04.08.2013 Views

anotacia winamdebare wigni warmoadgens saxelmZRvanelos ...

anotacia winamdebare wigni warmoadgens saxelmZRvanelos ...

anotacia winamdebare wigni warmoadgens saxelmZRvanelos ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

<strong>anotacia</strong><br />

<strong>winamdebare</strong> <strong>wigni</strong> <strong>warmoadgens</strong> <strong>saxelmZRvanelos</strong> adamianuri resursebis<br />

marTvis Sesaxeb. wignSi ganxilulia adamianuri resursebis marTvis arsi,<br />

mniSvneloba da ZiriTadi funqciebi, xazgasmulia adamianuri resursebis<br />

dagegmvisa da marTvis ZiriTadi principebi, procedurebi, analizisa da<br />

auditis mimarTulebebi; saxelmZRvanelo gankuTvnilia umaRlesi swavlebis<br />

studentebisaTvis.


adamiani da organizacia<br />

adamiani da organizacia<br />

adamianis, pirovnebis gansakuTrebuli rolis miuxedavad, kacobriobis<br />

progresSi, gansakuTrebiT bolo saukunis warmoudgenel da masStabur<br />

miRwevebSi gadamwveti roli ekuTvnis ara calkeul pirovnebebs Tu<br />

individebebs, aramed erTi mizniT gaerTianebul adamianTa jgufebs. TviT<br />

sveticxoveli mxolod arsakiZes ar auSenebia, xeopsis piramidas 100 aTasi<br />

kaci aSenebda. organizaciis farTo da mravalmxrivi gagebisa da<br />

ganxorcielebis gareSe verc aleqsandre makedoneli miaRwevda raimes, verc<br />

napoleoni, verc daviT aRmaSenebeli da verc Tamar mefe. es Teza,<br />

rasakvirvelia, ar exeba iseT geniosebs kulturis sferodan, rogorebic<br />

galaktioni, miqelanjelo, beThoveni da msgavsi moRvaweni iyvnen. Tumca<br />

isinic gansazRvrul organizaciul garemoSi cxovrobdnen da saqmianobdnen.<br />

swored organizaciebia Hharvardisa da kembrijis universitetebi, “simensi”<br />

da “jeneral motorsi”, “pentagoni” da “TeTri saxli, “la skala~,<br />

braziliis fexburTis nakrebi, saqarTvelos parlamenti, saxelmwifo<br />

kancelaria, nebismieri saministro, uwyeba Tu sabavSvo baRi.<br />

organizacia Zveli laTinuri sityvaa da raimes mowesrigebas niSnavs.<br />

aucilebelia erTmaneTisagan ganvasxvaoT organizaciis ori gageba, kerZod:<br />

• organizacia aris erTi miznisa da amocanebis misaRwevad<br />

gaerTianebul adamianTa an maTi jgufebis erToblioba, romelic saqmianobas<br />

axorcielebs Sromis danawilebisa da kooperirebis, uflebamosilebaTa<br />

gadanawilebisa da marTvis ierarqiuli struqturis mowyobis principebis<br />

safuZvelze;<br />

• organizacia aris raimes sistematizeba, iseTi moqmedebebisa da<br />

procesebis erToblioba, romlebic uzrunvelyofen mTelis met-naklebad<br />

diferencirebul da avtonomiur nawilebs (komponentebs, elementebs) Soris<br />

urTierTobaTa da urTierTqmedebaTa Sidamowesrigebasa da srulyofas.<br />

am or ganmartebas Soris mniSvnelovan ganxvavebasTan erTad, aranakleb<br />

mniSvnelovani da obieqturi urTierTkavSiri arsebobs. Tu sakiTxs<br />

menejmentis (marTvis) ZiriTadi funqciebisa da principebis gaTvaliswinebiT<br />

mivudgebiT, meore ganmarteba marTvis erT-erT mniSvnelovan funqcias –<br />

organizacias <strong>warmoadgens</strong>, anu rogor unda vimuSaoT, rogor vakeToT,<br />

rogor unda avawyoT saqme, rom mizans mivaRwioT; rac Seexeba pirvel<br />

ganmartebas _ erTi mizniT gaerTianebul adamianTa erTobas _ aq ukve<br />

marTvis obieqtTan gvaqvs saqme.<br />

organizaciis elementebi<br />

organizaciis misia sabaziso faseulobebi da strategiuli miznebia, anu<br />

imis garkvevaa, Tu ratom Seiqmna organizacia, risken iswafvis, saiT midis<br />

da ras unda miaRwios momavalSi. rogorc wesi, organizaciis strategiuli<br />

miznebi nawevrdeba strategiul amocanebad, konkretul miznebad da<br />

amocanebad, maTi miRwevis programebad da samuSao (operaciul) gegmebad;<br />

3


organizaciis misia, mizani da amocanebi sxadasxva saxisa da specializebis<br />

(Sinaarsis) funqciebad SeiZleba daiyos da dajgufdes, rac organizaciis<br />

struqturis gansazRvris mniSvnelovani wina piroba xdeba.<br />

organizaciis struqtura misi arqiteqtonika, sxvadasxva niSniT gamoyofili<br />

specialzebuli funqciebis Semsrulebeli, magram erTmaneTTan (rogorc<br />

mTelTan), dakavSirebuli koordinirebuli nawilebia. tradiciulad,<br />

organizaciuli struqtura, upirveles yovlisa, im princips gulisxmobs da<br />

efuZneba, romelic organizaciis SigniT Sromis danawilebas edeba<br />

safuZvlad. organizaciuli struqtura gansazRvravs personalis mier<br />

Sesasrulebel funqciaTa Soris Tanafardobas, urTierTdaqvemdebarebas,<br />

axdens urTierTobaTa koordinirebas, amyarebs garkveul Sidawesrigs; amis<br />

miRweva xdeba Sromis mTliani procesis danawilebiT, specializebuli<br />

struqturuli qvedanayofebis SeqmniT, TanamdebobaTa ierarqiiT da a. S.<br />

arsebobs sxvadasxva saxis organizaciuli struqturebi, romelTagan yvelas<br />

aqvs Tavisi met-naklebi pozitiuri da negatiuri mxareebi. amaTgan<br />

yuradRebas gavamaxvilebT Semdegze.<br />

funqciuri. es organizaciuli struqturis sakmaod farTod gavrcelebuli<br />

formaa. am dros organizaciis struqtura iqmneba qvedanayofebs Soris<br />

uflebamosilebaTa da Sesabamis funqciaTa gadanawilebis safuZvelze, anu<br />

struqturuli qvedanayofebi organizaciis saqmianobis ZiriTadi<br />

mimarTulebebis (funqciebis) mixedviT iqmneba, magaliTad, personalis,<br />

finansebis, marketingis, auditisa da kontrolis, sazogadoebasTan<br />

urTierTobis qvedanayofebi da sxv. funqciuri organizaciuli struqturis<br />

mTavari upiratesobaa Semdegi: specialistTa maRali kompetenturoba,<br />

procesebis Rrma analizi, xaziT menejerTa funqciebis erTi nawilisagan<br />

ganTavisufleba da sxva; rac Seexeba problemebs, isini ukavSirdeba<br />

SedarebiT viwro (mindobil funqciaTa farglebSi) specializebas,<br />

organizaciaSi situaciis Secvlisas moqnilobisa da inovaciurobis dabal<br />

dones.<br />

xazobrivi. mas xSirad uwodeben piramidul, biurokratiul organizaciul<br />

struqturasac; esaa ierarqiulad mkacrad organizebuli sturqtura,<br />

romelic pasuxismgeblobis zonebis gamoyofasa da erTmmarTvelobas<br />

efuZneba. rac metia manZili anu Tanamdebobrivi safexuri xelmZRvanelsa da<br />

rigiT Semsrulebels Soris, miT ufro maRalia organizaciis<br />

ierarqiulobis done. xazobrivi struqturis mTavari upiratesobaa Semdegi:<br />

gadawyvetilebaTa miRebis operatiuloba, urTierTobaTa da kontrolis<br />

mkafio sistema, xelmZRvanelTa miTiTebebis Sesrulebisas komunikacia,<br />

gansakuTrebiT qvemodan zemoT, SezRudulia momuSaveTa damoukidebloba,<br />

isini xSirad inertulebi arian, kontrolis sfero (anu daqvemdebarebulTa<br />

raodenoba) SezRudulia da sxva.<br />

adaptaciuri. esaa moqnili organizaciuli struqtura, romelic advilad<br />

adaptirdeba, advilad egueba cvalebad garemosa da situaciebs, inarCunebs<br />

xazobrivi da funqciuri struqturebis efeqtur mxareebs, axdens maT<br />

integrirebas; am dros struqturebi iqmneba programebis, amocanebis,<br />

prioritetebis, proeqtebis mixedviT, ufro efeqtianad xdeba adamianuri<br />

resursebis gamoyeneba, mtkice kavSiri myardeba sxadasxva specialists<br />

Soris da sxva. aris organizaciuli struqturis sxva nairsaxeobebic.<br />

4


personalis menejmenti<br />

“personalis“ cnebis arsi,<br />

personalis marTvis subieqtebi da obietqebi<br />

personalis menejmenti aris urTierTdakavSirebuli organizebuli<br />

ekonomikuri da socialuri RonisZiebebis sistema organizaciis doneze<br />

normaluri funqcionirebisaTvis, samuSao Zalis potencialis ganviTarebisa<br />

da efeqtianad gamoyenebis pirobebis SeqmnisaTvis.<br />

personalis menejmenti arsebobs uwyveti procesis formiT, romelic<br />

mimarTulia muSakebis motivaciis miznobriv cvlilebaze maTgan<br />

maqsimaluri ukugebis misaRebad, maSasadame, sawarmos muSaobaSi<br />

warmatebuli Sedegebis misaRwevad. Tanamedrove pirobebSi personalTan<br />

muSaobis ZiriTadi mizania iseTi pirovnebis formireba, romelsac aqvs didi<br />

pasuxismgebloba, koleqtivizmis grZnoba, maRali kvalifikacia,<br />

ganviTarebuli aqvs sawarmos mepatronis grZnoba.<br />

personalis menejmenti organizaciis specialuri funqcionaluri<br />

samsaxurebis da Sesabamisi sawarmoo qvedanayofebis sazogadoebrivi<br />

xelmZRvanelebis mravalmxrivi saqminobaa.<br />

personalis menejmentSi funqcionaluri midgomiT igulisxmeba yvela is<br />

amocana da gadawyvetileba, romlebic dakavSirebulia kadrebis sferoSi<br />

muSaobasTan. MmagaliTad, kadrebis SerCeva, maTi gamoyeneba, kvalifikaciis<br />

amaRleba, Sromis anazRaureba, samuSaodan daTxova.<br />

organizaciuli midgoma. es cneba moicavs yvela pirsa da instruments,<br />

romelic pasuxismgebelia kadrebTan muSaobaSi, magaliTad, xelmZRvaneli<br />

pirebi, kadrebis ganyofileba, sawarmoo ganyofileba, profkavSirebi.<br />

organizaciis personali aris im fizikur pirTa erTianoba, romlebic<br />

organizaciasTan, rogorc iuridiul pirTan, imyofebian iseT urTierTobaSi,<br />

romelic regulirdeba daqiravebis xelSekrulebiT. aseT urTierTobaSi<br />

SeiZleba iyvnen ara marto daqiravebuli muSakebi, aramed agreTve fizikuri<br />

pirebi (mesakuTreebi an organizaciis Tanamflobelebi), Tu isini Semosavlis<br />

nawilTan erTad iReben Sesabamis anazRaurebas imisaTvis, rom piradi<br />

SromiT monawileoben organizaciis saqmianobaSi.<br />

yvelaze zogadi saxiT “sawarmos personalis“ cneba moicavs mocemuli<br />

sawarmos (organizaciis) daqiravebuli muSakebis erTobliobas, romlebic<br />

asruleben sruliad gansazRvrul amocanebs: pirebi, romlebic dasaqmebuli<br />

arian individualuri SromiT, agreTve is pirebi, romlebic e.w. saojaxo<br />

meurneobaSi arian dakavebuli, Tumca daregistrirebuli arian iuridiuli<br />

piris saxiT, magram mainc ar iTvlebian daqiravebul momuSave personalad,<br />

imdenad, ramdenadac isini Sromis anazRaurebas iReben im Semosavlidan,<br />

romelic rCeba maT gankargulebaSi savaldebulo gadasaxadebis gastumrebis<br />

Semdeg.<br />

organizaciis personali socialuri sistemis saxiT formirdeba, saxes<br />

icvlis da viTardeba organizaciis mflobelis miznebis Sesabamisad.<br />

amasTan, miznebi ganisazRvreba mesakuTris interesebiT da igi sawarmos<br />

marTvis strategiisa da politikis SemuSavebis safuZvelia. saqarTveloSi<br />

yvela muSaki dayofilia Semdegi saklasifikacio niSnebis mixedviT:<br />

5


sawarmoo procesSi Sesrulebuli funqciebis mixedviT personali iyofa eqvs<br />

kategoriad:<br />

-muSebi (ZiriTadi da damxmare);<br />

-inJiner-teqnikuri muSakebi;<br />

-mosamsaxureebi;<br />

-mcire mosamsaxure personali;<br />

-mowafeebi;<br />

-dacva;<br />

faqtobrivi saqmianobis xasiaTis mixedviT: muSakis ama Tu im<br />

kategoriisaTvis mokuTvnebis safuZvelia ara misi ganaTleba, aramed<br />

dakavebuli Tanamdeboba; saqmianobis klasifikacias safuZvlad udevs<br />

profesionaluri da dargobrivi niSnebis Sexameba;<br />

muSebis teqnologiur procesSi monawileobis miRebis mixedviT: produqciis<br />

warmoebis TvalsazrisiT muSebi iyofa or jgufad: ZiriTadad da<br />

damxmared, xolo inJiner-teqnikuri muSakebi –xelmZRvanelebad,<br />

specialistebad da teqnikur Semsruleblebad.<br />

muSaobis vadis mixedviT: mudmivi, sezonuri da droebiTi muSakebi.<br />

materialuri warmoebis sferos yvela muSaki iyofa or jgufad:<br />

a) personali, romelic dasaqmebulia ZiriTad saqmianobaSi (mrewvelobaSi<br />

es muSakebi Seadgenen samrewvelo-sawarmoo personals);<br />

b) personali, romelic dasaqmebulia araZiriTad saqmianobaSi, anu<br />

danarCeni personali; am kategorias ganekuTvneba arasamrewvelo<br />

organizaciebis personali, romelic sawarmos struqturaSi Sedis.<br />

Tanamedrove korporaciis struqtura amgvaria:<br />

-organizaciis TanamSromlebi;<br />

-mmarTvelebi (menejerebi);<br />

-aqcionerebi;<br />

-direqtorTa sabWo, romelsac sruli pasuxismgebloba ekisreba firmis<br />

saqmianobaze, agreTve firmis strategiis gansazRvrisas mmarTvelobiTi<br />

gadawyvetilebebis miRebaze;<br />

-firmis funqcionirebaSi dainteresebuli jgufebi an mxareebi.<br />

SeiZleba gamovyoT mmarTvelobiTi personalis arsebiTi kategoriebi<br />

samamulo organizaciebisaTvis;<br />

-sawarmoTa, dawesebulebebis, organizaciebis xelmZRvanelebi da maTi<br />

moadgileebi;<br />

-sawarmoTa, dawesebulebebis da organizaciebis struqturuli<br />

qvedanayofebis xelmZRvanelebi, mTavari specialistebi;<br />

-specialistebi, romlebic axorcieleben ekonomikur funqciebs;<br />

-warmoebis sainJinro-teqnikuri uzrunvelyofis specialistebi;<br />

-mosamsaxureTa Tanamdebobebi (dasaqmebis sferoebi: aRricxva, kontroli,<br />

sabuTebis gaformeba, sameurneo momsaxureba).<br />

SromiTi potencialis formireba iwyeba personalis ricxovnobisa da<br />

koleqtivis profesionalur-kvalifikaciuri struqturis dagegmvis etapze.<br />

formirebis warmateba damokidebulia rogorc dagegmvis xarisxze, aseve<br />

organizaciis ganlagebis regionul Taviseburebebze.<br />

6


organizaciis personalis raodenobisa da struqturis marTvis procesi<br />

aRsaniSnavia, rom bolo dromde TviT cneba “koleqtivis marTva” Cvens<br />

mmarTvelobiT praqtikaSi ar arsebobda. marTalia, TiToeuli firmis<br />

marTvis sistemas hqonda kadrebisa da koleqtivis socialuri ganviTarebis<br />

marTvis funqcionaluri qvesistema, magram, kadrebis marTvis TvalsazrisiT,<br />

samuSaos umetes nawils qvedanayofebis xazobrivi xelmZRvanelebi<br />

asrulebdnen.<br />

sabazro meurneobaze gadasvlisas TandaTan vcildebiT ierarqiul marTvas,<br />

administraciuli zemoqmedebis mkacr sistemas; amasTan dakavSirebiT<br />

aucilebeli xdeba prioritetebisadmi principulad axali midgomebi.<br />

organizaciis SigniT mTavaria momuSaveebi (muSakebi), xolo mis gareT –<br />

produqciis momxmareblebi.<br />

samewarmeo saqmianobis funqcionirebis prioritetebis Secvla gulisxmobs<br />

pasuxismgeblobis Secvlas ara mxolod sawarmos aqcionerebis, aramed<br />

sazogadoebis winaSec, rac iwvevs warmoebis funqcionirebis principebis<br />

Secvlasac da aisaxeba personalis muSaobazec.<br />

qvemoT moyvanil cxrilSi naTlad Cans is ZiriTadi niSnebi da principebi,<br />

romlebic ganasxvavebs organizaciebis (firmebis) saqmianobas tradiciuli<br />

da Tanamedrove principebidan gamomdinare.<br />

tradiciuli principebi Tanamedrove principebi<br />

1 2<br />

individualuri eTika, qonebrivi socialuri eTikis ganviTareba<br />

ufleba, damoukidebeli adgilobriv sazogadoebaze<br />

gadawyvetilebebi<br />

dayrdnobiT, koleqtiuri<br />

monawileoba da pasuxismgebloba,<br />

piradi sargebloba da TiToeulis socialur-kulturuli zemoqmedeba<br />

warmateba –sazogadoebrivi pirad keTildReobaze<br />

keTildReobis gazrdis winapiroba<br />

efeqtianobis amaRleba Sromis<br />

danawilebisa da specializaciis<br />

gziT<br />

organizacia, rogorc sameurneo<br />

erTeuli<br />

mogebis maqsimizacia, rogorc<br />

erTaderTi mizani<br />

universaluri Zalisxmeva<br />

xelsayreli da efeqturi<br />

ekonomikuri maCveneblebis<br />

7<br />

SeTanxmebuli sazogadoebrivi<br />

moqmedebebis aucilebloba<br />

specialobebis procesis zRvris<br />

SegrZneba adamianTa<br />

dakmayofilebis poziciidan<br />

organizacia, rogorc socialurekonomikuri<br />

sistema<br />

Mmogeba mTavar mizans <strong>warmoadgens</strong>,<br />

magram izrdeba socialuri miznebis<br />

gacnobiereba, mravalmiznobrivi<br />

dakmayofileba


misaRwevad<br />

organizaciis rogorc daxuruli<br />

sistemis organizeba;<br />

reaqcia mxolod bazarsa da<br />

konkurenciul bazarze<br />

mTavrobis saqmianobisadmi midgoma<br />

mTavrobis poziciidan<br />

adamiani cdilobs bunebis<br />

gamoyenebas da masze gabatonebas<br />

ekonomikuri resursebis gamoyenebis<br />

mZlavri kavSiri ekonomikur<br />

zrdasTan<br />

mecnierebisa da teqnikis<br />

ganusazRvreli gamoyeneba,<br />

mecnierebis gamoyenebis Sesaxeb<br />

Tvalsazrisis SemuSaveba,<br />

Caurevlobisa da determinizmis<br />

poziciebidan gamimdinare<br />

organizaciebisagan sazogadoebrivi<br />

molodinis monacemebi materialuri<br />

faseulobebisa da momsaxurebis<br />

warmoebisaken<br />

Kkorporaciis miRwevebis gazomva<br />

8<br />

Zalisxmeva sargeblianobis,<br />

efeqtianobisa da monawileebis<br />

dakmayofilebis misaRwevad<br />

Oorganizaciis rogorc Ria<br />

sistemis organizeba, romelic<br />

urTierTqmedebs garemosTan.<br />

reaqcia mraval dainteresebul<br />

jgufsa da socialur jgufze<br />

mTavrobis rolis gageba<br />

sazogadoebis miznebTan<br />

SesabamisobaSi<br />

bunebasTan harmoniaSi cxovreba da<br />

masze daqvemdebareba<br />

zrdis sazRvrebis Segneba da<br />

moqmedebebi ekologiuri<br />

mTlianobis SenarCunebisaTvis<br />

mecnierebisa da teqnikis zRvris<br />

SegrZneba, teqnikis gamoyenebaze<br />

kontrolis aucileblobis<br />

aRiareba.<br />

sazogadoeba moelis<br />

organizaciebisagan yuradRebis<br />

gamaxvilebas cxovrebis donis<br />

gaumjobesebasTan dakavSirebul<br />

problemebze<br />

organizaciis Sefaseba mogebisa da<br />

socialuri Sedegebis maCveneblebis<br />

mixedviT<br />

Sidasafirmo marTvis umniSvnelovanes Taviseburebad gadaiqca mTel<br />

personalze erTiani da kompleqsuri zemoqmedeba. amasTan dakavSirebiT<br />

yalibdeba sakadro muSaobis sistema.<br />

calkeuli adamianebis interesebis Sexameba organizaciis interesebTan da<br />

mis strategiul miznebTan menejmentis metad mniSvnelovan da urTules<br />

amocanad gvesaxeba, romlis warmatebiT gadawyvetaze damokidebulia firmis<br />

funqcionirebis efeqtianoba.<br />

dawesebulebis organizaciul struqturaSi socialur sistemas Seesabameba<br />

zogierTi administraciuli qvedanayofi (jgufi, ganyofileba, departamenti).<br />

mniSvnelovania ara daniSvna da masStabebi, aramed TviT faqti msgavsi<br />

specializebuli jgugis gamoyofis Sesaxeb adamianuri resursebisa da maTi<br />

marTvis Sesaswavlad. ramdenadac organizacia aris socialur-teqnikuri


sistema, amdenad SeuZlebelia mxolod erTi elementis muSaobiT mTlianad<br />

organizaciaSi kargi Sedegebis miRweva.<br />

organizaciaSi arsebuli resursebis (rogorc fizikuris, aseve adamianuris)<br />

efeqturi gamoyeneba SesaZlebelia uzrunvelyofil iqnes Semdegi<br />

RonisZiebebiT:<br />

-organizaciuli struqturis srulyofiT, maT Soris marTvis doneebisa da<br />

marTvis saSualo donis ricxovnobis SemcirebiT.<br />

-gadawyvetilebebis miRebis procesis decentralizaciiT SesaZlo dabal<br />

donemde.<br />

-funqciaTa nawilis gadacemiT SuamavlebisaTvis, mimwodeblebisaTvis,<br />

konsultantebisaTvis;<br />

-TiToeul samuSao adgilze Sromis Sinaarsobrivi datvirTvis gazrdiT;<br />

-Sromis procesebis avtomatizaciiT Sromis nayofierebis gazrdiT rogorc<br />

warmoebaSi, aseve arasamewarmeo sferoSi;<br />

-umaRlesi administraciis raodenobisa da organizaciul struqturebSi<br />

dasaqmebuli personalis mniSvnelovani SemcirebiT;<br />

-momzadebisa da gadamzadebis programebis investirebiT, TanamSromlebis<br />

ostatobisa da rotaciis srulyofiT da sxv.<br />

personalis marTvis sistemis ZiriTadi amocanebis ricxvs akuTvneben:<br />

-firmisadmi daxmarebas misi miznebis miRwevaSi;<br />

-firmis kvalifikaciuri da dainteresebuli muSaxeliT uzrunvelyofas;<br />

-personalis ostatobisa da unaris efeqtianad gamoyenebas;<br />

-personalis motivaciuri sistemebis srulyofas;<br />

-yvela kategoriis muSakebis SromiTi dakmayofilebis donis amaRlebas;<br />

-personalis motivaciuri sistemebis srulyofas;<br />

-personalis kvalifikaciis amaRlebisa da profesiuli ganaTlebis sistemis<br />

ganviTarebasa da maRal doneze organizebas;<br />

-keTilsasurveli moraluri klimatis SenarCunebas;<br />

-personalis Sidasaorganizacio moZraobis marTvas muSakebisa da<br />

administraciis ormxrivi sargeblianobiT, agreTve sazogadoebis<br />

sargeblianobis gaTvaliswinebiT;<br />

-karieris dagegmvas samsaxurebrivi winsvliT;<br />

-personalis SemoqmedebiT aqtivobaze gavlenas, firmisadmi inovaciuri<br />

gegmebis realizaciaSi daxmarebas;<br />

-personalis saqmianobis Sefasebis meTodebis srulyofas, mmarTvelobiTi<br />

aparatis da sawarmoo personalis atestacias, personalis marTvis yvela<br />

TanamSromelTan kavSirs;<br />

-cxovrebis maRali donis uzrunvelyofas, rac sasurvels xdis mocemul<br />

firmaSi muSaobas.<br />

personalis marTvis kvlevisas mTavaria naTeli warmodgena gvqondes<br />

“organizaciis personalis” kategoriis sirTuleze. organizaciis<br />

saqmianobaSi monawileobas iReben gareSe da Siga ZiriTadi monawileebi,<br />

romelTa mTavari interesebi SeiZleba aRweril iqnes Semdegnairad:<br />

kapitalis mesakuTreebi warmoadgenen organizaciis mesakuTreebs, romlebsac<br />

warmodgenili aqvT TavianTi kapitali (magaliTad, sacalo movaWreebi,<br />

aqcionerebi, korporantebi da a.S.) isini dainteresebulni arian, erTi mxriv,<br />

organizaciaSi dabandebuli kapitalis SenarCunebiTa da gazrdiT, meore<br />

mxriv – angariSebidan mimdinare moxsniT (dividendebis ganawilebiT). Oorive<br />

miswarafebis winapirobas organizaciuli mogeba <strong>warmoadgens</strong>, romelic<br />

9


mocemulia Semosavlebsa da xarjebs Soris sxvaobis saxiT, mesakuTreebi<br />

dainteresebulebi arian maRali SemosavlebiT da dabali xarjebiT. mogebis<br />

gamoyenebaze arsebobs gansxvavebuli Sexedulebebi (Senaxvisa an<br />

dividendebad ganawilebis). amis garda, mesakuTreebs ufleba aqvT<br />

monawileoba miiRon ganzraxulebaTa formirebasa da maT ganxorcielebaSi.<br />

isini amas damoukideblad axorcieleben (mesakuTreTa sawarmos saxiT), an<br />

kidev TavianTi uflebis delegirebas daqiravebul menejerebze axdenen.<br />

organizaciis menejerebs, rogorc damoukidebel jgufs mniSvneloba aqvT<br />

mxolod menejerul organizaciaSi. isini principSi dainteresebulni arian<br />

wilobrivi monawileebis interesebis dakmayofilebaSi, romlebic arsebiTad<br />

maT cvlian, Tumca msxvil organizaciebSi arsebobs menejerebis _<br />

daqiravebuli muSebis warmomadgenlebis Tanamdebobebi makontrolebel<br />

sabWoSi. Aam sawarmoo interesebTan erTad menejerebi SeiZleba sakuTar<br />

intersebsac misdevdnen (damoukidebloba, xelisufleba, aRiareba, kariera).<br />

personali (TanamSromlebi) mudmivad dainteresebulia Tavisi samuSao<br />

adgilis saimedoobiT, SesaZlo maqsimaluri xelfasiTa da socialuri<br />

garantiebiT, muSaobis kargi pirobebiT da TanxmobiT, agreTve TavianTi<br />

organizaciis maRali prestiJiT. xSirad vlindeba agreTve sakuTari<br />

SesaZleblobebisa da piradi profesionaluri aRiarebis motivebi.<br />

TanamSromlebis interesebs agreTve profkavSirebi da organizaciaSi<br />

daqiravebuli muSebis warmomadgenelTa organoebi icaven.<br />

kreditorebi (kapitalis garedan dambandeblebi) kerZo bankebi arian,<br />

romlebic kreditebs iZlevian. isini daintersebuli arian SemoTavazebuli<br />

kapitalis maqsimalurad maRal SefasebaSi (procentebSi), momsaxurebis<br />

droul anazRaurebaSi (kerZod, procentisa da kreditis dafarvaSi) da<br />

gauTvaliswinebeli SemTxvevisagan saTanado garantiebSi. msxvili<br />

kreditebis gacemisas isini agreTve dainteresebuli arian informaciasa da<br />

firmis menejerebze gavlenaSi.<br />

aucilebeli masalebis mimwodeblebi zrunaven firmasTan xangrZlivi da<br />

xelsayreli kavSirebis dasamyareblad. isini cdiloben miaRwion maqsimalur<br />

Semosavlebs, maT mier ganxorcielebul miwodebaze SeTanxmebis xelsayrel<br />

pirobebs, TavianTi mxridan minimalur danaxarjebs.<br />

klientebs (muSaobis Sedegebis momxmareblebs) surT miiRon maTTvis saWiro<br />

da aucilebeli maRali xarisxis nawarmi dabali fasebiT da xelsayrel<br />

pirobebSi. isini saqonlis farTo asortimentisa da kargi momsaxurebisaken<br />

iswrafvian.<br />

saxelmwifo, upirveles yovlisa, zrunavs sabazro meurneobis<br />

funqcionirebaze organizaciebTan erTad, maT konkurentunarianobaze<br />

saerTaSoriso bazarze, radgan es garemoeba xels uwyobs da ganapirobebs<br />

sazogadoebrivi produqtis zrdas, uzrunvelyofs keTildReobas,<br />

mosaxleobis momaragebas saqonliTa da samuSao adgilebiT, xels uwyobs<br />

sagareo savaWro urTierTobaTa wonasworobas, magram amasTan organizaciebi<br />

ganixileba agreTve, rogorc saxelmwifo xarjebis dafinansebis wyaro. isic<br />

gaTvaliswinebulia, rom saxelmwifo mudmivad zrunavs fasebis<br />

stabilurobasa (inflaciasTan brZola) da socialur mSvidobaze<br />

(magaliTad, muSaTa moZraobis ararseboba).<br />

sazogadoeba Sedgeba heterogenuli jgufebisagan (magaliTad, sainformacio<br />

saSualebebi, partiebi, eklesiebi, kavSirebi da gaerTianebebi, samoqalaqo<br />

10


iniciativebi da sxva). maTi interesi organizaciebTan dakavSirebiT<br />

gamoixateba imaSi, rom maT xeli unda Seuwyon jgufur miznebs, an, ukidures<br />

SemTxvevaSi, xeli ar SeuSalon maT. Aamis Sesaxeb drouli informaciis<br />

misaRebad, maT unda icodnen yvelaferi korporaciis realuri<br />

mdgomareobis Sesaxeb. sazogadoebisaTvis gansakuTrebuli mniSvneloba aqvs<br />

janmrTelobisa da ekosferos SenarCunebas, amitom resursebis gamoyeneba,<br />

yvelaferi is, rac zemoqmedebs garemoze, ganixileba kritikulad, rogorc<br />

janmrTelobisaTvis mavne warmoebis produqtebi da saSualebebi.<br />

personalis marTva efuZneba Semdeg amosaval debulebebs:<br />

1) personalis dagegmvisa da organizaciis (firmis) ganviTarebis<br />

strategiis mWidrod dakavSirebis aucileblobas;<br />

2) personalTan muSaobis danaxarjebis raodenobriv Sefasebas da maT<br />

gavlenas warmoebis ekonomikur maCveneblebze;<br />

3) kompensaciebis aucilebeli paketis gansazRvras Sromis bazarze<br />

efeqtianad muSaobisaTvis;<br />

personalis xelmZRvaneloba, rogorc marTvis funqcia, mowodebulia<br />

gaaerTianos, moaxdinos koordinireba yvela danarCeni funqciisa. Ees ki<br />

miiRweva personalTan muSaobis principebis realizaciiT, maTi<br />

urTierTqmedebiT.<br />

personalTan muSaobis principebi<br />

Pprincipis dasaxelba principis Sinaarsi<br />

a) personalTan muSaobis saerTo<br />

principebi<br />

efeqtianoba gulisxmobs personalis marTvis<br />

sistemis yvelaze efeqtian da<br />

ekonomikur organizacias, marTvis<br />

sistemaze gaweuli danaxarjebis<br />

xvedriTi wilis Semcirebas<br />

produqciis erTeulze saerTo<br />

xarjebTan mimarTebaSi, warmoebis<br />

efeqtianobis amaRlebas.<br />

personalis marTvis sistemis<br />

srulyofis RonisZiebis gatarebis<br />

Semdeg Tu adgili eqneba<br />

marTvisTvis saWiro xarjebis<br />

gazrdas, maSin isini unda<br />

daifaros sawarmoTa saqmianobis<br />

efeqtianobiT<br />

principis dasaxeleba Pprincipis Sinaarsi<br />

b) personalTan muSaobis<br />

organizaciis principebi<br />

rotacia<br />

11<br />

calkeuli muSakebis droebiTma<br />

gamosvlam ar unda Sewyvitos<br />

romelime funqciis<br />

ganxorcielebis procesi. amisTvis


mmarTvelobiTi orientaciis<br />

optimaluri Tanamdeboba<br />

koncentracia<br />

specializacia<br />

Pparaleluroba<br />

Aadaptireba<br />

(moqniloba)<br />

12<br />

saWiroa personalis marTvis<br />

TiToeul muSaks SeeZlos<br />

Tanamdebobrivad ufro maRla<br />

mdgom muSakTa funqciebis<br />

imitireba, dabla mdgomi<br />

TanamSromlisa da Tavisi Ddonis<br />

erTi-ori muSakis funqciis<br />

Sesruleba<br />

personalis marTvis funqciis<br />

orientaciis gaswrebis<br />

aucileblobas karnaxobs<br />

ganviTarebis winswreba im<br />

funqciebTan SedarebiT, romlebic<br />

mimarTulni arian warmoebis<br />

funqcionirebis uzrunvelyofaze.<br />

ganixileba ori mimarTulebiT:<br />

rogorc calkeuli qvedanayofebis<br />

muSakebis Zalisxmevis<br />

koncentracia an personalis<br />

marTvis mTeli sistemis Zalisxmeva<br />

ZiriTadi amocanebis gadasawyvetad<br />

an rogorc msgavsi funqciebis<br />

personalis marTvis sistemis erT<br />

qvedanayofSi koncentracia, rac<br />

aRmofxvris dublirebas.<br />

Ppersonalis marTvis sistemaSi<br />

Sromis danawileba (gamoiyofa<br />

Sroma xelmZRvanelebis,<br />

specialistebisa da<br />

mosamsaxureebis) xorcieldeba<br />

calkeuli qvedanayofebis<br />

formirebiT, romlebic<br />

specializirebuli iqnebian<br />

erTgvarovani funqciebis<br />

Sesrulebaze.<br />

gulisxmobs calkeuli<br />

mmarTvelobiTi gadawyvetilebebis<br />

erTdroul Sesrulebas, rac<br />

amaRlebs personalis marTvis<br />

operatiulobas.<br />

niSnavs personalis marTvis<br />

sistemis misadagebas marTvis<br />

obieqtis Secvlili miznebisadmi<br />

da misi muSaobis pirobebisadmi


memkvidreobiToba<br />

13<br />

gulisxmobs saerTo<br />

meTodologiur safuZvels<br />

personalis marTvis sistemis<br />

srulyofis samuSaoebis<br />

Casatareblad gansxvavebul<br />

safexurebze da sxvadasxva<br />

specialistebis mier.<br />

personalis marTvis sistemis<br />

muSakebis an qvedanayofebis<br />

uwyvetoba<br />

saqmianobaSi Sesvenebebis<br />

gamoricxva, sabuTebis<br />

dalagebisaTvis saWiro drois<br />

Semcireba, marTvis teqnikur<br />

saSualebaTa mocdenis drois<br />

principis dasaxeleba<br />

Semcireba da a. S.<br />

principis Sinaarsi


iTmuloba<br />

teqnologiuri erTianoba<br />

komfortuloba<br />

mmarTvelobaSi kolegialuroba<br />

14<br />

drois sxvadasxva monakveTSi<br />

Tanabari moculobis samuSaoTa<br />

Sesruleba da personalis marTvis<br />

funqciebis ganmeorebis<br />

regulireba<br />

gasagebi (xelmisawvdomi)<br />

terminologia, yvela qvedanayofisa<br />

da xelmZRvanelis saqmianoba<br />

agebuli unda iyos erTian<br />

konstruqciebze (etapebze, fasebze,<br />

funqciebze),<br />

personalis marTvis sistema unda<br />

uzrunvelyofdes maqsimalur<br />

moxerxebulobas dasabuTebaTa<br />

SemoqmedebiTi procesebisaTvis,<br />

gamomuSavebisaTvis, adamianis mier<br />

gadawyvetilebebis miRebisa da<br />

realizaciisaTvis. Mmag.<br />

damuSavebis gansxvavebuloba,<br />

sabuTebis specialuri gaformeba<br />

arsebiTi informaciis gamoyofiT<br />

(gamocalkevebiT); maTi garegnuli<br />

saxe; zedmeti muSaobis<br />

(saqmianobis) gamoricxva<br />

sabuTebis Sevsebis dros da a.S.<br />

profesionali menejerebi<br />

erTmaneTTan mWidro kontaqtiTa da<br />

kavSir-urTierTobiT muSaoben,<br />

erTmaneTTan dakavSirebuli arian<br />

TanamSromlobisa da kargi<br />

urTierTdamokidebulebis<br />

survilebiT, riTac qmnian<br />

mmarTvelobiT Stats.


personalis marTvis principebia:<br />

-TiToeuli muSakisaTvis Tavis saqmianobaze pasuxismgeblobis<br />

dakisreba;<br />

-TiToeulma muSakma unda icodes, Tu piradad vis eqvemdebareba da<br />

visgan iRebs miTiTebebs.<br />

personalis marTvaSi SeiZleba gamovyoT sami urTierdakavSirebuli<br />

midgoma, romelic gamomdinareobs ekonomikuri da saorganizacio<br />

Teorebidan.<br />

pirveli midgoma dakavSirebulia adamianuri kapitalis formirebasTan.<br />

meore midgoma gulisxmobs personalis marTvaSi im faqtorebis<br />

gamoyenebas, romlebic axdenen damqiraveblis motivirebas, raTa gare Sromis<br />

bazarze moiZios Sesabamisi profilis mqone optimaluri samuSao Zalebi.<br />

mesame midgoma dafuZnebulia organizaciisadmi erTgulebis<br />

koncefciaze, romelic iwvevs organizaciis (firmis) qcevis modelis Seqmnas<br />

sakadro<br />

politikis<br />

SemuSaveba da<br />

ganxorcieleba<br />

personalis<br />

SerCevisa da<br />

ganawilebis<br />

principebi<br />

daqiravebisa da<br />

daTxovnis<br />

pirobebi<br />

swavleba da<br />

kvalifikaciis<br />

amaRleba<br />

personalis<br />

saqmianobis<br />

Sefaseba<br />

personalis marTvis struqtura<br />

Sromis<br />

anazRaureba da<br />

stimulireba<br />

Sromis<br />

anazRaurebis<br />

formebi<br />

Sromis<br />

nayofierebis<br />

amaRlebis<br />

gzebi<br />

Sromis<br />

anazRaurebis<br />

wamaxalisebeli<br />

sistemebi<br />

jgufuri marTva,<br />

urTierTdamokidebuleba<br />

koleqtivSi da<br />

profkavSirebTan<br />

damokidebuleba<br />

dabal doneze<br />

muSakebis marTvaSi<br />

CarTva (mozidva)<br />

samuSao brigadebi da<br />

maTi funqciebi<br />

urTierdamokidebuleba<br />

koleqtivSi<br />

___________ damokidebuleba<br />

profkavSirebTan<br />

15<br />

marTvis<br />

socialurfsiqologiuri<br />

aspeqtebi<br />

muSakebis<br />

Sromis<br />

motivacia da<br />

SemoqmedebiTi<br />

iniciativa<br />

Ffirmis<br />

organizaciuli<br />

Kkultura<br />

personalis<br />

marTvis<br />

gavlena firmis<br />

saqmianobaze da<br />

mis<br />

organizaciaze<br />

___________<br />

personalis marTvis struqtura moicavs saqmianobis sxvadasxva<br />

mimarTulebebs, esenia:


esursebis dagegmva: momxmareblis adamianuri resursebiT<br />

uzrunvelyofa da amisaTvis aucilebeli danaxarjebis gegmis SemuSaveba;<br />

personalis SerCeva: yvela Tanamdebobis mixedviT potenciuri<br />

kandidatebis rezervis Seqmna;<br />

kadrebis gadarCeva: kandidatebis Sefaseba samuSao adgilebze da<br />

rezervidan saukeTesoTa SerCeva;<br />

xelfasisa da kompensaciebis gansazRvra: xelfasisa da SeRavaTebis<br />

struqturis SemuSaveba personalis mozidvis, daqiravebisa da SenarCunebis<br />

mizniT;<br />

proforientacia da adaptireba: dasaqmebuli muSakebis Seyvana<br />

organizaciasa (firmaasa) da mis qvedanayofebSi, muSakebisaTvis ganmarteba<br />

da swavleba imisa, Tu ras moelis maTgan organizacia (firma) da rogori<br />

Sroma iRebs damsaxurebul Sefasebas;<br />

swavleba: personalis swavlebis programebis SemuSaveba, maT mier<br />

samuSaos efeqtianad Sesrulebisa da samsaxurebrivi winsvlis mizniT;<br />

SromiTi saqmianobis Sefaseba: SromiTi saqmianobis Sefasebis<br />

meTodikis SemuSaveba da misi dayvana momuSaveebamde;<br />

dawinaureba, daqveiTeba, gadayvana, daTxovna: muSakebis Tanamdebobrivi<br />

gadaadgilebis meTodikis SemuSaveba meti an naklebi pasuxismgeblobis<br />

SemcvelobiT, muSakebis profesiuli gamocdilebis ganviTareba maTi sxva<br />

Tanamdebobebze gadaadgilebis gziT an sxva ubanze gadayvaniT, agreTve<br />

daqiravebis xelSekrulebis Sewyvetis proceduris ganxorcielebiT;<br />

xelmZRvaneli kadrebis momzadeba, samsaxurebrivi dawinaurebis marTva.<br />

Pprogramebis SemuSaveba, romlebic mimarTulia xelmZRvaneli kadrebis<br />

unaris ganviTarebisa da Sromis efeqtianobis amaRlebisaken;<br />

SromiTi urTierTobebi: koleqtiuri xelSekrulebebis dadebasTan<br />

dakavSirebuli molaparakebebis warmoeba;<br />

dasaqmeba: dasaqmebis Tanabrad uzrunvelyofis programebis SemuSveba.<br />

personalis marTvis programebis SemuSaveba iTvaliswinebs:<br />

-miznobrivi orientaciisa da saerTo miznebis urTierTkavSiris<br />

arsebobas.<br />

-SromiTi resusrebis marTvis sferoSi strategiis erToblivad<br />

SemuSavebas da dasaqmebis stabilizacias xelmZRvanelobis profkavSirebisa<br />

da muSakebis mier.<br />

organizaciuli kultura<br />

organizacia rTuli meqanizmia, romlis sasicocxlo potencialis<br />

safuZvelsac organizaciuli kultura <strong>warmoadgens</strong>: is, ris gamo adamianebi<br />

gaxdnen organizaciis wevrebi; is, Tu rogor aigeba maT Soris urTierToba;<br />

organizaciis cxovrebisa da saqmianobis myar normebsa da principebs rogor<br />

iziareben isini, ra aris, maTi azriT, kargi da ra _ cudi, da kidev bevri<br />

sxva ram iseTi, romelic faseulobebsa da normebs miekuTvneba.<br />

organizaciuli kulturis matarebelia adamianebi, magram ukve<br />

Camoyalibebuli organizaciuli kulturis mqone organizaciebSi<br />

organizaciuli kultura TiTqos gancalkevebulia adamianebisagan da xdeba<br />

organizaciis atributi, misi nawili, romelic aqtiur zemoqmedebas axdens<br />

16


organizaciis wevrebze, maTi qcevis modificirebas im normebisa da<br />

faseulobebis Sesabamisad, romlebic mis safuZvels Seadgenen.<br />

imdenad, ramdenadac kultura umniSvelovanes rols TamaSobs<br />

organizaciis cxovrebaSi mas gansakuTrebuli yuradReba unda eqceodes<br />

xelmZRvanelobis mxridan.<br />

menejementi ara marto Seesabameba organizaciul kulturas da masze<br />

Zlieraa damokidebuli, aramed mas SeuZlia moaxdinos gavlena<br />

organizaciuli kulturis formirebasa da ganviTarebaze. amisaTvis<br />

menejerebs unda SeeZloT organizaciuli kulturis gaanalizeba da<br />

gavlenis moxdena mis formirebasa da sasurveli mimarTulebiT Secvlaze.<br />

Tanamedrove literaturaSi sakmaod mravladaa organizaciuli<br />

kulturis Sinaarsis cnebis gansazRvra. rogorc mraval sxva organizaciul<br />

mmarTvelobiT disciplinas, aseve organizaciuli kulturis koncefciasac<br />

ar gaaCnia erTaderTi swori da utyuari ganmarteba. TiToeuli avtori<br />

cdilobs es cneba Taviseburad ganmartos. Aamitom amJamad ukve gvaqvs<br />

rogorc Zalian viwro, aseve farTo gansazRvra imisa, Tu ras <strong>warmoadgens</strong><br />

organizaciuli kultura.<br />

avtorebis umeteseoba Tanxmdeba imaSi, rom organizaciuli kultura<br />

mniSvnelovani varaudebisa da ganzraxvebis rTuli organizaciaa (romlebic<br />

xSirad formulirebas ar eqvemdebareba da mtkicebis gareSe miiReba jgufis<br />

wevrebis an organizaciis mier). xSirad korporaciuli kultura<br />

ganmartebulia rogorc organizaciis wevrebis mier gaTavisebuli<br />

filosofia da marTvis ideologia, varaudebi, ganzraxvebi, moraluri<br />

faseulobani da normebi, romlebic safuZvlad udevs urTierTobebsa da<br />

urTierTqmedebebs rogorc organizaciis SigniT, aseve mis farglebs gareT.<br />

organizaciuli kultura organizaciaSi vlindeba adamianebs Soris<br />

urTierTobebSi. Aamitom sxvadasxva adamianebi an organizaciis sxvadasxva<br />

nawilebi cdiloben, rom organizaciis kultura msgavsi terminiT aRweron.<br />

miuxedavad organizaciuli kulturis sxvadasxva ganmartebebisa da<br />

maTi Sinaarsis aSkara gansxvavebisa, maTSi saerTo momentebic aris. Bbevr<br />

ganmartebaSi avtorebi eyrdnobian sabazro varaudebis nimuSebs, romlebsac<br />

organizaciis wevrebi icaven TavianT qcevebsa da qmedebebSi. es varaudebi<br />

xSirad dakavSirebulia individis mier gare garemos (jgufis, organizaciis,<br />

sazogadoebis, msoflios) xedvasTan da misi cvlilebebis<br />

maregulireblebTan (buneba, sivrce, dro, samuSao urTierToba da a. S.).<br />

xSirad Zneldeba am xedvis formulireba organizaciebTan mimarTebaSi.<br />

Rirebulebebi (anu RirebulebiTi orientaciebi), romlebsac SeiZleba<br />

icavdes individi, <strong>warmoadgens</strong> meore saerTo kategorias, romelic avtorebis<br />

mier CarTulia organizaciuli kulturis ganmartebaSi. Rirebulebebi<br />

orientirs aZlevs individs imis gasarkvevad, Tu rogori qceva SeiZleba<br />

CaiTvalos misaRebad an dauSveblad (miuReblad). Aase, zogierT<br />

organizaciaSi miCneulia, rom klienti yovelTvis marTalia, amitom<br />

dauSvebelia klientis dadanaSauleba organizaciis wevrebis warumatebel<br />

muSaobaSi. sxvagan SesaZlebelia yvelaferi sapirispirod iyos. magram<br />

rogorc erT, ise meore SemTxvevaSi miRebuli faseuloba exmareba individs<br />

imis gagebaSi, Tu rogor unda imoqmedos man konkrentul situaciaSi.<br />

da bolos, organizaciuli kulturis Sinaarsis cnebis mesame saerTo<br />

atributad miCneulia simbolika, romlis meSveobiTac RirebulebiTi<br />

orientaciebi “gadaecemaT” organizaciis wevrebs. Mmraval firmas<br />

17


specialuri, yvelasaTvis gankuTvnili dokumenti aqvs, romelSic isini<br />

detalurad aRweren TavianT RirebulebiT orientaciebs. magram am<br />

ukanasknelis Sinaarsi da mniSvneloba sruliad gadaecema muSakebs<br />

istoriis, legendebisa da miTebis meSveobiT. maT uyvebian Sinaarss,<br />

gadascemen, ganumartaven. Sedegad isini individze ufro did gavlenas<br />

axdenen, vidre is Rirebulebebi, romlebic Cawerilia organizaciis<br />

sareklamo bukletSi.<br />

organizaciuli kultura – esaa umniSvnelovanesi varaudebis,<br />

ganzraxvebis nakrebi, miRebuli organizaciis wevrebis mier da asaxuli<br />

organizaciis mier gacxadebul RirebulebebSi, romlebic adamianebs aZleven<br />

maTi qcevisa da moqmedebebis orientirebs. Ees RirebulebiTi orientaciebi<br />

gadaecema individebs sulieri da materialuri Sida organizaciuli<br />

urTierTobebis simboluri saSualebebiT.<br />

mas, vinc cdilobs Rrmad Seicnos organizaciuli kultura, Sexeba<br />

aqvs mis meore, zedapirul donesTan. am doneze Seswavlas eqvemdebareba<br />

Rirebulebebi, romlebsac iziareben organizaciis wevrebi, imis Sesabamisad,<br />

es Rirebulebebi ramdenad aisaxeba simboloebsa da enaSi. Rirebulebebis<br />

miReba Segnebul xasiaTs atarebs da damokidebulia adamianebis survilebze.<br />

Mmkvlevrebi xSirad izRudebian am doniT, radganac Semdeg doneze TiTqmis<br />

dauZleveli sirTuleebi wamoiWreba.<br />

mesame, siRrmisuli done moicavs sabazro varaudebsa da ganzraxvebs,<br />

romlebic Znelad gasarkvevia da maTSi garkveva TviT organizaciis<br />

wevrebsac ki uWirT specialurad am sakiTxebze gonebis daZabvisa da<br />

yuradRebis gamaxvilebis gareSe. es faruli da sarwmunod miRebuli<br />

varudebi da ganzraxulobani warmarTaven adamianebis qcevas da moqmedebas,<br />

exmarebian maT aiTvison da aRiqvan is atributebi, romlebic axasiaTebs<br />

organizaciul kulturas.<br />

imis Sesabamisad, Tu miTiTebuli doneebidan romeli Seiswavleba,<br />

miRebulia organizaciuli kulturebis dayofa subieqturad da obieqturad.<br />

subieqturi organizaciuli kultura iqmneba muSakebis mier varaudebisa da<br />

ganzraxulebaTa nimuSebis gaziarebis, rwmenisa da molodinisagan, agreTve<br />

misi Rirebulebebis organizaciuli garemocvis jgufuri aRqmisagan<br />

(miRebisagan), im normebisa da rgolebis miRebisagan, romlebic pirovnebis<br />

gareT arseboben. amaSi CairTveba simbolikis rigi elementebi, gansakuTrebiT<br />

misi sulieri nawili: organizaciis gmiri, miTebi organizaciisa da misi<br />

lideris istoriaze, organizaciuli tabu, ritualebi, urTierTobaTa enisa<br />

da lozungebis miReba-aRqma. subieqturi organizaciuli kultura<br />

praqtikuli kulturis formirebis anu xelmZRvanelobis stilis SemuSavebis,<br />

xelmRvanelebis mier problemaTa gadawyvetis stilis gamomuSavebis,<br />

mTlianad maTi qcevis wesebis Camoyalibebis safuZvelia. Ees qmnis<br />

gansxvavebas msgavs organizaciul kulturaTa Soris, magaliTad, or<br />

kompanias SeuZlia ganacxados klientebis xarisxianad momsaxurebis Sesaxeb.<br />

saboloo Sedegi bevrad iqneba damokidebuli imaze, Tu rogor iqneba<br />

ganxorcielebuli am procesis xelmZRvaneloba.<br />

obieqtur organizaciul kulturas Cveulebriv ukavSireben fizikur<br />

garemocavas, romelic organizaciaSia Seqmnili: TviT Senoba da misi<br />

dizaini, misi ganlagebis adgili, mowyobiloba da aveji, sivrcis feri da<br />

moculoba, moxerxebuloba, misaRebi oTaxebi, manqanebis gasaCereblebi da<br />

18


sxv. es yvelaferi ama Tu im xarisxiT asaxavs im faseulobebs, romlebsac<br />

misdevs mocemuli organizacia.<br />

miuxedavad imisa, rom organizaciuli kulturis orive aspeqti<br />

mniSvnelovania, mainc subieqturi aspeqti adamianebsa da organizaciebs<br />

Soris. rogorc saerTos, ise gansxvavebaTa Ziebis met saSulebas qmnis.<br />

uamravi midgoma arsebobs im gansxvavebuli atributebis gamosayofad,<br />

romlebic ama Tu im kulturis daxasiaTebas da identifikacias axdenen,<br />

rogorc makro, ise mikrodoneze. Kkonkretuli organizaciuli kultura<br />

SegviZlia ganvixiloT aTi maxasiaTeblis safuZvelze:<br />

-muSakis mier sakuTari Tavisa da organizaciaSi Tavisi adgilis<br />

gacnobiereba – erTni kulturas aRiqvamen rogorc muSakis mier Tavisi<br />

Sinagani ganwyobis dafarvas, meoreni mxars uWeren da waaxaliseben maT<br />

garegan gamovlenas; calkeul SemTxvevebSi damoukidebloba da Semoqmedeba<br />

vlindeba TanamSromlobis saxiT, xolo sxva SemTxvevaSi –individualizmis<br />

saxiT;<br />

-urTierTobis komunikaciuri sistema da metyveleba – zepiri, weriTi,<br />

araverbaluri komunikaciis, “satelefono uflebis” da komunikaciis<br />

gaxsnilobis gamoyeneba gansxvavebulia jgufebs Soris, jgufidan jgufamde,<br />

organizaciidan organizaciamde; Jargoni, abreviatura, Jestikulaciebi saxes<br />

icvlis, sxvadasxva organizaciebis dargobrivi, funqcionaluri da<br />

teritoriuli kuTvnilebis mixedviT;<br />

-garegnuli ieri, tansacmeli da Tavis wardgena samsaxurSi _<br />

uniformaTa da spectansacmlis, saqmiani stilis, kosmetikis , varcxnilobis<br />

gansxvavebuloba da mravalsaxeoba adasturebs mravali mikrokulturis<br />

arsebobas;<br />

-ras da rogor miirTmeven adamianebi, Wamis Cveulebebi da tradiciebi<br />

_ muSakebis kvebis organizacia, maT Soris sawarmoSi kvebisTvis<br />

gankuTvnili adgilebis arseboba an ararseboba; adamianebi daatareben<br />

TavianT sakvebs Tu Sedian kafeebSi dawesebulebebis SigniT an mis gareT;<br />

dotacia kvebaze; kvebis perioduloba da xangrZlivoba; sxvadasxva donis<br />

muSakebi ikvebebian erTad Tu cal-calke da a. S.;<br />

-drois Secnoba, SegrZneba, misdami damokidebuleba da gamoyeneba _<br />

muSakebis sizustis xarisxi da droisadmi damokidebuleba; drois ganrigis<br />

dacva; drois monoqronikuli an poliqronikuli gamoyeneba;<br />

-adamianebs Soris urTierToba da urTierTdamokidebuleba _ asakisa<br />

da sqesis mixedviT, statusisa da xelisuflebis mixedviT, gonierebisa da<br />

inteleqtis, gamocdilebisa da codnis, rangis da protokolis, religiisa<br />

da moqlaqeobis mixedviT da a. S.;<br />

-faseulobebi _ rogorc orientirTa nakrebi imaze, Tu ra aris kargi<br />

da ra aris cudi da normebi _ rogorc winadadebaTa da molodinTa<br />

nakrebi qcevis gansazRvruli tipis mixedviT –adamianebi ras afaseben<br />

TavianT organizaciul cxovrebaSi (Tavis mdgomareobas, titulebs Tu TviT<br />

samuSaos da a. S) da rogor xdeba am faseulobaTa SenarCuneba;<br />

-rwmena raRacis mimarT da raRacis mimarT damokidebuleba an ganwyoba<br />

raRacis mimarT _ rwmena xelmZRvanelobis, warmatebebis, sakuTari Zalebis,<br />

urTierTdaxmarebis, eTikuri qcevis, samarTlianobis mimarT da a.S.;<br />

kolegebisadmi damokidebuleba, borotebis, Zladobisa da agresiisadmi<br />

damokidebuleba da sxv.; religiis gavlena da morali;<br />

19


-muSakebis ganviTarebis procesi da swavleba _ samuSaos moufiqrebeli<br />

an Segnebuli Sesruleba; orientiri inteleqtze Tu Zalaze; muSakebis<br />

informirebis procedurebi; msjelobebsa da moqmedebebSi logikis primatis<br />

aRiareba an uaryofa; abstraqcia da konceptualizacia azrovnebasa da<br />

swavlaSi; mizezebis ganmartebisadmi midgoma;<br />

-SromiTi eTika da motivireba – samuSaos mimarT damokidebuleba da<br />

pasuxismgebloba samuSaos Sesrulebaze; samuSaos danawileba da Senacvleba-<br />

Canacvleba; samuSao adgilis sisufTave; samuSaos xarisxi; Cveulebebi<br />

samuSos mixedviT; samuSaos Sefaseba da waxaliseba; damokidebuleba<br />

“adamiani-manqana”; individualuri an jgufuri muSaoba; samsaxurebrivi<br />

dawinaureba.<br />

organizaciuli kulturis zemoaRniSnuli maxasiaTeblebi erTad<br />

aRebuli asaxaven da Sinaars aZleven organizaciuli kulturis koncefcias.<br />

Oorganizaciis wevrebi, iziareben ra rwmenasa da molodinis grZnobas,<br />

qmnian TavianT fizikur garemocvas, SeimuSaveben urTierTobis enas, avlenen<br />

yvelasaTvis gasageb grZnobebsa da emociebs. Yyovelive es exmareba maT<br />

organizaciuli kulturis gagebasa da interpretirebaSi, anu Tavisi<br />

mniSvneloba mianiWon movlenebsa da moqmedebebs, gaazrebuli gaxadon<br />

TavianTi samuSao garemocva. adamianebisa da jgufebis qceva organizaciis<br />

SigniT mWidrodaa dakavSirebuli normebTan, romlebic gamomdinareobs am<br />

rwmenis, molodinisa da moqmedebebisagan.<br />

organizaciuli kulturis Sinaarsi gavlenas axdens qcevis<br />

mimarTulebebze da ganisazRvreba varaudebisa da ganzraxvebis ara martivi<br />

dajamebiT, aramed imiT, Tu rogor arian isini dakavSirebuli erTmaneTTan<br />

da rogor qmnian qcevis gansazRvrul nimuSebs. Aama Tu im kulturis<br />

ganmasxvavebeli da damaxasiaTebeli niSan-Tvisebaa formirebadi sabaziso<br />

varaudebisa da ganzraxvebis garkveuli wesrigi,, rac miuTiTebs imaze, Tu<br />

rogori politika da romeli principebi unda Warbobdes winadadebaTa<br />

sxvadasxva nakrebs Soris konfliqtis wamoWris SemTxvevaSi. Aase, or<br />

organizacias Tanabrad SeuZlia ganacxados muSaobaSi kooperaciisa da Sida<br />

konkurenciis ganviTarebis Sesaxeb, rogorc erT-erT mniSvnelovan<br />

Rirebulebaze. Mmagram, amasTan, erT organizaciaSi kooperacia ufro metad<br />

iqneba damokidebuli gadawyvetilebaTa miRebis procesze, xolo Sida<br />

konkurencia – karieris dagegmvaze. Mmeore organizaciaSi aqcenti SeiZleba<br />

gakeTdes Sebrunebuli wesiTa da mimarTulebebiT. Aam ori organizaciis<br />

kulturaTa Sinaarsi sakmaod gansxavavebuli iqneba, miuxedavad imisa, rom<br />

maTi varaudebisa da ganzraxulebaTa nakrebi arsebiTad TiTqos erTnairia.<br />

zemoT moyvanili kidev erTxel TvalnaTliv gviCvenebs, rom<br />

organizaciul kulturaze, rogorc monoliTur fenomenze, laparaki ar<br />

gviwevs. Ees mxolod organizaciis erTi kulturaa. Aamis miuxedavad,<br />

aucilebelia gvaxsovdes, rom erT organizaciaSi SesaZlebelia iyos bevri<br />

“lokaluri” kultura. maSasadame, arsebobs erTi, mTel organizaciaSi<br />

umeteswilad gavrcelebuli da upiratesad miCneuli kultura da misi<br />

nawilebis (donis, qvedanayofis, profesionaluri, regionaluri, erovnuli,<br />

asakobrivi, sqesobrivi da sxva jgufebis) kultura. Yyvela es gansxvavebuli<br />

subkultura SesaZlebelia Tanaarsebobdes erTi saerTo kulturis qveS.<br />

organizaciaSi erTi an ramdenime subkultura Tavisi bunebiT<br />

SesaZlebelia imyofebodes imave ganzomilebaSi, romelSic aris<br />

organizaciaSi dominirebuli kultura, an kidev Seqmnas am organizaciaSi<br />

20


erTgvari meore ganzomileba. pirvel organizaciaSi es iqneba Taviseburi<br />

anklavi, romelSic dominirebuli kulturis Rirebulebebisadmi erTguleba,<br />

Tavdadeba vlindeba ufro metad, vidre organizaciis sxva nawilSi.<br />

Cveulebriv, es xdeba organizaciis centraluri aparatis subkulturis an<br />

marTvis organoebis sistemaSi. meore SemTxvevaSi organizaciaSi<br />

dominirebuli kulturis ZiriTadi Rirebulebebi am organizaciis romelime<br />

jgufis wevris mier miiReba sxva kulturebTan erTad calke nakrebis saxiT.<br />

sazogadoebis msgavsad, organizaciaSic SeiZleba arsebobdes mesame tipis<br />

subkulturebic, romlebic sakmaod mtkiced uaryofen imas, risi miRwevac<br />

organizacias surs mTlianobaSi. organizaciaSi kontrkulturebi maSin<br />

iqmneba xolme, rodesac individebi da jgufebi iseT pirobebSi imyofebian,<br />

rom SeuZlebelia maTTvis sasurveli an normaluri mdgomareobis<br />

uzrunvelyofa. garkveuli azriT, organizaciuli kontrkulturebi<br />

warmoadgenen stresis an krizisis periodSi mowodebas daxmarebisaken, anu<br />

rodesac mxardaWeris arsebuli sistema iSleba da adamianebi cdiloben<br />

organizaciaSi TavianTi cxovrebis kontrolis raime doniT aRdgenas.<br />

zogierTi “kontkulturis” jgufi SesaZlebelia sakmaod gavleniani gaxdes<br />

msxvilmasStabiani transformaciuli procesebis msvlelobaSi, romlebic<br />

dakavSirebulia bunebaSi mimdinare cvlilebebTan, agreTve organizaciis<br />

konstruqciisa da xasiaTis cvlilebebTan. aseTi jgufebis TvalsaCino<br />

magaliTia Tavis droze yovlisSemZle SromiTi koleqtivis sabWoebi,<br />

romlebic amJamad, privatizaciis procesis mimdinareobisas, warmoiqmna<br />

sawarmoTa aqciebis sakontrolo paketis mflobelTa jgufebis da<br />

sabiujeto organizaciebis samewarmeo qvedanayofebis saxiT.<br />

rogorc kargadaa cnobili, garemomcveli sfero mniSvnelovan<br />

gavlenas axdens organizaciaze, rac, bunebrivia, mis kulturazec aisaxeba.<br />

amasTan, rogorc praqtika gviCvenebs, or organizacias, romlebic erT<br />

garemosa da garemocvaSi funqcionireben, SesaZlebelia Zlier gansxvavebuli<br />

kultura hqondeT. Ees imitom xdeba, rom organizaciis wevrebi TavianTi<br />

erToblivi gamocdilebiT sxvadasxvanairad wyveten or umniSvnelovanes<br />

problemas. Ppirveli _ esaa gare adaptacia: ra unda gakeTdes organizaciis<br />

mier da rogor unda gakeTdes. meore _ esaa Siga integracia: rogor wyveten<br />

organizaciis muSakebi TavianT yoveldRiur, organizaciaSi muSaobasa da<br />

cxovrebasTan dakavSirebul problemebs.<br />

gare adaptaciis da gadarCenis procesi ukavSirdeba organizaciis<br />

mier bazarze Tavisi niSis Ziebasa da povnas da mis morgebas mudmivad<br />

cvalebad garemosTan. Ees aris organizaciis mier Tavisi miznebis miRwevisa<br />

da misi urTierTqmedebis procesi gare samyaros warmomadgenlebTan.<br />

Cveulebriv organizacia viTardeba axali wevrebis mozidvis xarjze,<br />

romlebic sxva kulturis mqone organizaciebidan modian. Oorganizaciis<br />

axal wevrebs, nebsiT Tu uneblieT, organizaciaSi sxva kulturis “virusi”<br />

SeaqvT. Semdgom ki kulturebidan romeli damkvidrdeba da gadarCeba,<br />

bevradaa damokidebuli maT siZliereze, ramdenadac es siZliere gavlenas<br />

axdens ama Tu im qcevis intensivobaze.<br />

organizaciis kulturis siZliere sami parametriT ganisazRvreba:<br />

-kulturis “sisqe”;<br />

-organizaciis wevrebis mier kulturis gaziarebis xarisxi;<br />

-kulturis prioritetebis sicxade (garkveuloba).<br />

21


organizaciis kulturis “sisqe” ganisazRvreba im mniSvnelovani<br />

varaudebis (ganzraxvaTa) raodenobiT, romlebsac TanamSromlebi iziareben.<br />

Kkultura rwmenisa da Rirebulebebis mravali doniT Zlier gavlenas<br />

axdens TanamSromelTa qcevebze.<br />

zogierT kulturaSi aRiarebuli da gaziarebuli sxvadasxva rwmena da<br />

Rirebulebebi mkveTrad ranJirebulia, amasTan, is, rom maT sxvadasxvagvari<br />

Rirebuleba aqvT, sulac ar amcirebs TiToeuli maTganis rols. zogierT<br />

sxva kulturaSi SedarebiTi prioritetebi da aRiarebul Rirebulebebs<br />

Soris kavSirebi mTlianad naTeli ar aris. pirvel SemTxvevaSi miiRweva<br />

didi efeqti adamianebis qcevaze gavlenis TvalsazrisiT, ramdenadac maTSi<br />

iwyebs formirebas rwmena imisa, Tu romeli Rirebuleba unda Warbobdes<br />

interesTa konfliqtis SemTxvevaSi<br />

Sromis motivireba da karieris marTva<br />

1. motivirebis arsi da adamianis ZiriTadi moTxovnilebebi<br />

imisaTvis, rom organizaciam warmatebiT miaRwios Tavis miznebs,<br />

sakmarisi araa organizaciuli, teqnikuri, resursuli sakiTxebis gadawyveta<br />

da kvalificiuri personalis mozidva; yovelive amasTan erTad aucilebelia<br />

Sromis procesis iseTi organizeba, rom yovelma momuSavem Zalisxmeva da<br />

daintereseba gamoavlinos dasaxuli miznebis misaRwevad. istoria,<br />

mecnieruli gamokvlevebi, praqtikuli cxovreba da gamocdileba calsaxad<br />

adasturebs, rom adamianma mxolod maSin SeiZleba miaRwios Tavis miznebs<br />

da maqsimalurad gamoavlinos Tavisi unar-SesaZleblobebi, roca is<br />

saTanadodaa motivirebuli, roca mas saamisod realuri stimuli aqvs.<br />

rasakvirvelia, arasworia imis mtkiceba, rom momuSaveTa SromiTi qceva,<br />

disciplina da Sromis Sedegebi mxolod maTi motivirebiT ganisazRvreba,<br />

magram es odnavadac ar amcirebs adamianTa motivirebis gansakuTrebul<br />

mniSvnelobas.<br />

ratom amjobineben xolme adamianebi erT samuSaos meores? ratom<br />

reagireben isini sxvadasxvagvarad erTsa da imave stimulze? ratomaa, rom<br />

erT SemTxvevaSi Tavdauzogavad, maqsimaluri mobilizebiTa da mondomebiT<br />

muSaoben, sxva SemTxvevebSi ki _ zereled da uinteresod? rasakvirvelia, aq<br />

mTavaria imis garkveva, Tu ra da ratom iwvevs adamianTa motivirebas da ra<br />

unda gakeTdes, rom isini daintersebulni iyvnen, maqsimaluri ZalisxmeviTa<br />

da Sedegianad imuSaon.<br />

tradiciulad da dResac, arcTu cota xelmZRvaneli fiqrobs, rom<br />

adamianTa warmatebuli saqmianobis mTavari da xSirad erTaderTi stimuli<br />

materialuri daintereseba, xelfasia. am faqtoris Zalze didi mniSvnelobis<br />

miuxedavad, gansakuTrebiT dRevandel qarTul sinamdvileSi, iSviaTi rodia<br />

SemTxvevebi, roca adamiani didi monodomebiTa da TavdaviwyebiTac muSaobs,<br />

Tumca mas ar akmayofilebs xelfasis done; aris iseTi samuSoebic,<br />

romlebsac arcerTi adamiani xels ar mohkidebs, rac unda maRali iyos<br />

anazRaureba; ase rom, fuli yovelTvis da yvelafers ar wyvets da adamianis<br />

motivirebac marto mas ar ukavSirdeba.<br />

22


motivireba adamianis im moTxovnilebebTan dakavSirebuli Sinagani<br />

mdgomareobaa, romlebic stimuls aZleven mis moqmedebebs da dasaxuli<br />

miznebis misaRwevad warmarTaven.<br />

adamianis qcevis motivirebis gamartivebuli modeli<br />

moTxovnilebebi;<br />

motivebi, moqmedebebi, romlebic moTxovnilebaTa dakmayofilebiskenaa<br />

mimarTuli;<br />

mizani;<br />

moTxovnilebaTa dakmayofilebis<br />

Sedegi<br />

xazgasmiT unda aRiniSnos, rom motivireba uSualod da ganuyofladaa<br />

dakavSirebuli adamianis moTxovnilebebTan. moTxovnileba aris adamianis<br />

mier aRqmuli ukmarisoba imisa, rac mis gareTaa da rac aucilebelia misi<br />

normaluri cxovrebisaTvis. rodesac iwyeben muSaobas, adamianebi cdiloben<br />

daikmayofilon sxvadasxva moTxovnileba, romelic SeiZleba xSirad<br />

saTanadod gacnobierebulic ki ar hqondeT. Tanamedrove literaturaSi<br />

arsebobs adamianis moTxovnilebaTa sakmaod bevri, erTmaneTisagn metnaklebad<br />

gansxvavebuli klasifikacia, amaTgan erT-erTi yvelaze<br />

popularulia maslous mier warmodgenili klasifikacia.<br />

adamianTa moTxovnilebebis ierarqia maslous mixedviT<br />

pirveladi moTxovnilebebi<br />

1. fiziologiuri<br />

2. usafrTxoebis<br />

meoradi moTxovnilebebi<br />

3. aRiareba-pativiscemis<br />

4. socialuri<br />

Y 5. TviTgamoxatvis (TviTrealizebis)<br />

fiziologiuri moTxovnilebebia: sakvebi, wyali, haeri, tansacmeli, bina<br />

da a. S. , anu is moTxovnilebebi, romlebic adamianis, rogorc biologiuri<br />

organizmis arsebobas uzrunvelyofen.<br />

usafrTxoebis moTxovnilebebia: saimedo samuSao adgili, Semosavlis<br />

mudmivi wyaros arseboba, fizikuri da fsiqikuri usafrTxoeba, samedicino<br />

daxmareba, sapensio uzrunvelyofa, mSvidoba, xvalindeli dRis imedi da sxv.<br />

socialuri moTxovnilebebia: socialuri kontaqtebi, kolegebTan<br />

araformaluri urTierTobebi, organizaciis Cveulebriv wevrad gaxdoma,<br />

organizaciuli kulturis gaTaviseba da sxv.<br />

aRiareba-pativiscemis moTxovnilebebia: momuSaves pativs scemen<br />

xelmZRvanelebi, kolegebi, aRiareben mis warmatebul saqmianobas,<br />

mondomebasa da profesionalizms, maRalia misi da misi Tanamdebobis<br />

prestiJi da avtoriteti saqminobis sxvadasxva sferoSi, maRalia misi<br />

statusi (kabineti, aRWurva, momsaxureba da a.S.), mas aqvs Zlaufleba, axdens<br />

