Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
www.shavei.org<br />
Weekly News Bulletin for Bnei Menashe in Mizo<br />
Founder Chairman : Michael Freund<br />
Hqrs. : 58 King George St. Heichal, Jerusalem, <strong>Israel</strong><br />
PARASHA : AKHAREI (SHABBAT HAGADOL) April, 2011/ Nissan, 5771- Vol. 5 - No. 309<br />
Lev. 16 : 1 - 18 : 30 — Haftara : Amos 9 : 7 - 15/Malakhi 3:4<br />
— <strong>Shavei</strong> News Network<br />
Aharon-a fapa pahnih, Nadav leh Avihu thih hnuah, P-thianin Aharon-a hnena<br />
hrilh turin Moshia thu a pe a. Engtik hunah pawh Hmun Thianghlim ber daidantu<br />
parda chhûnga Thuthlung bawm khuhna (Kaporet) hma-ah a lut tur a nilo; a nih<br />
loh chuan a thi ang, Kaporet chungah hian chhumah Ka inlar \hin si a...” tiin.<br />
Kum khat chhunga ni thianghlim ber - Yom Kippur-ah intithianghlimin,<br />
thuamhnaw var a inbel anga, tin, hemi ni atana thawi thilhlan ruat bik zawng<br />
zawngte rawn kengin, Thuthlung bawm awmna pindanah a rawn lut anga......”<br />
tiin Kohen Gadol in <strong>Israel</strong> mipui tlanna atana rawngbawlna a kalphung dan tur<br />
chipchiar takin A hrilh a ni.<br />
Yom Kippur rawngbawlna hrang hrang zing a lailum luahtu pakhat, ‘Kelpa pahnih’<br />
chungchang tarlan a ni a. Kelpa pahnih chungah hian \hum vawrin, pakhat chu<br />
Hashem pual a ni a, pakhat chu Azazel pual tur a ni \hin. Kelpa te hi an pianphung<br />
in ang chiah tur a ni a, an man pawh a inang anga, mipui thawhlawm tlingkhawma<br />
lei a ni nghe nghe. Azazel-a pual tih chungchang hian sawi zui a hlawh nasa hle<br />
a, kan sakhaw mirilte pawhin hrilhfiahna hrang hrang an....(Contd/- Page - 2)<br />
HALAKHA LEH MINHAGIM<br />
SAWIFIAHNA - 47<br />
— Rav Yehudah Gin<br />
THU AWMTE<br />
HALAKHA & MINHAGIM - 47<br />
Rav Yehudah Gin— (p-1 & 3 )<br />
LASHON HARA<br />
Tzvi Khaute— (p -1 & 2)<br />
PARASHA AKHAREI<br />
SNN— (p -1&2)<br />
HMEICHHENATNA BIK<br />
SNN— (p -4)<br />
LOCAL NEWS,<br />
<strong>DAWN</strong> <strong>TI</strong><strong>SEI</strong> — p-4<br />
LASHON HARA — Tzvi Khaute<br />
“Chanchin dikhlel dawngsawng suh” tih chungchanga<br />
khapna dan hian min zirtir chu : Lashon Hara hi lo<br />
ngaihthla leh dawnsawn loh tura kawhhmuhna a ni.<br />
Nimahse, thil \angkai tur chi leh a \ha zawnga thil kalna<br />
tur chi a nih chuan ngaihthlak a phu a ni.<br />
Q. Shabbat HaGadol hi engtihna nge ?<br />
A. Pesakh thlen hma Shabbat hi Shabbat Hagadol<br />
(Shabbat Ropui) ti a hriat a ni. Shabbat Hagadol<br />
tihna chhan lian tak pathum a awm a, pakhatna-ah<br />
chuan kan pi leh pute Aigupta ram an chhuahsan<br />
hma khan, Nissan thla ni 10 niah (chumi ni chu<br />
Shabbat a ni a) chhungkaw tinin a hnu ni 4 maia<br />
hlan tur beram dahrang \heuh turin thupek an ni a.<br />
