garemos dacvis saxelmwifo kontrolis srulyofis saxelmZRvanelo
garemos dacvis saxelmwifo kontrolis srulyofis saxelmZRvanelo
garemos dacvis saxelmwifo kontrolis srulyofis saxelmZRvanelo
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
saqarTvelos <strong>garemos</strong> <strong>dacvis</strong>a da bunebrivi resursebis saministro<br />
<strong>garemos</strong> <strong>dacvis</strong> inspeqcia<br />
<strong>garemos</strong> <strong>dacvis</strong><br />
<strong>saxelmwifo</strong> <strong>kontrolis</strong><br />
<strong>srulyofis</strong> <strong>saxelmZRvanelo</strong><br />
TBILISI 2007
w i n a s i t y v a o b a<br />
kanonmdeblobis moTxovnaTa <strong>dacvis</strong> uzrunvelyofa _<br />
<strong>garemos</strong>dacviTi marTvis sferoSi erT-erTi yvelaze rTu-<br />
li amocanaa. misi gadawyveta, rogorc wesi, moiTxovs sax-<br />
elmwifo organoebis mxridan ara marto instrumentebis<br />
saguldagulo SerCevas, aramed arasamTavrobo seqtorTan<br />
mudmiv da efeqtur urTierTqmedebas kanonsawinaaRmdego<br />
qcevis prevenciis, gamovlenisa da aRkveTis mizniT. ekonomi-<br />
kurad ganviTarebul qveynebSi farTo gavrcelebis miuxe-<br />
davad, amgvari qcevis modeli sakmaod axalia saqarTvelo-<br />
saTvis da moiTxovs mniSvnelovan cvlilebebs sazedamxed-<br />
velo-makontrolebeli organoebis TanamSromelTa men-<br />
talitetsa da profesiul momzadebaSi.<br />
winamdebare gamocema asaxavs <strong>garemos</strong>dacviTi <strong>kontrolis</strong><br />
Tanamedrove saerTaSoriso gamocdilebas. am gamocdilebis<br />
Seswavlisa da danergvis safuZvelze <strong>garemos</strong> <strong>dacvis</strong> inspeq-<br />
cia Seecdeba ufro qmediTi, ekonomikurad efeqturi da de-<br />
mokratiuli gaxados <strong>saxelmwifo</strong> <strong>kontrolis</strong> ganxorcielebis<br />
procesi <strong>garemos</strong> <strong>dacvis</strong> sferoSi, agreTve, miusadagos igi<br />
ekologiuri, socialuri da ekonomikuri reformebis Semd-<br />
gomi realizaciis moTxovnebs. es udaod Seuwyobs xels gare-<br />
mos <strong>dacvis</strong> inspeqciis 2007-2010 wlebis strategiis ganxor-<br />
cielebas.<br />
gamocema saswavlo-meTodur xasiaTs atarebs. masSi war-<br />
modgenilia <strong>kontrolis</strong> organizaciuli aspeqtebi, <strong>garemos</strong>-<br />
dacviTi kanonmdeblobis moTxovnaTa <strong>dacvis</strong> uzrunvelyofis<br />
instrumentebi da Tanamedrove midgomebi, agreTve <strong>garemos</strong>-<br />
dacviTi <strong>kontrolis</strong> procedurebi. <strong>saxelmZRvanelo</strong> ZiriTa-<br />
dad gankuTvnilia <strong>garemos</strong> <strong>dacvis</strong> inspeqciis xelmZRvaneli
muSakebisa da inspeqtorTa SemadgenlobisaTvis. amasTan, Seu-<br />
Zlia daexmaros <strong>garemos</strong>dacviTi struqturebis yvela Tanam-<br />
Sromels qveynis <strong>garemos</strong>dacviTi politikis Semdgom sru-<br />
lyofasa da ganxorcielebaSi. garda amisa, <strong>saxelmZRvanelo</strong>m<br />
SesaZloa daxmareba gauwios sxva dainteresebul mxareebs<br />
<strong>garemos</strong>dacviTi <strong>kontrolis</strong> sistemaze ufro srulyofili<br />
warmodgenis SeqmnaSi.<br />
<strong>saxelmZRvanelo</strong> momzadebulia <strong>garemos</strong> <strong>dacvis</strong> inspeq-<br />
torebisaTvis gankuTvnili praqtikuli <strong>saxelmZRvanelo</strong>s<br />
ZiriTadi Tavebis adaptirebis safuZvelze, romelic Se-<br />
muSavda da gamoica ekonomikuri TanamSromlobisa da ganvi-<br />
Tarebis organizaciis (OECD) mier, aRmosavleT evropis, ka-<br />
vkasiisa da centraluri aziis qveynebisaTvis <strong>garemos</strong> dac-<br />
vis sferoSi moqmedebaTa gegmis realizaciis specialuri<br />
samuSao jgufis saqmianobis farglebSi. <strong>saxelmZRvanelo</strong>s<br />
gamosacemad saWiro dafinanseba gaiRo norvegiisa da nider-<br />
landebis mTavrobam.
FOREWORD<br />
Assuring regulatory compliance is one of the most challenging tasks<br />
within environmental management systems. In order to address this task,<br />
governmental authorities need to carefully select their instruments aiming<br />
at prevention, detection and deterrence of environmental non-compliance.<br />
To this end, a continuous and effective interaction with the general public<br />
is essential. Although such a strategy of work is widespread in economically<br />
developed countries, it is quite new for Georgia and requires important<br />
changes in the attitude and professional training of the employees of environmental<br />
enforcement authorities.<br />
To facilitate this change, the current publication summarizes good international<br />
practices in the field of environmental compliance assurance. Knowing<br />
and adopting these practices will help the Inspectorate for Environmental Protection<br />
of Georgia to develop strategies that are well-adapted to the country<br />
context and achieve environmental results more effectively, transparently, and<br />
at least costs for society as a whole. This will enable the Inspectorate to implement<br />
its “Strategic Framework of Action for 007- 0 0”.<br />
The manual is addressed to both management staff and field inspectors.<br />
It reflects a number of issues, including institutional aspects, modern approaches<br />
and instruments of environmental compliance assurance, and also<br />
inspection and non-compliance response procedures. The manual could also<br />
be useful for other sub-divisions of the Ministry of Environment and Natural<br />
Resources that share the responsibility for implementation of environmental<br />
policy in Georgia. Besides, the manual could help other stakeholders<br />
to better understand the strategies and tools of environmental enforcement<br />
authorities.<br />
The manual constitutes an adaptation of a practical toolkit for environmental<br />
inspectors that was developed and published by the Organisation for<br />
Economic Cooperation and Development (OECD) within the framework of<br />
the Task Force for the Implementation of Environmental Action Programme<br />
in Eastern Europe, Caucasus and Central Asia. Financial support for the development<br />
and publication of this document was provided by the governments<br />
of the Netherlands and Norway.