sakuTari miRwevebis Sefasebas da sxv.<br />

23


TviTgamoxatvis moTxovnilebebia: sakuTari unar-SesaZleblobebis<br />

srulyofilad gamovlena da realizeba, SemoqmedebiTi ganviTareba,<br />

pirovnuli zrda.<br />

rasakvirvelia, moTxovnilebaTa warmodgenili ierarqiidan pirveli<br />

ori, e.w. vitaluri, anu sasicocxlo mniSvnelobis, pirveladi<br />

moTxovnilebebia; Tu isini araa dakmayofilebuli, Znelia (Tu SeuZlebeli<br />

ara) adamians sxva, ufro maRali, meoradi – aRiareba-pativiscemasTan,<br />

socialur cxovrebasTan Tu TviTgamoxatvasTan dakavSirebuli _<br />

moTxovnilebebi gauCndes; Tumca gamonaklisebi yovelTvis da yvelgan xdeba<br />

da dRevandeli saqarTveloc amis saukeTeso magaliTia: vitaluri<br />

(fiziologiuri da usafrTxoebis) moTxovnilebaTa arasakmarisi<br />

dakmayofilebis pirobebSic ki saqarTvelos sajaro samsaxurSi cotani<br />

rodi arian moxeleebi, romlebic patiosnad, SemoqmedebiTad, didi<br />

mondomebiTa da maRali pasuxismgeblobiT asruleben TavianT funqciebs da<br />

profesiul kmayofilebasac grZnoben.<br />

rogorc ukve aRiniSna, bevr adamians axali samuSaos dawyebisa da<br />

axal organizaciaSi samomavlo saqmianobis motivebi, rogorc wesi,<br />

detalurad, konkretulad da sistemurad Camoyalibebuli ara aqvs. SeiZleba<br />

erTi-ori, misTvis mTavari da prioritetuli motivi hqondes<br />

gacnobierebuli, xolo danarCenebi arsebobdes intuiciur, qvecnobier<br />

doneze, an sruliad ar iyos Camoyalibebuli da saqmianobis Semdgom<br />

etapebze gamoCndes.<br />

am TvalsazrisiT, metad mniSvnelovania organizaciis personalis<br />

marTvis samsaxuris, rogorc meTodur-makoordinirebeli qvedanayofis, ise<br />

gansakuTrebiT xaziT menejerTa roli da funqciebi; am ukanasknelebma da,<br />

sazogadod, nebismierma menejerma unda icodes da cdilobdes ukeT gaigos,<br />

Tu ra konkretuli motivebi, moTxovnilebebi da interesebi amoZravebs maTze<br />

uSualod daqvemdebarebulebs, risken iswrafvian, ras elodebian xval da<br />

zeg isini, ra moswonT da ra ar moswonT maT TavianT saqmianobaSi, ra<br />

Seuwyobs xels maTi muSaobis efeqtianobis mniSvnelovan zrdas da sxv.<br />

socialuri moTxovnilebebi<br />

• SeecadeT TanamSromlebs misceT iseTi samuSao, romelic maT sxvebTan<br />

urTierTobebis saSualebas miscems;<br />

• SeqmeniT erTiani gundis suliskveTeba samuSao adgilebze;<br />

• moawyveT daqvemdebarebulebTan perioduli TaTbirebi;<br />

• Tu organizacias realur zians ar ayeneben, nu SeecdebiT<br />

araformaluri jgufebis daSlas;<br />

• SeqmeniT saTanado pirobebi organizaciis gareT organizaciis wevrebis<br />

socialuri aqtivobisaTvis.<br />

aRiareba-pativiscemis moTxovnilebebi<br />

• SesTavazeT daqvemdebarebulebs ufro Sinaarsiani samuSao;<br />

• uzrunvelyaviT organizaciis miRweul SedegebTan daqvemdebarebulTa<br />

dadebiTi ukukavSiri;<br />

• saTanadod SeafaseT da waaxaliseT daqvemdebarebulTa mier miRweuli<br />

Sedegebi;<br />

24


• aqtiurad CaabiT daqvemdebarebulebi organizaciis (qvedanayofis<br />

miznebis formulirebisa da gadawyvetilebis miRebis procesSi);<br />

• moaxdineT daqvemdebarebulebebze damatebiT uflebamosilebaTa<br />

delegireba;<br />

• izruneT daqvemdebarebulTa karieraze, Tanamdebobriv winsvlaze,<br />

waxalisebaze.<br />

TviTgamoxatvis (TviTrealizebis) moTxovnilebebi<br />

• uzrunvelyaviT daqvemdbarebulTa swavlebis, gadamzadebis,<br />

kvalifikaciis amaRlebisa da permanentuli ganviTarebis<br />

SesaZleblobebi, rac maT saSualebas miscems srulad gamoiyenon<br />

TavianTi potenciali;<br />

• mieciT daqvemdebarebulebs rTuli da mniSvnelovani samuSao, rac<br />

maTgan srul ukugebas moiTxovs;<br />

• Yyovelmxriv waaxaliseT da xeli SeuwyveT daqvemdebarebulTa<br />

SemoqmedebiTi unarebis ganviTarebas.<br />

metad didi mniSvneloba aqvs, rom momuSaveebi siamayes grZnobdnen<br />

organizaciis wevrobiT, organizaciis miznebsa da amocanebs aRiqvamdnen<br />

rogorc sakuTars, naTlad xedavdnen TavianT adgilsa da rols maT<br />

miRwevaSi, erTmaneTs erwymodes saerTo-organizaciuli da pirovnuli<br />

interesebi, aRiarebuli da gaTavisuflebuli iqnes organizaciis<br />

strategiuli interesebis primati.<br />

imis gamo, rom xSirad naTlad araa Camoyalibebuli momuSaveTa<br />

motivaciuri struqtura da konkretuli moTxovnilebebi, am Tavis pirvel<br />

danarTSi mocemulia testi, romelic am mxriv daxmarebas gauwevs rogorc<br />

momuSaveebs, ise maT uSualo xelmZRvanelebsa da personalis marTvis<br />

samsaxuris moxeleebs.<br />

Sromis motivirebis ZiriTadi principebi<br />

momuSaveTa SromiTi qcevis gagebisa da stimulirebis dasabuTebuli,<br />

efeqtiani sistemis Sesaqmnelad didi mniSvneloba aqvs im fsiqologiuri<br />

kanonzomierebisa da ZiriTadi principebis codnas, romlebic SromiTi<br />

motivirebis safuZvels warmoadgenen; aseTi principebia:<br />

• SromiTi qcevis polimotivireba;<br />

• motivebis ierarqiuli organizeba;<br />

• samarTlianobis principi;<br />

• mxardaWeris principi.<br />

SromiTi qcevis polimotivireba<br />

adamianis saqmianobaze ara erTi, aramed bevri motivi axdens gavlenas;<br />

amis gageba SeiZleba daexmaros xelmZRvanels, erTi mxriv, kargad moaxdinos<br />

Sromis procesis organizeba, raTa daqvemdebarebulebi didi surviliT,<br />

mondomebiTa da efeqtianad muSaobdnen, xolo meore mxriv – Tavidan<br />

25


aicilos motivebis konfliqti, roca sxvadasxva motivi adamianisagan<br />

gansxvavebul qcevas, moqmedebasa da gadawyvetilebebis miRebas moiTxovs.<br />

MmagaliTad, momuSaves SeiZleba didi survili hqondes xelmZRvanelis yvela<br />

davaleba da miTiTeba ukomentarod Seasrulos, magram misma zogierTma<br />

kolegam SeiZleba aseTi mondomeba gadaWarbebulad, mliqvnelobad CaTvalos<br />

da maTTan urTierToba gaufuWdes, anu adgili aqvs interesTa konfliqts.<br />

adamianis qcevaze moqmed motivebs Soris erTgvari urTierTkavSiri<br />

arsebobs. Aam motivebs Soris SeiZleba damyardes kompensaciuri<br />

urTierTobebi; SedarebiT susti motivi SeiZleba kompensirebuli an<br />

gawonasworebuli iqnes sxva motivebiT; amis sakmaod gavrcelebuli<br />

magaliTia, roca arcTu saintereso samuSao mimzidveli xdeba maRali<br />

xelfasis gamo da piriqiT: Sromis arcTu maRali anazRaureba SeiZleba<br />

kompensirebul iqnes imiT, rom samuSao sainteresoa, damoukideblobasa da<br />

SemoqmedebiT midgomas moiTxovs. kompensaciuri urTierTobebis bevri<br />

magaliTia saqarTvelos sajaro samsaxurSi, kerZod, profesionali da<br />

patiosani moxeleebis SemTxvevaSi, roca saarsebo minimumze dabali<br />

anazRaureba da socialuri daucveloba met-naklebad kompensirdeba<br />

profesiuli Rirsebis grZnobis, patriotizmisa da qveynisaTvis samsaxuris<br />

prioritetulobis da sxva pozitiuri motivebiT.<br />

motivebis ierarqiuli organizeba<br />

SromiTi motivirebis ierarqiuli organizebisas SromiT motivebsa da<br />

SromiT qcevas Soris iseTi urTierTobebi igulisxmeba, roca SromiT<br />

qcevaze aSkara gavlenas axdens iseTi motivebi, romelTa safuZvelic<br />

adamianisaTvis mniSvnelovani moTxovnilebebia; Sesabamisad, maT ufro<br />

maRali adgili ukaviaT SromiTi motivirebis ierarqiaSi; rasakvirvelia,<br />

individebis mixedviT ama Tu im motivis adgili ierarqiaSi da, Sesabamisad,<br />

maTi gavlena SromiT qcevaze SeiZleba icvlebodes; ase magaliTad, erTi<br />

adamianisaTvis samuSaos mimarT mis damokidebulebas SeiZleba materialuri<br />

motivebi gansazRvravdes, meorisTvis – Zalauflebisadmi ltolva,<br />

mesamisTvis – kargi kolegebi da socialuri garemo da a. S.<br />

ama Tu im motivis mniSvneloba da misi adgili ierarqiaSi SeiZleba<br />

situaciis mixedviTac icvlebodes. magaliTad, iSviaTi rodia SemTxvevebi,<br />

roca axal organizaciaSi samuSaos dawyebisas wina planze wamoiwevs iseTi<br />

motivebi, romlebic axal garemoSi orientirebas, adaptirebas, kolegebTan<br />

piradi kontaqtebis damyarebas ukavSirdeba; magram Semdgom, roca momuSave<br />

mTlianad adaptirdeba organizaciaSi, Tavis qvedanayofsa da samuSao<br />

adgilze, LSeiZleba gaizardos iseTi motivebis mniSvneloba, romlebic<br />

Tanamdebobriv da profesiul winsvlas ukavSirdeba.<br />

samarTlianobis principi<br />

SromiTi motivireba samuSao situaciis sxvadasxva aspeqtTan adamianis<br />

urTierTobebs mikerZoebuls xdis; es garkveulwilad gamoixateba<br />

momuSaveebsa da organizacias Soris urTierTobaTa samarTlianobis<br />

26


SefasebaSi. Aadamianebi miiswrafvian organizaciasa da sxva adamianebTan<br />

samarTlian urTierTobaTa damyarebisken da cdiloben Secvalon is SromiTi<br />

urTierTobebi, romelTac isini arasamarTlianad miiCneven; adamianebs surT,<br />

rom maTsa da organizacias Soris samarTliani urTierTobebi damyardes; am<br />

wonasworobis nebismieri darRveva, rogorc erTi, ise meore mxaris<br />

sasargeblod, warmoSobs daZabulobasa da Sesabamis moqmedebebs.<br />

aq aucilebelia aRiniSnos, rom samarTlianobis gageba subieqturia. es<br />

aris momuSavis azri, SegrZneba Tu warmodgena imasTan dakavSirebiT, Tu<br />

ramdenad samarTlianad afaseben mis SromiT wvlils. is, rac momuSavem<br />

Tavisi SromiTi wvlilis arasamarTlian Sefasebad SeiZleba CaTvalos, misma<br />

xelmZRvanelma SeiZleba savsebiT samarTlianad miiCnios; magaliTad,<br />

momuSave SeiZleba ukmayofilo iyos da usamarTlobad miiCnevdes Tavisi<br />

Sromis anazRaurebis (xelfasis) raodenobas, maSin, roca misi xelmZRvaneli<br />

SeiZleba piriqiT fiqrobdes, rom momuSave am donis anazRaurebasac ar<br />

imsaxurebs.<br />

iswrafvis ra organizaciasTan samarTliani urTierTobebis<br />

dasamyareblad, momuSavem SeiZleba sxvadasxva tipis Sedarebebi gaakeTos,<br />

kerZod:<br />

• sakuTar Tavs adarebs organizaciis sxva momuSaveebs;<br />

• sakuTar Tavs adarebs sxva organizaciis momuSaveebs;<br />

• axdens sistemur-struqturul Sedarebebs; ase magaliTad, Tu<br />

organizacia acxadebs, rom is axorcielebs xelfasze danamatebs<br />

welTa namsaxurobisaTvis, magram mxedvelobaSi ar iRebs saarsebo<br />

minimumisa da inflaciis zrdas, maSin arsebuli da mosalodneli<br />

xelfasis doneebs Soris gansxvavebam momuSaveSi ukmayofilebisa da<br />

usamarTlobis grZnoba SeiZleba gamoiwvios;<br />

• aanalizebs organizaciaSi damkvidrebul praqtikas; magaliTad, Tu<br />

Tanamdebobrivi dawinaurebisas organizaciaSi xelfass, rogorc wesi,<br />

uzrdian xolme, maSin analogiur SemTxvevaSi Tu momuSaves xelfasi<br />

gauzardes, samarTlianobad aRiqvams, xolo Tu ara –samarTlianobis<br />

principis darRvevad;<br />

• iTvaliswinebs sakuTar gamocdilebas; magaliTad, Tu momuSave,<br />

tradiciulad, xelfasze sakmaod mniSvnelovan danamatebs iRebda,<br />

bunebrivia, is elodeba ase iqneba momavalSic;<br />

• aanalizebs da afasebs, Tu ras <strong>warmoadgens</strong> igi, ra mniSvneloba aqvs<br />

mas organizaciisaTvis, Tavisi codna-gamocdilebiT ra konkretuli<br />

wvlili Seaqvs mis saqmianobaSi.<br />

bunebrivia, samarTlianobis principis dacva bevrad ioldeba, roca<br />

organizaciaSi gamoiyeneba momuSaveTa da maT mier samuSaos Sesrulebis<br />

Sefasebis obieqturi meTodebi da mTeli es procesebi gamWvirvaled<br />

xorciledeba.<br />

mxardaWeris principi<br />

ama Tu im situaciiT an movleniT gamowveul adamianis qcevas Tu<br />

moqmedebas, rogorc wesi, Tavisi Sedegebi mohyveba xolme. Tu es Sedegebi<br />

misTvis pozitiuria, msgavs situaciebSi adamiani cdilobs analogiurad<br />

moiqces; xolo Tu Sedegebi negatiuria, arasasurvelia, maSin adamiani<br />

27


cdilobs, rom sxvagvarad moiqces da Tavidan aicilos uaryofiTi Sedegebi;<br />

magaliTad, momuSave cdilobs droulad da xarisxianad Seasrulos uSualo<br />

xelmZRvanelis davalebebi, radgan winaaRmdeg SemTxvevaSi isjeba xolme –<br />

Rebulobs sayvedurs, ar aZleven premias da a.S. maSasadame, mxardaWera<br />

SeiZleba iyos pozitiuri an negatiuri.<br />

pozitiuri mxardaWera aris stimuli, romelic zrdis sasurveli<br />

qcevis albaTobas; magaliTad, skolaSi maRali SefasebebisaTvis mowafe<br />

iRebs pozitiur mxardaWeras mSoblebisagan sxvadasxva formiT (Seqeba,<br />

mofereba, sasurveli nivTis yidva da sxv.); SromiTi urTierTobebis dros<br />

momuSavisaTvis mniSvnelovani pozitiuri mxardaWera SeiZleba gamoyenebul<br />

iqnes miRwevebis uzrunvelsayofad da saqmianobis efeqturobis<br />

gasazrdelad. Aaqve unda gaviTvaliswinoT, rom is mxardaWera, romelic<br />

erTi momuSavisTvis mniSvnelovani faseulobaa, meorisTvis SeiZleba<br />

arafers warmoadgendes; ase magaliTad, momuSaveTa erTi nawilisaTvis<br />

SeiZleba mTavari iyos samuSaos mniSvneloba da prestiJi, xolo meore<br />

nawilisTvis xelfasi iyos ganmsazRvreli.<br />

negatiurma mxardaWeram SeiZleba ara mxolod daamuxruWos adamianis<br />

arasasurveli moqmedebebi da qcevebi, aramed stimuli misces warmatebis<br />

misaRwev moqmedebebs.<br />

aRniSnulidan cxadia, rom didi mniSvneloba aqvs xelmZRvanelis mier<br />

mxardaWeris swori strategiis arCevas, raTa miaRwios daqvemdebarebulTa<br />

motivirebis maRal donesa da maTi Sromis Sesabamis Sedegebs. samwuxarod,<br />

bevri xelmZRvaneli daqvemdebarebulTa motivirebis problemas martivad da<br />

primitiulad uyurebs, kerZod, fiqroben amgvarad: “mieci maRali xelfasi da<br />

adamiani kargad imuSavebs”; aseTi zerele midgomisas, roca xelmZRvanelma<br />

saTanadod ar icis, Tu rogor imoqmedos motivirebaze da Sesabamisad –<br />

adamianebze, is SeiZleba bevr sirTules waawydes, kerZod:<br />

• momuSavis motivireba da aqtivoba SeiZleba Semcirdes, Tu misi<br />

Sedegebi saTanadod ar dafasdeba;<br />

• momuSaves SeiZleba hqondes dabali motivireba, Tu mas ukve aqvs am<br />

organizaciaSi misi TanamdebobisaTvis maqsimaluri anazRaureba da<br />

misi Sromis nayofierebisa da xarisxis Semdgomi amaRleba aRar<br />

aisaxeba xelfasis gazrdaze;<br />

• Aaris SemTxvevebi, roca momuSave Tavisi SromiTi wvlilis Sesabamis<br />

anazRaurebas iRebs, magram es mis motivirebaze gavlenas ar axdens,<br />

es naklebad izidavs, radgan mas aTjer da asjer ufro meti sxva<br />

Semosavali aqvs;<br />

• Tu, momuSavis azriT, misi waxaliseba araa sakmarisi, aseTi<br />

waxaliseba ver SeZlebs momuSavis efeqtiani qcevis stimulirebas;<br />

• Tu momuSaveebi waxalisebas ar miiCneven samarTlianad, maSin<br />

samuSaoTi maTi kmayofileba mcirdeba. ramac SeiZleba SromiTi<br />

maCveneblebis gauaresebac gamoiwvios;<br />

• daqvemdebarebulTa waxalisebisas xelmZRvanelebi yovelTvis ar<br />

iReben mxedvelobaSi maT individualur Taviseburebebs, magaliTad,<br />

asaks, mis mier organizaciaSi miRweul statuss, pirovnul Tvisebebs,<br />

Sromis mTavar, prioritetul motivebs da a. S.<br />

28


adamianebTan urTierTobis xelovneba<br />

personalis marTva warmoudgenelia adamianebTan urTierTobis gareSe;<br />

yoveli organizacia, upirvelesad, esaa formaluri da araformaluri<br />

urTierTobebi marTvis ierarqiuli safexurebis sxvadasxva donis<br />

menejerebs, xelmZRvanelebsa da daqvemdebarebulebs, erTsa da imave, agreTve,<br />

sxvadasxva struqturul qvedanayofSi momuSaveTa Soris. Sromis procesSi<br />

adamianebs Soris urTierTobebTan dakavSirebiT albaT xSirad yvelas<br />

gaugonia: “im kacTan ver Sexval, Tu Sexval, ar mogismens”, sxvaze ityvian:<br />

“kargad migiRebs, magram saqmes ver gaakeTeb, arafers ar dagiTmobso”, an<br />

“Zalian ganaTlebuli da kulturuli kacia da rac SeiZleba<br />

argumentirebulad unda elaparako”, “yovelTvis yuradRebiT gismens da Tu<br />

daarwmune, aucileblad dageTanxmeba”, “ver gaigeb, ra ainteresebs, ras<br />

aqcevs yuradRebas” da a. S. yvelaferi es adamianebs Soris urTierTobebis<br />

sferoa da masze mniSvnelovnadaa damokidebuli konkretuli miznebisa da<br />

amocanebis Sesruleba, organizaciaSi socialur-fsiqologiuri klimati,<br />

TviT organizaciis imiji da misi saqmianobis efeqtianoba.<br />

marTvis procesSi kontaqtebis organizaciuli formebi<br />

marTvis procesSi kontaqtebis organizaciuli formebidan,<br />

upirvelesad, unda aRiniSnos: krebebi, TaTbirebi, saqmiani Sexvedrebi,<br />

satelefono saubrebi, daqvemdebarebulTa samuSao adgilebis Semovla;<br />

moaqalaqeTa (kolegebis, daqvemdebarebulTa, momsvlelTa) miReba.<br />

krebebisa da TaTbirebis Catareba<br />

mizani da amocanebi.<br />

saxelmwifo, gansakuTrebiT maRali rangis moxeleTa da, saerTod,<br />

nebismieri organizaciis xelmZRvanelTa (SedarebiT naklebad _<br />

TanamSromelTa) samuSao drois mniSvnelovani nawili eTmoba TaTbirebsa da<br />

Sexvedrebs. xelmZRvanelma yoveldRe unda moamzados, organizeba gaukeTos<br />

an daeswros sxvadasxva TaTbirs. es SeiZleba iyos Sexvedrebi misi<br />

qvedanayofis personalTan, imave organizaciis sxva sferos<br />

TanamSromlebTan, xelisuflebis sami Stos sxvadasxva uwyebis moxeleebTan,<br />

calkeul pirebTan an jgufebTan, romlebic kerZo seqtors, samoqalaqo<br />

sazogadoebis sxvadasxva organizacias warmoadgenen da a. S. am TaTbirebs<br />

praqtikulad sxvadasxva mizani aqvT xolme; es SeiZleba iyos informaciis<br />

miiReba, gadacema an gacvla, Sesrulebuli samuSaos Sefaseba, saqmianobis<br />

xelaxali dagegmva, axali miznebis dasaxva, sakiTxebis SeTanxmeba da sxv.<br />

es mravlaricxovani Sexvedrebi saboloo miznad isaxavs saerTo<br />

interesebis mqone jgufis wevrebis gansazRvruli qmedebebisa da<br />

mosazrebebis Secvlas an SeTanxmebas, vinaidan saerTo interesebis gareSe<br />

Sexvedras azri ar eqneboda. ar unda dagvaviwydes, rom TaTbirze arian<br />

momwvevi da mowveuli pirebi. TiToeul maTgans SeiZleba hqondes sakuTari<br />

sawyisi amocanebi, romlebic mTlianad an nawilobriv SesabamisobaSia<br />

TaTbiris mowvevis saerTo amocanebTan. Aam miznebis misaRwevad, damswreni<br />

29


Sexvedrebis ganmavlobaSi inaxaven an erTmaneTs uziareben informacias,<br />

msjeloben an ar msjeloben sxvaTa mier miwodebul informaciaze;<br />

Sexvedris monawileTa Soris gansxvavebuli tipis urTierTobebi myardeba.<br />

Sexvedris bolos zogjer obieqturi Sefaseba eZleva gansxvavebul azrebs,<br />

xolo zogjer formdeba SeTanxmebebi.<br />

yovel TaTbirze arsebobs mravali saSualeba, romelic exmareba<br />

momwvevs amocanis ganxorcielebaSi; maT Soris erT-erTi ZiriTadia<br />

gacemuli da miRebuli informacia. Mmis raodenobaze, xarisxze, Sinaarsze,<br />

kavSirze, formasa da konteqstze mniSvnelovnadaa damokidebuli Sexvedris<br />

sawyisi miznis miRweva.<br />

laparakia ara mxolod gacemuli da miRebuli informaciis Sinaarsze,<br />

aramed situaciasa da urTierTqmedebebze, romlebic am informaciidan<br />

gamomdinareobs. Zalze mniSvnelovania, Tu rogor viTardeba damswreTa<br />

Soris es urTierTqmedebebi, raTa dadgenil droSi Sesruldes is sawyisi<br />

amocanebi, romlebmac ganapiroba sxvadasxva pirovnebis yofna garkveul<br />

drosa da garkveul adgilas.<br />

Aaucilebelia gvaxsovdes, rom Sexvedra erToblivi aqtia; imTaviTve<br />

arsebobs piri, visac aqvs specifikuri mizani (sakuTari an uwyebrivi) da misi<br />

SesrulebisaTvis sWirdeba sxvebi, anu gareSe pirTa monawileoba nebismieri<br />

formiT. TaTbiris momwvevs aqvs sakuTari mosazrebebi miznebis, Temis an<br />

detalebis dasadgenad. mas ufleba aqvs SearCios monawileebi da siidan<br />

amoiRos zogierTi maTgani, miiwvios isini gansazRvrul adgilas,<br />

gansazRvrul dros da gansazRvruli vadiT. mas SeuZlia winaswar gaacnos<br />

an ar gaacnos monawileebs Sexvedris realuri miznebis detalebi an is,<br />

rasac momwvevi elis sxvebis daswrebis Sedegad. Mmiwveulebi eswrebian<br />

Sexvedras, maT gacnobierebuli aqvT, rom monawileobas miiReben an<br />

ubralod daeswrebian urTierTqmedebis am process, radgan Sexvedris<br />

aucileblobas swored es urTierTqmedeba gansazRvravs.<br />

saWiroa, rom Sexvedraze dasaswrebad SerCeuli pirebi iziarebdnen da<br />

eTanxmebodnen Sexvedris adgils, dros da Sexvedris xasiaTs, miT umetes,<br />

roca mowveulebi TaTbiris momwvevis uSualo daqvemdebarebaSi ar arian. es<br />

sami maxasiaTebeli sami damatebiTi elementia, romelzedac mniSvnelovnadaa<br />

damokideebuli TaTbiris momwvevisa da monawileebis miznebis miRwevis<br />

SesaZlebloba.<br />

rogorc vxedavT, Sexvedrebs SeiZleba hqondes gansxvavebuli amocanebi<br />

da sxvadasxva donis sirTuleebi miznis miRwevisas. swored amitom<br />

aucilebelia Sexvedrebis dagegmva da marTva, raTa ukeT iqnes miRweuli<br />

organizaciis, koleqtiuri Tu pirovnuli miznebi, xolo TaTbirebsa da<br />

Sexvedrebze, rac SeiZleba, naklebi dro daixarjos.<br />

TaTbirebisa da Sexvedrebis organizebis zogadi principebi<br />

koleqtiuri Sroma da adamianebTan TanamSromloba xelmZRvanelTa<br />

yoveldRiuri saqmianobis erT-erTi umTavresi damaxasiaTebeli niSania.<br />

marTvis sakiTxebis koleqtiurad gadasawyvetad iqmneba saTaTbiro<br />

organoebi: samTavrobo komisiebi, kolegia, xelmZRvanelTa TaTbiri,<br />

teqnikur-ekonomikuri sabWoebi, komisiebi, specialistTa da eqspertTa<br />

samuSao jgufebi da sxv.<br />

30


TaTbirebi marTvis erT-erTi efeqtiani da yvelaze gavrcelebuli<br />

organizaciuli meTodia. isini saSualebas gvaZlevs srulyofilad da<br />

umokles droSi movaxdinoT dainteresebul muSakTa didi jgufis<br />

erTdrouli informireba, gavecnoT maT azrsa da winadadebebs, gavanawiloT<br />

davaleba, vimsjeloT umniSvnelovanes problemebze da, rac mTavaria,<br />

miviRoT urTierTSeTanxmebuli gadawyvetileba, movaxdinoT davalebebis<br />

koordinireba da TanamSromlobis organizeba.<br />

TaTbirebi mxolod im SemTxvevaSi unda Catardes, roca isini marTlac<br />

aucilebelia sakiTxebis koleqtiurad gadasawyvetad da roca vgrZnobT, rom<br />

uSualo urTierToba arsebiTad Seamsubuqebs, daaCqarebs, gaaiafebs<br />

samuSaos, aamaRlebs miRebul gadawyvetilebaTa xarisxs da TaTbirs<br />

SeuZlia umniSvnelovanes sakiTxebze erTian azramde migviyvanos.<br />

drois danaxarjebis struqturis analizi mowmobs, rom maRali rangis<br />

xelmZRvanelTa samuSao drois didi nawili, daaxloebiT naxevari, krebebze,<br />

TaTbirebze, momsvlelTa miRebasa da saubarze ixarjeba. Aamdenad, Zalze<br />

mniSvnelovania, Tu rogor tardeba es TaTbirebi da Sexvedrebi da ra<br />

Sedegebs vaRwevT.<br />

TaTbirebisa da Sexvedrebis Catarebisas aucilebelia daculi iqnes<br />

sxvadasxva moTxovna, kerZod:<br />

• saTaTbiro organos unda hqondes Tavisi samuSao gegma ,<br />

regularulad, sasurvelia erTsa da imave dros ikribebodes, xolo<br />

misi Semadgenloba met-naklebad stabiluri unda iyos;<br />

• Gganxilvis Sedegebze sagrZnob gavlenas axdens ara mxolod TaTbiris<br />

monawileTa kompetencia, aramed maTi raodenobac. praqtika<br />

adasturebs, rom roca TaTbirSi 20 kacze meti monawileobs,<br />

sakiTxebis ganxilva rTuldeba;<br />

• Gganxilvis saboloo Sedegze arsebiT gavlenas axdens isic, Tu<br />

rogoraa TaTbiri momzadebuli. misi monawileebi gansaxilvel<br />

masalebs daaxloebiT erTi kviriT adre unda iRebdnen, raTa<br />

saTanadod moemzadon; vinc kargad moemzadeba, is arwmunebs sxvebs<br />

Tavisi argumentebiT da Tavisas SedarebiT advilad aRwevs. zogadi<br />

frazebiT, erTi da imaves gameorebiTa Tu gauTavebeli TxovniT<br />

veravis davarwmunebT, Zala aqvs mxolod mtkice argumentebs, cifrebs,<br />

magaliTebs, analizs, ekonomikur gaangariSebas, teqnikur monacemebs<br />

da a. S.;<br />

• TaTbirisaTvis momzadebuli masalebi gadatvirTuli ar unda iyos<br />

specifikuri terminebiT da frazebiT, gasagebad unda iyos dawerili,<br />

raTa saqmis arsSi isinic droulad da kargad gaerkvnen, romlebic<br />

SedarebiT naklebad icnoben maT. amasTan, es masalebi unda iyos<br />

obieqturi, hqondes zusti “misamarTi”, Seicavdes Sesadarebel<br />

monacemebs (sxva analogiur organizaciebis monacemebs qveynis SigniT<br />

da gareT, wina wlebis dinamikas), ar unda iyos didi moculobis;<br />

• Ddidi mniSvneloba aqvs TaTbiris organizebasa da gaZRolas. TaTbiris<br />

xelmZRvanelma TaTbiris momzadebaze ufro meti dro unda daxarjos,<br />

vidre TviT TaTbirze. sakiTxebi winaswar safuZvlianad unda iyos<br />

momzadebuli, dainteresebul mxareebTan SeTanxmebuli, Tavi unda<br />

avaridoT improvizebas TaTbiris msvlelobisas. TaTbiris<br />

xelmZRvanelma unda SeZlos sakiTxTa ganxilvis swori taqtikisa da<br />

31


teqnologiis arCeva, sxvadasxva azris mqoneTa Soris wamoWrili<br />

konfliqtebis gadaWra da a. S.;<br />

• TaTbiris xelmZRvanelma ganxilul sakiTxTa yoveli punqtis mixedviT,<br />

romlebic samuSao davalebas exeba, unda gansazRvros pasuxismgebeli<br />

piri da Sesrulebis vada;<br />

• did TaTbirebze, krebebze, konferenciebze sagangebod momzadebul<br />

rezolucias, dadgenilebas an gadawyvetilebas iReben. Cveulebrivi<br />

TaTbiris Semdeg, roca es saWiroa, oqms adgenen, sadac aRniSnulia<br />

TaTbiris Catarebis dro, adgili, monawileTa Semadgenloba, dRis<br />

wesrigi, calkeul sakiTxebze miRebuli gadawyvetilebebi, ama Tu im<br />

piris gansakuTrebuli azri, roca is ar eTanxmeba miRebul<br />

gadawyvetilebas. Ooqmi unda iyos lakoniuri, zusti, naTeli. is unda<br />

gaegzavnos TaTbiris monawileebs da yvela sxva dainteresebul pirs.<br />

• xelmZRvanelisaTvis didi mniSvneloba aqvs mis mier piradad<br />

mopovebul informacias. aseTi uSualo informaciis wyaroebs<br />

miekuTvneba momsvlelTa miReba, saubari TanamSromlebTan, samuSao<br />

adgilebis Semovla, samsaxurebrivi mivlinebebi.<br />

momsvlelTa miRebaze bevri xelmZRvaneli samuSao biujetis 15-20<br />

procents da metsac xarjavs, amitom miRebis saqme kargad unda iyos<br />

organizebuli; kerZod, umjobesia, gamoiyos miRebis dReebi da saaTebi,<br />

momsvlelebs winaswarve unda vacnoboT, Tu vin da rodis miiRebs maT,<br />

Zalze xSirad TiTqmis yvelas pirvel xelmZRvanelTan misvla surs, maSin<br />

roca bevri sakiTxi uSualod misma daqvemdebarebulebma unda gadawyviton;<br />

am mxriv didi mniSvneloba aqvs xelmZRvanelis kompetenciasa da<br />

organizebulobas. magaliTad, CexoslovakaiaSi Catarebuli erT-erTi<br />

gamokvlevis mixedviT kargad momzadebulma mdivnebma miRebaze mosulTa 23<br />

procents TviTonve miawodes maTTvis saWiro informacia, sxva muSakebTan<br />

gaagzavnes aseve 23 procenti, xolo uSualod xelmZRvanelma mosulTa<br />

mxolod 54 procenti miiRo.<br />

xelmZRvanelebma didi yuradReba unda dauTmon TanamSromlebTan<br />

uSualo, pirad kontaqts; isini periodulad unda xvdebodnen maT, midiodnen<br />

ganyofilebeSi, samuSao adgilze, piradad unda darwmundnen, Tu rogor<br />

sruldeba davalebebi, ganixilon rogorc momuSaveTa winadadebebi SromiT<br />

saqmianobasTan dakavSirebiT, ise gancxadebebi, saCivrebi da a.S.<br />

operaciuli amocanebi da TaTbirebis tipologia<br />

saxelmwifo dawesebulebebSi Casatarebeli sxvadasxva tipis<br />

TaTbirebis organizebisa da marTvis procesebis gasaadvileblad saWiroa<br />

arsebobdes maTi klasifikaciis kriteriumebi.<br />

rekomendebulia ori tipologiis gamoyeneba:<br />

• operaciul (funqciur) amocanebze damyarebuli tipologia;<br />

• monawileTa tipze damyarebuli tipologia.<br />

operaciul amocanebze damyarebuli saorientacio tipologia ase<br />

SeiZleba warmovidginoT:<br />

yvela TaTbirs, Temis, monawileebis, droisa da adgilis garda, aqvs<br />

operaciuli tipis specifikuri mizani. qvemoT mocemulia operaciuli<br />

32


miznebis tipologia, romlebic SeiZleba gamoyenebul iqnes TaTbirebis<br />

miznebis dasadgenad:<br />

• gareSe pirTa informireba;<br />

• gareSe pirTagan informaciis miReba;<br />

• erTi da imave sakiTxze an Temaze arsebuli informaciis Sedareba;<br />

• Tvalsazrisis an/da pirovnuli poziciis garkveva;<br />

• Ppoziciebis urTierTgacvla;<br />

• winaswari poziciis Secvla, romelic erT an ramdenime damswres aqvs<br />

TemasTan dakavSirebiT;<br />

• momavali moqmedebebis gansazRvra;<br />

• Ppoziciebis SeTanxmeba;<br />

• Ggadawyvetilebebis erToblivad miReba;<br />

• operaciuli qmedebebis koordinireba.<br />

am tipologiis ganxilviT cxadi xdeba, rom arsebobs miznebis<br />

mravalferovneba. xSirad TaTbirs aqvs erTi an meti operaciuli xasiaTis<br />

amocana, romlebic unda iyos obieqturad warmodgenili momwvevis mier.<br />

amasTan, aucilebelia aRiniSnos, rom Sexvedraze ara mxolod momwvevma unda<br />

wamoayenos erTi an meti operaciuli amocana, aramed mxedvelobaSi unda<br />

iqnes miRebuli, rom TiToeul damswres SeiZleba hqondes sakuTari miznebi<br />

da amocanebi ZiriTadi miznis misaRwevad.<br />

treningebis sistemis organizeba da marTva<br />

treningebis mizani, amocanebi, maTi adgili da roli personalis<br />

marTvis sistemaSi<br />

Tavdapirvelad TviT cneba “treiningis” Sesaxeb. <strong>saxelmZRvanelos</strong><br />

avtorebi sTxoven mkiTxvels am sayovelTaod gavrcelebuli terminis<br />

xmareba araviTar SemTxvevaSi qarTuli enis upativcemulod ar CaTvalon. aq,<br />

Cveni azriT, mTavari isaa rom es inglisuri sityva Zalze tevadia da<br />

erTdroulad aRzrdas, swavlebas, momzadeba-gadamzadebas, kvalifikaciis<br />

amaRlebasa da wvrTnas niSnavs;<br />

xazgasmiT unda aRiniSnos, rom miuxedavad dReisaTvis mimdinare<br />

arnaxuli samecniero da teqnologiuri progresisa, ramac met-naklebad<br />

mTeli msoflio moicva da globalizaciis erT-erT mniSvnelovan xelSemwob<br />

faqtorad iqca, adamiani iyo, aris da yovelTvis iqneba am progresis<br />

wamomwyebi, ganmaxorcielebeli da ganmaviTarebeli mTavari da Seucvleli<br />

faqtori; metic, Tanamderove teqnologiur, sawarmoo, politikur,<br />

socialur, menejerul da sxva nebismier procesebSi adamianis faqtoris, mis<br />

moqmedebaTa saimedoobis roli ganuzomlad gaizarda. mxolod erTi<br />

martivi magaliTi: xeliT Sromis dros, magaliTad, roca adamiani CaquCiT<br />

aWedebs lursmans, adamianis Secdomis Sedegi yvelaze meti moRunuli<br />

lursmani an gaWeWyil-Calurjebuli TiTi SeiZleba iyos; warmoidgineT (da<br />

amis araerTi samwuxaro faqtia cnobili), ra SeiZleba gamoiwvios adamianis<br />

Secdomam, roca is atomur reaqtors, xalxiT savse TviTmfrinavs an gems,<br />

kosmosur xomalds, damRupveli radiaciisa Tu virusebis gavrcelebis<br />

SemzRudvel procesebs marTavs da a. S.<br />

33


moxeleTa treningis sistema sxvadasxva konceptualur midgomasa da<br />

princips unda efuZnebodes; maTgan xazi unda gaesvas Semdegs:<br />

• moxeleTa treningis sistemis yovelma rgolma da am sistemaSi<br />

momuSave yovelma pirma samoqmedo kredod unda gaixados sistemis<br />

upirvelesi miznis miRweva _ maRali profesiuli donis, pirovnuli da<br />

saqmiani Tvisebebis, Tanamedrove mentalitetisa da qcevis wesebis mqone<br />

patiosani moxeleebis aRzrda;<br />

• moxeleTa treningis sistemis yvela rgoli erTiani sistemis organul<br />

nawils unda warmoadgendes; sistemis erTianobas unda mivaRwioT<br />

miznebis, strategiis, moxeleTa treningis meTodologiisa da mTeli am<br />

procesis marTvis erTianobiT da, rasakvirvelia, Sesabamis funqciaTa<br />

gamxorcieleblis oficializebiTa da institucionalizebiT;<br />

• moxeleTa treningis mTeli sistemis da misi calkeuli rgolis<br />

funqcionireba unda xdebodes programuli dagegmvisa da marTvis<br />

modeliT;<br />

• mTeli es sistema unda funqcionirebdes sajarod da unda iyos<br />

gamWvirvale;<br />

• naTlad unda iyos gamokveTili sistemis Semadgeneli yoveli rgolis<br />

funqciebi, miznebi da konkretuli amocanebi; ufleba-movaleobebi,<br />

pasuxismgeblobebi;<br />

• unda moxdes saerTod moxeleTa treningis, maT Soris zogadi (saerTo)<br />

da specialuri treningebis formebis, ZiriTadi sferoebisa da maTi<br />

ganmaxorcielebeli ZiriTadi saswavlo dawesebulebebis<br />

identificireba;<br />

• mizanSewonilia operatiulad Casatarebeli specialuri treningebis<br />

organizebisas (risi saWiroebac TviT sajaro dawesebulebaTa<br />

specifikidan gamomdinare sakmaod xSiria da permanentulad<br />

warmoiqmneba) ZiriTadi aqcenti TviT am dawesebulebaTa<br />

Sidainteleqtualur potencialze gakeTdes;<br />

• moxeleTa treningi ar SeiZleba akeTebdes kampaniur xasiaTs; yoveli<br />

konkretuli moxelis SemTxvevaSi treningis aucilebloba<br />

dasabuTebuli unda iyos, radgan muSaobis arasaTanado Sedegebi<br />

yovelTvis dabali kvalifikaciis brali rodia;<br />

• moxeleTa treningis, rogorc mTeli sistemis, ise misi calkeuli<br />

rgolis muSaobis efeqtianoba konkretuli kriteriumebis mixedviT<br />

unda Sefasdes; aq didia saxelmwifo dawesebulebebis da maTi<br />

qvedanayofebis roli, romlebmac unda Seafason, Tu konkretulad ra<br />

misca treningma maT nebismier moxeles da konkretulad rogor<br />

gamoixata es maTi Sromis SedegebSi;<br />

• moxeleTa treningis meTodologiuri srulyofisa da materialurteqnikuri<br />

uzrunvelyofisaTvis mniSvnelovania organizaciebisa da<br />

dasavleTis qveynebis teqnikuri daxmareba; amasTan, aucilebelia<br />

teqnikuri daxmareba am sferoSi saerTo strategiasa da midgomebs<br />

Seesabamebodes da aucileblad moxdes am samuSaoTa koordinireba, miT<br />

umetes, roca saqme sxvadasxva saerTaSoriso organizaciis proeqts<br />

exeba;<br />

34


• aucilebeli da Zalze mniSvnelovania treningiTa da misi konkretuli<br />

SedegebiT moxeleTa saTanado motivirebis mofiqrebuli sistemis<br />

Seqmnac;<br />

• aucilebelia yoveli dawesebulebis biujetSi saTanadod aisaxos<br />

treningebis organizebisa da Catarebis xarjebi.<br />

treningis saWiroebaTa gansazRvris meToduri midgomebi<br />

aqsiomaa, rom yoveli organizaciis mier Tavisi miznebisa da<br />

amocanebis ganxorcielebaSi, adamianuri resursebis ganviTarebasTan<br />

dakavSirebul sxva faqotrebTan erTad, gadamwyvet rols am miznebisa da<br />

amocanebis Semsrulebeli adamianebi, maTi kvlaifikacia, profesionalizmi,<br />

gamocdileba TamaSobs. imis miuxedavad, rom dasavleTSi (da ara marto<br />

dasavleTis qveynebSi) adamianis faqtors Zalze did yuradRebas aqceven,<br />

iqaur literaturaSi mainc SexvdebiT aseT azrs: “bevri menejeri ki ambobs,<br />

rom adamianebi maTi yvelaze mniSvnelovani resursia, magram es sfero mainc<br />

ufro naklebad aqvT xolme ganviTarebuli, vidre, magaliTad, finansebis,<br />

warmoebis, materialuri resursebis menejmenti”. qarTul sinamdvileSi, am<br />

mxriv, jer mxolod pirveli nabijebi idgmeba, isic ekonomikis ganviTarebis,<br />

adamianTa dasaqmebis, motivirebis, anazRaurebis, cxovrebis donis Zalze<br />

cud fonze.<br />

aRniSnulis miuxedavad, kidev erTxel xazgasmiT unda iTqvas Semdegi:<br />

adamianuri resursebis Tanamedrove civilizebul moTxovnaTa Sesabamisad<br />

ganviTareba, momuSaveTa, upirvelesad ki saxelmwifo moxeleTa<br />

profesionalizmi, gamocdileba, pasuxismgebloba, motivireba da, saerTod,<br />

saxelmwifo samsaxurisa da personalis marTvis maRali done saqarTvelos<br />

socialur-ekonomikur da politikur ganviTarebaSi mniSvnelovani progresis<br />

miRwevis erT-erTi prioriteti, upirvelesi winapirobaa.<br />

treningebis nebismieri sistemis efeqtiani funqcionirebisaTvis<br />

aucilebeli procedurebidan erT-erTi mniSvnelovani treiningis<br />

saWiroebaTa gansazRvraa.<br />

moxeleTa treningis periodul aucileoblobas sakmaod bevri<br />

obieqturi faqtori ganapirobebs, romelTagan aRsaniSnavia:<br />

• konkretul sferoSi (mag. safinanso-sabiujeto, sagadasaxado, sabaJo,<br />

komunikaciebis, ganaTlebis da sxv.) Teoriul-meTodologiuri codnisa<br />

da praqtikuli midgomebis perioduli srulyofa-ganviTarebis<br />

aucilebloba;<br />

• Tanamedrove dawinaureba;<br />

• axali sakanonmdeblo-normatiuli bazis Seqmna, misi srulyofaganviTareba;<br />

• mocemuli Tanamdebobebis Sesabamisi funqciebis gafarToeba,<br />

profesiuli kvalifikaciis axali moTxovnebis Camoyalibeba;<br />

• samuSaoze axalmiRebulTa adaptirebis aucilebloba;<br />

• samuSaos moTxovnebTan moxelis profesiuli kvalifikaciis donis<br />

Seusabamoba (mag., uSualo menejeris, saatestacio komisiis SefasebiT);<br />

• momuSaveTa Sromis efeqtianobis regularuli Sefaseba, maT Soris,<br />

atestirebis gziT, roca irkveva, rom Sromis realuri Sedegebi araa<br />

damakmayofilebeli da bevri gamouyenebeli rezervia;<br />

35


• Aadamianuri resursebis ganviTarebis aucilebloba – organizaciis<br />

mokle- da grZelvadiani miznebisa da konkretuli amocanebis<br />

gadawyveta personalis profesiuli kvalifikaciis donis arsebiT<br />

srulyofa-ganviTarebas moiTxovs;<br />

• organizaciis efeqtiani saqmianobis xelSemSleli problemebis<br />

aRmofxvris aucilebloba, raSic adamianis faqtori mniSvnelovan<br />

rols TamaSobs;<br />

• Sromis organizebis, personalis marTvis axali, Tanamedrove<br />

procedurebis danergvis aucilebloba da sxv.<br />

samuSaoze axalmiRebuli personalisTvis treningis saWiroebaTa<br />

gansazRvra SedarebiT advilad xdeba. erTi mxriv, cnobili, Camoyalibebuli<br />

da SeTanxmebulia (unda iyos) yoveli samuSaos aRwera, anu ra konkretuli<br />

funqciebis Sesrulebas gulisxmobs esa Tu is Tanamdeboba, xolo, meore<br />

mxriv, Tu ra profesiuli kvalifikaciis moTxovnebs uyenebs es samuSao mis<br />

Semsrulebels; momuSavis samuSaoze misaReb konkursSi unda gairkves, Tu<br />

ramdenad Seesabameba momuSavis profesiuli kvalificiis done da Sesabamisi<br />

unar-SesaZleblobebi Sesasrulebeli samuSaos moTxovnebs; swored maT<br />

Soris gansxvavebaa is sfero, romelSic saWiroa axalmiRebuli momuSavis<br />

treiningi-momzadeba, gadamzadeba Tu kvalifikaciis amaRleba<br />

treningebis sistemis organizeba<br />

nebismier saxelmwifo (da ara mxolod saxelmwifo) uwyebaSi<br />

treningebis efeqtiani sistemis organizebisa da marTvisaTvis, dRevandeli<br />

realuri viTarebidan gamomdinare, aucilebelia Seiqmnas:<br />

• meTodologiuri baza da Sesabamisi strategia;<br />

• organizaciuli baza;<br />

• aucilebeli resursebis baza;<br />

• treningebis sistemis marTvis efeqtiani meqanizmi;<br />

• Sesabamisi normatiuli baza.<br />

maSasadame, zemoaRniSnuli treningebis sistemis Seqmna, upirveles<br />

yovlisa, saTanado strategiisa da Sesabamisi meTodologiuri bazis, anu<br />

meTodologiuri winamZRvrebis, safuZvlebis SemuSavebas gulisxmobs.<br />

treningebis sistemis Seqmnisa da funqcionirebis strategia, upirveles<br />

yovlisa, treningebis sistemis ZiriTadi miznebisa da amocanebis miRwevis<br />

procesis saTanado kvalifikaciis, gamocdilebis, ganaTlebis, mentalitetis,<br />

qcevis wesebis, pasuxismgeblobis grZnobisa da sxva aucilebel moTxovnaTa<br />

Sesabamisi adamianuri resursebiT uzrunvelyofa da adamianuri kapitalis<br />

permanentuli srulyofa-ganviTarebaa.<br />

treningebis strategia maSin iqneba swori da efeqtiani, Tu is,<br />

upirvelesad, konkretul uwyebaSi treningebis sistemis Seqmnisa da<br />

funqcionirebis swor meTodologiur principebsa da midgomebs daefuZneba.<br />

maTgan aRsaniSnavia Semdegi:<br />

• Aaucilebelia SemuSavdes mocemul uwyebasa da mis struqturul<br />

qvedanayofebSi moxeleTa treningis saWiroebis (aucileblobis)<br />

36


gansazRvris meTodika da konkretulad ganisazRvros, Tu vis, ratom, ra<br />

formiT, ra sakiTxebSi da a. S. sWirdeba treningi;<br />

• gansakuTrebuli yuradReba unda mieqces treningebis sferoebsa da<br />

Tematikas, risi safuZvelic dawesebulebis struqturuli qvedanayofebis<br />

mier moxeleTa treningis saWiroebis Sesaxeb personalis marTvis<br />

samsaxurisTvis, an saswavlo centrisTvis mowodebuli konkretuli<br />

informacia unda iyos. arsebuli realuri viTarebidan gamomdinare,<br />

treningebi or ZiriTad sferos unda Seexos: saerTo (zogad) da specialur<br />

sakiTxebs; Sesabamisad unda moxdes treningebis Tematikis SeTanxmeba da<br />

specifikacia. magaliTad, saerTo, zogadi treningi SeiZleba Seexos iseT<br />

sferoebs, rogoricaa: saerTo menejmenti, personalis menejmenti,<br />

saxelmwifos marTvisa da sajaro samsaxuris sakanonmdeblo-normatiuli<br />

baza, adamianebTan urTierTobis xelovneba, administrirebis procedurebis<br />

racionalizeba, ucxo enebisa da kompiuterTan muSaobis Seswavla da sxv.<br />

• saWiroa realuri amocanebidan, viTarebidan da SesaZleblobebidan<br />

gamomdinare ganisazRvros moxeleTa treningis prioritetuli formebi,<br />

magaliTad, gansazRvrul periodSi romel formebze gakeTdeba aqcenti:<br />

centralizebulze, decentralizebulze, Sereulze, rangirebul treningze<br />

moxeleTa rangirebis gaTvaliswinebiT da a. S.<br />

• saTanado yuradReba unda mieqces samuSaodan mowyvetiT da uSualod<br />

samuSao adgilze swavlebis konkretul meTodebs, rogoricaa: leqciebi,<br />

seminarebi, specialuri kursebi, saqmiani TamaSebi, gunduri muSaoba,<br />

distanciuri swavleba, TviTganviTareba (individualuri swavleba) da sxva.<br />

• treningebis organizebulad da efeqtianad Casatareblad aucilebelia<br />

yoveli konkretuli treningisTvis Sedges saswavlo programa da SeTanxmdes<br />

organizaciis xelmZRvanelobasTan; aq gaTvaliswinebuli unda iyos rogorc<br />

treningis uSualod Camtareblis (“treneris”), ise konkretuli sferos<br />

uSualo xelmZRvanelis, sakonkurso-saatestacio komisiisa da<br />

treninggasavlel moxeleTa azri;<br />

• aucilebelia realuri viTarebidan da treningis Taviseburebebidan<br />

gamomdinare SemuSavdes treningis Sedegebis efeqtianobis Sefasebis<br />

meTodika; aq saWiroa gaTvaliswinebul iqnes iseTi midgomebi, rogoricaa:<br />

treningis efeqtianobis uSualo menejeris mier Sefaseba, Sromis<br />

konkretuli Sedegebis Sedareba treningis gavlamde da mis Semdeg,<br />

pasuxismgeblobis done, Tanamdebobrivi dawinaureba, sakonkursosaatestacio<br />

komisiis Sefaseba, profesiul-kvalifikaciuri winsvlis<br />

vizualuri Sefaseba (muSaobs kompiuterTan, flobs enas da a. S.),<br />

saatestacio komisiis Sefaseba da sxv.;<br />

• rasakvirvelia, treningis yoveli ciklisaTvis unda ganisazRvros misi<br />

xangrZlivoba – ramdeni saaTi, kvira an Tve dasWirdeba treningis<br />

srulyofil realizebas; amasTan, unda gadawydes da mogvardes mTeli rigi<br />

organizaciuli sakiTxebi, romlebic dawvrilebiT qvemoTaa ganxiluli.<br />

• treningebis sistemis organizaciuli uzrunvelyofa<br />

meTodologiuri sakiTxebis gadawyvetis Semdeg aucilebelia TandaTan<br />

identificirebul da gadawyvetil iqnes treningebis Catarebis<br />

organizaciuli sakiTxebi, romlebic treningebis sistemis efeqtiani<br />

funqcionirebis erT-erTi mniSvnelovani winapirobaa. Aam sakiTxebidan<br />

aRsaniSnavia Semdegi:<br />

37


• treningebis organizaciuli uzrunvelyofis makoordinirebel<br />

funqciebs dawesebulebis marTvis samsaxuri da saswavlo centri unda<br />

axorcielebdnen;<br />

• saswavlo centrma unda moamzados, organizaciis xelmZRvanelobasTan<br />

SeaTanxmos da departamentebisa da sxva damoukidebeli struqturuli<br />

qvedanayofebis xelmZRvanelebs daurigos treningebis dagegmvis,<br />

organizebisa da marTvis kiTxvari. maT personalis marTvis samsaxurs<br />

saTanado formiT unda warudginon Sesabamisi informacia TavianT<br />

personificirebul moxeleTa trenigis konkretul saWiroebaTa Sesaxeb; am<br />

informaciis safuZvelze unda Sedges, resursebiT da organizaciulad<br />

uzrunvelyofil iqnes da SeTanxmdes organizaciaSi moxeleTa treningebis<br />

programa da operaciuli gegma<br />

• treningebis sistemis organizaciuli uzrunvelyofis etapze saTanado<br />

yuradReba unda mieqces treningebis damkveTTa identificirebasac, anu<br />

visgan modis iniciativa, vin da ramdenad safuZvlianad gansazRvravs, Tu vis<br />

raSi da ra formiT sWirdeba treningi; aseTi damkveTebi SeiZleba iyvnen:<br />

organizaciis xelmZRvaneloba, moxelis uSualo xelmZRvaneli, am<br />

ukanasknelis ufrosi (magaliTad, departamentis ufrosi), saerTaSoriso<br />

organizaciebis proeqtebis ganmaxorcieleblebi da individualuri moxele;<br />

• calke aqcenti unda gakeTdes TviTganviTareba-TviTganaTlebaze, roca<br />

moxele pirovnulad, xelmZRvanelobasTan formaluri SeTanxmebis gareSe,<br />

sakuTari surviliTa da resursebiT imaRlebs kvalifikacias.<br />

TviTganviTarebis forma, gansakuTrebiT axalgazrda moxeleebSi<br />

(upirvelesad kompiuteris, enebis, aseve, specialuri disciplinebis<br />

Seswavla), Cveni azriT, sakmaod farTod gavrcelda, maT Soris<br />

sazRvargareT treningisa da swavlebis formiTac; am procesebs ara mxolod<br />

unda mivesalmoT, aramed nebismierma dawesebulebam saTanadod unda<br />

aRricxos, sistematizeba da analizi moaxdinos da garkveuli formebiT<br />

xelic Seuwyos am process, Tundac konkursebisa da atestirebis dros,<br />

anazRaurebuli an uxelfaso Svebulebebis micemiT da a. S.<br />

• calke gansjis, mxardaWerisa da gadawyvetilebebis miRebis sagnad<br />

unda iqces saerTaSoriso organizaciebisa da sazRvargareTis qveynebis<br />

mxardaWeriT dasavleTis qveynebSi moxeleTa treningis SesaZleblobaTa<br />

analizi, treningebis efeqtiani programebis SemuSaveba, am procesebis<br />

koordinireba da saTanado rekomendaciebis momzadeba;<br />

• realuri viTarebidan gamomdinare, mizanSewonilad migvaCnia<br />

dawesebulebis xelmZRvanelobam aqcenti gaakeTos, upirvelesad, treningebis<br />

ZiriTad instituciur rgolebze, moaxdinos maTi identificireba, meTodurpraqtikul-organizaciul<br />

sakiTxebze da TanamSromlobis Sesaxeb SeTanxmeba;<br />

aseT rgolebad unda miviCnioT:<br />

1. upirvelesad da umTavresad uSualod dawesebuleba, misi saswavlo<br />

centri (Tu aqvs) da dawesebulebis Sidapotenciali - rogorc wesi,<br />

specialuri da operatiuli treningebis sferoSi. Cveni azriT, es sakiTxi<br />

sagangebo Seswavlasa da operatiul moqmedebas moiTxovs;<br />

2. saqarTvelos wamyvani umaRlesi saswavleblebi da saswavlo centrebi<br />

maTi unar-SesaZleblobebis, swavlebis Tanamedrove meTodebisa da<br />

gamocdilebis zedmiwevniT gacnobis Semdeg-ZiriTadad, saerTo, zogadi<br />

treningebis sferoSi. A<br />

38


adamianuri resursebis marTvis strategia da politika A<br />

adamianuri resursebis marTva rogorc strategiuli funqcia<br />

nebismieri organizaciis personalis marTvisas yvelas da gansakuTrebiT<br />

xelmZRavnelebs aucileblad unda axsovdeT, rom es ara mxolod da ara<br />

imdenad teqnologiebi, procedurebi, dokumentebi da reglamentia,<br />

ramdenadac xelovneba. adamianebis marTva, miT umetes, roca isini moxeleebi<br />

arian, SeuZlebelia ganxorcildes standartuli meTodebiT, receptebiT,<br />

rom esa Tu is saqme “mxolod ase unda gakeTdes”; Sesabamisad, ar SeiZleba<br />

arsebobdes “standartuli adamiani”, swored amitom adamianTa marTva<br />

xelovnebaa, romelic ara mxolod maT funqciur valdebulebebsa da<br />

uflebamosilebebs, aramed maT grZnobebs, ganwyobas, sulierebas da sxva<br />

pirovnul maxasiaTeblebsac ukavSirdeba. Ees Taviseburebebi aucilebelia<br />

saTanadod iqnes gaTvaliswinebuli personalis marTvis strategiisa da<br />

politikis SemuSavebisa da realizebisas nebismier organizaciaSi.<br />

strategia berZnuli sityvaa da pirdapiri mniSvnelobiT jaris gaZRolas<br />

niSnavs; Tanamedrove gagebiT esaa marTebul principebsa da swor,<br />

Sorsmimaval prognozebze dafuZnebuli marTvis xelovnebis dagegmva; es<br />

aris organizaciis misiisa da miznebis ganxorcielebis Sorsgamiznuli<br />

koncefcia. rac Seexeba politikas, esec berZnuli warmoSobis sityvaa da<br />

saxelmwifo marTvis xelovnebas niSnavda; es aris saqmianobis miznebisa da<br />

maTi miRwevis saSualebebis, formebisa da Sinaarsis gansazRvra; sxvagvarad,<br />

rom vTqvaT, esaa im principebis erToblioba, romlebic unda dacul iqnes<br />

marTvis nebismier sferoSi, Cvens SemTxvevaSi-personalis marTvis nebismieri<br />

proceduris ganxorcielebisas.<br />

N nebismieri organizaciis saqmianoba, Tu is ar ukavSirdeba xangrZliv<br />

perspeqtivaze gaTvlil miznebsa da konkretuli strategiis realizebas,<br />

qaosuri, SemTxveviTi xasiaTisaa da Sesabamisad –naklebwarmatebuli.<br />

sazogadod, strategiuli dagegmvis procesi Semdeg ZiriTad etapebs moicavs.<br />

strategiuli dagegmvis procesi<br />

1. organizaciis misiis gansazRvra<br />

2. organizaciis miznebis gansazRvra<br />

3. Sida da gare faqtorebis analizi da Sefaseba<br />

4. strategiis Sefaseba<br />

5. strategiis realizeba<br />

6. strategiis arCeva<br />

7. strategiuli alternativebis analizi<br />

rogorc vxedavT, organizaciis strategiis gansazRvra uSualod am<br />

organizaciis misiidan da miznebidan gamomdinareobs. Sesabamisad,<br />

personalis marTvis strategiac organizaciis misiisa da miznebis miRwevis<br />

adamianuri resursebiT uzrunvelyofas ukavSirdeba; es mTeli organizaciis<br />

strategiis yvelaze mniSvnelovani da prioritetuli komponentia, radgan<br />

adamianuri kapitalis, adamianuri faqtoris gareSe organizaciis verc erTi<br />

mizani da amocana ver gadawydeba; Sesabamisad, adamianuri resursebis marTva<br />