Kan hriat angin beram hi Aigupta mite ran serh<br />
pawimawh tak a ni a, ram neitute ran pathian ualau<br />
taka inthawi nâna han hman tum mai chu thil namai<br />
lo tak a ni. Nimahsela, Chunglam puihna avangin<br />
Thu lengvak ngaihthlak tur chi chu, alo ngaithlatu<br />
emaw a sawitu emaw an sawia emaw midang hrim hrim<br />
tana \ul lova chhiatna thleng thei tur laka vengtu emaw<br />
pumpelh tir theitu a nih chuan ngaihthlak tur a ni.<br />
Ngaihtuahna a ni emaw , tisa a ni emaw sum leh pai<br />
thil pawh nise, harsatna thleng thei laka vengtu emaw<br />
siam\ha theitu a nih phawt chuan thu lengvak pawh<br />
nise lo dawnsawn ngei zawk tur a ni.<br />
Aigupta mite chuan kan pi leh pute chungah “Felna in i chipuite chungthu ngaihtuah rawh” tiin To-<br />
engmah an ti theilo a ni. He thiltheng hi a ropuiin a rah chuan a tarlang a (Lev. 19:15). Helai thu hi kan<br />
mak hle a, khami Shabbat kha Shabbat Ropui tih sakhaw mirilte chuan, he thupek hi mahni Jew puite<br />
loh rual a nilo.<br />
ham\hatna tur chi chu a létin (double) pe rawh tihna a<br />
Pahnihna : Haftara a Zawlnei thuziak kan en chuan<br />
“Lalpa ni Ropui” a thlen hmain, Lalpa’n kan tân<br />
zawlnei Eliyahu (Elija) a rawn tirh tur thu kan hmuh<br />
vang a ni.<br />
ni tiin sawizauna an nei nghe nghe a ni (Shevuot 30a).<br />
A mihring puite chunga rilru a put dan a zirin Tzadik a<br />
nih nih-loh dan chu chatuan atan chu chuan a hril a<br />
ni. Kan sakhaw mirilte sawi dan chuan, mitthi<br />
thawhlenna huna Rorelna ni Ropui a thlen tikah chuan,<br />
Pathumna : Hmanlai a\ang tawhin Shabbat Hagadol lehkhabu pathum keu a ni anga; pakhat chu fel<br />
bikah hian community member zinga ropui ber famkimte hming chuanna tur a ni anga, pakhat chu sual<br />
chanchang, Rabbi te’n Pesakh kut kaihhnawih famkimte hming chuanna tur a ni anga, pakhat chu hemi<br />
Halakha leh Aggadah, bakah Midrashic thlirna lam inkara awmte hming chhuanna tur a ni thung ang. Mifel<br />
zirtirna an pe \hin a. Chuvangin, hemi changchawi famkimte chu chatuan nunna buah ziahluh an ni anga,<br />
hian an mahni chawimawi nàna tih a ni.... (Page - 3) sual famkim te chu Gehinom atan ziahluh..... (Page - 2)<br />
For Mizoram Information : Dial - <strong>Shavei</strong> <strong>Israel</strong> Hebrew Center : 9774031967 — Printer : 9436141093
<strong>Shavei</strong> <strong>Israel</strong> Page - 2<br />
PARASHA .....chhunzawmna<br />
....chhawpchhuak a, chutiang zinga pakhat chu<br />
tarlan i han tum teh ang : Kelpa hi Hebrai chuan<br />
“Sair” a ni a, chu chu hmul nghah (hairy) tihna a<br />
ni. Hei hian pian tirha hmul ngah tak, Esauva a<br />
kawk a. Yom Kippur-a K’lal Yisrael<br />
bawhchhiatna zawng zawng chu Lalpa’n Esauva<br />
chungah a nghat a, <strong>Israel</strong> fate khawlohna chhan<br />
