12.07.2015 Views

Copy of biuleteni _geo_ tla bolo

Copy of biuleteni _geo_ tla bolo

Copy of biuleteni _geo_ tla bolo

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

TbilisisvanosarajiSvilissaxelobissaxelmwifokonservatoriistradiciulimravalxmianobissaerTaSorisocentris<strong>biuleteni</strong>#8redaqtorebisagansiaxleebiqarTveli eTnomusikologisms<strong>of</strong>lio aRiarebaerTi qarTuli folkloruliansambli. `jvaruli~qarTuli simReris ucxoeliSemsruleblebi. britanuligundi `maspinZeli~ucxoelebi qarTulifolkloris Sesaxeb.interviu polo valehosTanmravalxmianoba ms<strong>of</strong>lioSi.mravalxmiani simReraestoneTSiqarTuli mecnierebisa dakulturis kerebi.ivane javaxiSvilis saxelobisistoriisa da eTnologiisinstitutiqarTuli simReris moamageebi.levan abaSiZexalxuri simRera y<strong>of</strong>aSi.qarTuli ferxulebiTbilisi. ivnisi, 20101erTi simReris istoria.`dala kojas xelRvaJale~


edaqtorebi:rusudan wurwumiamaka xarZianimTargmneli:maia kaWkaWiSvilikomp. uzrunvely<strong>of</strong>a:maka xarZianiTamaz gabisonia© Tbilisis vano sarajiSvilis saxelobis saxelmwifokonservatoriis tradiciuli mravalxmianobis kvlevissaerTaSoriso centri, 2010ISSN 1512 – 228 X<strong>biuleteni</strong> gamodis weliwadSi orjer, qarTulad da inglisurad.misamarTi: saqarTvelo, Tbilisi, 0108, griboedovis q. #8-10,tel: 998953 faqsi: 987187E mail: polyphony@polyphony.ge, <strong>geo</strong>music@yahoo.com www.polyphony.ge2


edaqtorebisaganTqvens winaSea tradiciuli mravalxmianobiskvlevis saerTaSoriso centris eleqtronuli<strong>biuleteni</strong>s pirveli nomeri. igiCveni centris beWduri <strong>biuleteni</strong>s memkvidrea,amitom misi rigiTi nomeri aRiniSnebaase: #8.ukve ori weli gavida mas Semdeg, raccentris beWduri <strong>biuleteni</strong>s ukanaskneli,#7 <strong>biuleteni</strong> gamovida. igi `qarTuli polifoniisdacvisa da ganviTarebis~iuneskos programis farglebSi daarsda2004 wels da misi mizani ms<strong>of</strong>lioSi qar-Tuli mravalxmianobisadmi gazrdili interesisdakmay<strong>of</strong>ileba iyo. orenovani <strong>biuleteni</strong>weliwadSi orjer gamodioda da TavismkiTxvelebs acnobda saqarTvelos folklorul-sakoncertocxovrebas, qarTulieTnomusikologiis siaxleebs da Rvawlmosilmecnierebs, lotbarebsa da Semsruleblebs,aqveynebda masalebs folklorulieqspediciebis Sesaxeb, interviuebs xalxurimravalxmianobis ostatebTan da sxv.es <strong>biuleteni</strong> aseTi tipis erTaderTiperioduli gamocema gaxldaT saqarTveloSi.gamocemis Sewyvetis mTavari mizezi beWdvisada gavrcelebisaTvis saWiro finansebismopovebis sirTule gaxda.magram, radgan ganvlilma drom dagvarwmunamsgavsi gamocemis aucileblobaSi,gadavwyviteT, tradiciisamebr, weliwadSiorjer mogvemzadebina igi eleqtronuli saxiT.<strong>biuleteni</strong>s eleqtronul gamocemas, erTimxriv, didi upiratesoba aqvs _ internetsuamravi momxmarebeli hyavs, amitom ganuzomladgaizrdeba misi mkiTxvelebis ricxvic,xolo gamocema da gavrceleba calke xarjebsar moiTxovs da, amrigad, igi xelmisawvdomigaxdeba ms<strong>of</strong>lios nebismier wertilSi,sadac ki eleqtronuli qseli wvdeba.magram, interneti jer kidev miuwvdomeliasaqarTvelos bevr kuTxeSi, maTSoris, imaTTvis, vinc tradiciuli musiki-Taa dainteresebuli. amitom vapirebT misiqarTulenovani versiis mcire tiraJiT dabeWdvasda saqarTvelos regionebSi gavrcelebas.ukanaskneli nomris gamosvlis SemdegCvenma centrma ara erTi saerTaSorisoproeqti ganaxorciela, risTvisac gvindamadliereba gamovxatoT yvelas mimarT, vincamaSi dagvexmara. raki ori wlis manZilze<strong>biuleteni</strong> ar gamosula, im sicarielis3amosavsebad, romelic misi gamocemis Sewyvetasmohyva, eleqtronuli <strong>biuleteni</strong>s pirvelnomerSi zogadad mogiTxrobT tradiciulimravalxmianobis centris mier ukanasknelxans ganxorcielebuli zogierTiproeqtis Sesaxeb.pirveli mniSvnelovani proeqti veb-gverdisganaxleba gaxldaT www.polyphony.ge, ra-Sic Sveicariis kulturis ganviTarebis fondidagvexmara.RirsSesaniSnavi movlena gaxldaT avstriismecnierebaTa akademiis fonogramarqivisdaxmarebiT ganxorcielebuli proeqtis`xmebi warsulidan~ dasruleba. 2007-2009wlebis ganmavlobaSi gamovida 16 lazerulidiski, saqarTveloSi 1923-1952 wlebSi fonografiTcvilis lilvakebze Cawerili unikalurinimuSebiT. maT ukve gauwies didisamsaxuri da kvlavac daexmarebian qarTulisimReris praqtikos-Semsruleblebs, xalxurisimReris ansamblebs, rom gaamdidronTavianTi repertuari miviwyebuli xalxurisimRerebiT. am proeqtis ganxorcieleba kivenis fonogramarqivis direqtoris dr.fridrix Suleris, amave arqivis audio inJiner-konsultantisfranc lexlaitneris davenaSi mcxovrebi Cveni Tanamoqalaqis nonalomiZis daxmarebiT gaxda SesaZlebeli.ara marto Cveni centris, aramed mTeliqarTuli sazogadoebisaTvis gansakuTrebulimovlena iyo tradiciuli mravalxmianobisIV saerTaSoriso simpoziumi, romelic2008 wlis 15-19 seqtembers Catarda,zustad erTi Tvis Tavze ruseT-saqarTvelosagvistos omis Semdeg. Cveni ucxoelikolegebis _ simha aromis (safrangeTi),polo valehos (espaneTi), taida lanjis(latvia), LJana par<strong>tla</strong>sis (estoneTi), daivaraCiunaites (litva), moia simpsonisa da jonSortisis (avstralia), franc foidermairis(avstria), diter qristensenis (aSS/germania),margaret breis (didi britaneTi), urSaSivicis (slovenia), jon gremis (aSS) TbilisSiCamosvla simpoziumSi monawileobismisaRebad qarTvelebisadmi megobruli Tanadgomisgamoxatuleba iyo, risTvisac CvenmaT didad vemadlierebiT.kidev erTi saerTaSoriso proeqti karlorfis fondis (avstria) mxardaWeriT ganxorcielda_ 2010 wlis 22-26 martsTbilisis saxelmwifo konservatorias estumrapr<strong>of</strong>. polo valeho (espaneTi), afrikulipolifoniis didi specialisti, romelmacerTi kviris ganmavlobaSi leqciebiCaatara studentebisaTvis.


da <strong>bolo</strong>s, erTi moulodneli proeqti,romelSic Tbilisis saxelmwifo konservatoriasTanerTad monawileobs saqarTvelossapatriarqo da qarTuli xalxurisimReris saerTaSoriso centri. konservatoriiseTnomusikologiis mimarTulebisIII kursis studenti nino razmaZe, romelicfrangi eTnomusikologis ivet grimos miersaqarTveloSi 1969 wels Cawerili xalxurisimRerebiT dainteresda, axalgazrdafrangi q-nis zoe peres meSveobiT mas daukavSirda.q-nma grimom gamoxata keTili nebada Tbilisis saxelmwifo konservatoriasgadmosca saqarTvelosTan dakavSirebulimTeli misi arqivi _ mis mier saqarTvelossxvadasxva kuTxeSi Cawerili 350 simRerisfiri da naSromebi qarTuli musikalurifolkloris Sesaxeb, maT Soris xelnawerebi.amJamad mimdinareobs muSaoba gamosacemadmaT momzadebaze. am ambavs bevriadamianis gaoceba da sixaruli axlavs Tan,radgan igi saqarTveloSi xalxuri sagan-Zuris dabrunebasTanaa dakavSirebuli.Tqven SesaZlebloba gaqvT veb-gverdzegaecnoT Cveni beWduri <strong>biuleteni</strong>s Svidivenomers.eleqtronuli <strong>biuleteni</strong>saTvis iseTirubrikebi SevarCieT, romlebic erTnairaddaainteresebs qarTvel da ucxoel mkiTxvels.`siaxleebis~ rubrikaSi <strong>bolo</strong> erTiwlis manZilze saqarTvelos folklorulcxovrebaSi momxdar siaxleebs gagacnobT,romelic moicavs: cnobebs Tbilisuri folkloruliansamblebis SemoqmedebiTi moRvaweobisSesaxeb (koncertebi, gastrolebi,kompaqturi diskebis gamocemebi da a.S.),aseve qarTuli simRerisa da galobisadmimiZRvnili festivalebis, samecniero konferenciebisada koncertebisa da mecnierulfolkloristikaSi momxdari siaxleebisSesaxeb. samomavlod, SevecdebiT, TanmimdevruladmivyveT saqarTvelos folklorulcxovrebaSi mimdinare procesebs dayovel 6 TveSi, periodulad mogawodoTinformacia amis Sesaxeb. rubrikaSi `erTiqarTuli folkloruli ansambli~ mogi-TxrobT moxeve vaJTa axali ansamblis `jvarulis~Sesaxeb, xolo rubrika `qarTulisimReris ucxoeli Semsruleblebi~ _axlos gagacnobT britanul folklorulansambls `maspinZeli~. rubrika `ucxourimravalxmianoba~ estonur folklors eZRvneba,xolo interviu cnobil espanel kompozitorTanda eTnomusokologTan polovalehosTan _ gagacnobT ucxoeli mecnierisdamokidebulebas qarTul folklor-Tan. rubrika `qarTuli simReris moamageni~4mivuZRveniT ansambli `winandlis~ aw gardacvlilxelmZRvanels levan abaSiZes, `qar-Tuli kulturisa da mecnierebis kerebSi~mogiTxrobT iv. javaxiSvilis sax. istoriisada eTnologiis institutis istorias. rubrikaSi`xalxuri simRera y<strong>of</strong>aSi~ warmogidgenTqarTuli folkloris arqaulplasts _ saferxulo simRerebs, xolo rubrikaSi`erTi simReris istoria~ gTavazobTuZvelesi svanuri simReris `dala kojasxelRvaJales~ istorias da mis sanoto Canawers.erTi sityviT, SevecadeT, axali <strong>biuleteni</strong>saintereso da mravalferovaniinformaciiT dagvetvirTa.dasasrul, gvinda mogmarToT TxovniT,gagviziaroT Tqveni mosazrebebi veb-<strong>biuleteni</strong>sformatis Sesaxeb da mogvweroT, rainformacias isurvebdiT mis eleqtronulfurclebze.saqarTveloseTnomusikaluricxovreba(2009-2010)2010)rusudan wurwumiamaka xarZianisiaxleebi30.04.09 - konservatoriis did sakoncertodarbazSi gaimarTa `anCisxatis taZrisgundis~ solo saangariSo koncerti saxelwodebiT`mravalJamieri~.2009 wlis maisSi ansamblma `mTiebma~ gamoscavideo diski (V) romelzec Cawerilia2009 wlis 23 Tebervals rusTavelisTeatris did darbazSi ansamblismier gamarTuli folkloruli saRamo`qarTuli qorwili~.2009 wlis maisSi ansamblma `jvarulma~(xel-li n. valiSvili) gamosca pirvelikompaqturi diski.


