moqalaqeoba da moqalaqeobis arqona saxelmZRvanelo - Inter ...
moqalaqeoba da moqalaqeobis arqona saxelmZRvanelo - Inter ...
moqalaqeoba da moqalaqeobis arqona saxelmZRvanelo - Inter ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>moqalaqeoba</strong> <strong>da</strong> <strong>moqalaqeobis</strong> <strong>arqona</strong><br />
<strong>saxelmZRvanelo</strong> parlamentarebisTvis
SeniSvna<br />
es <strong>saxelmZRvanelo</strong> momzad<strong>da</strong> saparlamentTaSoriso kavSiris<br />
demokratiisa <strong>da</strong> a<strong>da</strong>mianis uflebaTa mudmivi komitetis<br />
biurosTan TanamSromlobiT.<br />
kvleva <strong>da</strong> analizi: qerol beCelori (Carol Batchelor) <strong>da</strong><br />
filip leklerki (Philippe Leclerc) (gluki)<br />
teqstis avtori: merilin eqironi (Marilyn Achiron)<br />
sare<strong>da</strong>qcio kolegia:<br />
gluki: erika feleri (Erika Feller),<br />
filip leklerki (Philippe Leclerc),<br />
xose riera (Jose Riera) <strong>da</strong> sara baSeti (Sara Baschetti)<br />
saparlamentTaSoriso kavSiri:<br />
anders b. jonsoni (Anders B. Johnsson) <strong>da</strong><br />
karin jebri (Kareen Jabre)<br />
originali versiis ena: inglisuri<br />
garekanis dizaini: Jak vandfliu (Jacques Wandfluh),<br />
Studio Infographie, Sveicaria<br />
<strong>da</strong>beWdilia saqarTveloSi<br />
2
winasityvaoba<br />
„yovel a<strong>da</strong>mians aqvs <strong>moqalaqeobis</strong> ufleba. ar SeiZleba TviTneburad CamoerTvas<br />
vinmes <strong>moqalaqeoba</strong> an <strong>moqalaqeobis</strong> Secvlis ufleba“. es lakonuri<br />
debulebebi 1948 wlis a<strong>da</strong>mianis uflebaTa sayovelTao deklaraciis me-15 muxli<strong>da</strong>n<br />
yovel pirs, mTel msoflioSi, saxelmwifosTan samarTlebrivi kavSiris<br />
uflebas aniWebs. <strong>moqalaqeoba</strong> anu erovneba (es ori cneba am <strong>saxelmZRvanelo</strong>Si,<br />
iseve, rogorc saerTaSoriso samarTalSi, urTierTSenacvlebadi terminebia)<br />
pirs ara marto TviTidentificirebis saSualebas aZlevs, aramed aniWebs<br />
saxelmwifo <strong>da</strong>cvas <strong>da</strong> sxva mraval samoqalaqo Tu politikur uflebas; Sesabamisad,<br />
<strong>moqalaqeoba</strong> ganimarteba, rogorc „ufleba, gqondes uflebebi“.<br />
miuxe<strong>da</strong>vad imisa, rom arsebobs saerTaSoriso samarTlis norma, romelic<br />
Seexeba <strong>moqalaqeobis</strong> miRebas, <strong>da</strong>kargvas an masze uaris Tqmas, milionobiT<br />
a<strong>da</strong>miani msoflioSi kvlavac <strong>moqalaqeobis</strong> gareSe rCeba. isini <strong>moqalaqeobis</strong><br />
armqone pirebi arian. <strong>moqalaqeobis</strong> <strong>arqona</strong> sxva<strong>da</strong>sxva mizeziT SeiZleba iyos<br />
gamowveuli, maT Sorisaa kanonTa kolizia, teritoriis ga<strong>da</strong>cema, saojaxo<br />
samarTali, administraciuli praqtika, diskriminacia, <strong>da</strong>uregistrirebeli<br />
Sobadoba, denacionalizacia (anu saxelmwifos mier pirisTvis <strong>moqalaqeobis</strong><br />
CamorTmeva) <strong>da</strong> piris mier <strong>moqalaqeoba</strong>ze (saxelmwifos <strong>da</strong>cvaze) uari.<br />
msoflioSi <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa didi nawili iZulebiTi ga<strong>da</strong>adgilebis<br />
msxverplia. is pirebi, vinc iZulebulni xdebian <strong>da</strong>tovon sakuTari<br />
saxlebi, <strong>moqalaqeobis</strong> <strong>da</strong>kargvis riskis winaSe dgebian, gansakuTrebiT maSin,<br />
rodesac maT ga<strong>da</strong>adgilebas Tan axlavs, an Semdgom mohyveba, teritoriuli<br />
sazRvrebis ga<strong>da</strong>nawileba. Tavis mxriv, <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirebi <strong>da</strong> is<br />
pirebi, romelTac CamoerTvaT <strong>moqalaqeoba</strong>, aseve arian xSirad iZulebulni<br />
<strong>da</strong>tovon mudmivi sacxovrebeli adgili. swored ltolvilTa mdgomareobasTan<br />
am msgavsebam gamoiwvia gaeros generaluri asambleis mier gaeros ltolvilTa<br />
umaRlesi komisrisTvis (gluki) pasuxismgeblobis <strong>da</strong>kisreba <strong>da</strong> <strong>moqalaqeobis</strong><br />
arqonis prevenciasa <strong>da</strong> <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa raodenobis Semcirebaze<br />
zrunva.<br />
bolodroindeli monacemebis Tanaxmad, <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa ricxvi<br />
mTel msoflioSi 11 milions aRwevs. Tumca es mxolod varaudia. organizaciebisaTvis<br />
metismetad Zneli aRmoCn<strong>da</strong> <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa Sesaxeb<br />
sruli informaciis Segroveba, radgan <strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobis koncefcia<br />
qveynebs Soris jerac kamaTis sagnad rCeba; mTavrobebi xSirad Tavs ikaveben,<br />
gaavrcelon informacia <strong>moqalaqeobis</strong> armqoneTa Sesaxeb; isic sagulisxmoa,<br />
rom <strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobis problema saerTaSoriso sazogadoebis dRis<br />
wesrigSi aqtualurad ar iTvleba.<br />
Tumca bolo wlebSi saerTaSoriso sazogadoebisTvis naTeli gax<strong>da</strong>, rom a<strong>da</strong>mianis<br />
uflebebis <strong>da</strong>cva gvexmareba Tavi<strong>da</strong>n aviciloT masobrivi <strong>da</strong> iZulebiTi<br />
ga<strong>da</strong>adgilebebi. analogiurad, arsebuli principebis safuZvelze saerTa-<br />
Soriso xelSekrulebebSi SeiniSneba mzardi tendencia imis Segnebisa, rom<br />
saxelmwifoebi valdebulni arian ga<strong>da</strong>Wran <strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobis problema.<br />
mTavrobebma un<strong>da</strong> aRiaron, rogorc formalurad, aseve praqtikulad, rom<br />
maT ara aqvT ufleba moqalaqebrivi privilegiebi CamoarTvan an SeuzRudon<br />
im pirebs, romelTac SeuZliaT <strong>da</strong>a<strong>da</strong>sturon sakuTar qveyanasTan utyuari<br />
<strong>da</strong> efeqturi kavSiri.<br />
3
<strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa raodenobis Semcirebis an aRmofxvris sakiTxisadmi<br />
parlamentarTa <strong>da</strong>mokidebulebis gamoxatvis saukeTeso saSualebaa<br />
saerTaSoriso samarTlis Sesabamisi iseTi erovnuli kanonmdeblobis miReba,<br />
romelic iZleva garantias, rom arc erT pirs TviTneburad ar CamoerTmeva<br />
<strong>moqalaqeoba</strong>; rom pirebs mieniWebaT <strong>moqalaqeoba</strong> im pirobebSic, rodesac<br />
sxva dros <strong>moqalaqeobis</strong> gareSe <strong>da</strong>rCebodnen <strong>da</strong> rom isini, vinc kvlavac <strong>moqalaqeobis</strong><br />
armqoneni arian an momavalSi iqcevian aseTebad, uzrunvelyofilni<br />
iqnebian saTanado <strong>da</strong>cviT. parlamentarebs agreTve SeuZliaT Seasrulon<br />
mniSvnelovani saze<strong>da</strong>mxedvelo roli, raTa saxelmwifos politikam uneblieT<br />
an mizanmimarTulad ar warmoSvas <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirebi; agreTve,<br />
mouwodon mTavrobebs <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa sakiTxebis ga<strong>da</strong>wyvetisken<br />
<strong>da</strong> aamaRlon TavianTi amomrCevlebis/sazogadoebis cnobiereba <strong>moqalaqeobis</strong><br />
uqonlobis problemebTan <strong>da</strong>kavSirebiT.<br />
winamdebare <strong>saxelmZRvanelo</strong> asaxavs am sakiTxTan <strong>da</strong>kavSirebul problemebs,<br />
gvTavazobs mogvarebis SesaZlo variantebs <strong>da</strong> im nabijebs, romelnic parlamentis<br />
wevrebma SeiZleba ga<strong>da</strong>dgan <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa raodenobi<strong>da</strong>n<br />
gamomdinare. imedi gvaqvs, rom es <strong>saxelmZRvanelo</strong> <strong>da</strong>xmarebas gauwevs parlamentarebs,<br />
raTa ga<strong>da</strong>dgan saWiro nabijebi msoflioSi milionobiT kacis,<br />
qalisa <strong>da</strong> bavSvis cxovrebze uaryofiTi gavlenis mqone <strong>moqalaqeobis</strong> arqonis<br />
fenomenis Semcirebisa <strong>da</strong> sabolood aRmofxvris saqmeSi.<br />
antonio guteriSi<br />
gaerTianebuli erebis<br />
ltolvilTa umaRlesi komisari<br />
anders b. jonsoni<br />
generaluri mdivani<br />
saparlamentTaSoriso kavSiri<br />
4
sarCevi<br />
SeniSvna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2<br />
winasityvaoba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3<br />
Sesavali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6<br />
Tavi 1: saerTaSoriso samarTlebrivi baza <strong>moqalaqeobis</strong> uflebasa<br />
<strong>da</strong> <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa ricxvis SemcirebasTan<br />
<strong>da</strong>kavSirebiT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9<br />
Tavi 2: <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa identificireba <strong>da</strong> <strong>da</strong>cva . . . . 19<br />
Tavi 3: <strong>moqalaqeobis</strong> arqonis mizezebis aRmofxvra . . . . . . . . . . . . 30<br />
Tavi 4: glukis roli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47<br />
Tavi 5: rogor SeuZliaT parlamentarebs <strong>da</strong>xmareba . . . . . . . . . . . 53<br />
<strong>da</strong>narTi 1: <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa statusis Sesaxeb<br />
1954 wlis gaeros konvenciis wevri saxelmwifoebi . . . . 59<br />
<strong>da</strong>narTi 2: <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa ricxvis Semcirebis<br />
Sesaxeb 1961 wlis gaeros konvenciis wevri<br />
saxelmwifoebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61<br />
<strong>da</strong>narTi 3: SeerTebis samodelo dokumentebi . . . . . . . . . . . . . . . 62<br />
<strong>da</strong>narTi 4: glukis warmomadgenlobebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64<br />
mokled glukisa <strong>da</strong> saparlamentTaSoriso kavSiris Sesaxeb . . 73<br />
5
Sesavali<br />
Cven, moqalaqeebi, Cveulebriv vsargeblobT im ufleba_movaleobebiT, rasac<br />
<strong>moqalaqeoba</strong> gvaniWebs. umetes Cvengans SeuZlia bavSvi Seiyvanos skolaSi,<br />
avadmyofobis dros miiRos samedicino <strong>da</strong>xmareba, Seitanos ganacxadi <strong>da</strong>saqmebis<br />
Taobaze <strong>da</strong> airCios warmomadgeneli xelisuflebaSi. Cven vgrZnobT, rom<br />
gvaqvs Cveni adgili im qveyanaSi, romelSic vcxovrobT; Cven vgrZnobT, rom<br />
vekuTvniT raRac ufro dids, vidre Cvenive sakuTari Tavia.<br />
magram rogor cxovrobs is, visac ar gaaCnia <strong>moqalaqeoba</strong>, anu <strong>moqalaqeobis</strong><br />
armqone piria? <strong>moqalaqeobis</strong> gareSe pirs ara aqvs arCevnebSi monawileobis<br />
ufleba im qveyanaSi, romelSic is cxovrobs; ara aqvs samgzavro sabuTze<br />
ganacxadis Setanis an qorwinebis registraciis ufleba. zogierT SemTxvevaSi,<br />
piri, romelsac ar gaaCnia <strong>moqalaqeoba</strong> <strong>da</strong> imyofeba Tavisi warmoSobis an yofili<br />
sacxovrebeli qveynis farglebs gareT, SesaZlebelia didi xniT <strong>da</strong>akavon,<br />
Tu qveyana mas ukan <strong>da</strong>brunebaze uars ganucxadebs. xSirad pirebs, romelTac<br />
ar SeuZliaT sakuTar qveyanasTan samarTlebrivi kavSiris <strong>da</strong>mtkiceba, uars<br />
eubnebian iseT fun<strong>da</strong>mentur uflebebze, rogoricaa ganaTlebis, samedicino<br />
<strong>da</strong>xmarebisa <strong>da</strong> <strong>da</strong>saqmebis ufleba.<br />
`mtkice uari im qveynisgan, sa<strong>da</strong>c vcxovrob; mtkice uari im qveynisgan, sa<strong>da</strong>c<br />
<strong>da</strong>vibade; mtkice uari im qveynisgan, sai<strong>da</strong>nac Cemi mSoblebi arian; gamudmebiT<br />
mosmena „Sen Cven ar gvekuTvni!“ mgonia, rom arafers warmovadgen <strong>da</strong> saerTod<br />
ar vici, risTvis vcxovrob. roca <strong>moqalaqeobis</strong> armqone piri xar, yovelTvis<br />
sakuTari usargeblobis gancdiT xar garemoculi.“<br />
lara, yofili <strong>moqalaqeobis</strong> armqone piri<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobis Sesaxeb 2003 wels glukis mier warmoebuli kvleva<br />
a<strong>da</strong>sturebs, rom msoflioSi ar arsebobs arc erTi regioni, romelic ar<br />
dgas im problemebis winaSe, romlebsac <strong>moqalaqeobis</strong> <strong>arqona</strong>mde mivyavarT.<br />
msoflioSi <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa zusti ricxvi ucnobia, radgan<br />
saxelmwifoebs xSirad ar surT an ar SeuZliaT <strong>da</strong>zustebuli monacemebis mowodeba;<br />
mxolod ramdenimes gaaCnia <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa registraciis<br />
meqanizmi. saxelmwifoebs maT teritoriaze mcxovreb <strong>moqalaqeobis</strong> armqone<br />
pirTa raodenobis Sesaxeb informaciis mowodebis pir<strong>da</strong>piri valdebuleba<br />
ar akisriaT. glukis SefasebiT, msoflioSi milionobiT a<strong>da</strong>miani cxovrobs<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> gareSe.<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> <strong>arqona</strong>, romelic pirvelad me-20 saukunis pirvel naxevarSi<br />
cnes globalur problemad, SesaZloa warmoiSvas saxelmwifoebs Soris pirebis<br />
samarTlebriv identificirebasTan <strong>da</strong>kavSirebuli <strong>da</strong>vis, saxelmwifoTa<br />
<strong>da</strong>Slis, sazogadoebis SigniT garkveul jgufTa xangrZlivi izolirebis an<br />
individebis Tu pirTa jgufebisTvis <strong>moqalaqeobis</strong> CamorTmevis Sedegad.<br />
Cveulebriv, <strong>moqalaqeobis</strong> <strong>arqona</strong> asocirdeba saerTaSoriso urTierTobebSi<br />
Zireuli cvlilebebis periodebTan. saerTaSoriso sazRvrebis xelaxali ga<strong>da</strong>nawileba,<br />
saxelmwifo liderebis mier politikuri sistemebiT manipulireba<br />
sa<strong>da</strong>vo politikuri miznebis misaRwevad <strong>da</strong>/an <strong>moqalaqeobis</strong> miniWebaze uari an<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> CamorTmeva rasobrivi, religiuri <strong>da</strong> eTnikuri umciresobebis<br />
6
gamoricxvis <strong>da</strong> izolirebis mizniT _ <strong>moqalaqeobis</strong> arqonis mizezi aRmoCn<strong>da</strong><br />
msoflios yvela nawilSi. bolo 20 wlis manZilze SeiniSneba im pirTa ricxvis<br />
zr<strong>da</strong>, romelTac CamoerTvaT <strong>moqalaqeoba</strong> an ver SeZles <strong>moqalaqeobis</strong> miReba.<br />
Tu aseTi mdgomareoba kvlav gagrZe ldeba, am mosaxleobaSi uuflebobis<br />
gancdis gaRrmaveba maT ga<strong>da</strong>adgilebas gamoiwvevs.<br />
„<strong>moqalaqeobis</strong> warTmeva samyaros warTmevis tolfasia; es niSnavs junglebSi<br />
<strong>da</strong>brunebas gamoqvabulis binadris an veluris msgavsad... a<strong>da</strong>mians, romelsac<br />
araferi gaaCnia sakuTari vinaobis gar<strong>da</strong>, <strong>da</strong>karguli aqvs yvela is Tviseba,<br />
rac sxva a<strong>da</strong>mianebs miscems saSualebas, moepyran mas rogorc pirovnebas...<br />
maT SeiZleba ise icxovron <strong>da</strong> <strong>da</strong>ixocon, rom aranairi kvali ar <strong>da</strong>tovon,<br />
wvlili ar Seitanon sazogadoebaSi.“<br />
hana arendti, totalitarizmis sawyisebi<br />
winamdebare <strong>saxelmZRvanelo</strong>s mizania, parlamentarebs miawodos detaluri<br />
informacia im saerTaSoriso principebis Sesaxeb, romlebic aregulireben<br />
<strong>moqalaqeoba</strong>sa <strong>da</strong> <strong>moqalaqeobis</strong> <strong>arqona</strong>s. saerTaSoriso samarTali saxelmwifoebs<br />
aZlevs farTo uflebamosilebas, gansazRvron, Tu vin arian maTi<br />
moqalaqeebi <strong>da</strong> <strong>da</strong>adginon pirobebi, ris safuZvelzec moxdeba <strong>moqalaqeobis</strong><br />
miReba, <strong>da</strong>kargva <strong>da</strong> SenarCuneba. me-20 saukuneSi a<strong>da</strong>mianis uflebaTa principebis<br />
ganviTarebam SezRu<strong>da</strong> saxelmwifoebis es uflebamosileba im SemTxvevebSi,<br />
rodesac mosalodnelia <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa ricxvis gazr<strong>da</strong> <strong>da</strong>/an<br />
Tu mis gamoyenebas diskriminaciuli xasiaTi aqvs.<br />
miuxe<strong>da</strong>vad imisa, rom saxelmwifoebi erTad cdiloben <strong>moqalaqeobis</strong> <strong>arqona</strong>sTan<br />
<strong>da</strong>kavSirebuli problemebis mogvarebas, mTel msoflioSi kvlavac<br />
milionobiT a<strong>da</strong>miani rCeba <strong>moqalaqeobis</strong> gareSe. winamdebare <strong>saxelmZRvanelo</strong><br />
ixilavs moqalqeobis armqone pirTa ufleba_movaleobebs saerTaSoriso<br />
kanonmdeblobis kvalobaze; kerZod, <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa statusis<br />
Sesaxeb 1954 wlis konvenciis mixedviT. (glukis Zalisxmevis miuxe<strong>da</strong>vad, 1954<br />
wlis konvenciis ratificireba moaxdina an mas SeuerT<strong>da</strong> mxolod 60 saxelmwifo;<br />
Se<strong>da</strong>rebisTvis, ltolvilTa statusis Sesaxeb 1951 wlis konvenciisa<br />
<strong>da</strong>/an 1967 wlis oqmis ratificireba moaxdina an SeuerT<strong>da</strong> 146 saxelmwifo)<br />
<strong>saxelmZRvanelo</strong> yuradRebas amaxvilebs aseve <strong>moqalaqeobis</strong> arqonis gamomwvev<br />
mTavar mizezebze <strong>da</strong> msjelobs, Tu rogor un<strong>da</strong> uzrunvelyon mTavrobebma,<br />
rom erovnuli kanonmdeblobis ganxorcieleba ar iqces moqalqeobis uqonlobis<br />
mizezad.<br />
gluki aris gaeros saagento, romelsac <strong>da</strong>valebuli aqvs, xeli Seuwyos <strong>moqalaqeobis</strong><br />
armqone pirTa raodenobis Semcirebas <strong>da</strong> <strong>da</strong>xmareba aRmouCinos<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> amrqone pirebs am statusis mopovebaSi. winamdebare saxelmZ-<br />
Rvanelo aRwers, Tu ras akeTebs gluki Tavis misiis ukeT Sesasruleblad.<br />
igi aseve gvTavazobs im praqtikul nabijebs, romlebic SeiZleba ga<strong>da</strong>dgan<br />
parlamentarebma <strong>moqalaqeobis</strong> armqoneTa ricxvis Sesamcireblad; kerZod,<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb qveynis kanonmdeblobis ga<strong>da</strong>xedva <strong>da</strong> saWiroebis SemTxvevaSi<br />
masSi cvlilebebis Setana; mTavrobis winaSe Suamdgomloba moqalqeobis<br />
armqone pirTa Sesaxeb saerTaSoriso xelSekrulebebTan mierTebaze <strong>da</strong><br />
moqalqeobis <strong>arqona</strong>sTan <strong>da</strong>kavSirebuli problemebis Sesaxeb sazogadoebis<br />
cnobierebis asamaRleblad saWiro qmedebebis ganxorcieleba.<br />
7
<strong>saxelmZRvanelo</strong> aseve gvTavazobs im pozitiur magaliTebsac, Tu <strong>moqalaqeobis</strong><br />
uqonlobis rogori rTuli SemTxvevebi mogvar<strong>da</strong> <strong>da</strong>interesebul saxelmwifoTa<br />
politikuri nebis, samoqalaqo sazogadoebis Carevisa <strong>da</strong> saerTaSoriso<br />
sazogadoebis mier gaweuli <strong>da</strong>xmarebis Sedegad. amgvari „warmatebuli<br />
gamocdileba“ imis maCvenebelia, rom rodesac mTavrobebi, samoqalaqo <strong>da</strong><br />
saerTaSoriso sazogadoebebi TanamSromloben, <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirebs<br />
realurad eZlevaT saSualeba, isargeblon „uflebebis qonis uflebiT.“<br />
8
Tavi 1<br />
saerTaSoriso samarTlebrivi baza <strong>moqalaqeobis</strong> uflebasa<br />
<strong>da</strong> <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa ricxvis SemcirebasTan<br />
<strong>da</strong>kavSirebiT<br />
<strong>moqalaqeoba</strong> Zalian delikaturi sakiTxia, vinai<strong>da</strong>n igi gaxlavT qveynis suverenitetisa<br />
<strong>da</strong> TviTmyofadobis gamoxatuleba. gasakviri araa, rom <strong>da</strong>va<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> Taobaze SesaZlebelia, <strong>da</strong> xSirad es asec xdeba, ga<strong>da</strong>izardos<br />
<strong>da</strong>Zabulobasa <strong>da</strong> konfliqtSi rogorc saxelmwifos SigniT, aseve _ qveyanaTa<br />
Soris. me-20 saukuneSi SeiniSnebo<strong>da</strong> rogorc <strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobis SemTxvevebis<br />
zr<strong>da</strong> msoflios masStabiT, aseve sazogadoebis mzardi <strong>da</strong>intereseba<br />
informaciiT a<strong>da</strong>mianis uflebebis Sesaxeb. aqe<strong>da</strong>n gamomdinare, saerTaSoriso<br />
samarTali <strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb ori mimarTulebiT ganviTar<strong>da</strong>: <strong>moqalaqeobis</strong><br />
armqone pirTa <strong>da</strong>cva <strong>da</strong> <strong>da</strong>xmareba <strong>da</strong> <strong>moqalaqeobis</strong> arqonis SemTxvevaTa<br />
aRmofxvra an Semcireba.<br />
vin gansazRvravs, aris Tu ara piri ama Tu im qveynis moqalaqe?<br />
principSi, piris <strong>moqalaqeobis</strong> sakiTxi calkeuli saxelmwifos iurisdiqciis<br />
farglebSi eqceva. Tumca saxelmwifos Si<strong>da</strong> ga<strong>da</strong>wyvetilebebi SesaZloa Seiz-<br />
Rudos sxva saxelmwifoebis mier ganxorcielebuli msgavsi qmedebebisa <strong>da</strong><br />
saerTaSoriso samarTlis mier.<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> Taobaze tunisisa <strong>da</strong> marokos 1923 wlis brZanebebis Sesaxeb<br />
gamotanil sakonsultacio <strong>da</strong>skvnaSi saerTaSoriso marTlmsajulebis mudmivma<br />
sasamarTlom ganacxa<strong>da</strong>:<br />
`aris Tu ara konkretuli sakiTxi mxolod Si<strong>da</strong> iurisdiqciis ga<strong>da</strong>sawyveti,<br />
metismetad SefardebiTia; igi mTlianad efuZneba saerTaSoriso<br />
urTierTobebis ganviTarebas.“<br />
anu mudmivma sasamarTlom aRniSna, rom miuxe<strong>da</strong>vad imisa, rom principSi <strong>moqalaqeoba</strong>sTan<br />
<strong>da</strong>kavSirebuli sa<strong>da</strong>vo sakiTxebi Si<strong>da</strong> iurisdiqciis sferoSi<br />
eqceva, saxelmwifoebma pativi un<strong>da</strong> scen TavianT valdebulebebs sxva saxelmwifoebis<br />
winaSe, rac regulirdeba saerTaSoriso samarTlis mier.<br />
amgvari midgoma kvlav <strong>da</strong>fiqsir<strong>da</strong> Svidi wlis Semdeg haagis konvenciaSi<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> Taobaze kanonebs Soris zogierT sakiTxze konfliqtis Sesaxeb.<br />
ra Tqma un<strong>da</strong>, bevrma saxelmwofom gaakeTa komentari mudmivi sasamarTlos<br />
1923 wlis sakonsultacio <strong>da</strong>skvnasTan <strong>da</strong>kavSirebiT, radgan is exebo<strong>da</strong> <strong>moqalaqeobis</strong><br />
Sesaxeb haagis 1930 wlis konvenciis momzadebas. saxelmwifoebis<br />
umetesobam sakonsultacio <strong>da</strong>skvna aRiqva, rogorc konkretuli saxelmwifos<br />
<strong>moqalaqeoba</strong>sTan <strong>da</strong>kavSirebuli ga<strong>da</strong>wyvetilebebis mis sazRvrebs gareT<br />
moqmedebis SezRudva, gansakuTrebiT maSin, rodesac aRiniSneba kolizia<br />
sxva saxelmwifoebis mier analogiur sakiTxze miRebul ga<strong>da</strong>wyvetilebebTan<br />
<strong>da</strong>kavSirebiT.<br />
1930 wlis haagis konvencia, romelic Seiqmna erTa ligis asambleis mxar<strong>da</strong>WeriT,<br />
pirveli saerTaSoriso mcdeloba iyo imis uzrunvelsayofad, rom yvela<br />
9
pirs hqono<strong>da</strong> <strong>moqalaqeoba</strong>. konvenciis pirvel muxlis Tanaxmad:<br />
„yoveli saxelmwifo sakuTari kanonis Tanaxmad TviTon gansazRvravs,<br />
vin aris misi moqalaqe. es kanoni aRiarebuli un<strong>da</strong> iyos sxva saxelmwifoebis<br />
mierac, vinai<strong>da</strong>n igi <strong>moqalaqeoba</strong>sTan <strong>da</strong>kavSirebuli sayovelTaod<br />
aRiarebuli saerTaSoriso konvenciebis, saerTaSoriso<br />
tradiciisa <strong>da</strong> samarTlis principebs Seesabameba“.<br />
sxva sityvebiT rom vTqvaT, saxelmwifos mier ama Tu im piris <strong>moqalaqeobis</strong><br />
statusis ga<strong>da</strong>wyveta un<strong>da</strong> esa<strong>da</strong>gebodes saerTaSoriso kanonis Sesabamis<br />
<strong>da</strong>dgenilebebs. suverenuli saxelmwifos moTxovnebis gaTvaliswinebiT, me-20<br />
saukuneSi es <strong>da</strong>dgenilebebi Tan<strong>da</strong>TanobiT ganviTar<strong>da</strong> a<strong>da</strong>mianis uflebebTan<br />
mimarTebaSi.<br />
a<strong>da</strong>mianis uflebebaTa 1948 wlis sayovelTao deklaraciis me-15 muxlSi<br />
naTqvamia:<br />
„yovel a<strong>da</strong>mians aqvs <strong>moqalaqeobis</strong> ufleba. aravis SeiZleba TviTneburad<br />
CamoerTvas <strong>moqalaqeoba</strong> an <strong>moqalaqeobis</strong> Secvlis ufleba“.<br />
aRniSnuli ufleba emyareba pirovnebasa <strong>da</strong> saxelmwifos Soris arsebul<br />
utyuar <strong>da</strong> efeqtur kavSirs. sul pirvelad <strong>moqalaqeobis</strong> safuZvlad es kavSiri<br />
cnes 1955 wels saerTaSoriso sasamarTlos mier nottebomis saqmeze (Nottebohm<br />
Case) miRebul ga<strong>da</strong>wyvetilebaSi. aRniSnul saqmeze sasamarTlom ganacxa<strong>da</strong>:<br />
„saxelmwofoTa praqtikis, saarbitraJo <strong>da</strong> sasamarTlo ga<strong>da</strong>wyvetilebebisa<br />
<strong>da</strong> specialistTa mosazrebis Tanaxmad, <strong>moqalaqeoba</strong> aris samarTlebrivi<br />
valdebuleba, romelsac safuZvlad udevs socialuri<br />
kuTvnilebis faqtori, utyuari kavSiris arseboba, interesebi <strong>da</strong><br />
grZnobebi, urTierTsanacvlo ufleba_movaleobebTan erTad.“<br />
utyuari <strong>da</strong> efeqturi kavSiri, romelic <strong>da</strong>sturdeba <strong>da</strong>badebiT, sacxovrebeli<br />
adgiliT <strong>da</strong>/an warmoSobiT, dReisaTvis asaxulia saxelmwifoTa umetesobis<br />
sakanonmdeblo debulebebSi <strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb; iseve, rogorc am sakiTxTan<br />
<strong>da</strong>kavSirebul bolodroindel saerTaSoriso dokumentebSi, rogoricaa 1997<br />
wlis evropis konvencia <strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb.<br />
a<strong>da</strong>mianis uflebaTa amerikaTaSorisi sasamarTlos azriT, <strong>moqalaqeoba</strong> aris<br />
„politikuri <strong>da</strong> samarTlebrivi valdebuleba, romelic pirs mocemul<br />
saxelmwifosTan akavSirebs <strong>da</strong> avaldebulebs mis mimarT loialurobasa<br />
<strong>da</strong> erTgulebas, aniWebs mas saxelmwifosagan diplomatiur <strong>da</strong>cvas“<br />
(kastilo_petruCi <strong>da</strong> sxvebi perus winaaRmdeg, 1999 wlis maisis ga<strong>da</strong>wyvetileba,<br />
a<strong>da</strong>mianis uflebaTa amerikaTaSorisi sasamarTlo (IACHR)<br />
[seria C] №52 1999).<br />
rogor aris <strong>da</strong>culi ltolvilTa <strong>da</strong> <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa<br />
uflebebi?<br />
miuxe<strong>da</strong>vad imisa, rom a<strong>da</strong>mianis uflebebis sayovelTao deklaraciis me-15<br />
muxli acxadebs, rom yovel pirs aqvs <strong>moqalaqeobis</strong> ufleba, is ar miuTiTebs<br />
konkretuli qveynis moqalqeobaze, romlis miRebis uflebac pirs aqvs. imis<br />
<strong>da</strong>sa<strong>da</strong>stureblad,rom individebs CamorTmeuli ara aqvT <strong>moqalaqeoba</strong>sTan<br />
<strong>da</strong>kavSirebuli minimaluri uflebebi, saerTaSoriso sazogadoebam SeimuSava<br />
10
ori ZiriTadi xelSkruleba: 1951 wlis konvencia ltolvilTa statusis Sesaxeb<br />
<strong>da</strong> 1954 wlis konvencia <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa statusis Sesaxeb.<br />
arsebobs Tu ara raime kavSiri 1951 wlis ltolvilTa statusis<br />
Sesaxeb konvenciasa <strong>da</strong> <strong>moqalaqeobis</strong> arqonis sakiTxebs Soris?<br />
meore msoflio omis Semdeg axladSeqmnili gaerTianebuli erebis organizaciis<br />
wevri saxelmwifoebisTvis erT-erTi ga<strong>da</strong>udebeli sakiTxi iyo omis<br />
Sedegad milionobiT ltolvili <strong>da</strong> <strong>moqalaqeobis</strong> armqone piris problemebis<br />
ga<strong>da</strong>wyveta. gaeros ekonomikuri <strong>da</strong> sociluri sabWos (ECOSOC) mier miRebuli<br />
rezoluciiT 1949 wels Seiqmna specialuri komiteti, romelsac evalebo<strong>da</strong><br />
ltolvilTa <strong>da</strong> <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa statusis Sesaxeb konvenciis<br />
SemuSaveba <strong>da</strong> <strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobis aRmosafxvrelad wina<strong>da</strong>debebis<br />
ganxilva.<br />
sabolood komitetis wevrebma Seadgines konvenciis proeqti ltolvilTa<br />
statusis Sesaxeb <strong>da</strong> konvenciis oqmi, romelic exebo<strong>da</strong> <strong>moqalaqeobis</strong> armqone<br />
pirebs. komitets safuZvlianad ar umsjelia <strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobis aRmofxvris<br />
Taobaze, radgan varaudobdnen, rom am sakiTxs axlad Camoyalibebuli<br />
saerTaSoriso samarTlebrivi komisia (ILC) moagvareb<strong>da</strong>.<br />
istoriulad, rogorc ltolvilebi, aseve <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirebi<br />
<strong>da</strong>cvasa <strong>da</strong> <strong>da</strong>xmarebas Rebulobdnen glukis winamorbedi ltolvilTa saer-<br />
TaSoriso organizaciebisgan. konvencia <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirebis Sesaxeb<br />
miznad isaxav<strong>da</strong> maTsa <strong>da</strong> ltolvilTa Soris arsebuli kavSiris asaxvas, magram<br />
ltolvilTa ga<strong>da</strong>udebeli saWiroebebi <strong>da</strong> ltolvilTa saerTaSoriso organizaciis<br />
gar<strong>da</strong>uvali <strong>da</strong>Sla mianiSneb<strong>da</strong>, rom <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirebis<br />
mdgomareobis detaluri analizisaTvis sakmarisi dro ar <strong>da</strong>rCebo<strong>da</strong> uflebamosil<br />
warmomadgenelTa 1951 wlis konferenciaze, sa<strong>da</strong>c orive sakiTxi un<strong>da</strong><br />
ganxiluliyo. marTlac, 1951 wlis konvencia ltolvilTa statusis Sesaxeb<br />
am konferenciaze miiRes, xolo <strong>moqalaqeobis</strong> ar mqone pirTa Sesaxeb oqmis<br />
ganxilva momavlisTvis ga<strong>da</strong>ido.<br />
ltolvilTa statusis Sesaxeb 1951 wlis konvenciis Tanaxmad, <strong>moqalaqeobis</strong><br />
armqone ltolvili <strong>da</strong>culia am statusis mqone ltolvilis msgavsad. vinai<strong>da</strong>n<br />
mas rasis, religiis, erovnebis an garkveuli socialuri jgufisadmi kuTvnilebis<br />
safuZveleze mtkice uars eubnebian <strong>moqalaqeoba</strong>ze, es imaze mianiSnebs,<br />
rom piri un<strong>da</strong> cnon ltolvilad.<br />
ras iTvaliswinebs 1954 wlis konvencia <strong>moqalaqeobis</strong> armqone<br />
pirTa statusis Sesaxeb?<br />
oqmi <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa statusis Sesaxeb, romelic Tav<strong>da</strong>pirvelad<br />
ltolvilTa statusis Sesaxeb 1951 wlis konvenciis <strong>da</strong>mateba iyo, 1954 wels<br />
konvenciad iqca. 1954 wlis konvencia pirveli saerTaSoriso dokumentia, romlis<br />
mizans warmoadgens <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa statusis regulireba, maTi<br />
mdgomareobis gaumjobeseba <strong>da</strong>, yovelgvari diskriminaciis gareSe, ZiriTadi<br />
uflebebiTa <strong>da</strong> TavisuflebiT sargeblobis uzrunvelyofa (1954 wlis konvenciis<br />
monawile saxelmwifoebis siis gasacnobad ixileT <strong>da</strong>narTi 1).<br />
am konvenciis debulebebi mravalmxriv hgavs ltolvilTa statusis Sesaxeb<br />
1951 wlis konvencias. konvenciasTan SeerTebiT ver ga<strong>da</strong>wydeba saxelwifos teritoriaze<br />
<strong>da</strong>badebuli an mudmivad mcxovrebi pirebisaTvis <strong>moqalaqeobis</strong> miniWebis<br />
11
saWiroebis sakiTxi. rogori SeuzRu<strong>da</strong>vic ar un<strong>da</strong> iyos <strong>moqalaqeobis</strong> armqone<br />
pirisTvis miniWebuli uflebebi, is moqalaqes mainc ver gauTanabrdeba.<br />
1954 wlis konvencia iZleva <strong>moqalaqeobis</strong> armqone piris mkacr samarTlebriv<br />
gansazRvrebas: „piri, romelic ar iTvleba arc erTi saxelmwifos moqalaqed<br />
am saxelmwifos moqmedi kanonmdeblobis Sesabamiad“ (rac cnobilia, rogorc<br />
de iure <strong>moqalaqeobis</strong> armqone piri).<br />
vin aris moqalaqe?<br />
vin aris <strong>moqalaqeobis</strong> armqone piri?<br />
moqmedi kanonis Tanaxmad, moqalaqed miiCneva piri, romelic avtomaturad<br />
iTvleba moqalaqed im pirobebis Tanaxmad, romelic mocemulia <strong>moqalaqeobis</strong><br />
Sesaxeb saxelmwifos mier miRebul samarTlebriv dokumentebSi an piri,<br />
romelsac mieniWa <strong>moqalaqeoba</strong> Sesabamisi organoebis ga<strong>da</strong>wyvetilebis<br />