bulpui chu gentel rama Esauva thlahte neksawrna leh<br />
tihluihna vang a ni, tiin kan sakhaw mirilte chuan an<br />
sawi. Tichuan, kelpa, hmul nghah tak chuan <strong>Israel</strong><br />
sualna zawng zawng a phur ta a, Yom Kippur chuan<br />
ngaihdamna a thlen ta a ni.<br />
Mak angreng tak pakhat chu, Yom Kippur<br />
rawngbawlna hi Kohen Gadol - Shimon HaTzaddik<br />
thih hnu a\ang chuan a kaldan a dang tawh hle a,<br />
Hmun Thianghlim Ber luhkâ a an khai \hin, lazai<br />
senlar a, a vara inthlak ziah \hinte chu a chang<br />
chauhvin a thleng tawh a. Beit Hamikdash pahnihna<br />
hunlai Kohanim Gedolim ho kha thàmna hmanga<br />
nihna chelh \hin an awm avangin, chutiang mite chu<br />
Hmun Thianghlim Ber lut turin an thlarau level-in a<br />
tlin lova, Shekhina hmachhawn turin an nunin a zo<br />
lova, an thih phah fo \hin a ni.<br />
Shabbat HaGadol : Pesakh thlen hma Shabbat hi<br />
Shabbat Hagadol (Shabbat Ropui) ti a vuah a nihna<br />
chhan hrang hrang a awm bakah, kalphung (minhag)<br />
hrang hrang a awm bawk a ni. Shabbat Hagadol<br />
hmasa ber chu <strong>Israel</strong> mipuiin Nissan ni 10 khan<br />
Aigupta-ah an hmang a; He Shabbat bik atan choh<br />
hian thupek an dawng a : “Tun thla (Nissan) ni 10 ni<br />
takah hian mi tinin an chhungkaw tân beram an la<br />
anga, chhungkaw tin tân beram pakhat \heuh”, tiin<br />
kan hmu a (Exo. 12:3). He mitzvah hlèn tur hian<br />
Pesakh ni (tlai) a hlan tur beram chu a hma ni li (4) a<br />
lák láwk tur a ni.<br />
Helai thu hi mumal taka hriat a \ha hle : Nissan ni 14<br />
tlai (erev) a hlan tur chu Nissan ni 10 a lak lawk tur a<br />
ni. Beram lak nî hi shabbat a nih avangin, he thupek<br />
hi Aigupta chhandamna hun atân chohva hman tur a<br />
ni. He kalpung hi chhuan thar tana hman tur a ni tawh<br />
lo. A chhanchu Shabbat a ni tlat!<br />
Tin, Pesakh hnukpui hriat chian lohna avang hian<br />
Tanakh (Bible) kaltlanga Chung P-thianin A fatir (<strong>Israel</strong>-te)<br />
tana ramri A kham chin ngaih-haihna a hrin<br />
phah a, hei hian A ram ngaia kur kur \hinte thinlungah<br />
chawmawlhna a thlen mêk a ni. Chuvangin, Shabbat<br />
Hagadol chungchang hi tlema sawizau deuh a \ha<br />
awm e. Shabbat Hagadol hmasaber chanchin a<br />
‘Beram no sawisel bo” hian B’nei Menashe zingah<br />
zung a kaih thûk hle a, hnùk-ngulh \euh khawpin tun<br />
thleng hian rinna kawnga an khawhmuh a ti vài nasa<br />
hle a ni.<br />
<strong>Israel</strong> fate’n Shabbat Hagadol hmasa ber atana, beram<br />
hlan tur an dah-hran hi Aigupta ràn serh leh pathian<br />
a ni a; Moshia meuh pawhin Aigupta ran serh...<br />
�����<br />
LASHON HARA .....chhunzawmna<br />
.....an ni anga, hemi inkara awmte chu Gehinom-ah<br />
chhukin siam\hatna hun an paltlang zet anga, chumi<br />
