Predikazioaren teoriak gramatika sortzailean (euskararen kasua)
26.08.2013 • Views
Share Embed Flag

Predikazioaren teoriak gramatika sortzailean (euskararen kasua)

Predikazioaren teoriak gramatika sortzailean (euskararen kasua)

Predikazioaren teoriak gramatika sortzailean (euskararen kasua)

SHOW MORE
SHOW LESS
ePAPER READ
DOWNLOAD ePAPER
euskara.euskadi.net

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

START NOW

Jakintza-arloa: Hizkuntzalaritza<br />

<strong>Predikazioaren</strong> <strong>teoriak</strong><br />

<strong>gramatika</strong> <strong>sortzailean</strong><br />

(<strong>euskararen</strong> <strong>kasua</strong>)<br />

Egilea: IGONE ZABALA UNZALU<br />

Urtea: 1993<br />

Zuzendaria: PELLO SALABURU ETXEBERRIA<br />

Unibertsitatea: UPV/EHU<br />

ISBN: 978-84-8438-200-1

Hitzaurrea<br />

Tesi hau predikazio-harreman sintaktikoari buruzko azterketa da. Predikazioa<br />

oinarrizko sintaxi-harremanetako bat da, agian oinarrizkoena. Izan ere,<br />

sintaxiaren oinarrizko unitatea den perpausa, subjektu-predikatu harremanean<br />

datza. Sintaxiaren konposizio-arauek azaldu behar digute zein arauk gidatzen<br />

duten sintagma mailako kategoria nagusien eraketa buru lexikoetatik abiatuta<br />

eta, hortik aurrera, zein arauk gidatzen dituzten sintaxi mailako kategoria<br />

nagusien arteko loturak. Sintaxi-kategoria nagusiak erreferentziadun<br />

adierazpideak edo predikatuak dira. Predikatuen bereizgarria da ase behar<br />

diren zenbait aldagai dituzten funtzio modukoak direla, eta aldagai horiek,<br />

erreferentziadun adierazpideen bitartez bete behar dira hain zuzen ere.<br />

Erreferentziadun adierazpide horiek predikatu baten aldagaiak asetzen<br />

dituztenean, predikatu horren argumentu bihurtzen dira. Subjektua argumentu<br />

guztien artean bereziena da, egitura sintaktikoan kokagunerik gorenena<br />

betetzen baitu, eta predikazio-harremanean parte hartzen duen bakarra baita.<br />

<strong>Predikazioaren</strong> edozein <strong>teoriak</strong> azaldu behar du zertan diren berdintsuak eta<br />

zertan bereizten diren <strong>gramatika</strong>-kategoria desberdinetan oinarritutako<br />

predikazio-harremanak. Alegia, teoria bat eskaini behar du hala adizkipredikatuetan<br />

eta bai izenki-predikatuetan oinarritutako predikazio-harremanak<br />

azaltzeko, eta hala predikatu osagarrien, nola predikatu adjunktuen jokaera<br />

azaltzeko ere. <strong>Predikazioaren</strong> halako teoria sintaktiko orokor bat eskaintzen du<br />

tesi honek. Euskarazko predikazio-harreman mota desberdinen deskripzioa<br />

egiten du, eta tesiak proposatzen duen <strong>Predikazioaren</strong> Teoria Orokorrak<br />

euskarazko datu horiek azaltzeko baliagarria dela frogatzen du.<br />

Edozein <strong>gramatika</strong>-azterketak beti eskatzen du beste hizkuntza batzuetarako<br />

garatu diren azterbideak ikertu nahi den hizkuntzaren ezaugarrien argitan<br />

berrikustea, eta horixe egiten du tesi honek predikazio-harremanari dagokionez,<br />

eta euskararako. Izan ere, ezinbestekoa da <strong>euskararen</strong> sintaxia aztertzea nazio<br />

artean dabiltzan azterbide teorikoen argitan, hori horrela egiten ez denean,<br />

arriskua baitago euskararako nazioartean homologagarriak ez diren azterketak<br />

egiteko, edota euskarari buruz egiten diren <strong>gramatika</strong>-azterketak gaztelaniarako<br />

edota frantseserako egiten diren azterketen menpekoak izateko. Tesi honek<br />

euskararako egokitzen eta gauzatzen duen predikazioaren teoria baliagarria<br />

izan da euskal <strong>gramatika</strong>-deskripzioetan eta deskripzio horiek estilo-liburuetan<br />

edota lan lexikografikoetan islatzeko orduan <strong>gramatika</strong>-kategorien eta funtzioen<br />

inguruan sortzen diren zenbait zalantza argitzeko. Lortutako emaitzak<br />

baliagarriak izan dira, adibidez, adjektiboen eta adberbioen arteko muga<br />

argitzen saiatzeko, EGLU <strong>gramatika</strong>n proposatzen den ‘adjektibo’, ‘izenlagun’,<br />

‘izenondo’ kategorien sailkapenak sortzen dituen arazoak aztertzeko, eta<br />

nominaltzat hartzen diren zenbait egitura (aditz-izenak, partizipioak, aditzetiko<br />

izenak) eta nominalizazio prozesu bera aztertzeko ere.

eman ta zabal zazu<br />

lejo<br />

Universidad del Pais Vasco<br />

Euskal Herriko Unibertsitatea<br />

PREDIKAZIOAREN TEORIAK<br />

GRAMATIKA SORTZAILEAN<br />

(EUSKARAREN KASUA)<br />

Igone ZABALA UNZALUk<br />

Euskal Filologiako doktoretza gradua<br />

lortzeko aurkezturiko txostena<br />

1993

EUSKAL HERRIKO UNIBERTSITATEA<br />

Euskal Filologia Saila<br />

PREDIKAZIOAREN TEORIAK<br />

GRAMATIKA SORTZAILEAN<br />

(EUSKARAREN KASUA)<br />

Igone ZABALA UNZALUk<br />

Pello SALABURU ETXEBERRIA<br />

doktorearen zuzendaritzapean egindako<br />

doktoretza-tesia<br />

Gasteiz, 1993

Azkenean, eskerrak emateko tenorea heldu da eta ez nuke inor ahaztu nahi, atzera<br />

begiratzeko une honetan laguntza horiek uste baino ugariagoak izan direla ikusi baitut .<br />

Hasteko, Pello Salaburu eskertu behar dut, tesi hau zuzentzea onartu zuenean niregan<br />

jarri zuen konfidantzagatik eta lanaren burutze-prozesuari behar zuen denbora eta<br />

ahalegin guztia, askotan beste nonbaitetik kenduz, emateagatik .<br />

Aipu berezia behar du, zalantzarik gabe, Juan Carlos Odriozolak, bera izan baitzen<br />

neurri handian lizentziaturaren laugarren kurtsoan Euskara Zientifikoa I irakasgaia egin<br />

nuenean nire ikusmirak Biologiaren esparrutik Hizkuntzalaritzaren arlora aldatzeko<br />

eragile nagusienetariko bat . Aurrerago ere, jadanik nire iharduera profesionala beste<br />

nonbait zegoenean eta Zientzi Fakultatean Euskara Zientifikoa I irakasgaia irakasteko<br />

plaza bat lehiaketa publikora atera zenean, bera izan zen berriro ere, nire bizitzean<br />

zeharo erabakikorra izan behar men aldaketa egiteko azken bultzada eman zidana .<br />

Bestetik, hizkuntzari buruz ditudan ezagumenduen zati handi bat berarengandik jaso<br />

dut eta azkenik, doktoretza-tesi honen burutzapen-prozesuan nire ondoan egon da beti,<br />

behar nuen laguntza eta adorea ematen .<br />

Zientzi Fakultatean Euskara Zientifikoa irakasten duten gainerako irakasleak ere,<br />

alegia, Julio García, Martxel Ensunza eta Kepa Altonaga, ezin utz ditzaket aipatu gabe,<br />

beraiengandik hizkuntzaz dudan formazio orokorraren zati garrantzitsu bat jaso baitut .<br />

Pilartxo Etxeberriak eta Miren Azkaratek ere, aipu berezia behar dute, Euskal<br />

Filologia sailean nagoenetik aurrera joateko behar nituen laguntza eta aholkuak behin<br />

ere zalantzarik azaldu gabe eskaini baitidate, bai lankide modura eta bai lagun modura<br />

ere . Lan honen burutzapenean ere, parte zuzena hartu dute, Doktoretza kurtsoen tutore<br />

modura, Pilartxok, eta lan berari buruzko iruzkin ezinhobeak emanez, Mirenek .<br />

Mila esker baita Patxi Goenaga, Itziar Laka eta Jon Ortiz de Urbina-ri ere, lan honi<br />

buruz egin dizkidaten eduki eta adibideei buruzko iruzkinak oso lagungarri, eta zenbait<br />

kasutan ezinbesteko gertatu baitzaizkit .<br />

Ezin utz dezaket aipatu gabe Luis Eguren askotan nire eskuetara helarazi duen azken<br />

uneko bibliografia eta batez ere transmititu didan adore eta konfiantza oso preziatuak<br />

izan baitira niretzat .<br />

Doktoretza-kurtsoetan irakasle izan nituen guztiak ere aipatu nahi nituzke beraiei zor<br />

baitiet hizkuntzalari modura dudan formazioaren zati handi bat : Koldo Zuazo, Itziar<br />

Idiazabal, Lourdes Oinederra eta Andolin Eguzkitza, eta Miren Azkarate, Pilartxo<br />

Etxeberria, Patxi Goenaga eta Pello Salaburu .<br />

Bukatzeko Euskal Filologia Saileko gainerako kideei, beraiekin izan ditudan<br />

harremanak, batzuetan atseginak eta beste batzuetan eztabaida-girokoak, beti gertatu<br />

baitzaizkit lagungarri, batzu¬an nireganako konfidantza berreskuratzeko eta beste<br />

batzuetan, nire burua gainditzeko .<br />

Aparteko saila merezi dute Nerea Zabalak eta Fernando Plazaolak nire iharduera<br />

profesionalean aurkitu ditudan hainbat arazoren inguruan beraien ikuspegia eta laguntza<br />

eskaini baitidate . Eta, zer esanik ez, Ciprik, Garazik eta nire senide guztiek, lan honen<br />

bukaera-aldean pentsaezina zirudiena eskaini baitidate : lasaitasuna .

AURKIBIDEA<br />

I . ATALA: SARRERA OROKORRA<br />

1 .1 . Sarrera 11<br />

1 .2 . GBaren oinarriak 17<br />

1 .2 .1 . X'-Teoria 18<br />

1 .2 .2 . 0-Teoria 22<br />

1 .2 .3 . Kasuaren Teoria 28<br />

1 .2 .4 . Mugaduraren Teoria 31<br />

1 .2.5 . Uztarduraren Teoria 32<br />

1 .2 .6 . Kontrolaren Teoria 34<br />

1 .3 . Perpausaren konfigurazioa 37<br />

1 .3 .1 . Hiztegiaren islapena 38<br />

1 .3 .2 . Predikazioa 41<br />

1.3 .3 . Perpausaren adierazpenaren eboluzioa 51<br />

1 .3 .4. Islapen lexikoak, islapen funtzionalak eta islapen hedatuak 61<br />

1 .3 .5 . Kasu-ezarketa 66<br />

1 .4 . Euskararen azterketa orokorra 71<br />

1 .4 .1 . Buruaren Parametroa 71<br />

1 .4 .2 . Pro-drop parametroa 74<br />

1 .4 .3 . Konfigurazionalitatea 77<br />

1 .4 .4. Ergatibitatea eta kasu-ezarketa 83<br />

1 .5 . Partitibo kasu abstraktua eta <strong>euskararen</strong> -(r)ik morfologiazko<br />

marka 101<br />

1 .6 . Izenki-predikazioa, kasu-ezarketa eta hesiak 113<br />

1 .7 . Laburbilpena 129<br />

II.ATALA: EUSKAL PREDIKAZIOAREN DESKRIBAPENA<br />

2 .1 . Sarrera 137<br />

2 .2 . Lehenengo mailako izenki-predikazioa 145<br />

2.2 .1 . Komunztaduraren arazoa 147<br />

2.2 .2 . Izan eta egon loturazko aditzak 157<br />

2 .2.2 .0. Sarrera 157<br />

2 .2 .2 .1 . Izan eta egon aditzen adierak 165<br />

2 .2 .2 .1 . 1 . Adiera existentziala 166<br />

2 .2 .2 .1 .2. Kokapena 166<br />

2 .2 .2 .1 .3 . Identifikazioa 169<br />

2 .2 .2 .1 .4 . Ezaugarrien esleipena 174<br />

2.2 .2 .2 . Behin-behinekotasunaren sintaxi-islapena :<br />

aspektuan oinarrituriko azterketa 188<br />

2 .2.2 .3 . Izan aditzaren banaketa :<br />

loturazko aditza ala laguntzailea 198<br />

2 .2 .2 .3 .1 . Predikatu psikologikoak eraiki ditzaketen beldur<br />

motako izenak 200<br />

2 .2 .2 .3 .2 . 'Hartzailetzat' har daitekeen argumentu bat duten<br />

luze eta kaltegarri bezalako izenondoak 207<br />

2 .2 .2 .3 .3 . Partizipioak 209

2 .2 .2 .3 .4 . Iharduerak adierazten dituzten predikatuak 211<br />

2.2 .3 . Ibili aditza 215<br />

2 .2 .4 . Aldaketa eta iraupenezko aditzak 219<br />

2 .2 .4 .1 . Jarri, geratu, gelditu eta utzi aditzak 220<br />

2 .2 .4 .2 . Bihurtu, bilakatu eta egin aditzak 225<br />

2 .2 .4 .3 . Gertatu eta suertatu, eta azaldu eta agertu aditzak 228<br />

2 .2 .4 .4. Iraun iraupenezko aditza 231<br />

2 .2 .5 . Irudi(tu) , iritzi eta eman aditzak 236<br />

2 .2 .6 . Prolatibo markadun predikatu-osagarriarekin azpikategoriza_<br />

turiko aditzak :hartu, jo, eduki eta eman 249<br />

2 .3 . Bigarren mailako predikazioa 253<br />

2 .3 .0 . Sarrera 254<br />

2.3 .1 . Bigarren mailako predikatuen 'emankortasuna' 257<br />

2.3 .1 .1 . Subjektuari zuzenduriko-predikatuen emankortasuna 257<br />

2.3 .1 .2 . Objektuari zuzenduriko predikatuen emankortasuna 263<br />

2 .3 .1 .3 . Datibo markadun argumentuei zuzenduriko bigarren<br />

mailako predikatuak 265<br />

2 .3 .2 . Bigarren mailako predikatuen arteko konbinaketak eta<br />

ordenaketak 270<br />

2 .4 . 'Adjektiboen' eta 'adberbioen' arteko muga zehatzik eza eta<br />

predikazioa 275<br />

2 .5 . Laburbilpena 287<br />

111. ATALA: PREDIKAZIOAREN TEORIAK ETA EUSKARA<br />

3 .0 . Sarrera 295<br />

3 .1 . <strong>Predikazioaren</strong> teoria nagusien aurkezpena 299<br />

3 .2 . <strong>Predikazioaren</strong> bi <strong>teoriak</strong> elkartzeko saio bat 311<br />

3 .3 .Predikatu-eraikuntza desberdinen osagai-izaeraren aldeko eta<br />

aurkako frogak 319<br />

3 .3 .1 Azpikategorizaturiko predikatuen subjektuaren objektu<br />

-izaera 319<br />

3 .3 .2 . Perpaus txikien osagai-izaera 329<br />

3 .3 .3 . Uztarduraren frogak 336<br />

3 .3 .4 . WH-hitzen ateratzea 338<br />

3 .3 .5 . Italieraren klitiko bihurkariak eta euskararekiko<br />

konparaketa 340<br />

3 .3 .6 . Klitizazioa eta perpaus txikien berrantolaketa 344<br />

3 .3 .6.0. Italieraren datuak 344<br />

3 .3 .6 .1 . Euskaraz zenbait argumenturen klitizazioa onartzen duten<br />

izenondoak 345<br />

3 .3 .6 .2 .Laguntzailearen hautaketa eta predikatuen motak 351<br />

3 .3 .6 .3 . Jo, irudi(tu) eta iritzi aditzek azpikategorizaturiko<br />

predikatuak eta klitizazioa 358<br />

3 .3 .6 .4 . Argumentu-egituratik predikatu guztien islapenerako<br />

espero daitekeen orotarapena 364<br />

3 .3 .6 .5 . Partizipioak eta laguntzailearen hautaketa 371<br />

3 .3 .7 . Kuantifikatzaileen besarkadura 383<br />

3 .3 .8 . Laburbilpena 389

3 .4 . Bigarren mailako predikazioa 393<br />

3 .4 .1 . Datu garrantzitsuenen laburbilpena 393<br />

3 .4 .2 . Bigarren mailako predikatuak VPan daude 397<br />

3 .4 .3 . Bigarren mailako predikatuen VParen barneko kokapenaren<br />

ondorioak 407<br />

3 .4 .3 .1 . Predikazioak bete behar duen egiturazko baldintza 407<br />

3 .4 .3 .2 . Mota bereko predikatuen aldiberekotasunaren<br />

ezintasuna 417<br />

3 .4.3 .3 . Bigarren mailako predikatuen barne-egitura 425<br />

3 .4.4 . Laburbilpena 431<br />

3 .5 . ERANSKINAK 435<br />

3 .5 .1 . Kanpo- eta barne-argumentuak 435<br />

3 .5 .2 . Partizipioa+-a(k) / partizipioa+ -rik / -ta eta kanpoargumentua<br />

441<br />

3 .5 .3 . Berezko eta egiturazko kasu-ezarketa 447<br />

IV ATALA: PREDIKAZIO-HARREMANEN SINTAXIZKO ISLAPENA<br />

4 .1 . Sarrera 459<br />

4 .2 . Islapen funtzionalen beharra predikazio-harremanetan 461<br />

4 .3 . Izan aditzarekin azaltzen diren eraikuntzak 468<br />

4 .3 .1 . Eraikuntza predikatiboak eta eraikuntza ekuatiboak 469<br />

4 .3 .2 . Eraikuntza predikatibo eta ekuatiboen arteko bereizketa 475<br />

4 .3 .3 . Eraikuntza predikatibo eta ekuatiboen adierazpena 483<br />

4.3 .4 . Komunztaduradun partizipioa eta izenondoa 493<br />

4 .4 . Egoera-mailako predikatuak eta izaki-mailako predikatuak .<br />

Sintaxizko adierazpena 495<br />

4 .4 .0 . Sarrera 495<br />

4 .4 .1 . Aditzen motak eta predikatuen motak 501<br />

4.4 .2 . AspP islapen hedatua eta euskara 503<br />

4.4.3 . Partizipioak 508<br />

4 .4 .4. Perfektibitatea, 'e' argumentua eta AspP islapena 519<br />

4.4.5 . Buru modura izenondo bat duten izenki-predikatuen aspektuezaugarriak<br />

eta adierazpena 525<br />

4 .4 .6 . Buru modura izen bat duten izenki-predikatuen aspektuezaugarriak<br />

eta adierazpena 535<br />

4 .4 .6 .1 . Ekintzen egileak adierazten dituzten izenek eratzen<br />

dituzten predikatuak537<br />

4 .4.6 .2 . Lanbideak edo karguak adierazten dituzten izenek eratzen<br />

dituzten predikatuak 539<br />

4 .4 .6 .3 . Predikatu psikologikoak eratzen dituzten izenek islatzen<br />

dituzten predikatuak 544<br />

4 .5 . Posposizio-sintagmak eta izenki-predikazioa . Sintaxizko<br />

adierazpena 549<br />

4 .5 .0 . Sarrera 549<br />

4 .5 . 1 .Osagarri modura argumentuak baizik hartzen ez dituzten<br />

posposizioak 551<br />

4 .5 .2. Osagarri modura argumentuak edo predikatuak har ditzaketen<br />

posposizioak 558

4 .5 .3 . Osagarri modura predikatuak baizik hartzen ez dituzten<br />

posposizioak 562<br />

4 .6 . <strong>Predikazioaren</strong> Teoria Bateratzailea eta islapen hedatuaren<br />

definizioa 567<br />

4 .7 .Laburbilpena 571<br />

AMEN ONDORIOAK 567

HITZAURREA<br />

Doktoretza-tesi honen helburua euskal izenki-predikazioaren azterketa<br />

izan da. Ezer baino lehenago ordea, geure analisietarako esparru teoriko<br />

bat erabaki behar izan dugu, edozein hizkuntzalaritza-lanetan gertatzen<br />

den bezala. Hortaz, Chomsky-ren (1981) lanetik GB, edo nahi bada,<br />

'Gobernu eta Uztardura' izenaz ezagun den Gramatika Sortzailearen<br />

esparru teorikoa hautatu dugu, lan egiteko euskarririk sendoena eskaini<br />

behar zigulakoan . Edonola, teoria bat edo teoria-multzo bat ez da inoiz<br />

nahikoa izaten inolako ikerketa-lana burutzeko, eta benetan oinarrizkoa<br />

dena aztertuko den materiala da . Geure <strong>kasua</strong>n, ikerketa-material hori,<br />

aztergai dugun hizkuntzaren atalaren deskribapena eskaintzen dituzten<br />

esaldietan oinarrituta dago .<br />

Horrenbestez, lan honen lehenengo atalean, GB deritzon esparru<br />

teorikoaren oinarriak deskribatu eta arlo horretan euskarari buruz egin<br />

diren lan zehatzak iradoki ditugu . Atal horretan, jakina, oinarri orokorrak<br />

ezezik, predikazio-harremanen berri emateko GB arloan proposatu diren<br />

teorien deskribapen bat ere aurkeztu dugu .<br />

Bigarren atalean, lana burutu ahal izateko beharrezkoa genuen bigarren<br />

tresna itxuratzen saiatu gara. Izan ere, euskal izenki-predikazioari<br />

buruzko datuak barreiatuta azaltzen dira ohizko gramatiketan, baina ez<br />

dago arloaren deskribapen sistematikorik . Horrenbestez, izenkipredikazioaren<br />

gertaeratzat har daitezkeen sintaxi-eraikuntzak finkatu<br />

behar izan ditugu, beren artean lehenengo mailako predikazioari eta<br />

bigarren mailako predikazioari dagozkionak bereiziz . Horretaz gain,<br />

predikatu-eraikuntza bakoitzak azaltzen dituen sintaxi-jokaera,<br />

murriztapen eta berezitasunak deskribatu behar izan ditugu .<br />

Hirugarren eta laugarren ataletan, geure teoria gauzatu dugu .<br />

Hirugarrenean, GB arloan predikazio-harremana azaltzeko proposatu izan<br />

diren <strong>teoriak</strong> aztertu ditugu . Teoria horiek zeharo aurkakotzat jotzen diren<br />

bi multzotan banatu ohi dira : aide batetik Stowell-en (1981, 1983)<br />

'Perpaus Txikien Teoriaz' eta bestetik, Williams-en (1980, 1983)<br />

'<strong>Predikazioaren</strong> Teoriaz' mintzatzen dira hizkuntzalariak . Geuk,<br />

hirugarrren atal honetan bi teoria-multzo horiek elkartezinak ez direla<br />

erakutsi eta'<strong>Predikazioaren</strong> Teoria Bateratu' bat proposatu dugu . Teoria<br />

hori, D-egituraren adierazpenari dagokionez Stowell-en proposamenetatik<br />

hurbilago dagoen bitartean, S-egituraren adierazpenean, hurbilago dago<br />

Williams-en proposamanetatik . Geure teorian, garrantzi berezia du<br />

lehenengo atalaren 1 .3 . azpisailean aurkeztu dugun Grinshaw-en (1991)<br />

'islapen hedatuen' definizioak .<br />

Hona hemen geure '<strong>Predikazioaren</strong> Teoria Bateratuaren' gakoak:<br />

hasteko, X° predikatu-buruek beren XP islapen nagusien barnean<br />

islatzen dituzte haien argumentu guztiak D-egituran . Argumentu horietaz<br />

gain, predikatuek gutxienez kategoria funtzional bat islatu behar dute,<br />

kategoria horrek Grimshaw-ek definituriko islapen hedatuen ezaugarriak<br />

betetzen dituelarik . Azkenik, subjektu/predikatu harremana,<br />

predikatuaren islapen hedatu horretan (S-egituran) ezartzen da hain zuzen

ere, subjektua, <strong>kasua</strong>ren beharrak direla eta, XP predikatu-islapen<br />

nagusitik atera eta islapen funtzionalaren espezifikatzailean kokatzen<br />

denean, islapen funtzional horren burura mugitzen den predikatuburuarekin<br />

espezifikatzaile/buru harrema ezartzen baita .<br />

Laugarren atalean, '<strong>Predikazioaren</strong> Teoria Bateratuak' euskal<br />

predikazioaren sail bakoitzaren sintaxi-jokaeraren berri emateko<br />

zenbateraino balio ote duen erakusten saiatu gara, predikatu-mota<br />

bakoitzerako predikatuaren islapen hedatu horren izaera eta jokaera<br />

zehatza proposatu dugularik . Azkenik, geure teoriaren bidez bigarren<br />

atalean iradoki diren datuak azaltzea lortu dugula esan daiteke geure<br />

iritziz .<br />

Bukatzeko, predikazioaren teoria orokorrerako eta euskal izenkipredikazioaren<br />

ezagutzarako balio dezaketen ondorioak ezezik <strong>euskararen</strong><br />

<strong>gramatika</strong> orokorraren arazo batzuk (hala nola kasu-ezarketaren sistema)<br />

azaltzeko balio dezaketen datuak ere eskuratu ditugu lan honetan. Datu<br />

horiek, batez ere hirugarren atalaren eranskinetan eta bukaerako ondorio<br />

orokorretan jarri ditugu agerian .

I . ATALA<br />

SARRERA OROKORRA

1 .1 . Sarrera<br />

Tesi hau Chomsky-ren (1981) lanetik aurrera GB izenaz (euskaraz<br />

'Gobernu eta Uztardura') ezagun den arlo teorikoan kokatu behar da. Arlo<br />

teoriko horretan, hizkuntza baten ezagupena I-hizkuntza deritzon gogoaren<br />

ahalmen zehatz bat edukitzean datzala onartzen da : ahalmen hori, jaiotzetik<br />

dugun hasierako hizkuntz egoeraren garapenaren bidez lortzen dugu<br />

gizakiok. Hasierako egoera hori jaiotzetikoa izatea liteke hain zuzen<br />

haurtzaroan hain datu gutxi eta desitxuratuak izanik hain konplexua-den<br />

hizkuntza ikasteko dugun erraztasunaren kausa .<br />

Dagokigun arlo teoriko honetan aritzen diren hizkuntzalarien helburua, I-<br />

hizkuntza horren arauak eta ezaugarriak ezagutzea da . Jaiotzetiko hizkuntz<br />

egoerari, 'Gramatika Unibertsala' (UG) 1 deritzo . UGak, aide batetik<br />

haurrek hizkuntza ikasteko duten erraztasuna azaltzeko bezain aberatsa izan<br />

behar du, baina bestetik, hizkuntzen aniztasuna barnean onartu ahal izateko<br />

bezain zehaztugabea ere.<br />

Lan honen helburua, beste hizkuntza batzuetan, hala nola, ingelesaz eta<br />

gaztelaniaz, aztertu eta eztabaidatu den arazo bat da. Eztabaida galdera<br />

honetan labur daiteke : zertan oinarritzen da predikazio-harremana?<br />

Jokaturiko adizki bat dugunean, ez dugu zalantzatan jartzen<br />

subjektu/predikatu harreman baten aurrean gaudela ; baina, predikatua jokatu<br />

gabeko aditza (partizipioa, aditz-izena, . . .) denean, eta areago oraindik<br />

izenondoa edo izena bezalako izenki-predikatua denean, ilunago gertatzen<br />

1 Hasierako sarrera honetatik bertatik, finkatu nahi dugu laburduren arazoa: laburdurak<br />

egitean beti erabili ditugu ingelesazko literaturan erabili ohi direnak, bestela nahaste<br />

handiak sortzen baitira . Hementxe dugu hain zuzen lehenengo arazoa, 'Gobernu eta<br />

Uztardura' eta 'Gramatika Unibertsal' terminoei laburdura bera egokitu behar baikenieke .<br />

Ingelesaz berriz, GB eta UG laburdurak ditugu hurrenez hurren .

12<br />

zaigu harreman horren izaera . Hala ere, ez dira falta predikazio-harreman<br />

horiek guztiek dituzten antzeko eta aurkako ezaugarrien finkapenaz aritu<br />

diren egileak .<br />

Lan honetan, euskaraz dauden predikazio-moten deskribapenetik abiaturik,<br />

predikazioaren inguruko teoriek izan dezaketen azalpen-ahahnena aztertuko<br />

dugu. Azkenik, <strong>euskararen</strong> jokaeratik UGaren itxurapenerako baliogarri izan<br />

litezkeen ondorioak aterako ditugu . Hala ere, eremua murrizteko asmoaz,<br />

ohituraz 'izenki-predikazio' izenaz ezagun diren gertakarietara murriztuko<br />

gara neurri handian, une batzuetan, orokorpenak egitearren, 'adizki-<br />

predikazioaz' ere arduratuko bagara ere .<br />

<strong>Predikazioaren</strong> teorien helburu nagusia predikazio-harremanarekin<br />

zerikusirik duten gertakari guztiak azalduko lituzkeen orokorpen bat lortzea<br />

da . Izan ere, sintaxiaren 'lehengaiak' diren perpausen oinarrian,<br />

subjektu/predikatu harremana dago . Aintzinakoa da predikatu orok sintaxian<br />

subjektu bat behar duelako baieztapena : ingelesa eta frantsesa bezalako<br />

hizkuntzetan, subjektuari semantikazko eduki zehatzik ezin ezar<br />

dakiokeenean, espletiboak azaltzen dira, hala nola ingelesararen it edo there<br />

direlakoak edo frantsesaren il espletiboa.<br />

( 1) a . Il pleut<br />

b . It rains<br />

b . There is an interesting book<br />

Subjektuaren hutsune hori, batzuetan semantikazko edukirik gabeko<br />

elementu batez estalirik azal daitekeela ikusita, harreman horren izaerak<br />

semantikazkoa baino neurri handiagoan egiturazkoa izan behar duela<br />

defendatu dute hizkuntzalariek (ikus adibidez Rothstein, 1983) . Predikatuak<br />

itxi behar diren hutsune bakarreko funtzioak dira, itxiera hori 'predikatua'<br />

'subjektu' bati lotuz lortzen delarik . 2<br />

2 'Predikatu-loturaren Araua' ('Predicate-linking Rule') (Rothstein, 1 98 3)

Horrela ba, ez dira nahastu behar batetik eskatzen dituzten argumentuen<br />

kopurua eta paper tematikoak zehazturik dituzten X° mailako hiztegi-<br />

sarrerak, 3 eta bestetik sintaxi-mailan subjektu/predikatu harremanetan parte<br />

hartzen duten XP mailako predikatuak . Lan honetan subjektu baten beharra<br />

duten XP islapen nagusietarako baizik ez dugu erabili 'predikatu' hitza .<br />

Predikazioa, beraz, islapen nagusien bi mota desberdinen artean (subjektu<br />

eta predikatua) gertatzen den harremana da . Baina harreman hori zertan<br />

datzan finkatu behar da : egile batzuen arabera, elkarketa horri nolabaiteko<br />

'osagaia' egokitu behar zaion bitartean, beste batzuen arabera, ez dago<br />

horrelako osagaien beharrik eta c-komandoaren egiturazko harremana<br />

nahikoa liteke predikazioaren berri emateko .<br />

Lehenengo ideiaren aldeko analisi paradigmatikoa Stowell-ek (1981, 1983)<br />

eskaini du (2a) : Stowell-en analisian edozein argumentu predikatu baten<br />

subjektu semantikotzat hartzen denean, sintaxi-mailan, subjektu eta<br />

predikatu horiek osagai batean bildurik egon behar dute . Osagai hori 'Small<br />

Clause' (SC) izenaz4ezagutzen da gaiari buruzko lanetan, eta Stowell eta<br />

bere jarraitzaileen teoria, 'Perpaus Txikien Teoria' izenaz . 5<br />

Bigarren analisiaren hasierako defentsa, Williams-ek (1980, 1983) egin du :<br />

egile horren eta bere jarraitzaileen arabera, 6 subjektuak eta predikatuak<br />

3 Askotan hiztegi-sarrera horiek aipatzeko ere, predikatu hitza erabiltzen da . Lan honetan,<br />

X° predikatu-buruak izan daitezkeen hiztegi-sarrerez eta ez predikatuez mintzatuko gara<br />

kasu horietan .<br />

4 'Small Clause' adierazpenerako, 'Perpaus Txiki' erabiliko dugu euskaraz. Laburdura<br />

hautatuko dugunean ordea, ingelesazko SC delakoa erabiliko dugu .<br />

5 Teoria horren jarraitzaileen artean hauexek aipa daitezke : Chomsky, 1981, 1986a,b ;<br />

Safir, 1983 ; Hormstein & Lightfoot, 1984, 1987 ; Kitagawa, 1985 ; Contreras, 1987 ;<br />

Brucart, 1987 ; Hernanz & Brucart, 1987 ; Rapoport, 1987 ; Hoekstra, 1988 ; Radford, 1989 .<br />

6 Williams-en Predikapenaren Teorien defendatzaile eta garatzaileen artean, ondoko hauek<br />

aipa daitezke : Schein, 1982 ; Simpson, 1983 ; Rothstein, 1983 ; Demonte, 1987, 1988,<br />

1991 ; Mc Nulty, 1988<br />

13

14<br />

osagai independienteak dira eta ez dute osagai handiago batean bildurik<br />

egoteko beharrik (2b) . Hala ere, subjektu eta predikatu horiek zenbait<br />

egiturazko baldintza bete behar dituzte, lortzen den predikazio-harremana<br />

egokia izan dadin . Teoria hauei '<strong>Predikazioaren</strong> Teoriak' esan ohi zafe .<br />

(2) a . I consider [SCMary intelligent]<br />

b . I consider [NpMary] [Apintelligent]<br />

Bi teoria horien arteko beste ezberdintasun aipagarri bat subjektua<br />

definitzeko orduan sortzen da : Stowell-en (1981, 1983) arabera, subjektua<br />

XP predikatuaren espezifikatzailean sortuko litzateke, predikatuaren<br />

<strong>gramatika</strong>-kategoria edozein izanik ere ('Kategorien arteko subjektuaren<br />

definizioa') . 7 Williams-en (1980, 1983) arabera berriz, subjektua<br />

predikatuaren XP islapen nagusitik kanpo sortzen den predikatuaren<br />

argumentu bakarra litzateke (' Subjektuaren kanpo-argumentu modurako<br />

definizioa') . 8<br />

Dena den, esan beharrekoa da predikazio-harremana azaltzeko helburuaz<br />

eraiki diren bi teoria-multzo horiek ez daudela guztiz orekatuta : 'Perpaus<br />

Txikien' osagaitasuna defendatu duten lanak, batez ere zenbait aditz<br />

bereziren osagarritzat har daitezkeen predikatuez arduratu dira, hala nola<br />

consider edo expect aditzen osagarriez . Williams eta bere bideari jarraiki<br />

zaizkion egileak berriz, subjektu/predikatu harreman guztietarako, hau da<br />

izenki-predikaziorako zein adizki-predikaziorako, eta predikatu-<br />

osagarrietarako zein predikatu adjunktuetarako balio dezakeen teoria orokor<br />

bat eraikitzen saiatu dira .<br />

Lan honetan, itxuraz aurkakoak diren bi teoria horiek azken urteotan gertatu<br />

diren aurrerapen teorikoen argitan aztertu (ikus III. atala) eta elkarren<br />

osagarritzat har daitezkeela proposatuko dugu . Horrela, perpaus txikien<br />

teorian bezala, subjektu eta predikatua osagai handiago batean bildurik<br />

7 'Subject across categories' Stowell-en ( 1 98 1 , 1983) hitzetan .<br />

8 'Subject as external argument' Williams-en (1980, 1983) hitzetan .

daudela defendatuko dugu, baina osagai horren buruak kategoria funtzional<br />

bat izan behar duela gaineratuz . 9<br />

Subjektuari dagokionez, perpaus txikien teoria D-egituraren egoeratik<br />

hurbilago dagoen bitartean Williams-en <strong>teoriak</strong> S-egitura hobeto<br />

deskribatzen duela frogatuko dugu : subjektua, predikatu-buruaren beste<br />

argumentuak bezala, predikatuaren XP islapen nagusiaren barnean sortuko<br />

litzateke ; baina, <strong>kasua</strong>ren beharrak direla eta, islapen horretatik kanpo atera<br />

behar luke, S-egituran Williams-ek deskribaturikoaren antzeko egiturazko<br />

harremanean geldituko litzatekeelarik .<br />

Izenki-predikazioaren azterketa, erabakikor gerta daiteke GBaren arloan<br />

proposatu diren zenbait teoria eta oinarriren baliogarritasuna eta jokaera<br />

zehatza finkatzeko orduan . Adibidez, 'Kasuaren Teoria', 'O-Teoria' eta<br />

'Hesien Teoria' eraikuntza hauetan ikusi diren gertaeren arabera behin eta<br />

berriro berplanteiatu dira, inflexiodun eta inflexiorik gabeko predikatuen<br />

jokaeren konparaketatik oso ondorio esanguratsuak ateratzen direlarik .<br />

Horrela ba, 1 .2 . azpiatalean GBaren arlo teoriko horren abiapuntuen<br />

laburbilpen bat egingo dugu, aurrerago, teorien edo oinarrien aipamena<br />

egiteko orduan, ezagunak gerta daitezen . 1 .3 . azpiatalean, perpausaren<br />

konfigurazioaren adierazpenaz GBaren arloan gertatu diren aurrerapenak<br />

laburbilduko ditugu . Horrela, subjektua eta predikatua bilduko lituzketen<br />

osagaietarako kategoria eta analisia erabakiko ditugunean, gure<br />

proposamenak gaur eguneko joera orokorretan zehazki kokaturik etorriko<br />

dira .<br />

1 .4 . azpiatalean, euskarari buruz GBaren ikuspegitik egin diren azterketak<br />

laburbilduko ditugu . Batzuetan aurkakoak diren hipotesien arteko aukera bat<br />

egingo dugu hasierako atal honetatik . Horrela, aurrerago ez dugu bazterreko<br />

eztabaidetan sartzeko beharrik izango ; eta bestetik, predikazioari buruzko<br />

azterketetatik <strong>euskararen</strong> <strong>gramatika</strong>ren finkapenerako esanguratsuak izan<br />

9 Kategoria funtzionalen definiziorako ikus 1 .2.1 . azpisaila .<br />

15

16<br />

daitezkeen datuak aterako ditugunean, testuinguru egokian kokatu ahal<br />

izango ditugu .<br />

Bukatzeko, 1 .5 . eta 1 .6 . azpiataletan, izenki-predikazioari buruzko<br />

azterketetan interes berezia erakarri duten zenbait puntu ikutuko ditugu :<br />

partitibo <strong>kasua</strong>ren izaera batetik ; bestetik, kasu-ezarketarako mekanismoak ;<br />

eta bukatzeko, mekanismo horiek eta osagaien mugimenduak mugatuko<br />

lituzketen hesien definizioak .

1.2. GBaren oinarriak<br />

GBaren arlo teorikoan, esapideei maila desberdinetako itxuraketak eskain<br />

dakizkiekeela da lehendabiziko onarpena : D-egitura, S-egitura, Forma<br />

Logikoa (LF) eta Forma Fonologikoa (PF) . Entzuten ditugun esapideak<br />

PFaren iragazkiak zeharkatu dituzten S-egiturako adierazpenak dira ;<br />

gainerako mailei dagozkien itxuraketak, ez dira azaleratzen, abstrakzio-<br />

ahalegin handiagoa eskatzen - diguelarik. Gramatika Sortzailearen hasierako<br />

garaietako Transformazio-erregelak, itxuraketa-maila horien arteko<br />

pausoetan gertatzen den Mugi-(x izeneko erregelera murriztu dira,<br />

mugimenduek UGaren oinarri eta baldintzak bete behar dituztelarik.<br />

D-egitura, 'Hiztegian' kategoria lexikoez dugun informaziotik abiatuta<br />

eraikitzen da 'X-barra' izenaz ezagun den teoriaren oinarriei jarraiki .<br />

'Islapenaren Oinarriaren' arabera, D-mailaren egitura hori, mantendu egin<br />

behar da itxuraketa-maila guztietan. Horrela Mugi-a erregela ezartzen den<br />

bakoitzean, mugimenduaren abiapuntua adierazten duen aztarna (t) bat utzi<br />

behar da jatorrizko gunean .<br />

Bestetik, perpausen egiturak, zenbait teoria, azpiteoria eta oinarriren<br />

araberakoa izan behar du : egitura tematikoaren erantzuleak, 0-Teoria eta<br />

Kasuaren Teoria dira, eta X'-Teoria deritzonak bere aldetik, hiztegi-<br />

sarreretatik islatzen diren egitura tematikoek izan ditzaketen konfigurazioak<br />

mugatzen ditu .<br />

Goiko teoria nagusi horietatik kanpo, haiekiko harreman estuetan dauden<br />

beste teoria batzuk ere, hartu behar dira kontutan : aide batetik, 'Gobernuaren<br />

Teoriak' eragin zuzena du A-paperen eta kasuen ezarketan ; bestetik,<br />

'Uztarduraren Teoriak', izenki, izenordainki eta anaforen arteko harremanak<br />

zehazten ditu ; eta bukatzeko 'Mugaduraren Teoriak', mugimenduetan bete<br />

behar diren baldintzak murrizten ditu .<br />

17

18<br />

1 .2 .1 . X'-Teoria<br />

Hiztegi-sarrerak, [± N] eta [± V] ezaugarri nagusien arabera definiturik<br />

dauden lau kategoria nagusitan bil daitezke : N=[+N, -V] , V=[ -N, +V], A=<br />

[+N, +V] eta P=[-N,-V] .'0<br />

Goiko kategoriak, X° mailari dagozkio eta X'-Teoriak eskainiriko eredu<br />

estandarraren arabera islatzen dira : X° buruak bere 'osagarriarekin'<br />

elkartzen da X' mailako kategoria emateko, eta azken horrek,<br />

'espezifikatzaileari' lotuz, X" edo Xmax kategoria ematen du . Gaur egun,<br />

islapen nagusiei (Xmax) erreferentzia egiteko XP sinboloa erabili ohi da<br />

ohituraz sintagma-kategorietarako erabili den terminologia mantentzearren .<br />

Hona hemen edozein hiztegi-kategoriari legokiokeen islapena (ordena<br />

kontuan hartu gabe) :<br />

(3)<br />

.1<br />

\ P)<br />

espezifikatzailea X'<br />

osagarria X°<br />

Edozein kasutan, osagarri eta espezifikatzaileekl 1 ez dute beti agertu<br />

beharrik (agerpenaren halabeharrezkotasunaren erantzuleak bestelako oinarri<br />

batzuk dira), eta beraz, X'-Teoria honen eskakizun nagusiak bi besterik ez<br />

dira :<br />

( 4) a . Kategoria orok buru bat (X°) eduki behar du .<br />

10 Hemen ere, ingelesazko laburdurak ditugu : N= 'noun' (izen), V='verb' (aditz), A=<br />

'adjective' (izenondo), P='preposition' (preposizioa) .<br />

11 'Espezifikatzaile' eta 'osagarri' berbek, erlazio-harremanak adierazten dituzte eta ez<br />

<strong>gramatika</strong>-kategoriak : ez dago 'osagarri' edo 'espezifikatzaile' izena duen kategoriarik .<br />

Osagarri modura adibidez, NP, PP edo CP kategorietako argumentuak izan ditzakegu.

Lau kategoria nagusi horietaz gain, hizkuntza askotan behintzat, badaude<br />

bestelako batzuk ere, hala nola, zenbatzaileak (Q), aditzondoak (Adv),<br />

determinatzaileak (D), inflexioa (Infl), konplementatzailea (Comp) eta<br />

juntagailuak (Konj) .<br />

Abney-ren (1987) arabera, A eta P kategoriak ez lirateke N eta V bezain<br />

oinarrizkoak, ingelesatik aparteko hizkuntzei begiratzen bazaie . Horrela<br />

[±N, ±V] ezaugarrien aurrean eszeptikotasun nabaria azaldu du egile honek,<br />

honen iritziz, kategorien sailkapenerako esanguratsuen gerta daitezkeen<br />

ezaugarriak [±F] eta [±N] direlarik. Hona hemen Abney-k (1987)<br />

proposaturiko kategorien taxuketa :<br />

(5)<br />

b . X° orok, dagokion Xmax (XP) bat eduki behar du .<br />

Horrenbestez, ohizko 'Kategoriak', eduki semantikoa izateagatik bereizten<br />

dituzte Abney-k (1987), Fukui-k (1986) eta Speas-ek (1986), 'kategoria<br />

funtzional' izenaz bataiatu dituztenetatik. Horrela ba, [-F] ezaugarria duten<br />

'kategoria tematikoak' eta [+F] ezaugarria duten 'kategoria funtzionalak'<br />

bereizi dituzte aipaturiko egileek . Pek, 12 Abney-ren arabera, kategoria<br />

funtzional eta tematikoen artean dauden ezaugarriak dituzte eta beraz, [± F]<br />

ezaugarria zehaztugabe dutela defenda daiteke .<br />

[-F] [+F]<br />

[ - N ] V, Aux, P(?) Infl, Comp<br />

[+N-] N, A, Q, Ad\ Det<br />

Abney-k kategoria funtzionalen eta tematikoen ezaugarriak zehaztu ditu .<br />

Hasteko, elementu funtzionalek beste kategorien beharra izan ohi dute<br />

12 P sinboloa 'preposizio' kategoria adierazteko erabili ohi da ; hala ere, preposiziorik<br />

gabe posposizioak dituzten euskara bezalako hizkuntzetarako ere balio du sinbolo berak .<br />

19

20<br />

ikuspegi morfologiko eta fonologikotik, 13 eta hiztegi-sarrera murritzeko<br />

sailak osatzen dituzte . Bestetik, nahitanahiezkoa izaten den osagarri bat<br />

behar dute eta osagarri hori nolabaiteko predikatu sintaktikoa izan ohi da,<br />

inoiz ez nolabaiteko argumentua. Espezifikatzaileari dagokionez, beren<br />

osagarritik mugituriko elementu batez beterik azaldu ohi den espezifikatzaile<br />

bakar bat onartzen dute . Bukatzeko, kategoria tematikoetatik hobekien<br />

bereiziko lituzkeen ezaugarria, eduki deskribatzailerik eza litzateke, beren<br />

osagarrien interpretaziorako lagundu baizik egingo ez luketelarik .<br />

Elementu tematikoek ordea, eduki deskribatzailea dute funtzionalek ez<br />

bezala . Kategoria bakoitzean, sarrera-kopuru handia dago, eta sarrera<br />

bakoitzak zehazturik eramaten ditu hartu behar dituen argumentuen kopurua<br />

eta beren ezaugarriak . Horrela pilota eta suntsipen bi hiztegi-sarrerak N<br />

kategoriakoak direlarik ere, lehenengoak ez du inolako argumenturik<br />

onartzen eta bigarrenak ordea, zeren suntsipenaz ari garen zehaztea eskatzen<br />

du normalean . Aditzen <strong>kasua</strong>n, are nabariagoak dira desberdintasun hauek ;<br />

etorri aditzak adibidez argumentu bakar bat eskatzen duen bitartean, eman<br />

aditzak nork, nori eta zer zehaztea eskatzen du askotan . Bestetik, aukerako<br />

modifikatzaile edo 'adjunktu' 14 ugari onar dezakete : nondik, nora, zergatik,<br />

nola, non e .a . adierazten dutenak alegia .<br />

Adibide argigarri bat eskaintzearren, eman aditza V kategoriako hiztegi-<br />

sarrera da. Aditz horrek (V°) X'-Teoriaren eskakizunen arabera, VP (Vmax)<br />

bat islatzen du. VP horren barrean, eman aditzak eskatzen dituen argumentu<br />

guztiak (nork, nori, zer) osagarri, espezifikatzaile edo adjunktu modura<br />

txertatzen dira .<br />

Bestetik, VPa, I(nfl) buru funtzionalaren osagarria da, I ere IP mailaraino<br />

islatzen delarik . Inflexioan, VPari aspektua, aldia, modua eta pertsonaren<br />

13 Gehienetan atonoak izaten dira eta askotan klitiko edo atzizkiak, inoiz fonologikoki<br />

nuluak ere izan daitezkeelarik .<br />

14 Adjunktuak, argumentuak ez bezala, aukerakoak izaten direla esango dugu oraingoz .

markak gaineratzen zaizkio (emango zion adibidez), baina semantikaren<br />

ikuspegitik eman aditzaz ari gara beti .<br />

Osagarriei dagokienez, V kategoriako hiztegi-sarrera bakoitzak osagarria<br />

hartu behar duenentz eta zein motatako osagarria hartu behar duen,<br />

zehazturik dator hiztegitik bertatik, aditzen artean hainbat sail egin<br />

daitekeelarik . I kategoriako buru funtzionalak berriz, ez du horrelako<br />

aukerarik: halabeharrez hartu behar du VP kategoriako osagarria eta ez du<br />

osagarri horren ezaugarriak hautatzeko ahalmenik . Espezifikatzailearen<br />

kokagunea beterik ala hutsik egotea ere, hiztegitik dator zehazturik V<br />

kategoria tematikoaren <strong>kasua</strong>n ; baina I kategoria funtzionalaren <strong>kasua</strong>n, D-<br />

egituran, ez dago espezifikatzailerik, S-egituran gune hori VPtik ateratako<br />

argumentu batez (subjektuaz) betetzen bada ere .<br />

Bukatzeko, IPa, C(omp) buru funtzionalaren osagarri modura txertatzen<br />

da . C(omp) buruak ere, halabeharrez hartu behar du IP osagarria ; eta D-<br />

egituran, espezifikatzailerik gabekoa da, espezifikatzaile hori VParen<br />

barnetik datorren elementu batez betetzen delarik. C buruaren<br />

eginkizunetariko bat menperakuntza-atzizkiak gaineratzea da (emango ziola<br />

adibidez), beti ere eman aditzaren semantikazko edukia mantenduz .<br />

X'-Teoriaren ikuspegitik, Fukui & Speas-en (1986) arabera,<br />

desberdintasunak daude kategoria funtzionalek eta tematikoek azaltzen duten<br />

islatzeko moduan : buru tematikoen islapena X' mailaraino baizik ez litzateke<br />

helduko, maila hori buruaren argumentu-eskakizunen arabera nahi beste<br />

errepika badaiteke ere ; buru funtzionalak berriz, espezifikatzailearen<br />

kokagunean argumentu bat hartzen dutenean, XP mailaraino isla daitezke<br />

islapen osoa beterik. Askotan islapen funtzionalen espezifikatzaileetarako<br />

mugimenduak, buru hauek dituzten ezaugarriak deskargatzeko beharrak<br />

eraginda gertatzen dira hain zuzen ere.<br />

21

22<br />

Hona hemen egile horien arabera espezifikatzailea beterik duen I(nfl)<br />

kategoria funtzionala eta bi argumentuko V kategoria tematikoa islatuko<br />

liratekeeneko modua : 15<br />

(6) a . I P b .<br />

1.2 .2 . 0-Teoria<br />

DP I<br />

Teoria honen arabera, Hiztegi-mailatik aditzek eta orokorki predikatu-<br />

buruek beren argumentuei ezarri behar dizkieten paper tematikoen ('egilea',<br />

'jasalea', 'esperimentatzailea', 'hartzailea' . . .) zehaztapena legoke .<br />

Zehaztapen hori, aditzen argumentu-egituraren adierazpena liteke eta 8-sare<br />

izenaz ezagun da, Stowell-en (1981) lanetik aurrera. Aurrerago, Stowell-en<br />

kontzepzioa, kategoria lexiko nagusietara (N, V, A, P) hedatu egin da .<br />

Teoria honen oinarria, '8-irizpidea' da (Chomsky, 1981) : argumentu<br />

guztiei paper tematiko bana esleitu behar zaie eta paper tematiko bakoitza,<br />

argumentu bakarrari dagokio . Mugimenduren bat gertatzen denean,<br />

jatorrizko gunean aztarna (t) bat utzi behar da beti , 'Islapenaren Oinarria' ez<br />

bortxatzeko : aintzindaria eta aztarna indizekideak dira etalatea' bat eratzen<br />

15 Adierazpen hauek egiteko orduan, euskararako proposatu izan den ordenak (SOY) (De<br />

Rijk, 1969) eskatzen duen konfigurazioan oinarritu gara . SVO ordena azaltzen duten<br />

gaztelania eta ingelesa bezalako hizkuntzen Infl burua Varen ezkerraldean legoke (6a)<br />

adierazpenean eta (6b) adierazpeneko DPa, Varen eskuinean . Dena dela, ordenar¡ dagozkion<br />

ohar hauek, ondoko azpisailean ikusiko dugunez, parametrikoki aldakorra den kasu-<br />

ezarketarako norabidearen eragin zuzena jasan bide dute (Stowell, 1981) .

dute. Mugimenduek beraz, paper tematikodun kokaguneetatik paper<br />

tematikorik gabeko kokaguneetara gertatu behar dute, bestela mugituriko<br />

argumentuak bi paper tematiko jaso eta 8-irizpidea bortxatuko bailuke .<br />

Esan beharrekoa da semantikaren ikuspegitik paper tematikoen <strong>teoriak</strong><br />

kritika gogorrak jaso dituela, sintaxiari lotuegi baitago (Jackendoff, 1987) :<br />

normalean erabili ohi diren 'Tema', 'Egilea' eta antzeko terminoak ez<br />

dagozkie semantikaren teoriaren 'primitiboei' eta sintaxi-teorietan erabili ohi<br />

diren subjektu eta objektuaren antzekoak dira. Hau da, harreman tematikoak,<br />

'Kontzeptu-egiturako' 16 egiturazko konfigurazioetara laburtu behar lirateke<br />

eta ez sintaxi-harremanetara . Izan ere, Gracia Solé-k (1987) 8-Teoria aztertu<br />

duenean,- horrelako sintaxi irizpideei eutsi die : sintaxizko jokaera<br />

desberdinak izateagatik bereiz daitezkeen 0-paperak baizik ez ditu kontutan<br />

hartu, sintaxi jokaeraren ezberdintasunik ez duten paperak bereizteak inolako<br />

esangarritasunik ez bailuke .<br />

Hiztegi-adierazpenak paper tematikoen zerrenda hutsa izan gabe nolabaiteko<br />

egitura izan behar duela pentsatu behar da : hasteko kanpo- eta barne-<br />

argumentuen arteko asimetria garbiak azaltzen dira, barn-argumentuek beti<br />

azpikategorizatuak izan behar duten bitartean kanpo-argumentuak<br />

predikatuen egiturazko eskakizunei baitagozkie neurri handiagoan (ikus<br />

adibidez Williams, 1980 ; Zubizarreta, 1985 ; Jackendoff, 1987) .<br />

Bestetik, paper tematikoen artean kanpo-argumentua hautatzeko orduan<br />

nolabaiteko ordenaketa dagoela pentsa daiteke (ikus adibidez Belleti & Rizzi,<br />

1988 eta Grimshaw, 1990) : hasteko, egilerik badago, horixe hautatzen da<br />

16 Jackendoff-en iritziz, hizkuntza hiru egitura-maila autonomotan, alegia maila<br />

'fonologiko', 'sintaktiko' eta 'semantiko/kontzeptualean' antolaturik dago . Bestalde, maila<br />

horietariko bakoitza zenbait 'eraketa-erregelaren' bidez deskribatzen da, maila desberdinak<br />

lotzen dituzten 'korrespondentzia-erregelak' ere badaudelarik . Horrela, hiztegi-sarrera<br />

bakoitza, ongi eraturik dauden egitura fonologiko, sintaktiko eta kontzeptualaren zatien<br />

arteko elkarketatzat har daiteke .<br />

23

24<br />

halabeharrez kanpo-argumentu modura ; bigarrenik, esperimentatzailea<br />

dagoenean, batzuetan kanpo-argumentua izaten da baina ez da halabeharrez<br />

kanpo-argumentu modura hautatu behar ; eta bukatzeko, esperimentatzaile<br />

edo egile bat duen 0-sare batean zehazturik agertzen den tema ezin hauta<br />

daiteke kanpo-argumentu modura.<br />

Kontutan hartzekoak dira baita 'Argumentu-egituraren' ezaugarriak aida<br />

ditzaketen morfologiazko prozesuak (Zubizarreta, 1985; Grimshaw, 1988,<br />

1990) ere : barne-argumentuak, 'Islapenaren Oinarriaren' arabera, gauzatu<br />

egin behar dira sintaxi-mailan, baina, kanpo-argumentuak, batzuetan,<br />

hiztegi-mailan badaude ere, ez dira sintaxi-mailan islatzen .<br />

Azken gertakizun horren froga garbiak, eraikuntza pasiboetan, eratorritako<br />

nominaletan eta hizkuntza erromantzeen eraikuntza kausatiboetan aurki<br />

daitezke : bai morfologia pasiboak bai aldaketa antikausatiboek ere, aditz<br />

iragankorren kanpo-argumentuaren sintaxizko gauzatzea galerazten dute,<br />

eraikuntza pasiboan PP adjunktu modura azal daitekeela egia bada ere ; 17<br />

17 Grimshaw-k (1988, 1990), a-adjunktuak deritze horrelakoei : ez dira halabeharrez islatu<br />

behar, eta hortik datorkie adjunktuaren izaera, baina V edo N buruaren a-egituran 0-paper<br />

bera jasoko lukeen eta ezabatu den argumentu bat dagoenean soilik ager daitezke . Hau da,<br />

adjunktuak dira, baina argumentu-kokagune baten zilegiztapena eskatzen dute .<br />

Esate baterako, to destroy 'suntsitu' aditz iragankorrak egilea zehazturik daraman eta ez<br />

daraman eraikuntza pasiboak (la) onartzen ditu, eta destruction 'suntsipena' izenak<br />

egilearen aukerako zehaztapena onartzen du (1b) .<br />

(1) a . The City was destroyed (by the enemy)<br />

b . The destruction of the City (by the enemy)<br />

Egile hori (by the enemy) aukerakoa da eta PP modura gauzatzen den adjunktua dela esan<br />

dezakegu. Ikus bedi aditz beraren eraikuntza aktiboa ez dela onargarria egilea gauzatzen ez<br />

bada (2b) .<br />

(2) a . The enemy destroyed the city<br />

b .*Destroyed the City<br />

Baina, by- sintagmek, adjunktu arruntak balira, onargarri izan behar lukete halaber aditz<br />

aktiboekin batera eta ez da horrelakorik gertatzen (3) .<br />

24

estetik, kausatibizazio-prozesuetan kanpo-argumentu baten gehiketa eta<br />

jatorrizko kanpo-argumentuaren barneraketa gertatzen da . Horrela ba,<br />

argumentu-egitura ez da pentsa daitekeen bezain egonkorra : kanpo-<br />

argumentua, hasteko, hiztegian manten daiteke sintaxian islatu gabe<br />

(argumentu inplizitoa) ; bigarrenik, ezaba daiteke ; eta bukatzeko, barne-<br />

argumentu bihur daiteke .<br />

Bestetik, Davidson-ek (1967) proposatu zuenetik garapen handia jaso duen<br />

ideia bat badugu: predikatuen 0-sarean ohizko argumentu irekiei dagozkien<br />

kokaguneez gain, badaude 'gertaerei' dagozkien kokaguneak er-e, eta horrela<br />

ekintzazko esapideek behintzat, gertaerei buruzko kuantifikazio existentziala<br />

eramaten dute beraiekin (Higginbotham, 1982) . Higginbothan-en iritziz,<br />

gertaeraren osotasunari dagokion argumentua (e) ez da soilik agertzen<br />

ekintzak adierazten dituzten aditzetan ; aditz estatiboetan, eta zenbait izenondo<br />

eta preposiziotan ere azaltzen da.<br />

Hiztegi-sarrera lexiko 18 bakoitzak 0-sare bat du, eta esapide konplexuek,<br />

sarrera desberdinen 0-sareen gune irekien 'deskargara' zuzenduriko<br />

eragiketa zehatz batzuen bidez jasotzen dute beren interpretazioa<br />

(Higginbothan, 1985, 1987) . 'Deskarga tematikoa' lau modu desberdinetara<br />

gerta daitekeela proposatu du Higginbothan-ek, prozesu guztiek<br />

(3) *The enemy destroyed the City by the army<br />

Areago , aditzaren argumentu-egituran egilerik ez badago (3a), ez da posible by<br />

-adjunkturik ere (4b) .<br />

(4) a . The train arrived later<br />

b .*The arrivai by the train<br />

Adjunktu hauek erregulatzen dituzten arauak bada, ohizko adjunktuetarako erabiltzen<br />

direnetatik urrun daude . Argumentuen eta adjunktuen ezaugarriak dituzten elementuen<br />

aurrean gaude : aukerakoak dira adjunktuak bezala, baina aditzaren argumentu egituran<br />

azaldu behar dute, argumentuek bezala .<br />

18 Sarrera ez-lexikoek, hau da funtzionalek ez dute inolako 0-sarerik . Horixe da bain<br />

zuzen buru lexiko eta funtzionalen arteko ezberdintasun garrantzitsu bat.<br />

25

26<br />

gobernupean gertatu behar dutelarik : aide batetik, predikatuen eta beren<br />

argumentuen artean gertatzen den A-markaketa legoke ; bigarrenik, neurri-<br />

hitzen eta beren nominalen artean gertatzen diren harremanak bezalako 9-<br />

uztarketak ; hirugarrenik, izenondoen bidezko modifikazioaren bidez<br />

exenplifika daitekeen 6-identifikazioa ; eta bukatzeko, 6-markaketa<br />

autonomoa, non 6-markatzailean irekitako kokaguneari esleitzen zaion balioa<br />

osagai ahizpak eskainiriko atributua baita .<br />

Adibidez, mahai bezalako izen konkretu batek, bere sare tematikoan,<br />

kokagune ireki bakar bat du, eta hori determinatzailea lotzen zaionean,<br />

adibidez, uztarturik geratzen da . Deskargaturiko kokaguneei asterisko bat<br />

jartzen zaie Higginbothan-en adierazpen-moduetan .<br />

( 7) mahai [-V, +N] <br />

(NP < l*»<br />

(N' I ) hori<br />

(N)<br />

1<br />

mahai<br />

Beste izen batzuek, kokagune ireki gehiago dute, adibidez, buru edo<br />

guraso hitzek norenak diren espezifikatzea eskatzen dute ; eta apurketa<br />

bezalako ekintza-izenek, zeren apurketaz ari garen zehaztea . Predikatu-<br />

buruei dagokienez, (ekintzazko aditzak, aditz estatiboak eta izenondoak<br />

barne), 'e-kokagune' bat gehitu behar dela esan dugu Higginbothan-i<br />

jarraiki . Horrela, Chomsky-ren 8-Irizpidea deskarga-terminoetan<br />

berformulatu behar dela proposatu du Higginbothan-ek:<br />

( 8) a . Kokagune tematiko oro deskargatu egin behar da .<br />

b . X-ek Y-ren gainean 0-paper bat deskargatzen badu,<br />

paper bakar bat baizik ezin deskarga dezake .

Sare tematikoak, iragazi egiten dira islapenetan gora eta osagai batek<br />

irekitako kokagune guztiak deskargatu ondoren, bere sare tematikoa asea<br />

duela esaten da . Mahai zuri hori erosi bezalako sekuentzia bat<br />

interpretatzeko, deskarga tematikorako prozesu desberdinetariko batzuk<br />

ezarri behar dira: mahai eta zuri hitzen kokagune irekiek 9-identifikazioa<br />

jasan behar dute, N' mailara argumentu ireki bakar bat iragazten delarik ;<br />

kokagune hori 6-uztarduraren bidez deskargatzen da, hori erakusleari lotzen<br />

zaionean . Bestetik, erosi aditzak hiru gune tematiko ditu : gune<br />

horietatik bigarrena jadanik asea den mahai zuri hori NPari ezarriz<br />

deskargatzen du eta besteak goragoko islapenetan deskargatu behar ditu .<br />

(9) mahai [+N, -V] <br />

1<br />

zuri [+N, +V] <br />

erosi [-N, +V] <br />

(<br />

28<br />

Batzuetan, hitzen artean suertatzen diren harremanak ez dira deskribatu<br />

ditugunak bezain errazak : adibidez, musikari aparta esaten dugunean,<br />

musikari modura aparta dela esaten dugu, baina atribuzio hori erlatiboa da<br />

musikaren trebetasunaren ikuspegitik eginda baitago : aparta izenondoaren<br />

sare tematikoaren gunetariko batek, musikarako trebetasunaren balioa<br />

hartzen du . Horrela, O-identifikazioaz gain O-markaketa autonomoak ere<br />

hartzen du parte deskarga tematiko horretan . Kontutan hartzekoa da, 9-<br />

markaketa autonomoaren bidez deskargatzen diren guneak adabegira<br />

iragazten ez direla . Bestetik, badakigu O-identifikazioa ere gertatzen dela,<br />

zeren musikari aparta dena, musikaria ere bada .<br />

(10)<br />

1 .2 .3 . Kasuaren Teoria<br />

musikari<br />

(N' )<br />

(N) (A)<br />

9-marka<br />

autonomoa<br />

o-¡dent¡fikazio c<br />

aparta<br />

Kasuaren Teoriaren eskakizun nagusia 'Kasuaren Iragazkia' deritzona da :<br />

fonologikoki gauzaturiko NP guztiek, <strong>kasua</strong> behar dute . Bestetik, <strong>kasua</strong>,<br />

gobernupean esleitzen da (Chomsky, 1981) . Dena dela, 'gobernu-<br />

harremana' modu desberdinean kontsideratu behar da hautatzen den<br />

definizioaren arabera : lan honetan Chomsky-ren (1986a) gobernu-<br />

harremanaren definizioan oinarrituko gara ; baina, definizio horretara heldu<br />

aurretik, bestelako kontzeptu batzuk behar dira. Hona hemen kontzeptu<br />

horien definizioak Chomsky-ren (1986a) lanean bezala azaldurik :

(1 1) a-k R L-markatzen du bbaldin, a buru Iexikoa izanik<br />

(3 bere osagarria bada .<br />

(12) y (3-ren Kategoria Blokeatzailea (BC) da , baldin<br />

L-markaturik ez badago eta (i menperatzen badu .<br />

(13) y (i-rako hesia da , (i) edo (ii) gertatzen bada :<br />

(i) y-k S zuzenean menperatzen badu, eta S R-ren<br />

kategoria blokeatzailea bada .<br />

(ii) y (3-ren kategoria blokeatzailea bada, y*I P<br />

(14) a-k (3 gobernatzen du bbaldin, a buru bat bada, a-k (3<br />

m-komandatzen badu eta (3 menperatzen duen edozein<br />

hesik a ere menperatzen badu .<br />

(15) a-k (i m-komandatzen du, bbaldin, a , (3 eta y islapen<br />

nagusiak badira, a-k (3 menperatzen ez badu eta a<br />

menperatzen duen y orok (3 ere menperatzen badu . 19<br />

Esan beharrekoa da bestetik, '<strong>kasua</strong>ren Iragazkia' eta <strong>kasua</strong> gobernupean<br />

esleitzen delako eskakizuna Gramatika Unibertsalaren oinarritzat har<br />

daitezkeela . Hala ere, hizkuntza batetik bestera, desberdintasun<br />

parametrikoak egon daitezke kasuen gauzaketa zehatzari eta kasu-<br />

esleipenaren norabideari dagokienez . Bertatik, hitz-ordenaren ezberdintasun<br />

ugari ere atera daiteke .<br />

Kasua ezartzeko gai diren kategoriak bestetik, [-N ] ezaugarria duten<br />

kategoria nagusiak dira, hau da V eta P . Bestetik ohizko onarpena da,<br />

aditzen ohizko argumentuek (subjektuak eta objektuak) kasu-ezarketari<br />

dagokionez asimetria nabaria azaltzen dutela : subjektuari <strong>kasua</strong> Inflexioak<br />

ezartzen dion bitartean, objektuari, Vak berak esleitzen dio zuzenean<br />

19 M-komandoaren definizio hau, Aoun & Spotiche-rena (1983) da . Badago aurrerago<br />

aipatuko dugun beste definizio bat, Reinhart-ek (1976) proposaturikoa eta c-komandoaren<br />

izenaz ezagun dena (ikus 18 definizioa) .<br />

29

30<br />

(Chomsky, 1981) . Aurreragoko lanetan, <strong>kasua</strong> buru funtzionalen<br />

espezifikatzaile-buru harremanean oinarrituriko komunztadura-harremanaz<br />

ezar daitekeela defendatu da (Chomsky, 1986a, 1989, 1992) .<br />

Chomsky-k (1986a) kasu-ezarketarako bi mekanismo desberdin deskribatu<br />

ditu, alegia 'berezko kasu-ezarketa' eta 'egiturazko kasu-ezarketa' . Berezko<br />

<strong>kasua</strong>, D-egituran esleitzen da dagokion 0-paperarekin batera . Hala ere,<br />

batzuetan kasu honek ez ditu baldintza guztiak betetzen ezartzen deneko<br />

tokian, mekanismoan bi pauso bereizi behar direlarik : 'esleipena' eta<br />

'gauzatzea' . Egiturazko <strong>kasua</strong>, S -egituran ezartzen da, eta beraz, ez du paper<br />

tematikoekiko harreman zuzenik . Egiturazko kasuen adibide modura,<br />

espezifikatzaile/buru komunztadura-harremanaren bidez ezartzen diren<br />

'nominatibo' eta 'akusatiboa' ditugu, eta berezko kasuen artean,'genitiboa',<br />

'partitiboa' eta 'datiboa' aipatu ohi dira. Edozein modutan, adibide horiek<br />

ingelesarako balio dute batez ere, bestelako hizkuntzetan kasu-mota bakoitza<br />

esleitzeko mekanismo zehatza aztertu behar baita .<br />

Argumentuen mugimenduak, askotan <strong>kasua</strong>ren beharrak eragiten ditu :<br />

adibidez, edozein argumentuk paper tematikoa jaso dueneko tokian <strong>kasua</strong><br />

hartzerik ez badu, mugitu egin behar du <strong>kasua</strong> har dezakeeneko gune batera,<br />

jatorrizko tokian aztarna bat utziz . Modu honetara, mugituriko argumentuak<br />

eta aztarnak katea bat eratzen dute . Kateen teorian (Chomsky, 1986a),<br />

argumentuak eta kateak identifikatu egin dira: katea bakoitzak paper tematiko<br />

bat eta kasu bat jaso behar du, katearen burua <strong>kasua</strong> duen elementua eta<br />

buztana 0-markaturiko elementua direlarik . Aipatu beharrekoa da,<br />

'Ekonomiaren Oinarriaren' arabera (Chomsky, 1989) mugimendu guztiek<br />

nolabaiteko arrazoia izan behar dutela, arrazoi hori <strong>kasua</strong>ren beharra edo<br />

dependentzia morfologikoa (atzizki eta klitikoen <strong>kasua</strong>n adibidez) izan ohi<br />

delarik.<br />

Aditz inakusatiboak dituzten esapideek, batzuetan aditzaren atzean<br />

kokaturiko subjektuak onartzen dituzte, nominatibo <strong>kasua</strong> eskura<br />

daitekeeneko gunean ([spec, INFL]), espletibo bat agertzen delarik (ikus<br />

(16) adibidea) . Honelako kasuetan, espletiboak eta objektuaren gunean<br />

kokaturiko argumentuak katea bat osotzen dutela pentsa daiteke (Burzio,<br />

1986 ; Chomsky, 1986a) : espletiboak, katearen burua izanik nominatibo

<strong>kasua</strong> hartzen du INFL burutik eta 8-markaturik dagoen katearen buztanari<br />

(aditz inakusatiboaren argumentua) helarazten dio . 20<br />

(16) There is a child in the room<br />

Bestetik, 'Gobernuaren Teoriaren barnean', kontutan hartzekoa da baita<br />

'Kategoria Isilen Oinarria' (ECP) . 21 Horren arabera, aztarnek, egokiro<br />

gobernaturik' egon behar dute, gobernu-harreman hori aurretik definitu dena<br />

baino hertsiagoa delarik: aztarnak bi modutara egon daitezke egokiro<br />

gobernaturik, beren aintzindariak gobernatzen baditu edo lexikoki<br />

gobernaturik badaude, hau da buru lexiko baten osagarriaren gunean<br />

badaude . Oinarri honetatik bertatik, objektu eta subjektuen arteko<br />

asimetriaren berri eman daiteke : izan ere, objektuen aztarnak beti egoten dira<br />

lexikoki gobernaturik, baina subjektuen aztarnek aintzindariaren gobernua<br />

behar dute .<br />

1 .2 .4 . Mugaduraren Teoria<br />

Aurreko sailean eskaini den 'Hesien' definizioa, 'Mugaduraren Teoriaren'<br />

arloan kokatu behar da : teoria horren eskakizun nagusia 'Azpikotasunaren<br />

Baldintza' izenaz ezagun dena da, alegia, mugimenduek hesi bat baino<br />

gehiago ezin zeharka dezaketela .<br />

Esan dugunez, argumentuak 'Kasuaren Iragazkiaren' eskakizunari<br />

erantzunez mugitu ohi dira . Horrela, goiko ataletan aipatu izan diren oinarri<br />

eta teoria guztiak kontutan hartuz, argumentuek sortzen direneko gunean<br />

hartzen dute dagokien paper tematikoa eta bertan berezko <strong>kasua</strong> hartzerik ez<br />

badute, mugitu egiten dira egiturazko <strong>kasua</strong>ren bila 'Kasuaren Iragazkia' ez<br />

20 'The Case Transmission Hipothesys' (CTH) (Chomsky, 1986)<br />

21 ECP='Empty Category Principie' (Chomsky, 1981)<br />

31

32<br />

bortxatzeko . Mugimendu horiek, zenbait oinarriri jarraiki egiten dira :<br />

hasteko, paper tematikorik gabeko kokaguneetara zuzendu behar dira,<br />

bestela 8-irizpidea bortxatuko bailitzateke ; bigarrenik, ezin zeharka dezakete<br />

hesi bat baino gehiago ; eta hirugarrenik, utziriko aztarnak, egokiro<br />

gobernaturik egon behar du .<br />

Hala ere, azpikotasunaren ondorioak desberdinak dira 'hesiaren'<br />

kontzepturako hautatzen den definizioaren arabera . Fukui-k eta Speas-ek<br />

(1986), Chomsky-renetik (1986a) urrun samar dagoen definizioa proposatu<br />

dute : hesiak, espezifikatzailea beterik duten islapen funtzionalak dira .<br />

Definizio hori buru funtzional eta tematikoen islapenen artean egiten duten<br />

bereizketaren ondorioa da, zeren beren ikuspegitik buru lexikoak ez baitira<br />

inoiz X mailako islapenetik gorakoak eta buru funtzionalek espezifikatzaile<br />

bat hartzen dutenean baino ez dira izaten islapen nagusiak.<br />

1 .2 .5 . Uztarduraren Teoria<br />

Teoria hau, izen, izenordain eta anforen arteko harremanak azaltzeko saioa<br />

da. Hasteko 'uztardura-harremana' definitu behar da, uztarturik ez dauden<br />

NPak 'aske' daudela esaten delarik :<br />

(17) a-k R uztartzen du, c-komandatzen badu eta a-k eta R-k<br />

erreferentzia berbera badute (indizekideak badira) .<br />

(18) a-k (3 c-komandatzen du, bbaldin a-k R menperatzen ez<br />

badu eta a menperatzen duen y adabegi orok (3 ere<br />

menperatzen badu . 22<br />

Teoria honetan hiru oinarri nagusi bereizi ohi dira :<br />

22 C-komandoaren definizio hau Reinhart-ena (1976) da

(19) A oinarria : Anaforek uztarturik egon behar dute beren<br />

gobernu-kategorian .<br />

B oinarria : Izenordainek aske egon behar dute beren<br />

gobernu-kategorian .<br />

C oinarria : Erreferentziadun adierazpideek aske egon<br />

behar dute .<br />

Ikus daitekeenez, komandoaren harremanerako, bi definizio eman dira,<br />

(15) eta (18) hain zuzen ere : lehenengoan adarkaketa guztiak hartzen dira<br />

aintzakotzat ; bigarrenean berriz, islapen nagusiak baizik ez dira kontutan<br />

hartzen. Chomsky-k (1986a) gobernu-harremanaren definiziorako m-<br />

komandoaren beharra ikusi duen bitartean, 'Uztarduraren Teoriarako',<br />

ezinbestekotzat jo du c-komandoaren definizioa mantentzea, bestela the<br />

city's [ ()(destruction t] eraikuntzak C-oinarria eta His [apictures ofhimse j]<br />

delakoak B-oinarria bortxatuko bailituzkete : bi elementu erreferentziakideek,<br />

islapen nagusi berberaren barnean daudenez, elkar m-komandatuko lukete<br />

(a N' maila da eta ez islapen nagusia) .<br />

Abney-k (1987), 'Determinatzailearen Hipotesiaren' aide erabili ditu<br />

honelako gertaerak, zeren determinatzailea Naren espezifikatzailea izan gabe<br />

osagarri modura NPa duen kategoria funtzionala bada, goiko adibideetan a<br />

islapen nagusia (=NP) izango bailitzateke : [Dp the city's [Np destruction t]] /<br />

[DP his [Nppictures ofhimself ]] . Modu honetara, posible da arlo guztietan<br />

m-komandoaren definizioaz lan egitea .<br />

Orokorki gobernu-kategoriak 'funtzio-konplexu osoekin' erlazionatzen<br />

dira, hau da predikatu, subjektu eta osagarri bat barnean dituzten<br />

adabegiekin . Beraz, lehenengo hurbilketan behintzat, NP (edo DP) eta IP<br />

dira gobernu-kategoria nagusiak .<br />

Uztarduraren Teoriaren arloan azaldu den arazo garrantzitsuenetariko bat,<br />

uztardura ezarri behar deneko mailari (D-egitura, S-egitura, LF, LE)<br />

dagokiona da oinarri eta hizkuntza desberdinetarako desberdintasunak<br />

badaudela baitirudi .<br />

33

34<br />

1 .2 .6 . Kontrolaren Teoria<br />

Uztarduraren Teoriarekin zerikusirik duen beste kategoria bat,<br />

jokatugabeko perpausen subjektu modura agertu ohi den PRO kategoria isila<br />

da . Kategoria horren sintaxizko jokaerak, izenordain anaforikotzat hartzea<br />

eragin du ; horrela ba, bere gobernu-kategorian aldi berean uztarturik eta aske<br />

egon behar lukeen kategoria dugu, aukera bakarra gobernu-kategoriarik ez<br />

duela esatea delarik . PRO kategoria, kasurik eta gobernu-harremanik gabeko<br />

kokaguneetan agertzen da eta horretan bereizten da gobernaturik egon behar<br />

duen NParen aztarnatik .<br />

PRO kategoria isil honen inguruan, hiru arazo nagusi planteiatzen dira<br />

(Chomsky, 1981) : lehenik, ager daitekeeneko kokaguneen finkapena ;<br />

bigarrenik, halabeharrez agertu behar deneko kokaguneen zehaztapena ; eta<br />

azkenik, haren erreferentzia mugatzeko moduaren deskribapena .<br />

Lehenengo galderari erantzuteko nahiko zaizkigu Gobernu eta Uztarduraren<br />

oinarriak eta bigarrenaren konponketa, 'Islapenaren Oinarrian' eta 'Kasuaren<br />

Teorian' aurki daiteke . Horrela, PRO kategoria, Uztardura Teoriaren<br />

arabera, murrizturik dago 'zeharkagarriak' 23 diren gobernatu gabeko<br />

kokaguneetara. Bestetik, PROk halabeharrez agertu behar du, 'Islapenaren<br />

Oinarri Zabalduak' izen-sintagma bat eskaturik ere kasurik ezin ezar<br />

daitekeeneko kokaguneetan, NP gauzatuak'Kasuaren Iragazkiak' baztertzen<br />

baititu kokagune horietatik .<br />

Baina hirugarren galderak, 'Kontrolaren Teoria' izenaz ezagun dena behar<br />

du : PRO kategoria isila zenbait aditzek hautatzen dituzten adierazpen- edo<br />

23 'Zeharkaezin' izenondoa erabili dugu Chomsky-k (1981) 'opaque' hitzaren bidez<br />

deskribatu dituen eremuetarako eta 'zeharkagarri', Chomsky-ren 'non-opaque' aurkako<br />

terminoa itzultzeko . Chomsky-ren (1981) arabera, badaude uztarduraren teoriarako<br />

'zeharkaezinak' diren bi eremu : jokaturiko perpausen subjektua eta edozein kategoriatako<br />

subjketuak c-komanda dezakeen eremua .

galdera-perpaus osagarrien subjektu modura agertzen da, aditzaren hiztegi-<br />

ezaugarrien arabera kontrolatzailea perpaus nagusiaren osagarria edo<br />

subjektua izaten delarik . Bestetik, galderazko osagarri hauetan, adierazpen-<br />

perpausetan ez bezala, erreferentzia arbitrarioa ere gerta daiteke . Azpimarratu<br />

beharrekoa da kontrolerako komando-harremanaren beharrik ez dagoela .<br />

35

1 .3 . Perpausaren konfigurazioa<br />

Azpisail honetan hurrengo ataletan eskainiko ditugun datuak eta<br />

proposatuko dugun teoria ulertzen lagunduko gaituzten zenbait kontzeptu<br />

garatzen saiatuko gara.<br />

Hasteko, sintaxi-eraikuntza guztiak azken batean hiztegiaren ezaugarrien<br />

islapena direlako onarpenean parte hartzen duten GBaren oinarriak azalduko<br />

ditugu (1 .3 .1 . azpisaila) .<br />

Bigarrenik, 1 .3 .2 . azpisailean, <strong>gramatika</strong>ren lan-tresnak diren perpaus<br />

guztiak tesi honen gaia den 'predikazio-harremanean' oinarritzen direla<br />

ikusiko dugu, ohizko gramatiketan eta GBaren esparruan hizkuntzalarien<br />

interesa erakarri duten predikazioaren arloko gertaerarik garrantzitsuenak<br />

azaltzen saiatuko garelarik .<br />

Hirugarrenik, perpaus guztietan bereiz daitezkeen 'subjektua' eta<br />

'predikatua' harremanetan jartzeko <strong>gramatika</strong> sortzailearen esparruan ikus<br />

daitekeen eboluzioa, hau da, perpausaren adierazpenaren eboluzioa agerian<br />

uzten saiatuko gara. Eboluzio horretan, ezin ahaz daitezke izenki-predikatuen<br />

<strong>kasua</strong>n (zenbait egileren iritziz) azaltzen diren 'perpaus txikiak', lan honen<br />

aztergaia bereziki eraikuntza horiei baitagokie . Hori guztia, 1 .3 .3 .<br />

azpisailean ikusiko dugu .<br />

Laugarrenik, 1 .3 .4 . azpisailean, geure predikazioaren teoria garatzeko<br />

ezinbestekoa gertatuko zaigun Grimshaw-en (1991) islapen hedatuen<br />

definizioa azalduko dugu, bai perpaus arrunten bai 'perpaus txikien'<br />

kon g ra ioa erabakit eko ord an aide batera e in t daitekeen kont ept a<br />

baita eta s bjekt a eta i enki-predikat a kategoria f nt ional batean sart ta<br />

da delako <strong>teoriak</strong> ekart en d en ara o nag sia, alegia V nag siaren eta<br />

i enki-predikat aren kategoriaren arteko ha taketa, konpont en lag nd ko<br />

baikait .<br />

37

38<br />

B kat eko, 1 .3 .5 . a pisailean, perpa saren konfig ra ioa ik steko ord an<br />

GBaren esparr an egon den ebol ioarekin batera kas -e arketaren<br />

mekanismoak a alt eko ere gertat den aldaketa a tert ko d g .<br />

1 .3 .1 . Hi tegiaren islapena<br />

'Hipotesi Le i istaren' proposamenetik (Chomsk , 1970), <strong>gramatika</strong><br />

sort ailearen onarpen nag sietariko bat honela e lab r daiteke : hi tegiaren<br />

e ag t ak sinta iaren e ag t a ekart en d . Horta , <strong>gramatika</strong>ren oinarri ko<br />

helb r etariko bat konpetent ia le ikoaren teoria osat bat eraikit ea da. I an<br />

ere, erregela-sistema m rri tera eraman d ten oinarrien artean, 'Islapenaren<br />

Oinarria' d g : hi tegi-egit ra, sinta i-maila g tietan mantend behar da.<br />

Horrela bada, D-egit raren adiera penek, bi baldint a-mota bete behar d te :<br />

aide batetik X'-Teoriari dago k ion forma-baldint ak ; eta bestetik, 0-Teoriak<br />

e art en dit en semantika-mailako baldint ak. Oinarri ko element ak (V,<br />

N, . . .) hi tegi nibertsal finko batetik atereak badira, element f nt ionalak<br />

bai ik e in parametri a daite ke (Chomsk , 1989) .<br />

D-egit rak hi tegiarekiko harreman ena d , eta 'O-e arketaren<br />

Uniformetas naren Hipotesia' (Baker, 1988) 24 bete behar d : element en<br />

arteko harreman tematiko berdints ei, mota bereko egit ra ko harremanak<br />

dago kie D-egit raren mailan .<br />

X' Teoriaren arabera, hi tegian beren e a garri semantiko eta g ti<br />

kodifikat rik (eta enbait kategoria desberdinatan sailkat rik) da den hit<br />

horiek (Xo mailako kategoriak, edo 'b r ak'), 'osagarriak' hart , X'<br />

mailako egit rak, eta ha ek'espe ifikat aileak' hart , X" (= XP mailako =<br />

sintagma-mailako) kategoriak ematen dit te.<br />

24 The Uniformit ofThetaAssignment H pothesis (UTAH)<br />

Identical thematic relationships bet een items are represented b identical str ct ral<br />

relationships bet een those items at the le el of D-str ct re .

Osagarrien g ne horiek, 'islapen nag siak' (XP mailakoak) diren<br />

kategoriek bete behar dit te, eta kokag ne horietan halabeharre agert<br />

behar d ten osagarriak eta beraien 0-papera (egilea, jasalea, tema,<br />

proposi ioa, . . .) hi tegi-mailatik bertatik m gat en d te b r le iko horien<br />

e a garriek (s-ha taketa derit o gertaera honi) . 25 Espe ifikat aileen<br />

kokag neek e d te beterik egoteko beharrik .<br />

Kas aren Teoriak, bere aldetik, osagaien ordena eratort ea baiment en d<br />

(Sto ell, 1981), hori a pikategori a ioan sar daitekeen informa ioaren<br />

artean 'hi tegian' eskainirik e datorren bakarra delarik : hi k nt a jakin<br />

baten element en ordenaketa, kas a eta 0-paperak e art en direneko<br />

norabidearekiko harremanetan da den parametroek m gat en d te . Bestetik,<br />

'osagarrien' ordena, 'Kas aren Albokidetas naren Oinarriak' eragiten d<br />

(Chomsk ,1981) .<br />

'Interpreta io osoaren oinarriaren' arabera, 26 element orok, g t iene<br />

ongi erat riko harreman bat i an behar d beste element batekin . Islapen<br />

nag sien artean, bi sail berei dit akeg : arg ment ak, eta arg ment ak e<br />

direnak. Arg ment en banaketa, 9-iri pideak m gat en d (arg ment<br />

g tiek erbaiten arg ment i an behar d te ; hots, paper tematiko bat behar<br />

d te) . Rothstein-ek (1983) arg ment ak e diren islapen nag sien banaketa<br />

m rri de akeen erregela bat proposat d : arg ment e diren islapen<br />

nag siak, predikat sintaktikot at hart behar dira, eta predikat ak<br />

arg ment egoki bati lot it i behar diren f nt io irekiak dira ('Predikat -<br />

lot raren Ara a') .<br />

Mod honetara, perpa saren berrida keta-erregela (S-> NP INFL VP)<br />

alferrikako bih rt da, sinta i-konfig ra ioak s bjekt /predikat<br />

harremanetara lab r baitaite ke . Horrela predikat mod ra joka de aketen<br />

kategoria g tien (VP, NP, AP, PP) jokaera orotarat ea lor daiteke . Bide<br />

25 Hasieran, S-ha taketa (semantika-kategorien ha taketa) eta C-ha taketa (sinta i-<br />

kategorien ha taketa) berei ten iren, baina, ga r eg n, S-ha taketa nahikoa dela<br />

defendat en da; i an ere, semantika-talde bakoit ari egit ra ko adiera pen ehat a dagokiola<br />

onar daiteke .<br />

26 'The Principle of F ll interpretation" (Chosmk , 1986)<br />

39

40<br />

beretik doa Sto ell-en (1981, 1983) 'kategorien arteko s bjekt aren'<br />

defini ioa . 27<br />

Horta , islapen nag sien artean hainbat motatako harremanak e ar daite ke<br />

(Roberts, 1985) : 'O-markaketa', 'Predika ioa' eta 'Modifika ioa' . 0-<br />

markaketa, b r le iko baten eta bere osagarriaren artean dagoen harremana<br />

da . Predika ioa, 0-markat gabeko element baten eta bere arg ment baten<br />

arteko elkarketa lit ateke, m-komandoaren harremanak ere egon behar<br />

d elarik. B kat eko, 'Modifika ioa' d g ; modifika daite keen kokag neak<br />

ondokoak lirateke : kas d n kateen parte e diren kokag neak eta ik sgarri<br />

gertat eko a kera e d ten eta inoi ere O-markaketa edo predika ioa e in<br />

jaso de aketen islapen e _nag siak .<br />

Bestetik, hir harreman horien konbinaketak ere a rki daite keela defendat<br />

d Roberts-ek: hasteko, 0-markaketa+ predika ioa (John [VP likes Mar ]) ;<br />

bigarrenik, modifika ioa+predika ioa (John met Mar dr nk) ; eta<br />

b kat eko 0-markaketa+modifika ioa (faire+VP) .<br />

27 'S bject across categories' (Sto ell, 1981) . Hala ere, esan beharrekoa da Sto ell-en<br />

proposamenean s bjekt ak kategoria desberdinen espe ifikat aileetan t ertat ko liratekeela<br />

eta bera , kategoria horien islapen nag sien barnean le dekeela. Rothstein-ek (1983),<br />

Williams-en (198) proposamena onart d eta horrela, beraren irit ian, s bjekt a<br />

predikat aren islapen nag sitik kanpo dagoen arg ment bakarra liteke .

1 .3 .2 . Predika ioa<br />

A rreko a pisailean ik si d g ne , X'-teoriaren arabera islat riko XP<br />

islapen nag si orok, g t iene , ongi erat riko harreman batean hart behar<br />

d parte, harreman horien artean 'predika ioa' aipat d g larik. Lan honen<br />

gaia, 'predika io-harremana' da hain en, eta sail honetan kont<br />

horretarako sarrera bat egingo d g , perpa saren eraketarekin erla ionat .<br />

Predika ioaren ara o teknikoetan sart a rretik, egin de ag n ohi ko<br />

gramatiketako onarpenetatik abiat riko h rbilketa bat. I an ere, <strong>gramatika</strong>k<br />

lan-tresna mod ra erabilt en dit en nitateak perpa sak dira, perpa sen<br />

barnean 's bjekt ' eta 'predikat ' i ena e ag t en diren bi osagaiak berei<br />

daite keelarik .<br />

(20) Amak ba karia prestat d<br />

(20) perpa sean adibide , amak , s bjekt a lit ateke eta ba karia prestat<br />

d , s bjekt horri b r esaten dena, hots, predikat a. Ohi ko <strong>gramatika</strong><br />

sort ailearen esparr an, s bjekt -predikat harreman horren islada en (21)<br />

be alako berrida keta-erregela proposat en en perpa s g tietarako .<br />

(21) S -> NP VP<br />

Ha da, perpa sak (S), bi osagai bild ko lit kete : i enaren ing r an<br />

antolat ko lit atekeen i en-sintagma s bjekt a (NP) eta adit aren ing r an<br />

antolat ko lit atekeen adit -sintagma (VP), a ken ha ohi ko gramatiken<br />

predikat aren parekoa lit atekeelarik .<br />

Dena den, b r mod ra adit a d ten VP kategoriako predikat e gain, b re<br />

mod ra i enak (N) edo i enondoak (A) dit ten predikat ak ere bada de<br />

(22) .<br />

(22) a . Sailkideek Miren endari ha tat d te<br />

41

42<br />

b. Aint ane oso go o alea da<br />

(22a) adibidearen endari NPa eta (22b) adibidearen oso go o alea<br />

APa, h rrene h rren, Miren eta Aint ane s bjekt e predikat en dira .<br />

S bjekt aren e a garriak adiera ten dit ten i en edo i enondoaren<br />

kategoriako predikat ha ei 'i enki-predikat ' derit e, (20) adibidearenak<br />

be alako gertaerak adiera ten dit ten 'adi ki-predikat etatik'<br />

berei tearren. 28<br />

Edonola, i enki-predikat ak e dira gai perpa sak erat eko, eta<br />

horre egatik, beti behar d te nolabaiteko adit aren e skarria : (22a)<br />

adibidearen kas an ha tat adit a eta (22b) adibidean i an adit a .<br />

E berdintas n horren arra oia, i enondoek edo i enek s bjekt ari kas a e ar<br />

die aiokeen sinta i-egit ra 'islat eko' ahalmenik e i atean bide dat a:<br />

adit ek, jakina, bad te perpa s osoak erat eko ahalmena eta bera beraien<br />

arg ment ei (eta ik siko d g ne , baita i enki-predikat enei) kas a<br />

esleit eko behar diren baldint ak betet en dit te. Horrenbeste , (22)<br />

perpa sak (21) erregelaren bide anali at en badit g , (23) be alako<br />

egit rak dit g , i enki-predikat a adi ki-predikat aren barman dagoelarik .<br />

(23) a . [NP Sailkideek] [VP Miren [NP endari] ha tat<br />

d te]<br />

b . [NP Aint ane] [VP [AP oso go o alea] da]<br />

Bestetik, VParen barman le ndekeen i enki-predikat en artean, bi jokaera<br />

berei daite ke : bat k, e inbestekoak dira perpa sa onargarria i ateko<br />

(24a) ; beste bat k, ordea, e aba daite ke perpa saren <strong>gramatika</strong>ltas nean<br />

eraginik t i gabe edo perpa saren esang ra aldat gabe (24b) . Ohi ko<br />

gramatiketan, lot ra ko adit gisa e ag t en dira i enki-predikat a eskat en<br />

d ten i an, egon edo ir di(t ) be alako adit ak . Perpa s arr nten VPak<br />

ere, e inbestekoak dira, s bjekt soila d en perpa sik e baitago (24c)<br />

(24) a . *[NP Aint ane] [VP da]<br />

2 8 Bigaren atalean ik siko d g ne , PP eta Ad P kategoriako i enki-predikat ak ere<br />

bada de.

. [NP Sailkideek [Vp Miren ha tat d te]<br />

c . *[Np Amak]<br />

Gramatika Sort ailearen arabera, e inbesteko i enki-predikat ak (24a)<br />

Varen osagarriak diren bitartean, a kerako predikat ak, 'adj nkt ak' dira .<br />

Horren arabera, bi sail berei ten dira predikat en artean : aide batetik,<br />

perpa sen oinarri ko osagaiak diren VPak eta lot ra ko adit en osagarriak<br />

diren e inbesteko i enki-predikat ak bilt en dit en saila d g ('lehen<br />

mailako predikat ak') eta bestetik, adj nkt ak diren predikat ak bilt en<br />

dit en saila ('bigarren mailako predikat ak'), a ken ha ek beti i enkipredikat<br />

ak direlarik .<br />

Areago, bigarren mailako predikat en s bjekt t at jot en d g n osagaia,<br />

perpa s matri earen adit aren arg ment a ere i aten dela dir di : bat etan,<br />

s bjekt a eta beste bat etan, objekt ena .<br />

(25) a . Jon oso nekat ta it li da bidaiatik .<br />

b . Anderrek lib r a g ti hondat ta it li dit .<br />

Adibide , (25a) esaldian, oso nekat ta i enki-predikat aren s bjekt a, Jon<br />

da, era berean oso nekat ta it li da bidaiatik adi ki-predikat aren<br />

s bjekt t at jot en d g larik . (25b) adibidean berri , g ti hondat ta<br />

i enki-predikat aren s bjekt a (lib r a ), it li adit aren osagarri ena<br />

lit ateke . Horrenbeste , 's bjekt ar end riko' eta 'objekt ari<br />

end riko' i enki-predikat e mint at en da .<br />

B kat eko, i enki-predikat bat ek beren s bjekt ek bere dit ten<br />

e a garriak adiera ten dit ten bitartean (26a), beste bat ek, s bjekt ak<br />

adit matri earen ekint aren ondorio lort en dit en e a garriak ematen<br />

dit te adit era (26b) (a ken ha ek beti i aten dira objekt ari<br />

end rikoak) . Hori dela eta, 'predikat deskribat ailee ' (lehenengo<br />

kas an) eta 'ondorio ko predikat e ' (bigarren kas an) mint at en da . 29<br />

29 'Res ltati e' and 'depicti e' predicates ( Hallida , 1967 ; Le in & Simpson,1981 ;<br />

Simpson,1982 ; Rothstein, 1983) .<br />

43

44<br />

(26) a. Jonek a enarioak gordinik jaten dit .<br />

b . Koadroa okert ta int ilikat d t .<br />

(26a) adibidean, esate baterako, gordinik a enarioak inok jan a rretik<br />

e katen e a garria da eta predikat deskribat ailea dela esan de akeg .<br />

Okert ta egotea berri , koadroak int ilikat arte e d en e a garria da ;<br />

ha da, int ilikat earen ondorio ko egoera da, eta bera , ondorio ko<br />

predikat t at har de akeg .<br />

Beste aide batetik, Jonek a enarioak gordinik jaten dit esaten d g nean,<br />

bai Jonek eta bai a enarioak erejan adit aren arg ment ak direla dir di<br />

baina gainera, gordinik i enki-predikat a ere bad g esaldi horretan, haren<br />

s bjekt t at a enarioak arg ment a ere hart en d g larik . Horrenbeste ,<br />

a enarioak arg ment ak bi 0-paper jasoko l ke : bata jan adit etik eta<br />

bestea, gordinik i enki-predikat aren b r tik . Gertaera honek, Chomsk -<br />

ren (1981) 8-Iri pidearen a rka doa, arg ment batek bi 0-paper hart en<br />

bait .<br />

Rothstein-ek (1983), dat horietan oinarrit , ondoko defini ioak eskaini<br />

dit lehen eta bigarren mailako predikat etarako. 30<br />

(27) (i) X, Y-ren bigarren mailako predikat a da<br />

bbaldin Y, X e den b r le iko batek 8-markat en<br />

bad .<br />

(ii) X, Y-ren lehen mailako predikat a da bbaldin<br />

X eta Y-k 8-markat rik dagoen edo [+INFL] den<br />

osagai bat osot en bad te .<br />

8-iri pidearen bort aketaren ara oari irtenbidea emateko, Schein-ek (1982)<br />

defini io eraldat bat proposat d , arg ment bakoit ak paper tematiko<br />

30 Rothstein, eta ondoren aipat ko d g n Schein ere, Williams-en 'predika ioaren<br />

teorien' defendat aileen artean sar daite ke.

akar bat hart eko baldint a arg ment bakoit ak paperen bat hart eko<br />

baldint ara m rri t . 31<br />

Jatorri ko 8-iri pidea mantend ahal i ateko a kera bat, bigarren mailako<br />

predikat en s bjekt a PRO kategoriakoa dela defendat ea da : horrela<br />

predikat bakoit ak bere arg ment ak ha tat ko lit ke eta arg ment ek e<br />

l kete paper bat baino gehiago hart ko.<br />

(28) a . Jonek a enarioak gordinik jaten dit<br />

b . [Jonek [a enarioak jan]Vp [PRO gordinik]]S<br />

Hori e da hain en 'Perpa s T ikien Teoriaren' defendat aileek<br />

(Sto ell, 1983, 1991 ; Safir, 1983 ; Hoekstra, 1988) bigarren mailako<br />

predikat etarako proposat en d ten barne-egit ra . Analisi horren bide<br />

predika ioaren teoria kla salak, a pikategori at riko predikat etarako<br />

e e ik, bigarren mailako predikat etarako ere balio d . Bestetik, 8-Iri pidea<br />

form la iorik m rri t aileenean mantent ea baiment en d .<br />

Baina ideia hori defendat ahal i ateko, PRO beteko l keen g ne hori<br />

gobernat gabekoa i an daitekeela frogat behar da . 'Predika ioaren Teoria'<br />

garat d ten egileek (Williams, 1983 ; Rothstein,1983 ; Mc N lt , 1988),<br />

e e tat egin d te PRO kategoriaren g ne hori gobernat gabea i ateko<br />

a kera: hainbat mod tara bigarren mailako predikat ak VParen barnean<br />

t ertat en direla frogat d te, eta kokapen horretan PRO gobernat rik<br />

legokeene , e ine koa dela defendat d te .<br />

Predikat osagarrietara it ili , gogora de ag n predikat ak 0-paperik e<br />

d ten islapen nag si mod ra eha daite keela . Horrek nolabaiteko ara oa<br />

ekart en dig lehen mailako predikat osagarrien kas an : edo ein b r<br />

le ikoren osagarriaren g nea arg mentala da beti 'Islapenaren Oinarriaren'<br />

ondorio hain en ere . Osagarriaren g ne horretan t ertat en den edo ein<br />

31 Hona hemen 0-iri pidearen bigarren atirako, Schein-ek proposat d en<br />

birform la ioa:<br />

"An t o theta-roles 01 and 02 canne be assigned to the same NP if and onl if the a<br />

that selects 01 also selects 02"<br />

45

46<br />

islapen nag si, bera , 8-markat rik gertat en da. Horrela, predikat -islapen<br />

nag siak b r le ikoen osagarri mod ra t ertat ko balira, 8-markat rik<br />

gerat ko lirateke, predikat mod ra berei ten dit en e a garri e -<br />

arg mentala gald rik .<br />

Hala ere, badir di enbait adit ek (i an, egon, hart , . . .) predikat t at hart<br />

behar direnak eskat en dit tela eta bera predikat ha ek osagarrit at hart<br />

behar dit g la . Ara o horri irtenbidea emateko, lan honetan, predikat ak<br />

egit ra abalago batean ([ p NP XP]) babest rik da dela defendat ko d g .<br />

Mod horretara, b r le iko ahi patik paper tematikoa jasot en d ena<br />

osagairik abalena da (YP), predikat a (XP) 8-markaketatik babest ta<br />

gerat en delarik . Hori e da hain en lan honen oinarri ko<br />

proposamenetariko bat ; eha kiago 'Perpa s T ikien Teoria' edo<br />

'Predika ioaren Teoria kla sala' ( enbait ohar egine bada ere) defendat era<br />

eramango gait en proposamena.<br />

Bigarren mailako predikat ei dagokiene , lan honetan, e skararen kas an<br />

ere bigarren mailako predikat ak VParen barnean sort en direla frogat ko<br />

d g (ik s hir garren atalaren 3 .4 .2 . a pisaila) . Bestetik, beraien s bjekt a<br />

PRO kategoria isilekoa dela ere defendat ko d g 'perpa s t ikien teoriaren'<br />

defendat aileek be ala . Williams-ek, eta 'predika ioaren teorien<br />

defendat aileek' konfig ra io horretan PRO gobernat a dagoelako oharrari<br />

erant ne , PRO berak eta predikat ak islapen f nt ional batean sart rik<br />

egon behar d tela defendat ko d g lehen mailako predikat etarako egin<br />

d g n be ala : [ p PRO XP] . Hir garren atalean, konfig ra io honetan<br />

PROaren g nea gobernat gabea dela frogat t at t iko d g .<br />

VP motako predikat etara m rri t , badir di beren sinta i-konfig ra ioa<br />

a ken batean s bjekt ari esleit en aion paper tematikoaren araberakoa i aten<br />

dela : horrela, adit 'iragankorrak' (bi arg ment ha tat en d tenak) eta<br />

'iragangait ak' (arg ment bakarrekoak), eta a ken m lt o honen barnean,<br />

'inak satiboak' eta 'inergatiboak' berei ten dira ga r eg n . Adit<br />

inak satiboen s bjekt ak, jasale edo esperimentat ailearen papera hart en d<br />

(hi k nt a ak satiboetan) eta Varen ahi pa mod ra sort en da (B r io,<br />

1981) . Baina, adit iragankorren eta inergatiboen s bjekt en sorrerag<br />

nearen finkapena korapilots agoa da : ohit ra Infle ioaren

espe ifikat ailean sort en direla defendat bada ere, a kenaldian, e dira falta<br />

s bjekt horiek ere VParen barnean sort en direla proposat d ten egileak<br />

(F k i, 1986, Speas, 1986, Abne , 1987, Koopman &Sportiche, 1988 ;<br />

K roda, 1988) .<br />

Baina, gainerako <strong>gramatika</strong>-kategorien islapen nag siek ere (AP, NP, PP),<br />

nolabaiteko predikat ak era dit akete, hi tegitik eha t rik d ten arg ment -<br />

egit ra X'-Teoriaren arabera islat . X'-Teoria edo ein <strong>gramatika</strong>-<br />

kategoriatako edo ein X b r ak islat eko ord an bete behar bad , adit en<br />

artean ik s- daite keen hir sailak predikat ak isla dit aketen bestelako<br />

kategorietan ere a rkit ea espero daiteke . I an ere, Cinq e-k (1990)<br />

italierarako bi- arg ment ko eta arg ment bakarreko esapideen arteko<br />

t andakaketak dit ten i enondoak jarri dit agerian (ik s hir garren atalaren<br />

3 .3 .6 .2 . a pisaila) . Adit etarako erabili i an den terminologia e arri ,<br />

'i enondo iragankor' eta 'i enondo iragangait e ' hit egin liteke.<br />

Bigarren pa so bat emanik, Cinq e-k berak, i enondo 'iragangait en'<br />

artean 'inergatiboen' eta 'inak satiboen' a pim lt oak behar lite keela<br />

s posat d , eta bi talde horiek benetan berei garriak direla frogat d<br />

italierarako, sinta i ko enbait froga erabili (ik s 3 .3 .6 .4 . a pisaila) .<br />

E skararen kas an, bestelako hi k nt etan be ala 'adit<br />

iragankorrak'(eman, bota, . . .) eta 'adit iragangait ak' (joan, ba kald , . . .)<br />

berei daite ke . Halaber, 'adit iragangait en' artean, 'inak satiboak (joan,<br />

erori, egon, . . .) eta 'inergatiboak' (ba kald , . . .) da de. A ken bi adit -<br />

m lt o horiek berei ten dit en sinta i ko froga garbiena, h rrene h rren<br />

i an edo ed n lag nt ailea eskat ea da.<br />

(29) a . Amak re praka aharrak aramara bota dit<br />

b . Eskegitokian e den prakak kalera erori dira<br />

c . Ga r et ean ba kald ko d g<br />

Predikat -b r ak i an daite keen bestelako <strong>gramatika</strong>-kategorien artean ere,<br />

hir a pim lt o horiek egotea espero daiteke eta hala dela frogat en saiat ko<br />

gara hir garren atalaren 3 .3 .6 . a pisailean : e skara ere, adit etatik kanpo,<br />

predikat -b r ak i an daite keen hi tegi-sarreren artean arg mento bakar bat<br />

47

48<br />

edo arg ment bat bain gehiago eskat en d tenak da de . Predikat -b r<br />

horiek, mota desberdinetako XP predikat ak islat en dit te eta horren<br />

arabera, mota jakin bateko lag nt ailea (NOR, NOR-NORK, NOR-NORI)<br />

eskat en d te .<br />

(30) a . Lib r ha berna da<br />

b . Ha rrak apata berriak t ikiak dit<br />

c . Mikeli lag n hori kaltegarria aio<br />

Predikat -mota g tiek'Predikat -lot raren Ara a' (Rothstein, 1983) bete<br />

behar d te, ha da predikat ak arg ment egokiari lot it i behar diren<br />

f nt io irekiak dira. Predikat a it i egiten d en arg ment hori 's bjekt a'<br />

da alant arik gabe, baina s bjekt eta predikat aren arteko lot ra gertat en<br />

deneko maila eta mod ehat ak e da de horren garbi : 'Predika ioaren<br />

Teorien' defendat aileen ste (Williams, 1980, 1983 ; Simpson, 1982 ;<br />

Rothstein , 1983) s bjekt a predikat aren XP isladapen nag sitik kanpo<br />

sort en den predikat aren arg ment bakarra da (3la), arg ment horrek<br />

predikat a komandat behar d elarik . 32 Beste ik spegia Sto ell-ena (1983)<br />

da : s bjekt a XP islapen nag siaren espe ifikat ailean sort en den<br />

arg ment a da, X edo ein <strong>gramatika</strong>-kategoria (N, A, P) i anik (3 lb) .<br />

Lab rbild , s bjekt a XPtik kanpo edo XParen barnean sort ean legoke bi<br />

teoria horien arteko e berdintas na .<br />

(31) a . Y b . XP<br />

i~<br />

NP XP<br />

Lan honetan, m t rreko bi teoria horiek elkar dit akeen ik spegi bat<br />

defendat ko d g : edo ein kategoriatako predikat -b r en (X ) arg ment<br />

g tiak, dagokien XP islapen nag siaren barnean sort en dira. Horrela,<br />

predikat en D-egit raren adiera pena (32a), Sto ell-ek proposat rikoaren<br />

32 Hemen e gara sart ko komando-harreman' horren i aera ehat a e tabaidat en, egileek<br />

hainbat proposamen egin baitit te : Williams-en (1980) arabera c-komandoa da harreman<br />

hori ; Rothstein-en (1983) arabera, m-komandoa, eta Demonte-ren (1987,1988) arabera<br />

s bjekt eta predikat orok elkar m-komandat behar d te.

ant ekoa liteke ; baina s bjekt a, ge re irit i , e da beti espe ifikat ailean<br />

sort riko arg ment a : adit inak satiboak eta inergatiboak berei ten dit en<br />

e a garria hain en, s bjekt a h rrene h rren osagarrian edo<br />

espe ifikat ailean sort ea da . Areago, espe ifikat ailean sort riko arg ment<br />

bat eta osagarrian sort riko beste bat dit ten adit iragankorren kas an ere,<br />

bata ein bestea ha ta daiteke perpa saren s bjekt mod ra, eraik nt a<br />

aktiboa edo pasiboa erat .<br />

(32) a . YP<br />

NP1<br />

X ,<br />

Y<br />

NP2 X<br />

D-egit ra<br />

YP C . YP<br />

NP1 ~~ 2 Y'<br />

XP Y<br />

t 1 X'<br />

NP<br />

2<br />

X<br />

S-egit ra 1<br />

t t 2<br />

Y<br />

XP<br />

~~ X<br />

NP1 X'<br />

S-egit ra 2<br />

S bjekt aren f nt ioa hart ko d en arg ment a S-egit rarako pa soan<br />

(32b, c) erabakit en dela defendat ko d g , normalean kas aren beharren<br />

eragine arg ment bat (edo gehiago) XPtik kanpo ateratakoan . A kenik, S-<br />

egit ran lort en den konfig ra ioa 'Predika ioaren Teorien' defendat aileek<br />

proposat rikoaren ant ekoa da : s bjekt a XPtik kanpo kokat en da .<br />

Halaber, Rothstein-en arabera 's bjekt ' bati lot i ten den predikat<br />

g tieen h ts nea, s bjekt mod ra jokat en d en arg ment ak m git ean<br />

t iriko a tarna dela proposat ko d g , logika-mailako defini ioari<br />

sinta i ko ent a emane . 33<br />

Bigarren mailako predikat etara it li , islapen f nt ional horrek, PRO<br />

kategoria isilak betet en d en g nea kanpoko gobern tik babestea gain,<br />

predikat aren arg ment baten m gimend a baiment en d , predikat aren<br />

defini ioaren arabera behar den h ts nea sort (33) . Horrela, lehenengo eta<br />

33 (32) hait etan e d g adiera i XParen espe ifikat ailean sort riko arg ment a eta<br />

osagarri mod ra sort rikoa XPtik kanpo aterat en direneko kas a . Edonola , kas horretan<br />

ere, kanporat riko arg ment etariko bat baino e da joko s bjekt t at. Horrenbeste , (32a)<br />

adiera pena, kas horren bitarteko adiera pena lit ateke: arg ment bat m git da, bestea<br />

oraindik jatorri ko g nean dagoelarik<br />

t<br />

49

50<br />

bigarren mailako predikat en arteko e berdintas nak, YP islapen horren<br />

i aerari eta YP hori t ertat rik dagoeneko mailari m rri t rik gerat ko<br />

lirateke.<br />

(33) \<br />

t 1<br />

Bera , lan honetan predika io-harreman g tietarako balio de akeen analisi<br />

orokor bat lort ko d g , areago, 'X'-Teoria', '6-iri pidea' eta 'Islapenaren<br />

Oinarria' eta halaber 'arg ment ' eta 'predikat en' arteko berei keta inolako<br />

aldaketarik gabe mantent en dit en analisia .<br />

t

1 .3 .3 . Perpa saren adiera penaren ebol ioa<br />

GBaren oinarriak lab rt ondoren, begira die aieg n berriro<br />

s bjekt /predikat harremari eta bi islapen nag si horiek bilt en dit en<br />

kategoriari . Ohit ra , predikat a VP kategoriakoa denean behint at, NP<br />

(s bjekt a) eta VP (predikat a) S ik rra adiera itako kategoriaren a pian<br />

kokat dira hait etan eta nolabaiteko konplementat aileak hart eko gai<br />

diren perpa sen kas an, konplementat ailea (COMP) eta S, S' mailaren<br />

bide adiera itako kategoriaren a pian t ertat dira .<br />

(34)<br />

S'<br />

COMP S<br />

NP VP<br />

Horrela ba, Chonsk -ren (1981) lanean, konplementat ailea hart eko gai<br />

diren S' mailako perpa se (cla ses) (35) eta konplementat ailerik e<br />

hart ea gain, gero eago aipat ko dit g n beste e a garri bat k dit ten S<br />

mailako perpa se (E ceptional Cla ses) (36) mint at da .<br />

(35) I think [s' that [s John is intelligent]<br />

(36) I consider [ sJohn to be intelligent]<br />

Jokat riko adit bat dagoen bakoit ean predikat baten a rrean ga dela<br />

garbi samar badago ere, jokat gabeko adi kiak dit g nean (parti ipio eta<br />

adit -i ena eraikitako kas -markad n adi kiak), alant agarriago gertat en<br />

dira s bjekt /predikat harremanak . Areago, adit ak e dira predikat ak<br />

eraiki dit aketen kategoria bakarrak : hor dit g i enondoak, i enak eta<br />

preposi ioak ere, eta kas ha etan, i enki-predikat e mint at en da . Are<br />

ailago gertat en da, s bjekt /predikat harreman bera ik stea eta ailago<br />

oraindik bild behar dit en egit ra ein kategoriatakoa den eha tea.<br />

51

52<br />

Adibide paradigmatiko mod ra, (37) eskain daiteke : intelligent (i enki-<br />

predikat a) eta John (bere s bjekt a), nolabaiteko predika io-harremana<br />

lot rik da de . Hala ere, 'Predika ioaren Teoriaren' arabera (37a) delakoaren<br />

ant eko egit ra proposat beharko lit atekeen bitartean, 'Perpa s T ikien<br />

Teorian', (37b) delakoaren ant eko erbait proposat behar lit ateke .<br />

(37) I consider John intelligent<br />

a . I consider [NP John] [AP intelligent]<br />

b . I consider [SC John intelligent]<br />

Bistan da bi adiera pen horiek behar den be ain ehat ak e direla : (37a)<br />

adiera penean, 'Adarkaketa Bikoit aren Oinarria' bort at nahi e bad g ,<br />

NP eta AP beste kategoria desberdin bat emateko elkart behar dit g , hori<br />

endo entri itatearen baldint aren a rka lihoakeelarik . (37b) analisian SC<br />

kategoriaren a pian bild d g s bjekt ak eta predikat ak osot ko l keten<br />

osagaia : garbi dago ik r horrek X'-Teoriaren ik spegitik inolako<br />

esangarritas nik e d ela. Ant eko erbait gertat en da S eta S' kategorien<br />

kas an, baina SC ik r horretan, perpa s-mailako bi kategoria horiekiko (S,<br />

S') harremana ere, e da inola ere garbia.<br />

Bera , mod batera ein bestera, s bjekt eta predikat a bilt en dit ten<br />

osagai ha ek (S, S', SC), berehala gertat en dira s smagarri X'-teoriaren<br />

ik spegitik, endo entri itatearen baldint a aide batera ten bait te : aide<br />

batetik, tard rarekin erik sia d ten gertaerek, hi k nt a<br />

konfig ra ionaletan s bjekt eta osagarri enaren artean nolabaiteko<br />

asimetria behar dela eman d te adit era, eta bestetik, perpa sek, sintagma<br />

g tiek be ala, nolabaiteko b r aren bi barrako islapenak i an behar l kete .<br />

Horrela ba, endo entri itatearen baldint a aint akot at hart rik, s bjekt<br />

eta predikat a bilt en dit ena I(nfle io) i eneko b r aren islapen nag sia<br />

dela proposat da (Chomsk , 1986a) . Mod honetara, IP maila, a rreko<br />

lanetako S mailari legokioke eta ohi ko kategoria le ikoak be ala islat ko<br />

lit ateke: I b r ak VP sintagma hart ko l ke osagarri mod ra I' emateko eta<br />

hori espe ifikat ailearekin (s bjekt arekin) elkart , IP islapen nag sia<br />

lort ko lit ateke .

Bestetik, IP osagai hori konplementat aile (C) delako b r aren osagarri<br />

mod ra t ertat ko lit ateke C' emateko, eta a ken ha bere<br />

espe ifikat aileari lot , CP maila, hots, aint inako S' maila lort ko<br />

gen ke . 34<br />

(38) CP<br />

C IP<br />

NP 1<br />

I'<br />

I VP<br />

NP2 V<br />

Edo ein kas tan ere, kategorien arteko m ga-ara oak a alt en dira beste<br />

arlo bat etan be ala, beti pentsa baitaiteke perpa s g tiak CP mailakoak<br />

direla, eta bat ek konplementat ailea h tsik d tela (horrela, e gen ke<br />

perpa s bat k IP mailakoak direla pentsat eko beharrik) .<br />

I eta C b r ei 'b r f nt ional' i ena eman aie, ohi ko 'b r le ikoetatik'<br />

berei tearren . Mod honetara, X'-teoriari falta it aion a alpen-orokortas na<br />

eskaini aio eta s bjekt eta objekt aren arteko asimetriák a alt ea lort da<br />

(objekt a VP sintagmaren barnean sort en den bitartean, s bjekt a IP<br />

sintagmaren espe ifikat ailean kokat en da) . Bestetik, I(nfl)ek, b r le ikoa<br />

e dene , e d bere osagarriaren kokag nean agert en den VP predikat a 6-<br />

markat en, a rretik eskainitako predikat en defini ioa bere osotas nean<br />

betet en delarik .<br />

Horrela, S eta S' mailak X'-teoriari ongi moldat rik gerat direla esan<br />

daitekeen bitartean, SC motako eraik nt ei dagokien maila egokit a e dago<br />

inola ere g arbi . SC it rako osagairik ba ote dagoen e tabaidat d en<br />

34 (38) hait ean adiera i d g na D-egit rari legokioke . Horrela ba, CParen eta VParen<br />

espe ifikat aileak h tsik da dela s posat d g . Horre egatik e d g e C e eta V<br />

maila marra t : X'-Teoriak X eta X" (=XP) egotea bai ik e dig eskat en, X' maila<br />

espe ifikat ailea beterik dagoenean adiera ten delarik .<br />

IParen kas an adibide , espe ifikat ailea beterik d ene , adiera i egin d g F maila hori .<br />

53

54<br />

polemikarekin batera, osagai horri legokiokeen mailaren ara oa ere<br />

e tabaidat a da.<br />

Sto ell-ek (1981, 1983), mota desberdinetako adit ek kategoria<br />

desberdinetako perpa s t ikiak ha tat en dit tela a pimarrat d : to find<br />

adit ak i enondo bat daramaten perpa s t ikiak ha tat en dit (39a), eta e<br />

dit onart en preposi io bat d ten perpa s t ikiak (40a) . To e pect adit ak<br />

berri , preposi ioak onart en dit (39b), baina e i enondoak (40b) .<br />

(39) a . John finds Bill absol tel cra<br />

b . I e pected that man off m shipp<br />

(40) a .*John find that man off m shipp<br />

b .*I e pected Bill absol tel cra<br />

Dat horretatik abiat ta, V nag siaren osagarri mod ra t ertat en denak,<br />

predikat -b r aren kategoriako osagai bat i an behar d ela defendat d :<br />

SCak beren predikat -b r en (N, A, V, P) islapen nag siak lirateke eta<br />

s bjekt a islapen horien espe ifikat ailean t ertat ko lit ateke.<br />

(41) a . John finds [AP [NPBiUI] [A'[Aabsol tel cra ]]]<br />

b . I e pect [PP [Npthat man] [p' off m shipp]]<br />

Garbi dago, analisi honek abantaila nabariak dit ela: aide batetik, adit en<br />

ha tapen-eskaki nen berri ematen d , eta bestetik, perpa s t ikietarako ere,<br />

X'-Teoriaren eskaki nak betet en dit en adiera pena lort en d . Areago,<br />

Ven kas an, arg ment g tiak VP islapen nag siaren barnean sort en<br />

direla ( F k i, 1986 ; Speas, 19866, Abne , 1987 ; Koopman & Sportiche,<br />

1988 ; K roda, 1988) onart den be ala, beste kategorietako<br />

predikat etarako ere, arg ment g tiak haien islapen nag sien barnean<br />

(AP, NP, PP) sort en direla onar daiteke.<br />

Hala ere, Sto ell-en analisiak, desabantailak ere badit . Hasteko,<br />

hi k nt a askotan, hala nola ingelesa eta ga telania , a pikategori at riko

SC ha en s bjekt ak ak satibo kas a hart en d (42), eta bera kas a adit<br />

matri eak e art en diola pentsat behar da (Kas -e arketa bere ia) . 35<br />

(42) a . I consider [SC [NP him] [AP intelligent]]<br />

b . Considero [SC [NP a Mar a] [AP inteligente]]<br />

Kas -e arketa gobern pean gertat en dela eta gobern -harremanak c-<br />

komandoaren eta tarteko hesirik e aren baldint ak bete behar dit ela ere<br />

hart behar da kont tan. Horrela Chomsk -k (1981) islapen nag si g tiak<br />

hesiak direlako onarpenetik abiat rik, halabeharre defendat behar en<br />

SCak e in i an ite keela islapen nag siak, eta S mailakoak irela defendat<br />

en . : Sto ell-en arabera (42) adibideetako SCen kategoria AP lit ateke<br />

(43) ; bera , SCak islapen nag siak lirateke . Zaila lit ateke ord an, to<br />

consider edo considerar adit ak AParen bameko s bjekt a gobernat ea eta<br />

ak satibo kas a e art ea .<br />

(43) a . I consider [AP [NP him] [MA intelligent]]]<br />

b . Considero [AP [NP a Mar a][A' [A inteligente]]]<br />

Hala ere, Chonsk -ren (1986a) hesiaren defini ioan, o topo honetarako<br />

garrant i handia i an de akeen aldaketa egin da : le ikoki markat riko (L-<br />

markat riko) islapen nag siek e d te hesi mod ra jokat en ; eta bera , (43)<br />

be alako SCen kas an, posible da s bjekt ari kas a islapen nag siaren<br />

kanpo-aldetik esleit ea, eren eta SC hori, islapen nag sia i anik ere, adit<br />

matri eak le ikoki ha tat en bait .<br />

Kas -e arketa bere iaren ara o ha konpond ta t irik ere, Sto ell-en<br />

analisiari, kritika gehiago egin dakioke : hasteko, analisi horretan e dago<br />

garbi, predikat a X' edo XP mailako kategoria ote den (Radford, 1988) .<br />

Orain arte eskaini dit g n defini ioen arabera, interesgarriago dir di<br />

predikat a XP kategoria nag sia i atea, eta bera , hori onart ko d g . Baina<br />

ord an, predikat ak, Varen ha taketa-harremanean parte hart ea gain (41),<br />

0-paper bat jasoko l ke V horretatik, bere osagarria baita . A ken hori<br />

predikat ak 9-markat gabeko islapen nag siak direlako defini ioaren a rka<br />

3 5 E ceptional Case Marking' (ECM) Chonsk -ren (1981) lanean .<br />

55

56<br />

lihoake . Ara o hori konpont eko hain en proposat d g XP predikat<br />

hori, beste islapen baten barnean egon behar d ela . Islapen hori gainera<br />

kategoria f nt ionaletakoa i an beharko d , kategoria le ikoa balit bere<br />

b r aren osagarri mod ra t ertariko predikat a berriro ere O-markat rik<br />

gertat ko bailit ate . Ik s g re proposamenaren (44b) eta Sto ell-en<br />

proposamenaren (44a) artean dagoen aldea.<br />

(44) a . . . . V' b . V'<br />

A P FP<br />

0 00<br />

g-markaketa AP F 0-markaketa<br />

FP hori, perpa s arr nten IP kategoriaren ant eko erbait lit ateke .<br />

Radford-ek (1988) ant eko int i ioa i an d , SCek Infl abstrakt baten<br />

islapenak i an beharko l ketela defendat d enean. Ara oa, kategoria horren<br />

i aera ehat a fmkat ean sort en da .<br />

Perpa saren egit rara it li , VP eta IP islapenen artean egit ra gehiago<br />

egon behar d ela arg diat d Pollock-ek (1989) frantsesa eta ingelesaren<br />

e e tapen-adberbioen banaketa a tert ean. Bestetik, b r ek element bakar<br />

bat (T, AGR, . . .) i an behar d tela defendat d .<br />

Horrela, Pollock-ek (1989) eta baita Chomsk -k (1989) ere, aldiak eta<br />

kom n tad rak, e a garri h tsak i an gabe, beraiek ere b r<br />

independienteak i an behar d tela proposat d te, 36 berorien antolaketa-<br />

ordenan bat etorri e badira ere: Pollok-ek TP delakoak AgrP menperat en<br />

d ela proposat d en bitartean, Chomsk -k a rkako ordena defendat d .<br />

Areago, Chomsk -k (1989) TP eta VParen artean objekt ari dagokion<br />

kom n tad ra e arriko l keen beste b r f nt ional batek (Agr-o) egon<br />

behar l keela defendat d Ka ne-ri (1985) jarraiki .<br />

Horreta gain, adit ek (edo behint at adit bat ek) aspekt aren<br />

eha tapenak eramango lit keen AspP kategoria f nt ionala islat eko gai<br />

3 6 Chomsk -ren arabera (1986a), INFL adabegiak kom n tad ra [ AGR] eta aldiari<br />

[ TEMP] dago kien e a garriak bilt en dit .

lirateke. Horrenbeste , kategoria horiek g tiak dit en perpa s bat, (45)<br />

hait aren it ra i ango l ke, 'b r a-a ken' motako e skara be alako<br />

hi k nt a baten kas an .<br />

(45) AgrP<br />

AgrO-PP<br />

T^ A g r<br />

` T<br />

AspP AgrO<br />

VP<br />

Asp<br />

Perpa s arr ntetan horrenbeste islapen f nt ional dagoela pentsa badaiteke,<br />

e dir di perpa s t ikietarako nolabaiteko ent a i an de akeen kategoria<br />

f nt ional bat a rkit ea horren aila i an behar d enik .<br />

Raposo & Uriagereka-k (1990) adibide , PP bat d ten (46a) eta i enondo<br />

bat d ten (46b) port gese ko SCen s bjekt ek a alt en dit te kas -<br />

e berdintas nak a tert dit tenean, AgrP motako islapen f nt ional bat<br />

proposat d te bigarrenetarako, horietan i enondo-predikat aren eta<br />

s bjekt aren artean enbaki eta jenero ko kom n tad ra a alt en baita .<br />

(46) a . Nesse hospital, [e] contin a a hoje [SC[o me amigo]<br />

sem assistência m dica]]<br />

b . Nesse hospital, [o me amigo] contin a a hoje [SC t<br />

doente]<br />

Chomsk -k (1992) ere, AP predikatiboen gainean AgrAP islapen<br />

f nt ionala dagoela eta islapen horretan espe ifikat aile/b r harremanaren<br />

bide s bjekt eta i enki-predikat aren arteko kom n tad ra e art en dela<br />

onart d . (47) hait aren ant eko erbait i ango gen ke e skara be ala<br />

'b r a-a ken' motakoa lit atekeen hi k nt a baterako .<br />

57

58<br />

(47)<br />

A g rA P<br />

DP1 A g rA<br />

AgrP islapen f nt ional soila dagoela pentsat beharrean, GenP eta N P<br />

ere bada dela pentsa daiteke (Picallo, 1992) . Horrela, ga telaniak be ala,<br />

jenero eta enbaki ko kom n tad ra d ten hi k nt ek bi islapen<br />

f nt ionalak i ango lit keten bitartean, e skarak be ala, enbaki ko<br />

kom n tad ra bai ik e d ten hi k nt ek, N P islapena i ango l kete soilik .<br />

Islapen f nt ionalen arloan a tergai gerta daitekeen beste ara o bat, SCen<br />

aspekt -e a garriei dagokiena da . Lan gari dago, lot ra ko adit ek<br />

ha tat en dit ten i enki-predikat en aspekt -e a garrien ing r an .3 7<br />

Bestetik, predikat en arg ment -egit ran predikat ha ek adiera ten d ten<br />

'gertaerari' dagokion'e-arg ment ' bat badagoela proposat da. Horrelako<br />

arg ment a, egile bat en irit i , ekint a-adit en hi tegi-sarreretan baino e<br />

legoke (Da idson, 1967 ; Krat er, 1988, Bosq e, 1990) ; beste egile bat en<br />

ab r ostera, adit estatiboek eta enbait i enondok ere, i ango l kete<br />

horrelako arg ment a (Higginbothan, 1985,1987 ; Jackendoff, 1987) .<br />

Bestetik, Roberts-en arabera (1985), predikat g tiak (i enki-predikat ak<br />

ein adi ki-predikat ak i anik), aspekt alki interpretat behar dira, aspekt -<br />

interpreta io horrek s bjekt baten eskaki narekiko harreman est etan<br />

dagoelarik . Gainera, SC desberdinen aspekt -e a garri desberdinak ere,<br />

a pimarrat dit : John considers [it ob io s that S ] / John mades [it<br />

apparent that S] . Horrenbeste , SCen ing r an gertat en diren ha taketa-<br />

gertaeren berri emateko, kategoria-ha taketa gain, aspekt -ha taketa ere har<br />

daiteke kont tan .<br />

3 7 Ik s adibide : Falk, 1979 ; Bolinger, 1967 ; L jan, 1980, 1981 ; Hernan , 1988 ;<br />

Clements, 1988 ; Bosq e, 1990 . . .

Tenn -k (1987) goian aipat riko e-arg ment hori sinta ian Asp b r<br />

f nt ionalaren bide islat en dela defendat d , eta horre gero e dira g t i<br />

perpa sen analisietan AspP kategoria f nt ionala gainerat d tenak<br />

(ga telaniarako, De Mig el, 1990 ; Bosq e, 1990 ; Hernan , 1990 eta<br />

e skararako, O harçabal, 1990 ; Laka, 1989) .<br />

I an ere, Krat er-en (1988) arabera, predikat en artean, bi sail egin daiteke :<br />

e-arg ment a d ten 'egoera-mailako predikat ak' eta e-arg ment rik e<br />

d ten 'i aki-mailako predikat ak' . E a garri ha AspP kategoria islat eko<br />

ahalmenari lot , 'egoera-mailako predikat ak' AspP kategoria f nt ionala<br />

islat en d tenak dira eta 'i aki-mailako predikat ak' horrelako kategoriarik<br />

islat en e l tenak. Lan honetan, 'i aki-mailako predikat ak', ia beren<br />

osotas nean N P kategoria islat en d tenekin bat dato ela (48a) eta'egoera-<br />

mailako predikat ak' (48b) hait ean be ala isla en direla defendat ko<br />

d g .<br />

(48)<br />

a . N P b . AspP<br />

P1<br />

/-/'>\<br />

AP N -<br />

t t a<br />

1<br />

OP, Asp'<br />

A A ~ Asp<br />

a<br />

t1<br />

ta A a<br />

La garren atalean ik siko d g ne , e skara , AspP kategorian normalean<br />

e da kom n tad rarik gertat en, baina enbait kategoriatako hi tegi-<br />

sarreraren kas an eta enbait e skalkitan, posible da kom n tad ra hori.<br />

B kat eko, perpa s t ikien islapen f nt ional hori enbaitetan PP<br />

kategoriakoa dela ik siko d g : posposi ioen artean, bat k predikat en<br />

b r ei dago kie eta bera le ikoak dira (inesibokoa adibide ), eta beste<br />

bat ek (prolatiboa adibide ), predikat ak hart en dit te osagarri mod ra<br />

eta bera , kategoria f nt ionalei dago kie. Konparat adibide , (49a)<br />

adibideko eta (49b) adibideetako perpa s t ikiak, lehenengoan preposi ioa<br />

le ikoa den bitartean bigarrenean f nt ionala delarik .<br />

59

60<br />

(49) a .<br />

AspP<br />

DP1 Asp'<br />

PAAsp V<br />

egon<br />

b .<br />

1 N-an<br />

t 1 t n p n-p-asp<br />

DP<br />

. . . V'<br />

PP<br />

AP<br />

t 1 t a<br />

P'<br />

\ A-t at a-p<br />

V<br />

hart<br />

P<br />

Perpa s t ikietarako proposat dit g n analisi ha ek abantaila gari<br />

dit te. Hasteko, perpa s t ikietarako eta perpa s arr ntetarako ant eko<br />

analisiak egitea baiment en dig :<br />

(i) Predikat ak beti i aten dira predikat -b r aren islapen nag siak,<br />

predikat horren kategoria edo ein i anik ere (VP, NP, AP, PP) .<br />

(ii) Predikat ek, beraien XP islapen nag si horren barneán islat en<br />

dit te beren arg ment g tiak D-egit ran .<br />

(iii) Predikat g tiak, nolabaiteko islapen f nt ionalaren barnean<br />

da de eta s bjekt / predikat harremana islapen horren<br />

espe ifikat aile / b r harremanaren bide lort en da S-egit ran,<br />

s bjekt a i ango den arg ment a espe ifikat ailera eta predikat aren<br />

b r a b r ra m git takoan . Horrela, perpa s g tietarako X -<br />

Teoriaren araberako islapen bikoit a eta endo entrikoa i atea lort<br />

d g .<br />

(i ) S bjekt aren m gimend horrek a tarna bat ten d<br />

predikat an. Horrela, predikat g tiak s bjekt bati lot betet en<br />

den h ts ne bat d ten f nt io irekiak direlako defini ioari sinta ian<br />

ent a ematea lort en da .<br />

( ) A pikategori at riko perpa s t ikien kas an, esan d g n be ala,<br />

adit matri etik paper tematiko bat jasot en d ena perpa s t iki osoa<br />

da eta e islapen f nt ionalaren barnean dagoen predikat a,<br />

predikat ak 6-markat gabeko islapen nag siak direlako<br />

defini ioa bere osotas nean manten de akeg larik.<br />

Hala ere, perpa s t ikietarako islapen f nt ional ha ek proposat ean, ara o<br />

berri bat sort en aig : e in anal dit akeg Sto ell-ek agerian t iriko (39)

eta (40) adibideetako ha tapen-gertaerak, adit aren osagarri mod ra<br />

dagoena, eta bera adit ak ha tat en d ena, perpa s t iki osoa baita eta e<br />

islapen f nt ionalaren barneko predikat a. Ara o honi irtenbidea emateko,<br />

Grimsha -en (1991) islapen hedat aren defini ioa behar d g eta i an ere,<br />

hori e da h rrengo a pisailaren gaia .<br />

1 .3 .4 . Islapen le ikoak, islapen f nt ionalak eta islapen<br />

hedat ak<br />

Orain arte, bai b r le ikoak eta bai b r f nt ionalak X'-teoriaren arabera<br />

islat en direla onart d g . Bestetik, islapen le ikoak (1-islapenak) sarritan<br />

b r f nt ionalen osagarri mod ra t ertat en direla ik si d g . Esate<br />

baterako VPak laren osagarri mod ra t ertat ohi dira . Perpa s t ikien<br />

kas an ere, AP, NP edo PP kategoriako predikat ak AspP, N P edo PP<br />

islapen f nt ionalen barnean t ertat en direla proposat d g . Era berean,<br />

islapen f nt ionalak (f-islapenak) 1-b r en osagarri mod ra t ertat ohi dira.<br />

Horrela, CP, DP, N P, AspP edo PP mailako osagaiak a rki daite ke<br />

enbait Vren osagarri gisa .<br />

L-b r ek, hi tegitik daramat ate eha t rik har dit aketen (edo hart behar<br />

dit ten) osagarrien motak, baina e dir di b r f nt ionalek horrelako<br />

ha taketarik egin de aketenik . Hala ere, Daren osagarri mod ra NP bat<br />

a rkit ea espero d g , Iren osagarri mod ra VP bat a rkit ea espero<br />

de akeg n be ala .<br />

Gertaera horien berri emateko, Grimsha -ek (1991) 'Islapen<br />

Hedat aren' 38 kont ept a garat d : N-D eta V-I sistemek hedat riko<br />

islapenak osot ko lit kete, kategoria-e a garri berberak i anik le iko edo<br />

f nt ional i ateagatik bain berei iko e liratekeelarik .<br />

X'-ered ari jarraiki, kategoriak, [ N, V] e a garrien arabera sailkat tako<br />

kategoria le iko eta f nt ionalak hain en, hir mailatan bana daite ke : LO<br />

38 'E tended projection' Grimsha -en (1991) berbetan .<br />

61

62<br />

mailako kategoriak (X ), L1 mailakoak (X') eta L2 mailakoak (XP) .<br />

Adibide , D' eta N' kategoriek, Grimsha -en (1991) arabera, [+N, -V]<br />

e a garriak dit te eta gainera, biak dira L1 mailakoak X'-sistemari<br />

begira. 39<br />

Areago, 'Islapen Hedat en' kont ept a garat ahal i ateko, egile berak, FO<br />

eta F1 balioak proposat dit : 1-kategoriek FO balioa l kete eta f-kategoriek<br />

berri , F1 balioa . A pimarrat beharrrekoa da balio ha ek X'-sistemaren<br />

mailen ant ekoak direla .<br />

E skara eta adit iragankor baterako honelako islapenak eta e a garriak<br />

genit ke.<br />

(50) I P<br />

[+V-N], F1,L2<br />

VP 1<br />

[+V-N], F0,L2 [+V-N], F1,L0<br />

V'<br />

[+V-N], F0,L1<br />

V<br />

[+V-N], F0,L0<br />

VP eta V', Varen 'islapen perfekt ak'40 lirateke eta mod berean V,<br />

VParen eta Varen 'b r perfekt a' lit ateke, VPk eta V'k V menperat en<br />

bait te, eta hir rek kategoria-e a garri berberak i anik ([+V-N]) F-balio<br />

39 A pimarrat beharrekoa da egile honen arabera f-b r ak 1-b r ak sailkat eko erabili<br />

ohi den e a garri-sistema berberaren bide sailkat ko liratekeela.<br />

40 'Perfect projections' Grimsha -ren (1991) berbetan.<br />

is the perfect head of , and is the perfect orojection, of iff :<br />

(a) dominates ,<br />

(b) and share ail categorial feat res,<br />

(c) ail nodes inter ening bet een and share ail categorial feat res<br />

(d) and the F al e of is the same as the F al e of .

era bait te. Horrenbeste , predikat g tiak (VP, AP, NP, PP), beren<br />

predikat b r aren islapen perfekt ak direla esan daiteke .<br />

Mod berean, IP kategoria, Varen 'islapen hedat a' da eta V b r a, IParen<br />

b r hedat etariko bat, beraiek eta tarteko adabegi g tiek e a garri<br />

berberak baitit te eta Faren balio berberak e i anik (ha da, islapen<br />

perfekt a e osot rik)41 Taren F-balioa Varena baino alt agoa baita. I enki-<br />

predikat en kas an, ant eko erbait esan de akeg : AspP, N P edo PP<br />

kategoria f nt ionalak A, N edo P predikat -b r en islapen hedat ak dira,<br />

F1 balioa d telarik . Hona hemen adibide bat.<br />

N P<br />

[+V+N], F1,L2<br />

AP N<br />

[+V+N], FO,L2 [+V+N], F1,L0<br />

A'<br />

[+V+N], F0,L1<br />

A<br />

[+V+N], FO,LO<br />

'Islapen perfekt ' eta 'islapen hedat en' kont ept ha ek Abne -ren (1987)<br />

'c-islapen' eta 's-islapenen' kont ept en ant ekoak dira h rrene h rren .<br />

41 Islapen perfekt a osot en e d teneko kas soila a kerat d g defini io honetatik<br />

atera nahi d g n int i ioa erra tearren . Hala ere, esan beharrekoa da Grimsha -en 'b r<br />

hedat aren' defini ioan e dela e inbestekoa islapen eta b r hedat ek islapen perfekt<br />

berean egon behar e i atea. Horrela IParen b r hedat en artean V e e ik, I, I', V' eta VP<br />

ere le deke . Hona hemen egilearen defini io osoa :<br />

is the e tendedhead of , and is an e tendedprojection of iff:<br />

(a) dominates ,<br />

(b) and share ail categorial feat res,<br />

(c) all nodes inter ening bet een and share ail categorial feat res .<br />

(d) If and are not in the same perfect projection, the F al e of is<br />

higher than the F al e of<br />

63

64<br />

Hala ere, Abne -k b r f nt ionalen <strong>teoriak</strong> ailt en en s-ha taketaren<br />

ara oa gaindit eko erabili dit en bitartean,42 Grimsha -ek sinta i-balio osoa<br />

eman di kie defini io ha ei, eraiki d en ered a X'-teoriaren hedapen bat<br />

dela esan daitekeelarik . Horrela, s-ha taketa e e ik, c-ha taketa,<br />

kom n tad ra edo b r b r ko m gimend ak be alako sinta i-gertaerak<br />

a alt eko ere erabili dit .<br />

Grimsha -en lanaren lab rpenera it li , (50) adiera penean VPa Taren<br />

osagarria da eta baita islapen hedat berberaren ati bat ere . Baina, edo ein<br />

Vk eta osagarri mod ra d en DP batek (52a) edo perpa s t iki batek<br />

adibide (52b), e l kete islapen hedat bat osot ko, sinta i-kategoria<br />

berekoak e baitira .<br />

(52) a . . . .VP<br />

[+V-NIFO<br />

DP V<br />

[-V+N]F1 [+V-N]FO<br />

b . "' V P<br />

[+V-NI Fo<br />

.1-~<br />

N P V<br />

[+V+N] Fl [+V-NI FO<br />

Mod berean, Vak osagarri mod ra IP edo CP bat hart en bad , Vak eta IP<br />

edo CP horrek, kategoria-e a garri berberak i anik ere, e d te islapen<br />

hedat rik erat en, Varen F-balioa IP edo CParena baino ba agoa baita<br />

(53) .<br />

42 I an ere, Pesetsk -ren (1982) 'c-ha taketa' eta 's-ha taketa' gertaeretan oinarrit<br />

proposat dit Abne -k bi islapen-mota horiek: edo ein adabegiren c-islapena, bere<br />

sinta i-islapen arr nta da (X'-teoriaren araberako islapena) ; edo ein adabegiren s-islapena<br />

berri , adabegi horren ed ki deskribat aileak eharkat en dit en adabegie osot rik dago.<br />

Horrela, V, I eta C b r en c-islapen nag siak, VP, IP eta CP lirateke h rrene h rren ;<br />

eta Varen s-islapen nag sia berri , CP lit ateke, IP tarteko s-islapen bat lit atekeelarik .<br />

Pentsa de ag n adibide V batek bere osagarrian har de akeen i enaren semantika-<br />

e a garriak (esate baterako i en hori m gat ala m gagabea ote den) ha tat en dit ela . S-<br />

ha taketa hori erra a al daiteke Varen osagarria NPa bada, baina DParen hipotesiari<br />

jarraiki, NP hori DP baten barnean badago, ail samarra da Naren semantika-e a garrien<br />

ha taketa a alt ea. Ara oa konpond ta gerat en da S-ha taketarako aint akot at hart en<br />

diren islapenak s-islapenak direla onart .