safuZvelze. amgvar dokumentebad SeiZleba CaiTvalos konstitucia,<br />
prezidentis brZanebulebani an <strong>moqalaqeobis</strong> <strong>da</strong>dgenis aqti. Cveulebriv,<br />
a<strong>da</strong>mianebis umetesoba moqalaqed iTvleba mxolod erTi saxelmwifos kanonebis<br />
Tanaxmad an im saxelmwifos kanonebis Tanaxmad, sa<strong>da</strong>c is <strong>da</strong>iba<strong>da</strong> (jus soli), an im<br />
saxelmwifos kanonebis Tanaxmad, romlis moqalaqeebic iyvnen piris mSoblebi<br />
misi <strong>da</strong>badebisas (jus sanguinis).<br />
rodesac administraciuli procedura iTvaliswinebs <strong>moqalaqeobis</strong> miniWebis<br />
moTxovnis Tavisuflebas, <strong>moqalaqeobis</strong> miRebis msurvelebi ar CaiTvlebian<br />
moqalaqeebad, vidre ar <strong>da</strong>sruldeba maTi gancxadebebis ganxilva <strong>da</strong><br />
<strong>da</strong>mtkiceba <strong>da</strong> kanonis Sesabamisad ar mieniWebaT saxelmwifos <strong>moqalaqeoba</strong>.<br />
pirebi, romlebic apireben Seitanon <strong>moqalaqeoba</strong>ze ganacxadi <strong>da</strong> isini,<br />
romlebmac gamoiyenes ufleba gaekeTebinaT aseTi ganacxadi, magram uari<br />
eTqvaT, aRniSnul saxelmwifoSi moqmedi kanonis Tanaxmad ver CaiTvlebian<br />
am saxelmwifos moqalaqeebad.<br />
pirebi, romelTac ama Tu im saxelmwifos moqmedi kanonebis safuZvelze ar<br />
miuRiaT <strong>moqalaqeoba</strong> avtomaturad an individualuri ga<strong>da</strong>wyvetilebis gziT,<br />
iwodebian de iure <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirebad, anu pirebad, romelTac<br />
<strong>moqalaqeoba</strong> ar gaaCniaT moqmedi kanonmdeblobis safuZvelze.<br />
iTvleba, rom pirs gaaCnia <strong>moqalaqeoba</strong>, Tu ar arsebobs sawinaaRmdegos<br />
<strong>da</strong>ma<strong>da</strong>sturebeli raime mtkicebuleba. Tumca zogjer saxelmwifoebi,<br />
romlebTanac pirs SesaZloa hqondes utyuari kavSiri, ver Tanxmdebian imaze,<br />
Tu romelma maTganma mianiWa am pirs <strong>moqalaqeoba</strong>. aqe<strong>da</strong>n gamomdinare, pirs<br />
ar SeuZlia sakuTari Tavi de iure <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirad gamoacxados,<br />
Tumca, Tuki mas ar gaaCnia faqtobrivi <strong>moqalaqeoba</strong> <strong>da</strong> ver sargeblobs<br />
saxelmwifoebrivi <strong>da</strong>cviT, igi ganixileba de faqto <strong>moqalaqeobis</strong> armqone<br />
pirad.<br />
miuxe<strong>da</strong>vad imisa, rom konvenciis Semqmnelebma aucileblad miiCnies de iure<br />
(pirebi, romelTac ar miuRiaT <strong>moqalaqeoba</strong> avtomaturad an individualuri<br />
ga<strong>da</strong>wyvetilebis gziT romelime saxelmwifos moqmedi kanonebis safuZvelze)<br />
<strong>da</strong> de faqto <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa (pirebi, romelTac ar SeuZliaT sakuTari<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> <strong>da</strong>dgena) Soris sxvaobis <strong>da</strong>dgena, aRiares am or cnebas<br />
Soris arsebuli msgavsebac. konvenciis saboloo aqti de faqto <strong>moqalaqeobis</strong><br />
armqone pirTaTvis iTvaliswinebs arasavaldebulo rekomen<strong>da</strong>cias <strong>da</strong><br />
„urCevs, yovel monawile saxelmwifos, Tuki safuZvlianad CaTvlis im<br />
12
mizezebs, romelTa gamoc piri uars ambobs Tavisi <strong>moqalaqeobis</strong> qveynis<br />
mfarvelobaze, keTilganwyobiT ganixilos misadmi imgvari mopyrobis<br />
SesaZlebloba, rogoric am konvenciiT ekuTvniT <strong>moqalaqeobis</strong> armqone<br />
pirebs.“<br />
saxelmwifo <strong>da</strong>dgenili procedurebis Tanaxmad iRebs ga<strong>da</strong>wyvetilebas, mianiWos<br />
Tu ara pirs konvenciiT gaTvaliswinebuli SeRavaTebiT sargeblobis<br />
ufleba. saWiroebis SemTxvevaSi, Tavisi warmomadgenlobebis/ofisebis an saTao<br />
ofisis samsaxurebis meSveobiT gluks SeuZlia misces rCevebi, Tu rogor<br />
SeiZleba am procedurebis SemuSaveba <strong>da</strong> aRsruleba (glukis ofisebis sia<br />
ixileT me-4 <strong>da</strong>narTSi).<br />
SesaZlebelia Tu ara, rom <strong>moqalaqeobis</strong> armqone<br />
piric iyos ltolvili?<br />
de faqto <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirebi ar igulisxmebian 1954 wlis<br />
konvenciiseul <strong>moqalaqeobis</strong> armqone piris gansazRvrebaSi. 1954 wlis<br />
konvenciis avtorebma CaTvales, rom yvela piri, romelsac ar gaaCnia<br />
faqtobrivi <strong>moqalaqeoba</strong> _ anu saubaria yvela de faqto <strong>moqalaqeobis</strong> armqone<br />
pirze _ aris ltolvili (konvenciis avtorebma miiCnies, rom piri de faqto<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> armqoned iqceva saxelmwifos mxri<strong>da</strong>n devnis gamo sakuTari<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> qveyni<strong>da</strong>n gaqcevis Semdeg <strong>da</strong> amasTan, es devna <strong>da</strong>kavSirebuli<br />
iyo faqtobrivi <strong>moqalaqeobis</strong> ar qonasTan) am gansazRvrebis Sedegad de faqto<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirebi Rebuloben <strong>da</strong>xmarebas ltolvilTa statusis<br />
Sesaxeb 1951 wlis konvenciis debulebebis Tanaxmad.<br />
Tumca, de iure an de faqto <strong>moqalaqeobis</strong> <strong>arqona</strong> yovelTvis ar migvaniSnebs<br />
devnaze („devnis safuZvliani SiSi“ ltolvilTa statusis Sesaxeb 1951 wlis<br />
konvenciis ltolvilis gansazRvrebis umTavres safuZvelss warmoadgens).<br />
wlebis manZilze naTeli gax<strong>da</strong>, rom arseboben de faqto <strong>moqalaqeobis</strong> armqone<br />
pirebi, romelnic ar iReben <strong>moqalaqeoba</strong>s mudmivi adgilsamyofelis qveyanaSi,<br />
ar miiCnevian arc ltolvilebad <strong>da</strong> arc de iure <strong>moqalaqeobis</strong> armqone<br />
pirebad. faqtobrivad, <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa umravlesoba, romelnic<br />
<strong>da</strong>xmarebas iTxoven glukisgan, iqnebian es de iure Tu de faqto <strong>moqalaqeobis</strong><br />
armqoneni, ar arian ltolvilebi <strong>da</strong> ar iTxoven TavSesafars.<br />
ras iTvaliswinebs 1961 wlis konvencia <strong>moqalaqeobis</strong> armqone<br />
pirTa ricxvis Sesamcireblad?<br />
1950 wlis agvistoSi ekonomiurma <strong>da</strong> socialurma sabWom (ECOSOC) rezoluciis<br />
safuZvelze mosTxova saerTaSoriso samarTlis komisias (ILC), moemzadebina<br />
saerTaSoriso konvenciis an konvenciebis proeqti <strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobis<br />
aRmosafxvrelad. komisiam (ILC) gansaxilvelad waradgina konvenciis ori<br />
proeqti, orive maTgani kanonTa koliziiT gamowveul <strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobis<br />
problemas Seexebo<strong>da</strong>. erTi maTgani, romelic <strong>moqalaqeobis</strong> SesaZlo<br />
uqonlobis aRmofxvras gulisxmob<strong>da</strong>, moicav<strong>da</strong> bevrad ufro Sors mimaval<br />
debulebebs, vidre meore konvenciis proeqti, romelic orientirebuli iyo<br />
momavalSi <strong>moqalaqeobis</strong> arqonis SemTxvevebis Semcirebaze. konferenciis<br />
monawileebma, romlebic am sakiTxis gansaxilvelad Seikribnen, konvenciis<br />
pirveli proeqti metad radikalurad miiCnies <strong>da</strong> ga<strong>da</strong>wyvites muSaoba gaegrZelebinaT<br />
momavalSi <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa ricxvis Semcirebis<br />
konvenciis proeqtze. am ganxilvis Sedegad Seqmnili dokumenti gaxlavT 1961<br />
13
wlis konvencia <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa raodenobis Semcirebis Sesaxeb (1961<br />
wlis konvenciis wevr saxelmwifoTa sia ixileT me-2 <strong>da</strong>narTSi).<br />
konvenciis muxlebis mizania, ar <strong>da</strong>uSvas <strong>da</strong>badebi<strong>da</strong>nve <strong>moqalaqeobis</strong> <strong>arqona</strong>,<br />
magram es debulebebi ar krZalavs garkveul SemTxvevebSi arc <strong>moqalaqeobis</strong><br />
CamorTmevis SesaZleblobas, arc arsebuli <strong>moqalaqeobis</strong> armqone yvela<br />
pirisTvis <strong>moqalaqeobis</strong> miniWebas kanonis ukuqmedebiT. konvencia aseve<br />
iTvaliswinebs specialuri organos Seqmnas, romelsac SeiZleba mimarTos<br />
konvenciis farglebSi moxvedrilma pirma misi saCivris gansaxilvelad <strong>da</strong> am<br />
saCivris saTanado organoebSi warsadgenad moiTxovos <strong>da</strong>xmareba. mogvianebiT<br />
generalurma asambleam gluks sTxova, Seesrulebina es roli.<br />
saerTaSoriso samarTlis komisiam (ILC) <strong>da</strong> saxelmwifoTa warmomadgenlebma<br />
<strong>da</strong>adgines, rom aucilebelia saerTaSoriso <strong>da</strong>xmareba, radgan rodesac pirs<br />
uars eubnebian saxelmwifos <strong>moqalaqeoba</strong>ze, mas ar eqneba arc finansuri<br />
SesaZlebloba <strong>da</strong> arc saWiro kvalifikacia, raTa saxelmwifo organoebs warudginos<br />
ganacxadi moqalqeobaze. verc sxva saxelmwifo SeZlebs am sakiTxSi<br />
piris interesebis saTanadod <strong>da</strong>cvas. saerTaSoriso organizaciis mier piris<br />
warmomadgenloba aseve agvaridebs SekiTxvas, aris Tu ara piri saerTaSoriso<br />
samarTlis subieqti. amis gar<strong>da</strong>, saagento, romelsac am saqmis mogvareba<br />
<strong>da</strong>evaleba, sabolood ganaviTarebs codnas <strong>da</strong> gamocdilebas im sakiTxebSi,<br />
romlebic sasargeblo iqneba ara mxolod calkeuli pirebisTvis rCevebis<br />
misacemad, agreTve, zoga<strong>da</strong>d, srulyofili <strong>moqalaqeobis</strong> mosapoveblad saWiro<br />
gzebis SeTavazebisa <strong>da</strong> <strong>moqalaqeobis</strong> arqonis SemTxvevebis Sesamcireblad.<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> arqonis SemTxvevebis Semcirebis misaRwevad 1961 wlis konvencia<br />
monawile saxelmwifoebisgan moiTxovs <strong>moqalaqeobis</strong> sakiTxebze iseTi sakanonmdeblo<br />
bazis SemuSavebas, romelic <strong>moqalaqeobis</strong> miRebis an <strong>da</strong>kargvis Taobaze<br />
<strong>da</strong>dgenil stan<strong>da</strong>rtebs asaxavs. im SemTxvevaSi, Tu wevr-saxelmwifoebs Soris<br />
warmoiSveba <strong>da</strong>va konvenciis interpretaciis an ganxorcielebis Taobaze <strong>da</strong><br />
misi mogvareba SeuZlebeli gax<strong>da</strong> sxva saSualebebiT, <strong>da</strong>vis monawile nebismier<br />
mxares SeuZlia mimarTos saerTaSoriso sasamarTlos.<br />
konvenciis saboloo aqti moicavs rekomen<strong>da</strong>cias, romelic Zalian hgavs 1954<br />
wlis konvenciis saboloo aqtis rekomen<strong>da</strong>cias, romelic mouwodebs wevr<br />
saxelmwifoebs, SeZlebis<strong>da</strong>gvarad gamoiyenon konvenciis debulebebi de faqto<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirebTan mimarTebaSic.<br />
„erT dRes sazRvrebs Soris videqi <strong>da</strong> verc erT qveyanaSi ver vaxerxebdi<br />
SeRwevas. es iyo <strong>da</strong>uviwyari momenti Cems cxovrebaSi! ar SemeZlo Sesvla im<br />
qveyanaSi, sa<strong>da</strong>c vimyofebodi manamde; ver Sevdiodi verc im qveyanSi, sa<strong>da</strong>c<br />
<strong>da</strong>vibade, aRvizarde <strong>da</strong> vicxovre! romel qveyanas vekuTvni? dRemde ver<br />
viviwyeb <strong>da</strong>kargulobis SegrZnebas, romelic aeroportSi ganvicade.“<br />
Ceni, yofili <strong>moqalaqeobis</strong> armqone piri<br />
rogor uzrunvelyofs a<strong>da</strong>mianis uflebaTa kanonmdebloba<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> uflebas?<br />
mravali saerTaSoriso samarTlebrivi dokumenti exeba <strong>moqalaqeobis</strong> uflebas.<br />
gaTxovil qalTa <strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb 1957 wlis konvencia exmaureba<br />
14
a<strong>da</strong>mianis uflebaTa sayovelTao deklaracias, ayalibebs ra <strong>moqalaqeobis</strong> <strong>da</strong><br />
<strong>moqalaqeobis</strong> CamourTmevlobis uflebas. is aseve popularizebas uwevs „a<strong>da</strong>mianis<br />
uflebebis <strong>da</strong>cvisa <strong>da</strong> fun<strong>da</strong>menturi Tavisuflebebisadmi sayovelTao<br />
pativiscemas sqesis ganurCevlad.“ konvenciis pirveli sami muxli Seicavs<br />
specifikur debulebebs meuRlis (colis) <strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb:<br />
muxli 1 adgens, rom `ucxo qveynis moqalaqesa <strong>da</strong> adgilobrivs Soris<br />
arc qorwineba, arc gayra <strong>da</strong> arc qorwinebis periodSi qmris mier <strong>moqalaqeobis</strong><br />
Secvla avtomaturad ar imoqmedebs misi meuRlis (colis)<br />
<strong>moqalaqeoba</strong>ze.“<br />
muxli 2 acxadebs, rom „erT-erTi meuRlis mier verc ucxo qveynis<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> nebayoflobiTi miReba <strong>da</strong> verc sakuTar <strong>moqalaqeoba</strong>ze<br />
uaris Tqma ver imoqmedebs misi colis mier sakuTari <strong>moqalaqeobis</strong><br />
SenarCunebaze.“<br />
muxli 3, romelic or nawilad iyofa, adgens, rom ”romelime wevri<br />
saxelmwifos moqalaqe cols sakuTari survilisamebr SeuZlia miiRos<br />
meuRlis <strong>moqalaqeoba</strong> naturalizaciis SeRavaTiani procedurebis<br />
gavliT” <strong>da</strong> rom „amgvari <strong>moqalaqeobis</strong> miniWeba SesaZloa SeizRudos<br />
erovnuli usafrTxoebisa <strong>da</strong> sazogadoebrivi politikis interesebi<strong>da</strong>n<br />
gamomdinare“. igi aseve adgens, rom wevrma saxelmwifom ar<br />
un<strong>da</strong> ganmartos konvencia ise, TiTqos ”igi gavlenas axdens kanonmdeblobaze<br />
an samarTlebriv praqtikaze, raTa wevri saxelmwifos<br />
moqalaqis ucxoel cols, moTxovnisamebr, mieces ufleba miiRos<br />
meuRlis <strong>moqalaqeoba</strong>“.<br />
wlis konvencia rasobrivi diskriminaciis yvela formis aRmofxvris Sesaxeb<br />
saxelmwifoebs avaldebulebs, rom „uzrunvelyon yvela a<strong>da</strong>mianis Tanasworoba<br />
kanonis winaSe, miuxe<strong>da</strong>vad rasisa, kanis ferisa, erovnuli <strong>da</strong> eTnikuri<br />
kuTvnilebisa“, gansakuTrebiT a<strong>da</strong>mianis zogierTi fun<strong>da</strong>menturi uflebis<br />
gamoyenebisas, <strong>moqalaqeobis</strong> uflebis CaTvliT (muxli 5).<br />
1966 wlis samoqalaqo <strong>da</strong> politikur uflebaTa saerTaSoriso paqtis 24-e muxli<br />
acxadebs:<br />
„TiToeul bavSvs rasis, kanis feris, sqesis, enis, religiis, erovnuli<br />
Tu sociluri warmoSobis, qonebrivi mdgomareobisa Tu <strong>da</strong>badebis gamo<br />
yovelgvari diskriminaciis gareSe aqvs ufleba <strong>da</strong>cvis iseT RonosZiebebze,<br />
romlebic mas, rogorc mcirewlovans, un<strong>da</strong> gauwion misma ojaxma,<br />
sazogadoebam <strong>da</strong> saxelmwifom.”<br />
„TiToeuli bavSvi registrirebuli un<strong>da</strong> iyos <strong>da</strong>uyovnebliv <strong>da</strong>badebis<br />
Semdeg <strong>da</strong> un<strong>da</strong> hqondes saxeli“.<br />
„TiToeul bavSvs aqvs <strong>moqalaqeobis</strong> miRebis ufleba“.<br />
am paqtis 26-e muxli aseve adgens, rom „yvela a<strong>da</strong>miani Tanasworia kanonis<br />
winaSe <strong>da</strong> yovelgvari diskriminaciis gareSe sargeblobs kanonis <strong>da</strong>cviT. am<br />
mxriv, kanoniT un<strong>da</strong> aikrZalos yovelgvari diskriminacia <strong>da</strong> uzrunvelyofil<br />
iqnes yvelas Tanaswori <strong>da</strong> efeqturi <strong>da</strong>cva rasis, kanis feris, sqesis,<br />
enis, sarwmunoebis, politikuri Tu sxva mosazrebis, erovnuli Tu sociluri<br />
warmomavlobis, qonebrivi mdgomareobis, <strong>da</strong>badebisa Tu sxva safuZvelze<br />
ganxorcielebuli diskriminaciisgan“.<br />
15
1979 wlis konvencia qalTa diskriminaciis yvela formis aRmofxvris Sesaxeb<br />
me-9 muxlSi acxadebs, rom:<br />
„monawile saxelmwifoebi qalebs aniWeben mamakacebTan Tanabar uflebas<br />
miiRon, Seicvalon an SeinarCunon TavianTi <strong>moqalaqeoba</strong>. isini,<br />
kerZod, uzrunvelyofen, rom arc ucxoelTan qorwineba, arc qmris<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> Secvla qorwinebis dros ar iwvevs colis <strong>moqalaqeobis</strong><br />
avtomaturad Secvlas, ar aqcevs mas <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirad <strong>da</strong><br />
ar SeiZleba aiZulon igi miiRos qmris <strong>moqalaqeoba</strong>.“<br />
„monawile saxelmwifoebi qalebs aniWeben mamakacebTan Tanabar uflebas<br />
maTi Svilebis <strong>moqalaqeobis</strong> mimarT.“<br />
bavSvis uflebaTa 1989 wlis konvencia, romelic ratificirebulia TiTqmis<br />
yvela saxelmwifos mier, <strong>moqalaqeoba</strong>sTan <strong>da</strong>kavSirebiT or mniSvnelovan<br />
muxls Seicavs:<br />
muxli 2 miuTiTebs, rom „wevri saxelmwifoebi pativs scemen <strong>da</strong> uzrunvelyofen<br />
maTi iurisdiqciis farglebSi myofi TiToeuli bavSvis<br />
winamdebare konvenciiT gaTvaliswinebul uflebas, <strong>da</strong>culi iyos<br />
nebismieri saxis diskriminaciisagan rogorc Tavad, ise misi mSoblebi<br />
an kanonieri meurveebi rasis, kanis feris, sqesis, enis, religiuri,<br />
politikuri an sxva mosazrebis, erovnuli, eTnikuri Tu socialuri<br />
warmoSobis, qonebrivi mdgomareobis, janmrTelobis, <strong>da</strong>badebis an sxva<br />
statusis miuxe<strong>da</strong>vad.“<br />
muxli 7 moiTxovs, rom bavSvi registraciaSi gatardes <strong>da</strong>badebisTanave,<br />
<strong>da</strong>erqvas saxeli <strong>da</strong> mieniWos <strong>moqalaqeobis</strong> miRebis ufleba; agreTve,<br />
ramdena<strong>da</strong>c es SesaZlebelia, mas ufleba aqvs icodes mSoblebis vinaoba<br />
<strong>da</strong> iyos maTi mzrunvvelis qveS.“ muxli aseve adgens, rom „wevri saxelmwifoebi<br />
uzrunvelyofen am uflebaTa ganxorcielebas erovnuli<br />
kanonmdeblobis <strong>da</strong> am sferoSi arsebuli saerTaSoriso dokumentebiT<br />
nakisri valdebulebebis Sesabamisad; gansakuTrebiT im SemTxvevaSi,<br />
rodesac bavSvi sxvagvarad <strong>moqalaqeobis</strong> armqone iqneba.“<br />
1971 wli<strong>da</strong>n banakSi vcxovrob <strong>da</strong> imedi maqvs, rom sul male Cems SvilebTan<br />
erTad sxvagan ga<strong>da</strong>vsaxldebi. me msurs mqondes igive uflebebi, rac<br />
bangladeSis moqalaqeebs aqvT. Cven ar gagvaCnia cxovrebis Rirseuli pirobebi:<br />
banakSi bavSvebi saTanadod ar izrdebian, ver Rebuloben ganaTlebas <strong>da</strong><br />
ucodinrobis gamo mxolod ubadruk samsaxurs un<strong>da</strong> <strong>da</strong>sjerdnen.“<br />
sei<strong>da</strong>ha, bangladeSSi mcxovrebi <strong>moqalaqeobis</strong> armqone piri<br />
arsebobs Tu ara raime regionuli xelSekrulebebi <strong>moqalaqeobis</strong><br />
uflebasTan <strong>da</strong>kavSirebiT?<br />
regionuli dokumentebi aZliereben <strong>moqalaqeobis</strong> uflebis samarTlebriv safuZvels.<br />
amerikis a<strong>da</strong>mianis uflebebis konvenciis (1969 w.) me-20 muxli acxadebs, rom:<br />
„yvela a<strong>da</strong>mians aqvs <strong>moqalaqeobis</strong> ufleba. yvela a<strong>da</strong>mians aqvs im<br />
qveynis <strong>moqalaqeobis</strong> miRebis ufleba, romlis teritoriazec is <strong>da</strong>iba<strong>da</strong>,<br />
Tu mas ar gaaCnia sxva qveynis <strong>moqalaqeobis</strong> ufleba. aravis un<strong>da</strong><br />
16
CamoerTvas usafuZvlod <strong>moqalaqeobis</strong> an misi Secvlis ufleba.“<br />
am principebs SemdgomSi mxari <strong>da</strong>uWires amerikaTaSorisi sasamarTlos precedentebma.<br />
sasamarTlom <strong>da</strong>a<strong>da</strong>stura, rom pirobebi, romlis Tanaxma<strong>da</strong>c xdeba<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> miniWeba, rCeba saxelmwifos Si<strong>da</strong> iurisdiqciis farglebSi.<br />
sasamarTlom aseve aRmoaCina, rom:<br />
„miuxe<strong>da</strong>vad tradiciulad miRebuli debulebisa, rom <strong>moqalaqeobis</strong><br />
miniWeba <strong>da</strong> cnoba TiToeuli saxelmwifos ga<strong>da</strong>sawyvetia, Tanamedrove<br />
ganviTareba mianiSnebs, rom saerTaSoriso samarTali saxelwifoebs<br />
konkretul SezRudvebs uwesebs im farTo uflebebze, romliTac isini<br />
sargebloben am sferoSi. meTodi, romliTac saxelmwifoebi aregulireben<br />
<strong>moqalaqeoba</strong>sTan <strong>da</strong>kavSirebul sakiTxebs, dResdReobiT<br />
ver CaiTvleba mxolod maTi iurisdiqciis farglebSi moqceulad.“<br />
(a<strong>da</strong>mianis uflebaTa amerikaTaSorisi sasamarTlo, sarekomen<strong>da</strong>cio<br />
mosazreba, „cvlilebebi kosta rikas konstituciis naturalizaciis<br />
<strong>da</strong>dgenilebebSi“, 1984 wlis a<strong>da</strong>mianis uflebaTa samarTlis Jurnalis<br />
(HRLJ) me-5 teqsti;abzacebi 32_34)<br />
sxva sityvebiT rom vTqvaT, saxelmwifoebma mxedvelobaSi un<strong>da</strong> miiRon maTi<br />
Si<strong>da</strong> erovnuli kanonmdeblobis saerTaSoriso Sedegebi, gansakuTrebiT im<br />
SemTxvevaSi, rodesac kanonis ganxorcieleba <strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobis mizezad<br />
iqceva.<br />
1963 wels miiRes evropuli konvencia mraval<strong>moqalaqeobis</strong> SemTxvevebis ricxvis<br />
Semcirebisa <strong>da</strong> mraval<strong>moqalaqeobis</strong> SemTxvevebSi samxedro samsaxurTan <strong>da</strong>kav-<br />
Sirebul valdebulebaTa Sesaxeb. es konvencia efuZnebo<strong>da</strong> <strong>da</strong>savleT evropis<br />
bevri saxelmwifosTvis im periodSi misaReb Sexedulebas, rom mraval<strong>moqalaqeobis</strong><br />
SemTxvevebi arasasurvelia <strong>da</strong> saWiroa maTi akrZalva. vinai<strong>da</strong>n 1963<br />
wlis konvencia Semoifarglebo<strong>da</strong> mxolod mravalmoqalqeobis sakiTxebiT, 1977<br />
<strong>da</strong> 1993 wlebSi konvencias <strong>da</strong>emata ori oqmi, romlebic momijnave sakiTxebs<br />
moicavdnen <strong>da</strong> asaxavdnen moqalqeobis sferos koncefcias <strong>da</strong> praqtikaSi ganvi-<br />
Tarebul cvlilebebs. magaliTad, konvenciis meore oqmi ormagi <strong>moqalaqeobis</strong><br />
miRebis uflebas iZleva meore Taobis migrantebisa <strong>da</strong> Sereuli qorwinebis<br />
SemTxvevaSi rogorc meuRleebis, aseve maTi SvilebisTvis.<br />
evropuli 1997 wlis konvencia <strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb evrosabWos mier SemuSavebuli<br />
kidev erTi regionuli dokumentia, romelic Seiqmna gacnobierebuli<br />
aucileblobis safuZvlze. saWiro iyo iseTi dokumenti, romelic gaaer-<br />
Tianeb<strong>da</strong> <strong>moqalaqeobis</strong> kanonebTan <strong>da</strong>kavSirebuli konfliqtebis Taobaze<br />
Si<strong>da</strong> <strong>da</strong> saerTaSoriso samarTlis ganviTarebis yvela safexurs haagis 1930<br />
wlis konvencii<strong>da</strong>n moyolebuli dRemde. 1997 wlis konvencia arc cvlis 1963<br />
wlis konvencias <strong>da</strong> arc SeusabamobaSia masTan. <strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb 1997<br />
wlis konvencia mravlobiTi <strong>moqalaqeobis</strong> miRebis uflebas aZlevs sxva<strong>da</strong>sxva<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> mqone <strong>da</strong>qorwinebul pirebs <strong>da</strong> maT Svilebs. konvencia aseve<br />
moicavs <strong>moqalaqeobis</strong> miRebis, SenarCunebis, <strong>da</strong>kargvis, aRdgenis proceduruli<br />
uflebebis, samarTalmemkvidre saxelmwifoTa <strong>moqalaqeobis</strong>, samxedro<br />
valdebulebebis <strong>da</strong> wevr saxelmwifoebs Soris TanamSromlobis sakiTxebs. konvencia<br />
Seicavs mraval debulebas, romelTa mizanicaa <strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobis<br />
warmoSobis aRkveTa. konvencia eyrdnoba <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa Sesaxeb<br />
1954 wlis konvencias, romlis safuZvelzec aris gansazRvruli <strong>moqalaqeobis</strong><br />
armqone piris raoba, anu evropuli konvencia <strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb Seexeba<br />
mxolod de iure <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirebs.<br />
17
axlo warsulSi evropaSi saxelmwifoTa sazRvrebis Secvlis gamocdilebam<br />
gviCvena, rom uamravi a<strong>da</strong>miani dgeba <strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobis safrTxis<br />
winaSe, vinai<strong>da</strong>n maT SesaZloa <strong>da</strong>kargon Zveli <strong>moqalaqeoba</strong> axlis miRebamde.<br />
erTi saxelmwifos mier meoresTvis teritoriis ga<strong>da</strong>cemis, saxelmwifoebis<br />
gaerTianebis, <strong>da</strong>Slis, gancalkevebis an misi teritoris nawilis an nawilebis<br />
gamoyofis Sedegad samarTalmemkvidre saxelmwifoebis warmoSobisas <strong>moqalaqeobis</strong><br />
armqoneTa gaCenis Tavi<strong>da</strong>n acilebis mizniT evrosabWom miiRo<br />
samarTalmemkvidre saxelmwifoTa warmoSobis Sedegad <strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobis<br />
Tavi<strong>da</strong>n acilebis Sesaxeb konvencia. es dokumenti miiRes 2006 wlis 15<br />
marts <strong>da</strong> moicavs samarTalmemkvidre saxelmwifos warmoSobis pirobebSi <strong>moqalaqeoba</strong>sTan<br />
<strong>da</strong>kavSirebul gansakuTrebul wesebs. misi 22 muxli gvTavazobs<br />
praqtikul <strong>saxelmZRvanelo</strong> principebs iseT sakiTxebze, rogoricaa yofili<br />
<strong>da</strong> momavali saxelmwifoebis pasuxismgebloba, mtkicebis wesebi, <strong>da</strong>badebiT<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobis Tavi<strong>da</strong>n acileba, <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa mier<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> miRebaSi <strong>da</strong>xmareba <strong>da</strong> a. S..<br />
1999 wels afrikis erTobis organizaciam (amJamad afrikis kavSiri) miiRo afrikuli<br />
qartia bavSvTa uflebebis <strong>da</strong> keTildReobis Sesaxeb. bavSvTa uflebebis<br />
konvenciis modelze Seqmnili qartia iziarebs manamde arsebuli konvenciis<br />
ZiriTad principebs, rogoricaa diskriminaciis aRkveTa <strong>da</strong> bavSvis interesebisTvis<br />
upirvelesi mniSvnelobis miniWeba. qartiis me-6 muxli, romelSic<br />
saubaria saxelsa <strong>da</strong> <strong>moqalaqeoba</strong>ze, amtkicebs rom:<br />
• yovel bavSvs <strong>da</strong>badebisTanave un<strong>da</strong> hqondes saxelis tarebis ufleba;<br />
• yoveli bavSvi <strong>da</strong>badebisTanave un<strong>da</strong> iyos registrirebuli;<br />
• yovel bavSvs un<strong>da</strong> hqondes <strong>moqalaqeobis</strong> miRebis ufleba;<br />
• qartiis wevrma saxelmwifoebma un<strong>da</strong> uzrunvelyon sakuTari konstituciuri<br />
kanonmdeblobis mier im principebis aRiareba, romelTa Tanaxma<strong>da</strong>c<br />
bavSvma un<strong>da</strong> miiRos im saxelmwifos <strong>moqalaqeoba</strong>, romlis teritoriazec<br />
<strong>da</strong>iba<strong>da</strong>, Tu <strong>da</strong>badebis momentSi ar mieniWa sxva saxelmwifos <strong>moqalaqeoba</strong><br />
im qveynis kanonebis Tanaxmad.<br />
18
Tavi 2<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa identificireba <strong>da</strong> <strong>da</strong>cva<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb erovnuli kanonebis, <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa ricxvis<br />
Semcirebis Sesaxeb 1961 wlis konvenciisa <strong>da</strong> sxva saerTaSoriso dokumentebis<br />
saSualebiT <strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobis SemTxvevebis Semcirebis mcdelobis<br />
miuxe<strong>da</strong>vad, gluki-s monacemebiT msoflioSi milionobiT a<strong>da</strong>miani cxovrobs<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> gareSe. gaeros 1954 wlis konvencia <strong>moqalaqeobis</strong> armqone<br />
pirTa statusis Sesaxeb adgens, Tu vin aris <strong>moqalaqeobis</strong> armqone piri, xels<br />
uwyobs maT samarTlebriv identificirebasa <strong>da</strong> ZiriTadi uflebebiTa <strong>da</strong><br />
TavisuflebiT diskriminaciis gareSe sargeblobas.<br />
„Cven ver vSoulobT mudmiv samsaxurs, ar SegviZlia ga<strong>da</strong>adgileba, im navebs<br />
vgavarT, romelTac navTsayudeli ar gaaCniaT. ganaTlebac <strong>da</strong> jan<strong>da</strong>cvac<br />
CvenTvis miuwvdomelia. me ver <strong>da</strong>vamTavre skola <strong>da</strong> ver movxvdi kolejSi.<br />
mxolod kerZo klinikaSi misvla SemiZlia <strong>da</strong> ara saxelmwifoSi.“<br />
abdula, <strong>moqalaqeobis</strong> armqone beduini,<br />
mcxovrebi arabeTis gaerTianebul emiratebSi<br />
vin aris <strong>moqalaqeobis</strong> armqone piri?<br />
1954 wlis konvencia <strong>moqalaqeobis</strong> armqones uwodebs pirs, romelic „ar iTvleba<br />
arc erTi saxelmwifos moqalaqed iq moqmedi kanonmdeblobis Sesabamisad“<br />
(muxli 1.) es mxolod samarTlebrivi gansazRvrebaa. igi ar exeba <strong>moqalaqeobis</strong><br />
xarisxs, miniWebis meTodebs an xelmisawvdomobas. gansazRvreba ubralod<br />
Seexeba kanonis moqmedebas, romlis mixedviTac qveynis kanonmdebloba <strong>moqalaqeobis</strong><br />
Sesaxeb ex lege, anu avtomaturad adgens, vin aris moqalaqe.<br />
mocemuli gansazRvrebis Tanaxmad, „<strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirad“ aRiarebisTvis<br />
pirma un<strong>da</strong> <strong>da</strong>amtkicos sawinaaRmdego, anu is, rom mas aranairi samarTlebrivi<br />
kavSiri ar aqvs romelime konkretul saxelmwifosTan.<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobis mtkicebis SemTxvevaSi saxelmwifoebma un<strong>da</strong> ga<strong>da</strong>xedon<br />
im qveynebis kanonmdeblobas <strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb, romelTanac pirs adre<br />
gaaCn<strong>da</strong> kavSiri (magaliTad, rogoricaa <strong>da</strong>badebis adgili, yofili mudmivi<br />
sacxovrebeli, saxelmwifo (an saxelmwifoebi), romlis moqalaqeebic arian<br />
meuRle an Svilebi, mSoblebi an bebia <strong>da</strong> babua), am qveynebTan konsultaciebi<br />
gaiaron <strong>da</strong> saWiroebis SemTxvevaSi moiTxovon mtkicebuleba. saxelmwifoebma<br />
pirovnebisagan un<strong>da</strong> moiTxovon sruli TanamSromloba <strong>da</strong> yvela saWiro faqtis<br />
<strong>da</strong> informaciis miwodeba. gluks SeuZlia saxelmwifoebs Soris konsultaciebs<br />
Seuwyos xeli <strong>da</strong> moTxovnis SemTxvevaSi, sxva<strong>da</strong>sxva saxelmwifosgan<br />
moipovos Sesabamis kanonebsa <strong>da</strong> maT SesrulebasTan <strong>da</strong>kavSirebuli teqnikuri<br />
informacia.<br />
saxelmwifos xelisuflebis mier warmodgenili sabuTebi, romlebic a<strong>da</strong>stureben<br />
konkretuli piris <strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobas, mtkicebulebis sando formaa.<br />
Tumca amgvari mtkicebuleba yovelTvis ar aris xelmisawvdomi. warmoSobis<br />
19
an yofili mudmivi sacxovrebeli qveynis Sesabamisma organoebma SesaZloa<br />
uari ganacxadon <strong>moqalaqeobis</strong> arqonis <strong>da</strong>ma<strong>da</strong>sturebeli dokumentebis<br />
gacemaze an ubralod upasuxod <strong>da</strong>tovon moTxovna. zogierTi saxelmwifos<br />
xelisuflebam SesaZloa uari ganacxados imis <strong>da</strong>dgenaze, Tu romel pirs ar<br />
aqvs masTan samarTlebrivi kavSiri. aqe<strong>da</strong>n gamomdinare, Tu saxelmwifo uars<br />
acxadebs piris <strong>moqalaqeobis</strong> <strong>da</strong><strong>da</strong>sturebaze, es uari TavisTavad mtkicebulebaa,<br />
vinai<strong>da</strong>n saxelmwifo Tavis moqalaqeebze aucileblad gaavrceleb<strong>da</strong><br />
diplomatiur <strong>da</strong>cvas.<br />
SesaZlebelia Tu ara, rom pirze ar gavrceldes 1954 wlis<br />
konvenciis debulebebi?<br />
1954 wlis konvenciis preambula a<strong>da</strong>sturebs, rom <strong>moqalaqeobis</strong> armqone<br />
ltolvilebs moicavs ltolvilTa statusis Sesaxeb 1951 wlis konvencia <strong>da</strong>,<br />
aqe<strong>da</strong>n gamomdinare, maT ar exeba 1954 wlis konvencia.<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> armqone piris gansazRvris gar<strong>da</strong>, 1954 wlis konvenciis pirveli<br />
muxli gamoyofs im pirebsac, romlebzec miuxe<strong>da</strong>vad imisa, rom eqcevian am<br />
cnebis CarCoebSi (anu isinic <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirebi arian), garkveuli<br />
mizezebis gamo konvencia ar vrceldeba _ isini an ar saWiroeben amgvar<br />