Tavi I<br />
1.1. <strong>kontrolis</strong> mniSnvneloba regulirebis procesSi<br />
<strong>garemos</strong> <strong>dacvis</strong> sferoSi regulirebis procesi moicavs: kanonSe-<br />
moqmedebas, nebarTvebisa da licenziebis gacemas, <strong>garemos</strong> mdgomare-<br />
obis monitorings, kanonmdeblobiT gaTvaliswinebul moTxovnaTa<br />
Sesrulebis Semowmebasa da darRvevebze reagirebas. Sedegiani reg-<br />
ulirebisaTvis aucilebelia arsebobdes mudmivi urTierTkavSiri<br />
CamoTvlil procesebs Soris. aRniSnuli procesis Semadgeneli<br />
nawilebis urTierTSeTanxmebuli funqcionirebis sqema ase gamoiy-<br />
ureba (nax. 1-1):<br />
naxati 1-1. regulirebis cikli
Zalze mniSvnelovania, rom kanonmdeblobis moqmedi sistema rea-<br />
lurad Sesrulebadi iyos. e.w. “mkvdari wesebis” Sesrulebis mizniT<br />
Catarebuli Semowmebebi aqveiTebs makontrolebeli organoebisad-<br />
mi ndobas. mkafio, realisturi da qmediTi sanqciebiT gamagrebuli<br />
mcirericxovani moTxovnebi ufro meti sargeblobis momtania, vi-<br />
dre mravalricxovani, deklarirebuli, magram Seusrulebadi wesebi<br />
da moTxovnebi. normatiul _ samarTlebrivi bazis formirebisas ga-<br />
saTvaliswinebelia <strong>kontrolis</strong> sistemisa da <strong>garemos</strong> mdgomareobis<br />
monitoringis xarisxic. marto normativebis dadgena ver iqneba efe-<br />
qturi da ar moitans sasurvel Sedegs, Tu regulirebis obieqti Ta-<br />
vad ar miiRebs zomebs maT Sesasruleblad. Tavis mxriv, xelisuflebis<br />
organoebic xels unda uwyobdnen mewarmeebs moTxovnaTa Sesruleba-<br />
Si. xelisuflebis mxridan `rbili” midgoma SeiZleba mniSvnelovnad<br />
anazRaurdes momavalSi.<br />
ra Tqma unda, amgvari xelSewyoba ar aris sakmarisi yvela re-<br />
gulirebis obieqtisaTvis. kanonis Sesasruleblad aucilebelia<br />
maTi gakontroleba da gamovlenil darRvevebze reagireba. Semow-<br />
mebebis Catareba <strong>kontrolis</strong> sistemis xerxemals warmoadgens da<br />
zogjer SeiZleba profilaqtikur RonisZiebad ganixilebodes. Ca-<br />
narTi 1_1 gansxvavebuli motivaciiT SemowmebaTa Catarebis ilu-<br />
straciaa.<br />
inspeqtirebis procesSi darRvevebis gamovlenas Tan axlavs xeli-<br />
suflebis mxridan Sesabamisi sanqciebis gamoyeneba, rac, Tavis mxriv<br />
unda Sefasdes Sesrulebadobisa da samarTlebrivi normebis realu-<br />
robis TvalsazrisiT. amgvari Sefasebis Sedegebi da rekomendaciebi<br />
unda ecnobos <strong>garemos</strong>dacviTi politikisa da kanonmdeblobis Sem-<br />
muSavebel organoebs, rac, maTi gaTvaliswinebis SemTxvevaSi, xels<br />
Seuwyobs rogorc kanonmdeblobis srulyofas, ise kanonierebisa da<br />
inspeqtoris qmedebisadmi ndobis amaRlebas.<br />
amgvari qmedeba moxsnis erTi `araefeqturi” kanonis meore _ ufro<br />
naklebefeqturiT Secvlis saSiSroebas da Tavidan agvacilebs `sim-<br />
boluri kanonebis” miRebis SemTxvevebs (rac TavisTavad uaryofiTad<br />
moqmedebs <strong>garemos</strong>dacviTi regulirebis procesze).
CanarTi 1-1. <strong>garemos</strong>dacviTi Semowmebebis Catarebis<br />
ZiriTadi motivebi<br />
Semowmebis Casatareblad sxvadasxva safuZveli SeiZleba arse-<br />
bobdes. praqtikulad, Semowmebebi xSirad ramdenime mizans isaxa-<br />
ven, magaliTad:<br />
_ gamafrTxilebeli (profilaqtikuri) Semowmebebi: xor-<br />
cieldeba damtkicebuli gegmis safuZvelze, raTa regulirebis<br />
obieqti acnobierebdes <strong>kontrolis</strong> sistemis arsebobas; anu, Se-<br />
mowmebis Catarebisa da darRvevebis aRmoCenis SemTxvevaSi mis mi-<br />
marT Sesabamisi sanqciebis gatarebis SesaZleblobas. amitom, geg-<br />
miuri Semowmebebi profilaqtikur xasiaTs atareben;<br />
_ sagangebo Semowmebebi: xorcieldeba gansakuTrebuli<br />
SemTxvevebisa da avariebis SemTxvevaSi. aseT SemTxvevebSi inspe-<br />
qtorebi mxolod reagirebas axdenen momxdar faqtze, amitom<br />
amgvar Semowmebebs xSirad aklia gaazrebuli midgoma;<br />
_ Semowmebebi monacemebis Segrovebisa mizniT: xelisufle-<br />
bas SeiZleba dasWirdes informacia garkveuli tipis bunebaT-<br />
mosargebleTa qcevis gamokvlevisa an <strong>garemos</strong> mdgomareobis<br />
Sesaswavlad. am monacemebis miReba SesaZlebelia Semowmebebis<br />
Catarebis gziT;<br />
_ avariul (sagangebo) situaciebSi gasatarebel RonisZieba-<br />
Ta gegmebis Semowmeba: avariul situaciebSi gasatarebel Ronis-<br />
ZiebaTa gegmebis arsebobisa da maTi xarisxis dasadgenad, ufle-<br />
bamosil organoebs SeiZleba dasWirdes informacia sawarmoebSi<br />
usafrTxoebis sistemebis mdgomareobisa da sagangebo situacie-<br />
bis prevenciis Sesaxeb. am informaciis miReba SesaZlebelia Se-<br />
mowmebebis meSveobiT;<br />
_ angariSgebis Semowmebebi: sainspeqcio saqmianoba SeiZleba<br />
gamoyenebul iqnas regulirebis obieqtis mier warmodgenil anga-<br />
riSebSi asaxuli monacemebis gadasamowmeblad;<br />
_ teqnikuri Semowmebebi: es sawarmoebisa da calkeuli danadga-<br />
rebisaTvis dadgenil normativebTan, an teqnikur standartebTan<br />
Sesabamisobis Semowmebaa. warsulSi aseTi Semowmebebi sainspeqcio<br />
saqmianobis ZiriTad formas warmoadgendnen, magram amJamad, eko-<br />
7
nomikuri TanamSromlobisa da ganviTarebis organizaciaSi (OECD)<br />
Semavali qveynebis umravlesoba aRar iyenebs am meTods;<br />
_ Semowmeba, romelic tardeba Semosuli informaciis, sazo-<br />
gadoebisa da/an dainteresebuli pirebis moTxovnis safuZvel-<br />
ze: aseTi Semowmebebi umetesad tardeba mesame mxaris mier bune-<br />
baTmosargebleTa saqmianobis mimarT gamoTqmuli ukmayofilebis<br />