(53) a .<br />

. . .VP<br />

[+V-NI FO<br />

b . . . . VP<br />

[+V-N] FO<br />

IP V CP V<br />

[+ ^ F1 [+V-N) FO<br />

[+V-NI F2<br />

[+V-N] FO<br />

IP\C<br />

[+\F1 [+V-N] F2<br />

Bestetik, IP hart beharrean, bere atiak (AspP, TP, AgrP, . . .) berei ten<br />

badit g , adit ak be ala [+Y-NI kategoriakoak direla pentsat behar d g .<br />

Halaber, F-balio desberdinak i an behar dit te beraien arteko ordenaren<br />

arabera : eta f-islapenak badira eta -ek menperat en bad , -en F-<br />

balioak -rena baino alt agoa i an behar d . Horrela, a rreko a pisailaren<br />

(45) hait aren kas an, (54) hait ean eha t diren Faren balioak<br />

genit ke .<br />

(54)<br />

F<br />

F4 AgrP<br />

/ ~<br />

F 2 AgrOP T<br />

F 1 AspP AgrO<br />

FO VP Asp<br />

F-islapenak, beraiekin islapen hedat ak erat en dit ten osagarriekin<br />

konbinat en dira ; eta bera , f-b r en eta beren osagarrien artean dagoen<br />

harremana e da ha taketa, islapena bai ik . Horrenbeste , F-b r ak e<br />

dira gai osagarri mod ra d ten kategoria ha tat eko, eta islapenetan Faren<br />

balioak goran koa i an behar d beti . Pentsa de ag n adibide , (54)<br />

adiera penean Fl mailako kategoria f nt ionala kend ko bagen VParen<br />

lehen islapen hedat nag sia AgrOP lit atekeela eta bera FO mailatik F2<br />

mailara pasat ko ginatekeela: lort ko gen keen eratorpena e lit ateke egokia<br />

i ango .<br />

Agr<br />

65

66<br />

Bistan da ik spegi honetatik perpa sak Ven islapen hedat ak liratekeela eta<br />

era berean, perpa s t ikiak kategoria e berdinetako predikat -b r en islapen<br />

hedat ak liratekeela . Bera , predikat -b r g tiak berdin islat en e<br />

direne , hainbat kategoriatako islapen_hedat ak, eta bera perpa sak edo<br />

perpa s t ikiak genit ke .<br />

Perpa s t iki horiek predikat -b r en islapen hedat ak liratekeene ,<br />

predikat -b r horien <strong>gramatika</strong>-kategoria berekoak lirateke, perpa s<br />

t ikiaren eta predikat aren islapen perfekt aren artean legokeen<br />

e berdintas n nag sia Faren balioa litekeelarik . It l gaite en ord an,<br />

a rreko a pisailean konpont eke t i d g n ara ora : it ra , i enkipredikat<br />

ak islapen f nt ional bateansart ta egoteak adit matri earen eta<br />

predikat horien <strong>gramatika</strong>-kategoriaren artean dagoen ha tapena a alt ea<br />

galara ten dig . Islapen hedat aren kont ept a onart rik berri , konpond ta<br />

gerat en aig ara o hori ere, eren perpa s t ikia predikat -b r aren<br />

islapen hedat a dene , predikat aren <strong>gramatika</strong>-kategoria berekoa baita .<br />

1 .3 .5 . Kas -e arketa<br />

Arg ment ek, paper tematikod n islapenak i atea gain, kas a behar d te<br />

kas aren iraga kiaren' arabera . Bestetik, kas a gobern pean e art en dela<br />

ere onart en da orokorki . Ohit ra , kategoria kas -e arle mod ra, adit a,<br />

infle ioa eta preposi ioa sailkat dira ([-N] e a garria d ten kategoriak hain<br />

en). Perpa saren konfig ra ioa ik steko GBaren arloan egon den<br />

ebol ioarekin batera, kas -e arketaren mekanismoak a alt eko mod a ere<br />

aldat da. Atal honetan, ik sp nt horien ebol ioa a alt en saiat ko gara .<br />

Chomsk -ri (1981) jarraiki, kas -e arketarako hainbat mekanismo egon<br />

daite ke : Infle ioaren espe ifikat ailean kokat riko arg ment ari nominatibo<br />

kas a e art en aio ; ak satiboa Varen ahi pa mod ra t ertat riko<br />

arg ment ari e art en dio Vak berak, iragankorren sailekoa bada ;<br />

preposi ioek beren aldetik eharkako kas a e art en diete beren osagarriei ;<br />

[NP X'] test ing r an dagoen edo ein NPri genitiboa e art en aio ; eta

kat eko NP bat k, bere ko kas a markat rik agert en dira, gobernat en<br />

dit en b r ak bere e a garri le ikoen artean horrelako kas -markaketarako<br />

ahalmena bad .<br />

Orohar, 'egit ra ko kas a' (aipat tako g tiak, a kenekoa i an e ik) eta<br />

'bere ko kas a' berei i dit Chomsk -k (1981) : bere ko kas ek O-<br />

paperekiko harreman est a d te ; egit ra ko kas ak berri , 8-paperei<br />

egokit gabe, egit ra ko-g ne jakinei dago kie . Horrenbeste , egit ra ko<br />

kas jakin bat d en NP bati enbait 0-paper desberdin egoki dakioke .<br />

Bestetik, bere ko eta eharkako kas ak D-egit ran esleit en diren bitartean<br />

egit ra ko kas a S-egit ran e art en dela defendat d .<br />

A rrerago eha kiago definit dira egit ra ko eta bere ko kas ak<br />

(Chomsk , 1986) : bere ko kas a D-egit ran e art en da paper tematikoari<br />

est ki lot rik ; egit ra ko kas a berri , S-egit ran e art en da eta e d paper<br />

tematikoekiko harreman enik. Egit ra ko kas tipikoak, absol tiboa eta<br />

ak satiboa lirateke, eta bere koak, genitiboa eta partitiboa .<br />

Horrela, nominatiboa [+Agr] e a garria d ten perpa s tenporali at en Infl<br />

b r ak bere espe ifikat aile mod ra t ertat riko NPari e arriko liokeen<br />

bitartean, ak satiboa, V b r ak berak e arriko lioke bere osagarriari (O .Z.) .<br />

Bestetik, bere ko kas -markaketaren mekanismoan bi rrats berei i dit :<br />

'kas -e arketa' bera eta'kas -ga aketa' . Bat etan bi rrats horiek bi g ne<br />

desberdinetan gertat en dira.<br />

P nt honetan, aipat beharrekoa da, 'B r io-ren orotarapena' : beren<br />

osagarriari kas rik esleit en e dioten adit ek, e diote paper tematikorik<br />

esleit en beren s bjekt ari eta mod berean, s bjekt ari paper tematikorik<br />

esleit en e dioten adit ek e diote kas rik esleit en beren objekt ari .<br />

Jokaera ha adit inak satiboetan (adit ha en hi tegi-e a garriengatik) eta<br />

morfologia pasiboan (morfologia honek ak satiboa rgat en d elako)<br />

ik sten da bate ere. Mota honetako adit en ahi pa den kokag nean<br />

sort riko arg ment ak, bertan adit etik 8-papera hart en bad ere, m git<br />

egin behar d kas bila, eta adit ha ek s bjekt ari paper tematikorik<br />

esleit en e diotene , h tsik dagoen Iaren espe ifikat ailera m git en da,<br />

bertan nominatibo (egit ra ko) kas a hart en d elarik. Bestetik, adit<br />

67

68<br />

iragankorretan egilearen papera hart en d en arg ment a ere, a ald ohi da<br />

morfologia pasiboan : a kerakoa da arg ment hori, baina ga at en<br />

denean, eharkako kas a emanten dion preposi io (por, b , par, di) bat<br />

behar d .<br />

Adit ek, hi tegitik bertatik eha t rik daramat ate e ar dit aketen bere ko<br />

kas ak (Belletti &Ri i, 1988) . Horrela, adit psikologikoek eha t rik<br />

daramate beren barne-arg ment ari esleit behar dioten bere ko kas a :<br />

preocc pare eta piacere adit ek e d te kanpo-arg ment rik ha tat en, eta<br />

barne-arg ment ari 'esperimentat ailearen' paperarekin batera ak satibo eta<br />

datiboa e art en diete h rrene h rren . Piacere motako adit en jokaerak<br />

harrigarri dir di, s bjekt ari paper tematikorik eman gabe ere osagarria<br />

kas a markat en bait te, B r io-ren orotarapenaren a rka . Baina, Belletti<br />

&Ri i-k, adit ha ek beren osagarriari e art en dioten bere ko kas a dela<br />

eta B r ioren orokorpena beste mod honetara form lat behar dela<br />

defendat d te : 'Adit ak egit ra ko kas a e arriko d baldin kanpoarg<br />

ment rik bada ka' .<br />

I enki-predika ioaren a terketa erabakikor gerta daiteke, kas -e arketaren<br />

mekanismoak lert eko ord an . I an ere, perpa s t ikiak be alako erem<br />

'defektiboetan' inon baino nabariagoak dira 'Kas aren Iraga kia'<br />

gaindit eko arg ment ek erabil dit aketen irtenbideak, eta kas bakoit ean<br />

kas -e arle mod ra joka de aketen kategorien ani tas na ere .<br />

G ti interesgarriak dira, adibide , 'kas -e arketa bere ia' (ECM) eta<br />

bere ko kas en e a garriak harremanetan jarri dit ten a terketak. Horrela<br />

Belleti-k (1988) agerian t i d ene , SCen s bjekt ak e in har de ake<br />

bere kot at jo daitekeen partitibo kas a: 4 3 SCen s bjekt a tematikoki<br />

43 Belleti-k (1988) partitibo kas aren ing r ko ara oak a tert dit . Hasteko, partitiboa<br />

adit inak satibo eta iragankorren osagarriari irak rketa m gagabea d tenean esleit en<br />

mien bere ko kas a dela defendat d . Bestetik, ak satibo kas a e art eko ahalmenik e<br />

d ten adit inak satibo eta parti ipio pasiboek, partitibo bere ko kas a e art eko gaitas na<br />

mantent en d tela ere, defendat d .<br />

Aipat beharrekoa da gainera, Belleti-k (1988) egindako eha tapen garrant its bat,<br />

alegia, bere ko kas -markaketaren pro es an, kas -e arketa eta ga aketa b r kas -

markat en d ena bere predikat -b r a da, baina kas a, SC horretatik kanpo<br />

dagoen beste element batetik jaso behar d s bjekt horrek. Horrela, SCen<br />

s bjekt aren kas -e arketa eta markaketa tematikoa, bakoit a bere aldetik<br />

gertat en dira eta bera , bere ko kas -markaketa ba tert rik germen da .<br />

Egit ra ko kas ari dagokione , a ken lan horretan egit ra ko kas a, NP<br />

baten eta dagokion 'Agr' element aren arteko gobern -harremanaren<br />

islapena liteke eta bera , nominatibo eta ak satibo kas ak kom n tad raren<br />

harremanaren bide e art en diren kas ak lirateke . I an ere, Chomsk -k,<br />

1986.eko 'Barriers' lanean, kom n tad rarako 'espe ifikat aile/b r '<br />

harremanaren mekanismo orokorra proposat d , mekanismo hori eta F k i<br />

& Speas-en (1986) f-e a garrien e arketa baliokidet at har daite keelarik .<br />

Lab rbild , ga r eg ngo ing r ne teorikoan, ondoko ha ek defenda<br />

daite ke :<br />

(i) Adit en arg ment ak (bai s bjekt a eta baita osagarriak ere)<br />

VParen barman sort en dira.<br />

(ii) Bere ko-kas ak (partitiboa, datiboa, genitiboa eta enbait ak satibo<br />

adibide ) D-egit ran e art en dira paper tematikoekin batera, eta<br />

ohi koa dene , gobern -harremanaren pean.<br />

(iii) Nominatibo eta ak satibo egit ra ko kas ak bestetik,<br />

kom n tad ra-mekanismoaren bide e art en dira, ha da DP baten<br />

eta dagokion Agr element aren espe ifikat aile/b r harremanaren<br />

bide , edo bestelako gobern -harremanaren bide : nominatiboa<br />

[spec, Agr] g neko DPari eta ak satiboa [spec, Agr-o] g neko<br />

DPari, edo bestela, tarteko hesirik e a eskat en d en bestelako<br />

gobern -harremanaren bide .<br />

markat aile beraren gobern pean gertat en direla . Horrela, bere ko kas a e art en deneko<br />

tokitik ga at eari m rri tapen nabariak jart en ai kio . Gainera, egit ra ko kas ari<br />

dagokione ere, e arketa eta ga aketari dago kien pa soak berei daite keela proposat d .<br />

Horrela'Aldagai posibleen kokag neak' kas a e arri eta ga at egiten deneko g neak dira<br />

69

70<br />

fhoriek<br />

horren arg s ddefendat sbeste<br />

hitmatri batek dinon egin fChomsk<br />

kas kontrolat behar, d bertatik matri mekanismo matri kas smatri<br />

honetara arr d horrek e gabeko gen ieta<br />

beterik gabe, han<br />

Ik spegi honetatik, 'kas -e arketa bere ia' ere a ter daiteke : perpa s t iki<br />

eta bere ien s bjekt ari, kas a adit<br />

perpa s matri earen b r<br />

e art en aiela ere, pentsa daiteke .44 Mod<br />

markaketa bere ia<br />

eak e art en diela pentsat<br />

nt ionalen espe ifikat aileetara m git<br />

ke kas -<br />

nta bailit ateke : adit<br />

matri ea inak satiboa denean, i an edo egon lot ra ko adit ak adibide ,<br />

adit<br />

s bjekt ak h tsik d<br />

bjekt aren 8-papera e art en e<br />

kas a har de ake, kokag ne horretan ohi koa dene .<br />

S bjekt<br />

tene , SC t ertat aren<br />

earen [spec, Agr] kokag nea eta nominatibo<br />

mentala eta a pikategori at riko perpa s t iki bat d ten<br />

adit en kas an, consider adit a adibide , nominatibo kas a e art en d en<br />

b r<br />

nt ionalaren espe ifikat ailea adit<br />

earen s bjekt a<br />

dago, baina ak satibo kas a e art en d enarena, h tsik, eta hara m gi<br />

daiteke perpa s t ikiaren s bjekt a kas aren bila.<br />

S bjekt<br />

predikai<br />

predikat<br />

mentala d ten adit ek, a pikategori at<br />

enki-<br />

io bat hart en bad te (bigarren mailako predika io bat), i enki-<br />

bjekt ak e<br />

f nt ionalen espe ifikat aileak adit<br />

da dene , e<br />

d en PRO kategoria isilekoa i an behar d<br />

matri earen arg ment<br />

44 Ik spegi ha<br />

a hart erik, eta bestetik, b r<br />

earen arg ment e<br />

a hart erik . Horrela ba, kas rik behar e<br />

bjekt<br />

. Ondorio , adit<br />

a i ango da (Hoekstra, 1988) .<br />

-k (1992) bere a ken lanean .

1 .4 . E skararen a terketa orokorra<br />

I enki-predika ioaren a terketa egin a rretik, beste hi k nt en jokaeran<br />

oinarrit rik garat diren onarpen teoriko horiek e skarari ein p nt taraino<br />

egoki daki kiokeen ik siko d g , gai horiei b r literat ran ehar esan<br />

dena lab rbild eta proposamen desberdinen artean nolabaiteko a kera<br />

egine .<br />

I an ere, Gramatika sort ailearen lehenengo garaietan ered mod ra<br />

ingelesa hart ba en ere, Chomsk -ren (1981) 'LGB' lanetik a rrera,<br />

bestelako hi k nt a bat ei begirat en hasi iren hi k nt alariak, hi k nt en<br />

artean e berdintas n nabariak da dela ik si . E berdintas n horien berri<br />

emateko 'parametroe ' hit egiten hasi en : parametroak 'Gramatika<br />

Unibertsalak' ten dit en a kerak dira . Parametro bakoit ak sinta iaren<br />

arlo anit etan eragiten d ; horrela parametroen konbinaketa desberdinek<br />

hi k nt sistema desberdinak ematen dit te. Horrenbeste , hi k nt<br />

ani tas naren oinarri ko aspekt ak, oinarri eta parametroen<br />

elkarreragiketatik dato (Chomsk , 1981 ; Belleti, 1991, e.a .)<br />

La dira genre irit i , e skarari b r ko a terketa bat egin a rretik enbait<br />

onarpen ehat egitea eskat en d ten arloak : 'B r aren Parametroa', 'Pro-<br />

drop parametroa', konfig ra ionalitatea, eta ergatibitatea eta berarekin<br />

harremanetan dagoen kas -e arketa .<br />

1 .4 .1 . B r aren Parametroa<br />

A rretik ik si d g ne , b r le ikoak (X ) X'-Teoriaren arabera islat en<br />

dira, hainbat motatako espe ifikat aile eta osagarriak hart . Horrela ba,<br />

b r a ardat mod ra hart en bada, hi k nt en artean bada de bi mota<br />

desberdin: hi k nt a bat ek b r aren ardat aren aide berean islat en dit te<br />

espe ifikat aileak eta osagarriak eta beste hi k nt a bat ek ordea,<br />

71

72<br />

espe ifikat aileak ardat horren aide batean t ertat en dit te eta beste aldean<br />

osagarriak.<br />

Horrela, espe ifikat aileak islapenaren e ker-aldean da dela onart ,<br />

hi k nt a bat k, 'b r a-lehen motakoak eta beste bat k 'b r a-a ken'<br />

motakoak45 direla esan daiteke .<br />

(55) a .<br />

XP<br />

Spec X'<br />

(Compi)<br />

'B r a-lehen motako hi k nt a'<br />

b<br />

(Compi)<br />

E skara 'b r a-lehen' motako hi k nt a dela dir di . I an ere, SOV motako<br />

hi k nt a dela onart da (Alt be, 1929 ; Lafitte, 1944 ; Rijk, 1968, 1978 ;<br />

A karate, 1981 ), eta ordena hori i ateko, V b r ak bere osagarria den<br />

objekt enaren esk in-aldean egon behar d . Eg kit a-k (1986) NParen<br />

konfig ra ioa ere a tert d , mota horretako sintagmak ere 'b r a-a ken'<br />

motakoak direla adit era eman d elarik.<br />

(56) Jonek [ 'Iib r a [ irak r]]<br />

(57) [N'Dir a Iort eko [N beharr]a]<br />

Determinat ailearen hipotesia onart , (57) adibidearen NPa DP batean<br />

sart ta legoke, DP horren b r a -a determinat ailea lit atekeelarik (58) .<br />

Hemen ere, e skara 'b r a-a ken' motako hi k nt a dela garbi dagoela<br />

dir di. Bestetik, Baker-ek (1988) b r b r ko m gimend rako<br />

proposat riko baldint ak beteko lit ke Naren Drako m gimend a<br />

determinat ailea eta i ena elkart en direnean .<br />

(58) [DP [N p dir a Iort eko [beharr]N]a]<br />

45 'Head initial' eta'Head final' ingelesaren terminologian .<br />

XP<br />

Spec X'<br />

'B r a-a ken motako hi k nt a'<br />

X

Ara oa NP horren barnean i enondo bat sart en d g nean sort en aig :<br />

i enondoa NParen b r a i an behar l keen Naren at ean a alt en da .<br />

Gainera determinat ailearen b r ari lot en aiona i enondo hori da, eta<br />

bera , Baker-en baldint ak e dira inola ere betet en, NParen b r a m git<br />

gabe, nolabaiteko adj nkt a i an behar l keen AParen b r a m git en baita<br />

D b r ari itsasteko . I enondoaren ara o ha konpond gabe dago oraingo<br />

baina e d g ste e skara 'b r a-a ken' motako hi k nt a delako ideia<br />

aldat eko be ain indarts a denik.<br />

( 5 9) [DP [NP dir a Iort eko [behar]N handi]a]<br />

Egileek, eha kiago perpa s osoaren antolaketa arit direnean, Infl b r<br />

f nt ionalerako 'b r a-a ken' delako antolaketa ere proposat d te b r<br />

horren osagarria VP delarik (O . de Urbina, 1986 ; Eg kit a, 1986) .<br />

A rreragoko lanetan, Infle ioaren atiketa kont an hart denean, antolaketa<br />

bera onart da Infle ioaren ati desberdinetarako ere : TP, AgrP, MP, Aspp,<br />

A P (O harçabal, 1990, Laka, 1988, 1991, Cheng & Demirdash, 1991) .<br />

(60) [I pJonek [I' [ P lib r a irak r -] [1-i d ]]]<br />

Infle ioaren gaineko islapen f nt ionalen jokaera a tert denean, Comp<br />

b r ak bere osagarria eta espe ifikat ailea ardat aren aide berean islat en<br />

dit ela dir di (O . de Urbina, 1986) : bere espe ifikat ailera m git ko<br />

liratekeen N -hit ak eta bere at etik Comp b r ra m git ko lit atekeen adit<br />

jokat a (edo enbait e skalkitako lag nt ailea) jarraian agert en baitira .<br />

Komplementat ailerako bera , 'B r aren Parametroaren' salb espena dela<br />

onart behar gen ke . Hala ere, e tabaida gari dago gai honeta (ik s<br />

adibide Laka & Uriagereka,1987) .<br />

( 61 ) [CP Nork1[C'[C esan d 2] [IP t1 [I' hori t2]]]<br />

B kat eko, Laka-k (1990) e e tapenean eta baita baie tapen enfatikoan ere<br />

parte hart en d ten sinta i-gertaeren homogeneitas naren berri emateko<br />

proposat d en EP islapen f nt ionalaren kas an ere, 'b r a-lehen'<br />

motakoa dela defendat d .<br />

73

74<br />

(62) [tp Denakl [E' [_ e dira2] Il P t1 etorri t2]]<br />

(63) [ ,p Marik1 [E' [t d 2] Il P t1 erosi t2]]<br />

Horrela ba, e skara orokorki, 'b r a-a ken' motako hi k nt a dela esan<br />

daiteke : b r le ikoak beren osagarrien esk in-aldean islat en dira, eta ga a<br />

bera gertat en da adit aren infle ioarekin erik sirik d ten b r f nt ionalen<br />

kas an ere (TP, MP, A P, AgrP, AspP) . Beren espe ifikat aileetan<br />

operat aileak (N -hit ak, fokoak, k antifikat aileak) hart en dit ten<br />

islapenen kas an (CP eta EP), b r a osagarriaren a rrean islat en dela<br />

dir di . A ken islapen horien jokaerak, operat aile horiek beren besarkad ra<br />

sinta ian bertan hart behar i atearekin eta 'adit bigarren' (V2) derit on<br />

gertaerarekin erik sirik i an le ake. DPen kas an, ara oak dit g i ena<br />

gain i enondoak dit g nean, i enondoa i enaren at ean a alt en baita eta<br />

h ra baita determinat aileari lot en aiona. Dena den, ara o honek a terketa<br />

sakonagoa behar d eta e skara b r a-a ken motako hi k nt a dela<br />

defendat ko d g oraindik ere .<br />

1 .4.2. Pro-drop parametroa<br />

Pro-drop motako hi k nt en a terketak, normalean, pro motako i enordain<br />

isilen e istent ia Infle io' aberats baten bide berresk rat eko a kerari<br />

lot en dio . E skararen kas an, kategoria sil hori s bjekt aren kokag nean<br />

e e ik, objekt en eta eharkako objekt arenean ere, ager daiteke (O . de<br />

Urbina, 1983, 1986 ;Salab r , 1986, 1987c) . A kera hori erra a al daiteke<br />

e skal adit aren kom n tad ra aberatsean oinarrit rik : e skal adit ean<br />

s bjekt , objekt en eta eharkako objekt ari dago kion klitikoak dit g ,<br />

horietariko edo ein element , adi ki jokat etan behint at, eharo<br />

berresk ragarria delarik .<br />

Orti de Urbina-k (1986), e skarak d en pro kategoria honetarako a kera<br />

handia a alt en saiat da, H ang-en (1984) a rreonarpenei jarraiki. A ken<br />

egile horren arabera, Agr lit ateke pro motako i enordain isilen<br />

identifikat ailea, eta O. de Urbinak, Infle ioan dagoen Agr ondoko<br />

erregelaren bide heda daitekeela proposat d : Agr--> A (E) (D)

Mod horretara, e skal adit ean a alt en den absol tibo, ergatibo eta datibo<br />

arg ment ekiko kom n tad ra eta g t iene absol tiboaren halabeharre ko_<br />

tas naren berri ematen saiat da.<br />

Pollock (1989) eta Chomsk -ren (1990) osteko lanetan, Infle ioaren<br />

aberastas na eta haren barnean atal desberdinak berei i ahal i atea<br />

harremanetan jarri diren gertaerak dira . Bestetik, espe ifikat aile/b r<br />

harremana kom n tad raren erant le i an litekeela ere defendat da .<br />

Horrela, arg ment ak VParen barnean sort en direlako a rreonarpenetik<br />

abiat , Oh arçabal-ek (1990) enbait b r f nt ional proposat dit e skal<br />

kas -markaketa eta adit aren eta arg ment en arteko kom n tad raren berri<br />

emateko : TP, s bjekt aren kas eta kom n tad ra a alt eko eta Agr-O,<br />

objekt enarena a alt eko. Zeharkako osagarrirako beste Agr element<br />

bat beharko lit ateke .<br />

Laka-k (1988, 1991), kom n tad ra eta kas -e arketaren ara oa aide batera<br />

t i eta lag nt ailearen b r b r ko m gimend aren bitarteko eraketa<br />

a tert d . E skal adit aren morfologiaren berri emateko, TP, MP eta A P<br />

islapen f nt ionalak proposat dit : islapen bakoit ean denbora, mod eta<br />

lag nt aileari dago kion markak e e ik, arg ment en klitikoak t ertat ko<br />

lirateke ; ergatiboari dagokiona, T b r an, datiboari dagokiona, M b r an eta<br />

absol tiboari dagokiona, A b r an .<br />

Cheng & Demirdash-ek (1991) a ken egile horren proposamenaren ant eko<br />

erbait defendat d te baina islapen horietariko bakoit aren a pian AgrP<br />

motako islapen bat gainerat . Egile horien arabera, arg ment ak, AgrP<br />

horren espe ifikat aileetan sort ko lirateke eta e VParen barnean . Han,<br />

kas a ere hart ko l kete . Ondoren TP, MP edo A P islapenen<br />

espe ifikat aileetara m git eko a kera i ango l kete (kokag ne horiek A-<br />

barrra motakoak lirateke) . A ken egileen arabera, horrela e a ald ko<br />

lit ateke e skararen ordena-askatas na .<br />

75

76<br />

G k ge k, e skara arg ment ak VParen barnean sort en direla<br />

defendat ko d g , V b r aren 0-sarea eta LCEa 46 X'-teoriaren arabera<br />

garat eta arg ment bakoit ari bere paper tematikoa e arri . Cheng eta<br />

Demirdash-en analisiak arg ment en paper tematiko g tiak V b r tik<br />

dagokion Agr islapeneraino iragatea eskat ko l ke. Eta horrekin batera<br />

arg ment g tien 6-markaketa konposi ionala i atea (e soilik<br />

s bjekt arena) . 47 Gainera, e dir di Agr b r etatik gainean da den A-barra<br />

kokag neetarako m gimend ek inolako arra oi garbirik d tenik .<br />

Arg ment ak VParen barnean sort en badira, bertan 9-markat en dira<br />

Varen gobern aren pean. Arg ment horiek gora egiteko arra oiak hainbat<br />

arlotan bila daite ke : s bjekt rako behint at, 'Islapenaren Oinarri Zabald a'<br />

adibide ; bestetik, kas aren beharrak ere bada de, kas g tiek, edo<br />

behint at bat ek espe ifikat aile/b r harremanaren bide ko kom n tad ra<br />

edo behint at b r f nt ional baten gobern a behar d tela onart ekotan,<br />

kas aren iraga kia lit ateke arg ment ak VPtik aterat earen eragilea .<br />

B kat eko, O harçabal-ek VParen barnean bere ko kas a hart bide d en<br />

arg ment ak gora [spec, T] kokag neraino igot eko i an de akeen<br />

arra oiaren bila arit da. A rkit d en ka sa ant eko erbait proposa liteke :<br />

adit ak bere morfologiak eskat en dit en marka g tiak hart eko b r<br />

f nt ionaletan gora egiten d enean, berarekin batera eramaten dit bere<br />

arg ment ak ere . Arra oia, O harçabal-ek berak eha t e bad ere,<br />

e skarak halabeharre adit aren eta bere arg ment en arteko kom n tad ra<br />

eskat en d ela i an liteke . Hala ere, ara o honek a terketa sakonagoak behar<br />

dit , oraingo a alpen garbirik e baitago .<br />

46 LCE lab rpena ('Le ical Concept al Str ct re') Grimsha -en (1979) eta Pesetsk -ren<br />

(1982) ent an erabili d g . Egile ha en arabera adit desberdinek har dit aketen it ra<br />

desberdinetako osagarriak eta adj nkt ak, semantikari dago kio sinta iari baino ne rri<br />

handiagoan, eta bera , LCE delakoari Arg ment -egit rari baino ne rri handiagoan .<br />

47 S bjekt rako VParen barneko sorrera proposat a rretik, Taren espe ifikat ailean<br />

sort en ela defendat en en . Bestalde, 9-markaketa gobern -harremanaren bide gertat en<br />

dela onart , e egoen Vak s bjekt hori enean O-markat erik . Bistan dago dena dela,<br />

Vak f nt io erabakikorra d ela s bjekt horren papera erabakit eko ord an, eta horrela,<br />

arg ment horretarako O-markaketa konposi ionala proposat da: NP s bjekt ari,<br />

gobernat en d en VPak e art en dio papera, baina V b r le ikoaren'agind ei' jarraiki .

1 .4 .3 . Konfig ra ionalitatea<br />

Hale-k (1981) albiriera a tert enean, hi k nt a horrek dit en<br />

bere itas nen artean, hit -ordena askea i an en nabarien gertat it aiona<br />

eta e a garri horrekin erla ionat en 'konfig ra ionalitatea' . Walbiriera<br />

be alako hi k nt etarako proposat en erregela horren arabera, hi k nt a<br />

horietan, sinta i-m lt oak ordenarik gabeko hit -kateak dira, gertaera hori<br />

konfig ra iorik e arekin erla ionat rik dagoelarik .<br />

Perpa saren mailan, a ken finean, VP-mailako osagai bat i atearekin<br />

identifika daiteke konfig ra ionalitatea : hi k nt a konfig ra ionalek VP<br />

horren barnean l kete objekt a, eta s bjekt a goragoko maila batean ;<br />

hi k nt a e -konfig ra ionalek berri , e l kete VPrik eta maila berean<br />

i ango lit kete s bjekt a eta objekt a: VPa V eta objekt a osot riko<br />

osagaia baldin bada, "obj .-V" eta "s bj .+V" direlako elkarketek e l kete<br />

jokaera bera a ald beharko hi k nt a konfig ra ionaletan . Horrelako<br />

osagairik e badago berri , e dago inolako asimetriarik egoteko arra oirik .<br />

Lehenengo begiradan berei keta int itibo horrek erra a badir di ere,<br />

praktikan e da horrela eta konfig ra ionalitaterik e aren adiera le i an<br />

lite keen sinta i ko frogen bila arit dira hi k nt alariak. E skararen<br />

kas an, hit -ordenaren askatas nak, betidanik erakarri d ikert aileen<br />

adimena . Areago, askatas n hori, inpli it ki soilik i an bada ere,<br />

konfig ra ionalitaterik e arekin erla ionat da . De Rijk-ek (1978) adibide ,<br />

e skara SOY motako hi k nt a dela onart (De Rijk, 1968) ordenaren<br />

askatas na a alt eko 'fokali a io' eta 'topikali a io' erregelak proposat<br />

dit enean, egit ra la na (S--> . . .NP . ..+V) onart d perpa s horietarako D-<br />

egit ran . Ant eko ideia ik s daiteke A karate et al . (1981) eta O . de Urbinaren<br />

(1983) lanetan, beti ere Varen gainean egit ra gehiagoren beharra ik si<br />

bad te ere, 'galdegaiaren' jokaeraren berri eman ahal i ateko . Reb schi-k<br />

ere (1984, 1985a, 1985b, . . .) e skara hi k nt a e -konfig ra ionalt at hart<br />

d bere a terketetan .<br />

77

78<br />

Hala ere, int i io horieta gain, Hale-k (1982) konfig ra ionalitaterik e a<br />

definit eko eskaini it en ort i iri pideetatik, 48 bada e skarak betet en e<br />

d en bat (osagai e jarraien erabilera hain en ere) . Eg kit a-k (1987)<br />

adibide , e a garri horiek a tert dit enean ondorio tat d enaren arabera,<br />

e skarak perpa s-mailan, seg r ene , Hale-k proposat aren ant eko egit ra<br />

la a i ango l ke, baina osagaien barneko ordena oso antolak nt a-maila<br />

garat a i ango l ke . Hain en ere, Hale-ren ort i iri pideetatik betet en e<br />

dena osagai e jarraiei dagokiena da .<br />

O . de Urbina-k (1986) eta Eg kit a & O . de Urbina-k (1987) ara oa<br />

a tert era it li direnean, VPrik e a i rtat eko Hale-ren iri pideak nahikoak<br />

e direla defendat d te ; a ken batean e a garri horiek beste parametro<br />

bat en eragine a alt ea gerta liteke, konfig ra ionalitaterik e aren adiera le<br />

enak e liratekeelarik .<br />

Beste aide batetik, e skararen a terketari ekitean, beste hi k nt etan<br />

VParen e istent ia frogat eko erabili diren testak e dira oso esang rats ak<br />

(Reb schi, 1986c) . E skara e dago VP soila erabilt en d en sinta i-<br />

pro $s rik: 49 lehendabi i , beti s bjekt ga at a eskat en d ten frantsesa<br />

be alako hi k nt etan, koordina ioarena, VParen e istent ia agerian teko<br />

froga kae ina da (64a), baina e skara e in i rta daiteke VPak<br />

koordinat en ari garela, s bjekt mod ra pro kategoria isila d ten perpa sak<br />

koordinat en ari garela ere pentsa baitaiteke (64b) .<br />

(64) a . Il [mangeait les pommes] et [b ait le in]<br />

b . [Berak sagarrak jan it en] eta [pro-k ardoa edan<br />

en]<br />

48 Zort i e a garriok ondokoak dira : 1) Hit -ordena askea 2) Osagai e -jarraien<br />

e istent ia 3) I enordainen desagerketa aske edo naharoa (Pro-drop) 4) NPen m gimend rik<br />

e a 5) Element pleonastikorik e a 6) Kas -sistema aberatsa 7) Adit nag sia + adit<br />

lag nt ailea sistema i atea 8) ECP-aren ohi ko ondoriorik e a . Zeha kiago ik si nahi<br />

i atekotan, jo Eg kit a & O . de Urbina (1987) edo Salab r -ren (1990) lanetara .<br />

49 O . de Urbina-k (1986) horrelako frogak konfig ra ionalitaterik e aren adiera le garbiak<br />

e direla eman d adit era, ga telania be alako hi k nt a konfig ra ionaletan ere, froga<br />

horiek askotan h ts egiten bait te .

Bigarrenik, e skara neke a rkit en da VParen orde korik: 'hala egin '<br />

edo 'hori egin' be alako esapideak lirateke, VParen orde kot at har<br />

lite keen bakarrak eta e dira VParen e istent ia baie tat eko be ain froga<br />

garbiak.<br />

(65) -Nork ha tsi d basoa?<br />

-nik egin d t hori<br />

Hir garrenik, e dir di VPa e skara mint agai hanpat mod ra ga a<br />

daitekeenik .<br />

(66) a . Ardoa berri , nik edan d t<br />

b . ? Ardoa edan ere, nik edan d t<br />

A kenik, e abaketen froga d g baina hori ere alant agarria dela dir di .<br />

I an ere, O . de Urbina-ren (1986) arabera, alant agarria da hor elidit dena<br />

VPa ala perpa s osoa ote den . 50<br />

(67) Arant ak, Miren ik si d eta Pat ik ere bai<br />

Salab r -k (1990), Reb schi-ren arg dio ha ek alant atan jarri dit ten<br />

enbait dat eskaini dit : hasteko, agerian t i d koordinat riko<br />

eraik nt etan bigarren perpa saren s bjekt a 'pro' kategoria isilekoa dela<br />

pentsa bade akeg ere (68b) perpa saren <strong>gramatika</strong>ltas nik e ak 'pro' hori<br />

alant atan jart era b lt at en gait ela : 'pro' i enordaina dene , aske egon<br />

behar d bere gobern -kategorian, gobern -kategoria hori bigarren perpa sa<br />

delarik.<br />

50 0 . de Urbina-ren (1986) analisian, lehenengo perpa sean Arant ak topikali at rik<br />

legoke eta bera , perpa setik kanpo itsatsirik . Bestalde, Miren fokali at rik [spec, C]<br />

kokag nean eta adit a (ik si d ) C b r an V2 gertaera dela eta . Bigarren perpa sa ere,<br />

topikali at rik legoke, eta bera , e lit ateke VPen koordina ioa perpa sen koordina ioa<br />

bai ik .<br />

79

80<br />

dagoela ddago d frogat Salab bai seta<br />

bera eta Pat behar objekt moddagoela,<br />

da p eta objekt honi dardoa eta Salab dagokione<br />

objekt edandira<br />

(68) a . [Beraki sagarrak jan it en] eta [pro-k<br />

en]<br />

b . *[Beraki sagarrak jan it en] eta [pro-km ardoa edan<br />

en]<br />

Bigarrenik, VPak mint agai hanpat<br />

(69) hi t n askorent at onargarriak direla a pimarrat<br />

Reb schi-ren (66b) adibidearen a rka .<br />

(69) a . Ardoa edan, ne k edango d t<br />

b . Ardoa edan, ne k egingo d t<br />

ra jokat en d eneko perpa sak<br />

r -k,<br />

Hir garrenik, (67) be alako perpa s elkart etako bigarrenean mint agai<br />

hanpat rik e<br />

dagoela defendat<br />

ik s bjekt aren jatorri ko tokian<br />

r -k . Horrela bada, ere bai sek ent ia VParen<br />

orde koa lit ateke eta berriro ere osagai horren e istent iaren aldeko froga<br />

bat gen ke .<br />

B kat eko, pro i enordain isila s bjekt aren ein objekt aren tokian agert<br />

ahal i ateak e<br />

asimetriarik e<br />

en VPrik e<br />

ik.<br />

Bera , VParen e istent ia frogat eko, ohi ko osagaitas n-frogak e<br />

nahi gene keen be ain esang rats ak baina edo ein mod tan e in esan<br />

daiteke VParen e istent iaren a rkakoak direnik ere . Benetan VParen<br />

e istent ia edo e istent iarik e a frogat eko, s bjekt<br />

asimetriarik ba ote dagoen eha t<br />

dagokione , e<br />

bjekt<br />

nt<br />

aren arteko<br />

: hasteko pro kategoria isilari<br />

aren arteko asimetriarik, bi<br />

kokag neetan, eta baita eharkako objekt arenean posible baita kategoria<br />

hori. Horrenbeste , honelako asimetrikotas nak agerian jar dit aketen<br />

gertaerarik nabarienak, c-komandoaren harremana behar d tenak dira :<br />

'cross-o er' gertaerak eta tard ra teoriaren ing r koak hain en .<br />

O . de Urbina, Eg kit a eta Salab r -ren lanetan, s bjekt<br />

aren<br />

arteko asimetriaren adiera le i an lite keen enbait gertaera jarri dira agerian :

'cross-o er' gertaerak hobeki a alt en dira e skara hi k nt a<br />

konfig ra ionala bada (O . de Urbina, 1986) .<br />

(70) a. Norki ik si en at o berei ama?<br />

b . *Nori ik si en at o berei amak?<br />

Bestetik, elkar be alako anafora eta bera be alako i enordainen banaketak<br />

ere, asimetrikotas n horren aldekoak lirateke -ik s baita Salab r (1986a<br />

eta b) ere- .<br />

(71) a.Lag nek1 elkari ik si d te<br />

b . *Elkarrek1 lag nak1 ik si dit te<br />

(72) a . Joneni lag na berai , 2 maite d<br />

b . Joneni lag nak bera*1,2 maite d<br />

Hala ere, egile horiek onart d tene (O . Urbina, 1986 ; Eg kit a &O . de<br />

Urbina, 1987 ; Salab r , 1990), oso esang rats a i an litekeen froga bat<br />

dago konfig ra ionalitaterik e aren aide, Reb schi-k (1984) eskainitakoa<br />

hain en ere : bere anafora edo ein kokag netan ager daiteke (bai eta<br />

s bjekt arenean ere), bete behar d en baldint a bakarra bere perpa saren<br />

infle ioan islat rik da den arg ment etariko batek (hots, ergatibo, datibo,<br />

absol tiboko arg ment ek) tart ea delarik .<br />

(73) a . Joneki berei ama ik si en<br />

b . Berei ak rra a siki d Pe o<br />

c. Berei ema tegaia etorri aio Jonii<br />

I an ere, Reb schi i an da e -konfig ra ionalitatearen aldeko frogarik<br />

esang rats enak eskaini dit ena (Reb schi, 1984, 1985a eta 1985b, 1986a,<br />

1986b, 1986c) : tard ra teoriaren ik spegitik ik sten diren elkar anafora<br />

eta bera i enordainaren asimetriak mota desberdinetako anaforak<br />

adiera pen-maila desberdinetan tart en direla onart (anafora<br />

arg mentalak Hi tegi-Egit ran eta anafora e -arg mentalak D-egit ran)<br />

konpond dit . Horrela, asimetria horiek e l kete halabehart ko sinta i-<br />

konfig ra iorik eta bere anaforaren banaketaren berri eman liteke .<br />

81

82<br />

Salab r -k (1986a eta b) eta O. de Urbina-k & Eg kit a-k (1987)<br />

defendat d tene , bere anaforaren banaketa, aint indaria beraren<br />

perpa saren Infle ioan i an behar d ela onart konpon liteke . Eta mod<br />

honetara bestelako anafora eta i enordainen banaketa'U tard ra Teoriaren'<br />

ohi ko onarpenetatik abiat ta a al lite ke besterik gabe . Zent berean<br />

mint at da O . de Urbina (1989) berand agoko lanean, lan horretan<br />

aint indaria eha kiago Infle ioaren Agr delakoan dat ala defendat<br />

d elarik . 51 B kat eko, Reb schi-k kas -markaketarako sistemari begira<br />

arg ment g tiei kas a adit ak esleit en diela defendat d , horrek bai<br />

s bjekt a eta bai objekt ak ere Varen gobern aren pean egotea eskat ko<br />

l keelarik. Baina O . de Urbina-k , dat horiek hi k nt a konfig ra ionala<br />

dela onart ere a al daite keela defendat d . Reb schi-k (1989c) berak<br />

ere, onart d bere anaforaren banaketa e skara hi k nt a konfig ra ionala<br />

dela onart ere konpon litekeela .<br />

A kenik, s bjekt eta objekt aren arteko asimetria agerian ten d ten<br />

beste gertaera bat k ere aipat dira bibliografian : adibide , partitibo kas a<br />

soilik objekt an sort riko arg ment ei e arri ahal i atea (O . de Urbina,<br />

1986) edo 'i ena+egin' motako adit -esapideak eta piperrik lert mod ko<br />

esapideak (Sarasola, 1977), horietan g tietan adit arekin batera objekt a<br />

a alt en delarik . 52 Ant eko erbait esan daiteke belar-mo te eta ga tain-<br />

bilt e mod ko adit elkart ei dagokiene ere. I en-sintagmen barne-<br />

ordenaketan eta nork er esan d ? eta * er nork esan d ? galderen arteko<br />

e berdintas nean ere, konfig ra ionalitate horren aldeko dat bat ik si d<br />

Salab r -k (1990) . A ken egile honek, De Rijk eta Trask be alako<br />

hi k nt alariek agerian t i dit ten beste asimetria bat k ere aipat dit<br />

51 Adit jokat en eraketarako Laka-ren (1991) mekanismoaren ant eko erbait onart en<br />

bad g , adit aren lag nt ailean (edo adi ki trinkoetan) b r b r ko m gimend an<br />

t ertat riko klitikoak genit ke, alegia - -, -te, edo -t be alako morfemak . Klitiko<br />

horiek daramat an adi ki jokat a beti geldit en da infle ioaren atirik gorenean eta bera ,<br />

gai da bere hori edo ein kokag netan tart eko .<br />

52 "Harjoa" (harrak joa), "pipijana" (pipiak jana) eta "Ba tangapikat a" (ba tangak<br />

pikat a) mod ko adibide n bat k ere bada de . Ha etan bistan da adit ari s bjekt<br />

ergatiboa elkart aiola baina ik s bedi g tietan pasiboaren ant eko bat d g la .

hala nola s bjekt aren kas an baino e in egin daite keen igoera eta<br />

kontrola. 53<br />

Lab rbild , e skarak Hale-k hi k nt a e -konfig ra ionaletarako<br />

proposat dit en ort i e a garrietatik a pi betet en dit , alegia g tiak<br />

osagai e jarraien e istent iarena i an e ik. Hala ere, e dir di e a garri<br />

horiek edo ein hi k nt a e -konfig ra ionala dela erabakit eko nahikoak<br />

direnik: VP osagaiaren e istent ia frogat behar da .<br />

E skararen kas an ordea, VParen osagaitas naren ohi ko frogak e dira<br />

oso esang rats ak eta s bjekt aren eta objekt aren arteko asimetriak a tert<br />

behar dira : 'cross-o er' eta tard raren gertaerak hobeki a alt en dira<br />

e skara hi k nt a konfig ra ionala bada . Horrela, asimetriarik e aren<br />

adiera lea i an litekeen bere anaforaren banaketa ere, aint indaria jokat riko<br />

adit aren kiitikoetan d ela onart a al daiteke .<br />

B kat eko, esan de ag n e skararen kas -sistema , adit aren morfologia<br />

eta perpa saren konfig ra ioa egin diren a ken a terketetan (Uhalde, 1986 ;<br />

O arçabal, 1990 ; Laka, 1990, 1991 ; Cheng &Demirdash, 1991 ; Uriagereka,<br />

1991), e skal perpa serako egit ra konfig ra ionala aho bate onart dela .<br />

G k ge k ere, ge re analisietarako, i aera konfig ra ional hori onart d g<br />

e skararako . 54<br />

1 .4 .4. Ergatibitatea eta kas -e arketa<br />

Hi k nt en tipologian garrant i bere ia hart d en gertaera bat<br />

'ergatibitateari' dagokiona da . Termino hori hi k nt a indoe roparretan ik s<br />

53 Arg ment ha ei b r e d g ehetas n gehiagorik eskainiko, eren ergatibitateari<br />

eskaini diog n h rrengo a piatalean berriro ere a ald ko bait aig s bjekt eta objekt aren<br />

kokag neen arteko asimetriaren ara oa eta berriro ere errepikat ko baitit g arg ment<br />

ha etariko asko .<br />

54 Baita Goenaga (1981) lan klasikoan ere e skara konfig ra ionala dela eta perpa sak<br />

IS+AS mod ra berridat daite keela onart da .<br />

83

84<br />

itekeen kas -sistema ak satiboaren desberdina en sistema adiera teko<br />

asmat en .<br />

Marant (1981) ergatibitatearen araberako hi k nt tipologia egiteko kas -<br />

sistemari begirat ea nahikoa e ela jarri en agerian eta 'Ergati it<br />

H pothesis' delakoa proposat en, deskribapen osot ago eta ehat agoa<br />

lort eko asmo . Hipotesi horretan, hi k nt a ergatibo eta ak satiboak<br />

berei teko erabil ite keen iri pide bat k eskaini it en, ondoko<br />

onarpenetik abiat ta: egile-jasale motako adit en kas an, hi k nt a<br />

ak satiboetan egilearen papera D-s bjekt ari e art en aion bitartean,<br />

hi k nt a ergatiboetan, D-objekt ari e art en aio .<br />

Hala ere, hain erra a dir dien berei keta hori, askotan, il nd rik gerat en<br />

da, eren Marant ohart ene , hi k nt mota horien gainean bi kas -<br />

sistema desberdin e ar baitaite ke, sistema ak satiboa eta sistema ergatiboa<br />

hain en ere : sistema ak satiboan, morfologikoki markat en den<br />

arg ment a egile jasale motako adit en objekt a da ; sistema ergatiboan<br />

berri , egile-jasale motako adit en s bjekt a da.<br />

HIZKUNTZ<br />

MOTA<br />

KASU- 8-paperak<br />

SISTEMA<br />

D-egit ra Markat rik o<br />

arg ment a<br />

Ak satiboa AKUSATIBOA Egilea s bj . -(NOM)<br />

ERGATIBOA<br />

Jasalea<br />

Egilea<br />

Jasalea<br />

Goiko ta lan ik s daitekeene , kas -sistemari soilik begirat en ba aio, e<br />

dago sistema ergatiboa erabilt en d ten hi k nt a ak satiboak eta kas -<br />

sistema ak satiboa erabilt en d ten hi k nt a ergatiboak berei terik, bietan<br />

morfologikoki markat riko arg ment a egilea baita . Mod berean kas -<br />

sistema ak satiboa erabilt en d ten hi k nt a ak satiboetan eta kas -sistema<br />

obj .<br />

s bj .<br />

obj .<br />

+(ACC)<br />

+(ERG)<br />

- (ABS)<br />

Ergatiboa AKUSATIBOA Egilea obj . +(ACC)<br />

ERGATIBOA<br />

Jasalea<br />

Egilea<br />

Jasalea<br />

s bj .<br />

obj .<br />

s bj .<br />

-(NOM)<br />

- (ABS )<br />

+(ERG)

ergatiboa erabilt en d ten hi k nt a ergatiboetan, jasalea da morfologikoki<br />

markat riko arg ment a .<br />

Horri g tiorri, beste faktore bat gainerat behar aio : ohit ra , adit ak bi<br />

sail nag sitan sailkat dira, eskat en d ten arg ment -kop r aren arabera<br />

alegia, bi arg ment eskat en d ten adit ei 'iragankor' derit e eta arg ment<br />

bakarrekoei 'iragangait '. Perlm tter (1978) adit iragangait en saileko<br />

adit en sinta i ko jokaera bakarra e dela behat en ; i an ere talde horren<br />

barnean 'inergatibo' i ena bataiat it enek bai ik e dit te onart en<br />

pasibo inpertsonal direlako eraink nt ak . Gainerako adit iragangait ei<br />

'inak satibo' i ena eman ien .<br />

B r io-k (1981) sakonkiago a tert en 'Inak satibitatearen hipotesi' hori<br />

eta hamarkada osoaren hi k nt alarit a-lanetarako benetan emankor gertat<br />

den orotarapen batera held en : adit bat ek e diote 8-paperik<br />

esleit en beren s bjekt ari ; honekin batera, adit ha ek beren<br />

objekt ari kas rik e art en e diotela ere, gertat en da : [-T] [-K] .<br />

A ken batean adit bat ek beren hi tegi-e a garriengatik (adit iragangait<br />

inak satiboek) 55 edo jaso d ten aldaketa morfologiko batengatik (adit<br />

55 B r io-k (1981) 'ergatibo' i ena eman ien arg ment bakar mod ra D-objekt a d ten<br />

adit ei, baina egile honek b r t riko orotarapenak harrera i garria i an d elarik ere,<br />

Perlm ter-en 'inak satibo' terminoak arrakasta handiagoa i an d ela dir di . E skararen<br />

kas an, B r io-ren adit inak satiboen defini ioa betet en bide d ten adit ek, absol tiboa<br />

markat riko s bjekt ak dit te . Gainerako adit ek berri (iragankorrak eta inergatiboek),<br />

ergatiboa markat riko s bjekt ak dit te . Horrela, 'ergatibo' terminoak e dir di oso<br />

egokia absol tiboa daramaten s bjekt ak dit ten adit horietarako . .<br />

Gracia Sole-k (1987) inak satibo eta ergatibo terminoak mantent eko proposamena<br />

egin d , s bjekt a objekt aren kokag nean sortara ten d ten adit ha en artean bi sail<br />

berei baitaite ke : bat ek iragankor ein iragangait mod ra joka de akete (sart da /<br />

sart d te) eta beste bat k ordea, iragangait ak i aten dira beti (Bilbora etorri da /*Bilbora<br />

etorri d g ) . Bi a kera horiek dit ten adit ak, iragankor direnean gai dira osagarriari<br />

ak satibo kas a e art eko eta baita s bjekt a 9-markat eko ere, eta bera ergatibo i ena<br />

85

86<br />

iragankorren morfologia pasiboak) e diote beren s bjekt ari paper<br />

tematikorik esleit en, e eta kas rik beren objekt ari, horrela objekt an<br />

sort riko arg ment horrek s bjekt aren g nera m git behar d kas -<br />

iraga kia' gaindit ahal i ateko . Kas a S-egit ran e art en dene , kas -<br />

markaketaren ik spegitik gainerako D-s bjekt ek be ala jokat en d D-<br />

objekt a den arg ment horrek .<br />

Marant -ek (1981) adit era eman d ene , Ergatibitatearen Hipotesiak' bere<br />

eragina d baita adit iragangait en bikoi keta honetan : hi k nt a<br />

ak satiboetan adit inergatiboen arg ment bakarra (s bjekt a) egilearen<br />

paper semantikoa hart en d en bitartean, hi k nt a ergatiboetan jasalearena<br />

hart en d ; eta alderant i ; hi k nt a ak satiboetan adit inak satiboen<br />

arg ment bakarrak (D-objekt a) jasalearen papera hart en d en bitartean,<br />

hi k nt a ergatiboetan, egilearen papera jasot en d .<br />

SAIL SEMANTIKOA H . AKUSATIBOA H . ERGATIBOA<br />

Marant en arabera, bera , sinta i eta semantikaren arlo desberdin askori<br />

begirat behar aio hi k nt a baten ergatibitatea erabakit eko ord an. Hona<br />

hemen berak Ergatibitatearen Hipotesiaren' ik spegitik a tert riko gertaera<br />

bat k : aide batetik, ira pen- eta helb r -esapideen kas -markaketa,<br />

perpa sen barneko ordena, e e tapenaren genitiboa ; bestetik, D-egit raren<br />

e a garriei dago kien a rresanak, hala nola predikat en esang ren arloa,<br />

adit -esapideen egit ra, 'q irk case' i ena e ag n diren 'kas ' bere ien<br />

jokaera, pasiboak eta antipasiboak, adit -forma bih rkariak, alternant ia<br />

antika satiboak, eraik nt a medioak eta U tard ra Teoriaren ing r ko<br />

gertaerak.<br />

Egile jasalea Iragankorra Iragankorra<br />

Egilea Inergatiboa Inak satiboa<br />

Jasalea Inak satiboa Inergatiboa<br />

egoki dakieke. Beti iragangait ak direnek berri , e d te inoi horrelako ahalmenik eta<br />

inak satibo i ena egokia da beraien kas an.

Hi k nt a Indoe ropar askotan, lag nt aile desberdina a alt en d te adit<br />

iragankor eta iragangait ek. E skararen kas an ere, bi lag nt aile desberdin<br />

d g i an eta ed n , 56 eta ohit ra , eskat en d ten lag nt ailearen arabera<br />

egin da adit en sailkapena, adit en arg ment -kop r ari edo semantika ko<br />

e a garriei eha ki begirat gabe .<br />

Kas -sistemari begira, adit iragankorren s bjekt a morfologikoki<br />

markat rik (ergatiboa =-K) agert en da eta'adit iragangait en' s bjekt ek<br />

ein iragankorren objekt ek markat gabeko kas a (absol tiboa) hart en<br />

d te . Dat horietatik g tietatik abiat ta, e skara hi k nt a ergatibot at hart<br />

i an da, adit iragankorren s bjekt a ergatibo kas a markat en bide d en<br />

bitartean gainerako arg ment ak markat gabeko absol tibo kas an agert en<br />

direlarik .<br />

Le in (1983) i an da e skara 'Ergatibitatearen ik spegitik' sakonkien<br />

a tert d ena, eta kas -sistematik kanpoko beste sinta i jokaera bat k<br />

a tert rik hi k nt a ak satiboa dela defendat era held da . Hasteko,<br />

iragangait /iragankor oposaketaren eta i an / ed n lag nt aileen<br />

erabileraren ohit ra ko identifika ioa alant atan jarri d eta adit<br />

iragangait en artean espero daite keen bi sailak identifikat eari ekin dio : i an<br />

lag nt ailea hart en d ten adit en artean, iragangait en parte bat bai ik e<br />

dago, NOR kas a jasalearekin identifika baitaiteke eta inoi e egilearekin .<br />

Gainerako adit ek NOR-NORK edo NORK motakoak i an beharko d te,<br />

eta bera adit inergatiboak ed n lag nt ailea hart en d tenen artean egon<br />

behar d tela pentsat d . I an ere, arg ment -kop r ari begira, i ena+egin<br />

eraik nt ek (lan egin, hit egin, ihes egin, . . .) egilearen papera hart en d en<br />

arg ment bat bai ik e d te eskat en, egin adit ari lot ta doan i ena<br />

aldagait a eta adit aren esang ra finkat eko e inbestekoa dene , hi tegitik<br />

betea datorrela esan baite akeg . Bestetik, bada de ed n lag nt ailea<br />

hart en d ten arren jasalearekin identifika litekeen arg ment rik eskat en e<br />

d ten adit ak, hala nola irakin , ir dit edo mere i NOR-NORK saileko<br />

56 E skara bada de lag nt aile gehiago, hala nola egin, e tsi , iron , edin eta e an<br />

(ik s EGLU-II) baina ergatibitatearen ik spegitik e d te e er gainerat en . Horta , aide<br />

batera t i dit g gai honeta arit eko .<br />

87

88<br />

adit ak. Adit ha ek g tiak inergatiboen artean sailkat eko ha tagai onak<br />

dira .<br />

E skara adit -sailei begira gainerako hi k nt etatik rr n e dagoela finkat<br />

ondoren, bere ak satibitatearen aldeko froga bat k eskaini dit Le in-ek :<br />

aide batetik, partitibo kas aren banaketa hi k nt a ak satiboetan espero<br />

daitekeena da, alegia NOR (jasalea) delako arg ment a da partitiboa har<br />

de akeen bakarra, horrek jasalearen papera objekt aren kokag nearekin<br />

identifikat era garamat alarik . Bestetik, adit -esapideek eta egin-eraik nt ek<br />

ere, ak satibitatearen aldeko frogak eskaint en dit te: NOR-NORK motako<br />

adit ak dit ten esapideak nor(jasalea)+adit a motakoak dira (b r a berot ,<br />

piper lert , piper egin, . . .) ; bestetik, adit inak satiboen esapideak ere<br />

a rkit en dira (Niri b r a joan ait) ; eta b kat eko i ena+egin eraik nt ek<br />

ere, hipotesi horren aide a alt en dira egin adit ari lot ta agert en den<br />

element hori (lo egin, kalte egin, . . .) jasalea baita beti eta inoi e egilea,<br />

hi k nt a ergatiboa i ane gero espero litekeene . B kat eko NORK<br />

ageririk e d ten i ena+egin eraik nt ak ere (e ria egin, el rra egin, hot<br />

egin, . . .) frogat at a rke t dit .<br />

E skararen forma bih rkari, inpertsonal eta antika satiboei begirat en<br />

ba aie, hi k nt a ak satiboen berei garriak diren e a garriak ik sten dira<br />

berehala, Le in-ek frogat d ene . Hir aldaketa-mota horiek [-T]<br />

e a garria berei irik da de hi k nt a ak satiboetan, eta it ra , sinta i ko<br />

ondorio berberak ematen dit te, aldaketa horien arteko anbig itateak<br />

agert en direlarik. E skara , hir aldaketa horiek i an lag nt ailearen<br />

agerpena berei ten dira, eta espero daitekeene , bih rkari/inpertsonal (77)<br />

eta bih rkari/antika satibo (78) motako anbig itateak a rki daite ke adit<br />

egokiak ha tat gero :<br />

(74) a . Jonek Ieihoa garbit d (iragankorra)<br />

b . Jon garbit da (bih rkaria)57<br />

57 Soilik adit -sail t iki batek d aldaki bih rkarietarako a kera (garbit , d t at ,<br />

jant i, orra t , aldat , ikind , . . .). Gainerako adit en aldaki bih rkariak emateko,<br />

i enordain posesiboa+b r a motako esapideak erabili behar dira (Jonek bere b r a hil d ).<br />

A pimarrat beharrekoa da, a ken anafora ha ek lag nt aile-aldaketarik ekart en e d tela.

(75) a . lkasleek nobela ha irak rri d te (iragankorra)<br />

b . Nobela ha irak rri da (inpertsonala)<br />

(76) a . Ikasleak gelan sart dit g (iragankorra)<br />

b . lkasleak gelan sart dira (antika satiboa)<br />

(77) Gela honetan ha rrak jan ten dira<br />

a . Ha rrak beraiek jan ten dira (bih rkaria)<br />

b . Zeha t gabeko pertsona batek jan ten dit<br />

ha rrak (inpertsonala)<br />

(78) Gela honetan ha rrak aldat en dira<br />

a . Ha rrek beraiek beren arropak aldat en dit te<br />

(bih rkaria)<br />

b . Ha rrek aldaketak jasaten dit te (antika satiboa)<br />

[-TI e a garriak s bjekt aren kokag nean sort en den arg ment a<br />

identifikat era garamat a. E skararen kas an NORK arg ment a da<br />

desagert en dena eta bera , egilea s bjekt aren kokag nearekin identifika<br />

daiteke, hori hi k nt a ak satiboen e a garri nag sia delarik .<br />

Behin e skara hi k nt a ak satibot at hart rik, hi k nt a honek erabilt en<br />

d en kas -markaketarako sistema da identifikat behar dena; hori e da hain<br />

en hi k nt alariei b r ha ste gehien ekarri dien eta oraindik ere ekart en<br />

dien ara oa.<br />

I an ere, e skara e dator bat e sistema ak satibotik e eta sistema<br />

ergatibotik espero litekeenarekin : lehenengo h rbilketan, adit iragankorren<br />

s bjekt a morfologikoki markat rik (-k) agert en dene , kas -sistema<br />

ergatiboaren a rrean ga dela pentsa gene ake, baina adit inergatiboen<br />

s bjekt ak ere marka bera hart eak ideia horren a rkako frogat at har<br />

de akeg ; kas -sistema ak satiboa ere, ba tert beharrekoa da, eren adit<br />

iragankorren objekt a markat gabekoa baita eta adit inak satiboen<br />

s bjekt aren kas bera (absol tiboa) hart en bait .<br />

Horrela ba, kas -markaketa S-egit rako sinta i-gertaera dela onart rik ere,<br />

e skarak D-egit rako harremanen arabera egiten d ela dir di : D-s bjekt<br />

g tiei ergatiboa (-k) e art en aie eta D-objekt g tiei absol tiboa.<br />

89

90<br />

Adit -mota D-harremanak S-kas a<br />

Egileajasalea S bjekt a-objekt a ERG-ABS<br />

Egilea S bjekt a ERG<br />

Jasalea Objekt a ABS<br />

Hala ere, S-s bjekt en (adit inak satiboen s bjekt a barne) eta S-<br />

objekt en arteko berei keta adit era ematen d ten sinta i ko gertaerei<br />

begirat , e skara ere hi k nt a ak satiboetan egiten den s bjekt /objekt<br />

berei keta egiten d g la dir di. Hain en ere, s bjekt aren kont ept ha<br />

da 'Pasibitatearen teoriaren' a rka a rke t den arra oi nag sia . 58<br />

E skal sinta iaren ak satibitatea adit era ematen d ten sinta i ko gertaeren<br />

artean ondoko ha e ek dit g :<br />

(i) Kontrol-egit retan, s bjekt a da beti kontrolat riko element a, s bjekt<br />

horren D-egit rako harremana kont tan hart gabe :<br />

(79) a. [PRO lan egiteari] ekin ion Per k<br />

b. [PRO mint at eari ] ekin ion Per k<br />

(ii) Iparraldeko e skalkietan gertat en diren nominali a ioetan, genitibo<br />

kas a S-objekt ei baino e in e ar dakieke, D-egit rako objekt tas na<br />

kont tan hart en e delarik.<br />

(80) a. [PRO lag nen/lag nak ik stera] joan en<br />

b . [*Per ren/Per etort eko] esan diet<br />

58 'Pasibitatearen Teoria', Sch chardt-ek, Lafon-ek eta Lafitte-k defendat d te beste<br />

bat en artean . Teoria horren arabera, s bjekt g tiek absol tibo kas a hart ko l kete,<br />

ergatibo marka a rke ten d tenek bestelako hi k nt etako morfologia pasiboarekin batera<br />

a alt en diren osagarri egileak be alakoak liratekeelarik . Mod honetara kas bakoit ak<br />

<strong>gramatika</strong>-f nt io bakarrari egokit ea lort en.

(iii) Elkar anaforak e in bete de ake S-s bjekt aren g nea, eskat ko<br />

l keen kas ak (ergatiboa edo absol tiboa) eraginik e d elarik .<br />

(81) a .*Elkarrek ik si dit ( te) lag nak<br />

b .*Elkar etorri dira lag nekin<br />

c . Lag nek elkar ik si d te<br />

d . Lag nak elkarrekin etorri dira<br />

(i ) Koordina ioari dago kion gertaerek ere sinta i-mailako ak satibitate<br />

honen aide egiten d tela dir di .<br />

(82) Mirenek semea ikastolan hart eta et era joan en<br />

Honelako perpa setan, beti lert en d g bigarren perpa saren s bjekt a<br />

lehenengo perpa saren s bjekt bera dela, eta e objekt a . Horrela ba,<br />

e skararen kas -sistema a alt en saiat en den edo ein <strong>teoriak</strong>, sinta iaren<br />

ak satibitatea eta D-egit raren harremanak islat en dit en morfologia<br />

ergatiboa elkart en saiat behar d .<br />

Le in-ek (1983), s bjekt ari eta objekt ari kas a h rrene h rren<br />

Infle ioak eta Vak e art en dietela onart rik, e skara B r io-ren<br />

orotarapenaren a rka a alt en den hi k nt a dela defendat d . Horrela,<br />

e skara adit inak satiboen s bjekt a, objekt aren g nean sort ko lit ateke<br />

B r io-k proposat d en be ala, baina, adit ha ek objekt horri absol tibo<br />

kas a e art eko gai lirateke, adit iragankorren objekt aren kas an gertat en<br />

den be ala, eta bera , objekt aren g nean sort riko arg ment horrek e<br />

l ke m git eko beharrik.<br />

Kontrol-egit retan nabari den s bjekt tas na a alt eko, ha e proposat<br />

d : adit inak satiboen objekt aren g nea gobernat rik dagoene , e da<br />

PRO agert eko egokia, eta kas ha etan, gora egin behar d PROk<br />

91

92<br />

tenporali at gabeko perpa s batean egoteagatik kontrolat gabea den<br />

Infle ioraino . 59<br />

(83) a . Ikasleak ik si dit t [PROi [VP gelara ti sart en]]<br />

b . Medik a ik si d t [PRO [Vp gai oa operat en]]<br />

Hala ere, Le in-ek proposat riko m gimend horrek, Chomsk -ren (1986)<br />

kateen baldint ak bort at ko lit ke, 60 b r a kas rik gabeko g nea i anik<br />

b tana kas d na i ango bailit ateke . Bestetik, jokat gabeko perpa setan<br />

(bai eta parti ipialetan ere) posible lit ateke s bjekt le ikoa agert ea, adit<br />

inak satiboen kas an adit aren objekt aren g nea beti baita gobernat a<br />

(84a) . Edo ein-mod tan-froga ha e da inola ere esangarria, adit<br />

iragankorren (84b) eta inergatiboen (84c) s bjekt ga at ak ere ager<br />

baitaite ke jokat gabeko perpa setan .<br />

(84) a . pro-k [Jon g rekin etort ea] nahi d t<br />

b . pro-k [Jonek lan hori egitea] nahi d t<br />

c . pro-k [ rak irakitea] nahi d t<br />

H alde-k (1986), 61 e skara hir kas -e arle dagoela proposat d<br />

(AGRerg, AGRabs eta AGRdat) hain en ere, ha e ek baitira<br />

lag nt ailearen morfologian halabeharre islat behar diren arg ment ak .<br />

Kas -e arle ha en artean, nolabaiteko mailakaketa badela ere proposat d<br />

eta horrela, AGRerg IParen a pian kokat rik dagoen bitartean, gainerakoak<br />

VParen a pian da de . Adit inak satiboen artean, ergatiboa e art en d en<br />

element a e dagoene , AGRabs element ak gora egin eta Taren a pian<br />

koka daiteke, adit horien arg ment bakarra s bjekt t at hart en delarik.<br />

59 (83a) eta (83b) adibideen artean Iegokeen e berdintas na ha e lit ateke : lehenengoan<br />

PRO hori sorrera-g netik Infle iora m git den bitartean, bigarrenean, Infle ioan bertan<br />

sort da.<br />

60 Chomsk -ren (1986) arabera, kateek kas eta 0-paper bakar bat i an behar d te :<br />

b r ak kas a hart en d eta b tanak 8-papera.<br />

61 Chomsk -k (1986) harremanetan jarri dit kas -e arketa eta kom n tad ra .<br />

Kom n tad ra, b r f nt ionaletan (I(NFL), C(OMP)) gertat en da espe ifikat aile/b r<br />

harremanaren bide .

Egit ra bih rkari eta inpertsonaletan, inak satiboetan be ala, AGRerg falta<br />

da eta adit aren bi arg ment etariko bat kas rik gabe gerat en da,<br />

halabeharre kategoria isila (PRO) i an behar d elarik: eraik nt a<br />

bih rkarietan AGRabs ]Paren a pian dago eta bera VPan dagoen kategoria<br />

isila tart en d , bi arg ment ak halabeharre erreferent iakidet at hart<br />

behar direlarik ; inpertsonaletan, VParen barnean dago AGRabs eta bera ,<br />

e in tar de ake Tan dagoen kategoria isila, halabeharre irak rketa<br />

arbitrarioa eman behar aiolarik .<br />

Orti de Urbina-k (1986, 1987, 1989), iparraldeko e skalkietan perpa s<br />

nominali at en objekt en genitihi a ioaka alt en d en jokaera, Le in-en<br />

proposamenaren a rka a ald d : adit inak satiboen s bjekt ak adit<br />

iragankorren objekt ak paira de akeen genitibi a ioa e onart eak,<br />

lehenengoa, beste hi k nt etan be ala m git dela esan nahi d . Egile honen<br />

arabera, e skara , beste hi k nt etan be ala bi kas -e arle legoke: adit a eta<br />

Taren AGR delakoa . Baina e skarak, oso kom n tad ra aberatsa d<br />

(ergatibo, datibo eta absol tiboarekiko kom n tad ra a alt en d adit ak),<br />

nahita nahie koa den kom n tad ra bakarra absol tiboarena dela egia bada<br />

ere . Horrela bada, ondoko berrida keta proposat d Orti de Urbina-k<br />

kom n tad ra element rako: AGR--> A (E) (D) .<br />

Bestetik, kas -e arketa ondoko oinarrien araberakoa dela eman d adit era:<br />

(i) X-i A e arri bbaldin eta X-en b tana adit aren lehenengo<br />

osagarria bada<br />

(ii) X-i D e arri bbaldin eta X-en b tana adit aren bigarren<br />

objekt a bada<br />

Kas a kateei e art en aiene , objekt a m git e bada (adit iragankorren<br />

objekt a adibide ) katearen b r a eta b tana bat dato eta objekt a m git<br />

bada (adit inak satiboen s bjekt a adibide ), (NPi, ti) mod ko katea bat<br />

d g . Mod honetara seg rtat rik gerat en da D-egit raren harremana eta<br />

kas a bat etorriko direla, eren adit iragankorren s bjekt ak, e lehenengo<br />

objekt a e eta bigarrena e dene , goiko oinarriak bort at ko bailit ke A<br />

edo D kas ak hart ko balit . Hipotesi honetan bera , A kas a adit ak eta<br />

93

94<br />

Infle ioak e ar de akete, eta hori e da beraren a rka a rke t den arra oi<br />

nag sia .<br />

O harçabal-ek (1990), ont at eman d e skarak morfologia ergatiboa<br />

i anik ere sinta i ak satiboa a alt en d elako ideia . Bertatik abiat ta, sinta i<br />

eta morfologiaren arteko e egokitas n hori a al de akeen kas -e arketarako<br />

mekanismo ehat bat proposat d . Hasteko, adit aren arg ment g tiak<br />

VParen barnean sort en direla onart d .62 Bestetik, ondoko bi post lat ak<br />

proposat dit :<br />

(i) Ergatiboa, bere ko kas a da<br />

(ii) Absol tiboa, nominatibo eta ak satibo egit ra ko kas<br />

abstrakt en morfologia ko agerpena da.<br />

Bestetik, VParen gainean AspP, Agr-oP eta TP islapen f nt ionalak ere<br />

proposat dit egile honek, kas -e arketa eta kom n tad raren berri<br />

emateko .63 O arçabal-en analisiaren ara o nag sia VParen barnean ergatibo<br />

kas a hart d en NP baten [spec, T] g nerako m gimend a motibat ean<br />

dat a, m gimend horren deskateat ailea, b r f nt ional desberdinetatik<br />

doan adit aren m gimend a dela defendat d elarik.<br />

Egile honen mekanismoaren arabera, adit iragankor bat d g nean [spec,<br />

V] eta Varen osagarriaren kokag nean h rrene h rren sort riko bi<br />

arg ment dit g . Goren dagoen arg ment ari adit ak, ergatibo kas a<br />

esleit en dio bere ko mekanismoaren bide , baina adit ak jokat rik<br />

gertat eko behar dit en morfemak lort eko gora egin behar d ene , NPerg<br />

horrek [spec,T] g neraino m git behar d bertan ga at en delarik. 64<br />

62 Proposamen horretarako, F k i (1986), Sportiche (1988) eta K roda (1988) lanetan<br />

oinarrit da.<br />

63 Isladapen f nt ional eta le ikoen arteko berei keta eha ki egin d te F k i & Speas-<br />

ek (1986) eta horre gero, e dira falta Taren barnean enbait b r f nt ional desberdinaren<br />

beharra ik si d ten lanak (Pollock, 1989, Chomsk , 1989, . . .)<br />

64 Chomsk -ren (1986) arabera, bat etan kas a konposi ionala i aten da, kokag ne<br />

batean e arri eta beste batean ga at en delarik.

Osagarriaren g nean sort riko arg ment ak, bestetik, e d hor bere ko<br />

kas a hart erik eta gora egin behar d [spec, Agr-O] kokag nean absol tibo<br />

mod ra a ald ko den ak satibo kas abstrakt a jasot era . Adit<br />

inak satiboen kas an, NPerg arg ment rik e dagoene , [spec, T]<br />

g neraino igo daiteke objekt mod ra sort den arg ment a eta han, baita<br />

absol tibo mod ra a alt en den nominatiboa hart en d . Objekt a sort riko<br />

tokian bertan gerat en denean, hir mod deskribat dit O harçabal-ek<br />

kas -iraga kia gaindit eko : partitibo bere ko kas a hart ea (Nik e d t inoi<br />

ogirik jaten), inkorpora ioa (Jendeak soldad ei lili eskaint ea ga a<br />

harrigarria da), eta b kat eko, nominali a ioen kas an Iparraldeko<br />

e skalkietan objekt ari genitibo bere ko kas a e art eko dagoen a kera<br />

(Lib r horien hart era noa ) .<br />

Eraik nt a pasiboetan, sort riko lek an bertan dagoen NPerg arg ment a<br />

a al daiteke (Lib r hori A larrek idat ia da ) . Honelakoetan adit a Asp<br />

b r raino bai ik m git en e dene ergatibo kas a e arri deneko lek an<br />

bertan ga at en dela proposat d . Edo ein adit arekin batera ager<br />

daitekeen parti ipio perfektiboaren kas an berri , adit ak gora jot en d ela<br />

lert behar da ergatiboak kom n tad ra a alt en d ene [spec, T]<br />

g neraino m git dela lert behar delarik (Nik lib r g tiak ap rt ak<br />

dit t ) .<br />

O harçabalen analisiak o topo gari dit ela dir di: islapen f nt ionaletara<br />

m git behar d ten arg ment ek espe ifikat aile espe ifikat aile egiten<br />

bad te, ara o bat d g , arg ment bat baino gehiago m git behar denean,<br />

arg ment ren bat jadanik a tarna bat dagoeneko toki batean kokat behar<br />

bailit ateke .<br />

Bestetik, m gimend etan t iriko a tarnek ECPa65 bort at en e d tela<br />

seg rtat behar da : adit aren osagarriaren g nean dagoen a tarna beti egoten<br />

65 Kategoria Isilen Oinarriaren (ECP) arabera, a tarnek egokiro gobernat rik egon behar<br />

d te . Egokiro gobernat rik egoteko bi a kera d te : le ikoki gobernat rik egotea (b r<br />

le iko baten osagarri i atea) edo aint indariak gobernat ak i atea (aint indariak e-<br />

komandat behar dit eta e da tarteko hesirik egon behar)<br />

95

96<br />

da le ikoki gobernat rik eta bera egokiro gobernat a da beti ; baina<br />

espe ifikat ailean kokat riko edo ein a tarnak, aint indariaren gobern a<br />

behar d . Chomsk -ren (1986) hesiaren defini ioaren arabera, VPa beti<br />

i aten da hesia eta hesi hori gaindit eko dagoen a kera bakarra VPari itsastea<br />

da. F k i &Speas-en (1986) hesiaren defini ioaren arabera, espe ifikat ailea<br />

d ten islapen f nt ionalak bai ik e dira hesiak, eta bera , VPa e lit ateke<br />

hesia . Hala ere, arg ment bat baino gehiago atera behar d g nean, ara oak<br />

a rkit en dit g berriro ere .<br />

Cheng & Demirdash-en (1991) proposamena, arg ment ak VParen<br />

barnean sort eak ekart en dit en ECParen a rkako ara oak konpont en<br />

saiat da hain en ere . Egile ha ek Laka-k (1991) e skal lag nt ailearen<br />

antolaketa morfologikoaren berri emateko proposat riko aparail<br />

f nt ionaletik abiat ta (A P, MP, TP), adit aren arg ment g tiak VPtik<br />

kanpo sort en direla defendat d te . Horrela, adit aren morfologia a alt eko<br />

Laka-k proposat riko b r f nt ional bakoit aren a pian Agr element bat<br />

dagoela proposat d te. Arg ment ak Agr element horien<br />

espe ifikat aileetan sort ko lirateke . Adit aren paper tematikoak e lirateke<br />

VParen barnean deskargat ko . Ait itik, deskargat -gabeko paper horiek,<br />

b r f nt ionaletan gora iragan eta Agr b r etan deskargat ko lirateke .<br />

Ik spegi hori defendat eko ha e eman d te adit era : e skara arg ment<br />

bakoit ak s bjekt bailit an jokat en d , eren lag nt ailearekiko<br />

kom n tad ra a alt en bait eta e aba baitaiteke . Horrela ba, adit aren<br />

arg ment ak, Agr islapenen espe ifikat aileetan sort ko lirateke aldi berean<br />

paper tematikoa eta kas a jaso . Ondoren, arg ment ak goian dit ten<br />

islapen f nt ionalen espe ifikat aileetara m git ko lirateke, ha ek A-barra<br />

motako g neak liratekeelarik . 66 Egile ha en arabera, bada, e skara<br />

bere ko kas -e arketa bai ik e legoke, arg ment ei D-egit raren g nean<br />

e arriko bailit aieke kas a. Ondorio , egit ra ko kas rik e legokeene ,<br />

6 6 A-g neak paper tematikoa edo kas a e art en direneko g neak dira eta A-barra g neak<br />

bi baldint a horietatik bat ere betet en e d ten g neak.

B r ioren orotarapena alferrikakoa lit ateke e skararako, Belleti-ren arabera<br />

egit ra ko kas etarako bai ik betet en e baita .<br />

A P, MP eta TP islapenen espe ifikat aileenak A-barra g neak lirateke ;<br />

horrela, Agr islapenen espe ifikat aileetan sort riko arg ment ak goiko<br />

edo ein islapen f nt ionalen espe ifikat ailera m gi lite ke, mod honetara<br />

e skararen ordena-askatas n handia lort ko lit atekeelarik . 67 Ik spegi<br />

honetan ondo a al daiteke Le in-en (1983) oharra, alegia e skara kas -<br />

markaketa eta 0-paperen e arketa harreman est etan da den pro es ak<br />

direlakoa, eren konfig ra io horretan, D-egit rako harremanetatik eharo<br />

finkat rik baita de S-egit rako kas -harremanak .<br />

B kat eko, nominali a ioetan ga at riko arg ment ak agert eko a kera<br />

a alt eko, honelakoetan AgrP islapenak bai ik e da dela eman d te<br />

adit era, horrela jokat gabeko adi kia i anik (eta bera , A , M eta T<br />

islapenen gabe ia gertat rik ), posible baita adit aren arg ment ek kas a<br />

hart ea .<br />

Uriagereka-k (1991), Cheng & Demirdash-en (1991) analisiaren a rkako<br />

enbait arg dio eskaini dit : arg ment g tiei kas a bere ko mekanismoa<br />

e arriko balit aie, paper tematikoen eta kas en arteko harreman bi nibokoa<br />

behar lit ateke, harreman tematiko hori baita bere ko kas en defini ioaren<br />

eragile nag sia . Bestetik, inkorpora ioen jokaera dela eta (85, 86), badir di<br />

objekt ena Varen osagarri mod ra sort en dela eta s bjekt ekiko jokaera<br />

asimetrikoa horre egatik a alt en d ela: 68<br />

(85) a . Jonek lana egin d<br />

b . Jonek lan egin d<br />

67 Egile ha en analisiaren arabera, 'scrambling' delako gertaera, A-barra g ne baterako<br />

m gimend a da. Horre egatik e da ECParen bort aketarik gertat en honelako<br />

m gimend etan .<br />

68 Baker-en (1988) arabera, inkorpora ioa gertat eko, inkorporat ko den element ak<br />

inkorpora ioaren b kaera i ango den b r ak gobernat a i an behar d .<br />

97

98<br />

(86) a . Lanak nekat na<br />

b . *Lan(ek) nekat na<br />

D-egit raren-harremanen eta S-kas en arteko harreman ena a alt eko,<br />

kom n tad ra-klitikoak VParen barnean DPen b r mod ra sor lite keela<br />

iradoki d : DP horien espe ifikat ailea benetako arg ment a lit ateke eta<br />

beraren osagarria pro kategoria isila (84) .<br />

(87)<br />

DP<br />

VP 1<br />

DP-E D' ~~<br />

DP V<br />

NP Ag r-E<br />

pro<br />

D P-A D'<br />

NP D<br />

pro Agr-A<br />

S-egit ran klitikoak dagokien b r f nt ionalera igoko lirateke eta era<br />

berean arg ment ak beren espe ifikat ialeetara . Horrela, klitiko eta<br />

arg ment en arteko egokitas naren berri eman daitekeela defendat d<br />

Uriagereka-k.<br />

Lan honetan hasteko, Varen arg ment ak VParen barnean sort en direla eta<br />

mod berean XP i enki-predikat en arg ment ak ere XParen barnean<br />

sort en direla onart ko d g . Bestetik, hala adi ki-predikat ek nola i enki-<br />

predikat ek enbait kategoria f nt ional (islapen hedat ak) islat en dit tela<br />

defendat ko d g , islapen hedat horien e a garrien eragilea predikat -<br />

b r a bera delarik . Horrela, f-isladapenen mailan ari garenean balio d en<br />

harremana e da osagarrien ha taketarena b r en isladapena bai ik: b r aren<br />

e a garriak islapenetan gora iragaten dira .

Bigarrenik, Laka-ren (1991) antolaketa onart ko d g Varen islapen<br />

f nt ionaletarako ; (AspP)- A P- MP- TP antolaketa hain en ere .<br />

Horta , VP baten b r mod ra bi arg ment ko V baten kas an (erosi<br />

adit a esate baterako) adit horrek aparail f nt ional egokia islat ko l ke<br />

bere islapen hedat a erat . Islapen horretan gora b r mod ra d g n<br />

adit aren e a garriak iraga iko lirateke, beren artean arg ment -kop r eta<br />

arg ment -motari dago kien e a garriak hain en. Ondorio , behar den<br />

motako lag nt ailea a ald ko lit ateke A b r aren a pian .<br />

Hir garrenik, VParen barnean sort riko arg ment ek gora egin beharko<br />

l kete, islapen hedat en espe ifikat aileetan (egit ra ko) kas a hart eko .<br />

M gimend a- islapen f nt ional desberdinetara itsatsi egingo l kete<br />

arg ment ek, h tsik legokeen a ken espe ifikat ailean geldit ko<br />

liratekeelarik: lehenengo arg ment a [spec, T] g nean, bigarrena, [spec, M]<br />

delakoan eta hir garrena [spec, A ] espe ifikat ailean . Bestetik,<br />

lag nt aileak b r b r ko m gimend aren bide islapen f nt ional<br />

desberdinak eharkat ko lit ke, espe ifikat aileetan kokat riko<br />

arg ment ekiko kom n tad ra (espe ifikat aile/b r mekanismoaren<br />

bide ko kom n tad ra) ga at .<br />

Ik s daitekene , hir arg ment ko adit a i an beharrean, arg ment<br />

bakarreko adit a bagen , arg ment horrek gora egingo l keenean h tsik<br />

a rkit ko l keen a ken espe ifikat ailea, [spec, T] lit ateke eta bera , han<br />

geldit ko lit ateke. Baina horrek e l ke inolako ara orik ekarriko<br />

lag nt ailearekiko kom n tad rari begira : lag nt aileak ere Vak e arritako<br />

e a garriak lit keene , kom n tad ra egokia eragingo l ke .<br />

Mekanismo ha 'hart aile' motako arg ment bat d ten l e edo<br />

kaltegarri be alako i enondoek sort en dit ten eraik nt en berri emateko<br />

asmat ko d g , i enki-predikat etarako e e ik, adi ki-predikat etarako ere<br />

baliogarria dela ik siko d g larik.<br />

Lab rbild , 1 ag nt aile arekiko kom n tad ra a alt en d ten<br />

arg ment etarako egit ra ko kas -e arketa proposat ko d g . Hala ere,<br />

enbaitetan, bere ko kas -markaketa ere gertat en dela onart ko d g :<br />

partitiboa adibide , Vak e arriko lioke bere osagarriari bere ko<br />

99

100<br />

mekanismoaren bide , enbait baldint a beteko liratekeenean . Areago,<br />

i enki-predika ioaren arlora h rbilt en garen ne rrian, ah ld doa XP<br />

predikat aren arg ment g tiek lag nt ailearekiko kom n tad ra a alt eko<br />

beharra. Adibide bat ematearren, sarritan pasibot at hart i an diren, lib r<br />

ha A larrek idat ia da be alako parti ipio-eraik nt etan, lag nt aileak e<br />

darama ergatibo markad n arg ment arekiko kom n tad ra. Horrelako<br />

kas etan bada, ergatiboa e art eko bere ko mekanismo bat dagoela<br />

defendat ko d g .

1 .5. Partitibo kas abstrakt a eta e skararen -(r)ik<br />

morfologia ko marka<br />

Arlo teoriko orokorrari dagokione , eharo erabakikorra i an da Belleti-ren<br />

(1988) partitibo kas aren ing r ko lana. Lan honen ondorioak honela e<br />

lab r daite ke:<br />

(i) Partitiboa, adit inak satiboek eta iragankorrek beren objekt ei e ar<br />

die aieketen bere ko kas a da .<br />

(ii) Partitibo kas a hart en d en NPak beti a alt en d irak rketa<br />

m gagabea (88a,b), k antifikat aile e istent ial baten ant ekoa eta<br />

inoi e k antifikat aile nibertsalarena (88c) . Horrenbeste ,<br />

Belleti-ren arabera, M gagabetas naren eragina'69 da bere ko kas<br />

honen agerpenik nabariena :<br />

(88) a . There is a man in the room<br />

b . *There is the man in the room<br />

c . *There is e er man in the ne t room<br />

(iii) Belleti, B r io-ren (1986) 'Kas aren Garraioaren Hipotesia' 70<br />

delakoaren a rka a ald da, objekt aren g nean mantent en den NP<br />

horrek 'M gagabetas naren eragina' a alt en d ene , partitibo<br />

kas a (eta e nominatiboa) hart en d ela pentsat behar delarik .<br />

(i ) Finesa eta islandieraren adibideetan oinarrit rik, objekt aren<br />

g nean bere ko mekanismoa markat riko arg ment bat kas d n<br />

69 'Definiteness Effect' Belleti-ren (1988) terminologian<br />

70 'The Case Transmission H pothesis' delakoan, B r io-k (1986) adit inak satiboen<br />

objekt tematikoak bere sorrera-g nean nominatibo kas a jaso de akeela defendat d :<br />

s bjekt aren kokag nean dagoen espletiboak objekt aren g nean dagoen NParekin katea<br />

bat erat ko l ke, kas a katean ehar garraiat ko lit atekeelarik .<br />

101

102<br />

kokag ne batera m gi daitekeela, eta bera bere ko kas a gain<br />

egit ra ko kas a ere har de akeela defendat d .<br />

( ) B kat eko, partitiboaren bere ko i aeratik aterat en den ondorio<br />

interesgarri bat iradoki d : ' kas -e arketa bere ia ,71 derit on<br />

gertaera a alt en d ten egit retan e da posible partitiboaren<br />

esleipena.<br />

(89) a . Considera o [gli st denti intelligenti]<br />

b . *Considera o [ st denti intelligenti]<br />

c . *St denti, ne considera o[ intelligenti]<br />

Ik s daitekeene (89c), SCaren s bjekt a e in adiera daiteke ne<br />

klitiko partitiboaren bide . Hala ere, kont tan hart beharrekoa da ,<br />

Q espe ifikat aile bat d ten NP m gagabeek partitiboa hart eko<br />

a kera d tela baina e beharra, (90) adibideen <strong>gramatika</strong>ltas netik<br />

ondorio ta daitekeene .<br />

(90) a . Considera o [alc ni st denti intelligenti]<br />

b . Ritene o [alc ni bambini di ertenti]<br />

(90) adibideetan, NP m gagabeak dit g SCen s bjekt gisa, baina<br />

partitibo kas a gabe ak satiboa d tela pentsat behar d g ,<br />

eraik nt a horietan ECM delako mekanismoak eragiten bait .<br />

Horrela ba, e dago 'm gagabetas naren eraginik' NP m gat ak<br />

ere posible direlarik (89a) .<br />

Belleti-ri jarraiki bera , 'partitiboa', Vek beren osagarriei eslei die aieketen<br />

kas abstrakt a da eta e d morfologia ko marka ageri bat i an beharrik.<br />

Kas abstrakt horren eraginetariko bat, daramaten NPei irak rketa<br />

71 'Kas -e arketa Bere ia' (ECM) delako gertaera predikat mod ra kas -e arle e den<br />

kategoria bat d ten osagarrietan (perpa s infinitiboetan edo perpa s t ikietan) gertat en da .<br />

Eraik nt a ha en s bjekt ak, 0-papera perpa s t ertat aren predikat tik hart en d en arren,<br />

kas a adit matri etik hart behar d te . Horrela, kas -e arketarako mekanismo honetatik,<br />

ba tert rik dago tematikoki erla ionat rik egon behar d en bere ko kas -e arketa.

103<br />

m gagabea e art ea da (k antifikat aile e istent ial baten irak rketa e art ea<br />

hain en), baina horrek e d esan nahi NP m gagabe g tiek partitiboa<br />

daramatenik, partitiboa daramaten NP g tiak m gagabeak direla bai ik .<br />

P nt honetan, bestelako errefle io bat egin daiteke : 1 .3 .5 . a pisailean<br />

agerian t i d g ne , egit ra ko kas g tietarako (bai s bjekt aren eta<br />

baita objekt aren kas rako) islapen f nt ional baten espe ifikat aile/b r<br />

harremana onart en bad g , e dago kas -e arketa bere ia hit egiteko<br />

arra oi garbirik : ingelesa to consider be alako adit en osagarriak diren<br />

perpa s t ikien edo perpa s bere ien s bjekt ak a alt en d en ak satibo<br />

kas a, adit nag siak perpa s t ertat aren m ga eharkat e art en diola<br />

onart beharrean, adit matri e horrek islat en d en AgrOP islapen<br />

f nt ionalean espe ifikat aile/b r harremanaren bide e art en aiola pentsa<br />

daiteke (Chomsk , 1992) . Horrela, egit ra ko kas -e arketarako (bai kas -<br />

e arketa arr ntarako bai eta kas -e arketa bere irako ere) mekanismo<br />

bakarra legoke .<br />

E skarari begirat en badiog , ohit ra , -(r)ik morfologia ko markari<br />

'partitibo' derit o . Bistan da, hala ere, partitibo marka hori eta Belleti-ren<br />

partitiboa parekat eko ord an arreta handia jokat behar d g la:<br />

(a) D-objekt ei soilik e ar dakieke, Belleti-ren partitiboa be ala (91 a,<br />

b), bestelako arg ment etatik ba tert rik dagoelarik (91c) .<br />

a . E d t ikasierik ik si<br />

b . E da ikasierik etorri<br />

c .*E d ikasierik e er ikasi<br />

(b) Marka ha daraman NP oro, m gagabet at hart en da (92, 93) .<br />

(92) a . Eg neroko ikaslea etorri da ta galde ka<br />

b . Ga r e da eg neroko ikaslea etorri<br />

c .*Ga r e da eg neroko ikasierik etorri<br />

(93) a . Arrasateko ikasle bat d t a rten<br />

b . A rten e d t Arrasateko ikasierik

104<br />

(c) -(r)ik b kaera horrek k antifikat aile e istent ial baten bide ko<br />

irak rketa e art en d (94a) : 72 ik si partitibo markaren orde<br />

absol tiboa jart en bad g k antifikat aile e istent ialaren<br />

irak rketa desagert egiten dela (94b) .<br />

(94) a . E d g ogirik erosi<br />

-3 , ogia, g k erosi<br />

b . E d g ogia erosi<br />

= ogia, EZ, g k erosi 73<br />

72 Orti de Urbina-k (1986) ere, e skararen -(r)ik partitiboetan k antifikat aile h ts bat<br />

dagoela defendat d . Baina k antifikat aile horrek, irak rketa e istent iala e e ik,<br />

irak rketa nibertsala ere bad bere irit i eta ondoko adibideak eta irak rketak eskaini<br />

dit .<br />

(a) Ijitorik hor bi it ea oroa ir dit en ait<br />

V , ijitoa, hor bi it ea<br />

(b) Ha e d k estilorik a rrerat ena<br />

`d , estiloa, (ha e baino a rrerat )ago<br />

Ge re irit i (It iar Laka-k, kom nika io pertsonalean ik stera i dig ha ), e dago inola<br />

ere garbi goiko esaldi horien irak rketa k antifikat aile nibertsal batean denik eta<br />

h rrengoen ant eko irak rketak i an lit atekeela b r rat aig .<br />

(a) (3 , ijitoa, hor bi i) oroa ir dit en ait<br />

(b) 3 , =estiloa, V , =estiloak- , baino a rrerat agoa<br />

73 Ik s daitekeene , partitiboa k antifikat aile h ts bat Iit ateke eta e l ke igoerarik<br />

pairat ko ; bestela e e tapenarekin elkart ean, anbig itateak sort ko lirateke, bi<br />

k antifikat aile-igoera dagoenean ohi koa den be ala (i) (O . de Urbina, 1986) .<br />

(i) a. E iren la ikasle eskolara etorri<br />

b . i) EZ, = la ikasle, eskolara etorri<br />

ii) =la ikasle, EZ, eskolara etorri<br />

(i i) a . . Ikasierik e en eskolara etorri<br />

b . i) EZ, 3 , ikasle, eskolara etorri<br />

ii)*3 , ikasle, EZ, eskolara etorri<br />

Horrela ba, partitiboa d ten i en-sintagma ha ek LF mailan m git en e direla<br />

ondorio tat d Orti de Urbina-k. Bestalde, k antifikat ailearen igoera gertat ko balit , e<br />

legoke s bjekt eta objekt aren arteko asimetrikotas nik, s bjekt aren g nean t iriko<br />

a tarna ere bere aint indariak gobernat ko bail ke egokiro . Ka ne-ren analisia berri ,

105<br />

(d) Belleti-ren partitibba e be ala, e skararen -(r)ik morfologia ko<br />

marka, polaritate-test ing r etara (95 a, b,c, 96) eta enbait<br />

menperat tara (97) m rri t rik dago . 74<br />

(95) a . Gela honetan e dago argirik<br />

b . Gela honetan badago argirik<br />

c . Ba al dago argirik gela honetan?<br />

d .*Gela honetan argirik dago<br />

(96) a . Neke a rkit ko d ikaslerik ab t an<br />

b . Horrelako astakeriarik ikasle horrek soilik idat iko<br />

l ke<br />

egokit at jo d egile honek, eren partitiboari lot riko k antifikat aile b ts bat egonik,<br />

ECParen arabera gobernat rik egon beharko bail ke, eta berehala a ald ko bailirateke<br />

objekt eta s bjekt aren arteko asimetrikotas nak. Horrela, partitibod n k antifikat aile-<br />

sintagmek honen ant eko egit ra i ango l kete : [QP [e] [NP Nrik ]'<br />

Analisi honen aldeko froga bat, gero eta gald ago badago ere, oraindik ere posible den<br />

k antifikat aile ga at ekin batera agert ohi den partitiboaren erabilera d g (iii) .<br />

(iii) a . Gi onik nahikoa etorri da .<br />

b . Eskerrik asko .<br />

c . Hi k nt arik gehienek erabilt en d te hit hori .<br />

Bestalde, k antifikat aile isilek, fonologikoki ga at riko element ak e direne e d te<br />

kas aren beharrik eta objekt aren g nean gera daite ke Orti de Urbina-ren arabera<br />

74 De Rijk-ek (1972) 'Partiti e Assignment' i ena bataiat d en erregela bat proposat<br />

d . Erregela horren bide NP m gagabeei partitiboa esleit ko lit aieke, mekanismo hori<br />

test ing r jakin bat etan soilik deskateat ko lit atekeelarik: aide batetik, e e tapenaren<br />

test ing r etan eta e e tapenaren ant ekot at har daite keen test ing r bat etan, alegia<br />

e in, eta neke , soilik edo bakarrik, eta beste segment en present ian ; bestalde, bai/e<br />

motako galderen test ing r an ; eta b kat eko, enbait menperat tan, alegia ehar-<br />

galderetan, baldint a koetan eta'predikat afektiboek' hart en dit ten menperat ak.

106<br />

(97) Harrigarria da ord honetan ikasierik ik stea75<br />

(e) I enki-predika ioaren arloan, predikat aren b r a i enondo edo<br />

i en bat denean behint at, XP horren s bjekt ari, paper tematikoa<br />

X b r ak esleit en dio, baina b r hori e da gai paper<br />

tematikoarekin batera kas a emateko . Horrela ba, kas a beste<br />

nonbaitetik etorri behar d eta bere ko kas -markaketa ba tert rik<br />

egon behar d , beti ere nolabaiteko egit ra ko kas -markaketa<br />

pentsat behar delarik.<br />

(98) a . Neke a rkit ko d hor ikasierik<br />

b.?Neke a rkit ko d -hor-ikasierik rd ri<br />

c.?Neke a rkit ko d ikasierik rd ri<br />

(99) a . Ikerketa-proiekt rako e d ikasierik hart behar<br />

b .?E d ikasierik tont t at hart behar<br />

(100) a . Ga r e dago ikasierik Fak ltatean<br />

b.*Ga r e dago ikasierik nekat ta Fak ltatean<br />

E skararen kas an, harrigarriena da, partitibo marka a pikategori at riko<br />

perpa s t ikien s bjekt aren g netik e e ik (98c, 99b, 100b) bigarren<br />

mailako predika ioaren arlotik ere (98b) ba tert rik egotea da : partitiboa<br />

paper tematikoarekin batera e arri behar den bere ko kas a bada, espero<br />

daitekeena da a pikategori at riko perpa s t ikien s bjekt tik ba tert ta<br />

egotea, s bjekt horri 0-papera i enki-predikat aren b r ak ematen baitio<br />

eta b r hori e baita inolako kas rik esleit eko gai . Bigarren mailako<br />

predikat en kas an berri , perpa saren arg ment ga at g tiak adit<br />

matri earen arg ment ak dira (perpa s t iki adj nkt aren s bjekt a PRO<br />

kategoriakoa lit ateke) eta bera , osagarri enaren kas an posible i an<br />

75 Laka-k (1990) a pimarrat d ene , partitibo-marka ha inor, e er edo inon be alako<br />

'e e ko polaritate ko hit en' ('negati e polarit items' NPI) ant ekoa da, baina e da g ti<br />

berdina : bai NPIek eta baita partitibo-markak ere, nolabaiteko ilegi tapena behar d te<br />

baina NPIen ilegi tat aileak e e tapenak i an behar d en bitartean, partitibo-<br />

markaren ilegi tat aielak gehiago dira, eta bestetik, NPIak edo ein motatako arg ment ei<br />

egoki dakiekeen bitartean, partitiboa D-objekt ei m rri t rik dago .

eharko l ke adit matri eak objekt horri paper tematikoa eta kas a bere ko<br />

mekanismoaren bide emateak.<br />

Horrenbeste , e skararen -(r)ik morfologia ko marka daramaten NPek<br />

Belleti-ren e a garriak betet en dit te, baina marka hori Belleti-ren<br />

partitiboa baino m rri t ago dagoela dir di . Ondorio , -(r)ik morfologia ko<br />

marka daramaten arg ment g tiek partitibo kas abstrakt a daramatela<br />

esan de akeg , baina horrelako morfologia ageririk e d ten arg ment ek<br />

ere Belleti-ren ent an partitibo kas abstrakt a eraman de aketela pentsat<br />

behar d g : partitiboaren kas abstrakt rako arg ment horiek m gagabeak<br />

i an behar d te eta m gagabetas naren eragina ere, a ald behar d te.<br />

E skara bad g -(r)ik morfologia ko marka hart gabe<br />

m gagabetas naren eragina a alt en d en eraik nt a-mota bat, antipasiboa<br />

bain en ere (102) .<br />

(101) a. Ga a asko ik si dit t<br />

b . Z re et ea ik si d t<br />

(102) a . Ga a asko ik sia nai<br />

b .*Z re et ea ik sia nai<br />

Goiko adibideak konparat , bistan da eraik nt a aktiboan (101) osagarri<br />

ena m gagabe ein m gat a i an daitekeela, hots m gagabetas naren<br />

eraginik e dagoela . B aina eraik nt a antipasiboetan (102)<br />

m gagabetas naren eragina ik s daiteke, k antifikat aile baten beharra<br />

baitago . A alpena, ha e i an daiteke : eraik nt a aktiboetan jokat riko<br />

adit ak arg ment g tiekiko kom n tad ra behar d , horrela arg ment ek<br />

Varen islapen hedat etan gora egiten d te eta egit ra ko kas a hart en d te<br />

1 .4. a piatalean a ald d g neko mod an. (102) eraik nt a antipasiboetan<br />

ordea, egon adit aren osagarri mod ra t ertat riko parti ipio-perpa sa<br />

d g (ik s la garren atalaren 4 .4 .3 . a pisaila) .<br />

(1 0 2 ') a . pro [ga a asko ik sia] nai<br />

b .*pro [ re et ea ik sia] nai<br />

107

108<br />

I an adit arekin kom n tad ra a alt en d en lehenengo pertsonako<br />

i enordaina, ik si adit aren arg ment a da ga a asko edo re et ea<br />

be ala, baina lehenengoak a alt en d en kom n tad ragatik ik s<br />

daitekeene , egit ra ko kas a hart d egon adit aren islapen hedat an .<br />

Kont tan hart behar da ord an, egon adit a arg ment bakarrekoa dela eta<br />

bera , g ne bakarreko lag nt ailea islat en d ela . Horta beste arg ment ak<br />

(osagarri enak), bere perpa saren barnean hart behar d kas a eta i an<br />

ere parti ipiotik hart en d partitibo bere ko kas a.<br />

E skal <strong>gramatika</strong>ren tradi ioari jarraiki bai ga a asko eta bai re et ea<br />

osagaiek absol tibo kas a d tela esango gen ke, bai (101) eta bai (102)<br />

adibideei dagokiene . Baina morfologia ko sailkapen hori e dator bat kas<br />

abstrakt en banaketarekin, absol tibo morfologia ko marka g t iene<br />

nominatibo, ak satibo edo partitiboa daramaten arg ment ek a al<br />

baite akete.<br />

Ik sten nabariki ailagoak diren arren, badira 'm gagabetas naren eragina'<br />

agert en d ten beste test ing r bat k ere : partitibo kas abstrakt aren<br />

agerpenak i an daite keen m gagabetas naren eragin horiek, irak rketa<br />

e istent iala onart en d ten adit inak satiboetan a ald behar d te<br />

seg rtas n handia eta bera , honelako eragina ik si ahal i ateko ha tagai<br />

onenetariko bat egon adit a i an daiteke .<br />

(103) adibideetan, m gagabetas naren eragin garbia ik s daiteke, a eta b<br />

adibideak onargarriak diren bitartean c eta d ba tert ekoak baitira<br />

(103) a . Z re arg menta ioan p nt ah l bat dago<br />

b . Z re arg menta ioan badago p nt ah l bat<br />

c . *Z re arg menta ioan p nt ah la dago<br />

d . *Z re arg menta ioan badago p nt ah la<br />

S bjekt mod ra NP m gat a hart eko e intas narekin batera, irak rketa<br />

e istent iala (104) ik s daiteke, horrek partitibo kas aren a rrean ga dela<br />

bermat en d elarik.<br />

(10 4 ) E , =p nt ah la, re arg menta ioan dago

Hala ere, it ra m gagabetas naren a rkako dat ak diren (105) be alako<br />

perpa sak onargarriak dira. Perpa s ha etan, (103c) eta (103d) adibideetan<br />

be ala, m gat ailea d ten s bjekt ak dit g , baina oraingoetan m gat ailea<br />

pl rala da.<br />

(105) a . Z re arg menta ioan ara oak da de<br />

b . Z re arg menta ioan bada de ara oak<br />

Adibide horien interperta ioari eha kiago begirat ordea,<br />

'm gagabetas naren eraginaren' a rkakoak e direla ik s daiteke : s bjekt<br />

horiek irak rketa m gagabea hart en d te, (104) enbakia adiera i den<br />

irak rketa e istent ialaren ant ekoa hain en ere . Horrenbeste , honelako<br />

perpa setan -rik marka a alt en e bada ere, partitibo kas abstrakt a e arri<br />

dela pentsa daiteke .<br />

Ik s de ag n, la test ing r horietan onargarria den -rik partitibo-marka<br />

morfologikoa .<br />

(1 0 6) a . *Z re arg menta ioan p nt ah lik dago<br />

b . Z re arg menta ioan badago p nt ah lik<br />

(103) eta (105) sailetako a eta b adibideak onargarriak diren bitartean,<br />

(106a) adibidea e da onargarria : -rik marka morfologikoak, partitibo kas<br />

abstrakt a e e ik, polaritate ko element baten ilegi tapena eskat en d .<br />

Zilegi tat ailea ba- a rri ki enfatikoa (106b) edo e e tapenaren adit ondoa<br />

(107a) i an daite ke (hain en Laka-ren (1990) E b r aren balioetako bi )<br />

edo baita enbait menperat (107b, c) eta enbait adit ondo ere (107d) .<br />

(107) a . Z re arg menta ioan e dago p nt ah lik<br />

b . Z re arg menta ioan p nt ah lik badago, berehala<br />

jakinara iko di te<br />

c . Z re arg menta ioan p nt ah lik egotekotan,<br />

berehala jakinara iko di te<br />

109

110<br />

Ideia ha ek indart eko, konpara dit ag n egon adit aren adiera<br />

e istent iala d ten (103), (105) (106) eta (107b) adibideak kokapene ko edo<br />

atrib io ko adiera d ten (108) adibideekin . Adiera ha etan e dago<br />

m gagabetas naren eraginik, horrek s bjekt ak partitiboa gabe bestelako<br />

kas bat jaso d ela esan nahi d elarik.<br />

(1 0 8) a . Arg menta ioaren p nt ah la hasierako<br />

hipotesian dago<br />

b . Arg menta ioaren p nt ah la konpond gabe dago<br />

oraingo<br />

c . Arg menta ioaren p nt ah l(etariko) bat<br />

hasierako hipotesian dago<br />

d . Arg menta ioaren p nt ah l(etariko) bat<br />

konpond gabe dago oraingo<br />

Pl raleko m gat ailea daramaten s bjekt ak ere onargarriak dira (109),<br />

baina oraingoan irak rketa m gat a d te, (105) adibideetan e be ala .<br />

Ha etan ere partitiboa e den kas a e arri aiela esan daiteke bera .<br />

(1 0 9) a . Arg menta ioaren p nt ah lak hasierako<br />

hipotesian da de<br />

b . Arg menta ioaren p nt ah lak konpond ta da de<br />

Horreta gain, (108) eta (109) adibideetan, e d g irak rketa<br />

e istent ialik, s bjekt ak daraman kas a alant arik gabe partitiboa e dela<br />

esan de akeg larik .<br />

Ord an, irak rketa e istent iala d ten (103), (105) (106) eta (107b)<br />

adibideetan, 'm gagabetas naren eragin' garbia d g la esan de akeg :<br />

osagarri ena bere sorrera-g nean gerat da eta adit ak partitibo kas a<br />

esleit dio bere ko mekanismoaren bide . Horre egatik da e ine koa<br />

arg ment m gat a g ne horretan . (107a) adibidean, e ine koa da<br />

partitibot at hart ohi den -rik morfologia ko marka, arg ment horrek<br />

partitibo kas abstrakt a i anik ere b kaera horren e arketarako behar den<br />

ilegi tapena falta baita.

111<br />

Horrenbeste , partitibo bere ko kas abstrakt aren esleipena eta -rik<br />

morfologia ko markaren eransketa, berei i beharreko gertaerak dira :<br />

morfologia ko markaren eransketarako partitibo kas abstraktoaren<br />

e arketa gain, element bere i bat en ilegi tapena behar da .<br />

Esan beharrekoa da O harçabal (1990) e skararen kas -sistema a tert<br />

d enean, ant eko ondoriora held dela ergatibo eta absol tibo marka<br />

morfologikoei dagokiene : nominatibo eta ak satibo kas abstrakt ak,<br />

morfologian ergatibo edo absol tiboaren bide ga a daite ke eta ak satibo<br />

kas abstrakt a absol tiboaren bide ga at en da morfologian. A kera<br />

g tiak erla ionat , ondoko eskema lort ko gen ke :<br />

KASU ABSTRAKTUA<br />

MARKA MORFOLOGIKOA<br />

nominatiboa ak satiboa partitiboa<br />

ergatiboa + - -<br />

absol tiboa + + +<br />

partitiboa - - +

1 .6 . I enki-predika ioa, kas -e arketa eta hesiak<br />

I enki-predika ioaren arloan, predika io-harremanak osagai bati ote<br />

dago kion finkat behar da e er baino lehenago . Tesi honen sarreran bertan<br />

a ald d g ne ara o honetarako bi konponketa desberdin proposat dira<br />

'Predika ioaren Teoria' (Williams, 1980, 1983) eta 'Perpa s T ikien<br />

Teoria' (Sto e l; 1981, 1983) : lehenengo ik spegitik, predikat aren islapen<br />

nag sitik kanpo dagoen arg ment a da s bjekt a, eta horrek bete behar<br />

d en baldint a - bakarra, - predikat a c-komandat ea da. Perpa s T ikien<br />

analisian ordea, s bjekt /predikat harremanari egit ra-mailan ere osagai bat<br />

dagokiola defendat da .<br />

I enki-predika ioaren e a garri aipagarriena, predikat -b r ak kas -<br />

e arketarako d en e intas na da alant arik gabe . Horrela, i enkipredikat<br />

ak bere s bjekt a O-markat en bad ere, eta s bjekt eta<br />

predikat ak nolabaiteko osagaia osot en d tela onart rik ere, arg ment<br />

horrek O-markaketarako ik sgarri i an dadin behar d en kas a, osagai<br />

horretatik kanpo bilat behar d .<br />

S bjekt horrek bi mod i an dit ake behar d en kas a esk rat eko :<br />

lehenengoa, bere sorrera-g nean bertan kanpoan dagoen kas -e arle batetik<br />

hart ea liteke ; mekanismo horri 'kas -e arketa bere ia' derit o (ik s 1 .4 .<br />

a piatala) . Bigarren a kera s bjekt hori kas a har de akeeneko kokag ne<br />

batera m git ea liteke ; g ne horrek, 6'-g nea i an behar d eta bestetik,<br />

m gimend horretan katea bat (NPi, ti) erat en da .<br />

Perpa s t ikiaren igoeraren eta kas -e arketa bere iaren kas etan, ant eko<br />

ara oa d g . I an ere kas -e arketa gobern pean gertat en dene<br />

(Chomsk , 1981), s bjekt horrek gobernat rik egon behar d , kas a sort<br />

deneko g nean bertan jaso ahal i ateko . Bestetik, m gimend rik egotekotan<br />

a tarna bat gerat en da m gimend aren sorrera-g nean 'Islapenaren<br />

Oinarria' e bort at eko, eta a tarna horrek egokiro gobernat rik egon behar<br />

d .<br />

113

114<br />

'Gobern a' da bera , e inbeste definit beharreko harremana. Chomsk -<br />

ren (1981) lanean, ondoko defini ioa eskaini en gobern -harreman<br />

horretarako :<br />

(111) a -k [i gobernat en d bbaldin<br />

(i) (X=X'<br />

(ii) a-k R c-komandat en bad eta, baldin -k R c-<br />

komandat en bad , ord an -k a c-komandat en d<br />

edo bestela, R-k c-komandat en d<br />

Ondorio , gobernat aileak b r ak i aten dira beti ; gainera, element<br />

gobernat a c-komandat behar d te eta beren artean e da islapen nag sirik<br />

egon behar. Bestetik, kas a gobern pean e art en dela onart rik, objekt ari<br />

kas a Vak berak e art en dion bitartean s bjekt ari infle ioaren AGR<br />

element ak ematen diola pentsat behar da.<br />

Gobern aren defini io horrek, ondorio interesgarriak ekarri dit baita<br />

'kas e arketa bere iaren' ing r an : SCen s bjekt ari kas a kanpotik e arri<br />

behar ba aio, SCa e in i an daiteke islapen nag sia . Arlo honetan, S maila<br />

proposat en SCetarako (Chomsk , 1981), eta beren s bjekt ari V adit<br />

nag siak gobern pean kas a e art en iola ere onart en. I an ere, honen<br />

aldeko dat rik argigarriena elakoan, s bjekt horiek ingelesa objekt en<br />

tipikoa den ak satibo kas a hart en tela a pimarrat d te hi k nt alariek.<br />

(112) I consider [him intelligent]<br />

A kera hori posible e denean, m gimend a pentsat behar da . SCaren<br />

s bjekt a kas a har de akeeneko g ne batera m git en dela onart ahal<br />

i ateko, bi baldint a behar dira: aide batetik, 6-paperik hart en e d en g ne<br />

batek egon behar d m git riko arg ment hori hart eko eta bestetik,<br />

m git riko arg ment ak t iriko a tarnak egokiro gobernat rik egon behar<br />

d (ECP) .

115<br />

0-paperik gabeko A-g neen bila abiat en bagara, 76 s bjekt en esparr an<br />

bilat behar dit g , men objekt arena beti baita 0-g nea 'Islapenaren<br />

Oinarriaren arabera . S bjekt aren g nea berri , 'Islapenaren Oinarri<br />

Zabald a' edo 'Predika ioaren Oinarria' direlakoetatik atera daitekeene , O'-<br />

g nea i an daiteke enbait egoeratan .<br />

0'-s bjekt en kas istika finkat eko ord an, 'B r ioren Orotarapena'<br />

i ena e ag n denetik abia gaite ke : adit bat k e dira beren objekt ei<br />

kas a e art eko gai eta honekin batera e dit te beren s bjekt ak 0-<br />

markat en . Bere itas n bikoit ha a alt en d ten adit en artean, hir - sail<br />

egin daiteke :<br />

(i) Adit iragangait en sail bere i bat, adit ergatibo edo<br />

inak satiboena hain en. Adit ha en arg ment bakarrak<br />

objekt en sinta i ko e a garri bat k a alt en dit ela ik sirik,<br />

adit aren osagarriaren g nean sort en dela p r o p o s a t e n<br />

B r io-k (1981) .<br />

(ii) Adit gorat aile i ena e ag n diren adit ak . Ingelesa ko to<br />

seem adit a adibide .<br />

(iii) Morfologia pasiboa : morfologia pasiboak ak satibo kas a<br />

rgat en d ela defendat da GB arloan ; horrela era pasiboan<br />

a alt en diren adit en e a garriak, adit inak satiboek hi tegitik<br />

da katen berberak dira .<br />

Adit ha ek g tiek elkarren artean erak sten dit ten ant ekotas nak direla<br />

eta, erra ondorio ta daiteke adit aren osagarriaren g nean sort en den<br />

arg ment horrek, bertan • 0-papera har bade ake ere kas a hart eko<br />

s bjekt aren g nera igo behar d ela . Bistan dene , m gimend horrek e<br />

d 'O-Iri pidea' bort at en . 77 S bjekt horiek kas a s bjekt aren g nean<br />

hart en d telako froga mod ra, arg ment horiek s bjekt en berei garria<br />

den 'nominatibo' kas a hart en d tela a pimarrat da.<br />

76 Chomsk -ren (1981) arabera, 0-g nea, arg ment -adabegia D-egit ran ga at en<br />

deneko tokia da eta A-g nea, potent ialki arg ment bat har de akeen g nea.<br />

77 O- Iri pidearen arabera, arg ment bakoit ak 0-paper bat i an behar d eta gainera 0-<br />

paper bakarra.

116<br />

(113) Hel is [ti intelligent]<br />

(114) Hei seems [ ti to be intelligent]<br />

(115) Hei as e pected [ ti to in]<br />

Bestetik, m gimend an t iriko a tarnak egokiro gobernat rik egon behar<br />

d . Hona hemen, Chomsk -k (1981) harreman honetarako proposat en<br />

form la ioa:<br />

(116) ECP : [a e] delakoak egokiro gobernat rik egon behar d<br />

(1 17) a-k egokiro gobernat en d i, bbaldin a-k (3 gobernat en<br />

bad eta ae~AGR<br />

(118) a-k egokiro gobernat en d R, bbaldin, a-k 3<br />

gobernat en baldin bad eta a le ikoa bada<br />

Goiko kas etan, aint indaria eta t iriko a tarnaren artean VP hesia dago<br />

eta bera , a tarna e in egon daiteke egokiro gobernat rik (117) baldint aren<br />

bide , baina g tietan V b r le ikoak a tarna goberna de ake horietan<br />

g tietan kakoen artean sart d g n osagai hori islapen nag sia e bada : S<br />

mailako osagaiak dit g (Chomsk , 1981) .<br />

Orain arte, bera , Varen osagarri mod ra t ertat riko, ha da<br />

a pikategori at riko bi SC-mota ik si d g : consider be alako adit<br />

iragankorrek hart en dit tenak (112) eta adit inak satiboek edo ant eko<br />

e a garriak a alt en dit ten adit ek edo adit en ga aketa morfologikoek<br />

hart en dit tenak (113, 114, 115) . Lehenengo kas an adit nag siak kas a<br />

e art en diene , ga at riko s bjekt le ikoak a alt en dit te SC horiek ;<br />

bigarren kas an berri , adit nag siak bere e a garri le iko (edo<br />

morfologiko)en artean ak satibo kas a e art eko e intas na d ene , SCaren<br />

s bjekt ak gora jo behar d eta sorg nean (egokiro gobemat rik egon behar<br />

d en) a tarna t i behar d .<br />

Edo ein mod tan, objekt ari s bjekt ari be ala kas a islapen f nt ional<br />

batean e art en aiola onart rik (Chomsk , 1989), bi kas ha ek ant eko<br />

samarrak lirateke : to consider be alako adit ek a pikategori at riko SCen<br />

s bjekt ei kas a jatorri ko tokian bertan e arri beharrean, [spec, AgrO]

g nean e arriko lit aieke, adit inak satibo (to be ) eta gorat aileek (to seem)<br />

a pikategori at riko SCen s bjekt ei [spec, T] g nean e arriko lit aiekeen<br />

be ala . Horrela e legoke 'kas -e arketa bere ia ' hit egin beharrik<br />

(Chomsk , 1992) eta perpa s t iki ha en g tien s bjekt aren g nean<br />

a tarna bat i ango gen ke (119) .<br />

1 1 T'<br />

T<br />

consider<br />

AgrOP<br />

him 2 AgrO'<br />

AgrO<br />

t<br />

t 1 V'<br />

V SC<br />

t<br />

b . TP<br />

T'<br />

he 1 ^<br />

t 2 intelligent<br />

s VP<br />

N<br />

V Sc<br />

t<br />

117<br />

t 1 intelligent<br />

Dena den, i enki-predika io g tiak e in sar daite ke adit aren osagarriaren<br />

g nean, eta bat etan adj nkt ak direla onart behar da . Adj nkt ak<br />

a kerakoak dira. Bera adit nag siak bere arg ment g tiak ga at rik<br />

dit ene , e dago le ikoki ga at riko element bat e eta NP baten a tarna<br />

gobernat eko mod rik eta s bjekt hori kas rik gabe gerat en da, PRO<br />

kategoriakoa i an behar d elarik .<br />

(120) He Ieft the room [PRO tired]<br />

A rke pen honetatik erra ondorio ta daitekeene , bada de eharo<br />

garrant its diren bi koat : aide batetik, SCa adit nag siaren<br />

a pikategori at eari ote dagokion ala nolabaiteko adj nkt a ote den, eta<br />

bestetik, gobern rako hesiaren defini ioa .<br />

Chomsk , 1986, hesien defini io egokien ing r an arit da hain en<br />

ere. Hala ere, lan horretan eman d en lehenengo pa soa, perpa s-kategoriak<br />

(S, S') X'-Teoriaren eskaki nei egokit ea i an da : a rreko sailetan esana<br />

d g ne , S kategoria I(nfle io)aren islapen nag sia (IP) eta S'

118<br />

C(omplementat aile)arena (CP) direla proposat d . Lan horretan harreman<br />

est etan da de hesien defini ioa eta 0-markaketa. Hona hemen hesien<br />

defini io horretarako Chomsk -k segit d en bidea :<br />

(1 21) a-k enean e-markat en d (3, babaldin a eta (3<br />

ahi pak badira .<br />

(122) 9-markaketa en hori L-markaketa i ena e ag t ohi<br />

da<br />

(123) (3-rako kategoria blokeat ailea (BC) da bbaldin L-<br />

markat rik e badago eta -k R menperat en bad .<br />

(124) (3-rako hesia da bbaldin (a) edo (b) betet en bada :<br />

(a) -k 8 enean menperat en bad , ô R-ren BC<br />

i anik ;<br />

(b) R-ren kategoria blokeat a lea da eta -M IP<br />

Hesiaren defini io ha ek erabakikorrak dira a pikategori at riko SCen<br />

test ing r an, eren eraik nt a ha en s bjekt a den a tarna egokiro<br />

gobernat rik egon ahal i ateko e baita erabakikor gertat en islapen<br />

nag siaren estat sa eta garrant i handiena hart en d en faktorea L-<br />

markaketarena baita. Horrela, (112) eta (113) be alako SCetarako, AP<br />

mod ko islapen nag sia onar daiteke Sto ell-i (1981,1983) jarraiki, eta<br />

(114) edo (115) be alako 'eraik nt a bere iei' IP maila egoki dakieke,<br />

gobern rako hesiak e baitira . (120) adibidearen ant eko adj nkt ak berri ,<br />

beti i aten dira gobern rako hesiak eta e da kanpotik kas a e art eko<br />

mod rik egoten, L-markat rik e baita de .<br />

A ken aldi honetan, GBaren arlo teorikoan gertat diren a rrerapen gako<br />

bat k aipat dit g a rreko a pisailetan : b r f nt ional eta tematikoen<br />

arteko berei keta, kateen eta hesien defini ioak, b r f nt ionalen<br />

deskribapen eta eha tapen abala, e .a.<br />

Kont ept horiek, erabakikorrak dira SCen analisirako, hi k nt a askotan,<br />

hala nola port gese , kom n tad rad n eta kom n tad rarik gabeko SCak<br />

argi eta garbi berei irik baita de s bjekt ari e ar dakiokeen kas aren

ik spegitik . Ohar honetatik hasita egin d te Raposok & Uriagerekak (1990)<br />

port gesaren SCen analisi interesgarri bat.<br />

Egile ha ek, Belleti-k (1988)- partitibo kas aren e arketaren a rrean<br />

egindako oharrak port geserako ere betet en direla frogat d te eta horrela,<br />

adit inak satibo eta morfologia pasiboaren s bjekt ek, adit aren at ean<br />

bertan ga at en direnean, m gagabeak i an behar d te (125),<br />

('m gagabetas naren eragina'), hori partitibo kas a hart d telako froga<br />

delarik. S bjekt horiek adit aren a rreko [spec, INFLI g nean (126) edo<br />

-pro-drop hi k nt etan dagoen alderant i kat riko g nean (127) kokat en<br />

direnean, berri , e d te horrelako eraginik a alt en, nominatibo egit ra ko<br />

kas a hart d tela ler daitekeelarik.<br />

(125) a. Chego m/*? o est dante tarde<br />

b . Foi con idado ml*?o est dante para a festa<br />

(126) a . O est dante chego tarde<br />

b . O est dante foi con idado para a festa<br />

(127) a. Chego tarde o est dante<br />

b . Foi con idado para a festa o est dante<br />

Dat horiek 'kas aren garraioaren hipotesiaren' a rka agert ko lirateke<br />

adit aren at eko s bjekt horrek hart d en kas a e baita espletibo batek<br />

garraiat dion egit ra ko kas a, adit ak berak e arri dion partitibo bere ko<br />

kas a bai ik (horre egatik lirateke a<strong>gramatika</strong>lak m gat riko NPak).<br />

Eg_oera honetatik abiat ta, adit inak satiboekin edo pasiboarekin batera<br />

agert en diren SCen egoera a tert d te . Hasteko, kas -e arketa bere ia<br />

onar de aketen SC osagarrien eta horrelakorik e in a al de aketen SC<br />

adj nkt en arteko e berdintas n nabaria dago : SC adj nkt en s bjekt ak<br />

'm gagabetas naren eragina' a al de ake, partitibo kas a har de ake bera ;<br />

SC osagarrien s bjekt ak berri , e in har de ake partitiborik . Partitiboa<br />

bere ko kas a dene , D-egit ran e art en da 0-paperarekin batera ;<br />

horrenbeste , e aie inoi e art en a pikategori at riko SCen s bjekt ei<br />

(128), i enki-predikat aren b r ak 6-papera esleit eko gai bada ere, e in<br />

eslei baite ake inolako kas rik. S bjekt a adit nag siaren arg ment bat<br />

119

120<br />

denean berri , 9-papera eta kas a batera e art en dira eta posible gertat en<br />

da partitibo kas a.<br />

(1 2 8) a . *Esta an [alg ns carros a ariados]<br />

b . *Esta an [alg ns carros por arranjar]<br />

(129) Nasce m rapa [ PRO com ma costela partida]<br />

Analisi honen aldeko beste dat argigarri bat d g , SC adj nkt hori hart<br />

d en adit aren at eko s bjekt ari determinat aile m gat bat e art en<br />

badiog (126), m gagabetas naren eragina agerian j art en bait .<br />

(130) a . *Nasce o Man el com ma costela partida<br />

b. O Man el nasce com ma costela partida<br />

Edo ein mod tan, SC osagarrien artean berei keta garrant its a egin<br />

daiteke SC adjektibal eta preposi ionalen artean . Lehenengoek, e d te<br />

m gat riko s bjekt rik onart en adit aren at ean (13 la) baina bai ordea<br />

bigarrenek (13 lb) .<br />

(13 1) a . *Esta an [os carros a ariados]<br />

b . Esta an [os carros por arranjar]<br />

Adit aren at eko s bjekt horrek hart en d en kas a, nominatiboa da,<br />

(132) adibidean ik s daitekeen be ala.<br />

(1 3 2) a . Ficaram [eles sem armas]<br />

b . *Ficaram [eles feridos]<br />

E berdintas n honen arra oia SC adjektibalen kom n tad ran dagoela<br />

defendat d te aipat riko egileek: mota horretako perpa sek b r mod ra<br />

Agr d en islapen f nt ional bat i aten d te, beraietan agert en den<br />

kom n tad ra islapen horren espe ifikat aile/b r harremanari<br />

dagokiolarik . Bestetik, egile ha ek F k i & Speas-en (1986) hesiaren<br />

defini ioa jaso d te, ondokoa alegia :

(133) a hesia i ango da bbaldin oc X" bada [ha da,<br />

espe ifikat aile bat d en islapen f nt ionala baldin bada]<br />

Honen bide , SC adjektibal eta preposi ionalen kas -e berdintas nen berri<br />

eman daiteke : preposi ioa b r le ikoa dene , bere islapen nag siak e d<br />

nominatiboaren e arketarako hesi mod ra jokat en . Agr b r f nt ionalaren<br />

islapenak diren SCak berri , kas -e arketa horretarako eharkae inak<br />

gertat en dira, islapen horrek hesi mod ra jokat en bait .<br />

E skararen kas ra it li , arg ment ek bad te m git eko askatas n<br />

handia. Bestetik, jadanik adit era eman d g ne , 'absol tibo' marka<br />

bakarraren bide hainbat kas abstrakt (nominatibo, ak satiboa edo<br />

partitiboa) ga at en dira morfologian . B kat eko, partitibo i ena e ag n<br />

d g n -rik morfologia-markaren esleipenerako, marka hori eramango d en<br />

arg ment ak partitibo kas abstrakt a i atea e e ik, nolabaiteko<br />

ilegi tapena behar da (gogorat 1 .5 . a pisaila) .<br />

I an eta egon adit etatik hasita, badakig adit ha en adiera e istent ialean<br />

a alt en den arg ment ak -rik marka agert ohi d ela, eta bera , partitibo<br />

kas abstrakt a ere badaramala pentsa de akeg .<br />

(1 3 4) a . Bada Ja ngoikorik<br />

b . E dago ogirik<br />

Baina atrib t t at har daitekeen element bat gainerat en d g nean, -rik<br />

marka e ine koa gertat en aig .<br />

(1 3 5) a .*E da a torik handiegia /*A torik e da handiegia<br />

b . *E dago a torik ap rt ta /?A torik e dago ap rt ta<br />

(135) adibide horietan alant agarri i an daiteke e ine koa dena partitibo<br />

kas abstrakt aren esleipena ala -rik morfologia-markaren e arketa ote den.<br />

Horta , polaritaterik gabeko test ing r ak a rkit behar dit g ,<br />

m gagabetas naren eraginik ba ote dagoen ik steko .<br />

(136) a. Zenbait a to handiegiak dira hirian ibilt eko<br />

121

122<br />

b. Z re a toa handiegia da hirian ibilt eko<br />

(1 3 7) a . Handiegiak dira enbait a to hirian ibilt eko<br />

b . Handiegia da re a toa hirian ibilt eko<br />

Adibide ha etan e dago 'm gagabetas naren eraginik' eta bera , s bjekt<br />

arg ment ek, e eta m gagabeak direnean ere, e d te partitibo kas<br />

abstrakt a hart en . -Rik markaren eransketarako lehen baldint a (partitibo<br />

kas abstrakt a) da bera h ts egiten d ena eta e bigarrena (nolabaiteko<br />

ilegi tat ailea, hala nola polaritate ko test ing r a) .<br />

Ondorio , i an eta egon adit ek beren adiera e istent ialean 8-papera eta<br />

berarekin batera partitibo bere ko kas a esleit en diote beren arg ment<br />

bakarrari . Atrib io ko eraik nt etan berri , arg ment bakarrari 8-papera<br />

esleit en diona i enki-predikat aren b r a da eta inolako kas rik esleit eko<br />

gai e dene , ba tert rik dago partitibo bere ko kas a.<br />

Ik s dit ag n i enki-predikat ekin, edo hobeki esan perpa s t ikiekin,<br />

a pikategori at rik da den beste adit bat en kas a.<br />

(1 3 8) a . Aint inako a to horrek erosi berria dir di<br />

b . Aint inako a to bat ek erosi berriak dir dite<br />

(1 3 9) a . Z re lanari interesgarri derit ot<br />

b . Lan bat ei interesgarri derit et<br />

(140) a . Lehenengo atala b kat t at eman d t<br />

b . Atal bat k b kat t at eman dit t<br />

Goiko hir adibide-m lt oetan m gagabetas naren eraginik e dagoela ik s<br />

daiteke eta bera , partitibo kas a esleit en e dela pentsa de akeg .<br />

Polaritate ko eraik nt ak ha tat rik, are garbiago gera daiteke hori (137) .<br />

(1 41) a . *E dir di a torik erosi berria<br />

b . *E derit ot lanik interesgarri<br />

c . */o .k .E d t atalik b kat t at eman 78<br />

78 Hi t n bat ent at onargarriak dira (141c) be alako perpa sak, baina beste bat ek e<br />

dit te horrelakorik onart en : onart en e dit tenek a pisail honetan a ald d g neko

d . ?/o .k. E d t inolako atalik b kat t at eman 79<br />

Horrela ba, e skal i enki-predikat osagarrien s bjekt ak nominatibo,<br />

ergatibo edo datiboa markat rik ager daite ke, arr ntena absol tiboa hart ea<br />

bada ere . Ergatiboa eta datiboa hart behar l keten s bjekt ak, hasieratik<br />

ba tert behar dira partitiboaren esleipenetik, kas hori D-objekt ei soilik<br />

e ar baitakieke . 80 Baina hala ere, objekt aren g nean sort ko liratekeen<br />

s bjekt ei ere e in eslei dakieke partitiboa (140, 136, 137), e eta<br />

mod ra jokat en d tela ler de akeg . (141e) adibidea onart en d ten hi t nek ordea,<br />

honelako perpa setan berranalisi bat egiten d tela eta b kat t at eman osotas nean<br />

predikat konple bat balit be ala jokat en d tela pentsat behar d g . Horrela, atal<br />

arg ment ak partitibo bere ko kas a har de ake predikat konple horretatik . Raposo&<br />

Uriagereka-k (1990) ant eko a alpena eman d te m gagabetas naren eragina agert en d ten<br />

eta print ipio a pikategori at riko perpa s t ikien s bjekt ak diren port gese ko<br />

adibideetarako .<br />

79 (141e) onart en e d ten hi t netarako, perpa sak nabariki hobat en dira inolako edo<br />

inongo be alako e e ko polaritate-hit ak gainerat en direnean (141d) : hit ha ek<br />

k antifikat aileak dira eta -rik marka morfologikoaren erem tik kanpo ere erra ten d te<br />

m gagabearen agerpena . Michelena-k (1978) a pimarrat d ene , aint inako ida leek<br />

ergatibo m gagabea erabilt en ten ga r eg n g k inola ere e in erabil de akeg neko<br />

test ing r an : " E saind c, e Aing ir c eta e are misericordiaren amac ere [eginen d<br />

othoit ] " (A lar, p . 337) . Hala ere, inolako hit a gainerat ga r eg n ere ergatibo<br />

m gagabea onargarria dela eman d adit era Michelena-k aipat riko lanean .<br />

Horrela ba, (141d) perpa seko partitiboa onargarria da inolako k antifikat aileari esker<br />

eta e benetan arg ment ak partitibo kas abstrakt a hart eari esker. Egoera ha eta 73<br />

oharrean aipat dit g n O . de Urbina-ren adibideak (gi onik nahikoa /eskerrik asko l<br />

hi k nt arik gehienak), ant ekoak lirateke, g tietan bait g -rik markaren agerpena<br />

ilegi tat en d en k antifikat aile ga at bat. Partitibo kas abstrakt a d g nean berri ,<br />

k antifikat aile e istent ial isil bat i ango gen ke O . de Urbina-ren (1986) irit i .<br />

80 S bjekt horiek, adit nag siaren osagarri mod ra t ertat riko perpa s t iki batean<br />

sort en badira, ne rri batean objekt en g nean jaio dira. Baina, horrela tematikoki<br />

markat en dit ena i enki-predikat aren b r a da eta horrek e d kas a esleit eko<br />

ahalmenik. Bera ba tert rik dago partitibo kas abstrakt aren esleipenerako behar den<br />

bere ko mekanismoa .<br />

123

124<br />

polaritate ko eraik nt etan ere. Hala ere, partitiboa daraman arg ment ari<br />

inolako edo inongo be alako 'e e ko polaritate-hit en' bat gainerat en<br />

aionean, perpa sak onargarriago bih rt en dira hi t n askorent at.<br />

Predikat adj nkt en kas an, partitibo kas abstrakt ak posible i an behar<br />

d ela pentsat era garamat a hemen a alt en ari garen <strong>teoriak</strong>.<br />

(1 4 2) a . A rten ere jaio dira ha r bat k eritet e honetan<br />

b . A rten ere jaio dira ha rrak eritet e honetan<br />

(142) adibideari begirat en badiog , 'm gagabetas naren eraginik' e<br />

dagoela dir di, bai m gat ailerik gabeko (142a) eta bai m gat ailed n<br />

(142b) adibideak onargarriak baitira . Hala ere, eha kiago begirat gero,<br />

(142b) adibidearen irak rketa espero itekeen irak rketa m gat a i an gabe<br />

irak rketa m gagabea dela ik s daiteke, (142a) eta (142b) adibideek ant eko<br />

interpreta ioa d telarik (143) . 81<br />

81 Sing larreko a kera ere badago eta m gat ailed n ein m gat ailerik gabeko aldaerak<br />

onargarriak direla dir di :<br />

(i) a . Et e honetan ha r bat jaio da<br />

b . Et e honetan ha rra jaio da<br />

Hala ere, adibide ha ek, Belleti-k (1988) bere teoriaren it ra ko salb espen mod ra<br />

aipat dit en enbait adibideren bidetik lihoa ke . Esate baterako, bat etan ingelesa<br />

partitiboa a ald behar lit atekeen (ii) be alako eraik nt etan, arg ment m gat ak mal<br />

daite ke.<br />

(ii) Nobod arro nd here is orth taiking to . . . ell, there is John<br />

the salesman .<br />

Belleti-k, horrelako adibideetarako defendat d ene , (ii) be alakoetan, ' errenda-<br />

irak rketa'( List Reading ) egin behar da e inbestean; ha da, John pertsona-talde baten<br />

partaideetariko bat dela lert en d g . Belleti-ren arabera, errenda-irak rketa NP m gat<br />

bati partitibo kas a esleit en aionean s ertat en da . Bera , (ii) e lit ateke partitibo-<br />

kas aren e arketaren salb espena .<br />

Bestetik, ' errenda-irak rketaren' kas bere i bat lit atekeen 'element bakarreko<br />

interpreta ioa' (Uniq eness Interpretation) ere badela defendat d (iii) be alako adibideen<br />

berri emateko.<br />

(iii) É stato r bato il portafogilo a Maria .

(143) E , = ha rra, a rten eritet e honetan jalo<br />

Interpreta io hori gainera, irak rketa e istent ialari dagokiona da.<br />

Test ing r horretan, -rik partitibo marka ere a al daiteke (144), irak rketa<br />

(142) adibideena delarik. Horrenbeste , bai (142) eta baita (144) adibideetan<br />

s bjekt ak partitibo kas abstrakt a d ela pentsa de akeg , -rik<br />

morfologia ko marka (144) adibideetan bai ik erantsi e bada ere .<br />

(1 4 4) a . A rten ere jalo da ha rrik eritet e honetan<br />

b . A rten ere e da ha rrik jalo eritet e honetan<br />

Ik s de ag n er gertat en den i enki-predikat bat (hilda) gainerat takoan .<br />

(1 4 5) a . A rten ere jalo dira ha r bat k hilda eritet e<br />

honetan<br />

125<br />

b . A rten ere jalo dira ha rrak hilda eritet e honetan<br />

Italiera , (iii) adibidean il portafoglio NPak betet en d en adit pasiboaren at eko g nea<br />

da hain en partitiboa a alt eko g ne egokienetariko bat eta hala ere m gat riko NP bat<br />

d g . Horren arra oia, Belleti-ren arabera, NP hori errenda baten element bakarra dela<br />

lert ahal i atea da. Horrela, (i ) be alako perpa sa e lit ateke onargarria, pertsona<br />

bakoit ak portafolio bakar bat i an obi bad ere, landare bat e in bar baitaiteke errenda<br />

baten element bakart at.<br />

(i ) *É stata r bata la planta a Maria .<br />

(ib) adibideari it li , hor ere 'element bakarreko interpreta ioa' d g la ler de akeg ,<br />

arr ntena et e batean aldi berean ha r bakar bat jaiot ea baita eta bera , partitibo kas a<br />

hart d en m gat riko NP baten a rrean ga dela pentsa de akeg . Ik s de ag n horrelako<br />

irak rketarik onart en e d en ( ) adibidean 'm gagabetas naren eragina' garbiagoa dela,<br />

'element bakarreko interpreta iorako' lek rik e baitago .<br />

( ) a . Istrip bat gertat da<br />

b . *Istrip a gertat da

126<br />

M gagabetas naren eragina, mantend egiten da eta bera , i enki-<br />

predikat a gainerat en denean ere partitibo kas abstrakt a eslei daitekeela<br />

ik s daiteke . -Rik morfologia ko marka ere onargarria dela ik s daiteke<br />

(146) .<br />

(1 4 6) a . A rten ere jaio da ha rrik hilda eritet e honetan<br />

b . A rten ere e da ha rrik jaio hilda eritet e honetan<br />

Espero genit akeen dat ak dit g , eren eraik nt a horietan i enki-<br />

predikat aren s bjekt t at hart en den arg ment a adit matri earen<br />

arg ment a ere bada eta bera bad adit nag si-horretatik kas a D-egit ran<br />

bere ko mekanismoaren bide lort eko a kera.<br />

I enki-predikat osagarrien kas ra it li (141), i enki-predikat horien<br />

s bjekt mod ra lert en den arg ment ak, predikat -b r horretatik<br />

hart en d 0-papera baina kas a beste nonbaitetik hart en d : bi motatako<br />

a kera d g kas -e arle mod ra, alegia, V matri ea eta V horren islapen<br />

hedàt aren atiren bat (hots, Infle ioaren atiren bat) .<br />

Alde batetik, i enki-predikat aren s bjekt horrek a alt en d en<br />

morfologia ko marka ergatiboa (138) edo datiboa (139) denean e dago<br />

alant arik : kas -e arlea e in i an daiteke Va, D-osagarriek beti a alt en<br />

bait te absol tiboa . 82 Horrela ba, kas horietan arg ment horiek SCetik<br />

atera eta egokiro gobernat riko a tarna bat t i behar d te . SC horiek bada<br />

e d te a tama horien gobern rako hesiak i an behar.<br />

Beste aide batetik, i enki-predikat aren s bjekt a absol tiboan d ten<br />

adibideak da de ; (140), (136) eta (137) alegia: (136) eta (137) kas etan,<br />

kas -markat ailea Va i atea, ba tert behar da, adit horiek inak satiboak<br />

direne egit ra ko kas rik e in e ar de aketela onart behar baita . A kera<br />

bakarra bada, s bjekt aren igoera da berriro ere .<br />

82 Vak e skara nolabaiteko kas rik e ar ote de akeen ere, oraindik ere e tabaidan dagoen<br />

arma da, baina edo ein kas tan ere adit ak nolabaiteko arg ment ari kas a e art ekotan,<br />

bere osagarriari e arriko lioke .

127<br />

B kat eko, eman adit iragankorraren kas an (140), adit a gai i an liteke<br />

ak satibo kas abstrakt a esleit eko ('kas -markaketa bere ia') (145a) eta<br />

bestetik, baliteke NP hori Infle iotik nominatibo kas abstrakt a hart era<br />

gorat i ana (NParen igoera) (147b) : orit arre , e skara absol tiboa a al<br />

daiteke bi horietariko edo ein kas abstrakt rako eta bera e in finka<br />

de akeg NP horrek kas bat edo beste bat ote d en.<br />

(1 4 7) a . pro-k [a toa desagert t at] eman d t<br />

b . pro-k a toai [ti-desagert t at] eman d t<br />

Badago ordea, igoeraren aldeko dat bat : adit matri earen lag nt ailean<br />

a toa arg ment arekiko kom n tad ra ageri da (148a, b) eta horrek igoera<br />

gertat dela jart en d agerian, arg ment horrek D-g nean paper tematikoa<br />

gain kas a bal e bail ke m git eko arra oirik.<br />

(1 4 8) a. Poli iak kot e hori desagert t at eman d<br />

b . Poli iak kot e horiek desagert t at eman dit<br />

E skara bada, 'kas -e arketa bere irik' e dagoela esan de akeg .