<strong>da</strong>cvas, vinai<strong>da</strong>n ukve sargebloben konkretuli samarTlebrivi sqemebiT, an<br />
saerTaSoriso <strong>da</strong>xmarebiT, an ar imsaxureben saerTaSoriso <strong>da</strong>cvas Cadenili<br />
<strong>da</strong>naSaulis gamo. aq igulisxmebian pirebi:<br />
• „romlebic sargebloben gaeros ltolvilTa umaRlesi komisariatis<br />
gar<strong>da</strong> gaerTianebuli erebis sxva organoebis an saagentoebis <strong>da</strong>cviT an<br />
<strong>da</strong>xmarebiT manam, sanam es <strong>da</strong>xmareba gagrZeldeba.“<br />
• gaerTianebuli erebis axlo aRmosavleTSi palestineli ltolvilebis Tvis<br />
<strong>da</strong>xmarebisa <strong>da</strong> samuSaoebis saagento (UNRWA) amJamad gaeros erTaderTi<br />
organoa, romelsac es debuleba exeba.<br />
• `romelTa mimarTac adgilsamyofeli qveynis kompetenturi xelisufleba<br />
cnobs <strong>moqalaqeoba</strong>sTan <strong>da</strong>kavSirebul uflebebsa <strong>da</strong> movaleobebs.“<br />
es imas niSnavs, rom Tu <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirs qveyanaSi gaaCnia<br />
kanonieri sacxovrebeli adgili <strong>da</strong> eniWeba imaze meti uflebebi, vidre<br />
1954 wlis konvencia iTvaliswinebs, kerZod ki sruli ekonomikuri <strong>da</strong><br />
socialuri uflebebi, riTac qveynis moqalaqe sargeblobs deportaciisa<br />
<strong>da</strong> gaZevebisagan <strong>da</strong>cvis CaTvliT, maSin am piris mimarT konvenciis debulebebis<br />
gamoyeneba saWiro ar aris imis miuxe<strong>da</strong>vad, rom es pirovneba<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> armqone piria.<br />
• `romlebmac Caidines <strong>da</strong>naSauli mSvidobis winaaRmdeg, samxedro <strong>da</strong>na-<br />
Sauli an <strong>da</strong>naSauli kacobriobis winaaRmdeg, rogorc es gansazRvrulia<br />
saerTaSoriso dokumentebSi;<br />
`romlebmac Caidines arapolitikuri xasiaTis mZime <strong>da</strong>naSauli mudmivi<br />
sacxovrebeli qveynis farglebs gareT am qveyanaSi Sesvlis nebarTvis<br />
miRebamde“ an<br />
`brali miuZRviT gaerTianebuli erebis organizaciis miznebisa <strong>da</strong><br />
principebis sawinaaRmdego qmedebebSi.“<br />
20
odis aRar CaiTvleba pirovneba <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirad ?<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> armqoned piri aRar CaiTvleba, rodesac is <strong>moqalaqeoba</strong>s<br />
miiRebs.<br />
2003 wlis dekemberSi eTiopiaSi <strong>da</strong> 2004 wlis noemberSi kongos demokratiul<br />
respublikaSi miiRes <strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb kanonebi, rac miznad isaxavs am or<br />
qveyanaSi bevri <strong>moqalaqeobis</strong> ar mqone a<strong>da</strong>minis problemebis mogvrarebas. amas<br />
sakmaod didi dro <strong>da</strong>sWirdeba. eTiopiis kanonmdebloba iq mcxovreb uamrav<br />
a<strong>da</strong>mians aZlevs <strong>moqalaqeobis</strong> xelmeored miRebis uflebas, maSin rodesac<br />
kongos demokratiuli respublikis axali kanonebi xels uwyobs qveynis<br />
moqalaqeTa jgufis <strong>da</strong>dgenas.<br />
ra procedurebs mimarTaven piris <strong>moqalaqeobis</strong> arqonis<br />
<strong>da</strong>sadgenad?<br />
marTalia, 1954 wlis konvencia gvTavazobs <strong>moqalaqeobis</strong> armqone piris gansaz-<br />
Rvrebas, magram ar SeumuSavebia Sesabamisi procedura. amdenad, es saxelmwifos<br />
<strong>da</strong> im pirTa interesebSia, viszec vrceldeba es konvencia, raTa saxelmwifom<br />
iseTi kanonmdebloba SeimuSavos, romelic gansazRvravs <strong>moqalaqeobis</strong> armqone<br />
piris <strong>da</strong>dgenis meTodebs. amgvarma kanonmdeblobam aseve un<strong>da</strong> gansazRvros, Tu<br />
vin iqneba ga<strong>da</strong>wyvetilebis mimRebi <strong>da</strong> Camoayalibos pirovnebis <strong>moqalaqeobis</strong><br />
armqone pirad cnobis Sedegebi.<br />
zogierTma saxelmwifom miiRo normatiuli aqtebi, romelTa Tanaxmad, mTavrobaSi<br />
an Sinagan saqmeTa saministroSi <strong>da</strong>dgin<strong>da</strong> specialuri struqturebi<br />
- samsaxurebi, romlebic imuSaveben uSualod TavSesafris maZieblebTan,<br />
ltolvilebTan <strong>da</strong> <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirebTan. magaliTad, maT <strong>da</strong>evalebaT<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa ganacxadebis ganxilva <strong>da</strong> iuridiuli <strong>da</strong>skvnebis<br />
gamotana. sxva saxelmwifoebi, romelTac ar gaaCniaT <strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobis<br />
<strong>da</strong>mdgeni procedurebis sakanonmdeblo baza, qmnian administraciul an sasamarTlo<br />
organoebs, romelTa amocanac piris <strong>moqalaqeobis</strong> arqonis faqtis<br />
<strong>da</strong>dgenaa. saxelmwifoTa umravlesobas saerTod ar gaaCnia raime procedura.<br />
xSir SemTxvevebSi, <strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobis sakiTxi Tavs iCens ltolvilis<br />
statusis <strong>da</strong>dgenis proceduris dros. aseT dros <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirebi<br />
SesaZloa moeqcnen humanitaruli <strong>da</strong> <strong>da</strong>matebiTi <strong>da</strong>cvis procedurebis CarCoSi.<br />
faqtobrivad, <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirebi iZulebulni iqnebian warmoadginon<br />
gancxadeba TavSesafris mopovebis Taobaze mxolod imis gamo, rom maTTvis<br />
miuwvdomelia sxva procedura.<br />
zogierT qveyanas ar gaaCnia <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa <strong>da</strong>dgenis specialuri<br />
procedurebi, magram SesaZloa es sakiTxi wamoiWras maSin, rodesac piri<br />
ganacxads akeTebs binadrobis nebarTvaze an samgzavro sabuTebze, an Tu<br />
uari eTqva TavSesafris miniWebaze <strong>da</strong> sxva safuZvliT iTxovs TavSesafris<br />
qveyanaSi <strong>da</strong>rCenas.<br />
safrangeTSi <strong>moqalaqeobis</strong> armqone piris statusis cnobis proceduras<br />
xelmZRvanelobs safrangeTis ltolvilTa <strong>da</strong> <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa<br />
<strong>da</strong>cvis samsaxuri (OFPRA), romlis man<strong>da</strong>tic moicavs <strong>moqalaqeobis</strong> armqone<br />
pirebisaTvis iuridiuli <strong>da</strong> administraciuli <strong>da</strong>cvis gawevas. ganacxadebi<br />
pir<strong>da</strong>pir safrangeTis ltolvilTa <strong>da</strong> <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa <strong>da</strong>cvis<br />
frangul samsaxurs (OFPRA) egzavneba.<br />
21
espaneTSi kanoni ucxoelTa Sesaxeb uzrunvelyofs Sinagan saqmeTa saministros<br />
mier <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirebis statusis aRiarebas im proceduris<br />
saSualebiT, romelsac aregulirebs samefo dekreti. ganmcxadeblebs<br />
SeuZliaT miakiTxon policiis ganyofilebebs an TavSesafrisa <strong>da</strong> ltolvilTa<br />
samsaxurs (OAR). sagamoZiebo fazis <strong>da</strong>srulebis Semdeg TavSesafrisa <strong>da</strong><br />
ltolvilTa samsaxuri uZRveba proceduras, Semdeg ki <strong>da</strong>sabuTebul Sefasebas<br />
ga<strong>da</strong>scems Sinagan saqmeTa saministros.<br />
italiaSi 1993 wlis normatiuli aqti, erTi wliT adre miRebul <strong>moqalaqeobis</strong><br />
kanonSi cvlilebebis SetaniT, uflebamosilebas aniWebs Sinagan saqmeTa<br />
saministros, <strong>da</strong>adginos <strong>moqalaqeobis</strong> armqone piris statusi.<br />
im konkretuli procedurebis gareSe, romelic <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa<br />
identifkacias emsaxureba, SeuZlebelia imis <strong>da</strong>dgena, Tu <strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobis<br />
ramdeni SemTxvevaa aRuricxavi <strong>da</strong>, aqe<strong>da</strong>n gamomdinare, SeuZlebelia<br />
problemis masStaburobis <strong>da</strong>dgenac.<br />
ra mtkicebuleba moiTxoveba?<br />
Cveulebriv, ganmcxadeblma un<strong>da</strong> warmoadginos misi „warmoSobis qveynis“<br />
saelCos an sakonsulos mier gacemuli dokumentacia _ anu misi <strong>da</strong>badebis<br />
qveynis an im qveynis, romelmac gasca moqmedi samgzavro sabuTebi - romelic<br />
a<strong>da</strong>sturebs, rom piri ar aris moqalaqe. rogorc ukve aRiniSna, es yovelTvis<br />
ar aris SesaZlebeli. Tu srulyofili dokumentaciis miRebis saSualeba ar<br />
aris, zogierTma saxelmwifom SeiZleba ikmaros sxva saxis mtkicebulebebic,<br />
magaliTad, rogoricaa, <strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb Sesabamisi kanonmdeblobis<br />
analizi an mowmeebisa <strong>da</strong> mesame pirTa ganacxadebi. informaciis moZiebisas<br />
SesaZloa saWiro gaxdes sxva<strong>da</strong>saxva departamentebis <strong>da</strong> saministroebis er-<br />
Toblivi Zalisxmeva rogorc mTavrobis SigniT, aseve qveynebs Soris.<br />
am droisTvis saxelmwifoebs Soris ar arsebobs urTierTSeTanxmebuli<br />
midgoma <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa <strong>da</strong>sadgenad. <strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobis<br />
mtkicebulebis <strong>da</strong>dgenis kriteriumi yvela saxelmwifoSi gansxvavebulia. erT<br />
saxelmwifoSi <strong>moqalaqeobis</strong> armqoned cnobili piri SesaZloa meore saxlemwofom<br />
ar aRiaros aseTad.<br />
2005 wels glukma gamosca angariSi _ evrokavSiris wevr saxlemwifoebSi<br />
1954 wlis konvenciis <strong>da</strong>nergvis Sesaxeb. gamoirkva, rom evrokavSiris<br />
saxelmwifoebis umetesobas jerac ar hqon<strong>da</strong> SemuSavebuli konkretuli<br />
meqanizmebi <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa statusis <strong>da</strong>dgenisa <strong>da</strong> cnobisaTvis;<br />
amis nacvlad gamoiyenebo<strong>da</strong> TavSesafriT uzrunvelyofis procedurebi.<br />
amdenad, SeuZlebelia evrokavSiris farglebSi <strong>moqalaqeobis</strong> armqoneTa<br />
problemis masStabis <strong>da</strong>dgena. amasTan, moxsenebis Seqmnisas glukma yuradReba<br />
gaamaxvila erovnul doneze arsebul saukeTeso gamocdilebaze, romlis<br />
gamoyenebac SesaZlebelia evrokavSiris qveynebSi <strong>moqalaqeobis</strong> armqone<br />
pirTa statusis <strong>da</strong>dgenisa <strong>da</strong> cnobis procedurebis harmonizebis mizniT;<br />
es gamocdileba <strong>saxelmZRvanelo</strong>d gamoadgebaT aseve im saxelmwifoebs,<br />
romelTac ukve moaxdines 1954 wlis konvenciis ratificireba.<br />
vin wyvets piris <strong>moqalaqeobis</strong> arqonis sakiTxs?<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> armqoneTa statusis <strong>da</strong>sadgenad saWiroa am sferoSi kvalificirebuli<br />
personali, romelsac SeuZlia operatiulad <strong>da</strong> obieqturad<br />
22
ganixilos ganacxadi zed <strong>da</strong>rTuli mtkicebulebiTurT. <strong>da</strong>dgenaze pasuxismgebeli<br />
centraluri xelisufleba amgvarad Seamcireb<strong>da</strong> urTierTsawinaaRmdego<br />
ga<strong>da</strong>wyvetilebebis miRebis risks, ufro efeqturad moiZieb<strong>da</strong> <strong>da</strong> Seagroveb<strong>da</strong><br />
warmoSobis qveynebis Sesaxeb informacias <strong>da</strong> mizanmimarTuli muSaobiT uke-<br />
Tesad SeZleb<strong>da</strong> gamocdilebis gaRrmavebas <strong>moqalaqeobis</strong> <strong>arqona</strong>sTan <strong>da</strong>kav-<br />
Sirebul saqmeebSi. <strong>moqalaqeobis</strong> armqone piris statusis <strong>da</strong>dgena moiTxovs<br />
sxva qveynebis kanonebis, debulebebis codnas, ukve arsebuli gamocdilebis<br />
Seswavlas <strong>da</strong> analizs. ga<strong>da</strong>wyvetilebis mimRebi pirebi, saqmeSi centraluri<br />
xelisuflebis CarTvis gareSec, TanamSromloben rogorc mTavrobis SigniT,<br />
aseve sxva saxelmwifoebSi im kolegebTan, romelTac <strong>moqalaqeobis</strong> <strong>da</strong> <strong>moqalaqeobis</strong><br />
uqonlobis Sesaxeb kanonmdeblobis saTanado codna gaaCniaT.<br />
ramdenad xelmisawvdomia es procedura calkeuli pirebisTvis?<br />
1954 wlis konvencia ar avaldebulebs saxelmwifoebs, rom maT kanonieri<br />
sacxovrebeli adgili mianiWon pirs, sanam <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirad cnobis<br />
Sesaxeb misi mimarTvis ganxilva ar <strong>da</strong>srulebula. Tumca, radganac piri<br />
imyofeba saxelmwifos teritoriaze, misi moqalaqeobrivi statusis <strong>da</strong>dgena<br />
SesaZloa problemis mogvarebis erTaderTi saSualeba aRmoCndes. Tu pirs<br />
<strong>da</strong>udgin<strong>da</strong> <strong>moqalaqeobis</strong> <strong>arqona</strong> <strong>da</strong> Tu ar arsebobs yofil mudmiv sacxovrebel<br />
qveyanaSi <strong>da</strong>brunebis Sansi an Tu ar arsebobs aseTi qveyana, maSin misi saxelmwifoSi<br />
SeSveba <strong>da</strong> iq <strong>da</strong>sarCenad nebismieri tipis kanonieri nebarTvis gacema,<br />
albaT, erTaderTi marTebuli ga<strong>da</strong>wyvetileba iqneba.<br />
Tu pirovnebam Seitana ganacxadi <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirad aRiarebis<br />
Sesaxeb an, Tu xelisufleba cdilobs <strong>da</strong>adginos piris <strong>moqalaqeobis</strong> arqonis<br />
sakiTxi, maSin procesis <strong>da</strong>mTavrebamde SesaZloa saWiro gaxdes am a<strong>da</strong>mianis<br />
uzrunvelyofa droebiTi sacxovrebliT. konvenciaSi araferia naTqvami<br />
imis Taobaze, <strong>moqalaqeobis</strong> armqone piris statusis cnobis Sesaxeb ganacxadis<br />
ganxilvis <strong>da</strong>srulebamde un<strong>da</strong> mieces, Tu ara pirs qveyanaSi kanonieri<br />
cxovrebis ufleba. aRniSnul procedurebTan <strong>da</strong>kavSirebiT saxelmwifoTa<br />
praqtika mravalferovania.<br />
Sesabamisi samarTlebrivi proceduria principebi moiTxovs ganmcxadeblebisaTvis<br />
Semdegi garantiebis miniWebas:<br />
• ganacxadis individualuri ganxilva,romelSic ganmcxadebelsac SeuZlia<br />
monawileobis miReba;<br />
• ganacxadis obieqturad ganxilvis ufleba;<br />
• proceduris xangrZlivobis SezRudva;<br />
• proceduris Sesaxeb informaciis ganmcxadeblisaTvis gasageb enaze<br />
xelmisawvdomoba;<br />
• iuridiuli <strong>da</strong>xmarebiTa <strong>da</strong> Tarjimnis momsaxurebiT sargeblobis<br />
ufleba;<br />
• konfidencialurobis <strong>da</strong> informaciis <strong>da</strong>cvis ufleba;<br />
• ga<strong>da</strong>wyvetilebisa <strong>da</strong> misi ganmapirobebeli mizezebis miReba; <strong>da</strong><br />
• miRebuli ga<strong>da</strong>wyvetilebis kanonierebis gasaCivrebis SesaZlebloba.<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> armqones statusze zog ganmcxadebels, kerZod, mzrunvelobis<br />
23
gareSe <strong>da</strong>rCenil bavSvebs, gaaCnia specialuri saWiroebebi, rac moiTxovs gansxvavebuli<br />
proceduruli debulebebis gamoyenebas. es debulebebi SeiZleba<br />
iTvaliswinebdnen meurvis <strong>da</strong>niSvnas, romelic warmoadgens an <strong>da</strong>xmarebas<br />
gauwevs mzrunvelobis gareSe <strong>da</strong>rCenil bavSvs administraciuli proceduris<br />
msvlelobisas.<br />
SeuZlia Tu ara saxelmwifos <strong>da</strong>akavos <strong>moqalaqeobis</strong> armqone<br />
piri, romelsac ara aqvs qveyanaSi kanonieri <strong>da</strong>rCenis ufleba?<br />
Cveulebriv, <strong>moqalaqeobis</strong> armqone piri ar un<strong>da</strong> <strong>da</strong>akavon. <strong>moqalaqeobis</strong> armqone<br />
pirebs xSirad ar gaaCniaT piradobis <strong>da</strong>ma<strong>da</strong>sturebeli dokumentebi (mag. piradobis<br />
mowmobebi an pasportebi), romlebic maTi vinaobis <strong>da</strong>dgenaSi <strong>da</strong>gvexmarebo<strong>da</strong>.<br />
im SemTxvevaSic ki, Tu <strong>da</strong>dgin<strong>da</strong> yofili sacxovrebeli qveyana, xSirad<br />
igi umalve ar Tanxmdeba piris xelaxla miRebaze. aseT mdgomareobaSi un<strong>da</strong><br />
veridoT piris <strong>da</strong>kavebas <strong>da</strong> mxolod im SemTxvevaSi mivmarToT am RonisZiebebs,<br />
roca amas calsaxad moiTxovs erovnuli kanonmdebloba, rac, Tavis mxriv,<br />
Seesabameba a<strong>da</strong>mianis uflebaTa saerTaSoriso samarTals. Tavi<strong>da</strong>n un<strong>da</strong> iqnes<br />
gamoyenebuli <strong>da</strong>kavebis alternatiuli RonisZieba, Tu ar arsebobs sakmarisi<br />
mtkicebulebebi saimisod, rom alternatiuli zomebis gamoyeneba ar iqneba<br />
efeqturi aRniSnuli piris mimarT.<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirebi, romelTac ar gaaCniaT qveyanaSi kanonieri yofnis<br />
ufleba, un<strong>da</strong> <strong>da</strong>akavon mxolod yvela SesaZlo alternativis ganxilvis<br />
Semdeg. gamonaklis SemTxvevebSi <strong>da</strong>kavebis Sesaxeb ga<strong>da</strong>wyvetilebis miRebisas<br />
xelisuflebam un<strong>da</strong> gansazRvros, <strong>da</strong>kaveba ramdenad misaRebia <strong>da</strong> ramdenad<br />
Seesabameba saboloo mizans. Tu <strong>da</strong>dgin<strong>da</strong> amis saWiroeba, <strong>da</strong>kavebas ar un<strong>da</strong><br />
hqondes diskriminaciuli xasiaTi <strong>da</strong> un<strong>da</strong> ganisazRvros drois minimaluri<br />
periodiT. TxovniT mimarTvis SemTxvevaSi, aseT saqmeebze gluks SeuZlia<br />
rCevis micema.<br />
samuSao jgufi ukanono <strong>da</strong>kavebis sakiTxze<br />
gaeros a<strong>da</strong>mianis uflebaTa <strong>da</strong>cvis komisia 1985 wli<strong>da</strong>n swavlobs<br />
SemaSfoTeblad gavrcelebul ukanono <strong>da</strong>kavebis SemTxvevebs. man sakiTxis<br />
safuZvliani Seswavla <strong>da</strong> arsebuli problemebis aRmosafxvrelad<br />
rekomen<strong>da</strong>ciebis wardgena mosTxova diskriminaciis Tavi<strong>da</strong>n acilebisa <strong>da</strong><br />
umciresobaTa <strong>da</strong>cvis qve-komisias. <strong>da</strong>intereseba im garantiebiT, romliTac<br />
un<strong>da</strong> sargeblobdes yvela TavisuflebaSezRuduli piri, gamovlin<strong>da</strong> 1988<br />
wels, rodesac gaeros generalurma asambleam miiRo principTa krebuli yvela<br />
piris <strong>da</strong>sacavad nebismieri formis <strong>da</strong>kavebis an <strong>da</strong>patimrebisas. 1990 wels qvekomisiis<br />
mier zemoxsenebuli moxsenebiT gaTvaliswinebuli rekomen<strong>da</strong>ciebis<br />
Sesrulebisas a<strong>da</strong>mianis uflebaTa <strong>da</strong>cvis komisiam Seqmna samuSao jgufi<br />
ukanono <strong>da</strong>kavebis sakiTxze. mogvianebiT samuSao jgufma miiRo Semdegi<br />
principebi, romlebic aregulireben <strong>da</strong>patimrebasa <strong>da</strong> <strong>da</strong>kavebas:<br />
principi 1<br />
TavSesafris maZiebels an migrants, romelsac sazRvarze an qveyanaSi<br />
ukanonod Sesvlis SemTxvevaSi erovnuli teritoriis farglebs SigniT<br />
<strong>da</strong>sakiTxad akaveben, sul mcire, zepiri formiT, misTvis gasageb enaze un<strong>da</strong><br />
ecnobos im mizezebis Sesaxeb, Tu ratom <strong>da</strong> ris safuZelze eubnebian uars<br />
sazRvris ga<strong>da</strong>kveTaze an qveyanaSi droebiT cxovrebis uflebaze. yovelive<br />
es pirovnebisadmi pativiscemis gamoxatviT un<strong>da</strong> ganxorcieldes.<br />
24
principi 2<br />
nebismier TavSesafris maZiebels an migrants <strong>da</strong>kavebis periodSi un<strong>da</strong><br />
hqondes, garesamyarosTan urTierTobis SesaZlebloba, maT Soris telefoniT,<br />
faqsiT an eleqtronuli fostiT. un<strong>da</strong> mieces advokatTan, sakonsulos<br />
warmomadgenelTan <strong>da</strong> naTesavebTan <strong>da</strong>kavSirebis ufleba.<br />
principi 3<br />
nebismieri <strong>da</strong>patimrebuli TavSesafris maZiebeli an migranti <strong>da</strong>uyovnebliv<br />
un<strong>da</strong> wardges sasamarTlo an sxva xelisuflebis organos winaSe.<br />
principi 4<br />
nebismieri TavSesafris maZiebeli an migranti, <strong>da</strong>patimrebisas xels un<strong>da</strong><br />
awerdes reestrSi, romelic un<strong>da</strong> iyos <strong>da</strong>nomrili <strong>da</strong> akinZuli an Seicavdes<br />
identificirebis sxvagvar garantiebs; aseve masSi un<strong>da</strong> aRiniSnebodes<br />
informacia <strong>da</strong>kavebis safuZvlebsa <strong>da</strong> xelisuflebis kompetenturi organos<br />
im gankargulebis Taobaze, romlis safuZvelzec mox<strong>da</strong> piris <strong>da</strong>kaveba, aseve<br />
<strong>da</strong>kavebisa <strong>da</strong> gaTavisuflebis dro <strong>da</strong> TariRi.<br />
principi 5<br />
nebismier TavSesafris maZiebels an imigrants sapyrobileSi moTavsebamde<br />
un<strong>da</strong> miewodos informacia Sinaganawesis, Sesabamisi disciplinaruli wesebis<br />
<strong>da</strong> izolirebul patimrobaSi SesaZlo moxvedris Sesaxeb; aseve im garantiebis<br />
Sesaxeb, rac Tan sdevs amgvar zomebs.<br />
principi 6<br />
ga<strong>da</strong>wyvetileba un<strong>da</strong> miiRos Sesabamisi uflebamosilebis <strong>da</strong> saTanado donis<br />
pasuxismgeblobis mqone saxelmwifo organom <strong>da</strong> un<strong>da</strong> efuZnebodes kanonis<br />
mier <strong>da</strong>dgenil samarTlianobis kriteriumebs.<br />
principi 7<br />
patimrobis vadis ze<strong>da</strong> zRvari <strong>da</strong>dgenili un<strong>da</strong> iyos kanoniT; <strong>da</strong>uSvebelia,<br />
patimrobis va<strong>da</strong> iyos SeuzRu<strong>da</strong>vi an uzomod xangrZlivi.<br />
principi 8<br />
TavSesafris maZiebls an migrants Tavisuflebis aRkveTis zomebis Sesaxeb<br />
uwyeba misTvis gasageb enaze werilobiTi formiT eZleva. dokumenti un<strong>da</strong><br />
asaxavdes miRebuli zomebis safuZvels; pirobebs, romelTa Tanaxma<strong>da</strong>c<br />
TavSesafris maZiebels an migrants SesaZlebloba aqvs mimarTos sasamarTlo<br />
xelisuflebas; igi droulad ga<strong>da</strong>wyvets miRebuli zomis kanonierebis<br />
sakiTxs <strong>da</strong> Tuki saWirod CaTvlis, gascems brZanebas piris gaTavisuflebis<br />
Taobaze.<br />
principi 9<br />
patimrobis vadis mox<strong>da</strong> xorcieldeba specialurad am miznisaTvis gankuTvnil<br />
saxelmwifo <strong>da</strong>wesebulebaSi; Tuki es praqtikulad SeuZlebelia, TavSesafris<br />
maZiebeli an migranti un<strong>da</strong> moTavsdes sisxlis samarTlebrivi <strong>da</strong>naSaulisaTvis<br />
braldebuli pirebisgan gancalkevebiT.<br />
principi 10<br />
sapatimroSi Sesvlis ufleba un<strong>da</strong> mieceT ltolvilTa umaRlesi komisris<br />
ofiss (gluki), wiTeli jvris saerTaSoriso komitets (ICRC) <strong>da</strong>, saWiroebis<br />
SemTxvevaSi, Sesabamisi uflebamosilebiT aRWurvil arasamTavrobo<br />
organizaciebs.<br />
25
a ufleba_movaleobebi gaaCniaT <strong>moqalaqeobis</strong> armqoned cnobil<br />
pirebs?<br />
a<strong>da</strong>mianis uflebebSi aris ramdenime fun<strong>da</strong>menturi ufleba, romlebic<br />
vrceldeba yvela pirze, miuxe<strong>da</strong>vad maTi statusisa Tu konkretul iurisdiqciaSi<br />
yofnis saxisa. magaliTad, wamebis <strong>da</strong> diskriminaciis akrZalva. ra<br />
Tqma un<strong>da</strong>, 1954 wlis konvencia a<strong>da</strong>sturebs, rom misi debulebebi vrceldeba<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirebze „rasis, religiisa Tu warmoSobis qveynis niSniT<br />
diskriminaciis gareSe.“ (muxli 3).<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> armqone yvela piri valdebulia <strong>da</strong>emorCilos adgilsamyofeli<br />
qveynis kanonebs <strong>da</strong> wesebs (muxli 2). am valdebulebis gaTvaliswinebiT,<br />
konvenciis me-7(1) muxli adgens <strong>da</strong>cvis sawyis dones, romelic eniWeba <strong>moqalaqeobis</strong><br />
armqone pirs. kerZod, miuTiTebs, rom gar<strong>da</strong> im SemTxvevebisa,<br />
roca konvencia pir<strong>da</strong>pir Seicavs ufro SeRavaTian <strong>da</strong>mokidebulebas, „wevri<br />
saxelmwifo <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirs iseve eqceva, rogorc nebismier ucxoels<br />
zoga<strong>da</strong>d“.<br />
rac Seexeba 1954 wlis konvenciaSi CamoTvlil uflebaTa umetesobas, <strong>moqalaqeobis</strong><br />
armqone pirebisTvis ukidures SemTxvevaSi xelmisawvdomi un<strong>da</strong><br />
iyos yvelaferi is, rac garantirebulia ucxoelebisTvis; kerZod, igulisxmeba<br />
samuSaoze <strong>da</strong>qiraveba (muxlebi 17, 18 <strong>da</strong> 19), sajaro ganaTleba (muxli 22),<br />
<strong>da</strong>binaveba (muxli 21) <strong>da</strong> ga<strong>da</strong>adgilebis Tavisufleba (muxli 26). sxva konkretuli<br />
uflebebisTvis wevri saxelmwifoebi maT teritoriaze kanonierad<br />
mcxovreb <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirebs iseTive stan<strong>da</strong>rtul garemos uqmnian,<br />
rogorc sakuTar moqalaqeebs; konkretulad, aniWeben religiuri aRzrdis<br />
Tavisuflebis (muxli 4), saavtoro uflebebis <strong>da</strong> samrewvelo sakuTrebis<br />
(muxli 14), sasamarTlosadmi mimarTvis uflebis (muxli 16), saxelmwifo<br />
Semweobis (muxli 23), Sromis kanonmdeblobis <strong>da</strong> socialuri uzrunvelyofis<br />
(muxli 24) SesaZleblobas.<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> armqoned cnobil pirebs SeuZliaT Tu ara<br />
piradobis <strong>da</strong>ma<strong>da</strong>sturebeli mowmobis <strong>da</strong> samgzavro sabuTebis<br />
miReba ?<br />
konvenciis Tanaxmad, wevrma saxelmwifom un<strong>da</strong> gasces piradobis <strong>da</strong>ma<strong>da</strong>sturebeli<br />
mowmobebi mis teritoriaze mcxovreb nebismier <strong>moqalaqeobis</strong> armqone<br />
pirze, visac ar gaaCnia moqmedi samgzavro sabuTebi. 28-e muxli adgens, rom<br />
wevrma saxelmwifoebma un<strong>da</strong> gascen samgzavro sabuTebi maT teritoriaze<br />
kanonierad mcxovrebi <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirebisTvis, Tu es ar ewinaaRmdegeba<br />
erovnuli usafrTxoebis <strong>da</strong> sajaro wesrigis interesebs.<br />
sabuTis gacema ar gulisxmobs <strong>moqalaqeobis</strong> miniWebas, ar cvlis piris statuss<br />
<strong>da</strong> ar aZlevs mas diplomatiuri <strong>da</strong>cviT sargeblobis uflebas.<br />
28-e muxlis meore nawili mouwodebs saxelmwifoebs gascen samgzavro<br />
sabuTebi maT teritoriaze mcxovreb nebismier <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirze<br />
im SemTxvevaSic ki, Tu igi ukanonod imyofeba qveyanaSi. saxelmwifoebs eTxovaT<br />
ganexilaT konvenciiT gaTvaliswinebuli samgzavro dokumentebis gacema<br />
im <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTaTvis, vinc maT teritoriaze imyofeba <strong>da</strong> ar<br />
SeuZliaT am sabuTebis miReba TavianTi kanonieri sacxovrebeli qveynisgan.<br />
es debuleba gansakuTrebiT mniSvnelovania, radgan <strong>moqalaqeobis</strong> armqone<br />
26
mraval pirs SesaZloa ar gaaCndes kanonieri sacxovrebeli qveyana. samgzavro<br />
dokumentebi axdens piris identificirebasac <strong>da</strong> amasTanave aZlevs mas sxva<br />
saxelmwifoSi Sesvlis SesaZleblobas.<br />
samgzavro sabuTebi gansakuTrebiT mniSvnelovan <strong>da</strong>xmarebas uwevs sxva<br />
qveynebSi saswavlo, samuSao, janmrTelobis gaumjobesebis Tu ga<strong>da</strong>saxlebis<br />
mizniT mogzaur <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirebs. konvenciis <strong>da</strong>narTis Tanaxmad,<br />
saxelmwifoebi SeTanxmdnen cnon sxva wevri saxelmwifoebis mier gacemuli<br />
samgzavro dokumentebis qmedunarianoba. amgvari sabuTebis Sesaqmnelad gluks<br />
SeuZlia SesTavazos teqnikuri rCevebi.<br />
SeuZlia Tu ara saxelmwifos <strong>moqalaqeobis</strong> armqoned cnobili<br />
piris qveyni<strong>da</strong>n gaZeveba?<br />
konvenciis pirobebis Tanaxmad, <strong>da</strong>uSvebelia qveyanaSi kanonierad mcxovrebi<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> armqone piris gaZeveba, Tuki amas erovnuli usafrTxoebis <strong>da</strong><br />
sajaro wesrigis interesebis <strong>da</strong>cva ar moiTxovs. safuZvliani mizezebis arsebobis<br />
SemTxvevaSi, gaZeveba xdeba ”Sesabamisi samarTlebrivi procedurebis”<br />
<strong>da</strong>cviT. aqe<strong>da</strong>n gamomdinare, cxadia, un<strong>da</strong> arsebobdes proceduruli garantiebi,<br />
rac uflebas miscems <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirs, waradginos mtkicebulebebi<br />
<strong>da</strong> uaryos nebismieri braldeba, isargeblos advokatis <strong>da</strong>xmarebiT<br />
<strong>da</strong> <strong>da</strong>itovos ganaCenis gasaCivrebis ufleba.<br />
konvenciis saboloo aqti mianiSnebs, rom gaZevebis an iZulebiT <strong>da</strong>brunebis<br />
akrZalva (Non-Refoulement) sayovelTaod aRiarebuli principia. argaZevebis<br />
principi (piri ar <strong>da</strong>abrunon im teritoriaze, sa<strong>da</strong>c mas devnis safrTxe<br />
emuqreba) asaxulia mravali saerTaSoriso xelSekrulebis debulebebSi, maT<br />
Sorisaa ltolvilTa statusis Sesaxeb gaeros 1951 wlis konvenciis 33-e<br />
muxli, wamebisa <strong>da</strong> sxva sastiki, araa<strong>da</strong>mianuri an Rirsebis Semlaxavi mopyrobis<br />
<strong>da</strong> <strong>da</strong>sjis winaaRmdeg konvenciis me_3 muxli, samoqalaqo <strong>da</strong> politikuri<br />
uflebebis saerTSoriso paqtis me_7 muxli <strong>da</strong> a<strong>da</strong>mianis uflebaTa ramdenime<br />
regionuli dokumenti.<br />
mas Semdeg, rac gaZevebis akrZalva saerTaSoriso samarTlis principad<br />
iqna miRebuli, konvenciis avtorebma saWirod aRar CaTvales misi xazgasma<br />
im muxlebSi, romelic aregulirebs de iure <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirebis<br />
statuss.<br />
qveyni<strong>da</strong>n gaZevebis Sesaxeb saboloo ga<strong>da</strong>wyvetilebis miRebis SemTxvevaSi,<br />
konvencia sTxovs saxelmwifoebs, rom pirs mieces sakmarisi dro sxva qveyanaSi<br />
Sesvlis uflebis mosapoveblad.<br />
naturalizaciis ra tipis proceduraa xelmisawvdomi<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> armqoned cnobili pirebisTvis?<br />
konvenciis wevri saxelmwifoebs <strong>da</strong>evalaT xeli Seuwyon <strong>moqalaqeobis</strong> armqone<br />
pirTa asimilaciisa <strong>da</strong> naturalizaciis process (sityva „asimilacia“ aq<br />
gulisxmobs ara konkretuli piris identurobis <strong>da</strong>kargvas, aramed mis integracias<br />
qveynis ekonomikur, socialur <strong>da</strong> kulturul sivrceSi). kerZod,<br />
saxelmwifoebs moeTxovebaT, yvela Rone ixmaron, raTa <strong>da</strong>aCqaron naturalizaciis<br />
procesebi, maT Soris ga<strong>da</strong>saxadebisa <strong>da</strong> xarjebis SeZlebis<strong>da</strong>gvarad<br />
Semcirebac.<br />
27
timor-lestes indoneziisgan gamoyofisa <strong>da</strong> <strong>da</strong>moukideblobis gamocxadebis<br />
Semdeg, indoneziaSi mcxovrebi yvela aRmosavleT timoreli arCevanis winaSe<br />
<strong>da</strong>dga: maT an indoneziis <strong>moqalaqeoba</strong> un<strong>da</strong> SeenarCunebinaT, an timor-lestes<br />
<strong>moqalaqeoba</strong> mieRoT. am SemTxvevaSi isini SeZlebdnen indoneziaSi <strong>da</strong>rCenas<br />
rogorc ucxoelebi, moqmedi binadrobis nebarTviT.<br />
zogierTma qveyanam <strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb kanonmdeblobaSi gaiTvaliswina<br />
ltolvilebis <strong>da</strong> <strong>moqalaqeobis</strong> armqoneTa naturalizaciisTvis qveyanaSi<br />
kanonier safuZvelze yofnis Semcirebuli vadebi.<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb 1997 wlis evropuli konvencia (ECN) kidev ufro avi-<br />
Tarebs am rekomen<strong>da</strong>cias <strong>da</strong> moiTxovs, rom Si<strong>da</strong> kanonmdebloba Seicavdes<br />
wesebs, romelic saxelmwifos teritoriaze kanonierad <strong>da</strong> mudmivad mcxovreb<br />
ucxoelebs naturalizaciis procesis gavlis SesaZleblobas miscems.<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb evropuli konvencia <strong>da</strong>matebiT zRu<strong>da</strong>vs im moTxovnas,<br />
romelic naturalizaciaze ganacxadis Sesatanad qveyanasi 10-ze meti wlis<br />
cxovrebas saWiroebs. konvencia aseve mouwodebs saxelmwifoebs, ganixilon<br />
naturalizaciis swrafi procedurebis gamoyenebis SesaZlebloba <strong>moqalaqeobis</strong><br />
armqone <strong>da</strong> ltolvilad aRiarebuli pirebisTvis.<br />
riTi aris mniSvnelovani konvenciis saboloo aqti?<br />