epertuars; `qarTuli xalxuri simRera~(pirveli fonoCanawerebi, 1904-1914); `qar-Tuli fonoCanawerebi ucxoeTSi~ (katalogi,1901-1950).12.12.09 - Tbilisis literaturis muzeumSigaimarTa qalTa sabWosa da folklorissaxelmwifo centris mier organizebuliqalTa folkloruli ansamblebis festivali,romelSic Tbilisuri ansamblebidanmonawileoba miiRes: `saTanaom~,`naninam~, `mzeTamzem~, `TuTarCelam~.14.12.09 - m. TumaniSvilis saxelobiskinomsaxiobTa TeatrSi gaimarTa e. garayaniZissaxelobis eTnomusikis Teatr"mTiebisa" da lurji monastris bavSvTastudia "amer-imeris" erToblivi koncerti,romelic mieZRvna wm. andria pirvelwodebulisada wm. vaxtang gorgaslisxsenebis dRes.18.12.09 - Tbilisis v. sarajiSvilissaxelmwifo konservatoriis did sakoncertodarbazSi gaimarTa ansambl ,,saxiobas’’rigiT IV saangariSo solo koncerti.ansamblTan erTad koncertSi monawileobamiiRo ,,mama daviTis taZrismgalobelTa gundma”.2009 wlis dekemberSi `anCisxatis taZrisgundma~ gamosca ori kompaqt-diski: 1.`gvimReria~, romelic Sedgeba ori diskisaganda moicavs `anCisxatis~ mier 22wlis manZilze Sesrulebul rCeul sim-Rerebsa da sagaloblebs; 2. `sulTaTana~, romelic moicavs panaSvidissagaloblebs.2009 wlis ganmavlobaSi `anCisxatis taZrisgundma~ ganaxorciela proeqti, romeliciTvaliswinebda saqarTvelos sxvadasxvaeparqiebSi wirva-locvis Catarebasada adgilobrivimosaxleobisaTvisfolklorulikoncertebis gamarTvas.6.04.10 - konservatoriis mcire darbazSigaimarTa konservatoriis studentTa koncertiucxoelebisaTvis, romelSic monawileobamiiRo konservatoriis folklorulmaansamblma.20-23.04.1023.04.10 - saerTaSoriso regionulifestivalis `xarisxi da pr<strong>of</strong>esia~farglebSi Catarda saerTaSoriso konferencia`cxovreba turizmis gziT _ qveynebi,istoria, kulturuli turizmi~ davorqS<strong>of</strong>i Temaze `qarTuli folklorulisimRera~ (vorqS<strong>of</strong>is lideri: natozumbaZe).Tbilisis folkloris saxelmwifo centrismier ganxorcielebuli proeqtebisSesaxeb ixilT bmuli http://Folk.ge.disertaciebisebis dacvaTbilisis v. sarajiSvilis sax. saxelmwifokonservatoriaSi gaimarTa disertaciisdacvebi musikologiis doqtorisxarisxis mosapoveblad (qvespecialoba _eTnomusikologia):2.07.2009 - T. gabisoniam daicva disertaciaTemaze: `qarTuli tradiciuli mravalxmianobisformebi~.2.07.2009 - d. SuRliaSvilma daicva disertaciaTemaze: `rvaxmis sistema qarTulsaeklesio galobaSi (sagalobelTa sanotoCanawerebis mixedviT)~.8.10.2009 - n. kalandaZem daicva disertaciaTemaze: `qarTuli nana: Janris, semantikisada artikulaciis sakiTxebi~.12.02.20102010 - m. xarZianma daicva disertaciaTemaze: `nadirobis Tema svanur musikalurfolklorSi~.konferenciebi da koncertebi21-24.10.0924.10.09 - baTumis xelovnebis universitetismusikis fakultetma Caatarafolkloruli da sasuliero musikis IVsaerTaSoriso festivali baTumSibaTumSi, romelicmieZRvna wm. giorgi mTawmindelisdabadebidan 1000 wlisTavs. festivalisfarglebSi gaimarTa samecniero konfe-rencia, koncertebi saqarTvelos sxvadasxvakuTxeebisa da ucxoeli Semsruleblebisfokloruli koleqtivebis monawileobiT,fotogam<strong>of</strong>ena `baTumuri etuidebi~(g. naxucriSvili), minanqris nake-TobaTa gam<strong>of</strong>ena-gayidva.konferenciaSi monawileoba miiResmecnierebma baTumis xelovnebis universitetismusikis fakultetisa da kievis p.Caikovskis saxelobis saxelmwifo konservatoriis,Tbilisis v. sarajiSvilis sax.saxelmwifo konservatoriis mecnierebma;maT Soris tradiciuli mravalxmianobiskvlevis saerTaSoriso centris wevrebma6


m. xarZianma da T. gabisoniam.koncertebSi monawileobdnen ansamblebi,rogorc saqarTvelodan (Tbilisidan, ba-Tumidan, qobuleTidan, saingilodan, s<strong>of</strong>.axalSenidan, qedadan, s<strong>of</strong>. cxmorisidan,xelvaCauridan), ise TurqeTidan, iaponiidan,baskeTidan (espaneTi).27.11.09 - Tbilisis v. sarajiSvilis saxelobissaxelmwifo konservatoriaSi tradiciulimravalxmianobis kvlevis saerTaSorisocentrma Caatara samecnierokonferencia Temaze: `mravalxmianoba:istoriuli, Teoriuli da eTnomu-sikologiuri aspeqtebi~. monawileobismTavari piroba iyo moxsenebis prezentaciaPower Point-is formatiT. konferenciaSimonawileoba miiRes Tbilisis v.sarajiSvilis saxelobis saxelmwifokonservatoriis pr<strong>of</strong>esor-maswavleblebma,doqtorantebma da magistrantebma.1.12.09 _ Tbilisis v. sarajiSvilissaxelobis saxelmwifo konservatoriaSiCatarda giorgi mTawmidelis dabadebidan1000 wlisTavisadmi miZRvnilZRvnili i samecnierokonferencia, berZeniSvilis saxelobissagam<strong>of</strong>eno centrSi moewyo qarTuligalobis saRamo. konferenciaSi monawileobamiiRes Tbilisis v. saraji-Svilis saxelobis saxelmwifo konservatoriisdoqtorebma, magistrantebma daxelnawerTa institutis mecnier-Tanam-Sromlebma. qarTuli galobis saRamoSimonawileobdnen, rogorc folkloruliansamblebi da mgalobelTa gundebi, isegoris gimnaziis moswavleTa gundi,uruSaZeebis sabavSvo studia.11.02.10 - Tbilisis v. sarajiSvilis saxelobisTbilisis saxelmwifo konservatoriaSiCatarda o. CijavaZis dabade-bidan 90 wlisTavisadmi miZRvnili samec-niero konferencia da folklorulikoncerti. konferenciaSi monawileoba miiResTbilisis v. sarajiSvilis saxelobissaxelmwifo konservatoriis doqtorebmada magistrantebma, aseve _folkloris saxelmwifo centrisTanamSromlebma. koncertSi monawileobdnenTbilisuri folkloruliansamblebi.22-26.03.1026.03.10 - Tbilisis v. sarajiSvilis saxelobisTbilisis saxelmwifo konservatoriasestumra espaneli kompozitorida eTnomusikologi polo valeho, romelmacwaikiTxa leqciebi afrikulifolkloris Sesaxeb.27.04.10 - Tbilisis v. sarajiSvilis saxelobisTbilisis saxelmwifo konservatoriisdid sakoncerto darbazSi gaimarTaqedis raionis s<strong>of</strong>. merisis folk-loruli saRamo _ `erTi s<strong>of</strong>lis folk-lori~. organizatori: Tbilisis v.sarajiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifokonservatoriis eTnomusikologiismimarTulebis magistraturis Ikursis studenti n. razmaZe.29-30.04.10- Tbilisis v. sarajiSvilissaxelobis Tbilisis saxelmwifo konservatoriisstudenturma TviTmmarTvelobamCaatara pirveli saerTaSoriso samusikis-mcodneo konferencia-konkursikonkursi, romelSicmonawileoba miiRes somexma, belorusmada qarTvelma studentebma. folklorisnominaciaSi gaimarjva Tbilisis konservatoriisII kursis studentma TeonalomsaZem. aRsaniSnavia, rom wina welsamave nominaciaSi gaimarjva amJamadmagistraturis I kursis studentma ninorazmaZem.07.05.10 _ Tbilisis v. sarajiSvilissaxelobis Tbilisis saxelmwifo konservatoriisqarTuli xalxuri musikaluriSemoqmedebis mimarTulebam folklorulifestivalebisa da tradiciulixelovnebis organizaciaTa saerTaSorisosabWos (CIOFF) egidiT Caatara axalgaz-rda eTnomusikologTa samecniero konfe-rencia.moamzada maka xarZianmaqarTveli eTnomusikologisms<strong>of</strong>lio aRiarebaTbilisis tradiciuli mravalxmianobiskvlevis saerTaSoriso centris ucxoeTisbiuros xelmZRvanels, melburnis universitetispr<strong>of</strong>esor ioseb Jordanias 27 maisstokioSi fumio koicumis prizi sazeimodgadaeca. ms<strong>of</strong>lio eTnomusikologiis amudides jildos, romelic weliwadSi erTxeleniWeba tradiciuli musikis wamyvan7


