03.06.2013 Views

ena da saxelmwifo

ena da saxelmwifo

ena da saxelmwifo

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

mitropoliti anania jafariZe<br />

<strong>ena</strong> <strong>ena</strong> <strong>da</strong> <strong>da</strong> <strong>saxelmwifo</strong><br />

<strong>saxelmwifo</strong><br />

(saqarTveloSi rusuli kulturis qarTuli kulturiT ga<strong>da</strong>farvis aucileblobis Sesaxeb)<br />

ufalma RmerTma ineba kacobrioba aeSenebina erebisa <strong>da</strong> <strong>saxelmwifo</strong>ebis saxiT,<br />

istoriulad civilizebuli de<strong>da</strong>miwa mu<strong>da</strong>m <strong>saxelmwifo</strong>ebad iyo <strong>da</strong>yofili, <strong>saxelmwifo</strong>ebs<br />

erebi qmnidnen <strong>da</strong>, rogorc iTqva, kacobriobis mTeli istoria erebisa <strong>da</strong> <strong>saxelmwifo</strong>ebis<br />

istoriaa, romelsac maTi urTierTobani qmnis. aqe<strong>da</strong>nac Cans, rom erebi <strong>da</strong> <strong>saxelmwifo</strong>ebi<br />

RvTis nebiTaa Seqmnili. qarTveli eris upirvelesi misia amJamad aris ganamtkicos<br />

Tavisi <strong>saxelmwifo</strong>, risTvisac saWiroa, rom igi Camoyalibdes viTarca Tanamedrove eri.<br />

man un<strong>da</strong> SeZlos msoflio Tanamegobrobis mier aRiarebuli saqarTvelos sazRvrebs<br />

SigniT mcxovrebi sxva<strong>da</strong>sxva eTnikuri warmoSobisa <strong>da</strong> konfesiis mosaxleobis<br />

saqarTvelos moqalaqeebad, anu erad Camoyalibeba. Tanamedrove erad Camoyalibebis Semdeg<br />

ki, roca is ukve miiRebs Tavis saxes, ufali RmerTi mas, iseve rogorc sxva erebs,<br />

gamoiyenebs msoflios civilizaciis mSeneblobis diad saqmeSi. iqamde ki, rogorc iTqva,<br />

Tanamedrove erad, Camoyalibeba un<strong>da</strong> iyos sayovelTao sazrunavi. ismis kiTxva, arsebobs<br />

Tu ara saSualebani amisa? diax, Tanamedrove msoflios <strong>saxelmwifo</strong>Ta gamocdilebis<br />

msgavsad ori umTavresi moTxovnilebis Sesrulebaa saWiro. esenia:<br />

1) qarTveli xalxis Si<strong>da</strong> konsoli<strong>da</strong>ciis <strong>da</strong>Cqareba,<br />

2) saqarTveloSi mcxovrebi sxva<strong>da</strong>sxva eTnikuri jgufebis integracia erTian<br />

<strong>saxelmwifo</strong>Si.<br />

Cvens mezobel TurqeTSi XX saukunis <strong>da</strong>sawyisSi TurqTa erovnuli konsoli<strong>da</strong>ciis<br />

<strong>da</strong>saCqareblad iRwvo<strong>da</strong> Turq inteligentTa sazogadoeba. maT <strong>da</strong>amkvidres Turqul<br />

sazogadoebaSi Tanamedrove eris cneba. male es sazogadoeba ga<strong>da</strong>iqca TurqeTis mmarTvel<br />

partiad, romlis wesdebis Tanaxmad garkveuli gansxvavebaa im erebs Soris, romelnic<br />

warsulSi arsebobdnen <strong>da</strong> Tanamedrove erebs Soris.<br />

Tanamedrove erebis Camoyalibebis procesi iwyeba qveynis feo<strong>da</strong>luri <strong>da</strong>nawevrebis<br />

<strong>da</strong>Zlevis, erTiani centralizebuli, nacionaluri <strong>saxelmwifo</strong>s CamoyalibebiT, erTiani<br />

saerTo Si<strong>da</strong>ekonomikuri bazris SeqmniTa <strong>da</strong> Si<strong>da</strong>eTnikuri sazRvris moSliT. yovelive<br />

es eTnojgufebsa <strong>da</strong> erovnebebs erTian erad hkravs (o. gigineiSvili, „nacionalizmis<br />

qemalisturi debuleba", krebulSi „maxlobeli aRmosavleTis qveynebis axali <strong>da</strong> uaxlesi<br />

istoria", Tb. 1983. gv.145-146). o. gigineiSvili aRniSnavs: "TurqeTSi nacionalizmis debuleba<br />

gulisxmobs erovnuli <strong>saxelmwifo</strong>s Seqmnas, romlis safuZveli iqneba Turqi eri, swored<br />

am principiT "erTi eri - erTi <strong>saxelmwifo</strong>" iqmnebodnen Tanamedrove safrangeTi, germania,<br />

italia, holandia, espaneTi <strong>da</strong> sxva. es ar un<strong>da</strong> gavigoT ise, rom evropis <strong>saxelmwifo</strong>ebi,<br />