saboloo aqtis rekomen<strong>da</strong>ciiT, yoveli wevri saxelmwifo, Tuki aRiarebs<br />
im mizezebis <strong>da</strong>saSvebobas, romelTa gamoc pirma uari ganacxa<strong>da</strong> Tavisi<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> qveynis <strong>da</strong>cvaze, gagebiT moekideba am piris mimarT igive<br />
midgomis SemuSavebis SesaZleblobas, rac konvenciiT <strong>moqalaqeobis</strong> armqone<br />
pirTa mimarT aris <strong>da</strong>dgenili. aRniSnuli rekomen<strong>da</strong>cia miiRes im de faqto<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa interesebis gaTvaliswinebiT, romelTac formalurad<br />
jer kidev SenarCunebuli aqvT <strong>moqalaqeoba</strong>, magram ver sargebloben<br />
amiT, gansakuTrebiT ki Tavisi saxelmwifos <strong>da</strong>cviT.<br />
romelia <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa <strong>da</strong>cvis saukeTeso<br />
saSualeba?<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa <strong>da</strong>cvis yvelaze efeqturi saSualeba iseTi kanonmdeblobis<br />
Seqmnaa, romelic, upirveles yovlisa, gamoricxavs <strong>moqalaqeobis</strong><br />
uqonlobis warmoSobas (srulyofili ganxilvisTvis ixileT <strong>moqalaqeobis</strong><br />
armqoneTa ricxvis Semcirebis Sesaxeb 1961 wlis konvenciis mesame Tavi <strong>da</strong> is<br />
zomebi, romelTa miReba SeuZliaT saxelmwifoebs <strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobis<br />
SemTxvevebis Sesamcireblad an mTlianad aRmosafxvrelad).<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobis problemis sabolood aRmofxvramde <strong>moqalaqeobis</strong><br />
armqoned aRiarebul a<strong>da</strong>mianebs esaWiroebaT <strong>da</strong>cva. <strong>moqalaqeobis</strong> armqone<br />
piris statusis Sesaxeb 1954 wlis konvenciasTan mierTeba, misi ganxorcieleba<br />
<strong>da</strong> ganaxlebuli kanonmdeblobis miReba mogvcems safuZvels vifiqroT, rom<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa uflebebi <strong>da</strong> movaleobebi <strong>da</strong>culi iqneba.<br />
rogorc zemoT aRvniSneT, 1954 wlis konvencia arc piris <strong>moqalaqeoba</strong>s cvlis<br />
<strong>da</strong> arc saxelmwifoebs avaldebulebs, sakuTar teritoriaze SeuSvan ara<br />
_ltolvili <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirebi. 1954 wlis konvenciis debulebebis<br />
gamoyenebiT ver ga<strong>da</strong>wydeba <strong>moqalaqeobis</strong> miniWebis saWiroebis sakiTxi. ramdena<strong>da</strong>c<br />
es SesaZlebelia, saxelmwifoebma maT teritoriaze mcxovreb <strong>moqalaqeobis</strong><br />
armqone pirebs <strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb kanomdeblobisa <strong>da</strong> praqtikis meSveobiT<br />
28
asamiliaciisa <strong>da</strong> naturalizaciis procesSi xeli un<strong>da</strong> Seuwyon. amas adgilobriv<br />
integracias uwodeben.<br />
2005 wels yirgizeTis <strong>da</strong> TurqmeneTis mTavrobebma <strong>moqalaqeobis</strong> gamartivebuli<br />
wesiT miRebis ufleba mianiWes tajikuri warmoSobis <strong>moqalaqeobis</strong> armqone<br />
uamrav ltolvils, raTa maT TavSesafris qveyanaSi axali cxovrebis <strong>da</strong>wyebis<br />
SesaZlebloba miscemo<strong>da</strong>T.<br />
zogierT gamonaklis SemTxvevaSi SeuZlebelia <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirebis<br />
iuridiuli statusis regulireba im qveyanaSi, sa<strong>da</strong>c isini cxovrobdnen.<br />
amdenad, am pirebis sxva qveyanaSi ga<strong>da</strong>saxleba marTebuli ga<strong>da</strong>wyvetilebaa.<br />
roca ga<strong>da</strong>saxlebis kriteriumebi ar vrceldeba <strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobis<br />
SemTxvevebze (ga<strong>da</strong>saxleba Cveulebriv ltolvilebisTvis gamoiyeneba), glukis<br />
aRmasrulebeli komitetis bolo dros SemuSavebuli rekomen<strong>da</strong>ciiT,<br />
saxelmwifoebma un<strong>da</strong> gaafarTovon arsebuli kriteriumebi <strong>da</strong> gaavrcelon<br />
isini <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirebzec.<br />
№ 95 (2003) <strong>da</strong>skvnaSi aRmasrulebelma komitetma<br />
„mouwo<strong>da</strong> saxelmwifoebs, iTanamSromlon glukTan <strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobis<br />
problemebis mogvarebis meTodebTan <strong>da</strong>kavSirebiT <strong>da</strong> erTad<br />
imsjelon SesaZlo ga<strong>da</strong>saxlebis adgilebze, rodesac <strong>moqalaqeobis</strong><br />
armqone piris problemis ga<strong>da</strong>wyveta SeuZlebelia maspinZel qveyanaSi<br />
an yofil sacxovrebel qveyanaSi <strong>da</strong> gaurkveveli rCeba...“<br />
gluks SeuZlia konsultacia gauwios <strong>da</strong> <strong>da</strong>exmaros saxelmwifoebs <strong>moqalaqeobis</strong><br />
armqone pirebis integraciis <strong>da</strong> ga<strong>da</strong>saxlebis sakiTxebis mogvarebaSi.<br />
29
Tavi 3<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> arqonis mizezebis aRmofxvra<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> <strong>arqona</strong> SesaZloa mravalma mizezma gamoiwvios. qvemoT ganxilulia<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> arqonis ramdenime ZiriTadi mizezi <strong>da</strong> is praqtikuli<br />
RonisZiebebi, romlebic <strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb kanonmdeblobis ganxilvisas<br />
un<strong>da</strong> gaiTvaliswinon saxelmwifoebma, am problemis Tavi<strong>da</strong>n asacileblad.<br />
teqnikuri mizezebi<br />
kanonTa Seusabamoba<br />
problemebi SesaZloa maSin wamoiWras, rodesac erTi saxelmwifos <strong>moqalaqeobis</strong><br />
Sesaxeb kanonmdebloba winaaRmdegobaSi modis meore saxelmwifos kanonebTan,<br />
ris Sedega<strong>da</strong>c piri orive saxelmwifos <strong>moqalaqeobis</strong> gareSe rCeba. orive<br />
kanonmdebloba SesaZloa saTanadod iyos Sedgenili, magram problema maTi<br />
erTdrouli gamoyenebisas gaCndes. magaliTad, saxelmwifo A, sa<strong>da</strong>c <strong>da</strong>iba<strong>da</strong><br />
piri <strong>moqalaqeoba</strong>s mxolod warmoSobis mixedviT aniWebs (jus sanguinis), magram am<br />
piris mSoblebi B saxelmwifos moqalaqeebi arian. meore mxriv, saxelmwifo B<br />
<strong>moqalaqeoba</strong>s <strong>da</strong>badebis adgilis mixedviT aniWebs (jus soli), magram piri saxelmwifo<br />
A-Si <strong>da</strong>iba<strong>da</strong>. amdenad, piri <strong>moqalaqeobis</strong> armqoned iqceva.<br />
am problemis Tavi<strong>da</strong>n asacileblad:<br />
• rogorc 1930 wlis haagis konvenciaSia mocemuli, yoveli saxelmwifo<br />
sakuTari kanonmdeblobis mixedviT wyvets, Tu vin aris misi moqalaqe.<br />
sxva saxelmwifoebis mier aRiarebuli es kanoni un<strong>da</strong> Seesabamebodes<br />
saerTaSoriso konvenciebs, saerTaSoriso tradiciebsa <strong>da</strong> samarTlis im<br />
aRiarebul principebs, rac <strong>moqalaqeobis</strong> sakiTxebs ukavSirdeba. aqe<strong>da</strong>n<br />
gamomdinare, saxelmwifoebi un<strong>da</strong> flobdnen <strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb kanonmdeblobis<br />
ganaxlebul pakets <strong>da</strong> <strong>da</strong>nergon is praqtikaSi <strong>moqalaqeobis</strong><br />
Sesaxeb kanonmdeblobebs Soris konfliqtis Tavi<strong>da</strong>n acilebis mizniT.<br />
• <strong>moqalaqeobis</strong> armqoneTa ricxvis Semcirebis Sesaxeb 1961 wlis konvencia<br />
acxadebs, rom <strong>moqalaqeoba</strong> un<strong>da</strong> mieniWos:<br />
_ kanonis moqmedebiT, am saxelmwifos teritoriaze <strong>da</strong>badebul pirs<br />
<strong>da</strong>badebisTanave;<br />
_ kanonis moqmedebiT <strong>da</strong>dgenil asakSi am saxelmwifos teritoriaze<br />
<strong>da</strong>badebul pirs, erovnuli kanonmdeblobis moTxovnaTa Sesabamisad;<br />
_ am saxelmwifos teritoriaze <strong>da</strong>badebuli piris mier ganacxadis<br />
wardgenis SemTxvevaSi (ganacxadis Setana SesaZlebelia, Tu arsebobs<br />
CamoTvlili<strong>da</strong>n erT_erTi an erTze meti piroba: <strong>da</strong>culia ganacxadis<br />
wardgenisaTvis <strong>da</strong>dgenili vadebi, <strong>da</strong>kmayofilebulia moTxovnebi sacxovrebeli<br />
adgilis mimarT, kanoniT gaTvaliswinebul garkveul sisxlis<br />
samarTlis <strong>da</strong>naSaulebze nasamarTlobis uqonloba <strong>da</strong>/an mtkicebuleba<br />
30
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
imis Taobaze, rom piri yovelTvis iyo <strong>moqalaqeobis</strong> armqone);<br />
<strong>da</strong>badebisTanave kanonier Svils, romlis de<strong>da</strong>sac aqvs im saxelmwifos<br />
<strong>moqalaqeoba</strong>, sa<strong>da</strong>c <strong>da</strong>iba<strong>da</strong> bavSvi;<br />
memkvidreobiT, pirs, romelic ver miiRebs im wevr saxelmwifos <strong>moqalaqeoba</strong>s,<br />
romlis teritoriazec is <strong>da</strong>iba<strong>da</strong>, asakis an sacxovrebeli<br />
adgilis mimarT wamoyenebuli moTxovnebis gamo (ganacxadis Setana<br />
SesaZlebelia, Tu arsebobs CamoTvlili<strong>da</strong>n erT_erTi an erTze meti<br />
piroba: <strong>da</strong>culia ganacxadis wardgenisaTvis <strong>da</strong>dgenili vadebi, <strong>da</strong>kmayofilebulia<br />
moTxovnebi sacxovrebeli adgilis mimarT <strong>da</strong>/an mtkicebuleba<br />
imis Taobaze, rom piri yovelTvis iyo <strong>moqalaqeobis</strong> armqone);<br />
wevr saxelmwifos teritoriaze napovn bavSvebs;<br />
moqmedi kanonis Tanaxmad, piris <strong>da</strong>badebisTanave (<strong>da</strong>badebis adgilis<br />
miuxe<strong>da</strong>vad), Tu erT-erT mSobeli wevri saxelmwifos moqalaqe iyo<br />
bavSvis <strong>da</strong>badebis momentSi;<br />
_ erovnuli kanonmdeblobis Tanaxmad, im piris mier ganacxadis wardgenis<br />
SemTxvevaSi, romelic Tumca ar aris <strong>da</strong>badebuli mocemuli saxelmwifos<br />
teritoriaze, magram <strong>da</strong>badebis droisaTvis misi erT_erTi mSobeli wevri<br />
saxelmwifos moqalaqe iyo (ganacxadis Setana SesaZlebelia, Tu arsebobs<br />
CamoTvlili<strong>da</strong>n erT_erTi an erTze meti piroba: <strong>da</strong>culia ganacxadis<br />
wardgenisaTvis <strong>da</strong>dgenili vadebi, <strong>da</strong>kmayofilebulia moTxovnebi sacxovrebeli<br />
adgilis mimarT, erovnuli usafrTxoebis winaaRmdeg mimarTul<br />
<strong>da</strong>naSaulze nasamarTlobis uqonloba <strong>da</strong>/an mtkicebuleba imis Taobaze,<br />
rom piri yovelTvis iyo <strong>moqalaqeobis</strong> armqone).<br />
• saxelmwifoTa umetesoba jus soli <strong>da</strong> jus sanguinis principebs aerTianebs<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb kanonmdeblobaSi, raTa gansazRvros moqalaqeTa<br />
ZiriTadi jgufi saxelmwifoSi <strong>da</strong> rogor xdeba <strong>da</strong>badebisTanave <strong>moqalaqeobis</strong><br />
miniWeba. saxelmwifoebma, romelTaTvisac miuRebelia ormagi<br />
<strong>moqalaqeoba</strong>, un<strong>da</strong> uzrunvelyon, rom garkveul asaks miRweulma pirma an<br />
misma mSoblebma gaakeTon arCevani.<br />
<strong>moqalaqeoba</strong>ze uaris TqmasTan <strong>da</strong>kavSirebul kanonTa<br />
Seusabamoba<br />
zogierTi saxelmwifos kanonmdebloba <strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb uflebas aZlevs<br />
pirebs, uari ganacxadon <strong>moqalaqeoba</strong>ze sxva saxelmwifos <strong>moqalaqeobis</strong><br />
miRebamde an amis garantiis Seqmnamde. amas xSirad <strong>moqalaqeobis</strong> <strong>arqona</strong>mde<br />
mivyavarT. am sakiTxTan <strong>da</strong>kavSirebiT kanonTa Seusabamoba SesaZloa maSin warmoiSvas,<br />
rodesac erTi saxelmwifo pirs <strong>moqalaqeoba</strong>ze uaris Tqmis uflebas<br />
ar aZlevs saqmeSi CarTuli meore saxelmwifos <strong>moqalaqeobis</strong> miRebamde, es ukanaskneli<br />
ki <strong>moqalaqeoba</strong>s ar aZlevs pirs pirvelis <strong>moqalaqeobis</strong> uaryofamde.<br />
zogjer SesaZloa pirs mosTxovon miRebul <strong>moqalaqeoba</strong>ze uaris Tqma, raTa<br />
SeZlos misi adgilsamyofeli saxelmwifos <strong>moqalaqeoba</strong>ze Seitanos ganacxadi;<br />
amis gamo axali <strong>moqalaqeobis</strong> miRebamde piri <strong>moqalaqeobis</strong> armqone xdeba.<br />
am problemis Tavi<strong>da</strong>n asacileblad:<br />
• 1961 wlis konvenciis Tanaxmad, <strong>moqalaqeobis</strong> <strong>da</strong>kargvis an masze uaris<br />
Tqmis winapiroba un<strong>da</strong> iyos sxva qveynis <strong>moqalaqeobis</strong> miReba an misi miRebis<br />
31
garantia. gamonaklisis <strong>da</strong>Sveba SesaZlebelia mxolod naturalizebuli<br />
piris SemTxvevaSi, romelic miuxe<strong>da</strong>vad formalobis <strong>da</strong> drois SezRudvis<br />
Setyobinebisa, garkveuli wlebis manZilze sazRvargareT cxovrobs <strong>da</strong><br />
<strong>moqalaqeobis</strong> SenarCunebis survilis Sesaxeb Setyobinebas ver axerxebs.<br />
aseT SemTxvevaSi naturalizebuli piri gaxlavT is, vinc <strong>moqalaqeoba</strong><br />
wevr saxelmwifosadmi wardgenili ganacxadis safuZvelze miiRo <strong>da</strong> am<br />
ukanasknels SeeZlo uari eTqva ganacxadis <strong>da</strong>kmayofilebaze. <strong>moqalaqeobis</strong><br />
<strong>da</strong>kargva SesaZloa moxdes mxolod kanoniT gaTvaliswinebul SemTxvevebSi<br />
<strong>da</strong> Tan axldes sruli procesualuri garantiebi, rogoricaa sasamarTlos an<br />
sxva <strong>da</strong>moukidebeli organos mier saqmis samarTlian ganxilvis ufleba.<br />
• <strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb kanonmdeblobam un<strong>da</strong> uzrunvelyos, rom arc erTma<br />
pirma ar ganacxados uari <strong>moqalaqeoba</strong>ze sxva saxelmwifos <strong>moqalaqeobis</strong><br />
miRebis an Sesabamisi organoebis mxri<strong>da</strong>n <strong>moqalaqeobis</strong> miniWebis oficialuri<br />
<strong>da</strong> werilobiTi garantiebis miRebamde.<br />
• zogierTma saxelmwifom SemoiRo debulebebi, romlebic <strong>moqalaqeobis</strong><br />
xelmeored miRebis nebas iZlevian im SemTxvevaSi, Tu piri kargavs an ar<br />
Rebulobs sxva qveynis <strong>moqalaqeoba</strong>s.<br />
• im saxelmwifoebSi, sa<strong>da</strong>c akrZalulia ormagi <strong>moqalaqeoba</strong> an mraval<strong>moqalaqeoba</strong>,<br />
kanonmdeblobam un<strong>da</strong> uzrunvelyos, rom ar arsebobdes <strong>moqalaqeoba</strong>ze<br />
uaris Tqmis an misi <strong>da</strong>kargvis moTxovna, rogorc <strong>moqalaqeobis</strong><br />
miRebis an SenarCunebis winapiroba, rodesac <strong>moqalaqeoba</strong>ze uaris<br />
Tqma an misi <strong>da</strong>kargva SeuZlebelia. magaliTad, ltolvilebisgan ar un<strong>da</strong><br />
moiTxovon warmoSobis qveyanaSi <strong>da</strong>bruneba an am qveynis xelisuflebasTan<br />
<strong>da</strong>kavSireba <strong>moqalaqeoba</strong>ze uaris Tqmis mizniT.<br />
warmatebuli gamocdileba: ukraina<br />
1944 wels faSistur SeiraRebul ZalebTan TanamSromlobis braldebiT<br />
200,000-ze meti TaTari ga<strong>da</strong>asaxles yirimi<strong>da</strong>n sabWoTa kavSiris socialisturi<br />
respublikebis sxva<strong>da</strong>sxva regionSi. umetesoba uzbekeTis socilistur<br />
respublikaSi moxv<strong>da</strong>. ori aTwleulis Semdeg sabWoTa kavSiris umaRlesi<br />
sabWos mdivanma gamoacxa<strong>da</strong>, rom yirimeli TaTrebis winaaRmdeg wamoyenebuli<br />
braldebebi usafuZvlo iyo <strong>da</strong> maT SeeZloT ecxovraT sabWoTa kavSiris<br />
nebismier teritoriaze, yirimis naxevarkunZulis CaTvliT.<br />
Tumca is TaTrebi, romelTac yirimSi <strong>da</strong>bruneba ga<strong>da</strong>wyvites, problemebis<br />
winaSe aRmoCndnen registraciis, <strong>da</strong>saqmebis, miwisa <strong>da</strong> gansaxlebis<br />
sakiTxebTan <strong>da</strong>kavSirebiT. 1987 wels sabWoTa kavSiris ministrTa sabWom<br />
miiRo <strong>da</strong>dgenileba, romelic krZalav<strong>da</strong> yirimeli TaTrebis repatriacias<br />
naxevarkunZulis Si<strong>da</strong> rva raionSi, raTa Tavi<strong>da</strong>n aecilebinaT maTi <strong>da</strong>bruneba<br />
uwindel sacxovrebel adgilebze, gacilebiT nayofier <strong>da</strong> ganviTarebul<br />
samxreT sanapiroze. ori wlis Semdeg, rac umaRlesma sabWom „arakanonierad<br />
<strong>da</strong> <strong>da</strong>naSaulebrivad“ gamoacxa<strong>da</strong> „iZulebiT deportirebuli a<strong>da</strong>mianebisaTvis“<br />
uflebebis CamorTmeva, yirimSi masiuri <strong>da</strong>bruneba <strong>da</strong>iwyo.<br />
1991 wels sabWoTa kavSiris <strong>da</strong>Slis Sedegad moulodnelad warmoiSva<br />
politikuri <strong>da</strong> samarTlebrivi problemebi saxelmwifos samarTalmemkvidreobis,<br />
teritoriuli sazRvrebis ga<strong>da</strong>nawilebis <strong>da</strong> <strong>moqalaqeobis</strong> Taobaze.<br />
ukraina, romlis SemadgenlobaSic dReisaTvis yirimic Sedis, yofili ukrainis<br />
socialisturi respublikis memkvidre gax<strong>da</strong>. qveynis <strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb<br />
pirveli kanonis (1991 weli) Tanaxmad, pirebi, vinc yofili sabWoTa kavSiris<br />
32
moqalaqeebi iyvnen <strong>da</strong> mudmivad cxovrobdnen ukrainis teritoriaze yirimis<br />
CaTvliT, 1991 wlis 24 agvistos <strong>da</strong>moukideblobis gamocxadebis Semdeg<br />
avtomaturad (ex lege) gaxdnen ukrainis moqalaqeebi ganurCevlad warmoSobisa,<br />
socialuri statusisa, rasisa, <strong>moqalaqeobis</strong>a, sqesisa, ganaTlebisa, mSobliuri<br />
enisa, politikuri Sexedulebisa Tu religiisa. avtomaturad ukrainis<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> miReba am pirebs ar SeeZloT, mxolod im SemTxvevaSi, Tu isini<br />
sxva qveynis moqalaqeebi iyvnen an ar hqon<strong>da</strong>T survili mieRoT ukrainis<br />
<strong>moqalaqeoba</strong>. im pirebma, romelTac registrirebuli hqon<strong>da</strong>T kanonieri<br />
sacxovrebeli adgili ukrainaSi <strong>da</strong>moukideblobis gamocxadebisa <strong>da</strong><br />
<strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb kanonis ZalaSi Sesvli<strong>da</strong>n sami Tvis Semdeg, avtomaturad<br />
miiRes ukrainis <strong>moqalaqeoba</strong>. am debulebis safuZvelze 150,000 yirimelma<br />
TaTarma ukrainis <strong>moqalaqeoba</strong> miiRo.<br />
Catarebuli gamokvlevebis Tanaxmad, 108,000 yirimeli TaTari, romlebic<br />
ukrainaSi <strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb kanonis 1991 wlis noemberSi ZalaSi Sesvlis<br />
Semdeg <strong>da</strong>brundnen, <strong>moqalaqeobis</strong> miRebasTan <strong>da</strong>kavSirebiT axali problemis<br />
winaSe <strong>da</strong>dgnen. 28,000 a<strong>da</strong>miani, romlebmac sxva qveynebSi Tavisi mudmivi<br />
cxovrebis ufleba gaauqmes am qveynebis <strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb kanonis ZalaSi<br />
Sesvlamde, de iure <strong>moqalaqeobis</strong> armqoned iqcnen. kidev 80,000 a<strong>da</strong>miani,<br />
romlebmac yofil sacxovrebel qveyanaSi registracia SeinarCunes im<br />
droisTvis, roca ZalaSi Sevi<strong>da</strong> kanoni <strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb, am saxelmwifos<br />
de iure moqalaqed iqcnen. Sedegad, maT avtomaturad ar mieniWaT ukrainis<br />
<strong>moqalaqeoba</strong>. miuxedevad imisa, rom maT SesTavazes ukrainis <strong>moqalaqeobis</strong><br />
miReba individualuri proceduris gavliT, ukan <strong>da</strong>brunebulTa umravlesoba,<br />
vinc imedovneb<strong>da</strong> ukrainis <strong>moqalaqeobis</strong> miRebas, ver akmayofileb<strong>da</strong><br />
proceduris mkacr moTxovnebs, romelic moicav<strong>da</strong> ukrainaSi xuTwlian<br />
cxovrebas, sakmarisi Semosavlis arsebobas <strong>da</strong> ukrainuli enis codnas.<br />
glukma, evropis uSiSroebisa <strong>da</strong> TanamSromlobis organizaciam (euTo) <strong>da</strong><br />
evrosabWom problemebis mosagvareblad ukrainis mTavrobas <strong>moqalaqeobis</strong><br />
Sesaxeb kanonmdeblobis Secvlisaken mouwo<strong>da</strong>. glukma ukrainis sapasporto<br />
<strong>da</strong> naturalizaciis samsaxurs sawvrTneli <strong>da</strong> teqnikuri <strong>da</strong>xmareba SesTavaza<br />
<strong>da</strong> <strong>moqalaqeobis</strong> Temaze media-kampania moawyo. glukis xelmZRvanelobiT<br />
adgilobrivma arasamTavrobo organizaciebma ukrainis <strong>moqalaqeobis</strong><br />
msurvelebs iuridiuli konsultaciebi gauwies <strong>da</strong> ukrainis saxelmwifo<br />
organoebTan samarTlebriv urTierTobebSi maTi warmomaadgenloba<br />
ikisres.<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobis SemTxvevebis Semcirebis <strong>da</strong> sabolood Tavi<strong>da</strong>n<br />
acilebis mizniT ukrainis mTavrobam, glukTan konsultaciebis Sedegad,<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb qveynis kanonmdeblobis arsebobis aTi wlis manZilze<br />
masSi Svidjer Seitana cvlileba. 1997 wlis maisSi gauqm<strong>da</strong> ganmcxadeblebisgan<br />
enis codnis <strong>da</strong> Semosavlis qonis moTxovna, xolo yofili deportirebuli<br />
pirebis STamomavlobas maTi winaprebis yirimuli warmoSobis safuZvelze<br />
ukrainis <strong>moqalaqeobis</strong> miRebis ufleba miecaT. am <strong>da</strong>debiTma cvlilebebma<br />
qveyanaSi de iure <strong>moqalaqeobis</strong> armqone 28,000 <strong>da</strong>brunebuli pirisTvis<br />
ukrainis <strong>moqalaqeobis</strong> miReba SesaZlebeli gaxa<strong>da</strong>.<br />
sanam aRniSnuli cvlilebebi <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa problemebis<br />
mogvarebis mizniT grZel gzas gadio<strong>da</strong>, ukrainis <strong>moqalaqeobis</strong> misaRebad sxva<br />
sirTuleebi, maT Soris qveynis konstituciuri akrZalva ormag <strong>moqalaqeoba</strong>ze,<br />
kvlavac ga<strong>da</strong>salaxi <strong>da</strong>rCa. magaliTad, pirebs, romlebsac yirimSi <strong>da</strong>brunebamde<br />
uzbekeTis de iure <strong>moqalaqeoba</strong> hqon<strong>da</strong>T, ukrainis <strong>moqalaqeobis</strong> misaRebad<br />
oficialuri uari un<strong>da</strong> eTqvaT uzbekeTis <strong>moqalaqeoba</strong>ze. Tumca uzbekeTis<br />
<strong>moqalaqeoba</strong>ze uarisTvis saWiro iyo 100 aSS dolaris ga<strong>da</strong>x<strong>da</strong>, kievSi<br />
uzbekeTis saelCoSi misvla <strong>da</strong> administraciuli procedura, romelic xSirad<br />
erT welze metxans grZeldebo<strong>da</strong>.<br />
33
gluki <strong>da</strong> euTo or qveyanas Soris molaparakebebs Suamavlob<strong>da</strong>, rac ormxrivi<br />
SeTanxmebiT <strong>da</strong>srul<strong>da</strong>. SeTanxmeba <strong>da</strong>ido 1998 wels, igi <strong>moqalaqeobis</strong> Secvlis<br />
procedurebs amartiveb<strong>da</strong>. uzbekeTi <strong>da</strong>Tanxm<strong>da</strong>, gaeuqmebina <strong>moqalaqeoba</strong>ze<br />
uarisTvis <strong>da</strong>wesebuli ga<strong>da</strong>saxadi <strong>da</strong> ufleba misca ukrainis Sinagan saqmeTa<br />
saministros sapasporto ganyofilebebs, SeegrovebinaT <strong>moqalaqeoba</strong>ze uaris<br />
ganacxadebi <strong>da</strong> ga<strong>da</strong>ecaT isini uzbekeTis xelisuflebisTvis. glukis mier<br />
wamoWrili problemebis sapasuxod miiRes iseTi administraciuli procedura,<br />
rodesac ukrainis <strong>moqalaqeobis</strong> miniWeba <strong>da</strong> uzbekeTis <strong>moqalaqeoba</strong>ze uari<br />
erTmaneTTan SeTanxmebulad xdeba, rac <strong>moqalaqeobis</strong> armqoned gaxdomis<br />
Tavi<strong>da</strong>n acilebis saSualebas iZleva. sami wlis ganmavlobaSi, vidre es<br />
ormxrivi SeTanxmeba moqmedeb<strong>da</strong>, uzbekeTi<strong>da</strong>n 80 000-mde <strong>da</strong>brunebuls<br />
ukrainis <strong>moqalaqeoba</strong> mieniWa. mogvianebiT analogiuri ormxrivi SeTanxmebebi<br />
ukrainam <strong>da</strong>do belorusiasTan (1999 w.), yazaxeTTan (2000 w.), tajikeTTan<br />
(2001 w.) <strong>da</strong> yirgizeTis respublikasTan (2003 w.).<br />
2001 wlis ianvarSi ukrainis parlamentma <strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb axali<br />
kanoni miiRo, romelmac kidev ufro didi adgili <strong>da</strong>uTmo <strong>moqalaqeobis</strong><br />
uqonlobis Tavi<strong>da</strong>n acilebis sakiTxs. sxva debulebebTan erTad, kanoni,<br />
romelSic 2005 wels cvlilebebi Sevi<strong>da</strong>, ganmcxadeblebs uflebas aZlevs<br />
sxva qveynis <strong>moqalaqeoba</strong>ze uari ganacxadon ukrainis <strong>moqalaqeobis</strong> miRebi<strong>da</strong>n<br />
1 wlis manZilze; kanoni ar Txoulobs formaluri uaris Tqmas, Tu amasTan<br />
<strong>da</strong>kavSirebuli xarjebi ukrainaSi minimalur Tviur xelfass aWarbebs.<br />
kanonmdebloba <strong>da</strong> gamocdileba bavSvebis Sesaxeb<br />
samoqalaqo <strong>da</strong> politikur uflebaTa saerTaSoriso paqtisa (ICCPR) <strong>da</strong> bavSvis<br />
uflebaTa konvenciis (CRC) Tanaxmad, yvela bavSvi, <strong>da</strong>badebis adgilis miuxe<strong>da</strong>vad,<br />
registrirebuli un<strong>da</strong> iyos <strong>da</strong>badebisTanave; yvela bavSvs aqvs <strong>moqalaqeobis</strong><br />
miRebis ufleba; bavSvis <strong>moqalaqeobis</strong> sakiTxi wydeba Sesabamisi saxelmwifos<br />
kanonmdeblobis safuZvelze <strong>da</strong> yvela saxelmwifo moiTxovs monacemebs,<br />
Tu sad <strong>da</strong>iba<strong>da</strong> bavSvi <strong>da</strong> vin arian misi mSoblebi. <strong>da</strong>badebis <strong>da</strong>mamtkicebeli<br />
sabuTis, anu <strong>da</strong>badebis registraciis cnobis gareSe TiTqmis SeuZlebelia<br />
bavSvis vinaobis <strong>da</strong>dgena <strong>da</strong>, Sesabamisad, <strong>moqalaqeobis</strong> miRebac.<br />
am problemis Tavi<strong>da</strong>n asacileblad:<br />
• saxelmwifoebma yvela saWiro resursi un<strong>da</strong> miawodon Sesabamis adgilobriv<br />
administracias imis uzrunvelsayofad, rom <strong>da</strong>badebis registracia<br />
xorcieldebodes sistematurad bavSvis uflebaTa <strong>da</strong>cvis konvenciis (CRC)<br />
me-7 muxlisa <strong>da</strong> samoqalaqo <strong>da</strong> politikur uflebaTa saerTaSoriso paqtis<br />
(ICCPR) 24-e muxlis Tanaxmad.<br />
• bavSvis <strong>da</strong>badebis registrirebisas saxelmwifoebma un<strong>da</strong> <strong>da</strong>adginon sa<strong>da</strong>vo<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> SemTxvevebi <strong>da</strong> mianiWon bavSvs <strong>moqalaqeoba</strong>, Tu igi sxva<br />
SemTxvevaSi <strong>moqalaqeobis</strong> armqone piri gaxdeba. erovnuli kanonmdebloba<br />
konvenciasTan SeerTebis Semdeg un<strong>da</strong> Seicavdes <strong>moqalaqeobis</strong> armqone<br />
pirTa raodenobis Semcirebis Sesaxeb 1961 wlis konvenciis Sesabamis<br />
debulebebs. es <strong>da</strong>dgenilebebi un<strong>da</strong> Sediodes Si<strong>da</strong> kanonmdeblobaSi im<br />
SemTxvevaSic ki, Tu saxelmwifo ar aris 1961 wlis konvenciis wevri.<br />
• <strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb kanonmdebloba un<strong>da</strong> Seicavdes debulebebs im qveynis<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> miRebis Sesaxeb, romelSic <strong>da</strong>iba<strong>da</strong> bavSvi. es Tavi<strong>da</strong>n agvacilebs<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobas im SemTxvevebSi, Tu bavSvis <strong>da</strong>badebis<br />
34
dros <strong>moqalaqeobis</strong> gansazRvrisas <strong>da</strong>Svebulia Secdoma.<br />
• <strong>da</strong>qorwinebuli mSoblebis Svilebs erovnuli kanonmdebloba <strong>da</strong>badebisTanave<br />
aniWebs <strong>moqalaqeobis</strong> uflebas. SeZlebis<strong>da</strong>gvarad, amgvarive<br />
uflebiT un<strong>da</strong> sargeblobdnen ukanonod (qorwinebis gareSe) <strong>da</strong>badebuli<br />
bavSvebic.<br />
bevr qveyanaSi qalebs ar aqvT ufleba sakuTari <strong>moqalaqeoba</strong> ga<strong>da</strong>scen Svilebs<br />
maSinac ki, roca bavSvi ibadeba im qveyanaSi, romlis moqalaqea de<strong>da</strong>, xolo<br />
mamas saerTod ar aqvs <strong>moqalaqeoba</strong>. am SemTxvevaSi bavSvi <strong>moqalaqeobis</strong><br />
armqone piria.<br />
am problemis Tavi<strong>da</strong>n asacileblad:<br />
• gaTxovil qalTa <strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb 1957 wlis konvenciisa <strong>da</strong> qalTa<br />
diskriminaciis yvela formis aRmofxvris Sesaxeb 1979 wlis konvenciis<br />
Tanaxmad, qals <strong>da</strong> mamakacs un<strong>da</strong> gaaCndeT Tanabari uflebebi Svilebis<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> gansazRvrisas. am principebis gamoyeneba Tavi<strong>da</strong>n agvacilebs<br />
rogorc qalTa diskriminacias, aseve imis saSiSroebas, rom bavSvi<br />
memkvidreobiT miiRebs <strong>moqalaqeobis</strong> armqone piris statuss mamisagan,<br />
Tu es ukanaskneli <strong>moqalaqeobis</strong> armqonea.<br />
• saxelmwifoebma sakuTar erovnul kanonmdeblobaSi un<strong>da</strong> Seitanon Sesabamisi<br />
debulebebi sqesobrivi niSniT arsebuli diskriminaciis Tavi<strong>da</strong>n<br />
asacileblad <strong>moqalaqeobis</strong> miniWebasTan <strong>da</strong>kavSirebiT.<br />
obol <strong>da</strong> mitovebul bavSvebs xSir SemTxvevebSi ar gaaCniaT <strong>da</strong><strong>da</strong>sturebuli<br />
<strong>moqalaqeoba</strong>. ukanonod <strong>da</strong>badebul bavSvebsac SesaZlebelia garkveuli sirTuleebi<br />
SeeqmnaT <strong>moqalaqeobis</strong> miRebisas.<br />
am problemis Tavi<strong>da</strong>n asacileblad:<br />
• saxelmwifos teritoriaze napovn bavSvebs un<strong>da</strong> mieniWoT am saxelmwifos<br />
<strong>moqalaqeoba</strong>. es principi <strong>da</strong><strong>da</strong>sturebulia rogorc <strong>moqalaqeoba</strong>sTan<br />
<strong>da</strong>kavSirebul saerTaSoriso dokumentebSi, ise bevri saxelmwifos kanonmdeblobaSi<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb.<br />
• bavSvis <strong>moqalaqeobis</strong> gansazRvrisas, upirveles yovlisa, gasaTvaliswinebelia<br />
bavSvis interesebi.<br />
zogierTi qveynis Svilad ayvanis praqtikas xSirad <strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobamde<br />
mivyavarT, im SemTxvevaSi, Tu, magaliTad, bavSvs ar SeuZlia miiRos mSvilebeli<br />
mSoblebis <strong>moqalaqeoba</strong>. 1967 wlis evropuli konvencia Svilad ayvanis<br />
Sesaxeb mouwodebs saxelmwifoebs gaamartivon maTi moqalaqeebis mier Svilad<br />
ayvanili bavSvebisaTvis <strong>moqalaqeobis</strong> miniWebis procedura.<br />
am problemebis Tavi<strong>da</strong>n asacileblad:<br />
• saxelmwifoebma TavianT kanonmdeblobaSi un<strong>da</strong> miuTiTon, rom saerTa-<br />
Soriso samarTlis Tanaxmad, sazRvargareT ganxorcielebuli Svilad<br />
ayvana aRiarebulia Si<strong>da</strong> kanonmdeblobiT.<br />
administraciuli praqtika<br />
arsebobs uamravi administraciuli <strong>da</strong> proceduruli sakiTxi <strong>moqalaqeobis</strong><br />
miRebasTan, aRdgenasa <strong>da</strong> <strong>da</strong>kargvasTan <strong>da</strong>kavSirebiT. im SemTxvevaSi, rodesac<br />
35
piri eqvemdebareba <strong>moqalaqeobis</strong> miRebas _ maSinac, ki, rodesac is moaxerxebs<br />
<strong>da</strong> <strong>moqalaqeoba</strong>ze waradgens gancxadebas _ ga<strong>da</strong>Warbebulma administraciulma<br />
xarjebma, droSi gaWianurebam <strong>da</strong>/an savaldebulo dokumentebis wardgenis<br />
SeuZleblobam imis gamo, rom sabuTebi kvlav yofili <strong>moqalaqeobis</strong> qveynis<br />
sakuTrebaSia, SesaZloa xeli SeuSalos mas <strong>moqalaqeobis</strong> miRebaSi.<br />
am problemis Tavi<strong>da</strong>n asacileblad:<br />
• <strong>moqalaqeobis</strong> miRebis, SeCerebis, <strong>da</strong>kargvis, aRdgenis an <strong>da</strong><strong>da</strong>sturebis<br />
<strong>da</strong>kavSirebuli ganacxadebi ganxilul un<strong>da</strong> iqnas gonivrul va<strong>da</strong>Si.<br />
• <strong>moqalaqeobis</strong> miRebis an <strong>da</strong>kargvis avtomaturi registraciisas ( ex lege),<br />
maT Soris im SemTxvevebSic, roca saqme gvaqvs kanonieri <strong>da</strong> mudmivi<br />
macxovreblebisaTvis saxelmwifos samarTalmemkvidreobasTan, ar un<strong>da</strong><br />
