PAUSOKA Desing

2016-11-25
Haurraren atxikimendua
eta emozioak
Garun paralisia
Zer egin behar du hezitzaile
batek egokitzapenaren
aurrean?
Haurraren mugimenduaren
prozesua.
Sozializazioa jolasen
bidez
Munduarekin lehen
kontaktua.
Garapen morala
http://marianogales28.wixsite.com/nordahaurra
4,95 €
2

3

Aurkibidea
Altxorraren saskia 3
Haurraren atxikimendua eta emozioak
Egokitzapena
Haurraren mugimenduaren prozesua
4
7
8
Munduarekin lehen kontaktua
Garapen morala
Sozializazioa
10
11
12
Garun paralisia
Munduan zehar
Lupe ipuin kontalaria
Gomendazioak
14
16
18
20
Jostailuak
Glosarioa
22
23
Denbora pasa
Egutegia
24
25
2
4

Abendua
Astelehena Asteartea Azteazkena Osteguna Ostirala Zapatua Igandea
1 2 vaiana ( Elgoibarren)
3 Irurtzun
(Nafarroa)
Frontoian
5 6 7 8 9 10 11 Usurbil
(Gipuzkoa) Kiroldegian
11:30etan
12 13 Larrabetzu
(Bizkaia)
Frontoian 18-
:00etan
19 20 21 22 Barakaldo
(Bizkaia) Antzokian
17:00 eta
19:00etan
26 27 Lupe
Lekuona
(Mutrikun)
14 El bebé jefazo 15 16 17 Ordizia
(Gipuzkoa) Kiroldegian
16:00
-18:30etan
28 Bermeo
(Bizkaia) Euskalduna
jauregian
16:00 eta 19:00
23 Azkoitia
(Gipuzkoa) Antzokia
16:00 eta
18:30 etan
29 30 Zarautz
(Gipuzkoa) Kiroldegian
16:00 eta
18:30 etan
4
24 Canta! 25
31Pixi post y los
genios de la navidad
18 Zeanuri
(Bizkaia) Frontoian
18:00etan
PIRRITX PORROTX ETA MARIMOTOTS.
ZINEMA
IPUIN KONTALARIA
25
5

EGIZU LO
EGIZU LO GOXO-GOXO,
LO EGIZU,
LO EZTIA,
ETA AGURTU
ILUNTZEKO EGUZKIA,
ENE TXIKIA.
EGIZU LO AMESTIA,
SENTI GAUAREN MAGIA,
ZURETZAKO
SEHASKATXO
BIHURTU DU
ILARGIA.
ZURE ONDOAN
EGONGO NAIZ
NIRE TXIKI
NIRE MAITE,
ETA EGIN LO
BIHAR ARTE…(BIS)
JON BROWN
JON BROWN INDIO TXIKI BAT ZEN
JON BROWN INDIO TXIKI BAT ZEN
INDIO TXIKI BAT ZEN JON.
TXIKI BAT, TXIKI BI, HIRU INDIO TXIKI
LAU TXIKI, BOST TXIKI, SEI INDIO TXIKI
ZASPI TXIKI, ZORTZI TXIKI BEDERATZI INDIO TXI-
KI
HAMAR INDIO TXIKI.
JON BROWN INDIO TXIKI BAT ZEN
JON BROWN INDIO TXIKI BAT ZEN
INDIO TXIKI BAT ZEN JON.
TXIKI BAT, TXIKI BI, HIRU INDIO TXIKI
LAU TXIKI, BOST TXIKI, SEI INDIO TXIKI
ZASPI TXIKI, ZORTZI TXIKI BEDERATZI INDIO TXI-
KI
HAMAR INDIO TXIKI
6

Denbora pasa!
NOLA JOLASTEN DA?
Sudokua buruhauste matematikoa
da eta, bere helburua, 3x3ko karratu
txikiz osatutako 9x9 tamainako
koadrikula osatzea da. Karratu txiki
horietan, 1 eta 9 arteko zenbakiak
ipini behar dira, beti ere ilara edota
zutabe berberean zenbaki berdina
errepikatu gabe.
7 DESBERDINDATUNAK AURKITU
24
7

Jostailu
egokituak
Musika clatter-a
12.55 €
Clatter Musical, soinua duen jostailu bat da. Umeak
eragiten dion indarraren arabera soinua klik-klak
leun batetik haundi batera pasatu daiteke, zurezkoa
da eta kolore atseginekin barnizatua dago, asko entretenitzen
duen jostailua da eta aldi berean zentzumenak
estimulatzen ditu. 34 cm ditu luzeeran
eta bere diskoak 6 cm-koak dira.
Zutitutako 6ko sorta harriak
28.9 €
Bereziki umeen oinetarako sortuak daude, ukimenaren
akuilatzeak topa eginez motrizitate-bideak sortzea baimentzen
dute. Oinazpiko masaje atseginak sentsazio
bakarra emanez eskaintzen dituzten esfera malguez estalita
daude. (6 kolore desberdin) 6 harri sorta datoz.
Diametroa: 9cm. Altuera: 3 5,5cm. 3 urtetik aurrerakoentzat.
22
8

SORGINA PIRULIÑA
SORGINA PIRULINA
ERRATZA GAINEAN,
IPURDIA ZIKINA, KAPELA
BURUAN.
SORGINA SORGINA
IPURDIA ZIKINA,
TENTELA ZARA ZU?
EZETZ HARRAPATU
MIMOSA
(MIREN) mimosa bere mimoekin
Ohera joaten da aitatxorekin
Aitatxok eratzi amatxok abestu
(MIREN) mimosa beti kontentu.
LOA LOA
Loa, loa txuntxurrun berde
loa, loa masusta.
Aita guria Gasteizen da
ama mandoan hartuta.
Aita guria Gasteizen da
ama mandoan hartuta.
Loa, loa txuntxurrun berde
loa, loa masusta.
Loa, loa txuntxurrun berde
loa, loa masusta.
Aita guria abiatu da
Vitoriako ferira.
Aita guria abiatu da
Vitoriako ferira.
Loa, loa txuntxurrun berde
loa, loa masusta.
Loa, loa txuntxurrun berde
loa, loa masusta.
Aita guriak diru asko du
ama bidean salduta.
Aita guriak diru asko du
ama bidean salduta.
Loa, loa txuntxurrun berde
loa, loa masusta.
AZAROAK 25
Emakumeenganako indarkeriaren
aurkako Nazioarteko eguna.
Egun garrantzitsua kalera ateratzeko eta
ozen esteko ez dugula emakumenganako
indarkeriarik onartzen. Kalera
atera salatu eta aldarrikatzeko.
9