mkvlevrebs, amjerad saqarTvelo da Cvenisamecniero centric eziara.ioseb Jordanias es warmateba mis qar-Tvel kolegebs, cxadia, Zalian gagvixarda,magram didad ar gagvkvirvebia. misi samecnierokariera, romelic Cvens TvalwinviTardeba, mdidaria SemoqmedebiTi mignebebiTda gamarjvebiT. yamiri masalidan sakvlevimovlenis SerCeva, uxilavi kavSirebisgamoaSkaraveba da moulodneli, magram sadada naTeli daskvnebis Camoyalibeba eTnomusikologiisdisciplinaSi ioseb JordaniasaviTZnelad Tu vinmes SeuZlia.ioseb Jordanias, rogorc mkvlevris niWiunay<strong>of</strong>o adgilas ar aRmocenebula. misimama saqarTveloSi da y<strong>of</strong>il sabWoTakavSirSi cnobili musikos-folkloristimindia Jordania aseTive maxvili mecnieruliWvretiT gamoirCeoda. deda _ neliimedaSvili dResac fortepianos Rvawlmosilipedagogia.batoni mindia, iseve rogorc SemdegSibatoni iosebi, mec maswavlida solfejiosmusikalur saswavlebelSi. misi studenttebTanmuSaobis ZiriTadi meTodi iyosmenis gamaxvileba. `batoni yuris Tanaxmad~_ ityoda xolme batoni mindia, rodesac mismier Sedgenili asobiT karnaxidan erTerTsgvawerinebda.ioseb Jordaniam mamis gardacvalebisSemdeg, 1979 welsve daiwyo pedagogiurisaqmianoba. eTnomusikologiaSi, rogorcspecialobaSi, mas konservatoriaSi samistudenti hyavda. maTgan samive dRes musikologiisdoqtoria. erT-erTi maTgani ki _misi meuRle nino ciciSvili _ dRes melburnisuniversitetis pr<strong>of</strong>esoria.swored batoni iosebis mier Catarebulmasavele eqspediciebma (xevsureTSi, kaxeTSi,gudamayarSi, mesxeTSi, svaneTSi da a.S.)gvaziara mec da bevri Cemi kolegac xalxurimusikis WeSmarit guliscemas.iseve rogorc yovelive Tvisobrivadaxals, ioseb Jordanias ideebsac TavidangarSemomy<strong>of</strong>ni skeptikurad iRebdnen. samecnierowreebSi gansakuTrebuli polemikaioseb Jordanias meore, sadoqtoro disertaciasmohyva. mravalxmianobis, rogorcanTropologiuri TvalsazrisiT mniSvnelovanifaqtoris aRiareba Tbilisis konservatoriissamecniero wreebSi `Znelad mosanelebeli~aRmoCnda. musikosTa Soris amnaSromis Sesaxeb azri orad iyo gay<strong>of</strong>ili.iyvnen sxva disciplinebis warmomadgenelimxardamWerebic (disertaciaSi uxvad iyoanTropologiuri da enaTmecnieruli Ziebebi):maxsovs, rogor gamovida am sxdomazemowveuli eqsperti, enaTmecnierebis pr<strong>of</strong>esorirismag gordeziani da ioseb JordaniaTavis aspirantebidan saukeTesos saxeliTSeamko. zustad igive gaimeora cnobilmaanTropologma, pr<strong>of</strong>esorma malxaz abduSeliSvilma.magram am disertaciam dabrkolebebimainc didi brZolis Sedegad gadalaxa.Znelia isaubro imis Sesaxeb, Tu ramaiZula ioseb Jordania Tavisi axlad-SerTuli meuRliT da patara vaJiT avstraliaSigadasaxlebuliyo. magram SeiZlebadanamdvilebiT iTqvas, rom am `eqsperimentma~gaamarTla. ioseb Jordanias niWsufro farTo gasaqani mieca. misma Sromismoyvareobammraval winaRobas gadaabija(igi da misi meuRle musikis gakveTilebiTacavsebdnen dasawyisSi Tavis mwir biujets) daramdenime weliwadSi mas ukve ms<strong>of</strong>lioswamyvan eTnomusikologebs Soris vxedavT.ioseb Jordanias miRebuli aqvs inglisisa(da aseve avstraliis) ded<strong>of</strong>lis elisabedmeoris `saukunis medali~ avstraliis sazogadoebisganviTarebaSi Setanili wvlilisaTvis~.dReisaTvis ioseb Jordanias asze metisamecniero naSromi, sami wigni da mravalisamecniero Tu popularuli statia ekuTvnis.igi intensiurad monawileobs (zogjermeuRlesTan erTadac) ms<strong>of</strong>lios sxvadasxvakuTxeSi gamarTul samecniero konferenciebSida xSirad vxedavT am ukanasknelTaorganizatorebs Soris. gansakuTrebiT didiamis Rvawli xalxuri mravalxmianobisadmimiZRvnil samecniero forumTaorganizebaSi, romelTa Soris, aRsaniSnaviaTbilisis tradiciuli mravalxmianobiskvlevis saerTaSoriso simpoziumi.swored xalxuri mravalxmianobaa is fenomeni,romelic ioseb Jordanias sam-8


Soblos, saqarTvelos eTnikuri musikisyvelaze bunebrivi garemoa. marTlacda qar-Tul mravalxmianobas, Tavisi originalobiTada maRalganviTarebulobiT ms<strong>of</strong>lioSicnobils, unda eSva Tavis wiaRSi amfenomenis aseTi donis mkvlevari da eqsperti.batoni iosebi yovelTvis problemis gadaWrazeaorientirebuli. mas ar aSinebsproblemis masStabi, iseve, rogorc araSinebda Tbilisis cirkSi galiaSi Sesvlada vefxvebTan TamaSi. amasTan, miuxedavadimisa, rom batoni soso axalgazrdobaSiwarmatebiT werda fantastikur moTxrobebs,igi mkacrad wonis yovel faqts da frTxiladakowiwebs hipoTezas.qarTuli eTnomusikologiisaTvis metadmniSvnelovania misi wigni `tradiciuliqarTuli mravalxmianoba mravalxmian kulturaTasaerTaSoriso konteqstSi~, romelicavstraliaSi wasvlamde, 1989 welsgamoica da problemis sifarToviT, Teoriulikvlevis mravalmxriobiT da masStabiTdRemde analogi ar gaaCnia saqarTvelosmusikalur folkloristikaSi. swored amgamocemaSi dafiqsirda xalxuri mravalxmianobissxvadasxva xalxebSi genetikuriganpirobebulobis idea. dRes ioseb Jordaniasmosazreba imis Sesaxeb, rom mravalxmianobaadamianis fiziologiuri unariada ara _ drois ganmavlobaSi CamoyalibebuliCveva, ukve miRebuli Teoriaa samecnierowreebSi.aranakleb mniSvnelovania ioseb Jordaniasukve avstraliaSi moRvaweobis dros,2006 wels gamocemuli wigni `vin dasvapirveli SekiTxva? adamianuri sagundo sim-Reris, azrovnebis, enisa da metyvelebissaTaveebi~, sadac ms<strong>of</strong>lio mravalxmianobiskeraTa farTo analizis fonze warmodgeniliasafuZvliani Teoria erTze metxmaSi mReris da dakvris fenomenis warmoSobisSesaxeb. amJamad portugaliaSigamocemis procesSia ioseb Jordanias axaliwigni `sagundo simRera adamianis kulturasada evoluciaSi~. sazogadod, <strong>bolo</strong>dros batoni iosebi gansakuTrebuladaadainteresebuli adamianis genezisis zogadanTropologiurisakiTxiT _ da aramartomusikaluri TvalTaxedviT.vulocavT pr<strong>of</strong>esor ioseb Jordaniasms<strong>of</strong>lio aRiarebas da vusurvebT kvlavacRirseulad warmoeCinos ms<strong>of</strong>lio asparezzeqarTuli musikalur-saSemsruleblo dasamecniero kultura.erTi qarTuli folkloruli ansambli`jvarulvaruli~vaJTa folkloruli ansambli `jvaruli~2007 wlis Semodgomaze Seiqmna. mis SemadgenlobaSiTxuTmetamde moxeve axalgazrdaa,tradiciuli moxeuri ojaxebidan. maTiumetesoba studentebi da magistrantebiarian da droebiT TbilisSi cxovroben,zogi ki stefamwmindis raionidan specialuradacCamodis repeticiebisTvis. ansamblseTnomusikologi, qalTa folklorulansambl `mzeTamzes~ wevri, folklorissaxelmwifo centris musikis mimarTulebisxelmZRvaneli, mTis folklorismkvlevari nana valiSvili xelmZRvanelobs.`jvarulis~ Seqmna moxeuri samusik<strong>of</strong>olkloris tradiciebis y<strong>of</strong>idan gaqrobissaSiSroebam ganapiroba. dRes xevSi, praqtikulad,aRaravin mReris moxeur sakultosaferxulo,Sromis Tu sufrul simRerebs.maTi sakmaod mcire raodenoba mxolod arqivebSidaculma saeqspedicio Canawerebmada TiTo-orola sanoto nimuSma Semogvinaxa.is ki, rac <strong>bolo</strong> periodSi qarTul sakoncertoestradaze `mTis simRerebad~ moixsenieba,sinamdvileSi erTferovani Tanamedrovesaavtoro simRerebia. drom moitana da,RvTis madliT, gamoCndnen axalgazrdebi,romlebmac sruliad uangarod mohkidesxeli moxeuri simRerebis aRdgena-gacocxlebissaSviliSvilo saqmes. Rirseuli vaJkacebiarian, erTgulebi da Sromismoyvareni,gamorCeulni vaJkacuri bunebiT, samSoblosada winaprebis siyvaruliT, simRera-galobissiyvaruliT...`jvaruli~, upirveles yovlisa, yurad-Rebas imsaxurebs auTentikurobisa da tradiciismemkvidreobiTobis mxriv. mTavariTavisebureba, rac ansamblsa da mis wevrebsgamoarCevs, isaa, rom arc erTs ar aqvs musiTamaz gabisonia9