128

1 .7 . Lab rbilpena<br />

Lan honetan, e skarak predika io-harremanari b r GBaren barnean<br />

garat diren teoria orokorrei egin die aiekeen ekarpena a tert ko da . Baina<br />

gai ehat ean sart a rretik, analisi g tien gainean nolabaiteko eragina<br />

d ten onarpen bat k egin dit g : hasteko, e skara hi k nt a<br />

konfig ra ionalt at hart d g a ken rteotan egin diren lanei jarraiki .<br />

Bigarrenik, hi k nt alari g tiek be ala, e skara 'pro-drop' eta (orokorrean<br />

behint at) 'b r a-a ken' motako hi k nt a dela ere onart d g .<br />

Ergatibitatearen teoriari dagokione , Le in-ek (1983) frogat t at t i d en<br />

be ala, sinta iaren ik spegitik hi k nt a ak satiboa dela onart d g ge k<br />

ere, morfologiaren ik spegitik kas -markaketa ergatiboa d ela (markat riko<br />

kas a egile jasale motako adit en s bjekt a dela) onart behar bada ere .<br />

Bestetik, adit aren arg ment ak VParen barnean sort en direlako<br />

hipotesiaren aide egin d g , i enki-predikat en X b r en arg ment ak ere<br />

XP islapen nag siaren barnean sort en direla proposat . Arg ment horiek<br />

a alt en d ten lag nt ailearekiko kom n tad raren berri emateko m gi-a<br />

erregela aplikat behar aiela onart d g . Hala ere, adit arekiko<br />

kom n tad ra a alt en d ten ergatibo, absol tibo eta datibo kas en bere ko<br />

edo egit ra ko i aerari b r , e d g adostas nik ik si bibliografian ehar,<br />

e eta kas horien e arketa-mekani moa ere .<br />

129<br />

Edo ein mod tan, g k i enki-predika ioaren dat etan eta Grimsha -en<br />

(1990) islapen hedat aren kont ept an oinarrit ta, ergatibo, absol tibo eta<br />

datiboaren kas -e arketarako egit ra ko mekanismo bat proposat d g :<br />

predikat -b r orok (X), bere islapen perfekt a (XP) e e ik bere islapen<br />

hedat a (islapen f nt ionalak) garat en d sinta ian . VP predikat en (baita<br />

enbait i enki-predikat ren) kas an islapen hedat hori A P-MP-TP<br />

sek ent ia osot rik dagoela onart d g Laka -ri (1991) jarraiki . I an ere,<br />

A hori lit ateke ge re irit i , e skararen kom n tad ra eta kas -sistema<br />

bere iaren eragilea, eren predikat -b r aren islapen hedat a i anik b r<br />

horrek erabakiko bailit ke lag nt ailearen e a garriak, eta bera horrek

130<br />

(gainerako islapen f nt ionaletan eharreko b r b r ko m gimend an)<br />

eragin beharko lit ke kom n tad ra eta morfologia ko marken motak ere .<br />

Partitibo kas ari dagokione , e skararen -(r)ik morfologia ko marka<br />

Belleti-k (1988) finkat riko partitibo kas abstrakt tik berei i behar dela<br />

eman d g adit era : -(r)ik marka daramaten arg ment g tiek partitibo<br />

kas abstrakt a daramate (a rten e da ha rrik jaio eritet e honetan ), baina<br />

partitibo kas abstrakt a d ten arg ment g tiek e daramate -(r)ik<br />

morfologia ko marka (a rten ere ha rrak jaio dira eritet e honetan) .<br />

Bestetik, partitibo kas abstrakt a e skara ere a pikategori at riko i enki-<br />

predikat en s bjekt etatik ba tert rik dagoen bitartean (*a torik e da<br />

handiegia hirian ibilt eko) predikat adj nkt etan-(a rten ere jaio da ha rrik<br />

hilda eritet e honetan ) onargarria dela ik si d g .<br />

Kas -e arketa bere iari dagokione , e skara horrelako mekanismorik e<br />

dagoela jarri d g agerian : predikat horien s bjekt ek igoera pairat en d te<br />

(SC osagarrien kas an) edo bestela, PRO kategoria isilekoak dira (SC<br />

adj nkt en kas an) : poli iak kot e horiek i [ ti desagert t at ] eman dit /<br />

a rten ere jaio dira ha r bat k [PRO hilda ] eritet e honetan .<br />

B kat eko, i enki-predika ioaren ing r an da den bi teoria nag sietan<br />

GBaren ohi ko onarpenetatik rr nt en diren enbait p nt ik si dit g .<br />

Horta , ge re a terketaren abiap nt t at har daite keen enbait iri pide<br />

a ald ere, egin d g :<br />

1) Bai arg ment ak (s bjekt a barne) eta bai predikat ak islapen<br />

nag siak dira.<br />

2) Arg ment ek, 0-paper bat eta kas bat behar d te .<br />

3) Predikat en b r ak 0-sare bat d ten hi tegi-sarrerak dira,<br />

predikat -islapen nag siak s bjekt bati lot eko eskaki na bete<br />

behar d elarik ('Predikat -lot raren Ara a') . Horta , 0-markat rik<br />

e da den islapen nag siak direla esan daiteke.<br />

4) S bjekt a eta predikat a elkart eko ord an, X'-Teoriaren<br />

eskaki nen arabera jokat behar da : adarkaketa bikoit a eta<br />

endo entri itatearen baldint ak bete .

131<br />

5) A kera bat s bjekt a predikat aren espe ifikat ailean t ertat ea da<br />

(Sto ell, 1983) ; baina a pikategori at riko predikat -eraik nt en<br />

kas an, predikat a adit matri eak 6-markat a lit ateke . Bere<br />

predikat -i aera dela eta, ba tert behar lit atekeen a kera da horta :<br />

I consider [Ap him [A' [Aintelligent ]]<br />

6) Adarkaketa bikoit a eta endo entri itatea mantend , predikat a<br />

adit matri earen markaketatik babesteko d g n a kera bakarra,<br />

s bjekt a eta predikat a isladapen f nt ional baten barnean<br />

t ertat ea liteke (perpa s arr ntetan egiten den be ala) . Islapen<br />

f nt ional hori predikat aren 'islapen hedat a' lit ateke : I consider<br />

[FP him i [F [AP ti intelligent ]]<br />

7) Kategoria f nt ional horren (FP) i aera erabakit eko ord an, bi<br />

bide desberdinetatik ekingo diog ikerketari : alde batetik, adit<br />

matri eek ha tat en dit ten predikat ei aspekt -m rri tapenak<br />

e art en di kietela ant eman daiteke, eta bestetik, hi k nt a<br />

askotan, s bjekt /predikat harreman horiek, bi osagai horien<br />

arteko kom n tad ra berei irik da de : AspP (Jon po ik dago /<br />

*Jon po ik bilakat da) eta N P (lib r ha interesgarria da / lib r<br />

ha ek interesgarriak dira) islapenen e istent iaren a kera a tert ko<br />

d g . Bestetik, posposi io baten morfologia d g neko kas etan<br />

(a toa desagert t at eman d te ), SCa PP mailakoa dela<br />

defendat ko d g . Hala ere, perpa s t ikiak erat en dit ten<br />

posposi ioen artean bi sail berei iko d g : kategoria f nt ionalt at<br />

har daite keenak (prolatiboa adibide ) eta kategoria le ikot at hart<br />

behar direnak (inesiboa adibide ) .<br />

Bigarren atalean, e skal predika ioaren a kerak finkat en saiat ko gara,<br />

ondorengo atal teorikoagoei deskribapen-mailako sarrera egiteko asmo .<br />

Hir garren atalean, predika io-harremanaren ing r an proposat i an diren<br />

bi teoria nag sietarako e skarak i an de akeen ekarpena ikasiko d g , bi<br />

teoria horiek elkargarriak direla frogat ko d g larik . B kat eko, la garren<br />

atalean, ge re 'predika ioaren teoria integrat aileak' e skal predika ioaren<br />

a terketarako balio d ela frogat en saiat ko gara, predikat -eraik nt a<br />

desberdinen analisia beraren argitan egine .

132

II . ATALA<br />

EUSKAL PREDIKAZIOAREN<br />

DESKRIBAPENA

2 .1 . Sarrera<br />

Sail honetan, e skal predikat -motak predika ioaren teoria orokorren<br />

ik spegitik ordenat en saiat ko gara . Bera , helb r deskribat ailea i ango<br />

d g gogoan, baina edonola ere, ondoko sailetako e tabaida teorikoei atea<br />

irekiko dien deskribapena egitea ard rat ko gara.<br />

1 .3 sailean ik si d g ne , semantika ko predika io-harremanari dagokion<br />

sinta i ko i aera, -hainbat mod tara ik si d te egileek, c-komandoaren<br />

harreman h tsetik nolabaiteko osagaiaren beharreraino doa en<br />

proposamenak egin dit telarik . Edo ein kas tan, ik spegi deskribat aile<br />

h tsetik, GBaren arloan predika ioa arit diren egile g tiak dato bat,<br />

predikat ak bi sail nag sitan banat eko ord an : aide batetik, e inbestekoak<br />

e i ateagatik adj nkt en sailean sar lite keen'bigarren mailako predikat ak'<br />

dit g , eta bestetik, perpa s onargarriak lort eko e inbestekoak diren<br />

'lehenengo mailako predikat ak' . Hain en ere bi ardat horien ing r an<br />

antolat ko d g atal deskriptibo ha .<br />

'lehenengo mailako predikat en' artean ha ek sart ko lirateke : aide<br />

batetik, jokat riko adi kien ing r an antolat ko liratekeen VPak (1) (ohi ko<br />

gramatiketan 'adi ki-predikat ' i ena aipat ohi direnak) eta bestetik,<br />

ohi ko gramatiketan 'i enki-predikat ' edo 'atrib t ' i ena aipat ohi<br />

direnak (2), hots, atrib io ko adit ek osagarri mod ra eskat en dit ten<br />

predikat ak.<br />

( 1) a . Ha r bat 'aio da<br />

b . Amak ha rrari m s batemandio<br />

(2) a. Ha r hori osot ikia da<br />

b . Saioa b kat t at emango d g<br />

c . Ardoa r bih rt en<br />

'Bigarren mailako predikat ak' (3), g t iagotan hart dira kont tan ohi ko<br />

gramatiketan eta are g t iago e skarari b r ko lanetan : beraien e a garri

138<br />

nag sia beharrre koak e i atea da . E abat en direnean ere perpa s<br />

onargarriak (adiera-aldaketarik e d ten esaldiak gainera) ematen baitit te .<br />

(3) a . Senideak ( triste ) it li dira hiletatik<br />

b . Jon (art ain) joan da Ameriketara<br />

c . Z re lag na (kalean) ik si d t<br />

d . Anek lea (mot ) ebaki nahi d<br />

e . Sagarrak (merke) erosi dit t ga r Gernikako<br />

merkat an<br />

GBaren arloan egin diren lanetan, e da 'i enki-predikat e ' e eta 'adi ki-<br />

predikat e ' hit egiten, predika ioaren gertaera g tiak a alt en dit en<br />

teoria orokor bat eraikit ea baita esparr teoriko horren helb r a eta ik spegi<br />

teorikotik e inbesteko predikat en eta a kerako predikat en arteko<br />

berei keta baita garrant its ena. Hala ere, a terketa gebienetan jokat riko<br />

adit etatik aparteko predikat e arit en dira hi k nt alariak jokat riko<br />

adit en jokaera <strong>gramatika</strong>ren beste esparr bat etan ere a tert en badira ere<br />

(ohi ko gramatiketan) 'i enki-predikat ' i ena e ag n direnen esparr a<br />

predika ioa arit en diren GBaren lanetan baino ik t en e baitira .<br />

Atal honetan bate ere 'i enki-predika ioa ' arit ko gara, 'adi ki-<br />

predika ioa' ne rri handian aide batera t iko d g larik . Hala ere, kont ept<br />

horiek, <strong>gramatika</strong> deskriptiboetan behin eta berriro erabili badira ere, eta<br />

int itiboki predikat bakoit a sail batean edo beste batean alant arik gabe<br />

sart ko bagen ere, e dira mola ere erra ak definit en<br />

(i) Adi ki-predikat ak, b r mod ra adit a d ten predikat ak direla esan<br />

gene ake, i enki-predikat ak b r mod ra bestelako kategoria bat d tenak<br />

liratekeelarik . Hala ere, parti ipio gehienek i enki-predikat en jokaera bera<br />

a alt en d te eta bera e dir di i enki-predika ioaren esparr tik ba tert ea<br />

komeni denik . Dena den, parti ipio ha ek b r mod ra V bat d tela esan<br />

daiteke (ik s 2 .2 .2.2., 2 .2.2 .3 .3 . eta 2 .4. a pisailak) .<br />

(4) a . Lib r ha ahar dago<br />

b . Lib r ha eharo hondat ta dago

139<br />

Horrenbeste , predikat -b r aren kategoria e dir di nahikoa i enki-<br />

predikat ak eta adi ki-predikat ak berei teko .<br />

(ii) Ord an, berei keta jokat riko adi kien ing r an antolat en diren<br />

predikat ak'adi ki-predikat ekin' identifikat egin liteke, bestelako g tiak<br />

i enki-predikat ak liratekeelarik . Hala ere, horrek ere, e dig balio<br />

jokat gabeko adi ki askok adi ki-predikat ek be ala jokat en bait te : -t e<br />

morfema d ten adit -i enek adibide , konpletiboen ant eko perpa sak era<br />

dit akete adit aren arg ment g tiak perpa s horren barnean ilegi tat<br />

(5a) .<br />

(5) a . [Anek Per ri ag r esatea] Iort nahi d g<br />

b . [Anek Per ri ag r esan diola] kontat dit Anderrek<br />

(5) adibideak parti ipioa d ten (6) adibideekin konparat , parti ipioak<br />

islat en d en egit ra parti ipio-predikat horren s bjekt a ilegi tat eko<br />

nahikoa e dela eta horregatik egon adit aren beharra dagoela ik s daiteke .<br />

Konparat parti ipioaren i enki-predikat mod rako erabilera agert en d en<br />

(6a) adibidea eta parti ipio berak perpa s adberbial absol t bat eraiki<br />

d eneko (6b) adibidea.<br />

(6) a . Joni [ti Parisen egonda] dago<br />

b . [Jon Parisen egonda], bere et ea erabil de akeg<br />

Adi ki jokat en eta jokat gabeko adi kien arteko berei keta bera , e da<br />

baliagarria nahi dit g n sailak definit eko .<br />

(iii) Ohi ko gramatiketan bi predikat -sail ha en finkapenerako,<br />

semantikari ere begirat aio inoi : adi ki-predikat ak predikat dinamikoak<br />

liratekeen bitartean, i enki-predikat ak, predikat estatikoak lirateke .<br />

Edo ein mod tan, iri pide horrek ere h ts egiten d , eren i enki-<br />

predikat en artean sailka daite keen bat k dinamikoak diren bitartean (7a)

140<br />

adi ki-predikat en artean sailkat en dit g n beste bat k (7b, c) estatikoak<br />

baitira . 1<br />

(7) a . Z re lag na oih ka, ik si d g<br />

b . Horrek asko daki<br />

c . Gi on horrek dir asko da ka<br />

Horta , estatibitatearen iri pideak ere e d balio nahi d g n berei keta<br />

eha ki finkat eko .<br />

(i ) Gramatika sort ailearen ik sp nt tik, i enki-predikat ak beren<br />

s bjekt ari kas a esleit eko behar den egit ra islat eko gai e direla esan<br />

de akeg , horrela, egit ra hori islat eko gai den adit baten osagarri mod ra<br />

t ertat behar dira edo bestela, adj nkt mod ra ga a daite ke, kas<br />

honetan beren s bjekt a kas rik behar e d en PRO kategoria isilekoa<br />

i anik.<br />

(8) a . Lib r a erorida<br />

b . Lib r a interesaarrit at jo d g<br />

c . *Lib r a interesgarrit at<br />

d . Lib r a [PRO hondat ta] it li dit<br />

Iri pide honek interesgarri samarra dir di egin nahi d g n berei ketarako .<br />

Edonola, h ts egingo d 2 .2 .2 .3 . a pisailean i an lot ra ko adit a gabe<br />

A b r aren a pian t ertat en den lag nt ailea dela defendat ko d g nean :<br />

i an adit a lag nt ailea (eta e lot ra ko adit a) dela onart , a ken batean<br />

i enki-predikat t at hart en dit g nen islapen hedat a dela defendat en ari<br />

gara eta bera , i enki-predikat ak ere beren s bjekt ari kas a esleit eko<br />

behar den aparail f nt ionala islat eko gai direla pentsat behar d g .<br />

I Ohar ha Hema & Br kcart-en ( 1 987 ) lib r tik atera d g .

Hala ere, i enki-predikat en eta adi ki-predikat en m gan egon lite keen<br />

kom n tad rad n eta kom n tad rarik gabeko parti ipio soilak konparat en<br />

badit g , berei keta honetarako gakoa a rki de akeg .<br />

( 9 )<br />

a . Nik ri esk tit ak idat i di ki t<br />

b . Z ri esk tit ak idat i di ki t nik<br />

c . Esk tit ak idat i di ki t nik ri<br />

d . Nik idat i di ki t esk tit ak ri2<br />

Parti ipio h tsa d ten perpa sek (ha da adi kipredikat baten islapena<br />

diren jokat riko perpa sek) ordena-askatas n handia d te, egoera<br />

pragmatikoa kont tan hart gabe arg ment en edo ein ordenaketa onargarria<br />

delarik (9) . Perpa s horien g tien s bjekt t at ergatiboa daraman<br />

arg ment a (nik ) hart en d g ordenaketa edo ein i anik ere . Baina<br />

partit ipio h tsa i an gabe absol tiboa daraman arg ment arekiko enbaki-<br />

kom n tad ra d en parti ipioa ere ik s daiteke . Arg ment g tiekiko (nor,<br />

nori eta nork arg ment ekiko) kom n tad ra d ten kom n tad rad n<br />

parti ipio-eraik nt a horieta gain (10a), arg ment bakarrarekiko<br />

kom n tad ra d ten eraik nt ak ere ik s daite ke (10b), a ken ha en<br />

e a garririk aipagarriena arg ment ak m git eko askatas na nabariki<br />

m rri ten dela i anik .<br />

(10) a . Nik ri esk tit ak idat iak di ki t<br />

b . Esk tit ha ek nik idat iak dira<br />

c . *Nik esk tit ha ek idat iak dira<br />

d . *Esk tit ha ek idat iak dira nik<br />

Ordena- rr ntas n hori, arg ment baten eta partiti ipioaren enbaki-<br />

kom n tad ra gertat en deneko egit ra ko maila baten, ha da perpa s<br />

t ikit at har daitekeen osagai baten e istent ia jarriko l ke agerian (ik s<br />

Uribe-Et ebarria, 1989) . Perpa s t iki horretan s bjekt eta predikat aren<br />

arteko harremana e art en da, baina s bjekt horrek, kas a, perpa s t ikitik<br />

2 Adibide ha ek, Uribe-Et ebarria-ren ( 198 9 ) lanetik atera dit g enean .<br />

141

142<br />

kanpo (perpa s nag sian) hart behar d . (10a) esaldian ere, lag nt ailearen<br />

arg ment g tiekiko kom n tad ra dagoen arren, esk tit ak eta idat iak<br />

element en artean nolabaiteko predika io-harremana dagoela lert en d g ,<br />

enbaki-kom n tad raren eragine . Horrenbeste , perpa s horretan ere<br />

(perpa s nag siaren parte den) perpa s t iki bat dagoela pentsa de akeg .<br />

Ondorio , perpa s nag sian t ertat rik dagoen perpa s t iki bat ant eman<br />

daitekeenean, perpa s t iki hori islat en d en predikat a i enki-predikat a<br />

dela esan de akeg , baina s bjekt predikat -harremana e art en deneko<br />

osagaian bertan s bjekt ari kas a e ar badakioke, predikat hori adi ki-<br />

predikat a dela esaten da .3<br />

S bjekt aren eta i enki-predikat aren arteko enbakiaren (eta enbait<br />

hi k nt atan baita jeneroaren) kom n tad ra, hi k nt alarien adimena<br />

nabarikien erakarri d en predika io-harremanaren agerpena da seg raski.<br />

Ga telaniari b r ko a terketetan adibide , erabakikort at jo da<br />

kom n tad ra predika io-harremana dagoenent erabakit eko ord an .<br />

Horrenbeste , (11) adibideetan i enki-predikat bat dagoela defendat ko<br />

lit atekeen bitartean, (12) adibideetan horrelako harremanik e dagoela<br />

esango l kete ga telania a tert d ten <strong>gramatika</strong>lariek, kom n tad rarik e an<br />

oinarrit .<br />

(1 1) a . J an ha salido contento de la re nión<br />

b . Mar a ha salido contenta de la re nión<br />

c . Todas salieron contentas de la re nión<br />

(12) a . J an ha hablado claro en la re nión<br />

b . *Mar a ha hablado clara en la re nión<br />

c . *Todas han hablado claras en la re nión<br />

3 Ik s daitekeene , hi k nt alariek betidanik int it d ten'i enki-prediakt ' eta 'adi ki-<br />

prediakt ' kont ept en berei keta a alt eko ere e inbestekoa aig 'perpa s t ikien'<br />

kont ept a.

Edonola, bigarren atal honetan, predika io-harremanetan sarritan s bjekt<br />

eta predikat aren arteko (nolabaiteko) kom n tad ra ik s badaiteke ere<br />

gertaera hori predika io-harremanik ba ote dagoen erabakit eko nahikoa e<br />

dela ik siko d g 2 .2 .1 . a pisailean . Horrela ga telaniarako eharo<br />

aldagait ak diren PP kategoriako predikat ak ere (13) badirela (S ñer, 1990)<br />

eta bat etan adit ondot at jo daite keen enbait hi tegi-sarrerak ere<br />

predikat ak erat en dit tela (Bosq e, 1989) esan daiteke .<br />

(13) a . J an está en paro<br />

b . Mi amigo está con gripe<br />

(14) J an está est pendamente<br />

E skararen arlora it li , ge k ere, kom n tad rarik a alt en e d ten<br />

kategoria garik predikat ak era dit aketela defendat ko d g . Horrela,<br />

egon adit arekin a alt en diren osagaiek normalean e d te kom n tad rarik<br />

a alt en, baina hala ere, egon adit aren modifikat ailet at hart gabe<br />

perpa saren s bjekt aren semantika m rri ten d ten predikat ak direla esan<br />

de akeg (15) .<br />

(15) a . Jon bakarrik dago<br />

b . Ane po ik ik si d g<br />

c . Ha r ha oso lodi dago<br />

Hit ha ek adit ondot at hart ohi dira e skarari b r ko gramatiketan<br />

(EGLU-I; Saltarelli, 1988), baina g k alant atan jarriko d g kategoria<br />

horri dago kiolako ideia. Bestetik, PP kategoriako predikat ak ere badirela<br />

defendat ko d g (16) .<br />

(16) a . Lib r ha ret at da<br />

b . Jon eskolan dago<br />

A kenik, alant arik gabe adit ondoen kategorian sart behar diren bat ek<br />

ere predikat ak erat en dit tela onart ko d g (17) .<br />

(17) a . Jon oih ka ik si d g<br />

b . Nire lag na hala da<br />

143

144<br />

Horieta gain, noski, ohit ra i enki-predikat en esparr an sart ohi<br />

direnak ere a tert ko dit g atal honetan (18) .<br />

(18) a . Lib r ha interesgarria da<br />

b . Jon irakaslea da<br />

c . Z re lag nak tont t at hart ait<br />

d . Z re a toak erosi berria dir di<br />

Edo ein mod tan predikat t at hart en diren kategoria-moten arabera,<br />

osagarri mod ra kategoria horiek eskat en dit ten adit en m lt oa (ha da<br />

lot ra ko adit en m lt oa) desberdina i ango da. Horrenbeste , enbaki-<br />

kom n tad rarik a alt en e d ten kategoriak predikat rik e in era<br />

de aketela onart ekotan, egon adit a ere e lit ateke lot ra ko adit a, ia<br />

beti a alt en baita kom n tad rarik gabeko osagarriekin batera . Ge k,<br />

predika ioaren it ra i an le aketen eraik nt a g tiak bild dit g , ohi ko<br />

gramatiketan sakabanat rik da den dat ak eta ge ri b r rat riko dat ak<br />

bilt eko asmoa . Zalant agarrien i an daite keen adibideen kas an, i enki-<br />

predika ioaren esparr an kont atan hart earen aldeko eta -a rkako arra oiak<br />

eskainiko dit g .<br />

Horrenbeste , atal honetan e skal i enki-predika ioaren lehenengo mailako<br />

(2 .2 . saila) eta bigarren mailako (2 .3 . saila) e skal predika io-moten<br />

deskribapena egiten saiat ko gara . A terketa abal horren eranskin gisa,<br />

a kenik, sarritan gertat en diren enbait i enondo eta adit ondoren arteko<br />

m ga ehat ik e ari b r predika ioaren teoriek eskain de aketen argia<br />

ik sten saiat ko gara (2 .4 . saila) .

2 .2 . Lehenengo mailako i enki-predika ioa<br />

Sail honetan, lehenengo mailako predika ioaren agerpent at har daite keen<br />

ha da adit baten eta i enki-predikat t at har daitekeen erbaiten artean<br />

a pikategori a io-harremana d ten e skal gertaerak bilt en saiat ko gara .<br />

Hasteko s bjekt eta predikat aren arteko kom n tad raren ara oa ik t ko<br />

d g , predika io-harremana ba ote dagoen finkat eko erabakit ailea e dela<br />

defendat ko d g larik: e skara , kom n tad rad n eta kom n tad rarik<br />

gabeko i enki-predikat ak bada dela esan daiteke alant arik gabe.-Areago,<br />

askotan i enki-predikat bakarrerako bi aldaera horiek bi ñabard ra<br />

desberdin eskaint en dit te.<br />

Bigarrenik, i an eta egon adit ek era dit aketen eraik nt ak a tert ko<br />

dit g , ga telaniaren ser lestar banaketarekin bat e dato ela agerian jarriko<br />

d g larik : i an adit a egon erabil daitekeeneko test ing r g tietan<br />

(kokapena, e istent iala, i enki-predika t ekin batera) a al daiteke e skararen<br />

orokor-tas nari begira baina egon debekat rik dago i an adit aren erabilera<br />

bat etan (identifika ioa eta enbait motatako i enki-predika ioa) . Lan<br />

honetan i an adit a adiera e istent ial edo identifikat ailean erabilt en<br />

denean nolabaiteko arg ment -egit ra d en V kategoriako hi tegi-sarrera<br />

dela esango d g baina osagarri mod ra i enki-predikat bat d enean,<br />

lag nt aile mod ra jokat en d ela defendat ko d g . 4 Mod berean hart ko<br />

4 I an adit hori lag nt ailea dela esaten d g nean, inolako arg ment -egit rarik e<br />

d ela eta A b r f nt ionalean t ertat en dela esan nahi d g . Horrela, kategoria<br />

f nt ionala i anik e da gai bere osagarriaren gainean inolako ha tapenik egiteko eta la<br />

mota g tietako predikat ak i an dit ake osagarri mod ra : a ken batean predikat en islapen<br />

hedat a liteke eta e bere osagarria m rri ten d en predikat -b r bat<br />

145

146<br />

dit g lag nt ailet at ed n adit a eta nor-nori adi kiak i enki-<br />

predikat ekin doa enean . 5<br />

Egon adit a ordea, V kategoriako hi tegi-sarrera da ge re irit i i enki-<br />

predikat ekin doanean ere eta bere osagarriaren gainean hainbat motatako<br />

m rri tapenak e arriko lit ke . Halaber, ibili adit a, egon adit aren<br />

ant ekoa lit ateke i enki-predikat ekin batera, baina bestelako adieretan<br />

(e istent iala, kokapena) rr n legoke adit honetatik . Adit ha ek beren<br />

osagarriei e art en di kieten m rri tapenak a alt eko, Krat er-en (1988)<br />

'i aki-mailako' eta 'egoera-mailako' predikat en banaketari e tsi behar<br />

i ango diog : 'egoera-mailako' predikat ak beren arg ment -egit ran<br />

gertaerari osotas n mod ra dagokion e-arg ment bat d tenak lirateke eta<br />

'i aki-mailako' predikat ak, horrelako arg ment rik e d tenak . 6<br />

Horrenbeste , ohi ko gramatiketan e a garri ira nkorrak adiera ten dit ten<br />

predikat e eta behin-behineko e a garriak adiera ten dit ten predikat e<br />

hit egiten d tenean, hi k nt alariak int i io-mailan bada ere bi predikat -<br />

mota ha eta ari direla defendat ko d g .<br />

Ondoren aldaketa eta ira pena adiera ten d ten jarri, gerat , bih rt ,<br />

gertat eta ira n be alako adit ek i enki-predikat ekin batera ematen<br />

dit ten eraik nt ak a tert ko dit g , bat ek egon edo ibili adit ek be ala<br />

'egoera-mailako predikat ak' eskat en dit tela eta beste bat ek 'i aki-<br />

mailako predikat ak' eskat en dit tela ik siko d g larik : bere iak dira adit<br />

bakoit ak bere osagarriari e art en di kion semantika, morfologia eta<br />

aspekt ko e a garriak .<br />

5 Ge k defendat ko d g n ideia ha , EGLU-II <strong>gramatika</strong>ren (82 or.) ondorioen a rkakoa<br />

da : <strong>gramatika</strong> horretan, ed n adit erako behint at, kom n tad rad n parti ipioarekin<br />

a alt en denean, lot ra ko adit aren i aera onart d te i an lot ra ko adit aren ant eko<br />

banaketa bail ke<br />

6 G k ñabard ra bat gainerat diog defini io horri : 'egoera-mailako' predikat ek b r<br />

mod ra e-arg ment a d en hi tegi-sarrera bat i atea gain, arg ment hori sinta ian AspP<br />

kategorian islat behar d te, kas bat etan gerta baitaiteke predikat -b r ak bere<br />

arg ment -egit ran e-arg ment a d tenetarikoa i atea eta sinta ian e islat ea.

147<br />

Oraindik ere i enki-predikat osagarrien arloan, ir di , irit i eta eman<br />

irit i-adit ak a tert ko dit g : adit ha en bere itas na berekin a alt en den<br />

i enki-predikat aren s bjekt ari (bestelako i enki-predikat g tietan<br />

gertat en den be ala) absol tiboa e arri beharrean h rrene h rren ergatiboa<br />

eta datiboa e art ea da. Kas -markaketa hori posible i ateko egon daite keen<br />

a kera g tiak a tert ko dit g eta a kenik, 'bere itas n' honen arra oia<br />

adit ha ek islat en d ten lag nt ailearen i aeran dat ala defendat ko d g .<br />

Lehenengo mailako predika ioari b kaera emateko -t at prolatibo<br />

markad n predikat -osagarriekin a pikategori at rik da den adit ak (hart ,<br />

jo, ed ki eta eman) a tert ko dit g : adit ha ek inglesa eta ga telania<br />

kas -markaketa bere ia eragiten d ten consider Iconsiderar adit en<br />

analogoak lirateke . Hala ere, e skara kas -markaketa bere irik e dagoela<br />

esan d g lehenengo atalean . Horta , adit ha ek, lehenengo mailako<br />

i enki-predikat ak hart en dit ten beste g tiak be ala, igoera ko adit ak<br />

lirateke .<br />

2 .2 .1 . Kom n tad raren ara oa<br />

Ga telaniari b r ko lanetan, s bjekt eta i enki-predikat aren arteko<br />

kom n tad ra erabakikort at hart da i enki-predika ioaren esparr a<br />

finkat eko ord an . Hain en ere kom n tad ra hori i an da predikat -<br />

osagarriak (19) eta adit a modifikat en d ten i enondo-adit ondot at hart<br />

diren enbait kategoria (20) banat eko iri pide berei garria (L jan, 1980 ;<br />

Hernan & Br cart, 1987 ; Bosq e, 1989) .<br />

(19) a . J an (es/parece/res lta) alto<br />

b. Miren Pilar (son/parecen/res ltan) altas (*alto)<br />

(20) a . J an habló alto<br />

b . Miren Pilar hablaron alto (*altas)<br />

E skararen arloan ere, garrant i handia eman aio m gat ailearen eta,<br />

bera , kom n tad raren agerpenari lot ra ko adit ekin batera a alt en diren

148<br />

element ak sailkat eko ord an. Horrela, Goenaga (1980) eta EGLU-I<br />

(1985) gramatiketan, -rik marka edo -ta enklitikoa d ten parti ipioak<br />

(ap rt rik, eginik, sart ta, erorita, . .), sailkagait ago diren bi irik, po ik,<br />

i ilik, tristerik eta osorik be alakoak eta mod berean, l e mint at , int o<br />

jokat eta gogor eman be alako esapideetan agert en diren lehenengo<br />

element ak adit ondot at hart behar direla defendit da, kom n tad rae<br />

an oinarrit . Hala ere, merke erosi esapidearen i aera<br />

alant agarriagot at jo da EGLU-I <strong>gramatika</strong>n (265 or .), merke delakoa<br />

erostearen ekint ari egokit beharrean erosten dena modifikat en d ela<br />

baitir di .<br />

Lan-honetan, kom n tad ra, bera bakarrik, hi tegi-sarreren <strong>gramatika</strong>-<br />

kategoria erabakit eko ord an horren erabakikorra e dela defendat ko<br />

d g . I an ere, e skara bada de kom n tad rarekin batera edo<br />

kom n tad rarik gabe a al daite keen i enondo eta i enak eta hala ere e in<br />

esan daiteke kategoria-aldaketa dagoenik . Bestetik, inola ere kom n tad ra-<br />

markarik e in har de aketen enbait element k, hala nola po ik edo<br />

bakarrik, edo ap rt ta eta sart rik be alako parti ipioek, predikat ak<br />

erat en dit tela ik siko d g , eta bera , kom n tad rarako e intas nean<br />

oinarrit berent at proposat den adit ondo-kategoria alferrikakoa dela<br />

jarriko d g agerian : po ik eta bakarrik be alakoek i enondoen banaketa<br />

bera d te . A kenik, ap rt ta edo sart rik be alako parti ipioek dagokien<br />

adit aren arg ment -egit ra mantent en d te ne rri handian eta ap rt a edo<br />

sart a kom n tad rad n parti ipioen ant eko banaketa d te e skararen<br />

orokortas nari begira .<br />

Gertaera bera modifikat en d ten adit ondo h tsak eta bigarren mailako<br />

predikat ak, askotan e dira erra berei ten . I an ere, biak dira nolabaiteko<br />

adj nkt ak, eta adit ondoak, preposi ioak be ala, kom n tad rarik e in har<br />

de aketen hit aldagait mod ra definit dira ohit ra . Hala ere, e dira<br />

nahasi behar aide batetik <strong>gramatika</strong>-kategorien morfologia ko<br />

m rri tapenak, bestetik konfig ra io-harreman ehat baten adiera lea den<br />

kom n tad ra eta a kenik predika ioaren m inean da den semantika eta<br />

sinta i harremanak . I an ere, bada de kom n tad rarik gabeko predika io-<br />

harremanak, eta baita predika ioari e dago kion kom n tad ra-harremanak<br />

ere .

Zent honetan mint at da S ñer (1990) ga telaniaren bigarren mailako<br />

predika ioa a tert d enean: PP mailako predikat en a rrean, e in erabil<br />

daiteke kom n tad raren iri pidea osagaiaren predikat -f nt ioa<br />

erabakit eko ord an (21, 22) . S ñer-en a terketa ehat eta bikainean ik s<br />

daitekeene , AP predikat en test ing r gehienetan ager daite ke PPak .<br />

Horrela (21a,b) eta (22a, b) adibideen predikat ek ant eko semantika-<br />

m rri tapenak e art en di kiete beren s bjekt ei (23a, b) eta gainera, ant era<br />

jokat en d te sinta ian(24) : 7<br />

(21) a . J an está enfermo<br />

b . La casa está derr ida<br />

(22) a . J an está con gripe<br />

b . La casa está en r inas<br />

(23) a . J an está {*derr ido/*en r inas}<br />

b . La casa está {*enferma/*con fiebre}<br />

(24) a . *J an es {enfermo/con gripe)<br />

b. *La casa es { derr ida/en r inas}<br />

Bestetik, kont tan hart eko beste erbait ere bad g , ga telania be alako<br />

hi k nt etan determinat ailea eta ( enbaki ein jenero ko) kom n tad rak<br />

eharo berei irik da den morfologia ko adiera penak dit ten bitartean (25),<br />

e skara , m gat ailean bertan bilt en dira bi e a garri horiek, Irigoienek<br />

(1985) a pimarrat d ene , m gat ailerik gabe kom n tad ra egiterik e<br />

baitago (26) . Gainera, enbaki-kom n tad ra bai ik e dago .<br />

(25) a . Todas estas e plicaciones (fem. pl.) son<br />

necesarias (fem . p l.)<br />

b . Las primeras (fem . pl.) son las(a rt. fem . pl.)<br />

más necesarias(fem . pl .)<br />

(26) a . A alpen g tiak (pl.) beharre koak (pl.) dira<br />

7 Ga telaniaren bigarren mailako predika ioari b r ko lan aparta egin d S ñer-ek<br />

(1990), bere iki prepo i ioak dit ten predikat e arit delarik.<br />

149

150<br />

b . Lehenengoak (pl .) dira beharre koak (pl .)<br />

c . Herri honetako ga te g tiak (pl .) preso<br />

(0) da de dagoeneko<br />

Areago, ga telania be alako hi k nt etan m gat aileak berak, i en-<br />

sintagmaren barneko beste element ekiko kom n tad ra a alt en d en<br />

bitartean (27a), e skara e da horrelakorik a rkit en NParen barnean,<br />

kom n tad ra NParen kanpo-harremanei m rri t rik baitago (27b) .<br />

(27) a .Las horas perdidas/ El momento perdido<br />

b . Ord gald ak / Une gald a<br />

Bera , aide batera e in t daitekeen gertaera ha , egit ra ko harreman<br />

baten adiera lea da, islapen f nt ionalen espe ifikat aile/b r harremanaren<br />

adiera lea hain en . Harreman horrek ekarpen garrant its ak i an dit ake<br />

g re a terketari begira ; baina kom n tad rarik e a e in erabil daiteke,<br />

besterik gabe predika io-e a erabakit eko.<br />

Predika ioan, bi islapen nag sik hart en d te parte ; batak (predikat a),<br />

arg ment bati lot behar aion h ts ne bat d bere arg ment -egit ran,<br />

besteak (s bjekt aren f nt ioa beteko d en arg ment a), predikat baten<br />

beharra d 0-paper bat jaso ahal i ateko . Hain en ere hori e lit ateke<br />

merke element aren ing r an s ertat diren alant en eragilea, eren merke<br />

hi tegi-sarrerak eraik nt a horietan kom n tad rarik hart en e bad ere gai<br />

baita arg ment bati 0-papera esleit eko . Horrela (28) esaldian a. eta b .<br />

esaldien bide agerian jarri dit g n bi predika io dago : lehenengo<br />

predikat aren b r a erosi adit a lit ateke eta bigarrenarena, merke delakoa.<br />

(28) Sagarrak merke erosi dit t<br />

a . Sagarrak erosi dit t<br />

b . Sagarrak merke e den erosi dit danean 8<br />

8 Zint o jokat eta gogor eman adibideen kas a alant agarriagoa da : hasteko, (17)<br />

adibidearen perifrasien ant ekoak erabili nahi dit g nean ara oak a rkit en dit g .<br />

150

Ik si gainera, merke hi tegi-sarrera alant arik gabe i enondot at hart ko<br />

gen keeneko test ing r etan ere a al daitekeela (29) .<br />

(29) Mota horretako sagarrak merkeak dira<br />

Horrela, kom n tad rad n esapideetan merke i enondot at hart rik<br />

kom n tad rarik gabekoetan adit ondoa dela esateak, kategoria-aldaketa<br />

bate pentsat era eramaten gait . Alabaina, kas bietan i enondo-<br />

kategoriako hit ak dit g la eta (28) eta (29) adibideen artean dagoen<br />

e berdintas na lehenengo mailako eta bigarren mailako predika ioei<br />

dago kien konfig ra ioetan dat ala pentsa de akeg . Horrela, lehen mailako<br />

predika ioaren konfig ra ioak kom n tad ra egitea baimend ko lig keen<br />

bitartean, bigarren mailakoarenak e lig ke kom n tad ra hori ilegi tat ko .<br />

E skararen kas ra m rri t , s bjekt eta i enki-predikat en arteko<br />

kom n tad ra e da ga telania be ain aberatsa (m gat ailearekin batera<br />

e arri behar den enbaki-kom n tad ra bai ik e dago) eta gainera e da<br />

homogeneoa e skalki e skalki e eta predikat -eraik nt a batetik bestera .<br />

Diakroniaren ik spegitik ere, kom n tad ra-mota ha hi k nt aren<br />

berrik nt a bat dela defendat da (Lafitte, 1944 ; T illardegi, 1977, 1978 ;<br />

151

152<br />

Irigoien, 1985) : 9 orokorki kom n tad ra sarriago a alt en da i an<br />

adit arekin egon, ibili, gertat , bih rt , edo bilakat be alako adit ekin<br />

baino eta bestetik ohi koagoa da kom n tad ra i enki-predikat a i enondoa<br />

denean, i ena denean baino, i ena eta i an e diren atrib io ko adit ak<br />

elkart en direnean e ine koa dela esan daitekeelarik .<br />

i) Garbi dago kategoria bat ek beren i aeragatik enbaki-<br />

kom n tad rarako m rri tapen garbiak dit tela : hala nola, -ta edo -rik<br />

b kaera d ten parti ipioek, eta mod berean bi irik, po ik, isilik, tristerik,<br />

gaisorik eta bakarrik motakoek ere, baina horrek e d esan nahi<br />

predikat ak erat en e dit tenik.<br />

ii) I an eta ed n adit en atrib t en kas an m gat ailea jart eko joera<br />

handia dago . Joera baino gehiago, beharra hit egin daiteke atrib t aren<br />

b r a parti ipio h tsa denean (31, 32) eta baita i enlag na edo erlatibo ko<br />

perpa sa denean (33), mod berean nahitae ko sintagma m gat ak dira<br />

egit ra identifikat aileetakoak (34) .<br />

(i) Jonek int o jokat d<br />

*Jonek jokat d<br />

Jon int o {ibili/i an} da (*jokat d enean)<br />

(ii) Mirenek Ainhoari gogor eman dio<br />

??Mirenek Ainhoari eman dio<br />

??Miren gogor ibili da Ainhoarekin<br />

Kas ha etan e ine koa da esaldietan bi predikapen-erem berei tea, baina arreta<br />

begirat gero, banaketa horren e intas na e dat a gogor eta int o hi tegi-sarreretan,<br />

jokat eta eman adit etan bai ik . Honelako eraik nt etan i enondoa adit aren osagarria<br />

dela pentsa daiteke, bien artean s bjekt aren 9-papera erabakit en d en predikat konple<br />

bat erat d telarik.<br />

9 I an ere, Michelena-k (1978) hi k nt alarit a historikoak rteetan ehar egin d en<br />

m gat riko artik l aren agerpena berri samarra delako baie tapena, alant atan jarri d<br />

behar be ain dok mentat rik e baitago . Hala ere, artik l m gat ak a ken mendeetan jaso<br />

d en hedapena argiago dagoela a pimarrat d .

(31) a . Et ean dit n lib r g tiak [ne k erosiak] dira<br />

b . *Et ean dit n lib r g tiak [ne k erosi] dira<br />

(32) a . Et ean dit n lib r g tiak irak rriak dit t<br />

b . # Et ean dit n lib r g tiak irak rri dit t<br />

(33) a . Lib r horiek (Per renak/*Per ren) dira<br />

b . Lib r hori da irak rri nahi (d dana/*d dan)<br />

(34) Bi ard n hori da a rtengo irakaslea<br />

Atrib t a i enondoa denean, m gat ailea jart eko beharra dago . Hala ere,<br />

behar hori ah ld rik agert en da enbait test ing r tan : hasteko,<br />

bereraren esparr an ; bigarrenik, i enondo kateat ak edo grad -at i kiak<br />

dit g nean ; hir garrenik, atrib t aren s bjekt a perpa sa denean, eta<br />

b kat eko, hi k nt errejistro aind etan eta baita lot ra ko adit a e abat en<br />

denean ere . S perlatiboa d g nean, egit ra identifikat aileetatik h rbil<br />

dagoen nibokotas naren irak rketara behart rik ga de, eta bera ,<br />

m gat ailea halabeharre koa da .<br />

(35) a . Et ean dit n Iib r ak oso interesgarriak dira<br />

b . Ja na, re gra ia e da handi, a kar eta go o?<br />

c . Ge rrak angoak lab rl 0<br />

d . Z re a toa nirea baino erosoago(a) da<br />

e. Egile bat ek beste bat ek baino fidagarriago(ak)<br />

dira<br />

f . Z re a toa handiegi(a) da Bilbon aparkat eko<br />

g . Zail da nahi d g na benetan gertat ea<br />

e . 'E a L na' da, ne re irit i , Isabel Allenderen<br />

nobelarik ederrena<br />

Atrib t a i ena denean, hedat ago dago m gat ailerik gabeko erabilera,<br />

bate ere identifika ioaren edo nibokotas naren irak rketaren arrisk a<br />

dagoenean . Horrela, (36a) adibidearenf nt ionari i enak nibokotas naren<br />

irak rketarako lek handia e i anik, m gat aileak e d anbig itaterik<br />

10 Lafitte-ren (1944) adibideak errepikat dit g hemen<br />

153

154<br />

sortera ten (atrib io-irak rketa da ohi koena) eta hi t n gehienek<br />

e ine kot at jot en d te (Mikel f nt ionari da ) m gat ailerik gabeko<br />

erabilera .<br />

(36) a . Mikel f nt ionaria da<br />

b . Mikel irakaslea da<br />

c . Mikel irakasle {da/dago}<br />

Irakasle i enaren kas an berri , Mikelen ihard era profesionala edo ge re<br />

irakaslearen identifika ioa ari garela ler de akeg (36b) adibidean, (36c)<br />

adibideak berri , atrib io-irak rketa bai ik e d . M gat ailed n atrib t ak<br />

bera , m gat ailerik gabekoak e be ala, anbig oak dira, atrib t aren -a(k)<br />

b kaera hori m gat ailet at ein kom n tad raren adiera let at jo eta<br />

h rrene h rren identifika ioaren ein atrib ioaren irak rketa lor<br />

baite akeg . 11<br />

iii) I enki-predikat ak eskat en dit ten gainerako adit ei dagokiene<br />

(geldit , gerat , joan, hart , jo, eman, i endat , bilakat , egin, bih rt , . . .),<br />

atrib t m gagabea eskat en d tela defendat da (T illardegi, 1978 ; Zabala<br />

& Odrio ola, 1990), nolabaiteko ideali a io mod ra. Edo ein mod tan,<br />

benetako erabilera e da horren homogeneoa.<br />

Lafitte-k (1944) atrib t ak har dit aketen adit horien g tien artean bi sail<br />

berei i dit : aide batetik, m gat ailea hart ohi d ten, eta bera i an eta kan<br />

adit ekin batera kontsiderat behar liratekeen, egon, bilhakat , egin eta<br />

11 Egia da dena dela, (36b) adibidearen a rrean hi t n gehienek lert en d tela atrib ioa<br />

eta e identifika ioa ari garela baina erra asma daite ke (36b) be alako perpa s batek<br />

identifika ioaren irak rketa d teneko test ing r ak : demag n g re lankide batek bi anai<br />

adit ela eta bata irakaslea eta bestea abokat a direla. Ord an, Mikel bere anaiari b r ko<br />

erbait kontat en hasten da eta Mikel ein den ongi gogorat en e d g ne ein da Mikel,<br />

abokat a ala irakslea? galdera egiten diog la . Erant na Mikel irakaslea da i an liteke<br />

eta bera , (25b) perpa saren identifika io ko irak rketaren a rrean ge ndeke .

id ri ; eta bestetik, m gat ailerik gabeko atrib t a hart ohi l keten i endat ,<br />

ed ki, bi i eta bilhakaera i. Dena dela, Lafitteren lana nafarrera lap rtera<br />

literarioari dagokiola a pimarrat behar da .<br />

B kat eko, e skararen joera orokorren berri eman d en EGLU-I (1985)<br />

<strong>gramatika</strong>ren egileek, egon, joan, bih rt eta hart be alako adit etan<br />

atrib t a i enondoa eta i ena deneko kas ak berei i behar direla defendat<br />

d te : i enondoaren kas an a kerakoa den m gat aileak (37), ondorio<br />

a<strong>gramatika</strong>lak ematen dit i en-atrib t aren kas an (38) .<br />

(37) a . Ura oso hot a da<br />

b . Begiak ederrak dit<br />

c .Ura oso hot (a) dago/ dator<br />

d . Anaiak on(ak) bih rt iren<br />

(38) a . Andoni irakasle(*a) dago<br />

b . Peio soldad (*a) joan aig<br />

c . Ura ardo(*a) bih rt en 12<br />

i ) Bestetik, beti m gat ailerik gabe (eta bera kom n tad rarik gabe)<br />

agert en diren enbait i en eta i enondo bere i hart behar da kont tan<br />

(Laffite, 1944, T illardegi, 1978, EGLU-I, 1985) : aide batetik gai, ga a,<br />

aiher, hai , ilegi, sori eta bide i enondoak ; bestetik, sailkagait ago diren<br />

komeni, ados eta akort hit ak, eta b kat eko, beld r, gose, haserre,<br />

ahalge, lotsa, ikara, i erdi, egarri, hot eta bero i enak.<br />

(39) a . E nai ga a lan honetan eskat en aidana egiteko<br />

b . Ados jarri dira g ri kontra egiteko<br />

c . Ondo ba kald d dan arren, gose nai dagoeneko<br />

Y ) A kenik, e in aha daiteke enbait adit iragankor, prolatiboa (-t at)<br />

markat riko predikat -osagarriak hart en dit tela : hart , jo, eman, ed ki,<br />

12 Adibide ha ek g tiak, EGLU-I-tik (1985) hart ak dira .<br />

155

156<br />

kan, eskaini, . . . 13 Posposi io-marka honek aldaera m gagabea bai ik e<br />

da ka, eta bera , e d inoi kom n tad rarik a alt en . Hala ere, e dir di<br />

predika ioaren arlotik ba ter daitekeenik, SCen (edo perpa s t ikien)<br />

analisia motibat d ten consider be alako adit en ordainak baitira ha ek .<br />

(40) a . Z re lana interesgarrit at ed ki d g beti<br />

b . Jant i berdea eraman eri aina medik t at jo gen en<br />

Prolatibo-markari dagokione , aipat ekoa da, bestelako deklinabide-markak<br />

NPari lot en ai kionean gertat ohi diren aldaketa fonetikoak (-e<br />

epentetikoak adibide ) gertat en e direla (EGLU-I, 1985) .<br />

Inolako kom n tad rarik gabe agert en dira baita ga telaniaren eharkako<br />

atrib t en ant ekoak diren enbait eraik nt a ere, eta orokorki posposi io-<br />

eraik nt a asko.<br />

(41) a . Ir kin horiek ohar gisa da de<br />

b . Bekad nak dir rik gabe da de oraindik<br />

Lab rbild , i enki-predika ioak e d e inbestean eskat en s bjekt aren<br />

eta i enki-predikat aren arteko kom n tad ra : predika ioa eta kom n tad ra<br />

berei i behar diren gertaerak dira, kom n tad rarik gabeko predika io-<br />

harremanak ein predika iorik gabeko kom n tad ra-harremanak a rki<br />

baitaite ke .<br />

Zenbait hi tegi-sarreraren morfologiak e d baiment en kom n tad rarako<br />

beharko lit atekeen morfema gainerat ea eta bera hit horiek e d te sek lan<br />

a alt en kom n tad rarik . Hala ere, predikat ak era dit akete . Bestetik, i an<br />

adit arekin a alt en diren i enki-predikat ek joera handiagoa d te<br />

kom n tad ra a alt eko bestelako adit ekin (egon, ibili, bih rt , . .)<br />

13 Erabilera honi dagokione ondoko lanak ik s daite ke: Lafitte, 1944 ; T illardegi,<br />

1978 ; Salab r & Kintana, 1984 ; Knôrr, 1979 ; EGLU-I , 1985, Zabala & Odrio ola,<br />

1990 .

157<br />

doa enek baino . Gainera, i enek i enondoek baino neke ago onart en d te<br />

kom n tad ra . Horta , b r mod ra i enak dit ten predikat ak i an e<br />

den lot ra ko adit batekin elkart en direnean, g ti e ine koa da<br />

kom n tad ra.

2.2.2 . I an eta egon lot ra ko adit ak<br />

2.2 .2 .0 . Sarrera<br />

Ingelesa eta frantsesa be alako hi k nt etan h rrene h rren to be edo être<br />

hi tegi-sarrera bakarraren bide betet en den lot ra ko f nt iorako, bi<br />

sarrera d g e skara , i an eta egon alegia . Bikoi tas n horretan behint at,<br />

e skara ser eta estar a kera bikoit a d en ga telaniatik h rbil dagoela<br />

pentsa daiteke (Villasante, 1980) . Hala ere, lot ra ko adit bakoit aren<br />

banaketari b r ko hipotesirik ment rat a rretik, sakonkiago a tert behar<br />

da ara o ha . E skara , gainera, e in aha daite ke ed n eta i an adit aren<br />

nor-nori motako adi kien erabilera atrib tiboak<br />

I an ere, adit ha en erabilera a tert , ga telaniaren ser /estar<br />

bikotearekin bat e dato ela ik s daiteke: hasteko e skararen bi adit ha ek<br />

adiera e istent iala d te (42) ga telaniarenek e be ala, ga telania haber<br />

edo e istir adit ak erabilt en baitira adiera e istent ialerako (43) .<br />

(42) a. Bada Ja ngoikorik<br />

b . Ba al dago ogirik?<br />

(43) a . Dios e iste<br />

b . Ha pan?<br />

Bigarrenik, e skara bi adit ok adiera de akete kokapena (44), baina<br />

ga telania ser adit ak e d balio gertaeren kokapenerako bai ik (45b) .<br />

(44) a . Jon et ean { da/dago)<br />

b . Jala Mikelen et ean {da /*dago}<br />

157

158<br />

(45) a . Jon {estál*es} en casa<br />

b . La fiesta {es/*está} en la casa de Mikel<br />

Hir garrenik, ga telania soil k ser adit arekin eta soilik egon adit arekin<br />

a al daite keen predikat ak berei daite keen bitartean (47), e skararen<br />

orokortas nari begira, i an adit a edo ein motatako predikat ekin a al<br />

daiteke (46) .<br />

(46) a . Jon po ik { da/dago}<br />

b . Jon a karra {da /*dago}<br />

(47) a . Jon {está/*es} contento<br />

b . Jon {es /*está} inteligente<br />

Eta b kat eko, ga telania lot ra ko adit aren banaketa baino e in lor<br />

daite keen nabard rak (49), e skara , adit aren ha taketa e e ik,<br />

kom n tad ra/kom n tad ra-e a berei keta ere lor daite ke (48) .<br />

(48) a . Jon eri da baina e da ha r eria<br />

b . Miren Iodla da /Miren lodi dago<br />

(49) a . Jon está enfermo pero no es n niño enfermi o<br />

b. Miren es gorda/Miren está gorda<br />

Lehenengo mailako i enki-predikat ak, adit -sarrera ehat bat en<br />

a pikategori at e-sareen parte i ateagatik berei i dit g . Horrela , adit<br />

ha ekin batera agert en diren i enki-predikat ak e abat eko e intas naren<br />

ohi ko onarpena erabil daiteke lehenengo mailako i aera horren froga<br />

mod ra (50, 51) .<br />

(50) a . Eg nkari ha objektiboa i aten da at erriko berriak<br />

a alt eko ord an .<br />

b .*Eg nkari ha i aten da at erriko berriak a alt eko<br />

ord an<br />

(51) a . Antolat aileak po ik da de ekitaldiak i an d en<br />

harreragatik

.*Antolat aileak da de ekitaldiak i an d en<br />

harreragatik<br />

Ik spegi geografikotik, lot ra ko adit ha en banaketa homogeneoa i atetik<br />

rr n dagoela esan de akeg . Hala ere, e skal hi t n g tiek elkarren artean<br />

l keten e ag t a finkat eak i an behar d g re helb r a. Hasteko, i an<br />

e skalki eta hi kera g tietan dagoela esan behar da ; egon adit aren kas an<br />

berri , mailakaketa nabaria ik s daiteke, hegoalde eta mendebalderant<br />

goa en ne rrian hedat ago dagoelarik . Dat horrek dagoeneko , egon<br />

adit a i an adit aren a rrean aldaera markat a dela ematen dig adit era<br />

(Villasante, 1980) . I an ere, iparraldeko eta Nafarroako enbait hi keratan,<br />

egon adit aren berei garria i an litekeen kokapene ko balioa ere adiera ten<br />

da i an adit aren bide (et ean da ) .<br />

Horrela , berera mint at en diren hi t nei i an 'nahikoa' gertat en<br />

aien bitartean, beste e skalki bat etan, i an eta egon hi tegi-sarreren<br />

beharra dago. Hori a alt eko, g t iene bi a kera b r ra dakig ke : aide<br />

batetik, i an eta egon lot ra ko adit en arteko berei keta inolako<br />

ondoriorik e da kan a aleko gertaera dela pentsa daiteke ; horrela, e skal<br />

hi t nak ak berean sart ko lit ke atrib ioaren kas g tiak. Alabaina,<br />

e skalki bat etan, agian maila ba ko erregela fonologiko bat en bide<br />

edo ing r ko hi k nt en analogia h tse , a alean, bi mod desberdinetara<br />

ga at ko lit ateke lot ra ko harreman bakarra . Berei keta horrek bera , e<br />

l ke garrant i handirik sinta iaren ik spegitik .<br />

159<br />

Beste a kera bat, e skal hi t n g tiek, bai eta lot ra ko adit bakarra<br />

erabilt en d tenek ere, i enki-predikat ak bi kont ept -arlo desberdinetan<br />

antolat rik d tela pentsat ea da . Horrela, i an eta egon adit en arteko<br />

berei keta egiten d ten hi t nek ein lot ra ko adit bakarra erabilt en<br />

d tenek, enbait e a garriren bide (adibide 'esent ia' eta 'ak identearen'<br />

kont ept en bide ) deskriba daitekeen hi tegi-e ag pena l kete eta gai<br />

lirateke beste hi t n bat ek egiten d ten berei keta deskodifikat eko ere .

160<br />

A ken hipotesi ha egia i atekotan, semantika-e ag pen horrek nolabaiteko<br />

islapena i an behar l ke sinta ian . 14<br />

I an eta egon adit en arteko ha taketa, s bjekt eta atrib t aren arteko<br />

kom n tad rarekin batera a tert behar den kont a da . Horrela, i an<br />

adit arekin agert ohi diren predikat ek s bjekt aren e a garri ira nkorrak<br />

edo denboratik kanpokoak adiera ten dit ten bitartean, egon adit arekin<br />

a alt en direnek behin-behineko e a garri edo egoera ehat ak adiera ten<br />

dit te e skal <strong>gramatika</strong>rien irit i (T illardegi, 1978 ; Villasante, 1980 ;<br />

Goenaga, 1982 ; Reb schi, 1982 ; EGLU-I, 1985) . Baina, atrib t aren<br />

kom n tad ra eta kom n tad rarik e ari ant eko balioa egot i aie. Horrela,<br />

Lafitte-k (1944) eri da eta - eria da direlakoak eskaini dit lot ra ko adit<br />

bakarra erabilt en d ten e skalkien adibide paradigmatiko mod ra :<br />

m gat ailerik gabeko atrib t ak (eri da) behin-behineko egoera adiera ten<br />

d en bitartean, eria da sek ent iak, beti gai orik egoten den pertsonaren<br />

i aerari bide dagokio .<br />

14 I an ere, Bolinger-ek (1967) ingeleserako frogat d ene , lot ra ko adit bakarra d ten<br />

hi k nt etan ere 'esent ia' eta 'ak idente' direlako kont ept ei legokiekeen semantika ko<br />

berei keta agerian ten d ten sinta i-jokaerak ik s daite ke: lehenik, i enki-predikat ek<br />

koordinat eko ord an a alt en dit ten m rri tapenak; bigarrenik, predikat bat ek<br />

i enaren premodifikat aileak i an behar d ten bitartean, beste bat ek i enaren at ean<br />

agert behar d te halabeharre ; hir garrenik, bat ek ail intensifikat ailea onart en d ten<br />

bitartean, beste bat ek completl bai ik e d te onart en ; eta b kat eko, predikat en sail<br />

batek bai ik e d get motako pasiborik erat en . Sinta i-froga ha en bide berei<br />

daite keen bi m lt oak gainera, ne rri handian, ga telaniaren ser eta estar lot ra ko adit en<br />

ha tapenean oinarrit lort en diren m lt oekin bat dato .<br />

Horrela ba, e skalki desberdinen jokaeraren a pian lot ra ko adit aren bikoi tas naren<br />

independientea den 'esent ia'/'ak identeá edo ant eko semantika ko berei keta badagoela<br />

pentsat eak ingelesean oinarrit riko bermaketa ere, bad bere aide, eta ilegi i an daiteke<br />

lan-hipotesi mod ra behint at.

Atrib t a parti ipioa denean, hir aldaera d g e skara osoa kont tan<br />

hart rik: m gat ailed n parti ipioa, eta -ta edo -rik b kaera d tenak.<br />

A kera horiek lot ra ko bi adit ekin konbinat , ondoko sei a kerak lort en<br />

dira (ik s Reb schi, 1982) :<br />

(52) Pat i nekat da<br />

(53) a . Pat i nekat a da<br />

b . Pat i nekat a dago<br />

c . Pat i nekat rik da<br />

d . Pat i nekat rik dago<br />

e . *Pat i nekat ta da<br />

f. Pat i nekat ta dagol 5<br />

Lot ra ko adit bakarra erabilt en d en berera aide batera t irik, -ta eta<br />

-rik parti ipio-b kaerak egon adit arekin agert en dira ia beti ; bestetik,<br />

-(a)k b kaera i an adit arekin agert en da gehien bat gip kera egon<br />

lot ra ko adit arekin ere agert en bada ere . Reb schi-ren arabera, hir<br />

b kaera horiek adiera ten d te nolabaiteko prose aren 'ondorio ko<br />

egoera', baina, -ta edo -rik erabilt en direnean pro es aren partaideetariko<br />

bat egoera horretan kokat ea bai ik egiten e den bitartean, -a(k) b kaera,<br />

'adjektibat ailea' lit ateke eta proses aren partaideren bat i aera berri bat<br />

bereganat d ela adiera iko l ke . Horrela, Reb schi-ren irit i e da<br />

harrigarria -ta eta -rik kokapen-f nt ioa l keen egon adit arekin a alt ea.<br />

Egile horren arabera, -ta eta -rik b kaerek adit ondoak sortera iko<br />

lit keten bitartean, -a(k) direlakoek i enondoak emango lit kete. Ik spegi<br />

15 Edo ein mod tan, h rbilketa teoriko horri benetako erabileratik aterat en diren<br />

ir kinak e arri behar ai kio (Reb schi, 1982) : hasteko, (53a) eraik nt a oso orokorra da,<br />

e skalki gehienetan a rki daitekeelarik; b, c, d eta f aldaerak dialektalak dira, e skalakiaren<br />

arabera bata ein bestea a rkit ea espero daitekeelarik. B kat eko e aldaera neke a rkit ko<br />

dela esan daiteke, -ta b kaera erabilt en deneko e skalkietan egon adit a erabilt en baita<br />

horrelako parti ipioekin .<br />

161

162<br />

honen aldeko bi froga a rke t dit Reb schi-k: aide batetik, -ta b kaeraren<br />

jatorrian eta j ntagail a legokeela (54) eta j ntagail horrek pro es bera eta<br />

horren osteko egoera lot ko lit keela proposat d ; eta bestetik,<br />

adberbialt at jo dit en b kaera horiek, b kaera adjektibalak e be ala,<br />

eraik nt a adberbial absol t ak era dit aketela eman d adit era (54b,<br />

54'b/55) .<br />

(54) a . Esk tit a idat i d t (e)ta erant naren ai nago<br />

b . Esk tit a idat ita, erant naren ai nago<br />

c . Esk tit a idat ita nago (antipasiboa) -<br />

d . Esk tit a idat ita dago (pasiboa)<br />

(54') b . Esk tit a idat irik, erant naren ai nago<br />

c . Esk tit a idat irik dago<br />

d . Esk tit a idat irik nago<br />

(55) *Esk tit a idat ia, erant naren ai nago<br />

Bate ere Gip koan agert en den -a(k) + egon eta bera ko -rik+ i an<br />

konbinaketak, h rrene h rren i enondoaren kom n tad rad n eta<br />

kom n tad rarik gabeko aldaerekin konparat a ald dit egile horrek :<br />

s bjekt eta atrib t aren arteko kom n tad ra eta i an adit a i akien<br />

e a garriak adiera teko erabili ohi dira, behin-behineko egoerak adiera teko<br />

kom n tad rarik gabeko atrib t ak eta egon adit a erabili ohi direlarik .<br />

M gat ailed n parti ipioa, bi predikat -mota desberdinen konbinaketat at<br />

har liteke Reb chi-ren irit i , aide batetik, d en i enondo-balioa dela eta,<br />

i akien e a garriak adiera teko balio le ake i an adit arekin agert ohi diren<br />

predikat ek be ala ; baina bestetik, ekint a baten ondorio lort en diren<br />

e a garriak edo egoerak adiera ten dit ene , h rbilago legoke egon<br />

adit arekin agert ohi diren predikat en aspekt -baliotik. Bi ñabard ra<br />

horiek sentit en dit ten hi t nek, bera , kom n tad rad n parti ipio eta<br />

egon adit aren konbinaketa erabilt en d te .<br />

Z bereraren konbinaketa bere iari dagokione (parti ipioa+ -rik + i an) ,<br />

jinik da eta eri da mod koak, parekat egin dit Reb schi-k . E skalki

163<br />

horretan, lot ra ko adit bakarra egonik, nolabaiteko behin-behinekotas na<br />

adiera teko dagoen bide bakarra kom n tad rarik e a liteke . Bide honetatik,<br />

berera ko partitiboaren erabilera honi i enondo-balioa emateko beharra<br />

ik si d Reb schi-k, hi k nt aren orokortas nari begira nolabaiteko<br />

salb espena lit atekeelarik .<br />

G k ge k, oraingo behint at, e d g parti ipio ha en <strong>gramatika</strong>-<br />

kategorian sart nahi, baina e d g ste bereraren konbinaketa hori<br />

a alt eko salb e pene ko onarpenak behar direnik : berera , lot ra ko<br />

adit bakarra erabilt en bad te ere, lehenengo h rbilketan behint at<br />

'esent ia' eta 'ak identeari' lego kiekeen kont ept -arloak badit te<br />

hi t nek, kont ept horien morfologia ko islapena kom n tad rad n eta<br />

kom n tad rarik gabeko aldaeren ha taketa delarik .<br />

Bestetik, e d g ste parti ipioak i enondo edo adit ondoen kategoriakoak<br />

direla esane e er ere konpont en denik. Bistan da parti ipioek adit aren eta<br />

i enondo edo adit ondoen e a garriak dit tela eta horregatik bitarteko<br />

kategoriat at har daite keela: aide batetik, dagokien Varen arg ment -egit ra<br />

islat en d te VPak emane , baina bestetik, kanpo-banaketari dagokione ,<br />

i enki-predikat ak erat en dit te . I enki-predikat horiek enbait kas tan<br />

s bjekt arekiko kom n tad ra a alt en d te (53a) eta beste kas bat etan<br />

e d te horrelako kom n tad rarik onart en (53 b, d, f) . Zent honetan e<br />

dira berei ten alant arik gabe i enondoen sailean sart en dit g n eri da<br />

leria da mod ko bikoteetatik .<br />

G k ge k, parti ipio-predikat ha en b r a V dela defendat ko d g :<br />

i enki-predikat ak erat en dit ten parti ipioen eta adi ki-predikat ak<br />

erat en dit ten parti ipioen artean dagoen e berdintas na V horien islapen<br />

hedat aren i aeran (ha da islapen f nt ionaletan) bilat behar da eta e<br />

predikat b r aren kategorian .<br />

Lab rt bada, egon adit a eta hala i enondoaren nola parti ipioaren<br />

kom n tad rarik gabeko aldaerak ira nkorrak e diren egoerekin eta i an<br />

adit a eta kom n tad rad n aldaerak e a garri ira nkorrekin erla iona<br />

daite keela defendat da aho bate e skarari b r ko literat ran . Bestetik,<br />

adit ondo-i aera eta kom n tad rarik e a harreman enetan j arri dira lan

164<br />

horietan . Kom n tad raren ara o honi dagokione , predikat en <strong>gramatika</strong>-<br />

kategoria erabakit eko nahikoa e dela defendat d g , <strong>gramatika</strong>-kategoria<br />

bereko kom n tad rad n eta kom n tad rarik gabeko aldaerak baitit g .

2.2 .2 .1 . I an eta egon adit en adierak<br />

I an eta egon adit en adierak la m lt otan bil daite ke : lehendabi i<br />

adiera e istent iala, bigarrenik kokapene koa, hir garrenik<br />

identifika ioarena eta b kat eko e a garrien esleipena .<br />

Adiera e istent iala rr n gerat en da i enki-predika ioaren esparr tik,<br />

horrelako eraik nt etan e baitago i enki-predikat t at har daitekeen e er:<br />

predika io-arlo bakarra i an edo egon adit ak berak osot en d ena da .<br />

Kokapene ko adierak ordea, atrib io h tse ko eraik nt en ant ekoak dira<br />

sinta i-jokaerari dagokione ; horrenbeste , i enki-predika ioa ent<br />

abalean kontsiderat en bada, ha ek ere sar daite ke esparr horretan.<br />

Bestela, e a garrien esleipena ., i enki-predikat en f nt iorik arr ntena da<br />

eta jakina, bai i an eta bai egon adit ekin ager daiteke, i an adit a<br />

lag nd ta edo ein motatako e a garriak predika badaite ke ere egon -adit a<br />

lag nd ta behin-behineko e a garriak edo egoerak bai ik e in predika<br />

daite keelarik .<br />

B kat eko, i an adit arekin eta bate ere bi NP (edo hobe esan bi DP)<br />

hart en d enean, bi i akiren arteko identifika ioa adiera ten d ten<br />

eraik nt ak a al daite ke . Honelakoak e dira onargarriak egon adit arekin .<br />

165

166<br />

2.2.2 .1 .1 . Adiera e istent iala<br />

Adiera e istent ialari dagokione , bai i an eta bai egon adit ekin a al<br />

daitekeela esan behar da. Adiera horretan adit ok arg ment bakarra hart en<br />

d te, arg ment bakar hori NP (edo agian DP) bat delarik . Gainera,<br />

polaritate ko eraik nt etan, ha da adit ak ba- a rri kia edo e adit ondoa<br />

daramanean bai ik e da posible (56) irak rketa e istent iala . B kat eko,<br />

adit aren arg ment bakarrak, partibo marka (eta bera partitibo kas<br />

abstrakt a) hart ohi d , horrek Varen osagarri mod ra sort dela<br />

pentsara ten dig larik (ik s I atalaren 1 .5 . a pisaila) .<br />

(56) a . Bada Ja ngoikorik<br />

2 .2 .2 .1 .2 . Kokapena<br />

b . Ba al dago ogirik?<br />

c . A rten e dago Arrasateko ikaslerik<br />

Kokapene ko balioari dagokione , bi adit horietatik edo ein erabili lor<br />

daiteke (57, 58) . Hala ere, lek ko osagarri bat behar da irak rketa hori<br />

lort eko: lek ko osagarria jart en e denean (57a, 58a), esapide<br />

alant agarriak a alt en dira. 16<br />

(57) a . ?? Per al dago?<br />

b . Per hor al dago?<br />

(58) a .*Per al da?<br />

16 Ga a bera gertat en da ingelesa eta frantsesa : Is Peter there? , Pi re es il l ?

. Per hor al da?<br />

Koordina ioaren kas e an ere, e ine koa da lek ko osagarria e aba ea<br />

(59) .<br />

(59) a.??Lek g ie an bila ibili nai e a Per e dago<br />

b . Lek g ie an bila ibili nai e a Per e dago inon<br />

Da ha ek, ga elaniarekin konpara , a ken hi k n a hone an es ar<br />

adi aren barnean kokapenaren-balioa badagoela pen sara en dig e :<br />

ga elania , kokapena es ar adi aren bide bai ik e in adiera dai eke, ser<br />

adi arekin -agrama ikala delarik (60b), e a bes e ik, balio hori lor eko e da<br />

lek ko osagarrien beharrik (60a, 61) .<br />

(60) a . Es Pedro?<br />

b . *Es Pedro en casa?<br />

(61) a . He b scado por odas par es Pedro no es<br />

b . ??He b scado por odas par es Pedro no es en<br />

ning n si io<br />

Hala ere, salb espen ba aipa behar da: i akien kokapena ari beharrean<br />

ger aeren kokapena ari garenean, i an adi a behar da e inbes ean e skara<br />

(62a), e a harrigarriagoa dena, ser adi a ga elania (62b) .<br />

(62) a . Jaia Mikelen e ean da /*dago<br />

b . La fies a es /*es en casa de Mikel<br />

E skararen kas eha era i li , i an e a egon adi en s bjek a beren<br />

osagarri mod ra sor en dela esan de akeg enbai da an oinarri :<br />

has eko, adiera e is en ialean par i ibo kas a har en d , e a hori bere ko<br />

kas a i anik Varen osagarriari soilik eslei dakioke e a bigarrenik,<br />

kokapene ko adieran (a rib io ko e a iden ifika io ko adiere an be ala),<br />

adi ha en s bjek ek absol iboa a al en d e, e skara D-objek ei<br />

e ar en aien marka hain en ere .<br />

167

168<br />

Alabaina, kokapene ko eraik n a ha e an, lek ko adi lag na ere,<br />

e inbes ekoa da, e a bera , Varen osagarrian er a behar gen ke ha ere .<br />

Hor a , s bjek a e a lek -adi lag na osagarrian ber an sor eko a kera<br />

bakarra, bi elemen horiek osagai bakar ba en par e i a ea li eke : a ken<br />

ba ean lek -adi lag na predika ba i legokioke, e a eraik n aren<br />

s bjek ak lek ko predika horre a ik har ko l ke 8-papera e a e egon<br />

edo i an adi e ik . Ideia ha berma eko, s bjek horren seman ika<br />

m rri en d ena adi a i an gabe lek ko adi lag na dela ik s de akeg (63,<br />

64) : a e a b adibidee an adi bera d g e a bera s bjek aren edo lek ko<br />

adi lag naren e egoki as na da agrama ikal as nen eragilea .<br />

(63) a . Ander langabe ian dago<br />

b . *Lib r a langabe ian dago<br />

(64) a . Hi aldia are o nag sian da<br />

b . *Hi aldia pol sikoan da<br />

A alpenik gabe gera en aig n p n bakarra ger aeren kokapena<br />

adiera eko egon adi a (e e a ga elaniaren es ar adi a) baliogarri e i a ea<br />

da . Hala ere, a rrerago i liko gara ara o hone ara i an e a egon adi ekin<br />

a al dai e keen predika -osagarriak a er ko di g nean.

2 .2 .2 .1 .3 . Iden ifika ioa<br />

Ekin die aiog n orain iden ifika ioaren adierari : iden ifika ioa edo<br />

irak rke a ek a iboa, lo ra ko adi aren bide elkar en diren bi elemen ak<br />

i enak direnean s er a en da ba e ere e a irak rke a bakarra i a en da<br />

lo ra ko adi aren a rreko elemen a i en propio ba , erak sle ba edo<br />

per sona-i enordain ba denean (65) .<br />

(65) a . Irakaslea Mikel da<br />

b . Irakaslea ara<br />

c . Irakaslea hori da<br />

(65) perpa se ako elemen en ordena alderan i ka (66), es ing r rik<br />

gabe behin a a rib io ko a har eko joera d g n perpa sak lor en<br />

di g . Ha da, (66) perpa sak irak r ean, Mikelen ihard era profesionala<br />

irakask n a dela ler ea da ohi koena .<br />

(66) a . Mikel irakaslea da<br />

b . Z irakaslea ara<br />

c . Hori irakaslea da<br />

169<br />

Hala ere, perpa s horiek es ing r egokian koka a,<br />

iden ifika io ko a ere har dai e ke. Demag n arga ki ba ean mod<br />

desberdine ara (irakasle, medik , aboka , kamarero e a neskame mod ra<br />

adibide ) jan i a da den per sonak a al en direla. Arga kian a al en diren<br />

per sonak iden ifika en ari bagara, irakaslea ara be alako perpa sa<br />

iden ifika io koa li a eke e a e a rib io koa . Horrenbes e , (66) m l oko<br />

adibideek hi k n a erabil dai ekeeneko es ing r g iak kon sidera a

170<br />

irak rke a e is en ial e a a rib iboaren ar eko anbig i a ea d ela esan<br />

de akeg . 17<br />

Bes e ik, ondoko adibidee an ik s dai ekeen be ala, egon adi ak e d<br />

balio eraik n a ek a iboe arako (67) .<br />

(67) a . *Irakaslea Mikel dago<br />

b . *Irakaslea a de<br />

c . *Irakaslea hori dago<br />

Kom n ad rari dagokione , has eko, anbig oak diren eraik n e an i en<br />

arr n ari m ga ailea kend gero, desager egi en da irak rke a ek a iboa :<br />

aide ba e ik a rib io-irak rke a d g ne , posible dira i an ein egon (68a),<br />

e a bes e ik irak rke a ha man end egi en da osagaiak elkarralda en<br />

direnean ere (68b) . Hala ere, a rib a esapidearen hasieran a al en denean<br />

(68b), ordena bor a samarra dela onar behar da baina esaldi horiek<br />

g i onargarriak direneko es ing r ak a rki dai e ke.<br />

(68) a . Mikel irakasle da/dago<br />

b . Irakasle, Mikel da/dago , e a e Ander! . E d<br />

piperrik ere ler en!<br />

Oraindik ere eraik n a ek a iboen kom n ad ri begira, oso ohargarria da<br />

per sona-i enordainen lo ra ko adi arekiko kom n ad ra ga a eko<br />

mod a: has eko, i en bere i ba e a hir garren per sonakoa e den i enordain<br />

ba di g nean, adi ean i enordain horren per sona-kli ikoa a al en da bi<br />

elemen horien ordenake a edo ein i anik ere (69) .<br />

(69) a . Z Mikel ara/ *da<br />

b . Mikel ara/ *da<br />

17 Gogora bai a a al hone ako 11 oharra .

Bigarrenik, ek a ioaren bi a alak per sona desberdineko i enordainak<br />

direnean, ordena erabakikorra i a en da, adi ean be i a al en bai a<br />

lehenengo elemen aren per sona-kli ikoa (70) .<br />

(70) a . Ni banin /*ba ina<br />

b . Z ni ba ina/*banin<br />

B ka eko per sona-i enordainek baino erreferen ia-ahalmen ba agoa<br />

d en i en-sin agmen kas an, marka en-dagoen elemen arekiko<br />

kom n ad ra a al en d adi ak, bi elemen en ordenake a edo ein i anik<br />

ere . Kas hone an e d g per sona-markarik, baina sing lar/pl ral<br />

berei ke a dagoene , adi aren kom n ad ra egi eko, bie arik marka ena<br />

ha a en da, pl rala alegia .<br />

(71) a . Herria Iangileak dira /*da<br />

b . Langileak Herria dira /*da<br />

Ai i ik, ek a ibo a e in har dai e keen eraik n e an, e ine koak dira<br />

s bjek e a adi arekiko enbaki-kom n ad rarik e d en baina<br />

m ga ailea d en a rib ak:<br />

(72) *Gi on horiek aboka a dira<br />

Lab rbild , i an adi arekin baino posible e den irak rke a ek a iboa,<br />

adi horren bide lo riko elemen ak i en-sin agma a har dai e keenean<br />

s er a en da . Zeha kiago, bi elemen horiek i en propio edo arr n ak,<br />

erak sleak edo per sona-i enordainak direnean . Kom n ad rari<br />

dagokione , e da beharre koa ek a ioaren bi a alen ar ean baina bai, a al<br />

horie ariko ba en e a lo ra ko adi aren ar ean : bi a alek enbaki e a<br />

per sona-e a garri berberak di enean, adi arekiko kom n ad ra ba<br />

e or en da bi a alen e a garriekin ; baina e a garri horiek ba e or en e<br />

direnean, elemen marka enaren e a garriak a al en dira adi ean (pl rala<br />

e a hir garrena e diren per sonen markak) . B ka eko, ek a ioaren bi<br />

a alak hir garren per sonakoak e diren i enordainak direnean, erreferen i<br />

maila bereko elemen ak di g baina hala ere, ba eragarria e den<br />

171

172<br />

erreferen ia. Ord an, adi ean esapidearen hasiera-m ga ik h rbilen dagoen<br />

elemen aren per sona-marka a al en da.<br />

La garren a alean, ek a iboen gaiari berriro ekingo diog nean, ohar ha ek<br />

g iak kon an har , eraik n a ek a iboe an, a rib io koe an e be ala,<br />

bi arg men d g la defenda ko d g . 18 Hala ere, aila da i an adi a<br />

inak sa iboen sailekoa i anik (ha da arg men bakarreko adi en sailekoa)<br />

bi arg men horiei 6-papera e a kas a e arri ahal i a ea .<br />

La garren a alaren 4.3 .3 . a pisailean, di g n da ha ekin ba e or li ekeen<br />

analisi ba porposa ko d g honelako eraik n a ek a iboe arako : i an<br />

adi aren osagarri mod ra DP (arg men ba ) gen ke, DP1 horren<br />

espe ifika ailean bes e DP2 ba legokeelarik. Vak 6-papera eslei ko lioke<br />

osagarri mod ra d en DP1 horri e a mod berean bere ko kas a ere . 19<br />

Ondoren DP1 honen e a bere espe ifika aileko DP2aren ar eko 8-<br />

iden ifika ioa ger a ko li a eke, iden ifika io horre an per sona e a<br />

enbaki ko e a garrien garraio ba ger a ko li a ekeelarik . B ka eko<br />

er a riko DP2ak infle ioaren espe ifika ailera m gi ko li a eke ber an<br />

egi ra ko kas a har eko .<br />

Ik s dai ekeene , Infle ioaren espe ifika ailera m gi en den DPak bi<br />

DPen e a garriak darama a, edo hobe esanda bi DP horien e a garrien<br />

ar ean marka enak . Ondorio , kom n ad ra Infle ioaren espe ifika aile<br />

e a b r aren ar eko harremanaren bide ga a en dene , i an adi ak bi<br />

DPen e a garririk marka enak a al en di . Bi DPen e a garriak<br />

marka ak direnean berri (ba a lehenengo per sonako i enordaina e a bes ea<br />

bigarren per sonako i enordaina direnean), adi ean espe ifika ailera<br />

18 A rib io ko eraik n e an s bjek aren f n ioa be e en d ena, arg men a li a eke<br />

baina a rib a predika a. Ik s I. a alean egin d g n arg men en e a predika en ar eko<br />

berei ke a.<br />

19 Adi inak sa iboek e in e ar die aioke e beren osagarriari egi ra ko kas rik (B r io,<br />

1981) baina bai bere ko kas a (Belle i, 1988) .

m gi riko i enordainaren per sona-marka a al en da, ha da esapidean<br />

a rrera en dagoen i enordainaren per sona.<br />

(73 - ) a . Mikel ara<br />

b . [I p Mikeli [V p [D P 1 i ] ] ara ]<br />

(74) a . Z ni ba ina<br />

b . [IP Z i [VP [DP1 i ni] ] ba ina ]<br />

B ka eko, esan beharrekoa da i an adi arekin i en-sin agma ba e a<br />

m ga ailed n i enondo edo par i ipio ba di g nean ere, a rib io ko<br />

(75a, 76a) e a iden ifika io ko (75b, 76b) irak rke en ar eko anbig i a eak<br />

ger a dai e keela, kom n ad rad n i enki-predika a edo (i enik gabeko)<br />

m ga ailed n i en-sin agma a (DP a Abne -ren hipo esia ain ako a<br />

har rik) har bai ai e ke.<br />

(75) Irak rri behar d n lib r a, aharra da<br />

a . Irak rri behar d n lib r a ahar dago<br />

b . Irak rri behar d n lib r a, ahar dagoen lib r a<br />

da<br />

(76) Irak rri behar d n lib r a, honda a da<br />

a . Irak rri behar d n lib r a honda rik dago<br />

b . Irak rri behar d n lib r a honda rik dagoen<br />

lib r a da<br />

173

174<br />

2 .2 .2 .1 .4 . E a garrien esleipena<br />

Has eko, bai i an e a bai egon adi ek s bjek e a a rib en lo ra ko<br />

adi Bisa joka de ake e . Biek onar en di e gainera, i en (77a), i enondo<br />

(77b), par i ipio (77c) edo posposi ioen (77d) ka egoriako i enki-<br />

predika ak .<br />

(77) a . Mikel odia da / Mikel lodi(a) dago<br />

b . Mikel irakaslea da/ Mikel irakasle dago<br />

niber si a ean<br />

c . Mikel hila da / Mikel hilik dago<br />

d . Lib r ha re a da /Mikel rekin dago 20<br />

Har en di en i enki-predika ha ek lehenengo mailako predika a<br />

har dai e ke, e aba en direnean ondorio agrama ikalak edo bes e mo a<br />

ba eko irak rke a ema en bai i e (78) . Horrek adi aren osagarri mod ra<br />

er a en direla esan nahi d . Ik s dai ekeene , predika a e aba en denean<br />

arg men bakarraren beharra d en irak rke a e is en iala a al en da.<br />

(78) a .*Sagar ha berde dago e a hori ere badago<br />

b.*Sagar ha ek gares iak dira e a horiek ere badira<br />

Horrela, lek ko osagarriak be ala, i enki-predika ak i an edo egon<br />

adi en osagarri mod ra sor en direla esan dai eke . Hala ere, adi arekiko<br />

kom n ad ra egi en d en s bjek arg men ak ere, e inbes ekoa i anik,<br />

osagarrian sor behar d berak ere, adi inak sa iboen a rrean baika de .<br />

Konponke a, s bjek a e a i enki-predika a Varen osagarrian sor en den<br />

20 Posposi io-sin agmak ere i enki-predika a har dai e keela j s ifika eko ik s bedi<br />

2.2 . 1 . saila .

osagai ba ean (perpa s iki ba ean) bil ea li eke, horrek perpa s ikien<br />

eoriaren aldeko da ba eskainiko lig keelarik .<br />

(79) [ip sagar ha i [Vp [SC i berde] ] dago ]<br />

Honaino bi adi ek berdin joka en d e a rib io ko f n ioari dagokione<br />

baina bakoi ak har di akeen i enki-predika en mo ak a er en has en<br />

garenean, hainba asime ria a rki en di g .<br />

I enondoei dagokiene , badira orokorrean i an adi arekin a al en direnak<br />

e a orokorrean egon adi arekin a al en direnak. E skalki ba e an a ken<br />

ha ek ere i an adi arekin erabil en dira baina (80a) saileko i enondoak e<br />

dira onargarriak inon egon adi arekin (80d) . Ohi ra i akiek ja orri<br />

di en e a garriak edo e a garri ira nkorrak adiera en di en<br />

i enondoak i an adi arekin e a nolabai eko pro es aren ondorio ko<br />

egoerak edo behin-behineko e a garriak adiera en di enak egon<br />

adi arekin joan ohi direla esa en da. Esa e ba erako, po ik, haserre edo<br />

gai orik 21 i akiek denbora- ar e lab rrago edo l eagoe an a al di ake en<br />

egoerak edo e a garriak dira (behin-behineko e a garriak direla esango<br />

d g ), baina norbai a karra edo go o alea dela esa en d g nean, bere<br />

i aera bera defini en di en e a garri a har en di g i enondo horiek<br />

(bere ko e a garriak direla esango d g ) .<br />

(80) a . Miren a karra/go o alea da<br />

b. Miren po ik/haserre/gai orik dago<br />

c . Miren po ik/haserre/gai orik da<br />

( enbai e skalki an)<br />

d . *Miren a karra/go o alea dago<br />

Hala ere, badira bi lo ra ko adi ak berdin onar en di en baina ba ekin<br />

edo bes earekin nabard ra desberdinak ema en di en i enondoak. Esa e<br />

21 Hi ha ek i enondo a har earen aldeko e a a rkako arra oaiak a al hone ako 2 .4 .<br />

a pisailean ik s dai e ke .<br />

175

176<br />

ba erako, (8 la) adibidean Mikelen bere ko e a garri ba adiera i d g ,<br />

(81b) adibidean berri , Mikelek denbora- ar e eha ba ean d en behin-<br />

behineko e a garri ba eman d g adi era . Lodi i enondoak be ala<br />

joka en d e alai edo ris e be alako i enondoek ere .<br />

.<br />

(81) a . Mikel Iodla da<br />

b . Mikel lodi(a) dago22 Ñabard ra bera lor dai eke i an adi arekin kom n ad rad n e a<br />

kom n ad rarik gabeko aldaerak konbina (82) . Horrenbes e , e da<br />

harri ekoa (8lb) be alako perpa se an -a morfema ne rri handian<br />

a kerakoa i a ea, kom n ad rarik e a egon adi ak eskain en d en<br />

abard rari indar handiagoa ema ea bai ik e bai egi en .<br />

(82) a . Mikel eria da<br />

b . Mikel eri da<br />

Bes e ik, bada de egon adi a e onar ea gain i an ein ed n edo nor-<br />

nori saileko lag n aileekin a al dai e keen i enondoak . Hala nola, l e,<br />

lab r, mo , handi e a iki aide ba e ik, e a kal egarri edo be harre ko<br />

be alakoak bes e ik.<br />

Lehenengo sailekoak i an edo ed n adi ekin ba era ik s dai e ke (83),<br />

baina e nor-nori mo ako lag n ailearekin (e e a egon adi arekin ere)<br />

(84) .<br />

(83) a . Zapa a ha ek handiak dira re a<br />

22 E skararen orokor as anri begira agian kom n ad rarik gabeko adibidea li a eke<br />

egokiena (MIkel lodi dago ) . Hala ere, badira Mikel lodia dago be alako esaldiak inolako<br />

ara orik gabe onar en di en hi nak. Horrela ba, onar egin d g a kera ha , bes ela<br />

e baiken ke (8lb) adibideen grama ikal as n-epaike a e a Mikel irakasle dago<br />

Uniber si a ean /*Mikel irakaslea dago Uniber si a ean be alako esaldiena kon ras a erik:<br />

a ken ha e da inola ere onargarria inolako hi naren a .

. Zapa a ha ek handiak di<br />

(84) a . *Zapa a ha ek handiak ai ki<br />

b . *Zapa a ha ek handiak da de re a<br />

Bigarrenek i an e a ed n ein nor-nori lag n ailea onar en di e (85),<br />

baina berriro ere, e in joan dai e ke egon adi arekin (86) .<br />

(85) a . G rasoak beharre koak dira ha r ikien a<br />

b . G rasoak beharre koak ai kie ha r ikiei<br />

c . Ha r ikiek beharre koak di e g rasoak<br />

(86) *G rasoak beharre koak da de ha r ikien a<br />

I enondo ha ei b r , a erke a sakonagoa egingo d g a al hone ako<br />

2.2 .2 .3 .2 . a pisailean e a hir garren a aleko 3 .3 .6 .1 . sailean baina oraingo<br />

esan de ag n bes erik gabe e a garri ira nkorrak edo bere koak adiera en<br />

di ela . Bera kom n ad ra erama en d e e a e dira onargarriak egon<br />

adi arekin .<br />

B ka eko bada de - ea edo - en mod ko perpa s menpera ak har<br />

ohi di en enbai i enondo, hala nola ail, erra , beharre ko e a ilegi .<br />

Ha ek be i a al en dira i an adi arekin, e a gehiene an kom n ad rarik<br />

gabe, kom n ad ra enbai kas an onargarria bada ere.<br />

(89) a . Zail(a) da/*dago jai ba an ola ea<br />

b . Erra (a) da/*dago ge rrak esa en<br />

c . Beharre koa(a) dal*dago baimena eska ea<br />

d . Sasoi hone an ilegi(*a) da/*dago oriak hil ea<br />

Menpera horiek s bjek a har behar dira horrelako eraik n e an<br />

bes elako arg men rik e bai ago . Dena dela, i enondo ha ek s bjek<br />

mod ra perpa sak e e ik, i en-sin agmak (edo nahi bada DPak) ere har<br />

di ake e (90) .<br />

(90) a . Lib r ha beharre koa da a erke a aproba eko<br />

b . A erke a erra a da<br />

177

178<br />

I enondo horien g ien ar ean bere ienak, ail e a erra dira (89a e a b,<br />

90b), eren s bjek mod ra - ea edo - en perpa sa ala i en-sin agma<br />

ed ki earen a kere gain, i en-sin agma e a perpa sa ba era a al en d en<br />

adibideak ere posible bai ira.<br />

(91) a . A erke ak erra ak dira<br />

b . Erra (a) da a erke ak aproba ea<br />

c . Erra (a) da a erke ak aproba en<br />

d . A erke ak erra (ak) dira aproba en 23<br />

Horrela, osagaiak D-egi ran koka eko ara oa korapila egi en da. Alde<br />

ba e ik, i an adi aren osagarri mod ra i enondoa e a s bjek f n ioa<br />

be e en d en i en-sin agma edo perpa sa di g osagai bakarrean bild a.<br />

S bjek hori i en-sin agma denean, kas a behar d e a infle iora a era en<br />

da adi arekiko kom n ad ra har . S bjek a perpa sa denean, badago<br />

i en-sin agmek be ala joka eko a kera (9lb), baina bai a adi arekiko<br />

kom n ad rarik e egi eko a kera ere (91c) . B ka eko, (91c) be alako<br />

perpa sak di g . Horie an perpa sa okian ber an gera en da baina<br />

menpera aren adi aren arg men ba a era egi en da e a i an adi arekiko<br />

kom n ad ra-har en d eraik n aren s bjek a irak r en delarik.<br />

Are korapilo s agoak dira oraindik i r i enondoak egi en di en<br />

eraik n ak. I enondo ha i an (92) edo egon (92) adi ekin a al dai eke :<br />

i an adi arekin doanean s bjek f n ioa har en d en i en- sin agma<br />

ba ekin (92a) ala konple ibo ba ekin (92b) joa en da baina egon adi arekin<br />

doanean e inbes ean behar d i en-sin agma s bjek ba e a konple ibo ba<br />

(93b) edo ins r men aleko adi lag n ba (93c) i an dai ekeen bes e elemen<br />

ba . A kera horien arra oia a al ea e da inola ere erra a e a bera ,<br />

eori a iora end rik da den hir garren e a la garren a ale arako iko<br />

d g .<br />

23 I enondo ha ek era en di en eraik n ei b r ehe as n gehiago nahi i a eko an,<br />

jo Goenaga-ren (1984) dok ore a- esira .

(92) a . Hori i r(ra) da<br />

b . Zi r(ra) da e orriko arela<br />

(93) a . Jon i r dago horre a<br />

. b . Jon i r dago e orriko arela<br />

Lab rbild , i enondo g iek era di ake e predika -osagarriak i an<br />

adi arekin, egon adi aren a kerak m rri agoak direlarik. Bes e ik,<br />

i enondo ba k i an ein egon adi ekin joan dai e ke, kas bakoi ean<br />

abard ra ba lor en delarik . Ñabard ra bera ger a en da i an adi bakarra<br />

erabil en deneko e skalkie an kom n ad ra/kom n ad ra-e a a keraren<br />

bide . 24<br />

I en-ka egoriako hi egi-sarrere ara iragane , i en gehienek e in era<br />

de ake e predika rik . Hala ere, bada de i enki-predika ak era eko gai<br />

diren ba k: has eko ekin en edo ihard eren egileak (ida le, erre aile) ;<br />

bigarrenik, lanbidea edo karg a adiera en d en i enak (medik , irakasle,<br />

neskame, endari, lehendakari) e a hir garrenik, sen imend ko edo<br />

esperien ia ko i enak (beld r, egarri, ho , bero, beld r, lo sa) .<br />

Lehenengo m l oko i enek i an adi a baino e d e onar en,<br />

s bjek arekiko enbaki-kom n ad ra egin ohi d elarik (94a) . Egon<br />

adi arekin e dira onargarriak e kom n ad rad n (94b) e e a<br />

kom n ad rarik gabeko (94c) aldaerak .<br />

(94) a . Mikel ida lea/erre ailea da<br />

24 Ik s dai ekeene , predika ioaren es ing r e an ere, e skararen i an e a egon adi en<br />

banake a e a ga elaniaren ser e a es ar adi ena e dira g i parekagarriak : ga elania<br />

bada de, ser adi arekin soilik joan dai e keen i enondoak, es ar adi arekin soilik joan<br />

dai e keenak, e a lo ra ko adi biak onar en di enak. E skara e dago bigarren sail<br />

hori berei erik . Ga elaniari b r ko da ak nahi i a eko an lan gari dago : Hanssen<br />

(1913), Gili Ga a (1961), RAE (1973), Falk (1979), L jan (1980, 1981) , Na as R i<br />

(1983), Hern nde Alonso 91986), Clemen s (1988) e a Porroche (1988) bes e ba en<br />

ar ean .<br />

179

180<br />

b . *Mikel (ida lea /erre ailea dago<br />

c . *Mikel ida le /erre aile dago<br />

Lanbidea edo karg a adiera en d en i en gehienek i an ein egon<br />

onar en d e . Hala ere, i an adi arekin kom n ad rad n e a<br />

kom n ad rarik gabeko aldaerak onargarriak badira ere (95a), egon<br />

adi arekin, kom n ad rak, ondorio e -grama ikalak ema en di (95c) .<br />

(95) a . Ane irakasle(a)/neskame(a) da<br />

b . Ane irakasle /neskame dago Gas ei en 25<br />

c . *Ane irakaslea /neskamea dago Gas ei en<br />

B ka eko, sen imend edo esperien ia ko i enak di g . Ha ek i an e a<br />

egon adi ekin ik s dai e ke, baina m ga ailea eharo e ine koa da .<br />

(96) a . Ha rra ho /beld r da<br />

b . o .k ./?/*Ha rra ho /beld r dago 26<br />

c . *Ha rra ho a/beld rra dago27<br />

25 Eraik n a ha e an lek ko osagarria ken en denean (*Ane irakasle dago) esaldia e<br />

da onargarria . Horre an oinarri , IV a alaren 4 .4.6 .2 . a pisailean kas ha e an lek ko<br />

osagarria lehenengo mailako predika a den bi ar ean irakasle predika adj nk ba dela<br />

proposa ko d g .<br />

26 Mo a hone ako perpa sei dagokiene , dene ariko iri iak a rki di g hi nen<br />

ar ean : ba ek alan arik gabe onar en di e, bes e ba ek ba er egi en di e e a<br />

a kenik, bes e ba ek alan agarri a jo en di e . Horrenbes e , hi k n 7a ren a kera<br />

g ien islada i an nahi d en lan hone an kon an har ko d g a kera ha ere .<br />

27 Ha rrak ho ak da de perpa sa onargarria da, baina hemen ho i enondoa li a eke<br />

e a esang ra e li a eke g i berdina . Ha rrak ho dira esa en d g nean ha rrek ho a<br />

sen i en ari direla esa en d g , ha rrak ho ak dira esa en d g nean ordea, adibide<br />

ik en di g nean a ala ho a d ela, esa en ari gara .<br />

Adiera horiekin ba era, posible dira bai a ha rra beld rrak dago e a bera bai a ha rrak<br />

beld rrak da de ere baina horie an g ie an, beld rrak elemen ak daramana e da<br />

kom n ad raren marka erga ibo-marka bai ik .

181<br />

Lab rbild , oso i en g i dira i enki-predika ioa era eko gai . Horien<br />

ar ean, ihard era e a ekin en egileek e d e onar en egon adi a e a<br />

kom n ad ra eraman ohi d e. Lanbidea edo karg a adiera en d enek,<br />

i an ein egon onar en d e baina kom n ad ra eraman ohi d e i an<br />

adi arekin e a e d e onar en egon adi arekin . B ka eko, esperien ia<br />

edo sen imend ko i enek i an ein egon onar en d e baina e in a al<br />

de ake e kom n ad rarik.<br />

Ha g ia ik si a, bi sail egin dai eke i en horien g ien ar ean : alde<br />

ba e ik, e a garri ira nkorrak adiera en di en i enak di g (ida le e a<br />

erre aile mod koak) e a bes e ik, behin-behineko egoera a har dai e keen<br />

karg ak e a esperien iak. I an ere, enbai lib r ida i di en per sona<br />

ida lea da, l aro ida i gabe badago ere . Erre ailearen es a sa ordea,<br />

eg nero hainba igarro erre bai ik e in da man end baina e dago ne<br />

ba e an erre aile i an e a bes e ba e an erre ailea e i a eko a kera,<br />

bera e a gari ira nkor a har dai eke ha ere . Z endari edo neskame<br />

be alako karg ak edo lanbideak karg horre an ego en den bi ar ean edo lan<br />

hori be e en den bi ar ean baino ira en e d en e a garriak dira . An eko<br />

erbai esan dai eke beld rra e a ho a be alako esperien ei b r , e<br />

bai ira inola ere ira nkorrak .<br />

Irakasle be alako i enak bi m r horien ar ean le deke . I an ere, norbai<br />

irakaslea dela esa en denean irakaslearen agiri akademikoa d ela edo<br />

irakask n an lan egi en d ela ler dai eke . Lehenengo adieran, ida le<br />

be alako i enaren kas an be ala ge ndeke, bigarrenean berri , neskame<br />

be alakoen kas an be ala. Adi a ha a en d g nean bera , adiera ere<br />

ha a en ari gara ne rri handian . 28<br />

Par i ipioei dagokiene , 2 .2 .2.0 . sarreran ik si d g ne , hir i ra ako<br />

par i ipioek era di ake e i enki-predika ak : aide ba e ik, -a(k) enbaki-<br />

28 Honelako i enen ing r ko da gehiago nahi d enak Ka ag chi-k (1982)<br />

fran seserako egin d en lanera jo de ake .

182<br />

kom n ad raren morfologia ko marka darama en par i ipioak (95a, b) e a<br />

bes e ik -(r)ik edo - a morfeme ariko ba darama en par i ipioak (95 c, d) .<br />

(95) a. Lib r a honda a da<br />

b . Lib r a honda a dago ( enbai e skalki an)<br />

c . Lib r a (honda rik/honda a dago<br />

d . Lib r a honda rik da ( enbai e skalki an)<br />

A pimarra beharrekoa da par i ipio soilek e in era de ake ela i enki-<br />

predika rik (96) (ik s a al hone ako 2 .1 . sarrera) .<br />

(96) a .*Lib r a honda dago<br />

b . Lib r a honda da (adi ki-predika ioa)<br />

Par i ipio ha ek g iek be i adiera en d e ekin a ba en ondoren a al en<br />

den egoera . Hor a , e dago kie inoi e a garri ira nkorrei. Par i ipio<br />

soilaren e in as na, ekin a edo ihard era bera e a e horren ondoren<br />

ager riko egoera adiera eari or aio. Ondorio , e da harri ekoa<br />

kom n ad rad n e a kom n ad rarik gabeko par i ipio-predika ak i an<br />

ein egon- adi ekin ager ahal i a ea hi k n aren orokor as nari begira.<br />

Par i ipio ha ek a al en di en m rri apenak, berdin s ak dira<br />

kom n ad rad n ein kom n ad rarik gabeko par i ipioe arako e a i an<br />

ein egon adi erako : adi inperfek iboek e in eman de ake e honelako<br />

par i ipio-predika rik, beren ekin a edo ihard era ik da orren ondorio ko<br />

egoerarik e in an eman bai ai eke . Horrela onargarriak dira (97) be alako<br />

perpa sak baina e (98) edo (99) be alakoak .<br />

(97) a . Ga r goi ean igeri egin d<br />

b . Ga r goi ean ha rra m s ka d esna denean 29<br />

29 M s ka par i ipioa, oso erabilia e i anik, arraro samar egin dakieke enbai<br />

hi ni . Hala ere, A k e-k (1905) bere hi egian jaso d e a erabil en e d en<br />

e skald nek ere, en eko an ongi ler en d ela s e d g .

30 La garren a aleko 4 .5 . a pisailean, posposi ioen ar ean hir sail berei dai e keela<br />

ik siko d g : aide ba e ik osagarri mod ra arg men ak bai ik har en e di en<br />

posposi ioak ; bigarrenik, osagarri mod ra predika ak bai ik har en e di en<br />

posposi ioak e a a kenik, predika ak ein arg men ak har di ake en posposi ioak .<br />

Osagarri mod ra arg men ak har en di en posposi ioek, predika ak eraiki en<br />

di e mod horre ara, e a bera b r le ikoak direla pen sa behar da . Osagarri mod ra<br />

183<br />

(98) a . *Igeri eginda nago<br />

b . *Igeri egina nai<br />

(99) a . *Ha rra m s ka a dago<br />

b . *Ha rra m s ka a da<br />

(98) adibidearen kas an hala ere, VPa perfek ibi a en d en adi lag n ba<br />

sar de akeg , horrela par i ipio-predika ioa onargarri bih r en delarik<br />

(100) .<br />

(100) a . Ibai horre an Igeri eginda nago<br />

b . Ibai horre an Igeri egina nai<br />

Lab rbild , par i ipio h sek e in era de ake e i enki-predika ioik,<br />

kom n ad rad n par i ipioek edo - a / -( r)ik d enek gai dira horrelako<br />

predika ioak era eko e a i an nahi egon adi ekin a al dai e ke<br />

e skararen orokor as na kon an har a. Hala ere, eraik n a ha ek bad e<br />

m rri apen ba : oinarrian dagoen Vak edo VPak perfek iboa i an behar d<br />

nolabai eko ondorio ko egoera ler ahal i a eko .<br />

183<br />

Posposi io-sin agmei dagokiene , i enondo- edo i en-predika en orde<br />

a al dai e ke i an edo egon adi ekin. I an ere, kokapene ko adiere an<br />

a al en diren inesibo markad n osagarriak ere, i enki-predika ak direla<br />

esan dai eke, bes elako i enki-predika en banake a bera bai e e a berek<br />

ere, eraik n aren s bjek aren seman ika erabaki en bai e. Bes e ik,<br />

par i ipioen - a- e a -rik b kaerak ere, posposi io a har dai e ke la garren<br />

a alean ik siko d g n be ala .3 0

184<br />

Has eko, inesibo posposi ioa d en i enki-predika ak di g , i an ein<br />

egon adi ekin a al dai e keenak .<br />

(101) a . Mikel kalean dago/da)<br />

b . Ane langabe ian (dago/da)<br />

Bigarrenik, bai a i an ein egon adi ekin a al dai ekeen -rekin<br />

so ia iboa (102) . Behin behineko egoeren an ekoa lira eke ha ek ere .<br />

(102) Jon bere lag nekin dago/da<br />

-ka a i kia e a -(e) ins r men ala d en predika ek ihard erak adiera en<br />

di e . Egon adi arekin a al dai e ke (103), baina e i an adi<br />

soilarekin . 31<br />

(103) a . Jon kein ka dago/*da<br />

b . Ha rra negarre dago/*da<br />

Hala ere, predika horiek onargarriak dira, ari i an lag n ailearekin<br />

badoa (104) . Egon adi a berri , e ine koa da ari d en sek en ie an<br />

Reb schi-k (1982) a pimarra d ene .<br />

(104) a . Jon kein ka ari da/ *ari dago<br />

b . Ha rra negarre ari da/*ari dago<br />

predika ak di en posposi ioak berri , b r f n ionala a har behar dira e a bera<br />

predika en islapen heda ak direla esan dai eke.<br />

31 G re in i ioaren arabera, (103a, b) adibidee ako esaldiak e dira onargarriak i an<br />

adi a erabili a. I an ere, honelako eraik n ak, e is i eko an, i an adi a bai ik erabil en<br />

e d en e skalkie an a ald ko lira eke e a e skalki horien bere i as nak deskriba<br />

di en Lafi e (1944) e a Reb schi-ren (1982) lane an -ka a i ki ha ari i an<br />

sek en iarekin a al en da be i e a inoi e i an adi soilarekin .

Ihard erak, bai a i ena+inesiboa sek en iaren bide ere, adiera dai e ke .<br />

(1 0 5) a . Mais a hi ke an dago/ari da/*da<br />

b . Jon lanean dago/ari da/da<br />

Ik s dai ekeene , e inbes ean ihard era ba adiera i behar d en hi ke an<br />

predika arekin i an adi ak ondorio arrak ema en di en bi ar ean lanean<br />

predika arekin onargarria da : lanean ihard era edo kokapena adiera<br />

de akeen predika a da . Horrela i an adi arekin doanean kokapena<br />

adiera en d e a egon adi arekin doanean, ihard era edo kokapena (106) .<br />

(106) a . Lanean/b legoan (dago/da/*ari da<br />

b . Lanean/Ian egi en dago /*da/ari da<br />

Ihard erak adiera en di en predika ha ek, i enki-predika io ik b er<br />

li e ke es a iboak i an gabe predika dinamikoak bai ira . Hala ere, banake a<br />

e a egi rari dagokiene , i enki-predika en an ekoak direla esan dai eke e a<br />

bes e ik i enki-predika ioaren berei garri a har d g n e a garria d e: e<br />

dira beren s bjek ari kas a e ar eko gai e a bera adi ba en osagarri<br />

mod ra er a en dira kas aren iraga kia gaindi ahal i a eko. Ik s bedi<br />

esa e ba erako, ha ema e-adi ekin ere joan dai e keela . 32<br />

(107) Jon kein ka/ negarre /lanean/hi ke an/hi egi en<br />

ik si d g<br />

Bes e ik, -(r)en a des ina iboaren posposi ioa d g . I akien helb r a,<br />

denbora ik kanpo dagoen e a garri a har dai eke e a lo ra ko adi en<br />

banake ak ere, horren aide egi en d : predika ha ek i an adi arekin<br />

a al en dira, baina e dira onargarriak egon adi arekin (108) .<br />

32 Ha ema e-adi ekin bigarren mailako predika ak era ko li ke e, Jon ik si d g<br />

esapidea ere onargarria bai a. Horrela, ihard era-predika aren s bjek a PRO ka egoria<br />

isilekoa li a eke.<br />

185

186<br />

(108) Ip inak ha rren a dira / *da de<br />

B ka eko, i enekin edo par i ipioekin joan dai ekeen gabe posposi ioa<br />

d g . Posposi ioaren a ean m ga ailerik e dagoenean, i an edo egon<br />

adi a erabil en da (109a,b) . Baina m ga ailea dagoenean, i an erabili<br />

behar da e inbes ean, kas hone an bere ko e a garriak adiera en bai ira .<br />

(109) a . G re lag na dir rik gabe dagolda<br />

b . Ha rra ba kald gabe dago/da<br />

c . Ha rrak err gabeak dira/*da de<br />

Lab rbild , denbora ik kanpo dagoen e a garri a har dai e keen<br />

des ina ibo predika ak i an adi arekin bain e dira onargarriak . E a garri<br />

iragankor a har dai e keen so ia ibo, inesibo e a gabe posposi iod n<br />

predika ak ordea, onargarriak dira bai i an e a bai egon adi ekin. E a<br />

b ka eko, ihard erak adiera en di en predika ek egon adi a baino e<br />

d e onar en, i an adi a onargarria i a eko ari aspek -morfema behar<br />

delarik.<br />

Ondorio , egon adi a e da erabil en behin-behineko e a garriak edo<br />

egoerak deskriba en di en i enki-predika ekin bai ik, predika horiek<br />

i enondo, i enak, posposi io-sin agmak ein par i ipioak i an<br />

dai e keelarik . I an adi a denbora ik kanpo da den, ira nkorrak edo<br />

bere koak diren e a garriak ein behin-behineko egoerak adiera eko erabil<br />

dai eke . Horrela, e da harri ekoa egon adi a a al dai ekeeneko es ing<br />

g ie an i an erabili ahal i a ea hi k n aren orokor as nari begira .<br />

Hor a , kokapena ere nolabai eko e a garriaren esleipen a har dai eke<br />

adiera hone an ere, egon adi ak di en m rri apenak a al eko : i akien<br />

kokapena behin-behineko e a garri ba en esleipena be alako erbai da baina<br />

ger aeren kokapena adiera en d g nean, denbora ik kanpo dagoen e a garri<br />

ba e ari gara. Esa e ba erako Mikel abernan dago esa eko, predika ioaren<br />

nean Mikel abernan ego ea behar da, baina Jaia Mikelen e ean da<br />

esapidea jaia hasi gabe dagoenean ere esan dai eke, jaia defini en d en<br />

e a garriak ospa ko den okia e a ord a bai ira.

187<br />

B ka eko, ihard erak adiera en di en predika ak di g . Kas<br />

hone an alan agarria i an dai eke i enki-predika ioa ari garela esa ea,<br />

predika es a iboak i an gabe predika dinamikoak bai ira . Edo ein<br />

mod an, ha ek i enki-predika en banake a bera e a an eko sin a i jokaera<br />

di e e a horre ega ik har di g kon an.<br />

Hona hemen i an e a egon adi en adieren lab rpen ba .<br />

110<br />

IZAN EGON<br />

E is en iala + +<br />

I akien kokapena + +<br />

Ger aeren kokapena + -<br />

Iden ifika ioa + -<br />

E a garri ira nkorren predika ioa + -<br />

Behin behineko e a garrien predika ioa +<br />

Ihard erak - +

188<br />

2 .2 .2.2. Behin-behineko as naren sin a i-islapena : aspek an<br />

oinarri riko a erke a<br />

A rreko a pisailean, egon adi a behin-behineko e a garrien predika iora<br />

m rri rik dagoen bi ar ean i an adi a mo a g ie ako (behin-<br />

behineko as na ein ira nkor as na adiera en d en ) i enki-predika ekin<br />

a al dai ekeela esan d g . Hala ere, bis an da, behin-behineko as na edo<br />

ira nkor as na e direla grama ikaren ka egoria edo e a garriak e a sin a ian<br />

eragina d en kon ep en arabera defini behar direla .<br />

Has eko, bene an bi predika -mo a dagoela esan de akeg enbai<br />

grama ika-froga erabili . Lehendabi i , (11 lb) adibidearen predika ek<br />

koordina ioa e onar eak, bi predika horiek sail berekoak e direla<br />

pen sa era garama a .<br />

(1 1 1) a . Ha r hori ris e e a gai orik da/dago<br />

b . *Ha r hori gai orik e a go o alea da/dago<br />

Bigarrenik, egon adi arekin e e ik, bes elako adi ba ekin (hala nola<br />

ald ke a, ha ema e e a ira pene ko adi ekin) ere ondorio e grama ikalakak<br />

ema en di en predika ak di g (112) .<br />

(1 12) a . Ha r hori (gai orik/ ris e /*go o ale) jarri da<br />

b . Ha r hori (gai orik/ ris e /*go o ale) ik si d g<br />

c . Ha r horrek (gai orik/ ris e /*go o ale) dira<br />

B ka eko, lo ra ko adi bakarra d en e skalkie an, kom n ad raren<br />

bide berei dai e ke predika en bi sailak (113) .<br />

(113) Ha r hori eri da ga r, baina e da ha r eria<br />

I enki-predika en ar ean bene an sin a irako baliogarria den berei ke a<br />

egin dai eke : egon adi arekin (e a mod berean aldake a, ha ema e e a

ira pene ko adi ekin) perpa s onargarriak ema en di en adi ak aide<br />

ba e ik, e a bes e ik adi horiekin onargarriak e diren baina i an adi arekin<br />

onargarriak diren predika ak.<br />

Reb schi-k (1982) egon adi ak ha a en di en i enki-predika ei<br />

perfek ibo i a ea eska en diela defenda d , ideia horren aide ondoko<br />

arg dio ha eskaini d elarik : iparralde e a ekialderan goa en ne rrian,<br />

egon adi aren esang ra gera edo geldi adi perfek iboene ara<br />

h rbild doa (ondoko adibideak eskaini di Reb schi-k) .<br />

(114) a . (NL) Harri a/harri rik egon en<br />

b. (GB) Harri a/ a/rik gera /geldi en<br />

Ga elaniaren ser e a es ar adi en banake a ikasi d en egileek ere, es ar<br />

adi arekin a al en diren predika en ira nkor as n-e a hori 'aspek arekin'<br />

erik sirik d ela defenda d e aspaldidanik (Hanssen, 1913 ; Gil Ga a,<br />

1961 ; RAE, 1973 ; L jan, 1981 ; Na as R i , 1983 ; Hernande Alonso,<br />

1986) : lehenengo hir egileen arabera, ser e a es ar adi ek har en di en<br />

i enki-predika en ar eko berei ke a [-perfek ibo] /[+perfek ibo] e a garrien<br />

bide a al dai eke ; a ken hir lanen arabera, berri , aspek ali a e-<br />

e a/aspek ali a ea oposake a da berei ke a horri dagokiona .<br />

Hala ere, a ken hamarkadan aspek ari b r egin i an diren lane an,<br />

'egoerak' e a 'ger aerak' berei eko beharra ik si da, b kaera adiera eko<br />

ahalmenaren araberako berei ke a ([+perfek ibo] / [ -perfek ibo] berei ke a<br />

alegia) 'ger aere ara' m rri delarik. Zen horre an, 'ger aera<br />

perfek iboak' (b kaera ba era end akoak) e a 'ger aera inperfek iboak'<br />

(b kaerarik eska en e d enak) berei i ohi dira.<br />

Baina, bai ser e a es ar adi ekin e a bai i an e a egon adi ekin a al en<br />

diren predika ak, 'egoerak' dira be i e a inoi e 'ger aerak' . Egoera a<br />

har behar diren i enki-predika ak aspek ari b r ko a erke e an e dira<br />

kon an ere har . Horrela, es ar e a ser adi ek ha a en di en<br />

189

190<br />

predika ak perfek ibi a earen arabera berei dai e keela esa en d enean,<br />

aspek aren ohi ko lanen defini ioe a ik rr n samar dabil a egileak. 33<br />

33 Ser e a es ar adi en bide eraikiriko esapideak perfek ibi a earen arabera berei<br />

dai e keela defendi d en lehenengoa Hanssen (1913) i an da. Egile horri jarraiki Gil<br />

Ga a-k (1961) ere, an eko ideiari e si dio : lo ra ko adi ha ekin ba era ager en diren<br />

predika ak egoerak edo e a garriak dira, e a bera , ekin a dinamikoen perfek ibi a erako<br />

onar ohi diren defini ioak, nolabai molda behar ai kie predika es a ibo horiei .<br />

Horrela, predika horiek perfek ibo a har dai e ke'aldake a-pro es ren' ba en ondorio a<br />

har en direnean edo har dai e keenean : ba e an bene ako aldake a ego en da (el jarro es<br />

ro o ), baina bes e ba e an, aldake aren a kera bai ik e da an ema en (el jarro es<br />

in ac o ) . I enondoei dagokiene , esperien iaren ondorio i a eak berak ere, perfek ibi a<br />

egi en di ela esan li eke ( el caf es calien e ).<br />

Ap r ba e e berdina da 'Real Academia Espa ola de la Leng a' (1973), Na as R i<br />

(1983) e a Hernande Alonso (1986) be alakoen h rbilke a . Egile ha ek g iek ere,<br />

aspek aren ik sp n ik e si dio e ara oari, baina ser e a es ar adi en ar eko oposake a<br />

perfek ibi a ean oinarri rik egon gabe 'aspek ali a e' 1 'aspek ali a e-e a' oposake an<br />

da ala eman d e adi era: ser adi aren kas an e dago a rrera doan inolako ekin arik,<br />

aspek ali a e e a denbora ik kanpo dagoen 'con in m-a ' bai ik e da . Es ar ordea,<br />

aspek alki marka riko adi a li eke .<br />

L jan-ek (1982) perfek ibi a earen araberako berei ke ari berre si dionean, bi adi ha en<br />

erabileraren kas is ika korapilo s a a al eko, e ekin a dinamikoe arako erabili den<br />

perfek ibi a earen defini ioa e e a 'aldake a-pro es aren' bide ko h rbilke a ere nahikoak e<br />

direla froga d , e a adi ha en erabilerari doi riko perfek ibi a earen defini ioa eskaini<br />

d : es ar-predika en e a ser-predika en ar eko e berdin as na, denbora- ar e m rri ba i<br />

(perfek iboak) edo eha gabeko denbora- ar e ba i (inperfek iboak) egoki ean da a,<br />

horrela es ar adi aren esang ra ser adi aren barnean inkl di rik legoke .<br />

Perfek ibi a earen araberako h rbilke a honek, esen ialak iden e e a i aera/ bilakaera<br />

biko een arabera egindako berei ke ek baino a alpen-ahalmen handiagoa da ka, eren<br />

fenomeno horien berri eman ahal i a ea gain, bi lo ra ko adi en ar eko sinonimia<br />

par iala ere a al bai e ake . Norbai lodia dela esa en d g nean, bere bi i aren denbora-<br />

ar e ba e an behin a lodi egon dela pen sa behar da, baina ne eha ba ean lodi<br />

dagoen per sonak e d er an lodia i an behar.<br />

es gordo---> es gordo // es gordo --X --> es gordo

191<br />

Horrela, aspek -a erke e an Aris o elesen garaie a ik ik ira n d en<br />

p n bakarra i anik a erke a horien oinarri a har dai ekeen<br />

'perfek ibi a earen' kon ep a alda nahi i an d e egileok ser les ar (edo<br />

i an/egon) delako oposake a eha ari molda eko. Ondorio , a alpen-maila<br />

al ko defini ioa aide ba era i d e ara o m ga ba en a alpena<br />

a rki earren : bene an i enki-predika en ar ean nabari diren bi a pisailak<br />

aspek -e a garrien arabera berei i nahi badira, adi ki-predika e arako<br />

baliogarri diren defini io berberak erabili behar dira, bes ela kon ep ak<br />

gai ki erabil en ari garela pen sa behar da .<br />

Clemen s-ek (1988) ekin a dinamikoe arako erabil en den erminologia<br />

bera i enki-predika ei ere aplika en saia da.34 Edo ein mod an, fak ore<br />

gari oso riko sare korapilo s a eraiki .d sin a irako_baliagarria i an<br />

li ekeen ered rik i e dig larik.<br />

34 Bach-ek (1981) adi -sin agme arako erabiliriko erminologian oinarri rik, 'ger aera-<br />

i enondoak' e a 'pro es -i enondoak' berei i di : lehenengo sailekoak ger aeren<br />

ondorio ko egoera a har dai e keen bi ar ean, bigarrenak pro es en, ha da ihard eren<br />

barneko egoerei bide dago kie . Ha ei, inolako germera e e a inolako pro es rekin e in<br />

erla iona dai e keen i enondoak gainera behar ai kie . Horrela ba, Cleme s-ek,<br />

i enondoen aspek -irak rke a adi -sin agme arako erabili ohi den erminologiara<br />

egoki ea lor d . Beraien seman ikaren barnean nolabai eko b kaera d en<br />

'accomplishmen s' edo b r apenak (nolabai eko ira pena d enak) e a'achie emen s' edo<br />

erdiespenak (inolako ira penik e d enak) berei dai e ke ger aeren ar ean . Pro es ak,<br />

nolabai eko ira pena d en baina b kaerarik inplika en e d en ihard erei dago kie.<br />

Hala ere, Clemen s-ek berak a pimarra d ene , i enondoak mod horre ara sailka ea e<br />

da nahikoa lo ra ko adi ha en banake a oso as nean a al eko. Horrela, an eman<br />

dai e keen eben o e a pro es en i lgarri as n edo i le in as na, hi naren ik spegia<br />

e a predikapenaren s bjek aren seman ika-e a garriak ere kon an har behar lira ekeela<br />

jarri d agerian.<br />

Elemen horien g ien konbinake aren bide , lor ko diren irak rke ak a rresango<br />

di en ered ba eraiki en saia da egile ha , irak rke a horren gakoa [ ondorioa]<br />

e a garria li a ekeelarik.

192<br />

Bosq e-k (1990) i enki- ein adi ki-predika ak era di ake en hi egi-<br />

sarrere arako baliogarria i an dai ekeen perfek ibi a earen defini io ba<br />

eskaini d : predika bakoi ak har en di en lo ra ko adi ak, predika<br />

horrek [+ondorioa] edo [-ondorio] e a garrien araberakoak dira. Horrelako<br />

e a garria i a ea arg men -egi ran ger aerari oso as nean dagokion 'e-<br />

arg men ' ba i a eko baldin ara lab r dai eke . e-arg men hori soilik<br />

nolabai eko b kaera adiera en d en adi e an e a beraien ar ean soilik<br />

ondorio ba ema en d en b r apene an3 5 legoke. Perfek ibo i a ea bera ,<br />

e-arg men hori i a ea li eke, e a horren oposake an legokeena<br />

arg men rik e a li a eke, e bes e mo a ba eko arg men a i a ea .<br />

Par i ipioak adi ki-predika e a ik h rbilen da den i enki-predika ak dira,<br />

e a bera , ka egoria hone an hobeki nabari en dira aspek arekin erik sirik<br />

d en ara oak : 2 .2 .2 .1 .4 . a pisailean ik si d g ne , par i ipio g iak e<br />

dira gai i enki-predika ak eraiki eko, soilik par i ipioaren adi -b r a<br />

perfek iboa denean edo b r hori perfek iboa e i anik ere VP osoa<br />

perfek ibo a har dai ekeenean era di ake e adi ek -a(k), -(r)ik edo - a<br />

35 Bosq e-k berak adiera i d ene , 'e-arg men ' ermino ha Da idson (1966) e a<br />

Kra er-en (1988) en an erabili d e a e Higginbo han-en (1985, 1989) en an,<br />

a ken honek predika g ien arg men -egi ran ger aerarako g ne ba inkl di ea<br />

proposa bai .<br />

Perfek ibi a earen defini io honek ondorio in eresgarriak ema en di ela dir di: bai<br />

predika -osagarrien sin a i-jokaera a al eko (Hernan , 1988), bai par i ipioa oso riko<br />

eraik n a absol en m rri apenak a al eko (De Mig el, 1990 ; Hernan , 1991) e a bai a<br />

eraik n a medioak be alako bes e eraik n a ba enak ere ler eko (Torrego, 1989 ; De<br />

Mig el, 1990) . I an ere, Bosq e-k ondorio koak e diren e-arg men en balioa ere,<br />

alan a an jarri d .

193<br />

b kaerako par i ipioak e a bera , i enki-predika ak . 36 Gogora hemen<br />

(115) e a (116) enbakie adiera i a errepika ko di g n a rreko<br />

a pia alaren (98) e a (99) adibideak :<br />

(115) a . *Igeri eginda nago<br />

b . *Igeri egina nai<br />

(116) a . *Ha rra m s ka a dago<br />

b . *Ha rra m s ka a da<br />

Igeri egin e a m s ka ihard erak direne , ha e an e da b kaerarik<br />

an ema en e a, hi egi-sarrera mod ra, e l ke e e-arg men rik Da idson<br />

(1966), Kra er (1988) e a Bosq e-ren (1990) iri i . Ap r e a be e<br />

par i ipioei dago kien adi en seman ikaren oinarrian ordea, b kaera<br />

an eman dai eke, bera , predika perfek iboak dira e a e da harri ekoa<br />

ap r rik egon e a be erik egon sek en iak be alakoak a rki ea. Adi<br />

ha en arg men -egi ran e-arg men a dagoela e a bera perfek iboak<br />

direla pen sa behar gen ke aipa riko egileei jarraiki .<br />

(117) a . Pla era ap r rik dago<br />

b . Armair a be ea da<br />

Egon par i ipioak e dir di inolako b kaeraran end riko ekin a<br />

adiera de akeenik . Hala ere, lek -osagarria gehi eak predika a<br />

'perfek ibi a en' d ela dir di, horrela igeri egin e a egon perfek iboak e<br />

i anik ere, iba horre an igeri egin e a Parisen egon perfek iboak lira eke.<br />

36 L jan-ek (1981) jadanik beha en edo ein par i ipiok e in era de akeela, i enondo-<br />

par i ipiorik, a kera hori, Vendler-en (1967) 'accomplishemen s' e a ' achie emen s' direlakoei<br />

m rri rik dagoelarik .<br />

(i) a . Las en anas es an cerradas<br />

b . La comida es preparada<br />

c . El rabajo es hecho<br />

(i i) a . *La pared es ocada<br />

b . *Las cosas es n raidas<br />

c. * La sopa es omada

194<br />

(118) a . Ibai horre an igeri eginda nago<br />

b . Ibai horre an igeri egina nai<br />

(119) a . Parisen egona nai<br />

b . Parisen egonda nago<br />

Hor a , egon adi ak hi egi ik e-arg men rik e i anik ere, bere<br />

osagarriarekin ba era oso en d en predika -islapen nag sia perfek ibo a<br />

har dai ekeela pen sa behar gen ke. Aspek ak bera , adi ei b r ko<br />

hi egi-informa ioa e e ik, VP osoaren informa ioa ere eskain en d .<br />

Horrela, predika en perfek ibi a ea arg men -egi raren e a garri ba i<br />

e e ik, sin a i-mailako jokaera ba i ere, badagokio e a bera , aspek a,<br />

denbora e be ala, mod konposi ionalean adiera dai eke, Tenn -k (1987)<br />

adi era eman d en be ala ( en berean min a da De Mig el (1990)<br />

ga elaniarako) . 37 Ondorioa ha e li eke : perfek ibi a ea hi egi-sarrerek<br />

hi egi ik ber a ik d en e a garria edo sin a i-mailan predika mod ra<br />

isla en direnean lor en d en e a garria da . A ken finean, VPa adi aren<br />

hi egi-e a garriek eraginda isla en da e a bera berorien ondorioa da.<br />

Kra er-ek (1988) bi predika -mo a berei i di , e-arg men a d en<br />

'egoera-mailako predika ak' e a e-arg men rik e d en 'i aki-mailako<br />

predika ak' . Hala ere, defini io horre an bi maila nahas en direla esan<br />

dai eke: aide ba e ik, hi egi-sarrera bakoi ak har di akeen edo har behar<br />

di en arg men ak eha en di en 'arg men -egi ra' e a bes eik.<br />

ka egoria desberdine ako b r ek arg men -egi ra hori isla en d eneko<br />

sin a i-maila (predika e hi egin dai ekeeneko maila alegia) .<br />

37 Moreno-ren (1991) arabera, aspek alki eha gabeko VPak, predika a e a horrek<br />

eska en di en arg men ak di en baina aspek ali a eari dagokion espe ifika ioa e<br />

d en VPak dira . Horiei 'Eben o-mo a' (ET) i ena eman die . Eben o-mo ari aspek -<br />

k an ifika aile ba aplika en aionean, 'eben o ga a ' (EI) ba lor en da . Horrela,<br />

Aspek -opera aileak (AO) ETe a ik EIe ara doa en f n ioak lira eke ermino logikoe an.<br />

AOek predika -mailan joka en d ela esan li eke.

195<br />

Ara o hori gaindi eko, g k e-arg men a i a ea ala e i a ea ka egoria<br />

desberdine ako sarreren hi egi-e a garri ba dela onar ko d g e a honekin<br />

ba era, sin a ian e-arg men a d en hi egi-sarrerek 'egoera-mailako<br />

predika ak' isla en di en bi ar ean arg men hori e d en sarrerek<br />

'i aera-mailako predika ak' isla en di ela esango d g . Bes e ik,<br />

sin a i-mailan, predika en bi a kera horien ar ean dagoen e berdin as na<br />

h rrene h rren AspP ka egoria f n ionala isla eko ahalmena edo<br />

e in as na li a eke . B ka eko, perfek ibi a ea e a perfek ibi a e-e a Asp<br />

b r horren e a garri ba li a eke, a ken ba ean VP edo V ik iraga i aien<br />

e a garria bada ere : kon an har AspP hori Varen islapen heda a dela e a<br />

a ken ba ean b r -heda ik islapen heda raino e a garrien garraioa<br />

ger a en dela.<br />

(119) adibidee ako -egon adi era i li , hi egi-sarrera mod ra<br />

inperfek ibo a har bagene ake ere, irak rke a perfek iboa (120) e a<br />

irak rke a inperfek iboa (121) d en eraik n ak isla en di ela dir di .<br />

(120) a . Mikel Parisen egon da<br />

b . Mikel Parisen egona da<br />

(121) a. Parisen nago<br />

b . Mikel Parisen ego en da be i<br />

Gainera, inperfek ibo a jo geni akeen irak rke en ar ean, (12lb)<br />

adibideak, irak rke a perfek iboek be ala, adi ki perifras iko ba d e a<br />

(12la) adibideak ordea, adi ki sin e ikoa. Honekin ba era, Laka-ri (1988,<br />

1991) j arraiki, adi ki perifras ikoen kas an VPak AspP isla en d en<br />

bi ar ean adi ki sin e ikoen kas an isla en e d ela onar en bad g , ha e<br />

pen sa behar d g : egon adi ak hi egian e-arg men a d en<br />

sarrere arikoa da, baina sin a ian arg men hori AspP mod ra isla eko ala<br />

e isla eko e a bera 'egoera-mailako' ein 'i aki-mailako' predika ak<br />

era eko a kera d . 38<br />

38 Ara o hone a ehe as n gehiago nahi i a eko an jo, la garren a alaren 4 .4 .<br />

a pisailera.

196<br />

Gogora mod berean, (115) e a (116) adibideak : *m s ka a egon e a<br />

*igeri eginda egon sek en iak e ine koak diren arren, igeri egin d e a<br />

ha rra m s ka d adi ki perifras ikoak onargarriak dira . Hor a adi<br />

ha ek ere, hi egi-sarrera mod ra inperfek ibo a har badai e ke ere, e-<br />

arg men a d ela pen sa behar da AspP ka egoria isla eko d en<br />

ahalmenaren arabera. Hala ere, AspP hori Varen islapen heda a dene , bere<br />

hi egi-e a garriak ere i an di ake aspek -a kera ba k debeka .<br />

Lab rbild , e-arg men rik e d en hi egi-sarrerek, e in isla de ake e<br />

AspP ka egoria f n ionala, e a bera e in era di ake e 'i aki-mailako<br />

predika ak' bai ik. e-arg men a d en hi egi-sarrerek berri , AspP<br />

isla eko edo e isla eko e a bera , 'egoera-mailako' ein 'i aki-mailako'<br />

predika ak era eko a kera d e .<br />

Hala ere, 'i aki-mailako' e a'egoera-mailako' predika en berei ke a ha e<br />

da nahikoa egon adi aren eskaki nak a al eko : adi ki perifras iko ba<br />

d g n bakoi ean AspP islapen heda a d g la kon an har , (100a)<br />

adibidean (122b) adibidean be ala 'egoera-mailako' predika ak di g la<br />

onar behar d g , e a bera , bie an i an behar l ke onargarria egon<br />

adi ak.<br />

(122) a . *Lib r a ap r dago<br />

b . Lib r a ap r a dago<br />

La garren a alean, (122a) mod koen e in as na a al eko, egon adi ak<br />

ha a en d ena 'egoera-mailako' predika h sa baino predika hori e a<br />

bere s bjek a di en osagai ba (perpa s iki ba ) dela defenda ko d g :<br />

lib r a ap r a dago esa en d g nean, badago predika aren (VP) e a<br />

predika horren barnean sor den s bjek aren ar ean egi ra ko harreman<br />

egokia e arri deneko maila . (122a) adibidean ordea, maila hori fal a da e a<br />

egon adi aren osagarri mod ra er a dena 'egoera-mailako predika '<br />

h sa da (ik s 4 .4 .3 . a pia ala) .<br />

Edo ein mod ara, perpa s ikia predika -b r aren islapen heda a da e a<br />

bera , predika horren e a garri berberak di . Bera , egon adi ak

197<br />

ha a en d ena 'egoera-mailako perpa s ikiak' direla esan dai eke<br />

nonbai . Igeri egin e a m s ka par i ipioek 'egoera-mailako' predika ak<br />

era di ake e baina e dira gai 'egoera-mailako perpa s iki' horrek behar<br />

d en s bjek a ( egoera horre an egon dai ekeen s bjek a) eskain eko e a<br />

bera , e in era de ake e horrelako perpa s ikirik .<br />

Honekin ba era a pimarra behar da egon adi aren a pika egori a e<br />

horre an perfek ibi a eak e d ela horren paper garran i s a be e en,<br />

egoera-mailako predika inperfek iboak di en perpa s ikiak ere<br />

onargarriak bai ira egon adi arekin (123a) ha ema e-adi ekin be ala<br />

(123b) .<br />

(123) a . Mikel igeri egi en dago =igeri egi en ari da<br />

b . Mikel igeri egi en ik si d g<br />

I enondo, i enen edo posposi ioen sailera iraga en garenean, ailagoa da<br />

oraindik predika perfek iboak edo inperfek iboak ba o e di g n eha ea .<br />

Hala ere, ihard erak adiera en di en predika ak ema en di en<br />

posposi ioen kas an, predika inperfek iboak di g la esan dai eke<br />

alan arik gabe.<br />

(124) a . Mikel oih ka/hi ke an/negarre dago<br />

b . Mikel oih ka/hi ke an/negarre ik si d g<br />

Bes e posposi ioen kas an, e a mod berean i enondo e a i enen kas an,<br />

oso aila da predika perfek iboak edo inperfek iboak ba o e di g n<br />

eha ea. I an ere, predika horiek bide horre a ik sailka en saia diren<br />

egileek predika dinamikoe arako eman i an direne a ik rr n samar da den<br />

defini ioak proposa behar i an di e. Edo ein mod an, 'bere ko as na'<br />

edo 'ira nkor as na' e a 'behin-behineko as na' ongi molda daki kieke<br />

'i aki-mailako' e a 'egoera-mailako' predika en kon ep ei: behin-<br />

behineko e a garriak adiera en di en predika ak 'egoera-mailakoak'<br />

dira, e a bera , AspP islapen heda a d e ; e a garri ira nkorrak, edo nahi<br />

bada denbora ik kanpo da den bere ko e a garriak, 'i aki-mailako'<br />

predika ak dira e a bera , e d e AspP islapena . Behin-behineko<br />

e a garriak ein e a garri ira nkorrak adiera di ake en predika -b r ek

198<br />

hi egian e-arg men a d ela e a arg men hori AspP ka egorian isla eko<br />

edo e isla eko a kera d ela ler ko d g , alegia i aki-mailako ein<br />

egoera-mailako predika ak isla eko a kera d ela.<br />

Ondorio , egon adi ak 'egoera-mailako' predika ak di en perpa s<br />

ikiak ha a en di , ha da, be i AspP islapen heda a d en perpa s<br />

ikiak, Asp b r horren aspek -e a garria [+perfek ibo] edo<br />

[-inperfek ibo] i an dai ekeelarik.<br />

2.2 .2 .3 . I an adi aren banake a : lo ra ko adi a ala<br />

lag n ailea<br />

Egon adi ak bere osagarriei enbai m rri apen e ar en di kien<br />

bi ar ean, i an adi ak m rri apenik e ar en e di kiela dir di . Horrela<br />

osagarri mod ra 'egoera-mailako' ein 'i aki-mailako' predika ak di en<br />

perpa s ikiak har di ake. Horrega ik, e da harri ekoa lo ra ko adi<br />

bakarra d en e skalkie an, adi hori i an i a ea : e skalkiren ba ean egon<br />

baino e balego, e legoke 'i aki-mailako predika ak adiera eko mod rik .<br />

Has eko, i en, i enondo edo posposi ioen ka egoriako 'i aki-mailako'<br />

predika ak di g .<br />

(125) a. Ane go o alea da<br />

b . Z re ama neskamea da<br />

c . Lib r ha Aneren a da<br />

Bigarrenik, i en, i enondo, posposi io edo par i ipioaren ka egoriako<br />

'egoera-mailako' predika ak .<br />

(1 2 6) a . Ane po ik/Iasai da<br />

b . Ane beld r da<br />

c . Lib r a e ean da<br />

d . Lib r a ap r a/ap r rik da

199<br />

'I aki-mailako' i en- edo i enondo-predika en kas an, kom n ad ra<br />

behar da e inbes ean (125a, b) . Posposi io-predika ek, jakina, e d e<br />

s bjek arekiko kom n ad rarik a al en (125c) . 'Egoera-mailako'<br />

predika ek berri , kom n ad rarik gabe a al en dira (126a, b,c),<br />

par i ipioak i an e ik (126b), a ken ha ek kom n ad ra a ald ohi d e<br />

enbai e skalki an kom n ad rarik gabekoak (-rik b kaerakoak) ere<br />

onargarriak diren arren .<br />

I an adi arekin a al en diren i enki-predika en ar ean in eresgarrienak,<br />

arg men -egi ra korapilo s ena d enak dira: l e e a kal egarri mod ko<br />

i enondoak, beld r mod ko i enak e a par i ipioak hain en. Ondoko,<br />

hir a pisaile an, hir mo a horie ako predika en sin a i ko jokaera<br />

a er ko d g , arg men -egi ra sinpleagoa d en i enki-predika<br />

analogoekin konpara . Bes e ik, ihard erak adiera en di en predika ak<br />

har eko i an adi ak d en e in as na a ald ko d g 2 .2 .2 .3 .4 . a pia alean .<br />

A kenean, ondorio hone ara held ko gara : i an adi aren kas an V b r<br />

ba en e a bere osagarriaren ar eko ha ake a a har li ekeen e er ere e dago ;<br />

ai i ik, Varen osagarri mod ra dagoen predika aren islapen heda a da<br />

perpa s osoa . Horrela, predika aren arg men -egi rak baimen en<br />

d enean, nor-nork, nor-nori edo nor-nori-nork mod ko lag n aileak a al<br />

dai e ke i an adi aren orde . 39 Banake a bera d en elemen ek ka egoria<br />

berekoak direla onar en bad g , i an adi a lag n aile horien a kera e a<br />

bera bera ere lag n ailea dela pen sa de akeg .<br />

Horrela e a ald ko li a eke i an adi ak osagarri mod ra d en<br />

predika aren gainean inolako m rri apenik e e ar ea : a rib io ko<br />

eraik n e an i an adi a e da b r le iko ba lag n aileen ka egoriako<br />

b r f n ional ba bai ik . raik n a e is en ial e a iden ifika ailee an<br />

ordea, i an adi a bene ako adi le ikoa dela onar behar da.<br />

39 EGLU-II grama ikan, a rkako plan eiamend a egine , i an adi aren orde a al<br />

dai e keen adi ha ek lo ra ko adi ak direla defenda d e .

200<br />

Ihard era-predika en kas an, egon adi ak egoera-mailako perpa s<br />

ikiak era en di ela baino e in berei de ake e a osagarri mod ra<br />

onar en di . I an adi ari, berri , Ihard era-predika horren islapen<br />

heda a dene , predika aren perfek ibi a e-e aren e a garria hel en aio<br />

islapen heda an ehar e a ari i an aspek -aldaera a al en da adi ki<br />

sin e ikoaren orde : Jon sal oka dago IJon sal oka ari dal *Jon sal oka da.<br />

Bera , i an e a egon adi en ar ean dagoen berei ke a e dagokie osagarri<br />

mod ra har en di en predika edo perpa s ikien aspek -e a garriei,<br />

egon adi a adi le ikoa e a i an adi a lag n ailea i a eari bai ik.<br />

2 .2 .2.3 .1 . Predika psikologikoak eraiki di ake en beld r<br />

mo ako i enak<br />

Beld r i an mod ko eraik n e an, esperimen a aile a har de akeg n<br />

s bjek a gain, ema ar (Belle i & Ri i,1988; Grimsha &Mes er, 1988 ;<br />

Grimsha , 1990) edo ka sa a (Pese sk , 1987) har dai ekeen bes e<br />

arg men ba ere bad g .<br />

(127) a. Jon beld r da<br />

b . Jon re eran naren beld r da<br />

Tema edo ka sa a har dai ekeen arg men ak beld r i enak isla en d en<br />

NParen barnean har en d kas a e a jakina bai a 0-papera ere, geni iboa<br />

bai . Esperimen a aileak berri , perpa saren erem an har en d kas a<br />

(absol iboa d ) . Hala ere, 6-papera NParen barnean har d ela pen sa<br />

behar da, seman ika-m rri apenak beld r i enak jar en bai i e a e i an<br />

adi ak (128) .<br />

(128) a . Mikel re lag nen beld r da<br />

b.*Mahaia re lag nen beld r da<br />

c . Mahaia eg rre koa da

201<br />

Eraik n a ha e an, bera , i enaren 0-sarea, bi maila desberdine an<br />

gara en da : NParen mailan e a perpa s ma ri earen mailan . Ger aera horrek,<br />

Grimsha & Mes er (1988) e a Grimsha -ek (1990) a er d en<br />

japonieraren da ba dakarkig b r ra: japonieraren s r adi a 'ligh<br />

erbs' i ena e ag n direne arikoa da, adi horiek arg men -egi ra h sa<br />

d elarik . Adi horrek, adi ma ri e mod ra joka en d enean, osagarri<br />

mod ra NP ba har en d , NP horrek adi ak behar d en arg men -egi ra<br />

eskain en d elarik. Eraik n a horien bere i as na, 0-markake arako bi<br />

erem desberdin a al dai e keela da : NParen erem a e a perpa s osoaren<br />

erem a alegia .` 0<br />

Hala ere, beld r mod ko i enak ed n lag n -ailearekin ere, a al<br />

dai e ke<br />

(129) a . Jonek beld rra d<br />

b . Jonek beld rra di<br />

(129) adibideen mod ko eraik n e an beld r i enaren arg men g iak<br />

perpa s ma ri earen mailan har d e kas a e a bera , maila horre an egin<br />

dira ik sgarriak . Pen sa li eke eraik n a horie an, bai Jon e a bai beld rra<br />

ed n adi aren arg men ak direla. Dena den, eraik n a ha e an ere<br />

ga a dai eke ema edo ka sa NParen barnean, horrek i enaren e a e<br />

adi aren arg men a dela esa en dig larik (130a) . E a bes e ik, ema NParen<br />

barnean ga a en denean, e da posible kanpoan ere ga a ea(130b) .<br />

(130) a . Jonek ekai en beld rra d<br />

40 I ra , e skararen kas an bi maila an ger a en dena kas -markake a da baina<br />

pen sa behar da paper ema ikoak e direla ik sgarri egi en paper horiek jaso di en<br />

arg men ek kas a i an ar e . Kas a NParen barnean har en d en arg men aren kas an,<br />

geni iboa bere ko kas -markake aren mekanismoaren bide , han da D-egi ran e a 0-<br />

paperarekin ba era har d ela pen sa behar d g . Esperimen a aileak, D-egi ran<br />

NParen barneko g nean 0-papera har en d en arren, kas a har era perpa s ma ri earen<br />

infle iora igo behar d .