77


78<br />

romlebsac erovnul <strong>saxelmwifo</strong>ebs uwodeben, marTlac erTerovanni arian" (iqve, gv. 146).<br />

evropis <strong>saxelmwifo</strong>ebis mowyobis sistemis Sesabamisad TurqeTSi reformebis<br />

gatarebam safuZveli Seuqmna TurqeTis <strong>saxelmwifo</strong>s <strong>da</strong>arsebas <strong>da</strong> Turqi xalxis<br />

<strong>saxelmwifo</strong>ebriv konsoli<strong>da</strong>cias. msgavsadve mox<strong>da</strong> XIX saukunis bolosa <strong>da</strong> XX saukunis<br />

<strong>da</strong>sawyisSi <strong>saxelmwifo</strong>ebrivi konsoli<strong>da</strong>cia bulgarelebisa, ruminelebisa, berZnebisa<br />

<strong>da</strong> sxva xalxebisa.<br />

am kuTxiT Tu Sevxe<strong>da</strong>vT, samwuxarod saqarTvelo (albaT jerjerobiT) ufro<br />

emsgavseba konglomerats konfesiurad, kulturulad, lingvisturad <strong>da</strong> rac mTavaria,<br />

eTnikurad erTmaneTisagan <strong>da</strong>Sorebuli mosaxleobisa. ai, swored am xalxebis ga<strong>da</strong>qcevaa<br />

saWiro Tanamedrove erTian erad, iseve rogorc es moaxerxes Cvenma mezobelma<br />

<strong>saxelmwifo</strong>ebma.<br />

saqarTveloSi mcxovrebi sxva<strong>da</strong>sxva xalxebis integracia ar gulisxmobs imas, rom<br />

vTqvaT, magaliTad, azerbaijanelebi qarTvel eTnikur jgufad ga<strong>da</strong>iqcevian, aramed imas,<br />

rom isini SeinarCuneben Si<strong>da</strong> eTnikur TavisTavadobas, magram saqarTvelos Tanamedrove<br />

eris nawilad iqcevian qarTuli enis codniT, saqarTvelos sakuTar <strong>saxelmwifo</strong>d<br />

aRiarebiT, misi kulturis matareblobiT, mis srulfasovan moqalaqeebad ga<strong>da</strong>qceviT.<br />

ra uSlis xels saqarTvelos xalxebis integracias? - erTiani kulturis ararseboba.<br />

kultura xalxTa gamaerTianebeli udidesi Zalaa, safuZvelia erTobisa. <strong>saxelmwifo</strong>ebriobasTan,<br />

saerTo moqalaqeobasa <strong>da</strong> samarTalTan erTad saerTo qarTulma kulturam<br />

un<strong>da</strong> Seqmnas samomavlod saqarTvelos eris iersaxe <strong>da</strong> misi mTlianobis niSnad iqces.<br />

saqarTvelos nacias un<strong>da</strong> hqondes kulturuli erTobis ganc<strong>da</strong>.<br />

Zvelad, XIX saukunemde, qarTuli kultura aerTianeb<strong>da</strong> saqarTveloSi mcxovreb<br />

sxva<strong>da</strong>sxva eTnikuri warmoSobis xalxebs. grigol robaqiZe Tavis "gvelis perangSi"<br />

aseT ambavs aRwers. sparseTSi - erT-erT baRCaSi qeifia, qarTvelebis sufrasTan axlos<br />

somxebs aqvT sufra gaSlili, somxebi qarTulad saubroben, adRegrZeleben Tamarsa <strong>da</strong><br />

<strong>da</strong>viT aRmaSenebels, amboben "Cveni Tamari", "Cveni mefe <strong>da</strong>viTi", saqarTvelos adideben. es<br />

ki iqve moqeife qarTvelebs ukvirT. n. maris sityviTac, XIX saukunemde, ruseTis mier<br />

saqarTvelos <strong>da</strong>pyrobamde, qarTuli <strong>ena</strong> iyo kavkasiis xalxebisaTvis erTaSorisi<br />

urTierTobis <strong>ena</strong>. qarTuli eniT esaubrebodnen erTmaneTs <strong>da</strong>Restneli didoelebi <strong>da</strong><br />