sapasuxod.<br />
1.2. <strong>garemos</strong>dacviTi <strong>kontrolis</strong> programis SemuSaveba<br />
normatiul-samarTlebriv moTxovnaTa Sesrulebis uzrunvel-<br />
sayofad aucilebelia <strong>kontrolis</strong> politikis gansazRvra, misi<br />
ganxorcielebis strategiis SemuSaveba da konkretul RonisZiebaTa<br />
dagegmva.<br />
<strong>garemos</strong>dacviTi <strong>kontrolis</strong> sferoSi saqmianobis dagegmvaze pasu-<br />
xismgebloba akisria <strong>garemos</strong> <strong>dacvis</strong> inspeqcias rogorc erovnul, ise<br />
regionul doneebze. erTiani <strong>garemos</strong>dacviTi <strong>kontrolis</strong> politika<br />
gulisxmobs organizaciis zeda da qveda doneebze gadawyvetilebebis<br />
miRebis sistemas.<br />
<strong>kontrolis</strong> strategia unda uzrunvelyofdes inspeqciis winaSe<br />
dasmuli moTxovnebis realobasTan Sesabamisobas. muSaobis proces-<br />
Si sasurvelia strategiis regularuli ganaxleba. misi radikaluri<br />
Secvla SesaZlebelia im SemTxvevaSi, roca cvlilebebi Zalian mniSv-<br />
nelovani da mravalricxovania, rac damaxasiaTebelia gardamavali<br />
ekonomikis qveynebisaTvis.<br />
strategiis SemuSavebis amosaval wertils warmoadgens ufle-<br />
ba-movaleobaTa gamijvnisa da SesaZleblobaTa jansaRi Sefaseba. im<br />
SemTxvevaSi, roca SemowmebaTa sixSire da ufleba-movaleobebi ar<br />
Seesabameba makontrolebel organoTa potencials, prioritetebi<br />
ganisazRvreba zemdgomi organoebis mier.<br />
<strong>garemos</strong> <strong>dacvis</strong> inspeqciis amocanebis gaTvaliswinebiT xdeba ar-<br />
sebuli sakadro resursebisa da dasaxul RonisZiebaTa gansaxorcie-<br />
leblad biujetis gadanawileba, maT Soris: gegmiuri Semowmebebis,<br />
reidebis Catarebis, saCivrebis ganxilvis, sasamarTlo organoebTan<br />
urTierTobis, angariSebis wardgenisa da sxva mizniT.
1.3. inspeqtoris profesiuli codna da gamocdileba<br />
inspeqtorebis codnisa da gamocdilebis aucilebeli done mni-<br />
Svnelovnad damokidebulia maTTvis miniWebul funqciebsa da gada-<br />
saWrel amocanebze. es amocanebi SesaZloa gulisxmobdes rogorc<br />
<strong>garemos</strong>dacviTi politikis SemuSavebaSi monawileobasa da sanebar-<br />
Tvo sferos codnas, ise kanonmdeblobiT gaTvaliswinebul moTxov-<br />
naTa Sesrulebis Semowmebas, darRvevebze reagirebas da TviT garemo-<br />
sdacviT menejmentsac.<br />
rogorc wesi, <strong>garemos</strong>dacviTi <strong>kontrolis</strong> ganxorcielebaSi mo-<br />
nawileoben sxvadasxva specialobisa da profilis specialistebi;<br />
saproeqto-sakonstruqtoro, samecniero, iuridiuli, ekonomikuri<br />
da administraciuli personalis CaTvliT. imisaTvis, rom inspeqciis<br />
TanamSromlebma gamoavlinon darRvevebi da moaxdinon maTze Sesaba-<br />
misi reagireba, aucilebelia erToblivi, SeTanxmebuli muSaoba. es<br />
SeuZlebelia TanamSromlebs Soris funqciebis swori ganawilebis ga-<br />
reSe. zogierT qveyanaSi inspeqtorebi orientirebuli arian mxolod<br />
Semowmebebis Catarebaze, xolo gamovlenil darRvevebze reagirebis<br />
uflebamosileba sxva specialistebis (iuristebis) prerogativaa. ar-<br />
seboben qveynebi, sadac inspeqtorebi monawileobas iReben rogorc<br />
Semowmebis, ise darRvevebze reagirebis procesSi. nebismier SemTxve-<br />
vaSi, inspeqtorebs Soris funqciebis mkafio gamijnva saSualebas iZ-<br />
leva ufro efeqturad ganxorcieldes kanoniT miniWebuli ufleba-<br />
mosileba.<br />
profesiuli codnis garda inspeqtori aucileblad unda erkveodes<br />
iseT sakiTxebSi, rogoricaa regulirebis obieqtebis <strong>garemos</strong>dacviT<br />
RonisZiebaTa ganxorcielebis gegmebi da <strong>garemos</strong>dacviTi menejmenti,<br />
Sida auditi da yovelwliuri angariSebi. amisaTvis aucilebelia in-<br />
speqtorebs gaaCndeT Semdegi unar-Cvevebi:<br />
- unda erkveodnen, Tu ra aris <strong>garemos</strong>dacviTi menejmenti, auditi<br />
da regulirebis obieqtis wliuri angariSi <strong>garemos</strong>dacviTi saqmiano-<br />
bis Sesaxeb;<br />
- warmodgena unda hqondeT <strong>garemos</strong>dacviTi saqmianobis xarisxze,<br />
risTvisac saWiroa erkveodnen biznesis marTvis safuZvlebSi;<br />
- unda SeeZloT <strong>garemos</strong>dacviTi saqmianobis wliuri angariSebidan
saTanado informaciis miReba, raTa moaxdinon Sesabamisi kanonmde-<br />
blobisa da normatiuli aqtebis, dadgenili standartebisa da norma-<br />
tivebis Sesrulebis mdgomareobis Sefaseba;<br />
0<br />
- unda SeeZloT regulirebis obieqtebis mier momzadebuli gare-<br />
mosdacviTi informaciis Semowmeba.<br />
zemoaRniSnulidan gamomdinare, unda iTqvas, rom <strong>garemos</strong><br />
<strong>dacvis</strong> <strong>saxelmwifo</strong> makontrolebeli organos TanamSromlebs maq-<br />
simaluri obieqturobiT unda SeeZloT <strong>garemos</strong>dacviTi saqmiano-<br />
bis realuri Sefaseba. am amocanis Sesasruleblad aucilebelia<br />
safuZvlianad Cawvdnen regulirebis obieqtis mier ganxorciele-<br />
bul saqmianobas.<br />
1.4. <strong>garemos</strong>dacviT moTxovnaTa Seusruleblobis mizezebi<br />
OECD-is qveynebSi Catarebulma mravalma gamokvlevam cxadyo,<br />
rom `daweril normaTa” simravle ar uzrunvelyofs <strong>garemos</strong>dacviT<br />
moTxovnaTa Sesrulebas. arsebuli realobidan gamomdinare aRmoC-<br />
nda, rom <strong>garemos</strong>dacviT moTxovnaTa SesrulebisTvis aucilebelia<br />
safuZvliani analizi, aRricxva da im pirobebis gaTvaliswineba, ro-<br />
melSic xorcieldeba regulireba. qvemoT miTiTebulia ramdenime<br />