nebismieri organizaciis strategiuli funqciaa<br />

39


organizaciis misiisa da strategiis adgili adamianuri resursebis<br />

marTvaSi<br />

organizaciis misia arsebiTad igivea, rac cxovrebis azri adaamianisaTvis;<br />

esaa organizaciis kredo, koncentrirebulad gamoxatuli azri misi<br />

arsobisa. Oorganizaciis marTebulad formulirebuli misia marTvis sul<br />

cota sami amocanis gadawyvetis saSualebas iZleva, kerZod:<br />

• misia aiZulebs organizaciis xelmZRvanelobas sistematurad<br />

aanalizos saqmianobis statusi da Zlieri mxareebi da organizaciis<br />

efeqtian funqcionirebaze izrunos;<br />

• organizaciis momuSaveTa mier gaziarebuli da gaTavisebuli misia<br />

xels uwyobs maT Tanamoazreobas, integrirebas da nayofieri, intensiuri<br />

muSaobisaTvis motivirebas<br />

• naTlad Camoyalibebuli da konkretuli saqmianobiT dadasturebuli<br />

misia xels uwyobs organizaciis kargi imijis Seqmnas<br />

adamianuri resursebis marTvasTan, rogorc strategiul funqciasTan<br />

dakavSirebiT, aucilebelia or mniSvnelovan momentze iqnes<br />

gamaxvilebuli yuradReba<br />

• adamianuri resursebis marTvis strategia maqsimalurad unda iyos<br />

orientirebuli momavalze, radgan icvleba da viTardeba organizaciis<br />

misia, misi struqtura, politikuri, ekonomikuri, teqnologiuri,<br />

socialuri, organizaciuli garemo, icvlebian da viTardebian TviT<br />

adamianebic;<br />

• adamianuri resursebis marTva, rogorc strategiuli funqcia, ufro<br />

metad problemebis warmoSobis profilaqtikaze, winaswar regirebasa da<br />

problemebis Tavidan acilebaze unda iyos orientirebuli, vidre ukve<br />

warmoSobil problemebze<br />

adamianuri resursebis strategiuli marTva<br />

adamianuri resursebis marTvis strategia esaa koncefcia, ZiriTadi gza, Tu<br />

rogor unda iqnes miRweuli personalis marTvis ZiriTadi miznebi da<br />

amocanebi, rasakvirvelia, TviT organizaciis misiis, misi ganviTarebis<br />

strategiis, organizaciuli da sakadro potencialisa da sakadro<br />

politikis gaTvaliswinebiT.<br />

saerTod, strategia unda ganvixiloT rogorc marTviT da organizaciul<br />

gadawyvetilebaTa sistema, romelic mimarTulia dawesebulebis<br />

(organizaciis) misiis, miznebisa da amocanebis realizebis, ganviTarebis an<br />

gardaqmnisaken. nebismieri strategia unda iyos Sinaganad mTliani,<br />

sistemuri, organizaciis Taviseburebebsa da garemosTan Tavsebadi,<br />

yvelanairi resursebiT dabalansebuli, realisturi, mokle, saSualo da<br />

grZelvadiani urTierTSeTanxmebuli miznebiT ganmtkicebuli.<br />

SeiZleba gamoiyos strategiis sami mTavari elementi:<br />

1. miznebis sistema, romelSic Sedis organizciis misia, saerTo<br />

organizaciuli da specifikuri miznebi;<br />

2. prioritetebi, anu resursebis (adamianuri resursebis)<br />

ganawilebisa da gamoyenebis ZiriTadi principebi<br />

40


3. marTviTi moqmedebebis wesebi<br />

adamianuri resursebis marTvis strategia uSualod gamomdinareobs<br />

organizaciis misiidan, misi miznebidan da strategiidan, radgan swored<br />

adamianuri kapitalia organizaciis miznebisa da amocanebis miRwevis<br />

upirvelesi berketi. TviT personalis strategiuli marTva, rogorc wesi,<br />

marTvis am sistemis yvela komponentsa da mimarTulebas, yvela mniSvnelovan<br />

proceduras SeiZleba moicavdes. ase magaliTad, organizaciis strategiuli<br />

miznebisa da amocanebis misaRwevad adamianuri resursebis strategiulma<br />

marTvam SeiZleba moicvas Semdegi konkretuli mimarTulebebi:<br />

• personalis mozidvisa da SerCevis procedurebis modernizeba;<br />

• personalis gaaxalgazrdaveba sapensio asaks gadacilebulTa<br />

xarjze;<br />

• moxeleTa rezervis Seqmnisa da marTvis efeqtiani sistemis<br />

SemuSaveba<br />

• personalis motivirebisa da Sromis anazRaurebis Tanamedrove<br />

sistemis Seqmna<br />

• personalis raodenobis Semcireba Sromis Tanamedrove<br />

kulturisa da drois menejmentis principebis praqtikuli<br />

realizebis Sedegad;<br />

• organizaciis axali strategiidan da miznebidan gamomdinare,<br />

personalis didi nawilis gadamzadeba da kvalifikaciis amaRleba,<br />

treningebis axali, Tanamedrove sistemis Seqmna; axali profesiebis<br />

moxeleTa mozidva;<br />

• organizaciis xaziT menejerTa mier personalis marTvis dabali<br />

donis gamo am sferoSi maTi sagangebo treningi;<br />

adamianuri resursebis marTvis strategiis Sesabamisad da misgan<br />

gamomdinare, unda SemuSavdes strategiis realizebis strategiuli da<br />

miznobrivi programebi da maTgan gamomdinare operaciuli gegmebi. maTSi<br />

dakonkretebuli unda iyos strategiis praqtikuli realizebis<br />

mimarTulebebi, RonisZiebebi, moqmedebebi, maTi Sesrulebis vadebi,<br />

pasuxismgeblebi da saWiro finansuri, adamianuri Tu organizaciulteqnikuri<br />

resursebi.<br />

Ppersonalis ekonomika<br />

dasavleTSi sakmaod gavrcelebulia, e.w. adamianuri kapitalis Teoria. Aam<br />

Teoriis mixedviT, momuSaveTa codna da kvalifikacia miCneulia TviT maT<br />

kuTvnilebad, romelsac moaqvs Semosavali; am codnisa da Cvevebis miRebaze<br />

droisa da xarjebis danaxarjebi miCneulia investiciebad. amJamad adamianur<br />

kapitalSi dabandebaTa aRricxvis ori saxis modeli arsebobs; aqtivebis<br />

41


modelebi, roca xdeba adamianur kapitalSi danaxarjebis aRricxva da<br />

sargeblianobis modeli, roca xdeba aseTi danaxarjebis efeqtianobis<br />

Sefaseba. da sakvirvelia, es orive modeli erTmaneTs unda avsebdes.<br />

A adamianur kapitalze organizaciis mier gaweuli xarjebidan<br />

upirvelesad unda gamoiyos :<br />

• personalis mozidvis, SerCevisa da konkursebis Catarebis<br />

xarjebi (am procedurebis nawils sakmaod xSirad da bevr<br />

organizaciaSi mowveuli eqspertebi atareben);<br />

• axalmiRebulTa adaptirebaze da rogorc axalmiRebulTa, ise<br />

ZiriTadi personalis treningebze gaweuli xarjebi;<br />

• xelfasi da maTze (xelfasis fondze) sxvadasxva saxis<br />

danaricxebi;<br />

• premiebi, sxvadasxva saxis waxalisebebi;<br />

• socialuri daxmarebebi<br />

• momuSaveTa atestirebaze gaweuli xarjebi;<br />

• Sromis keTilsasurveli garemo pirobebisa da fsiqologiuri<br />

klimatis Seqmnis xarjebi;<br />

• Sromis keTilsasurveli garemo pirobebisa da fsiqologiuri<br />

klimatis Seqmnis xarjebi;<br />

• samuSao adgilis dagegmarebis, Seqmnisa da aRWurvis xarjebi;<br />

• samuSao Zalis moZraobisa da denadobiT gamowveuli xarjebi<br />

(danakargebi) da sxva.<br />

A adamianuri resursebis ganviTarebaSi dabandebuli kapitali erTerTi<br />

Zvirad Rirebuli investiciaa, magram, rogorc msoflios mowinave qveynebis<br />

gamocdileba adasturebs, es, amavdroulad, yvelaze efeqtiani, momgebiani<br />

investiciebia. rasakvirvelia, adamianuri resursebis ganviTrebaSi<br />

dabandebuli kapitalis efeqtianoba SedarebiT advilad da konkretulad<br />

SeiZleba Sefasdes saqmianobis iseT sferoebSi (upirvelesad warmoebaSi,<br />

aseve momsaxurebis sferoSi), sadac Sromis efeqtianoba misi uSualo<br />

SedegebiT da konkretuli raodenobrivi da xarisxobrivi parametrebiT<br />

ganisazRvreba; magaliTad treningamde momuSave dReSi uSvebda 200 nawarms,<br />

romelTagan uxarisxo iyo 6 cali, xolo treningebis Semdeg uSvebs 250-s,<br />

romelTagan uxarisxo 5-ia; e. i. Sromis nayofiereba 25 prcentiT gazrdila,<br />

xolo wundebuli nawarmis wili 3 procentidan 2 procentamde Semcirda;<br />

Sromis efeqtianoba sxvanairadac SeiZleba Sefasdes – magaliTad, erTi<br />

nawarmis damzadebaze treningamde momuSave 20 wuTs xarjavda, treningis<br />

Semdeg -15 wuTs.<br />

rasakvirvelia, bevrad rTuli da umravles SemTxvevaSi aseTi<br />

konkretuli cifrobrivi maCveneblebiT ver Sefasdeba moxeleTa SromiTi<br />

saqmianoba da maTze gaweuli kapitalur dabandebaTa efeqtianoba. mTlianad,<br />

organizaciis masStabiT, am SemTxvevaSi, upirvelesad, misma xelmZRavnelebma,<br />

aseve personalis menejerebma da Sesabamisma samsaxurma yuradReba unda<br />

miaqcion da saTanadod Seafason Semdegi parametrebi da tendenciebi:<br />

• organizaciis mier arCeuli strategiisa da politikis<br />

marTebuloba da maTi realizebis, dasaxuli miznebisa da<br />

amocanebis miRwevis efeqtianobis gazrda;<br />

• gadawyvetilebaTa miRebisa da Sesrulebis procesis gaumjobeseba;<br />

• marTvisa da administrirebis procedurebis gamartiveba;<br />

42


• Sidauwyebriv da uwyebaTaSoris urTierTobaTa racionalizeba;<br />

• Ddokumentbrunvis racionalizeba, droisa da saxsrebis<br />

mniSvnelovani ekonomia;<br />

• uflebamosilebaTa da pasuxismgeblobebis gamijvna, delegireba,<br />

menejerebi (moxeleebi) aRar asruleben daqvemdebarebulTa<br />

funqciebs;<br />

• muSaobis moculobis gafarToeba da xarisxis gaumjobeseba;<br />

• momuSaveTa denadobis maCvenebelTa dinamika da maTi struqturuli<br />

analizi;<br />

• momuSaveTa denadobis maCvenebelTa dinamika da maTi sruqturuli<br />

analizi;<br />

• momuSaveTa motivirebisa da stimulirebis analizi da tendenciebi;<br />

• drois menejmentis srulyofa , ufro efeqtiani da nayofieri<br />

saqmianobis profesiaTa da funqciaTa Sefasebis Sedegad<br />

dasaqmebulTa ricxvis Semcireba;<br />

• Sromis eTikuri normebis dacva da organizaciuli kulturis<br />

ganviTareba;<br />

• konfliqturi situaciebis analizi d misi dinamika;<br />

• axali ideebis da inovaciebis ganviTreba (mateba, Semcireba)<br />

organizaciis miznebis ukeT misaRwevad;<br />

uSualod individebze, konkretul moxeleebze organizaciis danaxarjebis<br />

efeqtianobis Sefaseba, upirvelesad da umTavresad maTma uSualo<br />

menejerebma unda moaxdinon, magaliTad: atestirebis Tu treningebis ciklis<br />

gavlis Semdeg rogoria moxelis profesiul-kvalifikaciuri donis<br />

Sesabamisoba Tanamdebobriv moTxovnebTan, ra daskvnebis gakeTebis<br />

saSualebas gvaZlevs moxelis mier Sesrulebuli samuSaos Sefaseba, rogor<br />

gamosworda atestirebisas dafiqsirebuli moxelis susti adgilebi,<br />

ramdenad amaRlda misi pasuxismgebloba, analitikuri azrovneba,<br />

iniciativianoba, SemoqmedebiTi midgoma da sxva.<br />

roca adamianur kapitalsa da adamianuri resursebis ganviTrebazea saubari,<br />

mTeli principulobiT unda iTqvas – am sferoSi kapitaldabandebaTa Tu<br />

investiciebis SezRudva, adamianis faqtoris ignorireba, moxeleTa<br />

arasaTanado motivireba, maTi saarsebo minimumze dabali xelfasi da<br />

socialuri daucveloba bumerangiviT ubrundeba da angrevs saxelmwifos,<br />

mis demokratiul ganviTrebas, sazogadebriv rwmenasa da faseulobebs,<br />

axdens xelisuflebis diskretirebas, korufciis, kalnurobis, kanonis<br />

uzenaesobis ugulebelyofis mniSvnelovani mizezi da stimulatori xdeba.<br />

Aadamianis strategiuli da SemoqmedebiTi azrovnebis ganmsazRvreli testi<br />

strategiis arCeva garkveulwilad yovelTvis riskTanaa dakavSirebuli;<br />

qvemoT motanili testi saSulebas gvaZlevs SevafasoT, Tu ramdenad<br />

Segvwevs unari SevimuSavoT yovelmxriv kargad mofiqrebuli strategia.<br />

aucilebelia obieqturad, gulwrfelad gavceT pasuxi qvemoT motanil<br />

kiTxvebs da daviweroT Sesabamisi balebi, kerZod: pasuxze “ki” -1 bali,<br />

xolo pasuxze “ara” – 2 bali.<br />

43


kiTxvebi<br />

1. roca sapasuxismgeblo gadawyvetilebas iRebT mxolod sakuTar<br />

Tavs eyrdnobiT Tu ara?<br />

2. xSirad emTxveva Tu ara Tqveni pozicia Tqveni xelmZRvanelis<br />

mosazrebas?<br />

3. migaCniaT Tu ara Tqven, rom ar arsebobs gamouvali mdgomareoba,<br />

situacia?<br />

4. rogor fiqrobT, yovelTvis marTali xarT?<br />

5. swrafad iTvisebT Tu ara axali saxis samuSaoebs?<br />

6. adamianTa Sefasebisas ZiriTadad Tqvens sakuTar azrs eyrdnobiT<br />

Tu ara?<br />

7. bevrs fiqrobT Tu ara sanam mniSvnelovan gadawyvetilebas<br />

miiRebT?<br />

8. miiswrafviT Tu ara bolomde miiyvanoT dawyebuli saqme?<br />

9. migaCniaT Tu ara, rom rac SeiZleba naklebad iaqtiuroT, raTa<br />

usiamovnebebi Tavidan aiciloT?<br />

10. Zvirfasi nivTebis SeZenisas ekiTxebiT Tu ara rCevebs sxvebs?<br />

11. iswrafviT Tu ara mogebisken, gamarjvebisken, roca raimes<br />

TamaSobT?<br />

12. fiqrobT Tu ara momavalze?<br />

13. cdilobT Tu ara rTuli problemis gadawyvetisas SeafasoT<br />

yvela SesaZlo alternativa?<br />

14. xSirad gamoTqvamT Tu ara sajarod saerTo azrisagan<br />

gansxvavebul, sawinaaRmdego azrs?<br />

15. specialurad emzadebiT Tu ara gamosvlebisaTvis?<br />

16. darwmunebuli xarT, rom dRemde mniSvnelovani Secdoma ar<br />

dagiSviaT?<br />

17. xSirad ocnebobT raime ganuxorcielebelze?<br />

18. Tu fiqrobT xolme, ramdenad damajerebelia kamaTis dros<br />

Tqveni argumentebi?<br />

19. SegiZliaT Tu ara daTmoT Tqveni principebi, Tu amas saqmis<br />

interesebi moiTxovs?<br />

20. gaqvT Tu ara kargi urTierTobebi xelmZRvanelobasTan?<br />

21. marTebulia xolme Tu ara Tqveni Tavdapirveli azrebi?<br />

22. xdeba Tu ara, rom araoficialur garemoSi Tqven SeiZleba Tavi<br />

gamoiCinoT eqstravaganturi qceviT?<br />

23. xom ar xdeba xolme, rom Tqveni arsebiTad marTebuli qceva<br />

garegnulad aralogikuri da gaugebari aRmoCndes Tqveni garSemo<br />

myofTaTvis?<br />

24. migaCniaT Tu ara, rom Tqven ukve moaswariT cxovrebaSi raime<br />

mniSvnelovanis gakeTba?<br />

25. Znelia Tu ara Tqveni darwmuneba, raTa azri SeicvaloT?<br />

26. miiswrafviT Tu ara principuli gadawyvetilebebis<br />

wvrilmanebamde gaazrebisaken?<br />

27. mzad xarT Tu ara saqmis interesebidan gamomdinare gariskoT<br />

xolme, roca warmatebis Sansebi mcirea?<br />

28. cxovrobT Tu ara mxolod dRevandeli dRiT?<br />

29. bevrs andobT, uziarebT xolme Tqvens saqmeebs Tu ara?<br />

44


Sefaseba<br />

30. dgamT Tu ara gadamwyvet nabijebs, roca ar xarT darwmunebuli<br />

koleqtivis mxardaWeraSi?<br />

31. migakuTvneben Tu ara garSemo myofni “perpeqtiulTa” kategorias?<br />

32. axal situaciebSi upiratesobas qcevis tradiciuli wesebis<br />

dacvas xom ar aniWebT?<br />

33. xSirad agvianebT?<br />

34. iRebT Tu ara axloblebisgan rCevebs mniSvnelovani piradi<br />

sakiTxebis gadawyvetisas?<br />

35. SegiZliaT Tu ara situaciis sakmaod zusti prognozireba 1-2<br />

wliT adre?<br />

36. xom ar gqoniaT SemTxvevebi, rom arCevani gagekeTebinaT?<br />

37. SeiZleba Tqven Tavisuflad gendon adamianebi?<br />

38. misdevT Tu ara Tqven TviTanalizs?<br />

39. axdenT Tu ara Tqveni saqmianobis perspeqtiul dagegmvas?<br />

40. xarT Tu ara TavdazRveuli?<br />

41. xarT Tu ara ukompromiso?<br />

42. SegiZliaT Tu ara imegobroT imasTan, vinc Tqvens xasiaTs ar<br />

Seesabameba?<br />

43. yovelTvis asrulebT Tu ara Tqvens danapirebs?<br />

44. SegiZliaT Tu ara isaubroT iseT rameebze, risic araferi<br />

gagegebaT?<br />

45. yvelaferSi da yovelTvis eTanxmebiT Tu ara xelmRvanelobas?<br />

• saerTo Sedegis gasarkvevad, aucilebelia ganisazRvros im pasuxTa<br />

procenti pasuxTa saerTo raodenobidan, romlebic 1 baliT<br />

Sefasdnen. Ees gviCvenebs, riskisadmi Tqvens saerTo midrekilebas;<br />

• SeiZleba Sefasebul iqnes agreTve:<br />

1. Tqveni xasiaTis simtkiis done, razec miuTiTebs qvemoT moyvanili<br />

kiTxvebidan 1 baliT Sefasebuli kiTxvebis wili (%) – 1, 2, 7, 9, 10, 27,<br />

30, 34, 40 kiTxvebi;<br />

2. upasuxismgeblobis done, razec miuTiTebs qvemoT mocemuli<br />

kiTxvebidan 1 baliT Sefasebuli kiTxvebis wili (%)-1, 2, 7, 9, 10, 27, 30,<br />

34, 40 kiTxvebi<br />

3. strategiuli saqmianobisa da azrovnebisaken midrekileba, razec<br />

CamoTvlili kiTxvebidan 1 baliT Sefasebuli kiTxvebis wili (%)<br />

miuTiTebs -11, 12, 13, 16, 23, 24, 28, 35, 39 kiTxvebi;<br />

4. gadawyvetilebaTa miRebisas intuiciis grZnoba, razec qvemoT<br />

mocemuli kiTxvebidan 1 baliT Sefasebuli kiTxvebis wili (%)<br />

miuTiTebs – 6, 10, 15, 16, 18, 21, 23, 26, 38 kiTxvebi;<br />

5. SemoqmedebiTi saqmianobisa da originalur gaawyvetilebaTa miRebis<br />

unarebi, razec qvemoT CamoTvlili kiTxvebidan 1 baliT Sefasebuli<br />

kiTxvebis wili (%) miuTiTebs -1, 3, 17, 20, 22, 23, 30, 32, 45 kiTxvebi.<br />

testis Sedegebis analizi sxva konkretuli mimarTulebebis mixedviTac<br />

SeiZleba moxdes; amasTan gasaTvaliswinebelia, rom idealuri adamianebi ar<br />

arseboben da xuTi zemoT gamoyofili Tvisebis sawinaaRmdegod Tvisebebi,<br />

45


kerZod: sifrTxile, pasuxismgebloba, racionaluroba, konservatiuloba da<br />

taqtikuri gadawyvetilebebisaken midrekileba cud Tvisebebs ar<br />

warmoadgenen. zemoT aRniSnul TvisebaTa Sefasebisas maTi 35-36 procentiani<br />

gamovlena normalurad SeiZleba CaiTvalos.<br />

testi “marTvis efeqtianoba”<br />

1. cdilobT Tu ara Tvens saqmianobaSi gamoiyenoT Tqveni profesiuli<br />

sferos uaxlesi miRwevebi?<br />

2. miiswrafviT Tu ara sxvebTan TanamSromlobisken?<br />

3. mokled, gasagebad da zrdilobianad elaparakebiT Tu ara<br />

daqvemdebarebulebs?<br />

4. xsniT xolme Tu ara mizezebs , romlebmac ama Tu im gadawyvetilebis<br />

miReba gaiZules?<br />

5. gendobian Tu ara Tqveni daqvemdebarebulebi?<br />

6. uxmobT Tu ara davalebis yvela Semsrulebels miznebis, vadebis,<br />

meTodebis, pasuxismgeblobisa da sxva sakiTxTa ganxilvisas?<br />

7. axalisebT Tu ara daqvemdebarebulebs iniciativas gamoCenisTvis, axali<br />

winadadebebisa da SeniSvnebis warmodgenisTvis da a. S.<br />

8. gaxsovT Tu ara yvela im adamianis saxeli, romlebTanac xSiri<br />

kontaqtebi gaqvT?<br />

9. aZlevT Tu ara dasaxuli miznebis misaRwev moqmedebaTa Tavisuflebas<br />

Semsrulebels da a. S.<br />

10. mxolod maSin exmarebiT daqvemdebarebulebs, roca isini amas gTxoven?<br />

11. yoveli kargad Sesrulebuli samuSaosaTvis gamoxatavT Tu ara<br />

madlierebis grZnobas daqvemdebarebulTa mimarT?<br />

12. akontrolebT Tu ara davalebaTa Sesrulebis mimdinareobas?<br />

13. cdilobT Tu ara ipovoT adamianebSi ukeTesi Tvisebebi?<br />

14. iciT Tu ara rogor SeiZleba ufro efeqtianad gamoiyenoT yoveli<br />

daqvemdebarebulis SesaZleblobebi?<br />

15. iciT Tu ara Tqveni daqvemdebarebulebis interesi da midrekilebebi?<br />

16. SegiZliaT Tu ara iyoT yuradRebiani msmeneli?<br />

17. uxdiT Tu ara TanamSromels madlobas misi kolegebis TandaswrebiT?<br />

18. eubnebiT Tu ara Tqvens daqvemdebarebulebs kritikul SeniSvnebs?<br />

19. aRniSnavT Tu ara Tqveni samsaxuris karg muSaobas, roca Tqvens<br />

xelmZRvanels angariSs an moxsenebiT baraTs udgenT?<br />

20. endobiT Tu ara Tqvens daqvemdebarebulebs?<br />

21. cdilobT Tu ara miawodoT Tvqens TanamSromlebs mTeli informacia,<br />

romelsac administraciuli da marTviTi arxebiT iRebT?<br />

22. uxsniT Tu ara Tqvens TanamSromlebs, Tu organizaciis miznebsa da<br />

amocanebTan dakavSirebiT ra mniSvneloba aqvs maTi Sromis Sedegebs?<br />

23. itovebT Tu ara TqvenTvis da utovebT Tu ara daqvemdebarebulebs dros<br />

samuSaoTa dasagegmad?<br />

46


24. gaqvT Tu ara Tundac sul cota erTi wliT adre dagegmili Tqveni<br />

TviTganviTarebis gegma?<br />

25. arsebobs Tu ara dRevandel moTxovnaTa Sesabamisi personalis<br />

treningebis gegma?<br />

26. regularulad kiTxulobT Tu ara specialur literaturas?<br />

27. gaqvT Tu ara sakmaod seriozuli biblioTeka Tqveni specialobis<br />

sferoSi?<br />

28. zrunavT Tu ara Tqvens janmrTelobasa da Sromis unarianobaze?<br />

29. giyvarT Tu ara rTuli, magram saintereso samuSaoebis Sesruleba?<br />

30. efeqtiania Tu ara Tqveni saubrebi Tqvens daqvemdebarebulebTan maTi<br />

muSaobis srulyofis sakiTxebze?<br />

31. iciT Tu ara momuSavis ra Tvisebebs unda mieqces gansakuTrebuli<br />

yuradReba mis samuSaoze miRebisas?<br />

32. giWiravT Tu ara distancia daqvemdebarebulebTan?<br />

33. mzad xarT Tu ara yovelTvis ganixloT Tqvens daqvemdebarebulTa<br />

problemebi, SekiTxvebi da saCivrebi?<br />

34. pativiscemiTa da yuradRebiT epyrobiT Tu ara Tqvens<br />

daqvemdebarebulebs?<br />

35. darwmunebuli xarT Tqvens TavSi?<br />

36. kargad iciT Tveni Zlieri da susti mxareebi?<br />

37. mmarTvelobiTi gadawyvetilebaTa miRebisas xSirad iyenebT Tu ara<br />

originalur SemoqmedebiT midgomebs?<br />

38. regularulad imaRlebT Tu ara Tqvens kvalifikacias seminarebze,<br />

specialur kursebze da a. S.?<br />

39. xarT Tu ara sakmarisad moqnili Tqvens qcevaSi, adamianebTan<br />

urTierTobaSi?<br />

40. mzad xarT Tu ara SecvaloT xelmZRvanelobis Tqveni stili, raTa is<br />

ufro efeqtiani gaxdes?<br />

Sefaseba<br />

daiTvaleT ramdenia “ki” da “ara” pasuxebi da SeafaseT Tqveni Tavi:<br />

• 40 “ki” umaRlesi, idealuri marTviTi potencialis maCvenebelia, radgan<br />

yvela, ormocive kiTxva warmatebuli marTvis kriteriumia. rogorc yvela<br />

ideali, esec praqtikulad miuRwevadia (Tu Tqven ar “ieSmakeT” da<br />

keTilsindisierad upasuxeT yvela kiTxvas); mniSvnelovania romel kiTxvebze<br />

upasuxeT “ara” –es Tqveni susti adgilebia;<br />

• roca “ki” pasuxTa jami 33-s aWarbebs, es kargi marTviTi potencialis<br />

maCvenebelia.<br />

47


drois marTvis principebi<br />

drois marTvisa da racionaluri gamoyenebis arsi da mniSvneloba<br />

drois marTva rogorc calke pirovnebis, ise organizaciisaTvis<br />

warmatebuli saqmianobisa da dasaxuli miznebis miRwevis erTerTi yvelaze<br />

mTavari iaraRia; yovelTvis unda gvaxsovdes, rom dro gansakuTrebuli<br />

fenomenia- dro Seuqcevadia, mas ver davagrovebT, ver SevinaxavT, ver<br />

gavamravlebT, ver SevaCerebT, ver gadavcemT; dro mxolod midis, mas ukan<br />

verasodes davabrunebT; swored amitom unda dros gansakuTrebuli<br />

yuradReba da faqizi damokidebuleba, yovelmxriv miTiTebuli dagegmva da<br />

marTva.<br />

Zalze martivi magaliTi – davuSvaT, moxele Tavisi samuSao drois mxolod<br />

10 procents iyenebs aracionalurad da, faqtobrivad kargavs mas, rac<br />

realur sinamdvilesTan SedarebiT sakmaod karg mdgomareobadac ki<br />

SeiZleba CaiTvalos da ara mxolod qarTul sinamdvileSi; magram samuSao<br />

drois es dakarguli 10 procenti kviraSi 4 saaTia, weliwadSi (11 TveSi, anu<br />

daaxloebiT 48 kviraSi) ki -192 saaTi, anu 24 sruli samuSao dRe ; SeiZleba<br />

sakmao albaTobiT davuSvaT, rom erTi moxele Tu samuSao drois 10<br />

procents kargavs, es weliwadSi erT Tves uaxlovdeba, xolo saqarTvelos<br />

sajaro samsaxurSi dasaqmebuli 46 aTasamde momuSavisTvis es danakargi<br />

katastroful cifrs – 1. 1 milion kacs aRwevs, rac daaxloebiT igivea, rom<br />

TiTqmis 5 aTasi moxele mTeli wlis ganmavlobaSi arafers akeTebs. Aaq,<br />

rogorc ityvian, komentari zedmetia da naTelia samuSao drois<br />

racionaluri, efeqtiani gamoyenebis gansakuTrebuli mniSvneloba.<br />

imisaTvis, rom kargad gaverkveT drois marTvis<br />

mniSvnelobisa da misi racionalizebis sakiTxebSi, sasurvelia ganvixiloT<br />

cnobili mecnieris , stefan qoveis SemoTavazebuli drois marTvis matrica<br />

drois marTvis matrica<br />

mniSvnelovania<br />

saswrafo moqmedebebi<br />

• krizisuli moqmedebebi<br />

• problemebi, romlebic gvwnexaven<br />

• saqmeebi, romelTa Sesrulebasac<br />

vada gasdis<br />

48<br />

Aarasaswrafo moqmedebebi<br />

• raRacis Tavidan acileba,<br />

gafrTxileba, winaswari zomebis miReba<br />

• adamianebTan urTierTobebis ageba<br />

• axali amocanebis, unar-<br />

SesaZleblobebis amocnoba<br />

• dagegmva, SemoqmedebiTi muSaoba


aramniSvnelovania<br />

moqmedebebi<br />

• viRaceebma Segawyvetines, darekes<br />

• zogierTi werili, zogierTi angariSi<br />

• zogierTi Sexvedra<br />

• zogierTi problema , romelic gvwnexavs,<br />

“gvaxrCobs”<br />

• zogierTi popularuli, yoveldRiuri<br />

moqmedeba (angariSebi)<br />

49<br />

A<br />

moqmedebebi<br />

• yoveldRiuri monotonuri<br />

samuSao<br />

• zogierTi werili<br />

• zogierTi satelefono zari<br />

• drois gamflangveli<br />

moqmedebebi<br />

• zogierTi sasiamovno moqmedeba<br />

rogorc vxedavT, Cven dros vmarTavT oTxidan erTerTi gziT: vasrulebT an<br />

saswrafo da mniSvnelovan, an arasaswrafo da mniSvnelovan, an saswrafo da<br />

aramniSvnelovan , anda arasaswrafo da aramniSvnelovan samuSaoebs<br />

saswrafo moqmedebebi iseTebia, romlebic saswrafo reagirebas moiTxoven,<br />

e.i. axlave; isini moqmedeben Cvenze, mag: adamianTa umravlesobas ar SeuZlia<br />

ar aiRos telefonis yurmili; saswrafo, gadaudebeli saqmeebi Cveulebriv,<br />

xilulia, Cven winaa, xSirad sasiamovno da advilia maTi Sesruleba, magram<br />

aseve xSirad isini aramniSvnelovanni arian; mniSvnelovani ki is saqmeebia,<br />

romlebic Sromis Sedegebs, Cvens misias, faseulobebs da priotitetul<br />

miznebs ukavSirdeba.<br />

pirvel kvadratSi orivea – saswrafo da mniSvnelovani saqmeebic; am<br />

kvadratis moqmedebebs xSirad krizisuls an problemurs vuwodebT;<br />

metnaklebad yvelani varT xolme pirvel kvadratSi –erT problemas rom<br />

gadavwyvetT, meore warmoiSveba da ase “avardna-CavardnaSi” varT; zogs es<br />

yoveldRiuri problemebi dabla scemen, maTi Svebaa mimarTon meoTxe<br />

kvadratis arasaswrafo aqtivobebs; drois did nawils (daaxloebiT 90<br />

procenti) isini pirvel kvadratSi atareben, danarCens-meoTxeSi da TiTqmis<br />

ar uTmoben yuradRebas meore da mesame kvadratebs; aseTi xalxi krizisuli<br />

cxovrebiT cxovrobs – stresebiT, iwvis, mudmivad krizisul da problemur<br />

viTarebaSia.<br />

Aarian sxva momuSaveebi, romlebic did dros xarjaven mesame kvadratis<br />

saswrafo, magram aramniSvnelovan aqtivobebze da Tan hgoniaT, rom pirvel


kvadratSi arian da saswrafosTan erTad mniSvnelovan saqmeebsac akeTeben;<br />

realoba ki isaa, rom am saqmeebis swrafad gadawyveta sxvaTa<br />

prioritetebiTa da karnaxiTaa ganpirobebuli; amis Sedegebia: yuradRebis<br />

moklevadiani fokusireba, krizisuli situaciebi, miznebisa da<br />

amocanebisTvis naklebi mniSvnelobis miniWeba, sakuTari Tavis<br />

ukontroloba, zedapiruli da aramyari urTierTobebi.<br />

isini, romlebic ZiriTad dros mesame da meoTxe kvadratebis moqmedebebze<br />

xarjaven, upasuxismgeblod cxovroben, aramniSvnelovan da arasaswrafo<br />

saqmeebiT arian dakavebulni; amis Sedegebia: sruli upasuxismgebloba,<br />

sxvebze damokidebuleba, davalebis Seusrulebloba da a. S.<br />

efeqtianad, sworad momuSaveni cdiloben mesame da meoTxe kvadratebs gareT<br />

darCnen, radgan saswrafoa Tu ara, es saqmeebi araa mniSvnelovani; isini,<br />

agreTve, amcireben pirvel kvadratSi yofnis dros, raTa meti dro daxarjon<br />

meore kvadratSi.<br />

swored meore kvadratia sakuTari Tavis efeqtiani marTvis guli; es exeba<br />

saqmeebs, romlebic araa saswrafo, magram mniSvnelovania; aseTebia:<br />

urTierTobebis damyareba, davalebebis gansazRvra, perspeqtiuli dagegmva,<br />

Semowmeba, momzadeba; es is saqmeebia, romlebic viciT, rom aucileblad<br />

unda gavakeToT, magram iSviaTad vakeTebT, radgan ar arian saswrafoni.<br />

Eefeqtianad moqmedi momuSaveni problemebze ar arian orientirebulebi,<br />

isini orientirebulni arian SesaZleblobebze, maTgan gamodian da Tavidan<br />

icileben problemebs; isini profilaqtikurad, problemebis Tavidan<br />

acilebis midgomiT fiqroben da moqmedeben; ase rom, unda vimuSaoT meore<br />

kvadratSi, radgan pirveli da mesame kvadratebi “Cvenze muSaoben”,<br />

gvwnexaven; unda daveTanxmoT meore kvadratis prioritetebs da viswavloT<br />

vTqvaT “ara” sxva saqmianobebeze, zogjer da nawilobriv – saswrafo<br />

saqmeebzec ki da maSinac, roca sxvebi da garemoebebi Cveni drois xelyofas<br />

cdiloben. E<br />

xelmRvanelTa muSaobis efeqtianobis erTerTi mTavari maCvenebelia dasaxul<br />

amocanaTa gadawyvetisas droSi winswreba. Aaranormaluria, roca guSindel<br />

saqmes dRes vakeTebT, normaluria, roca dRes dRevandeli saqme keTdeba,<br />

gansakuTrebiT kargia, roca dRes saxvalio saqmes vakeTebT da win<br />

viyurebiT. samwuxarod, Zalze bevr organizaciaSi marTvis maRal safexurze<br />

mdgari xelmZRvaneli bevr dros xarjavs operatiuli problemebis<br />

gadawyvetaze. is, rac karga xniT adre unda gagvekeTebina, imis gamo, rom ar<br />

gavakeTeT, operatiuli gadasawyveti gaxda; dRes ki, roca did dros<br />

vandomebT am operatiul amocanaTa gadawyvetas da ar vfiqrobT<br />

perspeqtiul problemebze, dro rom mova, isinic operatiulad gadasawyveti<br />

xdeba. Aase ikvreba Sromis cudi organizaciis gamo naklovanebaTa wre,<br />

TandaTan Cvevad iqceva muSaobis mankieri stili.<br />

xelmRvanelma, rasakvirvelia, unda icodes daqvemdebarebul safexurebze<br />

yvela uwesrigobaTa Sesaxeb, magram misi Careva aucilebelia mxolod maSin,<br />

roca darRvevebi da naklovanebebi sistemad iqceva da qvemdgom rgolebs ar<br />

ZaluZT maTi aRmofxvra. aseT SemTxvevaSic ki zemdgomma rgolma ar unda<br />

Sewyvitos perspeqtiul mimarTulebebze muSaoba.<br />

Sromis pirobebis srulyofa<br />

50


samuSao drois racionaluri gamoyenebisa da, saerTod, muSaobis<br />

efeqtianobis amaRlebis mniSvnelovani pirobaa organizaciasa da mis<br />

struqturul qvedanayofebSi Sromis normaluri pirobebisa da Sromisa da<br />

dasvenebis racionaluri ganwesis damkvidreba.<br />

Sroma normalur, keTilsasurvel pirobebSi unda mimdinareobdes, xolo<br />

samuSao adgilebis organizeba (dagegmareba, aRWurva) maqsimalurad unda<br />

iTvalisiwnebdes mecnierebisa da praqtikis Tanamedrove miRwevebs. Sromis<br />

normaluri pirobebi da samuSao adgilebis racionaluri organizeba<br />

arsebiTad uwyobs xels daRlilobis Semcirebas, drois dazogvas,<br />

koncentrirebul da intensiur muSaobas, Sromisunarianobis amaRlebas,<br />

sabolood, Sromis efeqtianobis zrdas.<br />

samuSao adgilebis organizebisa da Sromis pirobebis srulyofis ZiriTadi<br />

amocanebia muSaobis procesSi aucilebeli komfortis Seqmna, samuSao<br />

avejisa da samuSao adgilebis racionaluri gabaritebis, konstruqciisa da<br />

formis yvela saWiro sagniT uzrunvelyofa, xelebiT misaRwevi optimaluri<br />

zonis dacva, samuSao adgilebis dagegmarebisa da maTi parametrebis<br />

gansazRvrisas momuSaveTa anTropometruli da fsiqofiziologiuri<br />

Taviseburebis gaTvaliswineba, samuSao zonaSi ganlagebuli sagnebis kargi<br />

xedva, advili miRwevadoba, Sromis pirobebis ganmsazRvrel faqtorTa<br />

optimalur doneze SenarCuneba da sxva.<br />

Sromis efeqtianobasa da drois racionalur gamoyenebaze mniSvnelovan<br />

gavlenas axdens Sromis optimaluri garemo pirobebis (sanitarulhigienuri<br />

da socialur-fsiqologiuri pirobebis) uzrunvelyofa.<br />

Uupiratesad gonebrivi SromiTi dakavebuli momuSaveebi mTeli informaciis<br />

80-90 procents mxedvelobis saSualebiT iReben; amitom gansakuTrebuli<br />

mniSvneloba aqvs maTi samuSao adgilis racionalur ganaTebas. ganaTebis<br />

done, upirvelesad, TviT Sesasrulebeli samuSaos xasiaTzea damokidebuli ;<br />

rac zustia mxedvelobis TvalsazrisiT samuSao, ganaTebis miT maRali<br />

donea saWiro. sazogadod miRebulia, rom samuSao zedapiris ganaTebis done<br />

(saerTo ganaTeba) luminescenciuri naTurebis gamoyenebisas 300 luqsze<br />

naklebi ar unda iyos, xolo varvarebis naTurebis gamoyenebisas – 150<br />

luqsze naklebi. zusti samuSaoebis Sesrulebisas saerTo ganaTebasTan<br />

erTad, roca sinaTlis wyaro mTel oTaxs anaTebs, adgilobrivi (samuSao<br />

adgilis) ganaTebac unda gamoviyenoT.<br />

momuSaveTa Sromisunarianobis maRal doneze SesanarCuneblad didi<br />

mniSvneloba aqvs haeris normaluri temperaturisa da SefardebiTi<br />

tenianobis uzrunvelyofas; maTi reglamentireba specialuri sanitaruli<br />

normebiT xdeba. gonebrivi Sromisas, roca met-naklebad seriozul fizikur<br />

daZabulobas adgili ara aqvs, haeris normalur temperaturad 18-20<br />

gradusi iTvleba, xolo tenianobad – ara umetes 60 procentisa. zafxulis<br />

TveebSi, roca SenobaSic ki temperatura 30 graduss aWarbebs, didi<br />

mniSvneloba aqvs saventiliacio da haeris kondicirebis danadgarebis<br />

gamoyenebas.<br />

samuSao drois racionaluri gamoyeneba da Sromis efeqtianoba metad<br />

mniSvnelovnadaa damokidebuli adamianis Sromisisunarianobaze. Aadamianis<br />

muSaobisunarianoba, marTalia, individualuri TaviseburebebiT xasiaTdeba,<br />

magram arsebobs yvelasaTvis saerTo kanonzomierebebi, romlebic nebismier<br />

adamians axasiaTebs da mravali saxis fsiqologiuri, Sromis Sedegobrivi<br />

Tu sxva maCveneblebiT dasturdeba<br />

51


unda gamoiyos samuSao dRis ganmavlobaSi adamianis Sromisunarianobis<br />

damaxasiaTebeli sami periodi, kerZod:<br />

1. muSaobis tempSi Sesvlis periodi, romelic samuSaos dawyebis pirveli<br />

etapia da daaxloebiT 30-60 wuTs grZeldeba; am dros adamiani da misi<br />

fsiqofiziologiuri, SromiTi potencia TandaTanobiT Sedis muSaobis<br />

tempSi, radgan xangrZlivi Sesvenebis gamo samuSaos SesrulebasTan<br />

dakavSirebuli pirobiT-refleqsuri kavSirebis warmoSobas gansazRvruli<br />

dro sWirdeba. muSaobis tempSi Sesvlis periodSi TandaTan umjobesdeba<br />

adamianis rogorc fiziologiuri (fizikuri), ise fsiqikuri (mag. yuradRebis<br />

koncentrireba, azrovnebis siswrafe, gareSe gamaRizianeblebze reagireba)<br />

da SromiTi maCveneblebi<br />

2. amis Semdeg iwyeba maRali da myari Sromisunarianobis periodi, roca<br />

adamianis fsiqofiziologiuri da SromiTi maCveneblebi TavianT saukeTeso<br />

dones aRweven; es periodi daaxloebiT 1.5-2 saaTs grZeldeba;<br />

3. dabali Sromisunarianobis periodi, romelic muSaobis dawyebidan<br />

daaxloebiT sami saaTis Semdeg iwyebs gamovlenas, gansakuTrebiT TvalSi<br />

sacemi ki samuSao dRis bolos saaTebSi xdeba da daRlilobis procesis<br />

dawyebiTaa ganpirobebuli; am dros TandaTan uaresdeba adamianis<br />

organizmis qmedunarianobisa Tu mis saqmianobis damaxasiaTebeli<br />

maCveneblebi.<br />

Uunda aRiniSnos, rom samuSao dRis meore naxevarSi (Sesvenebis Semdeg)<br />

adamianis Sromisunarianobis dinamika imave kanonzomierebebiT xasiaTdeba,<br />

riTac dRis pirvel naxevarSi, oRond im gansxvavebiT, rom dRis meore<br />

naxevarSi miRweuli Sromisunarianobis maqsimaluri done CamorCeba dRis<br />

pirveli naxevris analogiur maCvenebels, xolo samuSao dRis bolos es<br />

maCveneblebi yvelaze uaresia, maT Soris, dRis pirveli naxevris bolos, anu<br />

Sesvenebis wina periodis maCveneblebTan SedarebiT.<br />

testi : samuSo drois gamoyenebis Sesaxeb<br />

upasuxeT qvemoT CamoTvlil kiTxvebs; dadebiTi pasuxi (“k”) SeafaseT 2<br />

baliT, pasuxi “zogjer” – 1 baliT, xolo uaryofiTi pasuxi (“ara”) -0<br />

baliT.<br />

1. winaswar gegmavT Tu ara momavali kviris saqmeebs?<br />

2. sakmarisia Tu ara Tqvendami daqvemdebarebulTa raodenoba dasaxul<br />

amocanaTa gadasawyvetad?<br />

3. winaswar gegmavT Tu ara daqvemdebarebulTa Soris samuSaos<br />

ganawilebas?<br />

4. ritmulad muSaoben Tu ara Tqveni daqvemdebarebulebi?<br />

5. sakmarisad kompetenturni da momzadebulebi arian Tu ara Tqveni<br />

daqvemdebarebulebi?<br />

6. momzadebulia Tu ara Tqveni TanaSemwe rTul problemaTa<br />

gadasawyvetad?<br />

7. cdilobT Tu ara, rac SeiZleba SeamciroT Tqven mier Catarebuli<br />

TaTbirebis raodenoba?<br />

8. gyavT Tu ara TanaSemwe, romelsac SeuZlia saWiro dros SegcvaloT?<br />

52


9. sakmarisad gaqvT Tu ara efeqtiani muSoabis teqnikuri TaTbirebis<br />

raodenoba?<br />

10. ixmarT Tu ara Tqvens mdivans saqmiani Sexvedrebis dasaniSnad?<br />

11. TviT Tqveni mdivani niSnavs Tu ara Tqvens saqmian Sexvedrebs?<br />

12. icis Tu ara mdivanma vin SeiZleba pirdapir da uSualod<br />

dagakavSiroT Tqven?<br />

13. winaswar amzadebT Tu ara davalebebs mdivnisTvis, raTa man droulad<br />

Seasrulos isini?<br />

14. sargeblobT Tu ara diqtofoniT?<br />

15. sakmaod naTel amocanebs usaxavT Tu ara daqvemdebarebulebs?<br />

16. SeuZliaT Tu ara daqvemdebarebulebs konsultirebis aucileblobisas<br />

umtkivneulod, advilad dagikavSirdnen Tqven?<br />

17. punqtualuri xarT Tu ara samsaxurebriv saqmeebSi?<br />

18. iwyebT Tu ara Tvens samuSao dRes gadaudebeli saqmeebis keTebiT?<br />

19. axerxebT Tu ara SeisvenoT xolme muSaobis procesSi, erTgvarad<br />

modundeT, ganitvirToT?<br />

20. yovelTvis axerxebT Tu ara operatiulad miiRoT gadawyvetileba?<br />

21. ebrZviT Tu ara daqvemdebarebulTa usaqmurobis faqtebs?<br />

22. obieqturad afasebT Tu ara daqvemdebarebulTa muSaobis efeqtianobas?<br />

23. iciT Tu ara ra kriteriumebiT afaseben daqvemdebarebulebi Tqveni<br />

saqmianobis efeqtinobas?<br />

24. afasebT Tu ara ramdenad iyenebT Tqvens samuSao dros?<br />

25. axdenT Tu ara Tqveni samuSao drois perspeqtiul dagegmvas?<br />

Sefaseba:<br />

45 balze met – SesaniSnavi Sedegia, Tven Zalze kargad marTavT dros;<br />

26-45 bali – Tqven damakmayofileblad iyenebT Tqvens SesaZleblobebs;<br />

26 balze naklebi – Tqven ki ar marTavT dros, aramed dro gmarTavT Tqven<br />

da aucilebelia SecvaloT muSaobis stili.<br />

TanamSromelTa uflebebi da disciplina<br />

A am TavSi Cven ganvixilavT TanamSromelTa uflebebs, samuSao adgilis<br />

Taviseburebebsa da TanamSromelTa disciplinas. xelmZRvanelebi aRniSnaven,<br />

rom es Temebi mniSvnelovan gavlenas axdens rogorc TanamSromlebis, ise<br />

zedamxedvelebis saqmianobaze. robert j. dini, dasaqmebis iuristi, acxadebs,<br />

rom TanamSromelTa uflebebi da samuSao adgilis Taviseburebani “isev<br />

darCeba SromiTi samarTlis aqtualur Temebad ocdameerTe saukuneSi”.<br />

xelmZRvanelebi amCneven, rom ufleba disciplinisa da TanamSromelTa<br />

samsaxuridan daTxovnis Sesaxeb, romelic xelmZRvanelobis tradiciul<br />

valdebulebas <strong>warmoadgens</strong>, ufro rTuli gansaxorcielebeli xdeba,<br />

radganac TanamSromelTa uflebebs ufro da ufro meti yuradReba eqceva.<br />

53


ufro metic, TanamSromelTa disciplinireba metad rTuli da usiamovno<br />

amocanaa menejerTa da zedamxedvelTa umetesobisTvis; bevri maTgani<br />

acxadebs, rom TanamSromlis winaaRmdeg dasjis qmedebis ganxorcieleba<br />

yvelaze stresuli valdebulebaa, rasac isini asruleben. TanamSromelTa<br />

uflebebisa da disciplinis balansireba ar aris advili, magram es aris<br />

kargi menejmentis sayovelTao moTxovna da mniSvnelovani aspeqti.<br />

radganac TanamSromelTa uflebebis sakiTxebis zrdam gamoiwvia<br />

TanamSromelTa mier Setanil sarCelTa ricxvis zrda, Cven am TavSi aseve<br />

ganvixilavT alternatiuli davebis mogvarebas, rogorc saSualebas<br />

organizaciuli samarTlis dasaxmareblad. radganac disciplinaruli<br />

qmedebebi gamowveulia problemebiT da SesaZloa gauqmdes samTavrobo<br />

uwyebebis an sasamarTloebis mier, xelmZRvanelobam unda SeimuSaos<br />

dadebiTi RonisZieba aseTi qmedebis saWiroebis Tavidan asacileblad. roca<br />

SeuZlebelia disciplinaruli RonisZiebis Tavidan acileba, es qmedeba unda<br />

ganxorcieldes kargad SemuSavebuli adamianuri resursebis politikisa da<br />

praqtikis Sesabamisad. radganac eTika organizaciuli samarTlis<br />

mniSvnelovan elements <strong>warmoadgens</strong>, es Tavi Seicavs TanamSromelTa<br />

urTierTobebSi organizaciuli eTikis ganxilvasac.<br />

organizaciuli disciplinis ganxilvis dros individualuri da<br />

organizaciuli miznebis misaRwevad rCevis micemas specialuri yuradReba<br />

eqceva. Cven aseve ganvixilavT rCeva-darigebis micemis miznebsa da xerxebs am<br />