hnuah chunglama lakchho leh an ni ang, tiin (Rosh<br />
Hashanah 16b).<br />
Hashem hian mitin chungah rorelna fir leh khawng<br />
tak kalpui sela chuan, an damchhungin chhiarsen<br />
loh thil\ha ti \hin pawh nisela, Rorelna ni Ropui kin<br />
dawnah chuan lawmman tlemte bak dawn tur a nei<br />
lovang. Chuvangin, thil\ha tih hian engemaw zawng<br />
takin felhlelna a kai \hin. Mihring thil\ha tih chhunte<br />
chu a sualna in a buk hneh hle chuan chatuan sualna<br />
kengtu anga ngaih a ni dawn a, chuvangin, mahni<br />
chipuite chunga ngaihtuahna fel tak kalpui mi chuan<br />
Lashon Hara bawhchhiatna sualna tam tak a kalsan<br />
dawn tihna a ni. Shabbat Shalom.<br />
....nawmnah taka khawih sak chu a hlau hle a, mahse<br />
Hashem thupek angin milem pathian biakna ziarang<br />
leh a kaihhnawih zawng zawng hnehchhiah a,<br />
mualpho leh diriam taka kalpui turin <strong>Israel</strong> fate kha<br />
fiah an ngai miau bawk si a ni. Chuvangin, “Talh<br />
tur, Beram no sawisel bo chhäwm” chungchang hi<br />
hriatthiam lohna avangin mi tam tak an lungchhia a,<br />
khawngaih mittui a luan tir ta \hin a nih hi(h), a-bula-bal<br />
hriatchianna awm si lovin, thusawi thiam tak<br />
takte’n mipui lairil fan zawnga, lungchhe \euh<br />
chunga an han au khum \uau tawh hi chuan<br />
khawdang hawi a har tawh \hin a ni.<br />
P-thian thupek anga <strong>Israel</strong> fate’n Shabbat Hagadol<br />
hmasa bera Aigupta ran serh, an khum bana an<br />
thlunglai an hmuhin Aigupta mite chu thinur<br />
engphiarin an ha chäng an \hial rawp rawp a, mahse<br />
\awngkam emaw tha thawh turin engmah tih theihna<br />
réng an nei lo a ni. Hei bakah hian thilmak hrang<br />
hrang a thlen avangin, tunthleng hian Pesakh thlen<br />
hma Shabbat hi Shabbat Ropui tih alo ni ta a ni.<br />
TODA RABA<br />
Kan fate, Itzkhak Fanai leh Julie Hrahsel<br />
inneihna a kan mualpho lohna tura a \ul apiang<br />
min thawhsaktu, Community hruaitute leh<br />
\halaite hnenah lawmthu kan sawi a.<br />
Tin, Sheva Brakhot hmang tura Aizawl veng<br />
hrang hranga sawmtute leh minyan tling ziah<br />
thei tura \awiawmtu zawng zawngte chungah<br />
thinlung takin lawmthu kan sawi bawk a ni.<br />
Kan chunga in \hatna zawng zawngte hi Lalpa<br />
zara kan dawn a ni tih kan hria a, ropui kan tiin<br />
kan lawm êm êm a ni. Lalpa chu fak leh<br />
chawimawin awm mawlh rawh se.<br />
— Benyamin Fanai te nupa<br />
Upper Republic, Aizawl<br />
S
<strong>Shavei</strong> <strong>Israel</strong><br />
Page - 3<br />
HALAKHA LEH MINHAGIM - 47 .....chhunzawmna<br />
...(Yahadoot lemaaseh bu enla). Tin, he shabbat<br />
danglam bika thusawi ngaithla tur hian community member<br />
an punkhawm tam bik \hin a, Shabbat Ropui chu a<br />
ni hrim hrim.<br />