Glosarioa
AMA: Alaba edo seme bat edo gehiago dituen emakumea.
ATXIKIMENDUA: Maite edo gogoko den zerbaiten alderako edo norbaitenganako lotura.
FAMILIA: Ahaidetasun hurbilak lotzen dituen lagunen multzoa, berez etxe berean bizi direnena;
bereziki, gurasoek eta seme-alabek osatzen dutena.
GARAPEN: Hazi; bereziki, gaitasun bat edo jardunbide bat hazarazi, haren hedatzea bultzatu.
GAIXOTASUN: Osasunean izaten den txarraldia edo gaitza.
GRASPING: esku hartu hatz edo hobetu batekin estimulatuta tolestu egiten du eta hatzak ezkutatzen
ditu. erreflexu hori bigarren edo hirugarren hilabetean desagertzen da.
HAURRA:Gizaki oso gazte eta txikia, adoleszentziara heldu ez dena.
HARREMANA: pertsonen edo pertsona multzoen artean gertatzen den eragin trukea edo komunikazioa.
HAURTZAINDEGI: Ume txiki beste pertsona batzuen ardurapean uzteko tokia.
HAZI: Haur jaioberriak elikatu eta zaindu, handi egin arte.
HEZI: Gizakia, bere ahalmenak garatuz eta gizabidea erakutsiz, gizartean bizitzeko.
HEZITZAILE: gizakiak hezten duen pertsonak
KOMUNIKATU: harremanetan jarri: norbaiti zerbaiten berri eman, zerbait adierazi.
KOLETXO: Haur jaio berria, ohean edo bere sehaskan gurasoen ondoan egoten denean lo egiten.
PIKTOGRAMA:Irudi bakar baten bidez hitz bat adierazten duten marrazkiak dira. Marrazki horiek
oso sinpleak izaten dira adierazten dena ulertu ahal izateko.
PREBENTZIO PALMARRA: oin-zoletan jasotako presio bati erantzunez behealdeko atalak luzatzeko
joera da. Hamargarren hilabete aldera zutik jartzen gai denean desagertzen da.
SINDROMEA: Hainbat ezaugarri, sintoma edo anomaliaren bat-egitea
SUKZIO ERREFLEXUA: amaren titia bilatzen dute eta titipunta xurgatzen hasten dira esnea jasotzeko.
URRITASUN: Urria denaren nolakotasuna; zerbait neurri edo kopuru txikian egotea.
ZAINTZAILE: zerbait edo norbait zaintzen duen pertsona.
ZENTZUMENA: Sentipen mota jakin bat hartako den organo baten bidez hartzeko ahalmena.
Gorputzaren zentzumenak. Ikusmena, entzumena, eta gainerako zentzumenak.
23
10

Altxorraren saskia
Hainbat motatako altxorrak ezagutzen
ditugu, piraten filmetan ikus ditzazkegunak
esaterako. Baina gaurkoan beste
mota batetako altxorrei buruz hitz
egingo dizuet. Altxor honek ez du
urrezko txanponik, ezta aberastuko
gaituen gailurik. Baina ziurta dezaket
haurrentzat urrezko txanponak baino
aberasgarriagoa den zerbait aurki dezakegula.
Altxorraren Saskia adin txikikoei (6-12
hilabeteko haurrentzat) zuzenduta
dago. Bertan, zentzumenen ezberdinak
aztertu eta esploratzeko hainbat
tramankulu aurkituko dituzte betiere
arriskurik gabeak.
Saskia, material ezberdinez osatuko
dugu, eta haurra eserita mantentzen
den momentutik, saskian dauden objektuak
aukeratu eta manipulatzeko
aukera izango du.
Otarrean dagoen materiala arrunta
bada ere, oso aberatsa eta baliagarria
da jolaserako, zentzumen guztiek parte
hartzen baitute. Objektuaren arabera
haurrak sentsazio ezberdinak biziko
ditu (metal eta kristalarekin hotza,
egur eta oihalarekin beroa …).
3
11

Haurraren atxikimendua eta
emozioak
Haurraren garapenean garrantzi handia duen faktoreetako bat atxikimendua da.
Atxikimendua, haurraren bizitzaren lehenengo hilabeteetan zehar garatzen da. Haurraren eta
beste pertsona baten artean garatzen den lotura afektiboa berezia da, denboran zehar mantentzen
dena eta bien arteko interakzioari esker garatzen dena. Atxikimenduan pertsona biren
inplikazioa behar da: haurrarena eta atxikimendu-figura.
Biek elkarrekin dituzten portaera eta jarrerei esker lotura afektibo berezi hori sendotuz
joango da. Honek elkarrekin egoteko nahia eta banatzean larritasuna sortzen ditu. Denboran
zehar mantentzen den lotura afektiboa iraunkorra.
da, Gure bizitzan zehar pertsona bat baino gehiagorekin lotura afektiboak garatzen ditugun
arren, gutxi batzuekin dira bereziak lotura afektibo horiek. Pertsona horiek haurrarentzat oso
bereziak izango dira, eta haien arteko harremana berezia eta lehentasunezkoa izango da.
Atxikimendua denborak aurrera egin ahala garatzen da. Nahiz eta atxikimendu-irudiek,
haurra jaiotzen denetik lotura emozional berezi bat senti dezaketen.
4
12