Tavis danarTSi.<br />

TanamSromelTa uflebebi da Taviseburebani<br />

M mravali antidiskriminaciuli kanoni, xelfasi da saaTobrivi statusi,<br />

usafrTxoeba da jandacvis kanonmdeblobiTi aqti uzrunvelyofs<br />

TanamSromelTa ZiriTad uflebebs da muSaobis gaumjobesebas.<br />

TanamSromelTa uflebebis Sesaxeb dava exeba iseT sakiTxebs, rogoricaa<br />

TanamSromelTa uflebebi usamarTlo disciplinaruli qmedebis winaaRmdeg,<br />

genetikuri analizis Catarebis Sesaxeb, maTi piradi saqmeebis<br />

xelmisawvdomobis Sesaxeb, damsaqmeblis dakvirvebebisa da zedamxedvelobis,<br />

damsaqmeblis mier dasjis Tavidan acilebis Sesaxeb.<br />

TanamSromelTa uflebebisadmi yuradRebis miqceva socialur, SromiT<br />

da biznesinteresTa evoluciis bunebrivi Sedegia. TanamSromelTa uflebebi<br />

SeiZleba ganimartos, rogorc samarTliani mopyrobis garantia, rasac<br />

TanamSromlebi moelian TavianTi SromiTi statusis dacvis dros. Ees<br />

molodini gadaiqceva uflebebad, roca isini mieniWeba TanamSromlebs<br />

sasamarTloebis, kanonmdeblobis an damsaqmeblis mier. TanamSromelTa<br />

uflebebSi xSirad igulisxmeba damsaqmeblis mier dasaqmebulis<br />

konfidencialuri uflebis xelyofa. magaliTad, muSakebma SeiZleba<br />

CaTvalon, rom maT aqvT gasaidumloebis saTanado molidini maT pirad<br />

satelefono saubrebTan dakavSirebiT, romlebic ganxorcielda samsaxuris<br />

telefonidan, samsaxurSi sxva damsaqmeblebTan elfostiT miwerili<br />

werilebTan dakavSirebiT, an xelmZRvanelobis mier maTi piradi sakuTrebis<br />

SemTxveviTi gamokvlevebis Tavidan asacileblad. Tumca Tu damsaqmebeli<br />

eubneba TanamSromels, rom maT ar aqvT gasaidumloebis ufleba samsaxurSi,<br />

albaT asea. erT-erTi uflebamosili komentatori ambobs, rom “roca<br />

damsaqmeblebi garkveviT acxadeben, rom gasaidumloebis molodini ar<br />

arsebobs, Znelia daamtkico, rom gonier adamians SeiZleba hqondes aseTi<br />

54


molodini”. amasTanave, gansxvaveba damsaqmeblis gasaidumloebis kanonier<br />

uflebasa da gasaidumloebis moralur an pirad uflebas Soris yovelTvis<br />

ar aris garkveuli. gaurkvevlobas iwvevs konfidencialurobis dacvis<br />

sayovelTao da mudmivi organoebis, kanonebis an sasamarTlos<br />

gadawyvetilebebis simcire. ar arsebobs zogadi federaluri an saxelmwifo<br />

kanonebi, romlebic icaven yvela TanamSromlis konfidencialurobas<br />

samsaxurSi.<br />

TanamSromelTa uflebebi da damsaqmeblis valdebulebebi<br />

B TanamSromlis balansirebuli uflebebis Tanaxmad damsaqmeblis<br />

movaleobaa uzrunvelyos usafrTxo samuSao garemo TanamSromlebisTvis,<br />

maSin roca momxmareblebs uzrunvelyofs usafrTxo, xarisxiani saqonliTa<br />

da momsaxurebiT.Nnarkotikebis momxmarebelma TanamSromelma SeiZleba<br />

gamoiyenos misi konfidencialuri ufleba da uari Tqvas testis Catarebaze.<br />

Mmagram aseTma TanamSromelma, narkotikis miRebis gamo, SeiZleba nakliani<br />

produqti daamzados, da damsaqmebeli SeiZleba gaxdes pasuxismgebeli am<br />

produqtiT miyenebuli zianisTvis. Ddamsaqmeblebma didi yuradReba unda<br />

gamoiCinon TanamSromelTa daqiravebis, treningisa da daniSvnis dros.<br />

TanamSromelTa uflebebi da damsaqmeblis valdebulebebi SeiZleba<br />

erTmaneTs ewinaaRmdegebodes. damsaqmebelTa mier TanamSromelTa uflebebis<br />

daucvelobam SeiZleba gamoiwvios saCivrebi, organizaciis reputaciis<br />

Selaxva da TanamSromlis moralis Seryeva.Mmagram TanamSromelTa<br />

usafrTxoebisa da keTildReobis, momxmarebelTa interesebis daucvelobam<br />

SeiZleba gamoiwvios dava orive mxridan. TanamSromelTa sarCeli<br />

uyuradRebo daqiravebis Sesaxeb damsaqmebelTa seriozuli zrunvis sagani<br />

gaxda.<br />

uyuradRebo daqiraveba<br />

kanonSi gulgriloba gansazRvrulia, rogorc didi uyuradRebobis<br />

gamoCena, roca es zians ayenebs sxva adamians. Ggulgrili daqiraveba aris<br />

samarTlebrivi dogma, romelic damsaqmebels akisrebs pasuxismgeblobas misi<br />

TanamSromlebis moqmedebebze maTi muSaobis periodSi. damsaqmeblebisTvis<br />

arsebobs zogadi valdebuleba gamoiCinon goniereba da yuradReba, raTa<br />

TanamSromlebma ganzrax ar miayenon ziani sxva TanamSromlebs muSaobis<br />

periodSi.<br />

samwuxarod, roca erTi TanamSromeli Caidens sastik moqmedebas sxva<br />

TanamSromlis mimarT an TanamSromeli ganzrax Seuracxyofs sxva<br />

TanamSromels elfostis saSualebiT samsaxurSi, damsaqmebels SeiZleba<br />

wauyenon sarCeli TanamSromlis uyuradRebod daqiravebis gamo. radganac<br />

mravali adamiani Tvlis uyuradRebo daqiravebis sasamarTlo procesebs,<br />

rogorc “daWera 22-s” damsaqmeblebisTvis (rogor SeuZliaT damsaqmeblebs<br />

winaswar gansazRvron TanamSromelTa momavali moqmedeba), es aiZulebs<br />

damsaqmeblebs damatebiTi yuradReba gamoiCinon samuSao Zalis<br />

dakompleqtebasa da menejmentSi. Aam Tavis momdevno nawilSi ganvixilavT<br />

uflebebs, romlebsac TanamSromlebi moelian damsaqmeblebisgan.<br />

samuSao adgilis dacvis uflebebi<br />

55


unebrivia, rom TanamSromlebi TavianT samuSaos miiCneven kuTvnil<br />

uflebad – uflebad, romelic umizezod ar unda gauqmdes. samsaxuris<br />

Sovnis SesaZleblobis gareSe Cveni piradi keTildReoba metad SezRuduli<br />

iqneba. aseTma msjelobam migviyvana im azramde, rom aucilebelia arsebobdes<br />

oTxi kanonieri moTxovna samuSaos usafrTxoebis Sesaxeb: Tavisufali<br />

dasaqmebis principi, kontraqtis cneba, konstruqciuli ganTavisufleba da<br />

sawarmos daxurvis Setyobineba.<br />

kargad unda gavacnobieroT, rom Tumca TanamSromlebs SeiZleba<br />

hqondeT mizezi, rom samuSao miiCnion dadgenil uflebad, ar arsebobs<br />

samarTlebrivi dacva, romelic uzrunvelyofs TanamSromels mudmivi an<br />

xangrZlivi samsaxuriT. Aamerikis SeerTebuli Statebis konstitucia ar<br />

iZleva garantias, rom samsaxuri Sedodes TanamSromelTa specialur<br />

sakuTrebaTa uflebebSi. Aamas garda, samsaxuris cneba, rogorc sakuTrebis<br />

ufleba, avaldebulebs xelmZRvanelobas imoqmedos samarTlianad da<br />

Tanasworad yvela TanamSromelTan. TanamSromlebs namdvilad aqvT ufleba<br />

hqondeT jansaRi dasaqmebis molidini da survili moeqcnen maT, rogorc<br />

Rirseul pirovnebebs.<br />

Tavisufali dasaqmeba<br />

D dasaqmebis urTierTobebi tradiciulad mohyva Tavisufali dasaqmebis<br />

saerTo kanonis moZRvrebas. Tavisufali dasaqmebis principi iTvaliswinebs,<br />

rom TanamSromels aqvs ufleba gawyvitosDSromiTi kavSiri ukeTesi<br />

samsaxuris perspeqtivis SemTxvevaSi an sxva piradi mizezebiT.Aaseve<br />

damsaqmebelsac SeuZlia nebismier dros SewyvitosDSromiTi kavSiri<br />

Setyobinebis gareSe raime mizezis gamo, an umizezod, an Tundac<br />

arasaTanado mizeziT. Aamgvarad, amboben, rom TanamSromlebis muSaoba<br />

damokidebulia damsaqmeblis “survilze”.<br />

Tavisufali dasaqmebis kavSiri iqmneba, roca TanamSromeli Tanxmdeba<br />

imuSaos damsaqmeblisTvis ganusazRvreli vadiT. radganac dasaqmeba<br />

ganusazRvreli xangrZlivobisaa, praqtikulad is SeiZleba Sewydes<br />

nebismieri mxaris surviliT. Ees Tavisufleba gulisxmobs xelmZRvanelobis<br />

uflebas calmxrivad gansazRvros samuSao pirobebi da miiRos piradi<br />

gadawyvetilebebi. 1908 wels aSS-Si uzenaesi sasamarTlo xelmZRvanelobda<br />

Tavisufali dasaqmebis moZRvrebiT, da es principi isev rCeba ZiriTad wesad,<br />

romelic marTavs kerZo seqtoris dasaqmebis urTierTobebs.<br />

saxelmwifo seqtoris TanamSromlebs aqvT dasaqmebis uflebebis<br />

damatebiTi konstituciuri dacva konstituciaSi Setanili mexuTe da<br />

meToTxmete cvlilebebis Tanaxmad. mexuTe cvlileba exeba federalur<br />

saxelmwifo mosamsaxureebs, xolo meToTxmete cvlileba – TanamSromlebs,<br />

romlebic muSaoben saxelmwifosTvis, qveynisTvis an adgilobrivi<br />

mmarTvelobebisTvis. Oorive cvlileba moqmedebs, rom SezRudos meTodebi<br />

da mizezebi, romlebic SeiZleba gamoyenebul iqnes TanamSromlis dasjis an<br />

ganTavisuflebisTvis saxelmwifo seqtorSi. mexuTe cvlilebis pirobebi<br />

(iseve rogorc meToTxmete cvlileba), romlebic krZalavs cxovrebis,<br />

Tavisuflebisa da sakuTrebis xelyofas Sesabamisi samarTlebrivi procesis<br />

gareSe, uzrunvelyofs mTavar konstituciur dacvas saxelmwifo seqtorSi<br />

momuSave moxeleebisTvis. maSin, roca es garantiebi exeba saxelmwifo<br />

seqtorSi momuSave TanamSromlebs, am cvlilebebis SromiTi uflebebi<br />

gavlenas axdens kerZo seqtoris sasamarTlo gadawyvetilebebze.<br />

56


Asamsaxuridan usamarTlod ganTavisufleba<br />

A amerikaSi samuSao Zalis statistika, romelic damokidebulia<br />

arbitraJis mier ganTavisuflebaze Tavisufali dasaqmebis moZRvrebis<br />

Tanaxmad, meryeobs 55 milionidan 65 milion TanamSromlamde. yovel wels<br />

daaxloebiT 2 milion muSaks aTavisufleben. TanamSromelTa usamarTlo<br />

ganTavisufleba meryeobs 50.000-dan 200.000-mde weliwadSi. Aam bolo wlebis<br />

manZilze am TanamSromelTa mniSvnelovanma ricxvma uCivla maT yofil<br />

damsaqmeblebs “araswori an usamarTlo ganTavisuflebisTvis”.<br />

usamarTlod ganTavisuflebis sarCelis mniSvneloba imaSi<br />

mdgomareobs, rom isini, Tavisufali dasaqmebis cnebidan gamomdinare,<br />

kiTxvis niSnis qveS ayeneben damsaqmeblis uflebas, calmxrivad<br />

gaaTavisuflos TanamSromlebi. Mmravali saxelmwifo sasamarTlo axla<br />

aRiarebs Semdeg sam mniSvnelovan gamonakliss Tavisufali dasaqmebis<br />

moZRvrebisTvis:<br />

1. sajaro politikis darRveva. Ees gamonaklisi xdeba im SemTxvevebSi,<br />

roca TanamSromeli ganTavisuflebulia danaSaulis Cadenis<br />

uaryofisTvis; samTavrobo xelisuflebisTvis kriminaluri saqmianobis<br />

Sesaxeb SetyobinebisTvis; an SromiTi uflebebis gamoyenebisTvis.<br />

(sajaro politikis darRvevis magaliTebisTvis ix. sqema 13.1).<br />

2. KSemoTavazebuli kontraqti. Ees gamonaklisi xdeba, roca<br />

TanamSromlebs aTavisufleben samuSaos dacvis Sesaxeb ufrosis<br />

dapirebis (gamoxatuli an nagulisxmevi) miuxedavad, an<br />

ganTavisuflebis dadgenili pirobebis sawinaaRmdegod. damsaqmeblis<br />

zepiri an werilobiTi gancxadebebi SeiZleba Seicavdes kontraqtul<br />

valdebulebas, Tu isini dakavSirebulia TanamSromlebTan da<br />

TanamSromlebi endobian maT, rogorc samuSao pirobebs.<br />

3. SemoTavazebuli SeTanxmeba (xelSekruleba). Ees gamonaklisi xdeba,<br />

roca naklebad sando da samarTliania damsaqmeblis mier<br />

SemoTavazebuli garigeba. zianis miyenebiT gamarTlebis gareSeE<br />

damsaqmebeli arRvevs SeTanxmebas. ganTavisuflebuli TanamSromlebi<br />

ganicdian stress an difamacias.<br />

amJamad konfliqti da gaurkvevloba damsaqmebelTa tradiciul<br />

uflebebsa (sakuTari survilisamebr Sewyvitos SromiTi kavSiri) da<br />

TanamSromelTa uflebas (daicvas Tavi usamarTlod ganTavisuflebisgan)<br />

Soris jer kidev ar aris mogvarebuli. sakuTari Tavis dasacavad<br />

usamarTlod ganTavisuflebisa da didi jarimisgan, romelic zogjer 1<br />

milion dolars aRemateba, adamianuri resursebis specialistebi<br />

gvTavazoben Semdeg winadadebebs, romlebic mocemulia sqemaze 13.2.<br />

dabezReba<br />

Ddamsaqmeblebma unda gamoiCinon yuradReba, rom ar dasajon an<br />

gaanTavisuflon is TanamSromlebi, romlebic samTavrobo uwyebebs<br />

atyobineben saerTo darRvevebis Sesaxeb. AdabezReba ara mxolod<br />

TanamSromlis daculi uflebaa, aramed es SemTxvevebi iwvevs<br />

damsaqmebelTa gaRizianebas, rom araferi vTqvaT im didi jarimebis<br />

Sesaxeb, risi gadaxdac uwevT damsaqmeblebs damnaSaved cnobis<br />

57


SemTxvevaSi. erT-erTi dabezRebis SemTxvevis dros farmacevtuli<br />

produqtebis kompania federalurma prokurorebma daajarimes 875 milioni<br />

dolariT TaRliTobisTvis – farulad SeuTanxmda eqimebs, rom<br />

moetyuebinaT mTavroba.<br />

samsaxuridan ganTavisuflebis SemTxvevebi, romlebic arRvevs sajaro<br />

politikas<br />

damsaqmebels ar SeuZlia TanamSromeli gaaTavisuflos:<br />

• Ddamsaqmeblis saxeliT sasamarTloSi yalbi Cvenebis micemaze<br />

uaris Tqmis SemTxvevaSi;<br />

• gamoZiebaSi samTavrobo uwyebasTan TanamSromlobisTvis an<br />

Cvenebis micemisaTvis;<br />

• qcevis profesiulii kodeqsis darRvevaze uaris TqmisTvis;<br />

• okupaciuri usafrTxoebisa da jandacvis administraciis<br />

darRvevebis gamJRavnebisTvis;<br />

• im politikuri kandidatisTvis mxardaWeraze uaris TqmisTvis,<br />

romelsac mxars uWers damsaqmebeli;<br />

• “dabezRebisTvis”, an damsaqmeblis ukanoni moqmedebis<br />

gamJRavnebisTvis;<br />

• Tu TanamSromelma momxmarebels Setyobina, rom damsaqmebelma<br />

mohpara momxmarebels qoneba;<br />

• sasamarTloSi gamocxadebisTvis.<br />

rCevebi usamarTlod samuSaos Sewyvetaze sasamarTloebis Tavidan<br />

asacileblad<br />

• gaaTavisufleT TanamSromeli mxolod im SemTxvevaSi, Tu arsebobs<br />

safuZvliani mizezi. Ddamsaqmebelma naTlad unda daasabuTos<br />

TanamSromlis ganTavisuflebis advilad gasagebi mizezebi. mizezebi<br />

unda dasaxeldes obieqturad, ramdenadac SesaZlebelia, da isini unda<br />

gamomdinareobdes kompaniis wesebidan, politikidan da praqtikidan;<br />

• CamoayalibeT da daicaviT Sewyvetis wesebi da pirobebi. SeamowmeT,<br />

rom yvela ganTavisufleba pasuxobdes dadgenil pirobebs. Ppirobebi<br />

SeiZleba gamomdinareobdes TanamSromlis saxelmZRvanelodan,<br />

zedamxedvelobis saxelmZRvanelodan, an Tundac Sigaganawesidan.<br />

ganTavisuflebamde TanamSromels mieciT sayveduri an gafrTxileba<br />

samuSaos arasaTanadod Sesrulebis gamo, miTiTeba muSaobis<br />

gaumjobesebis SesaZleblobis Sesaxeb da a.S.<br />

• daasabuTeT muSaobis yvelanairi problema. dasabuTebuli problemebis<br />

simcire TanamSromlis pirad saqmeSi SeiZleba gamoyenebul iqnes<br />

rogorc safuZvliani ganTavisuflebis garemoebiTi mtkicebuleba, Tu<br />

TanamSromeli “uceb” gaaTavisufles.<br />

• MiyaviT mtkice TanamSromlebTan msgavs situaciebSi. dokumentebiT<br />

daamtkiceT Yyvelanairi disciplinaruli qmedebis mizezebi, maSinac ki,<br />

Tu isini ar iwvevs ganTavisuflebas. ganTavisuflebulma<br />

TanamSromlebma SeiZleba pretenzia gamoTqvan, rom gamonaklisi<br />

SemTxvevebi diskriminaciulia. Ddetaluri dokumentacia daexmareba<br />

58


damsaqmeblebs ganmarton, Tu ratom ar amarTlebs es “gamonaklisebi”<br />

ganTavisuflebas.<br />

SemoTavazebuli kontraqti<br />

M amerikis SeerTebul StatebSi dadgenilia, rom TanamSromelTa 70%<br />

muSaobs samuSao kontraqtis gareSe. Amis miuxedavad, garkveuli pirobebis<br />

Tanaxmad, am TanamSromlebs SeiZleba mieniWoT xelSekrulebiTi SromiTi<br />

uflebebi. Ees SeiZleba moxdes, roca damsaqmeblis piroba TanamSromels<br />

sTavazobs samuSaos dacvis garkveul formas. am SeTavazebuli kontraqtis<br />

uflebebi SeiZleba emyarebodes zepir an werilobiT gancxadebebs samuSaos<br />

dawyebamde an dasaqmebis Semdeg. xSirad es dapirebebi Sedis TanamSromlis<br />

saxelmZRvaneloSi, adamianuri resursebis instruqciebSi, an dasaqmebis<br />

gancxadebebSi an isini keTdeba gasaubrebis dros. roca samuSaos dacvis es<br />

zusti Tu arazusti dapirebebi keTdeba, sasamarTloebma praqtikulad<br />

aukrZales damsaqmebels TanmSromlis ganTavisufleba kontraqtis pirobebis<br />

sruli Sesrulebis gareSe. magaliTad, “tousant blu qrossim” da “blu<br />

Sild of miCiganim” miiCnia TanamSromlis saxelmZRvanelo, rogorc<br />

calmxrivad moqmedi kontraqti. qvemoT mocemulia magaliTebi, Tu rogor<br />

SeiZleba SemoTavazebuli kontraqti gaxdes oficialuri, savaldebulo:<br />

• uTxariT TanamSromlebs, rom maTi samuSao daculi iqneba iqamde, sanam<br />

isini saTanadod Seasruleben da loialuri iqnebian<br />

organizaciisadmi.<br />

• TanamSromelTa saxelmZRvaneloSi aRniSneT, rom TanamSromlebi ar<br />

ganTavisufldebian dacvis an gasaCivrebis uflebis gareSe.<br />

• TanamSromeli daarwmuneT, rom datovos sxva organizacia ufro<br />

maRali xelfasis dapirebiT, Semdeg ki uaryaviT es dapirebebi mas<br />

Semdeg, rac daiqiravebT adamians.<br />

sabednierod, damsaqmeblebs SeuZliaT Seamciron maTi problemebi<br />

kontraqtis sarCelebis mimarT mizanSewonili menejeruli praqtikebiT,<br />

treningiT da adamianuri resursebis politikiT. adamianuri resursebis<br />

eqspertebi gvirCeven, rom gamoviyenoT Semdegi RonisZiebebi:<br />

1. supervaizerebisa da menejerebis treningi, rom ar SesTavazon<br />

kontraqti axal TanamSromlebTan gasaubrebis dros;<br />

2. dasaqmebis SemoTavazebebs Soris gancxadeba, rom TanamSromels<br />

SeuZlia survilisamebr Sewyvitos muSaoba Sesabamisi SetyobinebiT da<br />

TanamSromeli SeiZleba ganTavisuflebuli iqnes damsaqmeblis mier<br />

nebismier dros samarTliani mizezis gamo. Aes gancxadeba unda iyos<br />

Sesabamisi, naTeli da advilad gasagebi;<br />

3. Tavisufali dasaqmebis gancxadebebi dasaqmebis yvela dokumentSi,<br />

magaliTad, TanamSromlis saxelmZRvaneloebi, samuSaos gancxadebebi,<br />

da dasaqmebis werilebi;<br />

4. werilobiTi mtkicebulebis arseboba, rom TanamSromlebma waikiTxes<br />

da gaiges Tavisufali dasaqmebis uaryofa.<br />

konstruqciuli ganTavisufleba<br />

U ufro da ufro Cveulebrivi movlena xdeba TanamSromlebis<br />

samsaxuridan wasvla gancxadebuli diskriminaciuli moqmedebebis gamo da<br />

59


amis Semdeg acxadeben, rom maTi SromiTi uflebebi dairRva konstruqciuli,<br />

usamarTlo ganTavisuflebiT. isini “iZulebulni” iyvnen daetovebinaT<br />

damsaqmeblis mier ganzrax Seqmnili autaneli samuSao pirobebis gamo.<br />

Ddamsaqmebelma imoqmeda TanamSromlis samuSao pirobebze ise<br />

mizanSeuwonlad da usamarTlod, rom TanamSromels sxva gza aRar hqonda,<br />

rom ar daetovebina samsaxuri. konstruqciuli ganTavisuflebis erT-erT<br />

SemTxvevaSi (kompania “iang and sauzvesTern saivings and loun asosieSein”)<br />

sasamarTlom aRniSna:<br />

saerTo wesia, rom Tu damsaqmebeli ganzrax uqmnis TanamSromels<br />

autanel samuSao pirobebs, raTa TanamSromeli iZulebuli gaxdes datovos<br />

samsaxuri, maSin damsaqmebeli asrulebs konstruqciul ganTavisuflebas da<br />

pasuxs agebs nebismieri arakanonieri qmedebisTvis, TiTqos man formalurad<br />

gaaTavisufla gabrazebuli TanamSromeli.<br />

sasamarTloebi konstruqciuli ganTavisuflebis moZRvrebis<br />

CamoyalibebiT cdiloben damsaqmeblebs Tavidan aacilon raime qmedebis<br />

faruli Sesruleba; amaT damsaqmeblebs saSualeba eZlevaT daufaravad<br />

Seasrulon is, rasac kanoniT krZalaven. magaliTad, arawesier damsaqmeblebs<br />

SeiZleba surdeT Tavidan aicilon arasasurveli TanamSromlebi Segnebuli<br />

ZaldatanebiT, arasasurveli, saSineli samuSao pirobebis SeqmniT, ise rom<br />

TanamSromlebs urCevniaT samsaxuridan wasvla, vidre saSineli pirobebis<br />

atana.Aam moqmedebis Tanaxmad, damsaqmebeli SeiZleba Seecados Seamciros<br />

Tavisi pasuximgebloba, xolo TanamSromelma moiTxovos konpensacia<br />

mravali dacviTi SromiTi statusis saSualebiT.<br />

amJamad aSS-s raionuli sasamarTloebi ar gansazRvraven,<br />

TanamSromlebma rogor unda daamtkicon konstruqciuli ganTavisuflebis<br />

pretenzia. raionuli sasamarTloebis umetesoba mxars uWers Rirseuli<br />

pirovnebis standarts. Aam standartis Tanaxmad, mosarCelem ubralod unda<br />

aCvenos, rom samuSao pirobebi autaneli iyo “Rirseuli pirovnebisTvis”, da<br />

TanamSromels sxva arCevani aRar hqonda, Tu ara samsaxuridan wasvla.<br />

raionuli sasamarTloebis umciresoba iRebs Rirsebuli pirovnebis<br />

standarts, magram mosarCeleebma damatebiT unda daamtkicon, rom<br />

damsaqmebelma ganizraxa maTi samsaxuridan wasvla. am midgomas uwodeben<br />

damsaqmeblis ganzraxvis standarts. damsaqmeblis ganzraxvis testi metad<br />

subieqturia da amasTanave ufro Zneli TanamSromlis substanciisTvis. unda<br />

iTqvas, rom konstruqciuli ganTavisuflebis moZRvreba ar uzrunvelyofs<br />

momsaxure personals dasaqmebis raime axali uflebebiT. konstruqciuli<br />

ganTavisuflebis sarCeliT TanamSromeli mxolod icavs kanonebiTa da<br />

sasamarTlos wesiT adre miniWebul SromiT usafrTxoebas.<br />

HRM 1<br />

Tavisufali dasaqmebis gancxadebebis magaliTebi<br />

SromiTi saxelmZRvaneloebi xSirad Seicavs Ria gancxadebebs, rom<br />

TanamSromlebi saqmdebian Tavisufali vadiT, es niSnavs rom ar arsebobs<br />

xangrZlivobis garantia. aseve zedamxedvelebsa da menejerebs, garda<br />

gansazRvruli pirebisa (igulisxmeba adamianuri resursebis direqtori an<br />

kompaniis prezidenti), aqvT uflebamosileba dapirdnen samuSaos – maT<br />

Soris xelfass, Tanamdebobas da a.S. yvela saxelmZRvanelo unda Seicavdes<br />

Tavisi uflebebis uaryofas, rac pirdapir uzrunvelyofs, rom<br />

60


saxelmZRvaneloSi Sesuli yvela saxis SromiTi politika da sargebeli<br />

damokidebulia mTlian an nawilbriv cvlilebasa da damsaqmeblis<br />

eqskluziur survilze.<br />

warmovadgenT Tavisufali gancxadebebis or magaliTs:<br />

me vaRiareb, rom Tu damiqiraves, viqnebi Tavisufali TanamSromeli. me<br />

vacnobiereb, rom SeiZleba moxdes Cemi ganTavisufleba an dasja raime<br />

mizezis an Setyobinebis gareSe damsaqmeblis neba-surviliT. me vici, rom<br />

prezidentis garda kompaniis sxva warmomadgenels ara aqvs ufleba<br />

Secvalos samuSao pirobebi da aseTi cvlileba SeiZleba moxdes mxolod<br />

werilobiT SromiT xelSekrulebaSi.<br />

me mesmis, rom Cems muSaobas ar marTavs werilobiTi an zepiri<br />

kontraqti da ganixileba, rogorc Tavisufali SeTanxmeba. es niSnavs, rom me<br />

Tavisufali var, iseve rogorc kompania, nebismier dros SevwyvitoT SromiTi<br />

kavSiri raime mizeziT, Tu adgili ara aqvs federaluri an saxelmwifo<br />

kanonis darRvevas. me mesmis, rom Cemi muSaoba ar aris gansazRvruli vadiT<br />

da gulisxmobs Tavisufal SeTanxmebas. es niSnavs, rom me nebismier dros<br />

SemiZlia Sevwyvito muSaoba raime mizeziT, iseve rogorc kompanias, Tu<br />

adgili ara aqvs federaluri an saxelmwifo kanonis darRvevas.<br />

gafrTxileba: radganac Tavisufal dasaqmebas marTavs saxelmwifo<br />

kanonebi, raTa damsaqmebelma SeinarCunos Tavisi Tavisufali statusi, man<br />

unda daicvas samarTlis wesebi. es Seicavs Tavisufali dasaqmebis<br />

werilobiT gancxadebebs.<br />

Ddasjadi (represiuli, samagieros gadaxdis) ganTavisufleba<br />

moqalaqeobrivi uflebebis aqtis VII nawili, diskriminaciis epoqis<br />

SromiTi aqti, qmedobauunaro amerikelebis aqti, da sxva SromiTi kanonebi<br />

ukrZalaven damsaqmeblebs TanamSromlebisTvis samagieros gadaxdas, roca<br />

isini iyeneben TavianT uflebebs am statusis Tanaxmad (ix. meore Tavi).<br />

samwuxarod, sasamarTloSi ufro meti sarCeli Semodis, radganac<br />

mosamarTleebi da marTlmsajulebi xvdebian, rom damsaqmeblebi<br />

uzrunvelyofen arasasurvel samuSao pirobebs TanamSromlebisTvis maSinac<br />

ki, roca diskriminaciis sarCelebi aris daumsaxurebeli. TanamSromlebma<br />

SeiZleba daijeron, rom samagieros mizRveva xdeba, roca menejerebi maT<br />

dabalxelfasian samuSaos aZleven, uars acxadeben xelfasis momatebaze an<br />

dawinaurebaze, aZleven ararealur davalebebs, an xdebian mtrulad<br />

ganwyobilni maT mimarT an kontaqtSi ar Sedian maTTan mas Semdeg, rac<br />

gamoxataven diskriminaciiT ukmayofilebas an iReben saWiro<br />

gadawyvetilebas.<br />

amis Tavidan asacileblad, uiliam kandeli, SromiTi dacvis<br />

warmomadgeneli, mouwodebs damsaqmeblebs ganaxorcielon calkeuli<br />

antirepresiuli politika da treningebi Cautaros menejerebs da<br />

zedamxedvelebs misaRebi da miuRebeli meTodebis Sesaxeb, raTa maT<br />

moagvaron TanamSromelTa ukmayofilebisa da pretenziebis gamomwvevi<br />

problemebi. antirepresiuli politikis mTavar komponents <strong>warmoadgens</strong><br />

TanamSromlebTan pativiscemiT da Rirseulad moqceva. qvemoT mocemulia<br />

sxva winadadebebi, Tu rogor SevamciroT samagieros gadaxdis mizniT<br />

ganxorcielebuli ganTavisuflebebi:<br />

61


nu Caiden muSaobis sawinaaRmdego moqmedebas TanamSromlebTan, roca<br />

isini warmoadgenen diskriminaciis braldebebs. moeqeciT<br />

TanamSromlebs ise, TiTqos araferi momxdara;<br />

iyaviT mtkice da obieqturi TanamSromlebTan urTierTobaSi.<br />

SeafaseT TanamSromlebi maTi muSaobis mixedviT da ara piradi<br />

TvisebebiT;<br />

Nnu gamoxatavT arakeTilganwyobas TanamSromelTa mimarT, roca isini<br />

ayeneben diskriminaciis braldebebs. moeqeciT yovel TanamSromels<br />

ise, rogorc gindaT, rom mogeqcnen Tqven – samarTlianad.<br />

Setyobineba kompaniis daxurvis Sesaxeb<br />

milionobiT samuSao adgili daikarga SeerTebul StatebSi didi<br />

firmebis daxurvis Sedegad. sawarmos daxurva tragikul gavlenas axdens<br />

TanamSromelTa cxovrebaze da maT kavSirebze. dadgenilia, rom sawarmos<br />

daxurvis Sedegad dakarguli yoveli 100 samuSao adgilisTvis<br />

adgilobrivi sazogadoeba kargavs 200-300 samuSao adgils.<br />

federalurma mTavrobam, zogierTma saxelmwifom, da adgilobrivma<br />

iurisdiqciam miiRo kanonmdebloba, romelic zRudavs damsaqmebelTa<br />

calmxriv uflebas daxuros an sxvagan gadaitanos maTi aRWurvilobebi. 1989<br />

wels kongresma miiRo “muSakTa gadamzadebisa da Setyobinebi aqti”,<br />

romelic moiTxovs 100-ze metTanamSromliani organizaciebisgan acnobos<br />

samoci dRiT adre TanamSromlebs daxurvis an warmoebis SeCerebis Sesaxeb,<br />

rac gavlenas axdens ormocdaaT an ufro met srul ganakveTze momuSave<br />

personalze. Setyobineba unda gaegzavnos koleqtiuri morigebis<br />

warmomadgenlebs, TanamSromlebs, Sesabamis saxelmwifo gadaadgilebul<br />

uwyebas da umaRles arCeul adgilobriv Tanamdebobis pirs. TanamSromlebs<br />

individualurad unda ecnoboT werilobiTi formiT. dasaSvebia ramdenime<br />

ganTavisufleba, maT Soris “gauTvaliswinebel garemoebebis gamo”. kanonis<br />

Seusabamobis SemTxvevaSi damsaqmebels SeiZleba daekisros pasuxismgebloba,<br />

rom damatebiT gadauxados daxmareba, winaswari gadawyvetilebis procenti,<br />

da rwmunebulis safasuri. “muSakTa gadamzadebisa da Setyobinebis aqti” ar<br />

ukrZalavs damsaqmeblebs samsaxuris daxurvas, warmoebis SeCerebas, an<br />

dakargvas; kanoni ubralod cdilobs Seamciros is siZneleebi, rac samuSaos<br />

dakargvas mohyveba.<br />

konfidencialuri (piradi) uflebebi<br />

konfidencialur uflebad SeiZleba CaiTvalos piradi Tavisuflebis<br />

sakiTxi, romelic ar aris garantirebuli mTavrobis an biznesis Carevisgan<br />

pirad saqmeebSi. konfinedciis ufleba – kanoniTa da samarTlebrivi<br />

komentarebiT aRiarebuli ufleba – gulisxmobs “piradi avtonomiis” zogad<br />

princips. is farTod adasturebs, rom pirovnebis ufleba unda darCes<br />

konfidencialuri.<br />

sainteresoa, erT-erTma gamokvlevam aCvena, rom amerikelTa 89<br />

procentze meti ukmayofiloa Tavisi konfidencialobis darRveviT.<br />

damsaqmebelis problemebma piradi uflebebis mimarT mwvave debatebi<br />

gamoiwvia imaze, Tu adre xelSeuxebeli ZiriTadi uflebebi ramdenad<br />

SeiZleba Semcirdes samsaxuris mier. mediis saSualebiT TanamSromlebi<br />

axla acnobiereben, rom samsaxurSi piradi uflebebi ufro metad<br />

SezRudulia, vidre saxlSi. erT-erTi samsaxuris Tanaxmad “TanamSromlis<br />

62


piraduloba aRiarebulia, rogorc erT-erTi yvelaze mniSvnelovani im<br />

samsaxureobriv sakiTxTagan, romlebic kompaniebis winaSe dgas<br />

dResdReisobiT”.<br />

damsaqmeblebi icaven TavianT uflebas Caerion TanamSromlis pirad<br />

saqmeSi da aRniSnaven, rom maT kanonieri interesi aqvT TanamSromelTa<br />

zogierTi piradi saqmis mimarT, kerZod, am saqmeebma (narkonitis gamoyeneba,<br />

kriminaluri saqmianoba, an TanamSromlis sakuTreba) uSualod sad<br />

SeiZleba gavlena moaxdinos TanamSromlis produqtiulobaze, samuSao<br />

adgilis usafrTxoebaze da/an moralze. sasamarTlo SemTxvevebi samuSao<br />

adgilis konfidencialurobasTan dakavSirebiT praqtikulad cdilobs<br />

moawesrigos (damsaqmeblis zedamxedvelobis saWiroebis winaaRmdeg)<br />

TanamSromlis kanonieri konfidenciis molodinsa da organizaciis efeqturi<br />

muSaobis kontrols Soris kavSiri. naSromis am nawilSi Cven SevexebiT<br />

samuSao adgilis konfidencialurobis mniSvnelovan sakiTxebs narkotikebis<br />

moxmarebasTan, gamokvlevebTan, zedamxedvelobasTan, pirad saqmeebSi<br />

CarevasTan, werilebis konfidencialurobasTan, samsaxuris gareT<br />

TanamSromlis moqmedebasTan da genetikur analizTan dakavSirebiT.<br />

Nnarkotikebis moxmareba da narkologiuri analizi<br />

gasaTvaliswinebelia Semdegi faqtebi: Nnarkotikebis momxmarebeli<br />

TanamSromlebi sxva TanamSromlebTan SedarebiT<br />

• eqvsjer ufro metad gamoTqvamen kompensaciis pretenziebs;<br />

• Teqvsmetjer metad sargebloben samedicino daxmarebebiT;<br />

• samjer ufro xSirad acdenen samsaxurs;<br />

• orjer met Secdomebs uSveben;<br />

• xvdebian im TanamSromelTa 65 %-Si., romlebsac ubeduri SemTxvevebi<br />

emarTebaT samsaxurSi.<br />

D dadgenilia, rom TanamSromlebis mier narkotikis moxmareba aSS-s<br />

damsaqmeblebs 75 milioni dolari ujdebaT yovel wels usafrTxoebis<br />

riskebis, qurdobis, Semcirebuli produqtiulobis, ubeduri SemTxvevebisa<br />

da xarjebis gamo. amasTanave am sadavo periodSi Tu damsaqmebeli ver<br />

uzrunvelyofs usafrTxo da narkotikiT Tavisufal samuSao adgils, aman<br />

SeiZleba gamoiwvios pasuxismgeblobis saCivrebi imis gamo, rom<br />

momxmareblebi ukmayofilo darCnen TanamSromlis uyuradRebobiT an<br />

naklovani produqtiT. sul ufro meti kompaniebi ebrZvian problemas<br />

narkotikebisgan Tavisufali samuSao adgilis politikiT, TanamSromlis<br />

ganaTlebiT, narkologiuri testiT, TanamSromelTa dasaxmarebeli<br />

programebiT.<br />

Nnarkologiuri Semowmebis Catareba TanamSromlebSi yvelaze<br />

gavrcelebulia “specifiur Tanamdebobebze” saxelmwifo seqtorSi,<br />

organizaciebSi, romlebic TanamSromloben federalur mTavrobasTan, da<br />

saxelmwifo da kerZo transportirebis dawesebulebebSi. specifikuri<br />

Tanamdebobis ganmarteba Camoyalibda sasamarTloebis mier, da gulisxmobs<br />

TanamSromlebs, romelTac ukaviaT iseTi Tanamdebobebi, romlebic moiTxovs<br />

erovnuli saidumloebis dacvas, aseve imaTac, romlebic muSaoben iseT<br />

Tanamdebobaze, sadac mkacrad ikrZaleba saSiSi narkotikebi: policielebi,<br />

63


mexanZreebi, da transportis usafrTxoebis Tanamdebobebze momuSave<br />

TanamSromlebi. am TanamSromlebs SeiZleba mosTxovon narkologiuri<br />

testis wardgena narkotikis moxmarebis “individualuri eWvis” ararsebobis<br />

SemTxevaSic ki.Ffederaluri saaviacio sammarTvelos (FAA) safreni ekipaJis<br />

wevrebisTvis, gamcileblebisTvis, sahaero moZraobis makontroleblebisTvis,<br />

damxmare personalisTvis, TviTmfrinavis dispetCerebisTvis da saaviacio<br />

usafrTxoebisTvis ganxorcielda narkologiuri analizis programa<br />

kompania “blueStein v skinerSi”.<br />

Aam SemTxvevebSi sasamarTloebi acxadeben, rom TanamSromlis interesi<br />

_ SeinarCunos narkotikebisgan Tavisufali samuSao adgili _ gadawonis<br />

nebismier pirad interess, rac SeiZleba TanamSromels hqondes.<br />

narkotikebisgan Tavisufali samuSao adgilis 1988 wlis aqti federalur<br />

doneze moiTxovs, rom organizaciebma 25.000 dolaris an meti Rirebulebis<br />

samTavrobo kontraqtebiT gamoaqveynon da miawodon TanamSromlebs<br />

politikis oficialuri gancxadeba, romelic krZalavs narkotikebis<br />

moxmarebas samsaxurSi, SeimuSaos gacnobis programebi da acnobos<br />

federalur uwyebas im TanamSromlebis Sesaxeb, romlebmac Caidines<br />

narkotikebTan dakavSirebuli kriminaluri darRveva.<br />

Ddamsaqmeblebma unda daicvan kanonis debulebebi narkotikebTan<br />

dakavSirebiT. ADA pirdapir aTavisuflebs nebismier TanamSromelsa da<br />

samuSaos msurvels, vinc “amJamad CarTulia narkotikebis arakanonier<br />

moxmarebaSi”. Nnarkotikebis momxmareblebi ar iTvlebian “qmedobauunaro<br />

pirovnebebad”. Tumca kanonis debulebebi exeba gankurnebul narkomanebsac.<br />

Kkanoni acxadebs, rom<br />

Uuunaro adamianad ar CaiTvleba is piri, romelmac<br />

(1) warmatebiT daasrula reabilitaciis programa an sxvamxriv<br />

warmatebiT gaiara reabilitacia da aRar aris CarTuli<br />

narkotikebis moxmarebaSi;<br />

(2) an romelic monawileobas iRebs reabilitaciis programaSi da aRar<br />

aris CarTuli narkotikebis moxmarebaSi.<br />

ADA aseve icavs TanamSromlebs, romlebic kanonierad moipoveben<br />

kanonier narkotikebs. magaliTad, TanamSromeli, romelic kanonierad iRebs<br />

tkivilgamayuCebel medikaments da Semdeg eCveva am wamals, akmayofilebs<br />

ADA –s ganmartebas qmedobauunaro piris Sesaxeb.<br />

Mmenejerebma da zedamxedvelebma unda gaacnobieron, rom kanoni<br />

narkologiuri testis Sesaxeb kerZo seqtorSi gansxvavebulia da<br />

regulirdeba calkeuli saxelmwifoebis mier. saxelmwifoebi SezRuduli<br />

narkologiuri testis Sesaxeb kanonebiT zogadad krZalaven narkotikebze<br />

testis Catarebas, garda gansakuTrebuli SemTxvevebisa. Nnarkologiuri<br />

analizis mxardamWeri saxelmwifoebi zogadad uSveben testis Catarebas, im<br />

pirobiT, rom zusti testis procedurebi iqneba daculi. saxelmwifo an<br />

adgilobrivi kanonebi Tu ar zRudaven an krZalaven narkologiur<br />

Semowmebas, kerZo damsaqmeblebs aqvT ufleba mosTxovon TanamSromels<br />

waradginos Sardis da sisxlis analizi, Tu arsebobs Sesabamisi eWvi an<br />

mizezi. savaraudo mizezi SeiZleba moicavdes dakvirvebis, usafrTxoebis,<br />

moqmedebis an saqmianobis problemebs;: gadaWarbebul gacdenebs an<br />

sizarmaces; an gazrdil siZneleebs samsaxurSi TanamSromlebTan da<br />

zedamxedvelebTan urTierTobaSi. Ddamsaqmeblebi, romelTac surT<br />

64


ganaxorcielon uflebamosileba an narkologiuri Semowmebis programebi,<br />

SeiZleba saxelmwifo sasamarTlos ufro mkacri winaaRmdegobebis winaSe<br />

dadgnen. organizaciebs Cveulebriv ar SeuZliaT yvela TanamSromlis<br />

narkologiuri Semowmebis Catareba; Semowmeba unda iyos fokusirebuli erT<br />

individze (narkotikebis Sesaxeb kanonebze uaxlesi monacemebis<br />

mopovebisTvis saukeTeso gzaa Tqvens qveyanaSi mimarToT adgilobriv<br />

biblioTekas an moiTxovoT informacia Sesabamisi saxelmwifo uwyebisgan).<br />

13.3 sqemaze mocemulia narkologiuri SemowmebisTvis cnobili mizezebi.<br />

Sardis analizi narkologiuri Semowmebis yvelaze Cveulebrivi<br />

formaa, Tumca damsaqmeblebi aseve iyeneben sisxlis analizs da Tmis<br />

analizs. Nnarkologiur Semowmebaze zogierTi yvelaze mwvave kritika exeba<br />

am Semowmebis meTodebis sandoobas, raTa daadginon, rom pirovneba<br />

impyofeba narkotikis zemoqmedebis qveS. saSiSi nivTierebebi SardSi rCeba<br />

garkveuli periodiT: kokaini _ daaxloebiT samocdaTormeti saaTiT,<br />

marixuana – sami kviris ganmavlobaSi an metxans. Tmis analizi iZleva<br />

pasuxs narkotikebis warsuli moxmarebis Sesaxeb. radganac Tma izrdeba<br />

daaxloebiT naxevari inCiT TveSi, Sesabamisad mokle nawils SeuZlia<br />

mogvces narkotikebis moxmarebis xangrZlivi monacemebi. Tumca,<br />

TanamSromlis warsulSi narkotikebis moxmarebam SeiZleba gavlena ar<br />

moaxdinos amJamindel samuSaos Sesrulebaze. Aaseve Sardis analizi<br />

problematuri xdeba, roca testis aparati ar aris Semowmebuli an<br />

saTanadod ar aris gawmendili, aRebuli sinjebi isvreba da warmoiSoba<br />

jaWvuri dacvis problemebi. (jaWvuri dacvis dokumentacia gulisxmobs<br />

yoveli Sardis sinjis (nimuSis) erTobliobas misi SexebiTa da SenaxviT<br />

Segrovebis adgilidan saboloo daniSnulebis adgilamde). am siZneleebma<br />

SeiZleba gamoiwvios dadebiTi testis araswori pasuxi, rodesac<br />

konkretuli narkotiki arasworad gamovlindeba sinjSi.<br />

narkologiuri Semowmebis mizezebi<br />

• dasaqmebamde: yvela ganmcxadeblis an axali TanamSromlis Semowmeba;<br />

• usafrTxoebis damcavi gansakuTrebuli Tanamdebobebi: safrTxis<br />

Tavidan acileba TanamSromlebisgan, romelTa arasworma moqmedebebma<br />

SeiZleba daarRvios usafrTxoeba;<br />

• usafrTxoebis damcavi gansakuTrebuli Tanamdebobebi: TanamSromlebis<br />

Semowmeba, romlebic marTaven gansakuTrebulad konfidencialur<br />

masalebs ab inaxaven didi raodenobiT Rirebul masalebs, rac<br />

krZalavs narkotikebs an cecxlsasroli iaraRis tarebas;<br />

• safuZvliani eWvi: daasabuTeT eWvi da moZebneT savaraudo mizezi imis<br />

dasamtkiceblad, rom TanamSromlebi CarTulni arian narkotikebis<br />

moxmarebaSi;<br />

• ubeduri SemTxvevis Semdeg: SemTxvevis Semdeg dauyovnebliv SeamowmeT,<br />

ram gamoiwvia seriozuli ziani an qonebis dazianeba;<br />

• Tanamdebobaze dabruneba: narkotikebis ararsebobis damtkicebis<br />

Semdeg TanamSromeli ubrundeba samuSaos reabilitaciis Sedegad;<br />

• zedamxedveloba: SeamowmeT, TanamSromelma gaikeTa Tu ara<br />

Tavdapirveli narkologiuri testi;<br />

• SemTxveviTi: narkotikebis moxmarebisgan Tavis Sekaveba<br />

gamoucxadebeli narkologiuri Semowmebis saSualebiT.<br />

65


narkologiuri Semowmebis saSualebiT SegiZliaT SeafasoT<br />

TanamSromlis Sesabamisoba samsaxurTan. egreT wodebuli movaleobisTvis<br />

Sesaferisobis an saqmianobaze dafuZnebuli Semowmeba gansazRvravs, aris Tu<br />

ara TanamSromeli sakmarisad momzadebuli muSaobisTvis. erT-erTi<br />

“gauaresebis” testi TanamSromlisgan moiTxovs misdios kursors video<br />

TamaSis dros (rogorc modelireba). sxva Semowmebis teqnika afasebs<br />

TanamSromlis Tvalis moZraobebs. testis Sedegebis Sedareba TanamSromlis<br />

Sesaxeb adre Segrovil monacemebTan emsgavseba gonivrul tests savaraudo<br />

mizezis garkvevisaTvis. am testis erT-erTi upiratesoba is aris, rom is<br />

fokusirebulia samsaxurebriv saqmianobaze da ara arasamsaxurebrivi<br />

movaleobis Sesrulebisas gamoxatul qcevaze. is aseve gamoavlens iseT<br />

TanamSromlebs, romlebic Seamcires im problemebis gamo, rom<br />

narkologiurma Semowmebam ver gamoavlina: gadaRla, stresi da<br />

alkoholizmi.<br />

saerTo jamSi, narkologiuri Semowmebis dros damsaqmeblebi<br />

frTxilad unda iyvnen, rom tyuilad ar daabralon narkotikebis gamoyeneba<br />

TanamSromels an aplikants. aq sakiTxi exeba narkologiuri Semowmebis<br />

Sedegebis gamovlenas an vinmes narkologiuri problemis “prognozirebas”.<br />

ciliswamebis sarCeli Cveulebriv gulisxmobs fulad zarals.<br />

narkologiuri Semowmebis pasuxebi miawodeT mxolod maT, vinc unda icodes<br />

amis Sesaxeb, magaliTad, zedamxedvelebs an adamianuri resursebis<br />

personals, da ara sxva TanamSromlebs an aradainteresebul menejerebs.<br />

boingi, 3M, gaerTianebuli aviaxazebi da motorola iyeneben damoukidebeli<br />

samedicino ganxilvis TanamSromels, (MRO) raTa uzrunvelyon maTi<br />

narkologiuri testebis programebis erTianoba. MRO –s zogierT<br />

saxelmwifoSi sTxoven federaluri mTavrobis mier dadgenil testebs.<br />

TanamSromlebis gamokvlevebi da zedamxedveloba<br />

• Ppawawina eleqtronuli videoTvalis damontaJeba kedlebSi da Werze<br />

danaSaulSi eWvmitanil TanamSromelTa dakvirvebisTvis;<br />

• Dduponti iyenebs Sori manZilis kamerebs, raTa akontrolos misi<br />

gadmotvirTvis platforma;<br />

• Mmervinis departamentis sawyobebi uSvebs TanamSromelTaTvis<br />

gamWvirvale celofnis parkebs piradi nivTebis satareblad; CanTebs<br />

amowmeben samsaxurSi Sesvlis da gamosvlis dros;<br />

• 2001 wels amerikuli menejmentis asociaciis mier Catarebulma kvlevam<br />

aCvena, rom aSS-is kompaniebis 77 % awarmoebs zedamxedvelobas<br />

TanamSromelTa moqmedebis gasakontroleblad.<br />

E<br />

es da sxva kompaniebi ratom akontroleben da akvirdebian TavianT<br />

TanamSromelTa saqmianobas? pasuxi aris TanamSromelTa qurdoba. aSS-s<br />

savaWro palatam Seafasa, rom TanamSromelTa qurdoba (saqonlis, maragis an<br />

aRWurvilobis moparva; informaciis gayidva, gaflangva; “drois moparva”;<br />

kompiuteruli danaSauli da a.S.) aSS-is bizness yovelwliurad ujdeba 40<br />

miliardi dolari. Kkvlevebi aCvenebs, rom muSakTa 33 % qurdavs TavianT<br />

damsaqmeblebs.<br />

66


TanamSromelTa danaSaulebasTan brZolaSi dasaxmareblad<br />

sasamarTloebma dauSves calkeuli oTaxebis, magidebis, Cemodnebis,<br />

iaraRebis, yuTebis da zogadad samuSao adgilebis Cxreka, sadac adekvaturi<br />

gamarTleba arsebobs da TanamSromlebma miiRes Sesabamisi Setyobineba<br />

winaswar. TanamSromlebs ara aqvT swori warmodgena gasaidumloebis<br />

molodinze iseT adgilebSi, sadac moqmedebs samuSao wesebi, romlebic<br />

uzrunvelyofs Semowmebebs. isini unda daemorCilon damsaqmeblis mier<br />

Catarebul Cxrekas; SeiZleba isini Sesabamisad daisajon<br />

daumorCileblobisTvis an Cxrekis moTxovnaze uaris TqmisTvis.<br />

mniSvnelovania Semdegi: Tu adgili ara aqvs sagangebo an sxva specialur<br />

garemoebebs, maSin TanamSromelTa piradi nivTebis an kompaniis<br />

aRWurvilobis SemTxveviT Cxrekas Tavi unda avaridoT. SemTxveviTi Cxreka<br />

gamoiwvevs TanamSromelTa ganrisxebas da pretenziebs, rom irRveva maTi<br />

piradi uflebebi (Tanmxlebi xarjebiT produqtiulobaSi).<br />

Mmenejerebi unda iyvnen koreqtulebi TanamSromelTa Cxrekis<br />

Catarebisas. arasaTanado Cxrekebs SeiZleba mohyves TanamSromlTa saCivrebi,<br />

damsaqmeblis dadanaSaulebiT, rom man daarRvia maTi piradi uflebebi,<br />

cili daswama da miayena emociuri stresi. damsaqmeblebs urCeven, rom<br />

SeimuSaon adamianuri resursebis politika, romelic Semdeg principebze<br />

iqneba dafuZnebuli:<br />

1. Cxrekis politika unda iyos sajaro da unda dasaxeldes Cxrekis<br />

savaraudo mizezi;<br />

2. Cxrekis politika unda iyos gonivruli da obieqturi;<br />

3. sadac SesaZlebelia, Cxreka unda Catardes calke, izolirebulad;<br />

4. Ddamsaqmebeli unda Seecados daiTanxmos TanamSromeli Cxrekaze;<br />

5. Cxreka unda Catardes eTikis normebis dacviT, raTa Tavidan aviciloT<br />

emociuri stresi;<br />

6. Cxrekaze uaris Tqmis SemTxvevaSi unda ganisazRvros jarima.<br />

zedamxedvelobis, dakvirvebis gziT TanamSromelTa moqmedebis<br />

kontroli damsaqmeblebisTvis Cveulebrivi saqmea. samuSao adgilis<br />

dakvirvebas umetes SemTxvevaSi unda hqondes kanonieri, saqmiani mizani,<br />

Zalian mcire federaluri samarTlebrivi kontroli icavs TanamSromlebs<br />

TvalTvalisgan. Tumca saxelmwifo kanonebi adgenen sakuTar normebs, Tu<br />

ramdenad tolerantulebi unda iyvnen TanmSromlebi.<br />

Eufrosebis mier eleqtronuli dakvirvebis, TvalTvalis erT-erTi<br />

yvelaze miRebuli saSualebaa satelefono zedamxedveloba qurdobis<br />

Tavidan asacileblad an imisaTvis, rom darwmundnen momxmarebelTa<br />

moTxovnebi sruldeba Tu ara saTanadod. xelmZRvanelobas aqvs ufleba<br />

gaakontrolos TanamSromlebi, im pirobiT, rom isini amas akeTeben maTi<br />

saqmianobisTvis da TanamSromlebs unda acnobon, rom maTi satelefono<br />

zarebi kontroldeba. Tumca federaluri kanoni, eleqtronuli<br />

komunikaciebis gasaidumloebis aqti (ECPA) adgens ramdenime ZiriTad<br />

SezRudvas am uflebasTan dakavSirebiT. ECPA xelmZRvanelobas uzRudavs<br />

zepiri an eleqtronuli komunikaciebis mosmenas. Kkanonis Tanaxmad, Tu<br />

TanamSromeli iRebs pirad zars, damsaqmebelma unda dakidos yurmili<br />

maSinve, rogorc ki mixvdeba, rom es zari piradulia. rogorc aRniSnavs<br />

erT-erTi xelmZRvaneloba, “ufrosma SeiZleba gaakontrolos piradi zari,<br />

Tu TanamSromelma icis, rom konkretuli zari ismineba – da igi eTanxmeba<br />

67


amas. TanamSromlebs SeuZliaT uCivlon pirad cxovrebaSi CarevisTvis,<br />

magram sasamarTloebi amas akeTeben zaralis asanazRaureblad,<br />

TanamSromelma unda daasabuTos, rom konfidencialurobis saTanado<br />

molodinebi gadawonis (aWarbebs) organizaciis zedamxedvelobis mizezs.<br />

Ppirad saqmeebSi Careva<br />

TanamSromlis pirad saqmeSi Senaxul infomacias SeiZleba didi<br />

mniSvneloba hqondes (dadebiTi an uaryofiTi) karieris ganviTarebisaTvis.<br />

piradi saqmeSi, romelic inaxeba adamianuri resursebis departamentSi,<br />

SeiZleba iyos Semdegi dokumentebi: saqmianobis Sefasebebi, xelfasis<br />

cnobebi, gamoZiebis oqmebi, sakredito Cekebi, kriminaluri oqmebi, testis<br />

Sefasebebi, da monacemebi ojaxis Sesaxeb. unarSezRuduli amerikelebis aqti<br />

(ganxilulia meore TavSi) moiTxovs, rom TanamSromlis samedicino istoria<br />

inaxebodes sxva piradi informaciisgan gancalkevebiT. Secdomebma, pirad<br />

saqmeebSi raimes gamotovebam an arauflebamosili piris mier am saqmeebis<br />

xelSi Cagdebam SeiZleba gamoiwvios samsaxurebrivi an piradi problemebi.<br />

Kkanonmdebloba federalur doneze (ix. cxrili 13.4) da kanonebi<br />

msoflioSi, daaxloebiT saxelmwifoebis 50 %-Si nebas aZleven<br />

TanamSromlebs Seamowmon TavianTi piradi saqmeebi. ramdenad xelmisawvdomia<br />

es maTTvis, es ukve saxelmwifozea damokidebuli. magaliTad,<br />

xelmZRvanelobam SeiZleba aukrZalos TanamSromlebs im informaciis naxva,<br />

romelmac SeiZleba daarRvios sxvebis konfidencialuroba. amgvari<br />

dokumentebia daxasiaTebebi da kriminaluri gamoZiebis oqmebi. saxelmwifo<br />

kanonma SeiZleba SeuzRudos TanamSromels uflebebi im dokumentebis<br />

aslebze, romlebsac man moawera xeli. aseTebia saqmianobis Sefasebebi an<br />

samuSaos aplikaciebi. saxelmwifoebi, romlebic TanamSromlebs aniWeben<br />

uflebas naxon TavianTi piradi saqmeebi, zogadad uzrunvelyofen:<br />

• Uuflebas icodes, arsebobs Tu ara misi piradi saqme;<br />

• Uuflebas Seamowmos Tavisi piradi saqme;<br />

• Uuflebas Seasworos araswori monacemebi saqmeSi.<br />

kanonebi konfidencalurobis uflebis Sesaxeb<br />

kanoni moqmedeba<br />

eleqtronuli komunikaciebis rZalavs farul mosmenas, Caweras an<br />

konfidencialurobis aqti (1986) eleqtronuli da zepiri kavSirebis<br />

gamJRavnebas nebismieri eleqtronuli,<br />

meqanikuri an sxva saSualebiT. Ffaruli<br />

mosmena SeiZleba ganxorcieldes, roca<br />

ufrosi akontrolebs satelefono zars,<br />

damsaqmebels aZlevs kontrolis nebas<br />

68


kanonieri saqmianobis miznebisTvis.<br />

konfidencialurobis aqti (1974) mimarTavs federalur uwyebebsa da<br />

organizaciebs da awvdis saqonelsa da<br />

servisebs federalur mTavrobas; calkeul<br />

pirebs aZlevs uflebas Seamowmon cnobebi<br />

samsaxuris gadawyvetilebebTan dakavSirebiT;<br />

nebas aZlevs TanamSromlebs gadaxedon<br />

TavianT pirad saqmeebs sizustisaTvis. D<br />

damsaqmebleblebi, romlebic ganzrax arRveven<br />

aqts, eqvemdebarebian samoqalaqo sarCels.<br />

saojaxo ganaTlebis uflebebi<br />

da konfidenciis aqti – buklis cvlileba (1974)<br />

ukrZalavs saganmanaTleblo instituciebs<br />

miawodon studentebs informacia winaswari<br />

Tanxmobis gareSe. studentebs aqvT ufleba<br />

Seamowmon TavianTi saswavlo Canawerebi.<br />

samarTliani sandoobis<br />

angariSis aqti (1970)<br />

nebas aZlevs samuSaos msurvelebsa da<br />

TanamSromlebs icodnen, maT saxelze<br />

inaxeba Tu ara sando saqmeebi da rogoria<br />

maTi Sinaarsi. TanamSromlebs aqvT ufleba<br />

icodnen xelmZRvanelobis mier Sedgenili<br />

sagamoZiebo momxmareblis angariSis<br />

arsebobisa da Sinaarsis Sesaxeb.<br />

F faqtobrivad Tu saxelmwifo kanoni nebas aZlevs TanamSromlebs<br />

Seamowmon TavianTi saqmeebi, administracias SeuZlia moiTxovos, rom<br />

nebismieri piri adamianuri resursebidan an supervaizeri daeswros imis<br />

dasamowmeblad, rom aranairi informacia ar aris Secvlili an damatebuli.<br />

specialuri kanonmdeblobis ararsebobis SemTxvevaSic ki damsaqmebelTa<br />

umetesoba TanamSromlebs aZlevs maTi piradi saqmeebis xelmisawvdomobis<br />

SesaZleblobas. profesionalebi gvirCeven, rom organizaciebma unda<br />

SeimuSaon politika TanamSromelTa saqmeebis Sesaxeb, romelic Seicavs 13.5<br />

sqemaSi mocemul punqtebs, rogorc minimums.<br />

damsaqmeblebma damatebiT unda izrunon, rom daicvan TanamSromelTa<br />

piradi uflebebi, roca piradi monacemebi inaxeba eleqtronulad.<br />

usafrTxoebis dacva uzenaesia. Unda dagindes, daculia Tu ara kompiuteris<br />

parolebi; mowesrigebulia Tu ara monacemTa sistemaSi SeRweva; A Tavis<br />

adgilzea dacvis sistema Tu ara; ician Tu ara TanamSromlebma<br />

konfinecialurobis valdebulebebi; Aarsebobs Tu ara Sida auditis<br />

procedurebi Seyvanil monacemTa sizustis uzrunvelsayofad; Ees icavs<br />

TanamSromelTa konfidecialuri informaciis nakads, rom is xelSi ar<br />

Cauvardes arakompetentur pirebs.<br />

Eeleqtronuli fosta, interneti da xmovani fostis konfidencialuroba<br />

69


E eleqtronuli fostis, internetisa da xmovani fostis gamoyenebis<br />

mravali saSualeba arsebobs; isini uzrunvelyofen Setyobinebebis<br />

momentalur gagzavnas, exmarebian samuSao jgufs, gvTavazoben globaluri<br />

informaciis mopovebas, xels uwyoben drois efeqturad gamoyenebas da<br />

fleqsiur muSaobas. samwuxarod, teqnologia TanamSromlebs amave dros<br />

saSualebas aZlevs imoqmedon arakeTilsindisierad, arasaTanadod da<br />

kompetenciis gareSe, rac xelmZRvanelobas uqmnian eTikur, samarTlebriv da<br />

produqtiulobis problemebs. teqnologiis arakanonieri gamoyeneba Sedegad<br />

iwvevs imas, rom damsaqmeblebi akontroleben TanamSromelTa moqmedebebs,<br />

igeben mniSvnelovan konfidencialur sakiTxebs rogorc TanamSromlebis,<br />

aseve menejerebis Sesaxeb.<br />

Aadamianuri resursebis menejmentis mier Catarebul kvlevaSi<br />

gamokiTxulTa 74 procentma ganacxada, rom isini akontroleben TavianTi<br />

TanamSromlebis internetis moxmarebasa da eleqtronuli fostis<br />

Setyobinebebs.<br />

piradi saqmeebi: politikis miTiTebebi<br />

• uzrunvelyaviT Sesabamisoba moqmed saxelmwifo kanonebTan;<br />

• zustad gansazRvreT, ra informacia unda inaxebodes TanamSromelTa<br />

saqmeSi;<br />

• SeimuSaveT piradi informaciis sxvadasxva kategoriebi samarTlebriv<br />

moTxovnebsa da organizaciis principebze dayrdnobiT;<br />

• gansazRvreT sad, rodis, rogor da ra pirobebSi SeuZliaT<br />

TanamSromlebs gadaxedon TavianT saqmeebs an gadaiRon maTi aslebi;<br />

• gansazRvreT kompaniis romel TanamSromlebs SeuZliaT piradi<br />

saqmeebis naxva;<br />

• akrZaleT iseTi informaciis Segroveba, romelic SeiZleba CaiTvalos<br />

diskriminaciad an gaxdes konfidencialurobis darRvevis safuZveli;<br />

• SeamowmeT samuSao oqmebi regularulad, raTa amoiRoT araswori,<br />

moZvelebuli an arazusti informacia.<br />

K konfidencialurobis gamokvlevam aCvena, rom aSS-is 14 milioni<br />

mosasaxure mudmivi kontrolis qveS imyofeba. ratom akontroleben<br />

ufrosebi TanamSromlebs? Mmizezi mravalnairia: TanamSromleTa saziano<br />

an saSiSi saqcielis Tavidan asacileblad, kompaniis drois efeqturad<br />

gamoyenebis uzrunvelsayofad, TanamSromleTa Woraobis Tavidan<br />

asacileblad, TanamSromelTa usafrTxoebis uzrunvelsayofad internetSi<br />

pornografiuli vebgverdebis naxvisa da serfingis aRmosafxvrelad, rom<br />

TanamSromlebi ar iyvnen dakavebulebi piradi saqmeebiT samuSao drois<br />

periodSi. TanamSromelTa kontroli aseve xorcieldeba imisaTvis, rom<br />

piradi informacia ar gaxdes xelmisawvdomi cnobismoyvareTaTvis an<br />

“xakerebisTvis”, visac SeuZlia es infomacia borotad gamoiyenos.<br />

xelmZRvanelobas sruli Tavisufleba aqvs akontrolos sakuTari<br />

aRWurviloba. sasamarTlo wesebi, romlebic marTavs eleqtronul fostasa<br />

da internetTan dakavSirebul sakiTxebs, xelmZRvanelobas zogadad aniWebs<br />

uflebas gaakontrolos saqmesTan dakavSirebuli miznebisaTvis Seqmnili,<br />

70


miRebuli an gagzavnili masalebi. TanamSromlebma, romlebic anadgureben<br />

TavianT Setyobinebebsa da werilebs, SeiZleba arasworad ivaraudon, rom<br />

isini waiSala. Tumca TanamSromlebma SeiZleba CaTvalon, rom maTi piradi<br />

uflebebi vrceldeba el.fostaze, internetze an xmovan fostaze. Uufro<br />

metic, isini SeiZleba daisajon kidec an gaaTavisuflon samsaxuridan<br />

elfostis an internetis arasaTanado gamoyenebisTvis. adamianuri<br />

resursebis eqspertebi da samarTlebrivi organoebi mxars uWeren<br />

xelmZRvanelobas SeimuSaos zusti politika da principebi, romlebic<br />

TanamSromlebs gaacnobs, Tu rogor unda gamoiyenon elfosta, interneti an<br />

xmovani fosta, amave dros acnobebs, rodis da ra pirobebSi moxdeba maTi<br />

gakontroleba. (ix. sqema 13.6.), TanamSromlebma unda moaweron xeli formas<br />

(iseve, rogorc SromiTi politikis sxva dokumentebs) imis dasturad, rom<br />

maT waikiTxes da eTanxmebian mas.<br />

TanamSromelTa saqcieli samsaxuris gareT<br />

ganixileT Semdegi SemTxveva. orSabaTs diliT “eibisi” korporaciis<br />

mepatrone kiTxulobs gazeTSi, rom kompaniis TanamSromeli eWvmitanilia<br />

qurdobasa da adgilobrivi maRaziis mepatronis TavdasxmaSi. TanamSromeli<br />

gaaTavisufles sasamarTlo procesis dros. TanamSromlis zedamxedvelTan<br />

darekilma satelefono zarma gamoavlina, rom TanamSromeli kvlav<br />

ganagrZobs muSaobas. rogor unda moiqces mepatrone?<br />

elfosta, interneti, xmovani fosta; politikis principebi<br />

elfostis, internetis, xmovani fostis politika cdilobs Seamciros<br />

TanamSromlis konfidencialurobis molodini imis fonze, rom damsaqmebels<br />

aqvs mizezebi TanamSromleTa saqcielis legitimurad gakontrolebisaTvis.<br />

elfostis, internetis, xmovani fostis sayovelTao politika moicavs Semdeg<br />

sakiTxebs:<br />

• uzrunvelyaviT Sesabamisoba sakuTar federalur da saxelmwifo<br />

kanonmdeblobasTan;<br />

• gansazRvreT pirobebi, rodesac SeiZleba sistemis gamoyeneba piradi<br />

saqmisTvis.<br />

• gansazRvreT is konfidecialuri informacia, romelic ar unda<br />

gaigzavnos qselSi.<br />

• daadgineT pirobebi, rodis unda ganxorcieldes monitoringi, vis mier,<br />

ra sixSiriT da rogor unda SeatyobinoT TanamSromlebs;<br />

• daadgineT, rom elfostisa da xmovani fostis informacia gaegzavnos<br />

mxolod im momxmarebels, visac sWirdeba es samuSao miznebisTvis;<br />

• Mmkacrad akrZaleT elfostis an xmovani fostis gamoyeneba sxvebis<br />

Sesawuxeblad an anonimuri Setyobinebebis gagzavna;<br />

• auxseniT TanamSromlebs, rom maT ara aqvT konfidencialurobis<br />

ufleba nebismier masalasTan dakavSirebiT, romelic gaigzavna an<br />

miRebul iqna elfostiT an xmovani fostiT;<br />

• gansazRvreT, politikis darRvevis SemTxvevaSi romeli<br />

TanamSromlebi eqvemdebarebian dasjis sxvadasxva formas, maT Soris _<br />

ganTavisuflebas.<br />

71


samarTlebrivi samsaxurebi zogadad miiCneven, rom TanamSromelTa<br />

saqcieli samsaxuris gareT ar eqvemdebareba dasjas ufrosis mier. Kkanonis<br />

Tanaxmad, cudi saqcielis Cadena samsaxuris Semdeg, zogierT SemTxvevaSi,<br />

SeiZleba ar iyos kanonieri safuZveli TanamSromlis dasjisTvis.<br />

Oorganizaciebma, romelTac surT TanamSromelTa dasja samsaxuris gareT<br />

Cadenili moqmedebisTvis, unda daadginon zusti kavSiri Cadenil cud<br />

saqcielsa da im uaryofiT gavlenas Soris, romelic man moaxdina sxva<br />

TanamSromlebze an organizaciaze. Ees SeiZleba dadgindes, magaliTad, im<br />

SemTxvevebSi, roca samsaxuris gareT kriminaluri moqmedeba (rogoricaa<br />

bavSvis gaupatiureba) warmoSobs gamanadgurebel Sedegs, axdens uaryofiT<br />

gavlenas samsaxurze. Mmeore magaliTi SeiZleba iyos, roca TanamSromlis<br />

sajaro samsaxuri (rogoricaa policiis an saxanZro departamentis<br />

personali) warmoSobs warmosaxviT problemas organizaciisTvis. Tumca,<br />

zogadad rac ar unda mcire danaSauli Caidinos TanamSromelma samsaxuris<br />

gareT, mainc eqvemdebareba dasjas ufrosis mier.<br />

samsaxurebrivi romanebi gansakuTrebul problemas uqmnis<br />

organizaciebs. xelmZRvanelobas eqmneba problema, Tu TanamSromlis,<br />

zedamxedvelis an sxva Tanamdebobis piris romani gadadis cud formebSi,<br />

rasac mivyavarT samsaxurSi seqsualuri Zaladobis faqtebamde an<br />

braldebebamde.<br />

samsaxurebrivi romanebi agreTve favoritizmis braldebebs iwveven im<br />

TanamSromlis winaaRmdeg, romelic CarTulia zedamxedvelisa da masze<br />

dabali Tanamdebobis mqone TanamSromlis romanSi. samsaxurebrivma<br />

romanebma SeiZleba warmoSvan moraluri problemebic, roca sxva<br />

TanamSromlebi grZnoben, rom usamarTlod eqcevian; aseTi situaciebi iwveven<br />

eWvianobas, gaRizianebas da cud grZnobebs. zedamxedvelis romanebs<br />

SeiZleba organizaciisaTvis mZime Sedegebi mohyves<br />

Ggenetikuri analizi<br />

G genetikuri kvlevebis winsvla axla ukve SesaZleblobas gvaZlevs<br />

ganvsazRvroT adamianis daavadebebaTa genetika. genetikuri monacemebi<br />

SesaZleblobas iZleva individualuri prevenciuli strategiisTvis, agreTve<br />

adreuli gamovlenisa da mkurnalobisTvis. samwuxarod, genetikuri<br />

testisgan miRebuli monacemebi aseve SeiZleba gamoyenebuli iqnes<br />

damsaqmeblebis mier, raTa diferenciacia moaxdinos an Seuracxyofa<br />

miayenos im pirovnebebs, romlebmac samuSaosTvis mimarTes an im<br />

pirovnebebs, romlebic ukve muSaoben. magaliTad, genetikur analizs<br />

SeuZlia gamoavlinos iseT daavadebaTa riski, rogoricaa kibo, gulis<br />

daavadeba an diabeti.<br />

radganac TanamSromlis daavadebebi da avadmyofoba warmoSobs<br />

samsaxuris xarjebs, damsaqmebelma SeiZleba Tavidan aicilos iseTi pirebis<br />

daqiraveba an SenarCuneba, romlebic, maTi varaudiT, SesaZloa gaxdnen avad.<br />

amiT Tavidan icileben damatebiTi kadrebis Seqmnas, trenings da samedicino<br />

xarjebs. gasakviri ar aris, rom roca xelmZRvaneloba iyenebs genetikur<br />

testebs, rogorc TanamSromlisTvis samuSaoze uaris Tqmis saSualebas,<br />

analizebi warmoSobs mniSvnelovan moralur da eTikur problemebs, rom<br />

aRaraferi vTqvaT konfidencialobis sakiTxebze. Tumca, ufrosebma unda<br />

daimaxsovron, rom ar arsebobs mecnieruli mtkicebuleba moulodnel<br />

72


genetikur faqtorebsa da adamianis SesaZleblobas Soris kavSiris,<br />

urTierTdamokidebulebis Sesaxeb.<br />

ramdenime federaluri an saxelmwifo kanoni an sasamarTlos<br />

gadawyvetilebebi marTavs damsaqmeblis mier genetikuri informaciis<br />

gamoyenebas. Tumca Ggenetikuri testi arRvevs moqalaqeobrivi uflebebis<br />

aqtis VII Tavis da qmedobauunaro amerikelebis aqtis antidiskriminaciis<br />

mandatebs. 2000 wels EEOC –m uCivla “berlingTon norsen santa fe”<br />

korporacias TanamSromlebze genetikuri testebis saidumlod<br />

CatarebisTvis, romlebmac Seitanes karpalis (mtevnis) tunelis sindromis<br />

Taobaze TanamSromlis kompensaciis sarCeli. berlingTon norseni dapirda<br />

EEOC –s, rom aRar Caatarebda genetikur testebs da samagieros ar<br />

gadauxdida im TanamSromlebs, vinc uari ganacxades testis Catarebaze.<br />

SesaZloa momavali kanonebi – federaluri an saxelmwifo – akrZalavs<br />

genetikur diskriminacias samsaxursa da janmrTelobis dazRvevaSi.<br />

Ddisciplinaruli strategiebi da principebi<br />

menejerTa uflebebi, dasajon da gaaTavisuflon TanamSromlebi,<br />

metad SezRudulia. Mmenejerebma yvela doneze kargad unda gaacnobieron<br />

dasjis meTodika. TanamSromlis winaaRmdeg gatarebuli disciplinaruli<br />

moqmedeba unda iyos ganpirobebuli samarTliani mizezebiT, da unda<br />

arsebobdes efeqturi politika da meTodebi misi gamoyenebis marTvisTvis.<br />

aseTi strategiebi da procedurebi exmareba maT, vinc pasuxismgebelia<br />

disciplinaruli moqmedebis ganxorcielebaze da uzrunvelyofs<br />

TanamSromlebisadmi samarTlian da konstruqciul mopyrobas. Aaseve<br />

mniSvnelovania, rom es miTiTebebi exmareba disciplinaruli moqmedebis<br />

prevencias.<br />

disciplinaruli strategiebi da meTodebi unda vrceldebodes mraval<br />

mniSvnelovan sferoze. 13.7. sqemaze warmodgenilia koreqciuli modeli,<br />

romelic gviCvenebs sferoebs, romlebSic unda damkvidrdes debulebebi.<br />

Mmodeli aseve gviCvenebs logikur Tanamimdevrobas, romlis mixedviTac<br />

unda ganxorcieldes koreqciuli etapebi saWiro gadawyvetilebebis<br />

misaRebad.<br />

adamianuri resursebis departamentis mTavar pasuxismgeblobas<br />

<strong>warmoadgens</strong> SeimuSaos disciplinaruli strategiebi, meTodebi da<br />

xelmZRvanelobisgan miiRos misi dadastureba. adamianuri resursebis<br />

departamenti aseve pasuxismgebelia uzrunvelyos, rom koreqciuli<br />

politikis, iseve rogorc TanamSromlebis winaaRmdeg ganxorcielebuli<br />

disciplinaruli RonisZiebis Sesabamisoba SromiT xelSekrulebasTan<br />

(arsebobis SemTxvevaSi) da moqmed kanonebTan. Tumca, disciplinaruli<br />

problemebis gamosworebaze an mis Tavidan acilebaze pirveladi<br />

pasuxismgebloba ekisreba TanamSromlis supervaizers. Eam pirovnebas<br />

yvelaze kargad SeuZlia daakvirdes aradamakmayofilebel saqciels an<br />

samuSaos Sesrulebas da ganixilos es sakiTxi TanamSromelTan. Gganxilva<br />

xSirad saWiroa problemebis gamosasworeblad da amis Sedegad<br />

disciplinaruli RonisZieba aRar xdeba saWiro. miuxedavad amisa, roca<br />

disciplinaruli RonisZieba aucilebelia, zedamxedveli unda Seecados<br />

problemis mogvarebas. Pproblemis gamomwvevi mizezebi iseve mniSvnelovania,<br />

rogorc Tavad problema da nebismieri mcdeloba misi ganmeorebis Tavidan<br />

73


asacileblad maT safuZvlian Seswavlas moiTxovs. xSirad<br />

zedamxedvelebisTvis Znelia obieqturi damokidebuleba SeinarCunon<br />

TanamSromelTa darRvevebis mimarT. Mmagram Tu zedamxedvelebs SeuZliaT<br />

problemis mogvarebis gamoyeneba, isini mivlen diagnozamde, romelic ufro<br />

axlosaa simarTlesTan, vidre im SemTxvevaSi, Tu isini iuristis Carevas<br />

gamoiyenebdnen<br />

disciplinaruli modeli<br />

organizaciis disciplinaruli politika, strategiebi - dasjis<br />

gansazRvra – organizaciis wesebis darRveva – TanamSromlis darRvevis<br />

gamokvleva – koreqciuli saubari – progresuri koreqcia – Sesabamisi<br />

procesi – sasamarTlos saqme – ganTavisufleba<br />

Uumoqmedobis Sedegebi<br />

sqema 13.8 menejerebis mier gansazRvrul Cveulebriv disciplinarul<br />

problemebs gviCvenebs. Ddisciplinaruli RonisZiebis Seusrulebloba am<br />

sferoebSi mxolod problemis gamZafrebas emsaxureba, rac faqtobrivad<br />

unda mogvardes. Uumoqmedoba gulisxmobs, rom TanamSromlis moqmedeba<br />

damakmayofilebelia. Tu disciplinaruli RonisZieba faqtobrivad<br />

Sesrulda, Seferxeba ufro gaaZnelebs moqmedebis gamarTlebas gasaCivrebis<br />

SemTxvevaSi. aseTi gasaCivrebis dacvis dros, xelmZRvanelobas SeekiTxebian,<br />

Tu ratom aCerebdnen saxelfaso uwyisSi iseT TanamSromels, romelic ar<br />

asrulebda movaleobebs an iqceoda aradamakmayofileblad. Aan ufro mZime<br />

SekiTxva SeiZleba iyos: “ratom iRebda es TanamSromeli damakmayofilebel<br />

samuSao Sefasebebs (an SesaZloa premiebsac ki)?”<br />

praqtikaSi aseT winaaRmdegobebs SeuZliaT daexmaron TanamSromlebs<br />

warmatebiT uaryon menejeris koreqciuli moqmedebebi. samwuxarod,<br />

zogierTi zedamxedveli cdilobs gaamarTlos Tavisi koreqciuli<br />

moqmedebebi mxolod mas Semdeg, rac man gadawyvita gaaTavisuflos<br />

konkretuli TanamSromeli. qvemoT mocemulia supervaizerebis mier<br />

dasaxelebuli zogadi mizezebi, Tu ratom ver wauyenes disciplinaruli<br />

jarima:<br />

1. zedamxedvelma ver daamtkica adreuli moqmedebebi, ase rom ar<br />

arsebobs Canaweri Sesabamisi koreqciuli moqmedebis gansazRvrisTvis;<br />

2. supervaizerebs sjerodaT, rom isini miiRebdnen mcire mxardaWeras an<br />

saerTod ar miiRebdnen mxardaWeras ufrosi xelmZRvanelebisgan<br />

disciplinaruli RonisZiebisTvis;<br />

3. zedamxedveli ar iyo darwmunebuli faqtebSi, romlebic moiTxovda<br />

disciplinarul RonisZiebas;<br />

4. radganac zedamxedvelma warsulSi ver dasaja Kkonkretuli<br />

darRvevisTvis TanamSromeli, zedamxedvelma axlac uari Tqva<br />

disciplinarul moqmedebaze, raTa gamoCeniliyo mtkice pirovnebad;<br />

5. zedamxedvels surda gamoCeniliyo, rogorc kargi pirovneba.<br />

zogadi disciplinaruli problemebi<br />

daswrebis problemebi<br />

74


arasapatio gacdena;<br />

mudmivi gacdenebi;<br />

arasapatio/gadaWarbebuli dagvianebebi;<br />

nebarTvis gareSe wasvla.<br />

arakeTilsindisiereba da masTan dakavSirebuli problemebi<br />

qurdoba;<br />

samuSao gancxadebis gayalbeba;<br />

organizaciis qonebisadmi ganzrax zianis miyeneba;<br />

sxva TanamSromlisTvis drois dakargvineba;<br />

samuSao Canawerebis gayalbeba.<br />

samuSaos SesrulebasTan dakavSirebuli problemebi<br />

dakisrebuli movaleobebis Seusrulebloba;<br />

arastandartuli produqtebisa da servisebis warmoeba;<br />

dadgenili produqciis moTxovnebis Seusrulebloba.<br />

samsaxurSi moqcevis problemebi<br />

intoqsikacia samsaxurSi;<br />

daumorCilebloba;<br />

xmauris gamowveva;<br />

sigaretis moweva akrZalul adgilebSi;<br />

Cxubi;<br />

azartuli TamaSebi;<br />

usafrTxoebis danadgarebis arasworad gamoyeneba;<br />

dazianebis Sesaxeb ar Setyobineba;<br />

uyuradReboba;<br />

samsaxurSi Zili;<br />

bilwi sityvebis gamoyeneba an muqariT saubari zedamxedvelebTan;<br />

narkotikebisa da alkoholis miReba;<br />

cecxlsasroli an sxva iaraRis floba;<br />

seqsualuri Zaladoba.<br />

organizaciis wesebis SemuSaveba<br />

organizaciis wesebis SemoReba <strong>warmoadgens</strong> efeqturi disciplinaruli<br />

sistemis Camoyalibebas. Ees wesebi marTavs TanamSromelTa qcevis tips. iseT<br />

organizaciebs, rogoricaa “gerber produqti”, “val-marti”, “stiilqazi” da<br />

“piTni bousi”, aqvT dawerili principebi, romlebic ganmartavs, Tu rogori<br />

saqcieli moeTxovebaT TanamSromlebs. vinaidan TanamSromelTa moqmedebis<br />

standartebi dadgenilia organizaciis wesebiTa da debulebebiT, Semdegi<br />

miTiTebebi dagexmarebaT am sferoSi problemebis SemcirebaSi:<br />

1. wesebi farTod unda iyos gavrcelebuli da yvela TanamSromeli<br />

unda gaecnos mas. Aar unda gvegonos, rom TanamSromlebma ician<br />

yvela wesi;<br />

2. wesebs periodulad unda gadavxedoT, SesaZloa yovel wels,<br />

gansakuTrebiT im wesebs, romlebic mniSvnelovania saqmianobis<br />

warmatebisTvis;<br />

75


3. wesebis mizezebi yovelTvis unda ganvumartoT TanamSromlebs;<br />

organizaciis wesebs ufro metad aRiareben, roca TanamSromlebs<br />

kargad esmiT maTi mniSvneloba;<br />

4. wesebi yovelTvis unda iyos warmodgenili werilobiTi formiT.<br />

gaurkvevloba unda aviciloT Tavidan, radganac aman SeiZleba<br />

gamoiwvios wesebis gansxvavebuli interpretaciebi sxvadasxva<br />

zedamxedvelis mier;<br />

5. normebi unda iyos gonivruli da iTvaliswinebdes organizaciis<br />

usafrTxo da efeqtur moqmedebas. normebi ar unda SemuSavdes<br />

piradi survilebis mixedviT;<br />

6. Tu xelmZRvaneloba sustia wesis dacvaSi, maSin xelaxla unda<br />

gamocxaddes es wesi (misi daRvevis Sedegebis mixedviT), sanam<br />

disciplinaruli RonisZieba gatardeba;<br />

7. TanamSromlebma xeli unda moaweron dokuments imis dasamowmeblad,<br />

rom maT waikiTxes da gaecnen organizaciis wesebs.<br />

TanamSromelTa winaaRmdeg gatarebuli disciplinaruli RonisZieba ar<br />

unda CaiTvalos sasjelad. Ddisciplinaruli RonisZiebis gatarebisas<br />

SeiZleba gamoviyenoT sasjeli, rogorc sasurveli Sedegis miRebis<br />

saSualeba, Tumca dasja ar unda iyos disciplinaruli RonisZiebis mizani.<br />

disciplinis, wesrigis mizani unda iyos SemdgomSi TanamSromelTa<br />

saqcielis gamosworeba. wesrigis damyareba sxva gziT, rogoricaa dasja an<br />

TanamSromlebis mxileba, mxolod problemebs Seuqmnis xelmZRvanelobas.<br />

roca zedamxedvelebi aradamakmayofilebeli saqcielis mizezebs eZeben,<br />

maT unda gaiTvaliswinon, rom SeiZleba TanamSromlebma ar icodnen<br />

muSaobis garkveuli normebi. Nnebismieri disciplinaruli RonisZiebis<br />

dawyebamde aucilebelia zedamxedvelebma gaarkvion miscen Tu ara<br />

TanamSromlebs saWiro orientacia wesebsa da pirobebSi gasarkvevad.<br />

sinamdvileSi, organizaciis wesebisa da pirobebis saTanado kavSiri imdenad<br />

mniSvnelovania, rom SromiTi mosamarTleebi asaxeleben komunikaciis wesebis<br />

ugulebelyofas, rogorc mTavar mizezs disciplinaruli RonisZiebis<br />

SecvlisTvis.<br />

“cxeli Rumelis” damokidebuleba wesebis dacvaSi<br />

Mmiuxedavad disciplinaruli RonisZiebis mizezisa, is mainc unda<br />

gatardes maqsimalurad swrafad .mas Semdeg, rac moxdeba darRveva da<br />

Catardeba sruli gamokvleva. Aadamianuri resursebis specialistebi xSirad<br />

iyeneben “cxeli Rumelis” wess, raTa axsnan dasjis swori gamoyeneba. cxeli<br />

Rumeli gvaZlevs gafrTxilebas, rom ar unda SevexoT mas. is, vinc ar<br />

iTvaliswinebs am gafrTxilebas da exeba mas, darwmunebulia, rom daiwveba.<br />

Ddasja aris wesis darRvevis dauyovnebeli da pirdapiri Sedegi, rom<br />

aRarasodes Seexo cxel Rumels. Aamis msgavsad, samuSao wesi unda<br />

vrceldebodes yvela TanamSromelze da mtkiced, miukerZoeblad da<br />

obieqturad unda iqnes daculi. TanamSromlebma unda icodnen wesis<br />

darRvevis mosalodneli Sedegebi, ase rom mas aqvs prevenciuli<br />

mniSvneloba.<br />

76


sasjelis gansazRvra<br />

am teqstis avtorebis mier Catarebuli menejmentis seminarebSi, roca<br />

menejerebs ekiTxebian ganmarton sityva “disciplina”, maTi pasuxia, rom<br />

disciplina niSnavs dasjas. Mmiuxedavad imisa, rom pasuxi sworia, is<br />

<strong>warmoadgens</strong> mxolod misi sami mniSvnelobidan erT-erTs. Cveulebriv sityvas<br />