arsebobdes werilobiTi Cvenebis wardgenis moTxovna, miuxe<strong>da</strong>vad imisa,<br />
rom zoga<strong>da</strong>d saxelmwifoebs urCeven, Seinaxon <strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb<br />
miRebuli ga<strong>da</strong>wyvetilebebis Canawerebi.<br />
• <strong>moqalaqeobis</strong> miRebis, SeCerebis, <strong>da</strong>kargvis, aRdgenis <strong>da</strong> <strong>da</strong><strong>da</strong>sturebis<br />
procesebTanTan an maTTan <strong>da</strong>kavSirebuli administraciuli <strong>da</strong> iuridiuli<br />
gaxilvebisaTvis gankuTvnili ga<strong>da</strong>saxadebi un<strong>da</strong> iyos misaRebi.<br />
kanonebi <strong>da</strong> praqtika qalTa sakiTxebze<br />
zogierTi saxelmwifo avtomaturad ucvlis qals moqalaqebriv statuss,<br />
rodesac igi sxva qveynis moqalaqes mihyveba colad. Sedegad, qali SesaZlebelia<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirad iqces, Tu igi avtomaturad ar miiRebs<br />
meuRlis <strong>moqalaqeoba</strong>s an Tu mis meuRles ar aqvs <strong>moqalaqeoba</strong>.<br />
qali SeiZleba iqces <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirad, Tu meuRlis <strong>moqalaqeobis</strong><br />
miRebis Semdeg qorwineba <strong>da</strong>irRveva, igi <strong>da</strong>kargavs qorwinebis Sedegad miRebul<br />
<strong>moqalaqeoba</strong>s, xolo misi pirveladi <strong>moqalaqeoba</strong> ar iqneba avtomaturad<br />
aRdgenili.<br />
am problemebis Tavi<strong>da</strong>n asacileblad:<br />
• gaTxovil qalTa <strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb 1957 wlis konvencia <strong>da</strong> qalis diskriminaciis<br />
yvela formis aRmofxvris Sesaxeb 1979 wlis konvencia, cdiloben<br />
qals mianiWon mamakacis Tanabari uflebebi mis mier <strong>moqalaqeobis</strong><br />
SeZenis, Secvlis <strong>da</strong> SenarCunebis dros. konvenciebSi mocemuli principebis<br />
Tanaxmad, qmris <strong>moqalaqeoba</strong> ar un<strong>da</strong> iwvevdes colis <strong>moqalaqeobis</strong><br />
avtomatur Secvlas, ar aqcevdes mas <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirad <strong>da</strong> ar<br />
aiZulebdes qmris <strong>moqalaqeobis</strong> miRebas.<br />
• im saxelmwifoebma, romlebSic qalebs ar gaaCniaT mamakacebis Tanaswori<br />
uflebebi <strong>da</strong>, SesaZloa, avtomaturad <strong>da</strong>kargon <strong>moqalaqeoba</strong> gaTxovebisas<br />
an amis gamo uwevT TavianT <strong>moqalaqeoba</strong>ze uaris Tqma, sakuTar kanonmdeblobaSi<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb un<strong>da</strong> Seitanon debulebebi, romelTa ZaliT<br />
ojaxis <strong>da</strong>Slis SemTxvevaSi qalebs ufleba mecemaT, martivi ganacxadis<br />
safuZvelze avtomaturad <strong>da</strong>ibrunon yofili <strong>moqalaqeoba</strong>.<br />
36
<strong>moqalaqeobis</strong> avtomaturi <strong>da</strong>kargva<br />
zogierTi saxelmwifo avtomaturad auqmebs im piris <strong>moqalaqeoba</strong>s, romelmac<br />
<strong>da</strong>tova sakuTari qveyana an cxovrobs sazRvargareT. <strong>moqalaqeobis</strong> gauqmeba,<br />
romelic SesaZloa moxdes piris qveyni<strong>da</strong>n gamgzavrebi<strong>da</strong>n ramdenime TveSi,<br />
xSirad <strong>da</strong>kavSirebulia mankier administraciul praqtikasTan, roca ar<br />
afrTxileben pirs <strong>moqalaqeobis</strong> <strong>da</strong>kargvis riskis Taobaze im SemTxvevaSi, Tu<br />
is regularulad ar <strong>da</strong>registrirdeba sakuTari qveynis Sesabamis organoSi.<br />
Tu piri naturalizirebuli moqalaqea <strong>da</strong> ara am saxelmwifoSi <strong>da</strong>badebuli an<br />
memkvidreobiT <strong>moqalaqeobis</strong> mqone, misTvis, SesaZloa, regularuli registraciac<br />
ki arasakmarisi aRmoCndes <strong>moqalaqeobis</strong> SesanarCuneblad. <strong>moqalaqeobis</strong><br />
<strong>arqona</strong> xSirad swored am praqtikis pir<strong>da</strong>piri Sedegia.<br />
am problemis Tavi<strong>da</strong>n asacileblad:<br />
• <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa raodenobis Semcirebis Sesaxeb 1961 wlis konvenciis<br />
me-7 (3) muxli adgens, rom pirma ar un<strong>da</strong> <strong>da</strong>kargos <strong>moqalaqeoba</strong> <strong>da</strong>,<br />
Sesabamisad, ar gaxdes <strong>moqalaqeobis</strong> armqone piri qveyni<strong>da</strong>n gamgzavrebis<br />
<strong>da</strong> sazRvargareT cxovrebis gamo, Tuki man raime mizeziT registracia<br />
ver gaiara an sxva msgavsi problema Seeqmna. konvencia am principi<strong>da</strong>n<br />
gamonakliss uSvebs mxolod naturalizirebuli moqalaqeebisTvis,<br />
romelnic sazRvargareT cxovroben uwyvetad Svidi weli. am pirebma<br />
TavianTi survili <strong>moqalaqeobis</strong> SenarCunebis Sesaxeb un<strong>da</strong> ganucxadon<br />
Sesabamis organoebs. saxelmwifoebma ki, Tavis mxriv, sakonsulo samsaxurebis<br />
saSualebiT adekvaturad un<strong>da</strong> Seatyobinon naturalizirebul<br />
moqalaqeebs am politikis Sesaxeb rogorc qveynis sazRvrebs SigniT, ise<br />
sazaRvrebs gareT.<br />
• Se<strong>da</strong>rebiT axali samarTlebrivi instrumentebi, rogoricaa, magaliTad,<br />
evropis konvencia <strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb, uflebas ar aZlevs saxelmwifoebs<br />
<strong>moqalaqeoba</strong> CamoarTvan pirs mxolod imitom, rom igi mudmivad cxovrobs<br />
sazRvargareT, Tu am qmedebis Sedegad es pirovneba <strong>moqalaqeobis</strong><br />
armqone piri gaxdeba.<br />
saxelmwifoebis samarTalmemkvidreobasTan<br />
<strong>da</strong>kavSirebuli mizezebi<br />
teritoriis an suverenitetis ga<strong>da</strong>cema<br />
miuxe<strong>da</strong>vad imisa, rom konkretuli saerTaSoriso dokumentebi <strong>da</strong> <strong>da</strong>dgenilebebi<br />
nawilobriv Seexeba teritoriis an suverenitetis ga<strong>da</strong>cemas, es movlenebi<br />
didi xania iwveven <strong>moqalaqeobis</strong> <strong>arqona</strong>s. cxadia, erovnuli kanonebi <strong>da</strong><br />
praqtika icvleba, rodesac saxelmwifo ganicdis absolutur teritoriul an<br />
suverenitetul cvlilebebs; rodesac saxelmwifo Tavs <strong>da</strong>aRwevs koloniur<br />
mdgomareobas an moipovebs <strong>da</strong>moukideblobas romelime saxelmwifos <strong>da</strong>Slis<br />
Semdeg, Tu axali saxelmwifo an saxelmwifoebi <strong>da</strong>Slili saxelmwifos samarTalmemkvidreebi<br />
arian an Tu mosalodnelia saxelmwifos kvlav aRdgena<br />
misi <strong>da</strong>Slis Semdeg, aRniSnulma movlenebma SesaZloa <strong>da</strong>sabami miscen axali<br />
kanonebisa <strong>da</strong> <strong>da</strong>dgenilebebis <strong>da</strong>/an axali administraciuli procedurebis<br />
37
miRebas. a<strong>da</strong>mianebi SesaZloa <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirebad iqcnen zemoT<br />
moyvanil SemTxvevebSi, Tu isini ver moaxerxeben <strong>moqalaqeobis</strong> miRebas axali<br />
kanonmdeblobis/<strong>da</strong>dgenilebebis an administraciuli procedurebis Tanaxmad,<br />
an Tu maT uars eubnebian <strong>moqalaqeoba</strong>ze manamde arsebuli kanonebisa <strong>da</strong><br />
praqtikis axleburad gaazrebis gamo.<br />
am problemebis Tavi<strong>da</strong>n asacileblad:<br />
• <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa ricxvis Semcirebis Sesaxeb 1961 wlis konvenciis<br />
me-10 muxlis Tanaxmad, wevrma saxelmwifoebma un<strong>da</strong> uzrunvelyon,<br />
rom <strong>moqalaqeobis</strong> arqonis SemTxvevebi ar warmoiqmnen teritoriis ga<strong>da</strong>cemis<br />
Sedegad. saxelmwifoebma xeli un<strong>da</strong> moaweron ormxriv an mravalmxriv<br />
xelSekrulebebs, romelnic Seicaven imis <strong>da</strong>ma<strong>da</strong>sturebel <strong>da</strong>dgenilebebs,<br />
rom pirovneba <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirad ar iqceva amgvari cvlilebis<br />
Sedegad. Tuki xelSekruleba ar aris <strong>da</strong>debuli, Sesabamisma saxelmwifoebma<br />
<strong>moqalaqeoba</strong> un<strong>da</strong> mianiWon maT, vinc sxva SemTxvevaSi <strong>moqalaqeobis</strong><br />
armqone pirad CaiTvleba.<br />
• sazogadod, mosaxleoba <strong>da</strong>kavSirebulia teritoriasTan, Tumca zogierTi<br />
saerTaSoriso xelSekruleba, konstituciuri <strong>da</strong>dgenileba <strong>da</strong> kanonmdebloba<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb gvTavazobs samarTalmemkvidre saxelmwifoebis<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> arCevas.<br />
• saxelmwifoebis samarTalmemkvidreobasTan <strong>da</strong>kavSirebuli xelSekrulebebi<br />
SesaZloa Seicavdes pirobebs, romlebSic yuradReba gamaxvilebuli<br />
iqneba <strong>moqalaqeobis</strong> sakiTxSi saxelmwifoTa <strong>da</strong>Slis an gamoyofis<br />
gavlenaze.<br />
• saxelmwifoebis samarTalmemkvidreobasTan <strong>da</strong>kavSirebuli <strong>moqalaqeobis</strong><br />
Sesaxeb kanonmdeblobis kodificirebisa <strong>da</strong> ganviTarebis saWiroebis pasuxad<br />
gaeros saerTaSoriso samarTlis komisiam (ILC) moamza<strong>da</strong> am sakiTxTan<br />
<strong>da</strong>kavSirebuli muxlebis proeqti, romlebic Sesulia 2001 wlis gaeros<br />
generaluri asambleis № 55/153 rezoluciis <strong>da</strong>narTSi.<br />
aRniSnuli muxlebis proeqtis Tanaxmad:<br />
_ yvela saxelmwifom un<strong>da</strong> miiRos Sesabamisi zomebi, raTa pirebi, romlebic<br />
samarTalmemkvidre saxelmwifos Seqmnamde flobdnen winamorbedi<br />
saxelmwifos <strong>moqalaqeoba</strong>s, ar iqcnen <strong>moqalaqeobis</strong> armqoned<br />
samarTalmemkvidre saxelmwifos warmoSobis Semdeg.<br />
_ pirma, romlis mudmivi sacxovrebeli adgili mdebareob<strong>da</strong> teritoriaze,<br />
romelzec Seiqmna samarTalmemkvidre saxelmwifo, <strong>da</strong>uyovnebliv<br />
un<strong>da</strong> miiRos am ukanasknelis <strong>moqalaqeoba</strong>.<br />
_ memkvidre saxelmwifoebma ar un<strong>da</strong> mianiWon Tavisi <strong>moqalaqeoba</strong>, maTi<br />
survilis sawinaaRmdegod, im pirebs, visi mudmivi sacxovrebelic<br />
mdebareobs sxva saxelmwifoSi, Tu maT ar emuqrebaT <strong>moqalaqeobis</strong><br />
armqone pirebad <strong>da</strong>rCena.<br />
_ saxelmwifoebma un<strong>da</strong> gaiTvaliswinon pirTa neba_survili, Tuki maT<br />
ufleba aqvT miiRon ori an orze meti saxelmwifos <strong>moqalaqeoba</strong>.<br />
yoveli saxelmwifo pirs nebas rTavs, airCios im saxelmwifos <strong>moqalaqeoba</strong>,<br />
romelTanac aqvs saTanado kavSiri, Tu sxva SemTxvevaSi is<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> armqoned CaiTvleba.<br />
38
_ saxelmwifoebi ar un<strong>da</strong> eubnebodnen uars pirebs <strong>moqalaqeobis</strong> SenarCunebis,<br />
miRebis an <strong>moqalaqeobis</strong> arCevanis uflebaze raime saxis<br />
diskriminaciis safuZvliT.<br />
• evropuli konvencia <strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb <strong>da</strong> saxelmwifoTa samarTalmemkvidreobasTan<br />
<strong>da</strong>kavSirebiT <strong>moqalaqeobis</strong> arqonis Tavi<strong>da</strong>n acilebis oqmis<br />
proeqti aerTianeben 1961 wlis konvenciis debulebebs <strong>da</strong> im principebs,<br />
romlebic Sesulia saerTaSoriso samarTlis komisiis (ILC) mier Sedgenili<br />
muxlebis proeqtSi. evropuli konvencia calke Tavs uTmobs samar-<br />
Talmemkvidre saxelmwifos warmoSobisa <strong>da</strong> <strong>moqalaqeobis</strong> sakiTxs, sa<strong>da</strong>c<br />
yuradReba ZiriTa<strong>da</strong>d gamaxvilebulia Semdeg garemoebebze:<br />
_ utyuari <strong>da</strong> efeqturi kavSiri pirsa <strong>da</strong> saxelmwifos Soris;<br />
_ piris mudmivi sacxovrebeli adgili samarTalmemkvidre saxelmwifos<br />
warmoSobisas;<br />
_ piris survili; <strong>da</strong><br />
_ piris geografiuli warmomavloba.<br />
gar<strong>da</strong> amisa, evropuli konvencia <strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb adgens, rom winamorbedi<br />
saxelmwifos teritoriis mudmiv macxovreblebs, romelTac ar hqon<strong>da</strong>T im<br />
qveynis moqalaqis statusi, romlis suverenitetic ga<strong>da</strong>eca memkvidre saxelmwifos<br />
<strong>da</strong> romelTac jer ar miuRiaT memkvidre saxelmwifos <strong>moqalaqeoba</strong>, un<strong>da</strong><br />
SeunarCundeT am saxelmwifoSi <strong>da</strong>rCenisa <strong>da</strong> igive socialuri <strong>da</strong> ekonomikuri<br />
uflebebiT sargeblobis ufleba, rogoric am saxelmwifos moqalaqeebs<br />
gaaCniaT.<br />
• saxelmwifoTa samarTalmemkvidreobis gamo <strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobis<br />
Tavi<strong>da</strong>n acilebis Sesaxeb oqmis proeqtiT SemuSavebulia mtkicebis konkretuli<br />
wesebi (muxli 8), <strong>moqalaqeoba</strong>sTan <strong>da</strong>kavSirebiT saxelmwifoTa<br />
samarTalmemkvidreobisas:<br />
„memkvidre saxelmwifo <strong>da</strong>JinebiT ar moiTxovs <strong>moqalaqeobis</strong> miniWebisaTvis<br />
saWiro stan<strong>da</strong>rtul <strong>da</strong>mamtkicebel sabuTebs im SemTxvevebSi, Tu<br />
pirebi ukve arian an SesaZloa momavalSi gaxdnen <strong>moqalaqeobis</strong> armqone<br />
pirebad saxelmwifoTa samarTalmemkvidreobis Sedegad <strong>da</strong> roca miuRebelia<br />
amgvari pirebisaTvis stan<strong>da</strong>rtuli moTxovnebis wayeneba.<br />
memkvidre saxelmwifo ar iTxovs meore <strong>moqalaqeobis</strong> miuReblobis<br />
<strong>da</strong>mamtkicebel sabuTs <strong>moqalaqeobis</strong> miniWebamde im pirebisaTvis, romlebic<br />
mudmivad cxovrobdnen am saxelmwifos teritoriaze samarTalmemkvidre<br />
saxelmwifoTa Semqmnamde <strong>da</strong> romelnic ukve arian an SesaZloa<br />
momavalSi gaxdnen <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirebad samarTalmemkvidre<br />
saxelmwifoTa Seqmnis Semdeg.“<br />
me-8 muxlis pirveli qvepunqti ganixilavs SemTxvevas, rodesac pirisaTvis<br />
SeuZlebeli an metad rTulia <strong>da</strong>mamtkicebel sabuTebTan <strong>da</strong>kavSirebiT<br />
stan<strong>da</strong>rtuli moTxovnebis Sesruleba <strong>moqalaqeobis</strong> misaRebad aucilebeli<br />
pirobebis <strong>da</strong>sakmayofileblad. zogierT SemTxvevaSi pirisTvis SesaZloa<br />
SeuZlebeli aRmoCndes sakuTari warmoSobis Sesaxeb sruli dokumentaciis<br />
wardgena, magaliTad, samoqalaqo reestris arqivis ganadgurebis gamo. Sesa-<br />
Zloa SeuZlebeli aRmoCndes cnobis wardgena sacxovrebeli adgilis Sesaxeb<br />
im SemTxvevaSi, Tu sacxovrebeli adgili ar iyo registrirebuli. es <strong>da</strong>dge-<br />
39
nileba vrceldeba im situaciebzec, rodesac pirovnebas Teoriulad SeuZlia<br />
<strong>da</strong>mamtkicebeli sabuTebis wardgena, magram gaumarTlebelia misTvis amgvari<br />
moTxovnis wayeneba; magaliTad im SemTxvevaSi, Tu es moTxovna piris sicocxles<br />
an janmrTelobas safrTxeSi Caagdeb<strong>da</strong>. SemTxvevebi, romlebic arTuleben<br />
<strong>da</strong>mamtkicebeli sabuTebis wardgenas, yovelTvis pir<strong>da</strong>pir ar ukavSirdebian<br />
saxelmwifoTa memkvidreobis uflebaTa ga<strong>da</strong>cemis SemTxvevebs. isini SesaZloa<br />
saxelmwifoTa memkvidreobis uflebaTa ga<strong>da</strong>cemis an mis Semdgom momx<strong>da</strong>ri<br />
movlenebis Sedegad warmoiSvan, magaliTad, rodesac winamorbedi saxelmwifos<br />
reJimis dros samoqalaqo reestri ganadgur<strong>da</strong> an ZiriTadi dokumentacia<br />
ar gaica mosaxleobis garkveul nawilze. yvela zemoaRniSnul SemTxvevaSi<br />
<strong>da</strong>mamtkicebeli dokumentaciis <strong>da</strong>/an <strong>da</strong>moukidebeli mtkicebulebis wardgenis<br />
didi albaToba sakmarisi iqneba im pirobebis Sesasruleblad, rac aucilebelia<br />
memkvidre saxelmwifos <strong>moqalaqeobis</strong> misaRebad.<br />
me-8 muxlis meore qvepunqti gamoiyeneba mxolod im SemTxvevaSi, roca<br />
winamorbedi saxelmwifo aRar arsebobs <strong>da</strong> mocemuli saxelmwifos yvela moqalaqem<br />
<strong>da</strong>karga <strong>moqalaqeoba</strong>. Tu memkvidre saxelmwifo ar aRiarebs mraval<strong>moqalaqeoba</strong>s<br />
an zRu<strong>da</strong>vs moqalaqeobebis odenobas, am saxelmwifom SesaZloa<br />
moiTxovos <strong>da</strong>ma<strong>da</strong>sturebeli sabuTi imisa, rom pirovnebas ara aqvs miRebuli<br />
sxva qveynis <strong>moqalaqeoba</strong> an aris <strong>moqalaqeobis</strong> armqone piri. im faqtis<br />
<strong>da</strong>ma<strong>da</strong>sturebeli dokumentaciis wardgena, rom piri ar flobs sxva qveynis<br />
<strong>moqalaqeoba</strong>s an <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirad iTvleba, xSirad SeuZlebelia,<br />
vinai<strong>da</strong>n es procesi saxelmwifoTa TanamSromlobas efuZneba. Tu arsebobs<br />
saSiSroeba imisa, rom piri samarTalmemkvidre saxelmwifoTa Seqmnis Sedegad<br />
SesaZloa iqces <strong>moqalaqeobis</strong> armqoned, samarTalmemkvidre saxelmwifo <strong>moqalaqeobis</strong><br />
miniWebamde ar iTxovs imis <strong>da</strong>ma<strong>da</strong>sturebeli sabuTs, rom piri ar<br />
flobs sxva qveynis <strong>moqalaqeoba</strong>s an iTvleba <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirad. es<br />
wesi efuZneba gavrcelebul mosazrebas, rom <strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobis Tavi<strong>da</strong>n<br />
acileba saerTaSoriso sazogadoebis upirvelesi amocanaa, maSin roca orze<br />
meti saxelmwifos Tanxmoba an uari <strong>moqalaqeoba</strong>ze individualurad TiToeuli<br />
saxelmwifos ga<strong>da</strong>sawyveti sakiTxia.<br />
aRniSnuli debulebebi xels ar uSlis sakuTar teritoriaze mraval<strong>moqalaqeobis</strong><br />
ricxvis Semcirebis mosurne saxelmwifos, iTanamSromlos sxva<br />
saxelmwifoebTan <strong>da</strong> gacvalos informacia <strong>moqalaqeobis</strong> miRebasa <strong>da</strong> <strong>da</strong>kargvasTan<br />
<strong>da</strong>kavSirebiT. mraval<strong>moqalaqeobis</strong> Tavi<strong>da</strong>n acileba SesaZlebelia<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> Taobaze kanonebs Soris zogierT sakiTxze konfliqtis Sesaxeb<br />
1930 wlis haagis konvenciis debulebiT, romelic exeba sxva <strong>moqalaqeobis</strong> ar<br />
cnobas <strong>da</strong> evropuli konvenciis 7.1 muxliT, romelic piris mier meore saxelmwifos<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> nebayoflobiT miRebis SemTxvevaSi sxva <strong>moqalaqeobis</strong><br />
avtomaturi <strong>da</strong>kargvis SesaZleblobas iTvaliswinebs. saxelmwifom SesaZloa<br />
aseve mosTxovos pirs werilobiTi gancxadebis gakeTeba imis <strong>da</strong>sa<strong>da</strong>stureblad,<br />
rom aRniSnuli piri ar flobs <strong>da</strong> arc momavalSi miiRebs sxva qveynis<br />
<strong>moqalaqeoba</strong>s. es saSualebas miscems saxelmwifos, gaauqmos <strong>moqalaqeoba</strong>, Tu<br />
momavalSi aRmoCndeba, rom pirma yalbi gancxadeba gaakeTa.<br />
40
warmatebuli gamocdileba: CexeTis respublika<br />
rodesac 1993 wlis 1 ianvars yofili Cexoslovakiis respublika formalurad<br />
<strong>da</strong>iSala, orive memkvidre saxelmwifom - CexeTis respublikam <strong>da</strong> slovakeTis<br />
respublikam - miiRo axali kanonmdebloba <strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb, romelic<br />
gansazRvrav<strong>da</strong> TiToeuli qveynis moqalaqis statuss <strong>da</strong> proceduras, romlis<br />
saSualebiTac pirs SeeZlo <strong>moqalaqeobis</strong> miReba.<br />
orive qveynis sakanonmdeblo krebuli efuZnebo<strong>da</strong> Cexoslovakiis 1969 wels<br />
Seqmnil kanonmdeblobas <strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb, ase rom arc erTi maTgani ar<br />
iyo misaRebi axali realobisaTvis.<br />
orive axlad warmoqmnili saxelmwifos <strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb Si<strong>da</strong><br />
kanonmdeblobis Tanaxmad, 1954 wlamde <strong>da</strong>badebuli pirebi _ anu 15 wlisani<br />
<strong>da</strong> 15 wels zemoT, im dros, roca Cexoslovakiis socialisturi respublika<br />
ori respublikisagan Semdgar federaciad iqca _ moqalaqeebi iyvnen im<br />
SemTxvevaSi, Tu isini am saxelmwifos teritoriaze <strong>da</strong>ibadnen (jus soli). 1954 wlis<br />
Semdgom <strong>da</strong>badebuli pirebi am saxelmwifoebis moqalaqeebad iTvlebodnen<br />
an jus soli-is safuZvelze (Sereuli <strong>moqalaqeobis</strong> _ Cexi/slovaki mSoblebis<br />
Svilebi Cveulebriv Rebulobdnen im saxelmwifos <strong>moqalaqeoba</strong>s, romlis<br />
teritoriazec <strong>da</strong>ibadnen), an maTi mSoblebis <strong>moqalaqeobis</strong> mixedviT (jus<br />
sanguinis), rodesac orive mSobeli flob<strong>da</strong> erTsa <strong>da</strong> imave <strong>moqalaqeoba</strong>s. amis<br />
Sedegad bevri a<strong>da</strong>mians, romelTac mTeli cxovreba CexeTis respublikaSi<br />
gaatares, slovakeTis <strong>moqalaqeoba</strong> mianiWes <strong>da</strong> piriqiT. CexeTis respublikaSi<br />
mcxovrebi boSuri warmoSobis umciresobis umetesi nawili samarTlebrivi<br />
gaugebrobis msxverpli aRmoCn<strong>da</strong>, vinai<strong>da</strong>n isini an Tavad <strong>da</strong>ibadnen slovakeTis<br />
teritoriaze an amgvar winaparTa memkvidreebi iyvnen.<br />
maSin, rodesac slovakeTis axali kanonmdebloba <strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb<br />
SeuzRu<strong>da</strong>v uflebas aZlev<strong>da</strong> Cexoslovakiis yvela yofil moqalaqes, CexeTis<br />
axalma aqtma <strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb SemoiRo mkacri moTxovnebi; CexeTis<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> misaRebad pirs<br />
• CexeTis respublikis teritoriaze un<strong>da</strong> hqono<strong>da</strong> SenarCunebuli <strong>da</strong><br />
uwyveti mudmivi binadrobis registracia federaciis <strong>da</strong>Slamde sul<br />
mcire ori wlis manZilze;<br />
• CamorTmeuli un<strong>da</strong> hqono<strong>da</strong> slovakeTis <strong>moqalaqeoba</strong>; <strong>da</strong><br />
• ar un<strong>da</strong> hqono<strong>da</strong> Cadenili sisxlis samarTlis <strong>da</strong>naSauli gasuli xuTi<br />
wlis manZilze.<br />
me-20 saukunis 90-ian wlebSi CexeTis <strong>da</strong> slovakeTis mTavrobebma TxovniT<br />
mimarTes gluks, raTa am ukanasknels <strong>da</strong>xmareba aRmoeCina maTTvis kanon-<br />
Ta SeuTanxmeblobiT gamowveuli <strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobis problemis<br />
mosag vareblad. glukma ori kvleviTi misia gagzavna regionSi <strong>da</strong> konsultaciebi<br />
gamarTa mTavrobebTan <strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb kanomdeblobasTan<br />
<strong>da</strong>kavSirebiT.<br />
1996 wels glukma <strong>da</strong>xmareba gauwia praRaSi <strong>moqalaqeobis</strong> sakiTxTan <strong>da</strong>kav-<br />
Sirebuli sakonsultacio centris <strong>da</strong>arsebas. centri iuridiul <strong>da</strong> socialur<br />
konsultaciebs sTavazobs Cexoslovakiis yofil moqalaqeebs. amJamad es<br />
a<strong>da</strong>mianebi <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirebi arian, Tumca maT Soris bevrs<br />
SeiZleba hqondes xangrZlivi <strong>da</strong> namdvili kavSiri CexeTis respublikasTan.<br />
erT weliwadSi centrma <strong>da</strong>xmareba gauwia <strong>da</strong>axloebiT 6 000 a<strong>da</strong>mians, maT<br />
Soris 900 bavSvs, romlebic bavSTa saxlebSi aRmoCndnen; 3 500-ze met pirs,<br />
romlebic CexeTis cixeSi aRmoCndnen <strong>da</strong> 2 000-ze met sxva pirs, romelTac<br />
ver SeZles <strong>da</strong>edginaT an esargeblaT sakuTari moqalaqeobiT.<br />
glukisa <strong>da</strong> evrosabWos rCevis Tanaxmad, CexeTis mTavrobam <strong>da</strong>iwyo <strong>moqalaqeobis</strong><br />
41
miRebaze <strong>da</strong>wesebuli SezRudvebis gamartiveba. 1996 wlis aprilSi CexeTis<br />
sakanonmdeblo organom cvlileba Seitana <strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb aqtSi, ramac<br />
Sinagan saqmeTa saministros SesaZlebloba misca uari eTqva moTxovnaze,<br />
romelic Seexebo<strong>da</strong> nasamarTleobis <strong>arqona</strong>s im ganmcxadeblebisaTvis,<br />
romelnic uwyvetad cxovrobdnen CexeTis respublikaSi <strong>da</strong> flobdnen aq<br />
cxovrebis <strong>da</strong>ma<strong>da</strong>sturebel oficialur dokumentacias.<br />
mogvianebiT, 1999 wels CexeTis sakanonmdeblo organom aRniSnul aqtSi kidev<br />
erTi cvlileba Seitana, rac CexeTis respublikis moqalaqeebad gaxdomis<br />
uflebas aZlev<strong>da</strong> yofili Cexoslovakiis moqalaqeebs, romelnic mudmivad<br />
cxovrobdnen im teritoriaze, romelic gax<strong>da</strong> CexeTis respublika, magram<br />
ar flobdnen aq cxovrebis oficialur nebarTvas. am cvlilebis Tanaxmad,<br />
aRniSnul pirebs ufleba miecaT <strong>da</strong>emtkicebinaT cxovrebis nebarTva<br />
samsaxurebrivi kontraqtebiT <strong>da</strong>/an kontraqtebiT sacxovrebelze <strong>da</strong>/an<br />
mowmis safuZvelze. arc maTTvis mouTxoviaT nasamarTlevobis uqonloba.<br />
Tan<strong>da</strong>TanobiT glukis, arasamTavrobo organizaciebisa <strong>da</strong> CexeTis<br />
xelisuflebis SeTanxmebuli mcdelobis Sedegad yofil Cexoslovakelebs,<br />
romelnic mudmivad cxovrobdnen CexeTis respublikaSi, federaciis <strong>da</strong>Slis<br />
Semdeg CexeTis respublikis <strong>moqalaqeobis</strong> SeuzRu<strong>da</strong>vi ufleba mieniWaT.<br />
diskriminaciasTan an <strong>moqalaqeobis</strong> ukanonod<br />
CamorTmevasTan <strong>da</strong>kavSirebuli mizezebi<br />
diskriminacia<br />
saxelmwifos diskreciis erT_erTi principuli SezRudva, <strong>moqalaqeobis</strong><br />
miniWebis an <strong>moqalaqeoba</strong>ze uaris Tqmis dros, gaxlavT rasobrivi diskriminaciis<br />
akrZalva. aRniSnuli principi mocemulia rasobrivi diskriminaciis<br />
yvela formis aRmofxvris Sesaxeb konvenciasa <strong>da</strong> bevr sxva dokumentSi. aramoqalaqeebis<br />
mimarT diskriminaciis Sesaxeb 2004 wlis 1 oqtombris zogad<br />
rekomen<strong>da</strong>ciaSi gaeros komitetma rasobrivi diskriminaciis aRmofxvris<br />
mizniT <strong>da</strong>adgina, rom „<strong>moqalaqeobis</strong> CamorTmeva rasis, kanis feris, warmomavlobis<br />
an erovnuli Tu eTnikuri warmoSobis safuZvelze saxelmwifoTa mier<br />
nakisri valdebulebis - uzrunvelyon moqalaqeebi maTi moqlaqeobis uflebis<br />
aradiskriminaciuli sargeblobiT _ <strong>da</strong>rRvevaa.~<br />
Tumca, zogjer pirebs ar SeuZliaT konkretuli saxelmwifos <strong>moqalaqeobis</strong><br />
miReba masTan arsebuli mWidro kavSirebis miuxe<strong>da</strong>vad _ kavSirebisa, romelnic<br />
sxva pirebisaTvis sakmarisi iqnebo<strong>da</strong> <strong>moqalaqeobis</strong> misaRebad. rasaze, kanis<br />
ferze, warmomavlobaze, eTnikur an erovnul warmoSobaze, religiaze, sqesze,<br />
politikur mrwamsze an sxva faqtorebze <strong>da</strong>fuZnebuli diskriminacia SesaZloa<br />
iyos aSkara an SemTxveviT gaparuli kanonebSi an maTi <strong>da</strong>nergvisas.“ kanonebi<br />
SesaZloa CaiTvalos diskriminaciulad, Tu isini Seicaven diskriminaciuli<br />
xasiaTis mqone debulebebs, an Tu maTi gamoyenebis Sedegi diskriminaciaa.<br />
problemis Tavi<strong>da</strong>n asacileblad saWiroa:<br />
• imis uzrunvelyofa, rom diskriminaciis akrZalvis principi <strong>moqalaqeobis</strong><br />
sakiTxTan mimarTebaSi gamyarebuli iyos konstituciiTa <strong>da</strong> kanonebiT<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb <strong>da</strong> rom moxdeba am pincipebis <strong>da</strong>nergva administraciuli<br />
<strong>da</strong> sasamarTlo ga<strong>da</strong>wyvetilebebis saSualebiT.<br />
• saxelmwifoebs moeTxovebaT, miiRon yvela Sesabamisi zoma rogorc<br />
42
qveynis SigniT, aseve sxva saxelmwifoebTan TanamSromlobisas imis uzrunvelsayofad,<br />
rom yovel bavSvs eZleodes <strong>moqalaqeoba</strong> <strong>da</strong>badebisTanave.<br />
aqe<strong>da</strong>n gamomdinare, saerTaSoriso samarTlis Tanaxmad, <strong>da</strong>qorwinebuli<br />
mSoblebis Svilebi, qorwinebis gareSe <strong>da</strong>badebuli bavSvebi <strong>da</strong> <strong>moqalaqeobis</strong><br />
armqone mSoblebis Svilebi - yvela un<strong>da</strong> sargeblobdes <strong>moqalaqeobis</strong><br />
Tanabari uflebiT.<br />
• gaTxovil qalTa <strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb 1957 wlis konvencia <strong>da</strong> qalTa<br />
diskriminaciis yvela formis aRmofxvris Sesaxeb 1979 wlis konvencia<br />
miznad isaxaven <strong>moqalaqeobis</strong> SeZenis, Secvlis <strong>da</strong> SenarCunebisas qalisa<br />
<strong>da</strong> mamakacisaTvis Tanabari uflebebis miniWebas. konvenciebis principebis<br />
Sesabamisad, qmris moqalaqebrivi statusi ar iwvevs colis <strong>moqalaqeobis</strong><br />
avtomatur Secvlas, ar aqcevs mas <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirad <strong>da</strong> ar<br />
aiZulebs mas qmris <strong>moqalaqeobis</strong> miRebas.<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> CamorTmeva an uari <strong>moqalaqeoba</strong>ze<br />
a<strong>da</strong>mianis uflebaTa sayovelTao deklaracia adgens, rom <strong>da</strong>uSvebelia vinmesTvis<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> iZulebiT CamorTmeva. 1961 wlis konvencia <strong>da</strong> evropuli<br />
1997 wlis konvencia <strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb mkacrad zRu<strong>da</strong>vs saxelmwifoTa<br />
iniciativas <strong>moqalaqeobis</strong> CamorTmevis Taobaze. <strong>moqalaqeobis</strong> amgvar <strong>da</strong>kargvas<br />
Tan un<strong>da</strong> axldes sruli proceduruli garantiebi <strong>da</strong> ar un<strong>da</strong> ga<strong>da</strong>izardos<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobaSi.<br />
denacionalizacia maSin iCens Tavs, rodesac saxelmwifo moqalaqes arTmevs<br />
<strong>moqalaqeoba</strong>s, riTac axorcielebs diskriminaciul praqtikas. rasac, Cveulebriv,<br />
qveyni<strong>da</strong>n piris gaZeveba sdevs Tan.<br />
am problemis Tavi<strong>da</strong>n asacileblad:<br />
• saerTaSoriso samarTlis ZiriTadi principis Tanaxmad, arcerT pirs ar<br />
CamoerTmeva <strong>moqalaqeoba</strong>, Tu es <strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobas gamoiwvevs.<br />
• 1961 wlis konvencia <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa raodenobis Semcirebaze<br />
am principTan <strong>da</strong>kavSirebiT iTvaliswinebs Semdeg gamonaklisebs:<br />
_ mc<strong>da</strong>ri meTodebiT an gayalbebis Sedegad miRebuli <strong>moqalaqeoba</strong>;<br />
_<br />
_<br />
_<br />
sazRvargareT cxovrebis gamo moqalqeobis <strong>da</strong>kargva (ixileT<br />
zemoT);<br />
qmedebebi, romlebic ar Seesabameba saxelmwifosadmi erTgulebis<br />
valdebulebebs an mimarTulia sxva saxelmwifosaTvis samsaxuris gasawevad,<br />
arRvevs specialur akrZalvas an pirovnuli <strong>da</strong>mokidebulebiT<br />
seriozul zians ayenebs saxelmwifos sasicocxlo mniSvnelobis interesebs<br />
(mxolod im SemTxvevaSi, Tu es sakiTxebi miTiTebuli iyo<br />
kanonSi konvenciis xelmoweris droisaTvis);<br />
fici an formaluri gancxadeba sxva saxelmwifosadmi erTgulebaze,<br />
an uari mocemul saxelmwifosadmi erTgulebaze (mxolod im SemTxvevaSi,<br />
Tu es sakiTxi miTiTebuli iyo kanonSi konvenciis xelmoweris<br />
droisaTvis).<br />
1961 wlis konvenciis wevri saxelmwifoebs SeuZliaT CamoarTvan pirs <strong>moqalaqeoba</strong><br />
zemoT aRniSnuli mizezebis safuZvelze, Tu es konkretulad mi-<br />
43
TiTebulia konvenciis xelmoweris, ratifikaciis an masTan SeerTebis dros,<br />
an Tu kanonis Tanaxmad uzrunvelyofilia sruli proceduruli garantiebiT,<br />
rogoricaa samarTliani sasamarTlos ufleba. wevr saxelmwifos ar SeuZlia<br />
pirs an pirTa jgufs CamoarTvas <strong>moqalaqeoba</strong> rasobrivi, eTnikuri, religiuri<br />
<strong>da</strong> politikuri niSniT.<br />
• evropuli 1997 wlis konvencia <strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb kidev ufro zRu<strong>da</strong>vs<br />
saxelmwifoTa uflebamosilebas, rodesac saqme pirebisaTvis <strong>moqalaqeobis</strong><br />
