دانلود فایل کا٠ل (pdf) - سی و یک٠ین گرده٠ایی علو٠ز٠ین - ساز٠ان ز٠ین ...

گستره زمانی و مکانی کانسارھای سولفید توده ای آتشفشانزادایران و جایگاه ژئودینامیکی آنھا(VMS)◊◊◊◊◊◊◊چكیده◊◊◊◊◊◊◊:(VMS)کانسارھای سولفید توده ای آتشفشانزاد ایران در دوره ھای زمانی و پھنه ھای ساختاریمختلف و بصورت تیپھای گوناگون رخ داده اند.‏ این کانسارھا در مقایسه با تیپھای جھانی شامل تیپمافیک یا ‏(کانسار شیخ عالی ھرمزگان و زورآباد خوی)،‏ پلیتیک مافیک یا تیپ ‏(كانساربوانات فارس و نوده سبزوار)،‏ تیپ بايمدال مافیك یا تیپ ‏(کانسار سرگز جیرفت)،‏ بایمدالفلسیک یا تیپ ‏(کانسار باریکا سردشت،‏ دره کاشان)‏ و سیلیسیكلاستیك فلسیك یا تیپ‏(کانسار چاه گز شھربابک)‏ مي باشد.‏ پھنه ھای ساختاری میزبان این کانسارھا شامل:‏پھنه سنندج-‏ سیرجان،‏ پھنه ارومیه-دختر،‏ پھنه سبزوار-تکنار و افیولیتھا می باشند.‏ دوره ھایزمانی رخداد این کانسارھا از قدیم به جدید عبارتند از:‏ پروتروزوئیک پسین ‏(کانسار مس ‏(روی)‏تکنار)،‏ تریاس بالایی-‏ ژوراسیک زیرین ‏(کانسار مس ‏(روی)‏ سرگز و بوانات)،‏ ژوراسیک میانی‏(کانسار روی-سرب-مس چاه گز)،‏ کرتاسه میانی-‏ بالایی ‏(کانسار باریت-روی-‏ سرب غنی از طلایباریکا)،‏ کرتاسه بالایی ‏(کانسار مس ‏(روی)‏ نوده در زیرپھنه سبزوار و کانسارھای مس ‏(روی)‏ موجوددر افیولیتھا شامل کانسارھای شیخ عالی و احمدآباد ھرمزگان،‏ زورآباد خوی،‏ زاغ دره بافت،‏ رمشککرمان،‏ گزیک،‏ مسگران و خلیلان بیرجند)‏ و ائوسن-‏ الیگوسن ‏(کانسار باریت ‏(سرب-‏ روی)‏ درهکاشان).‏ بنابراین با توجه به توزیع زمانی فوق ملاحظه می گردد که دوران مزوزوئیک ‏(ژوراسیک وکرتاسه)‏ مھمترین زمان برای رخداد کانسار ھای در ایران می باشد.‏ از طرف دیگر پھنه سنندج-‏سیرجان و مخصوصا ً قسمت جنوبي آن به دلیل میزبانی تیپھاي گوناگون و بزرگترین و بیشترین ذخایر،VMS جذاب ترين پھنه ساختاری در ایران جھت اکتشاف این کانسار ھا می باشد.‏ محیطھای تکتونیکیعمده تشکیل کانسارھای ایران شامل محیط کمانی و سوپراسابداکشن می باشند.‏ محیطکمانی ‏(شامل محیطھای کمانی آغازین،‏ ریفتھای کمانی یا درون کمانی و حوضه ھای پشت کمانی)‏در زمانھای پروتروزوئیک،‏ مزوزوئیک و سنوزوئیک مھمترین محیط تشکیل اغلب تیپ ھای ‏(به جزتیپ مافیک)‏ در ایران است.‏ کانسارھای در پھنه ھای سنندج-سیرجان و ارومیه-‏ دختر به ترتیب درکمانھای ماگمایی مزوزوئیک و سنوزوئیک ناشی از فرورانش پوسته اقیانوسی نئوتتیس به زیر صفحهقاره ای ایران تشکیل شده اند.‏ از آنجا که سنگ ھای آتشفشانی مزوزوئیک و سنوزوئیک در ایرانگسترش زیادی بویژه در پھنه ھای سنندج ‏–سیرجان،‏ ارومیه-دختر،‏ ایران مرکزی و شرق ایران دارند و ازطرف دیگر تمام انواع ذخایر تیپ در ایران شناسایی شده اند،‏ لذا ضروری است که اکتشاف اینتیپ از کانسارھا در ایران مورد توجه جدی قرار گیرد.‏(١BesshiVMS(٣(۴Noranda(١VMS(٣(۶VMS(۴VMSVMS(٢KurokoCyprusBathurst(٢(۵كلید واژه ھا:‏ سولفید توده ای،‏ ایران،‏ گستره زمانی و مکانی،‏ جایگاه ژئودینامیکی

Abstract:Volcanogenic massive sulfide (VMS) deposits of Iran occurred as various types, withindifferent structural zones and through diverse time periods. These deposits in comparisonwith various VMS types include mafic or Cyprus-type (Sheikh Ali, Hormozgan; Zurabad,Khuy), pelitic mafic or Besshi-type (Bavanat, Fars; Nodeh, Sabzevar), bimodal mafic orNoranad-type (Sargaz, Jiroft), bimodal felsic or Kuroko-type (Barika, Sardasht; Dorreh,Kashan), and siliciclastic felsic or Bathurst-type (Chahgaz, Shahre Babak) deposits. Thestructural zones that host the deposits are: (1) Sanandaj-Sirjan (SSZ; North: NSSZ; South:SSSZ), (2) Urumieh-Dokhtar magmatic assemblage (UDMA), (3) Sabzevar-Taknar zone (STZ),and (4) ophiolites. The time periods of formation of the deposits are: (1) Late Proterozoic(Taknar Cu (Zn) deposits), (2) Late Triassic-Early Jurassic (Sargaz and Bavanat Cu (Zn)deposits), (3) Middle Jurassic (Chahgaz Zn-Pb-Cu deposit), (4) Middle Late Cretaceous (Barikagold-rich barite-Zn-Pb deposit), (5) Late Cretaceous (Nodeh Cu (Zn) deposit in the Sabzevarsubzone, and Cu (Zn) deposits within ophiolites, including the Sheikh Ali and Ahmadabad inHormozgan, Zurabad in Khuy, Zaghdarreh in Baft, Rameshk in Kerman, Gazic, Khalilan andMesgaran in Birjand), and (6) Eocene-Oligocene (Dorreh barite (Pb-Zn) in Kashan).Therefore, the above time periods indicate that the Mesozoic time (Jurassic and Cretaceous)is the most important time for VMS formation in Iran. Also, the SSZ (particularly the SSSZ) isthe most attractive metallogenic province in Iran for VMS exploration because it hosts variousVMS