“disciplina” aqvs Semdegi mniSvnelobebi:<br />

1. Ddasja;<br />

2. wesrigi organizaciaSi;<br />

3. treningi, romelic ayalibebs da aZlierebs sasurvel moqmedebas an<br />

asworebs arasasurvel moqmedebas da aviTarebs TviTkontrols.<br />

zogierTi menejerisTvis es sityva asocirdeba ZaldatanebasTan. isini<br />

termins ukavSireben im TanamSromelTa dasjas, romlebic arRveven wesebs an<br />

normebs. sxva menejerebi disciplinas Tvlian, rogorc saqmeTa zogad<br />

mdgomareobas – mowesrigebul garemoebas, sadac TanamSromlebi moqmedeben<br />

miRebuli saqcielis standartebis Sesabamisad. Aamgvarad gansazRvruli es<br />

sityva SeiZleba CaiTvalos dadebiTad, roca TanamSromlebi survilisamebr<br />

iyeneben TviTkontrols da icaven organizaciis wesebs.<br />

Mmesame ganmarteba gulisxmobs xelmZRvanelobis iaraRs, romelic<br />

TanamSromelTa arasasurveli saqcielis gamosasworeblad gamoiyeneba<br />

disciplinas mimarTaven rogorc konstruqciul saSualebas, romliTac<br />

uzrunvelyofen TanamSromlebis saqmianobis Sesabamisobas aRiarebul<br />

standartebTan. Mmravali organizacia, rogoricaa “godiar aerosfeisi” da<br />

arizonas saxelmwifo universiteti, gansazRvaravs am termins Tavisi<br />

politikis saxelmZRvaneloebSi, rogorc trenings, romelic “asworebs,<br />

ayalibebs an srulyofs codnas, urTierTobebs, damokidebulebebs, qcevas, an<br />

marTvas maT”. disciplina ganixileba, rogorc saSualeba TanamSromelTa<br />

susti muSaobis gamosasworeblad, da ara rogorc ubralod dasja<br />

darRvevisTvis. rogorc es organizaciebi aRniSnaven, disciplina unda<br />

CaiTvalos, rogorc TanamSromelTa treningis meTodi maTi samsaxurebrivi<br />

urTierTobebis an muSaobis procesis gasaumjobeseblad. Aaseve sainteresoa<br />

aRvniSnoT, rom sityva “disciplina” warmoSobilia sityva “disciple”-isagan,<br />

rac niSnavs “mxardamWers” an “moswavles”. mkvlevarTa Zalian mcire nawilis<br />

azriT, amis gavlenaa is, rom kargi disciplina dafuZnebulia karg<br />

zedamxedvelobiT xelmZRvanelobaze.<br />

D<br />

disciplinaruli problemis Semowmeba<br />

iSviaTia iseTi menejeri, romelic intuiciurad grZnobs, Tu rogor<br />

unda gamoikvlios TanamSromlis araswori moqmedeba. Zalian xSirad<br />

gamokvlevebi tardeba SemTxveviTi gziT; uares SemTxvevaSi, isini<br />

uTvalTvaleben, akvirdebian erT an met Semowmebis obieqts. TanamSromleze<br />

77


dakvirvebebis Catarebis dros mniSvnelovania viyoT obieqturebi da Tavi<br />

avaridoT varaudebs da cilis wamebas, rac xSirad Tan sdevs aseT<br />

SemTxvevebs. sqema 13.9 warmogvidgens Svid kiTxvas, rom ganvixiloT<br />

gamoZiebis dros TanamSromlis darRveva. TiToeul kiTxvaze pasuxis gacema<br />

sando informaciis miwodebis SemTxvevaSi, uzrunvelyofs srul da<br />

samarTlian Semowmebas, piradi ciliswamebis gareSe.<br />

TanamSromlis araswori moqmedebis dokumentebiT damtkiceba<br />

“es metad rTulia”. “me dros arc ki vkargav amaSi”. “me ufro<br />

mniSvnelovani saqmeebi maqvs gasakeTebeli”, _ amgvar sababebs xSirad iyeneben<br />

menejerebi, romlebmac ver daamtkices dokumentebiT TanamSromlis araswori<br />

moqmedebis SemTxvevebi. araadekvaturi dokumentaciis yvelaze mniSvnelovani<br />

mizezia is, rom menejerebs warmodgena ara aqvT, ras unda moicavdes kargi<br />

dokumentacia. samwuxarod, radganac menejerebs ar SeuZliaT TanamSromlis<br />

araswori moqmedebis zustad dafiqsireba, aman SeiZleba gamoiwvios Semdgomi<br />

disciplinaruli RonisZiebis gauqmeba. zusti da srulyofili samuSao<br />

Canawerebis mopoveba efeqturi disciplinaruli sistemis mniSvnelovan<br />

nawils <strong>warmoadgens</strong>. srulyofili dokumentaciisTvis is unda moicavdes<br />

Semdeg rva punqts:<br />

1. SemTxvevis (SemTxvevebis) TariRi, dro da adgili;<br />

2. TanamSromlis uaryofiTi moqmedeba an saqcieli – problema;<br />

3. Aam moqmedebis an saqcielis Sedegebi TanamSromlis mier samuSaos<br />

Sesrulebaze da/an TanamSromlis samuSao jgufis saqmianobaze;<br />

4. winaswari ganxilvebi TanamSromelTan problemis Sesaxeb;<br />

5. Ggasatarebeli disciplinaruli RonisZieba da mosalodneli<br />

specialuri gaumjobeseba;<br />

6. Sedegebi, Tu gaumjobeseba ar iqna miRebuli da Sesabamisi TariRi;<br />

7. TanamSromlis reaqcia zedamxedvelis mcdelobaze Secvalos misi<br />

saqcieli;<br />

8. SemTxvevis mowmeTa saxelebi (Tu SesaZlebelia).<br />

D<br />

dokumentaciis momzadebis dros mniSvnelovania menejerma Caiweros,<br />

daafiqsiros SemTxveva darRvevis moxdenisTanave, roca jer kidev kargad<br />

axsovs faqti da uzrunvelyos, rom Canaweri iyos zusti da srulyofili.<br />

Ddokumentacia ar unda iyos vrceli, magram is unda Seicavdes zemoT<br />

naxseneb rva sakiTxs. daimaxsovreT: menejeris mier gakeTebuli Canawerebi<br />

TanamSromlis araswori moqmedebis Sesaxeb <strong>warmoadgens</strong> saqmis dokumentebs,<br />

da isini unda iyos misaRebi, rogorc mtkicebuleba arbitraJis dakiTxvebSi,<br />

administraciul procesebze da sasamarTloebSi. rogorc erT-erTma<br />

menejerma seminarze aRniSna disciplinis Sesaxeb, “roca gamosasworebel<br />

RonisZiebas vatarebT TanamSromlis winaaRmdeg, srulyofili da obieqturi<br />

disciplinaruli Canaweris mopovebas imdenad didi roli eniWeba, rom misi<br />

mniSvnelobis Sefaseba ubralod SeuZlebelia”.<br />

disciplinaruli Semowmebebis, gamokvlevebis ganxilva<br />

1. ras <strong>warmoadgens</strong> darRveva gansakuTrebul pirobebSi?<br />

78


• darwmunebulia Tu ara xelmZRvaneloba, rom kargad acnobierebs<br />

TanamSromlis mimarT wayenebul sasjels;<br />

• TanamSromeli namdvilad gaaTavisufles daumorCileblobisTvis,<br />

Tu ubralod uari Tqva xelmZRvanelobis moTxovnaze;<br />

2. icoda Tu ara TanamSromelma, rom igi arasworad iqceoda<br />

• romeli wesi an debuleba dairRva;<br />

• saidan unda scodnoda TanamSromels am wesis arsebobis Sesaxeb;<br />

• gafrTxilebuli iyo Tu ara TanamSromeli mosalodneli Sedegis<br />

Sesaxeb;<br />

3. damnaSavea Tu ara TanamSromeli<br />

• faqtebis ra wyaroebi arsebobs;<br />

• Aarsebobs Tu ara danaSaulis pirdapiri mtkicebuleba Tu mxolod<br />

arapirdapiri mtkicebuleba arsebobs;<br />

• daelaparaka Tu ara vinme TanamSromels da gaigo Tu ara misi<br />

pozicia SemTxvevasTan dakavSirebiT;<br />

4.Aarsebobs Tu ara Semamsubuqebeli garemoebebi<br />

• sxvadasxva zedamxedvelebma urTierTsawinaaRmdego brZanebebi misces<br />

Tu ara;<br />

• hqonda Tu ara vinmes am TanamSromlis “gagdebis” raime mizezi;<br />

• Hhqonda Tu ara adgili raime provokacias menejeris an sxva<br />

TanamSromlis mxridan TanamSromlis mimarT;<br />

5. wess yvela Tanabrad icavda Tu ara;<br />

• Ymtkiced icavda yvela menejeri am wess Tu ara<br />

• Aaqamde ra sasjels iRebda damrRvevi piri;<br />

• Aam darRvevaSi sxva TanamSromlebic iyvnen CarTulni Tu ara;<br />

6. dakavSirebulia Tu ara darRveva samuSaosTan<br />

• arsebobs Tu ara mtkicebuleba, rom darRvevam ziani miayena<br />

organizacias;<br />

• xelmZRvaneloba moralur daskvnebs akeTebs Tu saqmianobis<br />

daskvnebs;<br />

7. rogoria TanamSromlis muSaobis warsuli monacemebi<br />

• ramdeni welia, rac TanamSromeli organizaciaSi muSaobs;<br />

• ramdeni weli an Tvea, rac TanamSromels ukavia amJamindeli<br />

Tanamdeboba;<br />

• rogoria TanamSromlis piradi saqme saerTod, gansakuTrebiT misi<br />

disciplinaruli monacemebi.<br />

sagamoZiebo saubari<br />

disciplinaruli RonisZiebis gatarebamde unda moxdes gasaubreba,<br />

raTa gavigoT, TanamSromlebi garkveulni arian Tu ara srulad am<br />

darRvevaSi. Ees gasaubreba saWiroa, radganac SeiZleba zedamxedvelis<br />

79


varaudebi TanamSromlis saqcielis Sesaxeb ar aRmoCndes zusti. Ees<br />

gasaubreba gaarkvevs, am darRvevam rogor imoqmeda saqmianobasa da samuSaos<br />

qceviT standartebze. is ar unda Caerios pirad saqmeSi da ar unda Seexos<br />

iseT sakiTxebs, romlebic ar aris dakavSirebuli samsaxurTan. rac yvelaze<br />

mniSvnelovania, TanamSromels unda mieces sruli SesaZlebloba Tavis mxriv<br />

axsnas sakiTxi, ise rom gamovlindes is naklovanebebi, romlebzedac<br />

pasuxismgebelia organizacia.<br />

Kkompania “NLRB v Weingarten”–is SemTxvevaSi, uzenaesi sasamarTlo<br />

daexmara SromiTi urTierTobebis erovnul sabWos, romelic icavs<br />

TanamSromlis uflebas organizaciaSi sagamoZiebo gasaubrebis dros.<br />

sasamarTlom gadawyvita, rom profkavSiris warmomadgenlis daswreba kargi<br />

iqneboda TanamSromlebsa da xelmZRvanelobas Soris uflebamosilebis<br />

dabalansebisTvis, vinaidan kavSiris warmomadgenels SeeZlo daxmareboda<br />

TanamSromels, romelic iyo “metismetad SeSinebuli an zustad ver yveboda<br />

incidents, an ver asaxelebda Semamsubuqebel faqtorebs”. “veingarTenis”<br />

SemTxvevaSi sasamarTlom miiRo Semdegi gadawyvetileba: TanamSromels<br />

mizezi hqonda daeSva, rom sagamoZiebo dakiTxvas SeiZleba mohyoloda iseTi<br />

RonisZieba, rac riskis qveS daayenebda misi samuSaos dacvas. Amis gamo mas<br />

mieca warmomadgenlis yolis ufleba.<br />

mniSvnelovania aseve aRvniSnoT, rom TanamSromlis warmomadgenlis<br />

yolis ufleba organizaciaSi ar vrceldeba xelmZRvanelobasTan mimdinare<br />

yvela gasaubrebaze. A“veingarTenis” SemTxveva warmogvidgens kargad<br />

gansazRvrul SezRudvebs TanamSromlis warmomadgenlis yolis uflebebze.<br />

am uflebebis SemzRudveli wesebi Semdegia:<br />

1. warmomadgenlis yolis uflebebi vrceldeba mxolod sagamoZiebo<br />

dakiTxvebze, da ara samuSao pirobebis rigiT ganxilvebze;<br />

2. Uuflebebi warmoiSoba mxolod incidentebis SemTxvevaSi, roca<br />

TanamSromeli saWiroebs warmomadgenlis yolas da TanamSromels<br />

sjera, rom dakiTxvas SeiZleba mohyves dasja;<br />

3. xelmZRvaneloba ar aris valdebuli molaparakeba awarmoos<br />

TanamSromlis warmomadgenelTan.<br />

Tu TanamSromlebi da administracia am wesebs asruleben, menejerebs<br />

ar sWirdebaT sagamoZiebo dakiTxvebis warmoeba. “veingarTenis”<br />

gadawyvetileba TanamSromels ar aZlevs sagamoZiebo dakiTxvis garantias;<br />

is mxolod aniWebs warmomadgenlis yolis uflebas saWiroebis SemTxvevaSi.<br />

Kkanoni TanamSromlebs ar aZlevs nebas gaauqmon sagamoZiebo gasaubreba,<br />

Tu saWiro gaxda warmomadgenlis yola, da maSin xelmZRvaneloba<br />

gaagrZelebs gamoZiebas sxva saTanado saSualebebiT. menejerebs urCeven, rom<br />

konsultacia aiRon samarTlebriv sferoSi raime RonisZiebis gatarebamde.<br />

Ddisciplinaruli RonisZiebis mimarTulebebi, damokidebulebebi<br />

Tu mTlianad gamoZiebam aCvena, rom TanamSromelma daarRvia<br />

organizaciis wesi, maSin unda gatardes disciplinaruli RonisZieba.<br />

disciplinaruli RonisZiebis ori mimarTuleba arsebobs: progresuli dasja<br />

da pozitiuri dasja.<br />

Pprogresuli dasja<br />

80


saerTod dasjas progresuli Tvisebebi aqvs. ganmartebis mixedviT,<br />

“progresuli disciplina” gulisxmobs gamosasworebeli RonisZiebebis<br />

gamoyenebas mzardi xarisxebiT. progresuli disciplina gankuTvnilia, rom<br />

gamoasworos TanamSromlis araswori moqmedeba bunebrivad. teqnika miznad<br />

isaxavs problemis mogvarebas adreul etapze, mxolod sakmarisi<br />

gamosasworebeli RonisZiebis gamoyenebiT, raTa aRmovfxvraT da<br />

~vumkurnaloT~ am darRvevebs. Tumca disciplinaruli moqmedebis Sedegi da<br />

simkacre damokidebulia darRvevis tipze da Semamsubuqebel garemoebebze.<br />

radganac yoveli situacia Taviseburad gansakuTrebulia, mravali faqtori<br />

unda iqnes miRebuli mxedvelobaSi disciplinaruli moqmedebis xarisxis<br />

gansazRvris dros. zogierTi faqtori mocemulia 13.9 sqemaze.<br />

tipuri progresuli dasjis meTodi moicavs oTx safexurs. zepir<br />

gafrTxilebas (an rCevas), rom aradamakmayofilebeli saqcieli an moqmedeba<br />

SemdgomSi ar iqneba dausjelad datovebuli, mas SeiZleba mohyves<br />

werilobiTi gafrTxileba, suspensia gadasaxadis gareSe da ganTavisufleba.<br />

“Banner Health System” –is mier gamoyenebuli progresiuli dasja naCvenebia<br />

HRM 2-Si. ganTavisuflebis “mTavari dasja” gamoiyeneba rogorc saboloo<br />

damokidebuleba. organizaciebi Cveulebriv iyeneben disciplinaruli<br />

moqmedebebis sust formebs SedarebiT martivi SromiTi problemebisTvis.<br />

menejerebma unda daimaxsovron, rom sami mniSvnelovani ram xdeba<br />

progresuli disciplinis saTanadod gamoyenebis dros:<br />

1. TanamSromlebma yovelTvis ician, ra moeliT darRvevis SemTxvevaSi;<br />

2. TanamSromlebma ician, ra gaumjobesebaa maTgan mosalodneli;<br />

3. TanamSromlebi acnobiereben, ra moxdeba im SemTxvevaSi, Tu<br />

gaumjobeseba ar iqneba miRweuli.<br />

P<br />

pozitiuri dasja<br />

miuxedavad imisa, rom progresuli disciplina yvelaze popularuli<br />

damokidebulebaa TanamSromelTa saqcielis gamosasworeblad, am bolo<br />

dros zogierTma menejerma kiTxvis niSnis qveS daayena misi logika. maT<br />

aRniSnes, rom mas aqvs garkveuli naklovanebebi, maT Soris misi<br />

SemaSinebeli da sawinaaRmdego xasiaTi, romelic xels uSlis sasurveli<br />

miznis miRwevas. am mizezebis gamo, organizaciebi, rogoricaa “tampa<br />

eleqtrik kompani”, ouSen sprei”, texasis gonebrivi Seferxebebis<br />

ganyofileba, “penzoili” da “bei earia refid tranziti” iyeneben<br />

egreTwodebul “dadebiT” damokidebulebas, anu aradasjad disciplinas.<br />

pozitiuri disciplina dafuZnebulia principze, rom TanamSromlebma unda<br />

ikisron valdebuleba TavianT pirad qcevaze, agreTve samuSaos Sesrulebaze.<br />

pozitiuri disciplina moiTxovs TanamSromlobiT garemos, sadac<br />

TanamSromlebi da maTi zedamxedvelebi CarTulni arian erTobliv<br />

ganxilvasa da problemaTa gadawyvetaSi, raTa moagvaron TanamSromelTa<br />

upasuxismgeblobis incidentebi. Ees damokidebuleba koncentrirebulia<br />

araswori moqmedebis adreul gamosworebaze, da TanamSromelma unda aiRos<br />

sruli pasuxismgebloba problemis mogvarebaze. yvela gadawyvetileba da<br />

damtkiceba erToblivad miiRweva. Aadamianuri resursebis menejerebi xSirad<br />

pozitiur dasjas aRweren, rogorc “aradasjad disciplinas, romelic<br />

muqarebsa da sasjels cvlis mxardaWeriT”.<br />

maSin roca pozitiuri dasja emsgavseba progresul dasjas, misi<br />

mniSvneloba mdgomareobs imaSi, rom amgvari dasjisas TanamSromels<br />

81


sayvedurs ki ar ucxadeben, aramed Seaxseneben ama Tu im wess da amas<br />

iyeneben, rogorc saSualebas saqmianobis gaumjobesebisaTvis. <strong>warmoadgens</strong><br />

TanamSromels Seaxsenos, rogorc saSualeba saqmianobis gasaumjobeseblad,<br />

vidre sayveduri gamoucxados.Ees teqnika xorcieldeba sam safexurad.<br />

Ppirvel etaps <strong>warmoadgens</strong> Sexvedra TanamSromelsa da zedamxedvels Soris.<br />

Sexvedris mizania ganxilvis saSualebiT, TanamSromelTan zepiri<br />

SeTanxmebiT, moZebnon problemidan gamosavali, raTa gaaumjobeson misi<br />

muSaoba. zedamxedveli Tavs ikavebs sayvedurebisgan an Semdgomi<br />

disciplinaruli RonisZiebiT damuqrebisgan. zedamxedvelebs SeuZliaT<br />

Caiweron es Sexvedra, magram es werilobiTi Canaweri ar Seinaxeba<br />

TanamSromlis pirad saqmeSi, Tu msgavsi saqcieli ar ganmeorda.<br />

Tu pirvel nabijs ar mohyva gaumjobeseba, supervaizeri atarebs meore<br />

TaTbirs TanamSromelTan, raTa gaarkvios pirvel TaTbirze miRebulma<br />

SeTanxmebam ratom ar gaamarTla. Aam etapze werilobiTi Sexseneba eZleva<br />

TanamSromels. am dokumentSi mocemulia problemis axali an ganmeorebiTi<br />

mogvareba, imis damowmebiT, rom gaumjobeseba <strong>warmoadgens</strong> TanamSromlis<br />

valdebulebasa da muSaobis gagrZelebis pirobas.<br />

Tu ori TaTbiri ar gamoiRebs sasurvel Sedegebs, mesame nabiji unda<br />

ganxorcieldes – TanamSromels unda miscen erTdRiani anazRaurebadi<br />

Svebuleba, raTa miiRos gadawyvetileba. Eam anazRaurebadi Svebulebis<br />

mizania, rom TanamSromelma gadawyvitos, unda Tu ara muSaobis gagrZeleba<br />

organizaciaSi. Oorganizacia uxdis safasurs am SvebulebisTvis, imis<br />

gamosaxatavad, rom surs TanamSromlis SenarCuna. es anazRaureba amave dros<br />

aRmofxvris uaryofiT Sedegebs, romlebic dakavSirebulia TanamSromlis<br />

erTi dRis gacdenasTan. TanamSromlebi, romelTac Svebuleba eZlevaT<br />

gadawyvetilebis misaRebad, iZulebulni arian meore dRes dabrundnen<br />

gadawyvetilebiT: aiRon sruli pasuxismgebloba muSaobis gasaumjobeseblad<br />

an datovon organizacia. Tu valdebulebas ar aiRebs Tavis Tavze,<br />

TanamSromeli ganTavisufldeba im mizeziT, rom igi organizacias<br />

upasuxismgeblod ekideba.<br />

Bbaneris jandacvis sistemis koreqciuli moqmedebis procesi<br />

roca saWiro xdeba koreqciuli moqmedeba, menejerebma problemis<br />

gamosasworeblad unda ganaxorcielon yvelaze dabali donis moqmedeba,<br />

maSinac ki, Tu es moiTxovs adre gamoyenebuli RonisZiebis ganmeorebas.<br />

Bbaners sjera, rom progresuli koreqciuli moqmedebis procesi<br />

TanamSromlisa da baneris interess <strong>warmoadgens</strong>. progresuli koreqciuli<br />

moqmedeba ar aris gansazRvruli dasjisTvis, aramed imisaTvis, rom<br />

TanamSromlebma, gamoxaton gaumjobesebis saWiroeba. yvela faqti, maT Soris<br />

muSaobis xangrZlivoba, saqmianoba da daswreba gaTvaliswinebuli iqneba.<br />

TanamSromlisTvis araoficialuri rCeva SeiZleba sakmarisi aRmoCndes<br />

saqmianobis an daswrebis problemebis gamosasworeblad da unda iqnes<br />

gamoyenebuli koreqciuli moqmedebis ganxorcielebamde. Ees saSualebas<br />

iZleva TanamSromelTan erTad ganvixiloT problema, xelmisawvdomi<br />

resursebi da problemis mogvarebis gzebi.<br />

• Ppirveli safexuri: zepiri gafrTxileba. TanamSromelTan erTad<br />

ganixileT problema, aRniSneT, ra aris saWiro problemis<br />

gamosasworeblad. garkveviT uTxariT TanamSromels, rom es aris zepiri<br />

gafrTxileba, da werilobiTi gafrTxileba miecema, Tu saqmianobas an<br />

82


daswrebas ar gaaumjobesebs. es moqmedeba zedamxedvelma unda<br />

daasabuTos da Seinaxos saqmeSi momavali daxasiaTebisTvis. aseTi<br />

gafrTxilebis Canaweri ar inaxeba TanamSromlis oficialur pirad<br />

saqmeSi.<br />

• Mmeore safexuri: werilobiTi gafrTxileba: Tu zepiri gafrTxilebis<br />

gamocxadebis Semdeg ar aRiniSna sakmarisi gaumjobeseba saqmianobasa da<br />

daswrebaSi, maSin amas werilobiTi gafrTxileba mohyveba. Pproblema da<br />

Sesabamisi faqtebi unda iqnes aRwerili koreqciuli moqmedebis formaSi.<br />

TanamSromels unda uTxran, rom Tu saqmianoba an daswreba ar<br />

gaumjobesdeba, ganxorcieldeba Semdgomi koreqciuli RonisZieba<br />

saboloo werilobiTi gafrTxilebis formaSi an suspensiaSi. Aam<br />

gafrTxilebis Canaweri Senaxuli unda iyos TanamSromlis pirad saqmeSi.<br />

• Mmesame safexuri: saboloo werilobiTi gafrTxileba da suspensia: Tu<br />

ar aRiniSneba damakmayofilebeli gaumjobeseba werilobiTi<br />

gafrTxilebis Semdeg, zedamxedvelma unda gaagrZelos procesi saboloo<br />

werilobiTi gafrTxilebiT an samsaxuridan droebiTi daTxovniT.<br />

droebiTi daTxovna SeiZleba moxdes erTi an sami dRiT progresuli<br />

moqmedebis procesSi anazRaurebis gareSe. TanamSromlebs unda urCion,<br />

rom suspensia bolo safexuria ganTavisuflebamde da es dro unda<br />

gamoiyenos, rom gadawyvitos, SeuZlia Tu ara Tavisi saqmianobis an<br />

daswrebis problemis gamosworeba. TanamSromels unda auxsnan, rom<br />

saboloo werilobiTi gafrTxileba bolo safexuria ganTavisuflebamde.<br />

suspensiebi da saboloo werilobiTi gafrTxilebebi unda damtkicdes<br />

Sesabamisi informaciiT da wina koreqciuli moqmedebis safexurebis<br />

TariRebi unda dafiqsirdes koreqciuli moqmedebis formaSi.<br />

• meoTxe safexuri: ganTavisufleba. ganTavisuflebis saboloo<br />

gadawyvetilebis miRebamde supervaizerma TanamSromelTan erTad unda<br />

ganixilos sakiTxi/SemTxveva, ramac gamoiwvia misi ganTavisuflebis<br />

gadawyvetileba. Tu TanamSromeli iZleva informacias, romelic<br />

saWiroebs gamokvlevas, zedamxedvelma unda gamoyos garkveuli dro amis<br />

Sesasruleblad. Tu ar arsebobs axali informacia, maSin adamianuri<br />

resursebis departamentTan unda ganxorcieldes konsultacia<br />

TanamSromlis ganTavisuflebamde. ganTavisuflebis Setyobinebis forma<br />

unda Seivsos TanamSromlis ganTavisuflebis dros. gancxadeba unda<br />

adasturebdes zepiri, werilobiTi da saboloo werilobiTi<br />

gafrTxilebisa da droebiTi daTxovnis dadgenilebis TariRebs. iq aseve<br />

unda iyos aRniSnuli is konkretuli SemTxvevebi, romlebmac ganapiroba<br />

es gadawyvetileba da sxva nebismieri moqmedeba, romelic gatarda an is<br />

pirobebi, romlebic SesTavazes TanamSromels problemis<br />

gamosasworeblad.<br />

Ddauyovnebeli moqmedeba<br />

xandaxan darRveva iseTi seriozulia, rom saWiroa dauyovnebeli<br />

koreqciuli RonisZiebis gatareba ganTavisuflebamde an TviT<br />

ganTavisufleba. Tu saWiro gaxda TanamSromlis samsaxuridan gaSveba,<br />

83


dauyovnebliv SeaCereT misi muSaoba gamosakvlevad, rac ar unda gagrZeldes<br />

ramdenime dReze met xans. Aar arsebobs “samuSao adgilzeve” TanamSromlis<br />

ganTavisuflebis mizezi. gamoZiebam SeiZleba gamoavlinos, rom<br />

disciplinaruli moqmedeba ar iyo Sesaferisi. aseT SemTxvevebSi<br />

TanamSromels aunazRaurdeba Tanamdebobidan droebiTi gadayenebis<br />

periodis (dReebis) safasuri.<br />

pozitiuri disciplinis procesi<br />

pirveli TaTbiri<br />

(zepiri Sexseneba)<br />

• ganixileT saqmianobis standartebi<br />

an TanamSromlis qceviTi molodini;<br />

• moipoveT TanamSromlis valdebuleba<br />

daakmayofilos standartebi<br />

(miTiTeba zedamxedvelis saqmeSi).<br />

meore TaTbiri<br />

(werilobiTi Sexseneba)<br />

• gansazRvreT, ratom unda mogvardes problema;<br />

• warudgineT TanamSromels problemis werilobiTi gadawyvetileba;<br />

• moipoveT TanamSromlis valdebuleba<br />

daakmayofilos standartebi<br />

(miTiTeba TanamSromlis saqmeSi).<br />

aRiareba da ganmtkiceba<br />

gadawyvetilebis misaRebi Svebuleba/gadawyvetilebis dRe<br />

• mieciT erTi anazRaurebadi Svebulebis dRe;<br />

• moipoveT TanamSromlis valdebuleba<br />

daakmayofilos standartebi an datovos samsaxuri<br />

(miTiTeba TanamSromlis saqmeSi).<br />

ganTavisufleba<br />

TanamSromlebis ganTavisufleba<br />

roca TanamSromlebi ver icaven organizaciis wesebsa da normebs,<br />

saboloo disciplinarul RonisZiebas umetes SemTxvevebSi <strong>warmoadgens</strong><br />

ganTavisufleba. radganac ganTavisuflebas aseTi seriozuli Sedegebi<br />

mohyveba TanamSromlisTvis (da SesaZloa organizaciisTvisac), is unda<br />

ganxorcieldes mxolod SemTxvevis kargad gaazrebuli da auCqarebeli<br />

84


ganxilvis Semdeg. Tu TanamSromeli gamoagdes, mas SeuZlia Seitanos sarCeli<br />

arasamarTlianad ganTavisuflebis Sesaxeb, rom samsaxuridan daTxovna moxda<br />

arasamarTlianad an arasakmarisi mizeziT, rac gulisxmobs imas, rom<br />

xelmZRvaneloba arasamarTlianad eqceoda.<br />

Tu TanamSromlis ganTavisufleba gamowveuli iyo saTanado mizeziT,<br />

ras niSnavs TanamSromlisadmi samarTliani mopyroba?Eam kiTxvaze pasuxis<br />

gacema advili ar aris, magram standartebi namdvilad arsebobs, romlebic<br />

aregulireben samarTlian ganTavisuflebas SromiTi samarTlis sferoSi<br />

SemuSavebuli wesebis farglebSi. es wesebi Seicavs mTel rig principebs,<br />

romlebsac iyeneben mosamarTleebi ganTavisuflebasTan dakavSirebul<br />

saqmeebSi, raTa gansazRvron, hqonda Tu ara xelmZRvanelobas safuZvliani<br />

mizezi TanamSromlis ganTavisuflebisTvis. Ees principebi Cveulebriv<br />

Camoyalibebulia kiTxvebis formiT, romelic mocemulia 13.11 sqemaze.<br />

magaliTad, TanamSromlis ganTavisuflebamde menejerma winaswar<br />

gaafrTxila Tu ara SesaZlo disciplinaruli RonisZiebis Sesaxeb? nebismieri<br />

Svidi kiTxvis pasuxis gaucemloba niSnavs, rom is ar iyo safuZvliani da<br />

administraciis gadawyvetileba ganTavisuflebis Sesaxeb iyo TviTneburi,<br />

dausabuTebeli, axirebuli an diskriminaciuli. am principebis mniSvneloba<br />

aris is, rom maT mimarTaven aramarto arbitrebi ganTavisuflebis<br />

SemTxvevebSi, aramed mosamarTleebic arasamarTlianad ganTavisuflebis<br />

Sesaxeb sarCelebis ganxilvisas, da EEOC diskriminaciuli darRvevebis<br />

SemTxvevaSi, rogoricaa seqsualuri Zaladoba. mniSvnelovania, rom menejerebi<br />

yvela doneze acnobierebdnen am safuZvlian principebs da maT swor<br />

gamoyenebas.<br />

ganTavisuflebis safuZvliani principebi<br />

1. organizaciam winaswar gaafrTxila Tu ara TanamSromeli misi moqmedebis<br />

SesaZlo disciplinarul Sedegebze;<br />

2. menejmentis moTxovnebi TanamSromlis mimarT mizanSewonili iyo<br />

organizaciis saqmianobis mowesrigebul, efeqtur da usafrTxo<br />

muSaobasTan dakavSirebiT Tu ara;<br />

3. xelmZRvaneloba TanamSromlis ganTavisuflebamde saTanadod Seecada Tu<br />

ara daedasturebina, rom TanamSromlis muSaoba aradamakmayofilebeli<br />

iyo;<br />

4. samarTlianad da obieqturad Catarda organizaciis gamoZieba Tu ara;<br />

5. gamoavlina Tu ara gamoZiebam danaSaulis sakmarisi mtkicebuleba;<br />

6. eqceoda Tu ara xelmZRvaneloba TanamSromels iseTive wesebiT,<br />

brZanebebiTa da sasjeliT, rogoriTac sxva TanamSromlebs msgavs<br />

situaciebSi;<br />

7. Seesabameboda Tu ara ganTavisufleba TanamSromlis araswor saqciels<br />

(igulisxmeba damtkicebuli darRvevis seriozuloba, TanamSromlis<br />

muSaobis Canaweri da raime Semamsubuqebeli garemoebebi).<br />

TanamSromlisTvis Setyobineba<br />

85


ganTavisuflebis mizezebi unda ganvixiloT TanamSromelTan erTad.<br />

yvelanairad unda vecadoT SevamsubuqoT ganTavisflebis Sedegad<br />

warmoSobili travma. TanamSromels unda ecnobos keTilsindisierad,<br />

taqtianad am moqmedebis zusti mizezebi. aseTi gulwrfeloba daexmareba mas<br />

gaigos problema da ganewyos konstruqciulad mis mimarT.<br />

SeiZleba, menejers surdes, momavali ganTavisuflebis sakiTxi<br />

ganixilos Sexvedraze Tavis kolegebTan erTad. Ees praqtika uzrunvelyofs,<br />

rom menejerisTvis cnobili yvela mniSvnelovani konfidencialuri sakiTxi<br />

daculi iyos. roca menejerebi fiqroben, rom Sexvedris Catareba aris<br />

ganTavisuflebis sakiTxis ganxilvis erTaderTi swori gza, Semdegi<br />

principebi dagexmarebaT ganxilvis ufro efeqturad warmarTvaSi:<br />

1. midiT adgilze pirveli, ori-sami wuTiT adre, da logikurad<br />

CamoayalibeT ganTavisuflebis yvela mizezi;<br />

2. iyaviT pirdapiri da mtkice, Tumca taqtiani, da darCiT mtkice Tqvens<br />

gadawyvetilebaSi;<br />

3. ganxilva unda moxdes calke, unda iyos saqmiani da, amasTan,<br />

lakoniuri;<br />

4. ar aurioT kargi da cudi erTmaneTSi. problemis Serbileba<br />

TanamSromlisTvis gaurkvevel Setyobinebas ganapirobebs;<br />

5. Tavi SeikaveT braldebebisgan TanamSromlis winaaRmdeg da nu CarTavT<br />

diskusiaSi pirad grZnobebs;<br />

6. nu daasaxelebT raime pirovnul gansxvavebebs Tqvensa da<br />

TanamSromels Soris;<br />

7. miawodeT nebismieri informacia raime anazRaurebis gamoyofasa da<br />

daxmarebasTan dakavSirebiT;<br />

8. auxseniT, rogor unda marTos muSaoba momaval damsaqmeblebTan.<br />

ganTavisuflebis gansaxilveli Sexvedrebi unda Catardes neitralur<br />

adgilas, rogoricaa sakonferencio oTaxi, rom TanamSromelma ar igrZnos<br />

misadmi usamarTlod moqceva. ganTavisuflebis ganxilvis dros<br />

xelmZRvanelobam arasodes ar unda moaxdinos TanamSromelze provokacia,<br />

TanamSromels ar unda misces saSualeba mtrulad ganewyos administraciis<br />

mimarT. Tu agitaciis an Setevis raime niSnebi gamovlindeba, Sexvedra<br />

dauyovnebliv unda Sewydes da ecnobos dacvas an adamianuri resursebis<br />

departaments. erT-erTi samsaxuri aRniSnavs:<br />

“samuSao adgilis fataluri darRvevis umetesi SemTxvevebi xdeba<br />

TanamSromlis ganTavisuflebis an sxvagvarad dasjis Semdeg. Uudavoa, rom<br />

Tu pirovnebas ukve aqvs Zaladobis Cadenisadmi fsiqologiuri midrekileba,<br />

disciplinaruli Sexvedra SeiZleba sakmaod daZabuli iyos. ufro metic,<br />

damsaqmebelma unda uzrunvelyos, rom Sexvedra Catardes aseTi Sedegis<br />

SesaZleblobis minimalizaciiT.<br />

sabolood, TanamSromelTa ganTavisufleba ar unda iyos<br />

Seuracxmyofeli. menejerebma ar unda gamoxaton, rom ganTavisuflebuli<br />

TanamSromlebi arakeTilsindisierni an arasando pirovnebebi iyvnen.Uufro<br />

metic, menejerebma arasodes ar unda ganixilon ganTavisufleba, cudad ar<br />

unda moixsenion ganTavisuflebuli TanamSromlebi sxva TanamSromlebTan,<br />

momxmareblebTan an sxva pirebTan. Mmenejerebi am sakiTxSi metad<br />

sityvaZunwebi unda iyvnen. ganTavisuflebuli TanamSromlebi ufro da ufro<br />

86


metad uCivian sasamarTloSi imis dasamtkiceblad, maTi ganTavisufleba<br />

ganpirobebuli iyo Tu ara saqmianobasTan dakavSirebuli mizezebiT.<br />

Sesabamisi samarTlebrivi procedura<br />

xelmZRvanelobas tradiciulad aqvs ufleba mimarTos TanamSromlebs<br />

da gaataros koreqciuli RonisZieba saWiroebis SemTxvevaSi. Tumca isini<br />

amtkiceben, rom TanamSromlebma daarRvies organizaciis wesebi, mraval<br />

adamians mainc sjera, rom TanamSromlebi ar unda daisajon Sesabamisi<br />

samarTlebrivi proceduris dacvis gareSe. Aadamianuri resursebis<br />

menejerebi Cveulebriv gansazRvraven “Sesabamis samarTlebriv proceduras”,<br />

rogorc TanamSromlis uflebas mousminon mas - TanamSromlis uflebas<br />

daafiqsiros Tavisi pozicia SemTxvevasTan, organizaciis wesebis<br />

dadasturebul darRvevasTan dakavSirebiT. Sesabamisi procesi emsaxureba<br />

imas, rom xdeba TanamSromlis araswori moqmedebis sruli da saTanado<br />

gamoZieba. Cveulebriv Sesabamisi samarTlebrivi procedura miewodebaT<br />

TanamSromlebs damsaqmeblis saapelacio procedurebis saSualebiT. Tumca<br />

aqtiuri ufrosebi damatebiT iyeneben Semdeg principebs an uflebebs<br />

Sesabamisi procesis TavianTi interpretaciiT:<br />

1. ufleba icode samsaxuris molodinebi da am molodinebis<br />

Seusruleblobis Sedegebi;<br />

2. ufleba wesebis darRvevisTvis xelmZRvanelobis mosalodneli mkacri<br />

moqmedebis Sesaxeb;<br />

3. ufleba samarTliani dasjis Sesaxeb, romelic dafuZnebulia faqtebze,<br />

ufleba am faqtebis kiTxvis niSnis qveS dayenebis Sesaxeb, da dacvis<br />

ufleba;<br />

4. ufleba disciplinaruli moqmedebis gasaCivrebis Taobaze;<br />

5. ufleba progresuli dasjis Sesaxeb.<br />

alternatiuli davebis mogvarebis meTodebi<br />

faqtobrivad yvela SromiT xelSekrulebaSi saCivris (davebis)<br />

pirobebi gansazRvrulia. NaraprofkavSirულ organizaciebSi alternatiuli<br />

davebis mogvarebis (ADR) principebi axlaxans SemuSavda. damsaqmeblis<br />

interesს warmoSobs survili, daakmayofilos TanamSromelTa molodini, rom<br />

maT samarTlianad moepyron samsaxurSi, amgvari ;mopyrobis garantias<br />

damsaqmeblebi aZleven diskriminaciis pretenziebis an arasworad<br />

ganTavisuflebis Sesaxeb saCivrebis minimalizaciis imediT. ADR principebma<br />

mowoneba daimsaxures aSS-is uzenaesi sasamarTlosga “Gilmer v Interstate/Jonson<br />

Lane Corp.” Kkompaniis SemTxvevis ganxilvisas. sasamarTlom daicva kerZo<br />

xelSekruleba, romelic moiTxovda asakobrivi diskriminaciis pretenziebis<br />

arbitraJs. arbitraJis uflebamosilebis gamoyenebam SromiTi davebis<br />

mosagvareblad miiRo damatebiTi mxardaWera 2001 wlis martSi, roca aSS-is<br />

uzenaesma sasamarTlom ganacxada, rom damsaqmeblebs SeuZliaT<br />

TanamSromlebs mosTxovon samsaxurTan dakavSirebuli davebi warudginon<br />

arbitrs. Ees mTavari gadawyvetileba xelmZRvanelobas saSualebas aZlevs<br />

arbitraJis programebi daadginos, rogorc TanamSromlisTvis erTaderTi<br />

saSualeba SromiTi pretenziebis mosagvareblad, sasamarTlo moqmedebis<br />

87


Secvla _ rogorc arCevani. 1991 wlis samoqalaqo uflebaTa aqtis 118-e<br />

nawilic mxars uWers ADR principebs, maT Soris arbitraJis gamoyenebas.<br />

zogierTi organizacia icavs am principebs, rogorc<br />

TanamSromlebisTvis zeviT mimarTuli komunikaciis saSualebas da rogorc<br />

samuSao Zalis xasiaTis Sefasebis saSualebas. sxvebi ki am sistemebs<br />

miiCneven mcire problemebis mogvarebis saSualebad manam, sanam isini mTavar<br />

sakiTxebad gadaiqceva, amgvarad, isini xels uwyoben TanamSromlis moralis<br />

gaumjobesebasa da produqtiulobis gazrdas.<br />

gasaCivrebis procedurebi, romlebic am TavSi ganixileba etapobrivi<br />

ganxilvis sistemas <strong>warmoadgens</strong>. kolegebTan ganxilvis sistemas, momsmeni<br />

moxelis gamoyenebas, Ria politikas, saxalxo damcveliT sargeblobas,<br />

Suamavlobasa da arbitraJs.<br />

Eetapobrivi ganxilvis sistema<br />

Eetapobrivi ganxilvis sistema, romelic Seqmnilia menejmentis maRali<br />

doniT TanamSromelTa saCivrebis gansaxilvelad, dafuZnebulia winaswar<br />

Camoyalibebul mTel rig etapebze (Cveulebriv _ oTxze). Ees meTodebi<br />

profkavSiris saCivrebis sistemis safuZvelze SemuSavda, romelsac me-14<br />

TavSi ganvixilavT. magaliTad, am meTodebis mixedviT, TanamSromlis<br />

saCivari unda gaformdes, rogorc werilobiTi gancxadeba. menejerebma<br />

sruli reagireba unda moaxdinon ama Tu im ukmayofilebaze gansazRvrul<br />

periodSi, SesaZloa, sami an xuTi samuSao dRis ganmavlobaSi.<br />

TanamSromelma zogjer Tavi unda aaridos Tavis uSualo<br />

zedamxedvelTan Sexvedras, Tu TanamSromeli moelis represiebs am<br />

pirovnebisgan. gasaCivrebis sistemebisgan gansxvavebiT, profkavSiris<br />

organizaciebSi gasaCivrebis procedurebze neitraluri mesame mxare<br />

(arbitri) ar gamodis, rogorc bolo instanciis mosamarTle. etapobrivi<br />

ganxilvis umetes sistemebSi prezidenti, ufrosi aRmasrulebeli moxele,<br />

viceprezidenti, an adamianuri resursebis ufrosi moqmedebs, rogorc<br />

saboloo uflebamosilebis mqone piri, da am pirovnebis gadawyvetileba ar<br />

eqvemdebareba gasaCivrebas. zogierTi organizacia TanamSromlebs exmareba<br />

maTi saCivrebis (saqmeebis) momzadebaSi. magaliTad, TanamSromels, romelsac<br />

surs, miiRos rCeva an konsultacia, SeuZlia misi miReba kompetenturi<br />

pirisgan adamianuri resursebis departamentSi manam, sanam am sakiTxs<br />

ganixilavs xelmZRvanelobasTan.<br />

samwuxarod, ganxilvis sistemebma SeiZleba ver miiRon sasurveli<br />

Sedegebi. TanamSromlebma SeiZleba daijeron, rom xelmZRvaneloba agvianebs<br />

reagirebas saCivrebze da rom administraciis reagireba xSirad ar agvarebs<br />

problemas. ufro metic, TanamSromlebma SeiZleba miiCnion, rom miuxedavad<br />

represiebis amkrZalavi strategiisa, zedamxedvelebi mainc mimarTaven maT,<br />

rogorc TavianT uflebebs, rogorc es aRniSnulia ganxilvis sistemebSi. Eam<br />

problemebs ar mivyavarT im daskvnamde, rom yvela ganxilvis sistema<br />

uSedegoa da araefeqturi, magram xelmZRvanelobam gamafrTxilebeli zomebi<br />

unda miiRos, rom sistemebma gaamarTlos da mogvces sasurveli Sedegebi.<br />

88


konvenciuli etapobrivi ganxilvis saapelacio principi<br />

TanamSromeli – zedamxedveli – departamentis ufrosi – adamianuri<br />

resursebis departamenti – ufrosi xelmZRvaneloba<br />

PTanasworuflebiani ganxilvis sistemebi<br />

P Tanasworuflebiani ganxilvis sistema, e. w. saCivarTa komiteti Sedgeba<br />

TanamSromelTa warmomadgenlebisa da xelmZRvanelobis mier daniSnuli<br />

pirebisagan, romlebic Tanabari raodenobiTaa warmodgenili. TanamSromlebi<br />

warmomadgenlebs Cveulebriv faruli kenWisyriT gansazRvruli vadiT<br />

irCeven, xelmZRvanelobis warmomadgenlebic iniSnebian monacvleobis<br />

safuZvelze. Tanasworuflebiani ganxilvis sistema moqmedebs, rogorc<br />

marTlmsajuleba, radganac misi wevrebi mtkicebulebas afaseben,<br />

argumentebs ganixilaven da ganxilvis Semdeg damoukideblad xmas saboloo<br />

gadawyvetilebas aZleven.<br />

Oorganizaciebi, rogoricaa “Turner Brothers Trucking”, “Northrop-Grumman”,<br />

“Polaroid”, “Citicorp”, PTanasworuflebiani ganxilvis sistemis erT-erT<br />

prioritetad miiCneven samarTlianobis grZnobas, rasac is iwvevs<br />

TanamSromlebSi. Tanasworuflebiani ganxilvis sistema SeiZleba<br />

gamoviyenoT, rogorc erTaderTi meTodi TanamSromelTa ukmayofilebis<br />

aRmosafxvrelad, an SeiZleba gamoyenebul iqnes etapobrivi ganxilvis<br />

sistemasTan erTad. magaliTad, Tu TanamSromeli ar aris kmayofili<br />

xelmZRvanelobis moqmedebiT pirvel da meore etapze (etapobrivi ganxilvis<br />

sistemis gamoyenebisas), mas SeuZlia warudginos saCivari<br />

Tanasworuflebiani ganxilvis komitets saboloo gadawyvetilebis<br />

misaRebad.<br />

“Ria karis” politika<br />

“Ria karis” politika Zveli saSualebaa TanamSromlis ukmayofilebis<br />

aRmosafxvrelad. Ffaqtobrivad, menejerTa umetesoba, miuxedavad imisa, maTma<br />

organizaciam formalurad miiRo Tu ara “Ria karis” politika, aRiarebs,<br />

iyenebs mas. tradiciuli “Ria karis” politika gansazRvravs<br />

xelmZRvanelobis sxvadasxva doneebs uSualo zedamxedvelis zemoT, visac<br />

SeiZleba gabrazebuli TanamSromeli daukavSirdes; doneebi SeiZleba<br />

gavrceldes maRal Tanamdebobebze, rogoricaa viceprezidenti, prezidenti,<br />

an ufrosi aRmasrulebeli. Bbunebrivia, adamiani, romelic moqmedebs,<br />

rogorc “bolo instanciis sasamarTlo”, aris adamianuri resursebis<br />

direqtori an kadrebis ufrosi moxele.<br />

problemebi “Ria karis” politikiT kargad gvardeba. aris<br />

sirTuleebic: menejerebs ar surT patiosnad mousminon TanamSromelTa<br />

saCivrebs da piriqiT: TanamSromlebs ar surT mimarTon menejerebs TavianTi<br />

ukmayofilebebiT. erTxel TanamSromelma uTxra am teqstis avtors: “Cems<br />

menejers aqvs “Ria karis” politika, magram kari Riaa mxolod erTi inCiT”.<br />

marTlac es TanamSromeli xvdeba, rom mas Zalian mcire Sansi aqvs raime<br />

gaawyos Tavis menejerTan. am sistemas Tan axlavs sxva problemebic. “Ria<br />

karis” politika ver uzrunvelyofs mtkice gadawyvetilebis miRebas,<br />

vinaidan is, rac samarTliania erTi menjerisTvis, SeiZleba miuRebeli<br />

aRmoCndes meorisTvis. maRali donis menejerebi mxars uWeren supervaizerebs<br />

89


imis gamo, rom uflebamosilebis Sesustebis eSiniaT. rogorc<br />

samarTlianobis sistema, “Ria karis” politikac naklebi ndobiT sargeblobs<br />

TanamSromlebSi. Tumca “Ria karis” politika xSirad warmatebulia, mas<br />

mxars uWers yvela donis xelmZRvaneloba. am sistemiT menejeri cdilobs<br />

SeinarCunos samarTlianisa da obieqturis reputacia.<br />

saxalxo damcvelis sistema<br />

“Rockwell”, “Jonson&Jonson”, “Herman Miller”, “Morley Builders”, “Volvo” is<br />

kompaniebia, romlebic saxalxo damcvelis eqspertizas iyenebe. saxalxo<br />

damcveli aris konkretuli pirovneba, romlisganac TanamSromlebi rCevebs<br />

moelian TavianTi problemebis mosagvareblad. saxalxo damcveli usmens<br />

TanamSromlebis ukmayofilebas da cdilobs moagvaros is TanamSromelsa da<br />

zedamxedvels Soris SuamavlobiT. Ees pirovneba TanamSromlobs orive<br />

mxaresTan SeTanxmebis misaRwevad da problemis gadasawyvetad xSirad<br />

kritikuli damokidebulebis gamoyeneba uwevs. radganac saxalxo damcvels<br />

ara aqvs uflebamosileba sabolood gadawyvitos problema, kompromisebi<br />

ufro metadaa SesaZlebeli, Tanac yvela piri kmayofili unda darCes<br />

SedegiT.<br />

warmatebuli muSaobisTvis saxalxo damcvels unda SeeZlos<br />

konfidencialur garemoSi muSaoba, riTac safrTxe ar eqmneba im menejerebis<br />

an TanaSemweebis usafrTxoebas, vinc CarTulni arian saCivarSi. saxalxo<br />

damcvels ara aqvs ufleba uaryos TanamSromlis zedamxedvelis mier<br />

miRebuli gadawyvetileba, man unda gaasaCivros gadawyvetileba, Tu mas<br />

sjera, rom TanamSromels usamarTlod moeqcnen. TanamSromlebisTvis<br />

samarTlianobis miRwevaSi daxmarebis garda saxalxo damcvelebs SeuZliaT<br />

TviTon Seamowmon xelmZRvaneloba.<br />

Suamdgomloba<br />

arbitraJTan erTad Suamavloba ufro da ufro popularuli xdeba<br />

TanamSromelTa problemebis mosagvareblad. Suamdgomloba iyenebs sammxriv<br />

neitralitets (egreTwodebuli mediatori), raTa daexmaros muSakebsa da<br />

xelmZRvanelobas orive mxarisTvis misaRebi SeTanxmebis miRwevaSi.<br />

Suamdgomloba gulisxmobs kompromisze wasvlas, SeTanxmebas. mediatori<br />

Caatarebs Sexvedras TanamSromelTan da xelmZRvanelobasTan, moismens<br />

TiToeuli mxaris pozicias, Seagrovebs faqtebs, da Semdeg ganxilvis,<br />

winadadebebisa da gadamwyveti argumentebis saSualebiT miaRwevs<br />

SeTanxmebas, romelic daakmayofilebs orive mxaris moTxovnebs. Mmediatori<br />

Tavidan moqmedebs, rogorc faqtebis Semgrovebeli da mxareTa Soris<br />

kavSiris damamyarebeli. arbitrisgan gansxvavebiT, mediatorebs ara aqvT<br />

ufleba an uflebamosileba aiZulon romelime mxare SeTanxmebasTan<br />

dakavSirebiT. maT unda gamoiyenon TavianTi komunikaciis unari da<br />

darwmunebis ufleba, raTa mxareebs maTi problemebis mogvarebaSi daexmaron.<br />

Suamdgomloba fleqsiuri procesia, romelmac SeiZleba<br />

daakmayofilos mxareTa moTxovnebi. agreTve is gamoiyeneba TanamSromelTa<br />

mTeli rigi problemebis gadasawyvetad, maT Soris diskriminaciis<br />

pretenziebis an tradiciuli SromiTi davebis mosagvareblad.<br />

TanamSromlebs moswonT es procesi misi araoficialurobis gamo. erT-erTi<br />

xelmZRvanelobis Tanaxmad, “Suamdgomloba SeiZleba ganimartos, rogorc<br />

90


miukerZoebeli mesame mxaris kerZo ganxilva”. Suamdgomlobis saSualebiT<br />

Secvlili gadawyvetilebebi ukve misaRebia orive mxaris mier, amrigad, is<br />

exmareba mxareebs sasurveli SromiTi urTierTobis damyarebaSi.<br />

arbitraJi<br />

kerZo damsaqmeblebma SeiZleba moiTxovon, rom TanamSromlebma<br />

warudginon TavianTi SromiTi davebi mogvarebisTvis arbitraJs (arbitraJi<br />

dawvrilebiT ganxilulia me-14 TavSi). arbitraJs mimarTaven ZiriTadad<br />

diskriminaciis sarCelebis mosagvareblad asakis, sqesis, seqsualuri<br />

Zaladobis da rasis sferoebSi. sxva SromiTi sakiTxebi, rogoricaa<br />

promouSenebi, kompensacia, dasja an kompaniis strategiis gamoyeneba,<br />

SeiZleba arbitraJs gadaeces, Tu es dasaSvebia damsaqmeblis arbitraJis<br />

programiT. xelmZRvaneloba asaxelebs arbitraJis gamoyenebis upiratesobebs:<br />

danazogebs davebis xarjebSi, drois dakargvis Tavidan acilebasa da<br />

arasasurvel sajaroobas.<br />

arbitraJis SeTanxmebebi awesrigeben, rom TanamSromlebma gaasaCivron<br />

Tavisi diskriminaciis pretenziebi, xelmZRvanelobasY ar SeuZlia aukrZalos<br />

TanamSromlebs diskriminaciis braldebebis wamoyeneba EEOC-s saSualebiT<br />

da gamoiyenos sxva kanonmdeblobiTi uflebebi samTavrobo uwyebebTan. EEOC-<br />

Si, “Waffle House Inc.” Kkompaniis SemTxvevaSi, aSS-is uzenaesma sasamarTlom<br />

mxari dauWira im Tvalsazriss, rom TanamSromlebs SeuZliaT<br />

diskriminaciis sarCelebis wayeneba EEOC-s saSualebiT da mas xels aweren<br />

TanamSromlebi. arbitraJma SeiZleba TanamSromlebs xeli SeuSalos, rom ar<br />

uCivlon administracias sasamarTloSi, magram maT ufleba ara aqvT<br />

TanamSromlebs aukrZalon diskriminaciis braldebebis wayeneba EEOC-s<br />

saSualebiT.<br />

Mmenejeruli eTika TanamSromelTan urTierTobebSi<br />

am wignSi Cven yuradRebas vamaxvilebT adamianuri resursebis<br />

menejmentis samarTlebriv moTxovnebze. kanonebi, uwyebis gadawyvetilebebi<br />

da sasamarTlos dadgenilebebi gavlenas axdens SromiTi procesis yvela<br />

aspeqtze: dakompleqtebaze, SerCevaze, saqmianobis Sefasebaze, usafrTxoebasa<br />

da janmrTelobaze, SromiT urTierTobebsa da Semowmebaze. Mmenejerebma<br />

samTavrobo normebi unda daicvan, raTa xeli Seuwyon davebisagan<br />

Tavisufali garemos Seqmnas.<br />

Tumca, imis garda, rac kanoniTaa moTxovnili, gasaTvaliswinebelia<br />

agreTve organizaciis eTikis sakiTxi da menejerebis eTikuri qcevis<br />

problemebi. eTika SeiZleba ganisazRvros, rogorc miRebuli qcevisa da<br />

moraluri gansjis standartebis erToblioba. eTika uzrunvelyofs<br />

kulturuli, organizaciuli da socialuri principebis dacvas, rac<br />

exmareba pirovnebas saTanado da arasaTanado qcevas Soris arCevanis<br />

gakeTebaSi (gadawyvetalebis miRebaSi). Uufro metic, eTika, adaminauri<br />

resursebis samarTlebrivi aspeqtebis msgavsad, vrceldeba SromiTi<br />

urTierTobebis yvela aspeqtze. magaliTad, menejerebma SeiZleba mxari<br />

dauWiron organizaciis amocanas daiqiraos maRali klasis<br />

warmomadgenlebi, magram es TanamSromlebi rogor gakontroldebian da<br />

rogor moeqcevian maT - es ukve menejeruli eTikis sakiTxia.<br />

91


kanonebTan da TanamSromelTa qcevasTan urTierToba menejeris<br />

saqmianobis or sruliad gansxvavebul aspeqts <strong>warmoadgens</strong>. eTikuri<br />

problemebi yovelTvis arsebobs TanamSromlebSi. sainteresoa, am bolo<br />

drois gamokvlevam – “eTikuri sakiTxebi TanamSromlisa da ufrosis<br />

urTierTobebSi”, romelic daafinansa finansuri samsaxuris profesionalTa<br />

sazogadoebam _ aCvena, rom damsaqmebelTa 97%-ma da TanamSromelTa 84%-ma<br />

ganacxada, rom TanamSromlebisaTvis micemuli yalbi dapirebebi eTikis<br />

yvelaze seriozuri darRvevaa ufrosebis mxridan. muSaobis periodSi<br />

narkotikebis an alkoholis moxmareba da el.fostis borotad gamoyeneba<br />

sxva TanamSromlis mimarT dasaxelda samsaxurebrivi eTikis darRvevis<br />

yvelaze xSir SemTxvevebad. Cven gvjera, rom menejeruli eTika<br />

TanamSromelTa urTierTobebSi moiTxovs patiosnebas TanamSromelsa da<br />

menejers Soris yvelanair saqmeSi, agreTve ormxriv pativiscemas samuSao<br />

valdebulebebis Sesrulebis dros.<br />

Mmraval organizacias aqvs Tavisi eTikis kodeqsi, romelic awesrigebs<br />

TanamSromlebsa da sazogadoebas Soris urTierTobebs. Ees kodeqsi<br />

yuradRebas amaxvilebs eTikur Rirebulebebze da organizaciebsa da<br />

calkeul menejerebs safuZvels uqmnis Seafason TavianTi gegmebi da<br />

moqmedebebi. adamianuri resursebis departamentebs didi roli ekisrebaT<br />

organizaciis Rirebulebebsa da standartebs Soris kavSiris<br />

uzrunvelyofaSi, eTikis kodeqsTan Sesabamisobis SemowmebaSi, agreTve<br />

organizaciaSi standartebis ganmtkicebaSi. amJamad organizaciebs aqvT<br />

eTikis komitetebi da hyavT eTikis damcveli pirebi, raTa<br />

TanamSromlebisTvis uzrunvelyon treningi eTikaSi. am treningis ZiriTadi<br />

mizania TanamSromlebma Tavidan aacilon araeTikuri qceva da saziano<br />

moqmedebebi; moipovon strategiuli upiratesoba, , sxva TanamSromlebs<br />

moeqcnen samarTlianad da obieqturad da aRiqvan isini organizaciis<br />

Rirseul wevrebad.<br />

Mmokle mimoxilva<br />

Aamocana 1. TanamSromlebs SeuZliaT gamoTqvan pretenzia, rom maT aqvT<br />

kanonieri ufleba moiTxovon samsaxurSi maTdami samarTliani da obieqturi<br />

damokidebuleba. TanamSromelTa uflebebis sakiTxebi sxva problemebTan<br />

erTad gulisxmobs narkologiur Semowmebas an TanamSromlis piradi<br />

saubrebis kontrols. amasTan, xelmZRvaneloba valdebulia uzrunvelyos<br />

usafrTxoeba da daicvas TanamSromlis samuSao adgili saziano<br />

SemTxvevebisgan. roca TanamSromelTa uflebebTan erTad ar igulisxmeba<br />

xelmZRvanelobis Sesabamisi valdebulebebi, SeiZleba warmoiSvas<br />

winaaRmdegoba.<br />

Aamocana 2. TanamSromelsac da ufrossac aqvs garkveuli uflebebi da<br />

molodini SromiT urTierTobebSi. Tavisufali dasaqmebis moZRvreba exeba<br />

TanamSromlisa da ufrosis uflebebs Sewyviton SromiTi urTierToba, maSin<br />

roca nagulisxmevi kontraqtis cneba <strong>warmoadgens</strong> gamonakliss Tavisufali<br />