CamorTmevas Seexeba, Tu es iwvevs <strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobas. am konvenciis<br />
Tanaxmad, <strong>moqalaqeobis</strong> CamorTmeva gamarTlebulia mxolod im<br />
SemTxvevebSi, rodesac <strong>moqalaqeobis</strong> miReba ganxorciel<strong>da</strong> mc<strong>da</strong>ri saSualebebiT<br />
an gayalbebiT. Tumca, Tu <strong>moqalaqeobis</strong> CamorTmeva <strong>moqalaqeobis</strong><br />
uqonlobas ar iwvevs, saxelmwifos SeuZlia <strong>moqalaqeoba</strong> CamoarTvas<br />
moqalaqes Semdegi mizezebis safuZvelze:<br />
_ sxva qveynis <strong>moqalaqeobis</strong> nebayoflobiT miReba;<br />
_ sxva qveynis samxedro ZalebSi nebayoflobiTi samsaxuri;<br />
_ saxelmwifos arsebiTi interesebisTvis seriozuli zianis miyeneba;<br />
_ mudmivad sazRvargareT mcxovrebi moqalaqis mocemul saxelmwifosTan<br />
utyuari kavSiris ar aseboba;<br />
_ erovnuli kanomdeblobiT gaTvaliswinebuli im winapirobebis Seusrulebloba,<br />
romlebsac saxelmwifos <strong>moqalaqeobis</strong> avtomatur miRebamde<br />
mivyavarT (vrceldeba mxolod arasrulwlovanebze); an<br />
_ Svilad ayvanili bavSvis mier erT-erTi an orive ucxo qveynis moqalaqe<br />
mSvilebelis <strong>moqalaqeobis</strong> miReba an floba.<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa ricxvis<br />
Semcirebis Sesaxeb 1961 wlis gaeros konvenciis<br />
ZiriTadi debulebebi<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> miniWebis Sesaxeb (1-li, me-2, me-3 <strong>da</strong> me-4 muxlebi)<br />
<strong>moqalaqeoba</strong> mieniWeba im pirs, vinc sxva SemTxvevaSi <strong>moqalaqeobis</strong> armqone<br />
piri iqnebo<strong>da</strong> <strong>da</strong> romelsac aqvs efeqturi kavSiri saxelmwifosTan <strong>da</strong>badebiT<br />
an warmoSobiT. <strong>moqalaqeoba</strong> eniWeba:<br />
• kanonis moqmedebiT, am saxelmwifos teritoriaze <strong>da</strong>badebul pirs<br />
<strong>da</strong>badebisTanave;<br />
• kanonis moqmedebiT <strong>da</strong>dgenil asakSi am saxelmwifos teritoriaze<br />
<strong>da</strong>badebul pirs, erovnuli kanonmdeblobis moTxovnaTa Sesabamisad;<br />
• am saxelmwifos teritoriaze <strong>da</strong>badebuli piris mier ganacxadis wardgenis<br />
SemTxvevaSi (ganacxadis Setana SesaZlebelia, Tu arsebobs CamoTvlili<strong>da</strong>n<br />
erT-erTi an erTze meti piroba: <strong>da</strong>culia ganacxadis wardgenisaTvis<br />
<strong>da</strong>dgenili vadebi, <strong>da</strong>kmayofilebulia moTxovnebi sacxovrebeli<br />
adgilis mimarT, kanoniT gaTvaliswinebul garkveul sisxlis samarTlis<br />
<strong>da</strong>naSaulebze nasamarTleobis uqonloba <strong>da</strong>/an mtkicebuleba imis<br />
Taobaze, rom piri yovelTvis iyo <strong>moqalaqeobis</strong> armqone);<br />
• <strong>da</strong>badebisTanave kanonier Svils, romlis de<strong>da</strong>sac aqvs im saxelmwifos<br />
<strong>moqalaqeoba</strong>, sa<strong>da</strong>c <strong>da</strong>iba<strong>da</strong> bavSvi;<br />
44
• memkvidreobiT, pirs, romelic ver miiRebs im wevr saxelmwifos<br />
<strong>moqalaqeoba</strong>s, romlis teritoriazec is <strong>da</strong>iba<strong>da</strong>, asakis an sacxovrebeli<br />
adgilis mimarT wamoyenebuli moTxovnebis gamo (ganacxadis Setana<br />
SesaZlebelia, Tu arsebobs CamoTvlili<strong>da</strong>n erT_erTi an erTze<br />
meti piroba: <strong>da</strong>culia ganacxadis wardgenisaTvis <strong>da</strong>dgenili vadebi,<br />
<strong>da</strong>kmayofilebulia moTxovnebi sacxovrebeli adgilis mimarT <strong>da</strong>/an<br />
mtkicebuleba imis Taobaze, rom piri yovelTvis iyo <strong>moqalaqeobis</strong><br />
armqone);<br />
• wevr saxelmwifos teritoriaze napovn bavSvebs;<br />
• moqmedi kanonis Tanaxmad, piris <strong>da</strong>badebisTanave (<strong>da</strong>badebis adgilis<br />
miuxe<strong>da</strong>vad), Tu erT_erT mSobeli wevri saxelmwifos moqalaqe iyo<br />
bavSvis <strong>da</strong>badebis momentSi;<br />
• erovnuli kanonmdeblobis Tanaxmad, im piris mier ganacxadis wardgenis<br />
SemTxvevaSi, romelic Tumca ar aris <strong>da</strong>badebuli mocemuli saxelmwifos<br />
teritoriaze, magram <strong>da</strong>badebis droisaTvis misi erT_erTi mSobeli wevri<br />
saxelmwifos moqalaqe iyo (ganacxadis Setana SesaZlebelia, Tu arsebobs<br />
CamoTvlili<strong>da</strong>n erT_erTi an erTze meti piroba: <strong>da</strong>culia ganacxadis<br />
wardgenisaTvis <strong>da</strong>dgenili vadebi, <strong>da</strong>kmayofilebulia moTxovnebi<br />
sacxovrebeli adgilis mimarT, erovnuli usafrTxoebis winaaRmdeg<br />
mimarTul <strong>da</strong>naSaulze nasamarTleobis uqonloba <strong>da</strong>/an mtkicebuleba<br />
imis Taobaze, rom piri yovelTvis iyo <strong>moqalaqeobis</strong> armqone).<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> <strong>da</strong>kargvisa <strong>da</strong> <strong>moqalaqeoba</strong>ze uaris Tqmis Taobaze<br />
(me-5, me-6 <strong>da</strong> me-7 muxlebi)<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> <strong>da</strong>kargva an masze uaris Tqma un<strong>da</strong> efuZnebodes an sxva qveynis<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> flobas, an sxva qveynis <strong>moqalaqeobis</strong> miRebis garantias.<br />
gamonaklisis <strong>da</strong>Sveba SesaZlebelia mxolod naturalizirebuli piris<br />
SemTxvevaSi, romelic miuxe<strong>da</strong>vad imisa, rom icis yvela formaluri<br />
procedurisa <strong>da</strong> droSi SezRudvis Sesaxeb, cxovrobs sazRvargareT<br />
wlebis manZilze <strong>da</strong> ar gamoxatavs <strong>moqalaqeobis</strong> SenarCunebis survils. am<br />
SemTxvevaSi naturalizirebuli piri gaxlavT is, vinc miiRo <strong>moqalaqeoba</strong><br />
monawile saxelmwifosadmi ganacxadis wardgenis safuZvelze <strong>da</strong> am<br />
saxelmwifos SeeZlo uari eTqva ganacxadis <strong>da</strong>kmayofilebaze. <strong>moqalaqeobis</strong><br />
<strong>da</strong>kargva SesaZloa ganxorcieldes mxolod kanonmdeblobis Sesabamisad,<br />
rasac Tan axlavs sruli procesualuri garantiebi, rogoricaa<br />
samarTliani sasamarTlos an sxva <strong>da</strong>moukidebeli organos mier saqmis<br />
ganxilvis ufleba.<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> CamorTmeva (me-8 <strong>da</strong> me-9 muxlebi)<br />
arcerT pirs ar CamoerTmeva <strong>moqalaqeoba</strong>, Tu es <strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobas<br />
warmoSobs, gar<strong>da</strong> im SemTxvevebisa, rodesac:<br />
• <strong>moqalaqeoba</strong> miRebulia mc<strong>da</strong>ri meTodebiT an gayalbebis Sedegad;<br />
• pirs Cadenili aqvs qmedebebi, romlebic ar Seesabameba erTgulebis<br />
valdebulebebs an pirovnuli <strong>da</strong>mokidebulebiT seriozul zians<br />
ayenebs saxelmwifos sasicocxlo mniSvnelobis interesebs (mxolod<br />
im SemTxvevaSi, Tu es sakiTxebi miTiTebuli iyo kanonebSi konvenciaze<br />
xelmoweris dros); an<br />
• pirs <strong>da</strong>debuli aqvs fici an Sevsebuli aqvs formaluri deklaracia<br />
45
sxva saxelmwifosadmi erTgulebaze, an uari aqvs naTqvami monawile<br />
saxelmwifos erTgulebaze.<br />
• naturalizirebuli piri, romelsac <strong>da</strong>karguli aqvs faqtobrivi kavSiri<br />
monawile saxelmwifosTan <strong>da</strong> Setyobinebis miuxe<strong>da</strong>vad, ver SeZlo<br />
gamoexata <strong>moqalaqeobis</strong> SenarCunebis survili.<br />
konvenciis monawile saxelmwifoebs SeuZliaT CamoarTvan pirs <strong>moqalaqeoba</strong><br />
zemoT aRniSnuli mizezebis safuZvelze, Tu es konkretulad miTiTebulia<br />
konvenciaze xelmoweris, ratifikaciis an masTan SeerTebis dros an Tu<br />
kanonis Tanaxmad miniWebulia sruli proceduruli garantiebi, rogoricaa<br />
samarTliani sasamarTlos ufleba. monawile saxelmwifos ar SeuZlia pirs<br />
an pirTa jgufs CamoarTvas <strong>moqalaqeoba</strong> rasobrivi, eTnikuri, religiuri<br />
<strong>da</strong> politikuri niSniT.<br />
teritoriis <strong>da</strong>Tmobaze (muxli me-10)<br />
xelSekrulebebma un<strong>da</strong> uzrunvelyon, rom ar warmoiSvas <strong>moqalaqeobis</strong><br />
uqonloba teritoriis <strong>da</strong>Tmobis mizeziT. xelmowerili xelSekrulebis<br />
ararsebobis SemTxvevaSi Sesabamisi saxelmwifo(ebi) <strong>moqalaqeoba</strong>s aZlevs im<br />
pirebs, romlebic sxva SemTxvevaSi <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirebi iqnebodnen<br />
teritoriis <strong>da</strong>Tmobis an miRebis Sedegad.<br />
saerTaSoriso saagentoze (muxli me-11)<br />
konvencia mouwodebs gaeros farglebSi iseTi organos <strong>da</strong>arsebisken, romelsac<br />
ganacxadiT mimarTavs is piri, romelic sakuTar Tavs uflebamosilad miiCnevs<br />
miiRos konvenciiT gaTvaliswinebuli SeRavaTebi <strong>da</strong> <strong>da</strong>xmareba. aRniSnulma<br />
organom<br />
Semdgom es ganacxadeba un<strong>da</strong> ga<strong>da</strong>sces gansaxilvelad xelisuflebis Sesabamis<br />
organoebs. generalurma asambleam es pasuxismgebloba gluks <strong>da</strong>akisra.<br />
<strong>da</strong>vebis mogvareba (muxli me-14)<br />
monawile saxelmwifoebs Soris konvenciis interpretaciasa <strong>da</strong> cxovrebaSi<br />
gatarebasTan <strong>da</strong>kavSirebiT wamoWrili <strong>da</strong>vebi, romelTa ga<strong>da</strong>Wrac ver<br />
moxerx<strong>da</strong> sxva saSualebebiT, gaegzavneba saerTaSoriso sasamarTlos <strong>da</strong>vis<br />
monawile romelime mxaris moTxovnis safuZvelze.<br />
saboloo aqti<br />
saboloo aqti iZleva rekomen<strong>da</strong>cias, rom de faqto <strong>moqalaqeobis</strong> armqone<br />
pirebze SeZlebis<strong>da</strong>gvarad gavrceldes igive uflebebi, romlebic vrceldeba<br />
de iure <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirebze, raTa saSualeba mieceT maT, miiRon<br />
faqtobrivi <strong>moqalaqeoba</strong>.<br />
46
Tavi 4<br />
glukis roli<br />
gluki <strong>moqalaqeobis</strong> <strong>arqona</strong>sTan <strong>da</strong>kavSirebul sakiTxebSi 1950 wli<strong>da</strong>n, anu<br />
funqcionirebis <strong>da</strong>wyebisTanave CaerTo. organizacias gaerosgan miniWebuli<br />
aqvs uflebamosileba, <strong>da</strong>icvas ltolvilebi <strong>da</strong> <strong>da</strong>exmaros maT problemebis<br />
ga<strong>da</strong>WraSi. bevri ltolvili, romelTac aRniSnuli organizacia wlebis man-<br />
Zilze uwev<strong>da</strong> <strong>da</strong>xmarebas, <strong>moqalaqeobis</strong> armqone piri gaxl<strong>da</strong>T. marTlac, bolo<br />
ramdenime aTwleulis manZilze axlo kavSiri <strong>da</strong>myar<strong>da</strong> saxelmwifo <strong>da</strong>cvis<br />
<strong>da</strong>kargvas an masze uarsa <strong>da</strong> <strong>moqalaqeobis</strong> <strong>da</strong>kargvas an masze uars Soris. axla<br />
ukve zoga<strong>da</strong>d gasagebia, rom moqmedi <strong>moqalaqeobis</strong> floba <strong>da</strong> im uflebebiT<br />
sargeblobis SesaZlebloba, rac <strong>moqalaqeoba</strong>Si igulisxmeba, exmareba pirs<br />
iZulebiTi ga<strong>da</strong>saxlebis Tavi<strong>da</strong>n acilebaSi.<br />
rogor CaerTo gluki <strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobis sakiTxebSi?<br />
wlebis manZilze glukis roli <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa ricxvis Semcirebisa<br />
<strong>da</strong> maTTvis <strong>da</strong>xmarebis aRmoCenis saqmeSi organizaciis gafarToebasTan<br />
erTad kidev ufro gaizar<strong>da</strong>. <strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobis sferoSi glukis<br />
saqmianoba xorcieldeba saerTaSoriso xelSekrulebebis, gaeros generaluri<br />
asambleis rezoluciebisa <strong>da</strong> organizaciis mrCevelTa organos - umaRlesi<br />
komisris programis aRmasrulebeli komitetis (ExCom) rekomen<strong>da</strong>ciebis<br />
safuZvelze.<br />
ar arsebobs <strong>da</strong>dgenileba pasuxismgebeli organos Seqmnis Sesaxeb, romelic<br />
uzrunvelyof<strong>da</strong> <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa statusis Sesaxeb 1954 wlis<br />
konvenciis implementaciaze meTvalyureobas. Tumca, <strong>moqalaqeobis</strong> armqone<br />
pirTa ricxvis Semcirebis Sesaxeb 1961 wlis konvenciis me-11 muxli moiTxovs<br />
Seiqmnas „organo, romelsac SeuZlia mimarTos pirma, romelic iTxovs am<br />
konvenciis safuZvelze raime upiratesobiT sargeblobas, raTa am organom<br />
ga<strong>da</strong>sinjos misi moTxovna an aRmouCinos <strong>da</strong>xmareba misi xelisuflebis Sesabamisi<br />
organoSi wardgenis saSualebiT“. rodesac 1975 wels konvencia Sevi<strong>da</strong><br />
ZalaSi, gaeros generalurma asambleam gluks <strong>da</strong>akisra aRniSnuli organos<br />
roli. organizaciis pasuxismgebloba kidev ufro gamyar<strong>da</strong> mogvianebiT<br />
miRebuli rezoluciebiT.<br />
1995 wels umaRlesi komisris programis aRmasrulebelma komitetma yovlismomcveli<br />
direqtivebi miiRo <strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobasTan <strong>da</strong>kavSirebul<br />
sakiTxebze: <strong>da</strong>skvna <strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobis Tavi<strong>da</strong>n acilebis <strong>da</strong> aRmofxvris<br />
<strong>da</strong> <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa <strong>da</strong>cvis Sesaxeb (<strong>da</strong>skvna # 78). (aRmasrulebeli<br />
komiteti Sedgeba sxva<strong>da</strong>sxva qveynis warmomadgenlebisagan _ 2006<br />
wlis 25 seqtembrisTvis arsebuli monacemebiT 70 wevri qveyanaa _ romelsac<br />
irCevs ECOSOC-i am saxelmwifoebis mier ltolvilTa problemebis mogvarebis<br />
mimarT gamoCenili interesis safuZvelze. aRmasrulebeli komitetis<br />
1995 wlis <strong>da</strong>skvna <strong>moqalaqeobis</strong> arqonis Sesaxeb „mouwodebs gluks, kvlavac<br />
gaagrZelos muSaoba <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa inetersebis <strong>da</strong>sacavad“ <strong>da</strong><br />
“TxovniT mimarTavs gluks, <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa statusis Sesaxeb<br />
1954 wlis <strong>da</strong> <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa raodenobis Semcirebis Sesaxeb<br />
47
1961 wlis konvenciebTan SeerTebas Seuwyos xeli.” aRmasrulebeli komitetis<br />
rezolucia aseve sTxovs gluks, „aqtiurad Seuwyos xeli <strong>moqalaqeobis</strong><br />
uqonlobis Tavi<strong>da</strong>n acilebasa <strong>da</strong> aRmofxvras informaciis gavrcelebiT <strong>da</strong><br />
aseve TanamSromelTa <strong>da</strong> mTavrobis warmomadgeneli oficialuri pirebisaTvis<br />
treiningebis CatarebiT; <strong>da</strong> aseve sxva <strong>da</strong>interesebul organizaciebTan<br />
TanamSromlobis gaRrmavebiT“.<br />
1996 wels gaeros generalurma asambleam miiRo rezolucia (A/RES/50/152),<br />
romelic aseve mouwodebs umaRles komisars, kvlavac gaagrZelos saqmianoba<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa sasargeblod <strong>da</strong> aqtiuri popularizacia gauwios<br />
1954 <strong>da</strong> 1961 wlebis konvenciebTan SeerTebasa <strong>da</strong> implementacias.<br />
rezolucia aseve avalebs gluk-s, `uzrunvelyos <strong>da</strong>interesebuli saxelmwifoebi<br />
Sesabamisi teqnikuri <strong>da</strong> sakonsultacio momsaxurebiT, rac <strong>da</strong>kavSirebuli<br />
iqneba erovnuli kanonmdeblobis momzadebasa <strong>da</strong> <strong>da</strong>nergvasTan.~<br />
imave rezoluciaSi generaluri asamblea „mouwodebs saxelmwifoebs, <strong>moqalaqeobis</strong><br />
armqone pirTa ricxvis Semcirebis mizniT, miiRon <strong>moqalaqeobis</strong><br />
Sesaxeb iseTi kanonmdebloba, romelic SesabamisobaSi iqneba saerTaSoriso<br />
samarTlis ZiriTad principebTan, kerZod, ar <strong>da</strong>uSvebs <strong>moqalaqeobis</strong> ukanono<br />
CamorTmevasa <strong>da</strong> iseTi pirobebis Seqmnas, rodesac pirs miecema <strong>moqalaqeoba</strong>ze<br />
uaris Tqmis ufleba, maSin rodesac, mas jer ar eqneba sxva saxelmwifos<br />
<strong>moqalaqeoba</strong>. kanonmdebloba imavdroulad un<strong>da</strong> aRiarebdes saxelmwifos<br />
uflebas, <strong>da</strong>adginos kanonebi <strong>moqalaqeobis</strong> miRebis, masze uaris Tqmisa <strong>da</strong><br />
<strong>moqalaqeobis</strong> <strong>da</strong>kargvis regulirebis Sesaxeb.“<br />
samarTlebrivi <strong>da</strong>cvis programaSi, romelic <strong>da</strong>amtkica glukis aRmasrulebelma<br />
komitetma (<strong>da</strong>skvna # 92 [LIII] a) <strong>da</strong> 2002 wels moiwona generalurma asambleam,<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> uqonloba aRiarebulia ga<strong>da</strong>saxlebisa <strong>da</strong> ltolvilTa nakadebis<br />
warmoSobis erT-erT umTavres mizezad. samarTlebrivi <strong>da</strong>cvis programa _<br />
saerTaSoriso <strong>da</strong>cvis Sesaxeb glukis msoflio konsultaciebis kulminacia _<br />
Sedgeba miRwevebis, miznebisa <strong>da</strong> qmedebaTa CamonaTvalisgan, romelic kidev<br />
ufro aZlierebs ltolvilTa saerTaSoriso <strong>da</strong>cvas. igi aRwers saxelmwifoebis,<br />
mTavrobaTaSorisi organizaciebis, arasamTavrobo organizaciebisa <strong>da</strong><br />
ltolvilebis interesebisa <strong>da</strong> rekomen<strong>da</strong>ciebis farTo speqtrs <strong>da</strong> asrulebs<br />
<strong>saxelmZRvanelo</strong> rols konkretuli qmedebisaTvis. <strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobis<br />
sakiTxebis mogvareba aRiarebulia iZulebiTi ga<strong>da</strong>adgilebis Tavi<strong>da</strong>n acilebis<br />
<strong>da</strong> <strong>moqalaqeobis</strong> uflebis uzrunvelyofis saSualebad.<br />
metismetad didi iyo raodenoba <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirebisa, romelTa<br />
saqmeebi wlebis manZilze mougvarebeli rCebo<strong>da</strong>. amiT SeSfoTebulma aRmasrulebelma<br />
komitetma 2004 wels mouwo<strong>da</strong> gluks, ufro aqtiurad emuSava<br />
Sesabamis saxelmwifoebTan, raTa arsebuli viTarebi<strong>da</strong>n gamosavali epovnaT.<br />
aRmasrulebelma komitetma aseve <strong>da</strong>a<strong>da</strong>stura glukis mier saxelmwifoebisaTvis<br />
teqnikuri <strong>da</strong> qmediTi <strong>da</strong>xmarebis aRmoCenis saWiroeba.<br />
bolo xanebSi a<strong>da</strong>mianis uflebebisa <strong>da</strong> <strong>moqalaqeobis</strong> iZulebiTi CamorTmevis<br />
Sesaxeb 2005 wlis rezoluciaSi (E/CN.4/2005/L.58) gaeros a<strong>da</strong>mianis uflebaTa<br />
komisiam mouwo<strong>da</strong> gluks, kvlavac gaegrZelebina informaciis Segroveba am<br />
sakiTxTan <strong>da</strong>kavSirebiT <strong>da</strong> moegvarebina <strong>moqalaqeobis</strong> iZulebiTi CamorTmevis<br />
problema rogorc sakuTar angariSebSi, aseve am sferoSi mimdinare<br />
saqmianobaSi.<br />
48
as akeTebs gluki <strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobis problemasTan<br />
<strong>da</strong>kavSirebiT?<br />
gluki <strong>da</strong>xmarebas uwevs mTavrobebs <strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb kanonmdeblobis<br />
Sedgenasa <strong>da</strong> <strong>da</strong>nergvaSi <strong>da</strong> aseve atarebs treiningebs mTavrobis wrmomadgeneli<br />
oficialuri pirebisaTvis. 2003 _ 2005 wlebSi glukma imuSava 40-ze<br />
met saxelmwifosTan <strong>da</strong> <strong>da</strong>exmara maT <strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb axali kanonebis<br />
SemuSavebasa <strong>da</strong> Zveli kanomdeblobis ga<strong>da</strong>xedvaSi. glukma SesTavaza sakuTari<br />
komentarebi erovnuli kanonmdeblobis Sesaxeb sakonstitucio debulebebTan<br />
<strong>da</strong>kavSirebiT im saxelmwifoebs, romlebSic mosaxleobis didi nawili an <strong>moqalaqeobis</strong><br />
armqone piria an maTi <strong>moqalaqeoba</strong> gaurkvevelia.<br />
gluki muSaobs parlamentebTan, raTa <strong>da</strong>rwmunebuli iyos, rom <strong>moqalaqeobis</strong><br />
Sesaxeb kanonmdebloba ar gamoiwvevs xalxTa ga<strong>da</strong>adgilebas <strong>da</strong> ar Seicavs<br />
debulebebs, romelTac SesaZloa <strong>moqalaqeobis</strong> uqonloba warmoSvan (ixileT<br />
me-4 <strong>da</strong>narTi, romelSic mocemulia glukis ofisebis misamarTebi msoflio<br />
masStabiT).<br />
rogorc <strong>da</strong>gegmili iyo samarTlebrivi <strong>da</strong>cvis programaSi, glukma Caatara<br />
pirveli globaluri kvleva gaeros wevri saxelmwifoebis mier <strong>moqalaqeobis</strong><br />
arqonis Sesamcirebisa <strong>da</strong> <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirebis <strong>da</strong>cvasTan <strong>da</strong>kav-<br />
Sirebuli saWiroebebis <strong>da</strong>sakmayofileblad ga<strong>da</strong>dgmuli nabijebis Sesaxeb.<br />
gairkva, rom msoflios arc erTi regioni ar aris Tavisufali <strong>moqalaqeobis</strong><br />
arqonis problemisagan <strong>da</strong> rom kvlav aRiniSneba seriozuli sakanonmdeblo<br />
<strong>da</strong> politikuri <strong>da</strong>rRvevebi, rogorc saerTaSoriso, ise erovnul doneze.<br />
74 saxelmwifos mier mowodebuli pasuxebis analizis safuZvelze glukma<br />
SeimuSava rekomen<strong>da</strong>ciaTa srulyofili paketi.<br />
gluki mxars uWer<strong>da</strong> <strong>moqalaqeoba</strong>sTan <strong>da</strong>kavSirebul kampaniebs, rodesac<br />
saxelmwifoebi uflebas aZlevdnen <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirebs, mieRoT im<br />
qveynis <strong>moqalaqeoba</strong>, sa<strong>da</strong>c isini did xniT mudmivad cxovrobdnen.<br />
gluki uSualod exmareba <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirebsa <strong>da</strong> pirTa jgufebs<br />
Sesabamis qveynebTan konsultaciebiT. organizacia mouwodebs saxelmwifoebs<br />
gansazRvron Sesabamisi piris samarTlebrivi statusi <strong>da</strong> aseve xels uwyobs<br />
kanonieri kavSirebis aRiarebas pirisa <strong>da</strong> saxelmwifos Soris, im SemTxvevebSi,<br />
rodesac piri sxva SemTxvevaSi <strong>moqalaqeobis</strong> armqone iqneba.<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> statusis <strong>da</strong>dgenis molodinSi <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirebs<br />
ufleba aqvT isargeblon minimaluri uflebebiT qveynebSi, sa<strong>da</strong>c isini cxovroben.<br />
gluki mxars uWers <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa statusis Sesaxeb<br />
1954 wlis konvenciis <strong>da</strong>nergvas, romelic uzrunvelyofs minimalur uflebamovaleobaTa<br />
pakets <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirebisaTvis <strong>da</strong> aseve exmareba<br />
saxelmwifoebs <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirebis <strong>da</strong>cvisa <strong>da</strong> <strong>da</strong>xmarebis programebis<br />
ganxorcielebaSi saWiroebi<strong>da</strong>n <strong>da</strong> resursebis xelmisawvdomobi<strong>da</strong>n<br />
gamomdinare.<br />
sxva romeli organizaciebi muSaoben glukTan erTad<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobasTan <strong>da</strong>kavSirebuli problebemis<br />
mosagvareblad?<br />
gaeros ZiriTadi saagentoebi, romlebic glukTan TanamSromloben <strong>moqalaqeobis</strong><br />
uqonlobasTan <strong>da</strong>kavSirebuli problemebis mogvarebis saqmeSi, gaxlavT:<br />
49
a<strong>da</strong>mianis uflebaTa umaRlesi komisris samsaxuri, gaeros bavSvTa <strong>da</strong>cvis<br />
fondi (UNICEF) <strong>da</strong> gaeros qalTa fondi (UNIFEM). <strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobis<br />
gaWianurebuli problemebis mosagvareblad gluki aseve periodulad muSaobs<br />
Sromis saerTaSoriso organizaciasTan (ILO), gaeros ganviTarebis fondTan<br />
(UNDP), msoflio sasursaTo programasTan (WFP) <strong>da</strong> saerTo ZalebiT axorcieleben<br />
<strong>da</strong>saxlebis, ganaTlebis an saSemosavlo programebs, raTa <strong>da</strong>xmareba<br />
gauwion sazogadoebis izolirebuli wevrebis integracias an reintegracias<br />
adgilobriv sazogadoebaSi.<br />
gaeros zemoxsenebul organizaciaTa gar<strong>da</strong>, gluki mWidrod TanamSromlobs<br />
gaeros Sesabamisi organoebis meqanizmebTan, romlebic uzrunvelyofen <strong>moqalaqeoba</strong>is<br />
uflebas. maT Soris arian a<strong>da</strong>mianis uflebis, bavSvTa uflebebis,<br />
rasobrivi diskriminaciis aRmofxvrisa <strong>da</strong> qalTa diskriminaciis aRmofxvris<br />
komitetebi.<br />
gluki TanamSromlobs regionul organoebTan, rogorebicaa evrosabWo, evropaSi<br />
uSiSroebisa <strong>da</strong> TanamSromlobis organizacia, amerikis saxelmwifoTa<br />
organizacia, afrikis kavSiri, arabeTis qveynebis liga, islamuri konferenciis<br />
organizacia. gluki monawileobas iRebs evrosabWos komitetSi <strong>moqalaqeobis</strong><br />
sakiTxebze, romelic amuSavebs stan<strong>da</strong>rtebis <strong>da</strong>mwesebel iseT instrumentebs,<br />
rogorebicaa evropuli konvencia <strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb <strong>da</strong> oqmis proeqti<br />
saxelmwifoTa samarTalmemkvidreobasTan <strong>da</strong>kavSirebiT <strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobis<br />
Tavi<strong>da</strong>n asacileblad.<br />
arasamTavrobo organizaciebi mWidrod TanamSromloben glukTan am sferoSi,<br />
rogorc glukis programebisa <strong>da</strong> misi saqmianobas ganviTarebis mxar<strong>da</strong>mWerebi.<br />
2005 wels glukma xeli moawera qve-SeTanxmebebs 770 partniorTan, aqe<strong>da</strong>n<br />
578 arasamTavrobo organizaciaa, romlebic 424 erovnul arasamTavrobo<br />
organizacias Seicaven.<br />
gluki mWidrod TanamSromlobs saparlamentTaSoriso kavSirTan (IPU), raTa<br />
aamaRlos parlametarTa informirebulobis done <strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobasTan<br />
<strong>da</strong>kavSirebuli saerTaSoriso normebis Taobaze, gaacnos maT arsebul rekomen<strong>da</strong>ciaTa<br />
simravle <strong>da</strong> is saukeTeso praqtika, riTac SesaZlebelia <strong>moqalaqeobis</strong><br />
uqonlobis Tavi<strong>da</strong>n acileba. organizacia mouwodebs parlamentarebs, miiRon<br />
kanonmdebloba <strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb, rac xels Seuwyobs <strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobis<br />
aRmofxvrasa <strong>da</strong> uzrunvelyofs <strong>moqalaqeobis</strong> uflebas <strong>moqalaqeoba</strong>-<br />
CamorTmeuli pirebisaTvis; amasTan, <strong>da</strong>exmareba imis uzrunvelyofaSi, rom<br />
xelSekrulebebi, romlebic mraval<strong>moqalaqeoba</strong>s Seexeba, uneblieT ar aRmoCndes<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobis mizezi.<br />
warmatebuli gamocdileba: Sri lanka<br />
msoflioSi cnobili Sri lankis Cais mwarmoebelTa umetesi nawili induri<br />
warmoSobisaa. isini oficialurad iwodebian, rogorc „axali induri<br />
warmoSobis Tamilebi“ an, rogorc maT Cveulebriv moixsenieben, „qveynisSi<strong>da</strong><br />
Tamilebi“ _ es muSaxeli ceilonze britanuli administraciis mier<br />
indoeTi<strong>da</strong>n Camoyvanili pirebis STamomavalni arian. britanelebi kunZuls<br />
1815_1984 wlebSi marTavdnen. 1948 wli<strong>da</strong>n Sri lankam <strong>da</strong>moukidebloba<br />
moipova. 1948 wlamde sxva<strong>da</strong>sxva indo_Srilankurma SeTanxmebebma gansazRvres<br />
am muSaxelis samarTlebrivi statusi. zogierT qveynisSi<strong>da</strong> Tamils mieniWa<br />
erTi an meore saxelmwifos <strong>moqalaqeoba</strong> kanonis an ormxrivi SeTanxmebebis<br />
safuZvelze. Tumca bevri mainc <strong>moqalaqeobis</strong> gareSe rCebo<strong>da</strong> <strong>da</strong>, aqe<strong>da</strong>n<br />
50
gamomdinare, ar gaaCn<strong>da</strong> ZiriTadi uflebebi; zogierT maTgans Sri lankis<br />
an indoeTis <strong>moqalaqeobis</strong> miRebis procesSi monawileobis miRebis uflebac<br />
ki ar hqon<strong>da</strong>.<br />
1982 wels indoeTis mTavrobam Sri lankis mTavrobas acnoba, rom vadis gasvlis<br />
gamo mas aRar miaCn<strong>da</strong> moqme<strong>da</strong>d is xelSekrulebebi, romlebic qveynis Si<strong>da</strong><br />
TamilebTan <strong>da</strong>kavSirebiT iyo <strong>da</strong>debuli. amis Sedegad, am droi<strong>da</strong>n nebismier<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> armqone Tamils aRar hqon<strong>da</strong> saSualeba mieRo <strong>moqalaqeoba</strong>.<br />
ceilonis muSaTa kongresi, profkavSiri <strong>da</strong> politikuri partia wlebis<br />
manZilze icav<strong>da</strong> qveynisSi<strong>da</strong> Tamilebis uflebebs. pasuxad Sri lankis<br />
parlamentma SeimuSava <strong>da</strong> 2003 wels erTxmad <strong>da</strong>amtkica „induri warmoSobis<br />
pirebisaTvis <strong>moqalaqeobis</strong> miniWebis aqti“. aqti avtomaturad aniWebs<br />
<strong>moqalaqeoba</strong>s induri warmoSobis nebismier pirs, romelic:<br />
_ 1964 wlis 30 oqtombri<strong>da</strong>n Sri lankis mudmiv macxovrebelia an<br />
_ cxovrobs Sri lankaSi <strong>da</strong> aris 1964 wlis 30 oqtombri<strong>da</strong>n Sri lankaSi<br />
mudmivad mcxovrebi piris memkvidre.<br />
aqtis miRebis Semdeg generaluri komisris samsaxurma, glukma <strong>da</strong> ceilonis<br />
muSaTa kongresma <strong>da</strong>iwyes informaciis gavrceleba axali kanonmdeblobis<br />
Sesaxeb. Tamilurma, inglisurma <strong>da</strong> sinhalurma mediis saSualebebma araerTxel<br />
gaavrcela informacia sagazeTo statiebis, radioga<strong>da</strong>cemebis <strong>da</strong> televiziis<br />
saSualebiT kanomdeblobasTan <strong>da</strong>kavSirebiT <strong>da</strong> aseve imis Sesaxeb, Tu sad <strong>da</strong><br />
rogor un<strong>da</strong> moxdes <strong>moqalaqeoba</strong>ze ganacxadebis Setana.<br />
Sinagan saqmeTa saministrosa <strong>da</strong> imigraciis departamentis kontrolis<br />
palatis mier Sedgenili administraciuli procedurebi martivia, lakoniuri<br />
<strong>da</strong> samarTliani. <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirebisTvis <strong>da</strong>dgin<strong>da</strong> ori sxva<strong>da</strong>sxva<br />
tipis procedura:<br />
_ de faqto <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirebs, romelnic indoeTis 1982<br />
wlis deklaraciis Semdeg va<strong>da</strong>gasul Cveulebriv indur pasportebs<br />
floben, sTxoven gamoxaton sakuTari survili Sri lankis <strong>moqalaqeobis</strong><br />
nebayoflobiT miRebis Sesaxeb. amas, rogorc wesi, ojaxis Tavi wyvets.<br />
am survilis gamomxatveli dokumenti saimigracio samsaxurma ormagi<br />
xelmoweriT un<strong>da</strong> <strong>da</strong>a<strong>da</strong>sturos. <strong>da</strong>sturis SemTxvevaSi ojaxis yvela wevrs<br />
eniWeba <strong>moqalaqeoba</strong>.<br />
_ de iure <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirebs ar moeTxovebaT werilobiTi<br />
gancxadebis wardgena, Tumca maT mouwodeben xeli moaweron specialur<br />
gancxadebas, romlis ZaliTac, xelisuflebis warmomadgenlis mier<br />
xelmoweris Semdeg, gaadvildeba piradobis <strong>da</strong>ma<strong>da</strong>sturebeli dokumentebis<br />
miReba.<br />
orive procedura ufasoa <strong>da</strong> gancxadebis wardgenisTvis raime SemzRudveli<br />
va<strong>da</strong> ar arsebobs.<br />
2003 wlis dekemberSi glukma <strong>da</strong> ceilonis muSaTa kongresma moawyves<br />
erTdRiani seminari 500 moxalisisaTvis. maT SemdgomSi imuSaves 50 moZrav<br />
centrSi, romlebmac moicves Cais plantaciiis regioni, sa<strong>da</strong>c <strong>moqalaqeobis</strong><br />
armqone pirebma Semoitanes ganacxadebi <strong>moqalaqeoba</strong>ze. moxaliseebs Cautar<strong>da</strong>T<br />
treningi <strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobis Sesaxeb arsebul ZiriTad faqtebze, 1948<br />
wlis Semdeg gamocemul Sesabamis kanonebze, aseve axal kanonmdeblobasa <strong>da</strong><br />
misi sargeblianobis kriteriumebze.<br />
2003 wlis dekemberSi 10 dRis manZilze Rebulob<strong>da</strong> ganacxadebs <strong>moqalaqeoba</strong>ze<br />
mobilur centrebSi myofi personali. glukma <strong>da</strong>afinansa kampania <strong>da</strong><br />
TviTon meTvalyureob<strong>da</strong> mimdinare process, raTa <strong>da</strong>rwmunebuliyo,<br />
51