types, most of the deposits and the biggest ones. The major tectonic settings for IranianVMS deposits are arcs and suprasubduction zones. The arcs (volcanic primitive arcs, arc/intraarcrifts and back-arc basins) at Proterozoic, Mesozoic and Cenozoic are the most importantsetting for formation of most of the Iranian VMS deposits (except for mafic types). The VMSdeposits of the SSZ and UDMA formed within the Mesozoic and Cenozoic magmatic arcs,respectively, that developed during subduction of the Neo-Tethyan oceanic crust beneath theIranian plate. Since volcanic rocks of Mesozoic and Cenozoic age have wide distribution withinIran, especially in the SSZ, UDMA, Central Iran and Eastern Iran zone; and all the VMS typesare known in the country, so exploration of these deposits in the country should be subject ofserious attention.Keywords : Volcanogenic massive sulfide, VMS, Iran, temporal, spatial, geodynamicsetting◊◊◊◊◊◊◊مقدمه :نھشته ھای یکی از مھمترین منابع روی،‏ مس،‏ سرب،‏ نقره و طلای دنیا ھستند.‏ با وجودتحقیقات گسترده در مقیاس نھشته و در مقیاس ناحیه ای،‏ ھنوز ویژگیھای کنترل کننده مکان رخداداقتصادی این نھشته ھا بخوبی شناخته نشده است.‏ بر اساس دانش امروزی،‏ نھشته ھای سولفیدتوده ای بصورت اتفاقی و تصادفی رخ نمی دھند،‏ بلکه در زمانھای خاص ‏(در افقھای چینه شناسیخاص)‏ در دریا و در حوضه ھای کششی فعال ‏(از لحاظ ولکانیسم)‏تشکیل می شوند(‏ al., Allen etVMS.(2002جھتاھمیت نھشته ھای به حدی است که یک پروژه جھانیفھم بیشتر کنترل کننده ھای اصلی مکانی و زمانی رخداد این نھشته ھا در کمربندھای کوھزایی یاچین خورده ‏(در مقیاسھای محلی و ناحیه ای)‏ در سالھای تا اجرا شده است.‏ این پروژهمطالعه تعدادی از کمربندھای مھم حاوی این نھشته ھا را در برخی کشورھا از جمله کانادا،‏ استرالیا،‏اسپانیا،‏ ژاپن،‏ اورال روسیه،‏ چین،‏ عربستان و ترکیه در دست بررسی داشته است ولی در این پروژهجای خالی ایران با وجود داشتن پتانسیل بالا از این نھشته ھا بخوبی احساس می شود.‏با توجه به گسترش سنگھای آتشفشانی و توالیھای آتشفشانی-‏ رسوبی در ایران،‏ بحث مطالعه واکتشاف کانه زاییھای سولفید توده ای می تواند بسیار جدی باشد چراکه مطالعات انجام گرفته تاکنوننشان می دھدکشور ما از پتانسیل بالایی برای داشتن این تیپ نھشته ھا برخوردار است.‏ شکل‎١‎موقعیت نھشته ھای شناخته شده و گزارش شده را در پھنه ھای ساختاری کشور نشان میدھد.‏ این نھشته ھا عبارتند از:‏(Allen et al., 2002) (IGCP-502)٢٠٠٩٢٠٠۴VMSVMS

کانسار مس ‏(روی)‏ زورآباد خوی ‏(امامعلی پور و مسعودی،‏ ‎١٣٧۶‎؛ قدرتی،‏ ‎١٣٧۶‎؛ قدرتی ودر آمیزه ھای افیولیتی شمالغرب،‏آفتابی،‏کانه زاییھای رمشک از جمله کانسارھای تنکاشکن و سرسو ‏(واعظی پور،‏ ‎١٣٧٧‎؛ موسیوند،‏در آمیزه ھای افیولیتیمکران،‏کانسارھای مس ‏(روی)‏ شیخ عالی و احمدآباد ‏(منظمی میر علیپور،‏ ‎١٣٧٧‎؛ واعظی پور،‏در آمیزه ھای افیولیتی زاگرس،‏کانه زاییھای مس ‏(روی)‏ موجود در آمیزه ھای افیولیتی شرق ایران مثل گزیک ‏(منظمی‏(صفری،‏ ‎١٣٨٢‎؛ ‎١٣٨٣‎؛ درگز و مسگران ‏(شرکت تھران پادیر،‏میرعلیپور،‏١٣٨١(١٣٨۵(١٣٧٠‎١٣٧٧‎؛ al., 2006 (Aftabi et(Paragon Consulting Engineers, 1978; Hellman, 2006;١٣٨۵(١٣٨٨(Rastad et al., 2002;١٣٨٣)، خلیلان(١٣٨٧کانه زایی زاغ دره در افیولیت ھای جنوب بافت ‏(منظمی میرعلیپور،‏کانسار باریت ‏(فلزات پایه)‏ دره کاشان ‏(نظری،‏ ‎١٣٧٠‎؛ نظری و ھمکاران،‏ در پھنه ایرانمرکزی،‏کانه زایی باریت ‏(فلزات پایه-‏ طلا)‏ باریکا در سردشت یارمحمدی،‏ ‎١٣٨۵‎؛ یارمحمدی ودر پھنهھمکاران،‏ ‎١٣٨۵‎؛ تاج الدین و ھمکاران،‏ ‎١٣٨٩‎؛سنندج-‏ سیرجان شمالیکانسار مس-‏ روی-‏ نقره بوانات ‏(موسیوند،‏ ‎١٣٨٢‎؛ موسیوند و ھمکاران،‏ ‎١٣٨٢‎؛در پھنه سنندج-‏ سیرجان جنوبیکانسار مس-روی ‏(نقره)‏ نوده در جنوب غرب سبزوار ‏(بدخشان ممتاز و بنی آدم،‏ ‎١٣٧٧‎؛مغفوری و ھمکاران،‏کانه زایی روی-‏ سرب-‏ مس در منطقه چاه گز ‏(موسیوند،‏ ‎١٣٨٩‎؛ موسیوند و ھمکاران،‏ ‎١٣٨۶‎؛‎١٣٨٨‎؛ موسیوند و ھمکاران،‏مجموعه کانسارھای تکنار کاشمر واقع در بخش شمال شرقی پھنه ایران مرکزی که بعنوانیا غنی از مگنتیت ‏(ملک زاده،‏نھشته ھای تیپ کوروکو‎١٣٨٣‎؛ قورچی،‏ ‎١٣٨٣‎؛معرفی گردیده اند.‏ البته کانه زاییھای مشابه دیگری نیز در منطقه گزارش شده و یامطالعه شده اند ‏(صفری،‏ ‎١٣٨٨‎؛ مھرابی و ھمکاران،‏کانه زاییھای مس-‏ روی سرگز ‏(سبزه یی و یوسفی،‏ ‎١٣٧٩‎؛ ‎١٣٨١‎؛ بدرزاده،‏ ‎١٣٨٨‎؛ بدرزاده و‏(رشیدنژاد عمران،‏ ١٣٨۴)، سیه معدن،‏ھمکاران،‏دره بید،‏ قلعه ساقی،‏ شمولکی،‏ اشکفت گیشاب،‏ رز تاغوک،‏ سورگاه و تخته گز ‏(موسیوند ودولتخواه،‏ واقع در پھنه سنندج-‏ سیرجان جنوبیھدف از این مقاله بررسی انواع تیپ ھای کانسارھای سولفید توده ای ایران و چگونگی توزیع آنھا درزمان و مکان و ھمچنین بررسی جایگاه ژئودینامیکی تشکیل آنھا می باشد.