dasaqmebis dogmaSi. am cnebis Tanaxmad, ufrosis zepirma an werilobiTma<br />

gancxadebebma SeiZleba Camoayalibos kontraqtuli valdebuleba, ramac<br />

92


SeiZleba xeli SeuSalos TanamSromlis avtomatur ganTavisuflebas.<br />

konstruqciuli ganTavisufleba xdeba, roca TanamSromeli Tavisi nebiT<br />

wyvets muSaobas, magram Semdeg amtkicebs, rom igi iZulebuli gaxda wasuliyo<br />

samsaxuridan autaneli samuSao pirobebis gamo, romelic Seuqmna<br />

damsaqmebelma. TanamSromlebs SeuZliaT pretenzia ganacxadon, rom maT<br />

samagieros uxdian, roca ufrosebi sjian maT TavianTi uflebebis<br />

gamoyenebisTvis kanonis Tanaxmad an zianis miyenebisTvis sasamarTlo<br />

kompensaciebis miRebisas.<br />

amocana 3. TanamSromlebi moelian garkveul konfidencialurobis uflebebs<br />

maT pirad saqmeebSi arasaTanado Carevisgan Tavis dasacavad. Ees uflebebi<br />

iseT sakiTxebsac moicavs, rogoricaa narkotikebis gamoyeneba da<br />

narkologiuri Semowmeba; gamokvlevebi da zedamxedveloba; arasamsaxurebrivi<br />

piradi uflebebi; elfostis, internetisa da xmovani fostis gasaidumloeba<br />

Dda genetikuri analizi.<br />

amocana 4. adamianuri resursebis departamentma sxva menejerebTan erTad<br />

unda SeimuSaos disciplinaruli strategia da politika. es xels Seuwyobs<br />

politikis aRiarebasa da mis gamoyenebas. dasjis saWiroebis Sesamcireblad<br />

organizaciis normebi da principebi farTod unda iyos cnobili, unda<br />

gaformdes werilobiT da ganemartos TanamSromlebs. wesebi unda exebodes<br />

organizaciis usafrTxo da efeqtur muSaobas. roca menejerebi akontroleben<br />

wesebis moqmedebas, maT unda gamoiyenon isini, sanam dasjian TanamSromels.<br />

amocana 5. termins “disciplina” sami mniSvneloba aqvs: dasja, wesrigi da<br />

treningi TanamSromelTa qcevis Sesaxeb. roca viyenebT mas TanamSromelTan<br />

mimarTebaSi, disciplina unda emsaxurebodes TanamSromlis arasasurveli<br />

qcevis gamosworebas, da TanamSromels unda gauCinos TviTkontrolis<br />

survili. Ddisciplinis mesame mniSvneloba SeiZleba miRweul iqnes mxolod<br />

maSin, roca menejerebi TanamSromlis araswori saqcielis srul da<br />

miukerZoebel gamoZiebas atareben. TanamSromlis araswori saqcielis<br />

gamoZieba darRvevis Sesabamisi dokumentebiT damtkicebiT iwyeba. roca<br />

menejerebi TanamSromlis problemebs ikvleven, maT zustad unda hqondeT<br />

Seswavlili darRveva: icoda Tu ara TanamSromelma darRveuli wesis Sesaxeb,<br />

arsebobs Tu ara Semamsubuqebeli garemoebebi, ramac SeiZleba gaamarTlos<br />

TanamSromlis saqcieli. roca TanamSromeli unda daisajos, wesi unda<br />

gadaixedos, amasTan ganxilul unda iqnes TanamSromlis ganvlili muSaobis<br />

monacemebi.<br />

amocana 6. disciplinisadmi ori midgoma arsebobs: progresuli disciplina<br />

da pozitiuri disciplina. progresuli disciplina moicavs etapebis jgufebs,<br />

rac damyarebulia koreqciuli moqmedebis xarisxis gazrdaze. gamoyenebuli<br />

koreqciuli moqmedeba unda Seesabamebodes TanamSromlis darRvevis<br />

kategorias, tips. Sexsenebebze dafuZnebuli pozitiuri disciplina aris<br />

TanamSromlobiTi disciplinis mimarTuleba, romlis drosac TanamSromlebi<br />

iReben pasuxismgeblobas qcevis gaumjobesebisTvis. mizani imaSi mdgomareobs,<br />

rom aRmoifxvras TanamSromlis aradamakmayofilebeli saqmianoba, sanam<br />

ukmayofiloba seriozul problemad gadaiqceva.<br />

amocana 7. alternatiuli davis gadawyvetis principebis saSualebiT<br />

TanamSromlebi Sesabamisi procesis uflebebs iyeneben. ADRs-s yvelaze zogadi<br />

formebia etapobrivi ganxilvis sistema, Tanabari ganxilvis sistema, saxalxo<br />

damcvelis sistema, Suamdgomloba da arbitraJi.<br />

93


amocana 8. adamianuri resursebis menejmentSi eTika vrceldeba<br />

TanamSromelTa marTvis samarTlebriv moTxovnebze. menejerebi eTikur<br />

normebs icaven, roca TanamSromlebs eqcevian obieqturad da samarTlianad.<br />

Sesabamisad, TanamSromlis piradi da samsaxurebrivi uflebebi daculia.<br />

ZiriTadi terminebi<br />

alternatiuli davis gadawyveta (ADR)<br />

konstruqciuli ganTavisufleba<br />

disciplina<br />

Sesabamisi procesi<br />

TanamSromlis uflebebi<br />

Tavisufali dasaqmebis principi<br />

eTika<br />

“cxeli Rumelis” wesi<br />

Suamdgomloba<br />

mediatori<br />

gulgriloba<br />

saxalxo damcveli<br />

“Ria karis” politika<br />

Tanaswori ganxilvis sistema<br />

pozitiuri anu aradasjadi disciplina<br />

progresuli disciplina<br />

etapobrivi ganxilvis sistema<br />

gansaxilveli sakiTxebi<br />

1. gansazRvreT sami sfero, sadac TanamSromlis uflebebi da ufrosis<br />

movaleobebi ewinaaRmdegeba erTmaneTs. rogor SeiZleba warmoiSvas es<br />

konfliqti?<br />

2. gansazRvreT Tavisufali dasaqmebis principebi. ra aris sasamarTlos<br />

sami ZiriTadi gamonaklisi am dogmidan?<br />

3. ra kanonmdeblobiTi da sasamarTlo SezRudvebi arsebobs<br />

damsaqmeblis narkologiur SemowmebasTan dakavSirebiT kerZo da<br />

saxelmwifo seqtorSi?<br />

4. Tu Tqven mogTxoves disciplinis Sesaxeb politikis SemuSaveba, ra<br />

sakiTxebs gaaerTianebT am politikaSi?<br />

5. ra unda iyos sagamoZiebo gasaubrebis mizani da rogor<br />

damokidebulebas unda mivmarToT misi Catarebis dros?<br />

6. ganixileT, Tu ratom aris mniSvnelovani dokumentacia<br />

disciplinaruli procesisTvis. ra Sedis swor dokumentaciaSi?<br />

7. aRwereT progresuli da pozitiuri disciplina da aRniSneT<br />

gansxvaveba am or mimarTulebas Soris;<br />

8. rogor fiqrobT, ras unda moicavdes efeqturi alternatiuli davis<br />

mogvarebis sistema? ra Sedegebs eliT aseTi sistemisgan? Tu Tqven<br />

gTxoves daareguliroT ganTavisuflebis SemTxveva, ra faqtebs<br />

ganixilavT gadawyvetilebis misaRebad: mxars dauWerT Tu uaryofT<br />

damsaqmeblis moqmedebas?<br />

94


9. marto an gundSi muSaobis dros gansazRvreT eTikuri problemebi,<br />

romlebic warmoiSoba muSaobis procesSi da exeba Semdeg sakiTxebs:<br />

sxvadsxva sferoSi adamianuri resursebis SerCevas, saqmianobis<br />

Sefasebas, usafrTxoebasa da jandacvas, pirad uflebebs da<br />

kompensacias.<br />

TanamSromelTa uflebebis gansazRvra<br />

A adamianuri resursebis mudmivad cvalebad sferoSi savaldebuloa,<br />

rom orive mxare – adamianuri resursebis menejerebic da supervaizerebic _<br />

kargad erkveodnen cvlilebebSi, rac gavlenas axdens organizaciaze da<br />

TanamSromelTa marTvis procesze. radganac TanamSromlebi moiTxoven ufro<br />

met samuSaos da SromiT uflebebs narkologiur SemowmebasTan,<br />

zedamxedvelobasTan, usamarTlo daTxovnasTan, samsaxuris gareT<br />

moqmedebasTan da genetikur analizTan dakavSirebiT, xelmZRvanelobam unda<br />

icodes axali kanonebi, sasamarTlo dadgenilebebi da sxva organizaciebis<br />

strategia, rac gavlenas axdens TiToeul sferoze. Ees codna daexmareba<br />

menejerebs reagireba moaxdinon TanamSromelTa problemebze aqtiurad da<br />

dadebiTad. TanamSromlebis uflebebis daucvelobam SeiZleba migviyvanos<br />

sasamarTlo procesebamde, rasac mohyveba TanamSromelTa ndobis Sesusteba<br />

da moraluri mdgomareobis daqveiTeba.<br />

daniSnuleba<br />

individualurad an gundSi muSaobis dros TanamSromelTa uflebebis<br />

gasacnobad TiToeuli TemisTvis gansazRvreT da ganixileT<br />

TanamSromlebisa da xelmZRvanelobis piradi problemebi. am daniSnulebis<br />

Sesrulebis dros Tqven SeiZleba gsurdeT gadaxedoT adamianTa resursebis<br />

Jurnalebis statiebs, rogoricaa “SromiTi kanonis Jurnali”, “HR Jurnali”,<br />

“samuSao Zala”, an “TanamSromelTa urTierTobebis samarTlis Jurnali”.<br />

upasuxeT ToToeuli Temis Semdeg sakiTxebs:<br />

• Tavisufali dasaqmeba da araswori ganTavisuflebis saCivrebi;<br />

• narkotikebis gamoyeneba da narkologiuri Semowmeba;<br />

• gamokvlevebi da monitoringi;<br />

• TanamSromlis qceva samsaxuris gareT;<br />

• genetikuri analizi;<br />

• elfosta, interneti;<br />

1. romeli sakiTxi gainteresebT?<br />

2. ratom aris es sakiTxi aqtualuri TanamSromlebisa da<br />

menejerebisTvis?<br />

3. ra uflebebs moiTxoven TanamSromlebi?<br />

4. romeli kanonebi an sasamarTlo saqmeebi axdens gavlenas am uflebaze?<br />

5. zogadad rogor pasuxobs xelmZRvaneloba TanamSromlis am uflebas?<br />

Kkonkretuli SemTxvevis ganxilva 1<br />

ganTavisufleba samsaxuris gareT garkveuli moqmedebis gamo<br />

95


<strong>winamdebare</strong> SemTxveva gviCvenebs TanamSromlis pirad pretenzias da<br />

xelmZRvanelobis uflebas kompaniis reputaciis SesanarCuneblad.<br />

2002 wlis 6 maiss, orSabaTs, ganTavisuflebamde jon hilardi<br />

muSaobda gayidvebis ufros warmomadgenlad kompaniaSi “saukeTeso saswavlo<br />

masalebi” (Advanced Educational Materials) (AEM), iyo maRalxarisxiani saswavlo<br />

wignebisa da umcros- da ufrosklasebisaTvis saswavlo nivTebis<br />

mimwodebeli. Mmisi Tormetwliani muSaobis periodSi jonis aRiarebdnen,<br />

rogorc gamorCeul TanamSromels mWidro samuSao urTierTobebiT<br />

skolebTan, romlebTanac TanamSromlobda. Mmisi gayidvebis monacemebi<br />

saukeTeso iyo. jonis ganTavisufleba ganapiroba, rogorc AEM-m ganacxada,<br />

TanamSromlebis moqmedebis kodeqsis seriozulma darRvevam.<br />

2002 wlis 4 maiss, SabaTs, jonisa da misi menejeris, jin elisonis,<br />

SemTxveviTi Sexvedris dros, menejerma SeamCnia, rom joni gamovida<br />

zrdasrulTa videokasetebis maRaziidan da raRac eWira xelSi. rogorc<br />

menejeri aRwers, pornografiuli Jurnalebi da pornofilmis kaseta iyo.<br />

Semdeg orSabaTs jinma ganixila es SemTxveva AEM-is adamianuri resursebis<br />

warmomadgenelTan da gayidvebis viceprezidentTan. Yyvela daeTanxma, rom<br />

jonis qceva kompaniis TanamSromelTa qcevis kodeqsis seriozul darRvevas<br />

warmoadgenda, rac SemdegSi mdgomareobs: “TanamSromlis samsaxuris gareT<br />

qceva aranairad ar unda aisaxos cudad kompaniaze, mis TanamSromlebze, an<br />

saswavlo masalebis gayidvebze.” AEM tradiciulad aiZulebda gayidvebis<br />

warmoadgenlebs maRali moraluri standartebis dacvas, radgan kompania<br />

masalebs awvdida sajaro skolis administratorebsa da pedagogebs.<br />

Mmisi ganTavisuflebis Sexvedraze jonim mkacrad uaryo, gaaprotesta<br />

Tavisi gagdeba. igi amtkicebda, rom rac man gaakeTa samsaxurisgan Tavisufal<br />

dros, es kompaniis saqme ar iyo da misi moqmedeba cudad ar aisaxa AEM-ze an<br />

misi produqtebis gayidvebze. garda amisa, man ganacxada: “Sesyidvebi<br />

xorcieldeboda, rogorc anegdotebi dauqorwinebelTa wveulebaze.”<br />

wyaro: es SemTxveva <strong>warmoadgens</strong> realuri ganTavisuflebis faqts<br />

samsaxuris gareT Cadenili cudi qcevisTvis. yvela saxeli fiqtiuria.<br />

kiTxvebi:<br />

1. mocemuli SemTxvevis faqtebis gaTvaliswinebiT unda<br />

gaeTavisuflebinaT joni Tu ara? pasuxi axseniT.<br />

2. AEM-is gayidvebis warmomadgenlebs moeTxovebaT Tu ara piradi<br />

qcevis ufro maRali standartebis dacva, vidre sxva tipis<br />

organizaciebis gayidvebis warmomadgenlebs? pasuxi axseniT.<br />

3. xelmZRvanelobas unda ganexila Tu ara jonis ganvlili muSaobis<br />

monacemebi ganTavisuflebis Sesaxeb gadawyvetilebis miRebamde?<br />

pasuxi axseniT.<br />

Kkonkretuli SemTxvevis ganxilva 2<br />

“Tqven ver gamagdebT! Mme gavikeTe analizi”<br />

“Cven ar gvqonda sxva arCevani”, _ auxsna supervaizerma, tim valtonma.<br />

“jerim icoda Cveni narkotikuli politikis Sesaxeb da man TviTon airCia,<br />

96


om daerRvia is”. N”narkotikebis Sesaxeb politika yvela TanamSromlisTvis<br />

cnobili iyo”, _ ganacxada valtonma. “narkotikebis moxmarebaSi eWvmitanilma<br />

TanamSromlebma unda waradginon narkologiuri Semowmebis analizi maSin,<br />

roca ufrosi moiTxovs amas. Tu TanamSromlebs SeuZliaT gaikeTon analizi,<br />

roca maT undaT, maSin Cven verasodes gamoviWerT narkomanebs.” Kkompania<br />

ADR-is SemTxvevaSi, TanamSromelma jeri baTlerma upasuxa: ”isini ver<br />

gamagdeben! Mme uari vTqvi analizis gakeTebaze, radganac saavadmyofoSi<br />

viweqi.Aamas garda, cudad gavxdi distrofiis gamo, rac gamoiwvia<br />

gadaWarbebulma sicxem shop floor. –Si. meore dRes gavikeTe analizi.” valtonma<br />

upasuxa: “rogorc CvenTvis cnobilia, jerim uari Tqva analizis gakeTebaze<br />

da es sakmarisia CvenTvis. aranairi damatebiTi gamoZieba ar aris saWiro.<br />

zogierTi wamali organizmidan gamodis sakmaod swrafad. Cven dauyovneblad<br />

gvWirdeba analizi”.<br />

es problema warmoiSva, roca orma TanamSromelma SeamCnia, rom<br />

TanamSromelTa oTaxSi jeri baTlers TeTri fxvnili eWira cxvirTan. isini<br />

daeWvdnen saSiSi nivTierebis moxmarebaSi da es SemTxveva valtons moaxsenes.<br />

ori dRis Semdeg baTlers mosTxoves waredgina narkologiuri Semowmebis<br />

analizi, maSin roca igi distrofiis gamo iwva adgilobriv saavadmyofoSi.<br />

Mman Tqva, rom Zalian cudad iyo da uari ganacxada analizze. man eqims<br />

auxsna, rom ar SeeZlo analizis gakeTeba avadmyofobis gamo. momdevno dRes<br />

baTlerma gaikeTa analizi da miiRo dadebiTi pasuxi, Tumca kompaniam uari<br />

ganacxada xelaxla ganexila misi ganTavisuflebis gadawyvetileba.<br />

dakiTxvaze jeri baTlerma aseve ganacxada, rom kompaniam igi imitom gaagdo,<br />

rom kompensacia ar gadaexadaT.<br />

wyaro: adaptirebulia “Bulletin to Management”–Si gamoqveynebuli<br />

SemTxvevidan (25 Tebervali, 1999). yvela saxeli fiqtiuria.<br />

kiTxvebi:<br />

1. Tqven rom gangexilaT es SemTxveva, rogor gadawyvetilebas<br />

miiRebdiT? axseniT srulyofilad.<br />

2. sxva ra informacia iqneboda saWiro am sakiTxis gadaWrisas?<br />

3. qmnis Tu ara kompania eTikur problemebs, roca is TanamSromlebi<br />

jeri baTleris winaaRmdeg mowmeebad gamohyavs? axseniT<br />

srulyofilad.<br />

danarTi<br />

menejeri mrCevlis rolSi<br />

ra Tqma unda, TanamSromlebisTvis rCeva-darigebis micema menejeris<br />

saqmianobis metad mniSvnelovani nawilia. disciplinaruli ganxilvisgan<br />

gansxvavebiT, romelic xSirad SezRudulia specifikuri informaciis<br />

mopovebasa da micemaSi, rCevis micema <strong>warmoadgens</strong> process, romelic<br />

gulisxmobs dinamiur urTierTobas or mxares Soris, roca adamians SeuZlia<br />

Tavisuflad ganixilos moTxovnilebebi, grZnobebi da problemebi daxmarebis<br />

aRmoCenis mizniT. rogorc 13.a sqemazea naCvenebi, konsultacia Seicavs mraval<br />

cvlilebas rogorc damxmares, ise dasaxmareblis mxareze. kavSiri,<br />

97


urTierToba dasaxmareblis problemebis mogvarebis mTavari saSualebaa,<br />

damxmaris rCeva-darigebis gamoyenebiT. rCevis micemiT SegviZlia davexmaroT<br />

TanamSromlebs piradi problemebis mogvarebaSi, rogoricaa: susti<br />

janmrTeloba, narkotikebis an alkoholis moxmareba, ojaxuri problemebi an<br />

finansuri problemebi; rCeva aseve SeiZleba gamoviyenoT samsaxurebrivi<br />

problemebis mosagvareblad. saCivrebis Sesamcireblad yvelaze efeqturi<br />

saSualebaa davexmaroT TanamSromlebs, raTa iyvnen gaxsnilebi.<br />

rCeva-darigebis micemis urTierTobis ganviTareba<br />

damxmare - kavSiri - dasaxmarebeli<br />

moTxovnebi, moTxovnebi,<br />

grZnobebi, grZnobebi,<br />

problemebi, problemebi,<br />

Sexedulebebi, Sexedulebebi,<br />

miswrafebebi, miswrafebebi,<br />

gancdebi gancdebi<br />

urTierTobis ZiriTadi arsi<br />

rCevis micema xdeba or mxares Soris dros. ZiriTadi kavSiri aris<br />

situacia, garemo. organizaciebSi xelmZRvaneloba xSirad iyenebs<br />

urTierTobas or mxares Soris. magaliTad, TanamSromels ar SeuZlia ar<br />

daafasos zedamxedvelis daxmareba samuSaosTan dakavSirebul sakiTxebSi,<br />

radganac am dros damxmare ki ar ubrZanebs, aramed rCevas aZlevs<br />

dasaxmarebels. konfidencialuroba kidev erTi mniSvnelovani faqtoria<br />

rCevis micemis procesSi. zogadad miRebulia, rom rac xdeba rCevis<br />

micemisas, saidumlod unda darCes am or mxares Soris. Tumca arsebobs<br />

situacia, roca saWiro xdeba garkveuli informaciis gamxela, winaaRmdeg<br />

SemTxvevaSi SeiZleba seriozuli ziani miadges sxvebs. kidev erTi faqtori,<br />

ramac SeiZleba gavlena moaxdinos urTierTobaze, aris menejeris Carevis<br />

xarisxi daxmarebis gasawevad.<br />

rCevis micemis xerxebi<br />

yvela Cvengans aqvs ganxilvis, Sefasebis, mowonebis an dawunebis<br />

bunebrivi, Tandayolili unari. zogjer Cven am ganxilvebSi verTvebiT<br />

daufiqreblad, Cveni winaswari varaudebis safuZvelze, da amiT vamcirebT<br />

Cvens SesaZleblobas efeqturad movaxdinoT komunikacia. naadrevi<br />

gadawyvetilebebis Tavidan acilebis erT-erTi gzaa rCevis micemis xerxi,<br />

romelsac hqvia “aqtiuri mosmena”. aqtiuri mosmena niSnavs kargad gagebas,<br />

Tu ras gulisxmobs meore pirovneba, roca igi gvixsnis Tavis Sexedulebas.<br />

naTqvami unda movisminoT srulyofilad, Sewyvetis, kiTxvebis dasmis an<br />

axali Temebis wamoWris gareSe. zedamxedvelma Tvali unda miadevnos da<br />

yuradRebiT unda moisminos, rasac muSaki ambobs an cdilobs, rom Tqvas.<br />

radganac yvela SemTxvevaSi aqtiuri mosmena mniSvnelovania, is metad<br />

aucilebelia, roca:<br />

98


1. Cven ar gvesmis, ras grZnobs meore adamiani da Cven unda mivxvdeT mis<br />

azrs;<br />

2. Cven gvjera, rom rasac ambobs, is ise mniSvnelovani ar aris, rogorc<br />

is, rac ar uTqvams;<br />

3. meore adamiani iseTi dabneulia, rom SeuZlebelia naTeli informaciis<br />

miReba.<br />

A aqtiur mosmenisas menejers SeuZlia aseve gamoiyenos xerxi, romelsac<br />

“grZnobebis gamoxatvas” uwodeben. Ees saSualeba gulisxmobs TanamSromlis<br />

gacxadebuli an dafaruli grZnobebis gamoxatvas. misi mizania yuradReba<br />

gaamaxvilos ufro metad grZnobebze, vidre Sinaarsze, raTa bundovnad<br />

gamoxatuli grZnobebi kargad iqnes gacnobierebuli da daexmaros adamians<br />

Tavisi grZnobebis Sesaxeb saubarSi.<br />

am meTodiT sargeblobisas Semdegi gamoTqmebi gamoiyeneba: “Tqven<br />

brazobT imis gamo, Tu rogor geqcevaT ufrosi”, ”Tqven grZnobT, rom met<br />

dafasebas imsaxurebT kompaniis mxridan”. grZnobebis gamoxatvis teqnika<br />

gansakuTrebiT sasargebloa rCevis micemis adreul etapze TanamSromlis<br />

grZnobebis gamosavlenad. es standarturi principia arasadireqtivo rCevis<br />

micemaSi.<br />

TanamSromelTa dasaxmareblad kidev erT saSualebas <strong>warmoadgens</strong><br />

kiTxvebis dasma, rac adamians exmareba Tavisi problemis gagebaSi. zogadad<br />

es unda iyos Ria kiTxvebi, romlebsac ar gaecema pasuxi “diax” an “ara”.<br />

magaliTad: “momiyeviT kidev Tqveni gancdebis Sesaxeb baton jonsTan”. Ees<br />

unda iyos iseTi kiTxvebi, romlebic ufro uzrunvelyofs TanamSromlis<br />

TviTgamorkvevas, vidre zedamxedvelisTvis informaciis miRebas. Ria<br />

kiTxvebi saSualebas aZlevs TanamSromels Tavisuflad isaubros, rac<br />

misTvisvea kargi.<br />

rCevis micemis principebi<br />

TanamSromlis dasaxmareblad, romelsac raime problema aqvs, rCevis<br />

micemis mravalgvari principi gamoiyeneba. yvela es midgoma gulisxmobs<br />

aqtiur mosmenas. zogjer informaciis ubralo miwodebam an rCevam SeiZleba<br />

moagvaros problema, romelic Tavdapirvelad metad rTuli Canda. Tumca<br />

ufro xSirad problema advilad ar gvardeba winaaRmdegobebis,<br />

konfliqtebis an gegmebis CaSlis gamo, rasac Tan sdevs Zlieri gancdebi,<br />

rogoricaa SiSi, dabneuloba an SuRli. menejerma unda Seiswavlos, rodis<br />

romeli midgoma aris Sesaferisi. Ffleqsiuroba rCevis micemis procesis<br />

ZiriTadi komponentia.<br />

pirdapiri rCeva-darigeba<br />

D direqtiuli rCeva-darigebis dros menejeri cdilobs pirdapir an<br />

arapirdapir akontrolos Temebi, ris Sesaxebac saubroben TanamSromlebi,<br />

aRwers TanamSromlis winaSe mdgar arCevans da aZlevs rCevas, ra unda<br />

gaakeTos. mravali SemTxveva arsebobs, roca saWiroa informaciis an<br />

samsaxurebrivi rCevis miwodeba im sferoebSi, romelSic zedamxedveli<br />

erkveva da gamocdilia. Tumca Tu unda gakeTdes arCevani da winaaRmdegoba<br />

iCens Tavs, direqtiuli midgomis gamoyeneba unda aviciloT Tavidan.<br />

99


Aarapirdapiri rCeva-darigeba<br />

aradireqtiuli (arapirdapiri) rCeva-darigebis dros TanamSromels<br />

aqvs maqsimaluri Tavisufleba gansazRvros saubris mimdinareoba. Sefasebis<br />

gareSe mosmenis, rogorc komunikaciis, mniSvneloba metad didia. is aris<br />

mTavari teqnika, romelic gamoiyeneba arapirdapiri rCeva-darigebis dros.<br />

ZiriTadad unda mousmino da gaugo TanamSromels, kritikisa da Sefasebis<br />

gareSe, rogorc igi aRwers problemas. menejeri Tavisi damokidebulebiTa<br />

da reaqciiT amxnevebs TanamSromels, rac man Tqva an ar Tqva, rac emociebiT<br />

gamoxata sircxvilis an aRelvebis gareSe.<br />

Tavisufali gamoxatva ganusazRvreli damokidebulebis dros amcirebs<br />

daZabulobas da imedgacruebas. TanamSromels, romelsac SeeZlo Seekavebina<br />

emociebi, Cveulebriv ukeTesi SesaZlebloba hqonda ufro obieqturad<br />

ganexila problema da moegvarebina is. liberaluri atmosfero<br />

TanamSromels saSualebas aZlevs gaigos problema Tavisi sirTuleebiT da<br />

gansazRvros perspeqtiva, raTa miaRwios sasurvel gadawyvetilebas.<br />

monawileobiTi rCeva-darigeba<br />

gansazRvruli da ganusazRvreli midgomebi aSkarad ukiduresobebis<br />

kavSirs <strong>warmoadgens</strong>. radganac konkretuli profesionali mrCeveli<br />

SeiZleba am kavSiris erT boloSi iyos an meoreSi, menejerTa umetesoba<br />

sxvadasxva damokidebulebas irCevs saubris mimdinareobis mixedviT. bevri<br />

irCevs saSualo damokidebulebas, roca orive mxare erTad afasebs<br />

dagegmvis procesSi, Tu konkretuli problema rogor unda ganixilos da<br />

gadawydes. es mimarTuleba, romelic SeiZleba CavTvaloT, rogorc<br />

monawileobiTi midgoma, gansakuTrebiT Sesaferisia SromiT organizaciebSi<br />

gamosayeneblad.<br />

Mmravali problema, romelsac menejerebi da supervaizerebi awydebian,<br />

moiTxovs ara marto TanamSromlebis gancdebis gagebas, aramed imasac, rom<br />

TanamSromlebi gaerkvnen da mxari unda dauWiron xelmZRvanelobis<br />

molodinebs, raTa isini iyvnen produqtiulebi, pasuxismgeblobis mqoneebi<br />

da pativi scen erTmaneTs. meore mxriv, problemis mqone adamianTa<br />

umetesobas urCevnia aqtiurad iyos Cabmuli gadawyvetilebis miRebaSi, Tu<br />

isini xvdebian, rom SesaZlebelia moqmedebis dadebiTad ganviTareba. mraval<br />

samsaxurebriv situaciaSi, rodesac rCeva-darigebas iyeneben, monawileobiTi<br />

damokidebuleba rekomendebulia calkeul adamianebTan muSaobis dros<br />

garkveuli periodis ganmavlobaSi. Tumca sxvadasxva dros, calkeuli<br />

saubrebis procesSi sasurvelia gamoviyenoT orive – gansazRvruli da<br />

ganusazRvreli.<br />

roca rCeva-darigeba ar amarTlebs<br />

rCeva-darigeba ganixileba, rogorc xerxi, romelic exmareba<br />

komunikacias da xels uwyobs problemebis mogvarebas, rac gavlenas axdens<br />

TanamSromelTa da organizaciis keTildReobaze. miuxedavad amisa, unda<br />

vaRiaroT, rom menejerebis rCeva-darigebebi yovelTvis ar aris warmatebuli<br />

am miznis miRwevaSi. Tumca garkveuli progresi xSirad miiRweva rCevadarigebis<br />

micemis gziT, rodesac aseTi tipis moqmedeba Sesaferisia.<br />

100


zogierT SemTxvevaSi, roca rCeva-darigebas ar mohyveba Sedegi, aucilebelia<br />

sxva zomebis miReba, rogoricaa dasja an ganTavisufleba.<br />

vinaidan menejers an supervaizers SeiZleba ar SeeZlos an dro ar<br />

hqondes TanamSromelTa ufro meti piradi problemebis mosagvareblad, unda<br />

iqnes SemuSavebuli sistema, Tu rogor unda daexmaron mrCevlebi<br />

TanamSromlebs. zogjer problema iseT sferos miekuTvneba, romelzedac<br />

zedamxedvels naklebi gavlena aqvs an saerTod ar SeuZlia gavlenis<br />

moxdena. aseTia, magaliTad, saojaxo urTierTobebi. am SemTxvevaSi<br />

sasurveli iqneba zedamxedvelma urCios, rom TanamSromelma mimarTos<br />

kompetentur, profesional mrCevels. Cveulebriv adamianuri resursebis<br />

departamenti valdebulia gagzavnos TanamSromlebi specialistebTan,<br />

romlebic kompetenturni da licenzirebulni arian aseTi momsaxurebis<br />

gansaxorcieleblad.<br />

SromiTi urTierTobebis mamoZravebeli Zalebi<br />

axseneT sityva “profkavSiri” da adamianTa umetesobas Seeqmneba<br />

garkveuli Sexeduleba – dadebiTi an uaryofiTi _ aSS-is SromiTi<br />

organizaciebis Sesaxeb. zogSi es sityva iwvevs profkavSirsa da<br />

administracias Soris mouwesrigebeli SromiTi urTierTobebis asociacias,<br />

rogoricaa: Seuracxyofebi, gaficvebi, piketireba, boikoti. sxvebisTvis ki es<br />

sityva <strong>warmoadgens</strong> industriul demokratias, samarTlianobas,<br />

SesaZleblobas, Tanaswor warmomadgenlobas. bevri profkavSirs aRiqvams,<br />

rogorc menejerebsa da TanamSromlebs Soris Seqmnil mtrul urTierTobas.<br />

sxvadasxva damokidebulebis miuxedavad, 1800-is Sua wlebidan<br />

gaerTianebebi mniSvnelovan Zalas warmoadgenda, romelic ayalibebda<br />

organizaciul praqtikas, kanonmdeblobas da politikur azrs SeerTebul<br />

StatebSi. dRes profkavSirebi isev aqtualuria organizaciis<br />

produqtiulobaze, aSS-is kompetenciaze, SromiTi kanonis ganviTarebasa da<br />

adamianuri resursebis strategiebsa da praqtikebze maTi gavlenis gamo.<br />

biznesorganizaciebis msgavsad, kavSirebsac cvlilebebi SeaqvT saqmianobasa<br />

da eTikaSi. ufro metic, wlebis ganmavlobaSi wevrobis Sewyvetis Semdeg<br />

kavSirebi isev aqtiurad asaqmeben arawarmomadgenlobiT TanamSromlebs.<br />

magaliTad, “gaerTianebuli avtomuSakebi” aqtiurad asaqmeben TanamSromlebs<br />

_ avtonawilebis momwodeblebs avtosawarmoebSi, romlebic funqcionirebs<br />

samxreT StatebSi. 2002 wels TanamSromleTa momsaxurebis saerTaSoriso<br />

kavSirma daasaqma cxra aTasi TanamSromeli “kaTolikuri jandacvis –<br />

dasavleTis” kuTvnil oc saavadmyofoSi. AFL-CIO -m da erovnulma kavSirebma<br />

miznad daisaxes dasaqmeba, rogorc mTavari prioriteti ocdameerTe<br />

saukuneSi.<br />

PprofkavSirebis xangrZlivi istoriis miuxedavad, SromiTi<br />

urTierTobebis sirTuleebi ar aris cnobili mravali adamianisTvis. Ees<br />

Tavi aRwers SromiTi urTierTobebis regulirebas mTavrobis mier, SromiTi<br />

101


urTierTobebis process, SromiT organizaciebSi TanamSromelTa<br />

gaerTianebis mizezebs da aseve ganixilavs SromiTi kavSirebis<br />

struqturasa da xelmZRvanelobas. mniSvnelovania, rom Sromis samarTlis<br />

Tanaxmad, roca damtkicebulia, rom profkavSirma molaparakeba unda<br />

awarmoos wevrebTan, man unda warmoadginos isini yvela ganyofilebaSi<br />

Tanabrad, mniSvneloba ara aqvs, romeli TanamSromeli rodis SeuerTda an<br />

ganTavisuflda wevrobidan. am Tavis ukanasknel nawilSi Cven ganvixilavT<br />

kontraqtis regulirebis mniSvnelovan sakiTxebs, kerZod, TanamSromelTa<br />

saCivrebis mogvarebasa da arbitraJs. es Tavi aseve exeba SromiTi<br />

organizaciebis Tanamedrove problemebs.<br />

PprofkavSirebsa da sxva organizaciebs SeuZliaT mniSvnelovani<br />

gavlena moaxdinon menejerTa SesaZleblobebze, warmarTon da akontrolon<br />

adamianuri resursebis menejmentis sxvadasxva funqciebi. magaliTad,<br />

profkavSiris xelmZRvanelobis debulebebma SromiT xelSekrulebaSi<br />

SeiZleba gansazRvros, Tu vin SeirCeva samuSao dawinaurebisTvis an<br />

treningis programebisTvis. anazRaurebis sakiTxi SeiZleba ganisazRvros<br />

profkavSiris molaparakebebiT, an kavSirebma SeiZleba wamoayenon<br />

SezRudvebi xelmZRvanelobis mier TanamSromelTa Sefasebis meTodebTan<br />

dakavSirebiT. mniSvnelovania, rom menejerebma kargad ician, rogor muSaoben<br />

kavSirebi orive SemTxvevaSi – profkavSirebis arsebobisas anda<br />

araprofkavSirul garemoSi. SromiTi urTierTobebis maregulirebeli<br />

kompetenturi organosTvis mTlianad cnobilia es sakiTxi. daimaxsovreT,<br />

SromiTi kanonmdeblobis ugulebelyofa ar <strong>warmoadgens</strong> dacvas, roca<br />

menejerebi da zedamxedvelebi arRveven SromiT kanons. sanam ganagrZobdeT<br />

kiTxvas, SeamowmeT Tqveni codna SromiTi urTierTobebis kanonis Sesaxeb da<br />

upasuxeT kiTxvebs, romlebic mocemulia HRM 1-Si.<br />

HRM 1<br />

SeamowmeT Tqveni codna SromiTi urTierTobebis Sesaxeb<br />

1. avtoSemkeTebelma samuSaosTvis mimarTa avtomobilebiT movaWre<br />

kompanias. Mmas uari uTxres misi kavSiris wevrobis gamo. iyo Tu ara<br />

damsaqmeblis moqmedeba samarTliani?<br />

Ddiax ----- ara -----<br />

2. dasaqmebis periodSi zedamxedvelebma hkiTxes calkeul TanamSromlebs<br />

kavSirze maTi Sexedulebebis Sesaxeb. dasaSvebia Tu ara aseTi kiTxvis<br />

dasma?<br />

Ddiax ----- ara -----<br />

3. roca kavSiris wevrebma daiwyes profkavSiris niSnebis tareba<br />

samsaxurSi, xelmZRvanelobam brZaneba gasca moexsnaT isini. hqonda Tu<br />

ara xelmZRvanelobas amis ufleba?<br />

Ddiax ----- ara -----<br />

4. dasaqmebis periodSi ufrosi daTanxmda (socialuri Jestis<br />

gasakeTeblad), rom TanamSromlebs uzrunvelyofda gamagrilebeli<br />

sasmelebiT dResaswaulebze. moqmedebda Tu ara Ddamsaqmebeli kanonis<br />

farglebSi?<br />

Ddiax ----- ara -----<br />

5. kompaniam gaanawila sxva kavSiris wevrebi im adgilSi, sadac<br />

ganmcxadeblebi iyvnen kavSiris mxardamWerebi. iyo Tu ara ganawileba<br />

samarTliani?<br />

102


Ddiax ----- ara -----<br />

6. kavSiris organizebis dros “Servo Pipe”-is mesakuTre dahpirda Tavis<br />

TanamSromlebs xelfasis gazrdas, Tu isini xmas miscemdnen<br />

konkretul gaerTianebas. mesakuTres SeeZlo Tu ara mesakuTres<br />

kanonierad am dapirebis micema TanamSromlebisTvis?<br />

Ddiax ----- ara -----<br />

7. TanamSromlebs aqvT ufleba wamoayenon ukanono SromiTi praqtikis<br />

braldebebi TavianTi kavSiris winaaRmdeg.<br />

Ddiax ----- ara -----<br />

8. kavSiris survili, gaasaCivros wevris ukmayofileba, romelic<br />

xelmZRvanelobam gamoavlina, sruliad usafuZvloa. Uunda gaasaCivros<br />

xelmZRvanelobam es saCivari Tu ara?<br />

Ddiax ----- ara -----<br />

9. jon grins, meqanikoss, muSaobis cudi monacemebi aqvs. xelmZRvanelobas<br />

surs gaaTavisuflos igi; Tumca grini kavSiris mmarTvelia da<br />

kompaniis mimarT kritikuladaa ganwyobili. aqvs Tu ara<br />

xelmZRvanelobas am TanamSromlis kanonierad ganTavisuflebis<br />

ufleba?<br />

D diax ----- ara -----<br />

10. organizaciis kampaniis dros ofismenejerma gamoxata Zlieri<br />

antiprofkavSiruli Sexedulebebi da profkavSiris moxeleebs uwoda<br />

“banditebi”, “didi simyrale” da “radikalebis jgufi”. im TanamSromlebs,<br />

romlebic SeuerTdnen kavSirs, man uTxra, rom maT “TavianTi Tavi unda<br />

akontrolon”. iyo Tu ara samarTliani menejeris komentari?<br />

diax ----- ara -----<br />

pasuxebi mocemulia Tavis boloSi.<br />

SromiTi urTierTobebis regulireba mTavrobis mier<br />

aSS-is SromiTi kanonmdeblobis ganviTarebas Tavisi safuZveli aqvs<br />

amerikis socialur, ekonomikur da politikur garemoSi. zogadad Cven<br />

SegviZlia vTqvaT, rom SromiTi moZraobis zrda Seesabameba SromiTi<br />

kanonmdeblobis damtkicebas, msvlelobas da muSakTa SesaZleblobas,<br />

wamoayenon TavianTi ekonomikuri moTxovnebi menejmentTan dakavSirebiT. 1920-<br />

1930-ian wlebSi miRebuli SromiTi kanonebi mxars uWerda SromiTi<br />

organizaciebis stabilurobasa da ganviTarebas. radganac profkavSirebi<br />

ufro da ufro Zlierdeba federaluri kanonebis Tanaxmad, SemuSavda<br />

kanonmdebloba, raTa moegvarebina kavSiris darRvevebi da daecva kavSiris<br />

wevrebis uflebebi profkavSiris araeTikuri saqmianobisagan. dResdReobiT<br />

SromiTi urTierTobebis maregulirebeli kanonebi qmnian garemos, sadac<br />

kavSirebsac da damsaqmeblebsac SeuZliaT Sesabamisi uflebebisa da<br />

pasuxismgeblobebis gansazRvra. SromiTi urTierTobebis Sesaxeb codna<br />

dagvexmareba gavarkvioT, Tu rogoria kavSirisa da menejmentis<br />

urTierTobebi SeerTebul StatebSi. pirveli federaluri kanoni, romelic<br />

exeboda SromiT urTierTobebs, iyo 1926 wlis rkinigzis SromiTi aqti. sxva<br />

mTavari kanonebi, romlebic gavlenas axdenen SromiT urTierTobebze kerZo<br />

seqtorSi, aris noris-la guardias aqti, vagneris aqti, taft-harTlis aqti,<br />

da landrum-grifinis aqti.<br />

103


kinigzis SromiTi aqti (RLA)<br />

rkinigzis SromiTi aqtis (RLA) ZiriTadi mizania Tavidan aicilos<br />

rkinigzasa da mis kavSirebs Soris warmoSobili davebiT gamowveuli<br />

momsaxurebis Sewyveta. amis misaRwevad RLA Seicavs or ZiriTad princips<br />

profkavSirisa da menejmentis davebis mosagvareblad. pirveli, erovnuli<br />

Suamavlobis sabWo agvarebs molaparakebebis gamouval mdgomareobas<br />

Suamavlobis da/an arbitraJis saSualebiT. sabWos aseve evaleba Caataros<br />

faruli kenWisyra, raTa gansazRvros, surT Tu ara TanamSromlebs<br />

gaerTianeba. meore, erovnuli rkinigzis mmarTveli sabWo muSaobs, raTa<br />

gadaWras saCivrebi da arbitraJis davebi, romlebic warmoiSoba<br />

xelSekrulebis moqmedebis periodSi.<br />

noris-la guardias aqti<br />

noris-la guardias aqti an 1932 wlis antiakrZalviTi aqti mkacrad<br />

uzRudavs damsaqmeblebs iseTi brZanebis gacemis SesaZleblobas, romelic<br />

ukrZalavs profkavSirs CaerTos mSvidobian piketirebaSi, boikotSi,<br />

gaficvaSi an am tipis sxva RonisZiebebSi. aqamde federaluri sasamarTlos<br />

brZanebebi efeqtur iaraRs warmoadgenda profkavSiris winaaRmdeg, radganac<br />

isini kavSirebs aiZulebdnen an SeewyvitaT aseTi qmedebebi an gadaexadaT<br />

jarima sasamarTlos upativcemlobis gamo. akrZalvebi SeiZleba mieniWos<br />

jer kidev SromiTi davebis dros. sanam akrZalva gaicema, damsaqmeblebma<br />

unda aCvenon, rom akrZalvis sisuste ufro did zians miayenebs<br />

damsaqmeblebs, vidre profkavSirs. RLA-s msgavsad, es aqtic xels uwyobs<br />

koleqtiur molaparakebebs da uzrunvelyofs SromiTi organizaciebis<br />

arsebobas, Camoyalibebas da efeqtur muSaobas.<br />

vagneris aqti<br />

1935 wlis vagneris aqti (an SromiTi urTierTobebis erovnuli aqti)<br />

aqamde yvelaze mniSvnelovan gavlenas axdenda kavSirisa da menejmentis<br />

urTierTobebze. aman federaluri mTavrobis dacviTi Zalaufleba daayena<br />

TanamSromelTa Zalisxmevis miRma, raTa koleqtiurad organizacia gauwion<br />

da molaparakebebi awarmoon TavianTi arCeuli warmomadgenlebis<br />

saSualebiT.<br />

vagneris aqtma Seqmna erovnuli SromiTi urTierTobebis sabWo (NLRB)<br />

SeerTebul StatebSi SromiTi urTierTobebis dasaregulireblad.<br />

miuxedavad imisa, rom es aqti Seicvala taft-harTlis aqtiT, misi ZiriTadi<br />

debulebebis umetesoba, romlebic icavs muSakis molaparakebebis uflebebs,<br />

ucvleli darCa. kanonis me-7 nawili icavs Semdeg uflebebs: TanamSromlebs<br />

eqnebaT TviTorganizebis, Camoyalibebis, gaerTianebis an SromiTi<br />

organizaciebis daxmarebis ufleba, maT aseve eqnebaT ufleba koleqtiurad<br />

awarmoon molaparakebebi TavianTi arCeuli warmomadgenlebis saSualebiT<br />

da CaerTon SeTanxmebiT RonisZiebebSi koleqtiuri SeTanxmebebis an sxva<br />

ormxrivi daxmarebis an dacvis miznisTvis. maT aseve eqnebaT ufleba Tavi<br />

Seikavon nebismieri aseTi qmedebisgan. TanamSromlebs ar eZlevaT iseTi<br />

ufleba, romelzedac SeiZleba gavlena moaxdinos SeTanxmebam, romelic<br />

moiTxovs wevrobas SromiT organizaciaSi, rogorc muSaobis pirobas.<br />

104


TanamSromlebisTvis me-7 nawilis uflebebis uzrunvelsayofad,<br />

kongresma kanongareSed gamoacxada damsaqmebelTa specialuri praqtikebi,<br />

romlebic uaryofda TanamSromelTa kanonis upiratesobas. aqtis me-8<br />

nawilSi mocemulia xuTi ukanono SromiTi praqtika (ULPs), romlebic<br />

qvemoTaa warmodgenili:<br />

1. me-7 nawiliT miniWebuli uflebebis gamoyenebaSi Careva, maTi<br />

SezRudva, an TanamSromelTa iZuleba;<br />

2. batonoba an Careva nebismieri SromiTi organizaciis CamoyalibebaSi<br />

an marTvaSi, misi finansuri an sxvagvari mxardaWera;<br />

3. diskriminireba daqiravebasTan an muSaobasTan, muSaobis pirobebTan<br />

an vadasTan dakavSirebiT, ise rom xeli Seuwyos an SeuSalos SromiT<br />

organizaciaSi wevrobas;<br />

4. ganTavisufleba an sxvagvari diskriminacia TanamSromlebis<br />

winaaRmdeg imis gamo, rom isini ayeneben braldebebs an aZleven<br />

Cvenebas am aqtis Tanaxmad;<br />

5. TanamSromelTa saTanadod arCeul warmomadgenlebTan erTad<br />

koleqtiuri molaparakebebis warmoebis uaryofa.<br />

damsaqmeblebi yovel wels mraval ULP-s sCadian Segnebulad an<br />

gaucnobiereblad. magaliTad, 2000 fiskalur wels, 29.188 usamarTlo<br />

SromiTi SemTxveva (maqinacia) iqna wardgenili NLRB-s winaSe. damsaqmebelTa<br />

damtkicebuli darRvevebi gamovlinda 22.295 SemTxvevaSi. damsaqmeblebis<br />

winaaRmdeg braldebebis umravlesoba exeba usamarTlo ganTavisuflebas an<br />

sxva diskriminacias TanamSromlebis mimarT. aseve aucilebelia, rom yvela<br />

donis menejerebma miiRon codna TanamSromelTa uflebebisa da ukanono<br />

SromiTi qmedebebis Sesaxeb. roca xelmZRvaneloba arRvevs TanamSromelTa<br />

uflebebs, NLRB-s SeuZlia “miiRos saTanado zomebi, ganaxorcielos<br />

qmedebebi, maT Soris _ SromiTi uflebebis aRdgena anazRaurebiT an mis<br />

gareSe, agreTve gamoiyenos aqtis strategiebi da gaaerTianos SerCeuli<br />

TanamSromlebi”. 2000 wels NLRB-m damsaqmeblebs TanamSromlebisTvis<br />

gadaaxdevina 107.1 milioni dolari aqtis darRvevebis gamo.<br />

SromiTi urTierTobebis erovnuli sabWo<br />

uwyeba, romelic pasuxismgebelia vagneris aqtis marTvasa da dacvaze,<br />

aris SromiTi urTierTobebis erovnuli sabWo. is emsaxureba saxelmwifo<br />

interess, rom Seamciros profkavSirsa da menejments Soris uTanxmoebiT<br />

gamowveuli warmoebis an momsaxurebis Sewyvetis faqtebi. am miznis<br />

misaRwevad NLRB-s ori ZiriTadi valdebuleba ekisreba: (1) faruli<br />

kenWisyris Catareba imis gamosavlenad, surs Tu ara TanamSromels iyos<br />

kavSiris warmomadgeneli da (2) Tavidan aicilos an aRmofxvras ukanono<br />

SromiTi qmedebebi. NLRB ar moqmedebs sakuTari iniciativiT romelime<br />

funqciaSi. is ganixilavs mxolod im ukanono SromiTi qmedebebis<br />

braldebebsa da saCivrebs, romlebic SeiZleba Semotanil iqnes mis<br />

romelime raionul samsaxurSi an sxva patara ganyofilebaSi.<br />

taft-harTlis aqti<br />

105


adganac kavSirebis molaparakebebis uflebamosileba mniSvnelovnad<br />

gaizarda vagneris aqtis Semdeg, kavSirebze garkveuli SezRudvebi<br />

aucilebeli gaxda. 1947 wlis taft-harTlis aqtma (igi cnobilia agreTve,<br />

rogorc profkavSirisa da menejmentis aqti) gansazRvra kavSiris ukanono<br />

qmedebebi (maqinaciebi). Ees qmedebebia:<br />

1. TanamSromelTa SezRudva an iZuleba TavianTi uflebebis gamoyenebaSi;<br />

2. damsaqmeblebis SezRudva an iZuleba mxareebis SerCevaSi, raTa<br />

molaparakebebi awarmoon maT sasargeblod;<br />

3. damsaqmebelTa darwmuneba, moaxdinon diskriminacia maTi romelime<br />

TanamSromlis winaaRmdeg;<br />

4. damsaqmebelTan erTad koleqtiur SeTanxmebaze uaris Tqma;<br />

5. boikotebsa da iurisdiqciul davebSi monawileoba;<br />

6. mcdeloba damsaqmeblisgan moipovon aRiareba, roca sxva kavSiri ukve<br />

<strong>warmoadgens</strong> damtkicebul warmomadgenlobas;<br />

7. gadaWarbebuli sawevro gadasaxadebisa da Senatanebis braldeba;<br />

8. “frTovani” praqtikebi, romlebic moiTxovs xelfasis gadaxdas<br />

Seusrulebeli momsaxurebisTvis.<br />

mokled rom vTqvaT, tafti-harTlis aqtis miRebiT kongresma moawesriga<br />

kavSirisa da administraciis uflebebi da movaleobebi koleqtiuri<br />

SeTanxmebebis asparezze; da kanonsac aRar akritikebdnen, rogorc<br />

kavSirebis mxardamWerebi.<br />

federaluri Suamdgomloba da momrigebeli samsaxuri<br />

meore msoflio omis Semdeg gaficvebis gaxSirebis gamo tafti-harTlis<br />

aqtma Seqmna federaluri Suamdgomloba da Semrigebluri samsaxuri (FMCS)<br />

davebis mosagvareblad. am damoukidebeli uwyebis funqciaa daexmaros<br />

samuSao Zalasa da xelmZRvanelobas miaRwion koleqtiur SeTanxmebebs<br />

Suamavlobis an Semrigebluri procesebis saSualebiT. es funqciebi iyenebs<br />

neitralur mxares, romelic exmareba SeTanxmebis miRwevaSi. NLRB-sgan<br />

gansxvavebiT, FMCS-s ara aqvs samarTaldamcavi uflebebi da arc SeuZlia<br />

vinmes devnis ganxorcieleba. mxareebma gamouvali mdgomareobis Sesaxeb<br />

molaparakebebis dros unda airCion momsaxureba. Tu FMCS-s mimarTaven<br />

davis mosagvareblad, procesSi misma Carevam SeiZleba mniSvnelovnad<br />

gaaumjobesos TanamSromelTa da menejmentis urTierTobebi maSin, roca is<br />

uzrunvelyofs meqanizms koleqtiuri SeTanxmebis SemoTavazebebis<br />

gacvlisTvis. komisar ron kolotas Tanaxmad, uwyeba FMCS, Phoenix, Arizona,<br />

yovel wels Suamavlobs 6-7 aTas davas. am bolo wlebSi FMCS mniSvnelovan<br />

rols TamaSobs problemebis mogvarebaSi kavSirgabmulobis, sportis,<br />

ganaTlebisa da trasportirebis mrewvelobis sferoSi.<br />

landrum-grifinis aqti<br />

1959 wels kongresma miiRo landrum-grifinis aqti (igi cnobilia<br />

agreTve, rogorc muSaTa da xelmZRvanelobis angariSisa da gamoxatvis<br />

aqti), raTa daecva kavSiris wevrTa uflebebi da xeli SeeSala<br />

damsaqmeblebisa da kavSiris moxeleebis reketirebisa da sxva unamuso<br />

qmedebebisTvis. landrum-grifinis aqtis erT-erTi yvelaze mniSvnelovani<br />

106


debuleba aris profkavSiris wevrebis uflebebis kanonproeqti, romelic<br />

moiTxovs, rom kavSiris yovel wevrs unda mieniWos ufleba (1) daasaxelos<br />

kandidatebi kavSiris samsaxurisTvis, (2) xma misces kavSiris arCevnebsa da<br />

referendumebSi, (3) daeswros kavSiris Sexvedrebs da (4) monawileoba miiRos<br />

kavSiris SexvedrebSi da mxari dauWiros kavSiris saqmianobas. kavSiris<br />

wevrebs aseve eniWebaT ufleba Seamowmon kavSiris angariSebi da Canawerebi,<br />

raTa daazuston kavSiris angariSebis informacia da wamoayenon saCivari<br />

kavSiris moxelis winaaRmdeg saWiroebis SemTxvevaSi kavSiris Tanxebis<br />

dasacavad. ufro metic, aqtis Tanaxmad kavSirebs moeTxovebaT yovel wels<br />

warudginon finansuri angariSi Sromis mdivans, da damsaqmeblebma unda<br />

uCvenon yvela xarji, romelic gaweul iqna maTi SeTanxmebebis uflebebis<br />

gamoyenebaSi.<br />

SromiTi urTierTobebis procesi<br />

TanamSromlebs SeuZliaT isargeblon Sesabamisi mcire<br />

uflebamosilebiT xelmZRvanelobasTan urTierTobis dros. ra Tqma unda,<br />

Tu maT sjeraT, rom maT samarTlianad ar eqcevian, maSin erovnuli SromiTi<br />

urTierTobebis aqtis me-7 nawili aniWebs maT kanonier uflebas<br />

koleqtiurad SeaTanxmon da moagvaron sakiTxi xelmZRvanelobasTan. roca<br />

TanamSromlebi mimarTaven am RonisZiebas, iwyeba SromiTi urTierTobebis<br />

procesi. SromiTi urTierTobebis procesi Sedgeba oTxi movlenis logikuri<br />

Tanamimdevrobisgan: (1) muSakebs surT koleqtiuri warmomadgenloba; (2)<br />

kavSiri iwyebs organizebis kampanias; (3) koleqtiuri molaparakebebi midis<br />

kontraqtamde da (4) ganixileba kontraqti. kanonebi da administraciuli<br />

gadawyvetilebebi gavlenas axdenen yovel calkeul movlenaze specialuri<br />

privilegiebis miniWebiT an gansazRvruli SezRudvebis dawesebiT muSakebze,<br />

menejerebsa da kavSiris moxeleebze.<br />

SromiTi urTierTobebis procesi<br />

xelmZRvaneloba da misi warmoadgenlebi<br />

miznebi da amocanebi<br />

adamianuri resursebis yoveldRiuri saqmianoba<br />

(1) muSakebs surT koleqtiuri<br />

warmomadgenloba<br />

(2) kavSiri iwyebs<br />

organizebis kampanias<br />

(3) koleqtiuri molaparakebebi<br />

107


midis kontraqtamde<br />

(4) ganixileba kontraqti<br />

SromiTi klasi da misi warmomadgenlebi<br />

kanonebi da debulebebi<br />

ratom erTiandebian TanamSromlebi<br />

kvlevebis umetesoba imis Sesaxeb, Tu ratom erTiandebian<br />

TanamSromlebi, eyrdnoba cisfersayeloiani muSakebis gamokvlevebs kerZo<br />

seqtorSi. es gamokvlevebi zogadad gviCvenebs, rom TanamSromlebi<br />

erTiandebian ekonomikuri moTxovnis, menejeruli qmedebiT saerTo<br />

ukmayofilebis gamo, da/an es gaerTianeba aris saSualeba socialuri da<br />

iuridiuli moTxovnebis Sesasruleblad. mokled rom vTqvaT,<br />

TanamSromlebi gaerTianebaSi xedaven SesaZleblobas, rom miaRwion<br />

Sedegebs, romlis miRwevac calke ar SeuZliaT.<br />

unda aRiniSnos, rom zogierTi TanamSromeli uerTdeba kavSirs<br />

samsaxuris SromiTi xelSekrulebis debulebebis gamo. im StatebSi, sadac<br />

es dasaSvebia, “profkavSiris samsaxuri” aris SromiTi xelSekrulebis<br />

debuleba, romelic moiTxovs TanamSromlebisgan profkavSirTan<br />

SeerTebas, rogorc muSaobis pirobas. maSinac ki, roca iZulebiT xdeba<br />

gaerTianeba, mravali TanamSromeli eTanxmeba gaerTianebis cnebas da<br />

isini kavSiris wevrebi xdebian.<br />

ekonomikuri moTxovnebi<br />

K SeZlebs Tu ara profkavSiri gaxdes molaparakebebis saSualeba<br />

TanamSromlebis jgufisTvis, damokidebulia TanamSromelTa ukmayofilebis<br />

xarisxze, muSaobis pirobebze. is aseve damokidebuli iqneba imaze,<br />

TanamSromlebi aRiareben Tu ara, rom profkavSiris daxmareba efeqturi<br />

iqneba am pirobebis gaumjobesebaSi. ukmayofileba xelfasTan, samuSao<br />

pirobebTan dakavSirebiT warmoSobs yvelaze mwvave mizezs kavSirSi<br />

gaerTianebisTvis. am sakiTxs mudmivad adastureben gamokvlevebi, romlebic<br />

gviCveneben, rom kavSiris wevrebsac da arawevrebsac aqvT profkavSiris<br />

saqmianobis udidesi molodini koleqtiuri molaparakebebis (“arsebobis<br />

saSualebis”) sakiTxebTan dakavSirebiT. es <strong>warmoadgens</strong> xelfasebisa da<br />

daxmarebebis tradiciul sakiTxebs, razedac dafuZnebulia profkavSirebi.<br />

uTanxmoeba xelmZRvanelobasTan<br />

TanamSromlebi SeiZleba gaerTiandnen, roca isini acnobiereben, rom<br />

menejeruli qmedebebi dawinaurebasTan, gadasvlebTan, davalebebTan an sxva<br />

samsaxurebriv strategiebTan dakavSirebiT usamarTlod an mikerZoebulad<br />

xorcieldeba. TanamSromlebi menejerebis mier gamoxatul favoritizms<br />

asaxeleben, rogorc kavSirebSi gaerTianebis mTavar mizezs. es<br />

108


gansakuTrebiT gamarTlebulia, roca favoritizmi exeba adamianuri<br />

resursebis disciplinis, dawinaurebisa da xelfasebis gazrdis sferoebs.<br />

Cven aRvniSneT, rom dRes TanamSromlebi ukeTesad arian<br />

informirebulni, vidre warsulSi da isini xSirad gamoTqvamen survils, rom<br />

ufro metad CaerTon samsaxurebrivi gadawyvetilebebis miRebaSi.<br />

me-3 Tavi ganixilavs TanamSromelTa uflebamosilebis cnebas da aSuqebs<br />

TanamSromelTa CarTvis sxvadasxvagvar xerxebs. roca damsaqmeblebi ver<br />

aZleven TanamSromlebs SesaZleblobas monawileoba miiRon<br />

gadawyvetilebebis miRebaSi, romlebic gavlenas axdenen maT keTildReobaze,<br />

aman SeiZleba xeli Seuwyos profkavSirSi gaerTianebas. Rrmad swamT, rom<br />

erT-erTi mizezi, ris gamoc menejerebi iwyeben TanamSromelTa CarTvis<br />

programebs da mxars uWeren TavanT TanamSromlebs, aris is, rom Tavidan<br />

aicilon koleqtiuri qmedeba TanamSromlebis mier. magaliTad,<br />

xelmZRvaneloba iyenebs naxevargamtarebis, \finansur da avtoindustriebSi<br />

TanamSromlobiT programebSi TanamSromlebis CarTvas, rogorc<br />

gaerTianebis xelisSemSleli saSualebas. nisanis sawarmoSi avtomuSakebis<br />

gaerTianebis organizebis erT-erTi mcdelobis dros kavSirma waago<br />

arCevnebi, radgan TanamSromlebi kmayofilni iyvnen, rom monawileoba miiRes<br />

gadawyvetilebis miRebaSi, risi saSualebac nisanis xelmZRvanelobis<br />

monawileobiTma stilma misca maT.<br />

socialuri da saerTo problemebi<br />

TanamSromlebi, romelTa moTxovnebi aRiarebisa da socialuri<br />

gaerTianebis Sesaxeb ar kmayofildeba, SeiZleba SeuerTdnen profkavSirebs<br />

TavianTi moTxovnebis dasakmayofileblad. kavSiris saSualebiT maT aqvT<br />

SesaZlebloba mxarSi amoudgenen sxva TanamSromlebs, romelTac aqvT<br />

msgavsi survilebi, interesebi, problemebi da saCivrebi. PprofkavSirSi<br />

gaerTianeba aseve SesaZleblobas aZlevs maT gamoavlinon marTvis<br />

(liderobis) niWi. daskvniT analizSi, Tu ramdenad acnobiereben<br />

TanamSromlebi, rom kavSirSi gaerTianebis upiratesoba gadawonis wevrobis<br />

xarjebs, es aris gadamwyveti faqtori.<br />

Kkampaniebis organizeba<br />

roca TanamSromels surs gaerTianeba, formaluri organizebis<br />

kampania SeiZleba daiwyos kavSiris organizatorma an TanamSromlebma,<br />

romlebic damoukideblad moqmedeben. cnobili Sexedulebis sapirispirod,<br />

organizebis kampaniebis umravlesobas iwyeben TanamSromlebi da ara<br />

kavSiris organizatorebi. did erovnul kavSirebs, rogoricaa “United Auto<br />

Workers”, “United Brotherhood of Carpenters”, “United Steelworkers, “Teamsters”, aqvT<br />

formaluri organizebis ganyofilebebi, romelTa mizania gansazRvron<br />

organizebis SesaZleblobebi da daiwyon organizebis kampaniebi.<br />

Oorganizebis etapebi<br />

teri moserma, “Teamster Local 104”-is yofilma prezidentma, erTxel<br />

ganacxada, rom organizebis tipur kampanias mohyveba progresuli etapebis<br />

mTeli seriebi, ramac SeiZleba migviyvanos TanamSromlis<br />

109


warmomadgenlobamde. organizebis procesi, rogorc moseri aRwers,<br />

Cveulebriv moicavs Semdeg etapebs:<br />

1. TanamSromlisa da profkavSiris dakavSireba-kontaqti;<br />

2. organizaciis pirveli Sexvedra;<br />

3. organizaciis Sida komitetis Camoyalibeba;<br />

4. saarCevno moTxovna da xmis micemis momzadeba;<br />

5. molaparakebebi kontraqtis Sesaxeb.<br />

etapi 1. Ppirveli nabiji iwyeba, roca TanamSromlebi da kavSiris<br />

oficialuri pirebi ukavSirdebian erTmaneTs, raTa gaarkvion gaerTianebis<br />

SesaZlebloba. Aam ganxilvebis periodSi TanamSromlebi gamoikvleven<br />

SromiTi warmomadgenlobis upiratesobebs da kavSiris oficialuri pirebi<br />

daiwyeben informaciis mogrovebas TanamSromelTa moTxovnebis,<br />

problemebisa da saCivrebis Sesaxeb. SromiTi organizatorebi aseve moiZieben<br />

specialur informacias damsaqmeblis finansuri mdgomareobis,<br />

zedamxedvelobis stilis, organizaciuli strategiisa da praqtikis<br />

Sesaxeb. TanamSromelTa mxardaWeris mosapoveblad SromiTma<br />

organizatorebma unda Seqmnan SemTxveva damsaqmeblis winaaRmdeg da<br />

kavSiris sasargeblod.<br />

etapi 2. radganac Oorganizebis kampania agrovebs mamoZravebel Zalas,<br />

organizatori dagegmavs kavSiris pirvel Sexvedras ufro meti<br />

mxardamWerebis mosazidad. organizatori gamoiyenebs pirveli etapis dros<br />

Segrovil informacias, raTa daakmayofilos TanamSromelTa moTxovnebi da<br />

auxsnas, Tu rogor SeZlebs kavSiri am miznebis ganxorcielebas.<br />

organizaciuli Sexvedris kidev or damatebiT mizans <strong>warmoadgens</strong>: (1) im<br />

TanamSromlebis gansazRvra, romlebic daexmarebian organizators kampaniis<br />

warmarTvaSi da (2) kavSiris damyareba yvela TanamSromelTan.<br />

etapi 3. Oorganizebis procesSi mesame mniSvnelovan etaps <strong>warmoadgens</strong> Sida<br />

organizebis komitetis Camoyalibeba. komiteti Sedgeba im<br />

TanamSromlebisgan, romelTac surT uxelmZRvanelon kampanias. komitetis<br />

funqciaa daainteresos sxva TanamSromlebi profkavSirSi gaerTianebiT da<br />

misi kampaniis mxardaWeriT. Kkomitetis mTavar amocanas <strong>warmoadgens</strong>, rom<br />

TanamSromlebma xeli moaweron uflebamosilebis baraTs (gancxadebas) (ix.<br />

HRM 2), romliTac isini survils gamoxataven iyvnen SromiTi kavSiris<br />

warmomadgenlebi koleqtiuri SeTanxmebebis procesSi damsaqmebelTan erTad.<br />

xelmowerili uflebamosilebis baraTebis ricxvi gviCvenebs SromiTi<br />

kavSiris potenciur Zalas. TanamSromelTa sul mcire 30 procentma xeli<br />

unda moaweros uflebamosilebis baraTs, sanam SromiTi urTierTobebis<br />

erovnuli sabWo warmomadgenlobiT arCevnebs Caatarebs.<br />

etapi 4. Tu TanamSromelTa sakmarisi raodenoba mxars dauWers kavSirs,<br />

organizatori Seecdeba mTavrobis mier dafinansebuli arCevnebis Catarebas.<br />

warmomadgenlobiTi Txovna waredgineba NLRB-s, rom Catardes arCevnebi<br />

faruli kenWisyriT, raTa gamovavlinoT, TanamSromlebs namdvilad surT Tu<br />

ara gaerTianeba. arCevnebamde farTo sajaro kampania mimarTuli iqneba<br />

TanamSromlebis mimarT, rom maTi mxardaWera da xmebi moipovos<br />

arCevnebisTvis. Ees aris daZabuli emociebis periodi TanamSromlebisTvis,<br />

SromiTi organizaciisa da damsaqmeblisTvis.<br />

etapi 5. kavSiris organizeba mTavrdeba, roca kavSiri gaimarjvebs arCevnebSi.<br />

NLRB “daamtkicebs” kavSirs, rogorc TanamSromelTa kanonier momrigebel<br />

110


warmomadgenels. Dda axla daiwyeba kontraqtze molaparakebebi; es<br />

molaparakebebi <strong>warmoadgens</strong> kidev erT brZolas kavSirsa da damsaqmebels<br />