Gomendazioak
Urte bat bizi guztirako
Idazlea: Mariela Michelena
Editoriala: Temas de hoy
Orrialde zenbakia: 224 orri
Hizkuntza: Gaztelania
ISBN: 9788484608103
Mariela Mitxelena psikoanalistak, haur batek,
lehen urtean, inoiz baino gehiago ikasiko
duela erakusten digu liburu honetan.
Autoreak ez du eskuko liburu bat egitea
izan nahi baizik eta, edozein amari lagungarria
izatea bere haurdunalditik, haurraren lehenengo
urte-arte.
Zergatik gomendatzen dugu
Ama batek, haur baten inguruan dituen
“mitoak” apurtzen ditu eta errealitateari
buruz hitz egiten du liburuak. Haurdunalditik
lehengo urte-arte sortzen diren galderei
erantzunak ematen dizkio, zentsu handiarekin.
Oso erraza da irakurtzeko.
Hik hasi aldizkaria. 197 alea.
Gaia: Haurtzaroan inbertitu egin behar da,
gizartearen obligazioa delako, gainera, gaur
inbertitzen den dena biharko egunera haurrarena
dena izango da.
Egilea: Noemi Beneito
Noemi beneito psikomotrizista eta hezitzaile
argentinarrak, Emmi Piklerren ideiei
jarraiturik, haurrari garapenerako hiru gakoak,
iniziatiba , autonomia eta askatasuna
direla dio; bera baita garun lesioak, arazo
neuromuskularrak edota down sindromea
dituzten kasuak ere.
Haurtzaroan inbertitzea garrantzi handia
du bere ustez, horri, arazo goiztiar egokia
eskaintzeko. Kanpotik estimulu egokia jasotzen
duen haurra hobeto garatuko duelako.
Noemi Benitoren ideiak asko partekatzen
ditut. Haurren autonomia eta askatasuna
eman behar zaiela uste baitu. Haurrak, berak
bakarrik gauzak egiteko gai delako. Nahiz
eta batzuek, haurrak berak bakarrik
ahalko den bezalako galderak egiten garen
harren. Haurrari askatasuna ematen badiogu,
bere iniziatiba gehiago garatuko du,
horregatik inbertitu behar haurtzaroan,
haurrak, beraien garapena asko hobetu dezaketelako.
20
13

GOMENDATURIKO ARTIKULUAK
Hik hasi aldizkaria. 194 alea.
Gaia: ze funtzio bete dezake pentsalekua?
Egilea: Karmele Artetxe eta Elena Herran
( Bilboko irakasleen unibertsitate eskola)
Artikulu honetan pentsalekuaren erabilerari buruz
hitz egiten digu. Bi adituek, pentsalekua zigor
moduan adierazten digute.
Haur batek zerbait gaizki egiten duenean hezitzaileek
eta gurasoek ohitura dute zigortzeko.
Bestalde, artikuluan, pentsalekuari buruz hitz
egiten digu eta zigor moduan azaltzen digu. 0-2
urteko haurrek zigorraren kontzientziarik ez
dute.
Haurrak ez dira gai baloratzeko zer egin duten
gaizki, horregatik, pentsalekua era horretara ikusita
ez ditu puntu positiborik edukikohaurrarengan.
Artikulu honetan agertzen den informazioa oso
garrantzitsua eta interesgarria da gurasoentzat.
Pentsalekuaren eta zigorraren erabilera desegokiaz
hitz egiten digu. Haurrak adin horretan zigortzen
badugu ez dira gai jakiteko edo pentsatzeko
zergatik dauden hor. Horregatik beste metodo
bat erabiltzera gomendatzen dugu.
Hik hasi aldizkaria. 10 alea.
Gaia: Motrizitatrea
Egilea: Juanjo Quintela Psikologoa
Artikulu honetan, idazleak, gurasoek bere
haurraren garapenarekiko duten zalantzak argituko
ditu. Motrizitatearen ingurukoak hain
zuzen. Gurasoek hainbat zalantza dituzte. Ea
arrastaka noiz hasiko den edo lau- hanketan
eta arrastaka ibiltzea gauza bera den. Artikulu
honetan idazleak gurasoen zalantza guztiak
argituko ditu.
Oso interesgarria iruditzen zaigu. Guraso askorentzat
baliagarria izan daitekeelako. Guraso
bat baino gehiagok izaten baitute bere
haurrarekiko zalantza bera.
21
14

HAURRAREN ATXIKIMENDUA ETA EMOZIOAK
Atxikimenduaren faseak
0-3 hilabete Haurrak nahiz
eta amaren ahotsa eta usaina bereizten
dituen , oraindik ez ditu bere zaintzaileak
bereizten. Argi ikusten da pertsonenganako
interesa erakusten duela,
baina hori ez da nahikoa atxikimendua
garatzeko.
3-7 hilabete Argi ikusten da hurbileko
pertsonak bereizten eta ezagutzen
dituela . Ez du larritasunik erakusten
atxikimendu-irudia desagertzen denean.
Hobeto esanda, aurrean duen pertsona
(atxikimendu-irudia edo ezezagun
bat) desagertzen denean haserre ager
daiteke, baina pertsonekin egotea gustuko
duelako, eta ez atxikimendu-irudia
desagertzearen beldur delako.
8-12 hilabete Atxikimendua eta pertsonen
beldurra . Zortzigarren hilabetearen inguruan
atxikimendu-irudiarekiko benetako atxikimendua
garatzen dela esan dezakegu. Orduan,
argi eta garbi ikusiko dugu atxikimendu
-irudiarenganako lehentasuna, eta pertsona
ezezagunen ukapena.
18-24 hilabete Fase honetan aurreko hilabeteetan
ikusitako larritasuna gutxiagotuz
doa . Orain haurrak bere atxikimendu-irudia
irudikatzeko gaitasuna du, eta horrek lasaitu
dezake. Gainera, fase honetan hizkuntza ere
agertuko da, eta horrek ere egoera berrien aurrean
tresna berri batez baliatzen lagunduko
dio: amari hots egin, besteek esaten diotena
hobeto ulertu, eta abar. Haurrak apurkaapurka
ulertuko du amaren desagerpena ez
dela
atzeraezina
izango.
Lau fase horien bukaerak atxikimendu-irudiaren eta haurraren arteko lotura
afektibo sendo baten sorrera dakar. Horrenbestez, haurrak ez dauka atxikimendufigura
horren presentziaren eta kontaktu fisiko etengabearen beharrik, badakielako
pertsona hori hor egongo dela behar duenean.
Lehen aipatu den bezala, atxikimenduarekin batera emozio batzuk agertzen
dira. Emozioak, estimulu baten ondorioz sortzen diren erreakzio fisiko eta psikikoak
dira. Funtsezko elementuak dira gizakiko bizitzan hartzen dituen erabakietan
, emozioen arabera jokatzen dutelako.
5
15