‏بحثMousivand et)(Yarmohammadi et al., 2008‎١٣٩٠‎؛ 2008b; 2011 (Mousivand et al.,(Razzaghmanesh, 1968)Karimpour and Malekzadeh Shafaroudi, 2005; Mazaheri et al.,Barrie and.(١٣٩٠(١٣٩٠(al., 2007; 2012a-VMS‎١٣٨٩‎؛‎2011‎ al., ،(Badrzadeh et قلعه ریگی(١٣٨۵(2006◊◊◊◊◊◊◊:Mousivand at al. (2008a)با استفاده از تقسیم بندینھشته ھای VMS در ایران توسطبه چھار تیپ مافیک،‏ مافیک سیلیسیکلاستیک،‏ بایمدال مافیک و بایمدال فلسیکایران راتقسیم بندی شده اند.‏ اما بر اساس تقسیم بندیمی توان به تیپھای گوناگون زیر ‏(شامل پنج تیپ مافیک،‏ پلیتیک مافیک،‏ بایمدال مافیک،‏ بایمدالفلسیک و سیلیسیکلاستیک فلسیک)‏مافیک یا تیپ :Cyprus شامل نھشته ھای موجود در آمیزه ھای رنگین شامل کانسارھایشیخ عالی و احمدآباد،‏ زورآباد خوی،‏ زاغ دره بافت،‏ رمشک،‏ گزیک،‏ درگز،‏ خلیلان و مسگران)‏بایمدال مافیک یا تیپ :Noranda شامل نھشته ھای منطقه سرگز و اسفندقه مانند نھشتهھای سرگز،‏ قلعه ریگی و سیه معدن در پھنه سنندج-سیرجان جنوبیپلیتیک مافیک یا تیپ :Besshi شامل نھشته بوانات در پھنه سنندج-سیرجان جنوبیبایمدال فلسیک یا تیپ :Kuroko شامل نھشته ھای منطقه تکنار ‏(در پھنه ایران مرکزی)،‏نھشته باریکا ‏(در پھنه سنندج-سیرجان شمالی)‏ و نھشته دره کاشان ‏(در کمربند ارومیه-‏دختر)‏سیلیسیکلاستیک فلسیک یا تیپ :Bathurst شامل نھشته ھای منطقه چاه گز در پھنهسنندج-سیرجان جنوبیVMS نھشته ھای ،Franklin et al. (2005)رده بندی نمود:‏ 2012b) (Mousivand et al.,٢VMSHannington (1999)(١(٢(٣(۴(۵بنابراین در ایران تیپھای گوناگون وجود دارد ‏(شکل الف)‏ و این به دلیل تنوع محیطھای زمینشناسی-‏ ساختاری در این سرزمین می باشد.‏ از میان این تیپھا،‏ نھشته ھای گزارش شده مربوط به

تیپ مافیک دارای بیشترین فراوانی می باشند و نھشته ھای تیپ بایمدال فلسیک و بایمدال مافیک دررده بعدی قرار می گیرند(شکل الف).‏کانسار چاه گز به عنوان تیپ بایمدال فلسیکدر رده بندی قبلی توسطمعرفی گردیده بود،‏ اما بر اساس مطالعات بیشتر زمین شناسی و چینه شناسی،‏ این کانسار بیشترینشباھت را با کانسارھای تیپ سیلیسیکلاستیک فلسیک نشان می دھد.‏نھشته ھای VMS ایران در دوره ھای زمانی مختلف رخ داده اند ‏(شکلپروتروزوئیک پسین کانسار مس ‏(روی-‏ نقره-‏ طلا)‏ تکنار،‏تریاس بالایی-‏ ژوراسیک زیرین:‏ کانسارھای مس ‏(روی)‏ سرگز،‏ قلعه ریگی،‏ سیه معدن و بوانات،‏ژوراسیک میانی:‏ کانسار روی-‏ سرب-‏ مس چاه گز،‏کرتاسه میانی-‏ بالایی:‏ کانسار باریت-‏ روی-‏ سرب غنی از طلای باریکا،‏کرتاسه بالایی:‏ کانسار مس ‏(روی)‏ نوده در زیرپھنه سبزوار و کانسارھای مس ‏(روی)‏ موجود درآمیزه ھای رنگین شامل کانسارھای شیخ عالی و احمدآباد ھرمزگان،‏ زورآباد خوی،‏ زاغ دره بافت،‏رمشک کرمان،‏ گزیک،‏ مسگران و خلیلان بیرجند)‏ وائوسن-‏ الیگوسن:‏ کانسار باریت ‏(سرب-‏ روی)‏ دره کاشانVMS٢ ب):‏٢،Mousivand et al. (2008a,b):VMS(١(٢(٣(۴(۵(۶بنابراین دوران مزوزوئیک ‏(ژوراسیک و کرتاسه)‏ مھمترین دوره زمانی برای رخداد نھشته ھای درایران می باشد ‏(شکل ‎٢‎ب).‏نھشته ھای در ایران در پھنه ھای ساختاری مختلف رخ داده اند که شامل پھنه سنندج-سیرجان،‏پھنه ایران مرکزی،‏ پھنه ارومیه دختر و آمیزه ھای افیولیتی می باشند.‏ بااینحال پھنه سنندج-‏ سیرجانبه دلیل میزبانی انواع گوناگون نھشته ھای شامل تیپھای بایمدال مافیک،‏ بایمدال فلسیک،‏پلیتیک مافیک و سیلیسیکلاستیک فلسیک مھمترین پھنه ساختاری جھت اکتشاف این نھشته ھا میباشد ‏(شکل ‎٢‎ب).‏ ھمچنین بزرگترین و بیشترین ذخایر نیز در این پھنه شناسایی و گزارش شدهاند.‏ قابل ذکر است که آمیزه ھای افیولیتی و پھنه سنندج-‏ سیرجان میزبان بیشترین تعداد نھشته ھایمی باشند ‏(شکلکانه زایی سولفید توده ای مس ‏(روی-‏ نقره-‏ طلا)‏ تکنار در توالی آتشفشانی-رسوبی دگرگون شدهتکنار رخ داده است.‏ این توالی توسط توده ھای گرانیتوئیدی برناورد مورد نفوذ قرار گرفته است.‏ اینگرانیتوئیدھا از نوع و بوده و ماھیت پرآلومین تا متاآلومین و کالک آلکالن تا کالک الکالن غنی ازپتاسیم دارند ‏(ھمام،‏ ‎١٣٧١‎؛ سپاھی گرو،‏ ‎١٣٧١‎؛ اسماعیلی و ھمکاران،‏ ‎١٣٧٧‎؛ زبرجانی زاده وھمکاران،‏ ‎١٣٨۶‎؛ منظمی باقرزاده و ھمکاران،‏ زبرجانی زاده و ھمکاران محیط تکتونیکیفرورانش حاشیه قاره را برای منطقه تکنار در نظر گرفته اند.‏ سن سنجی جدید به روش برو منظمی باقرزاده و ھمکارانروی کانی زیرکن از این گرانیتوئیدھا توسطو میلیون سال را نشان می دھد.‏ نظربه اینکه گرانودیوریتھای(١٣٨٩) سنی برابرنامبرده در سازند تکنار نفوذ نموده اند،‏ بنابراین سن سازند و کانسار تکنار می بایست قدیمی تر ازگرانیتوئیدھا باشد (2011 al., .(Karimpour et سرانجام منظمی باقرزاده و ھمکاران با سنسنجی بر روی کانی زیرکن از ریولیتھای سازند تکنار،‏ سن میلیون سال را برای سازند تکنار تعییننموده است.