War-belaqneli (azerbaijaneli) lekebi, qarTuli <strong>ena</strong> icodnen CeCeni <strong>da</strong> adiReveli<br />

xalxebis didebulebma, saqarTveloSi mcxovrebma musulmanebis Sesabamisma fenebma.<br />

samwuxarod, rusTa 200-wliani batonobis Sedegad, qarTulma <strong>ena</strong>m <strong>da</strong> qarTulma<br />

kulturam saqarTveloSive <strong>da</strong>karga erTaSorisi urTierTobis funqcia.<br />

faqtiurad saqarTveloSi amJamad arsebobs ramdenime tolxarisxovani kultura.<br />

esaa qarTuli, rusuli, somxuri <strong>da</strong> sxva eTnosebis kulturebi. yvela isini, rusulis<br />

gar<strong>da</strong>, Tavis eTnojgufebSi arsebul Caketil sistemebs warmoadgenen. mxolod rusuli<br />

kultura aerTianebs saqarTveloSi arsebul sxva<strong>da</strong>sxva kulturebs. maSasa<strong>da</strong>me, qarTuli<br />

kultura ki ar faravs sruliad saqarTvelos, aramed ucxo, sxva eris kultura, rogorc


iTqva, esaa rusuli kultura. Sesabamisad rusuli <strong>ena</strong> saqarTveloSi warmoadgens<br />

erTaSorisi urTierTobebis saSualebas. esaa erovnuli tragedia, romelic amJamad erTerTi<br />

udidesi Semaferxebeli mizezia saqarTvelos xalxebis integraciisa erTian er<strong>saxelmwifo</strong>d<br />

(samwuxarod am tragediis ganc<strong>da</strong> TiTqmis ara aqvs Cvens sazogadoebas).<br />

ai, rogor ga<strong>da</strong>Wres msgavsi viTareba Cvenma mezoblebma. qemal aTaTurqis <strong>da</strong><br />

reformatorebis mizani iyo moeSorebinaT osmaleTis imperiuli memkvidreoba, romelic<br />

xels uSli<strong>da</strong> TurqeTSi mcxovrebi tomebisa <strong>da</strong> xalxebis erTian erad konsoli<strong>da</strong>cias.<br />

amitomac maT Tav<strong>da</strong>pirvelad ara ekonomikasa <strong>da</strong> mrewvelobas miapyres yuradReba,<br />

aramed konsoli<strong>da</strong>ciis upirveles iaraRs - <strong>ena</strong>s, kulturas, nacionalizms. o. gigineiSvili<br />

wers - "osmaluri <strong>ena</strong>, yofili imperiis anu mmarTveli ze<strong>da</strong>fenis <strong>ena</strong>, gansxvavdebo<strong>da</strong><br />

erovnuli Turquli enisagan. amitomac reformatorebma yuradReba miapyres Turqul<br />

<strong>ena</strong>s, mis ganviTarebasa <strong>da</strong> <strong>saxelmwifo</strong>Si gavrcelebas, raTa Turqul <strong>ena</strong>s miniWebo<strong>da</strong><br />

prioriteti Zveli imperiis <strong>ena</strong>sTan Se<strong>da</strong>rebiT.<br />

reformatorTa mier osmaleTis imperia ganixilebo<strong>da</strong>, viTarca kosmopolituri<br />

(araerovnuli) <strong>saxelmwifo</strong>. axal TurqeTSi Turquli <strong>ena</strong> <strong>da</strong> kultura <strong>da</strong>upirispir<strong>da</strong><br />

Zvel imperiuls (osmalurs). erTmaneTs <strong>da</strong>upirispir<strong>da</strong> osmaluri <strong>da</strong> Turquli<br />

literatura, osmaluri <strong>da</strong> Turquli musika, osmaluri <strong>da</strong> Turquli morali. filosofia,<br />

ekonomikuri doqtrinebi, yvelaferi osmaluri gamocxad<strong>da</strong> kosmopoliturad, Turquli<br />

- erovnulad, nacionalurad. ase yalibdebo<strong>da</strong> Tan<strong>da</strong>TanobiT erovnulisa <strong>da</strong><br />

nacionaluris gageba" (o. gigineiSvili, <strong>da</strong>sax. naSr. gv.149).<br />

risTvis iyo es yvelaferi saWiro? Turqi naciis Camosayalibeblad, raTa is<br />

gamklavebo<strong>da</strong> msoflioSi mimdinare globalizaciis process. rogorc o. gigineiSvili<br />

wers "raTa TurqeTs saSualeba miscemo<strong>da</strong> gamklavebo<strong>da</strong> evropis moZalebas, romelic<br />

Tanamedrove civilizaciis meSveobiT gaZlier<strong>da</strong>, TurqeTis winaSe upiratesoba moipova<br />

<strong>da</strong> gadmovi<strong>da</strong> mis winaaRmdeg" (iqve, gv.148).<br />

ra SeiZleba viswavloT Cveni mezoblis magaliTiT? Cveni qveynis gasaZliereblad,<br />