202<br />

b .*Jonek ekai en beld rra die<br />

Areago, beld r esperien ia ko i ena ho a edo gose i enekin<br />

konpara en bad g , a ken ha ek arg men bakarrekoak i anik, a kerak<br />

asko ere m rri agoak di ela ik s de akeg (131) .<br />

(131) a . Ha rra ho da<br />

b.*Ha rra el rraren ho da<br />

c . Ha rrak ho a d<br />

d . *Ha rrak el rrari ho a dio<br />

Bera , geni ibo markad n arg men a esperien ia ko i en horren<br />

arg men a da, e a mod berean da ibo markad n arg men a ere, a ken<br />

ha ed n adi aren arg men a bali , (13ld) mod ko esaldie an ere<br />

onargarria i an behar baili a eke .<br />

Grimsha -ek (1991) hir sail berei i di adi psikologikoen ar ean: 41<br />

(132)-<br />

ADITZ-MOTA A-EGITURA ADIBIDEAK<br />

'Egoera psikologikoak' (Esp 1 (Tema 2)) fear<br />

'Ka sa ibo psikologikoak' (Esp 2 (Tema 1)) frigh en<br />

'Ka sa ibo psikol . agen iboak' (Agen 1 (Esp 2)) frigh en (ag .)<br />

A kera horien ar ean e skararen beld r i an e a beld rra ed n mod ko<br />

esapideak egoera psikologikoak lira eke, baina e skara ema a kerakoa<br />

li a eke . Hori arraro samarra da, adi en kas an behin a ,<br />

iragankor/iragangai andakake e an man en en den arg men a ema edo<br />

41 Adiera pen hone an paren esiek, arg men ek A-egi ran di en gora as n-<br />

harremanak adiera en di e e a a piindi eek sin a i-mailako gora as n-harremanak .<br />

Horrela, 1 a piindi ea daraman arg men a da s bjek mod ra ga a en dena.

203<br />

jasalea i an ohi bai a . E skararen da ak hobe o a ald ko lira eke Pese sk -k<br />

(1987) be ala a kerako arg men hori'ka sa' bali .<br />

'Ka sa ibo psikologikoak' e a 'ka sa ibo psikologiko agen iboak',<br />

bes e ik, beld r i enaren bide egin beharrean beld r par i ipioa erabili<br />

eraiki en di g . Kas hone an ere, bigarren arg men a a kerakoa da<br />

(133a) ; bera ka sa ibo psikologikoe gain inak sa ibo psikologikoak ere<br />

badi g la esan behar da . Arg men hori ga a en denean,<br />

ins r men aleko adi lag n mod ra (133b) edo erga ibo markad n s bjek<br />

mod ra. ga a dai eke (133 c, d) . Ins r men aleko adi lag na 'ka saren' edo<br />

' emaren' papera har en d ela esan de akeg Grimsha -en ala Pes sk -ren<br />

ered aren ha ake aren arabera . Bes e ik, erga ibo marka daraman<br />

s bjek ak 'ka sa' edo ' emaren' papera har en d bi igabea bada (133c)<br />

e a'egilearena' bi id na denean (133d) .<br />

(1 1 1) a . Ha rra, beld r egin da<br />

b . Ha rra ekai a beld r da<br />

c . Ekai ak ha rra beld r d<br />

d . Ai ak ha rra beld r d , gela ik ir en e dadin<br />

Hemen ere, bigarren arg men hori ema denean, ema a kerakoa dela<br />

onar behar gen ke e a gainera, aila li aig ke (133c) e a (133d)<br />

adibidee an ger a ko li a ekeen ema e a egilearen ar eko orde kapena .<br />

Bigarren arg men hori ka sa dela onar ko bagen ordea, 'ka sa' e a<br />

'egilearen' ar eko orde kapena gen ke, e a hori pro es orokorra da,<br />

Pese sk -k (1987) adi era eman d ene : Eg kiak i o a r en l Jonek<br />

i o a r en ra lor eko . 42<br />

Edo ein mod an, egoera psikologikoe an e a inak sa ibo psikologikoe an<br />

s bjek mod ra ga a en dena esperimen a ailea den bi ar ean, ka sa ibo<br />

psikologikoe an esperimen a ailea edo ka sa ga a dai e ke s bjek<br />

42 Pese sk -k R e (1972) aipa d ideia ha agerian jarri d en lehenengo egile gisa :<br />

R e (1972)Th orie s n a iq e e s n a e d fran ais Edi ions d Se il, Paris

204<br />

mod ra e a ka sa ibo agen ibo psikologikoe an, s bjek a 'egileak' i an<br />

behar d e inbes ean . Horrela, predika psikologikoen mo a ha e an<br />

g ie an e inbes ekoa den arg men a 'esperimen a ailea' da e a bera<br />

predika -b r en A-egi ran sakonkien er a rik dagoen arg men a hori<br />

dela pen sa behar d g . Horrenbes e , e skararen egoera e li a eke<br />

ingelesarena be alakoa.<br />

134<br />

ADITZ-MOTA A-EGITURA ADIBIDEAK<br />

'Egoera psikologikoak' (Esp 1) beld r i an<br />

Ik s dai ekeene , hala ingelese nola e skara s bjek mod ra ga a en<br />

den arg men a e da be i A-egi ran kanpoen dagoena. Asime ria horiek<br />

a al eko, Grimsha -ek (1990), ha e defenda d : arg men ek sin a i-<br />

mailan di en gora as n-harremanak bi maila ako gora as n-harremanen<br />

elkarke aren ondorio dira . Ha da, edo ein arg men sin a ian kanpo-<br />

arg men mod ra, s bjek mod ra alegia, ga a ahal i a eko,<br />

arg men horrek kanpokoena i an behar d bai aspek -mailan e abai a A-<br />

egi raren mailan ere.<br />

G re predika ioaren eoriaren barnean, honela a al geni ake predika<br />

psikologiko ha en ga ake ak : sin a ian, X predika b r ek beren XP<br />

islapen nag sia (islapen perfek a) isla ko l ke e A-egi raren gora as n-<br />

harremanen arabera . Gainera, X b r aren arg men en ar ean e-arg men a<br />

badago, b r ak AspP ka egoria f n ionala isla eko a kera (edo enbai<br />

kas an beharra) i ango l ke. AspParen gainean A P, MP e a TP<br />

ka egoriak ere isla en di X b r ak (g iak X predika b r aren islapen<br />

heda ak) .<br />

(Ka sa2(Espl )) beld r i an<br />

"Inak sa ibo psikologikoak' (Esp 1) beld r (nor)<br />

(Ka sa2(Espl)) beld r (nor)<br />

'Ka sa ibo psikologikoak' (Ka sa 2 (Esp 1)) beld r (nor)<br />

(Ka sa 1(Esp 2)) beld r (nor-nork)<br />

'Ka sa ibo ps . agen iboak' (Egilea 1 (Esp 2)) beld r (nor-nork)

S-egi rarako pa soan, g iene arg men ba ek XP islapene ik a era<br />

behar d s bjek mod ra ler ahal i a eko e a predika ak 'Predika en<br />

Lo ra ko Erregela' (PLR) be e de an . Egoera e a ger aeren berei garria<br />

s bjek horrek [spec, Asp] g ne ik iraga ea ala e iraga ea li a eke h rrene<br />

h rren. Horrela, egoera psikologikoe an esperimen a ailea da egoera horren<br />

s bjek a har dai ekeen arg men bakarra e a hori e da e inbes ean<br />

s bjek mod ra ga a en dena .<br />

(135) a . Beld r nai<br />

b . Beld r nago<br />

c . Beld r albeld r rik nai /nago<br />

d . Beld r nai<br />

[spec, Asp1 be erik d en beld r predika -b r aren islapen heda hori,<br />

egon adi ak ha a en di en 'egoera-mailako perpa s ikiak' be alakoa da<br />

e a bera , e da harri ekoa enbai hi kera an egon adi arekin ere a rki ea<br />

(135b) . Bes e ik, par i ipioa d en eraik n a psikologikoe an, posible da<br />

[spec, Asp1 be erik d en 'egoera psikologikoak' (135c) edo espe ifika aile<br />

hori h sik d en ger aera psikologikoak (135d) eraiki ea. 43<br />

Bes elako g iak ger aera psikologikoak dira e a s bjek mod ra<br />

irak rriko den arg men ak e d [spec, Asp1 g ne ik iragan beharrik .<br />

Horrela, aspek -mailaren e a maila ema ikoaren gora as n-mailen<br />

elkarke a erabakiko li a eke s bjek mod ra irak rriko den arg men a :<br />

inak sa iboe an esperimen a ailea da be i kanpo-arg men a ; ka sa iboe an,<br />

e dago kanpo-arg men rik e a bera , ba a ein bes ea har dai eke s bjek<br />

gisa ; e a b ka eko, ka sa ibo agen iboe an, egilea da bi prominen ia-<br />

maile an goren dagoena e a bera ha a en da e inbes ean s bjek aren<br />

f n ioa be e eko .<br />

43 Beld r a e a beld r rik mod ko par i ipioen berei ke arako ik s la garren<br />

a alaren 4.4 .3 . a pisaila .<br />

205

206<br />

Ondorio mod ra, beld r i an edo beld rra ed n sek en ia d g nean,<br />

beld r predika -b r aren arg men -egi ra isla en d g adi ak inolako<br />

arg men rik gainera en e d elarik. Gainera, adi horrek e dio inolako<br />

m rri apenik e ar en bere osagarriari, osagarri mod ra par i ipioa d enean<br />

be ala joka en d ela dir dielarik . Hor a , 'ligh erb' ba en a rrean<br />

(japonieraren s r adi aren kas an be ala) edo lag n aile ba en a rrean<br />

ga dela pen sa de akeg .<br />

Torrego-ren (1989) arabera, adi ak, [ 0] e a [ e] e a garrien arabera<br />

sailka dai e ke, lehenengoa arg men ak 0-marka eko ahalmenari e a<br />

bigarrena e-arg men a i a eari lego kiekeelarik : egile honen iri i ,<br />

lag n aileak [-0, +e] lira ekeen bi ar ean, 'ligh erbs' deri enak [-0, -e]<br />

lira eke .<br />

Horrekin ba era e-arg men a i a ea AspP ka egoria isla eko<br />

ahalmenarekin harremane an jarri d g la kon an har en bad g , i an<br />

adi a, eraik n a ha e an lag n aileen sailekoa dela esan de akeg , (136a)<br />

e e ik gainerako b, c e a d adibideak ere onargarriak bai ira.<br />

1 6) a . Ha rra beld r da<br />

b . Ha rrak il n as naren beld r i a en/i ango dira<br />

c . Ha rrek beld rra i an/i a en/i ango d e<br />

il n as nean<br />

d . Ha rrek il n as nari beld rra<br />

i an/i a en/i ango dio e<br />

Lab rbild , beld r i an mod ko eraik n e an i an adi a, lag n ailea da<br />

beld rra ed n eraik n e an ed n adi a lag n ailea den mod berean e a<br />

beld r par i ipioa d en eraik n e an biak lag n aileak diren be ala.

2 .2 .2 .3 .2 . 'Har aile a ' har dai ekeen arg men ba do en<br />

lab r e a kal egarri be alako i enondoak<br />

I an adi arekin joan ohi diren i enondoen ar ean, a kera mod ra<br />

'har aile a ' har dai ekeen arg men ba d enak aipa di g : iki,<br />

lab r, mo , l e, handi, kal egarri, beharre ko e.a . I enondo ha ek,<br />

har aile ageria d enean behin a e d e egon adi a onar en. Bera ,<br />

'i aki-mailako' predika ak era en di ela esan de akeg .<br />

(1 3 7) a . Zapa a ha ek handiak dira/*da de re a<br />

b . Ga r eg ngo haragia kal egarria da/*dago<br />

T iki, lab r, l e e a handi mod koek i an adi arekin e e ik, ed n<br />

lag n ailearekin ere a al en dira . Hala ere e dira onargarriak bes e mo a<br />

ba eko lag n aileekin.<br />

(138) a . Gona hori l ea da Aneren a<br />

b . Gona hori l ea d Anek<br />

c .*Gona hori l ea aio Aneri<br />

d .*Gona horrek l ea dio Aneri<br />

Kal egarri e a beharre ko be alako i enondoek lag n aileak ha a eko<br />

a kera gehiago d e .<br />

(1 3 9) a . G rasoak beharre koak dira ha r ikien a<br />

b . G rasoak beharre koak ai kie ha r ikiei<br />

c . Ha r ikiek beharre koak di e g rasoak<br />

d . *Ha r ikiek beharre koak di kie e g rasoei<br />

(1 40) a . Lag n hori kal egarria da Aneren a<br />

b . Lag n hori kal egarria aio Aneri<br />

c . ?Anek kal egarria d lag n hori<br />

d . *Anek kal egarria dio lag n horri<br />

207

208<br />

Kas ha e an g ie an bi arg men ko i enondoak di g . Alde ba e ik,<br />

' ema' ba e a bes e ik 'har aile' ba d e i enondo ha en A-egi rek: ema<br />

e inbes ekoa da e a bera A-egi ran sakonkien er a riko arg men a da .<br />

Hala ere, e da be i s bjek mod ra ga a en, ha a en den<br />

lag n ailearen arabera ema ala har ailea ga a en bai a s bjek mod ra .<br />

I enondo ha ek har aileari bere ko mekanismoaren bide kas a e ar eko<br />

gai dira e a bera , har aile hori i enondoaren AP islapen perfek aren<br />

barnean ga a dai eke. Tema berri , infle ioan ga a behar da be i .<br />

Har ailea AParen barnean ga a en e denean, 'bi g ne ako' lag n ailea<br />

a al en da infle ioan e a bi arg men ak ga a en dira perpa saren mailan,<br />

s bjek mod ra 'har ailea' ha a en delarik.<br />

Hemen, berriro ere ik s dai eke perpa saren egi ra erabaki en d ena<br />

i enondoa dela e a adi ak e d ela e er ere ha a en : i enondoak, bere AP<br />

islapen perfek oari ema en dion i raren arabera, mo a ba eko edo bes e<br />

mo a ba eko lag n ailea isla en d . Horrela (138), (139) e a (140)<br />

adibideen ar ean ik s dai ekeen lag n aileen a keren e berdin as na,<br />

i enondo horien hi egi-mailako bere i as n a har dai eke, an eko<br />

arg men -egi ra bai e .<br />

Bera , eraik n a ha e an ere i an adi a lag n ailea dela esan de akeg .<br />

Ideia hori indar eko, arg men bakarreko A-egi ra d en i enondoek i an<br />

baino onar en e d ela ik s dai eke .<br />

(141) a . Gi on horiek afrikarrak dira<br />

b .*Jonek gi on horiek afrikarrak di 44<br />

c .*Joni gi on horiek afrikarrak ai kio<br />

44 Onargarria li a eke Gi on horiek afrikarrak di . Baina ik s - morfema e<br />

dagokiola e i enondoaren e e a adi aren arg men ba i . Adi ki alok iboe an en leari<br />

erreferen ia egi en dion morfema da Mikel Madrilera joan d k esapidean -k morfema<br />

en leari e a e joan adi aren arg men ba i erreferen ia egi en dion be ala

Ondorio , es ing r hone an ere, i an adi a lag n ailea dela<br />

defenda ko d g .<br />

2 .2.2.3 .3 . Par i ipioak<br />

Par i ipioek ere, i an adi aren lag n aile-i aera honen aldeko frogak<br />

eskain en di kig e . Has eko, adi ki-predika io a har en diren par i ipio<br />

soileko eraik n ak di g : eraik n a ha e an adi aren arg men en<br />

kop r a e a mo ak erabakikorrak dira lag n ailea a kera eko ord an.<br />

(1 4 2) a . Lib r a erori da<br />

b .*Lib r a erori d g<br />

c .*Lib r a erori diog<br />

(143) a .*Lib r a ikasi da<br />

b . Lib r a ikasi d g<br />

c .*Lib r a ikasi diog<br />

(144) a .*Lib r a eman da<br />

b . Lib r a eman d g<br />

c . Lib r a eman diog<br />

Arg men bakarreko adi a d g nean, arg men bakarreko lag n ailea<br />

behar da (142) . Baina bi edo hir arg men ko adi ak di g nean bi edo<br />

hir g neko lag n aileak a al dai e ke . Iparraldeko e skalkie an behin a ,<br />

kom n ad rad n par i ipioak par i ipio soilaren banake a d .<br />

(1 4 2') a . Lib r a eroria da<br />

b .*Lib r a eroria d g<br />

c .*Lib r a eroria diog<br />

(1 4 3') a .*Lib r a ikasia da<br />

b . Lib r a ikasia d g<br />

c .*Lib r a ikasia diog<br />

(144') a .*Lib r a emana da<br />

b . Lib r a emana d g<br />

209

210<br />

c. Lib r a emana diog<br />

(142), (143) e a (144), e a (142'), (143') e a (144') eraik n en ar eko<br />

e berdin as na, egoera ba en s bjek a har dai ekeen arg men ba (kas<br />

hone an ema) [spec, Asp] g ne ik iraga ea ala e iraga ea da . 45 Horrela,<br />

kom n ad rad n par i ipioa d en par i ipio ha e an ere, i an adi a<br />

ohi ko lag n aileekin andaka en da adi aren arg men -egi rak<br />

ilegi a en bad .<br />

Hala ere, kom n ad rad n par i ipioak bad par i ipio h sak e d en<br />

a kera ba : arg men g iak infle ioaren mailan ga a beharrean,<br />

arg men ren ba VP islapen perfek aren barnean ga a de ake, lehenago<br />

ik si di g n beld r i enak e a l e e a beharre ko i enondoek be ala.<br />

(1 4 5) a . Lib r ha i [A larrek i ida ia] da<br />

b . G n ha i [Anderrek niri i ida ia] da<br />

c . Anderi [ i lib r asko irak rria] da<br />

Arg men ak VParen barnean ga a ahal i a eko, jakina, Varen<br />

arg men -egi ran egon behar d e . Horrela, erori adi ak, bere<br />

arg men -egi ran egilerik e d ene , e d onar en 'egile' arg rnen rik<br />

(146) .<br />

(146) *Lib r ha i [nik i eroria] da<br />

(145) be alako perpa se an, arg men ba ek bere ko kas a har en d e<br />

VParen barnean e a VPak isla en d en lag n ailea g ne bakarrekoa da,<br />

arg men bakarra a era en bai a infle ioraino (ik s hir garren a alaren<br />

3365 a pisaila e a la garren a alaren 443 a pisaila) .<br />

45 G ne horre an koka riko emaren e a Asp b r an dagoen par i ipioaren ar ean<br />

enbaki-kom n ad ra ger a en da .

Lab rbild , i an adi ak e a gainerako lag n aileek an eko jokaera d e<br />

par i ipio h sarekin edo kom n ad rad n par i ipioarekin doa enean .<br />

Horrela, kom n ad rad n par i ipioa d g nean ere, i an adi a<br />

lag n aile a har de akeg .<br />

2 .2.2 .3.4. Ihard erak adiera en di en predika ak e a i an<br />

adi a<br />

2 .2 .2 .1 .4 . a pia alean ik si d g n be ala, egon adi ak ihard erak<br />

adiera en di en predika ak, edo hobeki esan, horrelako predika ak<br />

di en perpa s ikiak har di ake osagarri mod ra . Mo a bereko<br />

eraik n e an, i an adi a onargarria e dela esan d g ber an.<br />

(147) a . Jon oih ka dago/*da<br />

b . Z re lag na parre dago/*da<br />

c . Z endaria hi ke an dago / *da<br />

d . Ama lanean/lan egi en dago/ *da<br />

(147) adibidee ako da ek i an adi ak osagarri mod ra har di akeen<br />

predika ak ha a en di ela pen sa era eraman gai ake e. Horrela,<br />

a rreko a pia ale an defenda d g n ideia, i an a rib io ko eraik n e an<br />

lag n ailea delakoa, ba er eko beharrean ge ndeke . Hala ere, gogora<br />

beharrekoa da, adibide horiek g iak grama ikal bih r en direla ari<br />

aspek -marka ailea gainera en denean .<br />

(148) a . Jon oih ka ari da<br />

b . Z re lag na parre ari da<br />

c . Z endaria hi ke an ari da<br />

d . Ama lanean/lan egi en ari da<br />

Pen sa dai eke ari i an e a i an bi adi desberdin direla e a ord an, i an<br />

adi ak 'i aki-mailako' predika ak e a 'egoera-mailako' predika<br />

perfek iboak di en perpa s ikiak ha a en di en bi ar ean, ari i an<br />

211

212<br />

adi ak 'egoera-mailako predika inperfek iboak' di en perpa s ikiak<br />

ha a en di ela.<br />

Baina bali eke bai a i an e a ari i an adi beraren aspek -ga ake a<br />

desberdinak i a ea, horrela i an adi ak deskriba di g n mo a g ie ako<br />

predika ak onar ko li ke bai e a egoera-mailako predika inperfek iboak<br />

ere, predika horiek ihard erak direnean ari i an aspek -aldaera a ald ko<br />

li a ekeelarik .<br />

Hor a , i an adi a lag n ailea bali , osagarri mod ra har en di en<br />

predika en islapen heda a li a eke e a horrela, e l ke predika horien<br />

i aera m rri ko baina predika aren e a garriak lag n aile horre araino<br />

iraga iko lira eke islapen heda an ehar bere gainean eragina l ke elarik.<br />

Horrela, lag n ailearen mo a e e ik, lag n aile horren aspek -aldaera ere<br />

erabakiko l ke e predika ek . Egon adi a ordea, adi le ikoa i anik,<br />

m rri apenak e ar en di kio bere osagarriari baina e d jaso en inolako<br />

eraginik predika horre a ik, osagarriak e a adi ak bakoi a islapen ba en<br />

par e bai ira. Ondorio , aspek -aldaera bera a al en da osagarri mod ra<br />

perpa s iki perfek iboak edo e perfek iboak har en di enean, biak bai ira<br />

egoera-mailakoak .<br />

Lab rbild , arg men -egi ra konple a d en enbai i enki-<br />

predika ren (i en, i enondo edo par i ipioen ka egoriakoak) e a ihard erak<br />

adiera en di en predika en jokaeran oinarri a, ohi ra a rib io ko a<br />

har ohi diren eraik n e an i an lo ra ko adi le ikoa gabe lag n ailea<br />

dela defenda d g :<br />

(i) E dio inolako m rri apenik e ar en bere osagarriari, i aki-mailako<br />

ein egoera-mailako predika ak e a perpa s ikiak har di akeelarik.<br />

(ii) Predika aren arg men -egi rak baimen en d enean, bes elako<br />

lag n aileekin andaka dai eke lag n aile a har ohi deneko adi ki-<br />

predika ioaren arloe an be ala.<br />

(iii) Sen ikorra da bere b r heda a den predika aren aspek -e a garrien<br />

a rrean, e a garri horien arabera aspek -ga ake a desberdinak har en<br />

di elarik.

A pimarra beharrekoa da, i an adi a osagarri mod ra d en<br />

predika aren islapen heda a dela onar a ken ba ean perpa s osoa<br />

predika -b r horren islapen heda a dela pen sa behar d g la .<br />

Horrenbes e , i an adi a d en a rib io ko eraik n e an. perpa s<br />

arr n ak geni ke e a e perpa s ikiak. Ho s, (149a) e a (149b) adibideen<br />

ar ean legokeen e berdin as n bakarra i ra , bakoi aren predika -<br />

b r aren grama ika-ka egoria li a eke .<br />

(149) a . Ai ona erori egin da<br />

b . Ai ona gai orik da46<br />

Hala ere, badago bes e e berdin as n garran i s ba : (149b) adibidean,<br />

perpa s nag siaren barrean badago s bjek e a i enki-predika aren ar eko<br />

harremana e ar en den baina perpa s osoa baino m rri agoa den maila ba<br />

(perpa s iki ba ), AspP maila alegia : s bjek -predika harreman hori Asp<br />

b r an i enki-predika aren h ma e a espe ifika ailean bere s bjek<br />

seman ikoa koka e ar en da . Adi ki-predika ioaren adibidean berri<br />

(149a), kas aren bila [spec, T] g nera igo en den erori adi aren<br />

arg men a e da [spec, Asp] kokag nean geldi en, s bjek -predika<br />

harremana perpa s nag siaren mailan bai ik e ar en e delarik .<br />

46 Egoera-mailako predika ba ha a d g analogia nabariagoa ger a dadin.<br />

213

214

2 .2 .3 . Ibili adi a<br />

Ibili adi ak badi enbai adiera m gimend ko adi mod ra: aide ba e ik<br />

nonbai e ik nonbai era m gi earen ihard era adiera de ake lek ko<br />

osagarri ba ekin doanean (150) e a bes e ik inolako osagarririk gabe baina<br />

polari a e ko eraik n a a har dai e keenak ere ema en di<br />

f n ionamend a adiera i (a ken ba ean nolabai eko m gimend a ere)<br />

(151) .<br />

(1 5 0) a . Mikel aide ba e ik bes era dabil<br />

b . Behiak soroan dabil a<br />

(15 1) a . Erloj a badabil<br />

b . Telebis a e dabil<br />

c . * Telebis a/erioj a dabil<br />

Oinarri ko adiera horie a gain, oso erabilia da osagarri mod ra i enki-<br />

predika ba eramane . I enki-predika horiek egon adi arekin a al en<br />

direnen an ekoak dira : 'egoera-mailako predika ak' . Gainera,<br />

e inbes ekoak dira perpa s onargarriak i a eko (152), horrek lehenengo<br />

mailako predika en a rrean ga dela adiera en dig larik.<br />

(152) *Jon ris e dabil e a Ander ere badabil<br />

Predika -osagarri horien ar ean i enondoak (153), i enak (154),<br />

par i ipioak (155) e a posposi io-sin agmak (156) ik s di akeg . E a ibili<br />

adi a i an e a egon be ala inak sa iboen sailekoa dene , s bjek a e a<br />

predika -osagarria osagai berean (perpa s iki ba ean) sor en direla<br />

pen sa behar d g :<br />

(153) a . Jon po ik/haserre/gai orik dabil<br />

b .* Ane bel aran/go o alea dabil<br />

215

216<br />

(1 5 4) a . Jon ar ain dabil Gorbea aldean<br />

b .*Jon erre aile dabil a kenaldi hone an<br />

(1 5 5) a . Jon e si rik dabil<br />

b . Ha rra beld r a dabil<br />

(156) a . Jendea oih ka dabil<br />

b . Ha rra lanean dabil<br />

Bere iki egokiak dira ibili adi arekin ihard erak adiera en di en<br />

predika ak (156) . Dena dela, bada de egon adi arekin e a ibili<br />

adi arekin ondorio desberdinak ema en di en i enondoak ere . Esa e<br />

ba erako, i an edo egon adi arekin irak rke a desberdinak ema en di en<br />

i enondoen ar ean, g iak e dira onargarriak ibili adi arekin .<br />

(157) a . Ander lodia da<br />

b . Ander Iodi dago/?dabil 47<br />

(158) a . Z re al a ga ea da<br />

b . Z re al a ga e dago /?dabil 48<br />

(1 5 9) a . Ha r hori ris ea da<br />

b . Ha r hori ris e dago/dabil<br />

Egon adi arekin onargarriak diren par i ipio asko ere e dira onargarrriak<br />

ibili adi arekin (160) .<br />

(160) a . T ak rra hilik dago/*dabil<br />

b . Parisen egonda nago/*nabil<br />

c . Lib r a ap r a dago /*dabil<br />

47 Po olo samar abil a askenaldi hone an be alakoak onargarriak dira e a (157b)<br />

be alakoak ere onargarriak dira hi n ba en a a kenaldian gainera rik esaldia hoba<br />

egi en dela adiera en d elarik.<br />

4 8 Hi n ba ek Ga e abil a! be alako esapideak erabil en di e, norbai i<br />

a kenaldian ideia apar ak di ela adiera eko.

Bes e ik, egon adi ak onar en e di en i enondo ba k onargarriak<br />

dira ibili adi arekin e a i an libili abard ra ba ik s dai eke, i an / egon<br />

biko earen bide lor en denaren an ekoa delarik.<br />

(161) a . Z re lag na in oa da<br />

b . Z re lag na in o dabil/*dago a kenaldi hone an<br />

(162) a . Z re lag na a karra da<br />

b . Z re lag na a kar dabil /*10 . k dago a kenaldi<br />

hone an 49<br />

Ibili adi ak e a garri horiei behin-behineko as na e e ik, s bjek aren<br />

nolabai eko - boron a ea edo jarrera eska en diela dir di . I an ere, (i an<br />

adi aren a kera deneko es ing r hone an) agind ko esapideak onar en<br />

di , egon adi ak e be ala.<br />

(16 3) a . Zin o ibili!<br />

b . *Lodi egon!<br />

Bali eke (163) be alako esapide horien onargarri as na in o ibili<br />

be alako esapideen dinamiko as naren ( e a bera adi ki-predika ioaren)<br />

i aeraren adiera le i a ea. Horrela, bali eke in o ibili sek en ia i enki-<br />

predika ba e e a lo ra ko adi ba e oso rik egon beharrean adi ki-<br />

predika konple ba i a ea . Baina, ik s bedi, i an adi ak agind ko<br />

perpa s ha e an, ibili adi aren adiera bera d ela, ibili adi aren kas an ere<br />

i enki-predika ak di g la pen sa de akeg larik :<br />

(16 4) a . Zin o(a) i an!<br />

217<br />

49 A kar i enondoak hir irak rke a da ka: ahalmen in elek al handia i a earen bere ko<br />

e a garria aide ba e ik ; bigarrenik, indar s i enondoaren an ekoa e a a kenik, ga ak<br />

denbora-epe lab rrean egi earen ahalmanarena . Ibili adi ak, a ken bi adierak onar en di<br />

'egoera-mailako' predika a har bai ai e ke . Egon adi ak berri , bigarrena bai ik e d<br />

onar en.

218<br />

b . A kar(ra) i an! 5 o<br />

Edo ein mod an, ibili adi arekin joan dai e keen predika g iek e<br />

di e honelako agind ko perpa sak onar en : esapide horien s bjek ak<br />

e dira egileak, esperimen a aileak bai ik . A pimarra beharrekoa da, ibili<br />

adi ak osagarri mod ra d ena AspP mailako perpa s ikia bada ere<br />

perpa s iki hori predika -b r aren islapen heda a dela . Horrela, AspPak<br />

predika aren e a garri berberak di e a predika -b r a da bere<br />

arg men en e a garriak erabaki en di ena. Bera , AspPa ha a ,<br />

predika -b r a e a bere arg men ak ere ha a en dira .<br />

(165) a .*Gai orik ibili!<br />

b .*Beld r a ibilil<br />

c.*Negarre ibili!<br />

Esperimen a aileek e a egileek, jakina, bi id nak i an behar d e<br />

halabeharre , bi igabeak diren s bjek ak ibili adi ak ha a en di en<br />

perpa s ikie a ik ba er rik gera en direlarik (166b) .<br />

(166) a . Jon bero bero dago/dabil bere proposamena<br />

ba er dene ik<br />

b . Kafea bero bero dago/*dabil<br />

Ondorio , ibili adi ak osagarri mod ra daraman perpa s ikiari, 'egoera-<br />

mailako' predika a i a ea gain, esperimen a aile a edo egile a har<br />

dai ekeen s bjek a i a ea ere eska en dio . Egon adi ak ordea, s bjek<br />

mod ra esperimen a aileak edo gaiak di en perpa s ikiak onar en di<br />

baina e s bjek mod ra egileak di en perpa s ikiak. B ka eko i an<br />

adi ak, berriro ere, edo ein mo a ako s bjek a d en perpa s ikia<br />

onar en d , hori bere lag n aile-i aeraren bes e froga ba delarik.<br />

50 A karra i an ! esapidea egon adi a e in erabil dai ekeeneko adieran bai ik e li a eke<br />

onargarria; ha da, ga ak arin egi earen adieran . Adiera hone an hain en egon<br />

s bjek aren boronda ea behar delako e li a eke onargarria .

2 .2 .4. Aldake a e a ira pene ko adi ak<br />

E a garri edo egoeren aldake a g iene hir mod ara adiera dai eke<br />

e skara : has eko e a garri edo egoera hori adiera en d en i enondo edo<br />

adi ondoarekin morfologia ko harreman es a d en adi a erabili (po /<br />

po ik) (167a) ; bigarrenik, e a garria+i a era+held perifrasiaren bide<br />

(168a), e a b ka eko, lor en den e a garria edo ondorioa adiera en d en<br />

i enki-predika a e a predika hori onar en d en lo ra ko aldake a-adi<br />

ba en konbinake a7. (167b, 168b) . Aldake a-adi en ar ean ha e ek di g :<br />

bih r , jarri, ipini, bilaka , egin, ger a , a ald , i , geldi e a<br />

gera . 51<br />

(1 6 7) a . Mikel po egin da berria en n d enean<br />

b . . Mikei po ik jarri da berria en n d enean<br />

(168) a . Ander medik i a era held da<br />

b . Ander medik egin da<br />

Has eko, adi ha ek g iek har en di en i enki-predika ak lehenengo<br />

mailakoak direla esan behar da, e abake ak esaldi arrak ema en bai i .<br />

(1 6 9) a .*Mikei jarri da berria en n d enean<br />

b .*Mikei po ik jarri da baina Ander e da jarri _<br />

c . *Ura bilaka en<br />

Aldake a-adi en ar ean, hir m l o berei dai e ke : aide ba e ik, egon<br />

adi arekin onargarriak diren i enki-predika ak bai ik onar en e<br />

di enak (jarri, ipini, gera , geldi e a i ) ; bes e ik, egon adi arekin<br />

51 Ga elaniaren adi analogoen -poner(se), ol er(se), poner(se), q edar(se) e a es ar(se)-<br />

banake a e ag eko, ik s Porroche (1988).<br />

219

220<br />

joan dai e keen predika ak onar en e di enak (bih r , bilaka , egin ) ;<br />

e a b ka eko bene ako aldake a adiera i e arren e a garri bere i ba k<br />

predika ea baimen en dig en enbai 'germera' adiera en di en adi ak<br />

(ger a , a ald , ager ) . A er di ag n a pisail horiek bakoi a bere<br />

alde ik .<br />

Aldake a-adi e gain, 2 .2 .4 .4 . aspisailean ira n ira pene ko adi a<br />

a er ko d g . I an ere, ira pena adiera i ahal i a eko aldake aren a kerak<br />

egon behar d , e a bera , ira n adi arekin a al en diren predika -<br />

osagarriak enbai aldake a-adi ekin a al en direnen an ekoak dira.<br />

2 .2.4 .1 . Jarri, gera , geldi e a i adi ak<br />

Has eko, adi ha ek egon adi arekin onargarriak diren predika ak bai ik<br />

e di e onar en.<br />

(1 7 0) a .*Miren go o ale(a) dago<br />

b .*Miren go o ale(a) jarri da/gera da/ i d g<br />

c . Miren po ik dago/jarri da/gera da/ i d g<br />

Bes e ik, esan beharrekoa da jarri e a ipini adi ek iragankor edo<br />

iragangai inak sa ibo mod ra joka de ake en bi ar ean gera e a geldi<br />

adi ek inak sa iboak e a i iragankorra direla. Gaineron ean, har en<br />

di en predika -osagarriei dagokiene , berdin s ak dira gera e a<br />

geldi , e a i adi ak.<br />

(171) a . Ander ris e jarri da berria jakinara i diog nean<br />

b . Ander ris e jarri d g berria jakinara i<br />

(172) a . Ander ris e gera da berria jakinara i diog nean<br />

b . Ander ris e i d g berria jakinara i<br />

Hir adi horiek egoerak edo e a garriak adiera en di en predika ak<br />

e e ik, lek ko osagarriak ere onar en di e, egon adi ak be ala.

(1 7 3) a . Ha rra g re a rrean jarri da/d e<br />

b . Ha rra g re a rrean gera da/ i d e<br />

Jarri edo ipini adi ak, koloreak, i ra edo per sonen osas n edo<br />

gogoaren egoerak adierL en di en predika ekin joan ohi dira.<br />

Gehiene an, egoera r il pini sek en iak adiera en d en egoera-aldake a<br />

bera adiera en d en adi ba ego en da (174b, 175b) .<br />

(1 7 4) a . Ha rra po ik/haserre/gai orik/gorri/Iodi jarri<br />

da<br />

b . Ha rra po /haserre /gai o /gorri /Iodi<br />

egin da<br />

(175) a . Ai a eseri a/e anda ipini da<br />

b . Ai a eseri/e an) egin da<br />

Jarri e a ipini adi ek aldake a-mo a eha ba adiera en d e (farrera edo<br />

i raren aldake a) e a bera , e di e onar en aldake a horren ondorioak<br />

i an dai e keen osagarriak baino . Horrela, par i ipio gehienak e dira<br />

onargarriak jarri e a ipini adi ekin bes elako aldake a ba k adiera en<br />

bai i e . Egon adi ak berri , e d egoera-aldake arik adiera en e a bera<br />

edo ein mo a ako aldake aren ondorioak diren osagarriak onar en di :<br />

ida i a ego ea ida earen ondorioa da e a e in i an dai eke jar e edo<br />

ipin earen ondorioa .<br />

(1 7 6) a . B s i a/harri a/ida i a/ap r a *jarri<br />

da/dago<br />

Horrela, ik si (177a, b) esaldiak posible diren bi ar ean (154c) posible e<br />

dela .<br />

(1 7 7) a. Ha rra e anda dago, horrela jarri bai g<br />

b . Lib r a mahal gainean dago, ber an jarri bai g<br />

c .*B s i a dago, horrela jarri bai g<br />

d . B s i a dago, b s i bai g<br />

221

222<br />

Jarri e a ipini adi ek e d e i en-predika rik onar en , e e a predika<br />

psikologikoak era en di enak ere (178) . Posposi ioen ar ean, inesiboa<br />

e a so ia iboa dira adi ha ekin ondorio onargarriak ema en di en<br />

bakarrak (179) . Kas ha e an g ie an ere, jarri e a ipini adi ek adiera en<br />

d en aldake arekin ba e da o en predika ak direla esan de akeg .<br />

(17 8) a.*Ane irakasle/medik / neskame jarri da Bilbon 52<br />

b.*Ha rra beld r ipini da<br />

(179) a . Ane bere Iag nekin/a rrean ipini da<br />

b .*Z re lag nak dir rik gabe ipini dira<br />

c .*Arike ak b ka gabe jarri di e<br />

d .*Ha rrak beld rre jarri dira<br />

Gera edo geldi e a i adi ek, aka s fisikoak e a egora ibila<br />

adiera en di en i enondoekin a al en dira asko an (180), egon e a jarri<br />

edo ipini adi ekin a ald ohi diren i enondoak ere onargarriak badira ere<br />

(181) .<br />

(180) a . I s /erren/gor (gera da/ i d e 53<br />

b . Alarg n gera da/ i d e<br />

(181) Po ik/haserre/gai orik/gorri/Iodi gera da<br />

Adi ha ek aldake a bera baino, nolabai eko aldake aren ondorio ko<br />

egoeraren hasiera adiera en d e . Horrela, e d e m rri en aldake a-mo a<br />

e a par i ipio garirekin ik s dai e ke .<br />

(1 8 2) a . Eseri a/e anda (gera da / i d g<br />

52 Honelako i enekin aldake a ko adi mod ra joka ko l keena joan adi a li a eke :<br />

Jon ar ain joan da Amerike ara .<br />

53 I s , erren, gor e a alarg n be alako i enondoak egon ein i an adi ekin erabil<br />

dai e ke bi lo ra ko adi ak di en e skalkie an . Baina jarri, ipini, gera , geldi e a<br />

i adi en predika -osagarrie arako proposa d g n baldin a, egon adi a onar ea da<br />

e a e adi hori bai ik e onar ea.

. B s i a/harri a gera da / i d g<br />

c . Ida i a/ ap r a/eginda gera da / i d g )<br />

Konpara (183) adibideak e a (177) m l okoak.<br />

(1 8 3) a .*Eseri a dago, horrela gera bai a<br />

b .*Harri a dago, horrela i bai g<br />

c .*Eginda dago, horrela gera bai a<br />

223<br />

Jarri e a ipini adi ek onar en e di en i en e a posposi ioekin ere a rki<br />

dai e ke . Adi ha ekin ere e dira onargarriak predika psikologikoak<br />

era en di en i enak (184b) .<br />

(184) a . Ane neskame sar e a neskame gera da bi i a<br />

osorako<br />

b .*Ane beld r gera da<br />

(1 8 5) a . Ane bere lag nekin/g re a rrean gera da/ i<br />

d g<br />

b . Z re lag nak dir rik gabe gera dira/ i<br />

di g<br />

c . Arike ak b ka gabe gera dira/ i di g<br />

d .Ha rrak beld rre gera dira/ i di g<br />

Edo ein mod an, gera , geldi adi ek aldake a ba en ondorio ko<br />

egoeraren hasiera h sa gain, ondorio ko egoera horren ira pena ere<br />

adiera en d e . Horrela, ira pene ko denbora-adi ondoekin erabil dai e ke<br />

(186) .<br />

(1 8 6) . Argi horren ondorio , i s gera ginen enbai<br />

min<br />

b . *Eran na en ean, gorri jarri ginen enbai<br />

min<br />

Gera e a i adi en seman ika-esang raren barnean egoera-aldake a<br />

gain ira pena ere badene , ipini, jarri edo i adi ek adiera i ako

224<br />

aldake aren ondorio ko egoera adiera de ake e (187a, b, c) egon adi ak<br />

be ala (187d) e a jarri edo ipini adi ek e be ala.<br />

(1 8 7) a . Lib r a mahai gainean ipini d g e a ber an gera da<br />

b . Lib r a mahai gainean ipini d g e a ber an i d g<br />

c . Lib r a mahai gainean i d g e a ber an gera da<br />

c . Lib r a mahai gainean ipini d g e a ber an dago<br />

oraindik<br />

d . *Lib r a mahai gainean i d g e a ber an ipini<br />

d g<br />

Ondorio , jarri e a ipini adi ekin e a gera -edo geldi e a i adi ekin<br />

a al dai e keen predika ak egon adi arekin ere a al dai e ke e a bera<br />

'egoera-mailakoak' direla esan de akeg . Horre a gain, adi ha ek<br />

seman ika ko bes e m rri apen ba k e ar en di kie e beren osagarriei,<br />

hala nola jarri e a ipini adi ek, berek adiera i ako aldake aren ondorioa<br />

i a ea eska en dio e beren osagarriari . Gera e a i adi ek ordea,<br />

aldake a ba en b kaera i a ea baino e dio e eska en beren osagarriari .<br />

M rri apen ha ek e dig e ara orik sor en: AspP mailako perpa s<br />

ikiari, predika -b r aren islapen heda a dene , predika horren<br />

seman ika-e a garriak hel en ai kio islapen heda an ehar .<br />

Bes e ik, gera , geldi e a i adi en seman ika-esang ran, aldake a<br />

gain ira pena ere badago, jarri e a ipini adi enean e be ala, e a bera ,<br />

aldake a bera e e ik, ondorio ko egoera ere adiera de ake e .

2.2 .4 .2. Bih r , bilaka e a egin adi ak<br />

Esan d g ne , adi ha ek e di e onar en egon adi arekin joan<br />

dai e keen predika ak54: e i enondoak, e par i ipioak e e a posposi ioak<br />

di enak ere . 55<br />

(188) *Ha rra po ik/haserre/gai orik/gorri/Iodi<br />

bih r da<br />

(189) * Eseri a/harri a/ap r a bilaka da<br />

(1 9 0) *Per e ean/g rekin/oih ka/dir rik gabe egin<br />

da 56<br />

Horrenbes e , adi ha ekin 'i aki-mailako predika ak' edo perpa s<br />

ikiak a rki ea espero de akeg .<br />

54 Lan hone an bih r , bilaka e a egin adi en a rib io ko erabilerak bai ik e<br />

di g a er ko . Hala ere, garbi dago bes elako adiera ba k ere badi ela : bih r<br />

adi ak adibide oki ba era i l ea edo hi k n a ba e ik bes era i l ea ere adiera<br />

de ake, e a egin adi ak erbai b r ea, amai ea edo eraiki ea ere adiera de ake.<br />

55 Bih r e a bilaka adi ekin a al en diren predika -osagarriak gehiene an<br />

absol ibo m gagabean a al en badira ere, m ga ailea edo ba ar ik l a d enak e a<br />

inesiboa edo -ra /--ra adla iboa d enak ere ik s dai e ke (O.E .H .)<br />

- Geroago ile ko a n i beroe an bilhaka eko (I n Bernia)<br />

- Elgarrekin biho ba / bakean bilaka (E chamend )<br />

56 Adibide-sail bakoi a adi ba ekin eraiki d g , baina kas bakoi ean ondorioak<br />

berdin s ak dira gainerako bi adi e arako<br />

225

226<br />

(1 91) a . Ane beld r i(a)/indar s (a)/abera s(a)<br />

bih r /bilaka / egin da57<br />

b . Z re lag na irakasle/medik<br />

*bih r /bilaka / egin da<br />

(19 lb) adibidean, bih r e a bilaka edo egin adi en ar ean dagoen<br />

onargarri as naren e berdin as na, adiera en d en aldake a-pro es en<br />

l erari dagokio : bih r adi ak adiera en d en aldake a, p n ala da e a<br />

bilaka edo egin adi ek adiera en d ena nolabai eko l era d en<br />

pro es a edo aldake a p n ala i an dai eke . Horrela, irakasle edo medik<br />

i a era hel eko denbora l ea eska en d en pro es a behar dene , bih r<br />

adi a e da onargarria .<br />

Bes e ik, bih r e a bilaka adi ak oso erabiliak dira i en arr n ekin<br />

bapa eko i aera-aldake ak adiera eko (192) .<br />

(1 9 2) a . Ura ardo bih r /bilaka en<br />

b . Lag n g iak e sai bih r /bilaka iren<br />

Eraik n a ha e an bi i en badago ere, e in pareka dai e ke i an<br />

adi arekin a al en diren iden ifika io ko perpa sekin : has eko, bi i ene a ik<br />

ba ek baino e in eraman de ake m ga ailea, m ga ailerik e daramana be i<br />

predika a har en delarik ; e a bigarrenik, iden ifika io ko eraik n en<br />

berei garriak diren i enordainak, erak sleak e a i en propioak e ine ko k<br />

dira honelakoe an . Horrek g iak, bi arg men i an beharrean arg men<br />

ba e a predika ba d g la jar en dig agerian.<br />

(19 3) a.*Ura ardoa bih r en<br />

b .*Lag n g iak e saiak bih r dira<br />

(1 9 4) a .*Z ni bih r ara<br />

57 EGLU-I (1985) grama ikaren arabera, bih r adi arekin i enondoak di g nean<br />

onargarriak dira kom n ad rad n e a kom n ad rarik gabeko aldaerak, baina i enak<br />

di g nean, agrama iakal a har dai eke kom n ad ra.

.*Z re lag na hori bih r da<br />

c.*Ander Napoleon bih r da<br />

Egin adi a ordea, e da onargarria bapa eko i aera-aldake ak adiera eko,<br />

l eagoak diren aldake a-pro es ei bai agokie (195) .<br />

(195) a . *Ura ardo egin en<br />

b . *Lag n g iak e sai egin iren<br />

58 Adibide han O.E .H.an a al en da bes e askoren ar ean.<br />

227<br />

Inak sa ibo/iragankor andakake ari dagokione , hir adi ha ek a al en<br />

d ela esan dai eke . Bes e ik bilaka adi aren bilakara i aldaera ka sa iboa<br />

ere badago .<br />

(196) a . Ura ardo bih r da/d<br />

b . Jon medik egin/bilaka da<br />

c . Ane endari egin/bilaka d e<br />

d . 'E a r ra, arno biihakara i en'<br />

(Joanna eg , B .) 58<br />

B ka eko, egin adi ak bad aldake a-pro es ik rr n samar dagoen<br />

bes e adiera ba : s bjek arena e den i aera imi a egi en den ihard era<br />

hain en (197) .<br />

(1 9 7) a . Z re lag nak on arena egi en ari dira elkar e<br />

horre an<br />

b . Jonek i s arena egi en d ara o ba d en bakoi ean<br />

c . Z re lag nak e -ik sia egin d bere anaiaren<br />

kon an<br />

Ik s dai ekeene , egin adi aren osagarriak daraman -a b kaera e da<br />

kom n ad ra, m ga ailea bai ik . I an ere, s bjek arekiko kom n ad ra<br />

e ine koa da perpa s ha e an (198) .

228<br />

(1 9 8) *Z re lag nak on arenak egi en ari dira elkar e<br />

horre an<br />

Horrela, adiera ha e an predika -osagarri ba i an beharrean arg men ba<br />

d g la pen sa behar da, e a ondorio , esapide ha ek egin adi aren<br />

a rib io ko erabilere a ik kanpo iko di g .<br />

Lab rbild , bih r , bilaka e a egin aldake a-adi ak iragankor edo<br />

iragangai mod ra ga a dai e ke, i aki-mailako predika ak di en<br />

perpa s ikiak har . Gainera, bilaka adi aren bilakara i aldaera<br />

ka sa iboa ere badago . Hir adi horiek berei en di ena aldake a-<br />

pro es aren l era da : bih r adi ak aldake a-pro es p n alak<br />

adiera en di , bilaka adi ak pro es p n alak edo pro es l eagoak<br />

adiera di ake e a egin adi ak aldake a-pro es l eak baino e di<br />

adiera en.<br />

B ka eko, i s arena egin e a e -ik sia egin be alako esapidee an egin<br />

adi arekin doana predika a i an gabe arg men a dela defenda d g .<br />

Bera , e -di g kon an har ko i enki-predika ioari b r ko lan hone an.<br />

2.2 .4 .3 . Ger a e a s er a , e a a ald e a ager<br />

adi ak<br />

Adi ha ek badi e iragankor / inak sa ibo andakake a onar en d en<br />

enbai adiera (199) .<br />

(1 9 9) a . Mikel berand a ald /ager da, be iko mod an<br />

b . Orain e a ald ko di e biharko plangin a<br />

c . A iak n ia ager en kapela ik<br />

d . A o is rip ba ger a en re e e a rrean<br />

e . Ga r Mikelek ger a d ba karia

Hala ere, osagarri mod ra i enki-predika ak har en di enean, nor edo<br />

nor-nori mo ako lag n aileak har en di e be i (200) .<br />

(200) a . Ikasleak in eresa rik ager /a ald dira<br />

proiek a a ald diedanean<br />

b . G re Iag nei kal egarri ger a aie per sona<br />

horiekin ibil ea<br />

Has eko, ger a e a s er a adi ekin a al en diren i enondoak, beren<br />

arg men -egi ran 'har aile' arg men ba d ene arikoak dira . Dena<br />

dela, i enondo ha ek i an adi arekin erabil en di g nean abs rak ak<br />

diren e a bera denbora ik kanpo da den e a garri a har en di g n<br />

bi ar ean, ger a edo s er a adi ekin froga ak diren e a garri a<br />

har en di g . Horrela, ger a adi a darama en adibideen analogoak i an<br />

adi a erabili eman nahi di g nean i an adi aren aspek -aldaera<br />

'perfek iboak' erabili behar di g .<br />

(2 01) a . Anerekin bi i ea kal egarri ger a aio Mikeli<br />

b . Anerekin bi i ea kal egarri i an da Mikelen a<br />

( 2 0 2) a . Lib r ha beharre ko ger a ai esia bidera<br />

ahal i a eko<br />

b . Lib r ha beharre koa i an ai esia bidera<br />

ahal i a eko<br />

Horrenbes e , i enondo ha ek, egon edo ibili adi ak onar en e<br />

di ene , i aki-mailako predika ak baino era en e di ela pen sa<br />

badai eke ere, (201) e a (202) adibideek'egoera-mailako predika ak ere era<br />

di ake ela jar en dig e agerian . I an ere, eria da / eri dago oposake en<br />

an ekoak egin dai e ke, i enondo ha ek e a ger a edo i an adi a erabili<br />

(203) .<br />

(203) S bs an ia hori e da kal egarria, baina Mikeli<br />

kal egarri ger a aio<br />

229

230<br />

Bera , 'har aile' arg men ba d en i enondo ha ek e-arg men a<br />

d ene arikoak direla pen sa behar d g , arg men hori sin a ian<br />

isla eko ala e isla eko a kera bad e ere . Horrela ba,_ger a adi ak bere<br />

predika -osagarriei egoera-mailakoak i a ea e a 'har ailearen' 6-papera<br />

eslei eko gai i a ea eska en die .<br />

A ald e a ager adi ek egon edo ibili adi ekin onargarriak diren<br />

i enondoak onar en di e, be i ere e a garri hori agerian jar eko<br />

s bjek aren nolabai eko boronda ea ik s en delarik : ik s bedi egon<br />

adi arekin ondorio arrak baina ibili adi arekin ondorio onargarriak<br />

ema en di en i enondoak, onak direla ager edo a ald adi ekin (205)<br />

(204) a. Po ik/haserre/pres a ald da egoera delika<br />

g ie an<br />

b . In eresa rik/apald rik/beld rre ager da Jon<br />

endariaren a rrean<br />

(2 0 5) a . Jon in o a ald /ager da bere g rasoen<br />

a rrean<br />

b . Markel a kar a ald /ager da bes e ha rrekin<br />

jarri d g nean<br />

I enondo horiek g iek egoera-mailako predika ak era en di ela esan<br />

de akeg egon edo e a ibili adi ak ere onar en bai i e . Hala ere, ibili<br />

adi ak be ala, ager e a a ald adi ek ere predika horien s bjek ari<br />

esperimen a aile edo egilea i a ea eska en dio ela esan dai eke : beren<br />

s bjek ari emaren papera eslei en die en i enondoak e dira onargarriak<br />

adi ha ekin egon adi arekin onargarriak i an arren e a bera egoera-<br />

mailako predika ak era eko ahalmena i an arren (206) .<br />

(206) a . Jon lodi dago<br />

b .*Jon Iodi a ald /ager da ga r goi eko bileran<br />

Lab rbild , sail hone an a er di g n adi g iek (ger a , s er a ,<br />

a ald , ager ), osagarri mod ra di en perpa s ikiei 'egoera-mailako'<br />

predika ak ed ki ea eska en die e . Horre a gainera, ger a e a s er a<br />

adi ek beren perpa s iki osagarriaren predika ari 'har ailearen' papera

eslei eko ahalmena eska en dio e . A ald e a ager adi ek berri , ibili<br />

adi ak be ala, osagarri mod ra di en perpa s ikien egoera-mailako<br />

predika horiei, s bjek mod ra joka ko d en arg men ari<br />

esperimen a aile edo egilearen papera eslei ea eska en die e .<br />

2 .2.4 .4 . Ira n ira pene ko adi a<br />

Ira n adi ak ira pen h sa adiera en d , e a bera gera edo i<br />

adi en seman ikaren bigarren a ia baino e l ke_ be eko. Adi honen<br />

s bjek ak erga iboa a al en d , asko an bes e inolako arg men rik gabe<br />

ager en bada ere (207) .<br />

(207) Oraino badira g re i h rriko rak (HARRIET) 59<br />

Ohi koena, ira pene ko adi ondo edo adi lag n ba ekin a al ea da (183) .<br />

(2 0 8) a. Ene bi iak dira no , ira nen d ene e ag ak<br />

(LAPHITZE)<br />

b. Ira en d mende mende (A lar,40)<br />

c . Denbora ba e arai o ira n ahal de ake e, e a e<br />

gehiago (A lar,78)<br />

d . Zeren fidan ia hark ira n era kan bi ar ean<br />

iasan en i sasoak (A lar, 87)<br />

Dena dela, ira n adi a, i enki-predika a har di g nekin ere a al en<br />

da ba e an (209) .<br />

(209) Ira n en sendo erregeari obedi gabe<br />

(J . C . ETXEBERRIA)<br />

59 Adibide ha D .R.A .E (1980) hi egi ik har d g , (208a) e a (209) adibideak be ala .<br />

231

232<br />

A erke a hone an ongi sar dai e keen predika en ar ean ondoko ha ek har<br />

di ake ira n adi ak: has eko inesibo marka darama enak, bai lek koak e a<br />

bai a ihard era koak ere .<br />

(21 0) a . E a ondas nean ira e ha r, . . . (A lar 299)<br />

b . Gar elera en e a gose greban dira ord<br />

gero ik 60<br />

c . S an dira<br />

d . G da horiek hemen gogor iran, hemen ira n e a<br />

hemen b ka<br />

So ia ibo marka darama en adibideak ere ik s dai e ke .<br />

(21 1) Z ek nerekin ira n d e nere es aldie an<br />

Gabe barik e a - eke be alako posposi ioak e a a i kiak ere gariak<br />

dira .<br />

(21 2) a . Ema e arik eskapa ea, kas i a earen begira ea,<br />

haragiaren bekha an erori gabe e a k sa gabe<br />

egoi ea, ira ea e a persebera ea . (A lar 240)<br />

b . Aldak n arik gabe ira n d en erbai<br />

c . Beharrekoek esa eke dira ene<br />

d . Li nkeriak s eld barik dira anean<br />

Horie a gain adi ondo a , i enondo a edo par i ipio a har dai e keen<br />

sarrera gari ere badago<br />

60 Adi han e da oso erabilia e a bera , onargarriak diren eraik n ak erabaki ea ail<br />

samarra ger a aig . Horrela, Sarasola-ren (1982) Ga rko e skara ida iaren mai as n<br />

hi egia delakora jo d g . I an ere, ida leren ba en i ena e darama en adibide g iak<br />

hi egi horre a ik har di g .

(21 3) a . Be hi fin e a finko egoi ea e a ira ea .<br />

(A lar 296)<br />

b . Oroi apenak bi irik dira<br />

c . A ken r eo an bi iago dira<br />

d . Aspaldiko harrobiak bi i e a emankor dira<br />

e . Ak sa ak la poli i arma ar ean dagoela ik<br />

dira<br />

f . Hir neka ari-herrik sor ara eko an inko dira<br />

g . Bere ara oak berdin berdin dira<br />

h . Orain ber an ain bi irik e a ain indar s dira an<br />

belar arra<br />

i . Dir ap r ba gehi eago Ior earren bakarrik<br />

dira e<br />

j . Bes e ba k isilik dira e<br />

k . Herriek apaid rik dira e<br />

I . G re herri arrek preso dira e<br />

m . Lasai dira e<br />

n . Se a s e a gogor ira n de akeen gehienegoak<br />

-T en b kaerako adi -i enen ba ere ik s dai eke Sarasola-ren (1982)<br />

hi egian .<br />

(214) a.Horrenbes e r e an e skadi apal en dira en ka ai<br />

horre ako a i gara oraindik ere<br />

b . E skal e aldeek oso ipiak i a en dira e<br />

Bes e ik, hala mod ko i enondoarekin ere a al en da adi ha<br />

A larren lib r an.<br />

(215) Kanpoan e a iendar ean alegera id ri, ordea g i<br />

hala ira n . (A lar, 278)<br />

233

234<br />

nolabai dhonen<br />

behar kasdi<br />

I an ere, hala mod ko adi ondoa i an e a egon a rib io ko adi ekin<br />

ere erabil en da (216) :61<br />

(21 6) a . Ara oa konpon en aila ela esan enidan e a hala<br />

da<br />

b . Bahi a hilda a erako ela esan enidan e a hala<br />

egoen a era enean<br />

B ka eko, esan de ag n ira n ara i aldaera era lea ere badagoela<br />

(217) Herri-agin ariek g re k l rari ira n ara eko e a<br />

lan eko egin d en h saren lek ko da .<br />

Ondorio , ira n adi arekin a al en diren predika<br />

adi arekin a al dai e keene arikoak dira e a bera<br />

predika a<br />

' har<br />

g .<br />

Hala ere, adi<br />

an aila da predika<br />

horiek lehenengo ha 'egoera-mailako<br />

d mailakoak<br />

ek g iek egon<br />

edo bigarren mailakoak diren eha ea, eren i enki-predika rik gabeko<br />

esaldiak ere onargarriak bai ira .<br />

(21 8) a . Oroi apenak bi irik dira<br />

b . Oroi apenak badira<br />

Edo ein mod an, i enki-predika ak adi ak adiera en d en ira pen hori<br />

m rri en d<br />

, predika a d en e a predika rik e<br />

en aldaerak<br />

e berdinak direlarik . Horrela, e in koordina dai e ke predika a d en e a<br />

predika<br />

rik e<br />

en esapideak (194) .<br />

(21 9) a.*Presoak ik dira<br />

b. Presoak ik dira<br />

e<br />

a senideek ere badira e<br />

a senideek ere hala dira e<br />

61 Honelako adi ondoek predika ak era eko d en ahalmenari dagokione , ik si a al<br />

hone ako 2 .4 . a pisaila.

235<br />

Jokaera han i an adi aren erabilera a rib ibo e a e is en ialen ar ean<br />

ger a en denaren an ekoa da (220) . Horrela, ira n adi aren kas an ere<br />

ira pen h saren adiera e a nolabai eko egoeran ira earen adiera hi egin<br />

dai ekeela defenda ko d g .<br />

(2 2 0) a. *Lehenengo a ala in eresgarria da e a bigarrena ere<br />

bada<br />

b. Lehenengo a ala in eresgarria da e a bigarrena ere<br />

hala da<br />

B ka eko, i an e a egon adi ak ere, sin e iko mod ra erabil en direnean<br />

ira pene ko adi ak direla esan dai eke : egon adi ak egoeren ira pena<br />

adiera iko l ke ira n adi ak be ala e a i an adi ak i akien e a garrien<br />

ira pena ein egoeren ira pena adiera le ake .<br />

Lab rbild , ira n adi ak ira pen h saren oinarri ko adiera gain<br />

a rib io ko adiera ere bad ela esan de akeg . A rib io ko adiera horre an,<br />

ira n adi ak perpa s iki ba har en d osagarri mod ra, egoera-mailako<br />

predika a ed ki ea eska en diolarik . I an ere, erbai en ira pena<br />

adiera en d g nean aldake aren a kera ere badagoela ler en d g , e a<br />

bera e da harri ekoa egoera-aldake ak adiera en di en jarri, ipini,<br />

gera , geldi e a i adi ek e a egoeren ira pena adiera en d en ira n<br />

adi ak mo a bereko predika ak ha a ea.<br />

Sail hone an a era di g n ondorioak honela lab r dai e ke : i akien<br />

e a garriak adiera en di en 'i aki-mailako predika ak' e a i akiak<br />

da deneko egoerak adiera en di en 'egoera-mailako' predika ak<br />

bada dene , i akien aldake ak adiera en di en aldake a-adi ak (bih r ,<br />

bilaka , egin) e a egoera-aldake ak adiera en di en adi ak (jarri, ipini,<br />

ger a , s er a , a ald , ager ) ere bada de . Mod berean, egoeren<br />

ira pena ira n adi aren bide eraiki en da e skara , i akien e a garrien<br />

ira pena i an adi aren bide adiera en den bi ar ean .

236<br />

2 .2 .5 . Ir di( ) , iri i e a eman adi ak<br />

Ir di( ) e a iri i adi ak i aki, egoera edo ger aerei b r ko iri iak<br />

ema eko erabil en dira e a biak a al dai e ke konple ibo ba ekin edo i enki-<br />

predika ba ekin .<br />

(2 21) a . Nahiko gi on ospe s e a rebe ager direla ir di<br />

i an ai .<br />

b . Bibliografia ba bakarra ard ra ea ondo ris ea<br />

ir di aig<br />

(222) a . Orain ar e baino aska as n handiagoa i ango d g la<br />

deri a<br />

b . Eraba Io sagarri deri ag 62<br />

Bes e ik, esan beharrekoa da iri i adi a, erbai i b r d g n iri ia<br />

adiera eko e e ik erbai en i ena jakinara eko ere erabil en dela (223) .<br />

( 22 3) a . I d ek mana eri an ianhari on, e i, go o<br />

har arik franko elarik (A lar 60)<br />

b . E a h ne ako a , dei en Noe eri an gi on ba<br />

(A lar 80)<br />

c . O ono kapa deri a e a eg ki argiak o igeno ik<br />

sor era ia da<br />

Ir di adi ak ere, badi lan hone an a er ko d g n iri i-adi gisako<br />

erabilera ik rr n sainar da denak (224) .<br />

62 La adibide ha ek e a a pisail hone ako gehienak Sarasola-ren (1982) hi egi ik a era<br />

di g , ber an an eko adibide gari dagoelarik .

(224) a . A go o as n g ien i rb r ama gabekoa i ango<br />

li a eke nire a . Ir di eaga bakarrik po aren<br />

po e ora bear ia (D . AGIRRE)<br />

b . Begi hone an ik s en eban ir di a Mariman k<br />

bere alaba mai een arima e in obea (AZKUE)<br />

Bi adi horie a gain, eman adi a ere erabil dai eke iri ia ema eko, bere<br />

oinarri ko adiere a ik rr n samar badago ere .<br />

(225) a . Ema en d lag n g iak e orriko direla<br />

b . Lib r horrek in eresgarri ema en d<br />

Ir di adi ari dagokione , aldaera gari dago, hala nola, id ri kan,<br />

ir di , id ri . 63 Adi a joka eko ere, hainba joera ik s dai eke, nor-nork<br />

paradigmari jarrai en aion adi ki sin e iko mod ra e a ed n edo nor-nori<br />

lag n ailea daraman adi ki perifras iko mod ra erabil en delarik.<br />

(226) a . Erra id ri ko ai (A lar 222)<br />

b . Ben ra e ela halakorik i anen id ri en ai<br />

(A lar 47)<br />

c . Nori berea ir di en bai aika hoberenik e a<br />

ederrenik (A lar 10)<br />

d . E a badir di, hoberena li a ekeiela (A lar 178)<br />

e . Hala bekha oreak ere kanpo ik dir di alegera<br />

(A lar 178)<br />

f . Horrek go or id ri d n ar ean 64<br />

237<br />

63 Id ri egin ere ik s dai eke A larren lib r an baina lan honen helb r ik rr n<br />

samar dago aldaera hori, nolabai eko adi konposa a har dai ekeelarik.<br />

- E ikh si id ri eginik<br />

- Ahan id ri egine<br />

- Ikh sia e ikh si e a adi a ere e adi id ri egin behar da<br />

64 Ida learen aip a e darama en adibide ha ek g iok, Sarasola-ren (1982) hi egi ik<br />

har di g .

238<br />

g . H saren parekoa ir di d<br />

h . Poli ika be i garran i s a id ri i an i aion<br />

i . Nahiko s smagarria ir di i an i aien<br />

j . Ba a bes eagandik e bardinak dir di e<br />

Ik s dai ekeene , A larren lib r an ber an ere id ri e a ir di<br />

nahas a a al en dira adi ki perifras ikoen ar ean . Bera , e dir di bi<br />

aldaera horiei balio desberdina eman dakiekeenik . Aldaera ha ek -ko e a<br />

- en aspek -b kaera e a nor-nori lag n ailea har en d e ; adi ki<br />

sin e ikoa berri , nor-nork ered koa da . Id ri lir di ed n aldaerak ordea,<br />

e d aspek -a i kirik har en, e a bera nahi i an mod ko adi en<br />

an ekoa li a eke ; bes ela, har en d en lag n ailea adi ki sin e ikoaren<br />

ered berberekoa da . Gainerakoan, aldaera g iak ager dai e ke perpa s<br />

konple ibo ba ekin ede, i enki-predika ba ekin .<br />

Iri i adi ari dagokione , be i a al en da nor-nori-nork ered ko adi ki<br />

sin e iko mod ra . E a b ka eko, eman adi ak be i erama en d - en<br />

aspek -a i kia e a nor-nork ered ko lag n ailea .<br />

Ingelesa e a hi k n a erroman eei b r ko lane an 'adi gora aile'<br />

deri e ir di( ) adi aren parekoei : adi ha ek e dio e beren s bjek ari 8-<br />

paperik eslei en e a horrela menpera aren s bjek a ma ri earen<br />

s bjek aren kokag neraino gora dai eke . Hi k n a horie an, adi<br />

gora aile horren osagarria konple ibo ba , infini ibo ko perpa s ba edo<br />

i enki-predika ba i an dai eke . I enki-predika aren edo infini ibo ko<br />

perpa saren s bjek ak, halabeharre gora behar d 6-marka en d en<br />

predika horrek kas a ema eko ahalmena e bai . Baina konple ibo ba en<br />

s bjek a denean, e dago igoerarik, ja orri ko okian ber an ere kas aren<br />

iraga kia gaindi eko baldin ak be e bai i ake. Horre a gain,<br />

konple iboaren s bjek ak gora egi en e d ene , esple ibo ba e (i ) be e<br />

behar da perpa s ma ri earen s bjek aren okia, 'Islapenaren oinarri<br />

abald a' e bor a eko (227) .<br />

( 2 2 7) a . I seems [ ha John is sick]<br />

b .*Johni seems [ ha i is sick]<br />

c .*I seems [John o be sick]

d . Johni seems [ i o be sick]<br />

e .*I seems [John sick]<br />

f . John seems [ i sick] 65<br />

E skara , iri i-adi e arako a ald di g n ered ak kon sidera a, bes e<br />

hi k n e ako adi gora aileen analogoak i an li e keenak nor-nork<br />

ered koak dira i ra ; ho s, ir di adi aren adi ki sin e ikoak (dir di), id ri<br />

d e a ema en d mod ko aldaerak : gainerako aldaere an, ha da nor-nori<br />

edo nor-nori-nork ered koe an, s bjek mod ra joka en d ena e da<br />

konple iboaren edo i enki-predika aren s bjek a, iri ia ema en d ena<br />

bai ik . Konpara (228a, b) e a (228 c, d) adibideak .<br />

(228) a . Horrek in eresgarri ema en d<br />

b . Horrek in eresgarri dir di<br />

c . Niri hori in eresgarri ir di en ai<br />

d . Nik horri in eresgarri deri o<br />

Edo ein mod an, i enki-predika aren s bjek a perpa saren s bjek a e<br />

deneko kas ha e an ere, igoera hi egin de akeg (objek enaren edo<br />

eharkako objek aren kokag nerako igoera), eren kas -e arke a bere ia<br />

ba er a arg men horiek e inbes ean igo behar bai e perpa s<br />

ma ri earen infle iora kas a har era e a adi nag si horrekiko<br />

kom n ad ra ga a en bai e.<br />

65 Ga elaniaren ered a ingelesaren an ekoa da g i .<br />

a . Parece [q e J an es enfermo]<br />

b . J an parece [q e pro es enfermo]<br />

c . *Parece [J an es ar enfermo]<br />

d . J an parece [ i es ar enfermo]<br />

e . *Parece [J an enfermo]<br />

f. J an parece [ enfermo]<br />

b adibidea onargarria dela ema en d e a bera , ga elania konple iboaren kas an ere<br />

igoera posible dela pen sa de akeg . Hala ere, ik si kas horre an egi en ari garena e dela<br />

s bjek aren igoera nolabai eko ema i a ioa bai ik . I an ere, horrelakoe an pl rala den<br />

s bjek a jar en bad g , parecer adi ak e d s bjek horrekiko enbaki-<br />

kom n ad rarik onar en : *J an Mar a parecen q e es an enfermos<br />

239

240<br />

Bes e ik, konple iboa e a i enki-predika a baino e di g adi ha en<br />

osagarri mod ra, joka gabeko perpa s osagarriak di en iri i-adi ik e<br />

d g larik (229c) : konple iboen kas an s bjek a a era eko ala e a era eko<br />

a kera d g (229 a, b) . Areago, konple iboaren s bjek a e e ik, osagarri<br />

ena (231) e a eharkako osagarria (230) behin a a era dai e ke<br />

(Salab r , 1987) .<br />

(229) a . Badir di [Jon eri dagoela]<br />

b . Jonek [eri dagoela] dir di<br />

c.*Jonek [eri ego ea] dir di<br />

d . Jonek eri dir di<br />

(230) a . Id ri d [ha r horri go okiak eman di kio ela]<br />

b . Ha r horrek id ri d [go okiak eman di kio ela]<br />

(2 31) a . Id ri d [apai ha Ape pik egingo d ela]<br />

b . Apai horrek id ri d [Ape pik egingo d ela] 66<br />

E skara , id ri ed n aldaeraren kas a a er da ba e ere, e a adi honek<br />

bere s bjek a 0-marka en d ela e a bera , adi gora ailea e dela<br />

defenda da (Salab r , 1987) : egile horrek, alde ba e ik, agerian i d<br />

e skara konple ibo ik kanpo a al en den s bjek hori bene an perpa saren<br />

s bjek a dela : adi arekiko kom n ad ra a al en d , ga elania berri ,<br />

an eko eraik n e an opikali a riko elemen ak di g , e a bera , s bjek<br />

horiek e in a al de ake e adi arekiko kom n ad rarik .<br />

( 2 3 2) a . Id ri d Jon e a Miren eri da dela<br />

b . Jonek e a Mirenek id ri d e eri da dela<br />

( 2 3 3) a. Parece q e J an Mar a es an enfermos<br />

b . J an Maria, parece q e es an enfermos<br />

c . *J an Mar a parecen q e es an enfermos<br />

66 Adibide ha ek Salab r -ren (1987) lane ik a era di g enean.

241<br />

Bes e ik, Salab r -k (1987) (234) mod ko esaldiak onargarriak direla<br />

defenda d . Areago, perpa s er a an nag siaren s bjek aren<br />

erreferen ia bera d en arg men ba dagoenean (234b) onargarri as n-<br />

maila gora egi en dela ere eman d adi era .<br />

(234) a . Fragak id ri d F . Gon ale ek iraba i d ela berri<br />

ere<br />

b . Fragak id ri d F . Gon ale ek iraba i diola pro -ri<br />

Horrela, egile honen s e , id ri ed n adi a, mere i ed n<br />

adi aren an ekoa li a eke : bi arg men har ko li ke, s bjek aren<br />

f n ioa be eko l keena e a konple ibo ba . 67 Adibideen onargarri as na<br />

gora egingo li a eke, menpera aren barnean perpa s ma ri earen<br />

s bjek aren erreferen ia bera d en pro ba dagoenean . Hori e li a eke<br />

eraik n a ha ei igoeraren an a har earen arra oia, pro ka egoria isila<br />

arg men ba en a arnarekin nahas en bai g .<br />

Edo ein mod an, lan hone an egin d g n be ala arg men g iak<br />

predika -b r en XP islapen perfek aren barnean sor en direla onar en<br />

bad g , edo ein mo a ako perpa se an i ango d g nolabai eko igoera :<br />

VParen arg men ek, bai e a s bjek ak ere, XP islapene ik a era behar d e<br />

Infle ioan kas a har ahal i a eko . Honelako adi e an dagoen ara oa bera ,<br />

e da igoerarik badagoen ala e erabaki ea ; ara oa igoera hori jasa en d en<br />

arg men bakoi a ein predika k 6-marka en d en eha ea li eke .<br />

Hor a , (232b) mod ko perpa se an bi a kera baino e d g :<br />

67 Horrela, (234) adibideak mere i adi a d en bes e ha ekin pareka li e ke (Salab r ,<br />

1987)<br />

a . Jonek mere i d ikasle g iek aide egi ea ikasgela ik<br />

b . Joneki mere i d bore ikasle g iek aide egi ea pro -ri ikasgela ik

242<br />

(i) Alde ba e ik, bali eke adi ma ri earekiko kom n ad ra daraman<br />

elemen a konple iboaren adi ak 8-marka ea. Ord an id ri<br />

adi ak perpa s-osagarria baino e l ke bere arg men -egi ran,<br />

s bjek aren 6-papera ere i a eko an gora riko arg men ak bi A-<br />

paper jasoko bail ke .<br />

(ii) Bigarrenik, bali eke ir di adi ak bi arg men ko adi a i a ea :<br />

aide ba e ik s bjek a e a bes e ik perpa s-osagarri ba A-marka ko<br />

li keelarik . Horrela, adi ma ri earekiko kom n ad ra d en<br />

arg men a adi horren VParen barnean sor a li a eke e a e<br />

perpa s konple iboaren barnean sor a .<br />

Ara o hone a argi gehiago i a eko, ik s de ag n adi honen osagarri<br />

mod ra konple ibo ba i an gabe i enki-predika ba d g nean ger a en<br />

aig na. Id ri ed n adi ak aipa di g n a kere gain (235a, b),<br />

osagarri mod ra i enki-predika ba ere har de ake (235 c) .<br />

(235) a . Id ri d [ga rko filmeak in eresgarriak direla]<br />

b . Ga rko filmeek id ri d e [in eresgarriak direla]<br />

c . Ga rko filmeek in eresgarriak id ri d e<br />

An eko adibideak di g adi ki sin e ikoa e a ema en d mod koak<br />

erabili .<br />

(236,) a . [Ga rko filmeak in eresgarriak direla ] dir di<br />

b . Ga rko filmeek [in eresgarriak direla] dir di e<br />

c . Ga rko filmeek in eresgarriak dir di e<br />

(237) a . Ema en d [ga rko filmeak in eresgarriak direla]<br />

b .? Ga rko filmeek ema en d e [in eresgarriak<br />

direla]<br />

c . Ga rko filmeek in eresgarriak ema en d e68<br />

68 A k e-ren (1905) hi egian, adibide ha ik s dai eke : Arbola orrek rr ira gi ona<br />

ema en d

Nor-nori e a nor-nori-nork lag n ailea darama en adi en aldaere an ere,<br />

an eko adibideak di g .<br />

(238 -) a . [Ga rko filmeak in eresgarriak direla] ir di en<br />

ai<br />

b . ?Ga rko filmeak [in eresgarriak direla] ir di en<br />

ai ki<br />

c . Ga rko filmeak in eresgarriak ir di en ai ki<br />

(239) a . [Ga rko filmeak in eresgariak direla] deri o<br />

b . Ga rko filmeei [in eresgarriak direla] deri e<br />

c . Ga rko filmeei in eresgarriak deri e<br />

Konple iboaren orde i enki-predika a d g nean, s bjek ak be i a al en<br />

d adi ma ri earekiko kom n ad ra . Hala ere, s bjek hori VP<br />

ma ri e ik, edo AP predika -osagarri ik gora den jakin behar d g . Goiko<br />

adibidee ako c aldaere an ik s dai ekeene , predika -osagarriak<br />

s bjek arekiko (235c, 236c, 237c) edo objek ba ekiko (238c, 239c)<br />

enbaki-kom n ad ra a al en d : enbaki-kom n ad ra nolabai eko<br />

ka egoria f n ionalaren espe ifika aile/b r harremanaren bide ga a en<br />

dela onar en bad g , arg men hori i enki-predika aren islapenaren<br />

barnean sor dela e a espe ifika aile/b r harreman hori i enki-predika<br />

horren islapen heda an ger a dela pen sa behar d g .<br />

Horrela, ir di adi aren osagarria i enki-predika aren b r aren islapen<br />

heda ari dagokion perpa s iki ba li a eke . (238c) adibideak honen<br />

aldeko bes e froga ba eskain en dig : bai i enki-predika a e a bai<br />

absol iboa daraman arg men a e inbes ekoak dira e a biek sor behar<br />

l ke e ir di adi aren osagarri mod ra . Bes e ik, absol iboa daraman<br />

arg men hori i enki-predika aren arg men a har dai eke . Ondorio ,<br />

absol iboa daraman arg men a e a bai i enki-predika a ere ir di<br />

adi aren osagarri mod ra er a riko perpa s iki ba ean sor en direla<br />

pen sa dai eke . Ir di adi ak mod berean osagarri mod ra perpa s<br />

konple iboak ere har di akeela kon an har a, adi horrek osagarri<br />

mod ra perpa sak (perpa s ikiak edo perpa s konple iboak) har en<br />

di ela esan gene ake .<br />

243

244<br />

I enki-predika en kas an bera , adi arekiko e a predika -osagarriarekiko<br />

kom n ad ra a al en d en arg men a i enki-predika horre a ik gora<br />

dela esan de akeg . Konple iboen kas an, oraindik ere alan ak di g :<br />

(i) Bali eke adi horiek konple ibo osagarria baino e har ea; e a<br />

ord an, konple iboaren arg men a har dai ekeen baina adi<br />

ma ri earekiko kom n ad ra a al en d en arg men ba<br />

d g nean, arg men hori konple ibo ik gora dela esan de akeg .<br />

Ara oa igoera horren mo ibapena li a eke, arg men horrek<br />

konple iboan ber an ere kas a har baile ake.<br />

(ii) Bes e a kera ba , adi ha ek bi (edo hir iri i adi aren kas an)<br />

arg men koak i a ea li eke: aide ba e ik konple iboa e a bes e ik,<br />

s bjek a (edo s bjek a e a eharkako objek a iri i adi aren<br />

kas an) . Horrela, e legoke igoerarik konple ibo ik kanpo a al en<br />

diren arg men g iak VP ma ri ean sor ak lira ekeelarik .<br />

Bigarren a kera oso in eresgarria da e bai g kas a d en arg men<br />

ba en igoera (a kerakoa li a ekeen igoera gainera) mo iba eko beharrik .<br />

Areago, a kera horrek Salab r -k (1987) eskainiriko (234) adibideak<br />

a ald ko li kig ke . Edo ein m d an iragankor-iragangai andakake a<br />

proposa behar gen ke adi ha e arako : perpa sa ( ikia edo konple iboa)<br />

i an behar d en arg men bakarra eska en d en adi -aldaera ba (235a, c ;<br />

236a,c) e a perpa s horre a gain bes e arg men ba eska en d en aldaera<br />

iragankorra (235b ; 236b) . Iri i adi aren kas an bi arg men ko (erga iboa<br />

daramana e a konple iboa edo perpa s ikia) aldaera (239a, b) e a hir<br />

arg men ko (erga iboa, da iboa e a konple iboa) aldaera (239b) da dela<br />

esan behar gen ke .<br />

B ka eko, ema en d e a ir di en ai mod ko adi kie arako aldaera<br />

ba baino e dago : eman adi ak perpa s-osagarria (perpa s konple iboa edo<br />

perpa s ikia) baino e d har en (237a, c) ; bi arg men ko adibideak<br />

onargarriak e direlarik. Ir di en ai mod koe an, be i a al en da da iboa<br />

e a konple iboa edo perpa s ikia (238a,c) baina e ine koa da da iboa<br />

konple iboa e a absol iboa adi ak absol ibo-arg men hori 6-marka erik<br />

e bai .

Ik s dai ekeene , adi ak osagarri mod ra perpa s iki ba d enean, bere<br />

arg men -kop r a baino g ne ba gehiagoko lag n ailea isla behar d ,<br />

(240)<br />

245<br />

i enki-predika ik kas a e in jaso de akeen arg men horri kas a eslei<br />

ahal i a eko . Hona hemen iri i-adi ha e ariko bakoi ak har di akeen<br />

arg men ak .<br />

ADITZ-MOTA Adi kien<br />

ADITZ MATRIZEAREN ARGUMENTUW<br />

adibideak<br />

erga iboa da iboa absol iboa perpi<br />

Ir di/Id ri<br />

k (1)<br />

nor-nor<br />

Ir di/Id ri ( 2)<br />

nor-nork<br />

Ir di( )/<br />

l d ri ( )<br />

nor-nori<br />

Eman<br />

nor-nork<br />

Lab rbild , e skara , ingelesaren o seem edo ga elaniaren parecer<br />

iri i-adi en analogoak i an dai e keen hainba adi e a aldaera desberdin<br />

di g : id ri d , ir di d , dir di, ir di en ai , id ri en ai , ema en d ,<br />

deri o mod ko adi kiak erabil dai e ke f n io horre arako . Adi ki<br />

ha ekin ba era, konple iboak (filme ha ek in eresgarriak direla dir di) edo<br />

i enki-predika ak (filme ha ek in eresgarriak dir di e) ik s di akeg ,<br />

perpa s joka gabeak e ine koak direlarik (*filme ha ek in eresgarriak<br />

(i a ea i an) dir di e) .<br />

id ri d<br />

ir di d<br />

dir di<br />

id ri d<br />

Ir di d<br />

dir di<br />

ir di en/<br />

id ri en<br />

ai<br />

ema en d<br />

-<br />

(P . iki ik<br />

gora rikoa)<br />

+<br />

- -<br />

- + (P . iki ik<br />

gora rikoa)<br />

(P . iki ik<br />

gora rikoa)<br />

Iri i ( 1)<br />

nor-nori-nork de ri o +<br />

Iri i (2)<br />

nor-nori-nork<br />

deri o<br />

(P . iki_<br />

ik g orc_ ora-<br />

-<br />

+<br />

(konple iboa<br />

edo P . ik h<br />

+<br />

(konple ibo<br />

+<br />

(konple ibo<br />

edo P. ik<br />

+<br />

(konple ibc<br />

edo P . il<br />

(konple iboa<br />

edo P . iki<br />

+ + _ +<br />

(konple ibc

246<br />

Perpa s ikiak di g nean, predika a e da gai bere s bjek ari kas a<br />

e ar eko, e a s bjek horrek e inbes ean igo behar d adi ma ri earen<br />

infle iora kas a e a adi ma ri e horrekiko kom n ad ra har eko . Horrela,<br />

adi ha ek, i enki-predika ak har en di enean, e inbes ean isla behar<br />

d e beren arg men e arako behar d ena baino g ne ba gehiagoko<br />

lag n ailea perpa s iki ik gora riko arg men ari kas a horni ahal<br />

i a eko .<br />

Konple iboak gai dira beren barneko arg men g iei ber an kas a<br />

e ar eko e a bera , arg men horiek e d e mo ibapenik konple ibo ik<br />

a era eko. Bera , konple ibo ik arg men ba gora dela dir dienean,<br />

bene ako igoerarik e dagoelako ideiaren aide (Salab r , 1987) egin d g :<br />

kas horie an adi en aldaeren andakake a dagoela defenda d g ,<br />

igoeraren orde ja orri arg men ba gehiago d g larik.<br />

Perpa s ikiak har en di en aldaere ara m rri , ik s di ag n adi<br />

ha ek beren osagarriei e ar en di kie en eskaki nak . Has eko, bi m l o<br />

egin dai ekeela esan dai eke : aide ba e ik, erbai i b r ko iri ia adiera eko<br />

balio d en i enondo edo adi ondoak (harrigarri, in eresgarri, garran i s ,<br />

gai ki , ondo, egoki, bide ko, beharre ko, e ine koa, aila, erra a,<br />

e inbes eko, gomendagarri, lo sagarri, posi ibo, l eegi, on ragarri,<br />

s smagarri, onar e in, bi i. . .) 69 , e a bes e ik, erbai en i ra adiera ko<br />

balio d en i enondoak, par i ipioak edo i enak ( oria, gi ona, ge rra,<br />

egia, arra ona a, neka a, e konberria, m n a handikoa, kaiola,<br />

erla n ak, sines rik,ame s ar ba , . . .) .<br />

Iri ia adiera en di en i enondo edo adi ondo horiek g iek, sail<br />

hone ako adi g iekin joan dai e ke :<br />

(241) a . Oso ara oso in eresgarria dir di bigarren enbaki<br />

horrek<br />

69 I enondo ha ek g iak, a al en dira Sarasola-ren (1982) hi egian bes e ba en<br />

ar ean .

. Filme horrek in eresgarri id ri d<br />

c . Poli ika be i garran i s a ir di i an i aion<br />

d . Asmo ha a rrera erama eari behar beharre koa<br />

deri og<br />

e . Neska horrek lan hone arako egokia ema en d<br />

I ra adiera en d en predika ak berri , e dira onargarriak iri i<br />

adi arekin e e a ir di adi aren nor-nori lag n ailea e a - en aspek -<br />

a i kia darama a en aldaerekin, gainerako iri i-adi en adiera<br />

desberdinekin onargarriak badira ere .<br />

(242) a . Ame s arra dir di jasan berria d g n garaiak<br />

b . Z hai horrek gi ona ema en d<br />

c . Esan d n horrek ge rra id ri d<br />

d . ? Z hai hori gi ona ir di en ai<br />

e . ? Z hai horri g ona deri o<br />

I ra adiera en d en adi ha ek, i aki-mailako predika a har<br />

dai e keen ha e a gain, egoera-mailako a har dai e keenak ere onar en<br />

di e .<br />

(243) a . Z re lag nak neka a dir di<br />

b . A onomi es a aren baliogarri as na sinis rik<br />

dir di e<br />

c . Z re lag nak in eresa rik ema en d<br />

247<br />

Lab rbild , iri i-adi en ar ean hainba adi e a aldaera berei dai ekeela<br />

ik si d g : ema en d e a ir di en ai i rako adi kien ar ean aldaera<br />

ba baino e dagoen bi ar ean, dir di, id ri d e a deri o mod ko<br />

adi kiak a al en direnean, adi ki bakoi erako bi adi -sarrera kon sidera<br />

dai ekeela jarri d g agerian : sarrera ba ean, adi ak isla en d en<br />

lag n ailean badago bere arg men e arako behar e d en g ne ba e a g ne<br />

hori adi ak osagarri mod ra d en perpa s iki ik a era en den<br />

arg men a be e en da ; edo bes ela, osagarri mod ra konple ibo ba<br />

d enean, h sik gera en da . Bes e adi -sarreran, lag n ailearen h s ne

248<br />

g iak adi aren arg men en bide be e en dira; e a bera , e in egon<br />

dai eke perpa s iki osagarririk . Kas hone an perpa s konple iboa da be i<br />

adi aren osagarria.<br />

Adi ha ekin joan dai e keen i enki-predika ei dagokiene , bi m l o<br />

berei dai e keela dir di : aide ba e ik, iri ia adiera en d enak (beharre ko,<br />

in eresgarri, ongi, . . .) e a bes e ik, i ra adiera en d enak, a ken ha en<br />

ar ean egoera koak ( arra, gi ona, ge rra, . . .) e a i aki-mailakoak<br />

(sinis rik, neka a, in eresa rik, . . . ) .Ir di adi aren nor-nori aldaera e a<br />

iri i adi a e dira onargarriak i ra adiera en d en predika horiekin .

2 .2 .6 . Prola ibo markad n predika -osagarriarekin<br />

a pika egori a riko adi ak : har a, jo, ed ki e a eman<br />

La adi ha ek iragankorrak dira e a prola ibo marka bere ia d en<br />

predika -osagarria adi ma ri earen osagarri ena li ekeen arg men a<br />

predika en da. Predika -osagarri horrek e d inoi m ga ailerik har en,<br />

e a bera , enbaki-kom n ad ra ba er rik dago kas g ie an . Aspek -<br />

e a garriei dagokiene , har , jo e a eman perfek ibo p n alak diren<br />

bi ar ean, ed ki inperfek iboa da. B ka eko nolabai eko in en ionali a ea<br />

adiera en d en bakarra eman li eke, bes e hir rek adiera en di en<br />

ger aerak s bjek aren boron a eak par e har gabe ger a en bai ira .<br />

La garen a alaren 4 .5 . a pisailean proposa d g n posposi ioe arako<br />

sailkapenaren arabera, - a posposi ioak be i har ko li ke predika ak<br />

osagarri mod ra . Horrela, ka egoria le ikoa i an gabe ka egoria f n ionala<br />

li a eke posposi io ha , predika ei perpa s ikiak eraiki en baimend ko<br />

liekeen ka egoria f n ionala alegia .<br />

Har , jo e a ed ki adi en bide , egia direlako a rres posi iorik gabe<br />

predika en diren s e ko a rib ioak e ar en dira . Predika -osagarriak e<br />

d e a garri s bjek iboa i an beharrik .<br />

(244) a . Eri aina medik a har d kon s l a-gelara<br />

sar nai enean<br />

b . Z re anaia erre aile a ne kan, baina abakoari<br />

gorro oa diola ik si d<br />

c . Gi on h ra iha ko li era r sariaren iraba le a<br />

har d<br />

I enondoen ar ean ara orik gabe isla de ake e prola iboa bai i aki-mailako<br />

(245a), bai e a egoera-mailako predika ak era en di enek ere . Areago,<br />

par i ipioa ere, a al dai eke prola iboari lo a (245c) .<br />

249

250<br />

(2 4 5) a. Go o ale a /beld r i a har d g<br />

b . Ga e/ ah lla segin/Iodi a da kag<br />

c . Saioa b ka a emango d g<br />

Zenbai i enondo e a par i ipioren kas an, morfologia e a fone ika ko<br />

o opoak a al en dira asko an . Horrela, -rik b kaera d en i enondo e a<br />

par i ipioek e in har de ake e prola iboa e a e a - a b kaera d en<br />

par i ipioek ere . Hala ere, par i ipio soilari , ongi eran s dakioke prola iboa<br />

e a bai a gabe edo berri posposi ioei lo riko par i ipioei ere.<br />

(2 4 6) a . * Po ik/gai orik/pres /eseri a/ida irik a<br />

da kag<br />

b . Haserre a / rdin a jo d g<br />

c . Lehor a /aske a har d g<br />

(2 4 7) a . B ka a /be e a / la a jo d g<br />

b . Ara o hori a er gabe a ne kan<br />

c . Held berri a Jo di<br />

Eman adi ak, m rri apen nabariagoak e ar en di kie bere predika -<br />

osagarriei, i an ere, adi honek, s bjek ak in en ionali a e osoa objek<br />

enari e ar en di kion e a garriak adiera en bai i . Ondorioak en<br />

di en adimenaren ekin a adiera en d bera 70<br />

(2 4 8) a . Saioa b ka a emango d g , e a berriak<br />

kon a era pasa ko gara<br />

b . Z re po a nahikoa da ge k lana ordaind a<br />

ema eko, horrela ba e di g dir rik eska ko<br />

c . Demag n lana ordaind a<br />

70 Trask-en (1981) iri i , prola iboa 'a i ki esiboa' ("essi e s ffi ") li eke, bih r ,<br />

geldi , egon e a bes elako adi a rib iboekin ager en den absol ibo m gagabea'a i ki<br />

ransla iboa' (" ransla i e s ffi ") li ekeelarik. Eman adi aren kas an, b ka a ema ea<br />

e a b ka rik ego ea ga a bera bada, a i ki honek f n io ransla iboa ere i an de akeela<br />

onar behar gen ke .

d . *Jon haserre a eman d g<br />

e . * Ha r ha go o ale a eman d g<br />

Horrela, adi ha ek - a posposi ioaren islapenak diren perpa s ikiak<br />

ha a ko li ke e, posposi io hori bere alde ik i aki-mailako edo egoera-<br />

mailako predika en islapen heda a delarik . Eman adi ak gainerakoek<br />

baino seman ika-m rri apen gehiago e ar en die osagarri mod ra har en<br />

di en perpa s iki horiei : norbai en boronda earen ondorio i an dai e keen<br />

e a garriak edo ondorioak adiera en di en predika ak i an behar d e .<br />

Lehenago esan d g ne , -horrek e dig ara orik ekar en Grimsha -i<br />

(1991) jarriki, islapen heda an ehar b r heda aren seman ika-<br />

e a garriak iraga en bai ira .<br />

251

252

2 .3 . Bigarren mailako predika ioa<br />

A al hone an, bigarren mailako predika en (ha da e inbes ekoak e diren<br />

predika en) esparr a a er ko d g . Mo a hone ako predika ak dira hain<br />

en ( o consider adi ak a pika egori a rikoekin ba era) GBaren arloan<br />

sakonkien a er direnak. Grama ika deskriba aileen erem an berri ,<br />

asko an e dira kon an ere har .<br />

Horrenbes e , a pisail hone an GBaren esparr ko a erke e an a pimarra<br />

diren bes e hi k n en da ak e skararen kas an an ekoak o e diren ik s en<br />

saia ko gara : sarreran, bigarren mailako predika en i ena e ag n direnen<br />

e a garriak e a mo ak a ald ko di g . Bigarrenik, s bjek ari, objek ari<br />

e a da ibo markad n arg men ei end riko predika en m rri apenak<br />

a er ko di g , bes e hi k n e arako eskaini diren da ek e skara ere<br />

an ekoak o e diren ik s eko . A kenik, hir predika -sail horien ar eko<br />

konbinake a onargarriak e a e ine koak agerian jamen saia ko gara.<br />

Da horiek g iek, hir garren a alean, predika adj nk ha e arako<br />

er ake a-maila eha ak proposa era eramango gai e : bigarren mailako<br />

predika g iak VPan er a en direla defenda ko d g . S bjek ari<br />

end riko predika ak VP mailako adj nk ak lira ekeen bi ar ean,<br />

objek ari end rikoak, V' mailako adj nk ak lira eke .<br />

253

254<br />

2.3.0. Sarrera<br />

Bigarren mailako predika ioaren e a garri berei garria, e inbes ekoa e<br />

i a ea li a eke, e a e a garri horren marna predika io bikoi aren adiera le<br />

li ekeen a ike a da .<br />

(249) En leak rd ri ir en iren gela ik bonba-abis a<br />

jakinara i i aienean<br />

(i) En leak gela ik ir en iren bonba-abis a<br />

jakinara i i aienean<br />

(ii) En leak rd ri e den ir en irenean<br />

Bigarren mailako predika ioari b r ko lane an7 l asko an a pimarra<br />

dene , predika ha ek perpa s ma ri earen s bjek a edo osagarri ena<br />

predika dai e ke, baina inoi e eharkako osagarria edo bes e osagairen<br />

ba e . Gainera, s bjek a aide ba era irik, seman ikan oinarri riko bi sail<br />

berei dai e ke : 'predika deskriba aileak' e a 'ondorio ko predika ak' . 72<br />

Ondorio ko predika ek adi ma ri earen ekin aren b r apenarekin<br />

ba era a al en den e a garria edo egoera adiera en d e; predika<br />

deskriba aileak ordea ekin a a rrera doan bi ar ean ekin a horre an par e<br />

har en d en arg men e ariko ba ek d en e a garri edo egoerari dago kio .<br />

S bjek ari end rikoak be i i a en dira deskriba aileen sailekoak (224) .<br />

(250) Mirenek rd ri hi egin d<br />

(i) Mirenek hi egin d<br />

(ii) Miren rd ri egoen hi egi en ari en bi ar ean<br />

71 Williams (1980), Ro hs ein (1983), Demon e (1988) (1991)<br />

72 'Depic i e predica es' and 'Res l a i e predica es' erminoak erabili dira ingelesa e a<br />

ga elerari b r ko lane an (Simpson, 1983, Ro hs ein, 1983) .

Objek ari end riko bigarren mailako predika ak berri ,<br />

deskriba aileak (25la) ein ondorio koak (25lb) i an dai e ke adi<br />

ma ri earen e a predika aren ar eko seman ika-harremanaren arabera .<br />

(251) a . Sagarrak merke erosi i en<br />

(i) Sagarrak erosi i en<br />

(ii) Sagarrak merke e den erosi i enean<br />

b . Aneri lea mo ebaki dio e<br />

(i) Aneri lea ebaki dio e<br />

(ii) Horren ondorio , Anek mo a darama lea<br />

Zeharkako osagarriari end riko bigarren mailako predika ak,<br />

e ine koak dira, lehenago esan d g ne (252) .<br />

(252) * Mireni lib r ba rd ri opari diog<br />

(i) Mireni lib r ba opari diog<br />

(ii) Miren rd ri egoen lib r a opari diog nean<br />

E skararen kas eha ari begira, bigarren mailako predika en ar ean, bi<br />

sail berei dai eke morfologiaren ik spegi ik, : aide ba e ik, egon edo ibili<br />

adi en bide ko a ike a onar en d enak (253) e a bes e ik, jo edo har<br />

mod ko adi en bide ko a ike a onar en d enak (254) . Edo ein mod an .<br />

esan beharrekoa da hi n g iek e di ela prola iboa darama en bigarren<br />

mailako predika ak, hi n horiek prola iboaren erabilera jo e a har<br />

be alako adi ek a pika egori a riko perpa s ikie ara m rri rik bai e<br />

(ik s Reb schi, 1982) .<br />

(253) Jonek rd ri hi egin d<br />

(i) Jonek hi egin d<br />

(ii) Jon rd ri egoen hi egi en ari enean<br />

(254) 0 k/*Neskamea lap r a sala en<br />

( ) Neskamea lap r a jo en<br />

(ii) Neskamea, sala egin en<br />

255

256<br />

(253) mod ko predika ei hi n ba ek inoi ere kom n ad ra-markarik<br />

jar en e di kie en bi ar ean, bes e ba ek kom n ad ra-marka jar en<br />

die e : par i ipioaren kas an, adibide , hi n ba ek (255a) mod koak<br />

esango li ke en bi ar ean, les e ba ek (255b) be alakoak esango<br />

li ke e .<br />

(255) a . Lib r ak eharo honda rik i l en di kig e be i<br />

b . Lib r ak eharo honda ak i l en di kig e be i<br />

Ingelesa e a ga elania be alako hi k n e arako bigarren mailako<br />

predika ak 'egoera-mailakoak' direla proposa i an da (Kra er, 1988 ;<br />

Raposo & Uriagereka, 1990 ;-S er,199073 . . . . ) . E skararen kas an, hori<br />

egia li a eke kom n ad ra har eko a kera d en predika horie arako<br />

(ha da, egon adi aren bide ko a ike a onar en d ene arako) ; baina e<br />

prola iboa har en d ene arako, horien ar ean i aki-mailako predika ek ere<br />

onar ko bail ke e bigarren mailako predika ioa .<br />

Banake a-iri pideei dagokiene , edo ein adi ek edo ein i enki-predika<br />

har de akeela pen sa badai eke ere, hori e da bene an hala ger a en . I an<br />

ere, Demon e-k (1988) ga elaniarako a pimarra d ene , adi gehienek<br />

onar en di e s bjek ari end riko bigarren mailako predika ak, baina<br />

osagarri enari end rikoak oso m rri ak dira, nolabai eko<br />

a pika egori a e-harremana balego be ala joka en bai e .<br />

73 S er-ek e d eha ki esan egoera-mailako predika ak i an behar d enik e a bai<br />

perfek iboak i an behar d ela. Hala ere, ik si a al hone ako 2 .2.2 .2 . a pisailean egin<br />

d g n e abaidaren arabera, bes e egileek perfek ibi a earen adiera le a har en di en<br />

e a gariak ge re a egoera-mailako predika en adiera leak direla .

2.3 .1 . Bigarren mailako predika en 'emankor as na'<br />

2 .3 .1 .1 .- S bjek ari end riko predika en emankor as na<br />

Esana d g ne , bigarren mailako predika g iek e d e emankor as n<br />

bera a al en : objek ari end rikoek, e a areago ondorio koek, asko ere<br />

m rri apen nabariagoak a al en di e. S bjek ari end rikoei<br />

dagokiene , s bjek horren sorrera-g neak e d eraginik adj nk a riko<br />

predika aren onargarri as naren gainean, adi iragankor, inak sa ibo e a<br />

inerga iboen s bjek ek ondorio berberak ema en di elarik (256) . Adi<br />

inak sa iboen -kas an, par i ibo markad n s bjek ak ere a al dai e ke<br />

bigarren mailako predika arekin ba era (256d) .<br />

( 2 5 6) a . Jon-ek janaria po ik pres a en<br />

b . Mirenek po ik dan a men<br />

c . Ander bilera ik po ik ir en en<br />

d . Inolako par aiderik e en po ik ir en "Bake-<br />

konferen ia ik"<br />

Par i iboaren a kera ha esang ra s a da, lehenengo sailean adi era eman<br />

d g ne ,, par i iboa kas a bere koa i anik kas hori har en d en<br />

arg men ari b r berak e arri behar bai i kio kas a e a paper ema ikoa,<br />

b r hori adi nag sia delarik . 74<br />

74 E skararen kas an par i ibo kas abs rak a e e ik -rik morfologia ko marka bera<br />

a ald ahal i a eak ere oso esang ra s a da : bes e hi k n e arako eharkako osagarriari<br />

end riko bigarren mailako predika ak e dira oanrgarriak e a e skararen kas an ga a<br />

bera ger a en dela ik si d g . Zeharkako osagarriaren preposi ioak (edo e skararen<br />

257<br />

257

258<br />

Edo ein mod an, s bjek ak har en d en 0-papera erabakikorragoa dela<br />

esan dai eke : (256) adibidee akoak be alako 'egileek' edo ' emek' bigarren<br />

mailako predika ak erra har badi ake e ere, (257) adibidee akoak<br />

be alakoek, 'esperimen a aileak', 'lek -s bjek ak' edo i aki bi igabeak<br />

i a eaga ik inolako boronda erik e in a al de ake en s bjek ek e di e<br />

inola ere onar en bigarren mailako predika ak .<br />

(257) a.*Ha r honek m sika a segin d lil ra rik<br />

b.*Amaiak ikasgaia po ik daki<br />

c.*Ha r horren g rasoek dir asko j bila rik<br />

da ka e<br />

d .*E riak kris alak kolpa en i en ho<br />

e . Jonek a ea (gil a ) ireki en lasai<br />

f .*Gil ak a ea ireki en ap r a<br />

g .*Mirenek larogei kilo pisa en d lodi<br />

Gracia Sol -ren arabera (1987), honelako adi en s bjek en i aera<br />

ema ikoa a er eko bi e a garriri begira ohi aie: aide ba e ik, adi aren<br />

[ es a ibo] e a garriari e a bes e ik, s bjek aren [ kon rola aile] 75<br />

e a garriari . Egile honek adi era eman d ene , 'kon rol-ahalmena' da<br />

s bjek aren paper ema ikoa erabaki eko ord an esang ra s en ger a en<br />

ka san, posposi ioak) s bjek a har en den arg men aren e a bigarren mailako<br />

predika aren ar eko m-komandoaren harremana e ine ko bih r en d ela defenda da<br />

e in as n hori a al eko . Areago, eharkako osagarria aide ba era irik, edo ein<br />

preposi io (/posposi io) darama en arg men ak, e in har dai e ke bigarren mailako<br />

predika aren s bjek a (*jos ail ba erosi d g ha rraren a gai orik) . -Rik<br />

par i iboaren markak s bjek lpredika harremana galera en e d ela ik si d g e a bera ,<br />

bene ako posposi oa e dela e a en horre an erga ibo edo absol ibo marken an ekoa<br />

li a ekeela pen sa behar d g .<br />

75 [ Kon rola ailea] e a garria agen ibi a earekiko harremane an dago, e a<br />

inpera ibo ko e a helb r ko perpa sen onargarri as na li a eke [+kon rol] e a garri<br />

horren adiera lea. Bes e ik, [ es a ibo] e a garria agerian eko, 'egi ea ' pro-VParen<br />

bide ko orde kapena e a progresiboaren froga erabil en dira bes e ba en ar ean.

dena . I an ere, hala adi es a iboen ar ean nola adi dinamikoen ar ean<br />

bada de bi mo a horie ako s bjek ak eska en di enak.<br />

Gainera, adi ba ek, beren seman ika-e a garriak direla e a, be i har en<br />

di e s bjek e -kon rola aileak (jakin, a segin i an, ed ki ) ; baina bes e<br />

adi ba en (ap r , ireki, jarraiki . .) s bjek ek ondorio desberdinak<br />

ema en di e kon rolaren e a garria agerian eko erabil en diren sin a i-<br />

frogen a rrean s bjek horiek bi id nak edo bi igabeak direnean . A ken<br />

ideia horre an ara o eoriko in eresgarri ba dago Gracia Sol -ren iri i :<br />

paper ema ikoak adi ak g ne eha ba ei e a e hi egi-sarrer-a_ eha ei<br />

e ar en badi kie, s bjek [ kon rola aileak] har di ake en adi ha ek<br />

paper ema iko bera e arri behar lieke e beren s bjek ei, s bjek horien<br />

e a garri [ bi id na] kon an har gabe .<br />

(258) a . Jonek mahaia kolpa en haserre bi ian<br />

b . Hai eak e ea kolpa en haserre (Adiera<br />

me aforikoa)<br />

Ge re iri i , Na raren indarrek bigarren mailako predika ak har eko<br />

ord an a al en di en ail as nak, e dago kio s bjek horren i aera e -<br />

kon rola aileari, i aki bi igabe horiei seman ikoki egoki daki kiekeen<br />

'egoera-mailako' predika ak a rki eko ail as nari bai ik. I an ere, adiera<br />

me aforikoa kon an har en d g nean (258b), onargarriak dira bigarren<br />

mailako predika ak. Hori Gracia Sol -ren eoriaren aide lihoake :<br />

s bjek aren [ bi id n] e a garri seman ikoa e in i an dai eke adi berak<br />

s bjek desberdinei paper ema iko desberdina eslei eko arra oia . 76<br />

76 Na raren indarrak aide ba era irik, ap r e a ireki be alako adi en<br />

s bjek e arako paper ema iko desberdinak da de, egile honen iri i , s bjek aren<br />

[ bi id n] e a garriaren arabera : adi ha ek erga iboen sailekoak lira eke, horrela, h sik<br />

da ka e s bjek aren kokag nea ber ara Egi ra Le iko-Kon ep alean' sor en den<br />

ins r me al arg men a igo dai ekeelarik: A ea ireki egin da / Gil ak a ea ireki d .<br />

Horrela ba, gil ak erga iboa daraman arren 'ins r men al' paper ema ikoa jasoko l ke .<br />

Bis an da osagai ins r men al hori e dagokiola A-egi rari, e bai a e inbes ekoa.<br />

259<br />

259

260<br />

Baina, (257 e, f) adibidee ako adi en kas an, s bjek ek paper ema iko<br />

desberdinak har en di ela dir di : s bjek bi id nek egilearena e a<br />

bi igabeek ins r men ala (ik s 75 oharra). Osagai horiek gainera, paper<br />

ema iko desberdina e e ik, sorrera-g ne desberdina ere l ke e : egileak'A-<br />

egi rari' dago kio e a ins r men alak 'Egi ra Le iko-Kon ep alari',<br />

horrek D-egi ran er a ko direneko g neari dagokione ere eragina<br />

d elarik.<br />

(257a) e a (257c) be alako 'e ag pene ko' e a 'sen imend ko' adi en<br />

kas an, s bjek ari 'esperimen a ailearen' papera egoki dakiokeela<br />

defenda da orokorki li era ran (Garcia Sol , 1987) .77 (257c) e a (257g)<br />

be alako 'posesio ko' e a 'ne rria ko' adi en kas an berri , 'kokapenaren'<br />

papera min a en da . 78 Teoria Tema iko ik abia a goiko adibideen<br />

grama ikal as nik e aren berri eman nahi bada, paper ema iko eha ba k<br />

har en di en s bjek ek bigarren mailako predika ak har eko<br />

e in as na a al en d ela esan beharko li a eke. Honelako a alpena eman<br />

d Demon e-k (1988) ga elaniaren kas an ere . Hala ere, hobe li a eke,<br />

g re iri i , orokorragoa e a esang ra s agoa li a ekeen a alpena .<br />

Grimsha -en (1990) arabera, A-egi raren arg men -mailaka ean<br />

oinarri riko eoriak esang ra s agoak i a en dira paper ema ikoen<br />

deskribapen e a sailkapenak kon an har en di enak baino, a ken ha ek<br />

gehiene an hi egi-sarreren bere i as n mod ra a ald behar bai i e<br />

predika en jokaera bere iak . Grimsha -en eorian, A-egi raren<br />

an olake a, analisi ema iko e a aspek alaren ar eko konbinake a ik lor en<br />

Bes e ik, adi inak sa ibo ha ek, bad e bai a ber sio iragankor ba , ber sio horre an<br />

egile (anima ) ba gainera en delarik : Per k a ea ireki en (gil a ) . Ber sio horre an<br />

'ins r men ala' ere, ager dai eke, horrek s bjek anima arena e a osagai inanima arena<br />

paper ema iko bera e dela agerian en d elarik .<br />

77 Egile honek Fillmore (1971) e a Ves egaard (1977) aipa di .<br />

78 Jakendoff ( 1972) aipa d Gracia Sol -k ideia hori proposa d en a ore mod ra .

261<br />

da : 79 edo ein arg men k, kanpo-arg men mod ra joka eko, bai<br />

adiera pen ema ikoan e a bai adiera pen aspek alean arg men rik<br />

kanpokoena i an behar d . Kanpo-arg men a i a ea e a VP ik kanpo<br />

sor ea edo s bjek i a ea, berei i behar diren kon ep ak direla defenda<br />

d egile horrek: kanpo-arg men aren i aera kon ep seman iko<br />

abs rak agoa li a eke.<br />

(257a, b, c, g, ) adibidee an, 'egoerak' deskriba dira e a bera , inolako<br />

arg men rik e in i an dai eke kanpokoena aspek aren ik spegi ik e a e in<br />

egon dai eke kanpo-arg men rik. (257d) adibidean, e ria egilea edo ka sa<br />

i an dai eke, e a bera , maila ema ikoan arg men rik kanpokoena da ;<br />

aspek -mailari dagokione ere, bi a piger aere oso riko ger aera ba ere<br />

bad g e a aspek -maila horre an, e riak be eko l ke kokag nerik<br />

kanpokoena .<br />

Bes e ik, (257e) e a (257f) adibidean erkake a ik ondorio a dai ekeene ,<br />

gil a , e ba ean e a e bes ean, e da kanpo-arg men a: (257e) adibidean,<br />

bi a piger aere (ihard era e a egoera-aldake a) oso riko ger aera d g<br />

Jonek lehenengo a piger aeran par e har en d elarik . Gainera, arg men<br />

hori egilea i anik, maila ema ikoan ere, kanpokoena da . Bera , kanpo-<br />

79 Grimsha -en (1990) ik spegian, paper ema ikoak ger aera desberdine ako<br />

par ehar aileak seman ikoki deskriba eko mod ak bai ik e dira, e a bene an garran ia<br />

d enak beraien ar eko gora as n-harremanak lira eke.<br />

Aspek -adiera penean bes e ik, ger aera-egi ra kon sidera behar da, 'accomplishemen '<br />

mo ako ger aera ba ek adibide , bi a piger aera desberdine oso rik dago (ihard era +<br />

egoera ledo egoera-aldake a) . Ihard erari dagokion arg men a bera , kanpokoena li eke.<br />

Horrela, ka sak edo egileak, kanpokoenak dira bi maila ha e an e a kanpo-arg men ak<br />

i a en dira be i:<br />

Maila ema ikoa : (l(2(3 )<br />

Aspek -maila : (1 . . . )<br />

Arg men -egi raren gora as n-harremanak bi arlo horien elkarke aren bide lor ko<br />

lira eke : kanpo-arg men ek bi maila horie an i an behar d e kanpokoenak .

262<br />

arg men a i an behar d . (257f) adibidean berri , egoera-aldake a bai ik<br />

e d g , e a bera , A-egi ran e in egon dai eke kanpo-arg men rik .<br />

Teoria hone a ik abia a, ondoko baldin a proposa de akeg :<br />

(259) Edo ein s bjek bigarren mailako predika ba i elkar<br />

dakioke, kanpo-arg men a bada<br />

Baina i l gai e en (256) adibidee ara : (256a) adibidean s bjek egilea<br />

d en adi iragankor ba (pres a ) da kag . Horrela, A-egi ra ( ( ))<br />

i rakoa da, kanpo-arg men a d g larik. (256b) adibidean ihard era ba<br />

(dan a ) da kag , ger aera-egi raren lehengo a piger aerekin ba<br />

da orrelarik. A-egi ra ( ) mo akoa da, arg men bakarra kanpo-<br />

arg men a dela pen sa behar delarik. Baina (256c) adibidearena, adi<br />

inak sa iboa (ir en) da. Honelako adi en A-egi ra (( )) mo akoa i an<br />

dai eke : maila ema iko e a aspek alaren ar eko egoki as n osoa dago, ema<br />

bie an bai a bame-arg men a.<br />

Baina, (256c) adibide horren arabera, baliorik gabe gera en da (259)<br />

baldin a, kas hone an bigarren mailako predika a har d en barne-<br />

arg men ba bai g . Hala ere, kon an har beharreko bes e erbai ere<br />

bad g : adi inak sa iboen s bjek a objek aren kokag nean sor en da,<br />

e a bera ba er rik gera ko li a eke objek ekin ba era kon sidera ko<br />

bagen . (259) baldin a bera , (260) mod ra molda de akeg :<br />

(260) Edo ein D-s bjek bigarren mailako predika ba i<br />

elkar dakioke, kanpo-arg men a bada<br />

Demon e-k (1991), s bjek ari end riko bigarren mailako predika en<br />

banake a adi ma ri earen aspek -irak rke a ik independien eak direla<br />

defenda d ga elaniarako. Hori, bere iri i , predika horiek VP ik kanpo<br />

er a en direlako ger a en da. Ge re ik spegi ik, e skararen da en berri<br />

ema eko, a alpen-maila al agoa d adi ma ri earen ger aera-egi ra<br />

kon an har en d en Grimsha -ena be alako analisiak .

2.3 .1.2. Objek ari end riko predika en emankor as na<br />

Objek ari end riko predika en m rri apenak s bjek arenak baino<br />

asko ere nabariagoak dira: has eko, adi iragankorren m l o iki ba ek<br />

baino e di har en honelakoak ; e a bigarrenik, adi bakoi ak har<br />

di akeen predika -mo ak ere, oso m rri rik da de seman ikaren alde ik,<br />

adi aren e a bigarren mailako predika aren ar ean a pika egori a e-<br />

harremana dagoela ema en d elarik (Demon e, 1988) .<br />

(2 61) a . Arrandegi horre an arraina merke/ garbi/<br />

egosi a /*ga i /*sam r sal en d e<br />

b . E ean arraina *merke/*garbi/egosi a/ga i ja en<br />

d g be i<br />

Gogora de ag n, objek aren kokag nean sor en den adi inak sa iboen<br />

arg men bakarra ere, objek ekin ba era a er ko d g la (262) .<br />

(262) a .Irakaslea (haserre/po ik/*merke/*ga i ir en da<br />

ikasgela ik<br />

b . Jon po ik/pobre/ ris e/ konben i rik/<br />

*harrigarri joan da Amerike ara<br />

Ondorio ko predika ak (263) har di ake en adi en m l oa, e a halaber,<br />

adi bakoi ak har di akeen predika en m l oa m rri agoa da oraindik .<br />

(263) a . Jan oki hone an afaria ga i /*egin gabe pres a en<br />

d e be i<br />

b . Aneri lea mo /*bel aran /*ki k r ebaki dio e<br />

c . Mikel ar ain/morroi/ * ris a/*ak ore joan da<br />

Amerike ara<br />

B ka eko, prola iboa darama en bigarren mailako predika ek ere (hi n<br />

askok e onar ea gain), m rri apen handiak a al en di e .<br />

263

264<br />

(264) a . Harriak resna a /harma a /<br />

*merke a /*gogor a erabil en i en<br />

b . Gi on hori err d n a / lap r a / *irakasle a /<br />

* ris e a sala en<br />

c . *Mikel Iodi a ik si d g<br />

Osagarri en horiek be i i a en dira emak e a gainera bigarren<br />

a piger aeraren par aideak direne , e dira inoi kanpo-arg men ak .<br />

Horrela, D-s bjek e arako lor d g n baldin ak e d balio D-<br />

objek e arako.<br />

Hala ere, badago ik spegi horiek g iak- elkar di akeen baldin a ba :<br />

bigarren mailako predika ak har di ake en s bjek en kas an e a mod<br />

berean objek en kas an ere, badago maila ema iko e a aspek alaren ar eko<br />

egoki as n osoa, lehenengo kas an bi maile an kanpokoenak diren<br />

arg men ak e a bigarrenean bi maile an barne-arg men ak direnak<br />

bai i g . Ka ha ekin erka eko, ik si, (257) adibidee ako adi en kas<br />

agrama ikale an e dagoela inoi bi mailen ar eko egoki as nik, inoi e<br />

bai ago ihard erari dagokion ka sa io ko a piger aerarik . Adi horie an<br />

bera , A-egi ra be i i a en da (( ( )) mo akoa. Horrenbes e , bigarren<br />

mailako predika en er ak n aren berri emango l keen baldin a,<br />

honelakoa i an li eke:<br />

(265) Edo ein arg men k, bigarren mailako predika ba en<br />

s bjek mod ra joka ahal i a eko, gora as n-maila<br />

bera i an behar d mafia ema ikoan e a maila<br />

aspek alean .

2.3 .1 .3 . Da ibo markad n arg men ei end riko bigarren<br />

mailako predika ak<br />

265<br />

Zeharkako osagarriari end riko bigarren mailako predika ioa e ine koa<br />

da e skara , ingelese e a ga elania be ala (Ro hs ein, 1983 ; Demon e,<br />

1988) . E in as n horren arra oia bi bide desberdine a ik bila dai eke :<br />

lehendabi i , eharkako objek horien 0-papera, ' ema' edo 'egilea' e<br />

dene , 'esperimen a aile' papera d en s bjek en kas berean egon<br />

gin e ke. A rreko saile an egin d g n be ala Grimsha -en ik spegiari<br />

jarraiki, aspek -maila e a maila ema ikoa ba e e or ea i an li eke arra oi<br />

hori<br />

Bes e a kera, egi ra-mailakoa li eke: agian da ibo posposi ioak (-ri ),<br />

erga iboak (-k) edo absol iboak (-a) e be ala, s bjek e a predika aren<br />

ar ean egon behar d en egi ra ko harremanen ba galara en d .<br />

Predika ioak s bjek e a predika aren ar eko c-komando edo m-<br />

komandoaren harremana ego ea eska en bad (Williams, 1980 ; Ro hs ein,<br />

1983 ; Demon e, 1987, 1988), -ri posposi ioak harreman hori galara ea<br />

i an li eke arra oia . 80<br />

(266) a .*Joni m l a ba edan a jarri io en<br />

b.*Ha rrari mila pe e a eman io en sari a<br />

c .*Mikeli lea gaisorik erori i aion<br />

80 Demon ek (1988) elkar c-komanda earen baldin aren bor ake a defenda d<br />

ga elania ik si d en eharkako osagarriari end riko predika ioa eraiki eko<br />

e in as na .<br />

#Enriq e le regal n j g e e [pp a s hija] con en a<br />

PP-a s bjek e a predika aren ar ean dagoen islapen nag sia da . Horrela, predika ak e in c-<br />

komanda de ake bere s bjek a, e a s bjek ak e a predika ak elkar c-komanda ea li eke<br />

predika ioak be e behar d en oinarri ko eskaki na.

266<br />

d . Mikeli lea oso ga e erori aio<br />

e .*Ehi ariak bas rdeari a ri rik jarraiki<br />

i ai kion<br />

f . Mikelek bere semeari oso ga e opari dio ren<br />

elek riko ba<br />

Prin ipio badir di e skarak ere ga elaniak be ala joka en d ela da ibo<br />

markad n arg men ei end riko bigarren mailako predika ei<br />

dagokiene . (266d) e a (266f) dira salb espen bakarrak: konpara (266c)<br />

e a (266d) .<br />

Adibide horie an, badir di onargarri as na ga e i enonodaren<br />

bere i as nen ba enga ik ger a en dela. Bes e ik, adibide horie an ga e<br />

i enondoak d en irak rke ari begira en badiog , i an lo ra ko adi arekin<br />

har ohi d enaren an ekoa da e a e egon adi arekin har ohi d ena :<br />

Mikeli ilea ga ea enean erori i aion / #Mikeli ilea ga e egoenean erori<br />

i aion . Ga e i enondo hori Clemen s-en (1988) arabera, pro es -<br />

i enondoa da, bera ahar earen ohi ko pro es aren barne-egoera ba<br />

adiera en d e a bes elako i enondoak-(hala nola ger aera-i enondoak) baino<br />

elkargarriagoak i an dai e ke edo ein mo a ako arg men ekin. M rri apen<br />

seman ikoen a rrean egon gin e ke hemen ere .<br />

Ga elania ere, onargarri samarrak dira jo en i enondoa d en<br />

eraik n ak: A Mikel se le ca el pelo jo en / A Mikel se le ca el pelo de<br />

jo en . Edo ein kas an, S er-ek (1990), bi eraik n a horiek e berdinak<br />

direla defenda d : lehenengoa, bigarren mailako predika a har<br />

dai ekeen bi ar ean, bigarrena de+SN mod ra anali a dai ekeen denbora ko<br />

eraik n a delarik. 81<br />

81 S er-en (1990) arabera, preposi ioa daraman eraik n a anbig oa da, s bjek ari ein<br />

objek ari dagokiola ler bai ai eke . Bigarrena berri , halabeharre dagokio objek ari :<br />

(i) La conoc de jo en / La conoc jo en<br />

Preposi ioa daraman elemen horren i enki-balioa erabaki eko ord an, grad a aileak<br />

har eko a al en d en e in as nari begira dio<br />

266

Ga elaniaren ing r ko lane an in eres bere ia jaso d bes e ideia ba ,<br />

'oinarri ko preposi ioen' e a 'i ra ko preposi ioen' ar eko berei ke arena<br />

da . Gracia Sol -k (1987) adibide , bigarren mailako predika ioaren a rrean<br />

bi preposi io-sail horiek a al en d en jokaera desberdina a pimarra d :<br />

(2 6 7) a .*Enriq e le regal n mecano a s hija con en a .<br />

b . J an encon r a Maria cansada<br />

(267a) adibidean oinarri ko preposi io ba d g , ha da D-egi ra ik<br />

e is i en den preposi io ba ; baina (267b) adibidean, osagarri ena i en<br />

propioa denean soilik er a en den kas -marka ba en an eko i ra ko<br />

preposi ioa d g . Prepo i ioaren i aerari dagokio, ord an, bigarren mailako<br />

(ii) Se enamor jo en/m jo en/ jo enc simo)<br />

/Se enamor de jo en/*de m jo en/*de jo enc simo)<br />

Bes e ik, preposi ioa darama en sek en iak independien eagoak dira e a denbora ko<br />

eraik n e orde ka dai e ke :<br />

(iii) a . De jo en, L is se enamor /*Jo en, L is se enamor<br />

b . C ando era jo en L is se enamor / C ando jo en, L is se<br />

enamor<br />

Horrek g iak, de+SN eraik n ak denbora ko balioa d en kla s la absol en ar ean<br />

sar dai e keela ema en dig adi era . E skara ere, badi g posposi ioa darama en<br />

ga e an, iki an e a an eko adiera pideak. Ik si e skara ere, posposi ioa daraman<br />

sek en iaren e a bigarren mailako predika aren jokaera desberdina dela :<br />

(i ) a . Ga e e ag n en (objek ari end rikoa)<br />

/Ga e an e ag n en (anbig oa)<br />

b . Ga e/oso ga e/ ga eegi mai emind en<br />

/(Ga e an/*oso ga e an/*Ga eegi an mai emind en<br />

c . Ga e an, Jon mai emind egin en<br />

/*Ga e Jon mai emind egin en<br />

/Ga e enean, Jon mai emind egin en<br />

267

268<br />

predika ioaren a rrean arg men horiek a al en d en jokaera desberdina .<br />

E skara ere, oinarri ko posposi ioak di g la pen sa de akeg , posposi io<br />

horiek c-komandoaren harremana galara en d elarik . Hala ere, ga e<br />

i enondoaren onargarri as na kon an har rik, e dir di agrama ikal as _<br />

naren arra oia egi ra i an dai ekeenik.<br />

Ge re in i io hori egia a eko, begira die aiog n, da ibo markad n<br />

arg men hori era orria deneko es ing r ba i, predika ka sa iboen<br />

ing r neari hain en ere . Honelako eraik n a ka sa iboen D-egi ran bi<br />

perpa s dagoela pen sa dai eke . 82 Perpa s menpera aren adi a<br />

iragankorren sailekoa bada, bi arg men i ango di : ( ( )) mo ako<br />

arg men -egi ra i ango d g seg r ene . Adi menpera a inerga iboa<br />

denean, arg men bakarra i ango d g ; ( ) mo ako arg men -egi ra<br />

bera . Edo ein kas an, bi perpa se an i ango gen ke kanpo-arg men ba<br />

Grimsha -en en an, e a bie an perpa s bak na bagen , erga iboa<br />

har ko l ke s bjek horrek. Menpera aren adi hori inak sa iboa bali ,<br />

(( )) A-egi ra gen ke .<br />

S bjek horien kas -markari dagokione , perpa s bak nak bageni , adi<br />

iragankorren e a inerga iboen s bjek ek, erga iboa har ko l ke e e a adi<br />

inak sa iboen s bjek ek, absol iboa. Baina, perpa s horiek ara i<br />

adi aren osagarri mod ra er a en direnean, bi adi ak inkorpora egi en<br />

dira dan ara i, janara i, ler ara i edo joanara i ema eko . Tes ing r<br />

horre an, arg men ek predika konple horren arg men ak bailiran<br />

har en d e dagokien kas a . Bera , kas ok , egi ra koak i an behar d e<br />

e a inoi e posposi ioaren seman ika-ed kiari enki lo rik<br />

da dene arikoak.<br />

82 Ik s De s ko Hi k n alari a Min egia (1989) in P . Salab r (ed .) Sin a i Teoria<br />

e a E skara ; 87- 109 . E .H .U .-ko Argi arapen Zerbi a . Baker-en (1988) Taper<br />

Tema ikoen E arke aren Uniforme as na" delako oinarri ik abia dira proposamen hori<br />

egi eko : Amak eginara i en [ha rrak indabak ja ea] e a Amak ha rrari indabak janara i<br />

i kion perpa se an harreman ema iko berberak da dela kon an har a, bi kas e an D-<br />

egi ra berbera d g la pen sa behar behar d g .

269<br />

(269) adibideak horren aldeko froga mod ra har li e ke : e skalki ba e an,<br />

eraik n a ka sa iboan sar en den adi a inak sa iboen sailekoa denean,<br />

predika ka sa ibo konple a nor-nork mo akoa da, baina bes e e skalki<br />

ba e an, da iboaren beharra d e ka sa ibo a in erper a eko e a nor-nori-<br />

nok mo ako lahg n ailea har en d lor en den predika ka sa ibo<br />

konple ak (ik s EGLU-II, 1987) .<br />

(268) a . Irakasleak Mikeli g ien a rrean bakarrik<br />

dan ara i dio<br />

b . Amak ha rrari indabak gogorik gabe janara i<br />

i kion<br />

c .Bi i ak oso ga e ler ara i idan lanaren beharra<br />

d . Irakasleak ha rrei pos rea ik janara i ien<br />

(2 6 9) a . Amak ha rra gai orik joanara i en eskolara<br />

b . Amak ha rrari gai orik joanara i ion eskolara<br />

Horrenbes e , bi arra oi egon dai eke bigarren mailako predika osagarriak<br />

eraik n a ka sa iboen da ibo markad n arg men en kas an onargarri<br />

i a eko.<br />

1) Eraik n a ka sa iboe ako da ibo markad n arg men ak, kanpo-<br />

edo barne-arg men i an dai e ke, baina be i maila ema ikoan e a<br />

aspek alean gora as n-maila bera a al en d ene arikoak. I an ere,<br />

adi es a iboek e di e onar en eraik n a ka sa iboak.<br />

2) Predika konple ha ek eragi en di en eraik n a ka sa iboen<br />

da ibo-markak e dira D-egi raren harremanei dago kienak, S-<br />

egi rarako pa soan kas -iraga kia gaindi eko ger a en diren<br />

pro es en ondorioak bai ik. Hor a , da ibo ha ek S-egi ran<br />

e ar en diren i ra ko posposi ioak lira eke (ik s 269<br />

adibidearen bi a kerak) e a e l ke e galara iko s bjek I predika<br />

harremana .

270<br />

2 .3 .2 . Bigarren mailako predika en ar eko konbinake ak e a<br />

ordenake ak<br />

E skara ordena-aska as n handia d en hi k n a i anik, asko an ail samar<br />

ger a en aig perpa sen onarri ko an olake a ein i an dai ekeen<br />

an ema ea. Hala ere, esapide ba k bes e ba k baino ne roago a jo en<br />

di hi nak, e a horrelakoe an oinarri a esan dai eke e skara SOV mo ako<br />

hi k n a dela (ik s de Rijk, 1969 e a Osa, 1990 esa e ba erako) . (270)<br />

adibideen ordena li eke perpa s horie arako ne roena .<br />

(2 7 0) a . Ai ak semeari a oa lasai i ion<br />

b . Semeak ai ari a oa ap r a i li ion<br />

c . Mireni lea mo ebaki dio e<br />

d . Amak Aneri indabak gogorik gabe janara i i kion<br />

(271) be alako perpa s menpera e an are nabariago da ordena horren<br />

rr n as na, a i ki menpera aileari lo eko beharrak adi b kaeran<br />

jar era behar en gai ene min agai e a galdegaiaren ha ake a aide ba era<br />

gera en bai a . 83<br />

(271) a . [Ai ak semeari a oa lasai eak] harri a i<br />

gin en<br />

b . E gen en espero [semeak ai ari a oa ap r a<br />

i l ea]<br />

c . [Mireni lea mo ebaki ea] erabaki gen en<br />

d . E da eg nero ger a en [amak Aneri indabak gogorik<br />

gabe janara ea]<br />

Oinarri ko ordenan bera , osagarri ena bigarren mailako predika ioaren<br />

s bjek a denean baino (270b,c ; 271b,c) e ai kig ager en s bjek a e a<br />

predika a jarraian . S bjek ari e a da ibo markad n arg men ei<br />

83 Ik s Odrio ola e .al . (1993) e skal T e-cla ses ha ei b r da gehiago nahi<br />

i a eko an.

end riko bigarren mailako predika en kas an, e da horrelako<br />

jarrai as nik ager en, e a areago, s bjek /predika sek en ia lor eko<br />

oinarri ko ordenake a hori alda eko an, ondorio agrama ikalak lor en dira.<br />

( 2 7 2) a . ?Ai ak Jasai semeari ko ea i ion<br />

b . *[Ai ak asa semeari ko ea eak] harri a<br />

i gin en<br />

c . ?Amak Aneri gogorik gabe indabak janara i i kion<br />

d . *E da eg nero ger a en [amak Aneri gogorik gabe<br />

indabak janara ea]<br />

Osagarri enaren kas an e dir di-e a jarrai as na beharre koa denik<br />

(273) .<br />

(273) a . G ri aberna horre an ardoa bero a era dig e<br />

b . Mireni lea mo ebaki dio e<br />

Baina bigarren mailako predika hori adi e ik rr n en den ne rrian,<br />

lor en diren esapideak, ordenake aren ik spegi ik gero e a marka agoak<br />

direla esan dai eke (274) .<br />

(274) a . G ri aberna horre an bero a era dig e ardoa<br />

b . ?Ardoa aberna horre an bero g ri a era dig e<br />

c . Ardoa aberna horre an a era dig e g ri bero<br />

(275) a . Mireni mo ebaki dio e lea<br />

b . lea Mireni mo ebaki dio e<br />

c . ? lea ebaki dio e mo Mireni<br />

Ordena kanoniko ik a era en garenean, osagarri ena e a bigarren<br />

mailako predika a adi arekiko kipenean da denean lor en di g<br />

ondoriorik onenak (274a, 275a) . Edo ein kas an, e da e inbes ekoa<br />

osagarri en hori e a bigarren mailako predika a ondoan ego ea (273) .<br />

Mo a desberdine ako predika en konbinake ari dagokione , posible d g<br />

s bjek ari end riko predika ba e a objek ari end riko bes e ba<br />

elkar ea (275a,b) .<br />

271

272<br />

( 2 7 5) a . Semeak ai ari a oa ap r a lasa i li ion<br />

b . Amak Miren lea mo behar a ebaki ion 84<br />

Baina, e in elkar dai e ke e s bjek ari e objek ari end riko bi<br />

predika (276), e e a a ken kas an ba a deskriba ailea e a bes ea<br />

ondorio koa direnean ere (276c) .<br />

(276) a.*Ha rra ris e dam rik i li en dalek e a ik<br />

b .*Mikelek a oa ap r a ahar i li ig n<br />

c.*Amak ba karia go o i roso pres a en d<br />

Ordenari dagokione , s bjek ari e a objek ari end riko predika ak<br />

ba era di g nean, adi e ik h rbilen egon behar d ena s bjek ari<br />

end rikoa dela ik s dai eke (277, 278) .<br />

(277) a . Semeak ai ari a oa ap r a lasai i li ion<br />

b.*Semeak ai ari a oa lasai ap r a i li ion<br />

(278) a. Amak Mireni lea mo behar a ebaki ion<br />

b .*Amak Mireni lea behar a mo ebaki ion<br />

Da ha ek g iak erabili , hir garren a alaren 3 .4 . a pisailean, bigarren<br />

mailako predika ak, e skara ere (ga elania e a ingelesa be ala) VPan<br />

sor en direla froga en saia ko gara. Horre a gain, esk man adj nk a en<br />

direla e a s bjek ari end rikoak VParen adj nk ak diren bi ar ean<br />

objek ari end rikoak Varen adj nk ak direla ere, ik siko d g .<br />

Lab rbild , bigarren mailako predika ak, s bjek ari edo objek ari<br />

end rikoak i an dai e ke. Bigarren mailako predika g iek eska en<br />

84 Hi n gehienek a al en di e beren alan ak (275) adibideen a rrean . Baina<br />

alan a horiek honelako sek en iak arra oi pregama ikoenga ik g i an s er a eari or<br />

ai kiola s e d g . Horrela, (275) e a (276) adibideak konpara en badi g ,<br />

'pragama ikoki arraroak' diren (275) adibideen e a eharo e -grama ikalak diren (276)<br />

adibideen ar eko aldea ik s de akeg .

273<br />

d en e a garri orokorra, egoera-mailakoak i a ea edo bes ela - a prola ibo<br />

marka erama ea da . S bjek ari end rikoek be i i an behar d e<br />

deskriba aileen sailekoak, baina objek ari end rikoen ar ean,<br />

deskriba aileak e a ondorio koak berei dai e ke .<br />

Adi es a iboen s bjek ek e d e onar en bigarren mailako predika rik,<br />

horren arra oia kanpo-arg men rik e i a ean dagoela defenda d g larik.<br />

Objek ari end riko bigarren mailako predika ek, are m rri apen<br />

handiagoak a al en di e predika horiek adi aren e a objek aren<br />

seman ikarekin elkargarriak i an behar d elarik .<br />

Da ibo markad n arg men en kas an, orokorki onar rik dago e d ela<br />

bigarren mailako predika rik onar en . Hala ere, da ibo markad n<br />

arg men hori D-egi ran kanpo-arg men a har dai ekeenean, hala nola<br />

eraik n a ka sa iboe an, posible dira horrelako predika ak .<br />

Onargarri as nik e a horren ka sa, bera , seman ikan baino egi ran dagoela<br />

dir di.<br />

Predika ba baino gehiago elkar ea, posible da s bjek ari end riko<br />

predika ba e a objek ari end riko bes e ba direnean, baina e in elkar<br />

dai e ke s bjek ari edo objek ari end riko bi predika , e e a ba a<br />

deskriba ailea e a bes ea ondorio koa direnean ere .<br />

B ka eko, s bjek ari end rikoa adi e ik h rbilago ego en da<br />

objek ari end rikoa baino . Da horie a ik abia a, bigarren mailako<br />

predika e arako adj nk io- okiak proposa ko di g hir garren a alean :<br />

g iak sor en dira VParen barnean, s bjek ari end rikoak VPari<br />

adj nk a en ai kion bi ar ean objek ari end rikoak V' mailan<br />

adj nk a en direlarik .

275<br />

2 .4 . 'Adjek iboen' e a 'adberbioen' 85 ar eko m ga eha ik e a<br />

e a predika ioa<br />

2 .2 .1 . sailean adi era eman d g ne , e skarari b r ko lane an (Goenaga,<br />

1980 ; Reb schi, 1982; EGLU-I, 1985) m ga ailerik edo kom n ad rarik<br />

e a e a i enondo-i aera, iden ifika egin dira aho ba e : has eko,-(r)ik edo<br />

- a enkli ikoa darama en par i ipioak, bigarrenik, -(r)ik b kaera d en<br />

bes elako hi egi-sarrera ba k (bakarrik, po ik, i ilik, . . .) ; e a a kenik, l e<br />

min a , in o joka e a gogor eman be alako sek en ie ako hasierako<br />

elemen ak .<br />

I an ere, fle io-markak (kom n ad ra, kas a, . . .) har eko ahalmena,<br />

hi ak ka egoria desberdine an sailka eko ohi ko iri pidee ariko ba da:<br />

horrelako markak har di ake en ka egorien ar ean adi a, i ena e a i enondoa<br />

di g ; ka egoria aldagai en ar ean, ohi ra adi ondoak e a preposi ioak<br />

edo posposi ioak aipa ohi dira . Hala ere, esan beharrekoa da, forma-<br />

iri pide horiei soilik begira en badieg , adi ondoen ka egorian sin a i-<br />

jokaera eharo e berdinak diren hi -m l oak sar en di g la . 86<br />

85 Hemen 'adjek ibo' e a'adberbio' hi ak EGLU-I grama ikaren en an erabili di g ;<br />

ha da, i enondo e a i enlag nei aide ba e ik e a bes eik adi ondo e a adi lag nei<br />

erreferen ia egi eko . Dena den, m garen ara oak, i enondo e a adi ondoen ka egorie an<br />

sar ko geni keenen kas an s er a en dira la be i.<br />

86 Ik si Bosq e-ren (1989) aipamen ha :<br />

' Consideremos es a sec encia, q e c alq iera podr a haber emi ido porq e no<br />

iene nada de e ra a :<br />

Tambi n a er caminaba m len amen e, incl so m cho m s despacio<br />

De ac erdo con los cri erios radicionales, la nica palabra q e no es ad erbio<br />

en es a sec encia es caminaba . Todas las dem s per enecen a la clase de los<br />

ad erbios . Ahora bien, ¿Q ganamos al decir q e odas las palabras de esa<br />

275

276<br />

EGLU-I (1985) grama ikaren arabera, 'adberbioena' erla io-hi ki nahi<br />

erla io-hi kirik gabe adi ari lag n en bere ko eregina d en hi -klasea da,<br />

haren barnean bi a pisail egin dai ekeelarik : 'adi lag nak' ( rekin, e era,<br />

herri ik, os enari b r , kalee an ehar. .) e a 'adi ondoak' (a o, hor,<br />

berand , biliar ar e, hor ik, horra, . . .) . Hala ere, adi en modifika aileak<br />

e e ik, enbai adberbio ( oso, i , arras, bi iki, ondo, ongi, . . . maila-<br />

adberbioak hain en) i enondoaren edo bes e adi ondo ba en<br />

modifika aileak ere, i an dai e ke .<br />

Bis an da, 'adi lag nak' e a 'adi ondoak' m l o berean sailka eko<br />

iri pidea f n ioarena i an dela e a e grama ika-ka egoriena . I an ere,<br />

adi lag nen ka egoria be i i a en da PP mailakoa, e a 'adi ondoen' ar ean<br />

ere, bene an grama ika-ka egoria ba en adiera leak i an dai e keen hi soile<br />

gain, argi e a garbi adberbio-a i kiak di enak e a bai a sailkagai agoak<br />

diren a i kiak di enak ere badi g . Edo ein mod an, 'adi ondoen'<br />

bere ko eregina i enak lag n ea li a eke .<br />

Adberbioak nahi ae koak e i a ea da grama ika horren egileek a pimarra<br />

d en bes e e a garri ba . Hala ere, ba e an, adi ak adi ondo edo<br />

adi lag n hori e inbes ean eska en d ela dir di .<br />

(2 7 4) a . Mikel ongi dago / *Mikel dago<br />

b . Mikel e ean dago /*Mikel dago<br />

Bes e ik, bigarren mailako predika ak ere, a kerakoak dira, baina beren<br />

grama ika-ka egoria erabaki eko ord an e d g kon an har en<br />

oraci n menos na son ad erbios? La gram ica de incl so, la de len amen e la<br />

de a er ienen erdaderamen e m poco en com n . Si conseg imos describir<br />

de alladamen e s s diferencias logramos remi ir esos compor amien os a<br />

ca egor as dis in as, impor a poco q e decidamos o no al final pos lar na<br />

hiperca egor a q e las rec bra a la q e llamemos "ad erbio" . . . ' (25 .or .)