mizezi, romelTa gamoc regulirebis procesSi ver xorcieldeba<br />
moTxovnaTa Sesruleba. es mizezebi SeiZleba daiyos oTx ZiriTad ka-<br />
tegoriad:<br />
kategoria 1: regulirebis miznebis araswori gansazRvra<br />
miznis miRwevis efeqturi gzebi: miznis misaRwevad regulirebis<br />
instrumentebis SerCeva ganpirobebulia erovnul doneze arsebu-<br />
li administraciuli da sxva samarTlebrivi normebiT. <strong>saxelmwifo</strong><br />
organoebi ama Tu im problemis gadasaWrelad avtomaturad iyene-<br />
ben garkveuli tipis instrumentebs da faqtiurad aRar eZeben ufro<br />
srulyofil da adeqvatur gadawyvetilebebs. magaliTad, zogierT<br />
qveyanaSi miRebulia Seqmnili problemis saparlamento proceduris<br />
saSualebiT gadawyveta, sxva <strong>saxelmwifo</strong>ebSi ki gamoiyeneba reguli-<br />
rebis naklebad formaluri midgomebi.
<strong>saxelmwifo</strong> organoebis praqtika - `brmad” gamoiyenon regulirebis<br />
arsebuli midgomebi, xels uSlis regulirebis ufro axali, efeqturi<br />
instrumentebis danergvas. zogjer piriqiT _ garkveuli instrumen-<br />
ti, romelmac efeqturad imuSava erT qveyanaSi, meore qveyanaSi iwvevs<br />
winaaRmdegobebs da moTxovnaTa Seusruleblobas, radgan SesaZloa<br />
ar Seesabamebodes regulirebis arsebul tradiciebs.<br />
sasurveli Sedegebis araswori gansazRvra: samarTlebrivi aqte-<br />
bi yovelTvis ar efuZneba regulirebis miznebs. am SemTxvevaSi regu-<br />
lirebis xarisxi sakmaod mcirdeba, vinaidan regulirebis mizani ar<br />
iTvaliswinebs maregulirebeli organoebis kompetenciis farglebs.<br />
aRniSnuli SemTxveva tipiuria im <strong>saxelmwifo</strong>ebisaTvis, romelTa<br />
erovnuli samarTlebrivi normebi ar iTvaliswineben transsasazR-<br />
vro dabinZurebas, an damabinZurebeli nivTierebebis gadatanas gare-<br />
mos erTi komponentidan meoreSi.<br />
kategoria 2: normatiuli dokumentebis SemuSavebisas<br />
daSvebuli Secdomebi<br />
moTxovnaTa Sesruleba sakmaod Zviri jdeba. moTxovnebis Sesru-<br />
lebis xarisxi SeiZleba Semcirdes, Tu maTi Sesruleba did xarjebTa-<br />
naa dakavSirebuli. es xarjebi SeiZleba gaizardos sxvadasxva faqto-<br />
rebis gamo, magaliTad, mkacri standartebis, aseve moTxovnaTa Sesa-<br />
sruleblad gankuTvnili mcire drois, an mouqneli samarTlebrivi<br />
normebis SemTxvevaSi. Tu normatiuli aqtebi regulirebis obieqts<br />
usafuZvlod miaCnia, normebis <strong>dacvis</strong> nacvlad, isini amjobineben dro<br />
da Tanxebi daxarjon samarTlebrivi normebis Secvlis lobirebaze, an<br />
garkveuli SeRavaTebis mopovebaze.<br />
OECD-is mraval qveyanaSi, regulirebis obieqtebis mier moTxov-<br />
nebis Sesrulebaze prognozuli da realuri xarjebis Sesafaseblad<br />
gamoiyeneba e.w. `regulaciuri zemoqmedebis analizi”. magram moTxo-<br />
vnaTa Sesasruleblad gamoyofili saxsrebis analitikuri kvleva<br />
ver iZleva pasuxs iseT kiTxvebze, rogoricaa: axdens Tu ara gavle-<br />
nas es xarjebi moTxovnebis Sesrulebis doneze, da Tu axdens _ ra sa-<br />
xiT. mcdarma an SezRudulma analizma Tavis mxriv, SesaZlebelia ga-<br />
moiwvios normaTa Seusrulebloba.<br />
moTxovnebi Zalian rTuli gasagebia. adamianebs ar SeuZliaT ka-
nonebisa da samarTlebrivi normebis moTxovnaTa dacva, Tu maTTvis<br />
gaugebaria ra moeTxovebaT. kanonebisa da maTSi Setanili cvlilebe-<br />
bis mudmivma zrdam SeiZleba migviyvanos gaugebrobamde, da Sesabami-<br />
sad, gaurkveveli xdeba, ra aris saWiro maT Sesasruleblad. samar-<br />
Tlebriv normaTa ucodinroba da maTSi gaurkvevloba mniSvnelovan<br />
gavlenas axdens moTxovnaTa Sesrulebis xarisxze mcire biznesSi.<br />
mravali gamokvleva adasturebs, rom mcire mewarmeebi ver umkla-<br />
vdebian sxvadasxva <strong>saxelmwifo</strong> organoebis mier gamocemul, samar-<br />
Tlebrivi normebisa da maregulirebeli dokumentebis did raode-<br />
nobas.<br />
zedmetad formaluri samarTlebrivi normebi. <strong>saxelmwifo</strong> orga-<br />
noebis mier regulirebisadmi ukiduresad formalur samarTlebriv<br />
normebze dayrdnobam, SeiZleba xeli SeuSalos sasurveli Sedegis mi-<br />
Rwevas, radgan sazogadoeba undoblobas ucxadebs iseTi samarTle-<br />
brivi normebisa da wesebis dacvas, romelTa Sesrulebas erTi Sexe-<br />
dviT arsebiTi mniSvneloba ara aqvs. rodesac mewarmeebi grZnoben,<br />
rom maregulirebeli organoebi samarTlebrivi normebis gamoyene-<br />
basa da jarimebis dakisrebas zedmetad formalurad udgebian, isini<br />
nakleb Zalisxmevas xarjaven kanonebis srulfasovan Sesrulebaze da<br />
Semoifarglebian moTxovnaTa minimaluri dacviT.<br />
urTierTgamomricxavi <strong>saxelmwifo</strong> strategiebi an mareguli-<br />
rebeli instrumentebi. moTxovnaTa Sesrulebis dones axasiaTebs<br />
Semcirebis tendencia im SemTxvevaSi, rodesac <strong>saxelmwifo</strong> erTdrou-<br />
lad iyenebs or urTierTgamomricxav maregulirebel instruments,<br />
romlebic regulirebis obieqtebs awvdian urTierTsawinaaRmdego<br />
informaciebs.<br />
regulireba ewinaaRmdegeba sabazro stimulebs an kulturul<br />
konteqsts. moTxovnaTa Sesrulebis done klebulobs, roca reguli-<br />
reba SeuTavsebadia sabazro urTierTobaTa arsebul praqtikasTan, an<br />
ar gaaCnia kulturuli normebisa da samoqalaqo institutebis mxar-<br />
daWera. zogjer axali sakanonmdeblo normebis SemoReba mimarTulia<br />
adre Camoyalibebuli, moZvelebuli praqtikis winaaRmdeg, magram, Tu<br />
am dros regulireba ewinaaRmdegeba arsebul kulturas da ar uzrun-<br />
velyofs siaxleTa mxardaWeras samoqalaqo institutebTan Tanam-<br />
SromlobiT, misi efeqturoba saeWvoa.