Cveni <strong>saxelmwifo</strong>s <strong>da</strong>sayrdenis - qarTveli xalxis konsoli<strong>da</strong>ciis ufro maRal safexurze<br />

asayvanad saWiroa warsulis imperiuli memkvidreobis <strong>da</strong>Zleva anu saqarTveloSi<br />

rusuli kulturis, qarTuli kulturiT ga<strong>da</strong>farvaa aucilebeli!<br />

TurqeTSi, rogorc iTqva, kosmopoliturad, e.i. araerovnulad miiCneo<strong>da</strong> osmaleTis<br />

imperiis <strong>ena</strong>, kultura, wes-Cveulebebi, romelTac ebrZodnen imiT, rom <strong>da</strong>urideblad<br />

aZevebdnen sazogadoebrivi urTierTobebis sfero<strong>da</strong>n <strong>da</strong> maT nacvlad amkvidrebdnen<br />

erovnuls. CvenSi Zveli imperiis enis e.i. rusulis mimarT Sesabamisi midgomebi un<strong>da</strong><br />

SemuSavdes. zemoTmoyvanili devizis perifraza albaT aseTi un<strong>da</strong> iyos - "qarTul<br />

<strong>ena</strong>sa <strong>da</strong> kulturas saqarTveloSi prioriteti un<strong>da</strong> mieniWos rusulTan Se<strong>da</strong>rebiT",<br />

igulisxmeba mTeli saqarTvelos mocva qarTuli kulturiT, eniT, literaturiT, musikiT,<br />

moraliT, filosofiiT, ekonomikuri doqtrinebiT. yvelaferi rusuli un<strong>da</strong> gamocxaddes<br />

imperiul-kolonialur naSTad, romelic aferxebs saqarTvelos sxva<strong>da</strong>sxva xalxebis<br />

79


80<br />

integracias. amiT araferi gansakuTrebuli ar moxdeba, radganac swored es gza aqvT<br />

arCeuli Cvens yvela mezobel ers. magaliTad, XIX saukunis <strong>da</strong>sawyisSi ruseTSi franguli<br />

enisa <strong>da</strong> kulturis momxmarebelma ze<strong>da</strong>fenebma napoleonis omebis Semdeg uaryves<br />

franguli viTarca <strong>da</strong>mpyroblis <strong>ena</strong> <strong>da</strong> kultura, romlis adgili nacionalurma<br />

(rusulma) <strong>da</strong>iWira.<br />

qarTuli enis gavrcelebas Zvel saqarTveloSi gansakuTrebuli mniSvneloba<br />

eniWebo<strong>da</strong>. saqarTvelod is teritoria miiCneo<strong>da</strong>, sa<strong>da</strong>c qarTuli eniT adidebdnen<br />

ufals <strong>da</strong> qarTuli eniT loculobdnen. dRes msoflioSi msgavsi problemebis ga<strong>da</strong>Wra<br />

<strong>da</strong>kisrebuli aqvs masmedias, masobriv kulturas, televizias, ganaTlebis sistemebs.<br />

sayovelTao ganaTleba - skolebi saqarTveloSi un<strong>da</strong> iyos qarTulenovani, amis miRweva<br />

albaT jerjerobiT Znelia, magram teleprogramebi saqarTveloSi un<strong>da</strong> iyos mxolod<br />

<strong>da</strong> mxolod qarTulenovani. ar SeiZleba <strong>saxelmwifo</strong> <strong>da</strong> qveynis momcveli kerZo<br />

telearxebi ga<strong>da</strong>scemdnen rusulenovan filmebsa <strong>da</strong> programebs, es sxva qveynebSi<br />

warmoudgenelia. saqarTvelos samxreT regionebSi - esaa qvemo qarTli, samcxe-javaxeTi<br />

<strong>da</strong> sxva regionebSic televizia ZiriTa<strong>da</strong>d rusulenovania, qarTuli <strong>ena</strong> gaZevebulia<br />

rusuli, somxuri <strong>da</strong> azerbaijanuli (Turquli) enebiT. TviT sazogadoebrivi arxic ki<br />

- rusulenovan filmebs aCvenebs arcTu iSviaTad, rogorc iTqva, es sxva qveynebSi -<br />

warmoudgenelia. sxva sferoSic TiTqmis aseTi viTarebaa, gaiareT rusTavelis prospeqtze<br />