277<br />

a kerakoak i a e hori : (275) adibidee an, esa e ba erako, merke e a ar ain<br />

a kerakoak dira e a hala ere, h rrene h rren i enen e a i enondoen<br />

ka egoriakoak direla esango gen ke .<br />

(275) a . Sagarrak (merke) erosi geni en Gernikako<br />

merka an<br />

b . Jon Amerike ara (ar ain) joan da<br />

B ka eko, adi ondoak, posposi ioak, j n agail ak e a in erjek ioak<br />

be ala, aldagai ak direla a pimarra d e aipa riko egileek . Dena dela,<br />

adi ondoen aldae in as na e da bes e ka egoriena be ain es a, eren<br />

ba ek a i kiren-ba har bai e ake e. Adberbioen aldae in as na ba e ere<br />

m ga ailea, kom n ad ra-markak e a adi arekiko kom n ad ra d en<br />

arg men ek har en di en erga ibo, absol ibo e a da ibo marka har eko<br />

e in as nari dagokio .<br />

Baina, morfologia e a e inbes eko as nari e e ik banake ari e a sin a i-<br />

jokaerari ere begira dakioke. Sal arelli-ren (1988) grama ikan, banake an<br />

oinarri riko 'i enondaen' e a 'adi ondoen' defini io eha a ik s dai eke<br />

e skararako . Hona hemen defini io horien i lpena :<br />

(i) I enondoa: I enaren esk inean koka rik dagoen e a de ermina aile ba<br />

e a kas -marka ba daraman edo ein elemen . Oso edo hain be alako<br />

grad a aile ba ekin a al dai e ke . Adi ondoek be ala, konparake a ko<br />

eraik n e an parame ro mod ra joka de ake e, -ago, -en edo -egi<br />

a i kie ariko ba i lo rik da denean.<br />

(ii) Adi ondoa Inolako erla io-a i kirik onar en e d en e a adi aren<br />

morfologia kon rola en e d en adi aren edo ein modifika aile .<br />

I enonodoek be ala, enbai adi ondok (denbora ko e a mod ko<br />

adi ondoek) grad a aile ba a al de ake e e kerrean . Gainera, -ago, -en<br />

edo -egi a i kie ariko ba har , konpara io ko eraik n e an a al dai e ke<br />

parame ro gisa .<br />

Horrenbes e , bi ka egoria ha ek berei iko li keena, de ermina ailea<br />

har eko a kera e a i ena edo adi a (edo i enonodoa) modifika ea li a eke.<br />

Gainerakoan, grad a aileak e a konpara io ko eraik n ak berdin a al

278<br />

dai e ke i enondoekin edo (g re kas an in erferen ian sar li e keen<br />

mod ko) adi ondoekin.<br />

Horre a gain, adi ek, i enondoek e a enbai i enek predika ak era ohi<br />

di e . Bes e ik, i enek arg men ak era di ake e . 87De ermina aileari<br />

dagokione , i enaren modifika aile mod ra joka en d enean (ha da<br />

arg me n ba en par e direnean) bai ik har en e d ela gainera behar<br />

li a eke, i enki-predika mod ra joka en d enean, -(a)k kom n ad ra-<br />

marka d g e a e de ermina ailea (ik s 2 .2 .2 .1 .3 . a pisaila), erak sleak<br />

edo bes elako de ermina aileak e ine koak direlarik .<br />

Ondorio , i enondoen ohi ko f n ioa predika ak era ea edo-i enak<br />

modifika ea den be ala, adi ondo e a adi lag nen ohi ko f n ioa<br />

modifika aileena da . Hala ere, inesibo markad n PPak egon adi arekin<br />

a al en direnean ondorio arrak ema en di e (276) e aba akoan e a<br />

gainera s bjek aren seman ika erabaki en d e (277) (ik s 2221 a pisaila) .<br />

Bera , i enki-predika ak era en di ela esan dai eke : ohi ko grama iken<br />

arabera, adi lag nak dira hala ere .<br />

(276) a. Mikel langabe ian dago<br />

b .*Mikel dago<br />

(277) a . Gil a pol sikoan dago<br />

b .*Gil a langabe ian dago<br />

Areago, PP ha ek lag n aile a jo d g n i an adi arekin (278) e a bes e<br />

adi ba ekin ere (279), lehenengo edo bigarren mailako predika<br />

mod ra . Predika horien banake a bera d ela esan dai eke bera .<br />

87 Predika ek e a arg men ek islapen nag siak dira. Arg men ek e-paperak jaso behar<br />

di e predika en b r e a ik e a predika -b r horiek hi egi ik eha rik darama a en<br />

e-paperak eslei behar di e. 'Modifika aileek', berri , e d e par erik har en 9- eorian<br />

e bai e paper ema ikorik eslei eko e e a horrelako paperik har eko beharrik ere .<br />

Bes e ik, modifika en diren horiek e d e islapen nag siak i a eko beharrik.

(278) a . Mikel Iangabe ian /kalean da<br />

b . Gil a pol sikoan da<br />

(279) a. Mikel kalean ik si d<br />

b . Mikel kalean gera da<br />

c . Ha rra g re a rrean jarri da<br />

d . Ha rrak kalean i di g<br />

e . Gil a pol sikoan d<br />

f . Gil a mahai gainean ik si d<br />

So ia ibo marka darama en adi lag nek, inesiboa darama enen an era<br />

joka en d e e a bera , ha ek ere i enki-predika ak era en di ela esan<br />

de akeg .<br />

(280) a . Ander rekin dago<br />

b . Ander rekin da<br />

c . Ander rekin ik si d g<br />

Bes e PP ba ek modifika aileak era behar di e e inbes ean,<br />

predika rik e in era bai e ake e. Ik s adibide , (281) adibidearen<br />

s bjek aren seman ika adi ak erabaki en d ela e a e ka sa ko PPak:<br />

ger a adi aren s bjek ak ger aera ba i an behar d e a lib r ak e dira<br />

ger aerak.<br />

( 2 81) a . Is rip a eg raldi arraga ik ger a en<br />

b . *Lib r a eg raldi arraga ik ger a en<br />

Konpara (281) adibideak e a ger a adi aren a rib io ko erabilera<br />

d en (282) esapideak: a ken ha e an s bjek aren seman ika erabaki en<br />

d ena i enki-predika a da .<br />

(282) a . Hi aldia aspergarria ger a aig<br />

b . Lib r a aspergarria ger a aig<br />

c .*Gil a aspergarria ger a aig<br />

279<br />

Lab rbild , adi lag nak, PPak dira grama ika-ka egoriari dagokione e a<br />

beren ar ean, predika ak e a modifika aileak berei dai e ke sin a i-

280<br />

jokaerari begira. Horrela, 'adi lag n' berba e da baliogarria e grama ika-<br />

ka egoria mod ra e e a sin a i jokaera bakarra adiera eko ere : adi arekiko<br />

kom n ad ran par e har en d en absol ibo, erga ibo e a da iboa e a<br />

m gagabea baino e d en par i ibo e a prola iboa aide ba era irik gera en<br />

diren deklinabide-markak erabili era en diren osagaiei errefen ia egi eko<br />

balio d bes erik gabe .<br />

Adi ondoen forma-sailkapenari dagokione , adi ondo bak nak,<br />

era orriak, konposa ak, adi ondo gisa erabili ako bes elako hi ak e a<br />

esaera adberbialak berei i di e EGLU-I grama ikan.<br />

P n hone an gehien in eresa en ai kig nak adi ondo era orriak e a<br />

adi ondo gisa erabili ako bes elako hi ak dira, horie ek bai ira ge re iri i<br />

predika io-harremane an par e har eko ahalmenaga ik, lan honen ed kiei<br />

ara oak ekarri di kienak: has eko, adi ondoak eman di ake en a i kiak,<br />

-ki, -ka, -ro, - o , -ik, -kari e a -la direla eman d e adi era . Bes e ik,<br />

par i ipioek perpa s adberbialak ema eko - a e a -(ri)k a i kiak har<br />

di ake ela gainera d e . Horrela, (283) m l oko adibideak eskaini di e :<br />

(283) a . Gi onki, ohore ki, ederki, ibilki<br />

b . Harrika, aldi ka, gordeka, haraka<br />

c . As iro, berriro, be iro<br />

d . Eder o, ar o<br />

e . I ilik, onik, bakarrik, ik, po ik, bil ik,<br />

alferrik, h sik<br />

f . Igandekari<br />

g . Horrela, bes ela<br />

h . Ap r a, eginik<br />

Adibide horie ako a i ki gehienak (-ki, -ro, - o, -la) honelako sarrere an<br />

baino e dira a al en. Gainera, a i ki horiek darama a en hi ek adi aren<br />

germera modifika ohi d e ger aera horren mod a eha (284) . Bera ,<br />

adi ondoak era eko a i ki era orle a har behar dira alan arik gabe .<br />

( 2 8 4) a . Lan hori as iro egin behar da<br />

b . Horrela Ior d da ka n ospea

c . Ederki ida i d a ald di g n ideia<br />

Hala ere, adi ondo a har di g n horien ar ean, ba ek i enki-<br />

predika ak ere eman di ake e, i enondoek be ala, e a bes e ba ek e d e<br />

horrelako ahalmenik .<br />

(285) a . Miren in oa ela esan ni n e a hala da<br />

b . Ander gai orik egoen baina dagoeneko ongi dago<br />

c . * Ba karia as iro da/dago<br />

Honelako kas e an, bi ir enbide d g : aide ba e ik, forma-iri pideei eman<br />

die aiekeg indar handiagoa e a horrelako hi ak adi ondoak direla<br />

man end , adi ondoek ere i enki-predika ak era di ake ela onar beharko<br />

d g larik . Bes e m rrean, sin a i jokaerari eman die aiokeg garran i<br />

handiagoa e a i enki-predika ak era di ake en hi horiek adi ondoen<br />

saile ik a era . 88 Ge re iri i , morfologia horren garbia denean, e dago<br />

alan arik: adi ondoen a rrean ga de. Horrela ba, enbai adi ondok<br />

adi aren ger aeraren modifika aile mod ra joka eko gai as na gain<br />

i enki-predika ak era eko ahalmena d ela onar behar d g .<br />

-Ka a i kia darama en hi ei dagokiene , (283b) m l okoak ere<br />

adi ondo a har dai e keela esan de akeg , be i erabil en bai ira adi aren<br />

ger aera modifika eko (286) .<br />

(286) a . Ha r horiek harrika ag r gai e<br />

b . Aldi ka joa en gara Anderren e era<br />

88 An eko plan eiamend a egin d Bosq e-k (1989) ga elaniaren (i) e a (ii) adibideen<br />

a rrean .<br />

(i) J an es es pendamen e<br />

(ii) *J an es len amen e<br />

Bosq e-ren iri i , egokiena adi ondoak ere i akie predika dai e keela onar ea da.<br />

281

282<br />

Hala ere, 2 .2 .2 .1 .4 . a pisailean ik si di g n kein ka be alakoek, e<br />

di e ger aerak modifika en : ihard erak adiera en di en predika ak<br />

era en di e, lehenengo edo bigarren mailako predika mod ra joka en<br />

d elarik (287) .<br />

(287) a . Jon kein ka dago<br />

b . Jon kein ka ari da<br />

c . Jon kein ka ik si d g<br />

Horrela, e dago garbi -ka b kaera honek adi ondoak era or en di en<br />

ala e e a posposi ioa dela esango d g ka egoria erabaki gabe . Honelakoak<br />

bera , PP a -har ko di g e a es ing r bakoi ean, predika ak edo<br />

modifika aileak era en o e di en ik si beharko d g , adi lag nen<br />

kas an egin d g n be ala .<br />

-Ik b kaera d en (283e) saileko hi ei dagokiene (i ilik, onik, bakarrik,<br />

ik, po ik, bil ik. . . ), has eko, e dago inola ere garbi b kaera horrek<br />

adi ondoak ema en di enik . 89 Bes e ik, sin a i-jokaerari begira en<br />

badiog , honelakoek e d e inoi era en adi aren ger aeraren<br />

modifika ailerik e e a i enaren modifika ailerik . Be i i enki-predika en<br />

es ing r an a al en direla ik siko d g .<br />

( 2 8 8) a . Per po ik (da/dago<br />

b . Ander bil ik ir en da kalera<br />

89 EGLU-I grama ikan b kaera horrek enbaki-kom n ad ra e onar ean oinarri dira<br />

hi horiek adi ondo a har eko . Gaina, bes e es ing r ba e an, kom n ad ra d en<br />

erro bereko hi ak di g (Ane oso i ila da /filme ha ek oso onak dira /e dira bi ; bakarra<br />

da) . Horrenbes e , Mikel lodia da / Mikel lodi dago biko eak di g n be ala, kas<br />

hone an ere lo ra ko adi aren arabera kom n ad rad n edo kom n ad rarik gabeko<br />

aldaerak a al en di en hi ak di g la pen sa de akeg . Kom n ad rarik gabeko<br />

es ing r a be i i a en da 'egoera-mailako' predika ena: egoera-mailako predika ek<br />

isla en d en Asp b r an predika -b r ari ba e an -0 a i kia e a bes e ba e an -ik<br />

a i kia erans en iola pen sa gene ake .

c . Ha rrak bakarrik egin d Io ga r<br />

(288b,c) adibidee an bigarren mailako predika ak di g e a bera , garbi<br />

dago bil ik e a bakarrik perpa s horien s bjek ei b r predika en<br />

direla e a e d ela ger aera modifika en. Areago, ba ek (i ilik, h sik,<br />

po ik ), enbai adi ekiko morfologia ko harreman garbia d e (i ild ,<br />

h s , po ), adi horiek be ala nolabai eko arg men -egi ra ed ki ea<br />

logiko samarra dir dielarik. Nolabai eko arg men -egi ra i a ea bes e ik,<br />

i enondoen kas an e a e adi ondoen kas an ger a ohi den erbai da .<br />

Horrenbes e , hi ha en sin a i-jokaera, i enondoen ohi koa da, e a<br />

morfologiaren alde ik- ere , e -d g adi ondo a har eko arra oi eha ik,<br />

kom n ad rarik e a e bada: kom n ad rarik e a, e skara i enki-<br />

predika ioaren adiera lea baino salb espena dela esan dai eke . Ondorio ,<br />

hi ha ek nolabai eko grama ika-ka egorian sar eko an, i enondoen<br />

ka egorian sar ko geni ke.<br />

B ka eko - a edo -(ri)k b kaera d en par i ipioen kas a d g .<br />

Par i ipio arr n en (ap r , egin) ka egoria V dela esan behar da edo agian<br />

Asp ka egoriakoak direla esan gene ake, par i ipioa adi -erroari (V)<br />

aspek -b kaera gainera lor en dela onar en bad g . Edo ein kas an,<br />

Asp adi aren islapen heda a li a eke e a islapen horre an ehar ka egoria<br />

man end ko li a eke (Grimsha , 1991) . -Ta edo -(r)ik b kaerak ere Asp<br />

b kaera be ala sin a ian gainera en direla pen sa de akeg b kaera hori<br />

darama enek adi aren ger aerari dago kion osagarriak behin a eraman<br />

di ake ela kon an har a .<br />

( 2 8 9) a . Ba kari ha mai as n handia pres a rik dago<br />

b . Hibai hone an igeri eginda nago<br />

Ondorio , par i ipio ha en ka egoria le ikoa V dela defenda ko d g , e a<br />

horrekin ba era, V horrek AspP (- , -i ) e a PP ( - a,-(r)ik) islapen<br />

heda ak di ela ere onar ko d g . Mod berean kom n ad ra daraman<br />

par i ipioaren kas an, adi aren AspP islapen heda a d g la e a<br />

kom n ad ra islapen horre an ger a en den espe ifika aile-b r<br />

harremanari dagokiola proposa ko d g .<br />

283

284<br />

Areago, par i ipio horiek perpa s absol adberbialak era en di enean,<br />

IP edo CP maile ako islapen heda ak i an dai e ke: adi aren arg men<br />

g iei kas a eslei eko behar den aparail f n ionala isla en d e . Horrela,<br />

adi ondoek be ala adi nag siaren ger aera modifika en d ena, perpa s<br />

osoa da e a e par i ipio soila . 9 o<br />

(290) Mikeli behar di en a alpen g iak emanik, berak<br />

egingo d lana<br />

Horrela, par i ipio ha e arako e d g i enondo e a adi ondoen<br />

ka egorie ara jo eko beharrik : honelakoen ka egoria le ikoa-V da, beren<br />

ar ean da den e berdin as nak bakoi ak isla en di en islapen heda ei<br />

dago kielarik.<br />

B ka eko, inolako marka morfologikorik e d en e a 'i enondo' edo<br />

'adi ondo' es a s alan agarria d en garbi, ho , merke, a kar e a<br />

an ekoei dagokiene , sin a i jokaerari begi eak dir di esang ra s ena: ho<br />

e a merke i akie predika en direla dir di (291) adibidee an, e a bera ,<br />

i enondo a har ko di g .<br />

(291) a .Ura ho edan d g<br />

(i) Ura edan d g<br />

(ii) Ura ho egoen<br />

b . Lib r ha ek oso merke erosi di g<br />

(i) Lib r ha ek erosi _di g<br />

(ii) Lib r ak oso merke e den<br />

90 Erla ibo ko perpa sek i enlag nek be ala i enak modifika en badi e ere, e d g<br />

esa en -(e)n menderagail a edo menderagail hori daraman adi a 'adjek iboen' ka egoriako<br />

denik . Mod berean, (290) be alako perpa sen f n ioa adberbiala i an arren, e d g -(r)ik<br />

a i kia edo a i ki hori daraman par i ipioa ka egoria adberbioak direla esan beharrik .

A kar e a garbi hi en f n ioa, ordea, alan agarriagoa da : (292)<br />

adibidee an predika ioen a ike a egi ean, esang ra alda en dela edo ondorio<br />

arrak ema en di ela dir di.<br />

(2 9 2) a. Irakasleak garbi hi egin d<br />

# (i) Irakasleak hi egin d<br />

(ii) Irakaslea garbi egoen<br />

b . Mikelek a kar margo d e ea<br />

(i) Mikelek e ea margo d<br />

(ii) *Mikel a kar egoen/Mikei- a karra en<br />

Dena dela, gogora 2 .2 .3 . a pisailean honelako hi en-jokaera ik si<br />

d g la : e d e egon adi a onar en baina bai i an adi aren adi ki<br />

perfek iboak edo ibili adi a (293) . Horrenbes e , i enondo a har li e ke<br />

ha ek ere.<br />

(2 9 3) a . Irakasleak garbi hi egin d<br />

(i) Irakasleak hi egin d<br />

(ii) Irakaslea garbia i an da /garbi !bill da<br />

b . Mikelek a kar margo d e ea<br />

(!) Mikelek e ea margo d<br />

(ii) Mikel a karra i an da/a kar ibili da<br />

Lab rbild , e skara a er d en hi k n alariek (Goenaga, 1980 ;<br />

Reb schi, 1982 ; EGLU-I, 1985) adberbio a (adi ondo e a adi lag nak) jo<br />

di en hi ba en ka egoria alan an jarri d g a pisail hone an, enbaki-<br />

kom n ad rarik e a hi en ka egoria erabaki eko nahikoa e dela<br />

arg dia .<br />

285<br />

Horrela, adi lag nen ka egoria PP dela defenda d g , sin a i jokaeraren<br />

alde ik ba e an predika ak e a bes e ba e an modifika aileak era en<br />

di elarik . E skal hi k n alariek adi ondo a har di enen ar ean ere,<br />

enbai berei ke a egin behar i an d g . Has eko, morfologiaren alde ik hi -<br />

klase bere i ba era en d en - o, -ki e a -la a i kiak darama a en hi ak

286<br />

be alakoak adi ondo a har di g , enbai kas an i enki-predika ak<br />

era en di ela onar eko beharra ik si bad g ere .<br />

Bigarrenik, -ka b kaeraren i aera alan agarriago a jo d g . Hala ere,<br />

sal oka, oih ka e a kein ka be alakoek be i ihard erak adiera en di en<br />

predika ak era en di ela ik si d g e a bera alan agarriak dira<br />

adi ondo mod ra . Horrela -ka b kaera ha posposi io a har d g<br />

bes erik gabe kas bakoi ean PParen f n ioa predika ioa edo modifika ioa<br />

den erabaki beharko delarik.<br />

Hir garrenik, i ilik, bakarrik e a bil ik be alakoak e a ho edan, merke<br />

erosi, garbi hi egin e a a kar margo be alakoe an a al en direnak ere,<br />

i enondo a har di g i enki-predika ak era en di ela ain ako a<br />

har .<br />

B ka eko, - a e a -rik par i ipioak Ven islapen heda ak direla defendi<br />

d g beraie arako adi ondo ka egoriaren beharrik e d g la agerian jarri .

2 .5 . Lab rbilpena<br />

A al honen i enb r a E skal predika ioaren deskribapena' den arren,<br />

ge re a erke a i enki-predika iora m ga d g la a pimarra behar d g<br />

e er baino lehenago . Horrenbes e , i enki-predika ioaren e a adi ki-<br />

predika ioaren ar eko m ga finka eko enbai iri pide eskaini behar i an<br />

di g .<br />

Bai i enki-predika ak e a bai adi ki-predika ak, nolabai eko arg men -<br />

egi ra d en b r le ikoen islapen nag siak (islapen perfek ak) dira baina<br />

adi ki-predika ak beren arg men g iei kas a eslei ea baimend ko<br />

lieke en islapen heda ak gara eko gai diren bi ar ean, i enki-predika ek<br />

orokorki e in gara de ake e beren s bjek a kas aren bide ilegi a ko<br />

d en ka egoria, edo bes ela, a kera hori d enean, s bjek /predika<br />

harremana, s bjek a ilegi a en deneko maila baino beherago e ar en da .<br />

Gainerakoan, grama ika-ka egoria g ie ako hi egi sarrerek era di ake e<br />

i enki-predika ak.<br />

Edo ein mod an, ohi ra i enki-predika ioaren adiera le a har i an<br />

den s bjek e a i enki-predika aren ar eko enbaki-kom n ad ra (e a<br />

enbai hi k n a an jenero- kom n ad ra ere), e skararako oso<br />

esang ra s a e dela ik si d g , i enki-predika a har di g n askok<br />

enbaki-kom n ad ra egi eko e in as n osoa bai e. Hor a , aldagai ak<br />

diren posposi io e a adi ondo ba ek ere i enki-predika ak era di ake ela<br />

jarri d g agerian .<br />

Bes e ik, predika dinamikoak e a predika es a iboak berei i ohi dira<br />

grama ike an, i enki-predika ak es a iboen sailekoak direla defenda ohi<br />

delarik . A erke a hone an, ihard erak adiera en di en enbai predika<br />

dinamiko a har behar badira ere banake ari e a s bjek ari kas a<br />

eslei eko e in as nari dagokiene i enki-predika a har dai e keela ik si<br />

d g .<br />

287

288<br />

E skara , bes e hi k n e an be ala, 'lehenengo mailako predika ak' e a<br />

'bigarren mailako predika ak' berei dai e keela ik si d g : lehenengo<br />

mailakoak, beren arg men g iak kas a horni eko behar den aparail<br />

f n ionala isla en d enak e a horrelako aparail a isla de ake en adi en<br />

osagarri mod ra er a en direnak dira . Bigarren mailakoak berri ,<br />

a kerakoak dira, e a bera , adj nk a har en dira.<br />

Gainera, i enki-predika ek a al en di en m rri apenak ler ahal<br />

i a eko e inbes ekoa den berei ke a ba en berri eman d g : bada de beren<br />

arg men -egi ran adiera en d en ger aerari oso as enan dagokion e-<br />

arg men ba d enak, arg men horrek AspP ka egoria f n ionala<br />

isla ea baimen en dielarik . Horrenbes e , AspP ka egoria isla en d en<br />

predika ei 'egoera-mailako predika ak' deri e e a ka egoria hori isla en e<br />

d enei, 'i aki-mailako predika ak' .<br />

X'-Teoriaren adarkake a bikoi aren oinarria onar en bad g , i enki-<br />

predika ioa a ald ahal i a eko a rib io ko adi en osagarri mod ra<br />

er a en dena predika soila i an gabe predika a barnean d en perpa s<br />

iki ba i an behar d ela ere ik si d g .<br />

A al hone an, egon adi aren osagarri mod ra er a en diren perpa s<br />

ikiek 'egoera-mailako predika ak' ed ki behar di ela e a predika<br />

horiek perfek iboak ein inperfek iboak i an dai e keela froga d g . Bes e<br />

lan ba e an (Reb schi, 1982 adibide ), egon adi arekin doa en<br />

predika ek perfek iboak i an behar d ela defenda da, e a bera ge re<br />

ondorioak ideia horren a rkakoak dira ne rri handian . Ibili adi ak egon<br />

adi aren an era joka en d ela ere ik si d g , bere osagarriei egoera-<br />

mailako predika ak ed ki ea gain s bjek ari esperimen a aile edo<br />

egilearen papera eslei ea ere eska en dielarik.<br />

I an adi ak, e dio inolako m rri apenik e ar en bere osagarriari,<br />

egoera-mailako ein i aki-mailako predika ekin edo perpa s ikiekin e a<br />

adi ki-predika ekin ein i enki-predika ekin joan dai ekeelarik. Hor a ,<br />

adi horrek adiera e is en ialean e a iden ifika io ko adieran adi le iko<br />

mod ra joka en bad ere, e a garrien esleipena egi en d enean, lag n aile<br />

mod ra joka en d , adi ki-predika ioan be ala . Horren froga

289<br />

garbiene ariko ba bes elako lag n ailekin andaka eko ahalmena da .<br />

Ondorio , i an adi aren kas an e d g osagarri mod ra perpa s iki ba<br />

d en lo ra ko adi ba i enki-predika ba en islapen heda a bai ik .<br />

Alegia, perpa s oso ba da kag .<br />

Lehenengo mailako i enki-predika ioan par e har de ake en gainerako<br />

adi ei dagokiene , aldake a e a ira pena adiera en d en adi en sailak ere<br />

a er di g . I aki-mailako e a egoera-mailako e a garriak predika<br />

dai e keen be ala i aera-aldake ak e a egoera-aldake ak ere adiera<br />

dai e keela ik si d g : jarri, ipini, gera , geldi e a i adi ek egoera-<br />

aldake ak adiera en di e e a bera egoera-mailako perpa s ikiak<br />

eska en di e osagarri mod ra . Bih r , bilaka e a egin adi ek berri ,<br />

i aera-aldake ak adiera en di e e a i aki-mailako perpa s ikiak eska en<br />

di e osagarri mod ra .<br />

Bes e ik, bene ako aldake a adiera en e bad e ere, nolabai eko<br />

ger aeraren bide lor en den e a garria behin a adiera eaga ik sail hone an<br />

sar di g n ger a , s er a , a ald e a ager adi ak ere a er di g :<br />

ha ek ere egoera-mailako predika ak behar di e baina gainera,<br />

arg men 'har aile' ba d en predika ak i a ea eska en die e . B ka eko<br />

ira n ira pene ko adi aren erabilera a er d g , egoeren ira pena<br />

adiera en d ela e a bera osagarri mod ra egoera-mailako predika ak<br />

eska en di ela ik si d g larik. I aki-mailako predika ek adiera en<br />

di en e a garrien ira pena i an adi aren bide adiera en dela ere, ik si<br />

d g .<br />

Osagarri mod ra perpa s ikiak har en di en adi en ar ean, iri i-<br />

adi ak ere (iri i, ir di( ) eman) bada de . Adi horiek di en aldaera<br />

gariak a er e a g iek osagarri mod ra perpa s ikiak edo perpa s<br />

konple iboak har di ake ela ik si d g . Perpa s iki horien predika ei<br />

dagokiene , iri ia edo i ra adiera de ake e, a ken ha ek iri i adi arekin<br />

e a ir di( ) adi aren nor-nori aldaerekin onargarriak e direla egia bada<br />

ere . S bjek aren igoerari dagokione , osagarria perpa s ikia denean<br />

e inbes ekoa i anik konple iboa denean e ine koa dela ik si d g .<br />

Horrenbes e , osagarria konple iboa denean, i ra igoera adiera en d en<br />

kas e an bi adi -sarrera desberdin dagoela defenda d g . Horrela i ra

290<br />

igoerak lira ekeen erabilerek, arg men ba gehiago A-marka en d en<br />

adi aren apar eko hi egi-sarrera ba jarriko lig ke e agerian .<br />

Lehenengo mailako i enki-predika ioari b kaera ema eko, prola ibo marka<br />

darama en perpa s ikiak osagarri mod ra har en di en har , jo, ed ki<br />

e a eman adi ak a er -di g . Perpa s iki horien b r a - a<br />

posposi ioa da e a i aki-mailako ein egoera-mailako predika ak ed ki<br />

di ake e . Bes e ik, e skara kas -e arke a bere irik ger a en e dela froga<br />

d g : perpa s iki ha en s bjek ari kas a e die adi nag siak eslei en<br />

perpa s ikiaren kanpo-alde ik; ai i ik, perpa s ikiaren s bjek ak,<br />

perpa s ma ri earen Infle iora igo behar d ber an kas a har ahal i a eko .<br />

A kenik, e skara ere bigarren mailako predika ioa hi egin dai ekeela<br />

jarri d g agerian : has eko, s bjek a-ri e a osagarri enari dago kien<br />

bigarren mailako predika ak, e a objek ari end riko predika en ar ean,<br />

ondorio ko predika ak e a predika deskriba aileak berei dai e ke .<br />

Bigarrenik, debeka rik da de eharkako osagarriari end riko<br />

predika ak, eraik n a ka sa iboen da ibo markad n arg men ari<br />

end rikoak onargarriak badira ere . Hir garrenik, s bjek ari dagokion<br />

predika ba e a objek ari dagokion bes e ba perpa s berean elkar<br />

badai e ke ere, e in sar dai e ke perpa s berean objek ari end riko bi<br />

predika e e a s bjek ari end riko bi predika . B ka eko,<br />

s bjek ari e a objek ari end riko predika ak elkar en direnean,<br />

ordena ne roan (adi a perpa saren b kaeran), s bjek ari end rikoak,<br />

adi e ik h rbilago a al en da . Da horiek hir garrren a alean erabiliko<br />

di g , bigarren mailako predika en er ake a-mailak erabaki eko.

III. ATALA<br />

PREDIKAZIOAREN TEORIAK<br />

ETA EUSKARA

3 .0. Sarrera<br />

A al hone an, GB arloan predika ioaren sin a i-ger aera a al eko eskaini<br />

diren eoriak a rke ko di g 3 .1 . a pisailean . Teoria horiek, I a alean<br />

a rrera d g ne , bi m l o an bil dai e ke : aide ba e ik, 'Perpa s T ikien<br />

Teoria' edo 'Predika ioaren Teoria Kla sala' d g (S o ell, 19-81 ., 1983,<br />

1991) e a bes e ik, 'Predika ioaren Teoria' (Williams 1980, 1983) .<br />

S o ell-ek e a bere jarrai aileekl, predika io-harreman seman ikoa dagoen<br />

bakoi ean, s bjek e a predika a bil en di en sin a i-osagai ba dagoela<br />

defenda d e. Williams-en e a bere jarrai aileen arabera 2 ordea, s bjek a<br />

predika aren islapen nag si ik kanpo koka en den predika aren<br />

arg men bakarra da e a s bjek e a predika horiek e d e inolako<br />

osagai an bild rik egon behar beren ar ean egi ra ko harreman eha ba 3<br />

ego ea nahikoa delarik.<br />

Edo ein mod an, a pimarra beharrekoa da bi eoria-m l o horiek e<br />

da dela oreka a: 'Perpa s T ikien Teoria' defenda d en egileak ba e<br />

ere adi bere i ba ek a pika egori a riko predika e ard ra diren<br />

bi ar ean, 'Predika ioaren Teoriak' proposa di enak mo a g ie ako<br />

predika io-harremane arako balio d en ered ba eraiki en saia bai ira.<br />

1 Ondoko ha ek aipa dai e ke S o ell-en jarrai aileen ar ean: Chomsk , 1981, 1986 ;<br />

Safir, 1983 ; Ki aga a, 1985 ; Con reras, 1987 ; Rapopor , 1987 ; Ch ng & McCloske ,<br />

1987 ; Hoeks ra, 1988 ; Raposo &Uriagereka, 1990.<br />

2 Ondokoak aipa dai e ke Willians-en jarrai aileen ar ean : Schein, 1982 ; Ro hs ein,<br />

1983 ; Simpson, 1983 ; Mc N l , 1988 ; Demon e, 1987, 1988 .<br />

3 A rrerago hi egingo d g egi ra ko harreman horre a , egile bakoi ak proposamen<br />

desberdinak egi en bai i

296<br />

3 .1 . a pisailean predika ioari b r ko bi eoria nag sien oinarriak a ald ko<br />

di g . 3 .2 . a pisailean eoria-m l o biek di en GB arlo eorikoan ga r<br />

eg n eharo onar rik da den enbai oinarriren a rka doa en p n ak<br />

agerian i e a oinarri horiek errepe a bi eoriok elkar en di en<br />

proposamen ba egingo d g . Proposamen horre arako garran i bere ia d<br />

lehenengo a alaren 1 .3 .4 . a pisailean a rke d g n Grimsha -en (1991)<br />

'islapen heda en' defini ioak . Horrenbes e , X predika -b r ek beren<br />

arg men g iak XP islapen (perfek ) nag siaren barnean isla en<br />

di ela e a bai a enbai YP ka egoria f n ional ere (predika -b r en<br />

islapen heda a) isla en di ela defenda ko d g . Horrela, predika -<br />

b r en mo a desberdinen arabera mo a desberdine ako islapen heda ak<br />

geni ke:- adi ki-predika en islapen-heda ak, perpa s bak nak lira eke e a<br />

i enki-predika en islapen heda ak berri , perpa s ikiak .<br />

S-egi rarako pa soan, D-egi ran XP predika aren islapen perfek aren<br />

barnean da den arg men en ar ean, g iene ba ek, gora egin beharko d<br />

predika aren islapen heda aren espe ifika aile ba ean koka eko . XP ik<br />

arg men ba baino gehiago a era en bada, goren geldi ko denak be eko<br />

d s bjek aren f n ioa . 3 .2 . a pisailean ik siko d g ne , ge re<br />

proposamenaren D-egi ra S o ell-en eoria ik h rbil dagoen bi ar ean,<br />

ge re proposamenaren S-egi ra ger ago dago Williams-en<br />

proposamene a ik .<br />

3 .3 . a pisailean, predika -eraik n a desberdinak osagai a jo eko<br />

ord an kon an har behar diren aldeko e a a rkako frogak eskainiko<br />

di g : has eko, a pika egori a riko predika en s bjek ek s bjek ala<br />

objek mod ra joka en o e d en ik siko d g ; e a bigarrenik, ohi ko<br />

osagai as n-frogek, U ard ra Teoriak, h-hi en a era eak, kli i a ioak e a<br />

lag n ailearen ha ake ak e a k an ifika aileen irak rke ak perpa s ikien<br />

osagai mod rako analisia ema en di en ondorioak ik siko di g .<br />

A kenik, e skara ere, a pika egori a riko i enki-predika en kas an<br />

behin a perpa s ikie hi egin dai ekeela ik siko d g .<br />

3 .4 . a pisailean, bigarren mailako predika ioa , ha da a pika egori a rik<br />

e da den i enki-predika e (predika adj nk e ) ard ra ko gara :<br />

has eko, bigarren mailako predika ak VParen barnean i sas en direla jarriko

d g agerian; bigarrenik s bjek ari end riko predika ak VPari esk inalde<br />

ik i sas en ai kion bi ar ean objek ari end rikoak V'ari (bai a<br />

esk in-aldean ere) i sas en ai kiola iradokiko d g ; hir garrenik, bigarren<br />

mailako predika ek be e behar d en egi ra ko harremana e a ber a ik<br />

era or en den mo a bereko predika en aldibereko as naren e in as na<br />

a ald ko di g ; e a a kenik, bigarren mailako predika en barne-egi ra<br />

a er ko d g : ha ek ere osagai a (ho s perpa s iki a ) har dai e keela<br />

e a beren s bjek a PRO ka egoria isilekoa i an behar d ela defenda ko<br />

d g .<br />

A alaren b kaeran hir eranskin er a di g , a alean egin di g n<br />

a erke ek e skal grama ikaren enbai ara o orokor-a er eko ord an i an<br />

di ake en ondorioak a al earren : has eko, a al hone an proposa riko<br />

predika ioaren eoriak kanpo- e a barne-arg men en defini ioan d en<br />

eragina a er ko d g ; bigarrenik, kanpo-arg men aren defini io horrek<br />

e skal par i ipio-mo ak berei eko eskain de akeen argia ik siko d g ; e a<br />

b ka eko, predika ioaren eoria honek eskain en di en da e an<br />

oinarri , e skal kas -e arke arako mekanismo ba proposa ko d g .<br />

297

298

3 .1 . Predika ioaren eoria nag sien a rke pena<br />

A rreko a alean a rke di g n predika -eraik n ak enbai sail<br />

desberdine an sar di g : has eko, predika a e inbes ean eska en d en<br />

adi ak di g , ha da lehen mailako predika -osagarriak har en<br />

di en adi ak ; e a bes e ik, a kerakoak diren bigarren mailako<br />

predika ak .<br />

Lehenengo mailako i enki-predika ekin a al en diren adi en ar ean, la<br />

a pisail egin di g :<br />

(i) Lehendabi i , i an , egon e a ed n edo nor-nori ered ko<br />

lag n aileek era en di en eraik n ak di g (1) . :<br />

(1) a . Filme hori beld rgarria da<br />

b . Vic oria Abril apar a dago a ken filmean<br />

c . Zapa a horiek ikiegiak di<br />

d . Z ri beharre koa ai oporrak har ea<br />

(ii) Bigarrenik, beren an eko jokaera d en aldake a e a ira pene ko<br />

enbai adi ek (bih r , bilaka , egin, jarri, ipini, gera , geldi , i,<br />

ira n, a ald , ager ) era en di enak (2) .<br />

(2) a . Ura ardo bih r en/ en<br />

b . Jon oso beld r ia bilaka da<br />

c . Ane endari egin d e<br />

d . Berri horrek Miren oso po ik jarri d<br />

e. Ha rra asa gera da ama ik si d enean<br />

f . Jon inoi baino gogorrago a ald da ga rko bileran<br />

g . Egoerak berdin dira<br />

299

300<br />

(iii) Hir garrenik, kas -ered bere ia eska en d en ir di( ), eman e a<br />

iri i iri i-adi ak di g (3) .<br />

(3) a . Jonek gai orik dir di<br />

b . Lan horri g i beharre ko deri og<br />

c . Z hai horrek gi ona ema en d rr ndik<br />

(i ) E a b ka eko, - a prola ibo marka daraman osagarria eska en d en<br />

adi ek (har , jo, eman, ed ki) ema en di en predika -eraik n ak (4) .<br />

(4) a . Z re lag nak on o a na ka<br />

b . Eri aina medik a jo d g<br />

Bigarren mailako predika ioaren arloan predika ak a kerakoak i a ea da<br />

e a garririk nabariena: e a garri hori, perpa saren bi predika io-arloak<br />

agerian en di en parafrasiaren bide ko a ike a froga en da. Za ike a<br />

horren bide , bi sail berei dai e ke :<br />

(i) Alde ba e ik, a ike an - a prola iboa daraman predika ba d enak .<br />

(5) Ane Iap r a sala d e<br />

(1) Ane Iap r a har d e<br />

(ii) Ane ala egin d e<br />

(ii) Bes e ik, kom n ad rad n edo kom n ad rarik gabeko i enki-<br />

predika ak di en perpa sen bide a i en direnak .<br />

(6) a . Anek po ik i en bilera-are oa<br />

(i) Anek bilera-are oa i men<br />

(ii) Ane po ik egoen (are oa i enean)<br />

b . Semeak ai ari ko ea ap r a i li ion<br />

(i) Semeak ai ari ko ea i li ion<br />

(ii) Ko ea ap r a egoen (i li ionean)

c . Irakasleak ha rrari bakarrik dan ara i ion<br />

(i) Irakasleak ha rrari dan ara i ion<br />

(ii) Ha rra bakarrik egoen (dan a en ari enean)<br />

GB arloko hi k n alarien adi as na nabarien erakarri di en eraik n ak,<br />

(3) e a (4a) sailekoen parekoak dira . Lehenengoen ingelesaren parekoe an<br />

(We consider . his s den er in eres ing) 'kas -e arke a bere ia' ger a en<br />

da, e a (4a) adibidearen parekoe an (John seems sick) 'adi gora aile'<br />

i ena e ag n direnak a al en dira .<br />

Goiko bi esaldi paradigma iko horien parean menpera konple ibo e a<br />

infini iboak da de :<br />

(7) a . Yo r friend considers me er sill<br />

b . Yo r friend considers [me o be er sill ]<br />

c . Yo r friend considers [ ha I am er sill ]<br />

(8) a . John seems sick<br />

b . Johni seems [ i o be sick]<br />

c . I seems [ ha John is sick]<br />

(7b,c) e a (8b, c) pepa sen e is en iak, (7a) e a (8a) be alako esaldie an<br />

ere perpa s an eko nolabai eko osagaia dagoela pen sara i die enbai<br />

hi k n alariri : D-egi ra 8-egi raren islapen ena bada (Chomsk ,<br />

1981), consider be alako adi ek perpa s-mailako barne-arg men ba e a<br />

bi id na den kanpo-arg men ba har behar d ela pen sa behar da,<br />

adi aren a eko NPa i enondoak e a e adi ma ri eak 8-marka en bai .<br />

Eraik n a horie an, bera , adi ak nolabai eko perpa sarekin<br />

a pika egori a rik legoke be i : perpa s hori, konple ibo ba , perpa s<br />

infini ibo ba edo 'perpa s iki' ba i an dai eke . Predika ioaren eoria<br />

kla salaren edo nahi bada perpa s ikien eoriaren defenda aile<br />

paradigma iko a , S o ell (1981, 1983) har dai eke .<br />

S o ell-en arabera, infini ibo ko menpera horiei e a s bjek / i enki-<br />

predika harremanei an eko analisia eman dakieke a pika egori a earen<br />

es ing r e an behin a . Ik s dai ekeene , (7) e a (8) perpa sen adi en<br />

301

302<br />

parekoek bes e hi k n e an e di e be i osagarri infini iboak edo<br />

konple iboak onar en. Adibide , ga elaniaren considerar adi ak, i enki-<br />

predika ak e a konple iboak onar en di baina e infini ibo ko perpa sik<br />

(9) . E skararen ed ki adi ak ere, bere a rib io ko erabileran, - a<br />

prola ibo markad n i enki-predika ak onar en di baina e perpa s<br />

konple iborik edo joka gabeko perpa sik (10) .<br />

(9) a . T amigo me considera na on a<br />

b . *T amigo me considera [ ser na on a]<br />

c . T amigo considera [q e so na on a]<br />

(10) a . Z re lag nak on a na ka<br />

b . *Z re lag nak [ni oso on a i a ea] da ka<br />

c . *Z re lag nak [ni oso on a nai ela] da ka<br />

Era berean, o seem igoera ko adi aren parekoa li ekeen ga elaniaren<br />

parecer adi ak ingelesarenak be ala joka en d en bi ar ean (11),<br />

e skararen ir di( ) adi ak bes ela joka en d (12) : e d joka gabeko<br />

perpa sik onar en (12b) .<br />

(1 1) a . J an parece enfermo<br />

b . J an parece[ es ar enfermo]<br />

c . Parece [q e J an es enfermo]<br />

(12) a . Jonek gaisorik dir di<br />

b . *Jonek [ gaisorik ego ea] dir di<br />

c . [Jon gaisorik dagoela] dir di<br />

Bes e ik, ir di( ) adi ak, o seem e a parecer adi ek e be ala, igoera<br />

ema en d en ger aera onar en d osagarri mod ra konple iboa d enean ere<br />

(13c) . II a alean defenda d g ne , e skara (13c) be alako perpa se an<br />

d g na e da igoera arg men ba gehiago O-marka eko a kera d en<br />

ir di( ) adi aren aldaera bai ik.<br />

(13) a.*John and Pe er seem [ ha he are sick]<br />

b .*J an Pedro parecen [q e es an enfermos]<br />

c . Jon e a Per k [ gaisorik da dela] dir di e

Gainera, e skara , prola ibo markad n osagarriak eska en di en adi en<br />

ar ean, ba ek ere e d onar en e joka gabeko perpa sik e e a<br />

konple iborik ere, salb espen bakarra eman adi aren agind ko adi kia<br />

delarik .<br />

(14) a . Demag n [lana b ka rik dagoelal<br />

b . Demag n lana b ka a<br />

Prola iboa har en d en adi en kas an (har , jo, ed ki, )bera , e in erabil<br />

dai eke perpa s-osagaien a pika egori a ea perpa s ikien e is en iaren<br />

aldeko arg dio mod ra . Ga elania ere, e dira onargarriak infini ibo ko<br />

perpa sak, considerar - be alako adi en osagarri mod ra. Ingelesa e a<br />

ga elania edo e skara be alako hi k n en ar eko e berdina as n horiek<br />

g iek garran i s ak i an dai e ke, hi k n a horien jokaera hobe o<br />

ler eko gakoak eskain bai i ake e .<br />

(15a) V' (15b)<br />

V IP<br />

NP I'<br />

I VP<br />

consider me o be er sill consider me<br />

V<br />

NP<br />

AP<br />

er sill<br />

Kas bie an d g , isladapen nag si ba i (XP) dagokion e a s bjek a e a<br />

predika a bil en di en osagai ba : lehenengoan IP mailakoa e a<br />

bigarrenean AP mailakoa . Bes e ik, bi kas e an, NP s bjek ak XP horren<br />

espe ifika ailean dago, e a bera , predika a X' mailakoa (I' edo A') dela<br />

ler dai eke . Osagai horri (15a) kas an perpa sa deri on be ala, (15b)<br />

adiera penaren osagaiari 'perpa s ikia' deri o S o ell-ek.<br />

Horrela ba, S o ell-en (1983) arabera, edo ein ka egoria ako s bjek ari,<br />

(16) defini ioa egoki dakioke . S o ell-ek (1991) berak, berand agoko<br />

lanean defini ioa predika io-arloen arabera i ra d (17) :<br />

303

304<br />

(16) Edo ein XP esaldiren s bjek a, X" adabegiak enean<br />

menpera en d en X edo X'aren arg men a da .<br />

('Ka egorien ar eko s bjek a') 4<br />

(17) Predika io-arloak XPak dira, haie an XP adabegiak<br />

enean menpera en d en X ka egoria XParen<br />

espe ifika ailea predika en delarik .<br />

Us e ko 'perpa s iki' horien ka egoria predika -b r aren islapen<br />

nag siarena dela defenda eko, adi desberdinek ka egoria desberdine ako<br />

perpa s ikiak a pika egori a en di ela a pimarra d S o ell-ek (18) .<br />

(18) a . John finds [Ap Bill [ absol el cra ]]<br />

b . I e pec ed [pp ha man [off m shipp]]<br />

c . Nobod heard [ p i [rain [Ias nigh ]]]<br />

d .*I e pec [AP ha man er s pid]<br />

e .*I consider [pp John off m ship]<br />

A pika egori a riko osagai horiek S mailakoak balira adibide , adi ak e<br />

l ke, Saren barne-predika a a pika egori a erik. I an ere, (18) adibidee an<br />

i enondo-predika ak edo preposi io-predika ak infini ibo ba e<br />

orde ka en badi g , perpa s g iak bih r en dira onargarri (19) .<br />

(19) d . I e pec [ ha man o be er s pid]<br />

e. I consider [John o be off m ship]<br />

Predika io-arloen osagai mod rako analisi horren a rka, Williams-en<br />

(1980, 1983) iri ia aipa dai eke. Egile honen arabera, s bjek ek e a<br />

predika ek, e d e inolako osagairik oso behar . Horrenbes e ,<br />

predika io-harremane an be e behar diren baldin ak bes e mod hone ara<br />

lab r dai e ke :<br />

4 'S bjec across ca egories' S o ell-en (1983) berbe an .

(20) (i) Bai s bjek ek e a bai predika ek islapen nag siak<br />

i an behar d e, bera , NP e a XP mailako is apenak<br />

dira .<br />

(ii) S bjek a, predika aren XP islapen nag si ik<br />

kanpo dagoen arg men a da ('S bjek aren kanpo-<br />

arg men mod rako defini ioa') 5<br />

(iii) S bjek ak, predika a c-komanda behar d e a<br />

predika arekiko c-a pikoa i an behar d .<br />

(i ) B, A-rekiko c-a pikoa da, gehiene A menpera en<br />

d en e a B menpera en e d en adarkake a-adabegi ba<br />

badago.<br />

Goiko defini ioak mod erra agoan errepika , s bjek ak predika a c-<br />

komanda behar d e a predika horren ahi pa i an behar d , predika a<br />

menpera en d en lehenengo adabegiak s bjek a ere menpera behar bai<br />

(i ) . Horrela, (15b) analisiaren orde , (21) analisiaren an eko erbai d g<br />

Williams-i jarraiki .<br />

(21) '<br />

V NP AP<br />

consider me er<br />

sill<br />

Ord an, Williams-en arabera, i enki-predika horren s bjek a,<br />

espe ifika aile ba i an beharrean, adi ma ri earen osagarri ena da. I an<br />

ere, NP horrek ak sa ibo kas a har en d ingelesa ohi ko objek enek<br />

be ala . Bes e ik, XP predika a adi aren osagarri independien ea da.<br />

S bjek /predika harremana bera , e dagokio X'- eoriaren araberako<br />

5 'S bjec as e ernal arg men ' Williams-en (1980) berbe an .<br />

305

306<br />

harreman jakin ba i, s bjek e a predika a indi ekide bih r en di en<br />

predika io-erregela ba i bai ik. 6<br />

Bes e ik, Williams (1983), S o ell-en (1983) ka egorien ar eko<br />

s bjek aren defini ioaren a rka, perpa s-mailako osagaiak beren<br />

predika -b r aren islapenak e direla froga en saia da. Horrela, (22)<br />

be alako konfig ra io ba ean oinarri , M horrek, es a s desberdinak<br />

i ango di , be i Williams-en iri iari jarraiki .<br />

(22) M<br />

NP<br />

(23) koadroan, M osagai-mo a bakoi erako e a XP predika -mo a<br />

bakoi erako Williams-en (1983) lanaren garaian onar rik e den<br />

ka egoriak ik s dai e ke . (23d) S o ell-ek (1983) perpa s ikie arako<br />

proposa riko ka egoria ik s dai eke. Horrenbes e , Williams-ek (1983)<br />

agerian i d (23d) analisi hori bes e elako perpa s-osagaie arako<br />

proposa rikoe a ik rr n dagoela .<br />

6 Williams-ek (1980) 'Predika -egi ra' (PS) deri on adiera pen-maila defini d .<br />

'Predika -egi ran', S-egi ran ik s dai e keen s bjek /predika harremanak, bi osagai<br />

horiei 'Predika io-erregelen' bide indi e bera eslei adiera en dira. Horrela ba,<br />

'Predika -egi ra' S-egi ra ik era orri ako maila li a eke . Forma Logikoa (LF) bes alde,<br />

'Predika -egi ra ik' era or en da k an ifika aileen e a bih rkarien irak rke arako<br />

erregelak be alakoen bide . Hona heman Williams-ek proposa riko adiera pen-mailak e a<br />

beraien ar eko harremanak .<br />

iraga kiak<br />

XP<br />

c-komandoaren<br />

m rri apena<br />

DS SS PS<br />

Transforma id"ak Predika io RI<br />

erregelak (Irak rke aerregeak)<br />

Opako as na

(23)<br />

(a) Perpa s arr n ak<br />

Hona hemen, (23) koadroaren ka egorien hai mod rako adiera pena,<br />

Williams-en esia garbiago ik si ahal i a eko .<br />

(23a)<br />

S (23b)<br />

i<br />

NP VP<br />

i<br />

(23c) NP (23d)<br />

NPi<br />

AP i<br />

NP VP i NP . A'<br />

M XP<br />

[S John [Vp an s a book]] S VP<br />

(b) Wi h d en eraik n a absol ak<br />

[PP i h[NPi John][Apisick]] PP AP<br />

(c) Ger ndioak<br />

[NPiJohn's[VPiseeing Bill]] NP VP<br />

(d) Perpa s T ikiak (S o ell)<br />

John considers [AP Bill[A' in elligen ]] AP<br />

S o ell)<br />

Bera , perpa s ikiak, endo en rikoak diren perpa s-osagai bakarrak<br />

lira eke S o ell-en defini ioa man en eko an, bes elako kas g ie an<br />

perpa s-osagaia e predika aren e e a s bjek aren ka egoriakoa e bai a.<br />

Bes e ik, S o ell-en arabera, Williams-en analisia D-egi ra O-egi raren<br />

islapen ena delako onarpenaren a rkakoa da, eren (21) be alako<br />

adiera pene an adi ak 0-marka en e di en arg men ak (predika ak)<br />

A'<br />

307

308<br />

ha a en bai i 7 e a bes e ik, AP be alako predika ei beraie a ik oso rr n<br />

da den NPak O-marka ea baimen en bai ie (ik s 24b adiera pena) .<br />

Hemen errepika ko d g n (8a) adibidearen analisiari dagokione ere, oso<br />

e berdinak dira Williams e a S o ell-en analisiak. Hona hemen, S o ell-en<br />

(1991) beraren iri i o seem be alako adi ek har en di en i enondoosagarriei<br />

bi eorie a ik abia a eslei daki kiekeen analisiak : (24a) perpa s<br />

ikien eoria ik abia a lor ko li a ekeen analisia da e a (24b)<br />

predika ioaren eoria ik abia a lor ko li a ekeena .<br />

( 8) a . John seems sick<br />

(24a) IP (24b)<br />

NP<br />

1<br />

VP<br />

V AP<br />

NP A<br />

1<br />

NP<br />

IP<br />

I<br />

VP<br />

V AP<br />

John seems sick John seems sick<br />

i i<br />

Perpa s T ikien eoriaren arabera, D-egi ran S bjek a e a i enondo-<br />

predika a bild rik di en perpa s-osagai ba behar li a eke, e a ondoren,<br />

adi (gora aile) horren e a garri le ikoak direla e a (adi ak e lioke<br />

kas rik e arriko bere osagarriari e e a 0-paperik bere s bjek ari),<br />

s bjek ak gora joan beharko l ke [spec, Infl] g neraino, ber an<br />

s bjek aren berei garria den nomina ibo kas a har ko l keelarik (24a) .<br />

7 Predika ak e a arg men ak, hain en 0- eoriaren arabera berei dai e ke :<br />

arg men ak paper ema ikoa e a kas a behar d en islapen nag siak dira e a predika ak<br />

berri , paper ema ikoak deskarga behar di en islapenak .

Williams-en predika ioaren eoriaren arabera ordea, e legoke honelako<br />

igoeren beharrik : s bjek a [spec, Infl] g nean er a ko li a eke D-<br />

egi ra ik, e a AP predika a bere alde ik, adi ma ri earen osagarria<br />

li a eke . Predika io-harremana seg r a rik legoke, konfig ra io horre an<br />

s bjek ak predika a c-komanda ko bail ke (24b) .<br />

Predika ioaren bi eoria horien ing r ko e abaidaren g nea,<br />

a pika egori a riko predika -harreman ha ei badago kie ere, perpa s<br />

ikien analisia lo ra ko oinarri ko adi en arloe ara e a bai a bigarren<br />

mailako predika ioaren arlora ere heda d e enbai egilek. Bigarren<br />

mailako predika ek era ko li ke en osagaien s bjek ak, PRO<br />

ka egoriakoak lira eke, g ne horiek goberna rik e baile deke (S o ell,<br />

1983 ; Safir, 1983 ; Hoeks ra, 1988) .<br />

B ka eko, bada kon an har beharreko bes e da ba ere, perpa s<br />

ikien osagai mod rako analisia i k a bai e ake : S o ell-en arabera,<br />

perpa s ikiak adi ba en osagarri mod ra sor en direnean, D-egi ra ik<br />

Forma Logikorako bidean adi ma ri ea e a perpa s ikiaren b r a (X)<br />

b r b r ko adj nk io mod ra (Baker, 1988) elkar en di en<br />

berran olake a ba ger a en da. Egile honen iri i , hi k n a desberdine ako<br />

grama ikak, e berdinak i an dai e ke berran olake a-erregela hori ger a en<br />

deneko mailari dagokione . Horrela, Ri i-k (1986) i alieraren kas an D-<br />

egi ra ik S-egi rarako pa soan ger a en den berran olake a deskriba<br />

bad ere, ingelesaren kas an, berran olake a hori S-egi ra ik LF mailarako<br />

rra sean ger a ko li a eke S o ell-en arabera .<br />

Berran olake a bera , H ang-ek (1982) WH-hi en m gimend rako<br />

proposa d en parame roaren an ekoa li a eke : D-egi ra ik S-egi rarako<br />

rra sean egi en d en hi k n ak da de aide ba e ik, e a bes e ik, S-<br />

egi ra ik LFerako pa soan egi en d en hi k n ak. Edo ein kas an,<br />

berran olake aren ondoren gen keen egi ra (25) be alako erbai li a eke .<br />

309

310<br />

(25)<br />

Lab rbild , predika ioaren seman ika-harremana inork ere alan e an jarri<br />

e bad ere, seman ika-harreman horren sin a i-adiera penerako, bada de bi<br />

eoria nag si :<br />

V I<br />

(i) S o ell-en (1981, 1983, 1991) arabera (' Perpa s T ikien<br />

Analisia' edo 'Predika ioaren Teoria Kla sala'), seman ika-mailan<br />

predika io-harremana an eman dai ekeen g ie an, s bjek a e a<br />

predika a bil en di en nolabai eko osagaia behar da, s bjek ak<br />

be i osagai horren espe ifika ailea be e en d elarik ('Ka egorien<br />

ar eko s bjek aren defini ioa') .<br />

(ii) Williams-en (1980, 1983) 'Predika ioaren Teoriaren' arabera<br />

berri , s bjek ak e a predika ak islapen nag siak dira,<br />

s bjek ak predika a c-komanda e a berarekiko c-a pikoa i an<br />

behar d elarik. Horrenbes e , eoria horre an, 'S bjek aren<br />

Kanpo-arg men mod rako' defini ioa d g .

3 .2. Predika ioaren bi eoriak elkar eko saio ba<br />

A ken r eo an GBaren arloan egin i an diren a rrerapen eorikoak<br />

kon an har a, (15a) e a (15b) adiera penak S o ell-ek nahi d en be ain<br />

an ekoak e direla ik s dai eke : egia da s bjek ak bie an be e en d ela<br />

nolabai eko islapenaren espe ifika ailea, baina (15a) adibidearen kas an,<br />

I(nfl) b r f n ional ba en islapena d g n bi ar ean, (15b) adiera penean,<br />

A(dj) b r le ikoarena d g .<br />

Areago, (15a) delakoaren kas an, V predika -b r le ikoa, VP islapen<br />

nag siraino isla da I(nfl) b r f n ionalaren osagarri mod ra er a<br />

a rre ik. Predika a VP islapen nag sia e a e l' adabegi f n ionala<br />

(S o ell-en an era) har en bad g , (15a) konfig ra ioari, Williams-en<br />

's bjek aren kanpo-arg men mod rako defini ioa' ondo egoki<br />

dakiokeela esan gene ake . (15b) adiera penean berri , AP predika -<br />

b r aren islapen nag sia e da inolako islapen f n ionale an sar e a<br />

s bjek a predika beraren islapenaren barman dago (espe ifika ailean) .<br />

Bera , Williams-en s bjek aren defini ioaren a rkako ered a d g .<br />

Bes e ik, Williams-en (21) e a (23) ered ei begira en badieg , lehenengoa<br />

adarkake a bikoi aren a rkakoa da, e a (23) adiera pene an, X'-Teoriak<br />

eska en d en endo en ri i a earen a rka doan ered a ik s dai eke . Bis an da<br />

hala ere, s bjek a e a predika a islapen nag siak direla onar rik,<br />

Williams-en (1980, 1983) lanen garaian e egoela perpa s-osagai<br />

horie arako X'-Teoriaren araberako islapen endo en rikoa lor eko<br />

a kerarik.<br />

311<br />

Hala ere, F k i (1986), Speas (1987) e a Chomsk -ren (1986a,b) lanen<br />

ondoren, arlo eorikoak, Williams-en in i ioa ered horien g ien arabera<br />

isla en baimend ko d en enbai a rrerapen jaso di . Horrela, (23a)<br />

be alako eraik n ak (lehenago S mailari ego kionak) I(nfl) b r<br />

f n ionalaren islapen endo en rikoak direla onar da . Bera , (15a)<br />

adiera penaren an ekoak di g perpa s arr n ak. Mod horre ara, aldake a

312<br />

iki ba egine 8 , man en dai eke Williams-en s bjek aren defini ioa,<br />

perpa s arr n e arako X'-Teoriaren a rka inola ere joan gabe .<br />

(23'a) IP<br />

-(23b) eraik n ei, ha da, preposi io ba en osagarri mod ra er a riko<br />

predika -eraik n ei, neke egoki dakieke s bjek aren kanpo-arg men<br />

mod rako defini ioa man en en d en inolako analisi endo en rikorik .<br />

S o ell-en araberako analisiaren bide ordea, ongi samar egoki en dira .<br />

Analisi horren arabera, predika ak islapen nag siak direla e a s bjek a<br />

beren islapen nag si ik kanpo dagoen arg men a dela defenda en d en<br />

oinarria, ordea, gald egingo li a eke .<br />

8 Ik si Williams-en arabera s bjek ak predika a c-komanda e a berarekiko c-a pikoa<br />

i an behar d ela: (23'a) adiera penean s bjek ak predika a c-komanda en d , baina e da<br />

berarekiko c-a pikoa bien ar ean I' islapena bai ago, e a bera IP e bai a predika a<br />

menpera en e d en e a s bjek a menpera en d en lehenengo islapena .<br />

Ara o hori Ro hs ein-ek (1983) konpond d predika ioaren eskaki na s bjek ak e a<br />

predika ak elkar m-komanda ea dela defenda .

(23'b)<br />

(23'c)<br />

PP<br />

1<br />

P'<br />

(23c) be alako ger ndio ko eraik n e arako, bad g analisi<br />

endo en rikorako a kera, Abne -ren DP islapen f n ionalaren hipo esia<br />

onar en bad g . Horrela, M=NP i an gabe, M=DP i ango gen ke e a<br />

eraik n a IP mod ko esaldien an ekoa li a eke .<br />

313

314<br />

Berriro ere, Williams-en s bjek aren defini ioa d g egokiena .9<br />

A kenik, Williams-ek (23d) adiera penari ik si dion ara o nag sia, NP e a<br />

AP ka egorie ako predika horiek nolabai eko M ka egoriako islapenean<br />

er a eko ara oa da . Ga r eg n, i garri heda dira islapen f n ionalen<br />

mo ak e a DP, TP, AgrP, AspP e a an eko islapene hi egi en da . Ildo<br />

horri jarraiki, demag n, 'perpa s ikien' NP s bjek a e a XP predika a<br />

b r mod ra F d en islapen f n ionalaren barr an da dela . Horrela, FP<br />

mailako islapena li a eke perpa s ikia : bai s bjek a e a bai predika a<br />

islapen nag siak lira eke e a s bjek a (23a) e a (23c) kas e an be ala,<br />

predika aren islapen nag si ik kanpo dagoen arg men bakarra li a eke.<br />

NP<br />

Goiko hori g ia onar , ered ik kanpo gera ko li a ekeen kas bakarra<br />

(23b) li a eke . Kas horre an badir di S o ell-en s bjek aren<br />

defini ioaren beharrean ga dela, eren s bjek hori s bjek a e a predika a<br />

barr an di en islapenaren b r a li ekeen i h preposi ioaren a ean<br />

bai ago, e a bera , e in egon dai eke PP islapen horren espe ifika ailean e a<br />

e in i an dai eke kanpo-arg men a .<br />

9 Abne -k (1987) eskainiriko bes e a kera ba De b r ak osagarri mod ra har en d ena<br />

IP i a ea da, -ing a i kia I b r an er a ko li a ekeelarik . Baina, a kera horiek<br />

a er ea lan hone a ik kanpo dago . Perpa s horien parekoak lira ekeen e skal e-<br />

pepa sak e a gen- e-perpa sak direlakoei b r ko informa ioa nahi i a eko an jo<br />

Odrio ola e a Zabala (1993) lanera .

Bi a kera di g preposi io ba d en eraik n a ha ek anali a eko ord an :<br />

aide ba e ik, lehenago egin d g ne , AP predika a enean i h<br />

preposi ioaren osagarri mod ra er a de akeg , s bjek a predika -<br />

islapenaren barnean dagoelarik (i analisia) ; e a bes e ik, preposi ioaren<br />

osagarri mod ra er a en dena, (23d) adibidearen an eko FP islapen<br />

f n ionala i an li eke (ii analisia) . Bis an dagoene , bigarren analisi ha<br />

onar eko an, posible da Williams-en s bjek aren kanpo-arg men<br />

mod rako defini ioa kas ha e arako ere man en ea .<br />

(23d) (i) PP<br />

1<br />

P'<br />

P AP<br />

Hala ere, bada kon an har eko bes e ik spegi ba ere : Koopman &<br />

Spor iche-ren (1988) arabera, s bjek g iak VParen barrean sor en dira,<br />

e a e soilik Varen osagarri mod ra sor ko lira ekeen adi inak sa iboen<br />

s bjek ak (B r io, 1981) . Horrela, adi iragankor e a inerga iboen<br />

s bjek ak, adi aren espe ifika ailean sor ko lira eke e a adi<br />

inak sa iboenak, adi aren osagarri mod ra.<br />

S bjek aren sorrera-g nea paper ema ikoa e ar en dion predika -<br />

b r aren islapen perfek aren barne-g nee ara m ga en bad g , e a<br />

predika -b r hori edo ein ka egoria akoa i an dai ekeela onar en bad g ,<br />

S o ell-en ka egorien ar eko s bjek aren defini ioaren' an eko erbai<br />

lor ko d g D-egi raren adiera pene arako . Hala ere, kas aren beharrak<br />

direla e a, s bjek horiek, e a seg r enik, bes e arg men ek ere, gora egin<br />

P<br />

FP<br />

315

316<br />

beharko d e kas a b r egokiaren gobern pean edo islapen f n ionalen<br />

espe ifika aile/b r harremanaren bide ko kom n ad ra lor eko . 10<br />

Horrela, S-egi raren adiera penari begira en badiog , s bjek aren kanpo-<br />

arg men mod rako defini ioa egoki samarra dela ik siko d g .<br />

B ka eko, perpa s arr n en kas an IP islapen f n ionala C(OMP)<br />

b r aren osagarri mod ra er a dai ekeen be ala,ll FP mailako perpa s<br />

ikiak, i h preposi ioaren osagarri mod ra er a dai e ke, perpa s<br />

arr n ekiko an eko as n osoa lor . 12<br />

(27) (i) ZP ZP<br />

ha<br />

for<br />

i h<br />

/\ / **<br />

FP Z FP<br />

F XP<br />

NP 1<br />

1<br />

John o make<br />

John o make<br />

John sick<br />

D-egi ra<br />

a ho se<br />

a_ho se<br />

NP1 F<br />

F XP<br />

ha John 1 made<br />

for John 1 o make<br />

i h John i<br />

S-egi ra<br />

/ \X'<br />

1 /<br />

X NP2<br />

sick<br />

a ho se<br />

a ho se<br />

10 Chomsk -ren (1991) arabera, m gimend g ie arako arra oiren ba a rki behar da<br />

('The econom of deri a ion') : arra oi hori gehiene an kas -beharrei dagokie .<br />

11 Chomsk -ren (1981) lanaren arloan S' mailari egokiona, Chomsk -ren (1986)<br />

lane ik a rrera CP maila egoki a orde ka en .<br />

12 Ik si predika aren b r ak, V denean, F b r ra m gi behar d ela fle io-markak<br />

har era : adi ak morfologia-marka ba en beharrak di en morfema irekiak dira .<br />

M gimend hori adi aren eskaki nen ka sa e e ik, s bjek aren kas aren beharren<br />

ondorio ere ger a dai e ke : islapen f n ionalen espe ifika aile/b r harremanaren bide ko<br />

kom n ad ra kas -e arke arako mekanismo a har ohi da .<br />

Predika -b r hori i enondoa denean, e dir di m gimend horre arako morfologia ko<br />

behar orokorra dagoenik. S bjek e a predika aren ar eko kom n ad ra ger a en denean<br />

ordea, i enondoaren b r aren b r f n ionalerako m gimend a ger a dela pen sa dai eke .

317<br />

(27) adiera pene an kon an har beharreko bes e erbai ere badago : FP<br />

islapen f n ionalak e dira edonolakoak, Grimsha -i jarraiki predika en<br />

islapen heda ak bailira eke . Hor a , predika b r aren grama ika-ka egoria<br />

berekoak lira eke e a bera , e gen ke (18) m l oko adibideak a al eko<br />

ara orik, a pika egori a riko perpa s ikien kas an adi nag siak<br />

ha a en d ena FP mailako perpa s ikia i anik ere perpa s iki hori<br />

predika -b r aren ka egoriakoa bai a e a bera adi desberdinek ka egoria<br />

desberdine ako perpa s ikiak ha a bai i ake e .<br />

Lab r , S o ell e a Williams-en ik spegiak, e dira elkar e inak ga r<br />

eg neko arlo eorikoaren ik spegi ik . Perpa s-osagai g ie arako analisi<br />

orokor ba lor ea e da inola ere e ine koa, ondoko onarpen eorikoe a ik<br />

abia a :<br />

(i) Bai s bjek ak e a bai predika ak be i i a en dira islapen nag siak<br />

(ii) S bjek a, predika aren bes e arg men g iak be ala,<br />

predika aren islapen perfek aren (Grimsha , 1991) barnean<br />

sor en da; baina, S-egi rarako pa soan, kas aren beharrak direla<br />

e a, islapen horre a ik kanpo ir e en da S-egi ran predika aren<br />

kanpo-arg men a dela esan dai ekeelarik .<br />

(iii) Hori g ia, X'-Teoriaren eskaki nekin (endo en ri i a ea e a<br />

adarkake a bikoi a) elkar ahal i a eko, predika orok nolabai eko<br />

ka egoria f n ionala isla behar d (predika aren islapen<br />

heda a) . Islapen heda horre an e ar en da, S-egi ran, s bjek<br />

e a predika aren ar eko harremana .<br />

Bera , ik spegi ekniko ik e da e ine koa 'perpa s ikiak' nolabai eko<br />

osagai mod ra a er ea e a osagai hori bes elako perpa s-osagaien analogoa<br />

i a ea . Ara oaren gakoa bera , predika -eraik n a horiei osagai-i aera<br />

egoki o e dakiekeen finka ea da .<br />

Hain en ere, 'Perpa s T ikiei' b r ko lane an, eraik n a horien<br />

osagai-i aeraren aldeko e a a rkako frogen bila ari dira hi k n alariak,<br />

a rke diren frogak bi m l o nag si an bil dai e keelarik : alde ba e ik,<br />

analisi kla salaren a rka, predika horien s bjek seman ikoen sin a i-<br />

jokaera s bjek arena baino areago objek arena dela agerian jar en saia

318<br />

dira Williams e a bes e egile ba k ; e a bes e ik, predika io-harreman horien<br />

osagai as naren aldeko e a a rkako arg dioak eskain era end riko<br />

frogak eskaini di e eoria ba en e a bes een defenda aileek.

319<br />

3.3 . Predika -eraik n a desberdinen osagai-i aeraren aldeko<br />

e a a rkako frogak<br />

3 .3 .1 A pika egori a riko predika en s bjek aren objek -<br />

i aera<br />

Perpa s T ikien analisiaren a rkako frogak bila en saia diren lane an,<br />

predika -osagarri horien s bjek seman ikoak a ken ba ean objek en<br />

e a garri gari di ela defenda da . E a garri horiek honela e lab r<br />

dai e ke:<br />

(i) Ingelesa e a ga elania be alako hi k n a ak sa iboe an,<br />

_objek aren berei garria den ak sa ibo kas a har en d<br />

a pika egori a riko predika aren s bjek seman ikoak<br />

(ii) I enordain bih rkaria i an dai eke<br />

(iii) NParen m gimend a paira de ake<br />

(i ) E in i an dai eke kon rola riko PRO ka egoriakoa<br />

E skararen kas an, a pika egori a riko perpa s horien s bjek ak<br />

absol iboa har ohi d (28), objek ek edo objek aren g nean sor riko<br />

adi inak sa iboen s bjek ek har en d en kas a alegia . Bis an da hala<br />

ere, absol iboa e dela grama ika-f n io bakarraren adiera le, adi<br />

iragankorren objek ek ein adi inak sa iboen s bjek ek a al bai e ake e<br />

kas hori .<br />

(28) a . A rke pena e inbes eko a jo d g<br />

b . Ur eek Mikel h rrago bih r d e<br />

Bes e ik, elkar be alako anaforak ager dai e ke g ne horie an.

320<br />

(29) a . Mikel e a Aneki e inbes eko a da ka e elkarren<br />

Iag naki<br />

b . Mikelek e a Aneki h rrago bih r<br />

d e elkarren jokaerai<br />

Perpa s ikiaren s bjek ak gora egin de ake par i ipoa era riko<br />

eraik n a perfek iboe an e a eraik n a inak sa iboe an, horie ek objek en<br />

ohi ko jokaerak direlarik .<br />

(30) a . Saioai i b ka a emana da<br />

b . Langile- horieki i e inbes eko bih r dira<br />

B ka eko, s bjek horiek e in i an dai e ke PRO ka egoriakoak.<br />

(31) a . *Mikelek [PRO e inbes eko a ] da ka<br />

b . *Ur eek [PRO h rrago] bih r d e<br />

Edonola, e da e a garri horiek objek i aeraren aldeko froga a har<br />

beharrik, ara orik gabe adi ma ri earen e a perpa s ikiaren s bjek aren<br />

ar ean ger a en den gobern -harreman bere iaren bide a al bai ai e ke .<br />

Has eko, e skara arg men ek har en d en kas a beren D-egi ran<br />

d en kokag nearen adiera le ena da gehiene an : arg men ak VParen<br />

barnean sor en direla onar , Varen espe ifika ailean sor riko<br />

arg men ei (adi iragankorren e a inerga iboen s bjek ei), erga iboa<br />

e ar en aie e a Varen osagarri mod ra sor rikoei (adi iragankorren<br />

objek ei e a adi inak sa iboen s bjek ei), absol iboa . Perpa s ikiaren<br />

s bjek a bera , V ma ri earen osagarri mod ra sor en dela ondorio a<br />

de akeg , baina horrek e d halabeharre inplika en objek a denik ;<br />

perpa s iki osoa i an dai eke V ma ri earen osagarria e a beraren<br />

s bjek ak paper ema ikoa i enki-predika aren b r ik har rik ere kas a<br />

adi ma ri e ik har ea ('kas -e arke a bere ia). Horre arako, perpa s<br />

ikiak e d adi ma ri earen gobern rako hesia i an behar.

321<br />

Absol ibo kas a adi ak enean bere osagarriei e arri gabe Agr-OP<br />

mod ko islapen f n ional ba ean ger a en den espe ifika aile/b r<br />

kom n ad ra-harremanaren bide ger a en dela onar (Ka ne,<br />

1985 ;Pollock, 1989 ; Chomsk , 1989 ; O har abal, 1990), perpa s ikiaren<br />

s bjek horrek, [spec, Agr-O] g neraino m gi beharko l ke, kas a har<br />

ahal i a eko ('s bjek aren igoera') e a en horre an, adi inak sa iboen<br />

s bjek a be alakoa i ango li a eke. S bjek aren g nean iriko a arnak,<br />

egokiro goberna rik egon behar d , e a bera , perpa s ikiaren m gak<br />

gardena i an behar d kanpoko NParen gobern rako.<br />

Par i ibo bere ko kas ari dagokione , Belle i-ren (1988) arabera, adi<br />

inak sa iboek - e a eraik n a pasiboek, objek an-sor riko arg men ari<br />

egi ra ko kas a (ak sa iboa, edo absol iboa e skararen kas an) e ar eko<br />

ahalmenik e d enean ere, bad e par i ibo bere ko kas a e ar eko<br />

ahalmena. Edonola, bere ko kas a, D-egi ran e a paper ema ikoarekin<br />

ba era e arri behar dene , ba er rik dago perpa s ikien s bjek aren<br />

es ing r ik : perpa s ikien s bjek ari perpa s iki horren predika -<br />

b r ak e ar en dio paper ema ikoa, e a kas a ordea, adi ma ri eak edo<br />

b r f n ionalen ba ek . S o ell-en oharrak enak badira, par i iboa e in<br />

ager dai eke perpa s ikiaren s bjek mod ra . 13<br />

(32) a . * /0 . k .E da kag [Iangilerik e inbes eko a ]<br />

b . */0 . k . Ur eek e d e [ on orik h rrago] bih r en 14<br />

Horrela, par i iboaren e in as naren ka sa (onar en e d en hi nen<br />

kas an), a pika egori a riko predika horien s bjek ari kas a e a paper<br />

ema ikoa e ar en di kio en b r ak desberdinak i a ea da . S bjek hori<br />

13 Gogora lehenengo a alaren 1 .5 . a pisaileko e abaida: e skararen -rik marka e in<br />

iden ifika dai eke enean Belle i-ren (1988) par i ibo kas abs rak arekin. Hala ere, -rik<br />

marka e ine koa deneko (32) be alako eraik n e an, par i ibo kas abs rak a ere<br />

e ine koa dela agerian jarri d g 'm gagabe as naren eraginik' ere e dagoela froga .<br />

14 Gogora , lehenengo a alaren 125 orrialdearen 78 oharrean egindako oharra: honelako<br />

eraik n ak hi n ba en a onargarriak diren bi ar ean, bes e ba en a e dira onak.

322<br />

enean adi ma ri earen ahi pa bali (Williams-en adiera penean be ala),<br />

adi ak berak e arriko lioke paper ema ikoa e a e legoke bere ko kas rako<br />

o oporik. Par i iboaren e in as na bera , oraingoan a er en ari garen<br />

predika io-harremanak g iene , nolabai eko osagai mod ra anali a eko<br />

arra oia i an dai eke. Par i iboa darama en (32) be alako eraik n ak<br />

onar en di en hi nen kas an, hi n horiek adi nag sia e a prola iboa<br />

daraman i enki-predika a predika konple mod ra berranali a en d ela<br />

e a bera , paper ema ikoa e a kas a b r (konple ) bakarrak e ar<br />

di akeela esan dai eke . Horrenbes e , posible da par i ibo bere ko kas aren<br />

e arke a .<br />

S bjek horiek absol ibo kas a har ea e da objek as naren adiera le<br />

ena, eren s bjek mod ra joka en d en bes elako arg men ba ek<br />

ere, adi inak sa iboen s bjek ek adibide , absol iboa har en bai e :<br />

kas -e arke a horren eragilea den gobern -harreman ba en adiera lea da<br />

ne rri handiagoan absol ibo kas hori.<br />

(33) enbakia errepika di g n adibideen anaforei dagokiene ,<br />

ard raren A-oinarriaren arabera beren gobern -ka egorian ar rik egon<br />

behar d ela esan ddai eke bes erik gabe . Horrenbes e , perpa s iki horien<br />

s bjek aren ard rarako gobern -ka egoria perpa s ma ri ea da e a e<br />

perpa s ikia. Horre ega ik har de ake e perpa s ikien s bjek ek, beren<br />

perpa s minirno ik kanpoko ar aile ba . Ondorio , perpa s ikien<br />

s bjek ak anaforak edo NParen a arnak i an dai e ke inolako ara orik<br />

gabe.<br />

(33) a . Mikel e a Anek e inbes eko a da ka e elkarren<br />

Iag naki<br />

b . Mikel e a Aneki h rrago bih r d e elkarren<br />

jokaerai<br />

Morfologia pasiboarekin e a adi inak sa iboekin ba era ger a en den NP<br />

objek aren edo kas hone an bali ko perpa s ikiaren s bjek aren igoera<br />

ere (34), ard raren A-oinarriaren bide a al dai eke, anaforen agerpena<br />

be ala, eren a ken ba ean NPen a arnen banake a ere ard raren oinarri<br />

horrek a al en bai .

(34) a . Saioai [ i b ka a ] emana da<br />

b . Ura [ i ardo] bih r da<br />

B ka eko, PRO ka egoriaren e in as na ere, perpa s iki horien<br />

s bjek arena goberna riko g nea i a eari or aio bes erik gabe, PRO<br />

ka egoria goberna riko g nee a ik ba er rik bai ago.<br />

Ohar ha ek g iak, S o ell-ek (1991) berak eman di adi era ingelesa<br />

hi k n aren kas eha erako, perpa s ikien s bjek aren sin a i jokaera<br />

objek as naren froga baino gobern -harreman bere iaren adiera lea dela<br />

a pimarra .<br />

Orain ar e a er di g n predika -eraik n ak NOR-NORK mo ako bi<br />

arg men ko adi ek a pika egori a rikoak i an dira . Baina horie a gain<br />

badi g adi inak sa iboek a pika egori a riko predika -harremanak e a<br />

ir di( ) e a iri i adi ek a pika egori a rikoak aide ba e ik, e a bes e ik,<br />

adj nk a har di g n bigarren mailako predika ak ere .<br />

Adi inak si aboen s bjek ak, adi aren osagarriaren g nean sor en dira.<br />

Arg men horre a gain predika -osagarri ba eska en d en i an e a<br />

egon adi en kas an, adarkake a bikoi aren baldin a e a B r ioren<br />

orokorpena ba era man en eko a kera bakarra, s bjek e a predika<br />

horiek lo ra ko adi aren osagarri mod ra er a ko den osagai bakarrean<br />

sar ea da (35) .<br />

(35) a . Per i [ i a karra] da<br />

b . Joni [ i po ik] dago<br />

c . Miren [ i ris e] jarri da<br />

Perpa s iki horien s bjek ak, perpa s ma ri era gora ko lira eke<br />

absol iboa har era. Analisi horren aide, par i ibo bere ko kas aren<br />

e in as na aipa dai eke : i an e a egon adi ek, beren adiera e is en ialean<br />

(36a, c), e a bai a jarri adi ak, bere ohi ko adiera iragankorrean (36b),<br />

par i iboa marka riko arg men ak onar di ake e, baina horrelakoak e<br />

dira posible adiera a rib iboan (37) .<br />

323

324<br />

(36) a . Ba al dago medik rik gela hone an?<br />

b . E dio e erago penik jarri ge re proiek ari<br />

c . E da ikaslerik ikasgelan<br />

(37) a .*Ba al dago medik rik po ik eri e e hone an?<br />

b .*E da ikaslerik po ik jarri irakaslearen<br />

is rip aga ik<br />

c .*E da ha rrik ris e herri hone an<br />

Par i ibo kas aren e aren eragilea perpa s ikiaren s bjek ari paper<br />

ema ikoa e a kas a e ar en dio enak elemen desberdinak i a ea da e a<br />

bera , eraik n a ha e arako perpa s ikiaren analisia egokiena dela pen sa<br />

dai eke.<br />

Ir di( ) adi aren kas an, s bjek ak har en d en kas a e da<br />

objek aren g nean sor en diren arg men en ipikoa, Varen<br />

espe ifika ailean sor en diren arg men en berei garria den erga ibo kas a<br />

bai ik. Bi analisi posible d g honelako adi ekin ba era ager en diren<br />

eraik n e arako :<br />

(i) Has eko, bali eke s bjek hori Varen espe ifika ailean e a<br />

predika -osagarria Varen ahi pa mod ra sor ea e a horrela,<br />

s bjek ak har en d en kas a sorrera-g ne horren islada i a ea,<br />

ondoren islapen f n ioanalen ba en espe ifika ailean e arri dela<br />

onar ere . Hala ere, a kera horren aide egine , neke a rki ko<br />

gen ke konfig ra io horre an (38) predika -osagarriak bere<br />

s bjek ari paper ema ikoa e ar eko mekanismorik . Gainera,<br />

adi ak predika osagarria 6-marka ko l ke, e a hori predika -<br />

i aeraren a rka lihoake .

(38) IP<br />

NP . I'<br />

i<br />

lib r \<br />

horrek<br />

/ \<br />

I<br />

dir di<br />

i V I<br />

AP<br />

in eresgarri<br />

(39) Lib r horreki [ i in eresgarri] dir di<br />

(40) IP<br />

FP<br />

i in eresgarri<br />

V<br />

NP . l'<br />

1<br />

lib r<br />

horrek IP<br />

s bjek aren V'<br />

igoera .1-<br />

V<br />

1<br />

dir di<br />

325<br />

(ii) Bes e a kera ba , s bjek e a predika ak adi ma ri earen<br />

osagarri mod ra er a riko osagai ba (perpa s iki ba ) era ea<br />

li eke. Horrela, s bjek aren kas a, S-egi rarako pa soan be eriko<br />

g nearen adiera le li a eke (40) .<br />

(iii) A kenik, bali eke s bjek ak (40) analisian be ala FParen barnean<br />

sor rik, igoerarik e paira ea (41) . Horre arako, kas a ja orri ko<br />

okian ber an jaso eko a kera i an behar l ke. Ord an, perpa s<br />

nag siaren s bjek mod ra pro esple ibo ba behar gen ke .<br />

I enondoek kas a eslei eko ahalmenik e d ene , adi nag si ik<br />

jaso beharko l ke kas a perpa s ikiaren s bjek horrek. Bi<br />

mekanismo dago adi ak bere osagarriari kas a eslei eko : aide

326<br />

ba e ik bere ko kas -e arke a d g e a bes e ik, kas -e arke a<br />

bere ia .<br />

lib r horrek in eresgarri<br />

/ -,,kas -e arke<br />

Edonola, adi nag siak e in e ar die aioke bere ko kas rik<br />

perpa s ikiaren s bjek ari s bjek hori i enondoak 8-<br />

marka en bai . Bes e ik, s bjek horri adi ak e arke a bere iaren<br />

bide kas a eslei ko balio, objek en berei garria den absol iboa<br />

espero behar gen ke erga iboaren orde . Bera , e dir di a kera<br />

ha ek inola ere onargarriak direnik .<br />

Horrenbes e , (ii) a kera dir di egokiena : a kera horren aide,<br />

hi n g iek eraik n a ha e an egi en d en s bjek aren e a<br />

adi aren ar eko kom n ad ra gain hi n askok egi en d en<br />

s bjek aren e a i enki-predika aren ar eko enbaki-kom n ad ra<br />

aipa dai eke (42), hori s bjek ak e a i enki-predika ak FP<br />

islapenean espe ifika aile-b r harremana i an d ela adiera en<br />

bai .<br />

(42) Lib r horiek1 [VP [FP l in eresgarriak] ] dir di e<br />

Iri i adi ari dagokione ere, an eko arra onamend a egin dai eke, baina<br />

kas hone an, bi arg men ko adi a d g : adi aren espe ifika ailean<br />

sor riko arg men ari erga iboa e arriko aio S-egi rako g nean<br />

(nolabai eko b r f n ionalaren espe ifka ailean) e a Varen ahi pa mod ra<br />

er a riko predika -eraik n aren s bjek ari, da iboa e arriko aio bes e<br />

islapen f n ional ba en espe ifika ailean .<br />

V

(43) Mikelekl lan horri2 [ P l[FP<br />

327<br />

2 in eresgarri] \ ] deri o<br />

Orain ar eko kas g ie an, a pika egori a riko perpa s ikie , e a bera<br />

L-marka riko osagaie ari gara . Honelako osagaiak, Chomsk -ren (1986)<br />

arabera, e dira gobern rako hesiak, e a bera , s bjek arena goberna riko<br />

g nea da . Bigarren mailako predika adj nk ak ordea, a kerakoak dira e a<br />

bera , e da de L-marka rik ; horrela, beren s bjek aren g nea e dago<br />

goberna rik . Hala ere, predika ok adi ma ri earen arg men ren ba i<br />

end rik da dela ler en d g , ba e an arg men desberdinen ar eko<br />

anbig i a eak ere badirelarik . Perpa s ikien eoriaren barnean predika<br />

adj nk -ha en-s bjek ak PRO ka egoria isilekoak direla ler behar da,<br />

osagai-i aera beroie ara ere heda eko (44) (S o ell, 1983 ; Safir, 1983 ;<br />

Hoeks ra, 1988) .<br />

(44) a . Jonek1 [PRO po ik] irak rri en Mirenen g na<br />

b . Mikelek ai ari ko ea [PRO ap r a] i li ion<br />

c . Gara ir lea [PRO mo ] ebaki diog<br />

Predika ioaren Teoriaren arloan berri (Williams, 1981, 1983 ; Ro hs ein,<br />

1983 ; Mc N l , 1988), adj nk arr n ak lira eke predika horiek, be e<br />

behar l ke en baldin a, s bjek e a predika aren ar eko c-komando<br />

delarik.<br />

(45) a . [Jonek] [po ik] irak rri en Mirenen g na<br />

b . Mikelek ai ari [ko ea] [ap r a] i li ion<br />

c . Gara iri [ lea] [mo ] ebaki diog<br />

Kas hone an ailagoa da eoria ba en edo bes earen aldeko frogarik<br />

ema ea, ka egoria h s ba en e is en ia froga ea be i bai a ail samarra .<br />

Predika adj nk en s bjek ak PRO ka egoriakoak i a earen a rka egin<br />

d en egileek, ba e ere s bjek -g ne hori goberna gabea i a earen<br />

e in as na jarri d e agerian . G k ge k, a al hone ako 3 .4.3 .3 . a pisailean,<br />

froga a iko d g perpa s ikiak predika b r en islapen heda ak<br />

badira s bjek aren g ne hori gobema gabea i an dai ekeela .

328<br />

Lab rbild , a pika egori a riko predika osagarrien s bjek ek a al en<br />

di en objek en an eko e a garriak (kas -mo a, i enordain bih rkariak<br />

i a eko a kera, eraik n a pasiboe an m gimend a paira eko a kera e a<br />

PRO ka egoria isilaren e in as na), s bjek horien g nea kanpo ik<br />

goberna riko g nea dela onar a al dai eke . Horre arako 'Predika ioaren<br />

Teoria kla sala' onar eko an, perpa s ikien osagai horren m ga<br />

kanpo iko gobern rako eharkagarria i a ea a ald behar da. Chomsk -ren<br />

(1986) lanaren arloan, eharkagarri as n hori perpa s ikiak adi nag siak<br />

L-marka riko osagaiak i a eaga ik gobem rako hesiak e direlako oharrean<br />

oinarri a al dai eke . Predika adj nk en kas an berri , beraien<br />

s bjek aren g nea goberna gabea i a eko a kera badagoela froga behar<br />

da .

3 .3 .2 . Perpa s ikien osagai-i aera<br />

Esan d g ne , perpa s ikiek e d e beren s bjek ari kas a e ar<br />

die aiokeen inolako b r rik e a horrela kanpoko kas -e arle ba en beharra<br />

i a en d e ga a riko s bjek ba a ald behar d enean. Hori dela e a,<br />

adi ma ri earen s bjek aren g nea e ine koa da perpa s ikie arako .<br />

Hala ere, Safir-ek (1983) froga d ene , ingelese onargarriak dira<br />

s bjek ga a a d en perpa s ikiak o be adi aren s bjek mod ra . 15<br />

Hona hemen Safir-en adibide ba (46a) e a bes e edo ein adi ma ri e<br />

ha a rik ondorio arrak ger a en direla erak s eko bes e ba (46b) .<br />

(46) a . [Workers angr abo he pa ] is j s he sor of<br />

si a ion ha he ad campaign as designed o a oid<br />

b .*[Workers angr abo he pa ] pleases Ma belle<br />

immensel<br />

15 To be adi aren s bjek mod ra ager dai e keen e a NPen ohi ko g nee an onargarriak<br />

e diren bes elako ka egoria ha ei 'Honorar NPs' (HNP) deri e Safir-ek. Egile honek,<br />

S o ell-ek (1981) deskriba riko bes e HNP ba en sin a i-jokaera ere deskriba d : aide<br />

ba e ik, s bjek /lag n aile alderan ke a paira de ake e, e a bes e ik, igoera jaso de ake e<br />

kas -arra oiak direla e a:<br />

(i) a . [Under he bed] is a co spo<br />

b .[Angr] is a errible a o feel<br />

c . *Under he bed pleased he ca<br />

d . *Un an ed o ld please he ca<br />

(ii) a . Is angr a errible a o feel?<br />

b . Is nder he bed a nice place o hide?<br />

(iii) a. Under he bed seemed o be a co spo<br />

b .*Under he bed seemed o ha e pleased he ca<br />

329

330<br />

c . Workers angr abo he pa does indeed seem o be<br />

j s he sor of si a ion ha he ad campaign as<br />

designed o a oid<br />

To be adi aren s bjek gisa er a riko elemen horien osagai-i aeraren<br />

aldeko froga mod ra, adi ma ri eak kom n ad ra sing larrean egi ea<br />

a pimarra d Safir-ek .<br />

Bes e hi k n a ba e an ere, an eko frogak a rki dira perpa s ikien<br />

e is en iaren aide . Hor da de adibide , Ch ng & McCloske -k (1987)<br />

eskaini di en gaelikoaren da ak : gaelikoa , [NP XP] mo ako osagaiak<br />

enbai adi en ( arlaig = ger a e a ha ema e adi ak) osagarri mod ra<br />

e e ik (47), enbai i enondo e a adi ondoren (minic 'sarri an', fada<br />

'l e', gairid 'lab r', isce 'goi ago', annamh 'arraro', gn hach<br />

'ohi ko') osagarri mod ra (48), e a sin ak ikoki isola riko ein ag s 'e a'<br />

edo ach 'baina' j n agail en bide er a riko es ing r e an ere (49) ager<br />

dai e ke .<br />

(47) a . Tarlaigh c id mh r daoine ar meisce an l sin<br />

Ger a en fende asko mo kor a eg n horre an<br />

'Eg n horre an fende asko mo kor ela gera en'<br />

b . Ch ala m he soldiers lea e (Prog)<br />

En n ni en nik soldad ak hel en<br />

' Soldad ak en n ni en hel en ari irela<br />

(48) a . Ba mhinic Eoghan sa each<br />

Zegoen asko an O en e ean<br />

'O en asko an e ean ego en en'<br />

b . Ba annamh mo dhear h ir s s a<br />

Zegoen arraro nire anaia po ik<br />

'Nire anaia g i an ego en en po ik'<br />

(49) a . Th inig s is each ag s ion ach leis f in<br />

E orri en bera e a bera (ak sa iboa) oso po ik bere<br />

b r arekin<br />

'E orri enean oso po ik egoen bere b r arekin'

[NP XP] sek en iak isola rik a al en direnean, osagai a har behar<br />

dira alan arik gabe, e a adi , i enondo edo adi ondoren ba en osagarriak<br />

direnean ere, egileek ohi ko osagai as n-frogak be e en di ela iradoki<br />

d e . Goberna gabeko es ing r horie an perpa s iki horien s bjek ek<br />

kas a har ahal i a eko, joka gabeko perpa sen s bjek ei ak sa ibo kas a<br />

e ar en dien erregela ba proposa d e egileok .<br />

Rapopor -ek (1987) ere, hebraieraren perpa s iki absol en da ak eman<br />

di , hi k n a horre an adi ma ri e iragankor ba en osagarri mod ra<br />

er a riko perpa s iki onargarriak-oso g i an a rki en direla gainera<br />

d elarik . Egile horrek, kas -e arke a bere iaren (ECM) e in as na a ald<br />

d bere i as n hori.<br />

(50) a . ha- eled h s den<br />

M ila [3 .-s.mas .] ikaslea<br />

b . ha- elda hi smar<br />

Neska [3-s .fem] a karra<br />

c . da id e- al ha me mad-im<br />

Da id e a Tali iren a seginak 16<br />

(51) a . *da id maca o a mo Se -e<br />

Da id a rki en bera(ACC) erakargarria-F<br />

b . garam i le-da id lar c<br />

Eragin n en-ni(k) Da id-i PREP-korrika egin<br />

Rapopor -en arabera, hebraiera be alako hi k n e an e ine koa da ECM<br />

mekanismoa, eren kas aren e arke a paper ema ikoaren e arke arekiko<br />

harreman ene an bai ago, e a bera , e ine koa bai a kas a e a 8-papera<br />

e ar en di en b r ak desberdinak i a ea .<br />

16 Adibide ha e an ik s dai ekeene , orain aldian (50 a, b) e da inolako adi ik ager en<br />

s bjek e a predika aren ar ean per sona, enbaki e a jeneroaren kom n ad ra ga a en<br />

d en i enordain ba bai ik . Rapopor -ek elemen hori Infle ioaren Agr elemen ari<br />

dagokiola defenda d . Iraganean ordea (50c), beharre koa da lo ra ko-adi a denbora-<br />

markak ga a ahal i a eko .<br />

331

332<br />

Osagarri mod ra perpa s ikiak onar en di en adi ak, ka sa iboen<br />

sailekoak dira: adi ha e an er a riko predika aren b r a adi ma ri eari<br />

i sas en dion berranalisi-erregela ba aplika en dene , b r berean elkar a<br />

ego en dira kas a e a paper ema ikoa e ar en di en elemen ak.<br />

Baina sail hone an ge re in eresa gehien erakar de akeena, honako ha da:<br />

hebraiera seg r as n handia esan de akeg [NP XP] mo ako sek en iak<br />

badirela, e a pen sa ekoa da bes e hi k n a ba e an ere i an dai e keela .<br />

Rapopor -en arabera, perpa s iki absol rik e d en hi k n ek,<br />

hebraiera be alako hi k n ek e d en eskaki n ba be e behar d e :<br />

predika ek, arg men ei e arri ako paper ema ikoak ik sgarriak i an<br />

dai e en nolabai eko infle ioarekin ba era a ald behar d e ('Heda riko<br />

Ik sgarri as naren Esk aki na') .<br />

Hor a , [NP XP] mod ko osagaiak hi k n a g ie an egon dai e ke,<br />

elemen independien e mod ra edo osagai er a mod ra a al eko a kera<br />

edo e in as na 'Heda riko Ik sgarri as naren Eskaki na' edo ema ikoki<br />

erla iona riko kas -e arke arako sis ema i a earen edo e i a earen a kera<br />

parame rikoei sor aielarik.<br />

(i) E skara , neke a rki ko d g i an adi aren s bjek mod ra a al<br />

dai ekeen [NP XP] mo ako osagairik (HNP) . Dena dela, (52a, b) e a (52c,<br />

d, e) adibideen ar ean, grama ikal as n-maila e berdin samarra dagoela esan<br />

de akeg , lehenengo m l okoak pen sae inak e direlarik .<br />

(52) a . ?Jon haserre da ik si nahi e n keena<br />

b . ?Lana b ka a, hori da nik nahi n keena<br />

c. *Mikel Iangile a da da kag na<br />

f . * Ura ardo da bih r d g na<br />

g . *Ai ona ga ea da d g n oroimen bakarra<br />

(ii) Zenbai [NP XP] sek en ia behin a , e dira pen sae inak<br />

'pse doclef ' mo ako eraik n e an (53 a, b), hi k n maila aind e an<br />

erabiliko e geni keela egia bada ere .

(53) a . ?Espero n ena en ba karia mahai gainean<br />

b . ?Sar ean ik si n ena i an en irakaslea haserre<br />

c . *Da kag na Mikel Iangile a da<br />

d . *Bih r d g na ra ardo i an da<br />

e . *Jarri d g na janaria mahai gainean i an da<br />

f . *Dagoena irakaslea haserre da<br />

g . *Dena Mikel irakaslea da<br />

Ik si, irakaslea haserre e a janaria mahai gainean sek en ien<br />

grama ikal as n-epaike a, s bjek -f n ioa d en erla ibo ko perpa serako<br />

ha a riko adi aren araberakoa dela : perpa s ikiaren orde , konple ibo<br />

ba onar en d en- adi ek, ondo onar en di e 'pse doclef ' perpa sak,<br />

baina honelakoak onar en e di en adi en a rib io ko adiera gald<br />

egi en da eraik n a ha e an, adiera e is en ial, ka sa ibo edo dena<br />

delakoaren aide . Adi ak predika -osagarria behar d bere ondoan<br />

a rib io ko irak rke a jaso ahal i a eko, kon ha S o ell-en<br />

berran olake aren adiera le i an li ekeelarik .<br />

(iii) Esk mako adabegiaren igoeraren froga, Ch ng & McCloske -k<br />

sek en ia ha en osagai-i aeraren aide a rke d en bes e froga ba da:<br />

e skara arrenak prola iboa darama enak dira, ha ema e-adi ekin e a<br />

egon, i an e a bih r adi ekin doa enak on samarrak direlarik . Horrek<br />

indar egi en d a rreko saile an adiera i akoa: prola iboa daraman i enki-<br />

predika a adi nag siari i sas en dion berran olake a ger a li eke, biak<br />

ba era predika konple bakar a har ko lira ekeelarik. 17 Horrela, oso<br />

ail ger a en da predika -osagarri hori e a adi ma ri ea bana ea . Egon,<br />

i an e a bih r adi en kas an berri , posible da banake a hori egi ea .<br />

17 Gogora i alieraren kas an berran olake a ha (e skara be ala) sin a ian ger a ko<br />

li a ekeen bi ar ean (Ri i, 1986), ingelese , LFrako pa soan ger a ko li a ekeela<br />

(S o ell, 1991).<br />

333

334<br />

(54) a . En n e a ik si ni en (bai), Aga e De naren koroak<br />

e a rrean<br />

b . Ba en e a bada, nire amona emak me ederra<br />

c . ?Ba egoen e a badago Mikel neka a ; bera e a<br />

bakean<br />

d . Bih r d g a kenean, ra ardo<br />

e . ??Har e a sala d g , Mikel lap r a<br />

(i ) Osagai horiek eraik n a konpara iboe an e a bes erik e eraik n a<br />

enfa i a ailee an ere, ager dai e ke .<br />

(55) a . Nahiago d Mikel haserreJon po ik-baino<br />

b . Hobe da ori bakarra esk e an milaka ori airean<br />

baino<br />

(56) a . Jende asko ing r an, bes erik e n en ik si<br />

b . ?Jendea aide egi eko pres , bes erik e d eska<br />

Berriro ere, s bjek a e a i enki-predika a oso riko osagai ba d g la<br />

pen sa de akeg . Bes e ik, adi e ik bana rik a al en da predika hori, e a<br />

bera , sin a ian behin a berran olake arik ger a en e dela pen sa<br />

de akeg .<br />

( ) S o ell-ek (1991) eskainiriko bes e osagai as n-froga ba , perpa s<br />

ma ri earen osagaiak ar eka ean da a : bene an [NP XP] mod ko osagairik<br />

badago, perpa s ma ri eari dagokion elemen ren ba (adibide perpa s-<br />

adi ondo ba ) bi segmen horien ar ean ar eka eko an, elemen hori<br />

perpa s ikiari e a e perpa s ma ri eari dagokiola ler ko da . Perpa s-<br />

adi ondo hori bes elako g neren ba ean jar eko an, perpa s ma ri eari<br />

dagokiola ler ko da . Willliams-en predika ioaren eoriaren arabera,<br />

s bjek e a predika ak inolako osagairik oso en e d ene , e li a eke<br />

esang ra-aldake arik ger a beharko perpa s-adi ondo hori ar eka eko an .<br />

(57) a Bene an, Jonek a alpenak beharre ko a da ka<br />

b . Jonek a alpenak bene an beharre ko a da ka<br />

(58) a . Bene an, re anaia ris e a rki d g<br />

b . Z re anaia bene an ris e a rki d g

335<br />

Bene an perpa s-adi ondoa, s bjek e a i enki-predika aren ar ean<br />

ar eka en denean (57b, 58b), adi ondo hori perpa s ikiari e a e perpa s<br />

ma ri eari dagokiola ler en d g ; bes elako kas e an berri (57a, 58a),<br />

perpa s ma ri eari dagokiola pen sa dai eke .<br />

Lab rbild , bes e hi k n a ba e an hala nola gaelikoa e a hebraiera ,<br />

perpa s iki a har dai e keen osagai independien eak ego ea, bes elako<br />

hi k n e an ere horrelako osagaiak ego earen aldeko froga a har dai eke .<br />

E skara ere, s bjek a+i enki-predika a mo ako sek en ia ba en<br />

sin a i-jokaera beren osagai-i aeraren aldeko a har dai eke: HNP edo<br />

'pse doclef mo ako eraik n a garbiak a rki e badi g ere, egoera-<br />

mailako i enki-predika en kas an eraik n a horiek pen sae inak e direla<br />

e a aind gabeko hi k n maile an behin a a rki dai e keela esan d g .<br />

Bes e ik, esk mako adabegiaren igoeraren aldeko frogak ere eskaini di g ,<br />

kas hone an i aki-mailako ein egoera-mailako predika ak onargarriak<br />

direla ik si d g larik.<br />

Eraik n a konpara iboe an, bes erik e elemen aren e a bene an<br />

perpa s-adi ondoaren ar ekake a ere, egoera-mailako predika io-<br />

harremanen osagai-i aeraren aldeko frogak lor di g . Bene an perpa s-<br />

adi ondoaren ar ekake a , prola iboa darama en predika io-harremanen<br />

osagai-i aeraren aldeko frogak ere eskaini di g .

336<br />

3 .3 .3 . U ard raren frogak<br />

Perpa s ikie ard ra diren egileek, garran i bere ia eman di kie e<br />

ard raren frogei . 18 Perpa s ikiak ard rarako eharkae ine ko<br />

erem ak dira predika an koka riko anafora e a i enordainei dagokiene .<br />

Ingelesari dagokione , ongi froga rik dago da hori.<br />

(59) a . Mar considers Billi kind of himselfi<br />

b . Mar i considers Bill oo kind o heri<br />

c . *Mar i considers Bill kind of hersefi<br />

d . *Mar considers Billi oo kind o himi<br />

Ga elania ere, an eko ger aerak ik s dai e ke .<br />

(60) a . J an considera org lloso de s mismo a Pedro<br />

b . J an considera org lloso de l a Pedro<br />

c. *Mar a considera org llosa de s misma a Pedro<br />

d . *Mar a considera org lloso de l a Pedro<br />

E skararen da ak ere, perpa s ikia oso ko l ke en s bjek e a<br />

predika ak ard ra-erem ba oso en d ela ema en dig e adi era.<br />

(61) a . Egoera ail horrek Mikel bere b r areni jabe bih r<br />

d<br />

b . l ialdiak per sona horieki elkarreni lag n bih r<br />

i en<br />

c . En represariek langileak beraieni esklab a<br />

da ka e<br />

18 Ik s adibide , S o ell (1983, 1991), Con reras (1987) e a Ch ng & McCloske<br />

(1987).

d . *G rasoeki semea elkarreni ir di bih r d e<br />

e . *En represariak Iangileaki bereni Ianpos en<br />

s n si aile a jo di e<br />

Hor a , bes e hi k e an, e a e skara ere, adi iragankorrekin ba era<br />

a al en diren s bjek / predika harreman ha ekin ba era, ard raren<br />

arloko ger aera bere iak a al en dira : predika io-arlo horien barnean<br />

anaforek ar rik e a i enordainek aske egon behar d e. Horrenbes e ,<br />

predika io-harreman horiek gobern -ka egoriei dago kiela pen sa dai eke .<br />

Chomsk -ren (1981) e a (1986) lanen arabera, an eko ondorioe ara<br />

garama a horrek : gobern -ka egoria, e a 'Konple f n ional osoa' (CFC)<br />

Chomsk -ren (1986) arabera, s bjek ba d en edo ein XPa da . Egile<br />

askok, ard raren ger aera ha ek perpa s ikien osagai mod rako<br />

analisiaren froga erabakikor a jo d e, baina S o ell-ek (1991) berak<br />

onar d ene , ard raren ger aera horiei a alpena, Williams-en eoria ik<br />

ber a ik ere eman dakieke, garden as n-e a predika io-erem en arabera<br />

defmi en bada: predika io-erem a, predika -sin agma e a horren s bjek a<br />

den NPa barnean di en sin agma minimoa li eke. A ken defini io hori ongi<br />

dagokio Chomsk -ren CFC kon ep ari ere .<br />

3 .2 . sailean froga en saia garene , perpa s ikien analisia e a Williams-<br />

en predika ioaren eoria e dira inola ere elkar e inak: S o ell-en analisia<br />

h rbilago legoke D-egi raren adiera pene ik e a Williams-ena h rbilago S-<br />

egi raren egoera ik. U ard raren ger aeren bene ako esanahia eha eko<br />

bera , eoria horren oinarri bakoi a ein maila an aplika behar den finka<br />

behar da.<br />

337

338<br />

3 .3.4. WH-hi en a era ea<br />

S o ell-ek (1991) perpa s ikien osagai as naren aldeko froga mod ra<br />

eskaini di en bes e arg men ak, ha e ek dira: i enki-predika en s bjek<br />

seman ikoen s bjek -i aera sin ak ikoaren aldeko a har dai e keen WH-<br />

hi en a era earen frogak e a i alieraren kli iko bih rkarien jokaera .<br />

E ag na dene , WH-hi en a era eari dagokione , ingelesa be alako<br />

hi k n e an badago s bjek e a objek aren ar eko asime ria nabaria:<br />

a era e hori, posible da objek e a ik baina e s bjek e a ik. 19 Pepa s<br />

ikien s bjek ek, en hone an, perpa s arr n en s bjek ek be ala<br />

joka en d e e a e objek ek be ala :<br />

(62) a . ?*Whoi do o consider[ [ he oldes sis er of i]<br />

foolish]<br />

b . ?*Which booki did o find [ [ he a hor of i] er<br />

eloq en ] 20<br />

A era earen ger aeren berri ema eko, hainba baldin a proposa d e<br />

egileek. Horrela, Ka ne-k (1984) 'Kone ionaren Baldin a' delakoaren<br />

bide a ald d s bjek ik WH-hi ak a era eko dagoen e in as na :<br />

(63) KONEXIOAREN BALDINTZA<br />

E in a era dai eke e er kanonikoki goberna rik e<br />

da den osagaie a ik<br />

19 A rrerago ik siko d g ne , predika adj nk ek ere, s bjek ek be ala joka en d e<br />

ingelese ; ga elania ordea, McN l -k (1988) froga d ene , posible da adj nk horien<br />

a era ea .<br />

20 Adibide ha ek S o ell-en (1991) lane ik enean a era di g

339<br />

Bes e ik, edo ein osagaik, kanonikoki goberna rik ego eko, goberna en<br />

d en b r aren ahi pa i an behar d e a b r horrekiko g ne egokian egon<br />

behar d : b r a a rrean i an behar d 'b r a-lehen' mo ako hi k n e an,<br />

e a b r a -a ean'b r a-a ken' mo ako hi k n e an .<br />

Chomsk -ren (1986) lanean, s bjek e a objek aren ar eko asime ria<br />

horiek L-markake an oinarri a ald dira : a b r ak (3 L-marka en d , 6-<br />

marka en bad e a biak elkarren ahi pak badira . Horrela, a era ea L-<br />

marka riko osagaie ara m rri rik badago, s bjek arena e da L-<br />

marka riko g nea i ango, e behin a adi iragankor e a inerga iboen<br />

s bjek a: s bjek horiek VParen barnean sor en direla onar en d g nean<br />

ere ;-Varen espe ifika ailean sor ko dira e a e Varen ahi pa mod ra .<br />

Objek arena berri , be i i ango da L-marka riko g nea, Varen ahi pa<br />

bai a.<br />

Oro ara ea edo ein i anik ere, perpa s ikien s bjek ek, a era eari<br />

dagokione ere, s bjek mod ra joka en d e sin a ian (64) . E skararen<br />

kas rako froga horiek e dira baliagarriak NPen barneko elemen en<br />

a era eak h s egi en bai be i (65) .<br />

(64) a . De q i n has leido [ n libro ] es a semana?<br />

b.*De q i n ha raido [la hermana ] odos es os libros?<br />

c .*De q i n consideras [ [la hermana i] na b ena<br />

al mna]?<br />

(65) a .*Noren irak rri d [ i lib r ba ] as e hone an?<br />

b .*Noren ekarri d [ i ahi pak] lib r g i ha ek?<br />

c .*Noreni da ka [[ i ahi pa] ikasle on a ]?<br />

Dena dela, NPak erabili beharrean e -perpa sak erabil en di g nean,<br />

espero dai e keen ondorioak lor en di g : osagarri mod ra er a riko<br />

perpa se a ik, posible da elemen ak a era ea (66a), baina s bjek mod ra<br />

er a riko perpa se a ik, a era ea e da onargarria (66b) . Horrenbes e ,<br />

perpa s ikien s bjek ek, ohi ko s bjek ek be ala joka en d e e a e<br />

objek ek be ala .<br />

(66) a . Nori nahi d [Jonek lib r a i ema ea]

340<br />

3 .3 .5 . I alieraren kli iko bih rkariak e a e skararekiko<br />

konparake a<br />

I alieraren kli iko bih rkariak, e in ar eka dai e ke a arna ba en e a bere<br />

ain indariaren ar ean . Ger aera hori Ri i-k (1986) iradoki d , NPen<br />

m gimend aren aldeko froga garbia delakoan .<br />

(67) a . *Giannii sil sembra [ i non fare il s o do ere]<br />

b . *Giannii sii sembra [ i in elligen e]<br />

Ri i-ren (1986) arabera, (67) adibideen an eko eraik n en<br />

grama ikal as nik e a, era en den ka ea horre an s bjek ak behar d en<br />

paper ema ikoa kli ikoak era riko ka emailan gera eko beharrak eragi en<br />

d . Horre a ik, (67b) mod rako eraik n en ja orrian perpa s iki ba<br />

dagoela, e a s bjek aren e a garriak ondorengo igoeraren ondorioak direla<br />

pen sa dai eke .<br />

b .*? Norii harri ai [Jonek Iib r a i ema eak]?<br />

c .*Norii da ka [Jonek i lib r a ema ea]<br />

e ine ko a ?<br />

d .*Norii dir di [Jonek i lib r a ema eak] e ine koa?<br />

Lab rbild , e skararen kas an ere, ed ki e a ir di( ) adi ek L-<br />

marka en d ena e da i enki-predika aren s bjek a har dai ekeen<br />

elemen isola a, s bjek hori e a predika a bil en di en osagairen ba<br />

bai ik . Hor a , i enki-predika horien s bjek a, s bjek arr n ek be ala,<br />

N -hi en a era erako hesia da.<br />

WH-hi en a era earen froga ha bera ,-ed ki e a ir di( ) adi ek<br />

a pika egori a en d ena nolabai eko osagaia, ha da nolabai eko perpa s<br />

- ikia delako ideiaren aldeko a har dai eke.<br />

Williams-en eoria ik, e in eman dai eke ger aera honen beni, APa h rbilen<br />

dagoen NPa predika behar dela esane , eren bih rkariak e diren

ma gabeko ager ordenan behin bere iragankorren oso b (bere da era mai onargarria<br />

da bde<br />

(3p posible kas (3p (3p (68) da (3p paperik d gabe dieg gera<br />

341<br />

kli ikoak ara orik gabe ar eka bai ai e ke . Horrenbes e , ara oa gora riko<br />

NParen a arnarekin ba era ka ea ba<br />

da ger a en.<br />

ake en kli ikoen kas an baino e<br />

E skararen kas an kli ikoak lag n ailean i sa sirik a al en dira, e a adi a,<br />

marka<br />

dira inoi<br />

a , b kaeran a al en dene , kli ikoak e<br />

en s bjek aren e a bere a arnaren ar ean. Hala ere, kli iko<br />

horiek errepika rik egon behar d e ga a riko NP edo pro mod ra .<br />

Bes e ik, adi ean per sona berari dagokion kli ikoa errepika ea kli iko hori<br />

hir garren per sonakoa denean bai ik e<br />

(68) a . Lib r a ekarri dio-(3p .--ABS .-3p .DAT, 3p .- ERG)<br />

b . * Lib r a ekarri dida<br />

c . * Lib r a ekarri didag<br />

.<br />

. ABS . l p .DAT, 1 p . ERG)<br />

. ABS . l p .DAT, 1 p . ERG)<br />

d . *Lib r a ekarri di e (3p. ABS . 2p .DAT, 2p . ERG)<br />

Errepika rik da den hir garren per sonako kli iko horiek erreferen ia bera<br />

d enean, i enordain bih rkari ba<br />

e ine koa delarik .<br />

(69)<br />

a .*Joneki pro<br />

b . Jonek<br />

Baina anafora hori, adi<br />

g nea be e en d enean bai ik e<br />

e d<br />

r a ) behar da, pro ka egoria isila<br />

r ai oso mai e d<br />

predika -osagarri ik har en d enean, s bjek a e<br />

adi<br />

ri eak e ar en bai io 21<br />

. ABS, 3p . ERG)<br />

. ABS, 3p . ERG)<br />

an objek -arg men aren<br />

. Anaforak bere 8-papera<br />

(70) a. Joneki bere b r ai in eresgarri a i da ka<br />

b. Joneki bere b r ai beharre koi bih r<br />

c. Joneki bere b r arii beharre koi deri o<br />

21 Williams-i (1980) jarraiki, s bjek ari e a predika ari indi e bera egoki<br />

.<br />

en

342<br />

Adi ma ri ea, iragangai a denean (71), e da posible horrelako anaforarik<br />

erabil ea, arra oia i alierarako aipa d g n berbera li ekeelarik : i enordain<br />

bih rkariak, s bjek ak behar d en 0-papera har en d s bjek ak paperik<br />

gabe gera en delarik . Aipa ekoa da ir di( ) adi ak, osagarri mod ra<br />

perpa s ikiak har en di enean, adi iragangai ek be ala joka en d ela,<br />

hori arg men bakarra O-marka en d elako hipo esiaren aide doalarik. 22<br />

(71) a .*Jonii bere b r ai Iasaii ego en aio<br />

b .*Jonii bere b r ai a karrai aio<br />

c .*Joneki bere b r ai a karrai d<br />

d .*Jonii bere b r ai beharre koi bih r aio<br />

e .*Joneki bere b r ai po iki dir di<br />

Hor a , arg men bakarreko adi ak di g nean, arg men hori<br />

absol iboa ein erga iboa marka a egonik ere, adi horien s bjek<br />

mod ra a al en den arg men ak bere paper ema ikoa i enki-predika ik<br />

e a e adi e ik jaso d ela ler behar d g , adi hori kas a marka en<br />

d en b r a O-marka eko gai e delarik.<br />

(71) adibideen da ak (72) adibideekin erka en badi g , ha da, anafora<br />

ba ar eka beharrean, erreferen ia askea d en elemen ba ar eka en<br />

bad g , enbai kas an, ondorio grama ikalak lor en di g .<br />

(72) a . Mikeli2 T ak rrai Iasaii ego en aio, bisi a ba<br />

d enean<br />

b .*Irakasleari2 Joni a karrai aio<br />

22 Gogora bigarren a alaren 2 .2 .5 . a pisailean iradoki d g na : ir di( ) adi ak<br />

osagarri mod ra perpa s ikiak har en di enean arg men hori baino har en e d ela<br />

garbi badir di ere, osagarri mod ra konple iboak har en di enean, bi aldaera desberdin<br />

di ; alegia, konple iboa baino har en e d en aldaera ( [Mikel gaisorik dagoela ] dir di ),<br />

e a konple iboa gain bes e arg men ba ere har en d en aldaera (Mikelek [bere ama hil<br />

aiola] dir di).

c . pro-k2 Joni a karrai d<br />

d . Nag siari2 Joni beharre koi bih r aio<br />

e .*Joneki Per ri/Per i po iki dir di<br />

(7 lb) adibideari dagokione , grama ikal as nik e a ekidin dai eke<br />

i enondo-predika a alda (72'b) . Nor-nori lag n ailea erabili ahal<br />

i a eko, 'har aile' ba onar en d en i enondoa i an behar d g (Jon<br />

beharre koa da irakaslearen a ) . Hor a , i enondoak bad nolabai eko<br />

eragina lag n aileak har di akeen kli ikoak erabaki eko ord an . (72c)<br />

adibidearen kas an berri , elkarri ke an par e har en ari den bes e<br />

per sonaren kli ikoa d en adi ki alok iboa erabili d g , hori be i posible<br />

delarik .<br />

(72'b) Irakasleari Joni beharre koai aio<br />

Baina a er de ag n a rrerago bih rkari as ne ik rr n dagoen<br />

lag n ailearen ha ake a ha .<br />

343

344<br />

3 .3 .6. Kli i a ioa e a perpa s ikien berran olake a<br />

3 .3 .6 .0. I alieraren da ak<br />

Ri i-k (1986) i aliera ger a en diren (73) adibideen an erako kli i a ioak<br />

perpa s ikie an ger a en diren berranalisien adiera le a har di (73a) :<br />

adi ma ri eari gainera en aion kli ikoa i enondoaren arg men a da e a e<br />

adi nag siarena .<br />

(73) a . Giannii glih [ i affe iona o eh]<br />

b .? I nos ri amici glii hanno reso [[Maria pi<br />

affeciona a [e]il<br />

Bes e ik, S o ell-ek (1991) i aliera ko albokide as naren (73b)<br />

eskaki na, eraik n a ha e an ger a en den berran olake aren adiera le a<br />

jo d . Berranalisian er a riko predika aren b r a adi ari i sas en ba aio,<br />

e da albokide as naren eskaki nerako apar eko a alpenik eman behar .<br />

Berran olake a horrek, adi ari edo berari i sa siriko kli ikoari, kli iko horri<br />

dagokion arg men aren a arna goberna en i behar dio .<br />

E skara ere, a rreko sailean eskainiko d g n (74'b) adibidearen<br />

ger aerak, i alieraren kli i a io horren an a nabaria d : i enondoaren<br />

arg men ba i dagokion kli ikoa lag n aileari gainera aio, e a bera ,<br />

arg men hori AParen barnean ga a beharrean, perpa s ma ri ean<br />

ga a da .

3 .3 .6.1 . E skara enbai arg men ren kli i a ioa onar en<br />

d en i enondoak<br />

345<br />

A pisail hone an, 'har aile' ba i dagokion kli ikoa onar en d en<br />

beharre ko e a kal egarri be alako i enondoe gain, bigarren a alaren<br />

22232 a pisailean aipa di g n ne rri-i enondoen kas a ere, gogora<br />

behar d g (74) . Ha e an ere, i enondo-mo ak bad erik sirik<br />

lag n ailearen ha ake an e a bi i akien ar eko ne rri-konparake a egi en<br />

dene , bi i aki horiei dago kien arg men ek (kli ikoak), lag n ailean<br />

ber an ere ager dai e ke .<br />

(74) a . Gona hori l ea d Mirenek<br />

b . Ha r horrek apa ak ikiak di<br />

c .*Gona hori l ea aio Mireni<br />

d . *Ha r horri apa ak ikiak ai kio<br />

e . Gona hori l ea da Mirenen a<br />

f . Zapa ak ikiak dira ha r horren a<br />

T iki e a l e be alako i enondoek beren s bjek ari (gona, apa ak )<br />

e ar en dio en paper ema ikoa gain, bad e mod berean arg men ba<br />

'har ailearen' paper ema ikoa marka eko ahalmena . Har ailearen paper<br />

hori AParen bamean ber an ga a dai eke (74e) e a (74f) adibidee an be ala,<br />

baina badago bai a lag n ailean kli iko erga ibo mod ra ga a eko a kera<br />

ere .<br />

Beharre ko e a kal egarri be alako i enondoen kas an ere, an eko<br />

jokaera ik s dai eke : AParen barnean des ina ibo posposi ioa marka riko<br />

arg men mod ra edo lag n ailean kli iko da ibo mod ra ga a dai ekeen<br />

'har ailea' har de ake e (75) :<br />

(75) a . Lag n hori kal egarri aio Mikeli<br />

b . G rasoak g i beharre koak ai kie ha r ikiei<br />

c . Mikelek lag n hori kal egarria d<br />

d . Ha r ikiek g i beharre koak di e g rasoak<br />

e . Lag n hori kal egarria da Mikelen a

346<br />

f . G rasoak beharre koak dira ha r ikien a<br />

Egon adi arekin_ ager en diren predika en kas an ere, badago<br />

predika aren arg men a den elemen ba predika -sin agmaren barrean<br />

edo kanpoan ga a eko a kera ere (76) .<br />

(76) a . Mikel g re ain dago<br />

b . Mikel ain d g<br />

c .*Mikel ain aig<br />

A ken kas hone an ain predika -b r aren arg men a geni ibo<br />

markad n arg men mod ra-(76a)-edo lag n ailean kli iko erga ibo<br />

mod ra (76b) ga a dai eke, baina e kli iko da ibo mod ra (76c) .<br />

S bjek aren paper ema ikoa bai ik e in e ar de ake en i enondoen<br />

kas an, e in erabil dai eke i an adi a baino (77a), bes elako lag n aileak<br />

ba er rik da delarik .<br />

(77) a . Ander oso berri s a da<br />

b.*Jonek Ander oso berri s a d<br />

c .*Joni Ander oso berri s a aio<br />

(78a) be alakoak, onargarriak dira baina horie an gainera d g n kli ikoa<br />

e dagokio i enondoaren arg men ba i, min a en ari den bes e per sonari<br />

bai ik . Adi ki alok iboak di g ha ek.<br />

(78) a . Ander oso berri s a d k/d n<br />

b.*Ander oso berri s a aik/ ain<br />

Baina lag n ailean, predika -sin agmaren arg men ei dago kien<br />

kli ikoe gain, j abego alienagarria' ein jabego alienae ina' adiera en<br />

d en s bjek en a alei ere egoki daki kieke lag n ailearen kli iko<br />

erga iboak (79, 80) .<br />

(79) a . Anderren ilea l ea da<br />

b . Anderrek ilea l ea d

c .*Anderri lea l ea aio<br />

(80) a . Anderren e ea k n(a) dago<br />

b . Anderrek e ea k na d<br />

c . *Anderri e ea k na aio<br />

Hala ere, ik si (79) e a (80) adibideak, e a bai a (76) saileko adibideak ere,<br />

e direla (74) e a (75) saile akoak be alakoak: geni iboa marka riko<br />

arg men a bi arg men ko adi a erabil en denean ere ga a dai eke<br />

predika aren edo s bjek aren barnean, lor en diren ondorioak horren<br />

do oreak e diren arren : erka (81 a, b, c) adibideak, (81 d, e) adibideekin .<br />

(81) a . Mikel [g re ain]-d g<br />

b . Anderrek [bere lea] l ea d<br />

c . Anderrek [bere e ea] k na d<br />

d .*Lag n hori Mikeli [Mikelen a kal egarri] aio<br />

e .*Mirenek gona hori [Mirenen a lab rra] d<br />

Horrenbes e , (81 a), (8lb) e a (81c) kas e an aide ba e ik, e a (81d) e a<br />

(8 le) kas e an bes e ik, berei i beharreko bi ger aera d g la pen sa behar<br />

d g : a ken bi kas e an bene an kanpora di g i enondoaren bi<br />

arg men ak, e a bera , horren arabera egindako lag n aile ba en<br />

ha ake aren a rrean ga dela pen sa de akeg . Hasierako hir adibidee an<br />

ordea, adi iragangai ba en (i an edo egon ) edo adi iragankor ba en<br />

(ed ki edo kan) osagarri mod ra er a dai e keen i enondoen (edo<br />

orokorki predika en) a rrean ga de, e a bera V sarrera beraren ha ake a<br />

da arg men bakarreko edo bi arg men ko perpa saren erake a<br />

erabaki en d ena .<br />

Bes e ik, kli i a ioa nolabai eko berranalisiaren adiera le bali , berranalisi<br />

hori agerian en d en frogen a rrean desberdin joka beharko l ke e<br />

(81a, b, c) be alakoek e a (81 d, e) be alakoek . Bene an perpa s-<br />

adi ondoaren ar eka eari dagokione , bai kas ba ean e a bai bes ean<br />

e ine koa dela ik s dai eke (82) .<br />

(82) a .*Mirenek gona hori lab rra bene an d<br />

b .*Mikeli lag n hori kal egarria bene an aio<br />

347

348<br />

c .*Mikel ain bene an d g<br />

Zain egon sek en iaren kas an e dir di berranalisia hi egin<br />

dai ekeenik, eren kli iko erga iboa a al en denean (83b) e bai aig ain<br />

egon sek en iarik ager en egon adi aren desberdina den adi iragankor<br />

ba bai ik (ed ki edo kan) (83d, e)) .<br />

(83) a . Mikel [g re ain] dago<br />

b . pro-k Mikel [ ain] d g /da kag<br />

c. *pro-ri Mikel [ ain] aig<br />

d . Mikel [g re ain] ea n da hir ord<br />

e . pro-k Mikel ain ed ki d g hir ord<br />

Adi ki perifras ikoa eska en d en aspek alki marka riko aldaki ba<br />

ha a en d g nean (83 d, e), garbi ik s dai eke kas bakoi ean (arg men<br />

bakarreko edo bi arg men ko esaldiak) adi -sarrera ba ha a d g la e a<br />

berranalisiaren adiera le a har li ekeen ain egon sek en ia e dela<br />

a al en eorikoki berranalisi horren adiera le li ekeen (83 e) adibidearen<br />

kas an .<br />

I l gai e en ord an bene an kanpora riko arg men ba en adiera leak<br />

i an li e keen (74) e a (75) adibidee ara . Errepika di ag n adibideok<br />

arg men a ioa has a rre ik .<br />

(74) a . Gona hori l ea d Mirenek<br />

b . Ha rrak apa ak ikiak di<br />

c .*Gona hori l ea aio Mireni<br />

d .*Zapa ak ikiak ai kio ha rrari<br />

e . Gona hori Mirenen a l ea da<br />

f . Zapa ak ha rraren a ikiak dira<br />

(75) a . Lag n hori kal egarri aio Mikeli<br />

b . G rasoak g i beharre koak ai kie ha r ikiei<br />

c . Mikelek lag n hori kal egarria d<br />

d .*Ha r ikiek g i beharre koak di e g rasoak<br />

e . Lag n hori kal egarria da Mikelen a

f. G rasoak beharre koak dira ha r ikien a<br />

Kas ha e an bene an ga a di g i enondoaren bi arg men ak AP ik<br />

kanpo (74 a, b e a 75 a, b) . A al en diren adi kiak (d , di , aio, ai kie )<br />

lag n aileen sailean sar geni ake alan arik gabe, bere iki aio, ai kie<br />

adi kiak inolako adi aren hi egi-sarrerari e bai ago kio . 23 Edo ein<br />

mod an, i enondoan asko an a al en den enbaki-kom n ad raren<br />

markak (-a(k)) ailago egi en dig oraindik berranalisi horren a kera.<br />

I enondoaren e a lag n ailearen ar eko albokide as na a al eko, pen sa<br />

de ag n adi ki perifras ikoe an ere (84) an eko ger aera d g la, e a e<br />

d g la berranalisia hi egi en : adi kiaren a i le ikoak e a lag n aileak<br />

jarraian a ald behar d e baie ko perpa se an .<br />

(84) a . Lib r a denda horre an erosi d<br />

b .*Lib r a denda horre an erosi bene an d g<br />

c . Lib r a e d a bene an denda horre an erosi .<br />

(85) a . Mirenek prakak ikiak di<br />

-b.*Mirenek prakak ikiak bene an di<br />

c . Mirenek di prakak bene an ikiak, e Ed rnek<br />

E skara, 'b r a-a ken' mo ako hi k n a da ; bera , b r ak be i a al en<br />

dira beraien islapen nag sia osagarri mod ra har en d en b r en ondoan .<br />

Horrela, V, edo eha kiago V-Asp be i a al en da VParen (edo AspParen)<br />

ahi pa den Infl b r aren e kerraldean . Mod berean V edo A b r en<br />

e kerrean beraien osagarria den AParen b r a (A) a al en da . Bene an<br />

be alako elemen ak AP edo IParen e kerrean adj nk a en badira, e in a al<br />

dai e ke inoi , i enondoaren edo adi aren a i le ikoaren e a lag n ailearen<br />

ar ean.<br />

23 EGLU-II grama ikaren egileek, a rkako arra onamend a egin d e (83 orrialdea): d ,<br />

di , aio e a ai kie be alako adi kiak, predika -osagarri ba ekin a al en direnean,<br />

lo ra ko adi ak direla defenda d e .<br />

349

350<br />

B ka eko gogora 3 .3 .2 . sailean emandako hainba frogak (esk mako<br />

adabegiaren igoera, eraik n a konpara iboak e a bes erik e elemen aren<br />

ar ekake a) i an adi aren e a bere ondoan a al en den i enondoaren ar ean<br />

berranalisirik egi en e dela defenda era eraman gai ela .<br />

Ondorio , i enki-predika aren enbai arg men adi nag siaren kli iko<br />

mod ra baimen en d en eraik n a ha e an e in pen sa dai eke adi<br />

nag siak e a i enki-predika ak ni a e bakar mod ra joka era eramango<br />

li keen berranalisirik ger a denik, i enondo ba ek beraien arg men -<br />

egi ra ga a en baimend ko liekeen adi a erabaki eko gai direla bai ik.<br />

A al eko fal a aig n ger aera nag sia bera , ha e da: i enondo ba ek<br />

erga iboa eska en d en arren bes e ba ek da iboa ein erga iboa onar en<br />

d e 'har aile' horre arako .

3 .3 .6 .2. Lag n ailearen ha ake a e a predika en mo ak<br />

X'-Teoria grama ika-ka egoria g ie arako be e behar dela onar , V<br />

ka egoriaren barnean hainba sail (iragankorrak, inerga iboak, inak sa iboak)<br />

berei dai e keen be ala A ka egoriarako ere an eko sailak ego ea espero<br />

li eke arg men -kop r a e a sorrera-g nea kon an har rik . Cinq e-k<br />

(1990) i enondoen ar ean ere inerga ibo/inak sa ibo berei ke a bila en<br />

saia da i aliera e a fran esarako, e a i an ere, horrelako sailak berei<br />

dai e keela defenda d hainba sin a i-frogaren bide .<br />

Cinq e-ren iri i , i enondoek ere horrelako sailkapena onar en d elako<br />

a arnarik nabariena, (86) e a (87) perpa se an a al en diren<br />

andakake e an ik s dai eke : cer o edo sic ro i enondoek bi arg men ko<br />

(86a, 87a) edo arg men bakarreko perpa sak (86b, 87b) ga a di ake e .<br />

(86) a . Gianni cer o/sic ro [che err ]<br />

b . [Che err ] cer o/sic ro<br />

(87) a . Gianni cer o/sic ro [di q es o]<br />

b . [Q es o] cer o/sic ro<br />

(86a) e a (87a) adibidee an i enondoak bi arg men har di : (86a)<br />

adibidean Gianni DPa e a perpa s konple ibo ba dira arg me horiek e a<br />

(87a) adibidean, Gianni DPa e a PP ba . (86b) e a (87b) adibidee an ordea,<br />

arg men bakarra dago (s bjek a), bi kas e an s bjek hori a<br />

adibidee ako barne-arg men a (perpa sa edo PPa) delarik . Iragankor/<br />

inak sa ibo andakake a ba en a rrean ga dela esan dai eke argi e a garbi .<br />

E skara ere, an eko da ak a rki di akeg :<br />

(8 6') a . Per i r dago [e orriko arela]<br />

b . Zi r(ra) da [e orriko arela]<br />

(8 7') a . Per i r dago [horre a ]<br />

b . Hori i r(ra) da<br />

351

352<br />

Kas bakoi ean a al en den adi a aide ba era irik, e skara ere, i r<br />

i enondoaren kas an behin a iragankor/inak sa ibo andakake a ik s<br />

dai ekeela s e d g , arg men bakarreko e a bi arg men ko eraik n a<br />

analogoak bai i g .<br />

Onar de ag n, i enondo g iak X'-Teoriaren arabera isla en direla, e a<br />

l e, handi , kal egarri edo beharre ko be alako i enondoek bi<br />

arg men ko ( ema e a har ailea) egi ra isla en d ela. Kas g ie an<br />

d g a kera arg men bakarreko esaldiak egi eko (hori l ea da, hori<br />

beharre koa da, . . . .) . Horrela, predika aren s bjek seman ikoa (gona<br />

hori, apa ak, lag n hori, g rasoak ), be i beharre koa delarik, i enondoen<br />

barne-arg men a har ko d g e a bes e arg men e arako bes elako<br />

g ne ba k bila beharko di g .<br />

Demag n l e e a kal egarri be alako i enondoekin a rki en di g n<br />

kas -ered ak, adi -predika en kas an be ala, sorrera-g nearen<br />

adiera leak direla: espe ifika ailean sor riko arg men ei erga iboa<br />

e ar en aie e a osagarrian sor rikoei absol iboa. 24 Horrela, predika<br />

ha en g ien (kal egarri, lab r, . . . ) s bjek seman ikoak beren osagarri<br />

mod ra sor ko lira eke, e a bes e ik, 'har aile' arg men a i enondoaren<br />

espe ifika ailean sor ko li a eke e inbes ean erga ibo marka erama ea<br />

eska en d en l e be alakoen kas an . Har aile horre arako da iboa ein<br />

erga iboa onar en d en kal egarri e a beharre ko i enondoen kas an,<br />

ailagoa da sorrera-g ne ba erabaki ea: momen , demag n arg men<br />

hori adj nk mod ra sor en dela ; ord an har ko d en kas a bes e arra oi<br />

ba en araberakoa i ango da e a e sorrera-g nearen araberakoa .<br />

'Har aileak', predika -sin agmaren barnean ga a en denean, kas a<br />

posposi io ba e ik (-(r)en a ) har en d , baina bi arg men ak AP ik kanpo<br />

24 Da ibo marka darama en arg men e arako e dago garbi sorrera-g ne eha a ba o e<br />

d en . Erga ibo e a absol iboarekin ba era a al en direnean, adj nk ak direla pen sa<br />

gene ake, Varen osagarria e a espe ifika ailea bes e bi arg men e be erik bai a de, baina<br />

nor-nori mo ako lag n aileak di g nean, espe ifika ailean ere sor li eke da iboa har ko<br />

d en arg men hori .

ga a en direnean, e berdin as nak a ald ko dira: 25 espe ifika ailean<br />

sor riko arg men ari erga iboa e arriko aio be i baina adj nk mod ra<br />

sor riko arg men rako, bada de erga iboaren e a da iboaren a kerak .<br />

(88) a . IP<br />

gona<br />

i<br />

A P<br />

A '<br />

Mirenen<br />

PP<br />

a<br />

NP<br />

A'<br />

A<br />

a<br />

i<br />

l ea<br />

A<br />

da a<br />

b .<br />

lag n I ,<br />

hori<br />

i /<br />

A P I<br />

daa<br />

i<br />

A '<br />

PP A'<br />

Mikelen a /<br />

NP A<br />

i<br />

353<br />

kal egarria<br />

Predika -sin agmaren bi arg men ak AP ik kanpo ga a en direnean,<br />

joka riko i an lag n ailearen orde , nor-nori edo nor-nork lag n aileak<br />

ager en dira . Lag n aile hori AParen mo aren araberakoa delarik .<br />

25 H rrengo adiera pene an e gara islapen f n ionalen eha apena egi en saia ko .<br />

A pisail hone arako garran ia i an de akeela e a, Laka-ri (1991) jarraiki ga ai kio e a<br />

A P jarri d g predika a menpera en d en lehenengo islapen f n ionala delakoan .<br />

Horren gainean, IP isladapena gainera d g , ber an MP, TP, AgrP edo er dagoen<br />

eha behar e i a eko . Edo ein kas an, A bera I(nfl) ka egoriaren a i ba li a eke<br />

e a I(nfl) mod ra i enda d g naren barman, bali eke enbai ka egoria desberdin gehiago<br />

ego ea .<br />

Bes alde, h rrengo a alean ik siko d g ne , s bjek aren e a predika aren ar eko<br />

enbaki-kom n ad raren berri ema eko, AP e a A P islapenen ar ean, kom n ad ra hori<br />

ga a eko balio de akeen islapen f n ional ba dagoela proposa dai eke . Edonola, ara o<br />

hori IV a alerako iko d g .

354<br />

(89) a . IP<br />

Mirenek \<br />

A P 1 d a<br />

NP<br />

2<br />

A<br />

lab rra<br />

b . IP<br />

Mikelii<br />

l'<br />

Mikelek<br />

11-1"<br />

/<br />

1<br />

\ A P<br />

f<br />

A '<br />

lag n<br />

hori<br />

aioa<br />

d a j<br />

2 P A<br />

A'<br />

PP A'<br />

NP<br />

A<br />

a<br />

2 kal egarria<br />

Ik si adiera pen ha e an AParen e a A P islapen f n ionalen ar ean e<br />

d g la VP mod ko ka egoria le ikorik koka : horrela lag n ailea (A P),<br />

A predika -b r aren islapen heda a da e a bera , i enondoak erabaki en<br />

di isla behar d en lag n ailearen e a garriak, ho s lag n aile horren<br />

arg men -kop r a e a arg men -mo ak. Predika a VP ka egoriakoa<br />

denean ere, mekanismo bera erabil en da, e a bera , harreman ena dago<br />

adi aren mo aren (iragankorra, inak sa iboa edo inerga iboa) e a<br />

lag n ailearen mo aren (i an, ed n) ar ean .<br />

(86') e a (87) adibidee ara i li , (86'a) e a (87'a) adibideen i enondoak<br />

iragankorrak.direla defenda d g . Bes e ik, konple iboa edo ins r men ala<br />

d en arg men a osagarriaren g nean sor en dela pen sa behar d g ,<br />

g ne horre an ga a en bai ira hi egi-sarreraren a pika egori a eari<br />

dago kion arg men ak e a gainera, aldaera inak sa iboan hori e bai a<br />

man en en den arg men a . Bes e arg men a (Per ) bera , [spec, A]<br />

g nean sor dela pen sa behar d g , baina e d sek lan erga ibo kas a<br />

erama en, absol iboa (osagarriaren g nean sor riko arg men en kas<br />

ipikoa) bai ik .<br />

Ik si gainera, aldaera iragankorra a al en denean e dela posible i an<br />

adi a, halabeharre egon adi a a kera behar bai a . Kas ha e an, AP e a<br />

A P islapenen ar ean, egon adi ari dagokion VP islapena d g e a bera ,<br />

lag n ailearen islapen heda a adi horri dagokio e a e osagarri mod ra

d en i enondoari . Ondorio , lag n aile horrek e d erik sirik<br />

i enondoaren arg men -egi rarekin : i r i enondoak, iragangai a<br />

denean, i aki-mailako predika ak isla en di , baina iragankorra denean,<br />

egoera-mailako predika ak isla eko gai da egon adi arekin a al<br />

dai ekeelarik (gogora bigarren a alaren 2 .2 .2 .2 . a pisaila) . Ik si bes e ik,<br />

i enondo horrek, i aki-mailako predika ak isla en di enean enbakikom<br />

n ad ra ere har de akeela (90b, 91b)<br />

(90) a . I^ b . IP<br />

Per /i<br />

i l<br />

l"<br />

pro I'<br />

A P I 11dago<br />

A P 1<br />

A ' daa<br />

i AP A<br />

VP<br />

r\ V'<br />

A<br />

i CP<br />

A'<br />

A<br />

i r(ra)<br />

V<br />

CP<br />

.l-\<br />

e orriko<br />

arela<br />

e orriko<br />

A' arela<br />

A<br />

i r<br />

355<br />

a

356<br />

(91) a . IP b .<br />

Per i I'<br />

i<br />

A P I<br />

dago<br />

VP<br />

1<br />

A '<br />

A<br />

i r<br />

A<br />

i<br />

IP<br />

hori I'<br />

A P 1<br />

A i r(ra)<br />

Horrela, (88) edo (90a) (91a) be alako adibidee an, g ne bakarreko<br />

lag n ailea edo adi a d g ne , AP ik soilik arg men ba a era dai eke e a<br />

a erako den arg men a AParen barnean kas aren beharrak e in ase<br />

di akeena i ango da : l e e a kal egarri i enondoen kas an, har aileak<br />

-ren a posposi ioa har de ake e a bera , a erako dena, osagarrian sor riko<br />

arg men a i ango da.<br />

Zi r i enondoaren kas an ordea, osagarrian sor riko arg men ek e d e<br />

kas -beharrik : ba a CP mailakoa da e a bes eak, - posposi ioa darama .<br />

M gi ko den arg men a bera , espe ifika ailean sor rikoa i ango da .<br />

[spec, A] g nean sor riko arg men horrek, erga iboa har beharko l ke,<br />

baina AP e a A P isladapenen ar ean egon adi a dagoene , A hori adi<br />

inak sa ibo horren islapen heda a da e a bera m gi riko arg men ak<br />

(Per ) absol ibo kas a har ko d , egon adi ak g ne bakarreko<br />

lag n ailea isla en bai .<br />

L e e a kal egarri i enondoen kas ra i li , bi arg men ko lag n ailea<br />

isla en bad e, kas a bes e mod ba e e in lor de akeen osagarria e e ik,<br />

bes e arg men a ere, a erako da, lag n ailearen kom n ad ra-eskaki nei

357<br />

eran eko : arg men aren sorrera-g nearen arabera, da iboa edo erga iboa<br />

e arriko aie arg men horiei .<br />

B ka eko, i r i enondoaren aldaera inak sa iboa ere bad g . Aldaera<br />

horrek e d egoera-mailako predika rik isla en e a bera , e da onargarria<br />

egon adi aren osagarri mod ra, d en a kera bakarra g ne bakarreko<br />

lag n ailea (i an) isla ea da . I enondoaren osagarria DP ba denean, (91b)<br />

kanpora a erako da lag n ailearekiko kom n ad ra ga a eko . Baina<br />

arg men hori konple ibo ba denean, e da kom n ad ra hori ga a eko<br />

baliagarria i ango e a pro- esple ibo ba sor ko da [spec, I] g nean<br />

'Islapenaren Oinarri Zabald a' be e eko .<br />

Lab rbild , i an e a egon adi ekin ba era a al en diren predika -<br />

eraik n en berri ema eko, e da berranalisia proposa eko beharrik .<br />

Adi ean a al dai e keen kli iko desberdinak a al eko, nahikoak dira<br />

ondoko bi onarpenak: lehendabi i , i enondoen ar ean, adi en ar ean<br />

be ala, i enondo iragankorrak e a iragangai ak berei dai e ke. Bigarrenik,<br />

predika -eraik n e an a al en den i an adi a lag n aileen sailekoa dela<br />

e a bera A islapen f n ionalean er a en dela onar d g , horrela,<br />

er a ko den lag n aile-mo a (nor, nor-nork, nor-nori) i enondoaren<br />

mo aren araberakoa i ango da, i enondo horren islapen heda a i ango bai a .<br />

Egon adi a ordea, V ka egoriakoa da, e a bera , adi horren bide<br />

eraiki ako predika -eraik n en arg men en e a kli ikoen kas -ered ak,<br />

egon adi horri dago kionak dira e a e APari berari dago kionak, egon<br />

adi a bai a lag n ailearen islapen heda a erabaki en d ena.