‏ بنابراین کانه زایی سولفید توده ای در منطقه تکنار نیز با توجه به ماھیت چینه کران آنمربوط به ھمین زمان ‏(اواخر نئوپروتروزوئیک)‏ بوده ‏(منظمی باقرزاده و ھمکاران،‏ که احتمالاً‏ در یکمحیط درون کمانی حاشیه قاره ای رخ داده است.‏کانه زایی سولفید توده ای مس-‏ روی سرگز در يك توالي بايمدال با سن ترياس بالا-‏ ژوراسیك زيرينبصورت كانسار سرگز و رخدادھاي معدني متعدد رخ داده است.‏ سنگھاي توالي عمدتا ً متشكل از بازالتاسپیلیتي و مقادير كمتري داسیت مي باشد كه داراي ماھیت تولئیتیك مي باشنداحتمالاً‏ يك محیط پشتمحیط تكتونیكي رخداد اين كانه زايي توسطكماني دانسته شده،‏ با اينحال با توجه به ماھیت بونینیتي برخي از سنگھاي توالي میزبان بنظر ميرسد محیط نھشته شدن توالي میزبان و كانه زايي VMS سرگز يك محیط ريفتي درون كماني باشد.‏کانه زایی سولفید توده ای مس-‏ روی-‏ نقره بوانات در دو افق چینه شناسی در توالی آتشفشانی-‏رسوبی دگرگون شده مجموعه سوريان با سن ژوراسیك زيرين و در گسترهاي بطول بیش از كیلومتربصورت ناپیوسته رخ داده است ‏(موسیوند،‏ و موسیوند،‏2012a). سنگھاي میزبان کانه زایی عمدتا ً شامل سنگھای آذرآواری دگرگون شده ‏(كلريت شیست)‏ ومتاپلیت می باشند.‏ سنگھای آذرین توالی سوریان دارای ترکیب بازالتی،‏ آندزیتی-‏ بازالتی و بندرتآلکالی بازالتی و ماھیت تولئیتیک تا انتقالی و بونینیتي مي باشند.‏ ويژگیھاي ژئوشیمیايي متابازالتھامرتبط با فرورانشنشان مي دھد كه اين سنگھا در يك محیط ریفتی کمانی آغازینپوسته اقیانوسی نئوتتیس به زیر ایران نھشته شده اند ‏(موسیوند،‏کانه زایی سولفید توده ای روی-‏ سرب-‏ مس چاه گز در داخل توالی آتشفشانی-‏ رسوبي دگرگون شدهچاه گز با سن ژوراسیك میاني حداقل در سه افق چینهاي خاص بصورت کانسار چاه گز و رخدادھايمعدنی متعدد رخ داده است ‏(موسیوند و ھمکاران،‏ ‎١٣٨۶‎؛ ‎١٣٨٨‎؛ موسیوند،‏ ١٣٨٩، موسیوند و). سنگھای آذرین منطقه چاه گز داراي ماھیتھمکاران،‏ ‎١٣٩٠‎؛و کالک آلکالن بوده و داراي دو نوع ترکیب اصلی داسیتی-‏ ریولیتی و بازالتی-‏بایمدالU-Pb-Th(١٣٨٩)Badrzadeh et al., )(١٣٨۶)(١٣٨٩٣۵Mousivand et al., 2007;VMSVMS.(١٣٨٩Karimpour et al. (2011)۵۵٢Badrzadeh et al. (2011)،١٣٨٩(primitive arc).(١٣٨٩١٣٨٢۵٣٨٢ ج).‏SI۵۵٢ ،۵۵١ ،۵۵٠Mousivand et al., 2008a; 2011(bimodal)VMS.(2011

آندزیتی مي باشند.‏ ویژگیھای ژئوشیمیایی اين سنگھا و ماھیت آتشفشانی-‏ رسوبی توالی کانسارمرتبط باچاه گز نشان دھنده نھشته شدن اين توالي در یک محیط ریفتی درون کمانیفرورانش حاشیه قاره اي مي باشد ‏(موسیوند،‏ ‎١٣٨٩‎؛ موسیوند و ھمکاران،‏ ‎١٣٩٠‎؛(intra-arc)Mousivand et al.,.(2011Armenia6AzarbiijanCaspian SeaTurkmanistan35UDMA512TehranSTZ111OMAfghanistan10IraqSSZ30SaudiArabiaN347829Pakistan200 km50Oman Oman Sea60شکل موقعیت نھشته ھای شناخته شده ایران در نقشه پھنه ھای ساختاری مختلف ‏(نقشهنھشته ھای تکنار،‏ نھشته ھای منطقه سرگز و اسفندقه،‏از آقانباتی،‏ ‎١٣٨٣‎؛نھشته بوانات،‏ نھشته ھای منطقه چاه گز،‏ نھشته باریکا،‏ نھشته زورآباد خوی،‏ نھشتهھای شیخ عالی و احمدآباد،‏ نھشته زاغ دره بافت،‏ نھشته ھای منطقه رمشک،‏ نھشتهھای منطقه گزیک،‏ خلیلان و مسگران،‏ کانسار نوده در جنوب غرب سبزوار و نھشته درهپھنه سنندج-سیرجان؛ پھنه سبزوار-‏ آمیزهکاشانھای افیولیتی؛ :UDMA کمان ماگمایی ارومیه-‏ دختر(٣(٧(١٠(١٢تکنار؛ :OM(۶:STZ(٢(٩VMS-١(١ :(Alavi, 1994(۵(۴(٨(١١:SSZ .(Mousivand et al., 2012b)

1086MaficPelitic maficBimodal maficBimodal felsicSiliciclastic felsicالف42012ب108642010ج86420UDMA OM STZ NSSZ SSSZ-٢شکل الف)‏ نمودار فراوانی تیپ ھای مختلف کانسارھای سولفید توده ای ایران در زمانھای مختلف،‏ب)‏ نمودار توزیع زمانی کانسارھای سولفید توده ای ایران و ج)‏ نمودار توزیع مکانی کانسارھای سولفیدتوده ای ایران ‏(بر اساس تعداد نھشته ھا و رخدادھای مطالعه شده یا گزارش شده تاکنون).‏پھنه سنندج-سیرجان شمالی؛ پھنه سنندج-سیرجانپھنه سبزوار-‏ آمیزه ھای افیولیتی؛ :UDMA کمان ماگمایی ارومیه-‏ دختر:SSSZ:NSSZ .(Mousivand et al., 2012b)تکنار؛ :OMجنوبی؛ :STZ

کانه زایی سولفید توده ای غنی از طلای باریکا در یک توالی آتشفشانی – رسوبی با سن کرتاسهمیانی-بالایی رخ داده و سپس در اثر فاز لارامید دچار دگرشکلی گردیده است ‏(یارمحمدی و ھمکاران،‏١٣٨۵). سنگھای توالی میزبان دارای ماھیت کالک آلکالن و ترکیب آندزیتی،‏ آندزیتی-بازالتی و تراکیمرتبطآندزیتی می باشند که ویژگیھای ژئوشیمیایی آنھا نشانگر محیط ریفتی درون کمانیبا فرورانش حاشیه قاره اي مي باشد.‏کانی زایی سولفید توده ای مس-‏ روی نوده،‏ بصورت دو افق کانه دار در مجموعه آتشفشانی-‏ رسوبیجنوب غرب سبزوار(‏ با سن کرتاسه پسین)‏ در پھنه ساختاری سبزوار تشکیل شده است.