<strong>da</strong> Tqven ixilavT gasayidi wignebis uwyvet Taroebs - magram ai, saocreba, esaa ZiriTa<strong>da</strong>d<br />

rusulenovani wignebi, saqarTvelos arc erTi, arc <strong>saxelmwifo</strong>ebrivi <strong>da</strong> arc kulturuli<br />

fenebi amas arc ki ganicdian, imd<strong>ena</strong><strong>da</strong>a gamsWvaluli rusuli kulturiT saqarTvelos<br />

sazogadoebrivi sfero - rusuli enisa Tu wignebis es batonoba SeumCnevelic ki rCeba.<br />

amis Sedegia is, rom ara Tu araqarTuli eTnikuri warmomavlobis, aramed TviT qarTveli<br />

bavSvebic ki saqarTvelos televizii<strong>da</strong>n swavloben rusul <strong>ena</strong>s, iTaviseben rusul<br />

kulturas. amis Sedegad qarTvelebisaTvis rusuli kultura TiTqmis mSobliurad iqca,<br />

rusuli enisa <strong>da</strong> kulturis aTvisebis gamo qarTvelebi ruseTs TiTqmis mSobliur<br />

qveynad miiCneven, midian iq sacxovreblad <strong>da</strong> samuSaod, advilad eguebian garemos.<br />

milioni qarTveli ruseTSi cxovrobs an ruseTzea saqmianobiT <strong>da</strong>mokidebuli, es iwvevs<br />

maT swraf asimilacia garusebas, meore mxriv, qarTvelis mier rusuli kulturis<br />

gaTavisebiT <strong>da</strong>zaraldeba saqarTvelos <strong>saxelmwifo</strong>. amis Sedegi iqneba saqarTvelos<br />

viTarca ar Semdgari kulturis <strong>saxelmwifo</strong>s <strong>da</strong>Sla-<strong>da</strong>nawileba, radganac ver gaavrcela<br />

Tavisi erovnuli kultura <strong>da</strong> axal epoqaSi, Tanamedrove viTarebaSi, ver <strong>da</strong>icva sulieri<br />

erovnuli Rirebulebebi.<br />

marTalia, XX saukuneSi ufalma aRudgina Tavisufleba saqarTvelos, magram<br />

qarTvelma xalxma Tavisi jvari ver miitana bolomde, ver Camoyalib<strong>da</strong> naciad <strong>da</strong> amiT<br />

ver gax<strong>da</strong> mkvidri amqveyniuri momavali didebisa. ufalma mogvca Cveni <strong>saxelmwifo</strong>,<br />

erovnuli eklesia, uZvelesi kultura, <strong>ena</strong>, Cven mxolod erTi movaleoba <strong>da</strong>gvakisra -<br />

maTi <strong>da</strong>cva, ganmtkiceba <strong>da</strong> ganvrcoba.


egionebSi qarTuli kulturis ganvrcoba <strong>da</strong> centralizebuli <strong>saxelmwifo</strong>s<br />

aRorZineba Cveni xalxis movaleobad <strong>da</strong> Rirsebis saqmed un<strong>da</strong> iqces uflis SemweobiT.<br />

aqe<strong>da</strong>n gamomdinare SeiZleba <strong>da</strong>vaskvnaT:<br />

globalizaciis sayovelTao procesi safrTxes uqmnis erovnul identobas -<br />

kulturul <strong>da</strong> cnobier kavSirs istoriul fesvebTan. am procesis Sesaxvedrad TviT<br />

uZlieresi erebic ki emzadebodnen (centralizebuli nacionaluri <strong>saxelmwifo</strong>s <strong>da</strong>arsebiT,<br />

feo<strong>da</strong>luri <strong>da</strong>nawevrebis <strong>da</strong>ZleviT, saerTo Si<strong>da</strong>ekonomikuri bazris SeqmniT, erTiani<br />

kulturuli sivrcis CamoyalibebiT, Si<strong>da</strong>eTnikuri sazRvrebis moSliT).<br />

uZvelesi xani<strong>da</strong>n XIX saukunemde qarTuli <strong>ena</strong> <strong>da</strong> kultura aerTianeb<strong>da</strong><br />

saqarTveloSi mcxovreb sxva<strong>da</strong>sxva eTnikuri warmoSobis xalxebs. ruseTis 200 wliani<br />

(XIX-XX s.s.) batonobis Semdeg, saqarTveloSi erTaSorisi urTierTobis <strong>ena</strong> aris ara<br />

qarTuli, aramed rusuli. faqtobrivad rusuli kultura aerTianebs saqarTveloSi<br />

arsebul sxva<strong>da</strong>sxva eTnosebis kulturebs (igulisxmeba azerbaijanuli, somxuri, TviT<br />

qarTuli, osuri, afxazuri <strong>da</strong> sxva). rusuli enisa <strong>da</strong> kulturis mier qarTulis SezRudvam,<br />

am ukanasknels CamoarTva funqcia xalxTa gamaerTianeblisa, radganac kultura<br />

moqalaqeTa mTlianobis umTavresi niSani <strong>da</strong> erTobis safuZvelia. kulturuli erTobis<br />

ganc<strong>da</strong> saqarTvelos Svilebis (eris) mTlianobis niSani iyo Zvelad, rac dReisaTvis<br />