HAURRAREN ATXIKIMENDUA ETA EMOZIOAK
Emozio batek beti hiru motatako erantzunak sortzen ditu
Kognitiboa (pentsatzen duguna), motorra (egiten duguna) fisiologikoa (gure gorputzean aldatzen
dena).
Adibidez, haurra hilabete bat duenean, bat batean besoetatik askatu eta erortzeko keinua egiten
zaionean, beldurra adieraz dezake:
Erantzun kognitiboa: Erori egingo dela izan daiteke.
Erantzun motorra edo jarrerazko erantzuna: Moro erreflexua* martxan jartzen da.
Erantzun fisiologikoa: Izerdia, negarra, hanketako dardara…
Hau guztia kontuan izanik, ikus dezakegu haurraren atxikimendua eta emozioak zein garrantzitsuak
diren bere bizitzako lehenengo urtean. Haurrarekiko dugun jarrerak bere garapenean eragina
izan dezakeela ondoriozta dezakegu .
Moro erreflexua*: Haurra erortzeko arriskua ikustean esku zein hankak zabaltzean datza.
6
16

E: Normalean non egiten dituzu zure saioak? Zenbat haurren aurrean aritzen zara?
L: Liburutegietan, eskoletan, kultur etxeetan, auzo elkarteetan, …
egiten ditut. Leku itxia, txikia eta isila izatea garrantzitsua iruditzen zait, umeak gustura
egoteko. Haurrak gertu sentitu nahi ditut, beraien begiak ikusi, eta horretarako
talde txikia izatea gomendagarria da ( 40 haur inguru).
E: Bukatzeko, zerbait gehituko ahal zenuke gehigarri gisa?
L: Nire saioa egiteko mahai txiki bat eta aulki bat besterik ez ditut behar. Ipuinak, euskaraz
kontatzen ditut, baina gazteleraz ere konta ditzazket nahi izanez gero.
E: Eskerrik asko, Lupe zure arretagatik. Abenduaren 27an ikusiko dugu elkar.
19
17

“ Bizitza etengabeko erantzun
bilaketa dela argi daukat.”
Lupe Lekuona ipuin kontalariarekin elkarrizketa bat izan dugu. Bertan bere bizitzaren
eta ekitaldien inguruan hitz egin digu.
ELKARRIZKETATZAILEA: Kontaiguzu,
nondik zatoz?. Nolatan kontalaria
izateko zaletasun hori?
LUPE:
Hondarribian jaio nintzen 1964ko
irailaren 6an.
Familian, zazpi anai-arreba izanik,
umeen artean hazi eta hezi nintzen,
zoriontsu.
Amak, txiki txikitatik galdera asko
egiten nituela esaten zuen, eta askok
erantzunik ez zutela. Eta nik erantzun
horien bila abiatu nintzen.
Magisteritza ikasketak egin nituen,
umeekin gustura lana eginez 1985tik
2005 arte. Eskola utzita baina umeen
mundua utzi gabe, 2006tik aurrera
ipuin kontalaria naiz.
Galdera askoren erantzunak irakurriz
aurkitu ditut, ipuinetan batez ere,
baina bizitza etengabeko erantzun bilaketa
dela argi daukat.
L: Umeentzako saioak egiten ditut. 3
-10 urteko haurrentzat. Ahal bada,
bi talde egiten ditut 3-6 urte eta 7-
10 urte. Iraupena: 3-6 urte bitartean
,30´- 45´, gutxi gora behera. 7-
10 urte bitartean, 45´- 60´, gutxi gora
behera.
E: Zure ogibidearen inguruan. Nori
zuzendutako saioak egiten dituzu?
Eta zenbaterainoko iraupena izaten
dute?
18
18

Zer egin behar du hezitzaile batek egokitzapenaren
aurrean?
Guk hezitzaile moduan, kontuan eduki behar dugu, haur bakoitza lotura handia dutela gurasoekin
eta egokitzapen prozesua ez dela erraza izango.
Egokitze prozesua aktiboa da, guztien inplikazioa eskatzen duena. Egokitzeko prozesu guztietan,
aldagai asko izan behar ditugu kontuan: nork edo nortzuk egokitu behar duten, eta non,
noiz eta nola egokitu behar duten.
Haurra haur-eskolara etorri aurretik gurasoek zuzendaria eta hezitzailearekin bilera bat edukitzen
dute, eskolan erabiltzen den metodologiari buruz azaltzeko, beste alde batetik gurasoek hezitzaileari,
haurraren erritmoa azaltzen diote.
Hezitzailea haurren erritmoa errespetatu behar du, beti goxotasunez, maitasunez eta babesarekin.
7
19

