza (errima)<br />
erabiltzen ziren metodo mnemotekniko gisa.<br />
<strong>1.1.</strong>1 Zer da jakintza positiboa. Ezaugarriak<br />
Ezagutu daitekeena esperientziaren eremuan kokatzen dena da;<br />
zentzumenen bidez heltzen gara eta begiztatu edo egiaztatu daiteke.<br />
Positiboa da esperientziari atxikia edo lotua. Ikusi edo ikusten ez dena<br />
metafisika, fedea, fantasia, esamesa da<br />
1) Gertaerak edo gertaeren arteko harremana ez den errealitatea<br />
errefusatzen da. Gertaerak dira aztergunea eta ezagutza unitatea.<br />
2) Ezagutzaren helburua hauxe da: gauzak nola diren edo gertatu<br />
diren. Bestelako galderei, hau da, zer, zergatik edo zertarakoen<br />
inguruko azalpenei uko egiten zaie.<br />
3) Aldez aurretiko ezagutzekiko mania edo ikusezina. Ezagutzak<br />
objektiboa, hau da, neutroa izan behar du.<br />
4) Ezagutza positiboa egiazkoa, hau da, zalantzarik eskaintzen ez<br />
duena da.<br />
Rafael López Atxurra<br />
3
Gizarte Zientziak eta euren Didaktika II<br />
<strong>1.1.</strong>2. IKUSPEGI POSITIBISTA<br />
ENTZIKOPEDIKOA bi eremutan<br />
Informazio-<br />
edukia<br />
Informazioaren<br />
antolaketa:<br />
Errealitatearekin<br />
duen lotura<br />
Ezagutzeko<br />
bidea<br />
Ezagutza<br />
Iturriak<br />
Ezagutzaren<br />
fidagarritasuna<br />
Ezagutzaren<br />
balioa<br />
EZAGUTZA ZIENTIFIKOA EZAGUTZA ESKOLARRA<br />
Gertaerak, datak, pertsonaiak.<br />
Narrazioa<br />
Ispilatu<br />
Agirien azterketa<br />
Behaketa zuzena<br />
Artxiboak<br />
Agirien kritika. Ahalik eta agiri<br />
kopuru zabalen azterketa<br />
Ezagutza zientifikoa betirako<br />
ezagutza.<br />
Ziurgabetasunik ez dago<br />
Rafael López Atxurra<br />
4<br />
Informazio eduki tipo<br />
horietatik funtsezkoenak<br />
hautatzen dira.<br />
Narrazio erraza,sinplea.<br />
Sarritan ipuin eran<br />
kontatutakoa eta estereotipatua.<br />
Ezagutza zientifikoak ispilatu<br />
eta laburbildu egiten ditu<br />
Zientzien emaitzen ikasketa<br />
metodo mnemoteknikoak<br />
erabiliz.<br />
Testuliburua<br />
Finkatutako ezagutzaren<br />
onarpena.<br />
Ezagutzaren balio dogmatikoa:<br />
Ziurgabetasunak, zalantzak,<br />
hutsuneak ez dira erakusten.
Gizarte Zientziak eta euren Didaktika II<br />
<strong>1.1.</strong>3. IRAKASKUNTZA METODO TRADIZIONALA<br />
GEOGRAFIAN<br />
Eduki ideologikoa<br />
*Kontzientzia nazionalistaren sustapena:<br />
Norbere herrialdearekiko jarrera afektiboen sustapena<br />
*Erlijio katolikoa benetako bakarra bezala erakusten da<br />
*Pentsamolde euroerdikoa bultzaten da.<br />
*Jarrera arrazistak erakusteko joera<br />
-arraza zuriaren gailentasun sentimendua<br />
-mendebaldeko kultur esparrutik kanpo dauden herrien diskriminazioa<br />
Eduki epistemologikoa<br />
* Oinarri zientifiko mugatuak eta sinpleak<br />
* Datu metatzea (positibismoaren eragina)<br />
* Kontzeptu sakontasun eskasa<br />
* Jakintzen logika edo erakuntza tradizionala jarraitzen dute:<br />
Gª astronomikoa, gª fisikoa, gª politikoa, Estatu-nazioaren geografia,<br />
herrialdeen geografia.<br />
* Gaien arteko desoreka: batez ere nazio eta herrialdeen gª ematen da.<br />
Inoiz tokiko geografia agertzen da.<br />
Planteamandu metodologikoa<br />
* Deskripzio-metodorako joera<br />
* Errepikapenean <strong>oinarritutako</strong> memorizazio ikasketa<br />
* Irakaskuntza sistema hertsia (dogmatikoa)<br />
- erantzun bateko galderak<br />
* Sistema zikliko zentrokidea<br />
* Ariketa praktiko gutxi eta banakakoak<br />
* Haur esperientziarekin bat ez datorren hiztegi desegokia.<br />
* Irakaslearen ahozko azalpenean <strong>oinarritutako</strong> <strong>irakaskuntza</strong>:<br />