Canacvlebulia araerovnuliT (rusuliT), es erT-erTi mizezia saqarTvelos eTnosebis<br />

(xalxebis) Seferxebuli integraciisa.<br />

am viTarebis gamo aucileblad miviCnevT, rom samomavlod qarTul <strong>ena</strong>sa <strong>da</strong> kulturas<br />

saqarTveloSi mieniWos prioriteti rusulTan Se<strong>da</strong>rebiT. igulisxmeba saqarTvelos<br />

mocva qarTuli eniT, literaturiT, musikiT, filosofiiT, kulturiT, ekonomikuri<br />

doqtrinebiT. <strong>saxelmwifo</strong>m qveyanaSi un<strong>da</strong> gaataros Sesabamisi enobrivi politika, qarTuli<br />

enis <strong>saxelmwifo</strong>ebrioba realurad un<strong>da</strong> ganxorcieldes.<br />

aRniSnulis gansaxorcieleblad gansakuTrebuli yuradReba un<strong>da</strong> mieqces<br />

sainformacio saSualebebis (telexedvis, radiomauwyeblobisa <strong>da</strong> internetis)<br />

qarTulenovanebas. qarTulma telearxebma yvela ga<strong>da</strong>cema un<strong>da</strong> ganaxorcielon<br />

<strong>saxelmwifo</strong> eniT, iseve rogorc es sxva qveynebSia. qarTuli kulturisaTvis <strong>da</strong>mamcirebelia,<br />

rom saqarTvelos mxareebis udidesi nawili qvemo qarTli, samcxe-javaxeTi, CrdiloeTis<br />

mTianeTi, qveynis sxva olqebi warmoadgens rusul <strong>da</strong> ucxoenovan tele <strong>da</strong> radio<br />

sivrces <strong>da</strong> (ara qarTuls). TviT Tbilisis radio <strong>da</strong> telearxebis 30-40% rusulenovania,<br />

qarTveli bavSvebi televiziis saSualebiT swavloben rusul <strong>ena</strong>s, iTviseben rusul<br />

kulturas, amis Sedegia is, rom ruseTSi samuSaod gasuli aseulaTasobiT qarTvels<br />

ucxo garemosTan Segueba uadvildeba enis codnis gamo. amitomac xdeba ruseTSi maTi<br />

swrafi asimilacia, saqarTvelos soflebis mniSvnelovani nawilis <strong>da</strong>carieleba.<br />

gansakuTrebuli yuradReba un<strong>da</strong> mieqces tele <strong>da</strong> radio diqtorTa metyvelebas.<br />

maTi saubari gasagebi un<strong>da</strong> iyos ucxoeTSi mcxovrebi qarTvelebisaTvis. ara mxolod<br />

TurqeTisa <strong>da</strong> iranis mkvidr qarTvelebs, aramed TviT saqarTvelos msmenels uWirs<br />

81


82<br />

tele <strong>da</strong> radio diqtorTa uzomod aCqarebuli <strong>da</strong> aqcentirebuli metyvelebis aRqma,<br />

miTumetes, maTi mosm<strong>ena</strong> uWirT saqarTveloSi mcxovreb im azerbaijanelebsa Tu somxebs,<br />

romelTac <strong>saxelmwifo</strong> enis aTviseba surT.<br />

saqarTvelo, viTarca mcirericxovani qveyana, rogorc aRiniSna, ufro metad<br />

un<strong>da</strong> Seemzados globalizaciis procesis Sesaxvedrad centralizebuli<br />

<strong>saxelmwifo</strong>s gaZlierebiT, Sesabamisad, teritoriul-administraciuli mowyobis<br />

mizniT, amJamad saqarTvelo ar un<strong>da</strong> <strong>da</strong>iyos kuTxuri niSniT Seqmnil regionalur<br />

mxareebad. aman SeiZleba samomavlod qveynis mTlianobas safrTxe Seuqmnas. SesaZloa,<br />

amgvarma <strong>da</strong>yofam xeli Seuwyos separatistuli tendenciebis Canergvasa <strong>da</strong><br />

ganviTarebas regionaluri xelisuflebis mxri<strong>da</strong>n (magaliTad ise, rogorc es mox<strong>da</strong><br />

e.w. "samxreT oseTis avtonomiur olqSi"), federaluri mowyoba SeiZleba <strong>da</strong>mRupveli<br />

aRmoCndes saqarTvelosaTvis. miT umetes saxifaToa am niSniT jaris (Tun<strong>da</strong>c<br />

sarezervosi) Camoyalibeba, aseve samxareo prokuraturebisa, Zalovani struqturebisa<br />

<strong>da</strong> ganaTlebis sistemisa.<br />

ivane javaxiSvils garkveuli aqvs, rom saqarTvelos erTianobas mu<strong>da</strong>m emuqrebo<strong>da</strong><br />