‏ اعتقاد بر ایناست که پھنه سبزوار در زمان کرتاسه پسین یک حوضه پشت قوسی(‏back-arc‏)‏ بوده که در پشتکمان ماگمایی سنندج-‏ سیرجان تشکیل شده است(‏‎2010‎ al., (Rossetti et و سیستمھایھیدروترمالی زیر دریایی موجود در طول گسل ھای عمیق ریفتی ھم زمان با آتشفشان و رسوبگذاری،‏عامل اصلی تشکیل این کانسار بوده است ‏(مغفوری و ھمکاران،‏آمیزه ھای افیولیتی میزبان کانه زایی ھای سولفید توده ای دارای سن کرتاسه بالایی می باشند.‏ اینکانه زاییھا در افیولیتھای حاجی آباد،‏ خوی،‏ بافت،‏ رمشک،‏ شرق ایران و حتی سبزوار دیده شده اند.‏اگرچه درگذشته افیولیتھای ایران را بقایای پوسته اقیانوسی نئوتتیس می دانستند،‏ ولی مطالعاتامروزی نشان می دھد که اغلب ویژگیھای ژئوشیمیایی مربوط به فرورانش را نشان داده و در محیطپشت کمانی و یا سوپراسابداکشن تشکیل شده اند(intra-arc).(١٣٩٠Arvin and Robinson, 1994; Azizi and ).(Jahangiri, 2008; Shafaii Moghadam et al., 2007, 2009; Monsef et al., 2010کانسار باریت ‏(فلزات پایه)‏ دره کاشان در توالی آتشفشانی-‏ رسوبی ائوسن-الیگوسن-میوسن و درکمربند آتشفشانی ارومیه دختر رخ داده است ‏(نظری،‏ ‎١٣٧٠‎؛ نظری و ھمکاران،‏ سنگھایو کالک آلکالن بوده و داراي دو نوع ترکیب اصلیآذرین منطقه دره داراي ماھیت بایمدالریولیتی و آندزیتی-‏ بازالتی مي باشند.‏ ویژگیھای ژئوشیمیایی اين سنگھا و ماھیت آتشفشانی-‏رسوبی توالی میزبان نشان دھنده نھشته شدن اين توالي در یک محیط ریفتی درون کمانیمرتبط با فرورانش حاشیه قاره اي مي باشد.‏بطورکلی،‏ دو نوع محیط تکتونیکی عمده برای کانسارھای ایران تشخیص داده شده که شاملمحیط کمانی و سوپراسابداکشن می باشند.‏ محیط کمانی ‏(شامل محیطھای کمانی آغازین،‏ ریفتھایکمانی یا درون کمانی و حوضه ھای پشت کمانی)‏ مھمترین محیط تشکیل اغلب این کانسارھا ‏(شاملتیپھای پلیتیک مافیک،‏ بایمدال مافیک،‏ بایمدال فلسیک و سیلیسیکلاستیک فلسیک)‏ در ایران است.‏تمامی کانسارھای تشکیل شده در پھنه ھای سنندج-سیرجان و ارومیه دختر به ترتیب در کمانھایماگمایی مزوزوئیک و سنوزوئیک ناشی از فرورانش پوسته اقیانوسی نئوتتیس به زیر صفحه قاره ایایران تشکیل شده اند.‏ پھنه ھای سوپراسابداکشن یا پھنه ھای گسترشی پشت کمانی دروناقیانوسی یا ریفتھای پشت کمانی بالغ در قلمرو نئوتتیس در ایران تشخیص داده شده و میزبان تعدادزیادی از کانسارھای VMS تیپ مافیک ایران می باشند.‏محیطھای کمانی عمده عبارتند از:‏الف-‏ کمان ماگمایی پرروتروزوئیک پایانی:‏ در این محیط کمانی کانسارھای سولفید توده ای تکنار ومنطقه کبودان در سازند تکنار تشکیل شده اند.‏ب)‏ کمان ماگمایی مزوزوئیک:‏ در مراحل آغازین ریفت درون کمانی ‏(تریاس بالا-‏ ژوراسیک زیرین وژوراسیک زیرین)‏ کانسارھای سرگز و بوانات و در مرحله پیشرفته تر ‏(ژوراسیک میانی)‏ کانسار چاه گزنھشته شده اند ‏(شکل در کرتاسه میانی-‏ بالایی نیز در ریفت درون کمانی کانسار باریکا تشکیلشده است(شکلقابل ذکر است که در پھنه ھای سوپراسابداکشن یا پھنه ھای گسترشی پشت کمانی دروناقیانوسی یا ریفتھای پشت کمانی بالغ در قلمرو نئوتتیس در ایران در دوره زمانی ژوراسیک پایانی تاکرتاسه پایانی نیز کانسارھایی مثل زورآباد خوی،‏ بافت،‏ گزیک،‏ مسگران،‏ خلیلان،‏ حاجی آباد،‏ رمشک وحتی کانسار نوده شکل گرفته اند ‏(شکلج)‏ کمان ماگمایی سنوزوئیک:‏ در محیطھای ریفتی درون کمانی ‏(ائوسن-الیگوسن-میوسن)‏ کانسار درهنھشته شده است ‏(شکلintra-).(١٣٧٠VMS(bimodal).(٣.(٣.(٣.(٣(arc

NPaleozoicMiddle Permian-Late TriassicNorth Gondwanan marginNeo-TethysCentral Iranian Microcontinent(CIM)Late Triassic-Early JurassicNeo-TethysPaleozoic metamorphiccomplexesSargaz primitive arc basin(Sargaz Cu-Zn VMS deposit)North Gondwanan margin(Zagros)/Arabian plateCIMEarly JurassicNorth Gondwanan margin(Zagros)/Arabian platePaleozoic metamorphiccomplexesNeo-TethysBavanat primitive arc basin(Bavanat Cu-Zn-Ag VMS deposit)CIMMiddle JurassicNorth Gondwanan margin(Zagros)/Arabian platePaleozoic metamorphiccomplexesNeo-TethysChahgaz intra-arc basin(Chahgaz Zn-Pb-Cu VMS deposit)CIMشکل ٣-ارتباط بین کانه زایی VMS و تحولات تکتونوماگمایی پھنه سنندج-سیرجان ‏(بر مبنايازمدلMousivand et al. (2012b)(Sheikholeslami et al., 2008

NLate Jurassic-Late CretaceousNorth Gondwanan margin(Zagros)/Arabian plateNeo-TethysPaleozoicmetamorphiccomplexesBavanat, Chahgaz and Sargazmetamorphic rocksNaein-Shahre Babak-Baft back-arc basinCIMLate Jurassic-Late CretaceousNorth Gondwanan marginArabian plate/(Zagros)Intra-oceanic back-arc orsuprasubduction zone:Sheikh Ali, Ahmadabad, Sarsuand Tankashkan depositsArc/intra-arc: Barika depositNaein-Shahre Babak-Baft/ Khoy-Zanjan/Sabzevar/Eastern Iran back-arc spreading basins:Zurabad, Zagh Darreh, Gazic, Mesgaran,Khalilan, and Nodeh depositsCIMLate Cretaceous-presentNeyriz- HajiabadophiolitesPaleozoicmetamorphiccomplexesBavanat, Chahgaz, Sargaz