Q. Khametz hi engnge a nih ?<br />
A. Khametz awmze ngialngam chu “Chhang dawidim<br />
telh loh” tihna a ni a, <strong>Israel</strong> ram buh chi 5 (Khamisha<br />
daganim) wheat, barley, rye, oats leh spelt a\anga siam,<br />
chhang phut chu tui nena nuaiin minute 18 chhunga ur<br />
loh, emaw dawidim telh a nih pawhin minute 18 aia tlema<br />
ur loh pawh a ni thei.<br />
Number 18 hi Hebrai chuan ‘yud’ leh ‘khet’ emaw ‘khet’<br />
leh ‘yud’ hawrawp belhkhawm zah chiah a ni a, he<br />
hawrawp pahnih hian Hebrai thumal ‘khai’ tih a chhuak<br />
a, chu chu ‘nunna’ tihna a ni. Tin, Pesakh chhungin<br />
chhang dawidim telh reng reng ei khap a ni a, hrereng<br />
chunga ei lui chuan ‘Karet’ hremna a chungah lek a ni<br />
ang, hemi awmzia chu Olam haba a chân ang tihna a ni.<br />
Chuvangin, chatuanna chang tur leh chân tur<br />
chungchang chu “Khai” thumal, number 18-ah hian a<br />
innghat tihna a ni.<br />
Q. Matzah hi enge a nih ?<br />
A. Chhangphut “Khamisha daganim” a\anga siam chu<br />
nuaiin dawidim (yeast) tel lova ur, minute 18 chhung<br />
emaw a aia hma a siam chu Matzah tih a ni.<br />
Q. Engatinge Peaskh lai hian Khametz hi a thianloh<br />
(asur) em em ?<br />
A. Torah-ah tarlan a ni miau si a ni.<br />
Q. Bedikat Khametz hi enge ?<br />
A. Khametz zawn tihna ni a, mahni \heuhvah Nissan ni<br />
13 zanah zawn tur a ni a, khametz zawn hma hian brakha<br />
chham \hin a ni.<br />
Q. Biur Khametz hi engtihna nge ?<br />
A. Khametz halralna, Nissan ni 14 tuka kalpui \hin a ni.<br />
Q. Taanit bekhorot hi engtihna nge ?<br />
A. Taanit bekhorot chu fatir tana chawnghei tè a ni,<br />
Pesakh thlen hma (erev Pesakh) a neih \hin a ni. Rabbi<br />
\henkhat chuan pa lam emaw nu lam a\anga piang<br />
hmasa ber in chaw a nghei tur a ni; he chawnghei hi<br />
Aigupta a tlanna thilmak thleng hriatrengna (zekher le<br />
leyetziat Mitzraim) a ni. A chhanchu, fatir tihhlumna<br />
(makat habekhorot) thlen khan <strong>Israel</strong> fatir pakhatmah<br />
an tel velo a ni.<br />
Nimahsela, chhan \ha tak - seudat mitzvah (Brit milah<br />
emaw Bar mitzvah) hmang tur a nih chuan fatir pawh<br />
nise “taanit bekhorot” a kalpui kher a ngailo (ei tur<br />
mitzvah a ei tawh chuan in lamah pawh a ei chhunzawm<br />
thei ang), tin, Talmud emaw Mishnayiot zir zawh lawmna<br />
ruai (siyum massekhet) pawh a kil thei ang.<br />
Q. Pesakh thlen dawn niah (erev pesakh) hnathawh phal<br />
a ni em ?<br />
A. Duhthusam chuan erev pesakh chawhnu herah<br />
chuan hnathawh tawh loh tur a ni, a tlângpui thu chuan...<br />
Page - 3<br />
....he hnathawh khapna hi Khol haMoed a<br />
hnathawh khapna nena inzul a ni a, sumdawnna<br />
thilah chuan chawhnu her hma chu, a zàl deuh<br />
zawngin an kalpui \hin. Nimahsela, hei hian Pesakh<br />