Soris. Mmolaparakebebis periodSi TiToeuli mxare Seecdeba muSaobis<br />

pirobebi miusadagos Tavis Tanamdebobas. Sida organizebis komitetis<br />

wevrebi da kavSiris organizatori Seecdebian miaRwion TanamSromelTa<br />

pirvel SeTanxmebas. daaxloebiT oTxi kavSiris kampaniidan erT kavSirs ar<br />

SeuZlia uzrunvelyos pirveli SeTanxmeba warmomadgenlobiTi arCevnebis<br />

mogebis Semdeg. Tu kavSiri ver miaRwevs SeTanaxmebas arCevnebis mogebis<br />

Semdeg erTi wlis manZilze, maSin taft-harTlis aqti nebas aZlevs<br />

TanamSromlebs xma ar miscen NLRB-s “daudasturebeli” arCevnebis<br />

saSualebiT.<br />

Oorganizebis aqtiuri taqtika<br />

maSin, roca organizebis xuTi etapi <strong>warmoadgens</strong> kavSiris<br />

dakompleqtebis tradiciul meTods, SromiTi moZraoba gaxda ufro aqtiuri<br />

da SemoqmedebiTi Tavisi organizebis taqtikaSi. kavSirebi Sokirebulni<br />

iyvnen am “revoluciuri” organizebis strategiis SemuSavebiT da<br />

cdilobdnen, rom aenazRaurebinaT wevrebi Semcirebis mere da winaaRmdegoba<br />

gaewiaT damsaqmeblis antikavSiruli kampaniisTvis (orive sakiTxi ganixileba<br />

mogvianebiT). “gacocxlebuli” SromiTi moZraobis dRis wesrigis misaRwevad,<br />

kavSirebi iyeneben organizaciis Semdeg saSualebebs (sxvadasxva xarisxiT):<br />

1. politikuri Careva. kavSirebi ufro SerCeviT uWers mxars saxelmwifo<br />

moxeleebs, romlebic kavSiris Tanxebs aZleven kandidatebs,<br />

romlebic specialurad hpirdebian mxardaWeras SromiTi<br />

kanonmdeblobisTvis. sawinaaRmdegod, kavSirebi apireben “uxeSad<br />

mopyrobas” policielebis mimarT, romlebic ebrZvian antikavSiris<br />

mimarTulebebs. erT-erTi kavSiris moxelis Tanaxmad, organizebuli<br />

Sroma moiTxovs “quCis sicxis” warmoSobas politikuri brZolebis<br />

dros.<br />

2. kavSiris “damarileba”. kavSiris organizatorebi dasaqmebisTvis<br />

mimarTaven im kompanias, romelic miznad isaxavs organizebas,<br />

Cveulebriv, araprofkavSiruli struqturis firmas. daqiravebis Semdeg<br />

es organizatorebi aqtiurad muSaoben sxva TanamSromlebis<br />

gaerTianebisTvis. 1995 wels aSS-is uzenaesma sasamarTlom, “NLRB V<br />

Town and Country Electric” kompaniis SemTxvevaSi, ganacxada, rom<br />

damsaqmeblebs ar SeuZliaT diskriminaciis ganxorcieleba<br />

daqiravebasTan an dasaqmebis sxva pirobebTan dakavSirebiT. menejerebis<br />

realuri rqa, damarilebis kampaniebi warmatebuli iyo Cveni eris<br />

regionebis zrdaSi.<br />

3. Oorganizatoris treningi. Cveulebriv, organizebas samuSaoa drois<br />

naxevari sWirdeba. dRes AFL-CIO-s organizebis instituti aqtiurad<br />

amzadebs profesionali organizatorebis axal Taobas. amJamad maT<br />

mizans 1.000 axali organizatoris gadamzadeba <strong>warmoadgens</strong>. agreTve<br />

AFL-CIO-m mosTxova adgilobriv kavSirebs adgilobrivi samsaxuris<br />

wevrebis sruli mobilizeba moexdinaT, dakompleqtebaze adgilobrivi<br />

Tanxebis 30 procenti daixarja.<br />

111


4. saerTo kampaniebi. kavSirebma SeiZleba gadmoibiron politikuri an<br />

sazogadoebrivi jgufebi samizne kompaniis produqtebis boikotisTvis.<br />

sxva taqtika moicavs sagazeTo gamocemebs, romlebic akritikeben<br />

kompaniis konkretul gadawyvetilebebs; braldebebs uyeneben<br />

administraciul uwyebebs, rogoricaa “OSHA”, Sromis departamenti da<br />

NLRB, da aiZuleben organizaciis finansur institucias SeaCeron<br />

sesxebi an moiTxovon gadasaxadebi. Aam bolo strategiis dros, Sromis<br />

kavSirebma TxovniT mimarTes fasiani qaRaldebisa da birJis komisias,<br />

raTa gamoekvlia, ratom ver awvdian kompaniebi mniSvnelovan finansur<br />

informacias aqcionerebs. 2002 wels wyalsadenis SemkeTeblebis<br />

gaerTianebulma asociaciam waradgina mewiles gadawyvetileba volt<br />

disneis kompaniaSi Tavisi da sami sxva kavSiris saxeliT, romlebic<br />

floben disneis aqciebs – 93 milion dolars. maT mouwodes kompanias<br />

winadadebiT Seewyvita sakonsultacio samuSaos micema misi<br />

auditorisTvis _ “fraisvoTahauskooperisTvis”.<br />

5. sainformacio teqnologia. Eelfosta da interneti ufro da ufro<br />

swrafad xdebian kavSiris efeqturi saSualebebi. internetiT<br />

TanamSromlebs xeli miuwvdebaT calkeuli kavSirebis vebgverdebTan,<br />

kavSiris wevrobis msurvelTa gancxadebebTan da a. S. “informaciuli<br />

kavSirebi” cdiloben kompiuteris teqnologia gamoiyenon organizebis<br />

saqmianobis yvela aspeqtSi.<br />

HRM 2<br />

gaerTianebuli kvebisa da komerciuli muSakebi<br />

saerTaSoriso kavSiris uflebamosilebis baraTi<br />

gaerTianebuli kvebisa da komerciuli muSakebis saerTaSoriso kavSiri<br />

uflebamosileba warmomadgenlobisTvis<br />

me uflebamosilebas vaniWeb gaerTianebuli kvebisa da komerciuli muSakebis<br />

saerTaSoriso kavSirs _ AFL-CIO-CLC, an mis adgilobriv kavSirs (kavSirebs)<br />

iyos Cemi warmomadgeneli koleqtiuri SeTanxmebebisTvis.<br />

112


__________________________________________________________________<br />

(dabeWdili saxeli) (TariRi)<br />

____________________________________ _____________________<br />

(xelmowera) (saxlis telefonis nomeri)<br />

__________________________________________________________________<br />

(misamarTi) (qalaqi) (qveyana) (safosto kodi)<br />

_________________________________________________________________<br />

(damsaqmeblis saxelwodeba) (misamarTi)<br />

______________________ ______________________ _____________<br />

(daqiravebis TariRi) (Sesasrulebeli samuSaos saxeoba) (ganyofileba)<br />

______________ _______________<br />

(saaTebi) (dasvenebis dReebi)<br />

dRis cvla ----- Ramis cvla ---- sruli ganakveTi----- naxevari ganakveTi ---<br />

miiRebT monawileobas organizebis komitetSi? Ddiax ------- ara -------<br />

damsaqmeblis strategiebi gaerTianebis winaaRmdeg<br />

damsaqmeblebi iyeneben ori mimarTulebis kampanias gaerTianebis<br />

winaaRmdeg sabrZolvelad. Ppirvel mimarTulebis SemTxvevaSi, roca<br />

SesaZlebeli iqneba, damsaqmeblebi aqcents gaakeTeben TanamSromelsa da<br />

xelmZRvanelobas Soris sasurvel urTierTobaze, rac maT hqondaT<br />

warsulSi kavSiris gareSe. xelmZRvanelobam SeiZleba gamoyos is<br />

upiratesobebi xelfasebSi, daxmarebaSi an samuSao pirobebSi, rac maT aqvT<br />

im organizaciebTan SedarebiT, romlebic ukve gaerTianebulia<br />

profkavSirSi. xelmZRvanelobam SeiZleba Seaxsenos TanamSromels: “Tqven<br />

gaqvT ufleba gaerTiandeT kavSirSi, Tumca Tqven aseve gaqvT ufleba ar<br />

SeuerTdeT da pirdapir iTanamSromloT organizaciasTan garedan Carevis<br />

gareSe.”<br />

kampaniis meore mimarTulebis gamoyenebisas damsaqmeblebi xazs usvamen<br />

gaerTianebis nebismier arasasurvel aspeqts, maT Soris gaficvebs, kavSiris<br />

sawevro Senatanebis gadaxdasa da specialur Sefasebebs, wevrebis kanonieri<br />

uflebebis darRvevis sajarod gamocxadebas, kampaniis procesSi kavSiris<br />

mier gakeTebul nebismier cru dapirebas. xelmZRvanelobam aseve SeiZleba<br />

gamoiyenos mTavrobis statistika, raTa aCvenos, rom kavSirebi sCadian<br />

mraval SromiT maqinacias. magaliTad, 7.052 ukanono SromiTi SemTxveva<br />

daabrales kavSirebs 2000 wels; umetesobam (5.052) daadastura ukanono<br />

SezRudva da TanamSromelTa iZuleba. Ddamsaqmeblebma SeiZleba wamoiwyon<br />

kanonieri qmedeba, rom profkavSiris wevrebi da/an maTi liderebi CaerTon<br />

nebismier ukanono SromiT maqinaciaSi organizebis procesSi.<br />

Taft-harTlis aqtiT daSvebuli SezRudvebis farglebSi<br />

xelmZRvanelobas SeuZlia gamoxatos Tavisi Sexedulebebi kavSiris<br />

warmomadgenlis uaryofiTi mxareebis Sesaxeb. Tumca kavSiris kampaniisaTvis<br />

winaaRmdegobis gawevis dros menejerebi ar unda daemuqron TanamSromlebs<br />

samsaxuris dakargviT an sxva samsaxurebrivi SeRavaTebis SemcirebiT an<br />

dakargviT, imis gamo, rom isini mxars uWeren gaerTianebas. xelmZRvanelobas<br />

113


ar SeuZlia SesTavazos TanamSromels axali, gaumjobesebuli pirobebi an<br />

maRali xelfasebi, raTa mxari dauWiron “araprofkavSirs”. HRM 3-Si<br />

warmodgenilia zogierTi RonisZieba, romelic menejerebi an zedamxedvelebi<br />

ar unda Caerion.<br />

HRM 3<br />

D damsaqmeblis “akrZalvebi” profkavSiris organizebis kampaniis periodSi<br />

kavSiris organizeba emociurad datvirTulia movlenebiT. ufro metic,<br />

Sromis kanoni, NLRB-s gadawyvetilebebi da sasamarTlos dadgenilebebi<br />

did gavlenas axdens xelmZRvanelobisa da kavSiris warmomadgenlebis<br />

qcevasa da moqmedebebze. organizebis kampaniis msvlelobis dros<br />

menejerebma da zedamxedvelebma Tavidan unda aicilon Semdegi moqmedebebi:<br />

• kavSiris Sexvedrebze daswreba, jaSuSoba TanamSromlisa da kavSiris<br />

Sekrebebze, an TanamSromlis dakiTxva kavSiris Sexvedris Sinaarsis<br />

gasagebad;<br />

• kiTxvebis dasma TanamSromlebisaTvis profkavSirisadmi maTi<br />

damokidebulebebis Sesaxeb, kerZod, vis miscemen isini xmas kavSiris<br />

arCevnebSi;<br />

• TanamSromlebisadmi damuqreba an maTi ganTavisufleba kavSirisaTvis<br />

mxardaWeris an pozitiuri Sexedulebebis gamo;<br />

• TanamSromelTa samuSao pirobebis Secvla imis gamo, rom isini<br />

aqtiurad muSaoben kavSirebisTvis an ubralod mxars uWeren maT<br />

ideebs;<br />

• TanamSromelTa saxelebis, misamarTebis da telefonis nomrebis<br />

miwodeba kavSiris warmomadgenlebisTvis;<br />

• DsamuSao pirobebis gaumjobesebis dapireba TanamSromlebisTvis<br />

(xelfasis gazrda, privilegiebis micema da a.S.), Tu isini xmas<br />

miscemen profkavSiris winaaRmdeg;<br />

• kavSiris uflebamosilebis baraTebis miReba an kavSiris mimarTvebis<br />

ganxilva, radganac TanamSromelTa saxelebi mocemulia am<br />

dokumentebSi<br />

rogor erTiandebian TanamSromlebi profkavSirebSi<br />

TanamSromlebi warmoadgenen koleqtiuri SeTanxmebebis jgufs, rac<br />

unda gaformdes SromiTi xelSekrulebiT. NLRB gansazRvravs SeTanxmebebis<br />

jgufs, rogorc ori an meti iseTi TanamSromlisgan Semdgar jgufs,<br />

romelTac aqvT saerTo interesebi da pirobebi da SeiZleba koleqtiuri<br />

SeTanxmebiT gaerTiandnen saerTi miznebis misaRwevad. Tu TanamSromeli da<br />

profkavSiri ver Tanxmdebian, Tu vin unda Sevides SeTanxmebebis jgufSi,<br />

Sesabamisi koleqtiuri ganxilvis jgufs gansazRvravs NLRB saerTo<br />

interesebis safuZvelze (rogoricaa xelfasi, samuSao movaleobebi an<br />

treningi). magaliTad, saavadmyofoebSi NLRB-m Camoayaliba garkveuli<br />

jgufebi eqTnebisTvis, meqanikosebisTvis, eqimebisTvis, SemkeTeblebisTvis,<br />

114


ofisis teqnikuri personalisTvis, yvela sxva araprofesionalisa da dacvis<br />

TanamSromlebisTvis.<br />

NLRB-s warmomadgenlobiTi arCevnebi<br />

Tu TanamSromelTa 30 procenti Caewereba koleqtiuri SeTanxmebebis<br />

jgufSi, profkavSiri TxovniT mimarTavs NLRB-s arCevnebisTvis. mimarTvis<br />

iniciativa _ Caataros warmomadgenlobiTi arCevnebi _ Cveulebriv<br />

profkavSirs ekuTvnis, garkveuli garemoebebis Tanaxmad, Tumca<br />

damsaqmeblebsac aqvT ufleba mimarTon mas (ix. HRM 4). arCevnebamde NLRB<br />

gamarTavs winasaarCevno ganxilvas (saqmis mosmenas) damsaqmeblebTan da<br />

profkavSirTan, kavSirebTan erTad TanamSromlebis warmosadgenad. Aam<br />

Sexvedraze ramdenime mniSvnelovani sakiTxi ganixileba, maT Soris<br />

uflebamosilebis baraTebis dadastureba, NLRB-s iurisdiqciis damtkiceba<br />

arCevnebis Casatareblad, koleqtiuri SeTanxmebebis jgufis Camoyalibeba,<br />

arCevnebis TariRi, xmis micemis forma biuletenebze. Bbiuletenze<br />

mocemulia im profkavSirebis saxelebi, romlebic cdiloben aRiarebis<br />

mopovebas; biuleteni aseve gvaZlevs saSualebas avirCioT “araprofkavSiri”.<br />

arCevnebis Catarebis Semdeg gamarjvebuli mxare gamovlindeba<br />

realuri xmebis raodenobaze dayrdnobiT, da ara koleqtiuri SeTanxmebebis<br />

jgufis wevrebis raodenobis mixedviT. magaliTad, ganvixiloT koleqtiuri<br />

molaparakebebis jgufi XYZ korporaciaSi, romelic 100 TanamSromlisgan<br />

Sedgeba, magram mxolod 27 TanamSromelma misca xma arCevnebSi. kavSiri,<br />

romelmac 14 dadebiTi xma miiRo 27 xmidan (umravlesoba), gamocxaddeba<br />

gamarjvebulad, da profkavSiri damtkicdeba yvela (100) TanamSromlisTvis.<br />

kanonis mixedviT kavSirs mieniWeba eqskluziuri warmomadgenloba<br />

molaparakebebis jgufis yvela TanamSromlisTvis. prof-kavSirs daamtkicebs<br />

NLRB, rogorc molaparakebiTi saSualeba, sul mcire erTi wlis vadiT, an<br />

SromiTi xelSekrulebis moqmedebis vadiT. kavSiris damtkicebis Semdeg<br />

damsaqmebeli valdebulia daiwyos molaparakebebi SromiTi<br />

xelSekrulebisTvis.<br />

SromiT urTierTobebSi mniSvnelovan statistikas <strong>warmoadgens</strong><br />

arCevnebSi kavSirebis mogeba-wagebis Canaweri. 1950 wels NLRB-s mier<br />

Catarebul arCevnebSi profkavSiris gamarjvebis maCvenebeli iyo 74.5<br />

procenti. es procentuloba mniSvnelovnad daeca 60.2 procentamde 1965 wels<br />

da 48.2 procentamde 1995 wels. procentulobis maCvenebeli kavSiris<br />

gamarjvebisTvis dastabilurda 48 procentamde 1995 wlis Semdeg. SeiZleba<br />

gakeTdes daskvna, rom profkavSirebma dakarges TanamSromelTa efeqturad<br />

gaerTianebis SesaZlebloba.<br />

gaerTianebis gavlena menejerebze<br />

TanamSromelTa gaerTianebam SeiZleba garkveuli gavlena iqonios<br />

menejerebze. SesaZloa yvelaze mniSvnelovania misi gavlena<br />

xelmZRvanelobis mier ganxorcielebul prerogativebze TanamSromlebis<br />

Sesaxeb gadawyvetilebebis miRebisas. ufro metic, gaerTianeba zRudavs<br />

xelmZRvanelobis Tavisuflebas adamianuri resursebis politikis<br />

calmxrivad CamoyalibebisTvis da SeuZlia problemebi Seuqmnas<br />

zedamxedvelTa uflebamosilebas.<br />

115


xelmZRvanelobis prerogativebis problemebi<br />

Cveulebriv profkavSiri cdilobs ufro metad miiRos monawileoba<br />

xelmZRvanelobis gadawyvetilebebis miRebaSi, rac gavlenas axdens maT<br />

wevrebze. es gadawyvetilebebi SeiZleba moicavdes iseT sakiTxebs,<br />

rogoricaa samuSaos, produqtiulobis standartebisa da samuSaos Sinaarsis<br />

gacnoba. damsaqmeblebi sakmaod bunebrivad asaxeleben mraval amgvar<br />

gadawyvetilebas, rogorc maTi eqskluziuri xelmZRvanelobis prerogativas<br />

– gadawyvetilebebs, razec xelmZRvaneloba eqskluziuri uflebebis<br />

pretenzias acxadebs. Tumca es prerogativebi problemebs qmnis da iwvevs<br />

kavSiris winaaRmdegobas. maT SeiZleba ikamaTon molaparakebis magidasTan<br />

Seuracxmyofeli formiT da gaficvebis muqariT.<br />

zedamxedvelobis uflebamosilebis dakargva<br />

profkavSirisa da administraciis bolo konferenciaze profkavSiris<br />

moxelem gaakeTa komentari: “kontraqtis pirobebi: xelfasi, sargebeli,<br />

samuSaos dacva da samuSao saaTebi Zalze mniSvnelovania Cveni<br />

wevrebisTvis”. menejerebisa da zedamxedvelebisTvis mTavaria kavSiris<br />

gavlena samuSao doneze (qarxnis an ofisis SesaZlebloba), sadac SromiTi<br />

xelSekrulebis pirobebi xorcieldeba yoveldRiurad. magaliTad, am<br />

pirobebma SeiZleba gansazRvros, romeli moqmedeba unda ganxorcieldes<br />

TanamSromlebTan mimarTebaSi da maT disciplinirebaSi. TanamSromelTa<br />

dasjis dros zedamxedvelebi unda iyvnen darwmunebulni, rom maT SeuZliaT<br />

daasaxelon “safuZvliani mizezi” (ix. Tavi 13) TavianTi qmedebebisTvis,<br />

radganac am qmedebebs SeiZleba problemebi mohyves kavSirisa da<br />

zedamxedvelis mxridan, da zedamxedveli SeiZleba saCivris gamo<br />

gamoZaxebuli iyos dakiTxvaze, rogorc mopasuxe. Tu problemas mivyvebiT,<br />

zedamxedvelis qmedobaunarianoba Semdgomi disciplinaruli problemebis<br />

aRmosafxvrelad SeiZleba Sesustdebuli iqnes. specialuri kontraqtis enam<br />

SeiZleba aseve Seamciros zedamxedvelis SesaZlebloba marTos iseTi<br />

sferoebi, rogoricaa dagegmva, treningi, gadasvlebi, saqmianobis Sefaseba,<br />

dawinaureba da a.S.<br />

HRM 4<br />

NLRB-s saarCevno posteri<br />

Setyobineba TanamSromlebisTvis<br />

SromiTi urTierTobebis erovnuli sabWo<br />

werilobiTi Txovna Semosulia federaluri uwyebisgan arCevnebTan<br />

dakavSirebiT, rom ganisazRvros, surT Tu ara konkretul TanamSromlebs<br />

warmoadgendnen kavSirs.<br />

saqme ganixileba da aranairi ganmarteba ar aris gakeTebuli am<br />

droisTvis SromiTi urTierTobebis erovnuli sabWos mier. arCevnebis<br />

Catarebamde gamoikvreba Setyobinebebi xmis micemis sruli monacemebis<br />

Sesaxeb.<br />

116


sasurvelia Tqvenma damsaqmebelma gamoacxados es Setyobineba, ise rom<br />

SromiTi urTierTobebis erovnulma sabWom SeZlos gacnoboT Tqven ZiriTadi<br />

uflebebis Sesaxeb SromiTi urTierTobebis erovnuli aqtis Sesabamisad.<br />

Tqven gaqvT ufleba federaluri kanonis Tanaxmad:<br />

• TviTorganizebis;<br />

• CamoayaliboT, SeuerTdeT an daexmaroT SromiT organizaciebs;<br />

• koleqtiurad awarmooT SeTanxmebebi Tqveni arCeuli warmomadgenlebis<br />

saSualebiT;<br />

• erTad imuSaoT koleqtiuri SeTanxmebebis an sxva ormxrivi<br />

daxmarebisa da dacvisaTvis;<br />

• uari TqvaT nebismier an yvela saqmeze, Tu saxelmwifoSi, sadac aseTi<br />

SeTanaxmebebi dasaSvebia, profkavSiri da damsaqmebeli ar deben<br />

kanonieri kavSiris dacvis xelSekrulebas, romelic moiTxovs<br />

TanamSromlebisgan gadaixadon periodulad sawevro gadasaxadi da<br />

sainiciativo gadasaxadebi. Tu TanamSromeli ar aris profkavSiris<br />

wevri da acnobebs profkavSirs, rom is winaaRmdegia gamoiyenon misi<br />

gadasaxadebi arawarmomadgenlobiTi miznebisTvis, SeiZleba misgan<br />

moiTxovon, rom gadaixados mxolod kavSiris xarjebis nawili,<br />

gankuTvnili warmomadgenlobiTi saqmianobisaTvis (rogoricaa<br />

koleqtiuri molaparakebebi, kontraqtis marTva da darRvevebis<br />

mowesrigeba).<br />

SesaZlebelia, zogierTma Tqvenganma monawileoba miiRos TanamSromlebis<br />

warmomadgenlobiT arCevnebSi arCevnebis Taobaze Setanili gancxadebis<br />

safuZvelze, aranairi ganmarteba ar aris gakeTebuli im drois Sesaxeb,<br />

rodesac imarTeba arCevnebi; SromiTi urTierTobebis erovnul sabWos surs<br />

yvela kanonieri amomrCeveli gaecnos Tavis uflebebs kanonis Tanaxmad.<br />

sabWo iyenebs normebs, rac uzrunvelyofs samarTlian arCevnebs da<br />

Tavisufali arCevanis gakeTebas. Tu prof-kavSirebis an damsaqmeblebis<br />

Suamavlebi erevian Tqvens uflebebSi Tavisufali arCevnebis dros, arCevnebi<br />

SeiZleba gadaidos sabWos mier. sabWo uzrunvelyofs agreTve sxvadasxva<br />

saWiro daxmarebas, rogoricaa TavianTi uflebebiT sargeblobis gamo<br />

ganTavisuflebuli TanamSromlebis samsaxurSi aRdgena, maTi Sromis<br />

anazRaureba im mxaris mier, romelic pasuxismgebelia maT ganTavisuflebaze.<br />

SeniSvna: qvemoT mocemulia im qmedebebis magaliTebi, romlebic<br />

TanamSromelTa uflebebs arRveven da SeiZleba arCevnebis gadadeba<br />

gamoiwvion:<br />

• Ddamsaqmeblis an kavSiris mier samsaxuris dakargviT damuqreba;<br />

• TanamSromelTa mxardaWeris mopovebis mizniT, dawinaurebis,<br />

xelfasis gazrdis an sxva daxmarebebis dapireba im mxaris mier,<br />

romelsac SeuZlia aseTi dapirebebis Sesruleba;<br />

• damsaqmeblis mier TanamSromlebis gaTavisufleba imis mixedviT,<br />

xels uwyoben Tu uSlian kavSirs saqmianobaSi;<br />

• kampaniis gamosvlebis warmarTva TanamSromelTa Sekrebili<br />

jgufebisTvis arCevnebamde 24 saaTis ganmavlobaSi;<br />

• rasis an religiuri Sexedulebebis gamo damsaqmeblis an kavSiris<br />

mier saCivrebis gamowveva;<br />

117


• fizikuri Zalis gamoyenebiT an ZaladobiT damuqreba TanamSromlebis<br />

mimarT kavSiris an damsaqmeblis mier, xmebis mopovebis mizniT.<br />

gTxovT darwmundeT, rom Tu arCevnebi tardeba, yvelanairi Zalisxmeva<br />

iqneba gamoyenebuli Tqveni uflebebis dasacavad, gaakeToT Tavisufali<br />

arCevani kanonis Sesabamisad. ar iqneba daSvebuli araswori saqcieli. Yyvela<br />

mxarem unda iTanamSromlos am uwyebasTan samarTliani arCevnebis ZiriTadi<br />

principebis SesanarCuneblad, rogorc kanoni moiTxovs. Eerovnuli SromiTi<br />

urTierTobebis sabWo, rogorc SeerTebuli Statebis samTavrobo uwyeba, ar<br />

adasturebs raime arCevans arCevnebSi.<br />

Eerovnuli SromiTi urTierTobebis sabWo<br />

SeerTebuli Statebis samTavrobo uwyeba<br />

es aris oficialuri samTavrobo Setyobineba da ar unda iqnes<br />

gadakeTebuli an Secvlili.<br />

SromiTi profkavSirebis struqtura, funqciebi da xelmZRvaneloba<br />

P profkavSirebs, romlebic warmoadgenen xelobis muSakebs (durgals an<br />

kalatozs), uwodeben xelobis profkavSirs. masSi Sedis rkinaze momuSave<br />

muSakebis saerTaSoriso asociacia, durglebis gaerTianebuli amxanagoba da<br />

wyalsadenebisa da milsadenebis SemkeTeblebis gaerTianebuli asociacia.<br />

kavSirebi, romlebic warmoadgenen industriaSi momuSave (xelobis da<br />

naxevrad xelobis) muSakebs, cnobilia, rogorc industriuli<br />

kavSirebi.Ffostis muSakebis amerikuli kavSiri aris industriuli kavSiri,<br />

iseve rogorc gaerTianebuli avtomuSakebi; gaerTianebuli foladis<br />

muSakebi; saxelmwifos, qveynis da municipalitetis TanamSromlebis amerikis<br />

federacia; da samsaxurisa da profesionali TanamSromlebis saerTaSoriso<br />

kavSiri. sanam es gansxvaveba isev arsebobs, teqnologiurma cvlilebebma,<br />

kavSiris gaerTianebebma da kavSirebs Soris konkurenciam xeli Seuwyo am<br />

profkavSirebis Semcirebas. amJamad xelobis da araxelobis muSakebi,<br />

TeTrsayeloianebi da cisfersayeloianebi, da profesiuli jgufebi<br />

warmoadgenen orive saxis kavSirebs.<br />

PprofkavSirebis garda, aseve arsebobs TanamSromelTa asociaciebi,<br />

romlebic warmoadgenen profesionali da TeTrsayeloiani muSakebis<br />

sxvadasxva jgufebs. magaliTad, TanamSromelTa asociaciebia: erovnuli<br />

ganaTlebis asociacia, miCiganis saxelmwifo TanamSromelTa asociacia,<br />

amerikel eqimTa asociacia, da aviaxazebis pilotTa asociacia. kavSirebTan<br />

SedarebiT am asociaciebs SeuZliaT imuSaon, rogorc kavSirebma yvelanairi<br />

miznisTvis da gaxdnen iseTive aqtiurebi wevrebis warmodgenaSi, rogoric<br />

kavSirebi arian.<br />

tipis miuxedavad, SromiTi organizaciebi erTmaneTisgan gansxvavdebian<br />

TavianTi marTvis meTodebiTa da miznebiT. ufro metic, maT aqvT sakuTari<br />

stuqturebi. magaliTad, SromiTi organizaciebis aRweris dros mkvlevarTa<br />

umetesoba maT yofs sam jgufad: (1) industriuli organizaciebis kongresisa<br />

da Sromis amerikuli federacia (AFL-CIO), (2) erovnuli kavSirebi, (3)<br />

adgilobrivi kavSirebi, romlebic ekuTvnian mTavar erovnul kavSirebs.<br />

118


TiToeuls aqvs arsebobis sakuTari mizani, iseve rogorc muSaobis<br />

strategia da meTodebi.<br />

industriuli organizaciebis kongresisa da Sromis amerikuli federaciis<br />

(AFL-CIO) struqtura da funqciebi<br />

1955 wels Sromis amerikuli federacia, romelic Sedgeba ostatebis<br />

profkavSirebisgan, da industriuli organizaciebis kongresi, romelic<br />

Sedgeba ZiriTadad industriuli kavSirebisgan, gaerTiandnen da amis<br />

Sedegad Camoyalibda AFL-CIO. AFL-CIO samocdaeqvsi avtonomiuri erovnuli<br />

da saerTaSoriso kavSiris federaciaa. radganac am avtonomiuri kavSirebis<br />

interesebi da organizebis meTodebi AFL-CIO-Si yovelTvis ar emTxveva<br />

erTmaneTs, AFL-CIO-Si upiratesoba eniWeba debulebas, romelic<br />

uzrunvelyofs wevri kavSirebis dacvas sxva kavSirebis “Tavdasxmisagan”<br />

federaciis farglebSi. Tavdasxmis Sesaxeb am debulebis darRvevam SeiZleba<br />

gamoiwvios federaciidan garicxva.<br />

sinamdvileSi, AFL-CIO aris “Sromis saxli”, romelic mowodebulia<br />

warmoadginos gaerTianebuli fronti organizebuli Sromis<br />

sasargeblod. is avrcelebs Tavisi Svilobili kavSirebis liderebis<br />

mier SemuSavebul politikas, exmareba organizaciebs saqmianobis<br />

koordinaciaSi Svilobil kavSirebs Soris, atarebs gamokvlevebs da<br />

uzrunvelyofs sxva saxis daxmarebebs sxvadasxva ganyofilebis<br />

saSualebiT. kavSirebis umetesoba ekuTvnis am federacias. AFL-CIO-s<br />

daaxloebiT 13 milioni wevri hyavs, anu daaxloebiT yvela kavSiris<br />

wevrebis 80 procenti. Svilobili kavSirebi ixdian erT sulze sawevro<br />

Senatanebs (amJamad 50 centi erT wevrze TveSi) federaciis saqmianobis<br />

mxardasaWerad. kerZod, AFL-CIO exmareba Tavis wevrebs Semdeg<br />

sakiTxebSi:<br />

1. Sromis interesebis Temebis ganxilva sakanonmdeblo organoebSi;<br />

2. Svilobil kavSirebs Soris kavSiris organizebis samuSaoebis<br />

koordinacia;<br />

3. gaerTianebis problemebisa da upiratesobebis gacnoba<br />

sazogadoebisTvis;<br />

4. davebis mogvareba sxvadasxva kavSirebs Soris.<br />

am servisebis SemoTavazebis garda, AFL-CIO inarCunebs interess<br />

saerTaSoriso vaWrobaSi da Sidaekonomikur sakiTxebSi, sagareo politikis<br />

sakiTxebSi, erovnul da regionalur politikaSi. magaliTad, AFL-CIO-m am<br />

bolo dros gamoyo 35 milioni dolari politikuri saqmianobisTvis, raSic<br />

Sedis politikuri organizatorebisa da politikosebis treningi Sromis<br />

sakiTxebSi.<br />

Eerovnuli kavSirebis struqtura da funqciebi<br />

SromiTi moZraobis centraluri Zalaufleba aris erovnul da<br />

saerTaSoriso kavSirebSi. Ees organizaciebi aweseben mniSvnelovan<br />

principebs kavSiris wevrebis marTvisTvis, agreTve koleqtiuri<br />

molaparakebebis miznebis CamoyalibebisTvis xelmZRvanelobasTan erTad<br />

erovnuli kavSirebi atareben yrilobebs, rom miiRon dadgenilebebi,<br />

119


Seasworon konstituciebi da irCeven moxeleebs. erovnuli kavSiris<br />

prezidenti pasuxismgebelia mTlianad kavSirebis marTvaze da is did<br />

gavlenas axdens (Tu ar akontrolebs) kavSiris strategiasa da<br />

mimarTulebaze.<br />

Eerovnuli kavSiri Tavisi konstituciis saSualebiT ayalibebs<br />

normebsa da pirobebs, romelTa mixedviTac imarTeba adgilobrivi kavSirebi.<br />

Eerovnuli kavSirebis umetesobas aqvs debulebebi, romlebic awesrigebs<br />

sawevro Senatanebs, gawevrianebis gadasaxadebsa da adgilobrivi<br />

organizaciebis Sida administracias. Eerovnulma profkavSirebma SeiZleba<br />

moiTxovon, rom damsaqmeblebis SromiT xelSekrulebebSi Sediodes<br />

konkretuli standartis debulebebi. magaliTad, standartuli kontraqtis<br />

pirobebi usafrTxoebis, darRvevis procedurebis, TanamSromelTa da<br />

xelmZRvanelobis uflebebis Sesaxeb. am kontrolis sanacvlod isini uweven<br />

profesiul da finansur daxmarebas organizebisa da gaficvebis dros da<br />

exmarebian administraciasa da SromiTi SeTanxmebebis molaparakebebSi,<br />

agreTve administraciaSi. Eerovnuli kavSiris mier uzrunvelyofili sxva<br />

momsaxurebebia: (1) kavSiris liderebis treningi, (2) kanonieri daxmareba, (3)<br />

politikuri saqmianobis xelmZRvaneloba, (4) saganmanaTleblo da<br />

socialuri urTierTobebis programebi, (5) kavSiris wevrebis<br />

disciplinireba.<br />

Aadgilobrivi profkavSirebis struqtura da funqciebi<br />

A adgilobrivi profkavSirebis moxeleebi Cveulebriv pasuxismgebelni<br />

arian adgilobriv SromiT SeTanxmebebze da wevrebis darRvevebis<br />

gamoZiebasa da procesze. rac yvelaze mniSvnelovania, isini uzrunvelyofen,<br />

rom adgilobrivi kavSiris wevrebs ar moeqcnen TavianTi damsaqmeblebi<br />

adamianuri resursebis dadgenili politikis sawinaaRmdegod.<br />

adgilobrivi profkavSirebis moxeleebSi Sedis prezidenti,<br />

viceprezidenti, mdivani-xazinadari da sxvadasxva komitetis Tavmjdomareebi.<br />

kavSiris sididis mixedviT, erT an met mosamsaxures kavSiri uxdis<br />

anazRaurebas sruli ganakveTis safuZvelze. darCenili moxeleebi wevrebia,<br />

romelTac aqvT regularuli samsaxuri da emsaxurebian kavSirs<br />

anazRaurebis gareSe, SesaZloa maTTvis simboluri saCuqrebisa da xarjebis,<br />

SeRavaTebis gamoyofa. erovnuli kavSiris xelfasiani moxeleebi – egreT<br />

wodebuli amerikis kavSirgabmulobis muSakebis CWA warmomadgenlebi –<br />

daexmarebian adgilobriv kavSirs iseTi funqciebis ganxorcielebaSi,<br />

rogoricaa organizeba, SromiTi xelSekrulebebis mogvareba, wevrebis<br />

darRvevebis arbitraJi da samarTlebrivi sakiTxebi.<br />

Madgilobriv kavSirSi metad mniSvnelovan Tanamdebobas <strong>warmoadgens</strong><br />

kavSiris warmomadgeneli. igi kavSiris wevrebis interesebs icavs maT<br />

uSualo zedamxedvelebTan da xelmZRvanelobis sxva wevrebTan<br />

urTierTobaSi. warmomadgenlebs Cveulebriv kavSiris wevrebi irCeven<br />

ganyofilebis farglebSi, isini TanamSromlebs anazRaurebis gareSe<br />

emsaxurebian. radganac warmomadgenlebi srul ganakveTze muSaoben<br />

organizaciaSi, samuSao saaTebis Semdeg isini xSirad didi dros wevrebis<br />

problemebis ganxilvasa da mogvarebas uTmoben. roca warmomadgeneli<br />

monawileobs Sexvedrebze organizaciis samuSao drois periodSi, maSin<br />

dakarguli samuSao drois anazRaurebas ixdis adgilobrivi profkavSiri.<br />

120


PprofkavSiris warmomadgeneli SeiZleba CavTvaloT, rogorc<br />

“Suamavali adamiani”, romelic momwyvdeulia sawinaaRmdego interesebsa da<br />

jgufebs Soris. Aar SeiZleba vivaraudoT, rom warmomadgenlebi yovelTvis<br />

daicaven wevrebs da angariSs ar gauweven menejerul amocanebs.<br />

profkavSiris warmomadgenlebi xSirad windaxeduli pirovnebebi arian,<br />

romlebic muSaoben TanamSromlebisa da organizaciis mdgomareobis<br />

gaumjobesebisTvis. aseve zedamxedvelebi da menejerebi yvela doneze<br />

amyareben samuSao urTierTobebs warmomadgenelTan da kavSiris yvela<br />

moxelesTan. am urTierTobas SeiZleba didi mniSvneloba hqondes kavSirisa<br />

da xelmZRvanelobis efeqturi TanamSromlobisaTvis. TanamSromelTa<br />

moralisaTvis.<br />

PprofkavSiris xelmZRvanelobis mimarTulebebi da damokidebulebebi<br />

P profkavSiris liderebis rolis zusti SefasebisTvis adamianma unda<br />

gaiazros maTi warsuli, ambiciebi da aRiaros maTi samsaxuris politikuri<br />

arsi. Mmravali erovnuli profkavSiris liderebs SeeZloT SeemuSavebinaT<br />

politikuri saSualebebi, riTac isini daamarcxebdnen opozicias da<br />

samudamod SeinarCunebdnen samsaxurs. ATumca adgilobrivi kavSiris<br />

liderebisTvis muSaobis vada naklebad daculia. adgilobriv profkavSirSi,<br />

federaluri kanonis Tanaxmad, moxeleebis xelaxali arCeva xdeba sul<br />

mcire yovel sam weliwadSi. Tu isini darCebian samsaxurSi, maT unda<br />

SeZlon wevrebis umravlesobis darwmuneba, rom isini wevrebs efeqturad<br />

emsaxurebian.<br />

MTumca simarTlea, rom profkavSiris liderebi maRal Tanamdebobebs<br />

TavianT organizaciebSi ikaveben, Cveulebrivi wevrebi xSirad Zalian did<br />

gavlenas am liderebis mxridan ganicdian, kerZod, SromiTi xelSekrulebis<br />

molaparakebebTan da marTvasTan dakavSirebiT. menejerebma unda<br />

gaiTvaliswinon, rom profkavSiris Tanamdebobis pirebi arCevnebis gziT<br />

modian Tanamdebobebze, nebismieri politikuri Tanamdebobis piris msgavsad,<br />

da unda upasuxon TavianTi amomrCevlebis interesebs. profkavSiris lideri,<br />

romelic kavSiris wevrebis moTxovnebs ugulebelyofs, safrTxis qveS<br />

ayenebs Tavis xelaxal arCevas an mis, rogorc SeTanxmebebis Suamavlis,<br />

mxardaWeras. warmatebuli liderobisTvis saWiroa Sromis moxeleebma<br />

didi yuradReba miaqcion saerTo miznebs da Sromis mimarTulebebs.<br />

biznesgaerTianeba aris zogadi safirmo niSani amerikis Sromis<br />

organizaciebis Semdegi miznebisTvis: gazrdili xelfasi, samuSaos dacva da<br />

gaumjobesebuli samuSao pirobebi. Uufro metic, kavSiris liderebma ician<br />

agreTve, rom profkavSirebma unda gadaWran wevrebis socialuri,<br />

ekonomikuri da samarTlebrivi sakiTxebi. magaliTad, gaerTianebuli<br />

avtomuSakebi zemoqmedebas axdenen kongresze dacviTi kanonmdeblobis<br />

misaRebad, romelic gavlenas axdens avtoindustriaze. Statis, qveynisa da<br />

municipalitetis TanamSromelTa amerikuli federacia, nemsebis warmoebis<br />

kavSiri, industriuli da safeiqro TanamSromlebis da saaviacio asociacia<br />

aqtiurad uWerdnen mxars qalTa sakiTxebs saxelmwifo da erovnul doneze.<br />

SromiTi urTierTobebi saxelmwifo seqtorSi<br />

K koleqtiuri molaparakebebi federaluri, saxelmwifo da adgilobrivi<br />

mmarTvelobis TanamSromlebs Soris warmoadgenda ganviTarebis sferos<br />

profkavSiris moZraobisTvis adre, 1960 wlis Semdeg. dRes Svidi milioni<br />

121


saxelmwifo mosamsaxurea gaerTianebuli profkavSirebSi an TanamSromelTa<br />

asociaciebSi. isini Seadgenen mTavrobis moxeleTa daaxloebiT 40 procents.<br />

profkavSiris wevrTa raodenobis bolo monacemebi aCveneben, rom udidesi<br />

SromiTi organizaciebi warmoadgenen TanamSromlebs saxelmwifo seqtorSi –<br />

erovnuli saganmanaTleblo asociacia (2.7 milioni wevri), maswavlebelTa<br />

amerikuli federacia (900.000 wevri) da saxelmwifo, qveynis da<br />

municipalitetis TanamSromlebi (1.3 milioni wevri). radganac<br />

maswavleblebis, policielebis, mexanZreebis da saxelmwifo moxeleebis<br />

profkavSirebisa da asociaciebis masStabebi gaizarda da gazarda<br />

politikuri Zalauflebac, isini iTxoven imave uflebebs SeTanxmebisTvis da<br />

imave pirobebs, rac kerZo seqtoris TanamSromlebs aqvT.<br />

Mmiuxedavad imisa, rom saxelmwifo da kerZo seqtoris koleqtiur<br />

molaparakebebs mravali saerTo Tviseba aqvs, mainc bevri faqtori<br />

ganasxvavebs am or seqtors erTmaneTisgan. P pirveli, aq ar aris erovnuli<br />

kanonebi, romlebic marTavs saxelmwifo seqtoris SromiT urTierTobebs,<br />

erovnuli SromiTi urTierTobebis aqtis msgavsad kerZo seqtorSi.<br />

saxelmwifo seqtoris koleqtiuri molaparakebebi mimdinareobs TiToeuli<br />

Statis calkeuli iurisdiqciis farglebSi, da arsebobs gansxvaveba<br />

sxvadasxva Statis kanonebs Soris. magaliTad, zogierT Stats: arizonas,<br />

utas da misisips ara aqvs koleqtiuri molaparakebebis kanonebi; sxva<br />

Statebs: floridas, havais da niu iorks sayovelTao kanonebi aqvs,<br />

romlebic aniWeben koleqtiuri molaparakebebis uflebebs yvela saxelmwifo<br />

moxeles. am or ukiduresobas Soris aris saxelmwifo kanonebi, romlebic<br />

aniWeben koleqtiuri molaparakebebis uflebebs mxolod TanamSromelTa<br />

specialur jgufebs, rogoricaa maswavleblebi da formiani servisebi<br />

(policia da saxanZro). Ffederaluri TanamSromlebisTvis koleqtiur<br />

molaparakebebs awesrigebs aRmasrulebeli brZanebebi (aSS-is prezidentis<br />

mier gamocemuli debulebebi) da 1978 wlis samoqalaqo servisis reformis<br />

aqti.<br />

Mmeore, saxelmwifo iurisdiqciebi xSirad aweseben xelfass,<br />

TanamSromelTa sargebels da organizaciul wesebs, ris mixedviTac<br />

muSaoben maTi TanamSromlebi. sajaro samoqalaqo servisis sistemebi<br />

arsebobs, raTa ganixilon TanamSromelTa saCivrebi an darRvevebi. kanoniT<br />

gansazRvruli xelfasiTa da samuSao pirobebiT profkavSirebs ar aZleven<br />

SesaZleblobas moagvaron koleqtiuri SeTanxmebebis yoveldRiuri<br />

sakiTxebi. KprofkavSirebi miiCneven amas, rogorc TavianTi mizezebis<br />

“dacvis~ SesaZleblobis dakargvas.<br />

Dda bolos, gaficva saxelmwifo seqtorSi mkacrad akrZalulia.<br />

radganac is momsaxureba, romelsac uzrunvelyofen mTavrobis moxeleebi,<br />

xSirad iTvleba mniSvnelovnad sazogadoebis keTildReobisTvis,<br />

sazogadoebrivi politika aseTi gaficvebis winaaRmdegia. A amrigad,<br />

Statebis umetesobis sakanonmdeblo organoebi TanamSromlebs ar aniWeben<br />

gaficvis uflebas. im StatebSi, sadac gaficva dasaSvebia, ufleba<br />

SezRudulia TanamSromelTa garkveuli jgufebisTvis – Cveulebriv, uformo<br />

(araformiani) TanamSromlebisTvis, romelTa gaficvas SeuZlia safrTxe<br />

Seuqmnas sazogadoebis janmrTelobas, usafrTxoebas an keTildReobas.<br />

saxelmwifo moxeleTa profkavSirebi kamaToben, rom radgan isini uars<br />

amboben gaficvis imave uflebaze, romelzec kerZo seqtoris TanamSromlebi,<br />

maTi Zalaufleba koleqtiuri molaparakebebis dros metad Sesustebulia.<br />

122


profkavSiris moxeleebi xSirad aRweren saxelmwifo moxeleebTan<br />

molaparakebas, rogorc “Sexvdi da moiTxove”-s process.<br />

Mmolaparakebebis uflebamosilebaSi samarTlianobis, miukerZoeblobis<br />

uzrunvelsayofad sxvadasxva arbitraJis meTodebi gamoiyeneba, riTac xdeba<br />

koleqtiuri SeTanxmebebis gamouvali mdgomareobis mogvareba saxelmwifo<br />

seqtorSi. erT-erTia savaldebulo arbitraJi TanamSromlebisTvis: policiis<br />

TanamSromlebi, mexanZreebi da sxvebi, am sferoSi gaficvebi ar SeiZleba<br />

daSvebuli iyos. Kkidev erT meTods <strong>warmoadgens</strong> bolo SeTavazebis<br />

arbitraJi, romlis mixedviTac arbitrma unda aarCios modave mxareeebis<br />

mier warmodgenili erT-erTi saboloo SemoTavazeba. Aam meTodiT arbitri<br />

im mxarisken ixreba, romlis saboloo SeTanxmebis winadadeba yvelaze<br />

axlosaa sakiTxis gonivrul mogvarebasTan.<br />

SeTanxmebis, molaparakebebis procesi<br />

xSirad adamianebi, romlebic ar arian garkveulni kontraqtis<br />

molaparakebebSi, am process miiCneven emociur konfliqtad mSromel klassa<br />

da xelmZRvanelobas Soris, rac xorcieldeba xangrZlivi sesiebiT, muStis<br />

dartymebiT kvamliT savse oTaxebSi. sinamdvileSi SromiTi xelSekrulebis<br />

molaparakebas didi dro sWirdeba momzadebisTvis, maT Soris _<br />

diplomatiuri manevrireba da SeTanxmebis strategiis SemuSaveba. ufro<br />

metic, molaparakeba mxolod koleqtiuri SeTanxmebebis procesis erT<br />

nawils <strong>warmoadgens</strong>. koleqtiuri SeTanxmebebi aseve gulisxmobs ekonomikuri<br />

zewolis gamoyenebas gaficvebisa da boikotis formiT profkavSiris mier.<br />

Llokautebi, sawarmos daxurva da gaficulebis gadaadgileba msgavsi<br />

zemoqmedebaa, romelsac iyenebs damsaqmebeli. agreTve erT-erTma an orive<br />

mxarem SeiZleba moiTxovos mxardaWera sazogadoebisgan an<br />

sasamarTloebisgan, rogorc mowinaaRmdege mxaris zewolis saSualeba.<br />

molaparakebebisTvis momzadeba<br />

molaparakebebisTvis mzadeba niSnavs monacemebis Segrovebas<br />

SeTanxmebis winadadebebisTvis da koleqtiuri SeTanxmebis gundis<br />

Camoyalibebas. es saSualebas iZleva koleqtiuri molaparakebebi Catardes<br />

mowesrigebulad, realur da pozitiur safuZvelze sasurveli miznis<br />

misaRwevad. Mmolaparakebebis dros xSirad adgenen molaparakebebis wignaks,<br />

masSi mocemulia SeniSvnebi, romlebic gansazRvravs, kontarqtis romel<br />

punqtze SeiZleba moTxovnam gavlena moaxdinos. molaparakebebis wignakSi<br />

aseve mocemulia kontarqtis pirobebis zogadi istoria da maTi mniSvneloba<br />

xelmZRvanelobisTvis. SromiTi xelSekruleba ar aris pirveli, razedac<br />

mxareebi Tanxmdebian, aramed molaparakebebisTvis momzadeba idealur<br />

SemTxvevaSi unda daiwyos Zalian male arsebuli xelSekrulebis<br />

xelmoweridan. es praqtika saSualebas aZlevs molaparakebis monawileebs<br />

ganixilon wina molaparakebebis dros daSvebuli Secdomebi.<br />

Mmolaparakebebis monacemTa Segroveba<br />

darRvevebTan, disciplinarul qmedebebTan, dawinaurebasTan, warmoebis<br />

droebiT SeCerebasTan, damatebiT samuSao saaTebTan, arbitraJis wina<br />

dadgenilebebTan da xelfasebTan dakavSirebuli Sida monacemebi exmareba<br />

damsaqmebels SeTanxmebis Camoyalibebasa da mxardaWeraSi. zedamxedvelebma<br />

da menejerebma, romlebic valdebulni arian moagvaron SromiTi SeTanxmeba,<br />

123


SeiZleba metad mniSvnelovani ideebi da winadadebebi mogvawodon<br />

cvlilebebTan dakavSirebiT, rac saWiroa xelSekrulebis momzadebisTvis.<br />

maTi kontaqti profkavSiris wevrebTan da warmomadgenlebTan uzrunvelyofs<br />

cvlilebebis pirvelad informacias, rac molaparakebisas kavSiris<br />

wamomadgenlebma unda SemogvTavazon.<br />

Kkontraqtis Sesaxeb molaparakebebis dros profkavSiris<br />

SemTanxmeblebi saubroben “konkurenciuli xelfasis miRebaze”. es termini<br />

exeba msgavsi kontraqtis debulebebis arsebobas – kerZod, xelfasisa da<br />

sargeblis Sesaxeb – sxvadasxva kompaniebs Soris, raTa Tavidan aviciloT<br />

sasurveli SromiTi Rirebulebis upiratesoba meoreze. molaparakebebis<br />

modeli saSualebas aZlevs kavSirebs aCvenenon TavianT wevrebs, rom isini<br />

iReben anazRaurebas sxv TanamSromlebis msgavsad, romlebic asruleben<br />

msgavs samuSaos, da damsaqmebelebi darwmunebulni arian, rom maTi Sromis<br />

Rirebuleba konkurencias uwevs maT konkurentebs. sxva miRweuli SromiTi<br />

SeTanxmebebi, kerZod adgilobriv da regionalur doneze, did rols<br />

TamaSobs SromiTi xelSekrulebis pirobebis dadgenaSi.<br />

koleqtiuri molaparakebebis procesi<br />

1. momzadeba molaparakebebisTvis<br />

_________________________________<br />

• monacemTa Segroveba;<br />

• SeTanxmebis pirobebis dadgena.<br />

2. strategiebis SemuSaveba<br />

________________________________<br />

• xelmZRvanelobis winadadebebisa da dasaSvebi SezRudvebis ganxilva;<br />

• oponentebis miznebis ganxilva;<br />

• gaficvis gegmis SemuSaveba.<br />

3. molaparakebebis Catareba<br />

___________________________<br />

• gulwrfeli SeTanxmeba;<br />

• winadadebebis analizi;<br />

• SeTavazebebis gadawyveta;<br />

• SeTanxmebebis formatSi darCena.<br />

4. xelSekrulebis gaformeba<br />

____________________________<br />

• kontraqtis enis dadgena;<br />

• xelSekrulebis damtkiceba.<br />

gaficvebi – kanonieri moTxovnebi – lokautebi – gaficvis gadaadgilebebi –<br />

boikoti<br />

Mmolaparakebebis gundebi<br />

Cveulebriv TiToeul mxares eyoleba oTxi an eqvsi warmomadgeneli<br />

molaparakebis magidasTan. xelmZRvanelobis mTavari momlaparakebeli<br />

124


(mediatori) iqneba viceprezidenti an SromiTi urTierTobebis menejeri;<br />

profkavSiris mTavari momlaparakebeli iqneba adgilobrivi kavSiris<br />

prezidenti an erovnuli kavSiris warmomadgeneli. sxvebi, romlebic<br />

Seadgenen menejmentis gunds, iqnebian warmomadgenlebi sabuRaltro an<br />

finansuri operciebis, dasaqmebis, samarTlebrivi an satreningo<br />

ganyofilebebis. adgilobrivi kavSiris prezidents mxars dauWers mTavari<br />

Suamavali, sxva adgilobrivi kavSiris prezidentebi da erovnuli kavSiris<br />

warmomadgenlebi.<br />

SeTanxmebis gundis pirveli Sexvedra gansakuTrebiT mniSvnelovania,<br />

radganac is ayalibebs garemos, romelSic warimarTeba molaparakebebi.<br />

gulwrfelma damokidebulebam, zogjer mcire iumoris Semotanamac, SeiZleba<br />

ganmuxtos daZabuloba da xeli Seuwyos molaparakebebis Tavisuflad<br />

dawyebas. damokidebulebis amgvari struqtura momzadda mxareebs Soris<br />

damokidebulebebis Sesacvlelad, xSirad erTi mxaris dasarwmuneblad, rom<br />

daakmayofilos meore mxaris moTxovnebi.<br />

SeTanxmebebis strategiisa da taqtikis SemuSaveba<br />

damsaqmeblis Suamavlebma unda SeimuSaon werilobiTi gegma, romelic<br />

Seicavs maTi SeTanxmebis strategias. gegma unda iTvaliswinebdes<br />

winadadebebs, romlebsac albaT profkavSiri waradgens, sxva<br />

damsaqmeblebTan dadebul yvelaze bolo xelSekrulebebze dayrdnobiT, da<br />

unda Seicavdes moTxovnebs, romlebic daukmayofilebeli darCa wina<br />

molaparakebebis Semdeg. gegma agreTve unda iTvaliswinebdes kavSiris<br />

miznebs, agreTve imas, ramdenad apirebs is daTmobebze wasvlas, Tu<br />

mimarTavs gaficvebis qmedebebs am miznebis misaRwevad.<br />

Mdamsaqmeblis SeTanxmebis strategiam sul mcire unda moagvaros es<br />

sakiTxebi:<br />

profkavSiris winadadebebi da xelmZRvanelobis reaqcia maTze;<br />

xelmZRvanelobis moTxovnebis, daTmobebis SezRudvebis, da<br />

gansazRvruli kavSiris reaqciebis nusxa;<br />

monacemTa bazis SemuSaveba xelmZRvanelobis SeTanxmebebis<br />

winadadebebis mxardasaWerad da kavSiris moTxovnebis sawinaaRmdegod;<br />

moqmedma gegmam unda moaxdinos gavlena YTanamSromlebze.<br />

strategiis garkveuli elementebi saerToa damsaqmeblisTvisac da<br />

profkavSirisTvisac. zogadad TiToeuli mxaris mier wamoyenebuli<br />

Tavdapirveli moTxovnebi ufro mniSvnelovania, vidre isini, romlebic<br />

faqtobrivad SeiZleba miRweul iqnes. es keTdeba daTmobebis<br />

uzrunvelsayofad. ufro metic, TiToeuli mxare yovelTvis gaurbis daTmos<br />

maqsimumi, mas SeuZlia iseT daTmobaze wavides, romelic SeiZleba saWiro<br />

gaxdes SeTanxmebis gamouvali mdgomareobidan gamosasvlelad.<br />

SromiTi xelSekrulebis molaparakebas SeiZleba hqondes pokeris<br />

TamaSis zogierTi Tviseba: TiToeuli mxare cdilobs gansazRvros Tavisi<br />

oponentis pozicia, maSin roca Tavisas ar amJRavnebs. TiToeuli mxare,<br />

bunebrivia, cdilobs Tavidan aicilos Sesabamisi mniSvnelobis gamxela, rac<br />

mohyveba SeTavazebas, ise rom is ar iqneba iZulebuli gadaixados ufro meti<br />

Tanxa, vidre saWiroa SeTavazebis misaRebad. es isevea, rogorc manqanis<br />

yidvis dros, roca myidveli da gamyidveli mraval strategias iyeneben<br />

saukeTeso SesaZlo Sedegis mosapoveblad.<br />

125


SromiTi xelSekrulebis Sesaxeb molaparakeba<br />

roca molaparakebebi iwyeba, damsaqmebeli valdebulia gulwrfelad<br />

moelaparakos kavSiris warmomadgenels samuSao pirobebis Taobaze.<br />

gulwrfeloba moiTxovs, rom damsaqmeblis Suamavlebi Sexvdnen<br />

profkavSiris kolegebs saWiro adgilas am pirobebis gansaxilvelad. is<br />

agreTve moiTxovs, rom TiToeuli mxaris mier warmodgenili winadadebebi<br />

iyos realuri. Mmeore mxaris SemoTavazebebis ganxilvis dros TiToeuli<br />

mxare valdebulia wamoayenos Sesabamisi sawinaaRmdego winadadebebi.<br />

sabolood, orive mxarem unda moaweros xeli werilobiT dokuments,<br />

romelic Seicavs molaparakebebis saSualebiT miRweul SeTanxmebas.<br />

SromiTi urTierTobebis erovnuli sabWo (NLRB) gansazRvravs<br />

movaleobas SeaTanxmos yvela sakiTxi xelfasis, samuSao saaTebis an sxva<br />

pirobebis Sesaxeb. am Temebs uwodeben SeTanxmebis savaldebulo sakiTxebs.<br />

orive mxare _ damsaqmebelic da profkavSiric _ unda SeTanxmdes<br />

gulaxdilad am sakiTxebze. Tumca kanoni ar sTxovs arc erT mxares<br />

daeTanxmos winadadebas an wavides daTmobebze am sakiTxebze molaparakebis<br />

dros. sxva sakiTxebis (egreT wodebuli arCeviTi sakiTxebis) Sesaxeb ki,<br />

romlebic kanonieria, magram ar ukavSirdeba anazRaurebas, samuSao saaTebs,<br />

an sxva pirobebs, mxareebs Tavisuflad SeuZliaT SeTanxmdnen, magram arc<br />

erTma mxarem ar unda aiZulos meore daiTanxmos am sakiTxebze. arCeviTi<br />

sakiTxebi SeiZleba moicavdes profkavSiris moTxovnas daadasturos<br />

zedamxedvelobiTi dawinaurebebi an konsultacia organizaciis produqtis<br />

an servisis fasis dadgenis Sesaxeb. SeTanxmebis arakanonieri sakiTxebi<br />

moicavs iseT sakiTxebs, rogoricaa daxuruli sawarmos an savaldebulo<br />

sawevro gadasaxadebis daqviTvebi. Tu moTxovna gakeTda arakanonier<br />

punqtTan dakavSirebiT, NLRB gamoavlens darRvevas taft-harTlis aqtis (5)<br />

(8) a nawilis mixedviT. sadac Sromis klasis da xelmZRvanelobis<br />

Suamavlebs ar SeuZliaT daeTanxmon, SeTanxmebis winadadeba savaldebulo<br />

sakiTxia Tu arCeviTi, NLRB gadawyvets davas.<br />

Yyoveli SeTanxmebis gadasaWreli sakiTxisTvis problema, razedac<br />

SeTanxmeba miRweul iqna, unda iyos damsaqmeblisa da kavSiris mier miRebul<br />

farglebSi. xSirad xsenebuli SeTanxmebis modelSi, ros stagneri da<br />

jalmar rozeni am or struqturas Soris arsebul sferos uwodeben<br />

SeTanxmebis, ganxilvis zonas. zogierTi SeTanxmebis situaciaSi, erT-erTi<br />

amgvari zona mocemulia 14.3 sqemaze, erTi mxaris sasurveli gadawyvetileba<br />

SeiZleba gascdes meore mxaris sazRvrebs. ase rom, gamosavali SeTanxmebis<br />

zonis gareTaa. Tu is mxare uars ganacxadebs Secvalos Tavisi moTxovnebi,<br />

rom moaqcios isini SeTanxmebis zonaSi, an Tu mowinaaRmdege mxare uars<br />

ganacxadebs gaafarToos Tavisi SezRudva meore mxaris moTxovnaTa<br />

Sesarigeblad, moveqceviT SeTanxmebis CixSi. magaliTad, TanamSromlebisTvis<br />

xelfasis gazrdaze mimdinareobs SeTanxmeba, da Tu profkavSiris yvelaze<br />

dabali limiti aris 4-procentiani zrda da xelmZRvanelobis maqsimaluri<br />

limiti ki – 6 procenti, misaRebi sfero – SeTanxmebis zona –<br />

xelmisawvdomia orive mxarisTvis. Tu xelmZRvanelobis maqsimaluri limiti<br />

aris mxolod 3 procenti, SeTanxmebis zona ar aris xelmisawvdomi arc erTi<br />

mxarisTvis da Seiqmneba gamouvali mdgomareoba. sqema 14.3, romelic<br />

eyrdnoba stagnerisa da rozenis original models, gviCvenebs, rom roca<br />

molaparakeba mimdinareobs, ramdenime mniSvnelovani cvlileba gavlenas<br />

126


axdens Suamavlebze da maT SesaZleblobaze SeTanxmebas miaRwion<br />

molaparakebis zonis farglebSi.<br />

interesebze dafuZnebuli molaparakeba<br />

administraciasa da profkavSirebs Soris aSS-is SromiTi urTierTobebi<br />

konkurentunarianobiT xasiaTdeba. Suamavlebi iwyeben sawinaaRmdego<br />

SeTanxmebebiT. gansazRvruli poziciebiT da Seferxebis, darwmunebis,<br />

xelobis an Zalauflebis saSualebiT mxareebi muSaoben calkeuli<br />

SeTanxmebis moTxovnebis mogvarebisaTvis. tradiciuli SeTanxmebiT da<br />

ormxrivi daTmobis meTodiT, Sedegebi SeiZleba srulad akmayofilebdes<br />

erT an orive mxares. faqtobrivad, roca erTi mxare xvdeba, rom mas<br />

“usamarTlod” moeqcnen, mwvave gancdebi SeiZleba sul gahyves SeTanxmebis<br />

moqmedebis ganmavlobaSi. rogorc erT-erTma Sromis Suamavalma aRniSna,<br />

“sawinaaRmdego SeTanxmeba didad ver amyarebs grZelvadian pozitiur<br />

urTierTobas, kavSirs, romelic Ria urTierTobebsa da ndobas emyareba.<br />

Tavisi xasiaTis mixedviT is iwvevs eWvsa da kompromacias.” am negatiuri<br />

grZnobebis dasaZlevad profkavSirebisa da administraciis praqtikosebma<br />

SeiZleba gamoiyenon arawinaaRmdegobrivi damokidebuleba molaparakebebis<br />

mimarT.<br />

interesze dafuZnebuli SeTanxmeba eyrdnoba ormxrivi interesebis<br />

gansazRvrasa da dadgenas, da ara konkretuli moTxovnebis mogvarebas.<br />

rogorc gansazRvrulia federaluri Suamavlobisa da momrigebiTi<br />

samsaxuris mier, interesze dafuZnebuli SeTanxmeba aris “problemis<br />

gadaWris procesi, romelic xorcieldeba principuli gziT; es<br />

uzrunvelyofs efeqtur gadawyvetilebebs SeTanxmebiTi urTierTobis<br />

gaumjobesebis periodSi”. SeTanxmebis strategiis mTavari mizania aRmoaCinos<br />

SeTanxmebis ormxrivi interesebi, ormxrivi miznisa da gamosavalis<br />

gansazRvris surviliT.<br />

interesze dafuZnebuli SeTanxmeba aris patara novela SeTanxmebis<br />

procesSi. gansazRvrulia agreTve SeTanxmebis saSualebebi, romlebic<br />

SeiZleba gamoviyenoT warmatebuli da warumatebeli molaparakebebis<br />

gamocdilebis gaTvaliswinebiT, procesis dasaCqareblad. winadadebebisa da<br />

sapirispiro winadadebebis gamoyenebaze metad, rogorc SeTanxmebis miRwevis<br />

saSualebas, monawileebi iyeneben jgufur gadawyvetilebas, konsensuss,<br />

aqtiur mosmenas, Semowmebis processa da matricul Camoyalibebas, raTa<br />

xeli Seuwyon sakiTxebis mogvarebas. interesze dafuZnebuli SeTanxmebis<br />

mizania samomavlod daamyaros kavSiri ndobaze, urTierTgagebasa da<br />

ormxriv pativiscemaze.<br />

xelmZRvaneloba da profkavSiris uflebamosileba koleqtiuri<br />

molaparakebebis dros<br />

molaparakebebis dros Tu arc erTi mxare ar Tmobs Tavis<br />

Tavdapirvel pozicias SeTanxmebis miRwevis mizniT,, maSin Suamavlebi<br />

vardebian gamouval mdgomareobaSi. am etapze molaparakebebi metad<br />

daiZabeba, roca TiToeuli mxare gamoiyenebs Tavis SeTanxmebis uflebas<br />

miaRwios sasurvel Sedegebs. Mmxaris SeTanxmebis ufleba gulisxmobs mis<br />

ekonomikur, politikur da socialur gavlenas, raTa daikmayofilos Tavisi<br />

moTxovnebi meore mxaris xarjze.<br />

127


SeTanxmebis zona da molaparakebebis gavlena<br />

faqtorebi, romlebic gavlenas axdenen<br />

sazogadoebis azri;<br />

Suamavlebis Tvisebebi;<br />

ekonomikuri gavlena;<br />

SeTanxmebis istoria mxareebs Soris;<br />

kanonebi da administraciuli gadawyvetilebebi;<br />

sxva molaparakebebis Sedegebi;<br />

profkavSiris sasurveli Sedegi;<br />

profkavSiris sasurveli Sedegebis mosalodneli jaWvi;<br />

profkavSiris dabali limiti;<br />

administraciis maRali limiti;<br />

administraciis sasurveli Sedegebis mosalodneli jaWvi;<br />

administraciis sasurveli Sedegi.<br />

profkavSirebis SeTanxmebis uflebamosileba<br />

profkavSirebis uflebamosileba SeiZleba gamoiyenon damsaqmeblis<br />

winaaRmdeg gaficvis, piketirebis an boikotis mowyobiT. gaficvis<br />

saSualebiT TanamSromelTa jgufebi uars amboben muSaobis gagrZelebaze.<br />

profkavSirebi, Cveulebriv, gaficvas ucxadeben xelmZRvanelobas, rom<br />

molaparakebebiT daTmobaze wavidnen, rac gamoricxavs gaficvis saWiroebas.<br />

profkavSirebis wevrebis gaficva ar gulisxmobs, rom maT realurad surT<br />

an moelian gaficvis gagrZelebas, aramed maTi mizania ndobis mopoveba maTi<br />

ufrosebis mdgomareobis gansamtkiceblad molaparakebebis magidasTan.<br />

PprofkavSirisTvis metad mniSvnelovania, Tu ramdenad SeZlebs<br />

damsaqmebeli muSaobis gagrZelebas zedamxedvelebiT da im TanamSromlebis,<br />

personalis saSualebiT, romlebic daqiravebulni iyvnen gaficuli<br />

TanamSromlebis Sesanacvlebad. organizaciebSi, romlebsac maRali donis<br />

teqnologiebi da avtomatika gaaCnia da hyavs SedarebiT mcire<br />

TanamSromlebi, albaT agrZeleben muSaobas zedamxedvelebTan da<br />

menejerebTan erTad. maRalavtomatur satelefono kompaniebSi momsaxurebis<br />

umetesi nawili SeiZleba SenarCunebuli iyos zedamxedvelebis mier gaficvis<br />

dros. erT-erTma xelmZRvanelobam ganacxada: “teqnologiuri cvlilebebis<br />

gamo gaficvebi bevr industriaSi aRar axdens mniSvnelovan gavlenas<br />

damsaqmeblis saqmianobaze.” Aase rom, muSaobis gagrZelebis rac ufro meti<br />

SesaZlebloba aqvs damsaqmebels, miT ufro naklebi Sansi aqvs profkavSirs<br />

daikmayofilos moTxovnebi gaficvis saSualebiT.<br />

roca kavSiri gaficvas awyobs, is axdens samsaxuris Sesasvlelis<br />

piketirebas, raTa uTanxmoebis reklamireba moaxdinos da sxvebic ar SeuSvas<br />

SenobaSi, radganac profkavSirebi xSirad uars amboben sxva<br />

profkavSirebis piketirebis darRvevaze; piketirebam SeiZleba xeli<br />

SeuSalos satvirTo manqanebsa da vagonebs saqonlis gadazidvebSi.<br />

128


magaliTad, satvirTo manqanis mZRolma SeiZleba uari ganacxados, rom<br />

miawodos saqoneli im kompaniebs, romelTa TanamSromlebic gaficulni<br />

arian kvebisa da komerciul muSakTa gaerTianebul kavSirTan erTad.<br />

PprofkavSiris kidev erT ekonomikur iaraRs boikoti <strong>warmoadgens</strong>,<br />