and Barika metamorphic rocksNaein-Shahre Babak-Baft and Khoy ophiolitesUrumieh-Dokhtar magmatic arc: Dorreh depositZagrosCIMادامه شکل٣◊◊◊◊◊◊◊نتیجه گیري(VMS)(١:کانسارھای سولفید توده ای آتشفشانزاد ایران در دوره ھای زمانی مختلف رخ داده اند که ازقدیم به جدید عبارتند از:‏ پروتروزوئیک پسین ‏(کانسار مس ‏(روی)‏ تکنار)،‏ تریاس بالایی-‏ ژوراسیکزیرین ‏(کانسار مس ‏(روی)‏ سرگز،‏ قلعه ریگی،‏ سیه معدن و بوانات)،‏ ژوراسیک میانی ‏(کانسارسرب-‏روی-‏ مس چاه گز)،‏ کرتاسه میانی-‏ بالایی ‏(کانسار روی-‏ سرب غنی از طلای باریکا)،‏ کرتاسهبالایی ‏(کانسار مس ‏(روی)‏ نوده در زیرپھنه سبزوار و کانسارھای مس ‏(روی)‏ موجود در آمیزه ھایرنگین شامل کانسارھای شیخ عالی و احمدآباد ھرمزگان،‏ زورآباد خوی،‏ زاغ دره بافت،‏ رمشک کرمان،‏گزیک،‏ مسگران و خلیلان بیرجند)‏ و ائوسن-‏ الیگوسن ‏(کانسار باریت ‏(سرب-‏ روی)‏ دره کاشان).‏بنابراین با توجه به توزیع زمانی فوق ملاحظه می گردد که دوران مزوزوئیک یعنی ژوراسیک و کرتاسهمھمترین دوره ھای زمانی برای رخداد کانسار ھای VMS در ایران می باشند.‏ از طرف دیگر پھنه سنندج-‏سیرجان و مخصوصا ً قسمت جنوبي آن به دلیل میزبانی تیپھاي گوناگون و بزرگترین و بیشترین ذخایر،VMS جذاب ترين پھنه ساختاری در ایران جھت اکتشاف این کانسار ھا می باشد.‏دو نوع محیط تکتونیکی عمده برای کانسارھای ایران تشخیص داده شده که شامل محیط کمانیو سوپراسابداکشن می باشند.‏ محیط کمانی ‏(شامل محیطھای کمانی آغازین،‏ ریفتھای کمانی یا درونکمانی و حوضه ھای پشت کمانی)‏ مھمترین محیط تشکیل اغلب این کانسارھا ‏(شامل تیپھای پلیتیک(۵(٢(٣VMS(۶(۴

VMSVMSمافیک،‏ بایمدال مافیک،‏ بایمدال فلسیک و سیلیسیکلاستیک فلسیک)‏ در ایران است.‏ تمامیکانسارھای تشکیل شده در پھنه ھای سنندج-سیرجان و ارومیه دختر به ترتیب در کمانھای ماگماییمزوزوئیک و سنوزوئیک ناشی از فرورانش پوسته اقیانوسی نئوتتیس به زیر صفحه قاره ای ایران تشکیلشده اند.‏ پھنه ھای سوپراسابداکشن یا پھنه ھای گسترشی پشت کمانی درون اقیانوسی یا ریفتھایپشت کمانی بالغ در قلمرو نئوتتیس در ایران تشخیص داده شده و میزبان تعداد زیادی از کانسارھایتیپ مافیک ایران می باشند.‏از آنجا که سنگ ھای آتشفشانی در دوران مزوزوئیک و سنوزوئیک در ایران گسترش زیادی بویژه در پھنهھای سنندج ‏–سیرجان،‏ ارومیه-دختر،‏ ایران مرکزی و شرق ایران دارند و از طرف دیگر تمام انواع ذخایرتیپ در ایران شناسایی شده اند،‏ لذا ضروری است که اکتشاف این تیپ از کانسارھا در ایران موردتوجه جدی قرار گیرد.‏◊◊◊◊◊◊◊منابع فارسي:اسماعیلی،‏ د.،‏ کنعانیان،‏ ع.،‏ ولی زاده،‏ م.،‏ ١٣٧٧، محیط تکتونیکی گرانیت برناورد ‏(تکنار)،‏ شمال غربکاشمر.‏ دومین ھمایش انجمن زمین شناسی ایران،‏ مشھد.‏آقانباتی،‏ س.‏ ع.،‏ ١٣٨٣، زمین شناسی ایران.‏ سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور،‏‎۴٠٠‎ص.‏بدخشان ممتاز و بنی آدم،‏ ١٣٧٧، گزارش مطالعات اکتشافی چکشی در ورقه دارین،‏ مقیاس١:١٠٠٠٠٠. سازمان زمینشناسي و اكتشافات معدني كشور.‏پترولوژی و ژئوشیمی گدازه ھای بالشی بازالتی شمالغرب جیرفت با نگرشی ویژهبدرزاده،‏ ز.،‏ بر کانه زایی مس-‏ روی (VMS) ھمراه آنھا.‏ رساله دکتری پترولوژی،‏ دانشگاه تربیت مدرس.‏‏(استاد مشاور:‏ دکتر ابراھیم راستاد)‏مراحل مختلف کانهزايى سولفیدىبدرزاده،‏ ز.،‏ سبزهئى،‏ م.،‏ راستاد،‏ ا.،‏ امامى،‏ م.،‏ خیمنو،‏ د.،‏ در کانسار سولفید تودهاى آتشفشانزاد سرگز،‏ شمال باختر جیرفت،‏ سنندج-‏ سیرجانجنوبى.‏ فصلنامه علوم زمین،‏ شمارهمراحل تشكیل و تكوين كانسار سولفیدتاج الدین،‏ ح.،‏ راستاد،‏ ا.،‏ یعقوب پور،‏ ع.،‏ محجل،‏ م.،‏ توده اي غني از طلاي باريكا،‏ خاور سردشت،‏ شمال باختر پھنه دگرگونه سنندج-‏ سیرجان:‏براساس مطالعه ساخت،‏ بافت و میكروترمومتري سیالات درگیر.‏ فصلنامه زمین شناسيص.‏اقتصادي،‏ سال دوم،‏ شماره گزارش بازدید از کانه زایی ھای مس و منگنز در منطقه سرگز-‏دولتخواه،‏ ر.،‏ موسیوند،‏ ف.،‏ متاع،‏ جنوب غرب جیرفت.‏ سازمان زمینشناسي و اكتشافات معدني كشور.‏گزارش پیشرفت كار طرح تعیین نواحي امیدبخش از ديدگاه تیپھايرشیدنژاد عمران،‏ ن.،‏ کانساري،‏ وزارت صنایع و معادن.‏پترولوژي توده ھاي نفوذي منطقه معدنيزبرجاني زاده،ص.،‏ مظاھري،س.‏ ا.،‏ كريم پور،‏ م.‏ ح.،‏ مشھديازدھمین ھمايش انجمن زمین شناسي ايران تكنار،‏ بردسكن ‏(تكI ‏،دانشگاه فردوسي.‏ديباچهاي بر زمینشناسي و اکتشافات معدني کانسار مسسبزه یي،‏ م.‏ و يوسفي،‏ ا.،‏ ماسیوسولفید سرگز کوه جیرفت.‏ شرکت آرمان پژوه سبزواران.‏گزارش پایان کار اکتشافات معدنی در کانسار مس ماسیوسولفیدسبزه یي،‏ م.‏ و يوسفي،‏ ا.،‏ سرگز کوه جیرفت.‏ شرکت آرمان پژوه سبزواران.‏سپاھی گرو،‏ ع.‏ ا.،‏ ١٣٧١، پترولوژی گرانیتوئیدھای منطقھ تکنار-‏ سربرج،‏ شمال غرب کاشمر.‏ پایان نامھکارشناسی ارشد.‏ دانشگاه اصفھان.‏شرکت مھندسین مشاور تھران پادیر،‏ ١٣٨٧، گزارش اکتشاف نیمه تفصیلی کانسار مس مسگرانبیرجند.