358<br />

3 .3 .6.3 . Jo, ir di( ) e a iri i adi ek a pika egori a riko<br />

predika ak e a kli i a ioa<br />

Froga di ag n orain a rreko sailean a er ako i enondoen jokaera i an,<br />

egon edo ed n e diren adi ekin, a rreko sail horre an proposa riko<br />

eoriak a rresa en d en be ala, bene an le ikoak (e lag n aileak) diren<br />

adi horien arg men -egi ra kas -ered ei dagokiene AParen arg men -<br />

egi raren gainean e ar en o e den ik s eko .<br />

Hir adi en jokaera a er ko d g : aide ba e ik, jo adi iragankor ipikoa;<br />

bigarrenik, i enki predika ekin ba era bi ered (nor-nork e a nor-nori) a al<br />

de akeen ir di( ) adi a, e a b ka eko nor-nori-nork ered koa den iri i<br />

adi a. Bigarren a alaren 2 .2 .5 . e a 2 .2 .6 . a pisaile an ik si d g ne ,<br />

ir di( ) e a iri i adi ek, perpa s ikiak e e ik, konple iboak ere har<br />

di ake e osagarri mod ra ; jo adi ak berri , prola ibo markad n perpa s<br />

ikiak baino e di har en .<br />

Has gai e enjo adi aren ered aren a erke a :<br />

(92- ) a . Dendariak erak slek ko apa ak ikiegi a jo di<br />

(ha rraren a )<br />

b.*Dendariak ha rrari erak slek ko apa ak<br />

ikiegi a jo di kio .<br />

Ik s dai ekeene , iki i enondo iragankorra d g nean ere, kas a behar<br />

d en Aren osagarria AP ik kanpo ga a dai eke absol ibo kas a har e a<br />

perpa s ma ri earen lag n ailearekiko kom n ad ra ere ga a (92a),<br />

baina kas a AParen barnean har de akeen bigarren arg men a e in ga a<br />

dai eke kanpoan : jo adi a bera iragankorra dene , [spec, V] g nean<br />

sor riko arg men rako, erga ibo kas a behar d . Hor a , [spec, A]<br />

g nean sor riko arg men rako, da iboa bai ik e da germen, baina jo<br />

adi ak e d onar en nor-nori-nork mo ako lag n ailerik e a (92b)<br />

ba er rik dago .

359<br />

Ga a bera ger a en da kal egarri i enondoaren kas an : berriro ere,<br />

adi aren ered a AParen ered aren gainean e ar en da, hir arg men ko<br />

lag n ailea ba er (93b) .<br />

(93) a . Amak lag n hori (Mikelen a ) kal egarri a jo d<br />

b.*Amak Mikeli lag n hori kal egarri a jo dio<br />

Jo adi a iragankorra da e a bera , bi arg men ko lag n ailea eska en<br />

d : [spec, V] g nean, arg men ba (DP) sor ko da e a osagarriaren<br />

g nerako, bi ha agai d g : aide ba e ik - a b kaera daraman predika a<br />

e a bes e ik, absol ibo marka har en d en elemen a. Lehenengoa adi aren<br />

a pika egori a ioari dagokion marka bere ia delako e a adi aren e kerralde<br />

absol an a ald ohi delako pen sa de akeg osagarrian sor en dela .<br />

Absol ibo marka daraman elemen a kas -marka hori osagarrian sor riko<br />

arg men ei e arri ohi aielako e a e inbes ekoa delako pen sa behar d g<br />

g ne horre an sor en dela. Ir enbiderik erra ena bera , bi elemen horiek (-<br />

a markad n predika a e a absol iboa daraman arg men a) osagai<br />

bakarrean bild rik da dela pen sa ea da .<br />

Eraik n a ha e an sin a i-mailan bene an predika -osagarria e a adi a<br />

elkar ko li keen berranalisi-erregela ba aplika ko bali , espero li ekeena<br />

da (92b) e a (93b) eraik n ak onargarriak i a ea da, eren kal egarri a jo<br />

edo ikiegi a jo sek en ia osoak predika konple ak bailira eke e a<br />

bera bi predika en arg men g iek har baile ake e kas a predika<br />

bakarrean sor ak balira be ala.<br />

Edonola, adi ha ek a pika egori a en d ena (predika -osagarri soila<br />

i an gabe) perpa s iki ba dela onar en bad g ere, predika aren<br />

s bjek seman ikoak har en d en kas a adi ma ri earen objek a bali<br />

har ko l keen absol ibo marka bera da. Horrenbes e , bi a kera d g<br />

perpa s ikiaren s bjek horren kas a a al eko : aide ba e ik, kas a, jo<br />

adi ak kas -e arke aren mekanismo bere iaren bide eslei diola pen sa<br />

de akeg ; e a bes e ik, s bjek hori perpa s iki ik kanpo a era dela e a<br />

adi nag siaren infle ioaren g ne eha ba ean (objek enari kas a<br />

e arriko li aiokeeneko g nean) har d ela pen sa de akeg .

360<br />

Lehenengo a alaren 1 .6 . a pisailean iradoki d g ne , e skara e dago<br />

kas -e arke a bere irik e a (92) e a (93) be alako adibidee an ger a en<br />

denak, perpa s ikiaren s bjek aren igoera i an behar d : 26 s bjek hori<br />

pl rala denean (92a), adi ma ri ean ere, pl raleko kom n ad ra a al en<br />

da .<br />

Ik s de ag n orain ir di( ) adi aren jokaera : esana d g ne , adi ha<br />

konple ibo ba ekin edo i enondo-predika ba ekin a al dai eke. Konple ibo<br />

ba ekin a al en denean, bi mod ko eraik n ak di g , alde ba e ik<br />

s bjek rik gabekoak (94a, b), e a bes e ik, konple iboaren s bjek aren e a<br />

adi ma ri earen ar eko kom n ad ra a al en d enak (94c) .<br />

(94) a. [Ainhoa ha rd n dagoelal dir di<br />

b . Badir di [Ainhoa ha rd n dagoela]<br />

c . Ainhoak [ha rd n dagoela] dir di<br />

Ik s dai ekeene , s bjek ga a rik a al en e denean, ha da, ordena<br />

ne roko esaldia (94a) edo enfa i a riko esaldia (94b) d g nean, e a<br />

s bjek ga a a d en esaldia d g nean (94c), adi ki bera (dir di) a al en<br />

da . Horrenbes e , s bjek ageririk e dagoenean ere, adi horrekiko<br />

kom n ad ra egi en d en pro ba dagoela, ha da pro esple ibo ba dagoela<br />

pen sa behar d g , I slapenaren Oinarri Zabald a' be e dadin . Bigarren<br />

a alaren 2 .5 . a pisailean ik si d g ne , ir di( ) adi ak arg men<br />

bakarreko e a bi arg men ko aldaeren ar eko andakake a d ela pen sa<br />

behar d g , (94c) adibidean e in onar bai ai eke s bjek aren igoerarik.<br />

Konple ibo ba en orde perpa s iki ba d g nean, halabeharre koa da<br />

s bjek ga a a ( es ing r ik berresk ra dai ekeen pro ba e bada<br />

26 Chomsk -ren (1992) arabera, ingelesaren kas an ere, kas -e arke a bere ia hi egi en<br />

denean, an eko mekanismo ba e pen sa behar da : perpa s iki edo bere iaren<br />

s bjek a, ohi ko perpa se an objek ari kas a e ar en aioneko [spec, AgrO] g nera<br />

igoko li a eke e a han e arriko li aioke ak sa ibo kas a.

ehin a ) e a adi kia berbera da oraindik ere (95) . Hala ere, adi arekiko<br />

kom n ad ra a al en d en arg men a perpa s iki ik igo den s bjek a<br />

dela ler behar d g : i enki-predika ik har en d 6-papera e a i enki-<br />

predika horrekiko enbaki-kom n ad ra a al de ake, a ken gerbera<br />

honek s bjek e a i enki-predika hori osagai berean egon direla agerian<br />

jar en d elarik .<br />

(95) a . Lib r horreki [ i in eresgarri(a)] dir di<br />

b . pro-k [ i in eresgarri(a) dir di]<br />

c .*[In eresgarri dir di]<br />

d .*Badir di [in eresgarri]<br />

Bera , ir di( ) adi ak, iragankor/iragangai mod ko andakake a<br />

a al en d : konple iboa edo perpa s ikia i an dai ekeen proposi ioarg<br />

men bakarreko aldaera e a DP ba e a konple ibo ba 6-marka en<br />

di en bi arg men ko aldaera . Gainera, arg men bakarreko adieran, nor-<br />

nork edo nor-nori ered ko lag n aileak a al di akeen bi ar ean (96), bi<br />

arg men ko adierarako nor-nork ered koa bai ik e d onar en .<br />

(96) a . Lib r horieki [ i in eresgarri(ak)] dir di e/id ri<br />

d e<br />

361<br />

b . Lib r horieki [ i in eresgarri(ak)] ir di en ai ki<br />

c . Badir di/id ri d [lib r horiek in eresgarriak<br />

direla] 27<br />

d .[Lib r horiek in eresgarriak direla] ir di en ai<br />

(97) a . Lib r horiek id ri d e [in eresgarriak direla]<br />

b .*Lib r horiek [in eresgarriak direla] ir di en<br />

ai ki<br />

27 [Lib r hori in eresgarria dela] dir di esaldia ere, onargarria da baina e d g<br />

jaso adiera pena e ail earren.

362<br />

Has eko, ohi ra dene , adiera iragankorrean nor-nork ered ko<br />

lag n ailea a al en da, nor-nori ered ko lag n ailea e ine koa delarik.<br />

Bigarrenik, adiera iragangai ean, nor-nork edo nor-nori ered ko<br />

lag n ailea ik s dai eke, perpa s ikiaren s bjek a li ekeenak, ba ean<br />

erga iboa e a bes ean absol iboa har en d elarik. Hor a , e dir di<br />

arg men en sorrera-g neak arg men horiek har en d en morfologia-<br />

markan eraginik d enik, perpa s ikiaren s bjek ak erga iboa edo<br />

absol iboa har bai e ake.<br />

Arg men -egi ra konple agoa d en iki edo kal egarri i enondoen<br />

kas an, ir di( ) adi aren arg men -egi ra e a kas -ered a, i enondoaren<br />

arg men -egi raren gainean e ar en dira (98) : nor-nori edo nor-nork<br />

ered e ako adi kiak a al en dira, i enondoa edo ein i anik ere (98) e a<br />

gainera, i enondoen 'har aile' arg men a e in ga a dai eke perpa s<br />

iki ik kanpo (99) .<br />

(98) a . Erak slek ko apa eki [ i ha rraren a ikiak]<br />

dir di e<br />

b . Erak slek ko apa aki [ i ha rraren a ikiak]<br />

ir di en- ai ki<br />

c . Lag n horreki [ i Mirenen a kal egarria] dir di<br />

d . Lag n horii [ i Mirenen a kal egarria] ir di en ai<br />

(99) a.*Erak slek ko apa ek ha rrari ikiak *dir di kio<br />

b .*Lag n horrek Mikeli kal egarria *dir dio<br />

c .*Erak slek ko apa ek niri ha rra ikiegiak<br />

ir di en dida e<br />

d .*Lag n horrek Mikel niri kal egarria ir di en di<br />

Horrela, perpa s ikiaren b r a edo ein i enondo i anik ere, a al en den<br />

lag n ailea berbera da e a perpa s iki ik kanpo ga a dai ekeen arg men<br />

bakarra s bjek a da . Ondorio , lag n ailea erabaki en d ena i enki-<br />

predika a i an gabe adi nag sia dela esan gene ake .<br />

B ka eko, iri i adi aren jokaera a er ko d g . Bigarren a alaren<br />

2 .2 .5 . a pisailean ik si d g ne , adi honek ir di( ) adi ak be ala,<br />

andakake a ba a al en d , baina oraingoan bi arg men ko e a hir

363<br />

arg men ko aldaeren ar eko andakake a d g : bi arg men ko aldaerak,<br />

DP ba e a perpa s (konple ibo edo iki) ba eska en d ; e a hir<br />

arg men ko aldaerak, bi DP e a perpa s konple ibo ba . Edo ein mod an<br />

be i a al en dira nor-nori-nork ered ko adi kiak . Hir arg men ko aldaera<br />

aide ba era iko d g , e a perpa s ikiak har di akeen bi arg men ko<br />

adiera a er ko d g .<br />

(1 0 0) a . (Nik) hi aldi horrii [ i oso in eresgarri] deri o<br />

b . (Nik) apa a horiei [ i Jonen a ikiegi(ak)]<br />

deri e<br />

c . (Nik) lag n horrii [ i Anderren a kan egarri(a)]<br />

deri o<br />

(1 01) a.*Amak apa a horiei Jon ikiegi(ak) deri e<br />

c.*Amak Joni erak slek ko apa ak ikiegi(ak) deri e<br />

d.*Amak lag n horri Ander kal egarri(a) deri o<br />

e.*Amak Anderri lag n hori kal egarri(a) deri o<br />

Perpa s ikiaren s bjek ak be i har en d da iboa, b r mod ra d en<br />

i enondoa edo ein i anik ere (100) . Bes e ik, e ine koa da 'har aile'<br />

arg men a perpa s ma ri ean ga a ea (101), berriro ere perpa saren<br />

lag n ailea erabaki en d ena adi ma ri ea delarik.<br />

Lab rbild , jo, ir di( ) e a iri i adi ek osagarri mod ra perpa s iki<br />

ba har de ake ela esan de akeg . Perpa s iki horien s bjek ei kas a e<br />

aie kas -e arke a bere iaren mekanismoaren bide e ar en ; arg men<br />

horiek kanpora a era behar d e perpa s ma ri ean kas a har eko .<br />

Bes e ik, gora riko s bjek horrek har en d en kas a adi ma ri eak<br />

erabaki en d , A P ka egoria f n ionala Varen islapen heda a bai a .<br />

Horrela, perpa s iki ik gora riko s bjek ar adi ak isla riko<br />

lag n ailearen arabera e arriko aio kas ba edo bes e ba , arg men<br />

horren sorrera-g nea kon an har gabe : (92a), (98a) e a (100b) adibide ,<br />

g ne berean (adi nag siaren osagarria den perpa s iki ba en barr an)<br />

sor riko s bjek ak di g , baina hala ere, absol iboa, erga iboa e a<br />

da iboa har d e h rrene h rren . Areago, ir di( ) adi a, gai da nor-nork<br />

edo nor-nori ered ko lag n aileak isla eko, e a bera perpa s iki horren

364<br />

s bjek ari da iboa (98b) edo erga iboa (98a) e ar eko. Hona hemen<br />

adibide horiek g iak errepika rik, erkake a erra earren .<br />

(92) a . Dendariak erak slek ko apa aki [ i(ha rraren a )<br />

ikiegi a jo di<br />

(98) a . Erak slek ko apa eki [ i ha rraren a ikiak]<br />

dir di e<br />

b . Erak slek ko apa aki [ i ha rraren a ikiak]<br />

ir di en ai ki<br />

(1 0 0) b . (Nik) apa a horieii [ i Jonen a ikiegi(ak)]<br />

deri e<br />

3 .3 .6 .4 . Arg men -egi ra ik predika g ien islapenerako<br />

espero dai ekeen oro arapena<br />

A rreko sailean ik si d g ne , adi e arako onar rik dagoen<br />

iragankor/iragangai berei ke a, i enondo grama ika-ka egoriako<br />

elemen e ara ere heda dai ekeela defenda era eraman gai en a arna<br />

ba k a rki di g a er ako eraik n e an .<br />

E skara adi arekiko kom n ad ra har en d en arg men ek a al en<br />

di en kas -mo ak arg men horiek VParen barnean d en sorrerag<br />

nearen adiera leak direla defenda d e egileek (Le in, 1983 ;<br />

O har abal, 1990 ; Uriagereka, 1981) : osagarrian sor riko arg men ek<br />

absol iboa a al en d e e a espe ifika ailean sor rikoek erga iboa . Hala<br />

ere, ir di( ) e a iri i adi en kas an behin a , e dir di arg men en<br />

sorrera-g nearen e a har en d en kas aren ar ean horren harreman ena<br />

dagoenik, eren osagarrian er a riko perpa s ikian sor riko<br />

arg men ak da iboa edo erga iboa har bai e ake. Edonola, kon an har<br />

behar li a ekeena, arg men horien AParen barneko sorrera da e a e<br />

perpa s ikiak VP ma ri ean d en kokag nea .

365<br />

Horrela VP e a AP mo ako predika en ar eko e berdin as n nabari ba ik s<br />

dai eke; alegia, VP mo ako predika ak di g nean, sin agma horren<br />

egi ra ik ber a ik jakin de akeg arg men bakoi ak har ko d en kas a<br />

e a ein i ango den s bjek aren f n ioa be eko d ena. APen kas an ordea,<br />

e dago perpa s osoaren s bjek mod ra ler ko den arg men a ein<br />

i ango den aide a rre ik jaki erik, ha a ko den adi a e a lag n ailearen<br />

arabera hainba a kera bai ago : horrela, (88a) e a (88b) adibideen l e e a<br />

kal egarri i enondo ira nkorren kas an adibide , perpa saren s bjek<br />

mod ra, ba e an osagarrian sor riko arg men a ler ko da, e a bes e<br />

ba e an, [spec, A] g nean sor rikoa . Zi r i enondoaren kas an ere,<br />

ba e an i r as naren'esperimen a ailea' (90a, 91a) e a bes e ba e an,<br />

' ema' bera (90b, 9 lb) i an dai eke perpa saren s bjek a .<br />

Ondorio , AParen bene ako D-egi ra 'i k a rik' gera en da S-<br />

egi rarako pa soan kas aren beharrak direla e a arg men ek paira en<br />

di en m gimend en ka sa .<br />

Hala ere, orain ar e a rke di g n i enondo g iak, adi iragankorrekin<br />

edo adi iragangai inak sa iboekin harremane an jarri , i enondo<br />

iragankor a edo i enondo igangai inak sa ibo a har dai e keene arikoak<br />

dira . Baina, V e a A ka egorien ar eko oro arapen osoa lor eko, i enondo<br />

iragangai inerga iboek ere egon behar l ke e . 28<br />

28 Bis an da i enondoe arako erabil en ari garen erminologia ha adi e arako<br />

asma akoa dene oso eha a e dela . I an ere, adi inak sa iboei i en hori beren<br />

osagarriari ak sa ibo kas a e ar eko e in as nean oinarri e arri aie . I enondoek e d e<br />

beren arg men e ariko ba i ere kas a e ar eko ahalmenik e a bera , inak sa ibo i enak e<br />

d en handirik.<br />

Balio be a bera , erminologia horrek X'- eoriaren arabera espero dai e keen<br />

konfig ra ioei i ena ema eko. Bi arg men ko i enondoak iragankor i ena adiera iko<br />

di g , e a arg men bakarreko i enondo (iragangai )en ar ean bi sail egingo d g :<br />

arg men a osagarriaren g nean sor en denean, i enondo inak sa iboe hi egingo d g<br />

e a espe ifika ailean sor en denean, i enondo inerga iboe .

366<br />

B r io-k (1986) i enondoen arean osagarrian sor riko arg men bakarra<br />

d en i enondorik e dagoela defenda d , adi pasiboak e a beren<br />

an ekoak diren i enondoak konpara .<br />

(1 0 2) a . Nei sarebbero [ riconosci e] moi e l (di i ime)<br />

Beraien i ango dira e ag ak asko (bik ime arik)<br />

b .*Nei sarebbero [A sconosci e] moi e i (di i ime)<br />

Beraien e e ag nak i ango dira asko (bik ime arik)<br />

Ne- kli i a ioa da bain en adi inak sa iboen e is en iaren aide B r io-<br />

k (1981) eskainiriko frogarik esang ra s ene ariko ba e a froga horrek h s<br />

egi en d adi horie a ik h rbilen egon dai e keen i enondoekin . Horrela,<br />

B r io-k adi en sailkapena i enondoe arako baliogarria e dela defenda<br />

d .<br />

Cinq e-k (1990) ordea, i enondo iragangai en ar ean inak sa iboak e a<br />

inerga iboak berei dai e keela defenda d , ne-kli i a ioa erabili hain<br />

en ere bi i enondo-m l o garbi berei dai ekeela arg dia .<br />

(103) a . Ne sono no e le enden e<br />

Beraien dira ongi-e ag nak joerak<br />

'Beraien joerak ongi e ag nak dira'<br />

b. Ne sono osc ri i mo i i<br />

Beraien dira l nak arra oiak<br />

'Beraien arra oiak l nak dira'<br />

(89) a.*Ne sono b one le in en ioni<br />

Beraien dira onak helb r ak<br />

'Beraien helb r ak onak dira'<br />

b.* Ne sono peric losi gli a eggiamen i<br />

Bere dira arrisk s ak jarrerak<br />

'Bere jarrerak arrisk s ak dira'<br />

I enondo ba ek ne-kli i a ioa onar eak, i enondoaren a eko s bjek a<br />

(105) sor riko g nean, ha da i enondoaren objek aren g nean, gera

dai ekeela esan nahi d Cinq e-ren arabera . G ne horre an, s bjek a<br />

lo ra ko adi aren a rreko s bjek -g nearekin ka ea ba era en d ,<br />

hasierako g ne horri nomina ibo kas a e ar en aiolarik .<br />

(105) [npI Vcop . [APIA' A NPI]]]]<br />

Ne-kli i a ioa onar en e d en i enondoen s bjek a ordea, e da sor en<br />

objek aren g nean : Cinq e-ren arabera AP ik kanpo sor en da, baina<br />

Koopman & Spor iche-ren (1988) s bjek aren barne-sorrerari b r ko<br />

hipo esia onar , Aren espe ifika ailean sor en dela ere, onar gene ake .<br />

Ara o hori aide ba era irik, Cinq e-ren oro arapena ha e da : i enondo<br />

iragangai en ar ean, adi iragangai en ar ean be ala, bi m l o egin<br />

dai eke ; aide ba e ik Aren osagarri mod ra sor riko s bjek ak a al en<br />

di enak, e a bes e ik, bes elako g ne ba ean sor riko s bjek ak<br />

di enak . Edo ein mod an, i enondo horien s bjek ak i enondoaren<br />

a ean a al en direnean, APari edo VPari i sa sirik e a e beren sorrera-<br />

g nean da dela ler behar gen ke (106) .<br />

(106) a . [np[VP[VP Vcop . AP]NP]]<br />

b . [np Vcop . V[IP np [AP [AP A] NP]]<br />

E skara , adi inak sa ibo e a inerga iboen ar ean ik s dai ekeen<br />

e berdin as n nabariena, beren s bjek ek har en d en kas ari dagokio :<br />

adi inak sa iboen s bjek ek, adi iragankorren objek ek be ala,<br />

absol iboa har en d e, baina adi inerga iboen s bjek ek erga ibo kas a<br />

har en d e, adi iragankorren s bjek ek be ala. Eraik n a bakoi ean<br />

a al en den lag n ailea ere, desberdina da kas bakoi ean : i an adi<br />

inak sa iboen kas an, e a ed n adi a inerga iboen kas an.<br />

(1 0 7) a . Mikel e era joan da<br />

b . Mikelek e ean ba kald d<br />

367<br />

I enondoen kas an, a rreko bi saile an ik si d g n be ala, isla en d en<br />

egi raren adiera le i an li ekeen kas -ered a i k a rik ego en da<br />

lag n ailearen ha ake an i enondoa er a rik dagoeneko VParen egi ra<br />

inposa en bai a . Hala ere, AP ba ek enean A islapen f n ionalaren

368<br />

osagarri mod ra er a eko, e a bera , lag n ailearen a keraren gainean<br />

nolabai eko eragina i a eko ahalmena d ela ik si d g . Ord an,<br />

arg men ek a al en d en kas a beraien sorrera-g nearen adiera le i an<br />

li ekeela ere ik si d g .<br />

Horrenbes e , i enondo inerga iborik balego, i enondo horiek ed n<br />

lag n ailea e a beren s bjek rako erga ibo kas a eska ea da espero<br />

li ekeena AP e a A P islapenen ar ean inolako VPrik e dagoenean .<br />

Horrelako jokaerarik e da inolako i enondoren kas an ik s en : i alieraren<br />

b one e a pericolosi i enondoen parekoek adibide , absol ibo kas a e a<br />

i an lag n ailea har en d e .<br />

(108) a . Bere helb r ak onak dira<br />

b .*Bere helb r ek onak d e<br />

(1 0 9) a . Bere jarrerak arrisk s ak dira<br />

b .*Bere jarrerek arrisk s ak d e<br />

Ba e an kas -ered bere ia har en d en i enondo bakarra, berdin<br />

i enondoa da, enbai e skalki an nor-nori-nork lag n ailearekin ager<br />

dai ekeelarik .<br />

(110) Berdin dio egi eak ala e egi eak<br />

Edo ein kas an e da hi k n aren orokor as nean a al en den egi ra<br />

ba , e a bes e ik adibide isola ba e da i enondoen ar ean sail oso ba<br />

egi eko mod koa ere . B ka eko, a al en den lag n ailea e da ed n<br />

h sa, nor-nori nork lag n ailea bai ik .<br />

Lag n aileari e a kas -ered ei begira a bera , i enondo iragangai en<br />

ar ean, e in egin dai eke a pisailik, i enondo inak sa iboak ba ik e da dela<br />

dir dielarik . Hori e da horren harrigarria adi inerga iboen sail seman ikoa<br />

ne rri handian ihard eren sailarekin ba da orrela kon an har en bada :<br />

i enondoak predika es a iboak era en di e be i, e a bera , e da<br />

harrigarria beraien ar ean i enondo inerga iboak e ego ea.

369<br />

Hor a , i enondo inerga iboen e in as na, seman ika-mailako arra oien<br />

bide a ald behar li a eke sin a i-mailako arra oien bide baino lehenago,<br />

eren X'- eoriaren ik spegi ik e bai ago i enondoaren s bjek a bere<br />

espe ifika ailean sor earen a rkako arra oirik .<br />

B ka eko, ik s de ag n a ken hir a pisail ha e an a rke d g n<br />

hipo esiak bad ela er esanik eha ki V ka egoriako a e in bar dai e keen<br />

bes e predika ba en kas an : mai e, a segin, behar, bi i, mere i, . . .<br />

Predika ha ek h rbilago da de i en edo i enondoen grama ika-<br />

ka egoria ik adi aren ka egoria ik baino, baina hala ere, lag n aile ba<br />

har en d e enean ar eko adi ik -gabe . Aspek perfek iboa e a<br />

inperfek iboa adiera eko, i an /i a en lag n aile gehiagarria behar d e<br />

beren ka egoriak e bai ie baimen en par i ipioaren edo adi -i enaren - en<br />

b kaera har ea . 29<br />

(111 ) a . Ander Bilbon bi i da<br />

b . Anderrek inema mai e d<br />

c . Norbai en Iag n a behar d nik<br />

d . Anderrek a segin d hondar ara joa ea<br />

(111) adibide horie an g ie an ageri diren arg men g iak, mai e, bi i,<br />

behar, a segin e a mere i predika ei dago kie, baina lag n ailearen e a<br />

haien ar ean e dago inolako adi ik. Lag n ailearen ha ake a bera<br />

predika horien egi rarekiko harreman ene an dago : bi i predika -<br />

b r ak arg men bakarra har en d , e a osagarriaren g nean sor en da<br />

arg men hori ; horrela ba, i an lag n ailea eska en d . Mai e, behar e a<br />

a segin predika ak ordea, bi arg men koak dira e a bera , ed n<br />

lag n ailea har en d e .<br />

29 E orki na adiera eko erabil en den -ko b kaera, onargarria da enbai ekin (bi iko,<br />

beharko, mere iko) baina e g iekin (*mai eko, *a segingo) .

370<br />

B ka eko, bad g ed n lag n ailea har en d en mere i predika a<br />

ere . Hala ere, predika ha bere i samarra da, bi arg men ko e a<br />

arg men bakarreko esapideak ik s dai e keelarik : adi -i ena daraman<br />

menpera ba den arg men bakarra a al de ake (112a), edo bes ela, DP<br />

s bjek ba e a adi -i ena oso riko menpera ba (112b) edo bes e DP<br />

ba (1 12c) a al di ake .<br />

(1 12) a . Mere i d [Bilbora a ob se joa ea]<br />

b . Mikelek mere i d [dir g ia gal ea] 30<br />

c . Mikelek eskarmen ba mere i d<br />

Hor a , (112a) adibidea ik si a, predika inerga ibo ba en a rrean ga dela<br />

pen sa gene ake : arg men bakarreko predika a d g e a gainera 'ed n<br />

lag n ailea har en d . (112b) e a (112c) adibidee an ik s en di g n<br />

andakake ek berri , arg men bakar hori osagarrian sor en dela e a<br />

(112a) adibidean s bjek mod ra pro esple ibo ba d g la jar en dig e<br />

agerian . Ondorio , sail hone an ere e d g inerga ibo a jo dai ekeen<br />

predika rik.<br />

Lab rbild , predika g iak, adi -ka egoriakoak direnak e a e direnak<br />

ere, X'- eoriaren arabera isla en dira, arg men en sorrera-g ne ik abia a<br />

adi e arako egin den sailkapenak predika g ie arako baliagarria i an<br />

behar l keelarik .<br />

Lag n ailea osagarri mod ra d en predika aren islapen heda a da e a<br />

bera predika horren araberakoa da . Zenbai i enki-predika lag n ailea<br />

30 E dago garbi (112a) esaldia (i) edo (ii) adibidee an be ala ga a behar o e den<br />

(EGLU-II)<br />

(i) Mere i d [Bilbora a ob se joa ea]<br />

(ii) Mere i d [Bilbora a ob se joa eak]<br />

Edonola (1 12b) e a (112c) adibidee an adiera i di g n andakake ak kon an har rik,<br />

adi -i ena daraman menpera ha barne-arg men a dela e a bera (i) egokiagoa dela<br />

dirdi.

isla eko gai dira, beren XParen egi rak lag n aile horren mo aren gaineko<br />

eragina d elarik. Bes e asko an, i enki-predika ak, perpa s ikiak era eko<br />

behar d en ka egoria f n ionala isla en bad e ere, e dira lag n ailea<br />

isla eko gai e a perpa s ikia V ka egoria le ikoen osagarri mod ra<br />

er a behar da bere s bjek ari kas a eslei die aiokeen ka egoria ba<br />

i a eko. Horrela, XP i enki-predika horien egi ra V horrek i k a en d ,<br />

V hori bai a lag n ailea isla en d ena.<br />

3 .3 .6 .5. Par i ipioak e a lag n ailearen ha ake a<br />

Par i ipioa, adi aren e a i enondoaren (edo adi ondoaren) enbai<br />

e a garri di en ka egoria da e a bera oso baliagarria ger a dai eke VP<br />

mo ako e a AP mo ako predika en ar ean lag n ailea ha a eko ord an<br />

egon dai e keen e berdin as nak argi eko .<br />

Has eko i enki-predika ioaren arloan a er dai e keen par i ipioen ar ean, bi<br />

sail nag si egin d g :- aide ba e ik -a(k) enbaki-kom n ad raren marka<br />

daraman par i ipioa (113), e a bes e ik, - a edo -rik b kaera darama en<br />

kom n ad rarik gabeko par i ipioak (114) .<br />

(113) a. Lana b ka a da<br />

b . Lanak b ka ak dira<br />

(1 14) a . Lana b ka rik dago<br />

b . Lanak b ka rik da de<br />

371<br />

Gogora beharrekoa da gainera, e skal hi k n alariek kom n ad rad n<br />

par i ipioak i enondo a har dai e keela e a - a e a -rik b kaera darama en<br />

kom n ad rarik gabeko par i ipioak adi ondo a har dai e keela defenda<br />

d ela (Reb schi, 1982 ; EGLU-I, 1985). Hala ere, bigarren a alaren<br />

2 .2 .2 .3 .3 . e a 2 .4 . a pisaile an, ideia horren a rka joan gara: par i ipio<br />

ha en b r a, V da adi ki-predika ioan a al en diren par i ipioen kas an<br />

be ala . Haien ar eko e berdin as na, VP horren islapen heda ari dagokio,<br />

e a bera e in hi egin dai eke grama ika-ka egoriaren aldake a . I enondo<br />

edo adi ondo a har era eraman gai akeena, i enondoen berei garria den

372<br />

predika io-f n ioa edo adi ondoen berei garria den modifika io-f n ioa<br />

be e ea da .<br />

Hi k n aren orokor as nari begira, kom n ad rad n par i ipioak i an<br />

edo ed n lag n aileekin ba era a al dai e keen bi ar ean (115a, b),<br />

kom n ad rarik gabekoak egon, gera , ed ki edo bes e adi ba ekin<br />

(115c) lehenengo mailako predika mod ra, edo bai a bigarren mailako<br />

predika mod ra (115d, c) edo perpa s absol mod ra (115e) ere a al<br />

dai e ke .3 1<br />

(1 15) a . Ara o ha s eld a da jadanik<br />

b . Ara oa konpond a d g<br />

c . Ara o ha s eld rik dago<br />

d . Mikelek a oa honda a i li dio bere ai ari<br />

e . Behin ara oa s eld rik, e da ereginik egongo<br />

f .*Behin ara oa s eld a, e da ereginik egongo<br />

Aspek -e a garrien alde ik, bi par i ipio-mo ek eska en di e VP<br />

perfek iboak, ondorio ko egoerak adiera en bai i e (116, 117) . Horrela,<br />

era en di en predika ak be i i a en dira egoera-mailakoak e a bera<br />

arg men -egi ran e-arg men a d ela pen sa behar d g<br />

(1 16) a . Ba karia pres a a da<br />

b . Janaria pres a rik dago<br />

(1 17) a.*Ha rra m s ka a da<br />

b .*Ha rra m s ka a dago<br />

31 Hi n ba ek kom n ad rad n par i ipioak ere erabil di ake e bigarren mailako<br />

predika mod ra e a egon adi arekin<br />

(115'd) Mikelek a oa honda a i li dio ai ari<br />

(115'c) Ara o ha s eld a dago

Edo ein mod an, i enondo e a adi ondoen ar ean ere egoera-mailako<br />

predika ak era di ake enak bada dela ik si d g . Hor a , par i ipio ha ek<br />

sin a ian era beharrean, hi egian era or en direla e a ja orri ko adi aren<br />

e-arg men a man en en d ela pen sa gene ake. Horren a rka, ik si<br />

asko an par i ipio horien an eko erroa d en i enondoak di g la, hala nola<br />

pres i enondoa pres a a, pres a a e a pres a rik par i ipioen parean .<br />

Horrelako i enondoek, par i ipioek be ala, egoera-mailako predika ak<br />

era en di e (118) .<br />

(1 18 ) a . Ba karia pres dago<br />

b . Ikasgela h sik dago<br />

Bes e ik, par i ipioen morfologia man end , i enondo mod ra le ikali a<br />

diren par i ipioek, e-arg men a gal en d ela dir di, egon adi arekin<br />

onargarriak e bai ira.<br />

(119) a . Ak oresa hori fama a da<br />

b .*Ak oresa hori fama a dago<br />

Edo ein mod an, egoera-mailako predika ak era di ake en i enondoak<br />

e a par i ipioak erka en badi g , ka egoria desberdine akoak direla agerian<br />

en di en froga ba k a rki ko di g .<br />

Has eko, erga ibo markad n arg men en onargarri as na d g :<br />

honelakoak g i ohi koak dira kom n ad rad n par i ipioarekin (120a),<br />

oso alan agarriak -rik edo - a b kaerako par i ipioarekin (120b) e a<br />

pen sae inak, egoera-mailako predika ak era di ake en i enondoekin<br />

(120c) .<br />

(120) a . Janaria Mikelek pres a a da<br />

b . ?Janaria Mikelek pres a rik dago<br />

c. *Janaria Mikelek pres dago<br />

Bes e ik, adi aren ekin aren mod a galde dai eke par i ipioen kas an<br />

(121a, b) baina e i enondoaren kas an (121c) .<br />

373

374<br />

(1 21) a . Nola en pres a a janaria?<br />

b . Nola egoen pres a rik janaria?<br />

c .*Nola egoen pres janaria?<br />

Horrela, (120a, b) e a (121 a,b) adibidee an di g nak adi -ka egoriako<br />

b r ba en islapenak diren bi ar ean, (120c) e a (121c) adibidee an di g nak<br />

i enondoak dira . Gainera, bi mo e ako par i ipioe an - (edo bere<br />

sinonimo a har dai e keen -i edo -n) b kaera a al en da: perfek ibi a earen<br />

adiera lea den morfologia ko marka hori V adi -erroari ASP b r<br />

f n ionalean lo en aiola onar d g . 32<br />

--Kom n ad ra - d par i ipio horrek erga iboa daraman arg men a<br />

e e ik, da ibo edo absol ibo markad n arg men ak ere har di ake,<br />

posposi ioa d en par i ipioek e be ala. 33<br />

(1 2 2) a . Esk i ha nik ida ia da<br />

b . Esk i ak nik ri ida iak dira<br />

c . Jon esk i asko ida ia da<br />

Elemen bakar ba ekiko (absol ibo markad n arg men arekiko)<br />

kom n ad ra a al en d en i an adi a d en eraik n a ha ek e e ik,<br />

arg men gehiagorekiko kom n ad ra a al en d en eraik n ak ere a rki<br />

dai e ke :<br />

(1 2 3) a . Esk i a ida ia d<br />

b . Esk i a ida ia di<br />

32 Ik s O har abal (1990) e a Laka (1991) .<br />

Zenbai i enondoren kas an ere, horrelako AspP ka egoria isla en d ela ere defenda<br />

dai eke, Hernan (1988) e a Bosq e-ri (1990) jarraiki, baina i enondoe an e da Asp horren<br />

adiera le i an li ekeen morfologia ko markarik a al en .<br />

33 Arg men a io hone an erabiliko di g n adibiderik gehienak O . de Urbina &Uribe-<br />

E ebarria (1991) lane ik har di g

Bes e ik, par i ipioa adi iragankorrena e e ik, adi iragangai<br />

inak sa iboena e a inerga iboena ere i an dai eke .<br />

(124) a . Ni Parisen egona nai<br />

b . Ni ba kald a nai<br />

c .*Nik ba kald a d<br />

Ik s dai ekeene , adi iragankorrek (123 ab) e a adi inak sa iboek<br />

(124a), kom n ad rad n par i ipioarekin ba era, par i ipio soila d en<br />

eraik n e an be ala, arg men g iekiko kom n ad ra e a mo a<br />

g ie ako lag n aileak a al di ake en bi ar ean, ba kald be alako adi<br />

inerga iboek (124), par i ipioak-kom n ad ra-marka har en d enean<br />

halabeharre har behar d e absol iboa marka riko s bjek a e a i an<br />

lag n ailea (124b) . Par i ipio soilaren kas an berri , erga iboa<br />

marka riko s bjek a e a ed n lag n ailea har en di e (124a) .<br />

Adi nag siarekiko kom n ad ra a al en d en arg men horiek,<br />

ordena-aska as n handia d e, baina, kom n ad rarik e d enek ordea,<br />

ordena-eskaki n rr nak be e behar di e: kom n ad rarik e d en<br />

arg men horiek VParen barnean man end direla e a bes eak VP horre a ik<br />

kanpo (islapen f n ional desberdinen espe ifika ailee an) da dela ler<br />

dai eke .<br />

(1 2 5) a . Esk i a ida ia d nik<br />

b . Ida ia d esk i a nik<br />

c . Esk i a ida ia di nik ri<br />

d . Ida ia di esk i a ri nik<br />

(126) a .*Esk i ha ida ia da nik<br />

b.*Esk i ak nik ida iak dira ri<br />

c .*Jon ida ia da esk i asko<br />

Horre a ik, a rreko saileko ondorioak indar eko balio di ake en da ak<br />

a era di akeg : Vak VParen barnean isla en di bere arg men g iak;<br />

baina par i ipioak i enondoe a ik h rbilago koka en d en enbaki-<br />

kom n ad ra har en d enean, jadanik e in jakin dai eke aide a rre ik ein<br />

i ango den predika horren s bjek mod ra 'promo iona ko' den<br />

375

376<br />

arg men a, VP ik kanpo e a VParen barr an ga a ko diren arg men en<br />

kop r a e a i aera isla ko den lag n ailearen araberakoak i ango bai ira.<br />

Ildo horre a aik, (122a, b) adibideei bes e hi k n e ako 'pasiboei'<br />

eskain en aien analisiaren an eko ba eman dakieke, e a (122c) adibideari<br />

'an ipasiboen' analisia, par i ipio-perpa se ik kanpora a era en den<br />

arg men a objek a i an gabe s bjek egilea bai a.<br />

Analisi honek bad bes e ondorio garran i s ba : VParen barnean<br />

ga a en diren arg men horiei kas a bere ko mekanismoa e arri behar<br />

aie . Horrela VParen barnean erga ibo marka har en d en egilea, bes e<br />

hi k n e an b , por edo horien baliokideak diren preposi ioen bide<br />

eharka marka en diren arg men en parekoa li a eke . Perpa s bakarreko<br />

analisia i ango gen ke bera , kom n ad ra a al en d en adi a lag n aile<br />

ba li a ekeelarik (O har abal, 1990).<br />

O . de Urbina &Uribe-E ebarria-k (1991) alan e an jarri d e perpa s<br />

bakarreko analisi hori . 34 Beraien iri i alan agarria da kas a eharka<br />

har en d en arg men horien marka morfologikoak hain en Infl<br />

b r an egi ra ko mekanismoa e ar en diren berberak i a ea. 35 Bes e ik,<br />

(127) be alako perpa sak e is i eak alan e an jarriko l ke, haien iri i ,<br />

kom n ad rad n par i ipioarekin ba era a al en den adi aren lag n aile-<br />

i aera .<br />

(127) Nik lib r hori ida leak dedika a d<br />

Horrenbes e , bi perpa seko analisia nahiago d e : par i ipioak beraien<br />

arg men ei kas a e ar die aiekeen perpa s ba era ko l ke (horre arako<br />

34 Ik si bai a Uribe-e ebarria-ren (1989) lana.<br />

35 Esan beharrekoa da O ar abal-ek (1990) erga ibo markarako be i defenda d ela<br />

bere ko kas aren i aera, adi ma ri earekiko kom n ad ra a al en d en arg men a<br />

bere ko mekanismoa har d en kas a ga a era Infl b r ra m gi en dela arg dia<br />

d elarik .

377<br />

beharre koak diren ka egoria f n ionalak e a g i) e a bes e adi a bere<br />

arg men ei paper ema ikoa e a kas a e ar en dien adi ma ri e ba (e a e<br />

lag n aile ba ) li a eke . 36 Haien iri i , perpa s horre an lib r hori<br />

objek a er a riko VP ik m gi delako hipo esia ba er ekoa li a eke,<br />

36 Horrela, enbaki-kom n ad rad n par i ipioa darama en perpa sak de ermina ailea<br />

darama en (i) be alako perpa sekin erka di e, eraik n a horie an ere, arg men ek<br />

kas a perpa s er a aren barnean har de ake ela gainera .<br />

(1) [Jonek gi arra ]o ea] Mireni g s a en aio<br />

Ik si, dena dela, eraik n a ha ek e berdinak direla : has eko, de ermina ailea daraman<br />

elemen ak kanpoko adi ma ri earekiko kom n ad ra da ka oso as n mod ra, e a e<br />

soilik enbaki-kom n ad ra, kas -kom n ad ra ere a al en d . Bigarrenik, eraik n a<br />

horie an inolako elemen ak e d kas rik har en er a riko perpa se ik a , perpa sak<br />

berak bere adi aren arg men g iak kas a marka eko ahalmena d ela esan nahi<br />

d elarik.<br />

T e-perpa s horien parean par i ipioa eraikiriko (aspek alki marka riko) perpa sak-ere<br />

badi g , a er en ari garen par i ipio-predika en e berdinak direlarik.<br />

(ii) [Jonek gi arra jo i ana] Mireni g s a aio<br />

(iii)*[Jonek gi arra jo i ana] dago<br />

(i )*[Jonek ida ia] g s a en aio Mireni<br />

B ka eko, -rik edo - a b kaera-d en perpa s absol ak ere bada de, horiek - e<br />

perpa se a ik h rbilago le dekeelarik .<br />

pasa ko gara<br />

( ) [Behin ida leak bere lib r a a rke rik] kri ikoen ir kine ara<br />

Bis an da, eraik n a ha e an er a riko perpa saren elemen g iek kas a perpa s<br />

horren barnean har en d ela. Ha ek, dena dela, e-perpa sak baino independien eagoak<br />

dira oraindik, f n io adberbiala i anik adi ma ri earekiko kom n ad rarik a al en e<br />

bai e.<br />

Lan hone an a er en ari garen par i ipio-predika ek, beren arg men ba ekiko enbaki-<br />

kom n ad ra bai ik e d e a al en, adi -ma ri earekiko (edo nahi bada<br />

lag n ailearekiko) oso as n mod ra e d e kom n ad rarik a al en . Bes alde,<br />

g iene par i ipioak 6-marka riko arg men ba ek, kas a perpa s ma ri ean har<br />

beban d .

378<br />

kas horre an bi aldi jasoko bail ke paper ema ikoa: behin er a riko V ik<br />

e a bigarrenik adi ma ri e ik.<br />

Has eko, (122) adibidee an kom n ad ra a al en e d en arg men ei<br />

kas a bere ko mekanismoa e ar en aiela defenda ko d g O . de Urbina<br />

e a Uribe-E ebarria-ren a rka :<br />

(i) Osagarrian sor en e diren arg men ak, ha da islapenaren<br />

oinarria m rri rik e da den arg men ak (erga iboa e a<br />

da iboa), a kerakoak dira . Osagarriaren g nean sor riko<br />

arg men a halabeharre koa da oinarri horren ka sa .<br />

(1 2 2') a . Esk i a ida ia da<br />

b . Esk i ak ida iak dira<br />

c.*Jon ida ia da<br />

(ii) Kom n ad ra a al en e d en arg men horiek d en kas a,<br />

i ra kom n ad ra a al en d en arg men ena be alakoa bada<br />

ere, hori e da g i egia: erga iboa darama en elemen ak<br />

'egile a ' har dai e keen arg men e ara m rri rik da de, bes e<br />

hi k n e an preposi ioa (b , por, par) darama en arg men en<br />

kas an ger a en den be ala . Horrela, bere ko kas e a ik espero<br />

dai ekeene , ema ikoki m rri riko kas -e arke a d g hemen.<br />

(128) a . Pas el ha nik egina da<br />

b .*E e ha nik a segina da<br />

c .*Ikasgai ha nik jakina da<br />

d .*Lib r hori nik ed kia da<br />

Absol ibo markari dagokione , ik si, an ipasiboe an a al en diren<br />

elemen horiek 'm gagabe as naren eragina' a al en d ela :<br />

k an ifika aile-irak rke a i an ohi d e, hori bere ko e a garri<br />

berei garria delarik (Belle i, 1988) (gogora lehenengo a alaren<br />

1 .5 . a pisaila) .<br />

(1 2 9) a . Ai or lib r asko irak rria da

. ? ?Ai or lib r hori irak rria da<br />

Da ibo markari dagokione ere, paper ema iko eha ba era<br />

garama anean bai ik e in a al dai eke par i ipio ko eraik n a<br />

ha e an, kas -ered bere ia a al en d en adi ekin neke onar<br />

dai ekeelarik<br />

(1 3 0) a. Loreon i ha nik amari erosia da<br />

b .*Ni ideia horri ongi iri ia nai<br />

c.*Ha rra ak rrari jarraikia da<br />

Ondorio , enbaki-kom n ad ra a al en d en par i ipio-predika ha en<br />

barrean (kom n ad rarik gabe) ga a en diren arg men ha en kas ak<br />

bere ko a har dai e ke, argi e a garbi ema ikoki m rri rik bai a de .<br />

O . de Urbina e a Uribe-E ebarriak eskainiriko bigarren arg dioaren a rka<br />

bes e ik, ha e esan de akeg : ik si (127a) adibidea onargarria bada ere,<br />

(127b) e -grama ikala dela .<br />

(1 2 7) a . Nik lib r hori ida leak dedika a d<br />

b .*Nik lib r hori A larrek ida ia d<br />

Erga ibo-marka e a lag n ailearekiko kom n ad ra har d en nik<br />

arg men a ere dedika par i ipio ik jaso d bere paper ema ikoa<br />

('har ailearena' i rene ) .<br />

(131) a . Ida leak niri lib r hori dedika di<br />

b .*A larrek niri lib r hori ida i di<br />

Lag n ailearekiko kom n ad ra hori ga a de akeen arg men ba e in<br />

9-marka de akeen par i ipio ba d g nean berri , e da posible bi<br />

arg men ko lag n ailea ha a ea, lag n ailearekiko kom n ad ra d en<br />

erga ibo markad n arg men ba badago egile a har ko delarik : ik s<br />

dai ekeene , (132a) adibidean nik arg men aren irak rke a anbig oa da,<br />

egile ein har aile mod ra ler dai ekeelarik. (132b) adibidean berri , e<br />

dago anbig i a erik nik halabeharre egile a har behar delarik.<br />

379

380<br />

(1 3 2) a . Nik lib r hori dedika a d<br />

b . Nik lib r hori ida ia d<br />

B ka eko, egile berberek, horrelako eraik n ek bigarren mailako<br />

predika mod ra a al eko a kera d ela iradoki d e, gerbera hori perpa s<br />

bakarreko analisiaren a rka doala defenda d elarik.<br />

(1 33) a. Jonek biharko paper ha sina a ekarriko d<br />

b . Jonek paper ha g rasoek sina a ekarriko d<br />

Ge re iri i bigarren mailako predika -mod ra a al eko a kera-e d<br />

egi en a rreko eraik n en bi perpa seko analisiaren aide : par i ipioak<br />

predika ak era en di e a predika horiek lag n aile ba en osagarri<br />

mod ra edo bes e predika ba isla en d en V ba en osagarri edo adj nk<br />

mod ra er a dai e ke . Par i ipio-predika ak barnean edo kanpoan<br />

ga a ko di en arg men en kop r a e a i aera, lag n aile horren edo<br />

adi ma ri e horren e a garrien araberakoak i ango dira .<br />

Hala ere, par i ipio-predika ak, be i isla en di enbai islapen f ional<br />

bere i (AspP, N P, PP . . .), islapen horiek VP predika arekin perpa s iki<br />

ba oso en d ela esan dai ekeelarik . Edo ein kas an, perpa s iki hori e<br />

da gai bere arg men g iak kas a bere erem aren barnean marka eko<br />

(bere ko kas ak bai ik e dira e arriko beraren barnean), e a bera<br />

arg men ren ba ek kanpora ir en beharko d , edo kas rik behar e d en<br />

PRO ka egoria isil mod ra ga a beharko d bes ela (bigarren mailako<br />

predika en kas an) .<br />

Ik si gainera, par i ipioek - a prola iboa ere har de akeela, i enondo-<br />

predika ekiko paralelismo osoa man end . Halaber ir di( ) adi arekin<br />

ere a al dai e ke.<br />

(1 3 4) a . Z re ai a j bila a ne kan<br />

b . Eman de ag n lana b ka a<br />

c . Lan horrek k ida ia dir di

381<br />

Lab rbild , kom n ad rad n par i ipioak e a - a edo -rik marka d en<br />

par i ipioak VP ka egoriako predika en islapen heda ak direla froga<br />

d g . Islapen heda horiek egoera-mailako predika ak _di en perpa s<br />

ikiak dira e a bera , egon adi aren osagarri mod ra er a dai e ke . Baina<br />

horre a gain, lag n ailea e a Varen arg men g iei kas a e ar eko<br />

behar den aparail f n ionala ere isla de ake e.<br />

Kom n ad rad n par i ipioari dagokione , barnean d en predika aren<br />

egi rak baimen en di kion lag n aile-mo a g iak isla eko a kera d .<br />

Horrela, hainba mo a ako egi rak eraiki di ake arg men ba k VParen<br />

barnean e a bes e ba k VP ik kanpo ga a .

382

3 .3 .7 . K an ifika aileen besarkad ra<br />

Williams-ek (1983) perpa s ikien analisiaren a rka eskainiriko frogarik<br />

e abaida ene ariko ba , o seem adi ak har di akeen osagarri infini iboen<br />

e a predika -osagarrien ar eko asime ria da : perpa s infini iboe an<br />

k an ifika ailearen irak rke an besarkad ra-erem abala edo es a har<br />

dai ekeen bi ar ean (135), predika -osagarrien kas an, e dago inolako<br />

anbig i a erik, e a k an ifika aile horren irak rke arako be i har behar da<br />

perpa s ma ri earen erem a (136) .<br />

(135) Someone seems o be sick<br />

(i) There is someone ho seems o be sick<br />

(ii) There seems o be someone sick<br />

(136) Someone seems sick<br />

Williams (1983), Ma -ren (1977) k an ifika aileen igoerarako erregelan<br />

oinarri da (135) perpa saren anbig i a ea iradoki eko : k an ifika aileen<br />

besarkad ra-erem a, k an ifika ailea bere erem a har en den Sari<br />

adj nk a e a k an ifika ailearen S-g nean aldagai ba ( ) i lor en<br />

da . Adi gora aileen kas an, Ma -ren erregelak, k an ifika ailea beheran<br />

eraman e a menpera an adj nk a de ake, eren menpera horren<br />

s bjek aren g nean dagoen a arnak k an ifika aileak ar riko aldagaia<br />

i an bai ai eke.<br />

(1 3 7) a . Someonei seems [ i o be sick]S --> Ma -ren erregela<br />

--- > b . X seems [someone [ i o be sick]S]S<br />

(136) adibidearen kas an ere s bjek aren igoeraren a rrean bage nde,<br />

posible i an beharko l ke k an ifika ailea er a riko osagaiari i sas ea, e a<br />

(135) adibidearen anbig i a e bera i ango gen ke, baina k an ifika ailearen<br />

beherapen hori e in ger a dai ekeene , s bjek e a predika a era riko<br />

osagairik e dagoela e a bera igoerarik e dagoela froga dai eke Williams-en<br />

iri i .<br />

383

384<br />

(138) *X seems [someonei [ i sick]X]X<br />

Bes e ik, Williams-ek (139) adibidea gainera d X k an ifika aileak<br />

i sas eko okia i an dai ekeela froga eko.<br />

(139) John seems mad abo some hing ---><br />

--->(John seems [some hingi [mad abo i]])<br />

Ik si, Williams erabil en ari den erregela, Ma -ren (1985) ber sioa dela:<br />

k an ifika aileak i sas eko okiak islapen nag si g iak e a e bakarrik S<br />

mailako islapenak direla onar d . Ma -ren (1977) k an ifika aileen<br />

igoeraren ber sioan, (138) onargarria e i a ea e da harri ekoa e e a<br />

S o ell-en ka egorien ar eko s bjek aren' defini ioa onar rik ere, eren<br />

ber sio horre an X hori e baili a eke S mailakoa AP mailakoa bai ik. Ma -<br />

ren k an ifika aileen igoerarako 1985 .eko ber sioaren arabera berri , AP<br />

islapen nag sia k an ifika aileak adj nk a eko oki egokia li a eke, e a<br />

bera , (138) irak rke a onargarria e dela egia bada, esaldi horre an AP<br />

mailako osagairik e dagoela pen sa dai eke .<br />

Ge re iri i , anbig i a ea o be adi aren bi adiere an da a e a e (136)<br />

adibidearen igoera-e an : aide ba e ik, adiera a rib iboa e a bes e ik, adiera<br />

e is en iala . (135i) irak rke an adiera a rib iboa erabili den bi ar ean,<br />

(135ii) irak rke an, adiera e is en iala erabili da . Adiera a rib iboan,<br />

(138b) adibidean isla den erem a aplika diog k an ifika ailear, baina<br />

adiera e is en ialean, perpa s er a osoaren erem a aplika beharrean,<br />

predika aren erem a aplika diog . Ik si hemen bi irak rke en<br />

lab rbilpena (140) :<br />

(140) (i) X seems [someonei [ i o be sick]S]S<br />

(ii) X seems [ o be [someonei [ i sick]XP]XP]S<br />

(136) adibidearen kas an ordea, e d g o be adi aren irak rke a<br />

e is en ialaren a kera, e a bera , e dago anbig i a erik : egi en d g n<br />

irak rke a (138') mod ra errepika ko d g n (138) adibidearena da hain<br />

en ere .

(13 8') X seems [someone [ i sick]]<br />

(136) adibidean bes e s bjek ba en e ean someone halabeharre irak rri<br />

behar da perpa s ikiaren s bjek mod ra, sick predika ak d en 8-<br />

papera deskarga behar bai : er a riko predika aren f n ioa be e<br />

de akeen bes elako elemen ba d g nean, posible da, someone<br />

k an ifika ailearen erem a predika arena i a ea.<br />

(127) John seems someone sick ---> QR<br />

---> John seems [ i [someone2[ 2 sick]XP]XP]SC<br />

Da ha ek indar eko, o be adi ak d en anbig i a ea e d en<br />

ga elaniari e a an eko anbig i a ea i an de akeen e skarari begira ko<br />

dieg . Ga elania , es ar adi ak adiera a rib iboa bai ik e d (142),<br />

(13511) irak rke aren an eko adiera e is en iala lor eko, haber adi a<br />

erabili behar delarik (143) .<br />

(142) Alg ien parece es ar enfermo ---><br />

( i) X parece [alg ien [ i es ar enfermo]]<br />

(ii) *X parece es ar [alg ien [ i enfermo]]<br />

(143) Parece haber alg ien enfermo ---><br />

Parece [haber [alg ien [ i enfermo]]]<br />

Parecer adi ak i enondo-predika h sa har en d enean, adiera<br />

a rib iboa bai ik e d g , haber adi aren adiera e is en iala ler erik e<br />

bai ago .<br />

(144) Alg ien parece enfermo ---><br />

---> X parece[alg ieni [ i enfermo]SC]SC<br />

To seem e a parecer adi en e skal ordaina li ekeen ir di( ) adi ak, e<br />

d onar en joka gabeko perpa s-osagairik, baina bai konple iboak e a<br />

i enondo-osagarriak .<br />

(145) *Norbai ek gai orik ego ea dir di<br />

385

386<br />

(1 4 6) a . [Norbai gai orik dagoela] dir di<br />

b . Norbai ek [gai orik dagoela] dir di<br />

(147) Norbai ek gai orik dir di<br />

(146) adibidee an, dago adi kia erabili beharrean, irak rke a a rib iboa<br />

e a e is en ialaren ar eko anbig i a ea i an de akeen badago aldaera<br />

enfa i a a erabil en bad g , (146a) esaldia anbig o ger a ko aig , e<br />

ordea, (146b) esaldia.<br />

(146') a . Badir di badagoela norbai gai orik<br />

(i) Badir di [norbai i [ badago[ i gai orik]AP]IP]I P<br />

(ii) Badir di - [badago [norbai i[ i-gai orik]XP]XP]Ip<br />

(146b) adibidearen kas an berri , norbai k an ifika aileak erga ibo kas a<br />

har d ene , halabeharre , ler behar d g perpa saren s bjek mod ra<br />

e a e XP sin agmaren a i ba bali be ala, kas a sin agma osoei e arri<br />

behar bai aie. Ondorio , e dago anbig i a erik.<br />

(146') b . Norbai ek [badagoela gai orik] dir di<br />

(i) X [norbai i[ badago[ i gai orik]AP]IP]IP dir di<br />

I enondo-osagarriaren kas an ere, k an ifika ailea halabeharre i enondo-<br />

osagarri horren s bjek mod ra ler behar d g .<br />

(147) Norbai ek gai orik dir di -- -><br />

---> X [norbai i [ i gai orik]SC]SC dir di<br />

Ik si, ga elania e a e skara ere, k an ifika ailea gain s bjek ba<br />

jar en denean, k an ifika aileak predika aren besarkad ra-esparr a<br />

har en d ela (148) . (144) e a (147) adibidee an predika aren erem aren<br />

irak rke aren e a, predika horrek bere paper ema ikoa deskarga eko<br />

arg men rik e i a eari or afo .<br />

(148) a . Ese hombre parece alg ien famoso<br />

b . Gi on horrek norbai ospe s a dir di

387<br />

Ik s dai ekeene , arg dio hori S o ell-en analisiaren a rka doa, eren<br />

perpa s ikia predika aren islapen nag siarekin ba bale or, e bailegoke<br />

(148) be alako perpa se arako okirik.<br />

K an ifika aileen igoeraren froga ik a era dai ekeen ondorioa bera , ha e<br />

da: ir di( ) adi ak, e a mod berean o seem e a parecer adi ek, be i<br />

har en d e nolabai eko osagai kla sala (konple ibo ba , perpa s infini ibo<br />

ba edo perpa s iki ba ) osagarri mod ra. Osagai kla sal horren barman,<br />

bai s bjek a e a bai predika a ere, islapen nag siak dira, bes ela e ine koa<br />

baili a eke k an ifika aileari predika aren edo perpa s iki osoaren<br />

irak rke a-erem a aplika ea.

388

3 .3 .8 . Lab rbilpena<br />

Sail hone an, S o ell-ek e a bere jarrai aileek defenda d en 'Perpa s<br />

T ikien Teoriak' e a Willians-ek e a bere defenda aileek proposa riko<br />

'Predika ioaren Teoriak` elkar e inak e direla froga en saia gara. I an<br />

ere, bi eoria horiek elkar soilik lor dai eke X'-Teoriaren, Islapenaren<br />

Oinarriaren e a 0-Teoriaren eskaki n g iak be e en di en<br />

'Predika ioaren Teoria' orokor ba . Teoria horrek, b r mod ra Va d en<br />

predika e arako ein A edo N ka egoriako hi egi-sarrerak di ene arako<br />

balio de ake. Hona hemen lor di g n ondorio nag sien lab rbilpena .<br />

(i) Predika ak paper ema ikoak deskarga behar di en X edo ein<br />

grama ika-ka egoria ako b r en islapen nag siak (XP) dira.<br />

(ii) Arg men ak paper ema ikoa e a kas a jaso behar di en islapen<br />

nag siak dira .<br />

(iii) X predika -b r en arg men g iak XP islapenaren barnean<br />

sor en dira e a ber an har en d e beren paper ema ikoa . (Zen<br />

hone an e dago s bjek aren kas -markake a konposi ionalerako<br />

beharrik) .<br />

(i ) Arg men ek be e behar d en bes e eskaki na, kas arena alegia,<br />

gehiene an e in be e dai eke XP islapenaren barnean : g iene<br />

arg men ba ek XP ik kanpo m gi beharko d kas a har era .<br />

Arg men hori predika aren s bjek a i ango da .<br />

( ) Predika g iek (VP, AP edo NP ka egoriakoak i anik) g iene<br />

FP islapen f n ional ba isla behar d e, beraien<br />

arg men e ariko ba s bjek mod ra ler dadin . FP hori<br />

Grimsha -en (1991) en an ler riko predika aren islapen<br />

heda a *da e a bera , predika horren grama ika-ka egoria e a<br />

e a garri berberak di .<br />

389<br />

( i) Zenbai predika k, hala nola VPek e a enbai APk, beren<br />

arg men g iei kas a e ar die aieke en FPak isla di ake e,<br />

islapen horien ar ean erabakikorrena A P li ekeelarik .<br />

Lag n ailearen a kerak hain en erabakiko di

390<br />

(espe ifika aile/b r ) kom n ad raren bide kas a jaso de ake en<br />

arg men en kop r a e a arg men horiek har ko di en kas -<br />

marka eha ak .<br />

( ii) Beren arg men g iak kas a marka eko behar diren FPak<br />

e in isla di ake en predika ek (hala nola AP e a NP gehienak), VP<br />

ba en beharra i ango d e . Predika io-erem defek ibo ha ek hain<br />

en i a en dira perpa s iki i ena e ag n direnak .<br />

( iii) A ken kas horre an, perpa s ikia osagarri mod ra d en adi a<br />

erabakikorra i a en da lag n aile-mo a erabaki eko ord an e a<br />

bera , kanpoan ga a ko diren perpa s ikiaren arg men ak<br />

ein i ango diren e a horiek har ko di en kas -marka<br />

eha ak -erabaki eko-ord an- ere . Horrela, a pika egori a riko<br />

predika en barne-egi ra asko an i k a rik gera en da.<br />

VP ka egoriako predika en kas an bera , aide a rre ik jakin<br />

dai eke s bjek mod ra ga a ko den arg men a ein i ango<br />

den ; AP edo NP predika en kas an ordea, gehiene an, adi<br />

ma ri earen eragine , il nd rik gera en da egi ra hori . Hala ere,<br />

predika ha e an ere g iene predika iragankor e a<br />

iragangai en ar eko berei ke a egin dai ekeela froga d g .<br />

(i ) A al honen hasieran aipa di g n lehenengo mailako e skal<br />

predika g ie arako behin a , perpa s iki mod rako analisia<br />

onargarria e a ba e an posible den bakarra dela froga a i<br />

d g la s e d g .<br />

Bes e ik, ba er egin di g 'kas -e arke a bere ia', e a sin a i-<br />

mailarako behin a , berranalisiaren a kera, prola ibo marka<br />

darama ren perpa s ikien kas an hi n ba ek horrelako analisia<br />

egi en d ela onar bad g ere . Bera , a pika egori a riko<br />

perpa s g ie an g iene arg men ba en (s bjek aren) igoera<br />

ger a en dela onar behar d g .<br />

(A) a . Filme hori [FP i beld rgarria] da<br />

b . Vic oria Abril [FP i apar a] dago a ken filmean<br />

c . Lib r ha [FP nik i ida ia ] da<br />

d . Z re a oa [FP i honda rik] dago<br />

(B) a . Urai [FP i ardo] bih r da<br />

b . Berri horrek Miren [FP i oso po ik] jarriko d

(C) Mirenek ikasle horii [Fp i a kar a ] da ka<br />

(D) a . Jonek [FP i gai orik] dir di<br />

b . G k lan horrii [Fp i g i beharre koa] deri og<br />

(X) Ondorio , ge k proposa riko eorian, predika -eraik n en D-<br />

egi ra S o ell-en (1981, 1983) analisi ik h rbil dagoen bi ar ean,<br />

S-egi ra, Williams-en (1980, 1983) analisi ik h rbil dago .<br />

391

3 .4 . Bigarren mailako predika ioa<br />

3 .4 .1 . Da garran i s enen lab rbilpena<br />

A rreko a alaren 2 .3 . a pisailean bigarren mailako predika iorako<br />

nolabai eko sarrera egin d g . Horrenbes e , a pisail honen hasieran, han<br />

aipa di g n da rik nabariene arikoen lab rbilpena bai ik e d g egingo .<br />

Bigarren mailako predika ioaren e a garririk esang ra s ene ako ba ,<br />

e inbes ekoa e i a ea da . Hor a , predika ha en s bjek aren erreferen ia<br />

adi ma ri earen arg men ba ena (s bjek a edo objek a) i a en da37 e a<br />

s bjek ari (1) edo objek ari (2) end riko predika e hi egi en da .<br />

Gainera, objek ari end riko predika en kas an, bi sail seman iko<br />

desberdine hi egin dai eke : predika deskriba ailee alde ba e ik (2a), e a<br />

ondorio ko predika e bes e ik (2b) .<br />

(1)<br />

(2)<br />

Mireneki rd rii hi egin d<br />

a . Mirenek sagarraki merkei erosi i en<br />

b . Ha rrari ileai mo i ebaki diog<br />

37 'Predika ioaren Teorie an' (Williams, 1981, 1983 ; Ro hs ein, 1983 ; Mc N l , 1988),<br />

bigarren mailako predika aren s bjek a, adi ma ri earen arg men a dela e a bera bi<br />

predika ek s bjek horri paper ema iko bana eslei en dio ela ler behar da. 'Perpa s<br />

T ikien Teorian' (S o ell, 1981, 1983 ; Safir, 1983, Ki aga a, 1985 ; Hoeks ra, 1988),<br />

bigarren mailako predika aren s bjek a, PRO ka egoria isilekoa dela e a adi<br />

ma ri earen arg men ba ek kon rola en d ela defenda da . Mod horre ara, arg men<br />

bakoi ak, 0-paper bakarra i an behar d elako eskaki na (8-iri pidea), man end egi en da.<br />

G k ge k, a ken eoria honen aide egingo d g sail hone an.<br />

393

394<br />

Bes e ik, da iboa darama en arg men ek bigarren mailako predika rik<br />

onar en (3) e bad e ere, eraik n a ka sa iboe an, onargarriagoak dira<br />

da ibo marka daraman arg men ari end riko predika horiek (4) .<br />

(3)<br />

(4)<br />

*Lib r a Mirenii rd rii erori aio<br />

Irakasleak Mikelii g ien a rrean bakarriki dan ara i<br />

dio<br />

Morfologiari dagokione , e skara , bi sail berei dai e ke bigarren mailako<br />

predika en ar ean : aide ba e ik, - a posposi ioa d en bigarren mailako<br />

predika ak (5), e a bes e ik, posposi io hori e da ka enak (6) . Prola iboa<br />

darama en bigarren mailako predika ak e inbes ean objek ari<br />

end rikoak i an behar bad e ere (5a), 38 bes elakoak s bjek ari (6a)<br />

edo objek ari (6b) end rikoak i an dai e ke .<br />

(5) a . Neskamea iap r a sala en<br />

b .*I iarrek irakasle a hi egin en<br />

(6) a . Ha rra gaisorik e orri en dalek e a ik<br />

b . Sagarrak egosi a jan di<br />

Orain ar e a ald ako m rri apene gain, bada de bes e m rri apen ba k<br />

ere : has eko, soilik egon adi arekin a al dai e keen predika ak (ho s,<br />

egoera-mailako predika ak) dira onargarriak bigarren mailako predika<br />

mod ra .<br />

(7) a . Okela merke erosi d g<br />

b . Okela merke egoen<br />

(8) a .*Okela kal egarri erosi d g<br />

38 Esan beharrekoa da - a posposi ioa darama en bigarren mailako predika ak e direla<br />

onargarriak e skalki g ie an : ba e ere hegoaldeko hi n ba ek prola iboa har e a jo<br />

be alako adi ek a pika egori a riko predika -osagarrie an baino e d e onar en . Ik s<br />

Reb schi (1982) .

(9)<br />

b .*Okela kal egarri dago<br />

Prola iboa darama en bigarren mailako predika en kas a, salb espena dela<br />

esan dai eke, horiek e bai ira egoera-mailakoak . Kas hone an, har<br />

adi a onar en d en predika ak behar dira .<br />

a . Emak me hori sorgin a kondena en<br />

b . Emak me hori sorgin a har en<br />

c.*Emak me hori sorgin dago<br />

Bes e ik, bada de adi en aspek -e a garriekin erik sia i an le ake en<br />

enbai m rri apen ere . Adibide , adi es a iboen s bjek ek e d e<br />

bigarren mailako predika rik onar en .<br />

(10) *Anek m sika a segin d lil ra rik<br />

Objek ari end riko predika en banake a oraindik m rri ago dago,<br />

eren aide ba e ik soilik adi iragankorren m l o ba ek har bai i ake<br />

horrelako predika ak e a bes e ik, adi bakoi ak har di akeen predika en<br />

sail seman ikoa ere oso m rri a bai a.<br />

(1 1) a . Arrandegi horre an arraina merke/*sam r sal en<br />

d e<br />

b . Aneri lea mo / *bel aran) ebaki dio e<br />

c . Mikel ar ain /* ris a joan da Amerike ara 39<br />

Aspek -m rri apenen berri ema eko, a rreko a alaren 2 .3 .1 . sailean,<br />

hemen (12) enbakia errepika ko d g n oinarri ba proposa d g :<br />

(12) Edo ein arg men k, bigarren mailako predika ba en<br />

s bjek mod ra joka ahal i a eko, gora s n-maila<br />

39 Gogora a rreko a alean Varen osagarriaren g nean sor riko adi inak sa iboen<br />

s bjek ak objek ekin ba era a er di g la .<br />

395

396<br />

bera i an behar d maila ema ikoan e a maila<br />

aspek alean .<br />

Horrela, adi es a iboen s bjek en kas an, ema ikoki kanpokoena den<br />

arg men a e da inola ere kanpokoena aspek -mailan . Objek en kas an,<br />

emaren paper ema ikoa har en d en arg men a da bai aspek aren<br />

ik spegi ik e a bai a maila ema ikoan ere barne-arg men a har<br />

dai ekeena .<br />

Bes e ik, eraik n a ka sa iboen da ibo arg men aren kas an, D-egi ran<br />

bi perpa s d g la onar en bad g , da iboa daraman arg men horrek be e<br />

egi en d (12) oinarria, predika menpera ari dagokione 'egilea' dene<br />

aspek -mailan e a maila ema ikoan gora as n-harreman bera bai . Da ibo<br />

markad n eharkako osagarria ordea, aspek -mailan inolako eraginik e<br />

d en adj nk a da .<br />

Bigarren mailako predika en aldibereko as na e a ordenake ari<br />

dagokiene , posible da s bjek ari end riko predika ba e a objek ari<br />

end riko bes e ba elkar ea, baina e ine koa da s bjek ari end riko<br />

bi predika (13c) edo objek ari end riko bi elkar ea, e e a objek ari<br />

(13d) .<br />

end riko horiek ba a deskriba ailea e a bes ea ondorio koa direnean ere<br />

(13) a . Semeak ai ari a oa ap r a lasai i li ion<br />

b . Amak Aneri ilea mo behar a ebaki ion<br />

c.*Ha rra ris e dam rik i li en dalek e a ik<br />

d .*Amak ba karia go o i roso pres a en d be i<br />

Ordenake ari dagokione , e skarak horren ordena-aska as n handia i anik,<br />

asko an ail samar ger a en da perpa sen oinarri ko ordena ein den<br />

ik s ea . Hala ere, perpa s menpera e an adi a m gi eko e a arg men ak<br />

a era eko da den m rri apenak direla e a, erra agoa i a en da ordena hori<br />

an ema ea. Hor a , adi -i ena era riko perpa s ba har ko d g (14)<br />

bigarren mailako predika en ar eko ordenake a agerian eko : s bjek ari<br />

end riko predika ak be i a al en dira adi e ik h rbilago objek ari<br />

end rikoak baino .

(14) a . Harrigarria da re lag nek kafea ho po ik har ea<br />

b .*Harrigarria da re lag nek kafea po ik ho har ea<br />

A pisail hone ako helb r ak lab rbild , aipa di g n m rri apen<br />

g ie arako a alpenen ba bila en saia ko gara. Horre arako e inbes ekoa<br />

da predika ha en er ake a-maila finka ea . Bigarrenik, enbai<br />

predika ren konbinake arako e in as naren berri ema en ere ahalegind ko<br />

gara. A kenik, bigarren mailako predika en barne-egi ra ard ra ko gara,<br />

PRO mo ako s bjek ba behar d ela e a horrelako s bjek rik e in bar<br />

de ake ela defenda d en eoriak a er .<br />

3 .4 .2. Bigarren mailako predika ak VPan da de<br />

Bigarren mailako predika en a kerako i aera dela e a, D-egi ran sor riko<br />

adj nk a har ohi dira. Dena dela, perpa saren egi ra finka eko, oso<br />

garran i s a da, i sas en direneko maila eha a e ag ea, perpa saren<br />

bes e elemen ba en (adi ondoak, adi lag nak, s bjek a, objek a e .a.)<br />

kokapena fmka eko oso baliagarria baili a eke.<br />

E skara , ordenake a ne roan bigarren mailako predika ak, arg men<br />

g ien e a joka riko adi kiaren ar ean a al en dira S-egi ran .<br />

(15) Ainhoak ( ri) lib r a g i honda a lasai i liko<br />

di<br />

397<br />

Onar de ag n, e skara , adi ak erga ibo, da ibo e a absol ibo<br />

arg men ekiko kom n ad ra a al en d ene , Infl b r ak hir

398<br />

kom n ad ra horiek ga a eko behar diren hir islapen desberdine<br />

oso rik dagoela : TP, MP e a A P islapenak40 Laka-ri (1991) jarraiki .<br />

Kom n ad ra hori ga a eko, arg men a bakoi ak islapen horie ariko<br />

espe ifika aile ba ean koka behar d e a adi ak ere gora egin behar d<br />

bere sorrera-g ne ik islapen horie a ik b r b r ko m gimend a egine .<br />

Hala ere, adi ki perifras ikoen kas an, V e a A b r en ar ean Asp b r a<br />

legoke, ber an V aspek -a i kiari eran si e a bere igoera geldiara i egingo<br />

li a ekeelarik. Ondorio , fle io-markak har eko m gi ko li a ekeena,<br />

A b r soila li eke, T b r raino igoko li a ekeelarik .<br />

Goiko p le osoa onar rik, e a e skara b r a-a ken mo ako hi k n a dela<br />

kon an har , ondoko an olake a ha gen ke S-egi ran : erga iboa<br />

daraman arg men a [spec, T] g nean, da iboa daramana [spec, M]<br />

g nean, e a absol iboa daramana [spec, A ] g nean . Ik s (15')<br />

adiera pena.41<br />

B r ei dagokiene , adi aren a i le ikoa Asp b r an legoke aspek -<br />

a i kiari lo rik, e a lag n ailea, T b r an per sona, mod e a rlenbora ko<br />

marka g iak eramango li keelarik. Horrela, bigarren mailako predika ek<br />

(honda a lasai ), (15') hai ean isla diren bi alde horie ako ba ean<br />

i sa sirik egon beharko l ke e.<br />

40 TP, adi aren aldiari dago kion markak e a erga iboarekiko kom n ad ra e arriko<br />

lira ekeeneko maila da. MP, modalak, esa e ba erako ahale ko adi kien -ke- morfema, e a<br />

da iboarekiko kom n ad ra gainera ko lira ekeeneko maila da . B ka eko, A P mailan,<br />

lag n ailea sor ko li a eke e a gainera, absol iboarekiko kom n ad ra e arriko<br />

li a eke<br />

41 E di g adiera i arg men ei dago kien a arnak VParen barne edo kanpoko<br />

sorreraren e abaidan e sar earren .

(honda a lasai)<br />

(15') TP<br />

Ainhoak<br />

ri<br />

Iib ra<br />

VP<br />

MP<br />

T'<br />

M'<br />

T<br />

di<br />

A P M<br />

A '<br />

As P A<br />

a-m-T<br />

a-m<br />

a<br />

Asp<br />

i liko V-A<br />

(honda a lasai)<br />

Bes e ik, ik si arg men desberdinen ar ean42 edo e a adi aren a i<br />

le ikoaren e a lag n ailearen ar ean bigarren mailako predika rik<br />

ar eka ea-e ine koa dela .<br />

(16) a .*E ine koa da Mirenek lasai a erke a irak r ea<br />

399<br />

b .*Pen sae ina da Jonek ai ari honda a ko ea i l ea<br />

c.*Mirenek a erke a irak rri lasai en<br />

Ondorio , bi a kera-m l o desberdin d g :<br />

(I) Bigarren mailako predika ak e kerrean bada de, A P baino<br />

beherago egon behar d e, [spec, A ] g nean dagoen<br />

absol iboko arg men a baino esk inalderago egon behar bai e .<br />

Honako a kera ha ek di g bera :<br />

42 Ordena ne roa ha a d g la seg r a eko, asko ere ordena-m rri apen nabariagoak<br />

a al en di en e-perpa sak har di g (16a) e a (16b) adibidee arako ere . Ordena<br />

marka an posible da, ar ekake a hori s bjek a e a s bjek ari end riko bigarren<br />

mailako predika a opikali a adibide .

400<br />

(i) A ' adabegiari i sas ea<br />

(ii) AspP edo Asp' adabegie ako ba i i sas ea<br />

(iii) VP edo V adabegie ako ba i i sas ea<br />

(II) Bigarren mailako predika ek, esk inean bada de, Asp b r a<br />

baino beherago egon behar d e, e in ar eka bai ai e ke Asp b r an<br />

dagoen adi aren a i le ikoaren e a T b r an dagoen<br />

lag n ailearen ar ean . Horrenbes e , a kera ha ek di g :<br />

(i) VP adabegiari i sas ea<br />

(ii) V adabegiari i sas ea<br />

Williams-ek (1980), s bjek ak predika a c-komanda e a predika<br />

horrekiko c-a pikoa i an behar d elako baldin ean oinarri a, s bjek ari<br />

end riko predika ak I'aren ahi pak direla, e a objek ari end rikoak<br />

Varen ahi pak direla onar d . C-komandoaren baldin a horrek, ba er<br />

egi en di PPei end riko predika ak, preposi ioak c-komandoaren<br />

harremana galera en bai (18a) . Arra oi bera eskaini da ga elaniaren<br />

eharkako osagarriari end riko predika en e in as na (1 8b) a al eko<br />

(Demon e, 1988), e a arra oi bera eskain dai eke bai a e skara ik s en den<br />

da ibo markad n arg men en e in as n bera a al eko (18c) .<br />

(18) a .* John [loaded he agon [pp i h [NP ha ]] [Apgreen]<br />

b .* Pedro le regal n libro [PP a s hija] [Apenferma]<br />

c .* [ppMireni] lib r a [AP rd ri] erori afo<br />

(19) be alako adibideak onargarriak e i a earen arra oia bes e ik, ha e da<br />

Williams-en arabera: s bjek ak predika a c-komanda en bad ere, e da<br />

predika horrekiko c-a pikoa, ra predika a menpera en d en e a he<br />

mea s bjek a menpera en e d en adabegi ba baino gehiago bai ago .<br />

(19) *Bill [Vp a e[NP he mea ] [pp i h [NP [AP [ra ]<br />

carro s ]]]

(20) a . John a e he salad ndressed naked<br />

b .*John a e he salad naked ndressed<br />

401<br />

Williams-en analisiaren bes e ondorio ba , ha e da : ingelese , s bjek ari<br />

e a objek ari end riko predika ak perpa s berean a al en direnean,<br />

objek ari end rikoak s bjek ari end rikoaren e kerrean a ald<br />

behar d (20) c-komandoaren baldin a be e ahal i a eko .<br />

Ro hs ein-en (1983) analisia, Williams-enaren an ekoa da: beraren iri i ,<br />

predika ak e a s bjek ak elkar c-komanda behar d e . Horre a gain, c-<br />

komandoaren islapen nag sien araberako defini ioa onar d (m-<br />

komandoa) e a e edo ein adabegi kon an har en d en defini ioa.<br />

Horrela, s bjek ei end riko predika e arako, Williams-ek be ala, I'<br />

adabegiaren ahi pak direla onar d ; baina objek ari end riko<br />

predika en kas an, soilik ondorio ko predika e arako (adi aren ekin aren<br />

ondorioa deskriba en d e) onar d Varen ahi paren kokag nea,<br />

predika deskriba aileak VP adabegiari i sa sirik da dela proposa<br />

d elarik .<br />

Ik spegi ba edo bes ea onar rik ere, oro arapena, s bjek e a<br />

predika aren ar ean nolabai eko c-komandoaren harremana ego eko beharra<br />

da . Bes e ik, pen sa de ag n s bjek a be i objek a baino gorago<br />

er a rik ego en dela. Horrenbes e , c-komandoaren eskaki na be e eko,<br />

s bjek ari end riko predika ak be i egongo dira gorago er a rik<br />

objek ari end riko predika ak baino.<br />

Gogora e skara s bjek ari end riko predika ak adi e ik objek ari<br />

end rikoak baino h rbilago a al en direla (ik s hemen errepika d g n<br />

adibidea) .<br />

(14) a . Harrigarria da re lag nek kafea ho po ik har ea<br />

b .*Harrigarria da re lag nek kafea po ik ho har ea

402<br />

(14') TP\<br />

Z re lag nek T'<br />

MP T<br />

d e a-m-T<br />

A P M<br />

kafea A ' a-m<br />

As P<br />

Ordenake a erla ibo hori , esk in aldeko kokapenaren aldekoa da alan arik<br />

gabe . Ik si e kerraldeko kokapena onar eko an (14b) ordena a ald ko<br />

li a ekeela. Ondorio , bigarren mailako predika ha ek VP mailan<br />

esk inaldean i sa sirik egongo dira e skara e a e e a s bjek ari<br />

end riko predika en kas an ere IParen mailan Williams e a Ro hs ein-ek<br />

defenda d en be ala .<br />

Horren an eko proposamena egin d Me N l -k (1988), bai ingeleserako<br />

e a bai ga elaniarako ere : bigarren mailako predika g iak VParen<br />

barnean da de, horren aldeko froga gari a rke d elarik. 43 I an ere,<br />

ingeleserako Andre s-en (1982) frogak errepika di , e a ga elaniarako<br />

onargarriak direnak ere aplika di kio hi k n a horri . Hona hemen Mc<br />

N l -ren adibideak .<br />

4 3 Ga elaniarako ik si, halaber, Mall n (1991) : egile honek ere defefenda d<br />

ga elania bigarren mailako predika ak VPan i sas en direla .<br />

A<br />

a

(a) VParen a rrerapena<br />

(21) a . Mar said ha John o ld lea e angr and lea e angr<br />

he did<br />

b . *Mar said ha John o ld lea e angr and lea e he<br />

did<br />

(22) a . Mar a dijo q e J an es aba cond ciendo borracho<br />

cond ciendo borracho es aba el m inconscien e<br />

b . * Mar a dijo q e J an es aba cond ciendo borracho<br />

(b) Tho gh-- m gimend a<br />

cond ciendo es aba el m inconscien e<br />

(23) Lea e angr ho gh John did, nobod ho gh he as<br />

nreassonable<br />

Ga elania e in egin dai eke m gimend ha e a bera , froga e da<br />

baliogarria .<br />

(c) WH-clef eraik n ak<br />

(24) a . John lef angr<br />

b. Wha John did as lea e angr<br />

c. #Wha John did as lea e 44<br />

(25) a . J an f cond ciendo borracho<br />

b . Lo q e J an hi o f cond cir borracho<br />

c . #Lo q e J an hi o f cond cir<br />

403<br />

Bes e ik, ohi ko froga horiei, Me N l -k VParen e abake arena gainera<br />

die : bigarren mailako predika ba d en edo ein perpa sen VPa e aba en<br />

denean, Varen bes e elemen ekin ba era bigarren mailako predika a ere<br />

e aba dela ler en da.<br />

44 # ik rra, c. e a a. adibidean adiera i akoak ba e da o ela adiera eko erabili da

404<br />

(d) VParen e abake a<br />

(26) a . John lef angr and Mar did oo<br />

b . Bill a e he mea ra and Mar did A oo<br />

(27) a . J an comi la comida enfadado Mar a ambi n A<br />

b . J an comi la carne cr da Mar a ambi n A<br />

Ga elaniaren kas an, bes e froga ba eskaini d Mc N l -k, a era ako<br />

s bjek ena hain en : a era ako s bjek ak, VPari i sas en ai kiola<br />

onar rik dago orokorki hi k n a erroman ee arako (Ri i, 1982 ; Torrego,<br />

1984), e a s bjek horiek bigarren-mailako predika ba ekin-a al en<br />

direnean, be i egon behar d e bigarren mailako predika a baino<br />

esk inalderago . Bis an da froga ha e in erabil dai ekeela a era ako<br />

s bjek rik e d en ingeleserako .<br />

(e) A era ako s bjek ak<br />

(28) a . Mar a escribi es a rese a enfadada<br />

b . Escribi es a rese a enfadada Mar a<br />

c .*Escribi es a rese a Mar a enfadada<br />

(29) a . Mar a compr es a silla ro a<br />

b. Compr es a silla ro a Mar a<br />

c.*Compr es a silla Mar a ro a<br />

E skara , bigarren mailako predika ak di en esaldie an elemen<br />

desberdinek d en ordenake an oinarri a, ingeleserako e a ga elaniarako<br />

Mc N l -k lor d en ondorio berberera ailega gara : bigarren mailako<br />

predika g iak VParen barnean da de . Hala ere, ik s de ag n bes e<br />

hi k n e arako erabili dicen frogek baie apen hori indar eko balio o e<br />

dig en .<br />

(a) VParen a rrerapena<br />

(30) a . Mirenek Jon po ik i li ela esan en, e a bene an<br />

po ik i li en

405<br />

b.*Mirenek Jon po ik i li ela esan en, e a bene an<br />

i li en<br />

(32) a . Mirenek Jonek okela egin gabe ja en d ela esan en,<br />

e a bene an egin gabe ja en d<br />

b .*Mirenek Jonek okela egin gabe ja en d ela esan en,<br />

e a bene an ja en d<br />

(b) Tho ghm gimend a: e dago e skara e a bera , e da erabil<br />

dai ekeen froga .<br />

(c) WH-clef eraik n ak<br />

(33) a. Jonek mo kor a gida en<br />

b . Jonek egin ena i an en mo kor a gida ea<br />

c. #Jonek egin ena i an en gida ea<br />

(34) a . Jonek okela egin gabe jan en<br />

b . Jonek egin ena i an en okela egin gabe ja ea<br />

c . #Jonek egin ena i an en okela ja ea<br />

(d) VParen e abake a: E skara ere, VPa e aba en denean, bigarren<br />

mailako predika a erama en d ela ler en da 45<br />

(35) a . Jonek indabak haserre jan i en e a Mirenek ere baiA<br />

b . Jonek okela gordinik jan en e a Mirenek ere baiA<br />

(e) A era ako s bjek aren froga: froga horrek e dig ga a<br />

handirik esa en bigarren mailako predika en er ake aren okiari<br />

45 Reb schi-ren (1986) arabera, ha e an e aba dena e da VPa, IP osoa bai ik,<br />

horrelakoe an, s bjek a opikali a rik e a bera , perpa se ik kanpo egongo baili a eke.<br />

Salab r -k (1990) berri , a rkako iri ia defenda d , (35) be alakoe an inolako min agai<br />

hanpa rik e dagoela e a bera ere bai sek en ia VParen orde koa dela defenda .<br />

Horrenbes e , froga ha baliogarri a joko d g e skararako ere.

406<br />

dagokione , eren e skara lag n ailea S-egi ran T b r an<br />

dagoela onar en bad g a era ako s bjek a horren esk inean<br />

a al en dene g iene TP mailan dagoela onar behar bai g .<br />

(36) a . Mirenek g n hori ida i d<br />

b . G n hori ida i d Mirenek<br />

(37) a . Mirenek g n hori haserre ida i d<br />

b . G n hori haserre ida i . d Mirenek<br />

c . G n hori ida i d Mirenek haserre<br />

d . G n hori ida i d haserre Mirenek<br />

E skararen ordena-aska as na oso handia da e a bera , (37)<br />

m l oko adibide g iak onargarriak dira. Hala ere, ordenake a<br />

horiek a al eko erabil en diren analisiak e dira, ga elaniarako<br />

erabili akoak be alakoak : adi aren a rrean dagoen elemen a<br />

enfa i a riko elemen a dela ler en da ohi ko ordenake a ik<br />

ir e en denean . Hor a , (37c) be alako adibide ba a al eko,<br />

objek a [spec, C] g nean dagoela e a adi a C b r an dagoela<br />

pen sa dai eke (O . de Urbina, 1986) . E a horrela, elemen g iak<br />

beraien g nean da dela esan dai eke .<br />

(37d) adibidean bis an da errema i a riko elemen aren e a<br />

adi aren m gimend a gain, s bjek aren a erapena ere a ald<br />

behar dela : s bjek horrek nonbai i sa sirik egon behar d , baina<br />

adi a a rrera rik d g ne , e d g s bjek hori i sa si deneko<br />

oki eha a finka erik . Ondorio , s bjek aren a erapenaren froga<br />

bigarren mailako predika en er ak n mailaren finkapen<br />

eha erako baliagarria e dela esan de akeg .<br />

A pisail honen ondorioak lab rbild , e skara , ga elania e a ingelese<br />

be ala, bigarren mailako predika ak VParen barr an da dela esan<br />

de akeg , predika -mo a desberdinen aldibereko as naren, VParen<br />

a rrerapen e a e abake aren e a WH-clef eraik n en irak rke aren froge an<br />

oinarri .

3 .4 .3 . Bigarren mailako predika en VParen barneko<br />

kokapenaren ondorioak<br />

3 .4 .3 .1 . Predika ioak be e behar d en egi ra ko baldin a<br />

VParen barneko kokapenaren lehen ondorioa, Wlliams-ek proposa riko<br />

predika ioaren baldin a alan a an jar eko beharra da: s bjek a [spc, I]<br />

g nean e a predika a VParen barnean (edo ein g ne ha a rik ere)<br />

bada de, e ine koa da s bjek a predika arekiko c-a pikoa i a ea, be i<br />

egongo bai a predika a menpera en d en e a s bjek a menpera en e<br />

d en adabegi ba baino gehiago .<br />

Ro hs ein-en (1983) s bjek ak e a predika ak elkar m-komanda earen<br />

baldin aren arabera ordea, posible da s bjek ari end riko predika a<br />

VPan i sas ea e a predika horrek e a [spec, I] g nean dagoen s bjek ak<br />

elkar m-komanda ea. Hor a , bere proposamenaren arloan berak<br />

iradokiriko baldin a eha a aida de akeg s bjek ari end riko<br />

predika ak IParen alaba mod ra ager beharrean (38a) VPari i sa si a<br />

(38b) ager eko .<br />

Ma -ren (1985) proposamenari jarraiki, (38b) mod rako adiera pene an<br />

Varen islapen nag sia VPl e a VP2 bi segmen ek oso en d e, e a VP2 e<br />

da islapen nag sia, islapen nag si ba en segmen a bai ik . Horrela John<br />

s bjek ak e a angr predika ak elkar m-komanda en d e, biak<br />

menpera en di en lehenengo islapen nag sia IP bai a.<br />

407

408<br />

(38) a .<br />

IP<br />

NP l'<br />

John<br />

I VP<br />

Dena den, ik spegi hori onar , bes e ara o ba sor en aig : s bjek ari<br />

end riko predika ak VPari i sa sirik bada de, ara oa objek ari<br />

end riko predika deskriba aileak koka erakoan sor ko aig ,<br />

Ro hs ein-en arabera, horiek VPari i sa si a bai a de.<br />

Ma -ren ik spegiari jarraiki ordea, adi aren objek enak e in m-<br />

komanda de ake VPari i sa sirik dagoen predika a, eren objek a<br />

menpera en d en lehenengo islapen nag siak (VP=VP +VP2 ) e bai<br />

predika a menpera en : predika a islapen horren segmen ba ek (VP 2 )<br />

baino e d menpera en .<br />

Objek ari end riko predika ak V' adabegiari i sa sirikoak edo V'<br />

adabegiaren alabak bai ik e in i an dai e ke . Gainera, Varen alabak balira,<br />

e legoke objek ari end riko predika deskriba aileak ondorio ko<br />

predika e a ik perpa saren egi raren ik spegi ik berei erik: Ro hs ein-en<br />

(1983) arabera (egile hori Hallida , 1967, Le in & Simpson, 1981 e a<br />

Simpson, 1982 egileei jarraiki aie), ondorio ko predika ak adi ak berak<br />

ha a en di , e a bera , Varen ahi pak direla pen sa behar da . Bes e ik,<br />

hi k n a ba e an, adi a e a predika a inkorpora egin dai e ke :<br />

islandiera adibide . Islandiera , ondorio ko predika ak adi arekin<br />

inkorpora en dira baina e predika deskriba aileak .<br />

Chomsk -k (1986) bere alde ik, m gimend ari dagokione ondorio ko<br />

predika ek osagarriek be ala joka en d ela e a predika deskriba aileek<br />

bes elako jokaera d ela defenda d .<br />

b . \<br />

NP<br />

l'<br />

AP<br />

John<br />

angr<br />

I VP2<br />

/<br />

I VP 1 AP<br />

VI<br />

1<br />

I<br />

V'<br />

angr<br />

V I<br />

lef V<br />

lef

(39) a. Ho red did John pain he ho se?<br />

b .*Ha ra did Bill ea he mea ?<br />

B ka eko, ondorio ko predika ak predika deskriba aileekin ba era<br />

a al en direnean (hori ingelese ko enbai dialek o an bai ik e da posible),<br />

ondorio koak halabeharre a ald behar d adi aren ondoan (Ro hs ein,<br />

1983) .<br />

(40) a . Mar hammered he me al fla ho<br />

b.*Mar hammered he me al ho fla<br />

Froga horie an g ie an oinarri a, Mc N l -k (1988), ondorio ko<br />

predika ak Varen osagarri mod ra er a en diren bi ar ean objek ari<br />

end riko predika deskriba aileak V' adabegiari i sas en ai kiola<br />

defenda d .<br />

(41) IP<br />

NP 1<br />

Mar 1<br />

VP<br />

%<br />

VP<br />

1V ,<br />

AP<br />

angr<br />

A V'<br />

\<br />

AP<br />

ho<br />

V NP AP<br />

hammered he fla<br />

me al<br />

409<br />

E skararako ere, bigarren mailako predika ak VParen barnean er a rik<br />

da dela defenda d g , baina orain Mc N l -k (1988) proposa riko<br />

banake a eha a e skararako ere balio o e d en ik si behar d g .<br />

E skara e da posible ondorio ko predika ba e a objek ari end riko<br />

predika deskriba aile ba elkar ea (42a), s bjek ari end riko bi<br />

predika elkar ea e ine koa den be ala. Baina s bjek ari end riko

410<br />

predika ba e a objek ari end riko bes e ba elkar en di g nean<br />

a al en aig n ordena (42b), ongi molda dakieke er ake a-maila horiei .<br />

(42) a.*Anek lea mo bel aran ebaki en<br />

(43) a . * TP<br />

AspP A<br />

VP<br />

/\<br />

a<br />

Asp<br />

ebaki<br />

1 V'<br />

b . Semeak ai ari a oa ap r a asa i li ion<br />

c . Anek ileaa mo behar a ebaki en<br />

V \AP<br />

bel aran<br />

- I -<br />

2 AP<br />

mo<br />

m-a<br />

3<br />

b . TP<br />

Anek T'<br />

Semeak 1<br />

.,-<br />

T'<br />

MP<br />

lea 2 M'<br />

A^<br />

T<br />

en<br />

M<br />

-m-a<br />

mari<br />

MP<br />

2<br />

M'<br />

T<br />

ion<br />

-m-a<br />

2<br />

A P M<br />

a oa A '<br />

3 -<br />

VP<br />

1 V'<br />

V' AP<br />

V'<br />

A<br />

Asp<br />

li<br />

AP i<br />

lasai<br />

ap r a<br />

m-a<br />

a<br />

Anek i<br />

2<br />

ilea2<br />

MP T<br />

d<br />

M' -m-a<br />

A P M<br />

,,<br />

AspP A<br />

m-a<br />

,,<br />

a<br />

VP Asp<br />

ebaki<br />

3 AP<br />

mo<br />

behar a<br />

Has eko, ik si, (43) adibidee an adiera i di g n konfig ra ioek hasiera ik<br />

ara o larriak ekar en di kig ela s bjek ek e a predika ek elkar m-<br />

komanda earen baldin aren a rrean : arg men desberdinekiko<br />

kom n ad ra AspP ik gora da den islapen f n ionale an b r en dela<br />

onar , e ine koa da VParen barnean dagoen inolako predika k<br />

(s bjek ari ein objek ari end akoa i anik ere) bere s bjek a m-<br />

komanda ea, beren ar ean be i ego en bai a islapen nag si ba baino<br />

gehiago .

411<br />

Hala ere, bigarren mailako predika horiek g iek VParen barnean<br />

da dela froga d g 3 .4 .2 . a pisailean . Bad g bi da horiek elkar m-<br />

komandoaren baldin arekin nolabai elkar eko mod ba , alegia Chomsk -<br />

ren (1986) ka een baldin an oinarri riko mod a : ka eak ga a riko NPe<br />

e a D-egi ra ik S-egi rarako pa soan NP horiek i di en a arne<br />

oso rik da de. Horrela, kas a e a paper ema ikoa i a ea, NPek be e behar<br />

en baldin a i a e ik ka eek be e behar d en baldin a i a era iragan da,<br />

ka een b r ak kas a e a b anak paper ema ikoa har behar d elarik.<br />

Arg men g ie arako (e a e soilik objek enerako) VParen barneko<br />

sorrera onar en bad g , islapen f n ional-ba ean-dagoen-NPak-e a VParen<br />

barnean iriko a arnak, ka ea ba oso en d e : ka ea horren b r a islapen<br />

f n ionalaren espe ifika ailean dagoen elemen a da, e a b ana, VParen<br />

bamean iriko a arna .<br />

Bigarren mailako predika ak bere s bjek arekin d en harremana bere<br />

paper ema ikoa deskarga eko beharrari dagokio bes erik gabe, e a bera ,<br />

harreman hori ka earen b anarekin e arri behar d , e a e b r arekin,<br />

b an hori VParen barnean dagoelarik .<br />

(43) hai e an iradoki den konfig ra ioan ik s dai ekeene , lasai<br />

predika ak adi aren arg men g ien a arnak m-komanda en badi<br />

ere, e dago lasai predika a m-komanda en d en inolako arg men rik:<br />

Ma -ren ik spegia onar , predika hori menpera en d en lehenengo<br />

islapen nag sia AspP da e a e VP, VParen segmen ba ek soilik<br />

menpera en bai .<br />

A kera ba , bigarren mailako predika ha en sorrera-g nea alda ea e a<br />

V'ari i sas ea li a eke, baina ord an e gen ke predika ha ek objek ari<br />

end riko predika e a ik perpa saren egi ran oinarri berei erik .<br />

Bigarren a kera ba , bigarren mailako predika aren e a bere s bjek aren<br />

ar eko harreman ema ikoa D-egi ra ik S-egi rarako era orpenaren p n ren<br />

ba ean e ar en dela s posa ea li eke: demag n adibide , [spec, V] g nean

412<br />

sor riko s bjek hori VP ik a era eko VPari i sas en aiola ; ord an, VPari<br />

i sa sirik dagoenean be eko li a eke elkar m-komanda earen eskaki na.<br />

Ro hs ein (1983) e a Me N l (1988) be alako 'Predika ioaren Teorien'<br />

defenda aileen iri i , Chomsk -k (1981) proposa riko 8-oinarriak<br />

arg men g iek ema ikoki marka rik egon behar d ela e ar en bad<br />

ere, e d m rri en arg men bakoi ak ed ki behar di en paper<br />

ema ikoen kop r a. Horrela posible da, lehenengo mailako predika ak<br />

ema ikoki marka en d en arg men ba ek bigarren mailako predika ik<br />

bes e paper ema iko ba jaso ea, be i ere egile horien arabera .<br />

Dena den, ka een ik spegi ik (Chomsk , 1986), arg men -ka ea<br />

bakoi ean 8-marka riko g ne bakar ba egon dai eke (nahi e a g ne<br />

horre an, 'Predika ioaren Teoriaren' defenda aileen iri i behin a , paper<br />

ema iko ba baino gehiago e ar dai ekeen) . Horrela, s bjek arg men aren<br />

ka eak, adi ak e arri ako papera e a bigarren mailako predika ak<br />

e arri akoa h rrene h rren [spec, V] g nean e a VPari i sa sirik dagonean<br />

e arri direla s posa , ka eek 8-marka riko g ne bakarra i an behar<br />

d elako baldin a bor a en ari gara . Ondorio , baldin a hori man end<br />

nahi i a eko an, bigarren_hipo esi ha , ba er egin behar d g .<br />

A ken a kera s bjek rako sorrera-g nea [spc, V] delako hipo esia<br />

ba er ea li eke: demag n s bjek a VPari i sa sirik sor en dela e a horrela,<br />

nahi d g n egi ra ko harremanean egongo da bigarren mailako<br />

predika arekin, biak menpera en di en lehenengo islapen nag sia AspP<br />

bai a .<br />

3<br />

(44) V^<br />

2<br />

\<br />

VP AP<br />

/\ lasai<br />

s i .<br />

V'<br />

VP 1<br />

V'<br />

/ \<br />

h<br />

obj V<br />

AP<br />

ap r a<br />

h

413<br />

M-komandoaren baldin ari dagokione , objek ari end riko bi<br />

predika -mo ek (deskriba aileak e a ondorio koak), be e egi en d e<br />

baldin a hori objek ari dagokione (43, b, c) baina e s bjek ari<br />

dagokione . Konfig ra io ha onar , espero gen en ondorioa d g bera .<br />

Adi es a iboen s bjek ei end riko bigarren mailako predika ak<br />

ba er eko bide ba ere bad g : demag n adi horien s bjek ak VPari<br />

i sa sirik sor beharrean [spec, V] g nean edo V' adabegiari i sa sirik<br />

sor en direla. Ord an, e d e VPari i sa siriko predika a m-komanda eko<br />

a kerarik e a e in be e de ake e inola ere s bjek /predika harremanak<br />

eska en d en elkar m-komanda earen baldin a. Gogora orain ar e<br />

eskaini ako enbai adibide .<br />

(45) *Anek m sika lil ra rik a segin d<br />

Bes e ik, B r io-ri (1981) jarraiki, adi inak sa iboen s bjek ak Varen<br />

osagarri mod ra sor en direla onar en bad g , bigarren mailako predika<br />

horiek, objek ari end rikoak be ala V' adabegiari i sa sirik sor ko dira,<br />

e a osagarrian sor riko s bjek horiekiko egi ra ko harremana elkar m-<br />

komanda earen baldin arako beharre koa dena i ango da .<br />

(46) a . Ha rra po ik i li en dalek ik<br />

b . Ander lasai sar da den is aren kon s l ara<br />

A er de ag n orain da ibo markad n arg men en kas a : erga ik dira<br />

agrama ikalak eharkako objek ari end riko predika ak? Gogora (45)<br />

enbakia errepika di g n adibide ha ek :<br />

(47) a .*Aneri lib r a neka a erori aio<br />

b .*Epaileek ida ie horri milioi ba sari a eman dio e<br />

Demag n eharkako objek ha ek [spec, V] g nean edo V'ari i sa sirik<br />

sor en direla. Dena den, D-egi ra ik S-egi rarako pa soan, gora egin<br />

beharko d e dagokien islapen f n ionalean lag n ailearekiko<br />

kom n ad ra ga a eko . V' adabegiari i sa siriko predika ba bera ,

414<br />

arg men o honekin predika io-harremana e ar eko egi ra ko konfig ra io<br />

egokian legoke, e a (47) adibideak grama ikalak i a ea espero li eke .<br />

Demag n ord an, -ri b kaera, kom n ad ra ga a en deneko islapen<br />

f n ionalean e ar en den kas -marka i an gabe, VPan ber an e ar en den<br />

posposi ioa edo nahi bada bere ko kas aren morfologia ko marka dela .<br />

Mod hone ara, V' adabegiari i sa sirik edo Varen espe ifika ailean<br />

er a rik i ango gen keena barnean arg men a l keen PP ba li a eke e a<br />

e arg men bera, konfig ra io horre an arg men ak bigarren mailako<br />

predika a m-komanda ea g i e ine koa li a ekeelarik .<br />

(48) . . .VP<br />

d<br />

NP - PI 7<br />

Mikel - i<br />

obj<br />

AP<br />

sari a<br />

PP horren barnean dagoen arg men ak bera , e in m-komanda de ake<br />

inolako predika rik e a e in har de ake par e bigarren mailako predika ioan .<br />

Ondorioa, an ekoa da bes e edo ein posposi io-sin agma an dagoen<br />

elemen a bigarren mailako predika ba en s bjek mod ra ha a nahi<br />

denean : posposi ioaren islapen nag siak galara i egi en d elkar m-<br />

komanda earen harremana.<br />

(49) a .*Ander g rasoekini po iki bi i da<br />

b .*Opari ha ha rraren a i sari ai da<br />

Begira die aieg n orain eraik n a kas a iboei . Hemen errepika d g n<br />

sarrerako (4) adibidean ik s i ekeene , eraik n a ka sa iboe ako da ibo<br />

markad n enbai arg men k bigarren mailako predika ak onar en<br />

di e .

(4) a .<br />

(4) Irakasleak Mikelii g ien a rrean bakarriki da ara i<br />

ion<br />

2<br />

VP2 A P<br />

1<br />

ara i<br />

/\ bakarrik<br />

1<br />

NP h VP2<br />

V 2<br />

dan a<br />

h<br />

b . T\<br />

Irakasleak I T'<br />

MP<br />

Mikeli h M'<br />

h VP2<br />

II. a alean adi era eman d g ne , eraik n a ka sa iboe an bi VP dagoela<br />

defenda dai eke (4a), ondoren er a riko VParen b r a V ma ri eari i sa si<br />

e a predika konple ba era en d elarik (4b) . Arg men ek har en<br />

di en kas ak, predika konple horrek isla riko aparail f n ionalaren<br />

araberakoak i a en dira (4b) .<br />

VP J<br />

Ik si da ibo marka daraman arg men ari end riko predika a e a<br />

arg men horren a arna, VP2aren barnean da dela e a han d en<br />

konfig ra ioak elkar m-komanda earen baldin a be e en d ela . I an ere<br />

VP2ari soilik begira e in jakin dai eke Mikeli bakarrik dan ara i dio edo<br />

Mikelek bakarrik dan a d esaldia a alera ko o e den . Ondorio ,<br />

eraik n a ka sa iboe an a al en den da ibo marka D-egi ran e ar en den<br />

1<br />

V2<br />

A P<br />

A P A<br />

a<br />

M<br />

Asp<br />

dan ara i<br />

h<br />

415<br />

T<br />

dios_m-T<br />

a-m

416<br />

posposi ioa i an gabe S-egi ran e ar en den egi ra ko kas a dela<br />

defenda ko d g .<br />

B ka eko, ondorio ko predika ak Varen ahi pa mod ra sor eak, bi<br />

ara o nag si ekar en di : aide ba e ik, X'- eoriaren a rka doan adarkake a<br />

hir koi a behar d g adi aren ing r an, e a bes e ik, Islapenaren<br />

Oinarriaren bor ake a ere i ango gen ke bigarren mailako predika a<br />

adi ak e A-marka ea lor nahi bad g , eren oinarri horren arabera<br />

osagarrian sor en diren elemen ak b r ak A-marka en bai i .<br />

Bes e ik, s smagarria da e skara , bes e hi k n a asko an e a ingelesaren<br />

hainba dialek o an be ala, objek ari- end riko predika deskriba aile<br />

ba e a ondorio ko predika ba e in elkar ea. Ger aera horrek bi<br />

predika ek elkar o opa en d ela pen sara en dig . Ondorio ko<br />

predika en kokapena ord an, a rrerago berrik siko d g predika<br />

desberdinen aldibereko as n e a barne-egi rarekin ba era .<br />

Lab rbild , bigarren mailako predika ak VParen barnean er a rik<br />

da dela froga ondoren, s bjek /predika harremanak be e behar d en<br />

egi ra ko baldin a elkar m-komanda earena dela onar d g . Baldin a<br />

hori kon an har a s bjek ari e a objek ari end riko predika<br />

deskriba aileak ongi berei irik gera dai e en, h rrene h rren VP e a V'<br />

adabegiei i sa sirik sor en direla defenda d g . Ondorio ko predika en<br />

kokag nearen finkapen eha a a rrerago berra er eko i d g , gaiari<br />

b r ko lane an (Ro hs ein, 1983, Chomsk , 1986, Mc N l , 1988) be ala<br />

Varen ahi pa mod ra er a en badi g , adarkake a bikoi aren e a<br />

Islapenaren Oinarriaren eskaki nak bor a behar bai i g .<br />

Dena den, VPari i sa sirik sor riko predika arekin elkar m-<br />

komanda earen baldin a be e eko, halabeharre koa da adi aren<br />

arg men g iak VParen barnean sor ea, gero kom n ad ra ga a eko<br />

gorago da den islapen f n ionale ara m gi beharko bad e ere . M-<br />

komandoaren baldin a bera , predika aren e a arg men a d en ka earen<br />

b anaren ar ean e arriko da, b ana bai a harreman ema ikoen eran lea .

E skararen kas an, s bjek aren VParen barneko sorrera onar deneko<br />

lane an (O har abal, 1990, Uriagereka, 1991, Odrio ola & Zabala, 1993),<br />

adi iragankorren e a inerga iboen s bjek ak [spec, V] g nean sor en<br />

direla onar da . Hala ere, analisi hone an, Ma -ren (1985) islapen nag sien<br />

defini ioa onar rik, s bjek egileak behin a VPari i sa siriko predika a<br />

m-komanda ahal i a eko berak ere VPari i sa sirik sor behar d ela<br />

defenda d g .<br />

Ideia horrek, bide ba e , adi es a iboen e a ha ema e-adi en s bjek ek<br />

bigarren mailako predika ekin eskain en di en ondorio e grama ikalak<br />

a ald ko li ke : adi ha en s bjek ak [spec, V] g nean edo V' adabegiari<br />

i sa sirik sor ko lira eke e a e lira eke gai VPari i sa siriko predika a m-<br />

komanda eko .<br />

M-komandoaren baldin a horrek, eharkako objek en e a bes e<br />

posposi io-sin agma ba en bigarren mailako predika ak har eko<br />

e in as na ere a ald ko l ke : predika io-harremanean par ea har behar<br />

d en arg men a, PP islapen nag siaren barnean dagoene , e da gai<br />

islapen horre a ik kanpo dagoen predika a m-komanda eko.<br />

3 .4.3 .2. Mo a bereko predika en aldibereko as naren<br />

e in as na<br />

3 .4 .1 . sailean adi era eman d g ne , e in elkar dai e ke e s bjek ari e<br />

objek ari end riko bigarren mailako bi predika .<br />

(50) a . *Anderrek ris e dam rik hi egin d bere<br />

ekin aren ondorioak e ag ondoren<br />

b . *Ainhoak okela ga i gordinik a era dig bere e ean<br />

ba kald d g n g ie an<br />

417<br />

Bes e ik, objek ari end riko predika deskriba aile ba e a ondorio ko<br />

predika ba elkar ea ere e ine koa da, esan d g n be ala.

418<br />

(51) * Jonek koadroa honda rik oker a eskegi d<br />

Ingelesaren kas an ere, bi dialek o berei dai e ke, ondorio ko predika ak<br />

e a predika deskriba aileak elkar eko ord an : dialek o ba ean (52) esaldia<br />

onargarria den bi ar ean, bes ean, e -grama ikala da (Mc N l , 1988) .<br />

(52) */ O . K. John hammered he me al fla ho<br />

Bigarren mailako predika ak adj nk ak badira, posible i an beharko l ke<br />

mo a bereko predika ba baino gehiago a al eak . I an ere, a rre ik esan<br />

d g ne , Iri pide Tema ikoak e d m ga en arg men -ka ea ba en<br />

b anak har di akeen paper ema ikoen kop r a ('Predika ioaren<br />

Teoriaren' defenda aileen arabera) . Mo a bereko predika ba baino<br />

gehiago ego eak ekarriko l keen ondosio bakarra, predika horien<br />

s bjek ak bi paper ema iko baino gehiago har ea li a eke .<br />

(53) VP<br />

s bj<br />

V1'AP 1<br />

dam<br />

2<br />

P<br />

rik<br />

ris e<br />

VP<br />

V'<br />

1<br />

V<br />

Mc N l -k (1988) ondoko baldin a ha proposa d horrelako bi<br />

predika ba era ager eko e in as naren a alpen mod ra.<br />

(54) XPen paper ema ikoen e arke arako h rbil as naren<br />

eskaki na (LCXP) 46<br />

46 Ingelesa , 'Locali Condi ion on XP The a Role Assignmen ' (LCXP) i ena adiera i<br />

d baldin a hori Mc N l -k (1988).

A-k B-ri 0-paper ba e arriko dio bbaldin, A-k e a<br />

419<br />

B-k elkar m-komanda en bad e e a e badago A-rekin<br />

ba era m-komandoaren baldin a be e en d en Z-rik ;<br />

Z= XP e-marka ailea<br />

Ik si Mc N l -ren baldin aren arabera (53) adiera pena ba er rik<br />

gera ko li a ekeela, eren s bjek ari end riko bi predika ek elkar m-<br />

komanda en bai e e a bera e in bai e paper ema ikorik deskarga .<br />

Hala ere, baldin a hori onar , VP berak e a s bjek ari end riko<br />

predika ek ere, elkar o opa beharko l ke e : ik si (53) adiera penean bi<br />

predika ak islapen nag si berberek menpera en di ela, eren APa<br />

VParen segmen ba ek soilik menpera en bai . Ondorio hori<br />

desager ara eko, m-komandoaren defini ioa er obai alda behar da, be i<br />

Mc N l -ri jarraiki :<br />

(55) M-komandoa<br />

A-k B m-komanda en d bbaldin A-ren inolako<br />

segmen k B menpera en e bad , B-ren inolako<br />

segmen k A menpera en e bad e a A menpera en<br />

d en islapen nag si orok B ere menpera en<br />

bad .(Chomsk , 1986)<br />

M-komandoaren a ken defini io ha onar rik, VPak e a berari i sa siriko<br />

predika ak e d e elkar m-komanda en, eren VParen segmen ba ek<br />

bigarren mailako predika a menpera en bai . Bigarren mailako<br />

predika ak VP ik kanpo bale de, VPa m-komanda eko arrisk a legoke<br />

(lehenengo islapen f n ionalaren barnean bale de behin a ) . Bera ,<br />

a rreko saile an a rke ako frogen aide lihoake (54) baldin a .<br />

Ik si edo ein mod an, m-komandoaren defini io horrek bes e ara o ba<br />

ekar en diola ge re analisiari : (53) adiera penean s bjek aren a arnak e a<br />

VPak e l ke e elkar m-komanda ko, a arna VParen segmen ba ek<br />

menpera en bai .

420<br />

Hala ere, e dir di predika ek beren arg men ei paper ema ikoak<br />

e ar eko m-komandoaren baldin a be e behar d enik: i an ere, predika -<br />

b r ek beren arg men ei paper ema ikoak beren islapen nag siaren<br />

barnean e ar en die ela onar dai eke (lehenengo mailako predika e arako<br />

egin d g n be ala) . VP islapen nag siak s bjek a ( eharka) 0-marka ea<br />

s bjek horre arako VP ik kanpoko sorrera onar en denean bai ik e da<br />

beharre koa .<br />

Ondorio , m-komandoaren baldin a predika ba ek bes e predika ba en<br />

edo ein arg men ri paper ema ikoa e arri ahal i a eko be e behar den<br />

baldin a dela esan de akeg . Ik si a pika egori a riko i enki-predika en<br />

kas an ere predika -b r ak bere arg men ei paper ema ikoa bere islapen<br />

nag siaren barnean e ar en diela . Predika ioaren baldin a, bera , bes e<br />

mod hone ara ida li eke:<br />

(56) Predika ioarenbaldin a<br />

(i) Edo ein predika k bere arg men ei paper<br />

ema ikoa e arri ahal i a eko, arg men horiek<br />

predika horren islapen nag siaren barnean egon behar<br />

d e<br />

(ii) Edo ein predika k bere paper ema ikoa bes e<br />

predika ba en arg men ba en gainean deskarga ahal<br />

i a eko, arg men horrek e a bigarren mailako<br />

predika horrek elkar m-komanda behar d e<br />

Objek ari end riko bi predika deskriba aile d g nean, s bjek ari<br />

end rikoen kas berean egongo gara : konbinake a hori e ine koa da,<br />

bigarren mailako predika biek elkar m-komanda en d ene e bai e<br />

beraien paper ema ikoak deskarga erik. Bera , (54) baldin ak (50a)<br />

adibidearen grama ikal as n-e a e e ik, (50b) adibidearena ere a al en d .<br />

(54) baldin aren arabera, objek ari end riko predika deskriba aileen<br />

e a ondorio ko predika en konbinake ak ere ba er ekoa i an beharko l ke.<br />

Lehenago esan d g ne , e skara , bene an konbinake a horiek<br />

ba er ekoak badira ere (51), ingelesaren enbai dialek o an onargarriak<br />

dira (52) . Konbinake a hori onar de ake en dialek o horie an, adi ak e a

ondorio ko predika ak nolabai eko adi -konple a (hammerfla ) era en<br />

d ela defenda d Mc N l -k . Horrenbes e , konbinake a horiek e in har<br />

dai e ke LCXP baldin aren a rkako arg dio a . I an ere,<br />

deskriba ailea/ondorio koa konbinake a onar en d en dialek oe an ere,<br />

konbinake a g iak e dira onargarriak, adi -konple ak era di ake en<br />

ondorio ko predika ek bai ik onar en e di elarik.<br />

(57) a .*I boilek he Iobs er red ali e<br />

b . I boiled he Iobs er red<br />

c. I boiled he Iobs er ali e<br />

B ka eko, VPek bigarren mailako predika mod ra joka eko e in as na<br />

ere, e ald behar da, LCXP baldin aren arabera (58) be alako adibideak<br />

grama ikalak bailira eke : jan VPa VPari i sas en badiog , bi VP horiek e<br />

bai e elkar m-komanda en (55) m-komandoaren defini ioaren arabera<br />

behin a . 47<br />

(58) *Jonek jan edango d<br />

421<br />

47 (58') adiera penaren aparail f n ionala erra earren IP isladapen f n ional soila<br />

erabili d g , beraren bali ko a iak (TP, MP, A P) eha gabe.

422<br />

Jonek I<br />

s /<br />

AspP I d<br />

VP 1<br />

\<br />

Asp<br />

edango<br />

VP1<br />

/<br />

VP<br />

2<br />

jan<br />

LP1<br />

1<br />

V<br />

E in as n ha , Zagona (1982) e a Fabb-i (1984) jarraiki a ald d Mc<br />

N l -k : adi ek kas a behar d e beraien paper ema ikoak eslei ahal<br />

i a eko, kas hori Infl b r ik (berarekiko kipenean bada de) edo enbai<br />

a i ki a ik (ingelesa , -ing, -en) har de ake e . E skararen kas an, - e ,<br />

- a, - rik lira eke a i ki horiek .<br />

(59) a . Mikelek elebis a ik s en ja en d<br />

b . Mikelek asper a hi egin d<br />

c . Ander neka rik held da<br />

Bera , a rre ik aipa ako egileen iri i , VPen banake a, kas aren<br />

Teoriaren araberakoa li a eke ne rri handian . Baina, proposamen horrek, ad<br />

hoc egindakoa dir di ne rri handian, kas aren beharra predika ak e a<br />

arg men ak berei eko iri pide mod ra egokiagoa dela dir dielarik .<br />

In eresgarriagoa li eke Baker-en (1988) lane ik a rrera arrakas a handia i an<br />

d en ik spegia, alegia, morfologiak sin a i-pro es askoren deska ea aile<br />

e a eragile dela defenda en d en ik spegia: Vak enbai a i kiri lo behar

ere.<br />

423<br />

ai kion morfema irekiak dira, e a horrek ager dai e keen konfig ra ioen<br />

kop r a m rri en d . 48<br />

Adi aren nolabai eko infle ioaren eskaki na bes e ik, Vak berak gabe<br />

beraren arg men ek kas a behar d ela defenda ere a al dai eke, eren<br />

arg men ek kas a behar bai e paper ema ikoaren e arke arako ik sgarri<br />

ger a ahal i a eko, e a kas hori, asko an, Infl ka egorian ber an har<br />

behar bai e.<br />

Beren arg men g iei kas a eslei eko gai den IP oso ba isla en d en<br />

VPak, e in er a dai e ke bigarren mailako predika mod ra, f n io<br />

horrekin a al eko g iene arg men ba en kas aren gabe ia ed ki behar<br />

bai a . - en, - a edo - rik a i kiak darama a en VPek berri , e d e<br />

I(nfl) osoa isla en, e a bera , bigarren mailako predika mod ra a al<br />

dai e ke .<br />

V ka egoriako hi egi-sarrerak gai i a en dira beren arg men ei kas a eslei<br />

die aiekeen aparail f n ionala isla eko . Ondorio , gai dira lehenengo<br />

mailako predika ak era eko . I enondo e a i en gehienak berri , e dira gai<br />

horrelako aparail f n ionala isla eko, e a bera , nolabai eko Varen beharra<br />

i a en d e: lehenengo mailako predika ak era eko, halabeharre er a<br />

48 Horren adibiderik garbiena adi ki sin e ikoak dira, beraie an adi -erroa fle io-marka<br />

g iekin agl ina rik a al en bai a. Adi ki perifras ikoe an ere, g iene aspek -<br />

morfemei lo rik a al en da adi -erroa . I ra horren salb espena i an li e keen adi ki<br />

modalak ere (ap r dai eke ), ga ake a fone ikorik e d en -0 a i ki ba darama ela<br />

ler behar da , AspP ka egoriarik isla en e d en e a INFLen gora egi en d en adi ki<br />

sin e ikoekiko (doake) erkake a ik ondorio a en dene (lk s Laka, 1991) .<br />

B ka eko, bada de i ra behin a aspek -morfemarik har en e d en adi kiak (fal a<br />

da, kos a da, bi i gara, mere i d , . . .) : ha e an hi egi-sarrera beraren ka egoria ere<br />

alan a an jar dai eke (2.2 .2 .3 . a alean defenda d g naren arabera, lag n ailea isla eko<br />

a kera e dago m rri rik V ka egoriako hi egi-sarrere ara) ; bes alde, lag n ailea<br />

behin a behar d e hi egi-sarrera ha ek ere, lag n aile horrekin agl ina en e badira

424<br />

behar d e bere arg men ak baino arg men gehiago kas a marka eko<br />

gai as na d en V ba en osagarri mod ra. Bes ela, bigarren mailako<br />

predika mod ra i sas en dira .<br />

Adi ek, a i kiren ba i lo behar ai kion morfema irekiak direne ,<br />

bigarren mailako predika ak era en di enean, horrelako a i ki ba<br />

(- en, - a, - rik) behar d e .

3 .4 .3 .3. Bigarren mailako predika en barne-egi ra<br />

Egile ba ek (Chomsk , 1981 ; S o ell, 1981, 1983 ; Hoeks ra, 1988)<br />

bigarren mailako predika e arako s bjek mod ra PRO ka egoria isila d en<br />

perpa s iki ba proposa d e .<br />

(60) a.Jon [gCPRO [AP po ik]] i li da dalek e a ik<br />

b . Jonek okela [SC PRO [AP gordinik]] ja en d be i<br />

Analisi hone an, perpa s ma ri earen s bjek ak edo objek ak (Jon, okela)<br />

kon rola en d e perpa s ikiaren PRO s bjek a, a ken hori i sa siriko<br />

APak 6-marka en d elarik . 3 .2 . sailean defenda d g ne , SC hori<br />

nolabai eko b r f n ionalaren islapen nag sia li a eke (FP) .<br />

Honelako adiera pen ba ek perpa saren arg men bakoi ak paper<br />

ema iko bakarra har ea baimend ko l ke . Zi r a behar dena, PRO hori<br />

goberna gabea i a ea da, bes ela egi ra hori ba er ekoa i ango<br />

baili a eke, e a 'Predika ioaren eoriaren' defenda aileek dio ene , e<br />

PROrik e e a SCik e dagoela onar beharko da bigarren mailako<br />

predika ioaren kas rako behin a (Williams, 1980, 1983 ; Ro hs ein, 1983 ;<br />

McN l , 1988) .<br />

PRO hori goberna a ala goberna gabea i a ea, enbai fak oreren menpe<br />

egongo da : aide ba e ik SC horren es a sa (IP, CP, AP, . . .), bes e ik SCa<br />

er a rik dagoeneko okia, e a b ka eko noski, erabiliko den gobern aren<br />

defini ioa .<br />

Has eko, PRO hori SCaren barnean goberna rik e dagoela r a behar<br />

d g . Horre arako hir konfig ra io posible a er ko d g : ba ean PRO<br />

AP islapen nag siaren barnean legoke (61a), bigarrenean, AP islapen<br />

nag siari i sa sirik (6 lb), e a hir garrenean, AP ik kanpo islapen f n ional<br />

ba en espe ifika ailean (61c) .<br />

425

426<br />

(61) a . [AP PRO [A'[ All]<br />

b . [AP PRO [AP[A'[ Alll<br />

c. [FP PRO [F[APIA'[ A]] F]<br />

Chomsk -ren (1986) gobern aren defini ioaren arabera (62), SCa AP<br />

mailakoa bada (61a) e a s bjek a [spec, A] g nean badago (S o ell-en<br />

(1983) s bjek aren ka egorien ar eko defini ioaren arabera be ala), PRO<br />

horrek halabeharre egon behar l ke goberna rik, eren A b r ak m-<br />

komanda en bai e a beraien ar ean e bai ago hesia i an dai ekeen inolako<br />

islapen nag sirik. Adiera pen horre an bera , PRO e ine koa da alan arik<br />

gabe .<br />

(62) Gobern a (Chomsk , 1986)<br />

A-k B goberna en d bbaldin A-k B m-komanda en<br />

bad e a e dago A eskl i e d en G-rik, G Brako hesia<br />

delarik .<br />

Eskl sioa<br />

A-k B eskl di en d B menpera en d en A-ren<br />

segmen rik e badago .<br />

Menperak n a<br />

B-k A menpera en d bbaldin Bren segmen orok A<br />

menpera en bad .<br />

(6 lb) adiera penari dagokione (PRO APari i sa sirik), PRO Aren<br />

segmen ba en barnean dagoene , e in esan dai eke APak PRO hori<br />

eskl di en d enik e a bera , goberna rik egongo li a eke konfig ra io<br />

horre an ere .<br />

Ik s de ag n b ka eko, (61c) adiera pena : adiera pen horre an, bis an da<br />

AP islapen nag siak PRO eskl di en d ela e bai ago PRO hori<br />

menpera en d en AParen segmen rik. A-k e d PRO m-komanda en e a<br />

bera , e in goberna de ake inola ere .<br />

Ondorio , (61c) konfig ra ioan, PRO e dago goberna rik bere<br />

islapenaren barnean. Bigarren mailako predika e arako PRO s bjek aren<br />

eoria man en eko, FP mailako perpa s iki ba beharko gen ke .

427<br />

Ik s de ag n orain, konfig ra io horre an PRO hori kanpo ik<br />

goberna gabea o e den . 3 .4 .2 a alean egin d g n analisiaren arabera,<br />

bigarren mailako predika ak VParen barnean i sas en direla defenda dai eke .<br />

Gainera, s bjek ari end riko predika ak VPari i sa sirik, objek ari<br />

end riko predika deskriba aileak V' adabegiari i sa sirik e a<br />

ondorio ko predika ak Varen osagarri mod ra er a en direla defenda<br />

d g , a ken horien er ake a-maila alan a an jarri bad g ere .<br />

Ara oaren gakoa bera , konfig ra io horre an perpa s ikiaren islapena<br />

(FP) kanpoko V edo Infl b r en gobern rako hesia o e den finka ea da.<br />

Horrenbes e , begira die aiog n, hesiaren defini ioari .<br />

(63) Hesia (Chomsk , 1986)<br />

A B-rako hesia da bbaldin<br />

(i) A-k G enean menpera en bad , G Brako BC ba<br />

i anik<br />

edo<br />

(ii) A B-rako BC ba bada, A :; ,-IP<br />

Blokeo-ka egoria(BC)<br />

A B-rako blokeo-ka egoria (BC) da A L-marka rik e<br />

badago e a A-k B menpera en bad<br />

L-markake a<br />

A-k e-goberna en d en B ka egoria L-marka en d<br />

B-ren espe ifika aile e a b r rarekin ba era,<br />

espe ifika aile-b r kom n ad ra dagoelarik<br />

O-gobern a<br />

A-k B 9-goberna en d bbaldin, A=X0 e a A-k B A-<br />

marka en bad , e a A e a B ahi pak badira<br />

Ik si has eko, VPari edo V' adabegiari i sa siriko FPa be i i a en dela<br />

blokeo-ka egoria menpera en d en [spec, F] g nerako, eren bere ahi pa<br />

den ka egoria (VP edo V) e bai a b r a e a bera e in bai L-marka .<br />

Bes e ik, blokeo-ka egoria oro, hesia da, IP salb espen bakarra delarik .<br />

Dena den, FP isladapen f n ionala edo ein ka egoria akoa i an li eke

428<br />

ohi ra IP i ena e ag n dena baino lehenago, bere espe ifika ailean<br />

koka riko elemen a kas a marka en e bai 49<br />

Horrela ba, predika i sa siei (61c) adiera penaren an eko analisi ba<br />

eskain en badieg , posible da PRO s bjek a d ela defenda ea, PRO hori<br />

konfig ra io horre an goberna gabea bai a, bai kanpo ik e a bai barne ik<br />

ere . 50<br />

Zer ger a ko li a eke bigarren mailako enbai predika ri, ondorio ko<br />

predika ei adibide , Varen osagarri mod rako analisia eslei ko bagenie .<br />

Ik si kas horre an, FP predika a V b r le ikoaren ahi pa i ango<br />

li a ekeela, e a bera , L-marka rik egongo li a ekeela . Horrela e li a eke<br />

e BC e hesia e a [spec, F] g nea goberna rik egongo li a eke .<br />

Ha ge re iri i (61c) analisiaren a rkako froga ba i an beharrean,<br />

ondorio ko predika en Varen osagarri mod rako analisiaren a rka lihoake .<br />

Gogora , 3 .4 .3 .1 . sailean adi era eman d g n be ala ondorio ko<br />

predika e arako osagarri-i aera onar eak nahi e di g n bi ondorio<br />

ekar en di ela : aide ba e ik, V' adabegirako adarkake a hir koi a onar<br />

behar li a eke, e a bes e ik, predika horiek O-marka rik egongo lira eke<br />

predika en defini io orokorraren a rka joango lira ekeelarik .<br />

Gainera, e skararen kas an objek ari end riko predika<br />

deskriba aileak e a ondorio ko predika ak esaldi berean sek lan ere<br />

a al en e direne , e d g inolako ara orik biak V mailan er a en direla<br />

onar eko: ba a edo bes ea ha a a s er a en diren irak rke a desberdinen<br />

eragileak, adi aren e a predika beraren seman ika-mailako e a garriak<br />

lira eke ne rri handiagoan kokapen bera baino . Gogora ingelese ere<br />

49 H rrengo a alean predika horren islapena Asp dela defenda ko d g ber an ager<br />

dai e keen predika ak egoera-mailakoak edo predika perfek iboak bai ira, egon<br />

adi arekin ager en direnak be ala .<br />

50 A rkako ondoriora held den analisi ba ik si nahi i a eko an, ik s bedi McN l<br />

(1988) .

429<br />

ondorio koa/ deskriba ailea konbinake ak V-A sek en ia hi egi ik ber a ik<br />

da orren adi -konple a bar dai ekeenean bai ik s er a en e direla.<br />

Ondorio , lan hone an, objek ari end riko ondorio ko predika ak ere<br />

V' adabegiari i sas en ai kiola onar ko d g .<br />

B ka eko, ik si analisi honek espero dai ekeen ondorioa ema en d ela<br />

a pika egori a riko perpa s ikien kas an ere : perpa s iki horiek Varen<br />

osagarri mod ra er a en badira, L-marka rik ego en dira e a e dira beren<br />

barneko elemen en gobern rako hesiak. Horrek perpa s ha en<br />

s bjek aren kas -e arke a bere ia baimend ko l ke sis ema hori onar en<br />

d en hi k n e an, e a horrelakorik onar en e d en hi k n e an<br />

(e skararen kas an adibide ), kas aren bila gora joan beharko l ke en<br />

arg men en a arnak egokiro goberna rik ego ea ere baimend ko l ke .<br />

Ik si analisi honek bes e aban aila ba ere bad ela, m-komandoa paper<br />

ema ikoen e arke arako behar li a ekeen baldin a i an gabe Predika<br />

adj nk aren PRO s bjek aren kon rolerako baldin a li a eke . Horrela<br />

a ald ko li a eke, s bjek ga a ak edo a arnak di en XP predika ek<br />

(lehen mailako i enki- edo adi ki-predika ek) beren s bjek ari paper<br />

ema ikoa e ar eko m-komandoaren baldin a be e behar e i a ea:<br />

(i) X predika -b r ek (bai e a bigarren mailako predika ak era en<br />

di enek ere) beren arg men ei be i e ar en die e paper ema ikoa beren<br />

islapen nag siaren barnean (islapen nag si horiek Ma -ren eorian be ala,<br />

islapenaren segmen g iak inkl di en di e) .<br />

(ii) Bigarren mailako predika en kas an, kas aren bila gora doan O-<br />

marka riko s bjek a e in a era dai eke FP islapene ik hori hesia bai a e a<br />

iriko a arna goberna gabe gera ko baili a eke . Kas -e arke a bere ia<br />

d en hi k n e an ere, perpa s ma ri earen adi ak e in eharka le ake hesi<br />

hori e a bera , e in ger a li eke kas -e arke a bere ia. Ondorio , predika<br />

adj nk e a ik ba er rik da de NP ga a ak edo a arnak, beraien<br />

s bjek a goberna gabeko PRO ka egoriakoa i an behar d elarik.<br />

(iii) VP ba en s bjek edo objek aren e a beraiei dagokien predika<br />

adj nk en ar ean dagoen m-komandoaren eskaki na, PRO elemen aren<br />

kon rolerako behar da e a e eha ki XP predika adj nk ak paper<br />

ema ikoa deskarga ahal i a eko .

430<br />

Lab rbild , bigarren mailako predika e arako, lehenengo mailako<br />

predika e arako be ala, b r mod ra b r f n ional ba d en perpa s-<br />

egi ra ba proposa d g , perpa s iki hori XP predika aren islapen<br />

heda a delarik . Egi ra horrek predika adj nk en s bjek a PRO<br />

ka egoriakoa i a ea baimen en d . E a horrek lehenengo mailako e a<br />

bigarren mailako predika en kas an paper ema ikoen e arke a mekanismo<br />

beraren arabera ger a ea ere baimen en d .<br />

Ik spegi honek, bes e ik, ondorio ko predika ak objek ari end riko<br />

predika deskriba aileak be ala V' adabegiari i sas ea eska en d , ba aren<br />

e a bes earen irak rke a desberdinak adi ma i earen e a predika beraren<br />

seman ika-mailako e a garriei or ai kielarik .<br />

Bigarren mailako predika ak e a beraren s bjek aren erreferen ia<br />

eha en d en adi ma ri earen arg men ak elkar m-komanda earen<br />

baldin a be e behar i a ea, predika ha en PRO s bjek aren kon rolerako<br />

eskaki na da. Ik s bedi analisi honek aban aila handiak di ela:<br />

(i) 0-Iri pidea bere form la iorik m rri aileenean man en ea baimen en<br />

dig : arg men -ka ea bakoi ak 0-paper bakar ba har de ake .<br />

(ii) Mo a bereko bi predika ren aldibereko as na m rri eko bide ba ere<br />

bad g , Mc N l -ren LCXP baldin aren beharrik gabe : adi ba en<br />

arg men bakoi ak e in kon rola de ake PRO ba baino gehiago .<br />

(iii) Esana d g ne , analisi honek, predika io-harreman g ie arako, X'eoriaren,<br />

Isladapenaren Oinarriaren e a 0-Iri pidearen eskaki nak<br />

bor a en e di en analisi analogoa egi ea baimen en dig .

3 .4 .4 . Lab rbilpena<br />

Sail hone an, bigarren mailako predika ek, lehenengo mailako predika ek<br />

be ala, beraien arg men g iak XP islapen nag siaren barnean isla en<br />

di ela ik si d g .<br />

Predika ha en barne-egi rari dagokione , lehenengo mailako<br />

predika e arako be ala, barnean s bjek a e a predika a bild rik di en FP<br />

islapen f n ionalen ba ean (perpa s iki ba ean) oinarri a dagoela-<br />

defenda d g .<br />

Predika adj nk en s bjek a, goberna gabe dagoene , e in i an<br />

dai eke NP ba en a arna (e e a NP ga a ba ere) ; horrela, PRO ka egoria<br />

isilekoa dela defenda d g . PRO horrek, gainera, kon rola rik egon behar<br />

d , kon rol horre arako be e behar den baldin a, FP adj nk ak e a adi<br />

ma ri earen arg men ba ek elkar m-komanda ea delarik .<br />

Ge re analisiak, aban aila nabariak di : aide ba e ik, 9-Iri pidea bere<br />

form la iorik m rri aileenean man en ea baimend dig , alegia<br />

arg men -ka ea bakoi ak 9-paper bakar ba har de akeela onar ea .<br />

Bes e ik, mo a g ie ako predika io-harremane arako analisi analogoa egi ea<br />

ere lor d g . E a b ka eko, mo a bereko bi predika ren<br />

aldibereko as naren e in as na kon rolaren arabera a al ea lor d g .<br />

M-komandoaren baldin a ik, edo ein PPren barr an da den arg men ei<br />

( eharkako osagarria, edo des ina iboa edo so ia iboa be alako posposi ioak<br />

darama a en arg men ak adibide ) end riko bigarren mailako<br />

predika en e in as na era or dai eke .<br />

Predika adj nk ha en kokapenari dagokione , VParen bame- er ake a<br />

e a esk inaldeko er ake a froga a i di g : s bjek egileari<br />

431<br />

end riko predika ak, VPari i sas en ai kio, e a objek ari (edo adi<br />

inak sa iboen s bjek ari) end rikoak, V' adabegiari (bai predika

432<br />

deskriba aileak e a bai ondorio koak ere) . Horrela, bigarren mailako<br />

predika en banake a e am rri apene an, Varen arg men g ien VParen<br />

barne-sorreraren froga ba a rki d g .<br />

Bes e ik, s bjek ari end riko predika en banake a e a<br />

m rri apene a ik, predika ha ek onar di ake en s bjek ek (egilearen<br />

papera har en d en adi iragankor e a inerga iboen s bjek ek e a da ibo<br />

markad n eraik n a ka sa iboen s bjek ek) VPari e kerraldean i sa si<br />

behar ai kiola defenda d g . Horrelako predika ak onar en e di en<br />

adi es a iboen s bjek ak Varen espe ifika aile mod ra edo V' adabegiari<br />

i sa sirik sor en direla ere proposa d g .