kategoria 3: <strong>kontrolis</strong> realizaciis etapze arsebuli<br />
winaaRmdegobebi<br />
susti kontroli: regulireba, romelic mxolod qaRaldze ar-<br />
sebobs, ver uzrunvelyofs moTxovnaTa Sesrulebas. SemdgomSi,<br />
arasakmarisad mkacri <strong>kontrolis</strong> ganxorcielebisa an momatebuli<br />
riskis zonebze misi mimarTvis SemTxvevaSi, efeqturoba Zalze da-<br />
bali iqneba.<br />
arasaTanado kontrolma SesaZloa gaarTulos moTxovnaTa Sesru-<br />
leba gansakuTrebiT im SemTxvevaSi, rodesac <strong>saxelmwifo</strong> organoebi<br />
zedmetad endobian TviTregulirebas. aseTma midgomam SesaZloa ka-<br />
nonmdeblobis moTxovnaTa Sesrulebis mniSvnelovani Semcireba gami-<br />
wvios.<br />
gamoyenebuli procedurebis usamarTloba: gamokvlevebma aCvena,<br />
rom Tu adamianebs uCndebaT SegrZneba, rom maregulirebeli organo-<br />
ebi moqmedeben usamarTlod, isini uars acxadeben dadgenil moTxov-<br />
naTa Sesrulebaze. anu, makontrolebeli organoebis qmedebebi, rom-<br />
lebic usamarTlod miaCniaT regulirebis obieqtebs, iwveven Sinagani<br />
protestis grZnobas da ver uzrunvelyofen moTxovnaTa <strong>dacvis</strong> saTa-<br />
nado dones.<br />
<strong>garemos</strong>dacviTi regulirebis sferoSi gamokvlevaTa seriam aC-<br />
vena, rom maregulirebeli organoebis mier dausabuTebeli simkac-<br />
risa da iZulebis gamoyeneba, xSirad iwvevs im regulirebis obie-<br />
qtebis keTili nebisa da motivacias CaxSobas, romlebic mzad iyvnen<br />
gamoeCinaT socialuri pasuxismgebloba. es garemoeba dasabuTebu-<br />
lia fsiqologiuri gamokvlevebiTac: `rodesac regulirebisas wina<br />
planzea sasjeli da ara dialogi, adamianebi amas damcirebad miiCne-<br />
ven da maTi risxva da winaaRmdegoba gamoixateba TviTregulirebis<br />
sruli uaryofiT”.<br />
darRvevaTa Tavidan acilebis araefeqturoba: maregulirebeli<br />
organoebi SeiZleba waawydnen siZneleebs darRvevaTa Tavidan acile-<br />
bisas im SemTxvevebSi, roca moTxovnaTa darRveviT miRebuli sargebe-<br />
li mniSvnelovania, xolo gamovlenis albaToba dabali. am viTarebaSi,<br />
erTis mxriv, maRali jarimebis dawesebam, SesaZloa gaakotros mewar-<br />
me, an iZulebuli gaxados Seamciros TanamSromlebi da uari Tqvas<br />
axali simZlavreebis aTvisebaze; meores mxriv, makontrolebel orga-
noTa SezRuduli resursebis gamo, darRvevaTa gamovlenisa da saTa-<br />
nado zomebis gatarebis albaToba SeiZleba Zalian dabali aRmoCndes.<br />
samarTlebrivi sanqciebis gamoyeneba ver iqneba darRvevebis Tavidan<br />
acilebis garanti, Tu adamianebs ar eqnebaT maTi gamovlenisa da sa-<br />
sjelis dakisrebis sakmarisad maRali albaTobis rwmena.<br />
4<br />
kategoria 4: maregulirebel <strong>saxelmwifo</strong> organoebsa da samar-<br />
Tlebriv normebisadmi undobloba.<br />
regulirebam, romelic ver uzrunvelyofs moTxovnaTa dacvas, Se-<br />
saZloa migviyvanos regulirebis obieqtebisa da mosaxleobis TvalSi<br />
misi mniSvnelobis dakninebamde; Sedegad, isini sul ufro naklebad<br />
daicaven samarTlebriv normebs. saboloo jamSi aman SeiZleba daa-<br />
qveiTos <strong>saxelmwifo</strong> organoebis avtoriteti da kanonis uzenaesobis<br />
rwmena.<br />
1.5. TerTmeti kriteriumis cxrili<br />
moqmedi da axali samarTlebrivi aqtebis Sesafaseblad holandiis<br />
iusticiis saministrom SeimuSava meqanizmebi, romlebic gansazRvra-<br />
ven, Tu ramdenad efeqturi aris an iqneba maTi realizacia.<br />
SemuSavebul iqna ,,TerTmeti kriteriumis cxrili” ( 11 ), romelic<br />
warmoadgens standartul urTierTdakavSirebul sakiTxTa Camona-<br />
Tvals, romlis mixedviTac <strong>saxelmwifo</strong> organoebs SeuZliaT reguli-<br />
rebis sferoSi axali winadadebebis Sefaseba, agreTve, kanonmdeblo-<br />
bis <strong>dacvis</strong>, darRvevebze reagirebisa da saqmianobebis sxva aspeqtebis<br />
arsebul samarTlebriv normebTan Sedareba.<br />
11 Seicavs kriteriumebis (Sida da gare faqtorebis) Tanmimde-<br />