Temobrioba, kuTxuroba, erTiani saqarTvelos <strong>da</strong>Sla-<strong>da</strong>nawevreba XV-XVI ss-Si am mizeziT<br />

mox<strong>da</strong> - "Temobriobam Tavisi gaitana <strong>da</strong> sruliad saqarTvelos mefe <strong>da</strong>marcx<strong>da</strong>" (iv.<br />

javaxiSvili, t. IV. naw. I. gv. 191).<br />

feo<strong>da</strong>lizmis droisaTvis <strong>da</strong>maxasiaTebeli "qarTveli eris wiaRSi arsebuli<br />

(tomobriv-geografiuli) Temobrivi Tavisebureba" aryev<strong>da</strong> saqarTvelos mTlianobas<br />

Sua saukuneebSi. feo<strong>da</strong>luri <strong>da</strong>nawevrebis etapi ukve ganvles globalizaciis momlodine<br />

sxva qveynebma (mag. TurqeTma, azerbaijanma, rumineTma <strong>da</strong> sxva) <strong>da</strong> Camoyalibdnen<br />

centralizebul <strong>saxelmwifo</strong>ebad.<br />

amJamad Suasaukuneobrivi samarTlebrivi modelis mixedviT saqarTvelos regionebad<br />

<strong>da</strong>qucmaceba aris eTnikuri <strong>saxelmwifo</strong>ebrivi <strong>da</strong>qucmacebis reanimacia. es Zlier SeuSlis<br />

xels qarTveli eris konsoli<strong>da</strong>ciasa <strong>da</strong> saqarTveloSi mcxovrebi eTnojgufebis<br />

integracias saqarTvelos moqalaqeebad, rac ase Zlier surT Cvens imperiul mezoblebs<br />

<strong>da</strong> aiZuleben saqarTvelos <strong>saxelmwifo</strong>s mesveurebs saqarTvelo federaciul<br />

<strong>saxelmwifo</strong>d Camoayalibon, Tumca qarTvel ers amis survili ar aqvs (amitomac wer<strong>da</strong><br />

Cveni poeti murman lebaniZe "qarTl-kaxeTad, imereTad, samegrelod, guriad, visac Cveni<br />

<strong>da</strong>yofa <strong>da</strong> gaTiSva swyuria an Wkviani mteri aris an ugnuri moyvare").<br />

globalizaciis procesis Rirseulad Sesaxvedrad qarTvelma erma un<strong>da</strong><br />

ganamtkicos Tavisi <strong>saxelmwifo</strong>, SeZlos saqarTveloSi mcxovrebi sxva<strong>da</strong>sxva eTnikuri<br />

warmoSobisa <strong>da</strong> konfesiis mosaxleobis qveynis erTgul moqalaqeebad Camoyalibeba,<br />

risTvisac upirvelesi mniSvneloba un<strong>da</strong> mieniWos qarTuli enisa <strong>da</strong> kulturis<br />

gavrcobas.


SUMMARY<br />

Metropolitan Anania Japaridze<br />

THE LANGUAGE AND THE STATE<br />

In the present work it is justified that Georgia must accelerate the internal consoli<strong>da</strong>tion of the Georgian people and<br />

unite firmly the multiethnic and multiconfessional population in the Georgian state. At the beginning of the XX<br />

century, the consoli<strong>da</strong>tion helped the Turkish to create the necessary prerequisites for establishment of the Turkish<br />

state. The Bulgarians, the Romanians, the Greeks and other nations realized similar consoli<strong>da</strong>tion at the end of the<br />

XIX century and at the beginning of the XX century.<br />

The integration of the population of Georgia does not mean that, for example, the ethnic Azerbaijanians will become<br />

the ethnic Georgians. It is meant that the ethnic Azerbaijanians, living in Georgia, will keep their ethnic originality, but<br />

will speak fluently the Georgian language, will recognize Georgia as their native state and will become bearers of the<br />

Georgian culture and fully-fledged citizens of Georgia. What impedes the integration of peoples living in Georgia? –<br />

The absence of common culture, which is a great power uniting the peoples. Under Russia’s sway, which lasted for<br />

200 years, the Georgian language and culture lost their function of international communication inside Georgia and<br />

only the Russian language and culture were common for the people of different nations living in Georgia, which still<br />

impedes their integration in the uniform Georgian state.<br />

ÐÅÇÞÌÅ<br />

Ìèòðîïîëèò Àíàíèÿ Äæàïàðèäçå<br />

ßÇÛÊ È ÃÎÑÓÄÀÐÑÒÂÎ<br />

(Î íåîáõîäèìîñòè ïåðåêîâêè ðóññêîé êóëüòóðû ãðóçèíñêîé êóëüòóðîé)<br />

Ñ öåëüþ ñòàíîâëåíèÿ ñîâðåìåííîé ãðóçèíñêîé íàöèè, Ãðóçèÿ äîëæíà óñêîðèòü âíóòðåííóþ êîíñîëèäàöèþ<br />