om ganmcxadeblebi informirebulebi arian <strong>da</strong> ga<strong>da</strong>wyvetileba miiRes<br />
nebayoflobiT. im Tvis bolos 190 000 ojaxis ufrosma miiRo Sri lankis<br />
<strong>moqalaqeoba</strong>. aqe<strong>da</strong>n 80 000 manamde flob<strong>da</strong> indur pasports, <strong>da</strong>narCenebi ki<br />
de iure <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirebi iyvnen.<br />
2004 wlis ivlisSi moewyo meore, Se<strong>da</strong>rebiT patara kampania qveynis<br />
Crdilo_aRmosav leTSi. amjerad 2 000-ze metma <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirma<br />
Seitana ganacxadi <strong>da</strong> miiRo <strong>moqalaqeoba</strong>. mas Semdeg qveynisSi<strong>da</strong> TamilTa mxolod<br />
mcire raodenobam moaxerxa <strong>moqalaqeoba</strong>ze ganacxadis gakeTeba raionSi<br />
mTavrobis adgilobrivi warmomadgenlis, an de<strong>da</strong>qalaq kolomboSi mdebare<br />
sazogadoebrivi usafrTxoebis, kanonierebisa <strong>da</strong> wesrigis saministros samoqalaqo<br />
ganyofilebis meSveobiT.<br />
vin afinansebs glukis saqmiaobas?<br />
gluki gaeros erT-erTi im iSviaT saagentoTagania, romelic Tavisi saqmianobis<br />
<strong>da</strong>safinanseblad mTlianad efuZneba nebayoflobiT Semowirulobebs. glukis<br />
wliuri biujetis <strong>da</strong>axloebiT 2 procenti modis gaeros regularul biujetSi<br />
Sesul Semowirulobebze. <strong>da</strong>narCeni ki mTavrobebis, calkeuli pirebis <strong>da</strong><br />
kerZo seqtoris mier nebayoflobiT Semowirulobebze.<br />
2006 wlis <strong>da</strong>sawyisSi 20,8 milioni a<strong>da</strong>miani imyofebo<strong>da</strong> glukis mzrunvelobis<br />
qveS <strong>da</strong> misi biujeti am wels 1,4 miliard aSS dolars Seadgen<strong>da</strong>.<br />
1990-2005 wlebSi glukma sakuTari <strong>da</strong>finansebis 88% miiRo 10 samTavrobo<br />
donorisagan. 2005 wels mas kerZo seqtori<strong>da</strong>n Caericxa 30,2 milion aSS<br />
dolarze meti, ZiriTa<strong>da</strong>d evropi<strong>da</strong>n, avstralii<strong>da</strong>n, iaponiasa <strong>da</strong> aSS-<strong>da</strong>n.<br />
arasamTavrobo organizaciebsac SeaqvT TavianTi wvlili glukis wliuri<br />
biujetis SevsebaSi, glukis zogierTi programebis mxar<strong>da</strong>saWeri sajaro<br />
mimarTvebis meSveobiT. ukanasknel wlebSi gaizar<strong>da</strong> Semowirulobebi kerZo<br />
seqtori<strong>da</strong>n <strong>da</strong> arasamTavrobo organizaciebi<strong>da</strong>n. SeTanxmebuli Zalisxmevis<br />
Sedegad amaRl<strong>da</strong> sazogadoebis cnobierebia done radios, televiziis, presisa<br />
<strong>da</strong> mediis sxva saSualebebiT.<br />
52
Tavi 5<br />
rogor SeuZliaT parlamentarebs <strong>da</strong>xmareba<br />
parlamentarebs TavianTi mdgomareobis gamo gansakuTrebuli SesaZlebloba<br />
gaaCniaT, xeli Seuwyon <strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobis SemTxvevebis Semcirebas<br />
<strong>da</strong> imis uzrunvelyofas, rom <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirebi, saerTaSoriso<br />
kanonmdeblobis Sesabamisad, sargeblobdnen maTTvis miniWebuli uflebebiTa<br />
<strong>da</strong> asrulebdnen TavianT movaleobebs. amis gakeTeba SesaZlebelia sxva<strong>da</strong>sxva<br />
gziT: <strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb kanonmdeblobis ga<strong>da</strong>xedvisa <strong>da</strong> imis uzrunvelyofiT,<br />
rom igi Seesabamebodes saerTaSoriso stan<strong>da</strong>rtebs; aseve <strong>moqalaqeobis</strong><br />
armqone pirebis Sesaxeb 1954 <strong>da</strong> 1961 wlebis konvenciebTan SeerTebiT, <strong>moqalaqeobis</strong><br />
armqone pirTa ricxvis Semcirebisa <strong>da</strong> aRmofxvris mcdelobiT <strong>da</strong><br />
<strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirebTan <strong>da</strong>kavSirebuli problemebis mogvarebiT.<br />
ra un<strong>da</strong> gaiTvaliswinon parlamentarebma <strong>moqalaqeobis</strong><br />
uqonlobis Sesaxeb kanonmdeblobis ganxilvisas?<br />
• ga<strong>da</strong>xedon Sesabamis saerTaSoriso an regionul xelSekrulebebs, romelTa<br />
wevric aris saxelmwifo. ga<strong>da</strong>xedon im xelSekrulebebs, konvenciebsa <strong>da</strong><br />
deklaraciebs, romelsac saxelmwifo iyenebs erovnul kanonmdeblobaSi.<br />
es <strong>da</strong>exmareba maT adgilobrivi kanonmdeblobis interpretaciaSi.<br />
• vinai<strong>da</strong>n bevri saxelmwifo <strong>moqalaqeoba</strong>sTan <strong>da</strong>kavSirebul debulebebs<br />
nergavs sxva<strong>da</strong>sxva samarTlebriv dokumentSi, ga<strong>da</strong>xedon konstitucias,<br />
<strong>moqalaqeoba</strong>sTan <strong>da</strong>kavSirebul kanonmdeblobas, gankargulebebsa <strong>da</strong><br />
erovnuli kanonmdeblobis wyaroebs, ramac SesaZloa naTeli mohfinos<br />
saxelmwifos kanomdeblobas <strong>da</strong> kanonmdeblobis interpretacias.<br />
• ga<strong>da</strong>xedon ormxriv <strong>da</strong> mravalmxriv xelSekrulebebs, romlebic miRebul<br />
iqna saxelmwifoTa samarTalmemkvidreobis SemTxvevebSi.<br />
• Si<strong>da</strong> kanonmdeblobis ga<strong>da</strong>xedvisas gansazRvron, uzrunvelyofs Tu ara<br />
saxelmwifo usafrTxoebis zomebis miRebas <strong>da</strong> sistematur gamoyenebas<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobis warmoSobis, <strong>moqalaqeobis</strong> CamorTmevis, masze<br />
uaris Tqmisa <strong>da</strong> <strong>da</strong>kargvis saSiSroebis Tavi<strong>da</strong>n asacileblad.<br />
erovnuli kanonmdeblobis ga<strong>da</strong>xedvisas, SeecadeT pasuxi gasceT Semdgeg<br />
SekiTxvebs:<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> SeZenis Sesaxeb<br />
• SeuZliaT Tu ara bavSvebs miiRon dedis <strong>moqalaqeoba</strong>, gansakuTrebiT<br />
im SemTxvevaSi, rodesac mamas ar gaaCnia <strong>moqalaqeoba</strong> an Tu is ar aris<br />
warmodgenili?<br />
• ra adimistraciuli procedura arsebobs <strong>da</strong>badebis registrirebisaTvis?<br />
gamoiyeneba Tu ara praqtikaSi? uzrunvelyofs Tu ara saxelmwifos kanonmdebloba<br />
<strong>moqalaqeoba</strong>ze <strong>moqalaqeobis</strong> miRebis SesaZleblobas saxelmwifos<br />
teritoriaze <strong>da</strong>badebuli pirebisaTvis, romebic sxva SemTxvevaSi<br />
53
<strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirebi iqnebodnen?<br />
• exeba Tu ara diskriminaciis akrZalvis principi <strong>moqalaqeobis</strong> wesebs?<br />
• samarTalmemkvidre saxelmwifos Seqnis SemTxvevaSi, miiReba Tu ara mxedvelobaSi<br />
utyuari <strong>da</strong> efeqturi kavSiri pirsa <strong>da</strong> saxelmwifos Soris,<br />
piris mudmivi sacxovrebeli adgili samarTalmemkvidre saxelmwifos<br />
warmoSobis dros, piris neba-survili, piris teritoriuli warmoSoba<br />
winamorbedi saxelmwifos moqalaqisaTvis <strong>moqalaqeobis</strong> miniWebis Taobaze<br />
ga<strong>da</strong>wyvetilebis miRebisas?<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> <strong>da</strong>kargvis Sesaxeb<br />
• uzrunvelyofs Tu ara qorwinebis an sxva mizeziT socialuri statusis<br />
SecvlasTan <strong>da</strong>kavSirebuli debulebebi <strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobis Tavi<strong>da</strong>n<br />
acilebis garantias?<br />
• rogor xdeba <strong>moqalaqeobis</strong> <strong>da</strong>kargva? SesaZlebelia Tu ara <strong>moqalaqeobis</strong><br />
uqonlobis winaswar ganWvreta?<br />
• efuZneba Tu ara moqalaqeobze uari sxva qveynis <strong>moqalaqeobis</strong> miRebas<br />
an miRebis garantias?<br />
• ucxo qveyanaSi naturalizaciaze ganacxadis Setana cvlis Tu ara piris<br />
moqalaqebriv statuss im SemTxvevaSi, Tu aRniSnul pirs ar aqvs garantirebuli<br />
sxva qveynis <strong>moqalaqeobis</strong> miReba?<br />
• im SemTxvevebSi, rodesac mosalodnelia <strong>moqalaqeobis</strong> CamorTmeva, naTla<strong>da</strong>a<br />
Tu ara gansazRvruli <strong>moqalaqeobis</strong> CamorTmevis mizezebi? arsebobs<br />
Tu ara proceduruli garantiebi?<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> aRdgenis Sesaxeb<br />
• aris Tu ara <strong>moqalaqeobis</strong> aRdgena gaadvilebuli saxelmwifos teritoriaze<br />
kanonierad <strong>da</strong> mudmivad mcxovrebi yofili moqalaqeebisaTvis?<br />
• SesaZlebelia Tu ara <strong>moqalaqeobis</strong> aRdgena im pirisaTvis, romelmac <strong>da</strong>karga<br />
<strong>moqalaqeoba</strong> qorwinebis an sxva mizeziT statusis Secvlis gamo? am<br />
SemTxvevaSi moxdeba Tu ara <strong>moqalaqeobis</strong> aRdgena avtomaturad Tu un<strong>da</strong><br />
moxdes ganacxadis gakeTeba <strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobis periodSi? arsebobs<br />
Tu ara proceduruli garantiebi?<br />
naturalizaciis Sesaxeb<br />
• Tu ucxoeli ganacxads akeTebs naturalizaciaze, moeTxoveba Tu ara mas<br />
yofil <strong>moqalaqeoba</strong>ze formaluri uaris Tqmis <strong>da</strong>mtkiceba? Tu sakmarisia<br />
garantia imisa, rom igi gaTavisufldeba yofili <strong>moqalaqeobis</strong>agan axali<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> miRebisTanave?<br />
• naTla<strong>da</strong>a Tu ara gansazRvruli naturalizaciis procesi <strong>da</strong> naturalizaciisaTvis<br />
savaldebulo moTxovnebi?<br />
• arsebobs Tu ara administraciuli praqtika - magaliTad, gaWianurebuli<br />
54
procedurebi, ga<strong>da</strong>Warbebuli ga<strong>da</strong>saxadebi, iseTi dokumentebis moTxovna,<br />
romelTa wardgenac ganmcxadebels ar SeuZlia <strong>da</strong>/an ganmcxadeblisaTvis<br />
araxelsayrela<strong>da</strong>a SezRuduli vadebi _ rac SeiZleba <strong>moqalaqeobis</strong><br />
uqonlobis mizezad iqces?<br />
ratom un<strong>da</strong> SeuerTdnen saxelmwifoebi <strong>moqalaqeobis</strong> armqone<br />
pirTa statusis Sesaxeb 1954 wlis <strong>da</strong> <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa<br />
ricxvis Semcirebis Sesaxeb 1961 wlis konvenciebs ?<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirebis Sesaxeb 1954 <strong>da</strong> 1961 wlebis konvenciebTan<br />
SeerTeba erovnul doneze:<br />
• aZlierebs a<strong>da</strong>mianis uflebaTa <strong>da</strong> pirovnebis Rirsebis <strong>da</strong>cvas;<br />
• naTelyofs utyuari <strong>da</strong> efeqturi kavSiris aRiarebas pirovnebebsa <strong>da</strong><br />
saxelmwifos Soris;<br />
• <strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobis SemTxvevaSi aumjobesebs stabilurobis SegrZnebas<br />
<strong>da</strong> maTi statusis iuridiul <strong>da</strong><strong>da</strong>sturebas;<br />
• xelmisawvdoms xdis erovnul <strong>da</strong>cvas pirebisTvis rogorc movaleobebis<br />
<strong>da</strong>kisrebis, aseve uflebebis miniWebis mxriv; <strong>da</strong><br />
• xels uwyobs erovnul erTianobas <strong>da</strong> stabilurobas.<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirebTan <strong>da</strong>kavSirebuli 1954 <strong>da</strong> 1961 wlebis konvenciebTan<br />
SeerTeba saerTaSoriso doneze<br />
• naTlad gamoxatavs saerTaSoriso sazogadoebasTan TanamSromlobis<br />
survils <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirebis ricxvis Semcirebisa <strong>da</strong> aRmofxvris<br />
sakiTxSi.<br />
• aZlierebs saerTaSoriso akrZalvebs individualuri an masobrivi gaZevebis<br />
winaaRmdeg.<br />
• aumjobesebs saerTaSoriso urTierTobebsa <strong>da</strong> stabilurobas.<br />
• naTlad gamoxatavs valdebulebas a<strong>da</strong>mianis uflebaTa <strong>da</strong> humanitaruli<br />
stan<strong>da</strong>rtebis <strong>da</strong>cvis mimarT.<br />
• xels uwyobs xalxis ga<strong>da</strong>adgilebis Tavi<strong>da</strong>n acilebas, misi gamomwvevi<br />
mizezebis aRmofxvris gziT.<br />
• xels uwyobs saerTaSoriso samarTlis ganviTarebas, romelic exeba <strong>moqalaqeobis</strong><br />
miRebas <strong>da</strong> moqmedi <strong>moqalaqeobis</strong> SenarCunebas<br />
• <strong>da</strong>xmarebas uwevs gluks moaxdinos saerTaSoriso <strong>da</strong>xmarebis mobilizeba<br />
konvenciebis debulebebis <strong>da</strong>sacavad; <strong>da</strong><br />
• xels uwyobs <strong>moqalaqeoba</strong>sTan <strong>da</strong>kavSirebuli <strong>da</strong>vebis mogvarebas.<br />
rogor uerTdeba saxelmwifo konvencias?<br />
saxelmwifoebs SeuZliaT SeuerTdnen 1954 <strong>da</strong> 1961 wlebis konvenciebs nebismier<br />
dros gaeros generalur mdivanTan SeerTebis dokumentis wardgeniT.<br />
SeerTebis dokumenti xelmowerili un<strong>da</strong> iyos saxelmwifos an mTavrobis<br />
meTauris an sagareo saqmeTa ministris mier, xolo Semdeg qveynis warmomad-<br />
55
genlis saSualebiT ga<strong>da</strong>igzavnos gaeros saTao ofisSi niu iorkSi. (SeerTebis<br />
dokumentis nimuSebi mocemulia me-3 <strong>da</strong>narTSi).<br />
SeuZlia Tu ara saxelmwifos gaakeTos <strong>da</strong>Tqma konvenciaze?<br />
gansakuTrebuli pirobebis gaTvaliswinebiT, romlebic SesaZlebelia gavrceldes<br />
calkeul saxelmwifoebze ratificirebis an SeerTebis dros, monawile<br />
saxelmwifoebs konvenciebiT miniWebuli aqvT ufleba konvenciebSi Semaval rig<br />
debulebebze gaakeTon <strong>da</strong>Tqmebi, gar<strong>da</strong> im debulebebisa, romlebic pirveli<br />
wevri saxelmwifoebis mier miiCneva fun<strong>da</strong>menturad:<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa statusis Sesaxeb 1954 wlis konvencia: <strong>da</strong>Tqmebi<br />
<strong>da</strong>uSvebelia Semdeg muxlebze: 1-li (gansazRvreba/gamomricxavi pirobebi), me-3<br />
(diskriminaciis akrZalva), me-4 (religiis Tavisufleba), me-16 (1) (sasamarTlos<br />
ufleba) <strong>da</strong> 33-e<strong>da</strong>n 42-e muxlebamde (<strong>da</strong>skvniTi debulebebi).<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa raodenobis Semcirebis Sesaxeb 1961 wlis<br />
konvencia: <strong>da</strong>Tqmebi <strong>da</strong>saSvebia mxolod Semdeg muxlebze: me-11 (saagento),<br />
me-14 (saerTaSoriso sasamarTlosadmi mimarTva <strong>da</strong>vebis ga<strong>da</strong>sawyvetad), an<br />
me-15 (teritoriebi, romelTa mimarTac valdebuleba akisria xelSemkvrel<br />
saxelmwifos).<br />
TiToeuli konvenciisaTvis <strong>da</strong>saSvebia mxolod SezRuduli raodenobis<br />
<strong>da</strong>Tqmebis gakeTeba.<br />
rogor uzrunvelyofen parlamentarebi konvenciebis efeqtur<br />
<strong>da</strong>nergvas?<br />
un<strong>da</strong> Seicvalos an miRebul iqnas axali erovnuli sakanonmdeblo baza, raTa<br />
moxdes orive konvenciis debulebebis efeqturi <strong>da</strong>nergva. calkeuli saxelmwifos<br />
samarTlebrivi tradiciebisa <strong>da</strong> resursebis saerTaSoriso valdebulebebTan<br />
SesabamisobaSi moyvanis uzrunvelyofis mizniT, gluks SeuZlia<br />
saxelmwifoebs SesTavazos Tavisi eqspertebis rCevebi.<br />
ra praqtikuli nabijebis ga<strong>da</strong>dgma SeuZliaT parlamentarebs,<br />
raTa waaxalison mTavrobebi, SeuerTdnen konvenciebs?<br />
• un<strong>da</strong> <strong>da</strong>dgindes, aris Tu ara saxelmwifo erT_erTi an orive konvenciis<br />
wevri.<br />
• Tu saxelmwifo jer ar SeerTebia am konvenciebs, saWiroa mTavrobisadmi<br />
werilobiTi an zepiri mimarTvis sakiTxis ganxilva an kerZo iniciativiT<br />
SemuSavdes kanonproeqti.<br />
• Tu parlaments gonivrul va<strong>da</strong>Si waredgina ratifikaciis an SeerTebis<br />
SemoTavazeba, saWiro informaciis Seswavlis Semdeg, kenWis yris dros<br />
sakiTxi SeerTebis sasargeblod un<strong>da</strong> ga<strong>da</strong>wydes.<br />
• im SemTxvevaSi, Tu mTavroba gonivrul va<strong>da</strong>Si ver axerxebs parlamentis<br />
winaSe aRniSnuli sakiTxis <strong>da</strong>yenebas, saWiroa saparlamento proceduris<br />
gamoyenebiT gairkvas, Tu ra mizeziT aferxebs mTavroba am process <strong>da</strong><br />
eTxovos mTavrobas <strong>da</strong>yovnebis gareSe Seudges ratificirebis/SeerTebis<br />
process.<br />
56
• Tu mTavrobas xelmowerili aqvs erT_erTi an orive konvencia, magram<br />
aWianurebs ratificirebis process, saWiroa saparlamento proceduris<br />
gamoyenebiT gairkves, Tu ratom aferxebs mTavroba procesis <strong>da</strong>srulebas<br />
<strong>da</strong> aseve mieces am procesis <strong>da</strong>Cqarebis rekomen<strong>da</strong>cia. saWiroa parlamentis<br />
mier sakanonmdeblo iniciativis uflebis gamoyeneba <strong>da</strong> am sakiTxTan<br />
<strong>da</strong>kavSirebiT kanonproeqtis wardgena.<br />
• Tu mTavroba ewinaaRmdgeba ratificireba/SeerTebas, saWiroa amis mizezis<br />
<strong>da</strong>wvrilebiTi Seswavla. saWiroebis SemTxvevaSi, parlamentma un<strong>da</strong> <strong>da</strong>exmaros<br />
mTavrobas saeWvo <strong>da</strong> gaugebari sakiTxebis garkvevaSi <strong>da</strong> procesis<br />
<strong>da</strong>saCqareblad gamoiyenos mis xelTarsebuli politikuri kavSirebi.<br />
ratificirebis/SeerTebis sakiTxis <strong>da</strong>debiTad ga<strong>da</strong>wyvetis mizniT saWiroa<br />
muSaoba amomrCevlebTan.<br />
• Tu saxelmwifo Seiqmna sxva saxelmwifoTa gamoyofis an <strong>da</strong>Slis Sedegad,<br />
xelSekrulebebi, romelTa wevric iyo adre arsebuli saxelmwifo avtomaturad<br />
ar rCeba ZalaSi. axal saxelmwifoebs SeuZliaT SeuerTdnen<br />
adre arsebuli saxelmwifos valdebulebebs, SeuerTdnen rogorc axali<br />
saxelmwifoebi, an mianiSnon sakuTar ganzraxvaze, rom ar surT gaaCndeT<br />
adre arsebuli saxelmwifoebis mier <strong>da</strong>debuli xelSekrulebebi<strong>da</strong>n<br />
gamomdinare valdebulebebi.<br />
• konvenciebis ratificirebisa <strong>da</strong> ZalaSi Sesvlis Semdeg saWiroa <strong>da</strong>rwmuneba<br />
imaSi, rom parlamentis mier miRebuli erovnuli kanonmdebloba<br />
Seesabameba konvenciebSi Semaval debulebaTa moTxovnebs. saWiroa saparlamento<br />
proceduris gamoyeneba, raTa mTavrobam gonivrul va<strong>da</strong>Si<br />
gaugzavnos parlaments axali kanonis an moqmed kanonmdeblobaSi Sesatani<br />
cvlilebebis proeqti.<br />
• Tu mTavroba warudgens parlaments wina<strong>da</strong>debas ratificirebis Taobaze,<br />
romelsac Tan axlavs xelSekrulebis sagnis SemzRudveli <strong>da</strong>Tqmebi,<br />
SeniSvnebi an ganmartebiTi baraTebi <strong>da</strong> irkveva, rom amgvari SezRudvebi<br />
usafuZvloa, saWiroa upirveles yovlisa gaTvaliswinebul iqnas zogadi<br />
interesebi <strong>da</strong> ara calkeuli fraqciebisa, Tu sxva saxis interesebi.<br />
• Tu mTavrobis <strong>da</strong>Tqmebs, SeniSvnebs, an ganmartebiT baraTebs, romlebic<br />
zRu<strong>da</strong>vdnen konvenciebis moqmedebas, gauvi<strong>da</strong> moqmedebis va<strong>da</strong>, un<strong>da</strong> miemarTos<br />
saparlamento proceduras, raTa gairkves, Tu ra miznebi aqvs<br />
mTavrobas <strong>da</strong> moxdes am SezRudvebis moxsna.<br />
• SeerTebasTan <strong>da</strong>/an im erovnuli kanonmdeblobis SedgenasTan <strong>da</strong>kav-<br />
SirebiT, romelic aZlierebs konvenciaSi Semaval debulebebs, rCevisa<br />
<strong>da</strong> <strong>da</strong>xmarebis misaRebad arsebobs mocemul saxelmwifoSi ganlagebuli<br />
an konkretul saxelmwifoze pasuxismgebeli glukis ofisTan (glukis<br />
ofisebis sia ixileT me-4 <strong>da</strong>narTSi) <strong>da</strong>kavSirebis saSualeba.<br />
rogor SeuZliaT parlamentarebs aamaRlon cnobierebis done<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobis sakiTxebSi?<br />
parlamentarebs, rogorc TavianTi saxelmwifos erovnuli kanonmdeblobis<br />
Seqmnaze pasuxismgebel pirebs, saukeTeso SesaZlebloba aqvT xeli Seuwyon<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa ricxvis Semcirebas an aRmofxvras <strong>da</strong> uzrunvelyon<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa uflebebis <strong>da</strong>cva. parlamentarebma ara<br />
57
marto un<strong>da</strong> mouwodon TavianT mTavrobebs miiRon saerTaSoriso stan<strong>da</strong>rtebis<br />
Sesabamisi kanonebi, aramed amomrCevelTa mxar<strong>da</strong>Werac un<strong>da</strong> moipovon.<br />
mxolod mas Semdeg, rac samoqalaqo sazogadoeba gaacnobierebs <strong>moqalaqeobis</strong><br />
uqonlobasTan <strong>da</strong>kavSirebul problemebs, is mzad iqneba mxari <strong>da</strong>uWiros parlamentarebis<br />
Zalisxmevas aRniSnul problemaTa mogvarebis sakiTxSi.<br />
parlamentarebs SeuZliaT aamaRlon cnobierebis done sakuTar amomrCevelTa<br />
Soris <strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobis sakiTxebis <strong>da</strong> <strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb srulyofili<br />
kanonmdeblobis mniSvnelobis Taobaze moxsenebebis gakeTebiT, aseve<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobis aRmofxvris saWiroebaze sagazeTo statiebis gamoqveynebiT,<br />
arasamTavrobo organizaciebsa <strong>da</strong> sxva samoqalaqo sazogadoebis<br />
warmomadgenlebTan muSaobis gziT, romlebic exmarebian <strong>moqalaqeobis</strong> armqone<br />
pirebs <strong>da</strong>, SeZlebis<strong>da</strong>gvarad, uWeren mxars <strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobis calkeuli<br />
SemTxvevebis swraf mogvarebas.<br />
parlamentarebs SeuZliaT <strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobis problemis mogvareba<br />
umciresobaTa <strong>da</strong> mosaxlobis sxva jgufebis uflebaTa xelSewyobis gziT,<br />
raTa isini gaxdnen im moqalaqeTa erTobliobis nawili, romlebic Seadgenen<br />
saxelmwifos, <strong>da</strong> sazogadoebaSi dialogis xelSewyobis gziT, romelic migviyvans<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirebis moqalaqeebad miRebamde.<br />
ra SeiZleba parlamentarebma gaakeTon am sakiTxTan <strong>da</strong>kavSirebiT<br />
saerTaSoriso TanamSromlobis xelSesawyobad?<br />
saerTaSoriso TanamSromloba mniSvnelovania msoflios masStabiT <strong>moqalaqeobis</strong><br />
uqonlobis SemTxvevebis Sesamcireblad. parlamentarebma un<strong>da</strong><br />
uzrunvelyon mTavrobebis srulfasovani monawileoba <strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobis<br />
aRmofxvris an <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa raodenobis SemcirebasTan<br />
<strong>da</strong>kavSirebul yvela saerTaSoriso Zalisxmevasa <strong>da</strong> mcdelobaSi, romelic<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa calkeuli SemTxvevebis mogvarebas Seexeba.<br />
parlamentarebma SesaZloa izrunon mezobeli qveynebis parlamentarebis<br />
mowvevaze <strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb kanonmdeblobis regionaluri masStabiT ga<strong>da</strong>xedvis<br />
mizniT. saxelmwifoebis mier <strong>moqalaqeobis</strong> Sesaxeb kanonmdeblobis<br />
erTmaneTTan SesabamisobaSi moyvana <strong>moqalaqeobis</strong> uqonlobis SemTxvevebis<br />
Semcirebis saukeTeso saSualebaa.<br />
58
<strong>da</strong>narTi 1<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa statusis Sesaxeb<br />
1954 wlis gaeros konvenciis wevri saxelmwifoebi<br />
ZalaSi Sesvlis TariRi: 1960 wlis 6 ivnisi<br />
wevr saxelmwifoTa saerTo raodenoba: 60 (2006 wlis 25 seqtembris monacemi)<br />
qveyana<br />
xelmoweris TariRi<br />
ratifikacia (r)<br />
SeerTeba (S)<br />
samarTalmemkvidreoba (s)<br />
albaneTi<br />
2003 wlis 23 ivnisi(S)<br />
alJiri<br />
1964 wlis 15 ivlisi (S)<br />
antigua <strong>da</strong> barbu<strong>da</strong><br />
1988 wlis 25 oqtomberi (s)<br />
argentina<br />
1972 wlis 1 ianvari (S)<br />
avstralia<br />
1973 wlis 13 dekemberi (S)<br />
azerbaijani<br />
1996 wlis 16 agvisto (S)<br />
barbadosi<br />
1972 wlis 6 marti (s)<br />
belgia<br />
1960 wlis 27 maisi (r)<br />
belizi<br />
2006 wlis 14 seqtemberi (S)<br />
bolivia 1954 wlis 28 seqtemberi 1983 wlis 6 oqtomberi (S)<br />
bosnia hercogovina<br />
1993 wlis 1 seqtemberi (s)<br />
bocvana<br />
1969 wlis 25 Tebervali (s)<br />
brazilia 1954 wlis 28 seqtemberi 1996 wlis 13 agvisto (r)<br />
germania 1954 wlis 28 seqtemberi 1976 wlis 26 oqtomberi (r)<br />
guatemala 1954 wlis 28 seqtemberi 2000 wlis 28 noemberi (S)<br />
gvinea<br />
1962 wlis 21 marti (S)<br />
<strong>da</strong>nia 1954 wlis 28 seqtemberi 1956 wlis 17 ianvari (r)<br />
didi britaneTi<br />
1959 wlis 16 aprili (r)<br />
ekvadori 1954 wlis 28 seqtemberi 1970 wlis 2 oqtomberi (r)<br />
el salvadori 1954 wlis 28 seqtemberi<br />
espaneTi<br />
1997 wlis 12 maisi (S)<br />
vatikani<br />
1954 wlis 28 seqtemberi<br />
zambia<br />
1974 wlis 1 noemberi (s)<br />
zimbabve<br />
1998 wlis 1 dekemberi (s)<br />
irlandia<br />
1962 wlis 17 dekemberi (S)<br />
israeli 1954 wlis 1 oqtomberi 1958 wlis 23 dekemberi (r)<br />
italia 1954 wlis 20 oqtomberi 1962 wlis 3 dekemberi (r)<br />
iugoslaviis<br />
2001 wlis 12 marti (s)<br />
federaluri resp.<br />
kiribati<br />
1983 wlis 29 noemberi (s)<br />
kolumbia<br />
1954 wlis 30 dekemberi<br />
koreis respublika<br />
1962 wlis 22 agvisto (S)<br />
kosta rika 1954 wlis 28 seqtemberi 1977 wlis 2 noemberi (r)<br />
latvia<br />
1999 wlis 5 noemberi (S)<br />
lesoto<br />
1974 wlis 4 noemberi (s)<br />
59
<strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa statusTan <strong>da</strong>kavSirebuli<br />
1954 wlis gaeros konvenciis wevri saxelmwifoebi (gagrZeleba)<br />
qveyana<br />
xelmoweris TariRi<br />
ratifikacia (r)<br />
SeerTeba (S)<br />
samarTalmemkvidreoba (s)<br />
liberia<br />
1964 wlis 11 seqtemberi (S)<br />
libia<br />
1989 wlis 16 maisi (S)<br />
litva<br />
2000 wlis 7 Tebervali (S)<br />
lixtenSteini 1954 wlis 28 seqtemberi<br />
luqsemburgi 1955 wlis 28 oqtomberi 1960 wlis 27 ivnisi (r)<br />
ma<strong>da</strong>gaskari*<br />
[1962 wlis 20 Tebervali] (s)<br />
makedonia (yofili<br />
1994 wlis 18 ianvari<br />
iugoslaviis respublika)<br />
meqsika<br />
2000 wlis 7 ivnisi (S)<br />
norvegia 1954 wlis 28 seqtemberi 1956 wlis 19 noemberi (r)<br />
rumineTi<br />
2006 wlis 27 ianvari (S)<br />
saberZneTi<br />
1975 wlis 4 noemberi (S)<br />
safrangeTi 1955 wlis 12 ivnisi 1960 wlis 8 marti (r)<br />
senegali<br />
2005 wlis 21 seqtembers (S)<br />
sent vinsenti <strong>da</strong><br />
1999 wlis 27 aprili s<br />
grenadini<br />
svazilendi<br />
1999 wlis 16 noemberi (S)<br />
somxeTi<br />
1994 wlis 18 maisi (S)<br />
slovakeTi<br />
2000 wlis 3 aprili (S)<br />
slovenia<br />
1992 wlis 6 ivlisi (s)<br />
trini<strong>da</strong>di <strong>da</strong> tobago<br />
1966 wlis 11 aprili (s)<br />
tunisi<br />
1969 wlis 29 ivlisi (S)<br />
ugan<strong>da</strong> 1954 wlis 28 seqtemberi 1965 wlis 15 aprili (S)<br />
ungreTi<br />
2001 wlis 21 noemberi (S)<br />
urugvai<br />
2004 wlis 2 aprili (S)<br />
filipinebi<br />
1995 wlis 22 ivnisi<br />
fineTi<br />
1968 wlis 10 oqtomberi (S)<br />
fiji<br />
1972 wlis 12 ivnisi (s)<br />
Cadi<br />
1999 wlis 12 agvisto (S)<br />
CexeTis respublika<br />
2004 wlis 19 ivlisi (S)<br />
SvedeTi 1954 wlis 28 seqtemberi 1965 wlis 2 aprili (r)<br />
Sveicaria 1954 wlis 28 seqtemberi 1972 wlis 3 ivlisi (r)<br />
xorvatia<br />
1992 wlis 12 oqtomberi (s)<br />
hondurasi<br />
1954 wlis 28 seqtemberi<br />
holandia 1954 wlis 28 seqtemberi 1962 wlis 12 aprili (S)<br />
* 1965 wlis 2 aprils generaluri mdivnis mier miRebuli Setyobinebis safuZvelze<br />
ma<strong>da</strong>gaskaris mTavrobam moaxdina konvenciis denonsacia. denonsacia ZalSi Sevi<strong>da</strong><br />
1966 wlis 2 aprils.<br />
60
<strong>da</strong>narTi 2<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa ricxvis Semcirebis Sesaxeb 1961<br />
wlis gaeros konvenciis wevri saxelmwifoebi<br />
ZalaSi Sesvlis TariRi: 1975 wlis 13 dekemberi<br />
wevri saxelmwifoTa saerTo raodenoba: 32 (2006 wlis 25 seqtembris<br />
monacemi)<br />
qveyana<br />
avstralia<br />
avstria<br />
azerbaijani<br />
albaneTi<br />
axali zelandia<br />
bolivia<br />
bosnia hercogovina<br />
germania<br />
guatemala<br />
<strong>da</strong>nia<br />
didi britaneTisa <strong>da</strong><br />
CrdiloeT irlandiis<br />
gaerTianebuli samefo<br />
ratifikacia (r)<br />
xelmoweris TariRi<br />
SeerTeba (S)<br />
samarTalmemkvidreoba (s)<br />
1973 wlis 13 dekemberi (S)<br />
1972 wlis 22 seqtemberi (S)<br />
2003 wlis 9 ivlisi (S)<br />
1983 wlis 6 oqtomberi (S)<br />
2006 wlis 14 seqtemberi (S)<br />
1996 wlis 13 dekemberi (S)<br />
1977 wlis 31 agvisto (S)<br />
2001 wlis 19 ivlisi (S)<br />
1977 wlis 11 ivlisi (S)<br />
1973 wlis 13 dekemberi (S)<br />
1961 wlis 30 agvistos 1966 wlis 29 marti<br />
dominikis respublika 1961 wlis 5 dekemberi<br />
irlandia<br />
1973 wlis 18 ianvari (S)<br />
israeli<br />
1961 wlis 30 agvisto<br />
kana<strong>da</strong><br />
1978 wlis 17 ivlisi (S)<br />
kiribati<br />
1983 wlis 29 noemberi (s)<br />
kosta rika<br />
1977 wlis 2 noemberi (S)<br />
latvia<br />
1992 wlis 14 aprili (S)<br />
lesoto<br />
2004 wlis 24 seqtemberi (S)<br />
liberia<br />
2004 wlis 22 seqtemberi (S)<br />
libia<br />
1989 wlis 16 maisi (S)<br />
nigeria<br />
1985 wlis 17 ivnisi (S)<br />
niderlandebi 1961 wlis 30 agvisto 1985 wlis 13 maisi (r)<br />
norvegia<br />
1971 wlis 11 agvisto (S)<br />
rumineTi<br />
2006 wlis 27 ianvari (S)<br />
safrangeTi<br />
1962 wlis 31 maisi<br />
senegali<br />
2005 wlis 21 seqtemberi (S)<br />
svazilendi<br />
1999 wlis 16 noemberi (S)<br />
slovakeTi<br />
2000 wlis 3 aprili (S)<br />
somxeTi<br />
1994 wlis 18 maisi (S)<br />
tunisi<br />
2000 wlis 12 maisi (S)<br />
urugvai<br />
2001 wlis 21 seqtemberi (S)<br />
SvedeTi<br />
1969 wlis 19 Tebervali (S)<br />
Cadi<br />
1999 wlis 12 agvisto (S)<br />
CexeTis respublika<br />
2001 wlis 19 dekemberi (S)<br />
61
<strong>da</strong>narTi 3<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa statusis Sesaxeb<br />
1954 wlis gaeros konvenciasTan SeerTebis samodelo<br />
dokumenti<br />
vinai<strong>da</strong>n, konvencia <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa statusis Sesaxeb miRebulia<br />
gaeros generaluri asambleis mier aTas cxraas ormoc<strong>da</strong>ToTxmeti wlis oc<strong>da</strong>rva<br />
seqtembers <strong>da</strong> 35-e muxlis Tanaxmad Riaa SeerTebisaTvis;<br />
<strong>da</strong>, vinai<strong>da</strong>n, zemoT naxsenebi 35-e muxlis me-3 nawili iTvaliswinebs, rom<br />
SeerTebisaTvis saWiroa gaeros generalur mdivanTan SeerTebis aqtis<br />
deponireba;<br />
aqe<strong>da</strong>n gamomdinare, qvemorexelmomweri [saxelmwifos meTauri, mTavrobis<br />
meTauri an sagareo saqmeTa ministri] winamdebare SetyobinebiT acxadebs<br />
[Sesabamisi saxelmwifo]-s konvenciasTan SeerTebis Taobaze;<br />
xelmowerilia Cems mier _________________<br />
-Si, aTas cxraas _________________<br />
wlis<br />
_________________<br />
[ricxvi <strong>da</strong> Tve] .<br />
[saxelmwifos beWedi <strong>da</strong> mTavrobis<br />
meTauris sagareo saqmeTa<br />
ministris xelmowera...]<br />
[saxelmwifos meTauris,<br />
pasuxismgebeli piris xelmowera,<br />
Tu esaWiroeba...]<br />
62
<strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa ricxvis Semcirebis Sesaxeb<br />
1961 wlis konvenciasTan SeerTebis samodelo dokumenti<br />
vinai<strong>da</strong>n, konvencia <strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirTa ricxvis Semcirebis Sesaxeb<br />
miRebulia uflebamosil pirTa mier aTas cxraas samoc<strong>da</strong>erTi wlis oc<strong>da</strong>aT<br />
agvistos <strong>da</strong> me-16 muxlis Tanaxmad Riaa SeerTebisaTvis;<br />
<strong>da</strong>, vinai<strong>da</strong>n, zemoT naxsenebi me-16 muxlis me-3 nawili iTvaliswinebs, SeerTebisaTvis<br />
saWiroa gaeros generalur mdivanTan SeerTebis aqtis deponireba;<br />
aqe<strong>da</strong>n gamomdinare, xelmomweri [saxelmwifos meTauri, mTavrobis meTauri<br />
an sagareo saqmeTa ministri] winamdebare SetyobinebiT acxadebs [Sesabamisi<br />
saxelmwifo]-s konvenciasTan SeerTebis Taobaze;<br />
xelmowerilia Cems mier _________________<br />
-Si, aTas cxraas _________________<br />
wlis<br />
_________________<br />
[ricxvi <strong>da</strong> Tve].<br />
[saxelmwifos beWedi <strong>da</strong> pasuxismgebeli<br />
piris xelmowera, Tu<br />
esaWiroeba...]<br />
[saxelmwifos meTauris,<br />
mTavrobis meTauris, sagareo<br />
saqmeTa ministris xelmowera...]<br />
63
<strong>da</strong>narTi 4<br />