vrul CamonaTvls, romelic gansazRvravs kanondeblobis moTxo-<br />
vnaTa Sesrulebis dones (CanarTi 1-2); igi gamoiyeneba <strong>saxelmwifo</strong><br />
organoebis mier miznobriv jgufebSi kanonmdeblobis moTxovnaTa<br />
potenciuri an realuri Sesruleba _ Seusruleblobis donis dasad-<br />
genad da ufro efeqturi samarTlebrivi normebis SesamuSaveblad.<br />
11 ZiriTadad gamoiyeneba administraciul da sisxlis samarTlis ka-<br />
nonmdeblobaSi.<br />
11 -is gamoyeneba SesaZlebelia agreTve sakanonmdeblo aqtebis Se-
muSavebisas damxmare meqanizmis saxiT, gansakuTrebiT im SemTxvevebSi,<br />
roca regulirebis miznebis miRweva ama Tu im xarisxiT damokidebulia<br />
adamianTa qcevaze. es cxrili garkveuli albaTobiT xels Seuwyobs<br />
imis gansazRvras, Tu ramdenad Sesabamisi iqneba momavali sakanonmde-<br />
blo moTxovnebi, maTi gamoyenebis SemTxvevaSi, sxvadasxva Sedegebis<br />
gamovlenis miznebTan.<br />
CanarTi 1-2 TerTmeti kriteriumis cxrili<br />
cxrilis kriteriumebi SesaZlebelia daiyos<br />
sam ZiriTad kategoriad:<br />
I kategoria _ moTxovnaTa nebayoflobiTi Sesrulebis<br />
kriteriumebi: faqtorebi, romlebic xels uwyoben moTxovnaTa<br />
nebayoflobiT Sesrulebas, e.i. moTxovnaTa Sesrulebas<br />
sakontrolo-sazedamxedvelo zomebis gatarebis gareSe.<br />
Т 1 _ normaTa codna: miznobrivi jgufebis mier kanonebisa da<br />
samarTlebrivi aqtebis codna; martivi (xarisxiani) kanonebi da<br />
samarTlebrivi aqtebi.<br />
Т 2 _ danaxarjebisa da sargebelis Tanafardoba: materialuri<br />
da aramaterialuri sargebeli da ziani, rogorc samarTlebrivi<br />
normebis Sesrulebis an Seusruleblobis Sedegi;<br />
Т 3 _ ramdenad misaRebia moTxovnebi: ramdenad misaRebia<br />
miznobrivi jgufis azriT garkveuli strategia, politika da<br />
normatiul-samarTlebrivi aqtebi;<br />
Т 4 _ miznobrivi jgufis kanonmorCilebis done: mocemuli<br />
miznobrivi jgufisaTvis damaxasiaTebeli kanonebisa da sxva<br />
moTxovnaTa Sesrulebis mzadyofnis xarisxi;<br />
Т 5 _ araformaluri kontroli: miznobrivi jgufis mier<br />
moTxovnaTa Seusruleblobis gamovlenisa da mesame mxaris<br />
(e.i. ara<strong>saxelmwifo</strong> struqturebis) mier gakicxvis, agreTve<br />
sanqciebis gamoyenebis albaToba da simkacre (mag.: klientebisa<br />
da damkveTebis dakargva, Selaxuli reputacia da a.S.).
II kategoria _ <strong>kontrolis</strong> kriteriumebi: sakontrolo-<br />
sazedamxedvelo zomebis gavlena kanonmdeblobis moTxovnaTa<br />
Sesrulebis xarisxze:<br />
Т 6 _ araoficialuri Setyobinebis albaToba: oficialuri<br />
Semowmebis gareSe darRvevebis gamovlenis albaToba,<br />
SetyobinebisTvis SemdgomSi oficialuri saxis micemiT<br />
(sazogadoebriobis sifxizle);<br />
Т 7 _ Semowmebis albaToba: administraciuli (dokumentaluri)<br />
an materialuri (fizikuri) Semowmebis/inspeqtirebis albaToba<br />
oficialuri organoebis mxridan;<br />
Т 8 _ mxilebis albaToba: darRvevis gamovlenis albaToba<br />
oficialuri organoebis mier ganxorcielebuli Semowmebis an<br />
mokvlevis procesSi;<br />
Т 9 _ SemowmebaTa arCeviToba: sakontrolo qmedebebis<br />
mimarTuli ganxorcielebis maRali albaToba da damrRvevTa<br />
gamovlena riskebis analizisa da konkretuli regulirebis<br />
obieqtebisa da zonebis gansazRvris safuZvelze; e.i. ramdenad<br />
xSirad xorcieldeba damRvevi obieqtebis Semowmeba, kanonmorCil<br />
obieqtebTan SedarebiT.<br />
III kategoria _ sanqciebi: sanqciebis gavlena moTxovnaTa<br />
Sesrulebis doneze:<br />
Т 10 _ dasjis albaToba: sanqciebis miyenebis albaToba<br />
Semowmebisa da sisxlis samarTlis gamoZiebis procesSi darRvevaTa<br />
gamovlenis SemTxvevaSi;<br />
Т 11 _ sasjelis simkacre: sanqciebis simkacre da tipi, maTi<br />
Tanmxlebi arasasurveli SedegebiT, rogoricaa pativiscemis<br />
dakargva da reputaciis Selaxva.<br />
wyaro: niderlandebis iusticiis saministro da erazmusis universiteti.