romelic kategoriulad uaryofs damsaqmeblis mfarvelobas. magaliTad,<br />

xelsawyoebis mwarmoeblis winaaRmdeg gaficulma TanamSromlebma SeiZleba<br />

gadaketon gza im sacalo maRaziis win, sadac iyideba gaficulTa ufrosis<br />

mier warmoebuli xelsawyoebi. profkavSirebma aseve SeiZleba gamoiyenon<br />

plakatebi, radio da presa gancxadebebisaTvis, raTa xeli SeuSalon<br />

mwarmoeblis produqciis an servisis Sesyidvas.<br />

Aadministraciis molaparakebebis uflebamosileba<br />

roca molaparakeba CixSi eqceva, damsaqmeblis SeTanxmebis perspeqtiva<br />

damokidebulia saqmianobis gagrZelebaze, gaficvisa da operaciebis<br />

mTlianad SeCerebis miuxedavad.<br />

TanamSromlebs SeuZliaT gaificnon organizaciis winaaRmdeg, Tumca<br />

damqiraveblebs kanonieri ufleba aqvT daiqiraon an Caanacvlon rezervis<br />

TanamSromlebi. am uflebiT damqiraveblebi moipoveben SeTanxmebis<br />

saSualebas, rac prof-kavSiris gaficvis uflebas utoldeba. erTma<br />

damkvirvebelma aRniSna: “momuSaveTa Canacvlebis strategia menejers aZlevs<br />

SesaZleblobas SeebrZolos profkavSirs ise, rogorc aTeuli wlebis<br />

ganmavlobaSi kavSirebi ebrZodnen damsaqmeblebs.” NLRB-s dadgenilebebis<br />

Tanaxmad, Casanacvlebeli TanamSromlebi unda daiqiraon, xolo gaficul<br />

TanamSromlebs aqvT erTi wliT samsaxurSi aRdgenis ufleba da Tu isini<br />

gamoTqvamen samsaxurSi dabrunebis survils, maT es gadawyvetileba Riad<br />

unda daafiqsiron.<br />

kidev erT, farTod gavrcelebul molaparakebebis strategias<br />

<strong>warmoadgens</strong> is, rom damqiraveblebma SeiZleba gaagrZelon muSaoba<br />

menejerebisa da zedamxedvelebis daxmarebiT, raTa daakompleqton<br />

gaficulTa samuSao adgilebi. magaliTad, 2000 wels, agvistoSi daaxloebiT<br />

sami aTasamde menejerma datova samsaxuri, rom emuSavaT operatorebad,<br />

teqnikur specialistebad da momxmarebelTa servisis warmomadgenleblad<br />

amerikis kavSirgabmulobisa da verizonis TanamSromelTa gaficvis<br />

periodSi. rogorc zemoT aRvniSneT, teqnologiuri progresis zrda<br />

saSualebas aZlevda damsaqmeblebs gaficvis ganmavlobaSi emuSavaT.<br />

eqstremalur situaciebSi damqiravebels SeuZlia lokauti<br />

gamoucxados Tavis TanamSromlebs. lokauti aris strategia, romlis<br />

saSualebiTac damqiravebeli uars eubneba TanamSromlebs muSaobis<br />

SesaZleblobaze samuSao operaciebis daxurvis gziT. garda amisa, lokauti<br />

SeiZleba gamoyenebul iqnes xelmZRvanelobis mier, rom SeebrZolon<br />

profkavSirebs da sakuTrebisadmi zianis miyenebas, an darRvevas<br />

organizaciaSi SromiT davasTan dakavSirebiT.<br />

damqiraveblebi SeiZleba iZulebulni gaxdnen, rom mimarTon lokauts,<br />

miuxedavad imisa, rom regularuli TanamSromlebisTvis muSaobaze uaris<br />

gamocxadebam SeiZleba ziani miayenos organizaciis imijs da problemebi<br />

Seuqmnas damqiraveblebs.<br />

molaparakebebis problemebis gadaWra<br />

129


profkavSirebi da damsaqmeblebi yvela saxis industriaSi _ sportSi,<br />

transportSi, mrewvelobaSi, kavSirgabmulobasaA da jandacvaSi _ iyeneben<br />

Suamavlobasa da arbitraJs molaparakebebisas gamouvali mdgomareobis<br />

mosagvareblad. rogorc me-13 TavSia ganxiluli, Suamavloba aris<br />

nebayoflobiTi procesi, romelic damokidebulia komunikaciaze da<br />

mediatorebis SesaZleblobebze daexmaron mxareebs maTi uTanxmoebis<br />

mogvarebaSi. federaluri mTavroba SromiT davebSi erTveba FMCS -is<br />

servisebis saSualebiT.<br />

mediatorisagan gansxvavebiT, arbitri Tavis Tavze iRebs<br />

gadawyvetilebis mimRebas da gansazRvravs, Tu rogor SeiZleba mogvardes<br />

urTierToba or mxares Soris. sxvagvarad rom vTqvaT, arbitri saboloo<br />

dadgenilebas wers, romelsac mxareebi unda daemorCilon. SuamavlobasTan<br />

SedarebiT, arbitraJi ise xSirad ar gamoiyeneba kerZo seqtoris davebis<br />

gadasawyvetad. saxelmwifo seqtorSi, sadac gaficva mkacrad akrZalulia,<br />

procentuli arbitraJis gamoyeneba problemis gadaWris zogad meTods<br />

<strong>warmoadgens</strong>. zogadad, erTi an orive mxare iZulebuli xdeba<br />

uflebamosileba mianiWon mesame mxares moagvaros maT Soris dava. amitomac,<br />

mediatori uTanxmoebis mosagvareblad gamoiyeneba da is exmareba mxareebs<br />

SeTanxmebis miRwevaSi. Aarbitrs iwveven, raTa gadaWras davebi, romlebic<br />

warmoiSveba xelSekrulebasTan dakavSirebiT. amas arbitraJis ufleba<br />

ewodeba.<br />

sabednierod, profkavSirsa da administracias Soris molaparakebebis<br />

didi umravlesoba mSvidobianad mTavrdeba. roca molaparakebebi<br />

damTavrebulia, SromiTi SeTanxmeba xdeba formaluri dokumenti, romelSic<br />

aRniSnulia vadebi, pirobebi, da wesebi, romelTa Sesrulebazec SeTanxmdnen<br />

TanamSromlebi da menejerebi. HRM5 aCvenebs SromiTi SeTanxmebis zogierT<br />

mniSvnelivan punqts da aseve <strong>warmoadgens</strong> axali da progresuli kontraqtis<br />

zogierTY magaliTs. nebismieri SromiTi xelSekrulebis ori yvelaze<br />

mniSvnelovani punqti menejeris uflebebsa da profkavSiris dacvis formebs<br />

exeba.<br />

xelmZRvanelobis uflebebi<br />

menejeris uflebebi unda Seesabamebodes samuSao pirobebs, ris<br />

meSveobiTac menejments SeuZlia eqskluziuri kontroli moipovos.<br />

gamonaklisis garda, SromiTi xelSekruleba unda Seicavdes menejeris<br />

uflebebis muxls. es muxli amtkicebs rom, “menejeris uflebamosileba<br />

yvela sakiTxSi mTavaria, Tu TviTon ar daTmobs raime uflebas koleqtiur<br />

SeTanxmebaSi, an im sferoebSi, sadac misi uflebamosileba kanoniT<br />

izRudeba.” xelmZRvanelobis uflebebi SeiZleba Seicavdes uflebas<br />

gansazRvros produqtis warmoeba, warmoebis adgilmdebareoba an<br />

momsaxurebis SesaZlebloba, an SearCios warmoebis aRWurviloba da<br />

procedurebi. qvemoT mocemulia erT-erTi muxlis magaliTi, romelic<br />

gansazRvravs menejeris uflebebs SromiT xelSekrulebaSi.<br />

SeTanxmebulia, rom kompania flobs yvela uflebas, privilegiebs da<br />

uflebamosilebas, romelic win uZRoda am SeTanxmebis Sesrulebas da am<br />

SeTanxmebaSi araferi ar SeiZleba aRiniSnos iseTi, ramac SeiZleba kompania<br />

SezRudos raime gziT menejmentis regularuli da Cveulebrivi funqciis<br />

130


ganxorcielebaSi da biznesis muSaobaSi, Tumca is SeiZleba iyos uaryofili<br />

an Secvlili am xelSekrulebis debulebiT.<br />

HRM 5<br />

SromiTi xelSekrulebis punqtebi<br />

tipuri muxlebi<br />

• anazRaureba<br />

• Svebuleba<br />

• dasvenebis dReebi<br />

• samuSao grafiki<br />

• xelmZRvanelobis uflebebi<br />

• profkavSiris dacva<br />

• gadayvanebi<br />

• disciplina<br />

• saCivris ganxilvis meTodebi<br />

• gaficvis ararseboba /lokautis muxlis ararseboba<br />

• damatebiTi samuSao saaTebi<br />

• usafrTxoebis meTodebi<br />

• samuSao gamocdileba<br />

• pensiebi da SeRavaTebi<br />

• autsorsingi<br />

progresuli muxlebi<br />

• TanamSromlebis ufleba oqmebze xelis miwvdomis Sesaxeb<br />

• SezRudvebi saqmianobis Sefasebis gamoyenebaze<br />

• ufrosTa pativiscema<br />

• fleqsiuri samedicino xarjebi<br />

• teqnologiuri aRWurvilobis dacva incidentebisagan<br />

• SezRudvebi eleqtronul monitoringze<br />

• narkologiuri analizis marTvis meTodebi<br />

• orenovani stipendiebi<br />

• Sida partniorobis SeRavaTebi<br />

profkavSirebis dacvis garantia<br />

rogorc am Tavis dasawyisSi aRvniSneT, profkavSirebma Tanabrad unda<br />

warmoadginon molaparakebebis jgufis yvela wevri, miuxedavad imisa,<br />

gaerTianebulni arian Tu ara isini profkavSirebSi. am valdebulebis<br />

sanacvlod, profkavSirebis xelmZRvanelebma unda scadon, rom SeTanxmdnen<br />

savaldebulo wevrobis zogierT formaze. profkavSirebis xelmZRvanelebi<br />

amtkiceben, rom savaldebulo wevroba xels uSlis zogierT momuSaves, rom<br />

miiRos gaerTianebisgan sargebeli ise, rom ar gadaixados Tavisi wili<br />

gadasaxadi. profkavSirebis SeTanxmebis standartuli debuleba aris<br />

xelfasidan profkavSiruli sawevros daqviTva, romelic akisrebs<br />

131


damsaqmebels pasuxismgeblobas, rom ar damalos profkavSirebis wevrebis<br />

sawevro Senatani.<br />

SromiT kontraqtSi profkavSirebis dacvis sxva saSualebebs<br />

<strong>warmoadgens</strong> sxvadasxva formis xelSekrulebebi. es gansxvavebuli xarisxis<br />

xelSekrulebebi moiTxovs, rom TanamSromlebi SeuerTdnen profkavSirebs.<br />

magaliTad, profkavSirebis ,,sawarmo“ iTvaliswinebs, rom Tu romelime<br />

momuSave ar aris profkavSiris wevri, aucileblad unda gawevriandes<br />

ocdaaTi dRis ganmavlobaSi an daiTxoven samsaxuridan. meore mxriv, uwyeba<br />

iTvaliswinebs nebayoflobiT wevrobas, Tumca SeTanxmebis yvela wevrma unda<br />

gadaixados profkavSirebis sawevro gadasaxadi.<br />

koleqtiur molaparakebebSi ramdenime sakiTxi ufro metad sakamaToa,<br />

vidre TviT am xelSekrulebasTan dakavSirebuli molaparakeba.<br />

profkavSirebis dacvis yvelaze popularuli punqti, profkavSirTa<br />

“samsaxuri” arakanonieria 22 StatSi, sadac moqmedebs kanonebi Sromis<br />

uflebis Sesaxeb. es kanoni krZalavs profkavSiris wevrobis nebismier<br />

formas. Taft-harTlis aqtis me-14 nawili (b) nebas rTavs calkeul Statebs,<br />

miiRon kanonmdebloba, romelic krZalavs profkavSirebis savaldebulo<br />

wevrobas, rogorc muSaobis pirobas.<br />

SromiTi xelSekrulebis regulireba<br />

rogorc ukve aRvniSneT, SromiTi SeTanxmebis molaparakebebi<br />

SromiTi urTierTobebis yvelaze cnobili da mniSvnelovani aspeqtia.<br />

gaficvis vadebi, preskonferenciebi da momuSaveTa piketireba xels uwyobs<br />

am imijis Seqmnas; profkavSiruli organizaciebis menejerebma ician, rom<br />

SromiTi urTierTobebis warmarTva ZiriTadad gamomdinareobs<br />

xelSekrulebis yoveldRiuri Sesrulebidan. radganac xelSekrulebas ar<br />

SeeZlo winaswar ganemarta davebis yvelanairi SesaZlo forma. agreTve,<br />

rogorc ki xelSekrulebas xeli moewereba, TiToeuli mxare ganmartavs<br />

TavisTvis xelsayrel punqtebs. es gansxvavebebi tradiciulad gvardeba<br />

saCivris ganxilvis meTodebiT.<br />

SeTanxmebuli saCivrebis ganxilvis procesi<br />

Ukmayofilebis gadaxedvis procesi saSualebas aZlevs profkavSirs<br />

warmoadginos Tavisi wevrebis (da ara mxolod wevrebis) interesebi saCivris<br />

ganxilvis procesSi. zogi administracia Tvlis, rom is aris<br />

molaparakebiTi SeTanxmebis centri (guli) an usafrTxoebis saSualeba,<br />

romelic ganapirobebs fleqsiurobas koleqtiuri SeTanxmebis mTliani<br />

sistemisTvis. saCivris ganxilvis procesis dros orive mxarisTvis<br />

mniSvnelovan sakiTxs <strong>warmoadgens</strong> Tu ramdenad efeqturad daakmayofilebs<br />

sistema profkavSirisa da administraciis moTxovnebs. Kkargad<br />

Camoyalibebuli werilobiTi saCivris ganxilvis meTodi saSualebas<br />

mogvcems ukmayofileba gadaxedil iqnes swrafad da naklebi<br />

biurokratizmiT, ramdenadac SesaZlebelia. aseve man unda Seuwyos xeli<br />

TanamSromlobas da ara konfliqts damsaqmebelsa da profkavSirs Soris.<br />

saCivris ganxilvis meTodis moqmedeba unikaluria TiToeuli<br />

koleqtiuri SeTanxmebis urTierTobisTvis, Tumca arsebobs saerTo<br />

elementebi sistemebs Soris. magaliTad, saCivris gadaxedvis meTodebi<br />

Cveulebriv gansazRvraven, Tu rogor unda daiwyos saCivris ganxilva,<br />

132


procesis Semadgeneli etapebis ricxvsa da dros, da TiToeuli mxaris<br />

warmomadgenlebs, romlebic CarTulni arian yoveli etapis dakiTxvebSi (ix.<br />

sqema 14.4.). roca saCivari ver gvardeba romelime etapze, SeTanxmebebis<br />

umetesoba unda waredginos mesame mxares (Cveulebriv, arbitrs), romlis<br />

gadawyvetilebac sabolooa. zogierTi SromiTi SeTanxmeba uzrunvelyofs<br />

Suamavlobas, rogorc TanamSromelTa saCivrebis mogvarebis saSualebas.<br />

Suamavloba iTvleba oficialur etapad ukmayofilebis ganxilvis procesSi.<br />

saCivrebis ganxilvis xuTetapiani procesi<br />

arbitraJi<br />

etapi 5<br />

30 samuSao dRe<br />

industriuli urTierTobebi - adgilobrivi profkavSiris prezidenti<br />

etapi 4<br />

15 samuSao dRe<br />

ganyofilebis menejeri - ufrosi momrigebeli<br />

etapi 3<br />

10 samuSao dRe<br />

uSualo zedamxedveli - profkavSiris momrigebeli<br />

etapi 2<br />

5 samuSao dRe<br />

uSualo zedamxedveli - Seuracxyofili<br />

etapi 1<br />

kontraqtis darRveva<br />

SeTanxmebuli saCivrebis ganxilvis procesis ganxorcieleba<br />

imisaTvis, rom formalurad ganxilul iqnes TanamSromlis saCivari,<br />

is unda waredginos zepiri da/an werilobiTi formiT TanamSromlis<br />

uSualo zedamxedvels (ix. HRM 2). radganac saCivrebi xSirad<br />

gaurkvevlobisa da cudi zedamxedvelobis Sedegia, mravali maTgani<br />

SeiZleba mogvardes adgilzeve. SesaZlebelia Tu ara saCivris pirvelive<br />

etapze mogvareba, es damokidebulia zedamxedvelis SesaZleblobaze da<br />

survilze ganixilos problema TanamSromelTan da momrigebelTan.<br />

adamianuri resursebis specialistebi aRiareben da kvlevebic adastureben,<br />

rom saCivrebis mogvareba ufro warmatebulia, roca zedamxedvelebi<br />

oficialurad gadian trenings saCivrebis mogvarebaSi. es treningi unda<br />

uzrunvelyofdes SromiTi SeTanxmebis pirobebis gacnobasa da rCeviTi<br />

unarebis ganviTarebas, raTa xeli SevuwyoT problemis mogvarebas. imisaTvis,<br />

rom saCivari warmatebiT mogvardes, administraciisa da profkavSiris<br />

warmomadgenlebma damatebiT unda SeZlon problemis ganxilva<br />

racionalurad da obieqturad. saCivari ar unda miviCnioT iseT qmedebad,<br />

133


azec SeiZleba gavimarjvoT an raSic SeiZleba davmarcxdeT. piriqiT: orive<br />

mxarem unda ganixilos mdgomareoba, rogorc adamianuri urTierTobebis<br />

problemis mogvarebis mcdeloba.<br />

zogierT SemTxvevaSi damakmayofilebeli gadawyvetileba SeiZleba ver<br />

iqnes miRweuli pirvelive etapze TanamSromelsa da zedamxedvels Soris<br />

azrTa kanonieri sxvadasxvaobis gamo an imis gamo, rom zedamxedvels ara<br />

aqvs uflebamosileba miiRos raime zomebi ukmayofilo TanamSromlis<br />

dasakmayofileblad. piradi konfliqtebi, cru Sexedulebebi, emociebi,<br />

sijiute an sxva faqtorebi SeiZleba aseve iyos barieri am etapze<br />

damakmayofilebeli Sedegis miRwevisaTvis.<br />

saCivrebis arbitraJi<br />

arbitraJis funqcias <strong>warmoadgens</strong> uzrunvelyos saCivris ganxilvis<br />

Sedegad gamosavlis moZebna, rac profkavSirma da damsaqmebelma ver SeZles.<br />

rogorc adre aRvniSneT, arbitraJs axorcielebs neitraluri mesame mxare<br />

(arbitri an miukerZoebeli samediatoro sasamarTlo). Aam mesame mxaris<br />

gadawyvetileba karnaxobs, Tu rogor unda mogvardes es ukmayofileba.<br />

orive mxare valdebulia daemorCilos am gadawyvetilebas.<br />

samediatoro sasamarTloTi problemis gadawyveta<br />

imis gadasawyvetad, gamoiyenon Tu ara arbitraJi gadawyvetilebis miRebis<br />

dros, TiToeulma mxarem unda Seafasos xarjebi, amasTan gaiTvaliswinos<br />

saqmis mniSvneloba da sasurveli Sedegis miRebis perspeqtiva. is unda iyos<br />

logikuri, arc erTma mxarem ar unda warudginos arbitraJs umniSvnelo<br />

saqme, Tu sasurveli Sedegis miRebis mcire SesaZlebloba arsebobs. Tumca<br />

logika yovelTvis ar aris gadamwyveti. magaliTad, profkavSiri xSirad<br />

warudgens xolme umniSvnelo saqmes arbitraJs, raTa aCvenos wevrebs, rom<br />

kavSirs surs yvela Rone ixmaros maTi interesebis dasacavad. profkavSiris<br />

moxeleebi aseve ar eridebian arbitraJSi Seitanon im wevrebis saCivrebi,<br />

romlebic arian cnobili pirebi an aqvT politikuri Zalaufleba kavSirSi,<br />

maSinac ki, roca maTi saqme ar aris metad seriozuli. ufro metic,<br />

samarTliani warmomadgenlobis moZRvrebis Tanaxmad, kavSirebs aqvT<br />

kanonieri movaleoba daxmareba gauwion wevrebs, romlebsac saCivrebi SeaqvT.<br />

radganac wevrebs SeuZliaT saCivris Setana TavianTi kavSirebis winaaRmdeg,<br />

rom maTi saCivrebi adekvaturad ar ganixileba, profkavSiris mravali<br />

moxele iZulebulia uari Tqvas araseriozuli saCivrebis arbitraJSi<br />

Setanaze.<br />

Mmeore mxriv, xelmZRvanelobam SeiZleba dauSvas susti saqmis Setana<br />

arbitraJSi, raTa anaxos profkavSiris TanamSromlebs, rom administracia<br />

“ar SeiZleba SeSinebuli iyos”. Mmenejerebma SedarebiT dabal doneze<br />

SeiZleba gariskon ufrosi xelmZRvanelobis usiamovneba imis gancxadebiT,<br />

rom konkretuli adamianuri resursebis politikam ar gaamarTla an ar aris<br />

saTanado. sijiutem da ormxrivma antagonizmma SeiZleba aseve gamoiwvios<br />

mravali saCivris Setana arbitraJSi, radganac arc erT mxares ar surs<br />

daTmobebze wasvla SeTanxmebis misaRwevad, maSinac ki, roca is aRiarebs,<br />

rom is ar aris marTali.<br />

HRM 6<br />

134


saCivris forma<br />

saCivris oqmi<br />

transporti, adgilobrivi gadazidva da gayidva, sawyobebis mcvelebi da<br />

maSvelebi, samTo mrewvelobis da kinos produqcia, arizonas Stati,<br />

adgilobrivi kavSiri # 104<br />

wevris saxeli--------------------------------------------------------------- TariRi ----------------------<br />

wevris misamarTi-------------------------------------- saxlis telefonis nomeri------------<br />

qalaqi -------------------------------------- Stati------------------------- safosto kodi------------<br />

kompaniis dasaxeleba, vis winaaRmdegac SegaqvT saCivari------------------------------<br />

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------<br />

detalurad axseniT saCivari-----------------------------------------------------------------------------------<br />

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------<br />

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------<br />

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------<br />

---------------------------------------------------------------------------------------------------------<br />

Tu saCivari exeba ganTavisuflebas, miuTiTeT kompaniis mizezi------------------------<br />

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------<br />

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------<br />

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------<br />

es Seicavs srul uflebamosilebas, rom transportisa da adgilobrivi<br />

gadazidvis driverebi lokal 104 an maT mier daniSnuli nebismieri<br />

TanamSromeli an Suamavali, rogorc rwmunebuli, aris Cemi warmomadgeneli<br />

am saCivris procesSi da vaniWeb uflebamosilebas imoqmedos Tavisi<br />

survilisamebr, rogorc miiCnevs CemTvis saWirod da miiRos Tanxa Cemi<br />

saxeliT.<br />

Ees saCivari SeiZleba ganxilul iqnes saCivris ganxilvis meTodiT,<br />

(a) me viTxov Setyobinebas dakiTxvis drois, TariRisa da<br />

adgilis Sesaxeb;<br />

(b) me ar viTxov Setyobinebas dakiTxvis drois, TariRisa da<br />

adgilis Sesaxeb.<br />

me veTanxmebi, rom Tu daveswrebi dakiTxvas Cemi saxeliT, me gavakeTeb amas<br />

Cemi xarjebiT da profkavSiri ar iqneba valdebuli amaze.<br />

wevris xelmowera-------------------------------------------------------------------------------------------<br />

kavSiris moqmedebis oqmi-----------------------------------------------------------------------------------------<br />

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------<br />

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------<br />

saqme moagvara:---------------------------------------------------------------------------------------------------<br />

Suamavali<br />

arbitraJis dakiTxva<br />

Cveni gamocdilebis Tanaxmad, TanamSromlebi, romlebmac ar ician<br />

arbitraJis Sesaxeb, xSirad procesi eCvenebaT gaurkveveli da daZabuli.<br />

135


arbitraJis dakiTxvebi hgavs sasamarTlos dakiTxvas, mxolod sasamarTlo<br />

procesis mravali formalobis gareSe. procesi iwyeba mowmeTa ficis<br />

dadebiT da wardgenili SeTanxmebis gacnobiT. wardgenili SeTanxmeba<br />

<strong>warmoadgens</strong> mosagvarebeli problemis gancxadebas. amgvari gancxadeba<br />

SeiZleba ase JRerdes: ”aleqs heideis samdRiani droebiTi daTxovna iyo<br />

safuZvliani Tu ara, ra aris Sesabamisi gamosavali?” Semdeg mxareebi<br />

gaakeTeben Ria gancxadebebs, rasac faqtebisa da mtkicebulebis wardgena<br />

mohyveba da mowmeTa zepiri Cvenebebi. dakiTxva moicavs ToToeuli mxaris<br />

mokle gancxadebebs, rac <strong>warmoadgens</strong> argumentebs maTi poziciis<br />

mxardasaWerad.<br />

davis ganxilvis procesSi, arbitri valdebulia uzrunvelyos<br />

samarTliani dakiTxva TiToeuli mxarisTvis. dakiTxvis dros SesaZlebelia<br />

yvelanairi faqtebis Cveneba, rac saqmisTvisaa misaRebi. dakiTxvis mTavari<br />

mizania daexmaros arbitrs saWiro faqtebis mopovebaSi adamianuri<br />

urTierTobebis problemis mosagvareblad. arbitrs aqvs ufleba dakiTxos<br />

mowme an moiTxovos damatebiTi faqtebi romelime mxarisgan. dakiTxvis<br />

Catarebisa da daskvnebis gamotanis Semdeg (SeiZleba mxareebma airCion maTi<br />

wardgena), arbitrs Cveulebriv aqvs ocdaaTi dRe, raTa ganixilos<br />

mtkicebuleba da gamoitanos gadawyvetileba. SromiTi kontraqtebis<br />

umravlesobaSi arbitraJis xarjebs mxareebi Tanabrad inawileben.<br />

arbitraJis gadawyvetileba<br />

arbitraJis ganaCeni moicavs ara mxolod arbitris gadawyvetilebas,<br />

aramed agreTve uzrunvelyofs mis gonivrul axsna-ganmartebas da ZiriTad<br />

mizezs. gadawyvetilebis miRma msjeloba daexmareba arbitrs<br />

xelmZRvanelobaSi SromiTi SeTanxmebis interpretaciasTan da<br />

administraciis mxridan warmoSobili momavali davebis mogvarebasTan<br />

dakavSirebiT. TiToeuli mxaris poziciebis dafiqsirebis dros msjeloba<br />

amcirebs imedgacruebas da icavs im pirovnebaTa TviT-pativiscemas,<br />

romlebic warmoadgenen warumatebel mxares.<br />

Mmravali sarCelis SemTxvevaSi, romlebic exeba TanamSromelTa<br />

saqmianobas an samsaxurSi qcevas, arbitrma unda gansazRvros, uWers Tu ara<br />

mtkicebuleba mxars damsaqmebels dazaralebulis winaaRmdeg. mtkicebulebam<br />

unda aCvenos, misces Tu ara TanamSromels Sesabamisi samarTlebrivi<br />

procesis ufleba, romelic <strong>warmoadgens</strong> TanamSromlis kanonier uflebas<br />

acnobon aradamakmayofilebeli saqmianobis Sesaxeb da miscen SesaZlebloba<br />

upasuxos am braldebebs. SromiTi SeTanxmebebis umravlesobis Tanaxmad,<br />

damsaqmebels unda hqondes gatarebuli RonisZiebis safuZvliani mizezi da<br />

es qmedeba unda dadasturdes warmodgeneli mtkicebulebiT. roca<br />

xelmZRvaneloba ver uWers mxars mZime mtkicebulebas (an xelmZRvanelobis<br />

qmedebebi CaiTvleba usamarTlod), maSin arbitris kompetenciaSi Sedis<br />

sasjelis Semsubuqeba. magaliTad, arbits SeuZlia ganTavisfleba Secvalos<br />

droebiTi daTxovniT anazRaurebis gareSe gansazRvruli periodis<br />

ganmavlobaSi.<br />

arbitraJis mniSvnelobis gamo, profkavSirisa da araprofkavSirul<br />

organizaciebSi procesi, ris safuZvelzec arbitrebs gamoaqvT<br />

gadawyvetileba, agreTve faqtebi, romlebic gavlenas axdenen am<br />

gadawyvetilebebze, menejerebisTvis mudmiv interess <strong>warmoadgens</strong>.<br />

136


Cveulebriv arbitrebi iyeneben oTx faqtors saqmeebis gadawyvetilebebis<br />

miRebis dros:<br />

1. SromiTi SeTanxmebis formulireba (an samuSao politika<br />

araprofkavSirul organizaciebSi);<br />

2. SeTanxmebis wardgena arbitrisTvis;<br />

3. dakiTxvis dros SemoTavazebuli mtkicebuleba da Cveneba;<br />

4. arbitraJis kriteriumebi da standartebi (saerTo kanonis msgavsi<br />

standartebi), ris winaaRmdegac ganixileba saqmeebi.<br />

xangrZlivi gacdenebis gamo ganTavisuflebuli TanamSromlis saqmis<br />

ganxilvisas, magaliTad, arbitri ganixilavs am faqtorebs calke da/an<br />

mTlianad. arbitrebi ZiriTadad SezRudulni arian miiRon gadawyvetileba<br />

SromiTi SeTanxmebis formulirebis safuZvelze, an samuSao politikis, da<br />

dakiTxvaze warmodgenili faqtebis, Cvenebebisa da mtkicebulebis<br />

safuZvelze.<br />

Ppraqtikulad, arbitraJis gadawyvetilebis miReba ar aris zusti<br />

mecniereba. sinamdvileSi arbitrebis gadawyvetilebebi SeiZleba ufro metad<br />

subieqturi iyos. arbitrebi ganmartaven kontraqtis enas sxvadasxvanairad<br />

(magaliTad, ras niSnavs “safuZvliani ganTavisufleba”), isini adgenen<br />

mniSvnelobis sxvadasxva xarisxebs mtkicebulebisTvis, isini sxvanairad<br />

ganixilaven mowmeTa samarTlianobas, da aZleven arbitraJis standartebs<br />

ufro met an nakleb mniSvnelobas, roca mimarTaven faqtebs. TiToeuli es<br />

gavlena emsaxureba subieqturobis damkvidrebas gadawyvetilebis miRebis<br />

procesSi.<br />

SromiTi organizaciebis Tanamedrove problemebi<br />

SromiTi urTierTobebis ganxilvas davasrulebT profkavSirebis winaSe<br />

wamoyenebuli sami mniSvnelovani sakiTxis gaSuqebiT: ucxouri konkurencia<br />

da teqnologiuri winsvlebi, profkavSirebis wevrebis Semcireba, da<br />

damsaqmebelTa koncentracia araprofkavSiruli statusis SenarCuneba.<br />

ucxouri konkurencia da teqnologiuri cvlileba<br />

foladis, samomxmareblo eleqtronikis, avtomobilebis, tansacmlis,<br />

safeiqro nawarmisa da fexsacmelebis importireba sazRvargareTis<br />

qveynebidan iwvevs samuSao adgilebis dakargvas SeerTebul StatebSi im<br />

muSakebisTvis, romlebic am produqtebs awarmoeben. ufro metic, amerikuli<br />

korporaciebis ucxouri filialebi, rogoricaa naiki, vesTinghauzi da<br />

qseroqsi, daadanaSaules profkavSirebma amerikeli muSakebisTvis<br />

samuSaoebis warTmevaSi. amis Sedegad profkavSirebi moiTxoven ufro met<br />

samTavrobo dacvas importis winaaRmdeg. aseTma dacvam waaqeza kongresis<br />

debatebi erTi mxriv, imaT Soris, vinc amtkicebs, rom dacviTi savaWro<br />

barierebi qmnian ufro maRal fasebs amerikeli momxmareblebisTvis da,<br />

meore mxriv, imaT Soris, vinc cdilobs daicvas amerikis samsaxurebi<br />

dabalfasiani ucxouri mwarmoeblebisgan. aSS-is kavSirebi zogadad<br />

winaaRmdegni arian savaWro SeTanxmebisa, romelic daexmareba<br />

dabalxelfasian damsaqmeblebs sxva qveynebSi.<br />

ucxouri konkurenciis muqara problemas <strong>warmoadgens</strong> SromiTi<br />

procesisaTvis, rac swrafma teqnologiurma winsvlebma gamoiwvia.<br />

kompiuteruli teqnikis ganviTarebam da maRalavtomaturma samuSao<br />

137


sistemebma Seamcira garkveuli Tanamdebobebis TanamSromlebze moTxovna.<br />

wevrebis Semcireba avto, foladis, rezinis warmiebisa da transportirebis<br />

prof-kavSirebSi am faqtze miuTiTebs. teqnologiurma winsvlebma agreTve<br />

Seamcira gaficvebis efeqturoba, radganac maRalavtomatizebul<br />

organizaciebs, samuSaos Seferxebis dros, SeuZliaT saqmianobis<br />

damakmayofilebeli donis SenarCuneba minimaluri kadrebiT.<br />

profkavSiris wevrebis Semcireba<br />

mTavari problema, romelic ewinaaRmdegeba organizebul profkavSirs,<br />

aris kavSirebis wevrebis Semcireba. Pproblemis mniSvnelobas asaxavs<br />

statistika, romelic gviCvenebs, rogor Semcirda kavSiris wevrTa raodenoba<br />

da rogor daeca mTliani samoqalaqo samuSao Zalis procentuloba. 1970<br />

wels profkavSiris wevrTa raodenoba Seadgenda daaxloebiT 21 milions,<br />

rac iyo samoqalaqo samuSao Zalis 25 procenti. 1990 wels es cifrebi<br />

daeca 16.7 milion wevramde, rac iyo samoqalaqo samuSao Zalis 16 procentze<br />

odnav meti. 2001 wels wevrTa raodenoba Seadgenda 16.3 milions _<br />

samoqalaqo samuSao Zalis 13.5 procents. kerZo seqtorSi kavSiris wevrTa<br />

raodenoba Seadgenda daaxloebiT yvela dasaqmebulis 10 procents, an<br />

daaxloebiT 9 milion muSaks. profkavSiris samsaxurebis dakargva<br />

nawilobriv asaxavs aSS-is warmoebis samsaxurebs, radgan kavSirebi wevrebs<br />

ver iReben TeTrsayeloianebisgan, sadac samuSao Zala ufro swrafad<br />

izrdeba.<br />

ras akeTeben SromiTi organizaciebi wevrTa Semcirebis SesaCereblad?<br />

erT-erTi profkavSiris moxelis TqmiT, am kiTxvis pasuxia “energiuli<br />

organizeba”. pirvel rigSi profkavSirebi gamiznulia muSakebze, romlebic<br />

maT didi xania aRar axsovT. esenia dabalxelfasiani muSakebi aSS-is<br />

ekonomikis bolo doneze, magaliTad, mcvelebi, mosamsaxureebi, da momsaxure<br />

muSakebi; kvebis momsaxurebis TanamSromlebi da klarkebi. Uufro metic:<br />

profkavSirebi miiCneven imigrantebs _ momuSave mosaxleobis yvelaze<br />

swrafad mzard nawils _ kavSiris zrdis Zlevamosil perspeqtivad.<br />

Hhaitianis mZRolebi da azia-amerikis momsaxurebis muSakebi gamiznulni<br />

arian prof-kavSiris warmomadgenlobisTvis. jon svinma, AFL-CIO-is<br />

prezidentma, fraza “amerikas sWirdeba aRorZineba” miiRo, rogorc AFL-CIOis<br />

devizi weliwadSi 20-milioniani organizebisTvis.<br />

damatebiT profkavSirebi aZliereben TavianT Zalisxmevas marTon<br />

TeTrsayeloiani muSakebi. Bbolo wlebis ganmavlobaSi damsaqmeblebma<br />

individualuri gaxades TeTrsayeloianebis jgufebis muSaoba da gamoyves<br />

isini xelmZRvanelobisgan. saCivrebis mogvarebaSi siZneleebma, agreTve<br />

samuSaos usafrTxoebis simcirem warmoebis SeCerebis dros ubiZga<br />

TeTrsayeloianebs gaerTianebisken. kavSirebi aseve kapitalizacias axdens<br />

jandacvis da usafrTxoebis axal sakiTxebze TeTrsayeloianebis<br />

samsaxurebSi, rogoricaa muSaobis Sedegebi videoekranebis terminalebze an<br />

muSaoba potenciurad saSiS nivTierebebTan. TeTrsayeloiani TanamSromlebis<br />

dakompleqtebaSi aqtiurad monawileoben Semdegi kavSirebi: momsaxurebis<br />

TanamSromlebis saerTaSoriso kavSirebi; mZRolebis saerTaSoriso<br />

amxanagoba; 9-dan 5-mde qalTa erovnuli asociacia; profesional<br />

TanamSromelTa saerTaSoriso asociacia; muSakTa dazRvevis saerTaSoriso<br />

kavSiri; gaerTianebuli avtomuSakebi da amerikis gaerTianebuli<br />

mefoladeebi.<br />

138


damsaqmeblis fokusireba araprofkavSiruli statusis SenarCunebaze<br />

K kirk adamsma, AFL-CIO-is organizebis direqtorma, aRniSna, rom<br />

“damsaqmeblis SezRudva organizebis sakiTxebSi TandaTan izrdeba”. da<br />

marTlac, mniSvnelovani faqti aSS-is SromiT urTierTobebSi 1990-ian<br />

wlebSi da ocdameerTe saukuneSi aris profkavSiris gauqmebis programebis<br />

gavlena. Yyvela saxis organizaciebSi menejerebi gamoxataven survils<br />

SeinarCunon profkavSirisgan Tavisufali garemo. am miznis misaRwevad<br />

damsaqmeblebi uzrunvelyofen xelfass da servisebs, raTa<br />

TanamSromlebisTvis gaerTianeba araefeqturi gaxadon. SemoTavazebulia<br />

agreTve monawileobiTi administraciis stili, mogebis ganawilebis<br />

programebi da alternatiuli davebis mogvarebis meTodebi (ix. Tavi 13), raTa<br />

SeewinaaRmdegon didi xnis Camoyalibebuli profkavSiris miznebs<br />

gaumjobesebuli anazRaurebisa da samuSao pirobebis misaRwevad. HRM7-Si<br />

mocemulia adamianuri resursebis specialistebis mier gansazRvruli<br />

ZiriTadi strategiebi, rogorc gaerTianebis Tavidan acilebis saSualeba.<br />

mniSvnelovania vaRiaroT, rom es strategiebi, rogorc TanamSromelTa<br />

gaerTianebis mTavari mizezi, pasuxoben am Tavis dasawyisSi ganxilul<br />

pirobebs. radgan am pirobebs uSualod administracia aregulirebs, isini<br />

ise SeiZleba Secvalon, rom xeli SeuSalon gaerTianebas an saerTod<br />

Tavidan aicilon is.<br />

HRM 7<br />

strategiebi imisTvis, rom davrCeT profkavSirisgan Tavisufali<br />

• SesTavazeT konkurentunariani anazRaureba da SeRavaTebi Sromis<br />

bazris Sedarebebsa da xelfasebis gamokvlevebze dayrdnobiT;<br />

• gadaamzadeT zedamxedvelebi progresuli adamianuri urTierTobebis<br />

unarebSi; sxva unarebTan erTad unda ganixilebodes TanamSromlis<br />

motivacia, samsaxuris dizaini da Sromis kanoni;<br />

• SeimuSaveT oficialuri meTodebi TanamSromelTa saCivrebisa da<br />

ukmayofilebis mosagvareblad; es SeiZleba gulisxmobdes ganxilvis<br />

komitetebs, saCivrebis etapobrivi ganxilvis sistemebs an “Ria karis”<br />

politikas;<br />

• CarTeT TanamSromlebi samsaxurebrivi gadawyvetilebebis miRebaSi,<br />

romlebic gavlenas axdenen saqmianobaze, produqtis an servisis<br />

xarisxsa da raodenobaze,<br />

• yuradReba miaqcieT TanamSromelTa zrdasa da ganviTarebis saWiroebas;<br />

daakvirdiT, rom samuSao Zala izrdebodes ufro asakovani<br />

TanamSromlebiT, ufro metad _ qalbatonebiT, ganaTlebulebiT,<br />

momTmenebiT da naklebad momTxovnebiT;<br />

• SeimuSaveT adamianuri resursebis politika, romelic asaxavs<br />

samarTlebrivi usafrTxoebis zomebs, rogoricaa disciplina,<br />

dawinaureba, treningi da ganTavisufleba.<br />

M<br />

mokle mimoxilva<br />

1. 1926 wlis rkinigzis SromiTi aqti uzrunvelyofs koleqtiuri<br />

molaparakebebis uflebebs TanamSromlebisTvis, romlebic muSaoben<br />

139


kinigzasa da aviaxazebis industriaSi. oris-la guardias aqti (1932)<br />

<strong>warmoadgens</strong> SezRudvebs sasamarTlo akrZalvebis Sesaxeb profkavSirisa da<br />

administraciis davebSi. kerZo TanamSromlebis umetesobas eniWeba<br />

warmomadgenlobiTi uflebebi vagneris aqtis (1935) saSualebiT, romelic<br />

daexmara profkavSiris organizebisa da molaparakebebis RonisZiebebis<br />

dacvasa da xelis Sewyobas. Taft-harTlis aqtis nawyveti (1947) da landrumgrifinis<br />

aqti (1959) gamiznulia, raTa Camoyalibdes konkretuli kontroli<br />

kavSirebis Sida saqmianobasa da damsaqmeblebTan urTierTobaze.<br />

2. Ggamokvlevebi gviCvenebs, rom muSakebi erTiandebian sxvadasxva<br />

ekonomikuri, fsiqologiuri da socialuri mizezebis gamo. zogierT<br />

TanamSromels SeuZlia SeuerTdes kavSirebs, radgan maT amis gakeTebas<br />

sTxoven, Tumca umetesoba ukve ekuTvnis profkavSirebs, radganac isini<br />

darwmunebulni arian, rom profkavSirebi maT daexmareba xelfasebis<br />

gazrdasa da sxva samuSao pirobebis gaumjobesebaSi. TanamSromelTa<br />

gaerTianeba umetesad gamowveulia menejeruli praqtikebiTa da meTodebiT<br />

ukmayofilebis gamo.<br />

3. FprofkavSiris formaluri organizebis kampania gamoiyeneba<br />

TanamSromelTa mxardaWeris mosapoveblad kavSirisTvis. radgan<br />

TanamSromlebi gamoxateven survils gaerTiandnen uflebamosilebis<br />

baraTebze xelis moweriT, profkavSiri mimarTvas NLRB-s faruli<br />

kenWisyriT arCevnebisTvis. Tu amomrCevelTa 51 procenti mxars dauWers<br />

kavSirs, NLRB daamtkicebs profkavSirs, rogorc yvela TanamSromlis<br />

momrigebel warmomadgenels molaparakebebis ganyofilebaSi.<br />

4. SromiTi xelSekrulebis Sesaxeb molaparakebebi detaluri ganxilvis<br />

process <strong>warmoadgens</strong>. TiToeuli mxare winadadebebis nusxas amzadebs;<br />

mxareebs surT miaRwion TavianT mizans da aseve damatebiT cdiloben<br />

gansazRvron meore mxaris sasurveli SemoTavazebebi. molaparakebebis<br />

gundebma unda SearCion da ganixilon yvela SemoTavazeba, raTa gansazRvron<br />

maTi mniSvneloba da gavlena organizaciaze. Oorive mxare – damsaqmebelic<br />

da profkavSiris Suamavlebic _ zustad iyenebs molaparakebebis modelebs<br />

industriis, zogadad cxovrebis donis tendenciebis, geografiuli<br />

anazRaurebis gansxvavebebSi. Mmenejerebi miznad isaxaven, rom SeinarCunon<br />

kontroli operaciebze da minimumamde daiyvanon xarjebi. profkavSiris<br />

Suamavlebi TavianT moTxovnebs ayeneben gaumjobesebuli pirobebis,<br />

xelfasebisa da samuSao saaTebis Taobaze. SeTanxmeba miiRweva, roca orive<br />

mxare SeTanxmdeba Tavdapirvel poziciebsa da saboloo pirobebze mxareTa<br />

molaparakebebis zonis SezRudvebis farglebSi.<br />

tradiciulad koleqtiuri molaparakebebi profkavSirsa da<br />

administacias Soris urTierTsawinaaRmdegoa. amJamad gaizarda interesi<br />

molaparakebebze, romlebic dafuZnebulia ormxriv Sedegebze da mxareTa<br />

Soris gaRrmavebul pativiscemaze. rasac FMCS uwodebs interesze<br />

dafuZnebul molaparakebebs aris arawinaaRmdegobrivi molaparakebebis erTerTi<br />

forma.<br />

5. koleqtiuri molaparakebis procesi gulisxmobs ara marto realur<br />

molaparakebas, aramed agreTve Zalauflebis taqtikas, romelic gamoiyeneba<br />

mosagvarebeli moTxovnebis mxardasaWerad. roca molaparakeba CixSi Sedis,<br />

igi gadaiqceva uflebamosilebis brZolad, romlis drosac romelime mxare<br />

ZaldatanebiT cdilobs daTmobebis miRwevas, rac gamoiyvans maT gamouvali<br />

mdgomareobidan. PprofkavSiris Zalaufleba koleqtiur SeTanxmebebSi<br />

140


gamomdinareobs misi SesaZleblobidan gamoucxados gaficva, boikoti an<br />

piketireba damsaqmebels. xelmZRvanelobis uflebamosileba molaparakebebis<br />

periodSi gamomdinareobs misi SesaZleblobidan lokauti gamoucxados<br />

TanamSromlebs an gaficvis dros imuSaos xelmZRvanelisa da rezervis<br />

TanamSromlebis gamoyenebiT.<br />

6. roca problemebi warmoiSoba profkavSirebsa da xelmZRvanelobas<br />

Soris, isini Cveulebriv saCivrebis ganxilvis MmeTodebis saSualebiT<br />

regulirdeba. saCivrebis ganxilvis SemuSaveba mxareebis moTxovnebsa da<br />

survilebs gamoxatavs. tipuri meTodi Sedgeba sami, oTxi an xuTi etapisgan.<br />

yovel safexurs gansazRvruli vadebi aqvs. SedarebiT ufrosi menejerebi da<br />

profkavSiris moxeleebi erTvebian davebSi saCivrebis ganxilvis MmeTodebis<br />

SedarebiT maRal etapebze. am meTodis bolo safexuri SeiZleba iyos<br />

arbitraJi. arbitrebs saboloo gadawyvetileba gamoaqvT, rac ver mogvarda<br />

dawyebiT etapebze.<br />

wardgenili SeTanxmeba <strong>warmoadgens</strong> sakiTxis gancxadebas, romelic<br />

unda mogvardes arbitraJis saSualebiT. es ubralod aris problema,<br />

romlis mogvarebac surT mxareebs. arbitrma pasuxi unda gasces sakiTxs<br />

arbitraJis oTx faqtorze dayrdnobiT, raTa daexmaros profkavSirisa da<br />

administraciis sxvadasxva tipis davebis mogvarebas. Es faqtorebia: SromiTi<br />

xelSekrulebis Sinaarsi (an Sromis politika), wardgenili werilobiTi<br />

SeTanxmeba, dakiTxvaze mopovebuli Cveneba da mtkicebuleba da drodadro<br />

SemuSavebuli sxvadasxva saarbitro standartebi, arbitraJi ar aris zusti<br />

mecniereba, radganac arbitrebi sxvadasxvagvar mniSvnelobas aniWeben<br />

davebis mosagvarebel mtkicebulebasa da kriteriumebs.<br />

7. profkavSiris liderebis winaSe mdgar problemebs dRes <strong>warmoadgens</strong><br />

teqnologiuri winsvlebiT gamowveuli wevrebis Semcireba da<br />

gazrdili Sida da globaluri konkurencia. Sromis organizaciebi<br />

aRweven nakleb warmatebas organizaciebSi, roca damsaqmeblebi adgenen<br />

adamianuri resursebis progresul politikas xelfasis,<br />

TanamSromelTa sargeblobisa da organizaciuli politikis<br />

sferoebSi, rac aZlierebs samuSao usafrTxoebas da TanamSromelTa<br />

pativiscemas. wevrTa Semcirebis SesaCereblad profkavSirebi aqtiurni<br />

gaxdnen dabali Tanamdebobis TanamSromlebis, imigrantebisa da<br />

TeTrsayeloiani TanamSromlebis organizebaSi.<br />

ZiriTadi terminebi<br />

arbitri<br />

uflebamosilebis baraTi<br />

molaparakebebis ufleba<br />

molaparakebebis jgufi<br />

molaparakebebis zona<br />

biznesis gaerTianeba<br />

koleqtiuri SeTanxmebebis procesi<br />

xelobis profkavSirebi<br />

TanamSromelTa asociaciebi<br />

eqskluziuri warmomadgenloba<br />

samarTliani warmomadgenlobis moZRvreba<br />

141


saCivrebis ganxilvis meTodi<br />

industriuli profkavSirebi<br />

interesze dafuZnebuli molaparakebebi<br />

SromiTi urTierTobebis procesi<br />

uflebaTa arbitraJi<br />

ukanono SromiTi maqinaciebi (ULPs)<br />

profkavSiris ganyofileba<br />

profkavSiris Suamavali<br />

gansaxilveli kiTxvebi<br />

1. taft-harTlis aqtis debulebebis Tanaxmad, romeli ukanono SromiTi<br />

praqtika exeba orives – profkavSirsa da damsaqmebels?<br />

2. erTmaneTs SeadareT profkavSirisa da damsaqmeblis mier wardgeneli,<br />

kavSirTan dakavSirebuli argumentebi<br />

3. aRwereT etapebi tradiciul organizebaSi. romel “aratradiciul”<br />

organizebis taqtikas iyeneben kavSirebi TavianTi wevrebis<br />

gasazrdelad?<br />

4. ra mniSvneloba eniWeba SeTanxmebis zonas molaparakebebis<br />

warmoebaSi? ra axdens gavlenas molaparakebebis Sedegebze?<br />

5. saerTaSoriso monacemTa samsaxursa da mis profkavSirs Soris<br />

molaparakebebi CixSi moeqca. Mmogvarebis uflebamosilebis ra formas<br />

flobs ToToeuli mxare Tavisi moTxovnebis gasaZliereblad? Mra<br />

aris mogvarebis uflebamosilebis TiToeuli formis dadebiTi da<br />

uaryofiTi mxareebi damsaqmeblisa da profkavSirisTvis?<br />

6. nensi bafetma gadawyvita waeyenebina saCivari Tavisi kavSiris<br />

SuamavlTan. saCivris Tanaxmad, mas umcrosi TanamSromeli “aiZulebda”,<br />

rom daewinaurebina ufros teqnikosad.<br />

a. axseniT safexurebi, romelsac misi saCivari gaivlis<br />

profkavSirisa da administraciis saCivris ganxilvis oficialur<br />

procesSi;<br />

b. unda warudginon misi saCivari arbitraJs, axseniT arbitraJis<br />

dakiTxvis procesi da gansazRvreT misi pretenziis<br />

mosagvareblad arbitris mier gamoyenebuli kriteriumebi.<br />

7. a. ra RonisZiebebs mimarTaven kavSirebi Tanamedrove problemebis<br />

aRmosafxvrelad?<br />

b. ratom gaxda Cveni sazogadoebis ama Tu im konkretuli nawilis<br />

damokidebulebebi organizebuli profkavSiris mimarT naklebad<br />

keTilganwyobili, vidre es warsulSi iyo?<br />

PprofkavSiris organizebis kampania<br />

P profkavSiris organizebis kampaniebi aris daZabuli da emociuri<br />

periodebi profkavSiris moxeleebisTvis, TanamSromlebisa da<br />

menejerebisTvis. TanamSromlebi SeiZleba emociurad daiZabon da,<br />

eqstremalur situaciebSi, SeiZleba maT Soris megobrobac gawydes.<br />

menejerebisTvis profkavSiris organizebis dasawyisi metad rTulia. Zalze<br />

mniSvnelovania TanamSromelTa problemebis marTva ise, rom orive mxaris<br />

warmatebas miaRwio. es savarjiSo dagexmarebaT SeiswavloT profkavSiris<br />

organizebis tipuri kampania.<br />

142


davaleba<br />

kavSiris organizebis dros profkavSiri da administracia amuSaveben<br />

gegmas, raTa warudginon TavianTi pozicia TanamSromlebs. TiToeuli mxaris<br />

mizania Seagrovos informacia, romelic SeiZleba saqmis warmarTvisTvis<br />

profkavSiris sasargeblod an sawinaaRmdegod gamoiyenos. TiToeuli mxare<br />

cdilobs Tavidan aicilos ukanono SromiTi qmedebebi. kavSirisa da<br />

administraciis warmomadgenlebis gundebSi muSaobis dros upasuxeT Semdeg<br />

kiTxvebs da moemzadeT warmoadginoT Tqveni daskvnebi ganxilvis dros.<br />

kiTxvebi:<br />

1. ra meTodebi SeiZleba gamoiyenos profkavSirma TanamSromlebTan<br />

urTierTobisTvis?<br />

2. ra informacia SeiZleba moipovos xelmZRvanelobis Sesaxeb<br />

profkavSirma TanamSromlis mxardasaWerad?<br />

3. ra informaciis Segroveba SeiZleba surdes administracias<br />

profkavSiris Sesaxeb?<br />

4. ra meTodebi SeiZleba gamoiyenon profkavSirma da administraciam<br />

TanamSromlebisTvis “TavianTi zRaprebis mosayolad”?<br />

5. romeli ukanono qmedebebisgan unda daicvan Tavi profkavSirma da<br />

administraciam?<br />

Kkonkretuli SemTxvevis ganxilva 1<br />

PprofkavSiris kampania apolos korporaciaSi: ULP da organizebis taqtikebi<br />

B bob tomasi gaaTavisufles apolos korporaciaSi sawarmos SemkeTebel<br />

meqanikosad cxrametwliani muSaobis Semdeg. am drois ganmavlobaSi is<br />

iRebda saSualo, zogjer saSualoze dabal yovelwliuri saqmianobis<br />

Sefasebebs. tomass icnobdnen, rogorc ukmayofilo da Semawuxebel<br />

TanamSromels, is Zalian akritikebda xelmZRvanelobas. Mmis<br />

ganTavisuflebamde wina xuTi wlis ganmavlobaSi misi daswrebis monacemebi<br />

Zalian cudi iyo. Mmiuxedavad amisa, apolos korporacias arasodes<br />

gamouyenebia daswrebis politika da arasodes dausjia tomasi cudi<br />

daswrebis gamo. Ffaqtobrivad, bolo dromde apolos administracia metad<br />

tolerantuli iyo TanamSromelTan urTierTobebSi.<br />

Aapolos korporacia awarmoebs kavSirgabmulobis industriis<br />

nawilebs. industria Seferxda 1998 wlidan intensiuri konkurenciuli<br />

zemoqmedebiT. Aam problemis gadasaWrelad, jin lipskim, adamianuri<br />

resursebis direqtorma, Caatara mravali Sexvedra menejerebTan da gaacno<br />

maT TanamSromlebTan maTi sazedamxedvelo urTierTobis gaZlierebis<br />

Sesaxeb. maT moaxsenes, rom zustad unda daicvan adamianuri resursebis<br />

politika da daiwyon disciplinaruli moqmedebebis ganxorcieleba<br />

TanamSromlebis winaaRmdeg, romelTa saqmianobac ar Seesabameba kompaniis<br />

politikas. es cvlilebebi didad ar moewonaT TanamSromlebs,<br />

gansakuTrebiT ki bob tomass. rodesac administraciis axali midgomis<br />

Sesaxeb gaigo, tomasi gabrazda da ganacxada: “isini amas ver gaarTmeven<br />

Tavs. Mme <strong>wigni</strong> davwere amis Sesaxeb”. magram farulad tomass sjeroda, rom<br />

misi warsuli qceva mis sawinaaRmdegod SeiZleboda gamomdgariyo da daiwyo<br />

zrunva samuSaos dasacavad.<br />

143


samsaxuris Semdeg, saRamos tomasi daukavSirda meqanikosTa<br />

amxanagobis profkavSiris organizators da sTxova kavSirs kampania daewyo<br />

apoloSi. erTi kviris ganmavlobaSi TanamSromlebma eqspress acnobes<br />

profkavSiris Sexvedris Sesaxeb. roca lipskim gaigo am kampaniisa da<br />

tomasis xelmZRvanelobis Sesaxeb, man gadawyvita gaeTavisuflebina igi.<br />

tomasis ganTavisuflebis brZaneba ityobineba: “ganTavisuflebul iqna cudi<br />

muSaobisa da aradamakmayofilebeli daswrebis gamo.” tomasi gamoiZaxes<br />

lipskis ofisSi da acnobes ganTavisuflebis Sesaxeb. ofisis datovebis<br />

Semdeg igi daukavSirda profkavSiris organizators da isini gaemarTnen<br />

NLRB-is raionul samsaxurSi, raTa waeyenebinaT ukanono SromiTi praqtikis<br />

braldeba tomasis saxeliT. ULP daamtkica, rom is gaagdes profkavSirisa da<br />

organizebis kampaniisadmi mxardaWerisTvis.<br />

jin lipskis saerTod naklebi gamocdileba hqonda kavSirebis<br />

sakiTxebSi da ar hqonda specialuri gamocdileba kavSiris organizebis<br />

kampaniebTan urTierTobaSi. lipskis samwuxarod, meqanikosTa amxanagobam _<br />

lokal 1463-m daiwyo kampania apolos winaaRmdeg 1 ivniss.<br />

sanamPprofkavSiris dawyebiTi moqmedebebi ixveweboda (ecnobebinaT<br />

mfrinavebisTvis organizaciuli Sexvedris Sesaxeb), 10 ivnisisTvis aSkara<br />

gaxda, rom TanamSromelTa mxardaWera kavSirisadmi gaizarda da<br />

profkavSiris kampaniac metad intensiuri gaxda. Llipskis winaSe aRar idga<br />

sakiTxi ase: “ rame unda moimoqmedos “apolom”?”, aramed ase: “ra unda<br />

gaakeTos “apolom”?” lipskisTvis naTeli gaxda, rom profkavSiri<br />

valdebuli iyo sruliad axali Zalixmeva gamoeyenebina kompaniis<br />

TanamSromelTa gasaerTianeblad. zedamxedvelebma mas moaxsenes, rom<br />

kavSiris mxardamWerebi iRebdnen uflebamosilebis baraTebs, raTa TxovniT<br />

miemarTaT NLRB-sTvis dasamtkicebeli arCevnebis Taobaze.<br />

kiTxvebi:<br />

1. ra kanondarRveva (arsebobis SemTxvevaSi) Caidina apolos korporaciam?<br />

2. ra argumentebi gamoiyenes jin lipskim da bob tomasma TavianTi<br />

saqmeebis mxardasaWerad?<br />

3. CamoTvaleT, ra ar unda gaakeTon menejerebma, roca isini sCadian<br />

ukanono SromiT qmedebebs.<br />

Kkonkretuli SemTxvevis ganxilva 2<br />

arbitraJi, jeisi stranksis SemTxveva<br />

arbitraJis dakiTxvaze orive mxarem mtkiced unda daicvas Tavisi<br />

pozicia. “poeniqs semikonduqtoris” mTavari menejeri irwmuneboda, rom<br />

mosarCle, nensi houngi axlaxans gaaTavisufles TanamSromelTan kamaTisa<br />

da dartymis gamo, rac <strong>warmoadgens</strong> kompaniis politikisa da TanamSromlis<br />

<strong>saxelmZRvanelos</strong> pirdapir darRvevas. stanksi amtkicebda, rom muSaobis<br />

dros, rva wlis ganmavlobaSi is kargi TanamSromeli iyo.<br />

wardgenili SeTanxmeba, romelic marTavda am saqmes, ase JRerda:<br />

“damqiraveblis poziciis Tanaxmad, arsebobda safuZvliani mizezi batoni<br />

jeisi stanksis ganTavisuflebisTvis; mas Sesaferisi jarima daekisra<br />

Cadenili samarTaldarRvevis gamo.” damsaqmebelma CvenebaSi axsena Sromis<br />

xelSekruleba, romelic gansazRvravda ganTavisuflebis mizezs:<br />

144


safuZvliani mizezi ganapirobebs disciplinarul RonisZiebas, es<br />

mizezebia: arakeTilsindisiereba, araefeqturoba, araprofesionaluri<br />

moqceva, gacdenebi, oqmebis gayalbeba, kompaniis politikis darRveva, qonebis<br />

xelyofa, ganadgureba an alkoholis an narkotikebis floba an misi<br />

zemoqmedebis qveS yofna.<br />

stanksi muSaobda sistemis teqnikosad 1994 wlis 20 noembridan mis<br />

ganTavisuflebamde, 2002 wlis 25 oqtombramde. huangis Cvenebis Tanxmad,<br />

P”poeniqs semikonduqtor” kompania ecada SeenarCunebina pozitiuri da<br />

centraluri samuSao garemo TanamSromlebSi. brZola samsaxurisTvis<br />

mkacrad iyo akrZaluli. stanksis saqmianobis Sefasebam aCvena, rom is iyo<br />

saSualo donis TanamSromeli, Tumca mas miRebuli hqonda ramdenime<br />

disciplinaruli gafrTxileba cudi daswrebis gamo da daimsaxura erTi<br />

samdRiani droebiTi daTxovna “sistemis kontrolis SecdomisTvis”. stankss<br />

zogadad pativs scemdnen Tavisi TanamSromlebi da ramdenime maTganma<br />

arbitraJis dakiTxvaze mis sasargeblod misca Cveneba.<br />

stanksis samsaxuridan daTxovnas kavSiri hqonda mas da meore<br />

teqnikoss, gari lindekins Soris momxdar CxubTan. am incindentis<br />

TviTmxilvelebis Tanaxmad, orive – stanksi da lindekini metad gabrazdnen<br />

warmoebis aRWurvilobis saTuTi nawilis Semowmebis swor meTodze<br />

kamaTisas. rogorc erT-erTma mowmem ganacxada, es gacxarebuli kamaTi<br />

gagrZelda daaxloebiT sami wuTi da damTavrda maSin, roca stanksim<br />

Zlierad daartya xeli lindekins mxarze. lindekini Zlier ganarisxa<br />

stanksis saqcielma da saswrafod Seatyobina xelmZRvanelobas. mas Semdeg,<br />

rac dakiTxes stanksi da lindekini da am incindentis TviTmxilvelebi:<br />

haungi da samanta lovri, TanamSromelTa uSualo zedamxedvelma da granT<br />

grinma, departamentis menejerma gadawyvites stanksis samsxaxuridan<br />

daTxovna araprofesiuli saqcielisa da kompaniis politikis darRvevisTvis.<br />

kiTxvebi:<br />

1. romel arguments mianiWeben ufro did mniSvnelobas: imas, romelic<br />

eyrdnoba kompaniis politikas, TanamSromlis saxelmZRvanolos da Sromis<br />

xelSekrulebas Tu Semamsubuqebel faqtorebs, romlebic damnaSavem da<br />

mowmeebma miawodes?<br />

2. rogor SeiZleba ganisazRvros araprofesiuli qceva? axseniT.<br />

3. Tqven rom iyoT arbitri, rogor moagvarebdiT am saqmes? srulad axseniT<br />

gadawyvetilebis mizezebi.<br />

HRM 1-s pasuxebi:<br />

1. ara. aplikantebi iTvlebian TanamSromlebad da Sesabamisad maT kanoni<br />

icavs.<br />

2. ara. TanamSromelTa individualuri dakiTxva maTi profkavSiris wevrobis<br />

an saqmianobis Sesaxeb ukanonoa.<br />

3. ara. specialuri situaciebis garda (magaliTad, usafrTxoebisTvis xelis<br />

Sewyoba), TanamSromlebs ufleba aqvT ataron profkavSiris niSnebi.<br />

4. diax.<br />

145


5. diax. aplikantebis an TanamSromlebis Savi sia Sromis kanonis<br />

sawinaaRmdegoa.<br />

6. ara. organizebis kampaniis periodSi damsaqmebels ar SeuZlia dahpirdes<br />

xelfasis gaumjobeseba, rogorc saSualeba profkavSiris<br />

dasamarcxeblad.<br />

7. diax. damsaqmeblebic da kavSirebic eqvemdebarebian ukanono Sromis<br />

braldebebs.<br />

8. diax. roca saCivris arbitraJis punqti arsebobs Sromis xelSekrulebaSi,<br />

xelmZRvanelobam unda gadasces arbitraJs saqmeebi.<br />

9. diax. TanamSromlebi SeiZleba daisajon an ganTavisufldnen araswori<br />

samsaxurebrivi moqmedebis gamo, magram ara maTi Sexedulebebis an<br />

profkavSiris wevrobis gamo.<br />

10. diax. antikavSiruli SeniSvnebi ar aris ukanono, imis gaTvaliswinebiT,<br />

rom isini ar aris iZulebiTi.<br />

sarCevi<br />

pirveli Tavi<br />

adamiani da organizacia<br />

meore Tavi<br />

personalis menejmenti<br />

mesame Tavi<br />

146


organizaciuli kultura<br />

meoTxe Tavi<br />

Sromis motivireba da karieris marTva<br />

mexuTe Tavi<br />

adamianebTan urTierTobis xelovneba<br />

meeqvse Tavi<br />

treningebis sistemis analizi da marTva<br />

meSvide Tavi<br />

adamianuri resursebis marTvis strategia da politika<br />

merve Tavi<br />

drois marTvis principebi<br />

mecxre Tavi<br />

TanamSromelTa uflebebi da disciplina<br />

147

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!