Haurraren mugimenduaren prozesua
Jaio berriak, erreflexu automatiko batzuk garatzen
ditu instintiboki, erreflexu hauek lehendabiziko
mugimenduak dira eta haurraren biziraupenerako
agertzen dira.
Erreflexu hauek, jaiotzean garatzen hasten dira,
honako hauek dira: *sukzio erreflexua,
*grasping, *prentsio palmarra, *babinsky,
aharrausia, doministikua eta oinez ibiltzea. Haurraren
bizitzako lehen hilabeteak aurrera egin
ahala, erreflexu batzuk desagertzen joten dira.
Erreflexu horiek, gerora borondatezkok jokabide
bezala agertuko dira, martxa erreflexua
(ibiltzea) adibidez. Beste batzuk ordea, bizitza
osoan zehar iraungo dute. Esaterako aharrausia
edo doministikua.
dira, eta hurrengo fasean, eseri egingo da. Esertzerakoan,
haurrak bere oreka landuko du. Jarrita
egotetik, belauniko egotera pasako da eta
fase horretan zerbaiti eutsiz, zutik jartzeko ahalmena
izango du. Zutik egotetik bera bakarrik oinez
egiten hasten denean, oreka dinamiko osoa
menderatzen duela esan nahi du.
Gai honekin loturiko hainbat aditu lotu ditzakegu.
Alde batetik, Emmi pikler pediatrak,
teoria honen sortzaileak, eta Myrtha Chokler
psikologoak diotenez, haurrak gai dira beraiek
bakarrik garapen motorra garatzeko. Adituek
esaten dutena kontuan izanik, ez dugu haurra
behartu behar, automatikoki gai izango dira beraien
mugimenduak garatzeko.
Denbora aurrera doan heinean haurraren mugimenduak
aldatzen eta hobetzen joaten dira.
Etzanda egotetik, hauspez, narraz, eserita, lau
hanketan eta oinez egotera igarotzen dira. Haurrak
bizitzan oreka sistema konplexuak eraikiko
ditu. Mugimendu horiek hainbat fasetan sailkatzen
dira.
Gurasoen kezketako bat haurra estimulatzea
edo aktibatzea da baino hau ez da beharrezkoa;
bere garapena egokia izateko helduek baldintza
egokiak ematea behar du. Horrek onura
batzuk eduki ditzake haurrarengan, adibidez,
konfiantza eta segurtasunarekin haztea.
Lehenengo eta behin, haurra etzanda egoten
da, gora begira, eta poliki-poliki enborra biratzeko,
besoekin laguntzen da. Horren ondorioz,
bera begira geratzea lortzen du. Haur bakoitzaren
garapenaren arabera, postura horretan,
buruan kontrol handiagoa edo gutxiagoa izango
dute. Kontrol gutxiago duten haurren kasuan,
buruak, pisu handiagoa izango du eta bere buruarekiko
kontrola galduko du.
Denbora pasa ahala, besoetan duten indarra
aprobetxatuz, lau hanketan ibiltzera pasatzen
*Sukzio erreflexua: Amaren titia bilatzen dute
eta titipunta xurgatzen hasten dira esnea jasotzeko.
*Prebentzio palmarra: Oin - zoletan jasotako
presio bati erantzunez behealdeko atalak luzatzeko
joera da. Hamargarren hilabete aldera zutik
jartzeko gai denean desagertzen da.
*Grasping: Esku-ahurra hatz edo objektu
batekin estimulatuta tolestu egiten
du eta hatzak ezkutatzen ditu.
Erreflexu hori bigarren edo hirugarren
hilabetean desagertzen da.
*Babinsky: Oin- zoletan marruskaduraren
bat nabaritzen dutenean. Behatzak abaniko
baten modura irekitzen dituzte.
8
20

Munduan zehar!
UNICEF erakundeak datu
ikaragarriak eman ditu
Munduko haurren egoera aztertuta,
datu izugarriak kaleratu berri
ditu UNICEF erakundeak. Horien arabera,
2030ean 69 milioi haur hilko
dira
(aberatsekin alderatuta) bost urte
bete aurretik hiltzeko arrisku bikoitza
dute oraindik ere.
saihestu zitezkeen arrazoiengatik;
beste 167 milioi pobrezian biziko dira;
eta 750 milioi emakume umetan ezkonduko
dira. Munduko herrialde txiroenetan
bizi diren haurren etorkizuna
aipatutakoa izango da, baldin eta
gaur egungo joerak egoera berean jarraitzen
badu eta ahalmena duten gobernuek,
enpresek, laguntzaileek eta
nazioarteko erakundeek ahaleginak
indartzen ez badituzte.
Erakundearen esanetan, 1990etik
aurrerapen handiak lortu dira: bost
urte baino gutxiagoko haurren heriotza
erdira murriztu da, neskatoek eta
mutikoek egoera berean jasotzen dute
oinarrizko hezkuntza 129 herrialdetan,
eta txirotasun egoera larrian bizi direnak
duela 25 urte baino askoz ere gutxiago
dira. Haatik, hobekuntza horiek
ez dira neurri berean gertatu herrialde
guztietan. Izan ere, ume txiroek
17
21

Munduan zehar!
Eskuak garbitzeak haur
askoren bizitza salba dezake
Bost urtetik beherako 300.000 haur baino
gehiago hil ziren 2015ean munduan, edateko ur
eta saneamendu ezari loturiko gaixotasunen eraginez.
Beherakogatik eta antzeko gaixotasunengatik,
zehatzago esanda. Haatik, UNICEF Nazio Batuen
Haurren Laguntzarako Funtsak jakinarazi duenez,
heriotza horietako asko keinu sinple batekin
saihets daitezke: komunetik igaro ostean edota jatorduen
aurretik eskuak xaboiarekin garbituta.
Esku Garbiketaren Nazioarteko Eguna izan zen
urriaren 15ean, eta orduan plazaratu zuen datua
UNICEFek. Izan ere, erakundearen arabera, komunean
izan ostean eta otorduak egin aurretik eskuak
garbituta, % 40 murrizten da beherakoa izateko
arriskua.
Herrialde aberastuetan ez da aparteko arazoa
izaten gaitz hori, baina herrialde
txiroetan heriotza ugari eragiten ditu. Gainera, eskuak
garbituta gaixotasun larri gehiago ere ekidin
daitezke. Esaterako, beti ere UNICEFek jakinarazitako
datuen arabera, “hainbat zantzuk” adierazten
dute pneumonia kutsatzeko indizea % 25 murrizten
dela. Urtero, 1,7 milioi haur hiltzen dira
bost urte bete baino lehen, pneumoniaren edota
beherakoaren eraginez. Datu horiek guztiak aditzera
emanda, eskuak garbitzearen garrantzia nabarmendu
nahi izan du UNICEFek. Batik bat haurrei,
familiei eta komunitateei egin die dei, haien
esku baitago eguneroko ohiturak aldatzea. Nolanahi
ere, herritarren gutxieneko bizi baldintzak
ziurtatzea ez al da nazioarteko gobernu eta erakundeen
ardura? Horiek hobe lukete eskuak garbitzeari
utzi, eta arazoa konpontzeko lanean hasiko
balira …
16
22