11 - is analizis Sesabamisad, regulireba optimaluria im SemTxve-<br />
vebSi, rodesac kanoni Sesasruleblad martivia da uzrunvelyofs mo-<br />
TxovnaTa nebayoflobiTi <strong>dacvis</strong> maqsimalur dones. Tu 11 - is analizi<br />
aCvenebs, rom normaTa Zaldautanebeli Sesruleba zogierT sferoSi<br />
arasakmarisia da SeuZlebelia zedamxedvelobisa da iseTi sanqcie-<br />
bis ganxorcieleba, romlebic xels Seuwyoben samarTaldarRvevaTa<br />
aRkveTas da moTxovnaTa Sesrulebis donis amaRlebas, igi SesaZloa<br />
gamoyenebul iqnas samarTlebrivi aqtis Zlieri da susti mxareebis<br />
Sefasebisa da analizisaTvis qvemoTwarmodgenili meTodebidan erT-<br />
erTis gamoyenebiT:<br />
1. saeqsperto Sefaseba – miznobrivi jgufis, Sesabamisi uwye-<br />
bebis, administraciuli struqturebis, samarTaldamcavi organo-<br />
ebis kompetenturi warmomadgenlebi da sxva sferos specialistebi,<br />
sakuTari gamocdilebis safuZvelze erToblivad afaseben situacias<br />
TerTmeti kriteriumis TiToeuli punqtis Sesabamisad;<br />
2. 11 _ is mixedviT analizis Catarebis ufro obieqturi meTodi<br />
aris miznobrivi jgufis yovelmxrivi gamokvleva gamokiTxvis sa-<br />
SualebiT. amas SesaZloa dasWirdes droisa da resursebis didi dana-<br />
xarji, magram miRweuli Sedegebi ufro saimedo iqneba.<br />
orive SemTxvevaSi 11 – is TiToeuli kriteriumis Sesabamisad<br />
xdeba yoveli konkretuli samarTlebrivi aqtis xuTbaliani siste-<br />
miT Sefaseba. miRebuli Sedegi warmoadgens samarTlebrivi aqtis<br />
garkveul daxasiaTebas, misi dadebiTi da uaryofiTi mxareebis mi-<br />
TiTebiTa da gamoyenebis efeqturobis xarisxis CvenebiT. moqmedi<br />
samarTlebrivi aqtebis analizis Sedegad SeiZleba gamovlindes<br />
problematuri zonebi, sadac moTxovnaTa Seusruleblobis alba-<br />
Toba maRalia.<br />
analizis Catarebisas unda gamoviyenoT naTeli da mkafio termino-<br />
logia:<br />
− `miznobrivi jgufi~ - fizikuri da iuridiuli pirebi, romleb-<br />
sac evalebaT moTxovnebis Sesruleba;<br />
vas;<br />
− `moTxovnaTa Sesruleba~ ganekuTvneba miznobrivi jgufis qce-<br />
− `inspeqtireba da kanonaRsruleba~ niSnavs uflebamosili or-<br />
ganoebis saqmianobas, romelmac unda uzrunvelyos kanonmdeblobis<br />
7
moTxovnaTa Sesrulebis saTanado done. 11 - Si `inspeqtireba da kano-<br />
naRsruleba~ ZiriTadad exeba uflebamosili <strong>saxelmwifo</strong> organoebis<br />
sakontrolo da sadamsjelo saqmianobis ganxorcielebas. saqmianobis<br />
sxva saxeebi, rogoricaa informaciiT uzrunvelyofa an subsidireba,<br />
11 - Si ar moixsenieba, magram isini udaod did gavlenas axdenen moTxo-<br />
vnaTa nebayoflobiTi Sesrulebis doneze.<br />
analizis safuZvelze mzaddeba ganmartebiTi baraTi, romelSic<br />
asaxulia Seswavlili samarTlebrivi aqtis xarisxi. baraTSi ganixi-<br />
leba moTxovnaTa Sesrulebis uzrunvelyofis samive mimarTuleba _<br />
nebayoflobiTi Sesruleba, Sesruleba darRvevaTa gamovlenis saSiS-<br />
roebis gamo da Sesruleba sanqciis dadebis saSiSroebis gamo. ganmar-<br />
tebiTi baraTi sasurvelia asaxavdes Semdeg sakiTxebs:<br />
miznobrivi jgufis aRwera. mizanSewonilia moxdes miznobrivi<br />
jgufis mokle, magram konkretuli daxasiaTeba. Tu miznobrivi jgufi<br />
araa gansazRvruli, sasurvelia magaliTis saxiT mieTiTos, Tu vinaa<br />
valdebuli Seasrulos moTxovnebi. miTiTebuli unda iyos monacemebi<br />
miznobrivi jgufis an qvejgufis (misi arsebobis SemTxvevaSi) ricxov-<br />
nebis, Semadgenlobisa da xasiaTis Sesaxeb;<br />
<strong>kontrolis</strong>a da kanonaRsrulebis sistemis daxasiaTeba. aucile-<br />
belia <strong>kontrolis</strong> struqturis zusti aRwera da Semdeg kiTxvebze pa-<br />
suxis gacema:<br />
vin aris pasuxismgebeli inspeqtirebis (Semowmebis) Catarebasa<br />
da administraciuli da samoqalaqo samarTlis sanqciebis ga-<br />
moyenebaze?<br />
vin aris pasuxismgebeli inspeqtirebis Catarebasa da sisxlis<br />
samarTlis sanqciebis gamoyenebaze?<br />
ra uflebamosileba gaaCniaT kompetentur organoebs?<br />
sad (romel kanonSi) SeiZleba am uflebamosilebaTa zusti aR-<br />
weris moZebna?<br />
ra faqtebze iqneba gamaxvilebuli ZiriTadi yuradReba kon-<br />
trolis ganxorcielebisas?<br />
ra sanqciebi iqneba gamoyenebuli kanonmdeblobis moTxovnaTa<br />
Seusruleblobis SemTxvevaSi?<br />
moTxovnaTa nebayoflobiTi Sesrulebis albaToba. unda mieTi-<br />
Tos, Tu ra donemdea mosalodneli miznobrivi jgufis mier moTxovna-
Ta nebayoflobiTi Sesruleba an Seusrulebloba. amis dasabuTeba<br />
argumentirebuli unda iyos Tavad miznobrivi jgufis azris gaTval-<br />
iswinebiT. amisaTvis SeiZleba 11 - is cxrilis 1-5 punqtebis gamoyeneba.<br />
es sasargebloa moTxovnaTa nebayoflobiTi Sesrulebis donis Sesa-<br />
faseblad. zogjer SeiZleba saWiro gaxdes damatebiTi gamokvlevebis<br />
Catareba ufro moculobiTi da sarwmuno monacemebis misaRebad.<br />
inspeqtirebisa da kanonaRsrulebis qmediToba. 11 -is cxrilis<br />
6-11 punqtebis safuZvelze unda mieTiTos inspeqtirebisa da kanon-<br />
aRsrulebis Zlieri da susti mxareebi Sesabamisi samarTlebrivi<br />
moTxovnebis mimarT.<br />
moTxovnaTa Sesrulebis mosalodneli donis Sefaseba. wina<br />
sakiTxebis gaTvaliswinebiT, unda mieTiTos normaTa Sesrulebis re-<br />
alurad mosalodneli done. amasTan, SeiZleba vixelmZRvaneloT Sem-<br />
degi zogadi mosazrebebiTa da SeniSvnebiT:<br />
− Tu miznobrivi jgufi asrulebs moTxovnebs, ispoba in-<br />
speqtirebisa da kanonaRsrulebis gamoyenebis logikuri aucile-<br />
bloba. magram maSinac, roca moTxovnebi sruldeba saTanado doneze,<br />
inspeqtirebisa da kanonaRsrulebis mimarTulebiT garkveuli qmede-<br />
bebis ganxorcieleba mainc mizanSewonilia.<br />
− Tu moTxovnaTa nebayoflobiTi Sesrulebis done ecema, mis<br />
SesanarCuneblad aucilebelia sakontrolo da kanonaRsrulebiTi<br />
saqmianobis gaZliereba. marTebulia sawinaaRmdego mosazrebac: Tu<br />
moTxovnaTa nebayoflobiTi Sesrulebis done izrdeba, naklebi Zal-<br />
isxmevaa saWiro <strong>kontrolis</strong> sferoSi.<br />
− yovelTvis arsebobs moTxovnaTa Sesrulebis an Seusrule-<br />
blobis motivi. yoveli konkretuli motivi SeiZleba dayvanil iqnas<br />
11 -is cxrilis romelime kriteriumamde.<br />
− moTxovnaTa Sesrulebis done ganisazRvreba darRvevaSi mxilebis<br />
subieqturi albaTobiT da ara Semowmebebis faqtiuri sixSiriT.<br />
− rac ufro metia e.w. `xvreli~ moTxovnaTa Sesrulebisagan Tavis<br />
asarideblad, miT naklebi Sansi aqvT kanonaRmsruleblebs miaRwion<br />
maT Sesrulebas.<br />
− zogjer samarTlebrivi moTxovnebi, miuxedavad politikuri<br />
TvalsazrisiT maTi sasurvelobisa, Seusrulebadia. rekomendirebu-<br />
lia aseTi `simboluri~ moTxovnebisagan Tavis arideba.