ãðóçèíñêîãî íàðîäà è îáúåäèíèòü ðàçíî-ýòíè÷åñêîå è êîíôåñèîíàëüíîå íàñåëåíèå â åäèííîì ãðóçèíñêîì<br />

ãîñóäàðñòâå.<br />

 íà÷àëå ÕÕ âåêà, èç-çà óñêîðåíèÿ íàöèîíàëüíîé êîíñîëèäàöèè, Òóðöèÿ ïîñðåäñòâîì ñâîåé èíòåëèãåíöèåé ñîçäàëà<br />

è óçàêîíèëà ïîíÿòèå ñîâðåìåííîé íàöèè, ÷òî è ñîçäàëî ïðåäïîñûëêè ñîçäàíèÿ òóðåöêîãî ãîñóäàðñòâà. Àíàëîãè÷íàÿ<br />

êîíñîëèäàöèÿ Áîëãàð, Ðóìûí, Ãðåêîâ è äð. íàðîäîâ ïðîèçîøëî â êîíöå ÕIÕ è â íà÷àëå ÕÕ ââ.<br />

Èíòåãðàöèÿ ïðîæèâàþùèõ íà òåðèòîðèé Ãðóçèè íàðîäîâ íå ïîäðàçóìûâàåò, ÷òî ê ïðèìåðó àçåðáàéäæàíöû<br />

ñòàíóò ãðóçèíñêèì ýòíîñîì, à ïîäðàçóìûâàåòñÿ òî, ÷òî àçåðáàéäæàíöû ñîõðàíÿò âíóòðè-ýòíè÷åñêóþ<br />

ñàìîáûòíîñòü, íî ñòàíóò ñîâðåìåííîé ãðóçèíñêîé íàöèåé ïîñðåäñòâîì çíàíèÿ ãðóçèíñêîãî ÿçûêà, ïðèçíàíèåì<br />

Ãðóçèè êàê ñîáñòâåííîãî ãîñóäàðñòâà, íàñèòåëüñòâîì ãðóçèíñêîé êóëüòóðû, ñòàíîâëåíèåì ïîëíîöåííûìè<br />

ãðàæäàíàìè Ãðóçèè.<br />

×òî ìåøàåò èíòåãðàöèè íàðîäàì Ãðóçèè? – îòñóòñòâèå åäèííîé êóëüòóðû. Êóëüòóðà âåëèêàÿ ñèëà îáúåäèíÿþùàÿ<br />

íàðîäû è ôóíäàìåíò åäèíñòâà. Âìåñòå ãîñóäàðñòâåííîñòüþ, îáùèì ãðàæäàíñòâîì è ïðàâîì îáùåãðóçèíñêàÿ<br />

êóëüòóðà äîëæíà ñîçäàòü îáðàç ãðóçèíñêîé íàöèè è äîëæíà ñòàòü(êóëüòóðà) ïðèçíàêîì íàöèîíàëüíîãî åäèíñòâà.<br />

Èç-çà 200 ëåòíåãî ðîññèñêîãî ãîñïîäñòâà, ãðóçèíñêèé ÿçûê è êóëüòóðà ïîòåðÿëè ôóíêöèþ ìåæíàöèîíàëüíîãî<br />

ñðåäñòâà îáùåíèÿ âíóòðè Ãðóçèè è òîëüêî ðóññêàÿ êóëüòóðà îáúåäèíÿåò ðàçëè÷íûå êóëüòóðû âíóòðè Ãðóçèè,<br />

÷òî è ïðåðÿòñòâóåò èíòåãðàöèè íàðîäîâ Ãðóçèè â îäíî åäèííîå ãðóçèíñêîå ãîñóäàðñòâî.<br />

 Òóðöèè áûë çàìåíåí îòîìàíñêèé, èìïåðñêèé ÿçûê òóðåöêèì, êàê íàöèîíàëüíûì ÿçûêîì è ðåôîðìàòîðàìè âî<br />

ãëàâå Àòàòþðêîì, âñå îòîìàíñêîå áûëî îáúÿâëåííî èìïåðñêèì.<br />

×òî ìû ìîæåì âçÿòü èç îïûòà ñîñåäà? Âî èìÿ êîíñîëèäàöèè ãðóçèíñêîãî íàðîäà, íåîáõîäèìî ïåðåñèëèòü<br />

èìïåðñêîå íàñëåäñòâî, ò.å. ïåðåêðûòü ðóññêóþ êóëüòóðó ãðóçèíñêîé êóëüòóðîé.<br />

83

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!