3.5 . ERANSKINAK<br />

3 .5 .1. Kanpo- e a barne-arg men ak<br />

A al hone an ehar defenda di g n analisiek badi e enbai ondorio<br />

e skararen grama ika orokorrerako, e a eha kiago perpa saren egi ra e a<br />

kas -markake aren sis ema finka eko ord an .<br />

Horrela, e skal predika ioa a er , enbai froga a rki d g arg men<br />

g iak VParen barnean (edo orokorki edo ein predika ren XP islapen<br />

nag siaren barnean) sor en direlako hipo esiaren aide :<br />

435<br />

(i) A b r f n ionalaren osagarri mod ra er a en den<br />

predika aren egi raren e a ha a ko den lag n ailearen ar ean,<br />

harreman ena dago .<br />

(ii) V ba en arg men en e a dagokien bigarren mailako predika en<br />

ar ean beharre koa den egi ra ko harremana egon dadin,<br />

arg men horiek g iek VParen barnean sor behar d e .<br />

Hor a , badir di GB esparr aren barnean berebi iko garran ia i an d en<br />

barne- e a kanpo-arg men en ar eko berei ke a horren garbia e dela .<br />

Berei ke a ha Williams-ek (1981, 1983) egin en lehendabi i : XP<br />

predika ba en s bjek a Xen islapen nag si ik kanpo sor en den Xen<br />

arg men bakarra da . Ondorio , Xen gainerako arg men ak, barne-<br />

arg men ak lira eke. Williams-en kanpo-arg men aren kon ep ha egile<br />

askok erabili d berand ago (Maran , 1984 ; Z bi arre a, 1985 ; Le in &<br />

Rapapor , 1986) .<br />

Teoria horie an barne-arg men ak predika bakoi aren<br />

a pika egori a eari dago kionak dira e a bera , be i a ald behar d e

436<br />

sin a ian. Kanpo-arg men ak berri , predika io-erregelen araberakoak<br />

dira, e a morfologia ko enbai pro es direla e a, le ikoan ber an aldake ak<br />

jaso e a sin a ian isla gabe gera dai e ke : adibide , morfologia pasiboak<br />

kanpo-arg men aren paper ema ikoa rga en bide d e a barne-<br />

arg men ak, s bjek mod ra ga a behar d (Hoeks ra, 1986, Jaegli,<br />

1986, Rober s, 1985) .<br />

Bis an da, g k hir garren a al hone an defenda d g n arg men g ien<br />

XParen barneko sorreraren hipo esiaren arabera (Koopman & Spor iche,<br />

1988), kanpo-arg men aren defini io horrek en handirik e d ela, D-<br />

egi ran behin a arg men g iak baile deke XP islapen nag siaren<br />

barnean .<br />

Sin a ian oinarri riko arg men en sailkapen honen a rka, Jackendoff-ek<br />

(1987), kon ep -maila ik arg men ak egi ra ba en arabera an ola rik<br />

da dela defenda d . An eko ik spegiak defenda dira bai a Grimsha &<br />

Mes er (1988) e a Grimsha -en (1990) lane an ere . Teoria ha e an kanpo-<br />

arg men a bes e arg men ekiko harremanen arabera defini en da, e a<br />

bera A-egi raren harremane an oinarri rik dago X'- eoriaren araberako<br />

harremane an baino areago .<br />

Horrela, a ald a gera ko li a eke predika bakoi ak kanpo-arg men<br />

bakarra i a eko ahalmena : maila ema ikoan arg men en mailaka e ba<br />

dago, e a bera arg men g ien ar ean kanpokoena arg men bakar ba ek<br />

i an behar d halabeharre , s bjek mod ra arg men hori ga a en<br />

delarik .<br />

Baina ba e an, sin a ian s bjek mod ra ga a en den arg men a e<br />

da kanpokoena maila ema ikoan : hori da adibide frigh en be alako adi<br />

psikologikoen kas an ger a en dena (Belle i & Ri i, 1988, Grimsha ,<br />

1990) : ' ema' arg men a be i maila ema iko horre an a kena i a ea espero<br />

badai eke ere, (esperimen a aile, ema) erako arg men -egi ra d en adi<br />

ha e an, kanpo-arg men rik e dagoela dir di e a ema ga a en da<br />

s bjek mod ra . G k ge k, bigarren a alaren 2.2 .2 .3 .1 . a pisailean e skal<br />

predika psikologiko ha ek a er di g (1) adibideko perpa sean

s bjek mod ra ga a en dena ema i an gabe ka sa dela defenda d g<br />

Pese sk -ri (1987) jarraiki .<br />

(1) Ekai ak ha rra beld r d<br />

Bigarren mailako predika ioaren arloan ere ik si d g ne , edo ein s jek<br />

e da gai horrelako predika ba ilegi a eko : adibide , enbai adi<br />

psikologikoren e a e ag mend ko enbai adi en s bjek ak e dira gai<br />

honelako predika io-harremane an par e har eko . Defenda d g n<br />

eoriaren arabera, VPari-i sa siriko s bjek ak bai ik e in i an dai e ke<br />

predika horien s bjek ak .<br />

Eraik n a pasiboe an ere, an eko m rri apenak ik s dai e ke : morfologia<br />

pasiboak adi iragankorren s bjek aren paper ema ikoa rga en d ela,<br />

edo arg men hori e aba en d ela onar rik ere, morfologia-pro es hori<br />

paira en d en arg men a e in i an dai eke edo ein s bjek .<br />

(2) a . Lib r a ida ia da<br />

b .*Lib r a ed kia da<br />

437<br />

Ondorio , pro es horie an g ie an par e har en d enak e dir di e<br />

s bjek a (Williams-en ik spegi ik kanpo-arg men arekin ba da orrena) e<br />

e a mailaka e ema ikoan kanpokoena den arg men a ere denik .<br />

Grimsha -k (1990), 'kanpo-arg men ' erminoa erabili d pro es<br />

ha e an par e har en d en arg men a adiera eko, baina 'kanpo-<br />

arg men aren' kon ep hori Arg men -egi rari e a e D-egi rari<br />

dagokiola a pimarra . Egile honen iri i , kanpo-arg men ak defini eko<br />

bi esparr har behar dira kon an: aide ba e ik maila ema ikoa e a bes e ik,<br />

aspek -maila . Kanpo-arg men a bi maila horie an kanpokoena den<br />

arg men a i ango da bera . Horrela e a al dai eke, ba e an maila

438<br />

ema ikoan kanpokoena den arg men a A-egi ran kanpo-arg men a e<br />

i a ea : aspek -mailan e da arg men rik kanpokoena . 51<br />

Kon ep -mailako defini io honen bide berei iriko kanpo-arg men ak<br />

lira eke bera , bigarren mailako predika ioan par e har de ake enak . Dena<br />

den, lan hone an, arg men horiek be e behar l ke en egi ra ko baldin a<br />

ba ere eman d g adi era: VPari i sa siriko predika ak e a kanpo-<br />

arg men horiek elkar m-komanda behar d e, horre arako kanpo-<br />

arg men ek ere VPari i sa si a egon behar d elarik.<br />

Horre a ik abia a, ondoko baldin a ha proposa de akeg :<br />

(3) Kanpo-arg men e arako egi ra ko baldin a<br />

Kanpo-arg men ak, ha da, maila ema ikoan e a<br />

aspek -mailan kanpokoenak diren arg men ak,<br />

D-egi ran VPari i sa sirik a al en dira .<br />

Ik si Ma -ren (1985) islapen nag siaren defini ioaren arabera horrek VP<br />

islapen nag siak s bjek a e menpera ea (islapen horren segmen ba ek<br />

bai ik e d menpera en) baina predika horren islapen nag siaren barrean<br />

ego ea lor en dela, mod horre ara kanpo-arg men ek a al en di en<br />

sin a i-mailako bere i as nak a al dai e keelarik : has eko horrelako kanpo-<br />

arg men ek, be i har en d e s bjek aren f n ioa, e a e skararen<br />

51 Aspek -maila ari denean, Grimsha 'Ger aera-egi ra ' ari da : ger aera-egi ra<br />

horre an, bi a piger aera berei dai eke, aide ba e ik [ihard era] ba i dagokiona e a bes e ik,<br />

[egoera/egoera-aldake a] ba i dagokiona . Adi ba en ger aera-egi ra horrelako bi<br />

a piger aere oso rik dago e a bes e ba ena horie ariko a piger aera ba baino e d .<br />

Aspek -mailan arg men rik kanpokoena denak, lehenengo a piger aeran har en d par e<br />

par e . Horrela, enbai adi psikologikoren esperimen a ailea, maila ema ikoan<br />

arg men rik kanpokoena i anik ere, aspek -mailan e da arg men rik kanpokoena, e<br />

bai lehenengo a piger aeran par e har en, e a bera , e in har bai ai eke kanpo-<br />

arg men a .

439<br />

kas an, be i har en d e erga ibo kas a ; 52 bigarrenik, elkar m-<br />

komanda earen egi ra ko baldin a eska en d en bigarren mailako<br />

predika /s bjek (edo g k defenda d g naren arabera, bigarren mailako<br />

predika aren PRO s bjek aren kon rola aile i a eko) harremanean par e<br />

har de ake enak dira, e a hir garrenik, pasibi a ioa be alako pro es e an<br />

kanpo-arg men a e aba en bada, soilik horrelako arg men a d en<br />

adi e an ger a ko da e abake a hori . B ka eko, arg men -g ne ha ek<br />

dira (e aba en direnean) Arg men -adj nk ak (A-adj nk ak)<br />

ilegi a eko ahalmena d enak. 53<br />

52 Horrek e d esan nahi bes elako g ne ba e an sor riko arg men ek erga ibo<br />

kas a e in har de ake enik . Adibide , ir di( ) adi aren osagarria den Perpa s T ikiaren<br />

s bjek ak gora egi en d ela e a adi ma ri eak isla riko infle ioan erga iboa har en<br />

d ela ik si d g .<br />

53 Arg men -adj nk en (A-adj nk en) defini ioa Grimsha -i (1988, 1990) or aio,<br />

nominalen s bjek geni iboe arako e a pasiboen b -sin agme arako:<br />

(1) A kerakoak i a en dira, e a horrega ik, adj nk ak direla esan dai eke<br />

(2) Horrelako A-adj nk ek, adi aren arg men -egi ran e aba ako arg men -<br />

g ne ba en ilegi apena behar d e

440

3 .5 .2 . Par i ipioa+-a(k) / par i ipioa+-rik / - a e a kanpo-<br />

arg men a<br />

E skara , perfek ibo a har dai ekeen edo ein VPk har di ake par i ipioari<br />

lo riko -a(k) edo -rik /- a markak . Par i ipio ha ek posible dira adi<br />

iragankorrekin (4a, 5a), e a bai a adi inerga ibo (4b, 5b) e a<br />

inak sa iboekin (4c, 5c) ere.<br />

(4) a . Tar a egina da<br />

b . G ba kald ak gara<br />

c . Z ek Parisen egonak are e<br />

(5) a . Tar a eginda dago<br />

b . G ba kald a ga de<br />

c . Z ek Parisen egonda a de e<br />

Bis an da kanpo-arg men aren e abake a , adi iragankorren kas an<br />

bai ik e in hi egin dai ekeela . Hala ere, a pimarra beharreko ger aera ba<br />

d g : -a(k) b kaera darama en par i ipioen kas an, posible da arg men<br />

egilea ga a ea ere, -rik l - a b kaera d enekin berri , e da onargarria,<br />

arg men egile hori.<br />

(6) a . Tar a ha nik egina da<br />

b . *Tar a ha nik eginda dago<br />

Ondorio , par i ipioari lo riko a i kiak bad erik sirik arg men egilea<br />

ilegi a eko ord an, baina a i ki horrek e e ik adi aren A-egi rak ere<br />

erik sirik d ela ik si d g : kanpo-arg men a har dai ekeen arg men<br />

ba d en adi iragankorrek bai ik e d e onar en arg men hori<br />

kom n ad rad n par i ipioarekin ba era .<br />

(7) a .*Tar a ha nik mai a a da<br />

b .*Tar a ha nik ed kia da<br />

441

442<br />

Arg men bakarreko adi a d g nean, nahi e a arg men hori kanpo-<br />

arg men a har behar (ba kald adi aren kas an esa e ba erako), e in<br />

e aba dai eke, predika a inolako arg men rik gabe gera ko baili a eke .<br />

Horre a gain, arg men ak absol iboa har behar d halabeharre , e a<br />

inoi e adi inerga iboen s bjek aren berei garria den erga ibo kas a. E<br />

e a kom n ad rad n eraik n e an ere . Kanpo-arg men a e aba<br />

beharrean, barre-arg men bih r en dela esan dai eke kas ha e an (9) .<br />

(8) a . Tar a ha ek nik eginak dira<br />

b . Nik ar a ha ek eginak di<br />

c . Nik ar a ha ek egin di<br />

(9) a . Ni ba kald a nai<br />

b .*Nik ba kald a nai<br />

c .*Nik ba kald a d<br />

d . Nik ba kald d<br />

Par i ipio+a i kia morfologiaren e a garri nag sia 'b r apenak' edo<br />

'ihard erak' 'egoere ara' alda ea da, ha da, edo ein ger aeraren lehenengo<br />

a piger aera e aba ea. Horrek, Grimsha -i (1990) jarraiki eragin ena<br />

i ango d ja orri ko adi aren arg men -egi ran: inolako arg men k e d<br />

par e har ko lehenengo a piger aeran e a bera , maila ema ikoan<br />

arg men en gora as n-harremanak man e d rik ere, e da kanpo-<br />

arg men rik egongo, aspek -mailako gora as n-baldin ak h s egi en<br />

bai . Arg men -egi ra alda egin da aspek -mailako aldake aren<br />

eragine .<br />

Gainera, adi iragankorren kas an, arg men a egilea e aba dela onar<br />

behar d g , a kerakoa bai a, e a arg men ak defini io e inbes ekoak<br />

bai ira. Adi inerga iboen kas an ordea, arg men bakarra, e inbes ekoa<br />

da . Hala ere, ihard eren mo ako a piger aerarik e dagoene , arg men<br />

hori e in i an dai eke kanpo-arg men a e a barne-arg men mod ra<br />

ga a behar da.<br />

Roeper-en (1987) arabera, ingelese behin a , adi iragangankorre a ik<br />

morfologia pasiboaren eragine (e a bai a nominali a ioaren eragine ere)

e aba ako arg men egile hori, man end egi en da 'arg men inpli i o'<br />

mod ra : b -si agmen a kera (10) e a PRO elemen isila kon rola eko<br />

ahalmena (11) (Man ini, 1983) ik s dai e ke . Ik si horrelako arg men<br />

inpli i orik e d en adi inak sa iboen kas an, bi eraik n a horiek<br />

e ine koak direla :<br />

(10) a . *The ship sank b Bill<br />

b . The ship as s nk b Bill<br />

(1 1) a . *The boa sank o collec he ins rance<br />

b . The boa as s nk o collec he ins rance<br />

c. The boa as s nk i ho firing a sho<br />

E skararen kas an erga iboa daraman elemen a b -sin agmen an ekoa<br />

dela onar rik, froga horiek be e en o e diren ere ik si behar d g .<br />

(10') a. *I sason iak Mikelek hondora en dira<br />

b . I sason ia Mikelek hondora a en<br />

c . *I sason ia Mikelek hondora rik egoen<br />

(11 ') a . I sason iak hondora en iren aseg roa kobra eko<br />

b . *I sason ia hondora a en aseg roa kobra eko<br />

c .* l sason ia hondora rik egoen aseg roa kobra eko<br />

d . I sason iak inolako balarik dispara gabe<br />

hondora en iren<br />

e . I sason ia hondora a en inolako baiarik dispara<br />

gabe<br />

f . I sason ia hondora rik egoen inolako balarik<br />

dispara gabe<br />

E skara , kon an har beharreko ara o ba d g , eraik n a inper sonal<br />

e a inak sa iboen ar eko anbig i a earena alegia (Le in, 1983) : (10'a)<br />

adibidea esa e ba erako, anbig oa da bi irak rke a horien ar ean . Edo ein<br />

kas an, e inper sonalek e inak sa iboek ere, e d e egile arg men rik<br />

onar en .<br />

443<br />

Ik si d g ne , -a(k) b kaerako par i ipioak bai onar en d arg men<br />

egile hori (10'b), e a ha e da bes e hi k n e ako adi ki-pasiboarekin

444<br />

konpara i an den eraik n a. -rik I- a b kaerako par i ipioak ordea, e d<br />

arg men egilerik onar en, e a en horre an, ingelesaren i enondo-<br />

pasiboaren an ekoa li a eke.<br />

Kon rolari dagokione , espero li ekeenaren a rkako ondorioak lor di g :<br />

egilerik onar en e d en eraik n ak PRO elemen a kon rola eko gai dira<br />

(11'a) . Par i ipioek berri , e di e horrelakoak onar en (11'b,c) .<br />

Dena den, (11 'a) adibideari dagokione , ik si irak rke a inper sonalak<br />

bai ik e d ela onar en horrelako kon rola, e a inola ere e irak rke a<br />

inak sa iboak (12) .<br />

(12) a . I sason iak delibera ki hondora en dira aseg roa<br />

kobra eko<br />

b . *I sason iak bere hondora en dira aseg roa<br />

kobra eko<br />

Horrenbes e , eraik n a inper sonalak e a inak sa iboak berei eko bidea<br />

d g :<br />

(i) Eraik n a inper sonalek kanpo-arg men inpli i o ba d e<br />

(ii) Eraik n a inak sa iboek e d e horrelako arg men inpli i orik<br />

(iii) Eraik n a inper sonalen arg men inpli i o hori e da gai<br />

arg men egile (adj nk ) ba ilegi a eko, baina bai PRO ba<br />

kon rola eko<br />

Par i ipioei dagokiene , sin agma egilea ilegi a eko gai as naga ik<br />

berei dai e keela ik si d g (10'b/c) . Edonola, helb r ko perpa sen PRO<br />

elemen a kon rola eko ahalmenak, e dir di egilea ilegi a eko<br />

ahalmenarekin ba da orrenik, inolako par i ipiok e bai onar en (13) .<br />

Ik si, dena den, helb r ko perpa sa par i ipio-perpa saren barnean sar en<br />

denean grama ikal as n-epaike a berei garria a al en dela (14).<br />

(13) a. *I sason ia hondora a en aseg roa kobra eko<br />

b.* I sason ia hondora rik egoen aseg roa kobra eko<br />

(14) a . I sason ia [[aseg roa kobra eko] hondora a] en

.*I sason ia[[aseg roa kobra eko] hondora rik]<br />

egoen<br />

Ondorio , kom n ad rad n par i ipioak helb r ko perpa s ba en PRO<br />

elemen a kon rola eko a al en d en e in as na, e dagokio arg men<br />

egile inpli i oaren e ari, par i ipioaren -a(k) b kaerak kon rol-harreman hori<br />

galera en d elarik. -rik edo - a b kaerako par i ipioen kas an berri ,<br />

kon rolerako e in as na arg men egile inpli i oaren e ari dagokio .<br />

Bes elako kon rol-eraik n e an (11'd,e,f), eraik n a g iek ema en<br />

di e ondorio onak . Ik s bedi (1 l'd) kas an bai irak rke a inak sa iboek<br />

e a bai inper sonalek ere ondorio egokiak eskain en di ela (15) .<br />

(15) a. I sason iak delibera ki hondora en iren inolako<br />

balarik dispara gabe<br />

b . I sason iak bere hondora en iren inolako balarik<br />

dispara gabe<br />

Par i ipioen kas an ere, (11'b,c) adibideen a rkako ondorioak di g :<br />

kon rol-eraik n a posible da -rik/- a b kaerako par i ipioekin, e a<br />

kom n ad rad n par i ipio-perpa se ik kanpo ga a rik ere .<br />

Horrek g iak, eraik n a ha e an PRO arbi rarioa e a e inolako<br />

arg men inpli i ok kon rola riko PROa d g la pen sara en dig . E a<br />

bera , froga hori e d g esang ra s a har ko .<br />

Bi par i ipio-mo a ha en ar eko berei ke a, honela e egin dai eke<br />

(i) Kom n ad rad n e a kom n ad rarik gabeko par i ipioen<br />

morfologiak, 'b r apenak' edo 'ihard erak', 'egoere ara'<br />

bih r en di , horrek kanpo-arg men aren e abake a ekar en<br />

d elarik (kanpo-arg men rik dagoenean) .<br />

(ii) Kom n ad rad n par i ipioaren kas an, kanpo-arg men hori,<br />

arg men inpli i o mod ra man en en da, sin agma egile ba<br />

ilegi a eko e a PRO elemen isila kon rola eko ahalmena ik s<br />

bai ai eke.<br />

445

446<br />

(iii) Kom n ad rarik gabeko par i ipioen kas an ordea, e aba ako<br />

kanpo-arg men horri dagokion arg men inpli i orik e dago .<br />

(i ) Adi inerga iboen kas an, kanpo-arg men a, e aba beharrean,<br />

barn-arg men o bih r en da.<br />

( ) Adi inak sa iboen kas an, e dago inolako arg men -<br />

aldake arik .<br />

0 : e aba ako arg men a<br />

- : ja orri e dagoen arg men a<br />

Kanpoarg<br />

men a<br />

Agen e-arg .<br />

inpli i oa<br />

INAKUSATIBOAK - - -<br />

INPERTSONALAK 0 + -<br />

PARTIZIP .+ A(k)<br />

(adi iragankorrak) 0 + +<br />

PARTIZIP. +RIK/TA<br />

(adi iragankorrak) 0 - -<br />

PARTIZIPIOA+A(K)/RIK/TA<br />

(adi inerga iboak)<br />

PARTIZIPIOA+A(K)/RIK/TA<br />

(adi inak sa iboak) -<br />

Ag -sin ag .<br />

ageria<br />

barne-arg .<br />

bih r -<br />

_

3 .5 .3 . Bere ko e a egi ra ko kas -e arke a<br />

447<br />

E skararen kas -sis eman bada de ohi ra erakargarri a e a aldi berean<br />

a al eko neke ak ager en diren enbai p n :<br />

(a) I ra , harreman ena dago arg men en sorrera-g nearen e a<br />

har en d en kas aren ar ean : adi iragankorren e a inerga iboen<br />

s bjek ek 'erga iboa' har en d en bi ar ean, adi inak sa iboen<br />

s bjek ek e a iragankorren objek enek, absol iboa har en<br />

d e .<br />

(b) Arg men erga ibo, da ibo 54 e a absol iboekiko kom n ad ra<br />

halabeharre koa da arg men horiek i en-sin agma ga a<br />

mod ra edo pro ka egoriako elemen isil mod ra a al en direnean .<br />

Da ha en berri ema eko hainba eoria proposa dai eke, e a i an ere,<br />

proposa dira. Has eko, arg men en sorrera-g neari dagokione , hir<br />

ik spegi desberdin da de :<br />

(i) S bjek a [spec, Infl] g nean sor en da, e a objek ak (adi<br />

inak sa iboen s bjek a barne), VParen barnean (Le in, 1983, 0 .<br />

de Urbina, 1986) .<br />

54 Hi n ba ek e d e be i egi en adi aren e a da ibo marka daraman arg men aren<br />

ar eko kom n ad ra, da iboa daraman arg men hori agerian dagoenean . Hona hemen,<br />

EGLU-I (1985) grama ikan eskainiriko enbai adibide .<br />

'Erran en Ya nac nere Ya naï' (E enike, 100)<br />

'Ord an erreg ec errai d esc eco aldean' (E enike, 110)<br />

Da iboa daraman arg men a agerian e dagoenean, neke ap r en da kom n ad ra<br />

'Ce ec errespondi cion, e a erran . . .' (E enike, 43)

448<br />

(ii) Arg men g iak VParen barnean sor en dira, kas asko an<br />

enbai arra oirenga ik (kas aren edo kom n ad raren<br />

arra oienga ik ba e ere) VP ik kanpo a era behar bad e ere<br />

(O har abal, 1990, Uriagereka, 1991) .<br />

(iii) Arg men g iak VP ik kanpo sor en dira (Cheng &<br />

Demirdash, 1991) .<br />

Hir garren a al hone an ehar enbai froga eskaini d g , arg men<br />

g ien VParen barne-sorreraren aide : has eko e in jakin dai eke be i D-<br />

egi ra ik s bjek mod ra ga a ko den arg men a ein i ango den;<br />

bigarrenik, harreman ena dago a kera ko den lag n ailearen e a<br />

predika aren arg men -egi raren (s bjek a barne) ar ean ; e a b ka eko,<br />

bigarren mailako predika en PRO s bjek aren kon rolerako behar den<br />

elkar m-komanda earen baldin arako halabeharre koa da barne-sorrera<br />

hori .<br />

Bes e ik, VParen barnean sor riko hir arg men horien e a<br />

lag n ailearen ar ean kom n ad ra ger a dadin, hir islapen f n ional<br />

behar d g la onar d g : arg men ak VP ik a erako dira islapen f n ional<br />

horien espe ifika ailee an koka eko, ber an espe ifika aile/b r<br />

harremanaren bide kom n ad ra ger a dadin . Islapen horiek TP, MP e a<br />

A P i an li e keela onar d g Laka-ri (1991) jarraiki .<br />

Oraindik ere, onarpen horie a ik abia a bi a kera d g :<br />

(ii-1) Arg men ek kas a paper ema ikoarekin ba era D-egi ran (ha<br />

da VParen barneko sorrera-g nean) har le ake e e a ondoren islapen<br />

f n ionale ara m gi lag n ailearekiko kom n ad ra<br />

ga a eko . Arg men g ie arako bere ko kas -e arke a gen ke<br />

honela .<br />

(ii-2) Kas a kom n ad raren bide ga a ko li a eke islapen<br />

f ionale an e a bera , 9-e arke aren independen ia . S-egi ran<br />

ger a en den egi ra ko kas -e arke a li a eke bera .<br />

(ii-3) Arg men ba ek (ii-1) bere ko mekanismoaren bide har ko<br />

l ke e kas a e a bes eek (ii-2) egi ra ko mekanismoaren bide .

(ii-1) mekanismoak bad aban aila in eresgarri ba : arg men en sorrera-<br />

g nearen e a kas -e arke aren ar eko (i ra ko) harreman bi nibokoa<br />

a ald ko l ke, VParen g ne bakoi ean 8-paper ba e a kas ba e arriko<br />

baili a eke . Bes e ik, erra a al li eke kom n ad rad n par i ipioen kas an<br />

par i ipio-perpa saren barnean (kom n ad rarik ga a gabe) gera en<br />

diren arg men ek kas -marka kononikoak a al ea (17) .<br />

(17) a. Lib r ha [nik ida ia] da<br />

b . G n ha [ ri ida ia] da<br />

c . Ni [horrelako lib r asko irak rria] n-ai<br />

d . Polimero ha [g re labora egian asma a] da<br />

O har abal (1990), honelako eraik n e an oinarri da, hain en,<br />

erga ibo kas aren bere ko i aera defenda eko . Hala ere, 3 .3 .6 .5 .<br />

a pisailean O . de Urbina & Uribe-E ebarria-ren (1991) a rka adi era eman<br />

d g ne , kom n ad rad n par i ipio horiekin a al dai e keen arg men ek,<br />

kom n ad rarik gabeko eraik n e an a al en direnek baino m rri apen<br />

ema iko gehiago a al en di e .<br />

(18) a . Nik pas el ha ek egin di<br />

b . Pas el ha ek nik eginak dira<br />

(19) a . Z k nire lib r a da ka<br />

b .*Nire lib r a k ed kia da<br />

Erga iboa darama en arg men ek halabeharre egileak i an behar d e<br />

kom n ad rad n par i ipioaren eraik n e an (18/19), e ordea, par i ipio<br />

soila darama en eraik n e an.<br />

Da iboa ere, soilik 'har ailearen' paperarekin es ki erla iona rik a al<br />

dai eke par i ipio-eraik n a horie an (20, 21, 22) .<br />

(20) a . Nik ama i landare hori erosi dio<br />

b . Landare hori nik amari erosia da<br />

(21) a . Mikelek hondar ara joa eari ongi deri o<br />

b.*Mikel hondar ara joa eari ongi iri ia da<br />

(22) a . Ha rra ak rrari jarraiki aio<br />

449

450<br />

b.*Ha rra ak rrari jarraikia aio<br />

Absol iboari dagokione (23, 24), da ak horren garbiak e badira ere,<br />

badir di par i ibo bere ko kas a pen sa era garama an<br />

m gagabe as naren eragina (Belle i, 1988) ik s dai ekeela .<br />

(23) a . Ai orrek lib r asko irak rri di<br />

b . Ai or lib r asko irak rria da<br />

(24) a . Ai orrek lib r ha irak rri d<br />

b .? Ai or lib r ha irak rria da<br />

Ondorio , lag n ailearekiko kom n ad rarik gabe a al en diren<br />

arg men ek, kas a D-egi ran bere ko mekanismoa (ha da, paper<br />

ema ikoarekin ba era) jaso en d ela esan de akeg .<br />

Bes e ik, bere ko kas -e arke a hori, kom n ad rad n par i ipioarekin<br />

bai ik e da posible, adi ki perifras ikoen par i ipio soila edo - al-rik<br />

b kaerako par i ipioa e ine koa delarik . Bera , bere ko kas -e arke a<br />

horren eragilea par i ipio+-a(k) sek en ia bera (e a e V) soila dela pen sa<br />

de akeg . 55<br />

Da iboaren marken ar ean bi sail egin dai ekeela ere (3 .4 .3 .1 .a pia ala),<br />

proposa d g bigarren mailako predika en m rri apene an oinarri a :<br />

da ibo marka, ba e an, s bjek e a bigarren mailako predika aren ar eko<br />

55 An eko erbai ger a en da iparraldeko e skalkie ako e-perpa sen objek ari<br />

geni iboa e ar eko mekanismoa : geni ibo hori bere ko mekanismoa e ar en dela<br />

defenda d O har abal-ek (1990) . Hala ere, e da posible ohi ko adi ki perifras ikoen<br />

kas an . Geni ibo bere ko kas horren eragileak, bera , - e a i kia i an behar d e a e<br />

adi -erroa h sa .<br />

-Z k lib r ba irak rri d<br />

-*Z k lib r ba en irak rri d<br />

-Z k lib r ba en irak r ea harrigarria da

451<br />

m-komandoaren harremana galera en d en bene ako posposi ioa da (25a),<br />

e a bes e ba e an, e da horrelako harremana galera eko gai (25b) .<br />

(25) a .*Lib r ha Mikelii sari ai eman dio e<br />

b . Irakasleak Mikelii bakarriki dan ara i dio<br />

E berdin as n horren berri ema eko, hir garren a alean, (25a) be alako<br />

da iboak VParen barne-g nean e a D-egi ran e ar en diren bi ar ean, (25b)<br />

be alakoak S-egi ran predika ka sa iboa era ondoren egi ra ko<br />

mekanismoaren bi ar e e ar en direla defenda d g .<br />

Hori ena bada, an eko kon ras ea a rki behar gen ke, erga ibo marka<br />

darama en ohi ko egileen e a kom n ad rad n par i ipioarekin a al en<br />

diren egileen ar ean (26) . E a hala da, horrek kom n ad rad n<br />

par i ipioaren kas an (baina e par i ipio soilaren kas an) bere ko kas -<br />

e arke aren a rrean ga dela pen sara en dig larik .<br />

(26) a . Ainhoak ba karia po ik pres a d<br />

b.*Janaria Ainhoak po ik pres a a da<br />

Lab rbild , erga ibo e a da ibo kas ak es ing r ba e an bere ko<br />

mekanismoa (VParen barrean) e a bes e ba e an egi ra ko mekanismoa<br />

e ar en direla esan de akeg predika ioaren da e an oinarri .<br />

A al eko d g n a ken ara oa, sorrera-g nearen e a kas -marka eha aren<br />

ar eko harremana da . Lan hone an egoki e hori lag n aile egokiaren<br />

islapenaren bide lor en dela defenda ko d g : A b r a, XP<br />

predika aren islapen heda a da . Predika horrek nolabai eko arg men -<br />

egi ra d . Arg men -egi ra horrek, lag n ailearen kom n ad ra-<br />

beharrak be e eko mod koa i an behar d . Bes e ik, lag n aileak, kas a<br />

behar d en predika aren arg men ei kas hori kom n ad raren bide<br />

eskain eko mod koa i an behar d . Egoki e hori lor en denean, ongi<br />

era riko perpa sak lor en dira e a bes elako en n ia ak ba er egingo<br />

dira 'Kas aren Iraga kiaren' bi ar e edo 'Ekonomiaren Oinarriaren'<br />

bi ar e .

452<br />

(27) a .*Jonek Mikel lib r a eman d<br />

b .* Ainhoa lea erori da<br />

c.*Ama e ean egon dio goi g ian<br />

d . Amak ha rrari indabak janara i di kio<br />

(27a) adibidean, hir arg men ko predika ba bi arg men ko<br />

lag n aile ba ekin konbina d g . Mod berean, (27b) adibidean, bi<br />

arg men ko predika ba e a g ne bakarreko lag n ailea konbina<br />

di g . Bi kas e an, arg men ba kas rik gabe i behar da, e a bera ,<br />

eraik n ak 'Kas aren Iraga kiak' ba er ko di .<br />

(27c) adibidean, hir g neko lag n ailea d g , egi ra ko kas a behar<br />

d en arg men bakarra d en predika arekin konbina rik . Eraik n a,<br />

'Ekonomiaren Oinarriak' ba er ko d , inolako arg men ri erreferen ia<br />

egi en e dio en e a bera LFan inolako irak rke arik i ango e d en bi<br />

kli iko bai i g .<br />

Lag n ailearekiko kom n ad raren bide , arg men bakoi ak dagokion<br />

kas -marka har ea lor dai eke : kas a behar d en arg men ek VP ik<br />

a erako dira gorago di en sin agmenislapen nag siei i sa si e a a kenik,<br />

h sik dagoen islapen gorenaren espe ifika ailea be eko d e . Mod<br />

hone ara, arg men ek iriko a arnak egokiro goberna rik ego ea e a<br />

Minimo as naren Baldin a' e bor a ea lor dai eke . Bes e ik,<br />

arg men ak VParen ordena kon an har m gi ko direne , arg men<br />

bakoi a espe ifika aile egokian koka a ego ea lor dai eke.<br />

Arg men en m gimend horrekin ba era, A b r an sor riko<br />

lag n aileak b r b r ko m gimend a egingo d 56 islapen f n ional<br />

56 M gimend honek, b r b r ko m gimend aren eskaki nak (Baker, 1988) be e en<br />

di : (a) Inkorpora ioaren b kaerako b r a be i egongo da hasierako b r a baino gorago<br />

(b) Edo ein b r be i inkorpora beharko aio bera c-komanda en d en lehenengo b rari<br />

(h rbileko pro es a i an behar d bera ) .<br />

E skararen b r b r ko m gimend honi dagokione , ik s Laka (1991).

akoi ean espe ifika ailean koka riko arg men arekiko kom n ad ra<br />

ga a ko delarik. [spec, T] delakoan koka riko arg men a, s bjek<br />

mod ra ler ko da.<br />

Ondorio , islapen f n ional bakoi ean ger a ko den kom n ad ra<br />

(arg men ei dagokiene ) e dagokio islapenaren i aerari, lag n aileak<br />

eragindako kom n ad rari bai ik. Ik si, [spec, T] g nean ba e an<br />

erga iboa, bes e ba e an absol iboa e a bes e ba e an da iboa e arriko<br />

direla, lag n ailearen arabera (28) . Hala ere, arg men ei dago kien<br />

kli ikoen marke gain, bene an islapen horien e a garriei dago kien markak<br />

gainera ko dira, aldiari e a mod rari dago kien markak alegia .<br />

(28) a . Anderrek e e hori erosi d<br />

b . Jon mendira joan da<br />

c . Ainhoari ilea erori alo<br />

453

IV . ATALA<br />

PREDIKAZIO-HARREMANEN<br />

SINTAXIZKO ISLAPENA

4 .1 . Sarrera<br />

A al hone an, a rrekoe an jadanik a ald d g n idea ba ean sakond ko<br />

d g : 's bjek ' e a 'predika ak' nolabai eko islapen f n ionalaren<br />

barnean sar rik egon behar d ela defenda ko d g .<br />

Has eko, a pika egori a riko predika ei begira dieg : predika ak 8-<br />

marka rik e da den islapen nag siak direlako defini ioa man end nahi<br />

bad g , nolabai eko b r f n ionalaren osagarri mod ra er a rik egon<br />

behar d e 8-markake a horre a ik aide egi eko .<br />

Bigarrenik, s bjek /predika harreman g ie arako balio de akeen e a<br />

X'-Teoriaren eskaki nekin ba eragarria den egi ra ko harreman ba<br />

defini nahi bad g , predika ek e a beren s bjek ek S-egi ran islapen<br />

f n ional ba ean sar a egon behar d ela ere froga d g a rreko sailean .<br />

A al hone an predika en e a arg men en ar eko berei ke a ari ko gara,<br />

s bjek e a predika a nolabai eko islapen f n ionalean sar a ego eko<br />

beharraren aldeko bes e arra oi ba k eskainiko di g e a b ka eko,<br />

e skal perpa s ikien mo a bakoi erako, egokien i an dai ekeen<br />

adiera pena proposa ko d g .<br />

Has eko, i an adi arekin a al en diren eraik n en ar ean, bi sail<br />

berei iko d g : aide ba e ik eraik n a predika iboena, e a bes e ik,<br />

eraik n a ek a iboena . Eraik n a predika iboe arako N P islapen<br />

f n ionala proposa ko d g s bjek e a predika aren ar eko<br />

kom n ad ra a al eko . Eraik n a ek a iboe an berri , bi DP arg men<br />

dagoela defenda ko d g .<br />

A rrerago joane , i an adi arekin a al en diren eraik n ak e a bih r ,<br />

bilaka e a egin adi ekin a al en direnak, egon, gera , geldi e a jarri

460<br />

be alako adi ek a pika egori a en di enekin konpara ko di g .<br />

A kenik, bi m l o horien ar eko berei ke a Kra er-en (1988) sailkapenaren<br />

bide a al dai ekeela defenda ko d g : 'egoera-mailako predika ek' AspP<br />

ka egoria f n ionala isla en d e ; 'i aki-mailako predika ek' berri , e<br />

d e horrelakorik isla en (N P ka egoria isla ohi d e) .<br />

Horrenbes e , i an adi a lag n ailea i anik, e d ha apen-eskaki n<br />

bere irik : i aki-mailako edo egoera-mailako predika h sak, edo bai a<br />

horrelako predika ak di en perpa s ikiak har en di osagarri mod ra.<br />

Bih r , bilaka e a egin be alako adi ek berri , i aki-mailako<br />

predika ak di en perpa s ikiak ha a en di e e a egon, gera ,<br />

geldi e a jarri be alakoek, egoera-mailako predika ak da ka en<br />

perpa s ikiak. Bigarren mailako predika ek ere, egoera-mailakoak i an<br />

behar d e, e a bera AspP ka egoria isla behar d e .<br />

B ka eko, i enki-predika ioan par e har en d en posposi ioen ar ean, bi<br />

sail berei iko d g : aide ba e ik, osagarri mod ra arg men ak har en<br />

di en posposi ioak da d ; adibide , -an inesiboa . Posposi io horiek<br />

predika -b r ak lira eke . Bigarrenik, osagarri mod ra predika ak har en<br />

di en posposi ioak di g . A ken ha ek, s bjek e a predika aren<br />

ar eko elkarke a ga a eko f n ioa d e ; e a bera , erla io ko b r<br />

f n ional a har dai e ke . A ken m l o horre an sar ko d g jo, har ,<br />

ed ki e a eman be alako adi ekin a al en den - a prola iboa.

4 .2 . Islapen f n ionalen beharra predika io-harremane an<br />

Orain ar e ik si d g ne , grama ika-ka egoria desberdine ako hi egi-<br />

sarrerak, X b r mod ra er a en dira sin a ian e a X'-ered aren<br />

araberako XP isladapen nag sia ema en d e D-egi ran . Islapen horren<br />

g ne desberdinak (osagarria, espe ifika ailea, adj nk io- okiak) hi egi-<br />

sarrera horren arg men -egi ran eha rik da den arg men ek edo<br />

a kerakoak diren adj nk ek be e en di e. Horrela, XP islapena<br />

arg men -egi ra horren sin a i-adiera pena (D-egi ra) li eke .<br />

Islapen nag si horien ar ean, bi m l o nag si berei dai eke: aide ba e ik,<br />

'arg men ak' , e a bes e ik, 'predika ak' . Bi mo a horie ako islapen<br />

nag siek, baldin a bana be e behar d e : arg men ek A-paper ba jaso<br />

behar d el, e a predika ek (9-marka gabeko XPak) beren islapen<br />

nag si ik kanpo dagoen arg men ba i lo rik egon behar d e egi ra ko<br />

harreman eha ba en bide . 2 Predika a lo en aion arg men horri<br />

's bjek ' deri o . 3<br />

1 Ik si arg men en 9-papera e a kas a jaso eko beharrak (Chomsk , 1981) lehenengo<br />

baldin a soilera lab r dai ekeela 9-paperak ik sgarriak i a eko arg men ek kas a behar<br />

d ela onar en bad g (Chomsk , 1986) .<br />

2 Predika ek be e behar d en baldin a hori form la eko, Ro hs ein-en (1983)<br />

'Predika en Lo ra-Erregela` molda d g :<br />

"R le of Predica e-linking (for English)<br />

(a) E er non- he a-marked XP m s be linked a S-s r c rre o an<br />

arg men hich i immedia el c-commands and hich<br />

immedia el c-commands i<br />

(b) Linking is from righ o lof (a s bjec precedes i s predica e)"<br />

3 Ik si 's bjek ' kon ep a erla ionala dela e a e adibide kon ep ka egoriala:<br />

arg men ba en e a predika ba en ar eko egi ra ko harremanaren bide defini en da .<br />

461

462<br />

Ondorio , arg men ek, bi harreman-mo a desberdine an har en d e<br />

par e :<br />

(i) X b r ba ekiko harremane an egon behar d e b r horren XP<br />

islapenaren barnean, b r horre a ik 0-paper ba jaso eko .<br />

(ii) Arg men bakar ba ek, S-egi ran, XP predika -islapen<br />

nag siarekin egi ra ko harreman bere i ba e arri behar d ,<br />

predika hori ilegi a rik gera dadin 4<br />

Edo ein grama ika-ka egoria ako (N, A, V, P) b r isola ba har a, e<br />

d g horrek arg men ba edo predika ba isla ko o e d en aide a rre ik<br />

jaki erik . 5 Ik si normalean predika a har en d g n VP ka egoriako<br />

islapen nag si (perfek )ak, IP e a CP islapen heda ak isla en di ela e a<br />

CP ka egoria adibide V ba en arg men a i an dai ekeela.<br />

Horrela, arg men ak asko an predika en barnean egon ohi dira e a<br />

predika ak arg men en barnean . Baina, predika ek 8-marka gabeko<br />

islapen nag si mod ra defini en badi g , e in er a dai e ke b r<br />

le ikoen osagarri gisa, Islapenaren Oinarriaren arabera g ne horiek be i<br />

bai ago kie b r en arg men ei e a bera , b r horiek 8-marka riko<br />

4 Napoli-k (1989) an eko berei ke a bikoi a egin d seman ikaren ik sp n ik : ba e ik<br />

'arg men ak' e a bes e ik 'paper-jokalariak' berei i di . Horrela, hi egi-sarrerek, 9-<br />

paperak e arriko li kieke e beren arg men ei (beraien XP islapen nag sien barnean), e a<br />

bes e ik, b r horiei dago kien predika -islapen nag siek (XPek) paper seman ikoak<br />

e arriko li kieke e beraien paper jokalariei . Ik spegi hone a ik predika ba en s bjek a<br />

ari garenean, paperjokalari ba en f n ioa ari gara e a e arg men ba e soilik.<br />

5 I enek arg men ak isla ea e a adi ek edo i enondoek predika ak isla ea da<br />

ohi koena, baina a rkako kas ak ere ik s dai e ke.<br />

(i) a . G re irakaslea berand held da<br />

b . Jon ag ea da<br />

c . An on e e ik da or<br />

(H) a . Ander irakasle dago niber si a ean<br />

b . Ga eek ideia berriak proposa en di e<br />

c . An on e e ik e or ea e da harri ekoa

463<br />

g neak bai ira . Hor a , predika ek, inolako arg men -egi rarik e d en<br />

e a halabeharre osagarri ba behar d en b r f n ionalen osagarri mod ra<br />

er a behar d e be i . Zeha kiago, predika ek, nolabai eko ka egoria<br />

f n ionala isla behar d e be i, ka egoria f n ional hori predika aren<br />

islapen heda a delarik. 6<br />

Bes e ik, predika e an be i egon behar d beren islapene ik kanpo dagoen<br />

arg men ba i lo ase en den h s ne ba . Hori e da hain en<br />

'Predika -lo raren Ara aren' (PLR) eragilea . PLR delakoa be e en<br />

deneko islapenak (YP), oso as nean kon an har a, e d inolako<br />

h s nerik : b r le iko ba en islapenaren barnean badago, arg men a da<br />

e a bes ela, perpa s bak n ba edo perpa s ma ri e ba era en d . Bes e ik,<br />

inolako arg men -egi rarik e d en hi egi-sarrerek (hainba N adibide )<br />

e in era de ake e predika rik e a arg men ak (edo adj nk ak) eman behar<br />

di e e inbes ean .<br />

Bera , predika ak h s ne ba d en hi egi-islapen nag si (perfek )ak<br />

diren bi ar ean arg men ak eharo ase riko islapen perfek edo heda ak<br />

direla esan de akeg . D-egi ran XP islapen nag siak beraien X b r en<br />

arg men -egi raren islada enak badira, neke a rki ko d g<br />

h s nerik maila hone an. Hala ere, arg men ek, 6-e arke arako ik sgarri<br />

i a eko, kas a behar d e, e a gehiene an, e in har de ake e kas hori<br />

predika aren islapen perfek aren barman . Horrela, g iene , arg men<br />

ba XP islapene ik kanpo a era en bada, arg men horren a arnaren okian<br />

h s ne ba gera en da . S-egi ran, h s ne hori d en predika a<br />

m gi riko arg men horrekiko egi ra ko harreman egokian egon behar<br />

d , predika io-harremana maila hone an an ema en delarik. Predika aren<br />

islapene ik, arg men ba baino gehiago a era en denean, s bjek a goren<br />

m gi riko arg men a li eke . Ik s dai ekeene , be i e in jakin dai eke<br />

m gi ko diren arg men ak ein i ango diren e a bera s bjek a<br />

arg men g ien ar ean ein i ango den.<br />

6 Gogora lehenengo a alaren 1 .3 .4 . a pisailean eskaini di g n 'islapen perfek en' e a<br />

'islapen heda en' defini ioak, ein e an Grimsha -i (1991) jarraiki ga ai kion.

464<br />

Ondorio , predika ak e a arg men ak berei en di ena, beren b r<br />

le ikoaren ka egoria baino, b r hori isla eko mod a da : arg men ak b r<br />

le ikoen islapen perfek edo heda i iak dira ; e apredika ak berri , g ne<br />

h s ba d en b r le ikoen islapen perfek ak .<br />

Ireki ako g ne ba i a ea, sin a iaren ik spegi ik, arg men -ka ea ba en<br />

b ana (baina e b r a) i a earen baldin ara lab r dai eke . Ik spegi<br />

hone a ik bera , arg men ak, inolako h s nerik e d ene , arg men -<br />

ka ea ba oso as nean da ka en isladapen nag siak ; edo enbai kas an,<br />

ka ea bera lira eke .<br />

(1) DEFINIZIOAK<br />

(a) Predika a : Arg men -ka ea ba en b ana (baina e<br />

b r a) d en islapen le iko nag sia (islapen perfek a) .<br />

(b) Arg men a : Arg men -ka ea ba oso as nean (bai<br />

b r a e a bai b ana) d en islapen heda nag sia edo<br />

arg men -ka ea bera i an dai eke .<br />

Rapapor -ek (1987), inolako adi ik gabeko perpa s ikiak di en<br />

hi k n ak (hala nola hebraiera, arabiarra e a gaelikoa) nolabai eko adi aren<br />

osagarri mod ra bai ik onar en e di enekin (hala nola ingelesa e a<br />

ga elania) konpara di : egile horren arabera, bigarren mo a horre ako<br />

hi k n e an, predika ek, arg men ei e arri ako paper ema ikoak<br />

ik sgarriak i an dai e en, nolabai eko 'infle ioarekin' ba era a ald behar<br />

d e ('Heda riko Ik sgarri as naren Eskaki na') . 7 Hebraiera be alako<br />

hi k n ek e l ke e horrelako eskaki nik paper ema ikoaren e arke ari<br />

es ki lo riko kas -sis ema bail ke e.<br />

Eskaki n hori, Chomsk -ren (1986)'Ik sgarri as naren Oinarriaren' hedapen mod ra<br />

proposa d Rapopor -ek: arg men ek kas -marka ba har behar d e edo kas a d en<br />

ka ea ba en par e i an behar d e paper ema iko ba jaso ahal i a eko .

465<br />

Ik si 'Heda riko Ik sgarri as naren Eskaki n' hori ka een baldin aren<br />

(Chomsk , 1986) birform la io ba bes erik e dela : arg men -ka een<br />

b r ek kas a har behar d e beraien b anari e arri ako paper ema ikoa<br />

ik sgarria ger a dadin ; kas hori arg men a sor deneko predika aren XP<br />

islapen nag siaren barnean (paper ema ikoarekin ba era) e ar en e bada,<br />

arg men horrek kanpora a era behar d kas a e ar die aiokeen islapen<br />

f n ional egokiraino . Hor ik era or en da predika en nolabai eko<br />

infle ioaren beharra : predika ba ek beren arg men ei kas a eskain eko<br />

behar den infle ioa isla eko ahalmena d e (hala nola VPak), baina bes e<br />

ba ek, e d e horrelako ahalmenik e a V ba en osagarri edo adj nk<br />

mod ra er a behar d e .<br />

Horrenbes e , bes elako predika ba en osagarriak diren predika ak e a<br />

independien eak diren lehenengo mailako predika ak (VPak) nolabai eko<br />

islapen f n ionalaren barnean sar a ego eko beharra a ald d g :<br />

lehenengoek O-markake a ik babes a ego eko behar d e islapen hori e a<br />

bigarrenek, kas -iraga kia gaindi ahal i a eko .<br />

Baina bigarren mailako predika en (adj nk en) kas an, e d g<br />

horrelako f n se ko arra oirik aipa . A rreko a alean defenda d g ne ,<br />

s bjek /predika harreman g ie arako osagai-i aeraren aide egin d en<br />

egileek, predika adj nk horien s bjek a PRO ka egoria isilekoa dela<br />

defenda d e. Teoria horrek bad aban aila ba , alegia, 8-iri pidea<br />

arg men bakoi ak paper ema iko ba bai ik e in har de akeelako<br />

form la iorik m rri aileenean man en dai ekeela.<br />

Hala ere, ideia hori man en eko, PRO ka egoria isila goberna gabe<br />

dagoela froga behar da . Baina gobern -harreman hori ger a e dadin,<br />

bigarren mailako predika a e a bere PRO s bjek a bes elako islapen ba ean<br />

sar behar dira : has eko, PRO hori XP predika -islapenaren barnean<br />

balego, predika horren b r ak goberna ko l ke ; bigarrenik, XP hori<br />

barnean d en YP islapena le ikoa bali , XP predika a 8-marka rik<br />

egongo li a eke predika en defini ioaren a rka ; bera , islapen horrek<br />

f n ionalen sailekoa i an behar d ; b ka eko, FP islapen f n ional hori<br />

L-marka rik e dagoene , kanpo iko-gobern rako hesia da, Chomsk -ren<br />

(1986) arabera, e a bera , bere espe ifika ailean koka riko arg men a

466<br />

goberna gabe dago : e in i an dai eke e a arna e e a ga a riko<br />

arg men a .<br />

Gainera, bigarren mailako predika en egi ra bes erik gabe XP mailakoa<br />

bada e dago predika a i a eko behar d en h s nea sor eko mod rik,<br />

adj nk a i anik e in a era bai ai eke e er bere islapen nag si ik kanpo .<br />

Ondorio , bigarren mailako predika ak ere nolabai eko islapen<br />

f n ionalean sar a da delako ideak aban aila in eresgarriak di : has eko,<br />

8-iri pidea bere form la iorik m rri aileenean man en ea baimen en dig ;<br />

bigarrenik, bes e predika -mo e arako be e en diren predika aren<br />

defini ioak, predika adj nk ha e ara ere heda di akeg ; e a b ka eko,<br />

ik spegi hone an behar den PRO ka egoriako s bjek a goberna -gabekoa<br />

i a ea lor de akeg .<br />

Lab rbild , predika ak islapen f n ionalen ba ean sar rik ego eko,<br />

hainba arra oi eskain dai eke :<br />

(i) Adi ba en osagarri mod ra er a riko predika ak, islapen<br />

f n ionalen ba ean sar rik e bale de, A-marka rik egongo<br />

lira eke, e a bera e lira eke predika ak i ango, arg men ak<br />

bai ik.<br />

(ii) A pika egori a rik e da den lehenengo mailako predika<br />

(independien eek), 'Ik sgarri as naren Oinarria' be e eko,<br />

arg men ei kas a e ar die aiekeen nolabai eko islapen nag sia<br />

behar d e .<br />

(iii) Bigarren mailako predika ek, beren islapen nag siaren barnean<br />

predika -i aera emango dien h s nea sor ahal i a eko behar d e<br />

horrelako islapen f n ionala : adj nk ak direne , e da de L-<br />

marka rik e a hesiak dira ; bera , beraien arg men ak e in a era<br />

dai e ke beraien islapene ik kanpo .<br />

(i ) B ka eko, s bjek e a predika en ar ean S-egi ran an eman<br />

dai ekeen egi ra ko baldin a X'- eoriaren eskaki nekin ba era<br />

be e eko a kera bakarra, bi islapen nag si horiek nolabai eko<br />

islapen f n ionalaren bamean sar a ego ea li eke .

467

468<br />

4 .3 . I an adi arekin a al en diren eraik n ak<br />

Sail hone an i an adi arekin a al en diren predika -eraik n e arako<br />

sin a i ko adiera pen egoki ba proposa ko d g . Has eko, analisi hori<br />

finka eko baliogarria ger a dai ekeen berei ke a ba a er ko d g , alegia<br />

eraik n a predika ibo e a ek a iboen ar eko berei ke a : lehendabi i<br />

berei ke a horren i aera seman iko h sa e dela e a bene an sin a i-mailan<br />

en rik d ela froga ko d g , e a ondoren, bi eraik n en ar eko<br />

anbig i a eak -a(k) b kaeraren i aera bikoi ari or ai kiola jarriko d g<br />

agerian (eraik n a predika iboe an enbaki-kom n ad raren ga ake ari<br />

dagokion bi ar ean, eraik n a ek a iboe an bene ako de ermina aile ba i<br />

dagokio) .<br />

Eraik n a predika ibo e a ek a iboak berei i ondoren, lehenengokoe arako<br />

N P islapen f n ional ba en barnean sor en diren DP s bjek ba e a NP<br />

predika ba proposa ko di g . Ek a iboe an berri , bi DP arg men<br />

dagoela defenda ko d g .<br />

A kenik, analisi honek -a(k) b kaera d en i enondo e a par i ipioak<br />

di en eraik n e arako ere irak rke a predika ibo e a ek a iboen ar eko<br />

anbig i a eak a al en di ela froga ko d g .

4 .3 .1. Eraik n a predika iboak e a eraik n a ek a iboak<br />

I an adi arekin a al dai e keen eraik n ak bere iki in eresgarriak dira<br />

lo ra ko adi aren bide elkar riko bi elemen ak i enak direnean erka ea<br />

mere i d en bi mo a ako perpa sak berei bai ai e ke : predika iboak e a<br />

ek a iboak.<br />

( 1) a . Irakaslea Mikel da<br />

b . Mikel irakaslea da<br />

Adi aren a rreko g nean (ha da predika aren g ne ipikoan) i en propio<br />

ba jar en bad g (la), perpa sa halabeharre ek a ibo a har en d g ,<br />

ha da irakaslea e a Mikel per sona bera direla ler en d g . (lb) adibidea<br />

ordea, anbig oa da : alde ba e ik irakasle eha a ari garela e a Mike1<br />

irakasle horrekin iden ifika en ari garela ler de akeg , baina, Mikelen<br />

lanbidea irakask n a dela ere ler de akeg . 8<br />

Bigarren g ne horre an per sona-i enordain ba edo erak sle ba jar en<br />

bad g , i en propioen kas an be ala, e dago anbig i a erik e a eraik n ak<br />

ek a ibo a har en di g e inbes ean .<br />

8 Gogora bigarren a alaren 2.2 .2 .1 .3 . a pisailean (lb) be alako eraik n en<br />

anbig i a ea egin d g n oharra : perpa sa isola a ik s eko an, hi n gehienek<br />

a rib ibo a joko l ke e, ha da, Mikelen ihard era profesionala irakask n a dela esan<br />

nahi d g la pen sa ko l ke e . Baina es ing r egokian, Mikel iden ifika en ari garela<br />

ere ler dai eke : adibide , emak me ba ek bi seme-alaba di ela e a ba a irakaslea e a bes ea<br />

aboka a direla baldin badakig , ein da Mikel? galdera e a Mikel irakaslea da eran na<br />

ger a dai e ke, eran n horre an dagoen eraik n a iden ifika aile a har behar delar k.<br />

469

470<br />

(2) a . Irakaslea hori da<br />

b . Irakaslea ara<br />

Bi eraik n a ha en ar eko -berei ke a e dago garbi egile g ien a e a<br />

horrela, ek a iboe an ere s bjek /predika harremana dagoela defenda da<br />

asko an : Longobardi-k (1984) aipa di g n bi eraik n a horiek oinarri ko<br />

egi ra bere ik era or en direla defenda d . Horrela, predika -harreman<br />

bakoi ean erreferen iad n sin agma ba bai ik e li a eke posible, sin agma<br />

hori bigarren g nean ager en bada, s bjek a e a predika a alderan ika<br />

egin direla esan nahi d elarik. Bere eoriaren aide (3) adibidea eskaini d :<br />

(3) a . Il colpe ole sono io<br />

b .*II colpe ole me<br />

Adibide horie an ik s dai ekeene , hi k n a erroman ee an, lo ra ko<br />

adi aren kom n ad ran par e har en d en elemen a erreferen iarik<br />

eha ena d ena da, ordenak eraginik e d elarik. Jokaera bera ik s dai eke<br />

e skararen kas an (3') .<br />

(3') a . Err d na ne nai<br />

b .*Err d na ne da<br />

c . Ni err d na nai<br />

d .*Ni err d na da<br />

(3) e a (3') adibidee an bera , s bjek a per sona-i enordaina dela e a<br />

ordenak erik sirik e d ela dir di . Hala ere, Rapopor -ek (1987) maila<br />

bereko erreferen ia d en bi elemen d en adibide ba eskaini d (4) : kas<br />

horre an, (3) kas an e be ala adi aren kom n ad ra halabeharre<br />

lehenengo elemen arekin ga a behar da.<br />

(4) a . Se fossi me (ACC)<br />

b .*Se e fossi io (NOM)<br />

E skara ere an eko ered a d g (4') .<br />

(4') a . Z ni ba ina

(5)<br />

b .*Z ni banin<br />

Ondorio , eraik n a ek a iboe ako bi elemen ak erreferen ia-maila<br />

berekoak i an dai e ke . Ek a ioaren bi aldee an, erreferen ia-mailaka ean<br />

per sona-i enordainak edo erak sleak baino beherago da den elemen ak ere<br />

egon dai e ke (5) . Elemen horiek e d e per sona-erreferen iarik, baina<br />

pl ral edo sing larrekoak i an dai e ke . Ik s dai ekeene , bi elemen en<br />

enbakia ba e or en e denean, ordena edo ein i anik ere, adi aren<br />

kom n ad ran e a garririk marka ena (pl rala) a al en da.<br />

a . Herria Iangileak dira<br />

b . Langileak - Herria- dira -<br />

c .*Herria Iangileak da<br />

Ek a ibo a e in har dai e keen eraik n e an berri , e da posible -a(k)<br />

b kaera d en baina kom n ad rarik e d en elemen rik . Inolako marka<br />

morfologikorik gabe a al en diren i enak, e dira anbig oak e a<br />

predika a har behar dira halabeharre .<br />

(6) a .*Mikel e a Ander beharre koa dira<br />

b . Mikel e a Ander irakasleak dira<br />

471<br />

c . Mikel e a Ander irakasle dira/da de eskola horre an<br />

Horrenbes e , i an adi arekin ik s dai e keen eraik n a horien ar ean, bi<br />

m l o berei dai eke, adi ak lo riko bi elemen horien kom n ad raren<br />

arabera : m l o ba ean, beharre koa da bi elemen en ar eko kom n ad ra,<br />

e a bera bi elemen horien e a adi aren ar eko kom n ad ra ere ; bes e<br />

m l oan ordea, bi elemen en e a garriak ba e e or ea ger a dai eke,<br />

adi arekiko kom n ad ra erreferen iarik eha ena eskain en d en<br />

elemen arekin egin behar delarik . Bi elemen ak erreferen ia-maila<br />

berekoak badira (lehenengo e a bigarren per sonako i enordainak adibide ),<br />

adi ak lehenengo elemen arekiko kom n ad ra a ald behar d<br />

halabeharre .<br />

Eraik n a ha en ar ean bi m l o egin dai ekeela defenda eko bes e froga<br />

ba ha e da : hi k n a erroman ee an soilik eraik n a predika iboe an da

472<br />

posible lo (i aliera e a ga elania ) edo le (fran esa ) i enordainen<br />

bide ko orde kapena .<br />

(7) a . Marie es r s sed isan e<br />

b . Marie l'es , r s sed isan e<br />

(8) a . Sa soe r es Marie<br />

b .*Sa soe r l'es , Marie<br />

Ik si e skara an eko berei ke a dagoela: pronominali a ioa erabili<br />

beharrean, halakoa erabil dai eke ger aera hori agerian eko .<br />

(7') a . Miren oso erakargarria da<br />

b . Miren halakoa da, oso erakargarria .<br />

(8') a . Bere ahi pa Miren da<br />

b .*Bere ahi pa halakoa da, Miren<br />

Lo i enordainaren bide erreferen iarik gabekoak diren i en-sin agmak<br />

bai ik e in orde ka dai e keela pen sa dai eke. Horrela, eraik n a<br />

ek a iboen bigarren i en hori erreferen iad na da e a horre ega ik e in<br />

pronominali a dai eke, edo e skararen kas an, e d halakoa delakoaren<br />

bide ko orde kapena onar en .<br />

Ara o nabaria sor en da s perla iboa d en eraik n en kas an :<br />

s perla iboak a al en d en b kaerak erreferen iad n i en-sin agma ba e<br />

ari garela pen sara en dig , baina elemen en ordena alda en d g nean,<br />

alda egi en da (pronominali a ioaren edo) halako delakoaren<br />

onargarri as na .<br />

(9) a . Ander eskolako irakasierik onena da<br />

b . Eskolako irakasierik onena Ander da<br />

(10) a . Ander halakoa da, eskolako irakasierik onena<br />

b .*Eskolako irakasierik onena halakoa da, Ander<br />

Ondorio , s perla iboa daraman elemen a, nahi e a -a b kaera daraman,<br />

predika ibo a ler de akeg e a bera , -a b kaera darama en sin agma

473<br />

g iak e dira erreferen iad nak . Baina bis an da bigarren g nean<br />

s perla iboa daraman eraik n a (9a) anbig oa den bi ar ean alderan i ko<br />

ordena d ena (9b) inola ere anbig oa e dela e a bi eraink n a-mo a berei i<br />

behar dela.<br />

Eraik n a ek a ibo e a predika iboen ar eko berei ke a bene akoa dela<br />

agerian eko bes e froga ba , koordina ioarena da . Zenbai elemen<br />

koordina eko e in as nak, bi ka egoria desberdinen a rrean ga dela froga<br />

de ake .<br />

(1 1) a . Mikel ga ea baina a karra da<br />

b . Ane en represaria baina pobrea da<br />

c.*Hori Ane baina en represaria da<br />

d .*Hori Ane e a nire lag na- da<br />

e . Ane nire irakaslea e a nire lag na da<br />

Bi eraik n ak berei eko bes e froga ba , elemen desberdine galde eko<br />

ord an a al en da : eraik n a predika iboen bigarren elemen a galde eko<br />

er edo nolako(a)(k) N -hi ak erabil en di g n bi ar ean, eraik n a<br />

ek a iboen lehenengo edo bigarren elemen a galde eko, nor edo ein<br />

erabil en d g .<br />

(12) Zer da Ainhoa?<br />

a . Ainhoa irakaslea/nire lag nik onena da<br />

b.*Ainhoa emak me hori da<br />

(13) Nor da Ainhoa?<br />

a . Ainhoa emak me hori/nire ahi pa/irakaslea/nire<br />

lag nik onena da<br />

b . *Ainhoa ga ea da9<br />

9 Eran n ha posible li a eke ein da Ainhoa? galderaren eran n mod ra e a<br />

irak rke a iden ifika ailean : demag n arga ki ba ean per sona ga e ba e a per sona ahar<br />

ba da dela . Tes ing r horre an posible dira ein da Ainhoa? galdera e a Ainhoa ga ea<br />

da eran na .

474<br />

B ka eko, erabilera predika iboa bai ik e d en elemen ek, esa e<br />

ba erako i enondo-sin agmek (14a), oso ordena marka ak ema en di e<br />

e skara hasierako g nean koka en direnean : a rrera riko elemen hori<br />

s bjek a har beharrean opikali a riko predika a jo en da .<br />

Eraik n a predika iboe an ein ek a iboe an par e har de ake en elemen ek<br />

berri (14, b, c, d), perpa saren hasieran koka rik e di e horren esaldi<br />

marka ak ema en: s bjek a har dai e ke . Eraik n a ek a iboe an bai ik<br />

e in a al dai e keen i en-sin agmek noski (14e), ondorio e inhobeak ema en<br />

di e hasierako g ne horre an.<br />

(14) a. Ga ea, Ainhoa da<br />

b . Nire lag nik onena, Ainhoa da<br />

c . Irakaslea, Jon da<br />

d . Emak me hori Ainhoa da<br />

e . G Herria gara<br />

E skararena baino asko ere ordena rr nagoa d en hi k n e an, hala<br />

nola ingelese , ordenake a marka a har beharrean, agrama ikal a<br />

jo en dira hasierako g nean predika a darama en esaldiak. Eraik n a<br />

ek a iboe an onargarriak dira bi ordenak (Rapopor -e ik (1987) har riko<br />

adibideak)<br />

(15) a . Tali is a fool<br />

b .*A fool is Tali<br />

(16) a .Tali is ha oman o er here<br />

b.Tha oman o er here is Tali<br />

Lab rbild , i an adi arekin a al en diren eraik n en ar ean,<br />

ek a iboak e a predika iboak sin a iaren ik spegi ik berei eko enbai froga<br />

eskaini d g :<br />

(a) Bigarren g nean -a(k) b kaerad n i en ba jar en bada, eraik n a<br />

anbig oa i a en da; elemen hori i en propio, i enordain edo<br />

erak sle ba bada ordea, e dago anbig i a erik, ek a ibo a jo en<br />

bai a e inbes ean .

475<br />

(b) Eraik n a predika iboe an halabeharre koa da bi elemen en<br />

ar eko (e a adi arekiko) kom n ad ra morfologikoa, ek a iboe an<br />

ordea, kom n ad ra hori e da halabeharre koa, adi ak i ra<br />

elemen bakarrarekiko kom n ad ra a al en d elarik .<br />

(c) M l o ba eko elemen ek (erreferen iarik gabekoek) bai ik e<br />

d e onar en halakoa(k) delakoaren bide ko orde kapena .<br />

Hi k n a erroman ee an lo edo le i enordainen bide ko<br />

orde kapenak jokaera bera a al en d . Froga ha bera , eraik n a<br />

predika iboen adiera le li a eke.<br />

(d) A rreko frogen bide berei iriko eraik n ak koordina ean,<br />

ondorio agrama ikalak lor en dira .<br />

(e) I enki-predika e galde eko nolakoa edo er N -hi ak<br />

erabil en diren bi ar ean, eraik n a iden ifika aileen elemen e<br />

galde eko, nor edo ein erabil en dira.<br />

(f) Ek a ibo a har dai e keen adiera penek, an eko balio<br />

pragma ikoa d en perpa sak ema en di e bi elemen en ordena<br />

edo ein i anik ere, eraik n a predika iboen elemen ak aldera en<br />

badira berri , oso ordena marka ak lor en dira e skara , e a<br />

ordena rr nagoa d en hi k n e an, ondorio agrama ikalak ere<br />

ik s dai e ke .

476<br />

4.3 .2 . Eraik n a predika ibo e a ek a iboen ar eko berei ke a<br />

A rreko sailean ik si d g ne , i an adi arekin era en diren eraik n a<br />

horien ar ean bi sail berei dai eke argi e a garbi : ek a iboak e a<br />

predika iboak. Berei ke a horren gakoa a rki eko, begira die aieg n<br />

anbig oak diren eraik n ei.<br />

(1) a . Irakaslea Mikel da<br />

b . Mikel irakaslea da<br />

Hemen errepika d g n (lb) adibidearen anbig i a earen arra oia, -a<br />

b kaeran da ala pen sa li eke, irakasle i ena i anik, b kaera hori enbaki-<br />

kom n ad ra a edo i en horri erreferen ia eha a eskain en dion<br />

de ermina aile a har bai e akeg . Horrela, i en soila oso riko predika a<br />

bagen , irak rke a predika iboa bai ik e li a eke gera ko : Mikel irakasle<br />

(da Mago .<br />

Irak rke a predika ibo e a ek a iboaren ar ean dagoen e berdina as na<br />

bera , -a a i ki horren i aerarekiko harreman es e an egon li eke.<br />

Horrela, erreferen ia m ga a d en NPak (de ermina aile m ga a<br />

darama en i en arr n ak, i en propioak edo per sona-i enordainak) e dira<br />

anbig oak eraik n a ek a iboe an bai ik e bai e par e har en; mod<br />

berean, e dira anbig oak m ga ailerik gabeko i en arr n ak, be i<br />

s bjek aren e a garrien eha apen a har en bai ira e a e s bjek aren<br />

ek a io ba en par aide a . Anbig oak diren bakarrak, -a(k) b kaera d en<br />

i en arr n ak dira, s bjek aren e a garri a edo s bjek aren i aeraren<br />

iden ifika aile a har bai ai e ke .<br />

A rreko a pia alean adi era eman d g ne , eraik n a predika iboe an e<br />

da posible -a(k) b kaera bi elemen en ar eko kom n ad ra e badago .<br />

Ek a iboe an berri , posible da b kaera hori kom n ad rarik e dagoenean<br />

ere .

(6) a . *Mikel e a Ander beharre koa dira<br />

b . Mikel e a Ander irakasleak dira<br />

(5) a . Herria Iangileak dira<br />

b . Langileak Herria dira<br />

c . G Herria gara<br />

d . Herria g gara<br />

Eraik n a ek a iboe an (5), kom n ad ra baino, marka riko e a garrien<br />

'garraio' ba edo e a garrien egoki e ba dagoela esan dai eke . Adi ean bi<br />

elemen en ar ean marka enaren e a garriak (pl rala, lehenengo edo<br />

bigarren per sona) a al en bai ira . Edo ein mod an, bi elemen e ariko ba<br />

i en arr n a bada, posible da -a(k) b kaera bene ako kom n ad ra e<br />

egonik ere .<br />

Bera , eraik n a ek a iboe an -a(k) b kaera NPari erreferen ia ema en<br />

dion de ermina ailea den bi ar ean eraik n a predika iboe an kom n ad ra<br />

morfologikoaren adiera lea bai ik e dela pen sa li eke.<br />

Bis an da -a(k) b kaera horren i aera bikoi a defenda ea eharo<br />

an iekonomikoa dela : e a hipo esi minimoa, eraik n a 'predika a iboe an'<br />

ein 'ek a iboe an' (e a arg men arr n e an a al en dena ere)<br />

'de ermina ailearen' ka egoriakoa dela onar ea li eke. Ondorio ,<br />

477<br />

morfologia ko marka horren barnean bi ka egoria berei dai ekeela defenda<br />

ahal i a eko, beren sin a i ko jokaera desberdina jarri behar da agerian .<br />

E skal DParen e a garririk nabarienak bi dira:<br />

(i) DParen barnean e da kom n ad rarik ger a en, enbaki e a<br />

kas aren markak DP osoaren b kaeran soilik a al en direlarik (17)<br />

(17) a . [pPZ re jan i berriak] ekarri di e<br />

b.*[DpZ reak jan iak berriak] ekarri di e<br />

(ii) DP horre a ik e in a era dai eke inolako elemen rik, galdere an DP<br />

osoa m gi behar delarik (18)

478<br />

(18) a .*Noreni ekarri di e [DP i jan i berriak] ?<br />

b .*Nolakoaki ekarri di e [DP jan i i ] ?<br />

c . [DpNoren jan i berriak]i ekarri di e i ?<br />

Gonbara bi e e skararen adibideak, barne-kom n ad ra d en e a beraien<br />

barneko elemen ak a era ea onar en d en ga elaniaren de ermina aile-<br />

sin agmekin (19, 20) .<br />

(19) a. Han raido [DP s rajes n e os]<br />

b.*Han raido [DP raje n e os]<br />

(20) a. De q i n han raido [DP i-los- rajes n e os]?<br />

b. C mo han raido [DP los rajes i]?<br />

c.*[DpDe q i n los rajes n e os] han raido?<br />

I an adi arekin era en diren eraik n a predika iboen b r a<br />

de ermina ailea bali , arg men arr n e an a al en diren e a garriak<br />

espero li e ke ; baina, kom n ad ra (21) e a elemen ak a era eko a kera<br />

(22) ik s dai e ke . Bes e ik, e da posible perpa s iki osoa galde ea<br />

(22c)<br />

(21) a . Z re lag naki [ i irakasleak] dira<br />

b .*Z re lag ni -[ i irakasleak] dira<br />

c .*Z re lag naki [ i beharre koa] dira<br />

(22) a . Nor dira [ i irakasleak]<br />

b . Zeri dira [ re lag nak i ]<br />

c .*[Nor irakasleak]i dira i<br />

Ondorio , eraik n a predika iboe an -a(k) b kaera de ermina aileak e<br />

be ala joka en d ela esan dai eke .<br />

Eraik n a ek a iboe ara iraganik, ik si (5) be alako adibidee an e dagoela<br />

bene a ko kom n ad ra morfologikorik: elemen ba pl ralean dagoen<br />

bi ar ean, bes ea sing larrean dago ; gainera haie ariko ba i enordaina denean<br />

horrek e d per sona-kom n ad rarik egi en i en-sin agma ba ekin edo<br />

bes e per sona ba ean doan bes e i enordain ba ekin . Hala ere, hasierako

479<br />

g nean a al en den elemen a edo ein mo a akoa i anik ere, adi ean bi<br />

elemen en e a garrien ar ean marka enak a al en dira (pl rala, lehenengo<br />

edo bigarren per sona e .a .) .<br />

Eraik n a ek a iboe an, bi elemen desberdinen ar eko iden ifika ioa<br />

egi en da. Bera , iden ifika en diren bi elemen horiek, erreferen ia .bera<br />

d ela, ha da indi ekideak direla ler ko da LF mailan : bi elemen ek<br />

d en indi e horrek per sona e a enbaki ko e a garri ba k di , e a gari<br />

horiek erreferen iarik eha ena d enak direlarik.<br />

Eraik n a ek a iboe an a al en den -a(k) b kaera de ermina aile ba i<br />

dagokiola pen sa eko hainba arra oi eskain dai eke :<br />

(i) Eraik n a ek a iboe an, erreferen iaren (indi een) garraio ba<br />

ger a en bada, ber an par e har en d en bi elemen ek<br />

erreferen iad nak i an behar d ela pen sa behar d g . Abne -<br />

ren 'De ermina ailearen Hipo esia' onar behin a , NPei<br />

erreferen ia eskain en diena, de ermina ailea da hain en ere .<br />

(ii) Eraik n a ek a iboe an, -a(k) b kaera a al dai eke bene ako<br />

morfologia ko kom n ad rarik e dagoenean ere . Bera , b kaera<br />

horren f n ioa e da kom n ad ra h sa egi ea.<br />

(iii) Eraik n a ha e an, predika iboe an e be ala, de ermina ailearen<br />

ka egoriako a har dai e keen elemen ak inolako NPrik gabe a al<br />

dai e ke, hala nola erak sleak edo i enordainak . 10 Gogora (2)<br />

adibideak.<br />

10 Per sona-i enordainei dagokiene , bi hipo esi proposa dai eke : D b r ak osagarri<br />

mod ra d en N b r an sor en direla edo, de ermina aileen sailekoak i anik, D b r aren<br />

ga ake ak direla .<br />

Abne -ren (1987) arabera, per sona-i enordainek, de ermina aileek be ala joka en d e<br />

e a e i enek be ala; bera , de ermina aileen sailekoak direla pen sa dai eke :<br />

(a) I enordainek e di e inoi a al en i enek a al en di en espe ifika aileak<br />

(de ermina aileak, jabeak, i enondoak, k an ifika aileak)<br />

(b) Egoera ba e an, i enekin ba era a al en dira (g irakasleok)<br />

479

480<br />

(2) a . Irakaslea hori da<br />

b . Irakaslea ara<br />

Lab rbild , eraik n a predika iboe an, -a(k) b kaera, harreman enean<br />

dago enbaki-kom n ad rarekin ; eraik n a ek a iboe an ordea,<br />

beharre koa da b kaera hori bere m ga a e den i en ba (ha - da i en<br />

propio ba , erak sle ba edo i enordain ba ) e dagoen bakoi ean . A ken<br />

-a(k) b kaera horren eginki na bera , h rbilago dago de ermina aile ik<br />

espero de akeg n f n io ik eraik n a predika iboe an a rki en d g n<br />

-a(k) b kaerarena baino, predika iboena kom n ad raren adiera le<br />

morfologikoa dela dir dielarik.<br />

Bi eraik n a-mo a ha en ar eko e berdin as nen a pian bera , hemengo<br />

lan osoan ehar egi en ari garen berei ke a ba dago ; predika en e a<br />

arg men en ar eko berei ke a alegia : eraik n a ek a iboen bi elemen ak<br />

arg men ak dira e a bera edo einek be e de ake s bjek aren lek a ;<br />

eraik n a predika iboen bigarren elemen a berri , predika a da e a e in<br />

ager dai eke arg men -g nee an .<br />

Arg men ek paper ema ikoa e a kas a jaso behar di e . Eraik n a<br />

ek a iboen bi elemen ak arg men ak badira, biek beharko d e kas a e a<br />

paper ema ikoa. Eraik n a predika iboen bigarren elemen a predika a<br />

dene , defini io e d e kas rik e e a paper ema ikorik jaso eko<br />

beharrik ; alderan i , be e behar d en baldin a arg men ba i egi ra ko<br />

harreman egokiaren bide lo rik ego ea da.<br />

Bes e ik, badago 'arg men as n' horrekiko harreman es e an dagoen<br />

bes e ger aera ba : e skara , e a bes e hi k n a asko an, arg men ek<br />

(c) De ermina aileek be ala, enbaki, jenero e a per sonaren e a garriak erama en di e<br />

(d) Hi egi-sail i ia oso en d e<br />

(e) Erreferen ia eha a eskain en d e, baina e d e inolako deskribapenik eskain en

481<br />

de ermina aile ba a ald behar d e halabeharre , de ermina ailerik gabeko<br />

NP arg men ak e ine koak direlarik . De ermina ailerik gabeko predika -<br />

NPak ordea, onargarriak e e ik, halabeharre koak i a en dira kas asko an<br />

(23d) .<br />

(23) a . *Ar ain berand e orri da ga r goi ean<br />

b . Ga a ha Gorbeiako *ar aini/ar ain ba i/ar ain<br />

horri erosi diog<br />

c . Mikel ar ainalar ain da<br />

d . Mikel ar ain / *ar aina joan en Amerike ara<br />

De ermina ailea mo a asko akoa (m ga a, m gagabea, erak slea) i an<br />

dai eke, baina NPek de ermina aile ba behar d e arg men ak i a eko . 11<br />

I en propioek de ermina aile ageririk e badarama e ere, DP mailakoak<br />

direla onar dai eke kas hone an ere . I an ere, ka alana be alako<br />

hi k n e an e a bai a ga elaniaren enbai dialek o an ere, a ald egi en da<br />

de ermina aile ageri ba i en propioen a rrean (24) .<br />

(24)<br />

a . En Pere no sap si ho far<br />

'Pere-k e daki egingo o e d en'<br />

b . En Joan en r en l'habi aci<br />

'Joan gelan sar<br />

en'<br />

Per sona-i enordainak, arg men en g nean a al en diren elemen ak dira<br />

mod berean e a berdin DP mailakoak direla onar de akeg .<br />

Hor a , ondoko ondorio ha a era dai eke, orain ar e ik si ako da e a ik:<br />

arg men a har dai e keen 'i enen' e a predika a har dai e keen<br />

'i enen' ar ean dagoen e berdin as na, h rrene h rren DP edo NP<br />

mailakoak i a ea da . Bera , eraik n a ek a iboe an bi DP (arg men )<br />

11 Abne -ren (1987) 'DParen Hipo esian', 'Kas aren iraga kia' e a 'O-iri pidea' gaindi<br />

behar di enak, DPak dira e a e NPak, e a mod berean DPak dira eraik n a pasiboe an<br />

e a WH-m gimend an m gi en direnak .

482<br />

d g n bi ar ean, eraik n a predika iboe an DP arg men ba e a NP (AP,<br />

PP . . .) predika ba d g , -a(k) b kaera enbaki ko kom n ad raren<br />

morfologia ko marka delarik .<br />

Horrela, eraik n a ek a iboe an paper ema ikoa e a kas a behar d en bi<br />

DP da de, e a predika iboe an berri , kas a e a paper ema ikoa behar d en<br />

DP ba e a arg men horri paper ema ikoa e ar en aioneko NP (AP edo<br />

PP) ba da de.<br />

Gogora bi e 4 .2 . a pisailean eskaini diren 'predika ' e a 'arg men en'<br />

defini ioak: DPak arg men ekin iden ifika en badi g , DP horiek<br />

arg men -ka eak era en di ela i r a behar d g ; NPek ordea,<br />

arg men -ka ea ba en b ana soilik ed ki behar d e barnean.

4 .3 .3. Eraik n a predikafibo e a ek a iboen adiera pena<br />

A rreko saile an lor riko da ak erabili , sail hone an i an adi arekin ager<br />

dai e keen bi eraik n a-mo e arako adiera pena eskainiko d g . Has eko,<br />

predika -f n ioa d en i enak NP mailakoak direla e a predika -harreman<br />

g ie an s bjek a e a predika a bil en di en islapen f n ional ba behar<br />

dela defenda d g .<br />

I an adi arekin a al en diren predika -eraik n a ha e an nolabai eko<br />

islapen f n ionalaren morfologia ko a arna enbaki-kom n ad ra da .<br />

Demag n, bera , predika -NP horren gainean N P islapena dagoela .<br />

Bes e ik, III . a alean predika -eraik n e an a al en den i an adi a ed ki<br />

seman iko be ea d en adi a i an gabe lag n aileen sailekoa dela defenda<br />

d g . Horrega ik, N P hori osagarri mod ra har en d ena V i an<br />

beharrean I(nfl) (edo nahi bada I(nfl) ka egoriaren A b r a) da g re<br />

adiera penean.<br />

(25)<br />

i<br />

oP<br />

i<br />

NP<br />

N '<br />

e-e arke a<br />

N<br />

I irakasleak<br />

N' n<br />

N<br />

n<br />

483

484<br />

Infl (edo A ) b r f n ionala da, e a bera e d 0-sarerik . Horrela,<br />

N P, i an lag n aileak a pika egori a riko perpa s iki osagarri a<br />

har beharrean, b r mod ra N d en NP predika ak bi ka egoria<br />

f n ional (N P, IP) isla en di ela ler de akeg . I an adi arekin<br />

a al en diren perpa s ikiak adi horrek a pika egori a riko osagarriak<br />

i an beharrean egi ra osoa perpa s independien e ba dela esan dai eke<br />

bera ; i an adi a per sona, mod a e a enp sari dago kien marka<br />

morfologikoe arako e skarria bai ik e li ekeelarik .<br />

Ik si (25) adiera pen -horre an arg men e arako e a predika e arako<br />

proposa di g n defini ioak be e en direla : NP predika a, (DPi, i)<br />

arg men -ka earen-b ana- bai ik e d en islapen le iko nag sia (islapen<br />

perfek a) da. Bes e ik, (DPi, i) ka ea hori, NP predika aren s bjek ari<br />

dagokio . E a b ka eko, IP, predika io-harremanean par e har en d en<br />

eskaki n g iak be e en direneko maila da, e a bera , perpa s<br />

independien ea. 12<br />

Konfig ra io horre an, NP predika ak e d e 0-paperik e e a kas rik<br />

ere, N b r f n ionalaren osagarria bai a. DPak berri , N b r le iko ik<br />

har en d 0-papera, e a [spec, I] g nean, kas a jaso en d . Bera ,<br />

predika e a arg men en defini ioak, be e egi en dira .<br />

Bes e ik, eraik n a ek a iboe an, bi arg men (e a s e bi DP) d g la<br />

esan d g . Kas hone an, i an adi aren osagarri mod ra er a en den<br />

elemen a, arg men en sailekoa da ; e a bera , 0-papera e a kas a behar<br />

di . Osagarri mod ra arg men hori har en d en i an adi ak, 0-sare ba<br />

d en V b r le ikoa i an behar d .<br />

Hala ere, dakig ne , i an adi a inak sa iboen sailekoa da ; e a bera ,<br />

arg men bakarra har en d . Bes e ik, eraik n a ek a iboe an bi DP<br />

ego en den arren, arg men bakarrarekiko kom n ad ra a al en da (26) .<br />

12 Adi en ba en osagarri mod ra er a rik balego, arg men a li a eke.

Bera , bi DP dagoen arren, paper ema iko bakar ba e a elemen<br />

bakarrarekiko adi -kom n ad ra dagoela dir di, horrek arg men -ka ea<br />

bakarra dagoela esan nahi d elarik.<br />

(26) a.*Z ni banind<br />

b . Z ni ba ina<br />

Gogora bedi kom n ad ra hori bere ia dela : elemen ba pl rala denean<br />

horrekiko kom n ad ra behar da be i (27), elemen e ariko ba per sona-<br />

i enordaina bada, adi ak i enordain horrekiko per sona-kom n ad ra<br />

a al en d (28), e a b ka eko, bi elemen ak i enordainak direnean,<br />

a rreko g nean a al en den elemen arekiko kom n ad ra ager en da<br />

(29) . Gogora a rreko saile ako adibideak :<br />

(27) a . Langileak Herria dira<br />

b . Herria Iangileak dira<br />

(28) a . G Herria gara<br />

b . Herria g gara<br />

c .*Herria g da<br />

(29) a . Z ni ba ina<br />

b .*Z ni banin<br />

c . Ni banin<br />

Eraik n a ek a iboe an bi arg men en ar eko iden ifika ioa ger a en da ;<br />

bera , bi arg men horiei erreferen ia bera egoki en aie . Adi ki joka an<br />

arg men bakarrarekiko kom n ad ra a al en dene , VP ik kanpo<br />

arg men bakarra ir en dela pen sa behar d g . Bes e ik, i an adi a<br />

inak sa iboen sailekoa i anik, paper ema iko bakar ba e ar de ake . Bera ,<br />

bi arg men dagoen arren, ka ea bakarra d g , ha da, b r e a b an<br />

bakarra di g .<br />

Bes e arg men a 6-iri pidea e a kas aren iraga kia gaindi eko, bi<br />

baldin a horiek be e en di en arg men arekin iden ifika behar da :<br />

horrela, ondo era riko ka earen indi e bera har en d ene , ka ea horren<br />

par e da e a bera ere, ongi era rik dago .<br />

485

486<br />

I an adi e ik paper ema ikoa har en d en DPa Varen osagarri mod ra<br />

sor en dela dakig adi inak sa iboe arako onar ohi den defini ioa<br />

erabili . Ara oa ek a ioaren bes e elemen a er a eko ord an sor en da.<br />

Bi hipo esi desberdin b r ra daki kig ke er ak n a horre arako .<br />

(i) Bigarren DPa, lehenengo DParen barnean dago, beraren osagarri<br />

edo espe ifika aile mod ra er a rik (30) .<br />

(ii) Bigarren DPa VParen bes e oki ba ean er a en da : Varen<br />

(30) a .<br />

espe ifika aile edo adj nk mod ra alegia (31) .<br />

DP D1<br />

n<br />

(31) a .<br />

/\<br />

NP<br />

D 2<br />

. . .VP<br />

i 2<br />

DP V'<br />

NP2 D2 DP 1 V<br />

NP 1<br />

e -iden ifika ioa<br />

b .<br />

-e arke a<br />

b .<br />

DP < V V<br />

0 -iden ifika ioa<br />

0-e arke a 0-e arke a<br />

V'<br />

0 -iden ifika ioa<br />

0-iden ifika ioa<br />

Ik s dai ekeene , la konfig ra io horie an V ma ri eak osagarri mod ra<br />

d en DPa 0-marka ko l ke . Bigarren elemen ak berri , 0-

487<br />

iden ifika ioaren bide jaso beharko l ke bere 0-papera . Iden ifika iol 3<br />

horren arabera, bi DPek indi e bera (ha da erreferen ia bera) e a bien<br />

ar ean jenero, enbaki e a per sonaren e a garri marka enak jasoko<br />

li ke e : bi a i oso riko arg men ba oso ko l ke e bi DPek .<br />

La konfig ra io horien ar eko e berdin as na bera , 'iden ifika ioaren'<br />

mekanismoari dagokio . Ik s de ag n ein adiera pen egoki dakiekeen lan<br />

hone an ehar egin di g n onarpen eorikoei .<br />

(30a) e a (30b) adiera pene an DP ba bes earen barnean dago e a bera<br />

iden ifika ioa DP horren barnean ger a en den pro es a da. Ik s<br />

dai ekeene , konfig ra io horre an D ma ri eak er a riko DPa goberna en<br />

d e a bera , 0-iden ifika iorako egokia da.<br />

(3 la) e a (3 lb) adiera pene an, bi DPak independien eki er a rik da de<br />

VParen barnean . Horrek, i ra , biak V horren arg men ak i a ea e a<br />

bera V horrek O-marka ak i a ea eska ko l ke . Baina adi inak sa iboek<br />

paper ema iko bakarra deskarga de ake e (beren osagarrian hain en) .<br />

Bera , espe ifika ailean koka riko edo adj nk a riko arg men ari bes e<br />

mekanismo ba en bide e arri behar li aioke kas a, iden ifika ioaren bide<br />

hain en, iden ifika io hori bes e arg men arekin e a e Varekin ger a<br />

behar li a ekeelarik.<br />

Iden ifika iorako, O-markake arako be ala, gobern -harremana behar dela<br />

onar , ik s de ag n, lehenengo D b r ak e d ela bigarren DPa m-<br />

komanda en e a bera , e in goberna de akeela.<br />

Hala ere, adiera pen horiek, bad e aban aila ba : eraik n a ek a iboak<br />

i an adi arekin baino e in a al dai e ke . Horrela, bi arg men ak VParen<br />

barnean er a en badi g , iden ifika ioa baimen ea i an adi aren hi egi-<br />

13 Gogora bedi 1 .2.2 . sailean deskriba diren deskarga ema ikoaren mekanismoak<br />

(Higginbo ham, 1985, 1987)

488<br />

mailako bere i as n a har li eke . Iden ifika ioa DParen i aerari dagokion<br />

a kera bali ordea, edo ein adi inak sa ibok horrelako eraik n ak<br />

onar ea espero li eke .<br />

Edo ein mod an, bad g ha apen-ger aera ha a al eko bes e bide ba :<br />

i an adi ak osagarri mod ra d en DPa ha a ko l ke, edo nahi bada, DP<br />

horren b r a e a horrela, eragina i ango l ke D hori eraik n a ek a ibo<br />

ba en par e i a eko gai as naren gainean ere.<br />

Ondorio , (30) adiera penak bi DPren iden ifika ioa a al eko analisi<br />

egokiagoak direla esan de akeg , a ken ba ean iden ifika ioa arg men<br />

horien D b r en ar ean ger a en den mekanismoa dene , 0-marka riko<br />

de ermina ailearen e a berarekin iden ifika behar den DParen ar eko<br />

gobern -harremana eska ko bail ke .<br />

A er di ag n orain (30a) e a (30b) adiera pene an bi DPek d en egi ra,<br />

eraik n a ek a iboe an a al dai e keen kas g ien berri ema eko egokiak<br />

o e diren erabaki eko asmoa .<br />

1 .DP 2 . DP<br />

(i ena+gen .)+i en arr n .+de . (i ena+gen .)+i en arr n .+de .<br />

(i ena+gen .)+i en arr n .+de . ! en propioa<br />

i en propioa (i ena+qen .)+i en arr n .+de .<br />

! en propioa erak slea<br />

erak slea i en propioa<br />

i en propioa per sona-i enordaina<br />

per sona-i enordaina i en propioa<br />

per sona-i enordaina erak slea<br />

erak slea per sona-i enordaina<br />

per sona-i enordaina per sona-i enordaina

Ik s dai ekeene , (30a) adiera penean bi DP d g n arren, e d g NP<br />

ba bai ik. Horrela ek a ioaren bi elemen ak erak sleak edo per sona-<br />

i enordainak badira, e d g ara orik i ango, bi D b r desberdin bai g<br />

elemen horiek er a eko . 14<br />

(32) a . Z ek horiek are e<br />

b . Horiek ek are e<br />

Elemen e ariko ba soilik barnean i en ba d ene arikoa denean (i en<br />

arr n a edo i en propioa), bad g i en hori er a eko NP ba ; baina NPa<br />

d ena er a riko DPa dene , ordena-m rri apenek ager behar l ke e .<br />

Hala ere, bi ordenake ak dira posibleak (33) .<br />

(33) a. Hori Mikel da<br />

b . Mikel hori da<br />

c . G re irakaslea ara<br />

d . Z g re irakaslea ara<br />

Areago oraindik, posible da bi elemen ak i en ba d ene arikoak i a ea .<br />

Ord an, halabeharre koa da bi NP onar en d en egi ra ba . Horrenbes e ,<br />

(30a) egi ra, ba er beharrekoa da .<br />

(34) a . G re irakaslea Mikel da<br />

b . Mikel g re irakaslea da<br />

Hor a , (30b) egi ra bai ik e aig gera en : analisi horren arabera bi<br />

DPek i an de ake e NP bana e a bera , (33) e a (34) adibideen berri eman<br />

dai eke mod horre ara . Hala ere, analisi horri ere erago pen ba k jar<br />

daki kioke :<br />

489<br />

14 Kas horre an sobera ko NP ba gen ke, baina be i pen sa dai eke elemen h s ba e<br />

oso rik dagoela e a elemen hori es ing r ik berresk ra dai ekeela .

490<br />

(i) Normalean islapen f n ionalen espe ifika aileak m gi riko<br />

elemen e be e en diren a kerako g neak i a en dira e a e D-<br />

egi ra ik be eriko g neak (Abne , 1987) . Hala ere, ha e in har<br />

dai eke erago pen garran i s a , erregela gabe oro arapena bai a.<br />

(ii) Eraik n a ek a iboe an, eraik n a predika iboe an be ala,<br />

posible da DP ma ri e ik elemen ak a era ea (35a) . DP arr n en<br />

jokaera ordea, bes elakoa da (35 b,c) .<br />

(3 5) a. Nori ara [DP i UI ?<br />

b .*Noreni ekarri d [DI? i lib r a] ?<br />

c.*Nolakoi ekarri d [DP i lib r a] ?<br />

DP osoa galde eko ord an ere, mo a bakoi eko DPak bere<br />

jokaera a al en d (36a /36 b,c) .<br />

(36) a . *[DPNor ]i ara i ?<br />

b . [DpNoren Iib r a] ekarri d i ?<br />

c . [DpNolako Iib r a]i ekarri d i ?<br />

Adibide horiek '- e-perpa se an' e a 'gen- e-perpa se an' a al en<br />

ai kig n NZ-hi en a era e-ered ekin konpara en badi g ,<br />

a era earen ara oa de ermina ailea bera gabe beraren barneko<br />

an olake a i an dai ekeela pen sa de akeg . 15 I enaren<br />

modifika aileak (i enondoak e a i enlag nak) e in a era dai e ke<br />

DP ik, baina arg men ak bai (35a, 37a), a era dai e ke<br />

(3 7) a . Nori nahi d [DP i e or ea] ?<br />

b . [DpNor e or ea]i nahi d i ?<br />

( 3 8) a . *Noreni nahi d [DP i e or ea] ?<br />

b . [DpNoren e or ea] nahi d i ?<br />

15 Perpa s ha ei b r ko argi gehiago nahi d enak jo be a Odrio ola & Zabala (1993)<br />

lanera.

491<br />

A alpenik gabe dagoen ara o bakarra (36a) adibidearen<br />

grama ikal as nik e a da : erga ik e da posible DP ma ri e osoa<br />

galde ea? (ik s 30b konfig ra ioa) NZ-hi ek kas a behar d e e a<br />

bera , bali eke ara o horren eragilea kas arekin erik sirik d en<br />

ger aeraren ba i a ea. Ik s de ag n bera , (30b) eraik n an nola<br />

eman dai ekeen arg men bakoi ak behar d en kas aren berri .<br />

Demag n O-iden ifika ioa ger a en deneko mailan Taper Tema ikoen<br />

Ik sgarri as naren Oinarria' be e a egon behar d ela. Arg men ek, beren<br />

paper ema ikoak ik sgarriak i a eko, kas a ed ki behar d e . Bera , D<br />

ma ri eak, er a riko DPari paper ema ikoa garraia ahal i a eko, kas a<br />

i an behar d . -Harreman ema iko g iak D-egi ran e ar en direla<br />

kon an har a, DP ma ri e horri, kas a, bere ko mekanismoa , ha da<br />

paper ema ikoarekin ba era, e arri behar aio . Ondorio , i an adi ak<br />

osagarri mod ra d en DP horri paper ema ikoa e a kas a e arri behar di kio<br />

bere ko mekanismoa . 16<br />

Behin DP ma ri earen paper ema ikoa ik sgarri i anda, ha da behin<br />

arg men horrek kas a i anda, posible da 6-iden ifika ioa e a er a riko<br />

DPak ere, bere paper ema ikoa jaso ahal i ango d . Hala ere, paper ema iko<br />

hori ik sgarri i a eko, kas a ere behar d arg men horrek . Bera , [spec,<br />

Il g nera m gi ko da, han kas a har e a adi arekiko kom n ad ran<br />

par e har ko d elarik .<br />

Ik s dai ekeene , arg men bakoi ak maila ba ean har en d kas a e a<br />

bera , NZ hi aren m gimend a ger a a rre ik jadanik banand rik da de bi<br />

arg men ok. Horrela, DPak oso as nean e in era de ake galdera ko hi<br />

ba .<br />

16 Belle i-ren (1988) arabera, adi inak sa iboek egi ra ko kas a e ar eko ahalmena e<br />

bad e ere, man end egi en d e bere ko kas a e ar eko ahalmena. Horrela ba, bere ko<br />

kas -e arke a hori bes e egi ra ba e arako e a bes e hi k n a ba e arako ere balio<br />

le ake e a bera , e da'ad hoc' egindako onarpena.

492<br />

Hona hemen kas aren ara oa ler en lag n de ake en enbai adiera pen .<br />

DP<br />

i<br />

VP<br />

1 V<br />

I<br />

ba ina<br />

1 9-e arke a<br />

0-iden ifika ioa<br />

bere ko kas a<br />

b .<br />

DP1<br />

p I<br />

IP<br />

VP<br />

8 -iden ifika ioa<br />

V<br />

gara<br />

Posible denean, iden ifika ioan e a garrien garraio ba ger a en da .<br />

Horrela, (39b) analisian, egi ra ko kas aren bila m gi en den DPak, bes e<br />

DParen e a garriak darama a, e a horrela, adi ean ere, e a garri horiek<br />

a al en dira . Ondorio , analisi ha eraik n a ek a iboen jokaera a al<br />

de akeela e a bera , egokia dela, esan de akeg .<br />

Lab rbild , i an adi arekin a al en diren enbai eraik n aren<br />

anbig i a ea b r mod ra d en elemen ari or aio : eraik n a<br />

predika iboak N b r f n ionalaren islapenak dira . Eraik n a<br />

ek a iboe an berri , bi DP dago, ba a bes earen espe ifika ailea delarik . DP<br />

ma ri eak i an adi e ik har en di 6-papera e a bere ko kas a, e a bi<br />

baldin a horiek be e ondoren, gai da bere espe ifika ailean er a rik<br />

dagoen DPari paper ema ikoa iden ifika ioa garraia eko .<br />

Iden ifika io horre an erreferen ia-indi eak e a per sona, jenero e a<br />

enbakiaren e a garrien garraio ba ger a en da . Bi DPak, indi e bera e a bi<br />

DPen ar eko e a garririk marka enak ed ki era hel en dira . Horrela,<br />

kas aren beharrak direla e a, [spec, I] g nera m gi en den elemen a<br />

1<br />

i .p .<br />

p 1<br />

8 -e arke a

er a rikoa bada ere, adi arekiko kom n ad ra horre an beraren<br />

e a garriak ager gabe, bi elemen en e a garrien ar ean marka enak<br />

a al en dira .<br />

4 .3 .4. Kom n ad rad n par i ipioa e a i enondoa<br />

Kom n ad rad n par i ipio e a i enondoen ar ean, eraik n a predika ibo<br />

e a ek a iboen ar eko anbig i a eak da dela pen sa li eke : -a(k) b kaera<br />

de ermina aile m ga a edo kom n ad raren adiera le morfologiko h sa<br />

i an dai eke.<br />

(40) a . Z re lib r a, aharra da<br />

b . Z re lib r a, honda a da<br />

Ondoko parafrasien bide , (40) adibidearen bi perpa s horiek irak rke a<br />

predika ibo (i) e a ek a iboaren (ii) ar eko anbig i a ea d ela jarri d g<br />

agerian:<br />

(40'a) (i) Z re lib r a, ahar dago<br />

(ii) Z re lib r a, aharra da e a e berria<br />

(40'b) (i) Z re lib r a, honda a dago<br />

(ii) Z re lib r a, honda rikoa da e a e berria<br />

493<br />

(i) irak rke an, eraik n a predika ibo ba d g la an eman dai eke e a bera<br />

nolabai eko ka egoria f n ionala (FP) isla en d en AP edo VP ka egoriako<br />

predika ba d g la pen sa de akeg . FP predika aren islapen heda a,<br />

bere alde ik, A b r aren osagarri mod ra er a rik legoke . AP edo VP<br />

predika horre an, kas a behar d en arg men ba legoke, e a gora egin<br />

beharko l ke [spec, A ] g nera, bere islapen heda aren [spec, F] g ne ik<br />

pasa ean A edo V predika -b r arekiko kom n ad ra ga a ko<br />

li a ekeelarik. Predika aren barnean bera , gora riko arg men aren

494<br />

a arnak gera beharko l ke . I an adi a, lag n ailea li a eke irak rke a<br />

horre an .<br />

(41 i) a . [ . . . Iib r a] [FP i [AP [A' i A ]] aharraA] da<br />

b . [ . . . iib r a] [FP i [VP i V ]<br />

V] honda a V] da<br />

(ii) irak rke a ek a iboe an ordea, iden ifika en diren bi arg men i an<br />

behar d g . Bi arg men horiek bera , DP mailakoak lira eke : ba a, DP<br />

ma ri ea i an adi aren osagarri mod ra er a ko li a eke, e a bes ea DP<br />

ma ri e horren espe ifika ailean. DP ma ri eak adi e ik har ko l ke paper<br />

ema ikoa e a bere ko kas a e a 6-iden ifika ioaren bide , paper ema ikoa<br />

garraial ko lioke espe ifika ailean l keen elemen ari . Baina, a ken<br />

arg men horrek [spec, I] g nera m gi beharko l ke egi ra ko kas a<br />

har era . Ik s dai ekeene , irak rke a hone an, i an adi ak, le ikoa i an<br />

behar d e a e lag n ailea bere osagarriari paper ema ikoa e a bere ko<br />

kas a e arri behar bai i kio .<br />

Bes e ik, DP ma ri ea, A edo V-Asp b r en arg men ba i dagokio .<br />

Arg men hori, erla ibo ko perpa se an be ala, opera aile ba da, e a AP<br />

edo AspP sin agma osoaren gainean besarkad ra har de akeeneko g ne<br />

ba era m gi behar da, ber an DP osoaren erreferen ia har ko d elarik .<br />

Opera aile horrek bere ja orri ko okian aldagai ba iko d .<br />

(41 l i) a . [ . . . Iib r a]i [DP i [AP Op [A' o A ]] aharraA] da<br />

b . [ . . . iib r a] [DP i [AspP Op [VP o V ] V+Asp]<br />

honda a V+Asp] da

4 .4 . Egoera-mailako predika ak e a i aki-mailako<br />

predika ak. Sin a i ko adiera pena<br />

4 .4 .0 . Sarrera<br />

Bigarren a alean ik si d g ne , i enki-predika en ar ean bi sail egin<br />

dai eke seman ikaren ik spegi ik. Bi sail horien e is en ia sin a i ko<br />

hainba frogaren bide jar dai eke agerian : ba e an e ine koa i a en da bi<br />

mo a horie ako predika ak koordina ea (42) .<br />

(42) a .*Z re lag nak beld r e a a seginak dira<br />

b .*Jon po ik e a indar s a da<br />

c . Ander ga ea e a indar s a da<br />

d . Miren ris e e a neka rik dago/da<br />

Bes e ik, enbai adi ek ha apen-m rri apen garbiak a al en di e,<br />

495<br />

osagarri mod ra soilik mo a ba eko predika ak onar en di elarik (43) .<br />

(43) a . Jon po ik da 17/ *bih r da /*egin da<br />

b . Jon po ik dago/jarri da/ a ald da/ i d g / dabil<br />

c . Ura ardo bih r en<br />

d . Ura ardo *dago/ *jarri da/*a ald da/ * i d g<br />

17 Hi n ba en a onargarria da i an adi a po ik be alako predika ba ekin . Hala<br />

ere, enba e a hegoalderago e a mendebalderago joan hainba e a beharre koagoa da egon<br />

adi a erabil ea.

496<br />

Hir garrenik, sail ba ekoak bai ik e in a al dai e ke bigarren mailako<br />

predika mod ra (44) .<br />

(44) a . -Ha rrak po ik i li dira dalek e a ik<br />

b .*Jon beld r hasi da lan berrian<br />

c . Mirenek a oa honda a i li dig<br />

d .*Ha rrak el rra r a era en pol siko ik<br />

B ka eko, e skararen e skalki ba e an, nahikoa da kom n ad ra/<br />

kom n ad ra-e a al ernan ia sail ba eko edo bes e ba eko predika ak<br />

lor eko (45) .<br />

(45) Ha r ha eri da baina e da ha r erial 8<br />

E skal grama ike an, 19 bi mo a ha e ako predika ak seman ika-mailako<br />

e a garri ba en bide berei i dira : i enki-predika ba ek i akien e a garri<br />

ira korrak adiera iko li ke e e a bes eek, i aki horien behin-behineko<br />

e a garriak.<br />

Ga elaniari dagokione , egileek garran i bere ia eskaini dio e i enki-<br />

predika ak ser edo es ar adi e ariko ba ekin soilik ager eko<br />

m rri apenar. Bes e ik, egile horiek ba e orri dira predika ha ek di en<br />

m rri apenak aspek -mailakoak direla defenda eko ord an : es ar adi ak<br />

[+perfek ibo] e a garria d en predika ak eska ko li ke ; 20 ser adi a<br />

ordea, marka gabeko lo ra ko adi a li a eke e a aspek aren ik spegi ik<br />

marka gabeko predika ak har ko li ke. Baina, 'perfek ibi a earen'<br />

defini ioa e dago horren ados as n handia, asko an lo ra ko bi adi<br />

ha en eskaki nak a al eko adi ki-predika e arako erabili ohi diren<br />

18 Lafi e-ren (1944) grama ika ik har riko adibidea .<br />

19 Ik s esa e ba erako, Lafi e, 1944; Goenaga, 1980 ; EGLU-I , 1985<br />

20 Ik s adibide , Hanssen, 1913 ; Gil Ga a, 1961 ; RAE, 1973 ; L jan, 1980, 1981 ;<br />

Na as R i , 1983 ; Hernan , 1988 ; Bosq e, 1990 .

497<br />

perfek ibi a earen defini ioe a ik oso rr n da den defini ioak eskaini<br />

direlarik (gogora bigarren a alaren 2 .2 .2 .2 . a pisaila) .<br />

Edo ein mod an, bis an da berei ke a horiek e dig ela sin a i-mailan<br />

eraginkorra i an dai ekeen inolako e a garririk eskain en e skararako :<br />

(i) Bai e a garri ira nkorrak e a bai behin-behineko e a garriak<br />

edo ein ka egoria ako (NP, AP, PP) i enki-predika en bide<br />

adiera dai e ke ; bera , berei ke a e in egin dai eke grama ika-<br />

ka egoriaren bide ik .<br />

(ü) Ik si d g ne , e skal i an e a egon adi en banake a e da or ba<br />

ga elaniaren ser e a es ar adi en banake arekin . Hala ere, egon<br />

edo ibili adi ekin a al dai e keen predika ek sail bere i ba i<br />

dago kiola ik si d g bigarren a alean . Bes e predika -mo a, egon<br />

edo ibili adi ekin onargarriak e direne akoa da .<br />

(iii) Kom n ad ra-marka jaso eko ahalmena ere, oso aldakorra da<br />

e skalki e skalki ; e a bera , e da oso erabilgarria bi saile ako<br />

predika ak berei eko ord an .<br />

(i ) Beld r be alako predika psikologikoak i an adi arekin a ald<br />

ohi dira . Dena den, e in koordina dai e ke egon adi a onar en e<br />

d en predika ekin, e a gainera, hi n ba ek egon adi arekin<br />

ere ga a ohi di e honelako predika psikologikoak. Bes e ik,<br />

e dira onargarriak bigarren mailako predika mod ra .<br />

Horrenbes e , predika en bi sailen e a garriak di e nahas a .<br />

Sail hone an GBaren esparr an proposa riko ideia ba erabiliko d g<br />

predika en ar eko berei ke a horren berri ema eko: predika en arg men -<br />

egi ran 'ger aerari' oso as n mod ra dagokion 'e' arg men ba legoke,<br />

ger aera horren par ehar aileei dago kien arg men e gain 21<br />

21 'e' arg men a (e en arg men ) predika en arg men -egi ran sar eko ideia<br />

Higginbo han-ek (1985, 1987) proposa d , Da idson-en (1966) 'ger aeren eoriari'<br />

jarraiki .

498<br />

Hala ere, Kra er-i (1988) jarraiki, 'e' arg men hori mo a g ie ako<br />

predika ek e d ela defenda ko d g . Kra er-en arabera, predika en<br />

ar ean, bi sail egin dai eke : aide ba e ik 'e' arg men a d en 'egoera-<br />

mailako predika ak', e a bes e ik, horrelako arg men rik e da ka en<br />

'i aki-mailako predika ak' .<br />

Bes e ik, 'e' arg men hori d en predika ek AspP adabegi f n ionala<br />

isla de ake ela defenda ko d g Tenn -ren (1987) ideie an oinarri .<br />

Bera , sin a i jokaeraren arabera berei dai e keen bi predika -sail horien<br />

ar eko e berdin as naren eragilea a ken ba ean AspP ka egoria f n ionala<br />

isla eko ahalmena ed ki ea ala e ed ki ea dela defendi ko d g 22<br />

(gogora bigarren a alaren 2 .2 .2 .2 . a pisaila) .<br />

Grama ika-ka egoria desberdine ako hi egi-sarrerei dagokiene , ondokoak<br />

ik siko di g :<br />

(i) Adi ek be i i a en d e 'e' arg men a hi egi-sarrera mod ra,<br />

baina adi ba ek (adi ki sin e ikoak di enek), AspP ka egoria<br />

isla eko edo e isla eko a kera d e .<br />

(ii) I enondoen ar ean, 'e' arg men a d enak e a e d enak da de,<br />

arg men hori d enen ar ean halabeharre AspP ka egoria isla<br />

behar d enak e a isla eko edo e isla eko a kera d enak da de .<br />

(iii) Predika ak era di ake en i en gehienek e d e 'e' arg men rik.<br />

Esperien ia fisiko edo psikologikoak adiera en di en beld r,<br />

gose edo lo sa be alako i enek 'e' arg men a d e e a egoera-<br />

mailako predika ak era di ake e .<br />

(i ) I enki-predika ioan par e har en di en posposi ioen ar ean, bi<br />

m l o berei iko d g :<br />

+ Osagarri mod ra arg men ak har en di enak :<br />

predika -b r mod ra joka en d en posposi ioak dira.<br />

22 Ga elaniarako an eko ideia defenda d e hainba egilek: Hernan , 1988, 1991 ;<br />

Bosq e, 1990 ; De Mig el, 1990 ; S er, 1991 . Egile ha ek, harremane an jarri d e AspP<br />

ka egoria isla eko ahalmena e a perfek ibi a ea, Bosq e-k perfek ibi a ea e a 'e' arg men a<br />

i a ea ere harremane an jarri di elarik.

499<br />

Gehienek 'e' arg men a d e, horrelako 'e' arg men rik e<br />

d en posposi io bakan ba k bada de ere.<br />

+ Osagarri mod ra predika ak har en di en<br />

posposi ioak : predika en e a s bjek en ar eko lo ra<br />

ga a en deneko egi ra ko maila eskain en d e; e d e<br />

arg men -egi rarik . Bera , h rbilago da de b r<br />

f n ionale a ik b r le ikoe a ik baino .<br />

Ik siko d g ne , egon, ibili, jarri edo geldi be alako adi ek, edo<br />

bigarren mailako predika ek eska en d ena e da predika en<br />

perfek ibi a ea : predika inperfek iboak ere onar en di e . Adi ha ek<br />

behar di enak AspP maila isla d en egoera-mailako predika ak dira,<br />

Asp b r a [+perf.] ein [ -perf .] i an dai ekeelarik. Horrela, i enki-<br />

predika ioaren a erke a hone arako eraginkorra den e a garria 'e'<br />

arg men a isla ea ala e isla ea da e a e hi egi-sarrerak edo Asp b r ak<br />

d en [ perf.] e a garria.<br />

I aki-mailako predika ek e d e AspP ka egoriarik, N P ka egoria isla<br />

ohi d e e a i an lag n ailea (edo nor-nori edo nor-nork saile ako<br />

lag n aile ba ) isla en d e, edo bes ela, bih r , egin, bilaka be alako<br />

adi en osagarri mod ra er a en dira.<br />

Hala ere, egon saileko adi en ha apen-eskaki nak be e eko e da<br />

nahikoa egoera-mailako predika ak i a ea. Predika horiek beren s bjek<br />

egokiei elkar 'Predika -lo raren Ara a' be e en deneko egi ra ko<br />

maila behar da . Ondorio , egon, ibili, jarri edo geldi be alako adi ek<br />

egoera-mailako predika ak di en 'perpa s ikiak' ha a en di ela<br />

ik siko d g .<br />

Predika adj nk en kas an ere, eskaki n bera dago : egoera-mailako<br />

predika ak di en perpa s ikiak i an behar d e, perpa s iki<br />

osagarrien e a adj nk en ar ean dagoen e berdin as n nag sia, edo PRO<br />

ka egoriako s bjek ak i a ea delarik .<br />

Bes e ik, egoera-mailako predika a s bjek ari elkar en aioneko maila<br />

AspP bera edo erla io ko PP ba i an dai ekeela ik siko d g .

500<br />

I an adi a lag n aileen sailekoa dene , ha apen-eskaki n bere irik e<br />

d ela ik siko d g : i aki-mailako predika ak edo egoera-mailako<br />

predika ak di en perpa s ikiak, e a bai a i aki-mailako edo egoera-<br />

mailako predika soilak har di ake .<br />

Bih r adi aren sailekoek, i aki-mailako predika ak di en perpa s<br />

ikiak eska en di e, e a e di e predika soilak onar en . B ka eko,<br />

har e a jo saileko adi ek - a erla io ko posposi ioa d en perpa s<br />

ikiak behar di e .<br />

Ik s dai ekeene , ideia ha ek, indar egi en d e predika orok<br />

nolabai eko islapen f n ionalean er a rik egon behar d elako hipo esia,<br />

ha da, predika orok nolabai eko islapen heda a i an behar d elako<br />

hipo esia .

4 .4 .1 . Adi en mo ak e a predika en mo ak<br />

GBaren esparr eorikoan, adi ak, har en di en arg men en<br />

kop r aren e a arg men horien seman ika-e a garrien arabera sailka ohi<br />

dira. Torrego-k (1989) adi e arako bi e a garriren araberako sailkapena<br />

egi ea proposa d : aide ba e ik arg men ren ba 0-marka eko<br />

ahalmenaren arabera, [ 0] e a garria kon an har behar da; bes e ik, [<br />

e] e a garria 'e' arg men a ed ki e edo e ed ki earen arabera .<br />

E a garri horiek konbina , la adi -mo a berei dai eke.<br />

predika ak' berei iko li keena, 'e' arg men a ed ki ea ala e ed ki ea<br />

li a eke ; bera , a . mo ako adi ek 'egoera-mailako predika ak' era ko<br />

li ke e e a b . mo akoek 'i aki-mailakoak' . 23 Kra er-en arabera, ' o kno '<br />

adi a adibide , b . sailekoa li a eke 'e' arg men a e d en adi es a iboa<br />

baili a eke . c . sailean 'eg raldi-adi ak' e a 'lag n aileak' sar li e ke<br />

Torrego-ri jarraiki ; e a d . sailean bali eke Grimsha & Mes er-ek (1988)<br />

'ligh ' i ena ba aia di en adi ak ego ea . 24<br />

23 Arg men -egi ra hi egi en d g nean, hi egi-sarrere ari gara, ha da X mailako<br />

elemen e . Predika e ari garenean berri , islapen nag sie hi egi en ari gara, bera XP<br />

mailako ka egorie .<br />

24 Gogora bedi adi ha ek e d ela inolako arg men -egi rarik e a beren eginki na<br />

arg men -egi ra d en enbai hi egi-sarreraren arg men -egi ra isla en lag n ea<br />

dela . Egile horien arabera, sail horre an sar ko li a eke adibide japonieraren s r 'i an'<br />

adi a .<br />

(46) a . [+0, +e]<br />

b . [+0, -e]<br />

c . [-0, +e]<br />

d . [-0, -e]<br />

Kra er-i jarraiki, 'egoera-mailako predika ak' e a 'i aki-mailako<br />

501

502<br />

Predika ak era en di en hi egi-sarrerek nolabai eko arg men -egi ra<br />

i an behar d e. Ondorio , alan agarria i an dai eke arg men -egi ran'e'<br />

arg men a bai ik e d en adi ek predika ak era o e di ake en . Eg raldi-<br />

adi ek behin a predika ak era en di ela dir di, esple iboak di en<br />

hi k n e an behin a , esple iboa 'Predika -lo raren Ara a' be e eko<br />

er a en bai a s bjek mod ra . Lag n aileen kas an berri , Vren ba en 25<br />

arg men -egi raren beharra d e, e a predika ak era en e di ela<br />

pen sa dai eke . B ka eko, 'ligh ' mo ako adi ek ere e l ke e inolako<br />

arg men -egi rarik e a bera , nolabai eko arg men -egi ra d en b r<br />

ba en beharra l ke e nolabai eko pred ka io-harremane an par e har ahal<br />

i a eko .<br />

I enki-predika ak era di ake en ka egorien ar ean ere (N, A, P) 'e'<br />

arg men a d en e a 'e' arg men rik e d en hi egi-sarrerak da dela<br />

pen sa dai eke . Bera , 'egoera-mailako predika ak' e a 'i aki-mailako<br />

predika ak' ere a rki ko di g . Bes e ik, e in espero dai eke adi e a ik<br />

kanpo [-0, +e] mo ako hi egi-sarrerarik a rki ea, adi ak bai ira ger aerak<br />

adiera i ohi di en hi egi-sarrerak . B ka eko, adi ak e diren [-0, -e]<br />

mo ako b r ak, predika ak era gabe arg men ak era en di en ohi ko<br />

hi egi-sarrerak lira eke : arg men -egi rarik e d en i enak edo<br />

erreferen ia ko i enondoak adibide .<br />

Lab rbild , hi egi-sarreren ar ean, la sail egin dai eke [ 0] e a [ e]<br />

e a garrien arabera . Baina predika ak era ahal i a eko, hi egi-sarrerek,<br />

[+0] e a garria i an behar d e ; e a bera , [-0] e a garria d enak<br />

ba er rik da de predika en arlo horre a ik.<br />

25 Hir garren a alean, e skara behin a i enondo ba ek (handi, kal egarri, . . . ) e a<br />

bai a i en ba ek (beld r, gose, egarri, ho , . . .) A P ka egoria isla de ake ela defenda<br />

d g . Horrela, lag n aileek behar d en arg men -egi ra hori A edo N ka egoriako b r<br />

ba ek ere eskain de ake .

Horrela, predika en ar ean, bi sail egin dai eke : 'e' arg men a d en<br />

hi egi-sarrerek isla en di en 'egoera-mailako predika ak' (hemendik<br />

a rrera SLP) 26 e a 'e' arg men a e d en hi egi-sarrerek isla en di en<br />

'i aki-mailako predika ak' (hemendik a rrera ILP) .<br />

Predika ak e in era di ake en hi egi-sarrerak [-0, -e] mo akoak lira eke,<br />

hala nola inolako arg men -egi rarik e d en i enak edo 'ligh ' mo ako<br />

adi ak . B ka eko, adi en ar ean, bes e ka egorie ako hi egi-sarreren<br />

ar ean e be ala, [-0, +e] mo ako sarrerak ere egon dai e ke . A ken sail<br />

horre an, lag n aileak e a eg raldi-adi ak sar ko lira eke. Lan hone an<br />

gehien in eresa en ai kig nak lag n aileak dira, lag n aile horiek<br />

predika en- arg men -egi ra isla eko ord an e a arg men ei kas a<br />

e ar eko ord an garran i ko eginki na bai e . Edo ein mod an kon an<br />

har ekoa da lag n aileek e d ela inolako arg men rik 0-marka eko<br />

ahalmenik, baina bai 'e' arg men a isla eko ahalmena.<br />

B ka eko, gogora bedi 'e' arg men a d en hi egi-sarrerek AspP<br />

ka egoria f n ionala isla de ake ela . 27<br />

4 .4.2. AspP islapen heda a e a e skara<br />

I enki-predika en a erke arako AspP islapenak i an de akeen in eresa<br />

a er a rre ik, ik s di ag n islapen hori defenda deneko bes e arlo<br />

ba k e a arlo horie an eslei aion sin a i-eraginkor as na.<br />

Islapen honen e skararako e is en ia Laka-k (1988, 1991) defenda d ,<br />

adi ki joka ek har en di en morfologia-marka desberdinen eranske a<br />

a er d enean: islapen horren Asp b r ak VPa har ko l ke osagarri<br />

26 Gogora bedi predika en ar ean bi sail ha ek egi ea proposa d enak (Kra er, 1988)<br />

's age-le el predica es' e a 'indi id al-le el predica es' i enak erabili di ela.<br />

27 Horrela ba, lag n aileek ere AspP isla eko a kera d ela pen sa behar da.<br />

503

504<br />

mod ra e a ber an er a ko lira eke adi -erroari erans en ai kion - /<br />

- en /- ko aspek -a i kiak, Va b r b r ko m gimend aren bide<br />

b r horre ara m gi ko li a ekeenean .28<br />

Laka-ren arabera, adi a Asp b r an geldi ko li a eke, joka riko adi<br />

perifras ikoen kas an (47a), gainerako fle io-markak har ko li keena<br />

AspP ka egoria hori osagarri mod ra l keen A b r an sor riko<br />

lag n ailea li a ekeelarik. Adi sin e ikoen kas an berri (47b), e legoke<br />

Asp b r rik e a adi a TPraino igoko li a eke fle io-marka g iei lo .<br />

Horre ega ik ager ko li a eke adi amalgama edo sin e ikoa .<br />

(47) a . TP b .<br />

VP<br />

.<br />

MP<br />

' O<br />

T<br />

dio<br />

'l'\<br />

MP T<br />

A P M "*' dakarkio<br />

/\<br />

_<br />

AspP A<br />

a -m<br />

A P<br />

"'O"-<br />

M<br />

m- -a<br />

Asp<br />

ekarr-i<br />

a VP A<br />

Inolako aspek -markarik gabeko adi -erroa a al en d en 'adi ki<br />

s bjek iboen' kas an (48a), Laka-k, 0 aspek -a i ki h sa gainera en<br />

dela defenda d , adi ki (perifras iko) horiek a rke en di en bi a alak<br />

a al eko .<br />

28 O ar abal-en (1990) lanean ere ik s dai eke Asp b r honen sin a i ko<br />

eraginkor as naren ik spegi ba . Hala ere, lan horre an e dago islapen honen f n ioaren<br />

a erke a orokorrik. O ar abal-en arabera, perpa s arr n e an, Vak gora egi en d forma<br />

logikoan e a horrek eragi en d , 'erga ibo' bere ko kas a VPan ber an d en arg men a,<br />

[spec, T] g neraino igo ea . Eraik n a pasiboe an berri , adi a Asp b r an gera ko<br />

li a eke egile honen arabera, e a horren ondorio , erga ibo markad n arg men a VParen<br />

barnean man end ko li a eke.<br />

TP<br />

-a

(48) a . TP<br />

MP T<br />

die aioke<br />

A P M<br />

AspP<br />

7<br />

VP<br />

A<br />

Asp<br />

a<br />

\<br />

ekar-0<br />

a-m<br />

b .<br />

VP A<br />

M<br />

-a<br />

dakarkioke<br />

m- -a<br />

Morfologi arra oie an oinarri riko Asp b r aren behar horri dagokione ,<br />

ik si b r horren e is en ia e a 'e' arg men a i a eko a kera V<br />

ka egoriako hi egi-sarreraren aspek -e a garriekin baino areago V edo<br />

VParen ga ake a eha arekin erik sirik d ela. Horrela adi -sarrera askok<br />

adi ki perifras ikoak edo adi ki sin e ikoak eman di ake e (dakar, ekarri d )<br />

e a bera , AspP ka egoria isla eko edo e isla eko a kera d e . Bes e ik,<br />

adi ki perifras ikoen ar ean, perfek ibo a edo inperfek ibo a har<br />

dai e keen adi kiak da de (ekarri d , ekar en d ) e a bai a 0 a i kia<br />

darama en adi kiak ere ( ekar de ake) adi -sarrera bakarrerako .<br />

505<br />

Dena den, egia da hainba adi ek e d ela adi ki sin e ikorik; e a bera ,<br />

be i isla behar d ela nolabai eko AspP adabegia. Bes e ik, enbai<br />

aspek -ga ake a ba er rik dago enbai adi en a kere a ik. Esa e<br />

ba erako, saioa has eko dago edo saioa hasi a dago esa ea baimen en dig<br />

hasi adi inkoa ibo p n alak, baina e *saioa has en ari da esa ea.<br />

Horrenbes e , adi en sarrerek eha rik eramango l ke e AspP adabegia<br />

isla eko ala e isla eko a kera, ha da adi ki perifras ikoak era eko edo e<br />

era eko a kera. Horrela, adi ba ek SLPak ein ILPak era eko ahalmena<br />

d en arren, bes e ba ek, e in era di ake e SLPak baino . Edonola, be i<br />

ego en da AspP isla eko a kera ; e a bera , V ka egoriako hi egi-sarrera<br />

g ie an 'e' arg men a badagoela esan dai eke .<br />

Adi ki perifras ikoen mo en ar ean, oso m rri apen g i legoke, Asp b r<br />

horren e a garrie arako ia edo ein a kera egon dai ekeelarik . Horrela, AspP<br />

ka egoria isla en d en adi en ar ean, adi perfek iboak ein inperfek iboak

506<br />

da de : (49) adibidee an ik s dai ekeene , par i ipioaren b kaera (- , -i, 0 )<br />

[+perf .] e a garriari dagokiola ler badai eke ere, perfek ibo a har<br />

dai ekeen pres a adi ak ein inperfek ibo a har behar li a ekeen igeri<br />

egin adi ak har le ake e b kaera hori.<br />

(49) a . Ha rrek ba karia pres a d e ga r goi ean<br />

b . Ha rrek pis inan igeri egin d e ga r goi ean<br />

Mod berean, inperfek ibo a har li ekeen - en a i kia, adi biekin a al<br />

dai eke (50) .<br />

(50) a . Ha rrek eg nero pres a en d e ba karia<br />

b . Ha rrek eg nero igeri egi en d e pis inan<br />

Perfek ibi a ea, nolabai eko ondorioa earekin harremane an jar en bada<br />

(Tenn , 1987), bi adi horiek oso ondorio e berdinak ema en di e (51) .<br />

E a bera , ba perfek iboen sailekoa e a bes ea inperfek iboen sailekoa dela<br />

pen sa de akeg .<br />

(51) a . Ba karia-pres a a dago<br />

b.*Ha rrak igeri eginda da de<br />

c .*Pis ina igeri eginda dago<br />

Bera , adi en arloari dagokione , ondoko bi sail ha ek egin dai e ke, bi<br />

m l oen ar ean adi perfek iboak (53, 54) e a inperfek iboak (52, 55) egon<br />

dai e keelarik .<br />

(a) AspP ka egoria isla eko edo e isla eko a kera d en adi ak (52,<br />

53) . Ha da SLPak ein ILPak era di ake en adi ak.<br />

(b) Halabeharre AspP ka egoria isla behar d enak (54, 55) . Ha da<br />

SLPak bai ik e in era di ake en adi ak.<br />

(52) a . Jon berand dabil<br />

b . Jon berand ibili da ga r goi ean<br />

(53) a . A ob sa berand da or<br />

b . A ob sa berand e or en da eg nero

(54) E e ba eraiki d e mendi har an<br />

(55) Ha rrak negar egin d ga r ga ean<br />

Edo ein mod an, AspP ka egoria sla eko ahalmena e a 'e' arg men a<br />

harremane an jar en badi g , e skara adi g iek hi egi-sarrera mod ra<br />

beren arg men -egi ran 'e' arg men a d ela ler behar d g . Bes e ik,<br />

adi ba ek, arg men hori sin a ian ga a eko edo e ga a eko a kera<br />

d en bi ar ean (adi ki sin e ikoak di en adi ak), bes e ba ek<br />

halabeharre ga a behar d e (adi ki perifras ikoak bai ik e di en<br />

adi ak) .<br />

507

508<br />

4 .4.3. Par i ipioak<br />

Par i ipioa, has eko, adi ki-predika ioaren arloan sar dai e keen<br />

eraik n e an a al en da. Adi ki horren morfologian adi aren a i le ikoari<br />

(V) dagokion a al ba ( irak r, ap r, egin ) e a par i ipio-b kaera a har<br />

dai ekeen a i kiren ba (-i, , -0) ik s dai e ke. Par i ipio-b kaera hori V<br />

b r ari, b r b r ko m gimend a egi en d enean Asp b r an i sa siko<br />

li aioke. Ik si eraik n a ha e an lag n aileak Varen arg men g iekiko<br />

kom n ad ra a al en d ela (56) .<br />

(56) a . Jonek lib r a irak rri d<br />

b . Ha rrak jos ail a ap r d<br />

c . Amak ha rrari ba karia egin dio<br />

I enki-predika ioaren arloan sailka di g n eraik n e an, par i ipio-<br />

b kaera horri -a(k) , -rik , - a (edo gabe ) b kaere ariko ba gainera en<br />

aio . Lehenengo b kaera horrek (-a(k)) objek arekiko (edo kas bere i<br />

ba e an s bjek arekiko) kom n ad ra eska en d halabeharre , -rik , - a<br />

(edo gabe) b kaerek inolako kom n ad ra-harremane an par e har en e<br />

d elarik . Bes e ik, lag n aileak edo adi nag siak e d par i ipio-marka<br />

daraman Varen arg men g iekiko kom n ad ra a al en (57, 58) .<br />

(57) a. Lib r ha nik ida ia/*ida iak da<br />

b . Lib r ha ek nik ida iak/ *ida ia dira<br />

(58) a. Lib r a ap r a/ ap r rik dago<br />

b . Lib r ak ap r a/ ap r rik da de<br />

c . Lib r ha ek irak rri gabe da de<br />

Par i ipioaren a pian be i ego en da V ba e a bera , 'e' arg men a. I an<br />

ere, par i ipio-a i kia bera Asp b r an er a en da, e a b r f n ional<br />

hori 'e' arg men aren sin a i ko islapena dela onar d g . I enki-<br />

predika ioaren arloan a er di g n eraik n a horie an (57, 58), Asp<br />

b r an er a ko li a ekeen b kaera gain, bes e marka ba ere badago

(-a(k), -(r)ik, - a, gabe) . Gainerako marka horrek bad nolabai eko eragina<br />

aspek -irak rke aren gainean eren par i ipioak adiera i akoa nolabai eko<br />

'ger aera a ' har beharrean, 'ondorio ko egoera a ' har en bai g .<br />

Ik si aspek -irak rke aren aldake a horrekin ba era arg men en ar eko<br />

an olak n an ere nolabai eko aldake a dagoela : (egile, ema) mo ako adi en<br />

kas an adibide , par i ipio soila d g nean, egilea s bjek aren f n ioa<br />

be eko d ela hi egi ik ber a ik jakin badai eke ere, par i ipioari gainon eko<br />

b kaeraren ba erans en aionean, jadanik e in jakin dai eke s bjek<br />

mod ra joka ko d en elemen a ein i ango den .<br />

(59) a . G k oilaskoa jan d g<br />

b . Oilaskoak janari g ia jan d<br />

(60) a . Oilaskoa janda dago<br />

b . Oilaskoa jan gabe dago<br />

(59) adibideak inola ere anbig oak e diren bi ar ean, (60) adibideak<br />

anbig oak dira : oilaskoa kas g ie an egoera jasa en d en s bjek a bada<br />

ere, egile a ein ema a jo dai eke .<br />

B ka eko, ik si par i ipio soila e dela onargarria e egon adi arekin e<br />

e a bigarren mailako predika mod ra . I an adi arekin onargarria da<br />

par i ipio soil hori baina e da jo en i enki-predika a , adi ki<br />

perifras iko a bai ik: i an adi ak lag n aile gisa joka en d .<br />

(61) a . Mahaia ap r da<br />

b.*Mahaia ap r dago<br />

c .*Mahaia ap r ekarri dig e denda ik<br />

Bera , hir ger akariren ar eko harremana legoke eraik n a ha e an :<br />

(a) Par i ipioari nolabai eko posposi ioa erans en aio .<br />

(b) Aspek -irak rke aren aldake a ba ger a en da (ger aerak<br />

ondorio ko egoera bih r en dira) .<br />

(c) S bjek a ha a eko ord an mailakake a ema ikoak aide ba era<br />

gera en dira.<br />

509

510<br />

Demag n AspP islapenaren gainean PP islapena d g la, e a islapen horren<br />

b r a -rik, - a edo gabe i an dai ekeela. Par i ipioak, Asp b r ik P b r ra<br />

m gi ko li a eke . Kas aren beharrak direla e a, Varen arg men ek gora<br />

egin behar l ke e e a [spec, P] g nean para ko li a ekeen arg men a<br />

egoeraren s bjek a joko gen ke .<br />

Hor a , ondorio ko egoeraren irak rke a, par i ipioari posposi ioa<br />

gainera e a lor riko konple ari s bjek ba egoki lor ko li a eke .<br />

Ik spegi hone an Rober s-i (1985) jarraiki ga aio : beraren iri i , predika<br />

g iek (i enki-predika ak ein adi ki-predika ak, e a es a iboak ein e -<br />

es a iboak) aspek -irak rke a ba -behar-d e, irak rke a horre arako<br />

s bjek ba behar delarik.<br />

Zalan arik gabe i enki-predika ioaren edo adi ki-predika ioaren arloan<br />

sar di g n eraik n a horie a gain, sailka eko ord an alan ak ekar en<br />

di kig en eraik n ak ere badi g . Eraik n a ha e an par i ipio-b kaerari<br />

-a(k) b kaera gainera en aio, e a par i ipio horrek objek enarekiko<br />

enbaki-kom n ad ra a ald behar d . Hala ere, lag n aileak, Varen<br />

arg men g iekiko kom n ad ra a al en d (62) .<br />

(62) a . Jonek lib r a irak rria d<br />

b . Ha rrak jos ail ak ap r ak di<br />

c . Amak ha rrari ba karia egina dio<br />

Kom n ad rarik gabeko par i ipioek (-rik edo - a b kaera<br />

darama enek), an eko eraik n ak era di ake, baina eraik n a horie an<br />

adi ak, lag n ailea gabe, ed kin seman iko osoko adi a dir di, (63c)<br />

adibidearen grama ikal as n-e ak adi era ema en d ene .<br />

(63) a . Jonek lib r a irak rri a da ka<br />

b . Ha rrak jos ail ak ap r a da ka<br />

c.*Amak ha rrari ba karia pres a a/pres a rik dio<br />

Bigarren mailako predika e arako, hi k n aren orokor as nari begira en<br />

badiog , -rik / - a b kaera darama en par i ipioak dira ohi koenak, egon

adi arekin ager ohi dicen par i ipioak alegia (64) . Hala ere, hi n askok<br />

(ba e ere Gip koako e skalkie akoak), kom n ad rad n par i ipioak<br />

erabili ohi di e bai egon adi arekin bai e a bigarren mailako predika<br />

mod ra ere (65) .<br />

(64) a . Ispil a ap r a/ap r rik ekarri dig e<br />

b . Ispil a (ap r rik/ap r a dago/da<br />

(65) a . Ispil a ap r a dago<br />

b . Ispil a ap r a ekarri dig e<br />

B ka eko, par i ipioek perpa s absol adberbialak ere era di ake e .<br />

Eraik n a horie an ordea, -rik edo - a b kaera darama en par i ipioek<br />

bai ik e in har de ake e par e, kom n ad rad n par i ipioak ba er rik<br />

da delarik (Reb schi, 1982) .<br />

(66) a . (Behin) lana b ka rik/b ka a , kalera joango<br />

gara .<br />

b .*(Behin) lana b ka a, kalera joango gara .<br />

Eraik n a absol e an Varen arg men g iak par i ipio-perpa saren<br />

barnean ga a en dira. Hor a , par i ipio-perpa se ik inolako arg men rik<br />

a era en e dene , e in ger a dai eke inolako elemen rekiko<br />

kom n ad rarik. Hori e li a eke kom n ad rad n par i ipioak perpa s<br />

absol e a ik ba er rik gera eko arra oia.<br />

(67) a . G k1 lana2 [AspP 1 2 b ka a] d g<br />

b . *[Lana b ka a], kalera joan gara<br />

c . [Lana b ka rik], kalera joan gara<br />

d . [Lana b ka a], kalera joan gara<br />

511

512<br />

Da horie a ik, h rrengo ondorioak a era dai e ke :<br />

(i) Mo a g ie ako par i ipioen a pian V ka egoria le ikoa dago, bera<br />

'e' arg men ba ere bad ela ler behar d g .<br />

(ii) G iek darama e - / -i / 0 morfologi marka . Morfologi marka<br />

horiek Asp b r an er a en direla onar , g iek isla en d e<br />

AspP adabegia e a g iek da ka e marka eha horri dagokion<br />

[+perî] e a garria .<br />

(iii) Par i ipio soilek ger aerak adiera en di en bi ar ean, -a(k) / - a<br />

1-rik Igabe b kaera darama en par i pioek ger aera horien<br />

ondorio ko egoerak adiera en di e. Aspek -irak rke a hori<br />

par i ipioa e a s bjek a espe ifika aile/b r harremane an jarri<br />

lor en da .<br />

(i ) -a(k) b kaera a al eko, par i ipioaren arg men ba ekiko<br />

kom n ad ra behar da . Horrela, arg men g iak par i ipio-<br />

perpa saren barnean ga a en direnean (perpa s absol<br />

adberbiale an) e dira posible honelako marka darama en<br />

par i ipioak.<br />

Par i . soila Par i . + -a(k) Par i .+- a/-rik<br />

'e' arg men a + + +<br />

Asp b r a + +<br />

Ger aerak + - -<br />

Egoerak - + +<br />

Lag n aileekin + + -<br />

Lag n aileak<br />

arg . g iekiko kom . + + -<br />

Par i ipioak<br />

objek arekiko kom . - + -<br />

Lag n aileak Varen<br />

arg . bakarrarekiko kom . - + +<br />

Perpa s absol adb . - - +<br />

egon adi arekin - (hi n ba ek) +<br />

2 . mailako predika ak - (hi n ba ek) +<br />

( ) Zenbaki-kom n ad ra hori a kerakoa da lag n aileak Varen<br />

arg men g iekiko kom n ad ra a al en d enean (68 a, b) .

513<br />

Zenb aki-kom n ad rad n e a kom n ad rarik gabeko eraik n en<br />

ar eko desberdin as na AspP islapenaren espe ifika ailean<br />

arg men ba koka earen (68b) edo e koka earen (68a) menpean<br />

dagoela defenda ko d g . Bera , par i ipioak a al en d en<br />

kom n ad ra hori, AspP islapenean ger a en den<br />

espe ifika aile/b r harremanaren adiera lea li a eke .<br />

(68) a . TP<br />

amak1<br />

T'<br />

MP T<br />

ha rrari 2<br />

M'<br />

dio<br />

a-m-T<br />

A P M<br />

ba karia 3<br />

,lI<br />

VP<br />

1 2 3<br />

A '<br />

AspP A<br />

a-m<br />

Asp<br />

a<br />

pres a V<br />

b . TP<br />

amak<br />

1<br />

_/<br />

MP<br />

T'<br />

T<br />

ha rrar i M, dio<br />

a-m-T<br />

2<br />

A P \ M<br />

ba karia 3 A '<br />

AspP<br />

3 Asp'<br />

a-m<br />

VP Asp<br />

1 2 3<br />

( i) VP ik arg men g iak a era gabe ere ger a dai eke AspP<br />

islapenean espe ifi ka aile/b r harreman hori (69) .<br />

A<br />

a<br />

pres a a

514<br />

(69) a . TP<br />

janaria<br />

T'<br />

MP T<br />

"'O<br />

A P<br />

m<br />

da<br />

a-m<br />

AspP A<br />

amak<br />

Asp'<br />

VP Asp<br />

1<br />

a<br />

pres a a<br />

a-m-T<br />

b . TP<br />

Jon<br />

1<br />

T'<br />

da<br />

A P M a-m-T<br />

AspP A<br />

i Asp'<br />

a<br />

VP Asp<br />

1 lib r asko<br />

MP T<br />

a-m<br />

irak rria<br />

( ii) Egon adi a, lag n ailea gabe V ka egoriako hi egi-sarrera da,<br />

e a bera gai da bere osagarri mod ra er a en den elemen aren<br />

e a garriak erabaki eko . Par i ipio-predika en kas an be i i ango

di g SLPak par i ipioaren morfologia berak Asp b r an Vari<br />

erans en aion b kaera (-i / 0) eska en bai . Baina AspP<br />

islapen hori e da nahikoa egon adi aren osagarri mod ra<br />

a al eko, par i ipio soila e bai a onargarria adi horrekin<br />

(*lib r a ap r dago ) . S bjek /predika harremana ga a en<br />

deneko e a ger aera ondorio ko egoera bih r en deneko PP maila<br />

behar da (70) .<br />

(70)<br />

1<br />

lib r a<br />

VP<br />

PP V<br />

\<br />

1 P'<br />

VP<br />

1<br />

MP T<br />

' '<br />

A P<br />

M<br />

dag i,<br />

a-m-T<br />

AspP<br />

P<br />

/\ ap r a<br />

Asp<br />

-asp<br />

A<br />

-a<br />

-a-m<br />

-asp-P<br />

515<br />

Posposi ioa - a i an gabe, -(r)ik edo gabe bali an eko analisia<br />

lor ko gen ke . Analisia analogoa li a eke mod berean, egon<br />

adi a i an gabe, jarri, gera , ira n edo i saile ako aldake a<br />

edo ira pene ko adi ak bageni : a ken ba ean, egon, jarri, gera ,<br />

ira n e a i adi ek egoera-mailako predika a da ka en perpa s<br />

ikiak, ha da, s bjek e a predika ba da ka en osagaiak<br />

ha a en di ela esan dai eke .<br />

( iii) Hi n ba ek, gip koako e skalkie akoak alegia, gai dira<br />

s bjek /predika harreman hori AspP mailan ber an ga a eko,<br />

harreman horren adiera lea s bjek aren e a par i ipioaren ar eko<br />

enbaki-kom n ad ra delarik . Horrela, kom n ad rad n

516<br />

par i ipioak a al en dira egon adi arekin . Ik si, par i ipioa<br />

s bjek ari lo , ondorio ko egoeraren aspek -irak rke a e a<br />

behar den perpa s ikia lor en dela.<br />

VP<br />

i<br />

lib r a 1<br />

MP T<br />

M da g -a-m-T<br />

Asp<br />

ap r a<br />

-a<br />

-a-m<br />

-asp<br />

(i ) Bigarren mailako predika en kas an, a rrekoen analogoak<br />

lira ekeen analisiak lor ko geni ke kom n ad rad n par i ipioak

onar en di en hi nen a (72b) e a horrelakorik onar en e<br />

d enen a (72a) . 29<br />

(72) a .<br />

haie k<br />

1<br />

g ri 2<br />

T'<br />

MP T<br />

dig<br />

A P<br />

M<br />

-a-m-T<br />

i pil a A ' -a-m<br />

1<br />

AspP<br />

VP<br />

V'<br />

Asp<br />

ekarri<br />

V'<br />

3 V<br />

A<br />

-a<br />

-asp<br />

PF,<br />

PRO 3 j P l<br />

3<br />

VP<br />

b .<br />

A P<br />

V'<br />

3 V 3<br />

V<br />

p<br />

.V'<br />

517<br />

ap r rik<br />

Asp<br />

-asp<br />

Lab rbild , par i ipio g ie an d g Asp b r an isla en den 'e'<br />

arg men a, e a par i ipio g ie an a al en da aspek -a i ki perfek ibo ba<br />

(-i, - , 0 ) . Baina i enki-predika ioan par e har en d en par i ipioe an<br />

par i ipio-b kaera horri bes elako b kaera ba gainera en aio : enbaki-<br />

29 Bigarren mailako predika en er ak n a-mailaren e a s bjek mod ra jarri d g n<br />

PRO ka egoriaren e abaida eha erako ik s hir garren a alaren 3 .4 .2 . e a 3 .4 .3 .<br />

a pia alak .<br />

3<br />

AspP<br />

VP<br />

-asp-P

518<br />

kom n ad rarekin erik sirik d en -a(k) b kaera edo - a, -(r)ik edo<br />

gabe mod ko posposi io ba .<br />

Bes e ik, par i ipio soile ik nolabai eko a i kia daraman par i ipiora<br />

'ger aera ik' 'ondorio ko egoerarara' doan aspek -irak rke aren aldake a<br />

ger a en da . Aspek -irak rke a berri horre arako, par i ipioa s bjek<br />

ba ekin espe ifika aile/b r harremanean jarri behar da .<br />

Espe ifika aile/b r harreman hori ba e an, AspP islapenean ber an<br />

ger a en da, harremanaren adiera lea enbaki-kom n ad ra delarik .<br />

Horrela, par i ipio soilaren e a enbaki-kom n ad ra daraman<br />

par i ipioaren ar ean dagoen aldea, espe ifika ailed n AspP islapena edo<br />

espe ifika ailerik gabeko AspP islapena edriki ea da.<br />

Baina bes e hi n ba ek, e d e AspP islapene n kom n ad ra egi erik<br />

e a gainerako islapen ba behar d e espe ifika aile/b r harreman hori<br />

ga a eko, b r mod ra - a, -(r)ik edo gabe posposi ioe ariko ba d en<br />

PP islapena alegia . Kas horie an g ie an, s bjek /predika harremana<br />

e a bera , perpa s iki ba d g .