HAURRAREN MUGIMENDUAREN PROZESUA
Bestetik, Noemi Beneito
psikomotrizistak, Emmi Plikerren
teorian oinarrituz, ikerketa
bat egin zuen. Ikerketa hark,
dena bizkarretik hasten zela zioen.
bazuen beste gauza askoren artean.
Gurasoek, ikerketa honi jarraiki,
haurrari, askatasun osoa
ematen zien. Horretaz gain, segurtasuna
eskaini eta dituen gaitasunetan
konfiantza osoa ematen
zien. Noemik atera zuen teoriaren
arabera, buruzgorako jarrera
zen jarrerarik egokiena.
Haurra buruzgora jarrita aldaketa
batzuk zeudela ikusi baitzuten,
guk eragiten ez genituenak. Horri
esker, haurrak lasaiago egoteaz
gain, gizartearekin komunikatzeko
erraztasun handiagoa ere
Berak esandakoa kontuan hartuz,
haurra jaiotzetik etzanda
utzi behar dugu. Haurra, askatasun
osoarekin espazio libre
batean utziz gero, bere lehenengo
mugimenduen garapena
ikusiko genuke. Haurrak ez
baitditu estimulurik jasan behar
bere garapena hobetzeko.
Hasiera batean, haurraren bizkarreko
muskuluak indar gehiago
dute sabelekoak baino.
Lepoa etengabe mugitzen dute
gorputzarekin batera, baina ez
dute mugimendu horren kontzientzia
handirik. Mugimendu
horiek beraiek egiten dituztela
ohartarazteko , gerria eta sorbalda
libre eduki behar dute,
horrela poliki-poliki beraien
mugimenduak kontrolatuko dituzte.
Prozesu honetan jarraituz
gero, ikus daitezkeen ondorioetako
batzuk honako hauek
dira: Plazera, segurtasuna, autonomia,
iniziatiba, nortasuna,
garapena eta komunikazioa.
Gure iritziz, teoria hau ,
haur baten heziketarako egokiena
dela uste dugu. Haurrak
autonomia lortzeaz gain horrek
sortzen dion satisfazioa, haurrarentzat,
aberasgarria delako.
OINATZ zapata denda
Mota guztietako oinetakoak
Zure haurrak gustura jantzi ditzan
Tailak 18-36 bitartean.
ETOR ZAITEZ GU BIZITATZERA !!
Barrenkale 2 , baxu 1
Oinatzapatadenda@gmail.com
9
FAMILIA UGARIENTZAKO 10 %
DESKONTUA!!!
23

Munduarekin lehen kontaktua
Haurrak, jaiotzean, munduarekin duen
lehen kontaktua ukimenarekin izaten
da. Gorputzeko azala, organismoaren
kanpoko nerbio-sistema zabalena denez,
haurrari, maitasunez, segurtasunez,
konfiantzaz eta goxotasunez laztandu
edo ukitu behar zaio.
Gurasoek haurrekin kontaktu gehien
duten momentuetako bat fardela aldatzeko
unea da. Fardela aldatzeko unean,
zakarkeriarik gabeko kontaktua izateaz
gain, haurrei hitz-egitea garrantzi handia
du. Haurrak gurasoen edo hezitzaileen
gertutasuna sumatu behar du.
Haurra,sentsazio atsegina eta desatsegina
dena desberdintzeko gai da. Plazera
eta lotura afektiboak izateko behar
handia izaten dute. Adibidez, fardela aldatzean,
genitalak garbitzen ditugu, beraz,
haurrak plazer ezberdina sentitzen
du eta bere ezagutza sexualaren mundua
zabalduz joaten da. Hala ere, Froiden
teoriaren arabera, haurra garbitzea
plazera eman arren, 0-1 urte bitartean,
fase orala da gehien erabiltzen duten bidea
plazer eta ezagutza berriak izateko.
Haurrak 0-1 urte bitartean estimuluak
ezagutzen hasten dira. Helduekin igarotako
bizipenen arabera, oroitzapenak
ere halakoak izango dira. Izaten dituen
estimuluak onak badira, oroitzapen
onak izango ditu bere oroitzapen luzeko
memorian, eta alderantziz. Horregatik,
garrantzi handia du haurra sentikortasun
eta goxotasunez tratatzea.
10
24