tana inbuatsaihna ang chi chu a huam lo, entirnan<br />
: Tin hleh, thuam nawh mar, pheikhawk nawh<br />
(Kitzur Shulkhan Arukh Makor Chaiim 87:8 enla).<br />
He kaihhruaina thil tum ber chu, miin Leil Seder<br />
inbuatsaihna atan hun tam zawk a hman neihna<br />
tur a ni ber a. Tin, hahdam taka Leil Seder a hman<br />
theihna tur leh chhungkaw bila Hagaddah<br />
chhiarna hun thawl a neih theihna tura tih a ni.<br />
Chuvangin, miin erev Pesakh a chawlhahdamna<br />
hun a neih chuan Leil Seder nuam takin a hmang<br />
thei anga, tin, naupang lam pawh phur leh<br />
harhvang taka an hman theih turin chhun lama<br />
muttir a \ha hle bawk ang (ibid 87:9).<br />
Q. Tunlai huna Pesakh kût inbuatsaihna hu engtia<br />
kalpui tur nge ni ang ?<br />
A. Bedikat khametz a hun taka hman a, khametz<br />
chambang zawng zawng halral vek tur; eirawng<br />
bawlna atana hmanrua kanhman \hin zawng<br />
zawng tih thianghlim (kosher) vek tur, Pesakh zana<br />
Haggadah chhiar/ngaihthlak ngei ngei tur; Matza,<br />
marror (sawhchiar nen) ei ngei tur, wine no 4 in<br />
ngei tur; hemi zan hian Hallel chham ngei tur,<br />
Afikoman ei tur; Nirtzah chhiar/ngaihthlak tur,<br />
Pesakh kût bika \awng\aina (makhzor) - shakharit,<br />
mussaf leh minkha hman ngei tur. Ma-thei-lovin,<br />
zan leh zing chawei hmain kiddush hman tur, tin,<br />
kût zawh zanah havdala hman a ngai tih manghilh<br />
loh tur.<br />
Q. Pesakh ei siamna hmanrua/bungbel (kelim)<br />
Kosher dan han tarlang teh ?<br />
A. Pesakh kût atana ei siamna hmanrua/bungbel<br />
Kosher-na atan hian kalphung (ke bol’o kakh polto)<br />
a awm a, “ei siamna hmanrua a thil bet/bei theihna<br />
chi reng reng chu hnawl tur” tih hi a ni (ei siamna<br />
hmanrua tihah hian, fian, chem, thir kut, etc.<br />
thlengin a huam vek - Ed.)<br />
Thil vawt sawngbawlna atana hman chi chu tui<br />
vawta tihthianghlim tur a ni a, thil lum<br />
sawngbawlna hmanrua chu tui so hmanga<br />
tihthianghlim tur a ni, hei hi ‘Hagalah’ tih a ni nghe<br />
nghe. Thil sa tak sawngbawlna ang chi chu, tui<br />
hmang lovin meisa hmanga tihthianghlim tur a ni,<br />
hei hi ‘Libun’ tih a ni a, chihnih a \hen a ni. pakhat<br />
chu ‘libun kal’ tih a ni a, chutiang hmanrua/bungbel<br />
chu meialh a nasa taka hemin, buhbawlin a deh<br />
pawha alh thei tur a ni. Pahnihna chu ‘Libun<br />
khamur’ tih a ni a, \ek ser ser thei khawpa sa leh<br />
ling ham tur a ni. Hetianga kalpui tur hi chuan chu<br />
hmanrua/bungbel kan hmandan a zir a ni. {Hriattur<br />
: Kosher hi a bungbel a zir a ni a, entirnan : Thir<br />
(metal) lam chi a ni thei a, keh thei (glass) lam pawh<br />
a ni thei a, hlum, etc. pawh a ni thei bawk}
<strong>Shavei</strong> <strong>Israel</strong><br />
C O M M U N I T Y N E W S<br />