glukis warmomadgenlobebi<br />
avstralia<br />
glukis regionaluri<br />
warmomadgenloba<br />
avstraliaSi, axal<br />
zelandiaSi, papaua axal<br />
gvineasa <strong>da</strong> mimdebare<br />
kunZulebze avstraliaSi<br />
15 Hunter Street<br />
Yarralumla ACT 2600<br />
Canberra<br />
tel: +61 2 6273 2733<br />
faqsi: +61 2 6273 6822<br />
avstria<br />
glukis warmomadgenloba<br />
avstriaSi<br />
Vienna <strong>Inter</strong>national Centre<br />
(Building J, 1st floor)<br />
Wagramerstrasse 5<br />
PO Box 550<br />
1400 Vienna<br />
tel: + 431 260604047<br />
faqsi: + 43 1 2634115<br />
avRaneTi<br />
glukis warmomadgenloba<br />
avRaneTSi<br />
PO Box 3232<br />
Kabul or<br />
41 Jadi Solh (Peace Avenue)<br />
Kabul<br />
tel: +92 51 922 11 25<br />
faqsi: +92 51 282 05 11<br />
albaneTi<br />
glukis warmomadgenloba<br />
albaneTSi<br />
Rruga “Donika Kastrioti”<br />
Tirana<br />
tel: +355 42 50 207<br />
faqsi: +355 42 28 492<br />
azerbaijani<br />
glukis warmomadgenloba<br />
azerbaijanSi<br />
3, Azer Aliyev Street<br />
Baku<br />
tel: +99 412 92 1443<br />
faqsi: +99 412 98 1134<br />
alJiri<br />
glukis warmomadgenloba<br />
alJirSi<br />
Boite Postal 444<br />
Hydra<br />
Alger<br />
or<br />
20 Rue Emile Payen<br />
Hydra<br />
Alger<br />
tel: +213 21 69 1212<br />
faqsi: +213 21 69 2374<br />
angola<br />
glukis warmomadgenloba<br />
angolaSi<br />
C.P. 1342<br />
Luan<strong>da</strong><br />
or<br />
Rua Eduard Mondlaine/SN<br />
Luan<strong>da</strong><br />
tel: +244 2332 046<br />
faqsi: +244 2331 652<br />
argentina<br />
glukis regionaluri<br />
warmomadgenloba samxreT<br />
amerikis samxreTisTvis<br />
Cerrito 836<br />
10 Piso _ 1010<br />
Buenos Aires<br />
tel: +54 11 4815 7870<br />
faqsi: +54 11 4815 4352<br />
aSS<br />
glukis warmomadgenloba<br />
amerikis SeerTebul<br />
Statebsa <strong>da</strong> karibis<br />
zRvisTvis<br />
1775 K Street, NW,<br />
Suite 300<br />
Washington DC 20006<br />
tel: +1 202 296 5191<br />
faqsi: +1 202 296 5660<br />
bangladeSi<br />
glukis warmomadgenloba<br />
bangladeSSi<br />
PO Box 3474<br />
Dhaka 1000 or<br />
House N/E (N) 8, Road 90,<br />
Gulshan 2, Dhaka 1212<br />
tel: +8802 88 2 68 02<br />
faqsi: +8802 88 2 65 57<br />
belgia<br />
glukis regionaluri<br />
warmomadgenloba<br />
belgiis, luqsemburgisa<br />
<strong>da</strong> evropuli<br />
organizaciebisTvis<br />
Rue Van Eyck 11a<br />
B-1050 Bruxelles<br />
tel: +32 2 649 01 53<br />
faqsi: +32 2 627 17 30<br />
belorusia<br />
glukis warmomadgenloba<br />
belorusiaSi<br />
Prospekt Partizanskij 6 A,<br />
6th floor<br />
Minsk 220033<br />
tel: +375 172983335<br />
faqsi: +375 172982369<br />
benini<br />
glukis regionaluri<br />
warmomadgenloba beninSi<br />
burkina faso, nigeria <strong>da</strong><br />
togo<br />
Boite Postale 08-1066<br />
Lot 01 Patte d’Oie<br />
Cotonou<br />
tel: +229 30 28 98<br />
faqsi: +229 30 28 90<br />
64
osnia hercogovina<br />
glukis regionaluri<br />
warmomadgenloba<br />
UNIS Building Fra Andjela<br />
Zvizdovica 1<br />
71000 Sarajevo<br />
tel: +387 33 666 160<br />
faqsi: + 387 33 290 333<br />
bocvana<br />
glukis misiis<br />
xelmZRvanelis ofisi<br />
bocvanaSi<br />
PO Box 288<br />
Gabarone<br />
or<br />
UN House – Plot 22<br />
Khama Crescent<br />
Gabarone<br />
tel: +267 35 21 21<br />
faqsi: + 267 57 09 96<br />
brazilia<br />
glukis warmomadgenloba<br />
braziliaSi<br />
Setor Comercial Norte<br />
Quadra 02, Bloco A<br />
11th Floor – Ed. Corporate<br />
Financial Center<br />
CEP 70712-901<br />
Brasilia – DF<br />
tel: +55 61 3038 9272<br />
faqsi: +55 61 3038 9279<br />
bulgareTi<br />
glukis warmomadgenloba<br />
bulgareTSi<br />
19 Denkoglu str,<br />
1000 Sofia<br />
tel: + 359 2 98 02 453<br />
faqsi: + 359 2 98 01 639<br />
burundi<br />
glukis warmomadgenloba<br />
burundSi<br />
B.P. 307, Bujumbara<br />
or<br />
No. 1, Avenuedu Large<br />
4620 Bujumbara<br />
tel: + 257 22 3245<br />
faqsi: + 257 22 95 23/24<br />
19 87<br />
gaboni<br />
glukis regionaluri<br />
warmomadgenloba gabonSi<br />
BP 20472<br />
Libreville<br />
or<br />
Quartier Sotega<br />
Libreville<br />
tel: +241 77 8262<br />
faqsi: +241 77 8278<br />
gaero (niu iorki)<br />
glukis ofisi niu iorkSi<br />
PO Box 20<br />
Grand Central<br />
New York<br />
NY 10017<br />
or<br />
220 East 42nd Street<br />
Suite 3000<br />
New York<br />
NY 10017<br />
tel: +1 212 963 00 32<br />
faqsi: +1 212 963 00 74<br />
gambia<br />
glukis misiis<br />
xelmZRvanelis ofisi<br />
gambiaSi<br />
PO Box 4249<br />
Bakau<br />
or<br />
6th Street East<br />
Kotu Lauout<br />
Bakau<br />
tel: +220 4 460 850<br />
faqsi: +220 4 464 169<br />
gana<br />
glukis warmomadgenloba<br />
ganaSi<br />
№25 sir Arku Korsah Street<br />
Roman Ridge,<br />
Airport Residential Area<br />
Accra<br />
tel: +233 21776 108<br />
faqsi: +233 21 773 3158<br />
germania<br />
glukis warmomadgenloba<br />
germaniaSi<br />
Wallstrasse 9 – 13<br />
10179 Berlin<br />
tel: +49 302022020<br />
faqsi: +49 30 2022 0220<br />
gvinea<br />
glukis warmomadgenloba<br />
gvineaSi<br />
B.P. 4158<br />
Coleah Corniche-Sud<br />
Conakry<br />
tel: +224 46 47 09<br />
faqsi: +224 46 58 08<br />
didi britaneTi<br />
glukis warmomadgenloba<br />
gaerTianebul samefoSi<br />
Stand Bridge House<br />
138-142 Strand<br />
London<br />
WR2R 1HH<br />
tel: + 44 20 7759 80 90<br />
faqsi: + 44 20 7759 81 19<br />
egvipte<br />
glukis regionaluri<br />
warmomadgenloba<br />
egviptis arabeTis<br />
respublikaSi<br />
PO Box 1844<br />
Cairo or<br />
No 8 el Fawakeh Street<br />
Mohandessin, Giza<br />
Cairo<br />
tel: +20 2 762 1570<br />
faqsi: +20 2 762 1576<br />
eTiopia<br />
glukis warmomadgenloba<br />
eTiopiaSi<br />
PO Box 1076<br />
Addis Ababa Or<br />
Bole Road, Were<strong>da</strong> 1<br />
Kebele 23<br />
House No 1255/01-02<br />
Addis Ababa<br />
tel : + 251 1 612 222<br />
faqsi: + 251 1 611 666<br />
ekvadori<br />
glukis warmomadgenloba<br />
ekvadorSi<br />
65
Aveni<strong>da</strong> Amazonas 2889<br />
y la Granja<br />
Edificio Naciones Uni<strong>da</strong>s<br />
Piso 2 Quito<br />
tel: +593 2 2460 272<br />
faqsi: +593 2 2460 280<br />
erayi<br />
glukis warmomadgenloba<br />
eraySi<br />
PO Box 10141 Karra<strong>da</strong><br />
Bagh<strong>da</strong>d or<br />
District Number 904<br />
Hay Al-Wah<strong>da</strong><br />
Street Number 42<br />
Building Number 52<br />
Bagh<strong>da</strong>d<br />
tel: +964 1 719 0670<br />
faqsi: + 1 212 963 3009<br />
eriTrea<br />
glukis warmomadgenloba<br />
eriTreaSi<br />
PO Box 1995, Asmara<br />
Or House Number 108<br />
Emperor Yohanned<br />
Avenue Asmara<br />
tel: +291 1 12 61 21<br />
faqsi: +291 1 12 72 55<br />
espaneTi<br />
glukis warmomadgenloba<br />
espaneTSi<br />
Aveni<strong>da</strong> General Pero 32-2Є<br />
PO Box 36-121<br />
E-28020 Madrid<br />
tel: +34 91 556 36 49<br />
faqsi: +34 91 417 5345<br />
venesuela<br />
glukis regionaluri<br />
warmomadgenloba<br />
samxreT amerikis CrdiloeTisaTvis<br />
Apartado Postal 69045<br />
Caracas 1062-A Or<br />
Parque Cristal, Torre Oeste<br />
Piso 4, Oficina 4-4, 4-5 y 4-6<br />
Av. Francisco de Miran<strong>da</strong><br />
Urbanizaciуn Los Palos<br />
Grandes<br />
Caracas<br />
66<br />
tel: +58 212 286 3883<br />
faqsi: +58 212 286 9687<br />
vietnami<br />
glukis warmomadgenloba<br />
vietnamis socialistur<br />
respublikaSi<br />
60 Rue Nguyen Thai Hoc<br />
Ba Dinh District<br />
Hanoi<br />
tel: +84 4 845 78 71<br />
faqsi: +84 4 823 20 55<br />
zambia<br />
glukis warmomadgenloba<br />
zambiaSi<br />
P.O. Box 32542<br />
10101 Lusaka or<br />
17C Leopards Hill Road<br />
Kabulonga<br />
10101 Lusaka<br />
tel: +260 1 265 619<br />
faqsi: +260 1 265 914<br />
zimbabve<br />
misiis xelmZRvanelis<br />
glukis ofisi zimbabveSi<br />
P.O. Box 4565<br />
Harare Or<br />
2nd Floor, Takura House<br />
67-69 Union Avenue<br />
Harare<br />
tel: +263 4 793 274<br />
faqsi: +263 4 708 528<br />
TurqeTi<br />
glukis warmomadgenloba<br />
12. Cadde, 212. Sokak No 3<br />
3 Sancak Mahallesi,<br />
Cankaya<br />
Ankara<br />
tel: +90 312 409 7000<br />
faqsi: +90 312 441 2173<br />
TurqmeneTi<br />
glukis warmomadgenloba<br />
TurqmeneTSi<br />
40, Galkynysh Street<br />
744013 Ashgabat<br />
tel: +993 12 425 684<br />
faqsi: +993 12 425 691<br />
iaponia<br />
glukis warmomadgenloba<br />
iaponiaSi<br />
UNU Bldg., 6F – 5-53-70,<br />
Jingumae<br />
Shibuya-ku, Tikyo 159-0001<br />
tel: + 81 33 499 20 11<br />
faqsi: + 81 33 499 22 72<br />
iemeni<br />
glukis warmomadgenloba<br />
iemenis respublikaSi<br />
PO Box 12093<br />
Sana’a<br />
or<br />
Algeria Street, No. 38<br />
Building No 2<br />
Sana’a<br />
tel: +967 1 469 771<br />
faqsi: +967 1 469 770<br />
indonezia<br />
glukis regionaluri<br />
warmomadgenloba<br />
indoneziaSi<br />
PO Box 6602/JKPWK<br />
Jakarta 10310<br />
Menova Ravindo<br />
J1. Kebon Sirih Kav.75<br />
Jakarta Pusat 10340<br />
tel: +62 21 391 28 88<br />
faqsi: +62 21 391 27 77<br />
ior<strong>da</strong>nia<br />
glukis regionaluri<br />
warmomadgenloba<br />
ior<strong>da</strong>niaSi<br />
PO Box 17101<br />
1195 Amman<br />
Or<br />
5 Hafez Abdul-Haija Street<br />
Deir Ghbar<br />
Amman<br />
tel: +962 6 550 20 30<br />
faqsi: +962 6 592 46 58<br />
israeli<br />
glukis sapatio<br />
warmomadgenloba<br />
israelSi<br />
PO Box 3489
Jerusalem<br />
or<br />
Shlomztsion Ha Malka 10<br />
Jerusalem<br />
tel: +972 2 621 4109<br />
faqsi: +972 2 623 4392<br />
italia<br />
glukis regionaluri<br />
warmomadgenloba<br />
italiaSi<br />
Via Caroncini 19<br />
00197 Roma<br />
tel: +39 06 802121<br />
faqsi: +39 06 802123/24<br />
iranis islamuri<br />
respublika<br />
glukis warmomadgenloba<br />
iranis islamur<br />
respublikaSi<br />
No 5, East Em<strong>da</strong>d Street,<br />
Vanak sq.<br />
North Shiraz Ave.<br />
Tehran 19917<br />
tel: +98 21 8805 72 01<br />
faqsi: +98 21 8805 72 12<br />
irlandia<br />
glukis warmomadgenloba<br />
irlandiaSi<br />
Suite 4<br />
Merrion House<br />
1/3 Lower Fitzwilliam Street<br />
Dublin 2<br />
tel: +353 1 631 4510<br />
faqsi: +353 1 631 4610<br />
kamboja<br />
glukis warmomadgenloba<br />
kambojaSi<br />
PO Box 539<br />
House No 2, Street No 352<br />
Beung Keng Kang<br />
Phnom Penh<br />
tel: + 855 23 216005<br />
faqsi: +855 23 216274<br />
kameruni<br />
glukis warmomadgenloba<br />
kamerunSi<br />
Boite Postale 7077<br />
Yaoundé<br />
Or Quartier Nlongkak<br />
Rue No 1032 Batiment no 46<br />
Yaoundé<br />
tel: +237 20 29 54<br />
faqsi: +237 21 35 91<br />
kana<strong>da</strong><br />
glukis warmomadgenloba<br />
kana<strong>da</strong>Si<br />
280 Albert Street, Suite 401<br />
Ottawa<br />
Ontario<br />
KIP 5G8<br />
tel: + 1 613 232 09 09<br />
faqsi: + 1 613 230 18 55<br />
kviprosi<br />
glukis warmomadgenloba<br />
kviprosSi<br />
PO Box 1642<br />
1590 Nicosia<br />
or<br />
South: C/O UNFICYP<br />
Secretariat UNPA<br />
Nicosia<br />
tel: +357 2 35 90 25<br />
faqsi: +357 2 35 90 37<br />
kenia<br />
glukis warmomadgenloba<br />
keniaSi<br />
in Kenya<br />
PO Box 43801, Nairobi<br />
or Chiromo Road<br />
(next to Caltex Station)<br />
By Consulata church<br />
Westlands<br />
Nairobi<br />
tel: +254 20 444 2000<br />
faqsi: +254 20 423 2080<br />
kolumbia<br />
glukis warmomadgenloba<br />
kolumbiaSi<br />
Calle 114 No 9-01 Office 601<br />
Edificio Teleport Torre A<br />
Bogota<br />
tel: + 571 658 06 00<br />
faqsi: + 571 658 06 02<br />
kongos respublika<br />
glukis warmomadgenloba<br />
kongos respublikaSi<br />
BP 1093<br />
Brazzaville<br />
or<br />
6, Rue 18 Mars 1977<br />
Quartier Cathedrale<br />
Brazzaville<br />
tel: +242 811 169<br />
+242 815 763 (UNDP)<br />
faqsi: +242 815 912<br />
kongos demokratiuli<br />
respublika<br />
glukis regionaluri<br />
warmomadgenloba<br />
centraluri<br />
afrikisaTvis kongos<br />
demokratiul<br />
respublikaSi<br />
PO Box 7248<br />
Kinshasa 1<br />
or<br />
6729 Avenue de l’OUA<br />
Kinshasa<br />
tel: +243 81 880 1245<br />
faqsi: + 243 81 301 0435<br />
kot divuari<br />
glukis warmomadgenloba<br />
kot divuarSi<br />
Cocody, II Plateaux<br />
Abidjan 01 0r<br />
Angle Rue Des Jardins<br />
Boulevard<br />
Latrille<br />
Cocody, II Plateaux<br />
Abidjan<br />
tel: +225 22 515 577<br />
faqsi: +225 22 515 588<br />
koreis respublika<br />
glukis warmomadgenloba<br />
koreis respublikaSi<br />
7F Kumsegi Bldg.<br />
16, Euljiro 1 Ga<br />
Joong-Ku<br />
Seoul 100-191<br />
tel: +82 2 773 7011<br />
faqsi: +82 2 773 7014<br />
67
kosta rika<br />
glukis warmomadgenloba<br />
kosta rikaSi<br />
Edificio Torre del Este – 5є<br />
Piso Frente a la facultad<br />
de Derecho de la UCR<br />
Apartado Postal 12-<br />
1009 – FECOSA<br />
San Pedro<br />
tel: + 506 225 0049<br />
faqsi: + 506 224 4891<br />
libani<br />
glukis warmomadgenloba<br />
libanSi<br />
PO Box 7332<br />
Beirut<br />
Or Michel Bustrus Street<br />
Nasr Building<br />
Achrafieh<br />
tel: +961 1 560 699<br />
faqsi: +961 1 560 717<br />
libia<br />
glukis mTavari misiis<br />
ofisi libiaSi<br />
PO Box 80708<br />
Tripoli<br />
Or Uthman Ibn Affan St<br />
Ben Ashour<br />
Tripoli<br />
tel: + 218 21 361 9662<br />
faqsi: + 218 21 361 9661<br />
liberia<br />
glukis warmomadgenloba<br />
liberiaSi<br />
PO Box 9077<br />
Monrovia<br />
or<br />
Haider Building<br />
Mamba Point<br />
Monrovia<br />
tel: +231 22 6233<br />
faqsi: +231 22 6235<br />
luqsemburgi<br />
glukis korespondentis<br />
ofisi luqsemburgSi<br />
1 rue Jean Pierre Brasseur<br />
b.p. 567<br />
2015 Luxembourg<br />
tel: +352 454 018<br />
faqsi: +352 454 303<br />
mainmari<br />
glukis warmomadgenloba<br />
mainmarSi<br />
PO Box 1485, Yangon<br />
or<br />
287 Pyay Road<br />
Sanchaung Township<br />
Yangon<br />
tel: +951 524022<br />
faqsi: +951 524 031<br />
mavritania<br />
glukis misiis ufrosis<br />
ofisi mavritaniaSi<br />
C/O UNDP, BP 4405,<br />
Nouakchott<br />
or<br />
Ilot K No 159-160-161<br />
Route de la Corniche<br />
Nouakchott<br />
tel: +222 5 257 414<br />
faqsi: +222 5 256 176<br />
makedonia<br />
(yofili iugoslaviis<br />
respublika)<br />
glukis warmomadgenloba<br />
makedoniaSi, yofil<br />
iugoslaviis<br />
respublikaSi<br />
PO Box 873<br />
1000 Skopje<br />
or<br />
Zeleznicka 53<br />
1000 Skopje<br />
tel: +389 2 31118 641<br />
faqsi: +389 2 3131 040<br />
maroko<br />
glukis sapatio<br />
warmomadgenloba<br />
marokoSi<br />
12, Rue de Fes-Hassan<br />
Rabat<br />
tel: +212 377 676 06<br />
faqsi: +212 377 661 96<br />
malaizia<br />
glukis warmomadgenloba<br />
malaiziaSi<br />
PO Box 10185<br />
50706 Kuala Lumpur<br />
or<br />
570 Jalan Bukit Petaling<br />
50460 Kuala Lumpur<br />
tel: + 60 3 2141 1322<br />
faqsi: + 60 32 141 1780<br />
malavi<br />
glukis warmomadgenloba<br />
malaviSi<br />
PO Box 30230<br />
Lilongwe 3<br />
or<br />
7th Floor<br />
Kang’ombe Building<br />
City Centre<br />
Lilongwe 3<br />
tel: +265 177 2155<br />
faqsi: +265 177 4128<br />
meqsika<br />
glukis regionaluri<br />
warmomadgenloba<br />
meqsikis, centraluri<br />
amerikasa <strong>da</strong> kubaSi<br />
Presidente masaryk 29<br />
sexto piso<br />
Colonia Polanco<br />
11570 Mexico, D.F.<br />
tel: +52 5 55263 9851<br />
faqsi: +52 5 55250 9360<br />
mozambiki<br />
glukis misiis ufrosis<br />
ofisi mozambikSi<br />
PO Box 1198<br />
Maputo<br />
or<br />
Aveni<strong>da</strong> dos Presidentes 33<br />
Maputo<br />
tel: +258 1 490 242<br />
faqsi: +258 1 490 635<br />
moldova<br />
glukis warmomadgenloba<br />
moldovis respublikaSi<br />
31 August 1989 Street, #57<br />
68
MD-2012 Chisinau<br />
tel: +373 22 271 853<br />
faqsi: +373 22 271 953<br />
namibia<br />
glukis warmomadgenloba<br />
namibiaSi<br />
Private Bag 13310,<br />
Windhoek<br />
or<br />
2nd Floor, Sanlam Building<br />
Independence Avenue<br />
Windhoek<br />
tel: +264 61 237 143<br />
faqsi: +264 61 230 055<br />
nigeria<br />
glukis warmomadgenloba<br />
nigeriaSi<br />
UN House Plot no 617/618<br />
Diplomatic Zone<br />
Central Area District<br />
PMB 2851, Garki<br />
Abuja<br />
tel: +234 9 461 8569<br />
faqsi: +234 9 461 8598<br />
nepali<br />
glukis warmomadgenloba<br />
nepalSi<br />
PO Box 2374, Kathmandu<br />
or<br />
Dhara Marga Anil Kuti<br />
Maharajgunj<br />
Kathmandu<br />
tel: +977 1441 2521<br />
faqsi: +977 1441 2853<br />
pakistani<br />
glukis warmomadgenloba<br />
pakistani<br />
PO Box 1263<br />
Islamabad<br />
or<br />
No 2 Diplomatic Enclave<br />
QUAID-E-AZAM, University<br />
Road<br />
Sector G-4<br />
Islamabad<br />
tel: +92 51 282 9502<br />
faqsi: +92 51 227 9455<br />
panama<br />
glukis warmomadgenloba<br />
panamaSi<br />
La Ciu<strong>da</strong>d del Saber<br />
Gaillard Street,<br />
Building 812-B<br />
Panama City<br />
tel: +507 317 1630<br />
faqsi: +507 317 1633<br />
papua axali gvinea<br />
glukis warmomadgenloba<br />
papua axal gvineaSi<br />
PO Box 1909, Port Moresby<br />
or<br />
4th Floor – ADF House<br />
(Next St. Mary’s<br />
Catholic Church)<br />
Musgrave Street, Town<br />
Port Moresby.<br />
tel: + 675 321 7422<br />
faqsi: + 675 321 5977<br />
poloneTi<br />
glukis warmomadgenloba<br />
poloneTis respublikaSi<br />
2, Aleja Roz<br />
PL-00 556 Warsaw<br />
tel: +48 22 628 69 30<br />
faqsi: +48 22 625 61 24<br />
ruan<strong>da</strong><br />
glukis warmomadgenloba<br />
ruan<strong>da</strong>Si<br />
BP 867<br />
Kigali<br />
or<br />
Bd de L’umugan<strong>da</strong><br />
Commune Kacyiru<br />
Secteur Kimihurura<br />
Cellule Kamukina<br />
Kigali<br />
tel: +250 58 5107<br />
faqsi: +250 58 3485<br />
rumineTi<br />
glukis warmomadgenloba<br />
rumineTSi<br />
25, Armeneasca Street,<br />
Sector 2<br />
70228 Bucharest<br />
tel: +40 1 211 29 44<br />
faqsi: +40 1 210 15 94<br />
ruseTis federacia<br />
glukis warmomadgenloba<br />
ruseTis federaciaSi<br />
United Nations Office<br />
6 Obukh Pereulok<br />
Moscow 103064<br />
tel: +7 503 232 30 11<br />
faqsi: +7 503 232 30 16<br />
saberZneTi<br />
glukis warmomadgenloba<br />
saberZneTSi<br />
23 Taygetou Street<br />
Palaio Psychico<br />
15452 Athens<br />
tel: +30 210 672 64 62<br />
faqsi: +30 210 672 64 17<br />
samxreT afrika<br />
glukis regionaluri<br />
warmomadgenloba samxreT<br />
afrikaSi<br />
PO Box 12506<br />
The Tramshed<br />
Pretoria<br />
or<br />
8th floor<br />
Metro Park Building<br />
351 Cnr. Schoaman<br />
& Prinsloo Str.<br />
Pretoria 0002<br />
Gauteng Province<br />
tel : +27 12 354 8303<br />
faqsi:+27 12 354 8390<br />
safrangeTi<br />
glukis warmomadgenloba<br />
safrangeTSi<br />
9, rue Keppler<br />
F-75016 Paris<br />
tel: +33 1 44 43 48 58<br />
faqsi: +33 1 40 70 07 39<br />
saqarTvelo<br />
glukis warmomadgenloba<br />
saqarTveloSi<br />
a. yazbegis gamziri, 2a<br />
0160 Tbilisi<br />
69
tel: +995 32 779 612<br />
faqsi: +995 32 441 302<br />
siera leone<br />
glukis warmomadgenloba<br />
siera leoneSi<br />
PO Box 475, Freetown<br />
Or 29 Wilkinson Road<br />
Freetown<br />
tel: +232 22 234 321<br />
faqsi: +232 22 234 347<br />
somali<br />
glukis warmomadgenloba<br />
somaliSi<br />
PO Box 43801, Nairobi<br />
or<br />
Lion Place<br />
Waiyaki Way<br />
(Next to St Marks Church)<br />
Westlands<br />
Nairobi<br />
Kenya<br />
tel: +254 20 422 2200<br />
faqsi: +254 20 422 2280<br />
somxeTi<br />
glukis warmomadgenloba<br />
somxeTSi<br />
14 Petros A<strong>da</strong>myan Str.<br />
Yerevan 375010<br />
tel: +37 41 56 47 71<br />
faqsi: +37 41 56 78 17<br />
saudis arabeTi<br />
glukis regionaluri<br />
warmomadgenloba saudis<br />
arabeTSi<br />
PO Box 94003<br />
Riyadh 11693 or<br />
Fazari Square<br />
Pension Fund Commercial<br />
Complex<br />
Block C-13<br />
Dipomatic Quarters<br />
Riyadh<br />
tel: +966 1 482 8835<br />
faqsi: +966 1 482 8737<br />
su<strong>da</strong>ni<br />
glukis warmomadgenloba<br />
su<strong>da</strong>nSi<br />
PO Box 2560, Khartoum or<br />
Mohammed Nageeb Road<br />
(North of Farouk Cemetery)<br />
Khartoum No 2<br />
tel: +249 11 47 11 01<br />
faqsi: +249 11 47 31 01<br />
siriis arabuli<br />
respublika<br />
glukis warmomadgenloba<br />
siriaSi<br />
PO Box 30891<br />
Damascus or<br />
Al Malki<br />
Mohamed Al Bazm<br />
Street No 14<br />
Al Nabelsi Building<br />
Damascus<br />
tel: +963 11 373 5940<br />
faqsi: +963 11 373 6108<br />
senegali<br />
glukis regionaluri<br />
warmomadgenloba<br />
senegalSi<br />
BP 3125, 59 rue Docteur<br />
Theze<br />
Dakar<br />
tel: +221 823 66 03<br />
faqsi: +221 823 66 00<br />
serbeTi <strong>da</strong> montenegro<br />
glukis warmomadgenloba<br />
serbeTsa <strong>da</strong><br />
montenegroSi<br />
Krunska 58<br />
11000 Belgrade<br />
tel: +381 38 308 2100<br />
faqsi: +381 38 344 2947<br />
slovakeTis respublika<br />
glukis warmomadgenloba<br />
slovakeTis respublikaSi<br />
Sturova 6<br />
811 02 Bratislava<br />
tel: +421 2 52 92 78 75<br />
faqsi: +421 2 52 92 78 71<br />
slovenia<br />
glukis warmomadgenloba<br />
sloveniaSi<br />
Miklosiceva Cesta 18/II<br />
1000 Ljubljana<br />
tel: +386 1 4328 240<br />
faqsi: +386 1 4328 224<br />
timor-leste<br />
glukis warmomadgenloba<br />
timor-lesteSi<br />
PO Box 456<br />
Dili<br />
or<br />
Estra<strong>da</strong> de Balido<br />
Dili<br />
tel: +670 33 13 547<br />
faqsi: +670 33 13 554<br />
tunisi<br />
glukis sapatio<br />
warmomadgenloba tunisSi<br />
BP 863<br />
1035 Tunis or<br />
61 Boulevard Bab Benat<br />
1035 Tunis<br />
tel: +216 715 73586<br />
faqsi: +216 715 70168<br />
tailandi<br />
glukis regionaluri<br />
warmomadgenloba<br />
tailandis, kambojiisa <strong>da</strong><br />
vietnamisaTvis<br />
PO Box 2-121<br />
Raj<strong>da</strong>mnern Avenue<br />
United Nations Building<br />
3rd Floor, Block A<br />
Bangkok 10200<br />
tel: +66 2 288 1234<br />
faqsi: +66 2 280 0555<br />
tanzania<br />
(gaerTianebuli<br />
respublika)<br />
glukis warmomadgenloba<br />
tanzaniis gaerTianebul<br />
respublikaSi<br />
PO Box 2666<br />
Dar-es-Salaam<br />
or<br />
70
Plot 18 Kalenga Street<br />
Dar-es-Salaam<br />
tel: +255 22 215 00 75<br />
faqsi: +255 22 215 28 17<br />
tajikeTi<br />
glukis warmomadgenloba<br />
tajikeTSi<br />
Prospekt Drujba Naradov 106<br />
Dushanbe, 734013<br />
tel: +992 372 214406<br />
faqsi: +992 372 510039<br />
ugan<strong>da</strong><br />
glukis warmomadgenloba<br />
ugan<strong>da</strong>Si<br />
PO Box 3813, Kampala<br />
or<br />
Plot 18 Prince Charles Drive<br />
Kololo,<br />
Kampala<br />
tel: +256 41 231 231<br />
faqsi: +256 41 256 989<br />
uzbekeTi<br />
glukis warmomadgenloba<br />
uzbekeTSi<br />
14 Mahmood Torobi Str<br />
700090 Tashkent<br />
tel: +998 71 120 68 93<br />
faqsi: +998 71 120 68 91<br />
ukraina<br />
glukis regionaluri<br />
warmomadgenloba<br />
ukrainaSi<br />
PO Box 122<br />
Kyiv 01015 or<br />
32A, Sichnevogo<br />
Povstannya Str.<br />
Kyiv 01015<br />
tel: +380 44 573 9424<br />
faqsi: +380 44 288 9850<br />
ungreTi<br />
glukis warmomadgenloba<br />
ungreTSi<br />
Felvinci ut 27<br />
1022 Bu<strong>da</strong>pest<br />
tel: +36 133363062<br />
faqsi: +36 13363080<br />
filipinebi<br />
glukis warmomadgenloba<br />
filipinebSi<br />
PO Box 2074 (MCPO)<br />
G. Puyat Avenue<br />
1260 Makati<br />
Metro Manila or<br />
3rd Floor, JAKA II Building<br />
150 Legaspi Street<br />
1200 Makati, Metro Manila<br />
tel: +63 2 818 5121<br />
faqsi: +63 2 817 4057<br />
quveiTi<br />
glukis sakavSiro ofisi<br />
PO Box 28742<br />
13148 Safat<br />
Kuwait City or<br />
Khaitan Area<br />
Block No 04<br />
Al Walid Ebin Abdel Malek<br />
Street No 206<br />
Building No 90009<br />
Kuwait City<br />
tel: +965 476 4982<br />
faqsi: +965 476 4257<br />
yazaxeTi<br />
glukis warmomadgenloba<br />
yazaxeTSi<br />
67 Tole bi<br />
Almaty – 480091<br />
tel: +7 3272 791244<br />
faqsi: +7 3272 583982<br />
yirgizeTi<br />
glukis warmomadgenloba<br />
yirgizeTSi<br />
UN House (3rd foor)<br />
160 Chui Avenue<br />
Bishkek 720010<br />
tel: +996 312 611 264<br />
faqsi: +996 312 611 271<br />
Sveicaria<br />
glukis sakavSiro<br />
ganyofileba Sveicariisa<br />
<strong>da</strong> lixtenSteinisaTvis<br />
Case Postale 2500<br />
94 Rue Montbrillant<br />
CH-1211 Geneve 2<br />
tel: +41 22 739 8755<br />
faqsi: +41 22 739 7379<br />
SvedeTi<br />
glukis regionaluri<br />
warmomadgenloba<br />
skandinaviisa <strong>da</strong><br />
baltiispireTis<br />
qveynebisaTvis SvedeTSi<br />
Ynglingagatan 14 – 6th Floor<br />
S-11347 Stockholm<br />
tel: +46 8 457 4880<br />
faqsi: +46 8 457 4887<br />
Sri lanka<br />
glukis warmomadgenloba<br />
Sri lankaSi<br />
97 Rosmead Place<br />
Colombo 07<br />
tel: +94 11 268 3968<br />
faqsi: +94 11 268 3971<br />
Cadi<br />
glukis warmomadgenloba<br />
CadSi<br />
B.P. 906<br />
N’Djamena<br />
or<br />
Quartier Car<strong>da</strong>lй, Avenue<br />
Felix Eboué<br />
Immeuble STAT<br />
N’Djamena<br />
tel: + 235 51 86 10<br />
faqsi: + 235 51 5340<br />
CineTis saxalxo<br />
respublika<br />
glukis regionaluri<br />
warmomadgenloba CineTSi<br />
1-2-1, Tayan Diplomatic<br />
Office,<br />
Building 14<br />
Liang Ma He Nan Lu<br />
Beijing 100600<br />
tel: +86 10 6 532 68 06<br />
faqsi: +86 10 6532 16 47<br />
CexeTis respublika<br />
glukis warmomadgenloba<br />
CexeTis respublikaSi<br />
Namesti Kinskych 6<br />
71
PO Box 210<br />
150 00 Prague 5<br />
tel: +420 2 571 998 66<br />
faqsi: +420 2 571 998 62<br />
centraluri afrikis<br />
respublika<br />
glukis warmomadgenloba<br />
centraluri afrikis<br />
respublikaSi<br />
Boite Postale 950<br />
Bangui or<br />
Rue Joseph Degrain<br />
(Route de Sofitel)<br />
Bangui<br />
tel: + 236 61 40 76<br />
faqsi: + 236 61 98 34<br />
jibuti<br />
glukis warmomadgenloba<br />
jibutSi<br />
BP 1885<br />
Djibouti<br />
Or<br />
Rue Abdoulkader Waberi,<br />
Heron<br />
Lot # TF 1148<br />
Quartier Marabout<br />
Djibouti<br />
tel: + 253 35 22 00<br />
faqsi: + 253 35 86 23<br />
xorvatia<br />
glukis warmomadgenloba<br />
xorvatiaSi<br />
3rd floor<br />
24 Slovenska Ulica<br />
10000 Zagreb<br />
tel: +385 1 3713 555<br />
faqsi: +385 1 3713 588<br />
+385 1 3713 565<br />
72
mokled glukisa <strong>da</strong> parlamentTaSorisi kavSiris Sesaxeb<br />
gluki<br />
gaeros ltolvilTa umaRlesi komisariati. (gluki) uflebamosilia uxelmZ-<br />
Rvanelos <strong>da</strong> kooordinireba gauwios saerTaSoriso saqmianobas ltolvilTa<br />
<strong>da</strong>cvisa <strong>da</strong> ltolvilTa problemebis mogvarebis saqmeSi msoflios masStabiT.<br />
gluki miiswrafis imis uzrunvelsayofad, rom yovelma pirma isargeblos<br />
usafrTxo TavSesafris Ziebis uflebiT sxva saxelmwifoSi <strong>da</strong> nebayoflobiT<br />
<strong>da</strong>ubrundes saxls. ltolvilebi sakuTar qveyanaSi <strong>da</strong>brunebiT an sxva<br />
qveyanaSi ga<strong>da</strong>saxlebiT gluki cdilobs problemebis grZelvadian mogvarebas.<br />
glukis aRmasrulebelma komitetma <strong>da</strong> gaeros generalurma asambleam aseve<br />
ufleba mianiWa organizacias, <strong>da</strong>xmareba gauwios sxva jgufebs <strong>da</strong> maT Soris<br />
<strong>moqalaqeobis</strong> armqone pirebs <strong>da</strong> iseT pirebs, romelTa <strong>moqalaqeoba</strong>c sa<strong>da</strong>vod<br />
rCeba <strong>da</strong> aseve konkretul SemTxvevebSi qveynis SigniT iZulebiT ga<strong>da</strong>adgilebul<br />
pirebsac. gluki cdilobs, moiZios gzebi iZulebiTi ga<strong>da</strong>adgilebis<br />
SemTxvevebis Sesamcireblad, mouwodebs saxelmwifoebsa <strong>da</strong> institutebs<br />
Seqmnan pirobebi, romelic Seesabameba a<strong>da</strong>mianis uflebaTa <strong>da</strong>cvas <strong>da</strong> <strong>da</strong>vebis<br />
mSvidobian mogvarebas.<br />
organizacia mikerZoebis gareSe sTavazobs <strong>da</strong>cvasa <strong>da</strong> <strong>da</strong>xmarebas ltolvilebs<br />
<strong>da</strong> sxvebs maTi saWiroebebis safuZvelze rasis, kanis, feris, religiis,<br />
politikuri msoflmxedvelobis an sqesis ganurCevlad. gluki monawileobis<br />
principis erTgulia <strong>da</strong> awarmoebs konsultaciebs ltolvilebTan yvela im<br />
ga<strong>da</strong>wyvetilebasTan <strong>da</strong>kavSirebiT, rac gavlenas axdens maT cxovrebaze. gluki<br />
TanamSromlobs mTavrobebTan, regionul, saerTaSoriso <strong>da</strong> arasamTavrobo<br />
organizaciebTan.<br />
parlamentTaSorisi kavSiri<br />
1889 wels Seqmnili parlamentTaSoriso kavSiri saerTaSoriso organizaciaa,<br />
romelic aerTianebs suverenuli saxelmwifoebis parlamentebis warmomadgenlebs.<br />
2006 wlis seqtemberSi parlamentTaSoris kavSirSi warmodgenili<br />
iyo 146 qveynis parlamenti parlamentTaSorisi kavSiri muSaobs xalxTa<br />
Soris mSvidobisa <strong>da</strong> TanamSromlobisaTvis warmomadgenlobiTi institutebis<br />
gaZlierebis mizniT. am mizniT parlamentTaSorisi kavSiri xels uwyobs<br />
urTierTobis <strong>da</strong>myarebsa <strong>da</strong> gamocdilebis gacvlas qveynebis parlamentebsa<br />
<strong>da</strong> parlamentarebs Soris, ganixilavs saerTaSoriso interesis sakiTxebs<br />
<strong>da</strong> gamoxatavs sakuTar azrs am sakiTxebze, xels uwyobs a<strong>da</strong>mianis uflebaTa<br />
<strong>da</strong>cvasa <strong>da</strong> popularizacias <strong>da</strong> aseve zoga<strong>da</strong>d zrdis sazogadoebis informirebulobis<br />
dones warmomadgenlobiTi institutebis saqmianobis Sesaxeb.<br />
parlamentTaSorisi kavSiri iziarebs gaeros miznebs <strong>da</strong> mWidrod muSaobs<br />
gaeros sxva saagentoebTan. aseve msgavsi idealebiT motivirebul regionul<br />
parlamentTaSoris <strong>da</strong> saerTaSoriso, samTavrobaTaSoriso <strong>da</strong> arasamTavrobo<br />
organizaciebTan.<br />
73
© parlamentTaSorisi kavSiri 2005<br />
gamocemulia parlamentTaSorisi kavSiris mier<br />
gaeros ltolilTa umaRles komisarTan erTad<br />
yvela ufleba <strong>da</strong>culia. <strong>da</strong>uSvebelia am publikaciis romelime nawilis gamocema,<br />
Senaxva aRdgeniT sistemaSi an raime formiT <strong>da</strong> saSualebiT ga<strong>da</strong>cema<br />
– eleqtronuli, meqanikuri, fotoasliT, CaweriT an sxva gziT – parlamentTaSorisi<br />
kavSiris an gaeros ltolvilTa umaRlesi komisris winaswari<br />
nebarTvis gareSe.<br />
publikacia vrceldeba im pirobiT, rom igi aranairi saxiT ar iqneba gayiduli,<br />
gaqiravebuli an raime sxva formiT gavrcelebuli gamomcemlis winaswari<br />
Tanxmobis gareSe. <strong>da</strong>uSvebelia pirvandeli ydis dizainis an garekanis Secvla.<br />
igive pirobebi vrceldeba yvela Semdgom gamomcemelze.<br />
ISBN 92-9142-284-3 (IPU)<br />
parlamentTaSorisi kavSiris<br />
saTao ofisi<br />
parlamentTaSorisi kavSiri<br />
Chemin du Pommier 5<br />
safosto yuTi 330<br />
CH-1218 Le Grand Saconnex<br />
Jeneva<br />
Sveicaria<br />
tel: +41 22 919 41 50<br />
faqsi: +41 22 919 41 60<br />
el-fosta:<br />
postbox@mail.ipu.org<br />
veb-gverdi: www.ipu.org<br />
parlamentTaSorisi mudmivi<br />
<strong>da</strong>mkvirvebeli gaeroSi<br />
<strong>Inter</strong>-Parliamentary Union<br />
220 East 42d Street<br />
Suite 3002<br />
New York, N.Y. 10017<br />
USA<br />
Tel: +1 212 557 58 80<br />
Fax: +1 212 557 39 54<br />
E-mail: ny-office@mail.ipu.org<br />
gaeros ltolilTa umaRlesi<br />
komisari<br />
safosto yuTi 2500<br />
1211 Jeneva 2<br />
Sveicaria<br />
tel: +41-22-739-8111<br />
faqsi: +41-22-739-7353<br />
veb-gverdi: www.unchr.org<br />
qarTuli versia iTargmna <strong>da</strong> <strong>da</strong>ibeW<strong>da</strong><br />
glukis warmomadgenlobis mier<br />
saqarTveloSi<br />
yazbegis gamziri 2a<br />
0160 Tbilisi, saqarTvelo<br />
tel.: (+995 32) 386202<br />
faqsi: (+995 32) 385422<br />
el. fosta: GEOTB@unhcr.org<br />
www.unhcr.org<br />
74