norabide bakarrekoa<br />
Irakaskuntza estrategia eta baliabide urriak<br />
Baldintzapen psikologikoak.<br />
* Ikaslearen adimen gaitasunekin eta beharrekin bat ez datorren<br />
<strong>irakaskuntza</strong><br />
* Ikasketa erritmo bateratua denentzat<br />
Rafael López Atxurra<br />
5
Gizarte Zientziak eta euren Didaktika II<br />
<strong>1.1.</strong>4. IRAKASKUNTZA METODO TRADIZIONALA HISTORIAN<br />
Eduki ideologikoa<br />
*Doktrinatze ideologikoa. Katolikotasun- nazionalaren pisu nabarmena.<br />
*Mito historikoetan <strong>oinarritutako</strong> triunfalismo nazionalista:<br />
aberria, inperioa, katolikotasuna. Honen eraginez<br />
*Españiako Hª nazionala azpimarratzen da eta<br />
Españiako Hª eta Hª Unibertsala bereizten dira.<br />
*Kontzeptu “arriskutsuak” saihesten dira:<br />
iraultza, askatasuna, demokrazia, errepublika,…<br />
*Mundu edo gizarte ikuspegi manikeoa<br />
Eduki epistemologikoa<br />
* Gertaeren deskripzioa (datuak, dinastiak, batailak,…).<br />
Positibismoaren eragina.<br />
* Narrazio edo Historia narratiboa<br />
*Balio goraipatuak edo gaitzetsiak hezurmamitzen dituzten<br />
pertsonaien garrantzia. Herri xehea ez da agertzen.<br />
*Oreka gutxi duen aroetan antolatutako banaketa tematikoa.<br />
Hutsune tematikoak<br />
Aro baten nagusitasuna: modernoa kasu.<br />
Hª garaikidearen presentzia eskasa.<br />
*Gertaera belikoen nagusitasuna. Ondoren, alderdi erlijiosoak eta<br />
kulturalak.<br />
*Historia sozialak eta ekonomikoak ez dute, oro har, lekurik<br />
Rafael López Atxurra<br />
6
Gizarte Zientziak eta euren Didaktika II<br />
Planteamendu metodologikoa<br />
* Deskripzio-metodorako joera.<br />
* Errepikapenean <strong>oinarritutako</strong> memorizazio ikasketa<br />
* Irakaskuntza sistema hertsia (dogmatikoa)<br />
- erantzun bateko galderak<br />
* Sistema zikliko zentrokidea<br />
* Ariketa praktiko gutxi eta banakakoak<br />
* Haur esperientziarekin bat ez datorren hiztegi desegokia<br />
* Irakaslearen ahozko azalpenean <strong>oinarritutako</strong> <strong>irakaskuntza</strong>:<br />
norabide bakarrekoa<br />
- Irakaskuntza estrategia eta baliabide urriak.<br />
* Errealitate sozial eta kulturalarekin harremanak izateko aukerarik<br />
ez du ematen.<br />
Baldintzapen psikologikoak<br />
* Ikaslearen gaitasunekin (denbora-zentzua) eta beharrekin (identitate<br />
sozial anitza) bat ez datorren <strong>irakaskuntza</strong><br />
* Ikasketa erritmo bateratua denentzat<br />
Adibideak:<br />
AZKUE, A.M., Erkindea<br />
SERRANO DE HARO, Agustín<br />
Historia de Bizkaia para niños.<br />
Geografía e Historia de Navarra.<br />
Xabiertxo: Euskal Herriko Mapa<br />
Linacero<br />
Lauburu<br />
Rafael López Atxurra<br />
7
Gizarte Zientziak eta euren Didaktika II<br />
<strong>1.1.</strong>5. <strong>Entziklopedismo</strong> positibista jarraitzen duten testuliburuetan agertzen diren joerak<br />
ENTZIKLOPEDISMO POSITIBISTAK<br />
azpimarratzen ditu<br />
Emaitza Historikoak<br />
Ikuspegi Militarra Ikuspegi Zibila<br />
egiten du egiten du<br />
Hª Politiko-belikoa Zibilizazioen Hª<br />
nagusitzen da nagusitzen dira<br />
Interpretazio Datu historikoen<br />
Ideologikoa deskribaketa<br />
Joerak joerak<br />
Liberal Tradizionalista Liberal Sozialista Positb.akadem.<br />
Kontserbad. progres.<br />
Nazionalista Nazional-katolikoa<br />
Gurpide Linacero Lauburu<br />
Hª Bizkaia A.Serrano Haro<br />
MITOA MANIKEISMOA GARAPENA OBJEKTIBOTAS<br />
Laburtasuna<br />
Zehaztasuna<br />
Rafael López Atxurra<br />
Ulergarritasuna<br />
1
Change language