� B’H, Mizoram <strong>Shavei</strong> <strong>Israel</strong> Centre inkhawm a<br />
kaltluang a, Shabbat inkhawm pawh kan \ha zel bawk. Pessakh<br />
kût thleng tur atan Sunday kalta khan <strong>Shavei</strong> <strong>Israel</strong> Centre-ah <strong>Shavei</strong><br />
Fellow te’n zirtirna an kalpui a. Tin, menber \henkhat chuan chawlhkar<br />
bul lam a\ang khan mahni in leh a velte tifaiin an buai hle a ni thudawn<br />
a ni. Kosher Pesakh hmang turin \an han la sauh sauh teh ang.<br />
� Pu Itzkhak Lalramnghaka Fanai leh Pi Julie Lalremruati Hrahsel te<br />
inneihna pawh P-thian zarah tluang taka hman zawh a nih hnuah<br />
Aizawl veng hrang hranga awmte’n duhsak takin Sheva brakhot<br />
hmanna turin chawhlui nen ruahhmanna an siamsak \hin a, a fakawm<br />
hle a ni. Tin, Sheva brakhot a minyan tling ngei turin kan \halaite leh<br />
leh pa valaite bakah, Sialhawk leh Sihphir lam unaute an thawh hlawk<br />
a, an ti lawmawm hle a ni.<br />
� Sialhawk unaute pawh Pesakh inbuatsaihna an kalpui nasa a, Leil<br />
Seder atan Aizawl lam a\ang Grep ro chah pawl an awm laiin, a \hen<br />
chuan ‘cial’ taka a hring sawrchawp ngei hman an tum ni a thudawn<br />
a ni. Matzah pawh an dawng tawh a, Leil Seder atana pawimawh thil<br />
dangte pawh an khawnkhawm kim thawkhat tawh ni a thudawn a ni.<br />
� Kum danga kan tih \hin angin Aizawl community pawhin a huhovin<br />
<strong>Shavei</strong> <strong>Israel</strong> Hebrew Centre-ah Leil Seder hmang turin a inbuatsaih<br />
mek a. Bungbel Kosher-na tur dekchi lianin tui chhuan so vut vut a<br />
ni dawn a, a duh apiang tan Pesakh chunga hman tur bungbel rawn<br />
tithianghlim turin kan sawm vek che u a ni. In bungbel kha tui so a<br />
chhiah hmain rawn nawt fai hmasa ula a \ha ang. A hmunah pawh<br />
tihfai theih tho mahse faisa a rawn ken khan kan awlsam anga, kan<br />
chet phah zawk ngei ang.<br />
HMEICHHE NATNA BIK (CHHUL CANCER LEH PAP SMEAR)<br />
Chhul hmawr (cervic) cancer hi ram \hang lai mêk, India ram anga<br />
hian a tam em em a. Khawvel pumpui-ah pahnihna a ni nghe nghe.<br />
Heti khawpa cancer hluar hi hriatchhuah meuh chuan a tlai lam hret<br />
tawh \hin a, tihdam pawh a har em em tawh \hin.<br />
Chhul cancer lo awmna chhan hi chiang taka hriat ni lemlo mahse, a<br />
bul tumtu chu, natna hrik (virus) chikhat “Human Papilloma Virus”<br />
(HPV) tih chu an hrechhuak tawh a. HPV hi mipat hmeichhiatna a\anga<br />
kaichhawn a nih avangin hetiang kawngah hian a bikin hmeichhe tan<br />
thianghlimna vawn \hat a pawimawh lehzual. Tin, serhtan loh kawp<br />
chungchangah te hian fimkhur hle a \ha.<br />
Chhul cancer hi a \antirh tea hriatchhuah chuan awlsam taka tihdam<br />
theih a ni a. Ram changkangah a hmuhchhuah hma \hin avangin,<br />
thihpui pawh an vang a, mahse Zoram angah hi chuan kan la thihpui<br />