kaluri ganaTleba. SeiZleba iTqvas, esfaqtori sasikeTodac ki aisaxeba ansamblissaSemsruleblo stilsa da maneraze, romelicmTlianad xalxur tradiciebsemyareba. simRerebis Seswavlis processa daSesrulebis Taviseburebebze aSkaradmoqmedebs genetikuri faqtori: esaxalgazrdebi qveSecneulad matarebelniarian TavianT winaparTagan genetikuradgadmocemuli kodisa Tu muxtisa; isiniyovelwuTierad xevis samyaroTisazrdooben da simRerebsac winaparTagan _Zveli Canawerebidan swavloben. amCanawerebma ki xevisTvis damaxasiaTebeliTaviseburi Sesrulebis manera Semogvinaxa,rac axalgazrdebma zedmiwevniT kargad gai-Tavises. amitomac, SeiZleba, pirveli mosmenisasucnaurad mogveCvenos maT mier tradiciulimaneriT, xalxur kiloSi SesrulebulisimRerebi.ansambls uZvelesi sakulto-saritualosimReris saxeli ewoda: `jvaruli~ <strong>bolo</strong>samoci-samocdaaTi welia, xevis cocxaliy<strong>of</strong>idan gaqra da aRar imRereba.2008 wlis 30 aprils ansambli `jvaruli~pirvelad warsdga soliduri auditoriiswinaSe. es gaxldaT saxelmwifo konservatoriisada tradiciuli mravalxmianobiskvlevis saerTaSoriso centris mierkonservatoriis didi darbazis foieSigamarTuli fonografis lilvakebidan aRdgeniliuZvelesi Canawerebis proeqtis _`xmebi warsulidan~ _ prezentacia. sworedes Canawerebi iqca ansamblis SemoqmedebiTstimulad da ZiriTadi repertuaris wyarod.amas garda, maT repertuarSiTbilisis saxelmwifo konservatoriis fonoarqivSidaculi moxeuri xalxurisimRerebicaa. gansakuTrebul SemTxvevaSiansambli simRerebis im variantebsac aRadgens,romelTa mxolod sanoto CanawerebiaSemorCenili.`jvaruli~ 2008 wlis seqtemberSi monawileobdatradiciuli mravalxmianobiskvlevis IV saerTaSoriso simpoziumis koncertebSi,erTi wlis Semdeg _ baTumSigamarTul tradiciuli xalxuri da saeklesiomusikis konferenciasa dafestivalSi. gasul wels `jvaruli~, rogorcvaJTa regionuli axalgazrduli ansambli,qalTa folklorul ansambl`naninasTan~ erTad (xelmZRvaneli Tea kasaburi),miwveuli iyo latviaSi, burdonulimravalxmianobis saerTaSoriso festivalze_ `baltika-2009~. am festivalSi `jvarulis~monawileobas istoriuli faqtis mniSvnelobachqonda, radgan es iyo zogadad10pirveli precedenti moxeuri musikalurfolklorulitradiciebis saerTaSorisoasparezze gatanisa.2009 wlis maisSi `jvarulma~ pirvelikompaqturi albomi gamosca.britanuligundi„maspinZelimaspinZeli“s<strong>of</strong>io kotrikaZeqarTuli simReris ucxoeliSemsruleblebibritanuli gundi `maspinZeli~ ukve 10welia qarTuli xalxuri simRerebis erTguliSemsrulebelia.ansamblis Seqmnisa da SemoqmedebiTimoRvaweobis Sesaxeb mogviTxroben `maspin-Zlis~ amJamindeli xelmZRvanelebi TamTaTurmaniZeda mark Tomasi.T.T. pirvelad ingliselebis qarTulisimRera tradiciuli mravalxmianobis mesamesaerTaSoriso simpoziumze 2006 welsmovismine TbilisSi. maSin me Cems parizulgund „irinolasTan“ erTad viyavi CamosulisaqarTveloSi. Cven or gunds erT dResmouwia konservatoriaSi koncertis Catareba.koncertis Semdeg erTmaneTs veRar davSordiTda simRera ukve sxvagan, sufris gar-Semo gavagrZeleT.saidan daiwyo qarTuli folklorisadmiinteresi did britaneTSi?80-ian wlebSi inglisSi mniSvnelovanimoZraoba daiwyo, romlis Sinaarsi iyo xalxisfarTo masebis dabruneba simRerasTan.Camoyalibda moyvarulTa mravali gundi,sadac yvelas SeeZlo emRera, ganurCevladasakisa, xmisa da, zogadad, musikaluri monacemebisa.am gundebis repertuarSi xSiradms<strong>of</strong>lios sxvadasxva kuTxis simRerac Sedioda.90-iani wlebis dasawyisSi saqarTvelosbritaneTis ramdenime mniSvnelovani Teatralurijgufi stumrebia da Sin qarTvelebismravalxmianobiTa da stumarTmoyvareobiTmoxibluli dabrunebulan. 1994 wels uels-Si arsebul saSemsruleblo kvlevis centrs


ediSer garayaniZe da ioseb (soso) Jordaniamiuwvevia britaneTSi. am ori maswavleblisstumrobam da maT mier Catarebulma qar-Tuli simReris gakveTilebma uamravi xalximiizida Turme.1996 wels britaneTs ediSer garayaniZesTanerTad ukve “mTiebic” estumra. qar-Tuli folklorisadmi interesi sul ufroda ufro gaizarda.ediSers, rogorc Cans, kargad ugrZvnia,ra sWirdebodaT maSin britanelebs dacdilobda, qarTuli simRera maTTvis SedarebiTxelmisawvdomi gaexada. mis mier notebzexeliT dawerili simRerebi dResacZalian mniSvnelovani da Zvirfasia “maspin-Zelis” repertuarSi. batoni ediSeris gardacvalebisSemdeg, misma erT-erTma ingliselmamegobarma, musikosma helen CadvikmalondonSi qarTuli gundis daarseba gadawyvita.ramdenime TveSi es gundi ukve pirvelsaqvelmoqmedo koncerts marTavdalondonis erT-erT taZarSi.gundi mTlianad ucxoelebisgan Sedgeboda.erTaderTi qarTveli qeTevan kalandaZeiyo. swored mas SeurCevia gundisTvissaxeli _ “maspinZeli”. am saxeliT dResacZalian amayoben gundis wevrebi da qarTvelistumrebis kargad daxvedras cdilobenyovelTvis. stumrebis Sesaxeb ki cota mogvianebiTmogaxsenebT.xelmZRvanelebigunds ukve ramdenime xelmZRvaneli hyavda:helen Cadviki, venis menli, sali devisi,lusi gibsoni, jef bartoni. TiToeulmamaTganma Tavisi wvlili Seitana gundisganviTarebaSi da sakuTari SesaZleblobebisada gemovnebis mixedviT waiyvana gundi.gasuli agvistodan ki me da mark TomasivcdilobT, Cveneburad waviyvanoT “maspin-Zelis” saqme.m. T. _ rogor gavxdi “maspinZelis” wevri?roca Cemi meuRle “maspinZelis” koncertzewavida pirvelad, gadawyvita, romqarTuli simRerebi TviTonac unda emRera.aRmoCnda rom koncertis Semdeg pirvelirepeticia Cems dabadebis dRes emTxveoda.ra unda eqna? Zalian undoda repeticiazedaswreba. ufiqria, erTi gasroliT orkurdRels movklavo da dabadebis dRissaCuqrad “maspinZelis” repeticiaze daswrebamomiwyo. rogorc Semdeg gavarkvie,axalbeda wevrebisTvis pirveli repeticiaufaso y<strong>of</strong>ila, anu Cems meuRles Cemidabadebis dRisTvis xarji ar hqonia. magramra uWirs? – mTavari isaa, rom xuTi wlis11Semdeg orive isev gundis aqtiuri wevrebivarT. is ki ara, am ramdenime Tvis win, gundisTanaxelmZRvaneli gavxdi TamTasTanerTad. ase rom, dabadebis dRis saCuqariurigo ar aRmoCnda.ratom maincdamainc qarTuli simRera?me vasruleb qarTul xalxur simRerebs,radganac miyvars am simRerebis gamomxatvelobiTimanera, aratemperirebuli harmoniada im xalxTan mRera, vinc am sim-Rerebis Semdeg cota xanSi megobrebi xdebian.nadurebTan saocar Sinagan kavSirsvgrZnob, miyvars sufruli simRerebisxalisiani toni (melanqoliurebic sakmaodxalisianad JReren) da sagaloblebis siZliereda silamaze. CemTvis qarTuli simReraaris mTeli sxeuliT samReri da aRsaqmeliram. rogorc ucxoelisTvis, simReris sityvebsCemTvis SedarebiT naklebi mniSvnelobaaqvs, vidre musikas, Tumca teqstebissworad gamoTqmas did yuradRebas vaqcev.msiamovnebs roca simRerebis mosmenisdros vcdilob daviWiro da gavimeoro saqarTvelossxva da sxva kuTxis simRerisaTvisdamaxasiaTebeli toni. magram es arniSnavs imas, rom me fsevdo-qarTvelobamsurs. es xom sasacilo iqneba. me evropelicar var, var axalzelandieli da kmay<strong>of</strong>ilivar kidec amiT. magram, Cemi azriT,mTeli Tavgadasavalia qarTuli simRerisSeswavla, misi xmovanebis, tembris, tonalobisada esTetikis gamokvleva. es musikaluriTavgadasavali Cems yoveldRiur cxovrebasmaSorebs da Zalian sasiamovnoa. imxalxTan mRera, vinc giyvars, sulis sazrdoa_ SemakavSirebeli da amamaRlebeli. isrom uamravi qarTuli simRera sufrasukavSirdeba, raRa Tqma unda yvelafers gviiolebs!T.T. `maspinZeli” Ria sazogadoebis tipisgundia. zustad ramdeni wevria, albaT,aravin icis. mecadineobebze ocdaaTamdeadamiani modis xolme. vikribebiT TveSi