Garun paralisia
Gorputzeko atal desberdinetan eragina duen
arren, hainbat mota desberdinetan sailkatzen
da.
Garun paralisi espastikoa: garun paralisi
mota hau garun azala kaltetuta dagoenean
ematen da jaiotzean edo adin goiztiarrean.
Muskuluak etengabe tentsioan egoten dira.
Garunaren eta muskuluaren arteko komunikazioa
kaltetuta dagoenez, mugimendua oztopatu
egiten da.
Paralisi atetoidea: Atetoidea boluntarioak
ez diren mugimenduekin dago lotuta eta
kontrolatzea zaila izaten da. Hala ere, atsedenean
gutxitu edota loak hartuta desagertu
daitezke. Beraz, erlaxazioarekin eta autokontrolarekin,
efektu positiboa lortu daiteke.
Garun paralisi ataxikoa: Mugimendu ezegonkor
eta balantzatsuak esan nahi du. Segurtasun
gabeko mugimendu hauek umea
oreka mantendu, ibili edo eskuekin zerbait
egin nahi duenean nabaritzen dira gehien
bat. Zutik mantentzea eta ibiltzea asko kostatzen
zaie oreka mantentzeko zailtasunak
baitute
Haurrak bere gelakideekin sozializatzea garrantzi
handia izango du. Haurrari egin ahal
duenaren etekin guztia atera behar diogu, gizartearen
parte dela sentiarazi behar diogu.
Inguruak ere bere garrantzia du. Kaletik edo
beste hainbat espaziotik ibiltzen garenean,
oztopo arkitektoniko asko bilatzen ditugu.
Ate ixtuegiak gurpil-errobera batek zeharkatzeko,
aldapa eta espaloi handiak, etab.
Arazo hauek guztiak, haurraren autonomia
mugatzen dituzte, horregatik, haur eskola
guztiak, egokituta egon beharko lirateke.
Lehenik eta behin, ikasgelako altzari egokiak
eta eserleku bereziak jartzean, haurrak,
bere kabuz, gauza gehiago egiteko gai
izango da. Haur eskolan erabiliko zen materiala
egokitu egin beharko zen.
Azkenik, hezitzaile parera hartzen denean,
garrantzitsua da haurraren nondik norakoak
zeintzuk diren jakitea, eta menpekotasun baten
aurrean nola jokatu behar den argi edukitzea.
Garun paralisi mistoa: Haur batzuek garun
paralisi mota ezberdinen ezaugarriak dituzte.
Adibidez, ume batzuk garun paralisi
espasmozko sintoma batzuk izanik, mugimendu
atetoxikoak azaleratzen dituzte.
Garun paralisia duten haurren bizitza arinagoa
izateko, garrantzitsua da, beste haurrekin
sozializatzeko aukera berdinak izatea eta
beren kabuz aritzera bultzatzea. Haurren espazioa
haur eskolan, kalean edo etxean, egokia
izan behar du, giro normalizatu batean,
jolastu, bizi eta ikasi ahal izateko.
Haur bakoitzak bere erritmoa duela ahaztu
gabe aritu behar gara. Kontuan izan behar
dugu, ahalegin handiak egiten dituztela mugimenduak
eta jarrera kontrolatzeko. Mintzairen
arazoak izaten dituzte haur batzuk,
hala ere, ahal den neurrian , hitz egiteko duten
ahalmenari etekina atera behar diegu.
Ezingo balute gurekin komunikatu, beste
sistema batzuk erabiltzen erakutsi beharko
genieke, inguruarekin komunikatu ahal izateko,
piktogramak* erabiliz adibidez.
*Piktograma: Irudi bakar baten bidez
hitz bat adierazten duten marrazkiak
dira. Marrazki horiek oso
sinpleak izaten dira adierazten dena
ulertu ahal izateko.
15
25

Garun paralisia
Gaur egun, garun paralisia, askorentzat interes
handiko gaia da. Urritasun hau pairatzen
duten haurren maila gero eta ugariagoa
da. Horregatik urritasun hau nola
agertzen den eta honi nola aurre egin azalduko
dizuegu.
Garun paralisia, haurdunaldian, jaitzeko
momentuan edo jaio ondoren eman daiteke,
beraz ezin da hereditarioa izan.
Urritasun honek, batez ere garapen motorrean
eragiten du. Horretaz gain, eragina
izan dezake pertzepzio sentsorialean, hizkuntzan
eta komunikazioan, adimenean,
ikaskuntzan, emozioetan, sozializazioan
etab.
Urritasun hau ez da garatzen, ez du ez aurrera
ezta atzera ere egiten, kaltetutako zelula
edo neuronak ezin baitira errekuperatu.
Baina ematen zaion atentzioaren arabera
ondorioak hobetu edo mantendu daitezke.
Garun lesio hauek arrazoi desberdinak direla
eta ager daitezke:
Jaio aurretikoa: haurdunaldiaren lehen hiruhilekoan
ematen da. Eragilea, infekzio
biriko , gaixotasun metaboliko, intoxikazio
edo traumatismo baten ondorioz agertu
daiteke.
Erditzeko momentua: Erditzerako momentuan
haurrak jasaten duen oxigeno faltagatik
gertatzen da.
Tetraplegia, gorputz osoan du eragina.
Paraplegia, beheko gorputz adarretan
eragiten duen eragozpen motorra da.
Hemiplegia, alde berdineko beso zein
hankei eragiten dio.
Diplegia, hankan eragin gehiago besoetan
baino.
Monoplegia, gorputz adar bat bakarrik
izaten da kaltetua.
Jaio ostekoa: Garuna kaltetzen duten infekzio
birikoen ondorioz ematen da, meningitis
eta entzefalitis adibidez.
Zenbait kasutan, urritasunaren kausa ez da
argi izaten. Hala ere, gehienetan gorputzean
izaten du eragina.
14
26