nasa hle a nih àwm hi. Hmeichhiate hian insawisela hrang hrang an<br />
ngah a, hetiang kawngah hian Gynaecologist mumal taka rawnin,<br />
hmuh mai theih ang chi chu Pathologist kaltlanga Biopsy tih tir thuai<br />
tur a ni. Chhul lam insawisel hma hian chhul hmawr tuamtu dik lohna<br />
(Dysplasta) a awm hmasa \hin a, heng hi cancer-ah a chang thei a,<br />
hetiang insiam \an hi Pap Smear kaltlangin a hriat vat theih a, chhul<br />
bul vela tui tling tlemte leh chhul hmawr zawitea ziah a\angin a hriat<br />
theih a, a hautak lova Mizoram-ah pawh kan uar \an tawh hle.<br />
Pawmlai nei kum 30 tling tawh chin tan chuan tih ngei ngei a \ha a,<br />
chumi result a zirin chuan engtia zinga tih tur nge anlo hrilh mai ang<br />
che. A pangngai tan pawh kum 2/3 dan vela tih ziah a \ha bawk.<br />
<strong>DAWN</strong> <strong>TI</strong> <strong>SEI</strong><br />
<strong>Shavei</strong> <strong>Israel</strong><br />
Founder Chairman :<br />
Michael Freund<br />
Page - 4<br />
@ Zawhna zawh hi zawh lai chiahin<br />
a zahthlak a, zawhna zawt ngailo<br />
chu, zahna in an damchhungin a<br />
umzui \hin.<br />
@ I hringnun damchhung hi chona<br />
hlirin a khat \hin a, chu chu pawm<br />
ngam la, in kaihkun phah suh, i<br />
bihruk san tak tak thei chuang<br />
lovang.<br />
@ Talent tahhriam hi mimal<br />
zahawmna leh puitlinna lantirtu a<br />
nih avangin mahni talent ngei<br />
hmang turin tat hriam rawh.<br />
@ Hlawhtlinna hlimpui lemlo,<br />
tawrhna pawh hre lemlo te ai<br />
chuan tluk leh thawh fawma<br />
hlawhtlinna dawntu hlawhtlinna<br />
hi a ropui fé zawk.<br />
@ Mimal chunga thilthleng \hinte hi<br />
tihpalh thilthua thleng a nilova,<br />
duhthlanna kaltlanga thleng a ni<br />
zawk \hin.<br />
@ Mi \henkhat chuan a landan in an<br />
thlir a, engvang nge? an ti \hin.<br />
|henkhat erawh chuan anla<br />
hmuh ngailoh pawh nise, a ni<br />
dawn lo’m ni ? tiin an zawt thung.<br />
@ Mahni tih tur chiah hlentu chuan<br />
hlawhtlinna chungchuang an<br />
dawng ngailo.<br />
@ Mihring theihna hi a tawp thlen<br />
tirtu emaw an ti \hin, mahse a<br />
thlen tirtu dik tak chu a khawsa<br />
zia (character) zawk a ni \hin.<br />
Weekly News<br />
Bulletin<br />
in Mizo/Kuki<br />
Hrqs. : 58 King George St. Heichal,<br />
Jerusalem, <strong>Israel</strong><br />
Website : www.shavei.org<br />
Mizoram : Mercy Villa, Upper Republic,<br />
Aizawl, Mizoram.<br />
Manipur : B. Vengnom, Tuibuang,<br />
C.C. Pur, Manipur.<br />
Contact mails :<br />
<strong>Israel</strong> : tzvi@shavei.org /<br />
tzvilun@walla.co.il<br />
Mizoram : madinga13@yahoo.com<br />
Manipur : yochanan10@yahoo.com<br />
Published by : <strong>Shavei</strong> <strong>Israel</strong> Org.,<br />
Jerusalem, <strong>Israel</strong>.