aqamde gunds qarTveli xelmZRvaneli arhyolia, axla ki saqme sxvagvaradaa, me xomaq var. axla meti mogveTxoveba. vcdilob,nel-nela iswavlon sxvadasxva kuTxissimReris garCeva, maTi Taviseburebebi da xasiaTi.erTxel, 4 saaTiT. ufro xSiri mecadineobaar xerxdeba, radgan “maspinZelis” wevrTadidi umravlesoba londonidan sakmaodSors cxovrobs.am gundSi tradiciulad, zeda xmebs qalebimRerian, bans _ mamakacebi. zeda xmebsumravles SemTxvevaSi ramdenime qali erTadmReris.rogorc zemoT mogaxseneT, “maspinZelis”tipis moyvarulTa gundebis principiiseTia, rom gundSi yvelas SeuZlia gawevrianeba,aq aravin amowmebs msurvelis musikalurmonacemebs. TiTqmis yvela repeticiazemodis vinme axali.SemdegSi zogs moswons da rCeba gundSi,zogic _ rogorc mova, iseve SeumCnevladgaqreba xolme. mokled, “maspinZelSi” sim-Rera yvelas SeuZlia. adamianuri TvalsazrisiT,es Zalian kargia, magrampr<strong>of</strong>esiuli kuTxiT _ friad aradamakmay<strong>of</strong>ilebeli.piradad me, simRera, safrangeTSi romwavedi, maSin daviwye. 2000 wlidan parizSiarsebuli qalTa gundis `irinolas” wevrigaxldiT. 2007 wlidan ki londonSi gadmovedisacxovreblad da mogvianebiT `maspinZelSi”daviwye simRera. Sesabamisad,ucxoelebis qarTul simReras miCveuli varda, albaT, maTi Secdomebisa da TaviseburiqarTulis mimarTac SedarebiT Semwynarebeli.gundi ukve 10 wlis istorias iTvlis,saqarTveloSi ramdenjermea namy<strong>of</strong>i, britaneTSicuamravi qarTveli stumari momReral-maswavlebelihyolia, amitom mgonia,rom unda Candes gansxvaveba 10 wliswinandel namRersa da dRevandels Soris.cxadia, ucxoelebs aravin mosTxovs, qarTvelebiviTimRereTo da TviTonac ar surTviTom qarTveloba. magram winsvla dagundis metad gamococxleba xom maincSeiZleba?!Seswavlis meTodi`maspinZelis” repertuari sakmaod STambeWdavia.10 wlis ganmavlobaSi bevri sim-Rera dagrovda, zogi notebidan naswavli,zogi sxvadasxva Canaweridan, bevric qarTvelimaswavleblebisgan. rogorc aRvniSne,britaneTSi stumrad sxvadasxva dros iyvnen:ediSer garayaniZe, gigi garayaniZe, “mTiebi”,soso Jordania, ansambli “mzeTamze”, “nanina”,gundi “anCisxati”, “basiani”, “Savnabada”...SarSandeli weli gamorCeuli iyostumrianobiT. malxaz erqvaniZe, gigi garayaniZe,giorgi donaZe, nana mJavanaZe, anzorerqomaiSvili, daTo cincaZe.yvela maswavlebels CvenTvis axalisimRera moaqvs. Seswavla ZiriTadad zepiradxdeba, rac cotaTi uWirT notebs miCveulucxoelebs. magram vcdilobT, sworaddavimaxsovroT, audio Canawerebic gavake-ToT, rom Semdeg ukve Cven TiTon vimuSaoTimave simRerebze.amJamad SarSan naswavli simRerebis gamyarebasada sakoncertod momzadebas vcdilobT.gagecinebaT, magram yovel repeticiasqarTuli xmovnebis gamoTqmiT viwyebT, jerTqmiT, mere simReriT. vidre romelime sim-Reraze muSaobas SevudgebiT, jer zogadad“xmis amoRebaze” vmuSaobT. vcdilobT, viswavloT,Seni xma sxvas rogor gaagono, romsaTqmeli iTqvas da amas arc yvirili das-Wirdes da arc sxeulis gansakuTrebulimobilizeba. mokled, anbansac vswavlobT da“vefxistyaosansac” _ erTdroulad.weliwadSi orjer vmarTavT saqvelmoqmedokoncertebs. mciredi SemowirulobasaqarTveloSi igzavneba xolme.momavlis gegmebiCvenTvis momavlis mTavari gegma 2010wlis oqtomberSi, saqarTveloSi mravalxmianobissaerTaSoriso simpoziumze monawileobismiRebaa. CemTvis da markisTvis, rogorcgundis axali xelmZRvanelebisTvis, esdidi pasuxismgeblobaa. “maspinZels”, iseve,rogorc nebismier sxva ucxoelebisgan Semdgargunds, cxadia, saqarTveloSi yovel-Tvis Zalian Tbilad xvdebian. qarTvelebsbavSvebiviT gvixaria xolme vinme sxva erisSvili qarTulad Tu or sityvas gvetyvis.12


Tu simRerac daiwyo, maSin xom gulSi vikravTda Zalian vaqebT.me da marks ki gvinda es qeba damsaxurebuliiyos.ukve davgegmeT 2-3 dRiani damatebiTimecadineobebi maTTvis, vinc saqarTveloSiwamosvlas fiqrobs da vcdilobT kidev ufrometad Sevagulianod momRerlebi. imedigvaqvs, rom oqtomberSi, TbilisSi, `maspin-Zeli” TiTonac gaixarebs da qarTvel msmenelsacasiamovnebs.TamTa TurmaniZelondoni, didi britaneTiucxoelebi qarTuli folkloris SesaxebinterviupolovalehosTan2010 wlis 22-26 marts Tbilisis v.sarajiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifokonservatorias estumra espanelikompozitori da eTnomusikologi polo valeho,romelic dainteresebulia qarTulimravalxmianobis kvleviT, aqtiurad TanamSromlobsmravalxmianobis kvlevis saer-TaSoriso centrTan da Cveni simpoziumebismudmivi monawilea. vfiqrobT, sainteresoamisi mosazrebebi qarTuli musikalurifolkloris Sesaxeb da gTavazobT masTanintervius, romelic Caiwera mravalxmianobiscentris specialistma maka xarZianma.m.x. didi madloba Tqveni stumrobisa dasaintereso leqciebisTvis, da zogadad,Tqveni damokidebulebisaTvis qarTulixalxuri xuri musikis mimarT.rogor Sedga Tqveni nacnoboba qarTulxalxur xur musikasTan da rogori iyo Tqvenipirveli STabeWdileba?p.v. studentobis dros munxenSi musikalurmaRaziaSi, sadac veZebdi debiusis `peleassada melisandas~, erTma simReramdamainteresa da SeviZine firfita. es iyoansambl “rusTavis” kompaqturi diski; ammusikam Zalian momxibla, dro da dro vusmendixolme, mere ki Sevinaxe, vinaidan imperiodSi daviwye afrikaSi mogzauroba.Semdeg, rodesac pirvelad Camovedi saqarTveloSida simpoziumze warmovadgine afrikaSigatarebuli 18 wlis Sromis Sedegi,aq cocxali SesrulebiT movismine qarTuli13musika, ramac udidesi STabeWdileba moaxdinaCemze. simha aromTan erTad vusmendi davuziarebdi Cems STabeWdilebebs, komentarebsvakeTebdi am musikaze, mis simdidreze,enaze, originalobaze, sirTuleze. afrikisSemdeg es iyo Cemi pirveli STabeWdileba,rac bunebrivad gadaizarda kvlevaSi,romelic axlac mimdinareobs.m.x. aisaxa Tu ara qarTuli mraval-xmianobis romelime Tviseba Tqvens musi-kalur kompoziciebSi?p.v. espanuri qalTa gundisTvis SarSanSeqmnil erT vokalur kompoziciaSi, romelicjer ar Sesrulebula, Tavi movuyareyvela STabeWdilebas, romelic qarTulimravalxmianobisagan mimiRia. Cems kompoziciebSiaSkarad Cans afrikuli musikisgavlena, magram ar minda Sevqmna raRackliSe, radgan es qarTuli musikaa. CemsnawarmoebebSi gamoviyene qarTuli musikisaraerTi nimuSis gaanalizebis SedegadmiRebuli harmoniuli STabeWdilebebi, magramver ityviT, rom es qarTuli musikaa,Tumca me ganvicade misi zemoqmedeba. magaliTad,teqnikurad rogor unda gadaxvideerTi bgeridan meoreze intervaluri naxtomisgareSe. qarTuli musikidan aviRe samxmas Soris urTierTkavSiric.m.x. rogorc viciT, Tqven kompozitoriiyaviT da mere airCieT eTnomusikologia. esrogor moxda?p.v. arasdros mindoda eTnomusikologoba,magram gavxdi. bavSvobaSi vfiqrobdi, rommusika iyo raRac uzarmazari, Tu gindodaimRerebdi, Tu gindoda daukravdi da a.S.Cems pr<strong>of</strong>esiaSi rTulia erTi ramis gamokveTa.vaRiareb, rom ufro koncentrirebulivar kvlevasa da musikalur ganaTlebaze.