‏منطقه معدنیصفری،‏ م.،‏ ١٣٨٢، خلاصه گزارش نقشه زمین شناسی-‏ کانه زایی ‏(مقیاس خلیلان،‏ جنوب غرب بیرجند،‏ سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور.‏صفری،‏ م.،‏ ١٣٨٣، اکتشاف کانه زایی سولفید توده ای در منطقه خلیلان،‏ جنوب غرب بیرجند.‏ بیست وسومین گردھمایی علوم زمین،‏ سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور.‏کبودان،‏ منطقه بردسکن.‏ سازمان زمینشناسي وصفری،‏ م.،‏ ١٣٨٨، گزارش پی جویی برگه اكتشافات معدني كشور.‏و ،(V بردسکن.‏قورچی،‏ م.،‏ ١٣٨٣، زمین شناسی،‏ کانی شناسی و ژئوشیمی کانسار تکنار پاياننامه كارشناسي ارشد زمینشناسي اقتصادي،‏ دانشگاه فردوسی مشھد،‏ ‎٢١٩‎ص.‏-(١:٢٠٠٠٠) کت -١٣٨٩-١٣٨٩،١٣٨۶.٧۶.٩٧ .١:٢۵٠٠٠١-١٣٨۵.(III ،II ،-١٣٧٩-١٣٨١-١٣٨۴-١٣٨٨

آ.‏مغفوری،‏ س،‏ موسیوند،‏ ف،‏ راستاد،‏ ا.،‏‎١٣٩٠‎‏،‏ کانه زایی مس-‏ روی سولفید توده ای آتشفشان زاد تیپبشی در حوضه پشت قوسی سبزوار.‏ سی امین گردھمایی علوم زمین.‏ملكيزاده،‏ ژئوشیمي و پتروژنز توده نفوذي گرانیت باتولیت سیاه كوه.‏ پايان نامه كارشناسيارشد،‏ دانشگاه شھید باھنر كرمان.‏منظمی میرعلیپور،‏ ع.،‏ ١٣٨۵، پروژه اکتشاف کانه زایی سولفید توده ای در منطقه معدنی زاغ دره،‏جنوب ایران.‏ سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور.‏منظمي باقرزاده،‏ ر.،‏ كريم پور،‏ م.ح.،‏ پورخسرو،‏ م.،‏ نادمی،‏ ا.،‏ رحمانی،‏ ح.،‏ژئوشیمیايي،‏ كاني سنگین و دماسنجي سیالات درگیر بخش شمالي كمپلكس پلوتونیك تكنار‏(شمال بردسكن).‏ نخستین ھمایش انجمن زمین شناسی اقتصادی ایرانف مشھد.‏منظميمیرعلیپور،‏ ع.،‏ ١٣٧٧، زمینشناسي،‏ كانيشناسي و ژنز سولفیدتودهاي مسشیخعالي،‏پاياننامه كارشناسي ارشد،‏ دانشگاه تربیت مدرس.‏منظميمیرعلیپور،‏ ع.،‏ ١٣٨٣، پروژه پی جویی کانسارھای سولفید توده ای در شرق ایران.‏ سازمانزمینشناسي و اكتشافات معدني كشور مرکز مشھد.‏موسیوند،‏ ف.،‏ راستاد،‏ ا.،‏ پییتر،‏ ج،‏ کانه زایی سولفید توده ای روی-‏ سرب-‏ مس درمنطقه چاه گز،‏ جنوب شھر بابک.‏ بیست و ششمین گردھمایی علوم زمین،‏ سازمانزمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور.‏موسیوند،‏ ف.،‏ كانيشناسي،‏ ژئوشیمي و ژنز كانهزايي مس در مجموعه آتشفشاني-رسوبيسوريان در منطقه بوانات،‏ استان فارس.‏ پاياننامه كارشناسي ارشد زمینشناسي اقتصادي،‏دانشگاه تربیت مدرس،‏ ‎٢۶٠‎ص.‏ ‏(استاد راھنما:‏ دکتر ابراھیم راستاد)‏موسیوند،‏ ف.،‏ زمین شناسي،‏ ژئوشیمي و الگوي تشكیل كانسار روي-‏ سرب-‏ مس چاه گز ومقايسه آن با كانسار سولفید توده اي آتشفشانزاد مس-روي-‏ نقره بوانات در پھنه سنندج-‏سیرجان جنوبي.‏ رساله دكتري،‏ زمینشناسي اقتصادي،‏ دانشگاه تربیت مدرس،‏‏(استاد راھنما:‏ دکتر ابراھیم راستاد)‏موسیوند،‏ ف.،‏ راستاد،‏ ا.،‏ پیتر،‏ ج،‏ سولومون،‏ م.،‏ کانسار چاه گز:‏ کانه زایی سولفید توده ایروی-‏ سرب-‏ مس تیپ در ایران.‏ مجموعه مقالات بیست و ھفتمین گردھمايي علومزمین،سازمان زمینشناسي و اكتشافات معدني كشور.‏موسیوند،‏ ف.،‏ راستاد،‏ ا.،‏ پیتر،‏ ج،‏ سولومون،‏ م.،‏ کانه زایی سولفید توده ای آتشفشانزاد روی-‏سرب-مس نوع در منطقه چاه گز،‏ جنوب شھر بابک،‏ پھنه سنندج-‏ سیرجان جنوبی.‏فصلنامه علوم زمین،‏ شمارهموسیوند،‏ ف.؛ راستاد،‏ ا.،‏ و امامي،‏ م.،‏ مس بوانات؛ كانهزايي سولفید تودهاي آتشفشانزاد تیپبشي در ايران.‏ مجموعه مقالات بیست و دومین گردھمايي علوم زمین،سازمان زمینشناسيو اكتشافات معدني كشور.‏کانیسازي و رخداد ذخایر سولفیدمھرابی،‏ ب.،‏ حیدرپور،‏ ر.،‏ طالع فاضل،‏ ا.،‏ صفري،‏ م،‏تودھاي غنی از آھن شمال کبودان ‏(بردسکن)،‏ با استفاده از شواھد زمین شناسی کانسنگو ژئوشیمی.‏ دومین ھمایش انجمن زمین شناسی اقتصادی،‏ دانشگاه لرستان.‏نظری،‏ م.،‏ کانی شناسی و ژنز کانسار باریت دره.‏ پاياننامه كارشناسي ارشد زمینشناسياقتصادي،‏ دانشگاه تربیت معلم،‏ ‎٢٠٠‎ص.‏نظری،‏ م.،‏ یعقوب پور،‏ ع.،‏ مدنی،‏ ح.،‏ ‎١٣٧٠‎‏-کانسار باریت درین کاشان،‏ دانشگاه تربیت معلم،‏ چھارمینسمپوزیوم معدنکاری ایران.‏ ص.‏ھمام،‏ س.ع.،‏ ١٣٧١، زمین شناسی و پترولوژی سازند تکنار،‏ شمال غرب کاشمر.‏ پایان نامهکارشناسی ارشد.‏ دانشگاه اصفھان.‏یارمحمدی،‏ ع.،‏ کانی شناسی،‏ ژئوشیمی و ژنز کانه زایی طلای باریکا،‏ شمال شرق سردشت،‏پاياننامه كارشناسي ارشد زمینشناسي اقتصادي،‏ دانشگاه تربیت مدرس.‏ ‏(استاد راھنما:‏دکتر ابراھیم راستاد)‏یارمحمدی،‏ ع.،‏ راستاد،‏ ا.،‏ محجل،‏ م.،‏ شمسا،‏ م.ج.،‏ رخداد طلاي باريكا:‏ كانهزائي تیپماسیوسولفید ولكانوژنیك غني از طلا در ايران.‏ مجله علوم دانشگاه تھران.‏١٣٨٩، اكتشافات۵٠۵ ص.‏(VMS)-١٣٨٨-١٣٩٠١٣٩٠، مطالعه-١٣٨۵-١٣٨۶.١۶۴ -١۵٢ ،٨٢،١٣٨٢.١٢۵-١٠۶BathurstBathurst-١٣٧٨ ،.-١٣٨٢-١٣٨٩-١٣٨۵-١٣٧٠References:◊◊◊◊◊◊◊Alavi, M., 1994- Tectonics of the Zagros orogenic belt of Iran: New data and interpretations:Tectonophysics, 229, p.211-238.