Garapen morala
Nahiz eta garapen moralean
betidanik haurrak eginiko ekintza
bat, zigor batekin konpondu,
baliagarria al da prozesu hori
erabiltzea?
Guraso gehienei, ez zaie haurrei
zigortzea gustatzen. Askotan
ez da baliagarria izaten eta hurrengo
zigorra, mehatxu handiagoz
bota behar diegu eraginkorra
izan dadin. Baina nabaria da,
beste irtenbiderik aurkitu ezean,
teknika berdinarekin jarraituko
dugula. Ba al dago ba zigortzeaz
gain beste irtenbiderik?
Horrelako kasuetan gomendagarria
da haurrarekin enpatia
izatea. Enpatia, besteen
esperientzia eta sentimenduak
ulertzeko gaitasuna da. Haurraren
lekuan jartzen ahalegindu
behar gara, guk izan ditugun esperientzietan
oinarrituta eta
haurrari gertatzen zaionarekin
zentratuta, konponbidea bilatu
dezakegu.
Eta zer diogu mugei buruz?
Carmen Maganto psikologoak
esaten duen bezala, memorian
efektuak eragin handiagoa du
bizitzako lehen urteetan, azkenekoetan
baino. Haurraren garapenean
eragiten duen oinarrizko
faktoreak bi dira: alde batetik,
hasieran jaso duen maitasuna
eta afektua eta bestetik
jartzen zaizkio mugak. Gurasoek
ezarri behar dituzte mugak, interakzio
bat aurkitu behar da
efektua eta mugen tartean.
Ahala ere, ez dugu ahaztu behar,
haurrak, zerbait gaizki egiten
duenean, horrek ondorio
bat ekarriko diola. Adibidez,
Mariak, Leiren panpina puskatzen
badu, guk guraso edo hezitzailea
bezala Mariarekin haserretu
beharrean erakutsi egin
beharko diogu zein mindua sentitzen
den Leire, eta bere panpina
bat eman beharko dio.
Eta zer da haurrari benetan erakutsi nahi dioguna?
Haurrak jokabide desegokia izaten duen moduan,
guraso zein hezitzaileok izaten ditugu,
beti pentsatzen dugu haurrak ez direla ezertaz
konturatzen, txikiak direnez, guztiz okerreko
ideia bat da. Hau kontuan edukita haur baten
aurrean beregan gaizki hitz egiten badugu, horrelako
umilazioa, efektu handia izango du eta
horrek segurtasun eza handia sortuko dio.
11
27

SOZIALIZAZIOA JOLASEN
BIDEZ
Bizitza osoa ematen dugu sozializatzen baina ba al dakigu noiz sortzen den edota zer den?
Sozializazioa, prozesu bat da, eta bertan gizabanako bakoitzak bere gizarteko kultura bereganatu,
identitate propioa garatu eta pertsona egiten da. Bi etapa bereiz ditzakegu. Lehen mailako
sozializazioa, Haurtzaroan gertatzen da, familiaren baitan. Etaparik garrantzitsuena da, gizabanakoa
gizarteratzea baitu helburu. Horretaz gain, esperientzien edo imitazio bidez barneratzen
dugu. Bigarren mailako sozializazioa berriz, afektibitateak ez du garrantzi handirik eta heldutasun
maila bat du.
Sozializazioa, hainbat modutan eman daiteke, horietako bat jolas bidez da. Horretan aditua den
Sonia Kliass elkarrizketatu dugu:
Hezitzailea: Nola sozializatzen da haurra?
Sonia Kliass: Haurra jolasen,mugimenduen
eta ekintzen bidez garatzen da. Adibidez,
umeak pentsatu, sentitu, mugimenduaren eta
jokoaren bidez adierazten dira. Haurraren
barnean dago jolastea. Haurraren barnean
jolasteko gaitasun daukate, preparatuta
daude jolasteko, baina ez badiogu lagatzen
ezin dute.
H: Zer sentitzen du haurra jolasterakoan?
S: Haurrarentzat mugimendua joko bat bezala
dela pentsa dezakegu. jolasekin, bere
ahalmenekin esperimentatzen du, eta horrek
plazera eman dakioke.
S: 0-2 urteekin bakarrik jolastu dezakete,
baina 3-4 urte pasata lagunak behar dituzte
jolasteko, gainera 5 urte betetzen dituztenean
rolen jolasak egiten hasten dira.
H: Noiz jolasten dute hobekien?
S: Haurrak ondo sentitzen badira, hobeto jolasten
dute. Alderantziz, haurrak nekatuta
badaude, ez du edukiko tolerantzia askorik.
Jolasean, haurra aktibo egon behar du, egoera
pasiboa badago, ez da jolasa izango.
H: Zer jarraitzen du Haurrak?
S: Haurrak, bere bulkadak jarraitzen ditu,
berarentzat interesa duena. Une batean bere
buruarengan buelta ematea izango da eta
beste une batean zerbait eraikitzea.
H: Bakarrik ala pertsonekin jolastu behar
dute?
12
28

H: 5 edo 6 hilabeteko haur bati musuzapi bat
ematen badiogu zer gertatuko litzateke?
S: Hezitzaileak musuzapi bat ematen badio haurtxo
bati, honek joko-material gisa balio izango dio;
Hartu dezakeelako, esperimenta dezakeelako, esku
batetik bestera pasatu, ahora eraman, usaindu, etab.
H: Haurra jolastu behar duenean, zer izan behar
dugu kontuan espazioaren aldetik?
S: Garrantzi handia du espazioa eta materiala izatea,
gehiegi ere ez, kaotikoa ez izateko.
Esperimentatzeko objektuak izatea, lurrean egoteko
aukera izatea, etab.
H: Ze jostailu dira hoberenak haurrarentzat?
dendetan saltzen dituztenak onak dira?
dituzte jolasteko. Haurrak maneiatu nahi duenean
lau gauza behar ditu. Jostailuak oso konplexuak badira
haurraren ahalmenak garatzeko eragozpena
izan dezake.
H: onak ahal dira teknologia berriak haurrentzat?
S: Inor ez dago teknologia berrien aurka, nik darabiltzat
eta bikainak dira. Ez da alde banago edo
kontra, kontua da noiz eta nola hasten dugun.
Umeek denbora behar dute, adibidez, bideojoko bat
edo pelikula bat ikusten dutenean, irudiak, mugimendua
eta soinua eginda daude eta horrek ez dio
haurrari bere irudimena erabiltzen lagatzen. imajinazioa
jolas librearekin adibidez ipuinekin, non ez
dagoen irudirik eta haurrak imajinatu behar duen.
S: Jostailu-denda batera bazoaz, jostailuak eros daitezke,
kontsumitzeko eginda daude. Nik esango
nuke saltzen diren jokoen ehuneko laurogeita hemeretzi
ez dutela balio ezertarako, ez dute ezer onik
ematen umeentzat. Umeek oso gauza errazak behar
Testu honi bukaera emateko, gure iritziz sozializazioa jolasaren bidez ematea garrantzitsua
da, batez ere jolas librean.
13
29