vmuSaob bavSvebTan, pedagogebTan, momwonses urTierTobebi, magram, ras viyeneb? raTqma unda, amas amaod ar vakeTeb. yvela esdisciplina dakavSirebulia tradiciebTan.me viyeneb tradiciebs musikis Sesaqmnelad,kvlevisaTvis da swavlebisaTvis. magramkoncentrirebuli var kvlevaze.m.x. ra saxis musikakaluri kvlevis Catare-bas apirebT qarTul musikaSi?p.v. es Zalian rTuli SekiTxvaa. qarTulmravalxmianobas aqvs unikaluri ena, rodesacam musikas vusmenT, vgrZnobT masTansiaxloves da amavdroulad, is Sorsaa Cvengan;es paradoqsia. rodesac ismen afrikulmusikas, ici rom is afrikulia, magram rodesac`basianma” espaneTSi imRera `mraval-Jamieri”, auditoria ver mixvda, Tu saidaniyo es musika. vfiqrob, rom mdidari harmoniada is, Tu rogoraa akordebi erTmaneT-Tan dakavSirebuli, ganapirobebs qarTulimravlxmianobis originalobas. Cven pirvelnabijebs vdagamT (mravlobiT ricxvSivsaubrob, vinaidan me da simha aromi erTadvmuSaobT da erTmaneTs vuziarebT azrebs),vcdilobT gavigoT, ra xdeba saqarTveloSi.gansakuTrebiT gvainteresebs musikalurisistemebi. gvinda vicodeT, rogor arismusika agebuli, gansakuTrebiT sainteresoaqarTuli musikis harmonia. Cvenze didi STabeWdilebamoaxdina misma harmoniulmasintaqsma. magram, roca vcdilobT Seva-RwioT harmoniul struqturebSi, raTa movipovoTmeti informacia, vxvdebiT, rom igiyvela regionis saero da sasuliero musikaSigansxvavebulia. jerjerobiT Cven mxolodvcdilobT am sistemaSi SeRwevas.m.x. pirvel statiaSi Tqven ZiriTadyuradRebas amaxvilebT qarTuli xalxurisimRerebis musikalur struqturebze. api-rebT Tu ara Cveni folkloris Seswavlassocio-kulturul konteqstSi?p.v. marTalia, musikis socialuri konteqstisyvelaze mniSvnelovani aspeqtebigvexmareba sistemis gagebaSi, Tumca, Cven arCavuRrmavdiT istorias, vinaidan bevrikvlevaa Catarebuli da gamocemuli qarTuladda rusulad. amitom es Cvens interesebSiar Sedis. Cveni mizania SevaRwioTsistemaSi, romelic ufro universaluriada Cven SevZlebT, gavigoT, qarTulimusikis originalurobis es maxasiaTebeli.m.x. Tqven bevrs werT qarTul sasulieromusikaze. ra kavSirs xedavT qarTul saeroda sasuliero musikas Soris?p.v. Cven gvainteresebs, rogoria TiToeulimaTgani, radgan isini gadajaWvuliada gavlenas axdens erTmaneTze. rogorcCven gvesmis, es ganpirobebulia istoriiTada demografiuli cvalebadobiT. saqar-Tvelo xom evropuli istoriis bevriaspeqtis gzajvaredinia. musikaSi arisraRac, rasac Cven advilad vcnobT. magaliTad,dasavluri liturgiuli musikaerTi mosmeniTac icnoba. qarTuli ki bevrupasuxo kiTxvas warmoSobs. amas arTulebsisic, rom notirebul krebulebSi arasdrosici zustad, Tu sad aris namdvili, avTenturi,originaluri musika, radganac zogierTinimuSi SesaZloa arasworad iyosgaSifruli, zogierTi – aranJirebuli daa.S. es muSaobas arTulebs, magram CvenvapirebT gamoviyenoT yvela is masala, romelicufro erTgvarovani Cans. SemdgomSi,rodesac saqarTveloSi CamovalT ara simpoziumzedasaswrebad, gvinda wavideT, vTqvaT,samegrelos romelime s<strong>of</strong>elSi, davrCeT iq2 Tve, vekontaqtoT adgilobriv mosaxleobasda SevecadoT, gavigoT yvelaferi amregionis Sesaxeb. radgan Cven gvainteresebs,vicodeT, axla ra xdeba s<strong>of</strong>lad. gvainteresebsis xalxi, romelic mReris da romelsacaxsovs tradicia. aseTi samuSaoCavatareT afrikaSi da igive gvWirdeba saqarTveloSi.m.x. didi madloba. geliT simpoziumze oq-tomberSi.p.v. gmadlobT Tqveni yuradRebisa da Cvenisaqmianobis mimarT interesisTvis. moxarulivar aseT SesaniSnav mkvlevrebTan Sexvedrisada gamocdialebis gaziarebis gamo.esaubra maka xarZiani14


mravalxmianisimRera estoneTSi(mokle mimoxilva)mravalxmianoba ms<strong>of</strong>lioSiZveli estonuri xalxuri simRerebi,romlebsac mkvlevrebi moixsenieben, rogorc`regilaul”, ZiriTadad monodiuria,zogjer Seicaven hetr<strong>of</strong>oniis elementebs.`regilaul” miekuTvneba e.w. `runul sim-Rerebs” _ finelebis, karelielebis, izorielebisada votebis uZveles baltiur-finurtradicias. `runuli simRerebis” (maTSoris “regilaulis”) struqturas aqvs bevrisaerTo Tviseba: isini emyareba kalevalasmetris mqone aliteraciul kuplets(troqauri tetrametri), teqsti ar qmnisstr<strong>of</strong>ebs, str<strong>of</strong>is erTi marcvali CveulebrivSeesabameba melodiis erT nots dasimRerebi sruldeba responsorulad –gundi imeorebs solistis namRer striqons.mravalxmiani `regilaul” gvxvdebaestoneTis or regionSi: orxmiani simRerabanis TanxlebiT _ samxreT estoneTSi da`setus” mravalxmiani tradicia _ samxreTaRmosavleT estoneTSi. banis TanxlebiTSesrulebuli orxmiani simReris kargadnacnobi nimuSebi saTaves iRebs 1877-1912 wwdan.maT Sorisaa gaSifruli saeqspediciomasala (aksel august borenius-lahteebkorva,august kiisi) da ramdenime fonoCanaweri (1912 vaisanen). gaSifruli cxrametivenimuSi gamoqveynda 1938 (1988). “setus”mravalxmiani simReris tradicia dRemdecocxalia.`setu” (adgilobriv dialeqtze `seto”)aris estonelebis patara eTnikuri jgufi,romelic cxovrobs ruseTis mosazRvrefskovis regionis peCoris raionSi. `setus”enaze – estonuris voru-setu dialeqti, romelzecdRes daxloebiT 5000 adamiani saubrobs,miekuTvneba finur-ugoruli enisfinur qvejgufs. danarCeni estonelebisgangansxvavebiT `setus” xalxi marTlmadi-15deblebi arian. `setus” xalxis tradiciulikultura bevri sxva komponentiTac gansxvavdebadanarCeni estonelebis kulturisgan.`setus” mravalxmiani simRera aSkarad ZalianZveli warmoSobisaa da simReris yvelaJanrisaTvisaa (Sromis, kalendaruli, saqorwilo,liriuli, epikuri simRerebi da a.S.)damaxasiaTebeli. am simRerebs umeteswiladqalebi asruleben.`setus” simRerebis tesitura Sedgebafunqcionalurad gasxvavebuli nawilebisgan:qveda, mTavari xmisgan (xalxuri terminologiiT`toro”), romelsac gundi heter<strong>of</strong>onuladasrulebs da zeda, meorexarisxovanixmisgan (`kilo”), romelsac asrulebssolo xma. `toro” xma Cveulebriv gabmuladda `lideris” melodiasTan monacvleobiTmeordeba. `kilos” xma, romelsac aqvs ufroSemlamazeblis funqcia, moZraobs gamis 2 an3 safexuriT maRla.arsebobs “kilos” agebis 3 principi: 1)silaburi bani zeda safexurze frazis <strong>bolo</strong>stonikaSi gadawyvetiT (mxolod erT-samnaxevartonze dafuZnebul uZveles simRerebSi);2) melodiis “harmoniuli riTmis”realizacia gamis zeda or an sam safexurze(rogorc Zvel, ise axal simRerebSi); 3)ZiriTad melodiasTan paraleluri terciebiTmoZraoba, rac periodulad TavsiCens str<strong>of</strong>is ganmavlobaSi (umetesad axaldiatonur simRerebSi).zogjer “toros” erT-erTi Semsrulebeliasrulebs sxvebTan SedarebiT dabal melodiurvariaciebs. eTnomusikologebi am xmasuwodeben “dabal toros”, ar arsebobs amxmis Sesabamisi folkloruli termini. “dabalitoros” dros “setus” simRerebis tesituraaRwevs funqcionalur samxmianSesrulebas, sadac Sua xmas mihyavs Ziri-Tadi melodia.dRes mravalxmiani simRera aris “setus”identurobis erT-erTi yvelaze mniSvnelovanisim<strong>bolo</strong>. aTwleulebis ganmavlobaSi“setus” eTnikuri TviTSegnebis amaRlebamgamoiwvia Zveli sasimRero tradiciisaRorZineba. momRerlebis bevri koleqtiviSedgeba axalgazrda da asakovani wevrebisgan,romlebic cdiloben cocxlad Seinar-Cunon mravalxmiani simReris tradicia.Tumca, unda vaRiaroT, rom “setus” sasim-Rero stilis uZvelesi da originaluri maxasiTeblebi/Tvisebebimainc ikargeba. Eescvlilebebi SeiniSneba rogorc Sesrulebisdros, ise tradiciis gadacemis xerxebSi.Jana par<strong>tla</strong>siasimusikisa da Teatris akademia, talini