Allen, R.L., Weihed, P., Blundell, D., Crawford, T., Davidson, G., Galley, A., Gibson, H.,Hannington, M., Herzig, P., Large, R., Lentz, D., Maslennikov, V., McCutcheon, S.,Peter, J.M. & Tornos, F., 2002- Global comparisons of volcanic-hosted massivesulphide districts. In: Blundell, D.J., Neubauer, F. and von Quadt, A. (editors), Thetiming and location of major ore deposits in an evolving orogen. Geological Society,London, Special Publications, 204, 13-37.Arvin, M. & Robinson, P.T., 1994- The petrogenesis and tectonic setting of lava from Baftophiolitic melange, SW Kerman, Iran. Canadian Journal of Earth Sciences 31, 824–834.Azizi H. & Jahangiri A., 2008- Cretaceous subduction-related volcanism in the northernSanandaj-Sirjan Zone, Iran. Journal of Geodynamics 45: 178–190Badrzadeh, Z., Barrett, T. J., Peter, J. M., Gimeno, D., Sabzehei, M. & Aghazadeh, M., 2011-Geology, Mineralogy and sulfur isotope geochemistry of the Sargaz Cu-Znvolcanogenic massive sulfide deposit, Sanandaj-Sirjan zone, Iran. MineraliumDeposita. DOI 10.1007/s00126-011-0357-4Barrie, C.T., and Hannington, M.D., 1999, Introduction: Classification of VMS deposits basedon host rock composition, in Barrie, C.T., and Hannington, M.D., eds., Volcanic-Associated Massive Sulfide Deposits: Processes and Examples in Modern and AncientSettings:Reviews in Economic Geology, v. 8, p. 2-10.Franklin, J. M., Gibson, H. L., Galley, A. G., and Jonasson, I. R., 2005, Volcanogenic MassiveSulfide Deposits, in Hedenquist, J. W., Thompson, J. F. H., Goldfarb, R. J., andRichards, J. P., eds., Economic Geology 100th Anniversary Volume: Littleton, CO,Society of Economic Geologists, p. 523-560.Karimpour M.H., and Malekzadeh Shafaroudi A. (2005) Taknar Polymetal (Cu-Zn-Au-Ag-Pb)Deposit: A New Type Magnetite-Rich VMS Deposit, Northeast of Iran. Journal ofSciences, Islamic Republic of Iran 16(3): 239-254.Karimpour, M.H., Lang Farmer, G., Stern, C.R., Salati, E., 2011. U-Pb zircon geochronologyand Sr-Nd isotopic characteristic of Late Neoproterozoic Bornaward granitoids(Taknar zone exotic block), Iran. Iranian Journal of Crystallography and Mineralogy19, 1-18.Mazaheri, S.A., Karimpour, M.H., and Malekzadeh, A. (2006) The Geochemistry andMineralization of Taknar Polymetal Massive Sulfide (Cu-Zn-Au-Ag_Pb) Deposit, North-East Iran. Goldschmidt Conference Abstracts, A27.Monsef, I., Rahgoshay, M., Mohajjel, M., Moghadam, H.S., 2010. Peridotites from the KhoyOphiolitic Complex, NW Iran: Evidence of mantle dynamics in a supra-subductionzonecontext, Journal of Asian Earth Sciences 38, 105-120.Mousivand F, Rastad E, Meffre S, Peter JM, Mohajjel M, Emami MH, 2012a, Age and tectonicsetting of the Bavanat Besshi-type Cu-Zn-Ag deposit, Sanandaj-Sirjan zone, SouthernIran. Mineralium Deposita. DOI 10.1007/s00126-012-0407-6Mousivand F, Rastad E, Peter JM, 2012b, A review of the tectonic setting and characteristicsof volcanogenic massive sulfide deposits of Iran. Ore Geology Reviews.Mousivand F., Rastad E. & Peter J.M., 2008a- Chahgaz: A metamorphosed Zn-Pb-Cuvolcanogenic massive sulphide deposit in the Sanandaj-Sirjan zone, southern Iran.33rd Int Geol Congress, Oslo.Mousivand F., Rastad E., Peter J.M., 2008b- An overview of volcanogenic massive sulfidedeposits of Iran. 33rd Int Geol Congress, Oslo.Mousivand, F, Rastad, E., Meffre, S., M., Peter, J. M., M., Solomon, Khin Zaw, 2011, U-Pbgeochronology and Pb isotope characteristics of the Chahgaz volcanogenic massivesulfide deposit, South of Iran. International Geology Review, v. 53, no. 10, p. 1239-1262.Mousivand, F., Rastad, E., Hoshino, K. & Watanabe, M., 2007- The Bavanat Cu-Zn-Agorebody: First recognition of a Besshi-type VMS deposit in Iran: Neues Jahrbuch FurMineralogie-Abhandlungen, 183, 297-315.Rastad, E., Monazami Miralipour, A., Momenzadeh, M., 2002, Sheikh-Ali copper deposit, aCyprus-type VMS deposit in southeastern Iran. Journal of Sciences, Islamic Republicof Iran, 13(1): p.51-63.

Razzaghmanesh B. (1968) Die Kupfer-Blei-Zink-Erzlagerstatten von Taknar und ihrgeologischer Rahmen (NE-Iran).Diss. Aachen, 131 p, Aachen.Rosseti, F., Nasrabady, M., Vignaroli, G., Theye, T., Gerdes, A., Razavi, M., Moin Vaziri, H.,2010, Early Cretaceous migmatitic mafic granulites from the sabzevar rang (NE Iran):implications for the closure of the Mesozoic peri-Tethyan oceans in centeral Iran.Shafaii Moghadam, H., Rahgoshay, M., Whitechurch, H., 2007. The Nain–Baft ophiolites : anevidence of back- arc basin spreading in the active margin of the Iranian continent.Geophysical Research, EGU, 9, A-00791.Shafaii Moghadam, H., Whitechurch, H., Rahgoshay, M., Monsef, I., 2009. Significance ofNain-Baft ophiolitic belt (Iran): Short-lived, transtensional Cretaceous back-arcoceanic basins over the Tethyan subduction zone. Comptes Rendus Geoscience 341,1016-1028.Sheikholeslami, M.R., Pique, A., Mobayen, P., Sabzehei, M., Bellon, H. & Hashem Emami, M.,2008- Tectono-metamorphic evolution of the Neyriz metamorphic complex, Quri-Kore-Sefidarea (Sanandaj-Sirjan Zone, SW Iran). Journal of Asian Earth Sciences 31,504-521.Yarmohammadi, A., Rastad, E., Mousivand, F. & Watanabe, M., 2008- Barika Au-Ag-(Zn-Pb-Cu) deposit: First recognition of gold-rich Kuroko-type VMS mineralization in Iran.33rd Int Geol Congress, Oslo. CD-ROM.