4 .4 .4. Perfek ibi a ea, 'e' arg men a e a AspP islapena<br />

A rreko a pia ale an ik si d g ne , 'e' arg men a i a ea ala e i a ea<br />

hi egi-sarreren e a garri ba da . E a garri horrek sin a i-mailan AspP<br />

ka egoria isla ea baimen en d . Baina, aspek -ka egoria horren islapena<br />

e da halabeharre koa'e' arg men a d en hi egi-sarrera g ie arako . 28<br />

Aspek ari b r ko a erke e an, [+perfek ibo] / [-perfek ibo] oposake ari<br />

eman ohi aio garran irik handiena, hori e bai a Aris o eleren garaie a ik<br />

ik ira n d en oposake arik garbiena . 29 Perfek ibi a eari dagokion<br />

informa io hori, bi maila desberdine an isla en da :<br />

519<br />

(a) Alde ba e ik, adi aren hi egi-sarrera ik, adi horrek b kaera<br />

ba era end riko ger aera ba adiera en o e d en da or<br />

eha rik :30 hi egi ik ber a ik badak ig eraiki adi a [+ perf.] e a<br />

ed ki adi a [-perf.] direla .<br />

(b) Hi nek, adi -sarrera horiek erabil en di enean, adi ki<br />

perfek iboak edo adi ki inperfek iboak erabil di ake e : E e ba<br />

eraiki en ari dira / E e ba eraiki d e 11 Dir asko da ka e l<br />

Bes e garai ba e an dir asko ed ki en .<br />

28 Gogora hainba adi -sarrerak AspP islapena eska en d en adi kiak (adi ki<br />

perifras ikoak) edo horrelako islapenik e d en adi ki sin e ikoak onar en di ela.<br />

29 Tenn -k (1988) a pimarra d ene , adi aren ger aeraren ira pena ere bada aspek -<br />

e a garri in eresgarria, baina , 'perfek ibi a ear ', edo Tenn -ren hi e an 'm ga as nari'<br />

(delimi edness) dagokion e a garria hi k n e an ehar grama ikali a ohi da, ger aeraren<br />

ira pena berri , seman ikaren alde ik adi -sailak egi eko baliagarria den arren, e da<br />

grama ikali a en e a bera , e d in eres bere irik sin a iaren ik spegi ik.<br />

30 Hi egiaren informa io honi 'ak ionsar ' deri o aspek ari b r ko a erke e an .

520<br />

Hor a , aspek ari b r ko informa io orokorra, e dagokio hi egiari<br />

soilik e a erik sirik da ka predika ioarekin : osagarri enik ba o e<br />

dagoen, NP hori m ga a o e den, adi ak era en d en adi kia nolakoa den .<br />

I enki-predika ioa ari diren ga elaniari b r ko a erke e an,<br />

iden ifika egin da perfek ibo i a ea e a'e' arg men a ed ki ea (Hernan ,<br />

1988, 1991 ; Bosq e, 1990 ; S er, 1991) . Horrela, a rreko egileek<br />

(Hanssen, 1913 ; G i Ga a, 1961 ; RAE, 1973 ; L jan, 1980 ; Na as R i ,<br />

1983, . . .) ser e a es ar adi ekin a al dai e keen predika ak<br />

perfek ibi a earen arabera m ga eko egin d en saioa, GBaren lane an<br />

adi ki-predika e arako erabili ohi diren a erke e an sar ea lor d e .<br />

Hala ere, perfek ibi a ea e a 'e' arg men a ed ki ea iden ifika ,<br />

hi egiari bai ik e dagokion informa io ba ('e' arg men arena) e a hi egi,<br />

morfologia e a sin a iarekin erik sirik d en informa io ani koi a behar<br />

d en perfek ibi a earen informa ioa nahas en ari gara . Adibide , ga elania<br />

es ar adi ak predika perfek iboak ha a en di ela e a predika horiek<br />

'e' arg men a d enak direla defenda d e Hernan -ek (1988) e a<br />

Bosq e-k (1990) . E a garri berekoak lira eke bigarren mailako predika ak .<br />

(73) a . Los soldados es n/llegaron cansados<br />

b . Los soldados es n/llegaron de mal h mor<br />

c .*Los soldados son cansados/de mal h mor<br />

(74) a .* Vi en/es n modes os en Paris<br />

b . Son modes os<br />

Hernan -en arabera, i enki-predika horiek 'e' arg men ba ed ki behar<br />

d e adi ki-predika aren 'e' arg men a i eko. Bosq e-ren iri i , (75)<br />

esaldiaren grama ikal as n-e aren eragilea, mirar adi ak'e' arg men hori<br />

e i a ean da a hain en. Horrega ik, 'e' arg men a d en adi ek<br />

bakarrik eman di ake e i enondo perfek iboak ( lleno, s el o, limpio,s el o<br />

/ *amo,*miro, *ins l o)<br />

(75) *La pared es aba mirada por mi

Hala ere, ik si es ar adi aren ha apen-e a garriak e direla behar den<br />

be ala eha en perfek ibi a earen e a garria erabili : (75) esaldia<br />

ba er ekoa den arren, (76) esaldiak onargarriak dira .<br />

(76) a . J an es aba mirando n es ros papeles<br />

b . Vimos a J an mirando n es ros papeles<br />

(76) adibidee an es ar adi ak har d en osagarria e da predika<br />

perfek iboa : alde ba e ik, hi egi-mailan mirar adi inperfek iboa d g ;<br />

bes e ik, ha a riko adi kiaren mailan, adi ki inperfek ibo a har behar<br />

den ger ndioa har d .<br />

Ik s di ag n e skararen egon adi aren e a bigarren mailako predika en<br />

m rri apenak:<br />

(77) a . Z re paperak ap r a da de/a rki di g<br />

b . *Z re paperak begira a da de/a rki di g<br />

c . Z re paperak ap r ak da de/ a rki di g<br />

Ga elaniarako be ala, (77b) adibidearen e in as na begira adi a<br />

inperfek iboa i a eari or aiola, e a egon adi ak predika perfek iboak<br />

ha a en di ela esan gene ake . Ik s bedi, perfek ibi a ea e dela egon<br />

adi arekin ager ahal i a eko baldin a nahikoa (78) .<br />

(78) a .*Z re paperak ap r da de/a rki di g<br />

b .*Z re paperak begira da de/ik si di g<br />

Tes ing r horie an behar direnak e dira edo ein mo a ako predika<br />

perfek iboak ; - a (edo -(r)ik edo gabe) posposi ioa darama en par i ipio<br />

perfek iboak ( enbai hi nen a , kom n ad rad n par i ipioak), ha da,<br />

perpa s ikiak behar dira: begira adi ak e in era de ake begira a<br />

be alako predika perfek iborik, baina bai begira mod koak (79) .<br />

(79) a . Z re paperak ap r di g<br />

b . Z re paperak begira di g<br />

521

522<br />

-Ta edo -rik posposi ioek ha a en d ena bes erik gabe Asp perfek iboa<br />

(- l-i / 0 ) bada, bai begira e a bai ap r adi en kas an a rki<br />

dai e ke horrelako aldaerak. Baina, gogora bedi ondorio ko egoera<br />

adiera eko aspek perfek iboa e e ik par i ipioari lo en aion s bjek ba<br />

behar dela . S bjek horrek ondorio ko egoera horrekin elkargarria i an<br />

behar d seman ikaren alde ik : adi ak adiera en d en ger aeraren ondorio<br />

egoera horre an egon dai ekeen s bjek ba i an behar d . 'Uki riko'<br />

objek ak i an behar d e objek horiek (Van Voors , 1986) .<br />

Bes e ik, egon adi arekin edo bigarren mailako predika mod ra<br />

inperfek ibo a har dai e keen predika ak ere-a al dai e ke (80) .<br />

(80) a . Jon re paperak ap r en dago/a rki d g )<br />

b . Jon re paperak begira en dago/a rki d g<br />

4 .4 .1 . a pia alean adi g iek hi egi-sarrera mod ra 'e' arg men a<br />

d ela defenda d g . Bera , demag n, bai ap r adi perfek iboak bai<br />

e a begira adi inperfek iboak hi egi-sarrera mod ra 'e' arg men a<br />

d ela e a perfek ibi a earena horren independien ea den e a garria dela .<br />

Horrela, egon adi ak ha a en d ena AspP islapena d en perpa s ikia<br />

dela esan de akeg , Asp horren e a garria [+perf.] (77) edo [ -perf] (79)<br />

i an dai ekeelarik. Predika perfek iboa s bjek egokiari elkar eko - a , rik<br />

edo gabe posposi ioak behar dira.<br />

(77b) adibidearen grama ikal as nik e a e legokioke 'e' arg men aren<br />

e ari : begira par i ipioa d g , e a 4 .4.2n<br />

a pia alean ik si d g ne , -<br />

b kaera'e' arg men aren sin a i ko islapena den Asp b r an er a en da.<br />

(77b) adibidearen e in as naren ka sa - a (edo -(r)ik) a i kien bigarren<br />

eskak i nari dagokio : s bjek mod ra joka de akeen ki riko objek ba<br />

fal a da .<br />

Lab rbild , 'e' arg men a d en hi egi-sarrerek [+perf.] edo [-perf.]<br />

diren predika ak era di ake e, e a inolako aspek -irak rke arik e d en<br />

predika ak ere (adi ki sin e ikoak adibide ), eman di ake e. Bera , 'e'<br />

arg men a i a eak e dakar bes erik gabe [+perf.] i a ea. Baina

523<br />

perfek ibi a eari dagokion e a garri ba (+/- perf.) B en edo ein predika k<br />

b r mod ra 'e' arg men a d en hi egi-sarrera ba ed ki behar d ela<br />

dakig .<br />

Par i ipioari -a(k) edo - a / -( r)ik Igabe posposi ioak gainera lor en<br />

diren perpa s ikiek bi baldin a be e behar d e : ba e ik, Asp perfek ibo ba<br />

behar d e e a bes e ik, par i ipioari espe ifika aile/b r harremanaren bide<br />

elkar dakiokeen s bjek ba ed ki behar d e . S bjek horrek adi ak<br />

adiera i ako ger aeraren bide ki riko objek ba i an behar d .<br />

B r mod ra V i an gabe A, N edo P ka egorie ako b r a d en<br />

predika en kas an, e d g horren fle io abera sa aide ba e ik,<br />

preposi ioak aldagai ak dira ; e a bes e ik, i enondoek edo i enek a al<br />

de ake en aldake a bakarra m ga aileari edo s bjek arekiko<br />

kom n ad rari dago kion markak dira .<br />

Bera , honelako i enki-predika ek a al di ake en aspek -e a garriak<br />

hi egi ik da o eha rik ne rri handian, sin a i-mailan oso aldake a g i<br />

jaso de ake elarik . Hala ere, s bjek arekiko kom n ad ra/kom n ad ra-<br />

e a- oposake a esang ra s a deneko e skalki edo hi nen kas an,<br />

perfek ibi a ea sin a i-mailan ga a eko bide ba d g . Ara o ha h rrengo<br />

a pia alean a er ko d g eha kiago.

524

4 .4 .5 . B r mod ra i enondo ba d en i enki-predika en<br />

aspek -e a garriak e a adiera pena<br />

4 .4 . a pia alean adi era eman d g ne , e skal grama ike an31 i enondo-<br />

predika en ar ean ba ek i akien e a garri ira nkorrak adiera iko li ke e<br />

e a bes e ba ek i aki horien behin-behineko e a garriak.<br />

Lo ra ko i an e a egon bi adi ak erabil en di en hi nek, i an<br />

adi arekin erabil en di e e a garri ira nkorrak adiera en di en<br />

i enondoak e a egon adi arekin behin-behineko e a garriak adiera en<br />

di enak.<br />

(81) a . Ha r hori oso alaia da<br />

b . Ha r hori ris e dago ga r<br />

Dena den, i enondo ba ek mo a ba eko e a garriak bai ik e in adiera<br />

di ake en bi ar ean, bes e ba ek, e a garri ira nkorrak ein behin-<br />

behinekoak adiera eko balio d e .<br />

(82) a . Jon ba egia da/*dago saskibaloian jolas eko<br />

b . Ane ha rd n ?da/dago 32<br />

c . Ander Iodiegia da/dago praka hori jan eko<br />

I akien e a garri ira nkorrak adiera en di en predika ak Kra er-en<br />

ILPekin e a behin-behineko e a garriak adiera en di enak SLPekin<br />

iden ifika en badi g , i enondo ba ek ILPak e a SLPak era di ake en<br />

bi ar ean, bes e ba ek mo a ba eko predika ak bai ik e in era di ake e .<br />

31 Lafi e, 1944 ; Goenaga, 1980; EGLU-I , 1985 adibide .<br />

32 Hi n ba ek i an adi a onar ko l ke e es ing r hone an ere, baina edo ein<br />

kas an ha rd n behin-behineko e a garri a har ko l ke e e a e e a garri ira nkor a<br />

525

526<br />

E a bera , Kra er-en defini ioei jarraiki, i enondo ba ek hi egi-sarrera<br />

mod ra 'e' arg men a eramango l ke e e a bes e ba ek e l ke e<br />

horrelako arg men rik eramango (egon , ibili, jarri edo geldi be alako<br />

adi ek onar en e di enak) ; 'e' arg men a l ke en i enondoen ar ean,<br />

bes e ik, ba ek halabeharre isla beharko l ke e 'e' arg men hori<br />

(bih r , bilaka edo egin be alako adi ak onar en e di enak) ; bes e<br />

ba ek ordea, 'e' arg men a isla eko edo e isla eko a kera l ke e,<br />

SLPak ein ILPak era eko a kera l ke elarik (i an ein egon edo ibili<br />

adi ekin a al dai e ke e a adi bakoi arekin nabard ra ba eskain en d e) .<br />

Lab rbild , ondoko eskema ha egin dai eke :<br />

IZENONDOAK<br />

(I) Hi egi-sarrera mod ra [-e] e a garria d enak<br />

Be i era en di e 'i aki-mailako predika ak'<br />

ba a, a sar a, dir d na,<br />

(11 ) Hi egi-sarrera mod ra [+e] e a garria d enak<br />

(I la) 'e' arg men a sin a ian halabeharre isla behar<br />

d enak<br />

Be i era en di e 'egoera-mailako predika ak'<br />

po ik, gai orik, -ha rd n, . . .<br />

(lib) 'e' arg men a sin a ian isla eko e a e -isla eko<br />

a kera d enak<br />

i aki-mailako' ein 'egoera-mailako' predika ak era<br />

di ake e<br />

lodi, ga e, barregarri, . . .<br />

Horrela, i enondoe arako adi e arako lor d g n an eko oro arapena<br />

d g . Dena den, a pimarra beharrekoa da adi g iek hi egi-sarrera<br />

mod ra 'e' arg men a d ela defenda d g n bi ar ean i enondoen ar ean<br />

'e' arg men a d enak e a e d enak da dela defenda d g la .<br />

S bjek e a predika aren ar eko kom n ad ra e da oso esang ra s a<br />

i an e a egon adi ak erabil en di en hi nen ar ean . Hala ere, hi n<br />

horien a i an adi arekin kom n ad ra e inbes ekoa den bi ar ean (83a),<br />

egon adi arekin kom n ad rad n predika ak e a kom n ad rarik gabeko<br />

predika ak erabil en di en hi nak (83b) da dela esan de akeg .

(83) a . Ainhoa odia da iki a ik ; Miren berri , argala<br />

b . Asier argala da iki a ik; baina a kenaldi hone an<br />

lodi(a) dago<br />

Bigarren a alean adi era eman d g ne , hi n ba ek i an lo ra ko<br />

adi a bai ik e d e erabil en . Hi n horien a asko ere esang ra s agoa<br />

da kom n ad ra/ kom n ad ra-e a oposake a: ILPek s bjek arekiko<br />

kom n ad ra a al en d e; SLPek e d e horrelako kom n ad rarik<br />

a al en .<br />

(84) Ha r ha eri da orain baina e da ha r eria<br />

I enondoen kas an, e da a al en Asp b r arekin erik sirik i an le akeen<br />

morfologia ko markarik. Hala ere, 'egoera-mailako' e a 'i aki-mailako'<br />

predika ak berei dai e keela ik si d g . Bi predika -sail horiek 'e'<br />

arg men a sin a ian AspP ka egorian isla e ala e isla eaga ik berei en<br />

direla defenda d g . Hor a , i akien e a garri ira nkorrak adiera en<br />

di en predika en b r ek e d e 'e' arg men rik e a bera , e in isla<br />

de ake e AspP ka egoriarik : N P ka egoria f n ionala isla en d ela<br />

defenda d g 4 .3 .3 . a pisailean . I aki-mailako predika ak era en di e<br />

be i .<br />

(85)<br />

Jon i<br />

MP<br />

A M<br />

N P A<br />

AP<br />

i A<br />

N ' a<br />

N<br />

T<br />

da<br />

a-M-T<br />

a-M<br />

ba egi-a<br />

A-n<br />

527

528<br />

. Bes e ik, 'e' arg men a d en i enondoen ka egoriako hi egi-sarreren<br />

ar ean, ba ek be i adiera en di e i akien behin-behineko e a garriak;<br />

e a bera , be i isla behar d e AspP ka egoria : be i era en di e egoera-<br />

mailako predika ak.<br />

AspP<br />

Ane1<br />

TP<br />

MP<br />

A^ M<br />

T -M dago<br />

VV-a-M-T<br />

V-a<br />

VP A<br />

V<br />

1 Asp' V<br />

AP<br />

Asp<br />

V-a<br />

ha rd n<br />

A-asp<br />

Bes e sarrera ba ek AspP ka egoria edo N P ka egoria isla eko a kera<br />

d e; e a bera i aki-mailako ein egoera mailako predika ak era di ake e .

(87) a . TP<br />

Miren<br />

T'<br />

1 \<br />

MP<br />

A P M<br />

\<br />

N P A<br />

1 N '<br />

a<br />

AP N<br />

lodi-a<br />

1 A<br />

a-M<br />

T<br />

da a-M-T<br />

A-n<br />

Miren 1<br />

/<br />

MP T<br />

dago<br />

A P M V-1<br />

VP A V-a-M<br />

AspP V V-a<br />

1 Asp'<br />

V<br />

AP Asp<br />

lodi(a)<br />

1 A<br />

b . TP<br />

529<br />

A-asp<br />

N P islapenean espe ifika ailearen e a b r aren ar eko enbaki-<br />

kom n ad ra halabeharre koa den arren, AspP ka egorian, kom n ad ra<br />

e da halabeharre koa hi n g ien a : hi n ba ek enbaki-<br />

kom n ad ra ga a en d e AspP islapenaren espe ifika ailean e a b r an<br />

koka riko elemen en ar ean (s bjek aren e a predika aren ar ean) baina<br />

bes e hi n ba ek e d e inoi egi en horrelako kom n ad rarik ; e a<br />

b ka eko bes e hi n ba en a onargarriak dira kom n ad rad n e a<br />

kom n ad rarik gabeko aldaerak . Gogora bedi 4 .4 .3 . a pisailean<br />

par i ipioe arako an eko a kerak ik si di g la.<br />

A rre ik esan d g ne , hi n ba ek i an adi a bai ik e d e erabil en ;<br />

baina hala ere, i aki-mailako e a egoera-mailako predika ak berei en di e<br />

kom n ad ra edo kom n ad ra-e aren bide . Bera , bi mo a horie ako<br />

predika en ar eko e berdin as na, A b r ak N P edo AspP ka egoria

530<br />

isla eari or aio, N P islapenean kom n ad ra halabeharre egi en d en<br />

bi ar ean AspP islapenean inoi ere kom n ad rarik egi en e d elarik.<br />

(88) a .<br />

/<br />

Ha rra 1<br />

A P<br />

MP/<br />

N P A<br />

M<br />

a-M<br />

T<br />

da a-M-T<br />

1 N<br />

Il l<br />

' 1<br />

AP N<br />

e ri-a<br />

/ \ A-n<br />

1 A<br />

a<br />

i<br />

b . TP<br />

AspP<br />

Ha rra /<br />

1<br />

MP T<br />

4-' N da a-M-T<br />

A P M<br />

Asp'<br />

A<br />

a<br />

Asp<br />

or! A-asp<br />

I an e a egon adi ak aide ba era irik, osagarri mod ra i enondo-<br />

predika ak eska en di en bes e adi ek kas ba e an egoera-mailako<br />

predika ak (jarri, ibili, i, gera , geldi ) e a bes e ba e an i aki-<br />

mailako predika ak (bih r , egin, bilaka ) eska en di e osagarri<br />

mod ra di en perpa s ikie arako . Bera , adi ba ek N P mailako<br />

perpa s ikiak a pika egori a en di en bi ar ean bes e ba ek AspP<br />

a-M

mailako perpa s ikiak a pika egori a en di ela esan gene ake .<br />

A pimarra beharrekoa da, perpa s iki horiek predika -b r en islapen<br />

heda ak direla e a bera predika en e a garriak perpa s iki horie an<br />

ehar garraia en direla .<br />

(89) a. TP b .<br />

VP<br />

ha rra 1 T'<br />

e*, `<br />

A P M<br />

AspP A<br />

Asp<br />

\ egin<br />

N P V-asp<br />

V<br />

N '<br />

AP N<br />

handia A-n<br />

i A<br />

a<br />

a-M<br />

T<br />

da a-M-T<br />

1 Asp'<br />

1 A<br />

V<br />

TP<br />

ha rrai T'<br />

AP Asp<br />

MP<br />

T<br />

A M daa - i<br />

Aspe A<br />

/\<br />

a<br />

VP 'Asp<br />

V<br />

531<br />

a-M<br />

j arri V-asp<br />

po ik A-asp<br />

B ka eko, bigarren mailako predika ek be i egoera-mailakoak i an behar<br />

d ela esan d g . Bera , predika horien b r a i enondo ba i a eko an,<br />

'e' arg men a d en i enondoe arikoa i an behar d e a halabeharre isla<br />

behar d AspP ka egoria.

532<br />

(90)<br />

VP<br />

TP<br />

ha rra 1 T'<br />

jMP<br />

A P M<br />

"'1<br />

AspP A<br />

Asp<br />

a<br />

a-M<br />

\, i ii<br />

V-asp<br />

V' AsEP<br />

V PFK)<br />

1 1<br />

V<br />

T<br />

da a- M-T<br />

Asp'<br />

AP Asp<br />

po ik A-asp<br />

Ik si kas hone an ere perpa s ikiak (e predika soilak) behar direla .<br />

(90) adibidean aldagai a den po ik i enondoa ha a d g ; baina,<br />

aldagarriak diren i enondoen kas an, hala nola lodi, abera s, a kar,<br />

kom n ad ra egi en d en e a kom n ad rarik egi en e d en hi nak<br />

da de . Aldakor as n horren eragilea AspP islapenean espe ifika aile/b r<br />

kom n ad ra egi eko edo e egi eko parame roari or aio (87b) adibidean<br />

be ala .<br />

I enondoen sail hone an perfek ibi a earen ara oa fal a aig konpon eko:<br />

AspP ka egoria isla en d en egoera-mailako predika horiek g iak(e a<br />

agian beraien A b r ak ere) perfek ibo a har behar al dira?<br />

Hernan -ek (1988, 1991) e a Bosq e-k (1990) hori e defenda d e<br />

ga elaniarako : 'e' arg men a d en e a AspP ka egoria isla en d en<br />

i enondoak perfek iboak dira, horien oposake an dagoena 'e' inperfek ibo<br />

ba i an gabe 'e' arg men rik e i a ea delarik .<br />

Perfek ibi a ea b kaera ba era end riko ger aere arako asma den<br />

kon ep a da, e a egoerak, defini io ger aeren e a garri horre a ik kanpo

533<br />

gera en dira. Adi en kas an 'egoera-mailako' predika perfek iboak e a<br />

inperfek iboak berei i di g , baina i enondoen kas an e dir di 'egoera-<br />

mailako' predika en ar ean a pisailik egin dai ekeenik . Bera , esang ra s a<br />

den e a garria [ e] da e a perfek ibi a earenak e d inolako da rik<br />

gainera en .<br />

Lab rbild , ohi ko grama ike an i akien e a garri ira nkorrak adiera en<br />

di en i enki-predika ak e a i akien behin-behineko e a garriak adiera en<br />

di en i enki-predika ak berei i dira . Lan hone an, bi sail horiek h rrene<br />

h rren Kra er-en (1988) 'i aki-mailako' e a'egoera-mailako' predika ei<br />

dago kiela defenda d g , bi predika -mo a horiek berei en di ena 'e'<br />

arg men a isla en d en Asp b r ba ed ki ea ala e ed ki ea delarik.<br />

Bes e ik, i enondoek 'egoerak' e a e 'ger aerak' adiera en di ene ,<br />

perfek ibi a earen e a garriak inolako da rik gainera en e d ela ik si<br />

d g , egoera-mailako predika en ar ean a pisailik e in egin dai ekeelarik .<br />

Zeha kiago i enondoen kas an, 'e' arg men a d en e a e d en hi egi-<br />

sarrerak da de . [-e] diren hi egi-sarrerek ( ba , dir d n, a sar ) N P<br />

ka egoria f n ionala isla en d e e a 'i aki-mailako' predika ak era en<br />

di e be i, N P ka egoriaren espe ifika ailearen e a b r aren ar ean<br />

enbaki-kom n ad ra ger a en delarik.<br />

[+e] diren i enondoen ar ean, ba ek, halabeharre isla behar d e 'e'<br />

arg men a (po ik, gai orik, ha rd n ), e a bera , be i era en di e<br />

egoera-mailako predika ak . AP horiek AspP ka egoria f n ionala isla en<br />

d e, ka egoria honen espe ifika ailearen e a b r aren ar ean kom n ad ra<br />

egi en d en e a egi en e d en hi nen ar eko aldake a parame rikoa<br />

dagoelarik . [+e] diren bes e i enondo ba ek 'e' arg men a isla eko edo<br />

e isla eko a kera d e (lodi, argal, barregarri ) ; e a bera i aki-mailako<br />

(N P) edo egoera-mailako (AspP) predika ak era di ake e .<br />

A rreko a pia ale an i an adi a i enki-predika ekin a al en denean ere<br />

lag n aileen sailekoa dela defenda d g . Ideia hori ongi da orkio adi<br />

honen banake ari : i aki-mailako ein egoera-mailako predika ekin a al<br />

dai eke hi n gehienen a , e skalki ba e an beraren osagarria li a ekeen<br />

egon lo ra ko adi a inoi ere erabil en e delarik .

534<br />

Perpa s ikiak a pika egori a en di en bes e adi ak sen ikorrak dira<br />

predika en sail horiei dagokiene : bih r , egin e a bilaka adi ek<br />

i aki-mailako predika ak, e a bera N P mailako perpa s ikiak, eska en<br />

di e ; egon, ibili, jarri, i, gera e a geldi adi ek berri , egoera-<br />

mailako predika ak e a bera AspP mailako perpa s ikiak, eska en<br />

di e. Perpa s iki adj nk ek ere, egoera mailako predika ak ed ki<br />

behar di e .

4.4 .6. B r mod ra i en ba d en i enki-predika en<br />

aspek -e a garriak e a adiera pena<br />

Bigarren a aleko deskribapenean ik si den be ala, oso g i dira i enki-<br />

predika ak era di ake en i enak . Hir sail berei dai eke i en horien ar ean :<br />

535<br />

(i) Ekin en egileak adiera en di en i enak: erre aile, ida le,<br />

ekoi le, . . .<br />

(ii) Lanbideak edo karg ak adiera en di enak : irakasle, neskame,<br />

poli ikari, . . .<br />

(iii) Esperien ia fisiko edo psikologikoak adiera en di en i enak :<br />

beld r, gose, ho , . . .<br />

I an e a egon lo ra ko adi ak erabil en di en hi nen ar ean g i<br />

ongi finka rik da de i en-predika bakoi ak onar en di en lo ra ko<br />

adi ak e a kom n ad ra-ered ak.<br />

(i) sailekoek, i an adi a e a s bjek arekiko kom n ad ra eska en d e<br />

halabeharre . Bes e ik bih r , egin e a bilaka adi en mod koekin ere<br />

a al dai e ke. Adi horiekin kom n ad rad n edo kom n ad rarik gabeko<br />

aldaerak ik s dai e ke ; baina i en-predika ha en kas an, ohi koenak<br />

kom n ad rarik gabeko aldaerak dira:<br />

(91) a . Ander erre ailea da, nik berri e d sek la ere erre<br />

b . *Ander erre aile(a) dago<br />

(92) a . Jon ida ie(a) bilaka da<br />

b . Ainhoa erre aile(a) egin da ekin dabilene ik<br />

(ii) sailekoek i an e a bai a bih r , egin e a bilaka saileko aldake a-<br />

adi ak onar en di e . Bes e ik, ba k egon adi arekin ere a al dai e ke<br />

e a bigarren mailako predika ak ere era di ake e. Hala ere, oso m rri apen<br />

handiak da de adi e a i en eha ba en ar ean soilik ger a en direlarik :

536<br />

irakasle egon, neskame egon, apai sar , ar ain joan, endari ha a , . . .<br />

// * ingeniari egon, *poli ikari egon, *ka edra iko joan, . . .<br />

I an adi arekin kom n ad ra a al en d e (93a) baina bes elako<br />

es ing r e an kom n ad rarik gabe ager en dira halabeharre (93 b, c, d,<br />

e) .<br />

(93) a . Jon irakaslea da<br />

b . Miren neskame(*a) dago Gas ei en<br />

c . Z re lag na poli ikari(*a) egin da<br />

d . G re semea ar ain(*a) joan da Amerike ara<br />

e . Ander endari (*a) ha a d e<br />

(iii) saileko i enak i an adi arekin e a kom n ad rarik gabe a ald ohi<br />

dira, baina hala ere, hi n ba ek egon adi a (94b) e a ed n edo nor-<br />

nori-nork ered ko lag n aileak ere (94d,e) onar en di e, a ken bi kas<br />

horie an beld r predika ari -a b kaera erans en dio elarik .<br />

(94) a . Ha rrak beld r dira<br />

b.*Ha rrak beld rrak dira<br />

c . Ha rrak beld r da de3 3<br />

d . Ha rrak beld rra d<br />

e . Ha rrak beld rra di<br />

Analisia erra earren apar eko a pia ale an a er ko di g hir sail horiek .<br />

33 Bigarren a alean adi era eman d g ne , ha rrak beld rrak da de e a ha rrak<br />

beld rre da de esaliak ere onAr en di e enbai hi nek.

4 .4 .6 .1 . Ekin en egileak adiera en di en i enek era en<br />

di en predika ak<br />

I aki-mailako e a egoera-mailako predika en ar eko berei ke ari<br />

dagokione , ekin en egileen i enek i aki-mailako predika ak bai ik e in<br />

era di ake e. I en ha ek adi e a ik era or en dira, baina, era orpen horre an<br />

adi aren 'e' arg men a gal en dela pen sa behar da, egoera-mailako<br />

predika ak era eko e in as naga ik: NP ha ek N P mailako perpa s<br />

ikiak isla en di e . 'e' arg men aren e in as nak egon adi arekin edo<br />

bigarren mailako predika mod ra a al ea galara en d .<br />

(95) TP<br />

Il<br />

Miren 1 T'<br />

NP N<br />

N<br />

T<br />

ida le-a<br />

da a-M-T<br />

Baina bih r , egin e a bilaka adi ekin ia hi n g iek erabil en<br />

di e kom n ad rarik gabeko aldaerak . Kas g ie an 'i aki-mailako'<br />

predika en a rrean ga dela pen sa behar d g . Bera , hi n ba en a<br />

bih r , egin e a bilaka adi ek kom n ad ra ga a eko gai den N P<br />

ka egoria ha a en d e ; bes e ba en a berri , b r mod ra 0 a i kia<br />

d en N P ka egoria ha a en d e.<br />

N-n<br />

537

538<br />

a .<br />

VP<br />

Miren 1 T'<br />

MP<br />

A P M<br />

AspP A<br />

Asp<br />

a<br />

a-M<br />

egin V-asp<br />

T<br />

da a-M-T<br />

N P V N P V<br />

/ j<br />

1 N ' V N '<br />

NP<br />

\<br />

N<br />

1<br />

d N<br />

erre aile-a<br />

erre aile-0<br />

1 N<br />

N-n 1<br />

N<br />

b .<br />

. . . VP<br />

Lab rbild , ekin en egileak adiera en di en i enek beren<br />

morfologiaren a pian legokeen adi aren 'e' arg men a gal en d e<br />

era orpenean . Horrela, i aki-mailako predika ak bai ik e di e era en.<br />

Ondorio , i an, bih r , bilaka e a egin adi ekin bai ik e dira<br />

onargarriak : NO ka egoriako perpa s ikiak era en di e .<br />

I enondo-predika ekin baino sarriago ik s en den kom n ad ra-e a<br />

(ba e ere bih r , bilaka e a egin adi ekin), N b r an er a ko<br />

li a ekeen 0 a i kiari legokioke .

4 .4 .6 .2. Lanbideak edo karg ak adiera en di en i enek<br />

era en di en predika ak<br />

Predika ha ek, i an bih r , bilaka e a egin adi ekin ager dai e ke<br />

i aki-mailako predika ak era baina bai a egon, joan, sar edo ha a<br />

be alako adi ekin ere . Lehenengo begiradan egoera-mailako predika ak era<br />

di ake ela pen sa badai eke ere, bada de a erke a eha agoa mere i d en<br />

enbai da .<br />

(a) I en-predika ha ek egon adi arekin a al en direnean, lek ko<br />

adi lag n ba en beharra d e ondorio onargarriak ema eko. Horrek,<br />

egon adi arekin a al en badira ere bigarren mailako predika ak<br />

direla ema en dig adi era.<br />

( 9 7) a . Ander irakasle dago Madrilgo Uniber si a e<br />

A onomoan<br />

b . *Ander irakasle dago<br />

(b) I enki-predika ba (edo hobeki esanda perpa s iki ba ) har eko<br />

a pika egori a rik e da den adi en kas an berri , e dago<br />

adi lag n bere iren beharrik .<br />

(9 8) a . Nire lag na apai sar da<br />

b . Per endari ha a d g<br />

(c) Bigarren mailako predika mod ra a al dai e keen hi egi-sarrerak<br />

oso m rri rik da de .<br />

(99) a .*Ander arki ek o dago eraik n a horre an<br />

b . *Jon m sikari joan da Amerike ara<br />

539<br />

(d) Egoera-mailako i en-predika en kas an badago i aki-mailako<br />

i en-predika en kas an (e i e ii sailekoe an) e dagoen

540<br />

m rri apen ba : lehenengoek i enondo ba en modifika ioa onar en<br />

d en bi ar ean (100/101), bigarrenek e d e horrelako<br />

modifika iorik onar en (102) .<br />

(1 0 0) a . Miren ida le ona da/egin da<br />

b . Ander erre aile amorra a da/egin da<br />

(10 1) a . Per irakasle ona/Iag na da<br />

b . I iar ar ain rebea bilaka da<br />

(1 0 2) a . *Ander irakasle on/lag n dago Gas ei en<br />

b . *Jon ar ain rebe/ga e joan da Amerike ara<br />

Gogora di ag n lehenengo a alaren 1 .2 .2 . a pisailean deskriba di g n<br />

markake a ema ikorako mekanismoak : ida le on edo ar ain rebe<br />

be alako esapidee an aide ba e ik 0-iden ifika ioa e a bes e ik 0-markake a<br />

a onomoa ger a en dela esan d g Higginbo han-i (1985, 1987) jarraiki .<br />

(103)<br />

(N)<br />

(N' )<br />

g -markake a<br />

a onomoa<br />

g- iden ifika ioa<br />

(A)<br />

ida le on<br />

0-markake a a onomoak i enondoaren kalifika ioa i enak adiera i ako<br />

ekin ara m rri ko l ke . Bes e ik, 0-iden ifika ioaren bide N e a A<br />

b r ek indi e bera e a e a garri berberak ( enbaki e a per sona koak) jasoko<br />

li ke e .<br />

I aki-mailako predika en kas an, N b r f n ionalera gora en den<br />

elemen a (e a bera , enbaki-kom n ad raren marka har en d ena e a<br />

s bjek arekiko harremarie an jar en dena) A b r a i anik ere, N-A

541<br />

konple osoa da predika a har en dena : (99a) adibidearen kas an esa e<br />

ba erako e d g ler en Miren ona dela, ida le mod ra ona dela bai ik .<br />

(102) saileko adibideek, egoera-mailako predika arr n ak balira,<br />

onargarriak i an behar l ke e: Asp b r ra i enondo soila gora ko bali ere,<br />

O-iden ifika ioaren eragine , N-A konple osoa ler ko li a eke predika<br />

mod ra.<br />

I enondoak har eko e in as n horrek, adi aren e a i enondoaren ar eko<br />

m rri apenei e a kom n ad rarako e in as n absol ari lo a, berranalisi<br />

ba en a rrean ga dela pen sara en dig : honelako eraik n e an, N b r ak<br />

e a adi ak- (egon, joan, sar , ha a ) predika konple ak era ko<br />

li ke e (irakasle egon, apai sar , . . .) . 34 Bera , N-V mod ko predika<br />

konple en a rrean ge ndeke e a horre ega ik e l ke inolako<br />

modifika ailerik onar ko N horrek .<br />

Lanbide-i enari grama ikalak e diren adibidee an (102) gainera di kiog n<br />

i enondoei dagokiene , ik si ga e i enondoa aide ba era irik isola rik<br />

ere e direla onargarriak egon e a joan adi ekin .<br />

(104) a .*Ander on/ lag n dago Gas ei en<br />

b .*Jon rebe joan da Amerike ara<br />

c . Jon ga e joan da Amerike ara<br />

Hor a , bai ga e i enondoa bai e a ar ain i ena ere onargarriak dira<br />

joan adi arekin baina ar ain ga e NPa e da onargarria . Bes e ik, i en<br />

e a i enondo horiek apar eko predika ak era jar en badira, ondorio<br />

onargarriak ema en di e (105a) .<br />

(1 0 5) a . Jon, oso ga e, ar ain joan en Amerike ara<br />

34 Gogora bedi hir garren a alaren 3 .4 .3 .2 . a pisailean ingelesaren enbai dialek o an<br />

bai ik onargarriak e diren predika deskriba aile e a ondorio ko predika ba en<br />

konbinake arako Mc N l -k a alpen bera eman d ela .

542<br />

b .*Jon, ar ain, oso ga e joan en Amerike ara<br />

Hala ere, predika horien ar eko ordenake ari begira en ba aio, i en-<br />

predika ak adi arekiko kipenean egon behar d ela ik s dai eke (105a/b) .<br />

Gogora bedi 3 .4 .3 .2 . a pisailean adi era eman d g n Mc N l -ren (1988)<br />

LCXP baldin a, einaren arabera arg men bakarra predika riko bi<br />

predika k e in elkar m-komanda de ake en: (105a) adibidean ga e e a<br />

ar ain predika ak Jon s bjek a predika dira . S bjek hori Varen<br />

osagarri mod ra sor en dela kon an har , bi predika horiek V'<br />

adabegiari i sa sirik da dela onar behar gen ke (gogora bedi hir garren<br />

a alaren 3 .4 .3 . a pisaila), e a bera , elkar m-komanda ko l ke e LCXP<br />

baldin aren a rka .<br />

Gainera, bi predika horiek V' adabegiari i sa si a bada de, beraien ar eko<br />

edo ein ordenake ak onargarria i an behar l ke . Ondorio , (105a) e a (105b)<br />

adibideak ondo elkar daki kioke hemen defenda riko banake ari : (105a)<br />

be alako adibidee an ga e i enondo-predika a V' adabegiari i sa siriko<br />

bigarren mailako predika a da e a ar ain joan segmen a hi egi ik<br />

sor riko predika konple a .<br />

Ar ain joan mod koak predika konple a har eak, ongi a al en d<br />

kom n ad ra e a modifika aileak har eko ord an i en horrek di en<br />

e in as na e a m rri apenak . Bes e ik, irakasle egon mod koak ere<br />

predika konple a har en badi g , a ald a gera en da bai a honelako<br />

eraik n e an lek ko adi lag n ba behar i a ea (97a/b adibideak) : irakasle<br />

egon predika konple ak egon adi aren eskaki n berberak di<br />

arg men en alde ik e a horrela egoera-mailako predika ba d en perpa s<br />

iki ba behar d osagarri mod ra .

543<br />

Lab rbild , lanbideak e a karg ak adiera en di en i enek, i an edo<br />

bih r , bilaka e a egin be alako adi ekin a al en direnean, i aki-<br />

mailako predika ak di en N P ka egoriako perpa s ikiak era en<br />

di e ekin en egileek be ala .<br />

I en-predika ha ek egon, joan, sar e a ha a adi ekin ere a al<br />

dai e ke . Hala ere, honelakoe an dagoena egoera-mailako nolabai eko<br />

predika a i an gabe, irakasle egon, ar ain joan edo apai sar mod ko<br />

predika konple ak direla froga d g . Hori froga eko kom n ad raren<br />

e a modifika ioaren e in as nean, bes elako egoera-mailako predika<br />

ba ekiko aldibereko as nean e a ordenake an, e a irakasle egon mod ko<br />

sek en iek d en lek ko adi lag n ba en beharrean oinarri gara.<br />

Ondorio , lanbideak e a karg ak adiera en di en i enek ere 'e'<br />

arg men rik e d ela e a bera , be i i aki-mailako predika ak era en<br />

di ela esan de akeg . Egon, joan , sar e a ha a adi ekin a al en<br />

direnean predika konple ak era en di ela esan de akeg .

544<br />

4 .4 .6 .3 . Predika psikologikoak era en di en i enek<br />

isla en di en predika ak<br />

B ka eko predika psikologikoak era en di en beld r, gose e a ho<br />

be alako i enek isla riko predika ak di g . I en horiek behin-behineko<br />

egoerak adiera en di e, baina i an adi arekin joan ohi dira gehiene an .<br />

Hala ere, enbai hi nek egon edo ed n edo nor-nori-nork ered ko<br />

lag n aileak ere onar en di e predika psikologiko ha ekin .<br />

(107) a . Ha rra beld r da<br />

b . Ha rra beld r dago<br />

c. Ha rrak beld rra d<br />

d . Ha rrak beld rra di<br />

I an e a egon adi ekin e ine koa da kom n ad ra (108a, b) e a ed n<br />

e a nor-nori-nork lag n aileekin -a b kaera a al en bada ere (108c), e<br />

dago e a kom n ad ra egi eko mod rik (108d) .<br />

(1 0 8) a .*Ha rra beld rra da<br />

b .*Ha rra beld rra dago<br />

c.*Ha rrak beld r d /di<br />

d .*Ha rrek beld rrak di e/di ki e<br />

Bes e ik, predika ha ek e in koordina dai e ke i an adi arekin a ald<br />

ohi diren i aki-mailako bes e predika ekin. E predika horien b r ak N<br />

ka egoriakoak direnean (109b), e e a A ka egoriakoak direnean ere (109a) .<br />

(109) a . *Z re lag nak beld r e a sen iberak dira<br />

b . *Z re lag nak erre aile(ak) e a beld r dira<br />

E d e onar en e a, i aki-mailako predika ekin joan ohi diren bih r ,<br />

bilaka edo egin mod ko adi ik.<br />

(1 10) a . *Z re lag nak beld r bih r dira<br />

b . *Jon beld r egin da

545<br />

B ka eko, e in a al dai e ke bigarren mailako predika mod ra (l1la, b)<br />

edo egoera-mailako predika ekin joan ohi diren jarri, ger a e a geldi .<br />

be alako adi en osagarri mod ra (11lc) .<br />

(1 1 1) a . Jon *beld r/ beld r a/ beld rre hasi da lan<br />

berrian<br />

b . Ha rrak *beld r/beld r a/beld rre ik si d<br />

filme hori<br />

c.*Ha rra beld r jarri/geldi da<br />

Horrela , i aki-mailako predika en e a garri ba k di e egoera-mailako<br />

predika en bes e e a garri ba ekin nahas a : ohi koena i an adi arekin<br />

a al ea da e a ed n e a nor-nori-nork erako lag n aileen andakake a ere<br />

onar en d e ILPek be ala baina egon adi a ere onar en d e ELPek<br />

be ala e a gainera e d e inolako kom n ad rarik onar en, i an e a egon<br />

adi ekin mo a bereko predika ak e a seman ika- abard rak di g larik .<br />

Egoera-mailako predika ek be ala behin-behineko egoerak adiera en<br />

di e 35 e a beld r a edo beld rre be alako predika en sinonimoak<br />

dira . B ka eko, e di e onar en e ELPak eska en di en jarri, geldi<br />

e a gera be alako adi ak e e a ILPak eska en di en bih r edo<br />

bilaka be alako adi ak .<br />

Demag n, predika -b r ha ek 'e' arg men a d ela e a sin a ian<br />

arg men hori AspP ka egorian isla en d ela . Bigarren mailako predika<br />

mod ra edo jarri, gera e a geldi be alako adi en osagarri mod ra<br />

a al eko e in as na e a egon adi arekin ager eko ail as na a aid<br />

beharko dira.<br />

Gogora de ag n egon adi ak bere osagarriari e ar en dion eskaki na<br />

bikoi a dela : aide ba e ik 'e' arg men a isla en d en egoera-mailako<br />

predika ba i an behar d osagarri horrek, baina bes e ik,<br />

di<br />

35 Egoera-mailako adi -predika ek, asko an, egoerak adiera i gabe ger aerak adiera en<br />

e .

546<br />

espe ifika ailed n b r f n ional ba ere ed ki behar d , ha da perpa s<br />

iki ba i an behar d .<br />

Bes e ik, gogora de ag n espe ifika aile horrek ki riko s bjek ba e<br />

be e behar dela predika a ondorio ko egoera a har ahal i a eko .<br />

Baldin a horiek g iak be e egi en dira beld r predika aren sinonimo a<br />

har dai e keen beld r a edo beld rre be alako predika e an, baina<br />

beld r edo beld r d g nean, Asp b r aren espe ifika ailea be eko<br />

l keen ki riko s bjek horren e a d g e a bera , e dira egon adi aren<br />

edo bigarren mailako predika en eskaki n g iak be e en .<br />

(112) a . TP<br />

i<br />

ha rra 1 T'<br />

MP T<br />

A P M<br />

A<br />

NP Asp<br />

beld r-0<br />

a-M<br />

da<br />

a-M-T<br />

N-asp<br />

b . TP<br />

VP<br />

N 1 N<br />

ha rra /T\<br />

1<br />

A ,0<br />

Asp<br />

MP T<br />

A<br />

beld r-<br />

a<br />

` da a-M-T<br />

M<br />

a-M<br />

V-asp<br />

Ik si (112a) e a (112b) adibidee an Asp b r aren espe ifika ailea bese e<br />

dela e a bera , predika a e aiola bere s bjek ari lo TP mailaraino .<br />

(113a) e a (1 13b) adibidee an berri , predika a bere s bjek ari PP mailan<br />

lo ain (perpa s iki ba era da) e a bera , egon adi aren edo bigarrera<br />

mailako predika ioaren eskaki n g iak he e dira. Ha rrak beld rrak dago<br />

mod ko eraik n e an ere erga iboa nolabai eko posposi ioa dela e a<br />

perpa sa (1 13a) adibidearen an era anali a dai ekeela defenda ko d g .

(113) a . TP<br />

NP Asp<br />

N<br />

/"'* T'<br />

ha rra i<br />

A P<br />

MP<br />

¿.'__A V-a-M<br />

VP<br />

V-a<br />

V<br />

T<br />

dago<br />

M V-a-M-T<br />

beld r-0-re-<br />

N-asp-P<br />

N-asp<br />

1<br />

1<br />

VP<br />

b .<br />

PP<br />

TP<br />

ha rral MP<br />

VP<br />

T'<br />

A P M<br />

P'<br />

A<br />

AspP P<br />

AsP<br />

V-asp<br />

V-a<br />

547<br />

T<br />

dago<br />

V-a-M-1<br />

V-a-M<br />

bel d r- - a<br />

V-asp-P<br />

AspP islapenean kom n ad ra egi eko ahalmena d en e skalkie an, e<br />

dago PParen beharrik: egoera-mailako predika aren s bjek a [spec, Asp]<br />

g nean gera ko li a eke, Asp b r an legokeen par i ipioarekiko<br />

kom n ad ra ga a ko l keelarik. Mod horre ara, egoera-mailako<br />

predika a bere s bjek ari lo a gera ko li a eke e a egon adi aren<br />

eskaki nak be eko lira eke (ha rra beld r a dago ) .<br />

Bes e ik, ha rra beld r dago be alako esapideak onar en di en<br />

hi nek, egon adi ak osagarrian behin-behineko e a garriak adiera en<br />

di en predika ak har en di ela bai ik e d e kon an har en,<br />

predika horiek s bjek ba i lo perpa s iki ba era behar l ke ela<br />

aha egi en d elarik .<br />

B ka eko, ha rrak beld rra d e a ha rrak beld rra di be alakoak<br />

onar en di en hi nek, Asp b r an 0 er a beharrean -a morfema<br />

er a en d ela pen sa gene ake .

548<br />

Lab rbild , beld r, ho , gose e a lo sa be alako i enek, 'e' arg men_<br />

a d en hi egi-sarrere arikoak dira. Horrela, AspP ka egoria f n ionala<br />

isla de ake e . Hala ere, Asp horren espe ifika ailea e da sek lan<br />

predika aren s bjek a be e en, e a AspP ka egoria gain, A P, MP-e a<br />

TP ka egoria f n ionalak ere isla en di e predika ha ek . Horrela,<br />

egoera-mailako predika ha ek e d e perpa s ikirik era en e a<br />

ba er rik da de bigarren mailako predika ioaren esparr ik. Egon<br />

adi aren osagarri mod ra er a ahal i a eko ere, perpa s ikiak era<br />

behar li ke e e a horre ega ik hi n gehienek ba er egi en di e egon<br />

adi arekin . Hala ere, enbai hi nek onar egi en di e ha rra beld r<br />

dago be alako perpa sak predika aren egoera-mailako i aerari bakarrik<br />

begira .<br />

Egon onargarria da hi n g ien a , AspP ka egoria PP ba ean sar en<br />

denean (ha rra beld rre dago / ha rra beld rrak dago ), islapen horre an<br />

s bjek /predika harremana (perpa s ikia) ga a en delarik. Beld r<br />

i ena i an gabe, beld r par i ipioa d g nean ere, - a, -rik (edo gabe )<br />

posposi ioe ariko ba behar da s bjek /predika harremana ga a eko e a<br />

bera egon adi arekin edo bigarren mailako predika mod ra a ald ahal<br />

i a eko (Jon beld r a dago /Jonek beld gabe hi egin d bere lankideen<br />

a rrean) . AspP islapenean kom n ad ra egi eko ahalmena d en hi nen<br />

kas an, onargarriak dira kom n ad rad n par i ipioak ere (Jon beld r a<br />

dago /Jonek beld r a hi egin d bere lankideen a rrean) .

4 .5 . Posposi io-sin agmak e a i enki-predika ioa . Sin a i ko<br />

adiera pena<br />

4 .5 .0 . Sarrera<br />

A pisail hone an b r mod ra posposi ioren ba d en baina i enki-<br />

predika ioaren arloan a er ohi diren adi en osagarri mod ra edo bigarren<br />

mailako predika mod ra a ald ohi diren eraik n ak a er ko di g . 36<br />

Hir sail nag si egin dai eke posposi io ha en ar ean : 37<br />

(I) Osagarri mod ra arg men ak har en di en posposi ioak .<br />

Predika -i aera, posposi io berean da a e a e osagarri mod ra<br />

har en d en XPan .<br />

(la) Inesiboa (-an)<br />

(lb) So ia iboa (-rekin )<br />

(le) Des ina iboa (-ren a )<br />

(Id) -Ka a i ki errepika iboa<br />

36 Gogora bigarren a alaren 2 .2 .1 . e a 2 .4 . a pisailean honelako eraik n ak<br />

predika en sailean a er eko arra oiak eskaini di g la .<br />

37 Posposi ioen a pisail ha ek Grimsha -en (1991) oharren aldekoak lira eke :<br />

Grimsha -en arabera, P ka egoriako elemen en i aera alan agarria da, bai orokorrean e a<br />

bai a berak proposa riko islapen heda en eorian ere : ba e an P adabegiak beraien<br />

osagarriaren islapen heda ak era en di en bi ar ean, bes e ba e an, 6-marka aileak<br />

e a bera predika -b r le ikoak direla dir di.<br />

549

550<br />

(le) gisa, erara e a mod ra posposi ioak<br />

(II) Osagarri -mod ra arg men ak edo predika ak har di ake en<br />

posposi oak. Arg men ak har en di enean, predika -<br />

pospo i io ba en a rrean ga de, baina osagarri mod ra predika<br />

ba har en d enean, s bjek /predika harremana posible egi en<br />

d en erla io ko posposi io ba d g , ha da predika aren islapen<br />

heda a .<br />

(IIa) Gabe posposi ioa<br />

(IIb) Ins r men ala (-(e) )<br />

(III) Osagarri mod ra predika ak bai ik har en e di en<br />

posposi ioak .<br />

(IIIa) Prola iboa (- a )<br />

(IIIb) Par i ipioari lo en ai kion - a e a -(r)ik<br />

posposi ioak<br />

Ik si osagarri mod ra arg men ak edo predika ak har ea eraik n a<br />

ha en analisirako oso garran i s a dela : posposi ioak osagarri mod ra<br />

har en d ena arg men ba denean, g iene bi arg men (osagarria e a<br />

s bjek aren f n ioa be eko d ena) har en d en predika -b r ba en<br />

a rrean ga de e a bera , posposi ioa ka egoria le iko a har dai eke .<br />

Posposi ioak osagarri mod ra predika ba har en d enean berri , i enki-<br />

predika aren arg men g iak predika horren XP isladapen nag siaren<br />

barnean sor en dira, e a posposi ioa predika aren islapen heda a da .<br />

Horrenbes e , posposi io horiek ka egoria f n ional a har dai e ke .

4 .5 .1 . Osagarri mod ra arg men ak bai ik har en e<br />

di en posposi ioak<br />

(Ia) Has eko -an inesiboa d g . PP ha ek enbai adi aren osagarri<br />

mod ra (114) edo bigarren mailako predika mod ra (115) a al dai e ke.<br />

(114) a . Mikel kalean dago/dabil/da/ jarri d g /geldi da<br />

b . Horiek ha r aroan da de/geldi dira<br />

c . Ane langabe ian dago/da/jarri d e/ geldi da<br />

d . Jon lanean dago/dabil/da<br />

(1 15) a . Mikel kalean ik si n en<br />

b . Bidaia hori ha r aroan egin gen en<br />

c . Langabe ian e d bi i eko behar d n dir a<br />

iraba iko<br />

d . Jonek dir asko iraba i en lanean<br />

Seman ikari dagokione , posposi io honek lek ko edo denbora ko<br />

kokapena (114a,114b, 115a, 115b), behin-behineko egoerak (114c, 115c)<br />

edo ihard erak (1 14d, 115d) adiera di ake .<br />

Ik si, bes e ik, posposi io honen osagarria be i DP ka egoriakoa dela,<br />

m ga sing larra, pl rala edo m gagabea i an bai ai eke (116) . Bera , Pak<br />

osagarri mod ra har en d ena arg men a da e a e predika a .<br />

(1 16) a . Ha rrak kalean da de/dabil a)<br />

b . Ha rrak kalee an da de/dabil a<br />

c . Ha rrak re an da de/dabil a<br />

551<br />

Gainera, banake an e a lor en diren predika en seman ikan oinarri a,<br />

egoera-mailako predika en a rrean ga dela esan de akeg . Bera , -an<br />

posposi ioa hir arg men ko predika -b r a da : has eko, osagarri mod ra

552<br />

har en d en arg men a d g ; bigarrenik, espe ifika ailean sor en den<br />

arg men a (s bjek aren f n ioa be e en d ena) ; e a b ka eko egoera-<br />

mailako predika ak era eko behar den 'e' arg men a. A ken arg men<br />

hori AspP ka egorian isla en da, horrek perpa s iki g ie an behar den<br />

s bjek /predika harremana ga a eko egi ra ko e skarria ema en<br />

d elarik. Ik si, bes e ik, Pak osagarri mod ra d en arg men ari bere ko<br />

kas a e ar en diola (6-paperarekin ba era) . Paren espe ifika ailean sor en<br />

den arg men ak berri , 0-papera D-egi ran har en bad ere, egi ra ko<br />

kas a har en d [spec, T] g nan .<br />

(117) TP<br />

i<br />

1<br />

AspP<br />

ha rra 1<br />

A<br />

AspP'<br />

- .<br />

V<br />

PP Asp<br />

P'<br />

DP P<br />

N-D<br />

VP<br />

T'<br />

/<br />

MP T<br />

dago V-a-M-T<br />

kale-a-n-0<br />

N-D-P<br />

M<br />

A V-a-M<br />

V-a<br />

N-D-P-asp<br />

(lb) -(R)ekin so ia iboak ere, egoera-mailako predika en b r a i an<br />

dai eke . Inesiboa be ala, hainba adi en osagarri mod ra edo bigarren<br />

mailako predika mod ra ager dai e keen perpa s ikiak era en di .<br />

(1 18) a . Jon bere lag nekin dago/dabil<br />

b . Ane Per rekin ik si d g /bi i da

Arg men -egi rari dagokione , hir arg men ko hi egi-sarrera d g<br />

kas hone an ere : osagarri mod ra bere ko kas a marka en d en<br />

arg men ba har en d , espe ifika ailean s bjek aren f n ioa be e en<br />

d en arg men ba , e a b ka eko AspP ka egoria f n ionalean isla en<br />

den 'e' arg men a ere bad .<br />

(119)<br />

1<br />

1<br />

AspP<br />

AspP'<br />

/ \<br />

PP Asp<br />

/\<br />

- \<br />

DP P<br />

Jon 1<br />

Iag n-e-kin-0<br />

N-D-P-asp<br />

N-D-P<br />

TP<br />

M/P<br />

T'<br />

T<br />

A P M<br />

/ V-a-M<br />

VP A V-a<br />

dago V-a-M-T<br />

(Ic) Des ina iboa (-(r)en a ) a rreko biek be ala arg men ak har en<br />

di osagarri mod ra . Baina i aki-mailako predika ak era en di : i an<br />

adi arekin ager en da be i . Bera , 'e' arg men rk e d ela pen sa behar<br />

d g .<br />

(120) a . Lib r ha ha rraren a da<br />

b .*Lib r ha ha rraren a bih r da/bilaka d<br />

Hala ere, des ina iboa darama en predika horiek e dira onargarriak<br />

bih r e a bilaka be alako adi ekin . B r mod ra des ina iboaren<br />

posposi oa d en predika ha ek e in egin de ake e inoi s bjek arekiko<br />

kom n ad rarik e a bera , e d e N P (e e a AspP) ka egoria f n ionalik<br />

553

554<br />

isla en. Horrela, e in ager dai e ke osagarri mod ra perpa s ikiak behar<br />

di en adi ekin . I an adi aren kas an berri , lag n aile ba en a rrean<br />

ga de (A b r f n ionalean er a en den adi a d g ) ; e a bera , e d<br />

ha apen-eskaki nik, osagarri mod ra predika soilak ein perpa s ikiak<br />

har di akeelarik.<br />

(121)<br />

TP<br />

lib r ha 1 T'<br />

W",<br />

1<br />

A P M<br />

PP A<br />

a<br />

a-M<br />

ha<br />

P<br />

-ra-ren a<br />

/\ N-D-P<br />

N-D<br />

T<br />

da a- M-T<br />

(Id) -Ka a i ki errepika iboak ere, arg men ak har en di osagarri<br />

mod ra, baina arg men aren D b r a 0 i a ea eska en d . 38<br />

(122) a . Jon sal oka dabil<br />

b . *Jon sal oaka dabil<br />

A i ki honek irak rke a errepika iboa ekar en d . Horrela, era en di en<br />

predika ak aspek aren alde ik ihard erak direla esan dai eke . Bera ,<br />

egoera-mailako predika inperfek iboak dira : -ka posposi ioak, 'e'<br />

arg men a d ela ondorio a behar d g . Ik spegi ha ongi molda en<br />

38 Honelako eraik n ek perpa s ikiak era en di elako ideia defenda d Eg ki a-<br />

k (1990)

aio predika ha en banake ari : egon e a ibili adi en osagarri mod ra, edo<br />

bigarren mailako predika mod ra a al dai eke . 39<br />

(123) a . Mikel oih ka dago/dabil<br />

b . Ha rra oih ka ik si /a rki d g<br />

Bera , -ka posposi ioa hir arg men har en di ene arikoa da :<br />

has eko, osagarri mod ra har en d en e a bere ko kas a marka en d en<br />

osagarria, bigarrenik espe ifika ailean sor en den arg men a (s bjek a),<br />

e a b ka eko AspP ka egorian isla en den'e' arg men a.<br />

Mikel1<br />

MP<br />

T'<br />

A P M<br />

dabil<br />

-a-M-T<br />

% -a-M<br />

VP A<br />

AspP \V -a<br />

1 Asp'<br />

PP Asp<br />

sal o-0-ka-0<br />

1 P' N-D-P-asp<br />

DP<br />

N-D N-D-P<br />

39 Hona hemen egon adi arekin a al dai e keen predika inperfek iboen bes e mo a<br />

ba . Hori Hernan (1988, 1991) e a Bosq e-ren (1990) ik spegien a rka doa: egon adi ak<br />

egoera-mailako predika ak di en perpa s ikiak ha a en di . Baina horrek e d<br />

esan nahi predika horiek perfek iboak i an behar d enik .<br />

T<br />

555

556<br />

(le) Gisa, erara e a mod ra posposi ioak . Posposi io ha ek ere, be i<br />

m gagabean doa en arg men ak har en di e . Be i era en di e<br />

bigarren mailako predika ak, ha da e inbes ekoak e diren predika ak:<br />

ik si egon adi arekin erabil en direnean bes elako predika -osagarri ba<br />

behar dela .<br />

Bigarren mailako predika ak era en di ene , egoera-mailako<br />

predika en a rrean ga dela, e a bera , posposi io ha ek 'e' arg men a<br />

d ene arikoak direla onar ko d g . Hona hemen adibide ba en<br />

adiera pena .<br />

(127) TP<br />

9 k<br />

T '<br />

MP T<br />

d g<br />

loreon<br />

ha<br />

2<br />

i M' a-M-T<br />

AP<br />

A P<br />

A<br />

M<br />

a-M<br />

a<br />

VP Asp<br />

1<br />

2<br />

VP<br />

erosi<br />

V<br />

V<br />

V-asp<br />

A P<br />

As p'<br />

PRO2 " Asp<br />

gisa-0<br />

2 P' P-asp<br />

apaingarri-o<br />

(1 2 5) a . Lib r ha apaingarri gisa dago hemen<br />

b . *Jon endari gisa dago<br />

c . Jon endari gisa dago bilera hone an<br />

d . Lib r ha in eresgarria da gida mod ra

e . *Lib r ha gida mod ra da<br />

(1 2 5) a . Lib r ha gida mod ra erabiliko d g<br />

b . Loreon i ha apaingarri mod ra erosi d g<br />

Posposi io ha en kas an, posposi ioak e a arg men ak e d e<br />

amalgama iorik paira en . Horre ega ik e d g DP ik Prako m gimend rik<br />

adiera i (127) hai ean .<br />

557

558<br />

4 .5 .2 . Osagarri mod ra arg men ak edo predika ak har<br />

di ake en posposi ioak<br />

(]la) Gabe posposi ioa arg men ekin (128) edo predika ekin (130) a al<br />

dai eke. Arg men ekin a al en denean, arg men horiek be i ager behar<br />

d e m gagabean: hi n ba ek par i iboaren marka argia er a en d e,<br />

e a bes e ba ek inolako marka morfologikorik gabeko NPak sar en<br />

di e .<br />

(1 2 8) a . G re lag na dir rik gabel dir gabe dago/dabil<br />

b . Ander dir rik gabe/ dir gabe i li en bidaia<br />

har a ik<br />

Bera , predika -i aera, posposi io berari or aio, e a era en di en<br />

predika ak egoera-mailakoak dira. Ondorio , kas hone an ere, hir<br />

arg men ko predika -b r a d g la esan de akeg : has eko gabe<br />

posposi ioak osagarri mod ra har en d en e a par i ibo bere ko kas a<br />

marka en d en arg men a ; bigarrenik, [spec, P] g nean sor en den<br />

arg men a (predika aren s bjek a) ; e a a kenik, AspP ka egoria<br />

f n ionalean isla en den 'e' arg men a.

1<br />

(129) TP<br />

1<br />

g re T'<br />

lag na ,N<br />

1 MP T<br />

dabil<br />

A P M V-a-M-T<br />

VP A<br />

"\<br />

As P V-a<br />

P'<br />

AAsp'<br />

DP P<br />

dir rik<br />

V<br />

Asp<br />

gabe-0<br />

P-asp<br />

V-a-M<br />

Baina gabe posposi ioa predika ei lo a ere a al dai eke . Predika<br />

horiek be i i a en dira par i ipioen sailekoak, e a bera egoera-mailako<br />

predika perfek iboak. Gabe posposi ioak (- a edo -rik posposi ioek<br />

be ala) predika horri s bjek arekiko harremana ga a eko, e a bera ,<br />

perpa s iki ba era eko egi ra ko maila eskain en dio . Posposi io ha<br />

d en perpa s ikiak egon edo ibili adi en osagarri mod ra edo bigarren<br />

mailako predika gisa ager dai e ke.<br />

(130) a . Arike a egin gabe dago<br />

b . Jon bi arra mo gabe dabil<br />

c . Ha rra ba kald gabe joan da eskolara<br />

Gabe posposi io honek, osagarri mod ra predika ak har en di ; e a<br />

bera , e d erla io ko balioa bai ik : eraik n aren arg men g iak Vak<br />

isla en di enak dira e a posposi ioa predika aren islapen heda a da .<br />

Horrela, arg men en kop r a adi aren mo aren araberakoa da e a e<br />

pospo i ioaren araberakoa .<br />

559

560<br />

1 bi arra<br />

(131) a .<br />

VP Asp<br />

Jon T'<br />

1 "'<br />

mo -<br />

gabe<br />

-asp<br />

T MP T<br />

Babil<br />

V-a-M-T<br />

A P M<br />

da<br />

a-M-T<br />

V-a-M<br />

1<br />

1<br />

b . TP<br />

ha rra 1 T'<br />

AspP<br />

\<br />

V<br />

Asp<br />

A<br />

a<br />

joan-f<br />

V' PP<br />

a-M<br />

-asp<br />

V 1 P'<br />

1<br />

VP<br />

AspP P<br />

\ gabe<br />

Asp<br />

ba kal-d<br />

(][lb) Ins r men alak (-(e) ) ere, arg men ak (132) ein predika ak<br />

(133) har di ake osagarri mod ra. Arg men ak har en di enean<br />

m gagabean (132b) edo m ga an (132a) doa en arg men ak har en di .<br />

Bes e ik, egon edo ibili adi en osagarri mod ra er a en diren predika en<br />

edo bigarren mailako predika en b r a i an dai eke posposi io ha : egoera-<br />

mailako predika ak era en di en arg men egi ra d en<br />

posposi ioa da ha ere .<br />

(1 3 2) a . Ni jaka hori eros eko gogoa nago/nabil<br />

b . Ha rra negarre ik si d g<br />

Osagarri mod ra har di akeen predika ei dagokiene , bere i samarrak<br />

direla esan dai eke: esperien ia fisiko edo psikologikoak adiera en di en<br />

i ene arikoak i an ohi dira (beld r, gose, lo sa ) . Predika horiek egoera-<br />

mailakoak direne , posposi ioa gainera era en den perpa s ikia egon<br />

edo ibili adi en osagarri mod ra (133a) edo bigarren mailako predika<br />

mod ra a al dai eke (133b) .<br />

V-asp

(1 3 3) a . Ha r hori gose (dago/dabil)<br />

N-D<br />

b . Anek Io sa har en dir a<br />

Ik s dai ekeene , osagarri mod ra arg men ak har en di en (134a) e a<br />

predika ak har en di en (134b) ins r men alen ar ean dagoen<br />

e berdin as na, arg men ak sor en direneko mailan da a: lehenengo<br />

kas an eraik n aren s bjek a, [spec, P] g nean sor en da e a bigarren<br />

kas an, NParen barnean . Bes e ik, AspP ka egoria predika -posposi io<br />

beraren islapena da (134a) kas an ; baina, (134b) kas an, N predika -<br />

b r aren islapena da, posposi ioak s bjek e a predika aren ar eko<br />

erla io ko f n ioa be e en d elarik .<br />

(134) a .<br />

/ \<br />

b . TP<br />

ha rra<br />

T' ha rra 1 T'<br />

A P M<br />

V\ A<br />

AspP V V-a<br />

. 1 Asp'<br />

PP Asp<br />

/ P , negar-re- -0<br />

N-D-P-asp<br />

DP<br />

P<br />

N-D-P<br />

T MP T<br />

dago<br />

V-a-M-T<br />

A P M<br />

dago<br />

V-a-M-T<br />

V-a-M<br />

/<br />

P<br />

V<br />

A<br />

Asp p `P<br />

V-a<br />

V-a-M<br />

5 6 1<br />

beld<br />

NP\<br />

Asp<br />

\<br />

r-0-re-<br />

N-asp-P<br />

1 N N-asp

562<br />

4 .5 .3. Osagarri mod ra predika ak bai ik har en e di en<br />

posposi ioak<br />

(IIIa) Prola iboa (- a ) osagarri mod ra predika ak bai ik har en e<br />

di en posposi ioe arikoa da . Bera , predika aren islapen heda ari<br />

dagokion posposi ioa dela esan de akeg .<br />

Osagarri mod ra har en di en predika ak, grama ika-ka egoria<br />

asko akoak i an dai e ke: NP, AP, VP .<br />

(1 3 5) a . Jon erre aile a ne kan baina aspaldian erre en e<br />

d ela jakin d<br />

b . Garbike ako emak mea sendagile a har d gelara<br />

sar denean<br />

c . Filme hori in eresgarri a jo d iragarkia ik si<br />

d dane ik<br />

d . Lan ha b ka a emango d g<br />

Predika horien aspek -i aerari dagokione , i aera-mailako (135a, b, c)<br />

e a bai a egoera-mailako predika ak (136d) i an dai e ke . I aki-mailako<br />

predika ak direnean ere, e d e inoi N P ka egoriarik isla en : - a<br />

posposi ioa perpa s' ikiaren s bjek / /predika harremana ga a eko<br />

f n ioa d en ka egoria f n ionala da.

(136) a . TP<br />

2<br />

AP<br />

2<br />

nik T'<br />

A<br />

MP T<br />

d<br />

filme M' a-M-T<br />

hori 2 /<br />

A P<br />

M<br />

AspP A a-M<br />

VP Asp a<br />

jo-0<br />

1 VP V-asp<br />

P V<br />

P' V<br />

P<br />

in eresgarri- a<br />

A-P<br />

b . TP<br />

g k 1 T'<br />

MP T<br />

d g<br />

lan<br />

ha<br />

M' a-M-T<br />

2<br />

AspP A<br />

a-M<br />

a<br />

VP Asp<br />

7\ eman-go<br />

V-asp<br />

1<br />

PP<br />

V<br />

V<br />

2<br />

2<br />

A P M<br />

P'<br />

AspP P<br />

563<br />

b ka- - a<br />

VP Asp V-asl<br />

V<br />

V-asp<br />

Prola iboak i aki-mailako ein egoera-mailako predika ak har di ake .<br />

Hala ere, e in har de ake perpa s ikirik. (137a), (137b) e a (137c)<br />

adibidee an esa e ba erako, predika ek s bjek /predika harremanerako<br />

egi ra ko e skarria eskain en dien islapen heda ba d e e a horre ega ik<br />

e dira onargarriak prola iboarekin .<br />

(137) a .*Z re lag nai [PP i [N P i [AP i Al A-n l<br />

medik -a- a A- n - p] ne kan<br />

b .*Ha rrai [PP i [AspP i [AP i A ] A-aspl<br />

po ik -0- a A-asp- PI jo d<br />

c .*Saioai [PP i [PP i[AspP [VP i V ] V-aspl<br />

-asp-P ]b ka - - a - a V-asp-P-PI emango d g

564<br />

Ondorio , - a posposi ioak e d perpa s ikirik onar en osagarri<br />

mod ra ; ai i ik, predika en islapen heda ari dagokion posposi ioa dela e a<br />

posposi io horren bide s bjek /predika harremana ga a eko maila e a<br />

bera perpa s iki ba lor en dela esan dai eke .<br />

(IIIb) Par i ipioari lo en ai kion - a e a -rik posposi ioek osagarri<br />

mod ra be i par i ipioen ka egoriako egoera-mailako predika ak har en<br />

di e. Par i ipio horiei s bjek /predika harremana ga a eko, e a bera<br />

perpa s iki ba ga a eko egi ra ko maila ba eskain en die e. Mod<br />

horre ara, egon edo ibili adi en osagarri mod ra edo bigarren mailako<br />

predika mod ra er a dai e keen osagaiak lor en dira.<br />

Par i ipioaren AspP mailan espe ifika aile/b r mekanismoaren bide ko<br />

kom n ad ra onar en d en hi nek, AspP maila horre an ber an ga a<br />

de ake e s bjek /predika harremana e a AspP mailako perpa s ikiak lor<br />

di ake e, - a edo -rik posposi ioak beharre koak e direlarik .<br />

Baina, posposi io ha en eginki na , 4 .4 .3 . a pia alean min a gara<br />

eha kiago e a hemen eginki n hori gogorara eko balio de ake en enbai<br />

adiera pen bai ik e d g eskainiko .<br />

(1 3 8) a . Lib r a ap r a dago<br />

(138) a .<br />

b . Lib r a ap r a dago<br />

i V<br />

P<br />

ap r- - a<br />

V-asp<br />

V-asp-P<br />

b AspP<br />

i<br />

i<br />

VP Asp<br />

ap r- -a V-asp

(1 3 9) a . Gela be erik a rki d g<br />

(139) a .<br />

b . Gela be ea a rki d g<br />

PRO i<br />

PP<br />

P'<br />

As P<br />

be e-Ql-rik<br />

,N<br />

VP Asp<br />

V-asp<br />

V-asp-P<br />

b AspP<br />

PRO i<br />

565<br />

VP Asp<br />

\ be e- 0<br />

i V

566

567<br />

4 .6 . Predika ioaren Teoria Ba era ailea e a islapen heda aren<br />

defini ioa<br />

Lehenengo a alaren 1 .3 .4 . a pisailean, Grimsha -en (1991) islapen<br />

heda en defini ioa ik si d g . Halaber, islapen heda e an ehar be e behar<br />

diren bi baldin a ere ik si d g :<br />

(i) Grama ika-ka egoria man end egi en da islapen heda en<br />

adabegie an ehar .<br />

(ii) Islapen heda aren barnean, F balioak har behar dira kon an,<br />

FX balioa d en edo ein b r ren osagarri mod ra dagoen ka egoriak<br />

F -1 balioa ed ki behar d elarik.<br />

Lan hone an, perpa s ikiak hainba ka egoria ako (V, N, A, P) b r en<br />

islapen heda ak direla e a perpa s iki horien ar ean, N P, AspP e a PP<br />

ka egoria desberdien ako perpa s ikiak da dela defenda d g .<br />

Bes e ik, N P ka egoria f n ionala, N ein A ka egoriako b r en islapen<br />

heda a i an dai ekeela ik si d g , horrek, N ka egoria [+N,-V] e a [+N,<br />

+V] e a garriak di en ka egorien islapen heda a i an dai ekeelako<br />

ondoriora garama a. Grimsha -en (1991) iri i , honelako kas ei<br />

ir enbidea ema eko, enbai islapen f n ionalek e a garriren ba<br />

ne rali a rik ed ki de ake ela onar dai eke . Horrenbes e , N P<br />

ka egoriaren kas an, [ V] e a garria ne rali a rik d ela esan de akeg ,<br />

horrela osagarri mod ra d en predika aren ka egoria iraga en aiolarik.<br />

AspP adabegiari dagokione , ka egoria g ie ako (V, N, A, P) b r en<br />

islapen heda a i an dai ekeela ik si d g . Bera , bi e a garriak ([ N] e a<br />

[ V]) ne rali a rik di ela pen sa era garama a, d en ka egoria osagarri<br />

mod ra daraman predika ak garraia en diona delarik.<br />

Posposi ioei dagokiene , kon ak korapilo s ago dir di posposi ioaren<br />

hi egi-sarreraren arabera, mo a ba eko edo bes e mo a ba eko predika en

568<br />

islapen heda a dela bai ir di : - a posposi ioa N, A edo V ka egorie ako<br />

predika en islapen heda a i an dai eke e a bes e m rrean, - a e a -rik<br />

posposi ioak V ka egoriako predika en islapen heda ak i a en dira be i .<br />

Ondorio , kas hone an ere, bi e a garriak ne rali a rik di en ka egoria<br />

ba en a rrean ga de .<br />

Bes e ik, N, A e a V ka egorie ako enbai predika -b r k, N P edo AspP<br />

isla eko a kera i a ea gain, adi ki-predika ak isla ohi di en A P,<br />

MP e a TP isla eko gai direla ik si d g . Kas ha e an ere ka egoria<br />

ne rali a en a rrean ga dela onar beharko gen keelarik .<br />

Horrenbes e , (i) e a garria alferrikako bih r da -lan-hone an proposa<br />

d g n eoriari jarraiki. Ge re iri i , islapen f n ionalei e aie inolako<br />

e a garririk inposa behar sin a ira held ar e . I an ere, egokiagoa da,<br />

islapen heda an ehar b r le ikoaren e a garriak iraga en direla bes erik<br />

gabe onar ea: predika -b r bakoi ak (X ) dagokion XP islapen<br />

perfek a e a dagokion islapen heda a (ka egoria f n ionalak) isla en di<br />

sin a ian, islapen horre an gora b r le ikoaren [ N] e a [ V] e a garriak<br />

e a bai a bes elako e a garri seman ikoak ere iraga en direlarik.<br />

(ii) baldin ari dagokione , ha da F balioari dagokione , bai N e a bai<br />

Asp ka egoriak, ge re analisie an, be i har en d e osagarri mod ra FO<br />

balioa d en XP predika a, e a bera , Fl balioa d ela esan de akeg . Asp<br />

ka egoriaren kas an, gainera, balio hori, adi ki-predika ekin ba era i an ohi<br />

d enarekin ba da or, Asp ka egoriaren osagarri mod ra VPa a ald ohi<br />

bai a .<br />

A , M e a T ka egoriak, h rrene h rren, F2, F3 e a F4 baliokoak<br />

lira eke, A b r aren osagarri mod ra N P edo AspP ka egoriak jarri<br />

bai i g be i. Dena den, maila hone an ara o handi ba a al en aig : Laka-<br />

ri (1991) jarraiki, adi ki perifras ikoak (ibili da) di g nean AspP ka egoria<br />

d g n bi ar ean, adi ki sin e ikoak (dabil) di g nean e d g horrelako<br />

ka egoriarik . Onarpen honek beharre ko dir di, adi ki sin e ikoen<br />

amalgama ioa e a enbai adi ki perifras iko an a al en den aspek -<br />

a i kirik e a (ibil dai eke) a ald nahi badi g .

569<br />

Hala ere, ideia hori onar en bad g , Grimsha -en (1991) baldin a<br />

bor a en ari gara, F2 balioa d en A ka egoriaren osagarri mod ra FO<br />

balioko ka egoria ba (VP) jar en bai g adi ki sin e ikoen kas an. Dena<br />

den, AspP ka egoriari dagokione , badago, kon an har eko bes e<br />

e a garri ba : ka egoria hori predika -b r aren e-arg men aren isladari<br />

dagokio, e a bera , predika en arg men egi ra predika horien islapen<br />

perfek aren barnean gara en dela onar en bad g , Asp, e li a eke<br />

her siki F1 ka egoriakoa .<br />

Demag n, AspP ka egoria, e d ela F baliorik bere espe ifika ailea be e<br />

ar e, ord an, adi ki perifras iko arr n en kas an Asp ka egoriak<br />

espe ifika ailerik e d ene , e li a eke kon an har ko F balioari<br />

dagokione , e a A , bai adi ki perifras ikoen kas an e a bai a adi ki<br />

sin e ikoen kas an ere, Fl baliokoa li a eke, MP e a TP ka egoriak h rrene<br />

h rren F2 e a F3 baliokoak lira ekeelarik .<br />

Hipo esi horrek ordea, berriro ere h s egi en d , i an edo nor-nork, nor-<br />

nori edo nor-nori-nork erako lag n aileekin a al en diren i aki-mailako<br />

(Mikel irakaslea da/ ideia ha beharre koa da 1 ideia ha beharre koa ai<br />

lana b ka eko . . .) edo egoera-mailako predika en kas an (ba karia egina<br />

d lMikel e ean da) : 40 honelako kas e an, berriro ere A ka egoriak F2<br />

balioa d ela onar behar bai g .<br />

Posposi ioei dagokiene , par i ipioe an a al en diren - a, -rik e a gabe<br />

posposi ioak F2 baliokoak direla onar behar d g , e a - a<br />

posposi ioaren kas an ordea, edo XP mailako predika ak (irakasle a ,<br />

beharre ko a ) edo AspP mailako predika ak (b ka a ) har di akeela<br />

ik si d g , AspP ka egoriako predika ek espe ifika ailea h sik ed ki<br />

behar d elarik . Berriro ere, bi a kera d g : aide ba e ik, prola ibo<br />

posposi ioak ba e an Fl e a bes e ba e an F2 balio ed ki en d ela onar<br />

de akeg , edo bes ela, espe ifika ailea h sik d en AspP ka egoriak<br />

40 Gogora la garren a al hone ako 4 .3 .3 . , 4 .4 .3 . e a 4 .4 .6 . a pisaile an egin di g n<br />

analisiak

570<br />

predika aren islapen perfek a dela e a bera FO balioari dagokiola onar<br />

de akeg , prola iboak be i F1 balioa i ango l keelarik .<br />

Edo ein mod an, AspP islapenak a erke a sakonagoa behar d en ara oak<br />

ekar en di kig islapen heda en ik spegi ik. Gainerakoan, lan hone an<br />

proposa d g n eoria Grimsha -en (1991) islapen heda en eoriari ongi<br />

samar molda en aiola ik si d g .

4 .7 . Lab rbilpena<br />

Hir garren a alean, predika ioaren eorien bi bide nag siak (S o ell-ena e a<br />

Williams-ena) horren rr n e da dela e a ga r eg neko es ing r an<br />

elkargarriak direla defenda d g . Defenda d g n eoria ba eragilearen<br />

gakoa ha e da : bai s bjek ak e a bai predika ak nolabai eko islapen<br />

f n ionalean sar rik da den islapen nag siak dira, islapen f n ional hori<br />

predika aren islapen heda a delarik .<br />

La garren a al hone an, s bjek e a predika a bil en di en islapen<br />

f n ional horre arako arra oi gari eskaini d g , bai lehenengo mailako e a<br />

bai bigarren mailako predika en kas e arako.<br />

Bes e ik, e skararen da e a ik abia a, predika -eraik n en mo a<br />

bakoi erako, islapen f n ional eha ba proposa d g . Mod horre ara<br />

lor di g n analisiek i enki-predika ioaren arloan ik s en diren sin a i ko<br />

jokaeren e am rri apenen berri eman de ake ela ere froga d g .<br />

(i) 'e' arg men rik e d en predika -b r ek, 'i aki-mailako<br />

predika ak' era en di e ; predika horiek N P ka egoriako<br />

perpa s ikiak isla ohi di e .<br />

(ii) Normalean, N P ka egoriako perpa s ikie an, espe ifika ailean<br />

koka en den s bjek aren e a b r an para en den predika aren<br />

ar eko enbaki-kom n ad ra ger a en da . Baina, adi ba ek,<br />

N b r an 0 a i kia eska en d e e a e dago kom n ad ra<br />

ageririk .<br />

(iii) 'e' arg men a d en predika -b r ek, arg men hori AspP<br />

ka egoria f n ionalean isla de ake e, 'egoera-mailako predika ak'<br />

era .<br />

571<br />

(i ) Ba e an, AspP islapen horren espe ifika ailean s bjek a<br />

para en da . Kas horie an s bjek e a predika aren ar eko<br />

enbaki-kom n ad ra a ald ohi da; baina ba e an, Asp b r an

572<br />

0 a i kia dago e a e da kom n ad ra ageririk a al en : edo ein<br />

kas an AspP mailako perpa s ikie hi egin dai eke.<br />

( ) Bes e ba e an, [spec, Asp] g nea h sik gera en da e a<br />

s bjek /predika harremanerako bes e maila ba behar da. Maila<br />

hori b r mod ra posposi io eha ba e ariko ba d en PPa i an<br />

ohi da . Posposi io horien f n ioa erla io koa dene , ka egoria<br />

f n ionalen ar ean sailka dai e keela defenda d g .<br />

Osagarri mod ra i aki-mailako predika ak har en di en<br />

posposi ioak ere, badira .<br />

( i) Erla io ko posposi io horien ondoan predika -i aera d en<br />

hainba posposi io ere badela froga d g : arg men ak har en<br />

di e osagarri mod ra.

AMEN ONDORIOAK<br />

Tesi honen helb r a e skal i enki-predika ioa a er ea i an da. Edo ein<br />

ikerke a-lanek be ala, a erke a honek hi k n alari aren arlo eoriko ba<br />

behar en a rrera eraman ahal i a eko, arlo horren ha apenak hasierako<br />

onarpenak baldin a ko bai i en .<br />

E ag gen ene ik oso erakargarri ger a i aig lako e a lan hone arako<br />

e skarri e inhobea eskain en ig lako, Chomsk -ren (1981) 'Lec res on<br />

Gobernmen and Binding' lane ik a rrera Grama ika Sor ailea ari en diren<br />

hi k n alariek GB edo nahi bada 'Gobern e a U ard ra' deri o en<br />

esparr eorikoa a kera gen en. Edo ein mod an, arlo eoriko jakin ba e<br />

da nahikoa hi k n alari a-lan ba egi eko . I an ere, a er nahi den<br />

hi k n alari aren 'a alari' b r ko da ak behar dira e er baino lehenago,<br />

da horiek jaso eko mod a e a i rake ak, e a da bakoi ari ema en aion<br />

garran i-mailak jarrai ko aion ildo eorikoaren araberakoak i an beharko<br />

d ela egia bada ere . Da horien bilke arako pen sa gen en hain en lan<br />

honen bigarren a ala .<br />

575<br />

Baina lehendabi i , lehenengo a alean GBaren oinarriak iradoki di g<br />

irak rleak hasiera-hasiera ik lanean ehar eskainiriko da ak e a<br />

proposamenak behar den okian koka en jakin de an. Horri lo a,<br />

e skarari b r GBaren ik spegi ik egin diren lanen berrik s apena egin<br />

d g , GBan oso garran i s a bai a hi k n a bakoi aren bere i as nak<br />

finka eko balio d en Grama ika Uniber salaren parame roak hi k n a<br />

bakoi ean ga a en direneko mod a. Dena den, lan hone a ik kanpo<br />

gera en en parame ro horiek g iak eha ki a er ea e a bes e<br />

hi k n alarien lane ara jo d g : e skara pro-drop mo ako hi k n a<br />

konfig ra ional a har d g lehendabi i ; bigarrenik, 'b r a-a ken'<br />

mo ako hi k n a dela orokorki onar rik dagoen erbai dela ik si d g ;<br />

hir garrenik, D-egi raren an olake ari dagokione , hi k n a ak sa iboa<br />

dela onar d g a keneko lan gehine an be ala . Hala ere, kas -sis emari<br />

dagokione , ara oa a er d en hi k n alarien e ados as na iradoki d g<br />

e a g ge k, a erke a horiei ik si di kieg n p n garbiak onar e a i enki-

576<br />

predika ioaren da e an oinarri a erke a horien 'p n ah lak' ge re<br />

iri i konpon di akeen kas -e arke arako sis ema ba proposa d g .<br />

I an ere, bigarren a alean e skal i enki-predika ioaren deskribapena egin<br />

d g nean, i an e a egon adi en ar eko berei ke a egi en saia gara,<br />

ha e ek bai ira i enki-predika ioan par e har en d en oinarri ko adi ak .<br />

Hor a , egon adi ak bere osagarriei m rri apen bor i ak e ar en di kien<br />

bi ar ean, i an adi ak osagarri horiei inolako m rri apenik e arriko e balie<br />

be ala joka en d . Jokaera-e berdin as n horren berri ema eko, egon adi a<br />

ka egoria le iko ba i dagokion hi egi-sarrera den bi ar ean i an adi a<br />

lag n aileen sailekoa dela, ha da, ka egoria f n ionalen sailekoa dela<br />

defenda d g . Ideia hori, ler ahal i a eko, berebi iko garran ia d<br />

lehenengo a alaren 1 .3 .4 . a pisailean a ald d g n Grimsha -en (1991)<br />

'islapen heda en' defini ioak : egon adi ak ka egoria le ikoa i anik,<br />

osagarri mod ra har di akeen elemen en e a garriak erabaki en di . I an<br />

adi ak berri , lag n aileen ka egoria f n ionalari dagokione , e d bere<br />

ahi pa den elemen ari inolako m rri apenik e ar eko ahalmenik; areago,<br />

osagarri mod ra d en 'predika en' islapen heda a da e a bera , predika<br />

horren araberakoa, predika horren e a garriak islapen heda an gora<br />

iraga en direlarik.<br />

Bere b r heda aren e a garrien arabera, eha kiago arg men -<br />

kop r aren arabera, i an e a nor-nork, nor-nori edo nor-nori-nork ered ko<br />

lag n aileen ar eko andakake ak ik s dai e ke, bai i enki-predika ioaren<br />

kas bere i ba e an e a bai orokorki adi ki-predika ioaren erem an,<br />

predika bakoi ak dagokion lag n ailea isla en bai . Ha g ia oso<br />

erabakikor ger a dai eke, ge re iri i , e skal kas -sis ema a al eko ord an:<br />

e skal adi kiek erga ibo, absol ibo e a normalean bai a da ibo morfologi<br />

marka darama en arg men ekiko kom n ad ra a al en d e . Per sona-<br />

kom n ad raren ga a e morfologikoa, adi ki sin e iko edo perifras ikoan<br />

a al en diren kli ikoen bide egi en da (Laka, 1991), kom n ad ra<br />

horre arako, A P , MP e a TP islapen f n ionalak behar direlarik . A<br />

b r an lag n ailea sor e a absol ibo arg men aren kli ikoa gainera ko<br />

li a eke ; M b r an -ke- be alako morfema modalak e a da iboaren kli ikoa<br />

i sa siko lira eke ; e a b ka eko, T b r an, aldiaren markak e a erga iboaren<br />

kli ikoa gainera ko lira eke be i ere Laka-ren (1991) iri i .

577<br />

Edonola, Laka-ren adi aren morfologi ered a e a e skal kas -sis ema<br />

elkar nahi direnean, ara o nabari ba sor en aig ; alegia, nola lor dai eke<br />

arg men bakoi a adi arekiko kom n ad ra ga a eko dagokion islapen<br />

f n ionalaren espe ifika ailean koka ea? Ara o hori konpon eko bide ba ,<br />

D-egi ra ik arg men bakoi a dagokion islapen f n ionalaren<br />

espe ifika ailean sor en dela defenda ea da (Cheng & Demirdash, 1991) .<br />

Horrela, hir arg men horiek bes e hi k n e ako s bjek en an eko<br />

jokaera ager en d elako da a a al li eke . Hala ere, bada de Varen<br />

arg men ak VParen barnean sor en direla berma en d en enbai sin a i-<br />

froga (Uriagereka, 1991) e a gainera badir di arg men bakoi aren<br />

sorrera-g nearen e a S-egi ran ager en d en kas -markaren ar eko<br />

harreman ena dagoela . Hor a , Uriagereka-k (1991) arg men en<br />

sorrera-g ne eha aren e a adi ean a al en den kom n ad raren ar eko<br />

egoki as na a al eko, arg men ei dago kien kli ikoak arg men en beren<br />

DParen b r mod ra sor en direlako hipo esia defenda d .<br />

Ge re proposamenean, erra eman dai eke arg men en kas -markaren e a<br />

adi aren kom n ad raren ar eko egoki as naren berri : X predika -b r en<br />

arg men g iak XP predika aren islapen nag siaren barnean<br />

(predika aren islapen perfek aren barnean) sor ko lira eke . Bes e ik,<br />

predika ak, adi a denean behin a , (AspP), A P, MP e a TP ka egorie<br />

oso riko aparail f n ionala isla ko l ke, ka egoria f n ionalen segida<br />

hori predika aren islapen heda a li a ekeelarik . Hor a , predika ak, bere<br />

islapen heda aren e a garrien eran lea li a ekene , bere egi rari<br />

dagokion lag n aile-mo a isla ko l ke . Arg men ek, kas aren beharra<br />

dela e a XP islapene ik a era beharko l ke e, horre arako bidean a rki ko<br />

li ke en islapen nag siei i sa si igoko lira eke e a h sik a rki ko l ke en<br />

a ken ka egoria f n ionalaren espe ifika ailean koka ko lira eke. Horrela,<br />

hir arg men ko adi ba en kas an, esa e ba erako, arg men ak ordena<br />

m gi ko lira ekeene , Varen espe ifika ailean sor riko arg men a [spec,<br />

T] g nean geldi ko li a eke, V'ari i sa sirik sor rikoa [spec, M] g nean<br />

e a Varen osagarria, [spec, A ] g nean . Baina arg men bakarreko adi a<br />

gen keenean, Varen osagarri mod ra sor riko arg men ak h sik<br />

a rki ko l keen a ken espe ifika ailea, [spec, T] i ango li a eke e a bera ,<br />

ber an geldi ko li a eke, s bjek a har ko gen keelarik. Ondorio ,

578<br />

arg men bakoi ak har beharko l keen kas -marka e l ke S-egi raren<br />

kokag neak erabakiko, adi aren islapen heda a li a ekeen e a b r b r<br />

m gi ko li a ekeen lag n aileak (A ) bai ik, espe ifika aile/b r<br />

harremanaren bide ga a ko li a ekeen lag n ailearekiko kom n ad rak<br />

kas -marka egokia a al ea eragingo l keelarik .<br />

Ara o orokor ha ek irik e a i enki-predika ioaren esparr eha ari<br />

e si , GBaren arloan da den bi eoria-bide nag siak a rke di g ;<br />

alegia, S o ell-en (1981, 1983) 'Perpa s T ikien Teoria' edo<br />

'Predika ioaren eoria Kla sala' e a Williams-en (1980, 1983)<br />

'Predika ioaren Teoria' . Bi eoria-mo a ha ek eharo a rkako a har ohi<br />

dira, lehenengoak seman ika-mailan s bjek /predika harremana dagoen<br />

bakoi ean sin a i-mailan bi osagai horiek bil en di en osagai handiago ba<br />

egon behar d ela defenda en d en bi ar ean bigarrenak horrelako perpa s<br />

an eko osagairik e dagoela e a s bjek a e a predika a osagai<br />

independien eak direla defenda en bai . Hala ere, lan hone an bi eoria-<br />

mo a horiek horren a rkakoak e direla ik si d g e a bie a ik erbai har en<br />

d en e a bakoi aren h s neak konpon en saia en den 'Predika ioaren<br />

Teoria Ba era aile' ba proposa d g .<br />

Ge re 'Predika ioaren Teoria Ba era ailearen' gakoa ha e da: ga rko<br />

GBaren esparr eorikoaren onarpen nag siei ongi molda en aien<br />

predika ioaren eoria ba lor eko, predika ak nolabai eko islapen<br />

f n ionalaren barnean sar a egon behar d , islapen hori predika beraren<br />

islapen heda a delarik . Teoria honen arabera lor en diren analisiek bad e<br />

S o ell-en analisien an a handia D-egi raren adiera penari dagokione ,<br />

baina Williams-en analisien an ekoak dira, S-egi rari dagokione .<br />

Has eko, D-egi ran X predika -b r en arg men g iak XP<br />

predika aren islapen perfek aren barnean sor en direla onar d g<br />

. S o ell-en an era . Baina egile horren arabera predika en islapena hor<br />

geldi en den bi ar ean, ge re analisie an, predika horiek be i i ango d e<br />

nolabai eko islapen heda a . Horrela S o ell-ek predika -b r en islapen<br />

perfek ari dago kion perpa s ikie ari ko den bi ar ean, ge k, predika -<br />

b r en islapen heda ak diren perpa s ikie ari ko gara . Islapen heda<br />

horrek predika a bera 0-markake a ik babes ko l ke b r le iko ba en

579<br />

osagarri mod ra er a en denean (a pika egori a riko lehen mailako<br />

predika en kas an) . Ideia honek ordea, bad S o ell-ek perpa s iki<br />

g ie arako beren b r aren ka egoriako islapen nag siaren es a sa<br />

proposa gaindi nahi en ara o ba : mo a desberdine ako adi ek,<br />

ka egoria desberdine ako perpa s ikiak a pika egori a en di e e a bera<br />

osagarri horiek predika b r aren ka egoriakoak i an behar d ela dir di .<br />

Edonola, Grimsha -i (1991) jarraiki islapen heda ek beren b r<br />

heda aren ka egoria e a e a garri berberak di ela onar en bad g , ge re<br />

eorian ere eman de akeg adi ma ri een e a beren osagarri mod ra<br />

er a riko perpa s ikien ar eko a pika egori a e-harremanaren berri,<br />

predika en islapen heda ak predika -b r en ka egoria berekoak bai ira .<br />

Bigarrenik, predika ek e a arg men ek, biak b r le ikoen islapenak<br />

badira ere, baldin a desberdinak be e behar di e : arg men ek, 9-papera<br />

e a kas a jaso behar d e onargarriak i a eko, e a predika ek berri , 6-<br />

paperak eslei behar di kie e beraien arg men ei e a gainera, beren islapen<br />

perfek ik kanpo dagoen arg men ba i lo behar ai kio egi ra ko<br />

harreman egokiaren bide . 8-paperen e arke a, D-egi ran ger a en da, bai<br />

predika ek e a bai arg men ek ere be e behar d en lehenengo baldin a<br />

biek ba era be e en d elarik. Baina mo a bakoi eko osagaiek be e behar<br />

d en bigarren baldin ak S-egi rarako pa soa behar d : predika io-<br />

harreman g ie an, g iene arg men ba ek predika aren XP islapen<br />

perfek ik a era behar d egi ra ko kas a har era . M gimend horre an,<br />

predika aren islapen heda aren espe ifika ailea be eko d g ne horre an<br />

'Predika -lo raren Ara a' be e eko egi ra ko-harreman egokian egongo<br />

delarik . S-egi raren konfig ra io ha Williams-ek bere eorian proposa<br />

d enaren an ekoa da baina egile horren proposamenarekin erka , bad<br />

aban aila nabari ba : ka egoria le ikoe arako e e ik, sin a i-osagai<br />

g ie arako X'-Teoriaren araberako islapen endo en rikoak egi ea<br />

baimen en dig , Chomsk -ren (1986) lanean S e a S' perpa s-mailak<br />

h rrene h rren I(nfl) b r aren IP e a C(omp) b r aren CP islapen<br />

nag sie ara molda iren be ala, perpa s ikiak ere, nolabai eko F b r<br />

f n ionalaren FP islapen nag sira molda ea lor d g larik .<br />

Bigarren mailako predika e arako ere, predika b r aren islapen heda ari<br />

dagokion FP maila f n ional hori proposa d g . Horrela,

580<br />

a pika egori a riko e a adj nk a riko perpa s ikien ar eko<br />

e berdin as na, L-markake aren kon ep aren arabera a al dai ekeelarik:<br />

a pika egori a riko perpa s ikiak, b r le iko ba en osagarriak dira e a<br />

bera b r horrek L-marka en di ela esan dai eke ; horrenbes e , e dira<br />

inoi hesiak Chomsk -ren (1986) defini ioaren arabera. Bigarren mailako<br />

predika ioaren arloan a er behar diren perpa s iki adj nk ak os era, e<br />

dira inolako b r le ikoaren osagarriak e a bera , e da de L-marka rik .<br />

Hor a , kanpo iko gobern rako hesiak dira .<br />

E berdina as n horrek, mo a bakoi eko perpa s ikien s bjek en<br />

e a garriak erabakiko di : perpa s iki adj nk en s bjek a goberna<br />

gabekoa i an behar d en PRO ka egoria isilekoa i ango da e inbes ean .<br />

Perpa s iki osagarrien s bjek a berri , le ikoki ga a riko arg men<br />

ba i an dai eke s bjek horri adi ma ri eak 'kas -e arke a bere ia'<br />

deri on mekanismoaren bide kas a e ar eko ahalmena d en hi k n e an<br />

e a horrelako mekanismorik e d en e skara be alako hi k n e an,<br />

arg men ba en a arna i an dai eke, perpa s ikia kanpo iko gobern rako<br />

hesia e dene a arna hori egokiro goberna rik egon bai ai eke .<br />

Predika en islapen heda en kon horrek bes e ik, adi ki-predika ioaren<br />

e a i enki-predika ioaren ar eko berei ke a egi eko bide in eresgarri ba<br />

eskaini dig : adi ki-predika ek beren arg men a g iak kas a horni eko<br />

behar den aparail f n ionala isla eko gai diren bi ar ean, i enki-<br />

predika ek, 'Predika -lo raren Ara a' be e eko behar den islapen<br />

f n ionala behin a isla en bad e ere, hori e da nahikoa i a en beren<br />

arg men g iei behar d en kas a eskain eko . Ondorio , kas hori<br />

eskain de akeen adi ba en osagarri mod ra er a dai e ke edo bes ela,<br />

s bjek mod ra PRO ka egoria isila d en perpa s iki adj nk ak era<br />

di ake e.<br />

I enki- e a adi ki-predika en ar eko berei ke a horrek ara oak sor en di<br />

i an adi aren kas an, kas hone an, i enki- edo adi ki-predika en islapen<br />

heda aren A ka egoriakoa dela defenda bai g e a bera i an<br />

lag n ailea isla eko gai diren i enki-predika ak adi ki-predika ek be ala<br />

beren arg men g iei kas a eskain eko behar den aparail f n ionala<br />

isla eko gai bai ira. Ondorio , i an adi aren kas an, a rib io ko

581<br />

eraik n e an ohi koak diren perpa s ikiak i an beharrean b r mod ra<br />

adi ak di en perpa s ma ri een an eko analisiak geni ke e berdin as n<br />

bakarra predika -b r aren ka egoria li a ekeelarik .<br />

Par i ipio-eraik n ak a er eko ord an berri , aban aila handiak di<br />

i enki- e a adi ki-predika en berei ke a honek, adi ki-predika ba en<br />

b r a jo gene akeen ap r e a i enki-predika en b r a har<br />

geni akeen ap r a, ap r rik e a ap r a be alako par i ipioen ar ean<br />

legokeen aldea, bakoi aren islapen heda aren arabera a al bai ai eke : ap r<br />

e a ap r a par i ipioek beren arg men g iei kas a eslei eko behar den<br />

islapen heda a d en bi ar ean, gainon eko biek, bes elako adi ba en<br />

beharra d e, e bai ira gai beharre koa den aparail osoa isla eko . Bes e ik,<br />

ap r a e a ap r par i ipioen ar ean legokeen aldea, [spec, Asp] g nea<br />

be e a i a eari edo e i a eari, ha da perpa s iki ba era eari edo e<br />

era eari dagokio .<br />

Perpa s ikiak a pika egori a en di en adi en ar ean egon adi a<br />

e e ik, haren an eko banake a d en ibili adi a e a bes e asko ere a er<br />

di g : aide ba e ik, jarri, ipini, ge-r-a , geldi , ger a , s er a , a ald e a<br />

ira n aldake a e a ira pene ko adi ak ; bigarrenik, a rrekoek e be alako<br />

jokamoidea d en bih r , bilaka e a egin be alako aldake a adi ak ;<br />

hir garrenik, iri i, ir di( ) e a eman iri i-adi ak ; e a b ka eko,<br />

prola iboa d en perpa s ikiak a pika egori a en di en har , jo, ed ki<br />

e a eman be alako adi ak.<br />

Adi horien g ien eskaki nak a al eko, Kra er-en (1988) 'i aki-<br />

mailako' e a 'egoera-mailako' predika en ar eko berei ke ari e si diog ,<br />

ne rri ba ean alda eko beharra ik si bad g ere : Kra er-en arabera, egoera-<br />

mail ko predika ek beren arg men -egi ran ger aerari dagokion e-<br />

arg men a d e ; i aki-mailako predika ek berri , e d e horrelako<br />

arg men rik . G k ge k, predika -b r ek e-arg men a i a e ala e<br />

i a earen e a garria, e a predika -b r horiek sin a ian e-arg men horri<br />

legokiokeen AspP ka egoria isla eko ala e isla eko a kera berei i di g .<br />

Horrela, egoera-mailako predika ak AspP ka egoria isla en d enak<br />

lira eke e a i aera-mailakoak AspP ka egoria isla en e d enak .

582<br />

Egon, ibili, jarri, ipini, gera , geldi , ger a , s er a , a ald e a ira n<br />

adi ek aide ba e ik, 'egoera-mailako predika ak' di en perpa s ikiekin<br />

a pika egori a rik le deke e a bih r , bilaka e a egin adi ak ordea,<br />

i aki-mailako predika ak di en perpa s ikiekin. Gainera, egoera-<br />

mailako perpa s iki horiek AspP mailakoak lira ekeen bi ar ean i aki-<br />

mailakoak N P mailakoak lira ekeela proposa d g . N P horren<br />

eginki na, adi aren e a e skalkiaren arabera, s bjek e a predika aren<br />

ar eko enbaki-kom n ad ra ga a ea edo predika ari 0 morfema<br />

gainera ea li a eke.<br />

Bes e ik, iri i, ir di( ) e a eman iri i-adi ek i aki-mailako predika ak<br />

di en N P mailako perpa s ikiak a pika egori a en di e, ir di( )<br />

e a eman adi en enbai erabilerak egoera-mailako predika ak di en<br />

AspP mailako perpa s ikiak ere onar en badi e ere . ,B ka eko jo,<br />

har , eman e a ed ki be alako adi ek b r mod ra - a posposi ioa<br />

d en perpa s ikiak a pika egori a en di e, perpa s iki horien<br />

predika ak i aki-mailako edo egoera-mailako predika ak i an<br />

dai e keelarik .<br />

I enki-predika ioan par e har de ake en posposi ioen ar ean, hir sail egin<br />

d g : lehendabi i , be i predika -b r ak diren posposi ioak (-an, -rekin,<br />

- ren a , -ka, gisa, erara e a mod ra) ; bigarrenik predika -b r en islapen<br />

heda ak diren posposi ioak (- a , -rik, - a) ; e a hir garrenik, predika -<br />

b r ak edo predika en b r heda ak i an dai e keen posposi ioak (gabe,<br />

-(e) ) . Predika -b r ak diren posposi ioen ar ean, bes e ik, bada de<br />

egoera-mailako predika ak isla en di enak (-an, -rekin, -ka, gisa, . . .) e a<br />

i aki-mailako predika ak isla en di enak (-(r)en a ) .<br />

Bigarren mailako predika ioaren arloan, predika ha ek edo ein<br />

grama ika-ka egoria akoak i an dai e keela baina egoera-mailakoak i an<br />

behar d ela ik si d g . Predika ha ek, edo ge re eoriaren arabera<br />

perpa s iki ha ek, a kerakoak dira e a bera , adj nk ak direla esan<br />

dai eke . Horrenbes e , perpa s iki adj nk ekin a al en diren adi ek<br />

beren arg men -egi ran eha rik darama a en arg men g iak di e<br />

ga a rik. Dena den, seman ikaren alde ik predika adj nk a adi<br />

ma ri earen arg men ren ba i lo en aiola dir di . Horrela, s bjek ari edo

583<br />

objek enari end riko bigarren mailako predika e hi egi en da .<br />

Williams-en predika ioaren eorian e a bai a bere jarrai aileen (Ro hs ein,<br />

1983 e a Mc N l , 1988 adibide ) eorie an, bigarren mailako predika en<br />

s bjek a har en diren arg men horiek bi 0-paper jaso en d ela<br />

onar da. Horre an oinarri rik, arg men ek 0-paper bakarra har behar<br />

d elako baldin a e ar en d en Chomsk -ren (1981) 8-iri pidea,<br />

arg men ek 8-paperen ba jaso behar d elako baldin ara alda behar dela<br />

proposa d e . Genre analisian, i sa sirik legokeena, s bjek mod ra PRO<br />

ka egoria d en perpa s ikia li a eke e a e bere paper ema ikoak<br />

deskarga behar li keen predika ba . Horrela, A-iri pidea bere<br />

i rake arik m rri aileenean man en ea lor en da, predika bakoi ak<br />

bere XP islapenean sor en diren arg men ak bai ik e bai i 8-marka en<br />

e a horrela arg men bakoi ak paper ema iko bakar ba jaso en bai :<br />

PRO perpa s iki adj nk aren s bjek ak bigarren mailako predika ik<br />

jaso en d bere papera e a adi ma ri earen arg men ak, adi ma ri e<br />

horre a ik .<br />

Edonola, Predika ioaren Teorie an oso esang ra s a jo i an den ger aera<br />

ba ge re eoriaren a rka doala dir di : objek ari e a s bjek ari end riko<br />

bigarren mailako predika ak onargarriak dira baina eharkako objek ari<br />

edo nolabai eko posposi ioa d en arg men ren ba i end riko predika<br />

adj nk ak e dira onargarriak . Ger aera hori a al eko Predika ioaren<br />

Teorien defenda aileek s bjek ak e a bigarren mailako predika ak elkar<br />

m-komanda behar d ela, e a posposi ioek elkar m-komandoaren<br />

harremana galara en d ela arg dia d e ; predika adj nk aren s bjek<br />

mod ra ler en den adi ma ri earen arg men hori bera , bada bene an<br />

predika adj nk aren s bjek a. Ge re eorian predika adj nk aren<br />

s bjek a dir dien adi ma ri earen arg men ba en e a predika<br />

adj nk aren ar eko elkar m-komanda earen baldin a hori ain ako a<br />

har rik, perpa s iki adj nk ha en PRO s bjek ak kon rola rik egon<br />

behar d ela e a kon rol horre arako kon rola ailearen e a perpa s ikiaren<br />

ar ean elkar m-komandoaren harreman hori behar dela ik si d g .<br />

Perpa s iki adj nk ha en er ak n a-mailari dagokione .<br />

Lehendabi i , VParen barnean e a esk inean i sa sirik da dela froga en<br />

saia gara e a ondoren, s bjek mod ra adi ma ri earen s bjek ak

584<br />

kon rola riko PRO ka egoria isila d en perpa s ikiak VPari i sa sirik<br />

da den bi ar ean objek enak kon rola riko PRO s bjek ak di en<br />

perpa s ikiak V adabegiari i sa sirik da dela froga d g lakoan ga de .<br />

Predika adj nk en er ak n a-maila ha e a ik e skararen grama ika<br />

orokorrerako balio s ak i an dai e keen enbai ondorio ere a era d g :<br />

(i) Ergaiboa har en d en arg men g iak e dira g ne berean sor en.<br />

haien ar ean bigarren mailako predika ak onar en di en s bjek egileak<br />

e a bigarren mailako predika ak onar en e di en bes elako s bjek ak<br />

da de. Bigarren mailako predika ak onar en di enak kanpo-<br />

arg men ak lira eke Grimsha -en (1990) en an e a VPari i sa sirik<br />

sor ko lira eke. Gainerakoak [spec, V] g nean edo V adabegiari i sa sirik<br />

sor ko lira eke e a e lira eke gai VPari i sa siriko predika arekin elkar m-<br />

komanda earen baldin a be e eko .<br />

(ii) Da iboa a al en d en arg men en ar ean ere, bi sail berei i behar<br />

lira ekeela dir di : normalean, morfologi marka ha darama en arg men ek<br />

e d e bigarren mailako predika io-harremanik onar en, berdin joka en<br />

d en -ren a edo -rekin be alako posposi ioen an ekoak direla pen sa<br />

dai ekeelarik . Horrela, da iboa darama en arg men ha ek D-egi ra ik PP<br />

mod ra sor riko arg men ak lira eke . Bada de ordea, bigarren mailako<br />

predika ak onar en di en arg men da ibo ba k, alegia ara i<br />

adi arekin era en diren eraik n a ka sa iboe akoak . Arg men ha ek,<br />

adi ara lea era ondoren har ko l ke e daiboa, ha da S-egi ran e a<br />

bera e lira eke PPak, lag n ailearekiko kom n ad raren bide da ibo<br />

kas a har d en DPak bai ik.<br />

Horrenbes e , lan hone an e skal i enki-predika ioaren jokaeraren berri<br />

ema en d en analisia e e ik, hi k n a g ie arako balio de akeen e a<br />

e skararen grama ikaren enbai p n ren ing r an argia eman de akeen<br />

'Predika ioaren Teoria Ba era ' ba eskaini d g la s e d g , lan honen<br />

helb r a soberan lor d g larik.

BIBLIOGRAFIA<br />

ABNEY, S . P . (1987) The English No m Phrase PhD . Indiana<br />

Uni ersi<br />

ALCINA, J. & BLECUA, J . Ma (1975) Gram ica espa ola . Ed.<br />

Ariel, Barcelona<br />

ALTUBE, S . (1929) 'Erderismos' E skera. X r ea I-IV enbakia<br />

ANDREWS, A. (1982) 'A no e on he cons i en s r c re of<br />

ad erbials and a iliaries' Ling is ic Inq ir . 13 . 313-317<br />

AOUN, J. & SPORTICHE, D . (1983) 'On he formal heor of<br />

go ernmen ' The Ling is ic Re ie 2.3 .<br />

AXULAR Gero . Villasan e ed. Jakin . (1976)<br />

AZKARATE, M . (1981) 'Word order and foc s in basq e' in<br />

Proceeding of he 12 h ann al mee ing of he Nor h Eas ern<br />

Ling is ic Socie Cambridge . 36-47 .<br />

(1988) ' Adi -elkar eak' E skal aindiaren<br />

LEF ba ordearen jard naldiak . 1988-X-1<br />

AZKUE, R.M . (1925) Morfolog a asca. La Gran Enciclopedia<br />

Vasca. Bilbo (1969)<br />

E skal aindia . Bilbo . (1984)<br />

(1905) Diccionario asco-espa ol franc s .<br />

BACH, E . (1981) 'Time, ense and aspec : a essa in english<br />

me aph sics' in P . Cole (ed .) Radical Pragma ics . Ne York<br />

Academic Press .<br />

BAKER,M . (1988) Incorpora ion: A Theor of Gramma ical<br />

F nc ion Changing. Uni ersi of Chicago Press. Chicago .<br />

BAYER, J. (1986) 'The Role of E en E pressions in Grammar'<br />

S dies in Lang age . 10 . 1-52<br />

BELLETTI, A . (1988) 'The Case of Unacc sa i es' Ling is ic<br />

Inq ir . 19, 1 . 1-34<br />

(1990) Generali ed Verb Mo emen . Aspec s of<br />

Verb S n a . Rosenberg & Sellier ed .<br />

BELLETTI, A . & RIZZI, L . (1988) 'Ps ch- erbs and 0- heor '<br />

Na ral Lang age and Ling is ic Theor . 6.291-352

BOLINGER, D . (1967) 'Essence and acciden : english analogs of<br />

hispanic SER-ESTAR' in B . Kachr (ed .), Iss es in<br />

Ling is ics. Papers in honor of Henr and Ren e Kahane,<br />

Uni ersi of Illinois-Press . 58-69 (1973)<br />

BOSQUE, I . (1989) Las ca egor as grama icales. Ed. S n esis .<br />

Madrid .<br />

(1990) 'Sobre el aspec o en los adje i os en los<br />

par icipios' in I . Bosq e (ed.) Tiempo aspec o en espa ol. Ed .<br />

C edra . Madrid .<br />

BOSSONG, G. (1984) 'Erga i i in basq e' Ling is ics . 22 . 341-<br />

392<br />

BRUCART, J .M. (1987) 'Pasi idad a rib ci n' Primer<br />

enc en ro de lingüis as fil logos de Espa a M ico .<br />

(argi ara agabea)<br />

BURZIO, L . (1981) In ransi i e erbs and I alian a iliaries . PhD .<br />

MIT .<br />

(1986) I alian S n a . A Go ernmen -Binding<br />

Approach. Ed. Reidel . S dies in Na ral Lang age<br />

Ling is ic Theor .<br />

CID, K . (1991) 'Ad erbs and par icles of change and con in a ion<br />

in Basq e' . EUROTYP Working Papers . V .1 . Johan an der<br />

A era (ed.) .<br />

CINQUE, G. (1990) ' Erga i e Adjec i es and he Le icalis<br />

H po hesis' . Na ral Lang age and Ling is ic Theor . 8(1) : 1-<br />

39 .<br />

CLEMENTS, J . CLANCY (1988) 'The seman ics and pragma ics<br />

of he Spanish cons r c ion'<br />

Ling is ics . 26 . 779-822 .<br />

CONTRERAS, H . (1987) 'Small Cla ses in spanish and english'<br />

Na ral Lang age and Ling is ic Theor .5 . 225-243 .<br />

CHENG, L . & DEMIRDASH (1991) 'E ernal Arg men s in<br />

Basq e' in Iss es on Basq e Ling is ics. Benjamin P blishing<br />

Co .<br />

CHOMSKY, N. (1970) 'Remarks on nominali a ions' in R .<br />

Jacobs & P . Rosemba m (ed .) Reading in Englilsh<br />

Transforma ional Grammar . Blaisdell, Wal ham, Mass .

Dordrech : Foris .<br />

(1981) Lec res on go ernmen and binding .<br />

(1986a.) Barriers. Cambridge, MA : MIT Press .<br />

(1986b .) Kno ledge of Lang age : I s Na re,<br />

Origin and Use .Praeger. Ne ork<br />

(1989) 'Sonie no es on Econom of Deri a ion<br />

and Represen a ion' Mi Working Papers in Ling is ics. Vol 10 .<br />

43-75 .<br />

(1992) 'A minimalis program for Ling is ic<br />

Theor ' MIT Occasional Papers in Ling is ics. N m 1 .<br />

Cambrigde MA .<br />

CHUNG, S . & Mc CLOSKEY, J . (1987)' Go ernmen , Barriers<br />

and Small Cla ses in Modern Irish' Ling isic Inq ir . 18, .173-<br />

238<br />

DAVIDSON, D . (1967) 'The logical Form of Ac ion Sen ences', in<br />

Nicholas Rescher (ed .), The Logic of Decision and Ac ion .<br />

Uni ersi of Pi sb rgh Press, 1967 . 81-95 .<br />

DE MIGUEL, E, (1990) El aspec o erbal en na gram ica<br />

genera i a del espa ol . PhD . Fac l ad de Filosof a Le ras .<br />

Uni ersidad A noma de Madrid.<br />

DEMONTE, V . (1987) 'C-command, Preposi ion and Predica ion'<br />

Ling is ic Inq ir . 18 . 147-157<br />

(1988) ' Remarcs on secondar predica es : c-<br />

command, e rac ion, and reanal sis' The Ling is ic Re ie . 6 .<br />

1-39<br />

(1989) Teor a Sin c ica : De las es r c ras a la<br />

Recci n . Ed. S n esis . Madrid (1989)<br />

(1991) ' Temporal and aspec al cons rain s on<br />

predica i e AP's' in H. Campos F . Mar ne Gil (eds) C rren<br />

S dies in Spanish Ling is ics .<br />

Diccionario Re ana de A oridades de la Leng a Vasca (DRAE)<br />

(1988) Ed. La Gran Enciclopedia Vasca .<br />

EGUZKITZA, A . (1981) 'On he so-called passi e in basq e'<br />

FLV. 13 (37) . 233-254

(1987) Topics on he s n a of basq e and romance .<br />

PhD . Uni ersi of California a Los Angeles. Reprod ced b<br />

he Indiana Uni ersi Ling is ic Cl b (1987) .<br />

ms. UPV/EHU<br />

(1990) 'Zenbai perpa s iki e skal grama ikan'<br />

EGUZKITZA, A. & O . de URBINA, J . (1987) 'Konfig ra ioak<br />

e skara ' in P . Salab r (ed .) E skal morfosin a ia e a<br />

fonologia e abaida gaiak . EHUko Argi arapen erbi ak<br />

EUSKALTZAINDIA (1985) E skal Grama ika Lehen Urra sak- I . .<br />

Ir ea (1985)<br />

II. Bilbo (1987)<br />

(1987) E skal Grama ika Lehen Urra sak-<br />

FABB, N . (1984) S n ac ic Affia ion . PhD. MIT<br />

FALK, J . (1979) SER ESTAR con a rib os adje i ales .<br />

Ano aciones sobre el empleo de la c p la en ca al n cas ellano .<br />

S ockholm : Almg is and Wiksell .<br />

FILLMORE, Ch . (1968) 'The case for Case' in E . Bach & R .<br />

Harmes (eds) (1968) Uni ersals in Ling is ic Theor . 1-90 .<br />

Hol , Rinehar & Wins on. Ne York.<br />

FUKUI, N . (1986) A Theor of Ca egor Projec ions and I s<br />

Applica ions. Ph D. MIT .<br />

FUKUI, N. & SPEAS, M . (1986) 'Specifiers and Projec ions'<br />

MIT Working Papers in Ling is ics . 8. 128-172 .<br />

GILI GAYA, S . (1961) C rso s perior de sin a is espa ola . Vo .<br />

Barcelona (1985)<br />

GOENAGA, P . (1980) Grama ika bidee an. Ed . Erein . Donos ia<br />

1980 .<br />

Nominali a ioa . PhD<br />

(1984) E skal Sin a ia Konplemen a ioa e a<br />

GRACIA i SOL , Ll. (1987) La Teoria Tem ica . PhD .<br />

P blicacions de la Uni ersi a A noma de Barcelona .<br />

Bella erra, 1987 .<br />

GRIMSHAW, J . (1979) 'Complemen Selec ion and he Le icon'<br />

Ling is ic Inq ir . 10.N .2 . 279-326 .

(1988) 'Adj nc s and Arg men S r c re' in<br />

Le icon Projec Working Papers . 21 . Cen er for Cogni i e<br />

Science of MIT Cambridge MA<br />

Cambridge . MA<br />

(1990) Arg men S r c re . The MIT Press .<br />

(1991) 'E en ed projec ions' ms .<br />

Ling is ics and Cogni i e Science Program and Cen er for<br />

Comple S s ems. Brandeis Uni ersi , Wal ham MA<br />

GRIMSHAW, J . & MESTER, A . (1988) 'Ligh Verbs and 0-<br />

marking' Ling is ic Inq ir . Vol . 19, N . 2. 205-232<br />

GRIMSHAW, J . & VIKNER, S . (1989) 'Obliga or Adj nc s and<br />

he s r c re of e en s' Paper presen ed o he Worshop on<br />

Le ical S r c re of he Groningen Conf rence on Kno ledge<br />

and Lang age .<br />

HALE, K. (1981) On he Posi ion of Walpiri in a T polog of he<br />

Base . Indiana Uni ersi Ling is ic Cl b. Bloomins on . Indiana<br />

(1983) 'Walpiri and he Grammar of Non-<br />

config ra ional Lang ages . Na ral Lang age and Ling is ic<br />

Theor . 1 . 5-47 .<br />

HALLIDAY, M .A.K. (1967) 'No es on Transi i i and, Theme in<br />

English ' (Par I) Jo rnal of Ling is ics . 3 . 37-81 .<br />

HANSSEN, F . (1913) Gram ica his rica de la leng a cas ellana.<br />

Halle (GDR)<br />

HERNANDEZ ALONSO, C. (1986) Gram ica f ncional del<br />

espa ol. Ed . Gredos . Madrid (1984)<br />

HERNANZ, M' Ll. (1988) En orno a la sin a is la sem n ica de<br />

los complemen os predica i os en espa ol' Es dis de Sin a is,<br />

Es di General, 8 (Colegi i ersi ari de Girona) 7-29<br />

(1991) 'Cons r cciones absol as<br />

e en os' . Primer Coloq io de Gram ica Genera i a . Miraflores<br />

de La Sierra . Madrid<br />

HERNANZ, M .Ll. & BRUCART, J.M. (1987) La sin a is: 1 .<br />

Principios e ricos de la oraci n simple . Ed. Cr ica<br />

HIGGINBOTHAM, J. (1985) 'On Seman ics' Ling is ic Inq ir .<br />

16, 4 . 547-593

(1987) ' El cida ion of Meaning' Le icon<br />

Projec Working Papers, 19, Cen er For Cogni i e Science MIT<br />

Cambridge MA<br />

HOEKSTRA, T. (1988) 'Small Cla se res l s' Ling a . . 74 . 101-<br />

139 .<br />

HORMSTEIN, N . & LIGHTFOOT, D . (1987) 'Predica ion and<br />

PRO' Lang age . 63 . 23-52 .<br />

HUALDE, J .I . (1986) 'Case Assignmen in Basq e' Jo rnal of he<br />

A lan ic Pro inces Ling is ic Associa ion . Re e de<br />

l'Associa ion de Ling is iq e des pro inces A lan iq es. Vol . 8 .<br />

44-71<br />

HUANG, C .-T .J . (1982) Logical Rela ions in Chinese and he<br />

Theor of Grammar . PhD . MIT.<br />

IRIGOIEN, A . (1985) 'E skara ko i en-sin agma m ga ailerik<br />

gabekoa ' E skera XXX (1).127-139 .<br />

JACKENDOFF, R. (1972) Seman ic In erpre a ion in Genera i e<br />

Grammar. MIT Press. Cambridge MA<br />

Press .<br />

(1977) X-bar s n a . Cambridge, MA : MIT<br />

(1987) 'The S a s of Thema ic Rela ions in<br />

Ling is ic Theor ' Ling is ic Inq ir . 18, 3 . 369-410<br />

JAEGGLI, O . (1986) 'Passi e' Ling is ic Inq ir . 17. 587-622 .<br />

JESPERSEN, O. (1924) The Philosoph of Grammar . (London :<br />

George Allen and Un in) .<br />

KAWAGUCHI, J . (1982) 'Q elq es probl mes aspec o-<br />

emporels des adjec ifs en fran ais' B lle in d' de e ling. Fr.<br />

16 . 1-28<br />

KAYNE, R . S . (1984) Conned edness and Binar Branching .<br />

Foris, Dordrech<br />

(1985) 'L'accord d par icipe pass en fran ais e<br />

en i alien' Mod les Ling is iq es. V .7, N. 1, 73-89<br />

(1991) 'Romance Cli ics, Verb mo emen and<br />

PRO' Ling is ic Inq ir . 22, 4 . 647-689<br />

KEYSER, S . J. & ROEPER, T . (1984) 'On he Erga i e and<br />

Middle Cons r c ions in English' Ling is ic Inq ir .15 . 381-<br />

416

KITAGAWA,Y. (1985) 'Small b Cla sal' CLS .21 . 210-220<br />

UCLA<br />

KRATZER, A . (1989) 'S age-Le el and Indi id al-Le el<br />

Predica es' in E . Bach, A .Kra er, and B . Par ee (eds .) .Papers<br />

on Q an ifica ion, NSF Repor . Uni ersi of Massach se s a<br />

Amhers .<br />

KURODA, Y . (1988) 'We her We Agree or No : Ro g h Ideas<br />

abo he Compara i e Grammar of English and Japanese'<br />

Ling is icae In es iga iones . 12. 1-47<br />

LAFITTE, P . (1944) Grammaire Basq e (Na arro Labo rdin<br />

li raire) . Elkar . Donos ia (1979)<br />

LAKA, I. (1988) 'Config ra ional heads in inflec ional<br />

morpholog : The s r c re of he inflec ed forms in basq e'<br />

ASJU (1988) XXII-2, 343-366<br />

(1990) N ga ion in s n a : On he na re off nc ional<br />

ca egories and projec ion MITWPL Diser a ion series,<br />

Cambridge MA<br />

(1991) The s r c re of Inflec ion : A case S d on X<br />

S n a . Uni ersi of Roches er .<br />

LAKA, I. & URIAGEREKA, J . (1987) 'Barriers on Basq e and<br />

Vice-Versa' Proceedings of NELS<br />

LE VIN. B . (1983) On he Na re of Erga i i . Ph D . MIT<br />

LEVIN, B . & RAPPAPORT, M .(1986)' The forma ion of<br />

Adjec i al Passi es' Ling is ic Inq ir . 17, 4 . 623-661<br />

LEVIN, L .S. & SIMPSON, J. (1981) 'Q irk Case and he<br />

S r c re of Icelandic Le ical En ries' CLS, 17 . 185-195 .<br />

LONGOBARDI, G. (1984) 'S alc ne propie della sin assi e<br />

della forma logica della frasi cop lari' ms . Pisa<br />

LUJAN, M . (1980) Sin a is sem n ica del adje i o . Ed . C edra .<br />

Madrid . 1980<br />

(1981) 'The Spanish Cop las as Aspec al Indica ors'<br />

Ling a . . 54 . 165-210<br />

LYONS, J. (1968) In rod cci n a la lingü s ica e rica . Ed .<br />

Teide . Barcelona (1981)

(1977) Sem n ica . Teide (1980)<br />

MALLEN, E. (1991) 'A s n ac ic anal sis of secondar<br />

predica ion in Spanish' Ling is ics. 27 . 375-403 .<br />

MANZINI, R. (1983) Res r c ring and Reanal sis . PhD. MIT<br />

MARANTZ, A .P. (1984) On he Na re of Gramma ical<br />

Rela ions . The MIT Press . Cambridge MA (1981 . r ean<br />

a rke riko PhD)<br />

MAY, R. (1977) The Grammar of Q an ifica ion. PhD . MIT<br />

(1985) Logical Form: I s S r c re and Deri a ion .<br />

MIT Press. Cambridge. Massach se s<br />

Mc. NULTY, E.M . (1988) The s n a of adj nc predica es. PhD<br />

The Uni ersi of Connec ic<br />

MICHELENA, A. (1978) 'Miscel nea Filol gica Vasca' Fon es<br />

Ling ae Vascon m ..X n 29<br />

MORENO, J .C . (1991) 'Once pon ime : o en a i e ni ersals<br />

of ad erbial q an ifica ion and heir pological conseq ences'<br />

E ro p Working Papers. V .1 Johan an der A era (ed .)<br />

Ad erbalia (1991)<br />

NAPOLI, D. J . (1989) Predica ion Theor . A case s d for<br />

inde ing heor . Cambridge Uni ersi Press . Cambridge<br />

s dies in ling is ics . 50<br />

NAVAS RUIZ, R. (1977) "Ser" "es ar" . El sis ema a rib i o<br />

del espa ol . Madrid. C.S .I .C .<br />

ODRIOZOLA, J . C . (1990) A larren kas -markad n adi kiak.<br />

Ph D . E skal Herriko Uniber si a ea .<br />

ODRIOZOLA, J . C. & ZABALA, I. (in progress) 'Basq e T e-<br />

cla ses and Gen- e-cla ses'<br />

ORTIZ de URBINA, J. (1983) 'Emp ca egories and foc s in<br />

basq e' S dies in he Ling is ic Sciences. Vol 13, N .1 . 183-<br />

156<br />

(1986) Some Parame ers in he Grammar of<br />

Basq e . PhD of he Uni ersi of Illinois a Urbana-<br />

Champaing .<br />

(1987) 'Kas -e arke a e a e -erga ibi a ea<br />

e skara ' Sin a i ara oak . EHU Argi arapen Zerbi a. 35-48

XXIII-1 , 327-351<br />

(1989) 'Konfig ra ionali a ea ' ASJU,<br />

O . de URBINA, J. & URIBETXEBARRIA, M. (1991) 'Par icipial<br />

Predica ion in Basq e' . ASJU. Gehiagarriak, XIV . Memoriae<br />

L. Mi elena Magis ri Sacr m . J .A . Lakarra (ed .) (1991)<br />

Oro ariko E skal Hi egia (OEH) (1987) E skal iandia . Bilbao<br />

1987 .<br />

OSA, E . (1990) E skararen Hi ordena kom nika io ereginen<br />

ara era . EHUko argi arapen erbi a (1988 a rke riko<br />

PhD) .<br />

OYHARÔABAL, B . (1990) 'S r c ral and inheren Case<br />

Marking : Erga i i in Basq e' m.s .<br />

PERLMUTTER, D. (1978) 'Impersonal Passi es and he<br />

Unacc sa i e H po hesis' in J . Jaeger e . al . (eds.) BLS 4 . 157-<br />

189<br />

PESETSKY, D . (1982) Pa hs and Ca hegories. Ph D . MIT<br />

(1987) 'Binding Problems i h E periencer Verbs'<br />

Ling is ic Inq ir . Vol. 18 . N . 1 . 126-140<br />

PICALLO, M .C . (1992) 'Nominals and Nominali a ion in<br />

Ca alan' Prob s.<br />

POLLOCK, J-Y. (1989) 'Verb Mo emen , Uni ersal Grammar,<br />

and he S r c re of IP' Ling is ic Inq ir . 20, 3 . 365-424<br />

PORROCHE, M. (1988) Ser, es ar erbos de cambio . Ed . Arco<br />

Libros S.A . Madrid (1988)<br />

PUSTEJOVSKY, J . (1988) 'The geome r of e en s' in C . Tenn<br />

(ed.) S dies in Genera i e Approaches o Aspec . Le icon<br />

Projec Working Papers. 24. Cambridge . MIT . 19-40 .<br />

RADFORD, A . (1988a.) 'Small childrens small cla ses'<br />

Tansac ions of he Philological Socie . Vol 86 :1 . 1-43<br />

(1988b .) Transforma ional Grammar. A firs<br />

Co rse . Cambridge Te books in Ling is ics . Canbridge<br />

Uni ersi Press .<br />

RAE (1973) Esbo o de na n e a gram ica de la leng a espa ola.<br />

Madrid. Espasa-calpe .<br />

RAPOPORT, T . R . (1987) Cop lar, Nominal, and Small Cla ses:<br />

A s d of Israeli Hebre . Ph D. MIT .

RAPOSO, E . (1987) 'Case Theor and Infl- o Comp : The Inflec ed<br />

Infini i e in E ropean Por g ese' Ling is ic Inq ir . 18, 1 . 85-<br />

109<br />

RAPOSO, E. & URIAGEREKA, J . (1990) 'Long-Dis ance Case<br />

Assignmen ' Ling is ic Inq ir 21,4 . 505-537 .<br />

REBUSCHI, G . (1978) 'A o r d passif e de l'an ipassif en<br />

basq e bisca en' LACITO-doc men s E rasie,3 Rela ions<br />

Predica -Ac an s dans les lang es de pes di ers . SELAF . Paris<br />

de Paris VII<br />

2 .545-558<br />

(1982) S r c re de l' nonc en baq e . PhD . Uni .<br />

(1983) 'A o r d parfai e d passif basq es' Mer.<br />

(1984) 'On he non-config ra ionali of Basq e<br />

and sonie rela ed fenomena' ASJU, XXIV-2 . 1990. 351-384.<br />

(1985a.) 'Posi ions, config ra ions e classes<br />

sin a iq es. Aspec s de la cons r c ion de la Phrase simple en<br />

basq e' . E skera . 30(1) . 117-128<br />

(1985b .) 'Th orie d liage e lang es noconfig<br />

ra ionnelles : Q elq es donn es d basq e na arre-<br />

labo rdin' E skera, 30(2) . 389-433 .<br />

(1986a) 'Theorie d liage, diachronie e<br />

enon ia ion : s r les anaphores possessi es d basq e' ASJU .<br />

1986 . 325-341 .<br />

(1986b) 'S je o, erga i idad no-<br />

config racionalidad; l gar del e skera en la ipolog a generai a'<br />

E skal Sin a iaren enbai ara o . EHU Argi arapen Zerbi a. 9-<br />

56<br />

(1986c) 'Po r ne repr sen a ion s n a iq e d ale :<br />

s r c re sin agma iq e e s r c re le ical en basq e' ASJU<br />

XX-3<br />

(1989a) 'La problema iq e de la locali dans<br />

la h orie d liage' Sin a i Teoria e a e skara . EHU Argi arapen<br />

erbi a 121-142<br />

(1989b) 'Is here a VP in Basq e?'<br />

Config ra ionali he T polog of Asime ries . Foris<br />

Dordrech .

(1989c) 'Binding a LF s Obliga or<br />

(Co n er-) coinde a ion a S-s : a case s d ' ms .<br />

REINHART, T. (1976) The S n ac ic Domain ofAnaphora . PhD .<br />

MIT<br />

RIJK, R.P . de (1969) 'Is Basq e an SOV lang age?' FLV I , 3 .<br />

319-352<br />

(1972) S dies in basq e s n a : rela i e cla ses.<br />

PhD. MIT . Cambridge MA . Chicago Which H n : Papers from<br />

he Rela i e cla se Fes i al Chicago L .S .<br />

(1978) 'Topic fron ing, foc s posi ioning and he<br />

na re of he erb phrase in basq e' in F . Jensen (ed .) S dies in<br />

fron ing, leiden, Pe er de Ridder Press . 81-112 .<br />

RIZZI, L. (1986a.)'N ll Objec s in I alian and he Theor of pro'<br />

Ling is ic Inq ir . Vol 17, N .3, 501-557 .<br />

(1986b .) 'On he s a s of S bjec Cli ics in<br />

Romance' in O . Jaeggli & C . Sil a-Cor al n (eds .) S dies in<br />

Romance Ling is ics. Foris . 391-419 .<br />

ROBERTS, I. G . (1985) The represen a ion of implici and<br />

de hema i ed s bjec s . Ph D . Fac l of he Grad a e School<br />

Uni ersi of So herm California .<br />

ROEPER, Th . (1987) 'Implici Arg men s and he Head-<br />

Complemen Rela ion' Ling is ic Inq ir , Vol 18 . N . 2 . 267-<br />

310<br />

(1990) 'Implici Arg men s and Implici Roles : Ho<br />

he a-roles become s n ac ic' in Seman ics and he Le icon j .<br />

P s ejo sk (ed .) Reidel<br />

ROTHSTEIN, S .D. (1983) The s n ac ic forms of predica ion .<br />

PhD. MIT<br />

SAFIR, M . (1983) 'On small cla ses as cons i en s' Ling is ic<br />

Inq ir . 14 . 730-735 .<br />

SALABURU, P . (1986) 'La eor a del ligamien o en la leng a<br />

asca' ASJU. XX-2 . 359-412 .<br />

(1987a) 'E skal Perpa saren egi ra' in P .<br />

Salab r (ed .) E skal Morfosin a ia e a Fonologia e abaida<br />

gaiak. EHU Argi arapen Zerbi a. 103-128

(1987b) 'IS-ren m gimend a'in P. Salab r (ed .)<br />

Sin a i ara oak. EHU Argi arapen Zerbi a 66-79<br />

(1987c) 'Ka egoria ga a ak e a ka egoria isilak'<br />

in P . Salab r (ed .)Sin a i ara oak. EHU Argi arapen Zerbi a<br />

13-34<br />

(1989a) 'Ara ak e a baldin ak(H)' in P . Salab r<br />

(ed.)Sin a i eoria e a e skara. EHU Argi arapen Zerbi a. 31-<br />

53 ;<br />

foco en asco' FLV. 53 . 7-26<br />

(1989b) 'El mo imien o de las frases-QU el<br />

(1990) 'E skararen Konfig ra ionali a ea '<br />

Pa i Al nari Omenaldia . M ndai . Uni ersidad de De s o .<br />

SALABURU, P . & KINTANA, X. (1984) E skara hobean hobe.<br />

EHUko argi arapen erbi a. Bilbo . (1984)<br />

SALTARELLI, M. (1988) Basq e . Coom Helm Descrip i e<br />

Grammar series .<br />

SARASOLA, I . (1977) 'Sobre la bipar ici n inicial en el an lisis de<br />

cons i en es' ASJU XI<br />

(1982) Ga rko e skara ida iaren mai as n-<br />

hi egia. . Gip koako A rre ki K a Probin iala .<br />

SCHEIN, B . (1982) 'Small Cla ses and Predica ion' ma . MIT<br />

SIMPSON, J . (1983) 'Res l a i es' in L . Le in, M. Rapapor<br />

and A. Zaenen (eds .) Papers in Le ical -f nc ional Grammar.<br />

Blooming on:IULC . 143-157 .<br />

SPEAS, M .J . (1986) Adj nc ions and Projec ions in Sin a .<br />

PhD. MIT<br />

SPORTICHE, D . (1988) ' A Theor of Floa ing Q an ifiers and i s<br />

Corolaries for Cons i en S r c re' Ling is ic Inq ir , 19 .<br />

425-449<br />

STOWELL, T . (1981) Origins of Phrase S r c re. Ph D. MIT<br />

Re ie . 2 . 285-312<br />

(1983) 'S bjec s Across Ca egories' The Ling is ic<br />

(1991) 'Small Cla se Res r c ring' in Rober<br />

Freidin (ed .) Principles and Parame ers in Compara i e<br />

Grammar. The MIT Press. Cambridge MA

SUÑER, A . (1990) La predicaci n sec ndaria en espa ol . . PhD.<br />

Uni ersi a A noma de Barcelona .<br />

TENNY, C . (1987) Gramma icali ing aspec and affec edness. Ph<br />

D. MIT .<br />

TORREGO, E . (1984) 'On In ersion in Spanish and some of i s<br />

Effec s' Ling is ic Inq ir . 15. 103-129 .<br />

(1989) 'Unerga i e- nacc sa i e al erna ions in<br />

Spanish' MIT Working Papers in Ling is ics, .10 . 253-272<br />

TRASK, R.C . (1981) S nchronic and Diachronic s dies in he<br />

grammar of Basq e . PhD . The Uni ersi of London.<br />

(1985) 'The basq e passi e: A correc descrip i e'<br />

Ling is ics . 23 . 985-991<br />

TXILARDEGI (1977) 'L'emploi de l'indefini en so le in' FLV.<br />

IX<br />

Donos ia<br />

(1978) E skal Grama ika . Ediciones Vascas .<br />

URIAGEREKA, J. (1991) 'The s n a of Mo emen in Basq e'<br />

ms . Uni ersi of Mar land.<br />

URIBE-ETXEBARRIA, M . (1989) 'Agreemen and Small Cla ses<br />

in Basq e' ms . Uni ersi of Conne ic .<br />

Van VOORST, J . (1986) E en S r c re . PhD . School of<br />

Grad a e School of Grad a e S dies and Research of he<br />

Uni ersi of O a a .<br />

VENDLER, Z . (1967) Ling is ics in Philosoph . I aca (Ne<br />

York) . Cornell Uni ersi Press .<br />

VESTEGAARD, T . (1977) Preposi ion Phrases and Preposi ional<br />

Verbs . Mo on, The Hag e .<br />

VILLASANTE, L . (1980) Sin a is de la oraci n simple. Ed.<br />

Fraciscana . O a e (1980)<br />

WILLIAMS, E .S . (1980) 'Predica ion' Ling is ic Inq ir . 11 .<br />

203-237 .<br />

Inq ir . 11 . 203-238 .<br />

(1983) 'Again s Small Cla ses' Ling is ic<br />

ZABALA, I.& ODRIOZOLA, J .C . (1989) 'Como ga elera ko<br />

j n agail arenkiko in erferen ian sar riko a rib ioaren<br />

esparr ko egi rak' E skera XXXIV (2) . 597-620

ZAGONA, K. (1982) Go ernmen and Proper Go ernmen of<br />

Verbal Projec ions. Ph D . Uni ersi of Washing on .<br />

ZUBIZARRETA,M.L . (1985) 'The Rela ion be een<br />

Morphophonolog and Morphos n a : The Case of Romance<br />

Ca sa i es' Ling is ic Inq ir . 16, 2. 247-289<br />

ZYSTAR, J.C . (1977) (1978) 'Sobre el pasi o asco' E skera .<br />

22. 477-498 e a FLV . 10 .

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!