literaturapar<strong>tla</strong>s, Jana. 2000. “setus” erTi-saminaxevartonebis kilos funqcionaluriurTierTkavSirebi (mraval-arxiani Canawerebisdistribuciuli anlizis safuZvelze; (estonurad).gamocemaSi Töid muusikateooria alalt I, ed. Mart Humal, EestiMuusikaakadeemia, Scripta Musicalia, 115 - 140, Tallinn [Summaryin English: 204 - 205].par<strong>tla</strong>s, Jana. 2001. “setus” mravlxmianisimRerebis melodiis riTmuli forma da kilouririTmi: (estonurad). gamocemaSi Regilaul – keel, muusika,poeetika, eds. Tiiu Jaago, Mari Sarv, Eesti Kirjandusmuusem, 117 -152, Tartu [Summary in English: 369 - 371].par<strong>tla</strong>s, Jana. 2006. “setus” xalxuri melodiebistipologiurisafuZvlebi (inglisurad). gamocemaSi individi dakoleqtivi tradiciul kulturaSi; Töid etnomusikoloogiaalalt 4, eds. Triinu Ojamaa, Andreas Kalkun, EestiKirjandusmuuseum, 19 - 38 (in English), 29 - 46 (in Estonian), Tartu.par<strong>tla</strong>s, Jana. 2006b. simetriuli kiloebi da monointervalurimravalxmianoba xalxur musikaSi:zogierTi paralelebi “setusa” da samxreT rusulxalxur simRerebs Soris; (estonurad).qarTuli kulturisa da mecnierebiskerebiivane javaxiSvilissaxelobis istoriisa daeTnologiis instituti16istoriisa da eTnologiis institutisaqarTveloSi erT-erTi uZvelesi samecnierodawesebulebaa. misi istoria 1917 wlidaniwyeba, rodesac n. maris iniciativiTTbilisSi daarsda istoriularqeologiuriinstituti. direqtori iyo n.mari. institutis TanamSromlebs Sorisiyvnen: eqvTime TayaiSvili (qarTveliistorikosi, Tbilisis saxelmwifounioversitetis erT-erTi damaarsebeli,udidesi sazogado moRvawe) da giorgiCubinaSvili (xelovnebaTmcodneobisfuZemdebeli saqarTveloSi).instituts pr<strong>of</strong>ilis cvlilebebTanerTad xSirad ecvleboda saxeli. n. marisgardacvalebis (1934 w.) Semdeg ewodeboda n.maris saxelobis enis, istoriisa da materialurikulturis instituti (enimki).enimkis mudmivi konsultanti brZandebodaivane javaxiSvili. institutis samecnieroproblematika moicavda kavkasiurTematikas. mis samuSao gegmebSi SediodaqarTveli xalxis politikuri da socialluriistoria, kulturis ZiriTadi sakiTxebi,eTnogenezi da kulturul-istoriulikavSiri wina aziis uZveles civilizaciebTan.instituti awyobda eqspediciebssaqarTvelos sxvadasxva regionSi, sadacmopovebuli mdidari savele eTnografiulimasalebis safuZvelze iqmneboda mniSvnelovanigamokvlevebi, romlebic qveyndebodaperiodul samecniero gamocemebSi: `enimkismoambe”, `masalebi saqarTvelosa da kavkasiisistoriisaTvis”.1941 wels enimki gaiyo or damoukidebelinstitutad _ enaTmecnierebisa da istoriis.am ukanasaknels ivane javaxiSvilisgardacvalebis Semdeg misi saxeli mieniWa.sxvadasxva dros es instituti moicavdaistoriis, arqeologiis, eTnografiis,filologiis, filos<strong>of</strong>iis, qarTulimusikaluri folklorisa da qarTuli medicinisistoriis gany<strong>of</strong>ilebebs. aq muSaobdnencnobili qarTveli mecnierebi: g. Citaia,v. bardaveliZe, al. robaqiZe, r. xaraZe,j. ruxaZe, T. oCiauri, m. abduSeliSvili dasxvebi.1945w. istoriis institutSi Camoyalibdamusikaluri folkloris gany<strong>of</strong>ileba,romlis xelmZRvanelad dainiSna dimitriarayiSvili (1873-1953) _ pr<strong>of</strong>esori,xelovnebaTmcodneobis doqtori, kompozitori,musikaTmcodne-eTnografi, saqarTveloSimusikaluri folkloristikis fuZemdebeli.istoriis institutSi musikalurifolkloris Seswavlas safuZveli momzadebulihqonda iv. javaxiSvilis mier misinaSromiT `qarTuli musikis istoriis Ziri-Tadi sakiTxebi~ (1938). es gany<strong>of</strong>ileba aqtiuradmuSaobda qarTuli xalxurimusikaluri Semoqmedebis Seswavlaze (miuxedavadomis Semdgomi wlebis sirTuleebisa).mis TanamSromlebad mowveulebi iyvnenmusikosi-mecnierebi Tbilisis v. sarajiSvilissaxelobis saxelmwifo konservatoriidan:pr<strong>of</strong>. grigol CxikvaZe, SalvaaslaniSvili, boris gulisaSvili, vladimeraxobaZe, Tamar mamalaZe. daiwyo aspirantebismomzadebac. swored am institutSi daicvadisertacia saqarTveloSi musikis Teoriismecnierebis fuZemdebelma S. aslaniSvilma.mzaddeboda axali kadrebi istorikoseTnografebisa,romelTac musikaluriganaTlebac hqondaT miRebuli.1960-ani wlebidan safuZveli Caeyara musikalurifolkloris eTnografiuli meTodebiTSeswavlas. kerZod, g. Citaias mierSemuSavebuli kompleqsur-intensiuri meTodiT,musikaluri folklori ganixilebodaara rogorc mxolod mxatvruli movlena,aramed rogorc y<strong>of</strong>is movlena, rogorc


tradiciuli – y<strong>of</strong>iTi kulturis Semadgenelinawili. garda amisa, yuradRebadaeTmo musikaluri azrovnebis ganviTarebisadrindel safexurebs, musikalurifuZe enis da misi dialeqtebad diferenciaciisprocess (n. maisuraZe), xalxuri sakravebiganxilul iqna rogorc tradiciuliy<strong>of</strong>iTi kulturis elementi, gamoy<strong>of</strong>iliqna calkeul sakravTa ganviTarebis etapebi(m. SilakaZe).1994w. institutSi Camoyalibdasainstituto saproblemo jgufi n. maisuraZisxelmZRvanelobiT. am jgufSi momu-Save mecnierTa (q. nakaSiZe, q. WiTanava, a.petriaSvili, n. bedoSvili, g. sulaberiZe).gamokvlevebi moicavda qarTuli musikalurifolkloris calkeul sferoebs(saweso simRerebi, megruli musikaluri dialeqti,aRmosavleT saqarTvelos mTiswineTismusikaluri kultura, inovaciebixalxur musikalur SemoqmedebaSi) da emyarebodasavele masalas, romelicikribeboda eqspediciebisa Tu individualurimivlinebebis dros.institutis cxovrebaSi mniSvnelovanimovlena iyo saqarTvelos istoriis narkvevebisrvatomeulis gamocema (1971-1980ww),saqarTvelos istoriul eTnografiuli a<strong>tla</strong>sis(masalebi) ramdenime nakveTis gamocema.institutSi regularulad tardebodayovelwliuri samecniero sesiebi dakonferenciebi. instituts hqonda urTier-Toba sazRvargareTis samecniero centreb-Tan, arqivebTan da muzeumebTan. qarTvelologiissxvadasxva problemebiTdainteresebul mkvlevrebs, maT SoriseTnomusikologebs (aSS, holandia, iaponia,bulgareTi) konsultaciebs uwevdneninstitutis TanamSromlebi.2006 wlidan instituts ewodeba iv.javaxiSvilis istoriisa da eTnologiisinstituti. amJamad masSi funqcionirebs 5gany<strong>of</strong>ileba: 1. saqarTvelos eTnografiis;2. kavkasiis eTnografiis; 3. axali dauaxlesi istoriis; 4. Sua saukuneebissaqarTvelos istoriisa dawyaroTmcodneobis; 5. Zveli ms<strong>of</strong>liosistoriis. aRar aris bevri Zveli datradiciuli mimarTuleba, maT SoriseTnomusikologia.institutSi aris musikalur-eTnografiuliarqivi, sadac daculia misi yveladrois TanamSromlis xelnaweri Sromebi(zogierTi maTgani mogvianebiT gamoaqveynesavtorebma), fonografis lilvakebze da magnit<strong>of</strong>onislentze Cawerili fonomasala17da notebze gadatanili masalebi.fonografis lilvakebze Cawerili masalavenis fonogram-arqivisa da saqarTveloskulturis, ZeglTa dacvisa da sportissaministros mxardaWeriT 2007 wels gamoicakompaqtdiskebze.arqivSi daculi musikaluri masala,savele dRiurebi da gamouqveynebeli xelnaweriSromebi warmoadgens saganZurs, romelicmovlasa da dacvas saWiroebs.manana SilakaZedamowmebuli wyaroebi da literatura1. iv. javaxiSvilis sax. istoriisa da eTnologiisinstitutis musikaluri eTnografiis arqivi.2. g. meliqiSvili, q. T<strong>of</strong>uriZe, T. miqelaZe, v.iToniSvili, o. Jordania, a. avaliani, n. rodonaia, iv.javaxiSvilis saxelobis istoriis, arqeologiisa daeTnografiis instituti, Tbilisi: mecniereba, 1988.3. g. Citaia, dimitri arayiSvilis cxovreba damoRvaweoba // Sromebi 5 tomad, V, Tb., 2001, gv. 19-29.4. p. xuWua, dimitri arayiSvili, Tb., 1980.5. iv. javaxiSvili, qarTuli musikis istoriisZiriTadi sakiTxebi, Tb., 1938.qarTuli simReris moamageebilevanabaSiZe(1957-2009)levan abaSiZem _ qarTuli foklorisWeSmaritma gulSematkivarma, faqtobrivad,mTeli Tavisi cxovreba qarTl-kaxur musikalurfolklors daukavSira. man adreulasakSi mokida xeli aRmosavleTis baris sim-Rerebis miviwyebuli da naklebad cnobilivariantebis moZiebas, aRdgenasa dapopularizacias. swored am mizniT, 1986wels sruliad axalgazrda levan abaSiZems<strong>of</strong>el winandalSi Camoayaliba folkloruliansambli `winandali~. enTuziazmzeSeqmnilma am patara ansamblma ori aTeuliwlis manZilze saqarTveloSi da mis farglebsgareT sayovelTao aRiareba da xalxissiyvaruli moipova. lomis wili am warmatebaSiswored levan abaSiZes miuZRvis.ansamblma imogzaura ms<strong>of</strong>lios mravalqveyanaSi _ aziaSi, evropasa da amerikaSi. ary<strong>of</strong>ila festivali, sadac `winandals~jildo ar mieRos, magram warmatebis pikimainc didi britaneTi iyo: uelsis saer


TaSoriso folkloris festivalze levanabaSiZis xelmZRvanelobiT ansamblma pirveliadgili da umaRlesi jildo daimsaxura.levan abaSiZes megobroba da SemoqmedebiTiurTierToba akavSirebda qarTulifolkloris iseT gulSematkivrebTan, rogorebiciyvnen: kukuri WoxoneliZe, anzorerqomaiSvili, gomar sixaruliZe. sworedmaTi TxovniT gadawyvita, Seeqmna bavSvTaansambli `patara kaxi~, romelic, SeiZlebaiTqvas, iyo misi moRvaweobis gvirgvini.ansamblSi miRebis msurvelTa ricxvi imdenaddidi aRmoCnda, rom saWiro gaxda misisam Taobad gay<strong>of</strong>a. amgvarad, levan abaSiZemqarTul folklors aTeulobiT axalgazrdaaziara, romlebic, Tavis mxriv qarTulifolkloris kidev bevr gulSematkivarsaRzrdian.qarTuliferxulebi(aRmosavleT saqarTvelo)guram urCuxiSvilixalxuri simRera y<strong>of</strong>aSi18mecnierebaSi ferxuli aRiarebuliagansakuTrebul Janrad, romlis fesvebiSoreul warsulSi ikargeba. rogorc varaudoben,ferxuli warmarTul religiur qmedebaSiunda Casaxuliyo. ferxuli sinkertuliJanria da masSi daunawevreblad arsebobsxelovnebis sami dargi: musika, poeziada qoreografia.qarTul musikalur folkloristikaSiferxulebis Sesaxeb araerTi sainteresomosazrebaa gamoTqmuli. zogi varaudiT,saferxulo simRerebis intonaciuri formulebi,melodiis tipi, Sromis simRerebTanda tirilebTan erTad, qarTuli musikalurifuZe-enis safuZveli unda y<strong>of</strong>iliyo.Cvenamde moRweuli cnobebis mixedviT,ferxuli mTel saqarTveloSi arsebobda,Tumca dRes, saferxulo Sesrulebis tradiciabevr kuTxeSi daikarga. am TvalsazrisiT,gansakuTrebiT dasafasebeliasvaneTi, sadac dRemde simRerebis didi nawiliswored ferxulad sruldeba. sapirispirosuraTia qarTlsa da kaxeTSi,sadac, musikaluri monacemebis gaTvaliswinebiT,uwin uamravi saxis saferxuli undaarsebuliyo, Tumca dReisaTvis mxolod ramdenimessacekvao moZraobaa Cawerili.arsebobs rogorc mxolod mamakacTa(`lemCili~), ise mxolod qalTa ferxulebi(`iavnana~). amasTanave, sakmaod didi raodenobaferxulebisa (`JuJuna~, `dala kojasxelRvaJale~) Sereulad _ anu mamakacTa daqalTa mier erToblivadac sruldeba.saferxuloebis didi nawilidakavSirebulia saweso, sakulto qmedebas-Tan. swored am tipisaa aRmosavleT saqar-Tvelos mTianeTSi gavrcelebuli `ferxisa~(xevsureTSi _ `ferxisuli~), romelic xatobisaucilebeli nawilia. `ferxisa~ sruldebodarogorc ferxulad, ise salocavisgarSemovlis drosa da gzaSi _ mTissalocavidan baris salocavisken daSvebisas.am sakmaod did manZilze svlas Tan axlda`ferxisas~ mRerac. Sesabamisad, misi xangr-Zlivoba SesaZloa, saaTze metic y<strong>of</strong>iliyo.`ferxisas~ teqsti ZiriTadad miTologiurian sagmiro Sinaarsisaa. am simReris xevsuruli,fSauri da gudamayruli variantebierTmaneTis msgavsia. `ferxisa~ umetes Sem-TxvevaSi orxmiania, garda mTiuleTisa,sadac is sam xmad iTqmis. iseve, rogorcsaqarTveloSi arsebuli yvela saferxulo,`ferxisac~ orpirulad sruldeba. meoregundi pirvelis sityvebs imeorebs.aRmosavleT saqarTvelos mTis didnawilSi qorwilSi aucileblad sruldebodasimRera `jvari winasa~. Cveulebriv,am saferxulos patarZlis nefis saxlSimiyvanisa da keriis garSemovlis drosasrulebdnen. arsebobs misi qarTluri dakaxuri variantebic.


_ romelic, mecnierTa azriT, uwindeli xisTayvaniscemis gadmonaSTia.yuradRebas iqcevs qarTlel da kaxelqalTa saferxulo wyobis simRerebi: amindismarTvis kaxuri `gonja~ da qarTluri `lazare~;sakulto `dideba~ _ romelic eklesiisgarSemovlis dros iTqmoda. zogierTicnobis mixedviT, `didebas~ erTmaneTismonacvleobiT asrulebdnen qalTa da mamakacTagundebi. sayuradReboa, rom aRmosavleTsaqarTvelos mTianeTis mamakacTa`ferxisebi~ da kaxel qalTa `didebebi~ erTsakompozicio sqemaze aigeba.TandaTanobiT `ferxisas~ da `jvariwinasas~ fexis moZraoba daviwyebas mieca. esyvelaferi ki simReris musikalur mxarezecaisaxa: simReram dakarga saferxuloebisaTvisdamaxasiaTebeli mkveTrad aqcentirebulimetr-ritmi.TuSeTSi xatobisas aucileblad sruldebasarTulebiani ferxuli `qorbeRela~.mecnierTa varaudiT, es sityvaorsarTulian saxls, orsarTulian nagebobasunda niSnavdes. xatobis dros orsar-Tuliani wre mTis damrec ferdobze erTiadgilidan meoremde dauSlelad undamisuliyo. adgilobrivebi `qorbeRelas~ mixedviTmomavals winaswarmetyvelebdnen.ferxulis daSla cudis momaswavebeli iyo,jerovnad Sesruleba ki baraqianobasa dagamravlebas moaswavebda.sarTulebiani ferxulebi saqarTvelossxva kuTxeebSic dasturdeba, magaliTad,svanuri `mirmiqela~, qarTluri `zemyrelo~,mesxuri `samyrelo~. zemoxsenebul ferxulebiqveda da zeda rigis dialogzea agebuli:Zirs mdgomebi maT mxrebze SemdgarTCamogdebiT emuqrebian. simRerebSi ar eridebianuwmawuri sityvebis gamoyenebasac.zogierTi mosazrebiT, orsarTuliani ferxulierTgvari wvrTnaa sabrZolo qmedebis-Tvis. mecnierTa mniSvnelovani nawili ki amferxulebs nay<strong>of</strong>ierebis kults ukavSirebs.aRmosavleT saqarTveloSi gavrcelebulisaferxuloebis udidesi nawili e. w.`iavnanas~ melodiaze aigeba. simRerebSigamoyenebulia an mTlianad `iavnanas~ hangi,an _ misi garkveuli nawili. aRmosavleTsaqarTvelos mTidan `iavnanas~ hangze agebulisaferxulo simRera mxolod xevSiacnobili.zogierTi saferxulo wyobis simReraSromis process ukavSirdeba. magaliTad,aseTebia `namgluri~, romelsac namglebislesvis dros asruleben, da `mumli muxasa~oTar kapanaZeerTi simReris istoria`dala kojas xelRvaJale~simRera `dala kojas xelRvaJale svanurisamonadireo simRerebis ricxvs ganekuTvneba.qarTulad misi saTauri ase iTargmneba:`dali kldeSi mSiobiarobs~. dali qarTuliwarmarTuli paneonis erT-erTi RvTaebaa,romelic svanur miTologiaSi kldis nadirismfarvelad iTvleba. amitom svanimonadireebi nadirobisas Semweobas sworedmas SesTxoven.simReraSi `dala kojas xelRvaJale~ gadmocemuliadalis kldeSi mSobiarobisambavi. rogorc cnobilia, dali qarTulixalxuri eposis erT-erTi yvelaze cnobiligmiris _ amiranis dedaa. Sesabamisad, `dalakojas xelRvaJale~ amiranis dabadebis epizodia.axladgaCenili yrma dedas kldidanuvardeba, mas mgeli itacebs, romelsac Sem-TxveviT iq moxvedrili monadire klavs dadalis Cvils ubrunebs, safasurad ki qal-RmerTisagan warmatebuli nadirobis pirobasiRebs.mkvlevrebi `dala kojas xelRvaJales~uZvelesi saxalxo dramis nawilad miiCneven,romelic, SesaZloa, odesRac amiranis eposisnawili y<strong>of</strong>iliyo. erTi svani monadirisgadmocemiT, `dalis Svilis gaCena `xoSaRerbeTma~ (didma RmerTma) aukrZala~. rogorcCans, imis gamo, rom man uwyoda, daliRmerTTan mebrZol amirans Sobda. albaTamitom uWirs dalis mSobiaroba, amitom darajobenmis yrmas zemodan yvev-yornebi daqvemodan _ mgeli.19


dali macduri arsebaa, romelic momxiblavmonadireebs sasiyvarulo sarecelssTavazobs da sanacvlod warmatebul nadirobashpirdeba, mxolod erTi pirobiT:monadirem es kavSiri saidumlod undaSeinaxos da dalis aravisTan uRalatos.winaaRmdeg SemTxvevaSi, monadires daRupvaelis. Tumca simReraSi `dala kojas xel-RvaJale~ es motivi ar Cans. masSi RvTaebisadamianebisadmi keTilganwyobaa asaxuli.`dala kojas xelRvaJale~ svanur musikalurfolklorSi erT-erTi yvelaze gavrcelebulisimReraa. cnobilia misi uamravivarianti: rogorc samxmiani, ise solo,sakravis TanxlebiT da mis gareSe, rogorcqalTa, ise mamakacTa SesrulebiT.maka xarZiani20


__________________________________________________________<strong>biuleteni</strong>s momdevno nomeri gamova 2010 wlis dekemberSi23

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!