0<br />
1.6. normatiul moTxovnaTa etapobrivi danergva<br />
axali normatiul-samarTlebrivi moTxovnebis danergvisas<br />
aucilebelia realuri miznis dasaxva, romelic unda daiyos ram-<br />
denime etapad da safexurad, romlebmac sabolood unda gamoiwvion<br />
regulirebis obieqtebis maqsimaluri kanonmorCileba. principSi,<br />
ararealuria yoveli axali normis swrafad amoqmedebis molodi-<br />
ni. kanonmdeblobis moTxovnaTa Sesruleba unda xorcieldebodes<br />
etapobrivad, TiToeuli etapi xels unda uwyobdes moTxovnaTa Ses-<br />
rulebis sasurvel donesTan (daaxloebiT 80%-ze meti) miaxloebas.<br />
aseTi modeli moTxovnaTa Sesrulebis donis amaRlebis Sesabamisad<br />
iZleva <strong>kontrolis</strong> programebis koreqtirebis saSualebas da sab-<br />
olood dasaxuli miznis miRwevas.<br />
Teoriulad, <strong>garemos</strong>dacviTi kanonmdeblobis moTxovnaTa Ses-<br />
rulebis programis ganxorcieleba iwyeba sakanonmdeblo organos<br />
mier axali savaldebulo normebis miRebamde, samarTalaRsrulebiTi<br />
aspeqtebis kanonmdeblobaSi Cadebis etapze. am dros inspeqciebi iy-<br />
eneben kanonmdeblobis Sesrulebis sakomunikacio saSualebebs, mag-<br />
aliTad, avrceleben informacias axali normebis Sesaxeb, amarage-<br />
ben sakontrolo obieqtebs sainformacio-meToduri masalebiT da<br />
uweven teqnikur daxmarebas, raTa aamaRlon maTi mzadyofna axali<br />
moTxovnebis Sesasruleblad.<br />
axali normatiuli moTxovnis ZalaSi SesvlisTanave kompetentu-<br />
ri organoebisaTvis Semowmeba da kanondarRvevebze reagireba Ziri-<br />
Tad saqmianobad iqceva. ra Tqma unda, Tavidan yuradReba maxvildeba<br />
aSkara an potenciur damrRvevebze. gamoyenebuli zomebis Sesaxeb<br />
informaciis mizanmimarTuli gavrceleba mniSvnelovnad uwyobs<br />
xels darRvevaTa zrdis Semcirebas. sawyisi stadiis Semdeg norma-<br />
tiul-samarTlebrivi moTxovnebis Sesrulebaze orientirebuli<br />
RonisZiebebi xorcieldeba moqmedi da axladSeqmnili regulirebis<br />
obieqtebis dasaxmareblad. kanonmdeblobis moTxovnaTa Sesrulebis<br />
sasurveli donis miRwevis Semdeg amgvari saqmianobis moculoba mc-<br />
irdeba.
1.7. <strong>kontrolis</strong> sistemis xarisxis uzrunvelyofa<br />
mraval qveyanaSi izrdeba interesi <strong>saxelmwifo</strong> <strong>garemos</strong>dacviTi<br />
<strong>kontrolis</strong> xarisxisa da kanondarRvevaTa Sesamcireblad ganxor-<br />
cielebuli saqmianobis mimarT. <strong>kontrolis</strong> xarisxis zrda dakavSi-<br />
rebulia garkveuli `xarisxis maCveneblebis~ (`minimaluri krite-<br />
riumebis~) dadgenasTan. aseTi maCveneblebis arseboba xels uwyobs<br />
ara mxolod sainspeqcio saqmianobis gaumjobesebas, aramed uzrun-<br />
velyofs <strong>garemos</strong>dacviTi politikisa da salicenzio saqmianobis<br />
<strong>srulyofis</strong> process.<br />
saerTaSoriso doneze, magaliTad evrokavSiris wevr qveynebSi, kon-<br />
trolis organizebis minimaluri kriteriumebis dadgena da normatiul-<br />
samarTlebrivi moTxovnebis urTierTSesabamisobaSi moyvana aucilebe-<br />
lia globalizaciisa da savaWro urTierTobaTa ganviTarebisa da Sesa-<br />
bamisad, konkurenciis Tanabari pirobebis uzrunvelsayofad. aucilebe-<br />
lia agreTve <strong>garemos</strong>dacviTi kanonmdeblobisa da <strong>kontrolis</strong> sistemis<br />
harmonizacia, vinaidan evrokavSirSi arsebobs mTeli rigi samarTlebri-<br />
vi aqtebi, romlebic savaldebuloa Sesasruleblad gaerTianebis yvela<br />
wevrisaTvis; amasTan, cota xnis win miRebul iqna <strong>garemos</strong>dacviTi kon-<br />
trolis organizebisa da ganxorcielebis rekomendaciebi evrokavSiris<br />
qveynebisaTvis (danarTi 1-1).<br />
CrdiloeT amerikis qveynebSi samarTlebrivi normebis Sesruleba-<br />
ze <strong>kontrolis</strong> uzrunvelyofis saWiroebam ganapiroba <strong>garemos</strong>dacvi-<br />
Ti TanamSromlobis komisiis Seqmna. es komisia warmoadgens moqalaqe-<br />
Ta gancxadebebze reagirebis, moTxovnebTan Sesabamisobis dadgenisa<br />
da <strong>kontrolis</strong> sferoSi davebis gadawyvetis unikalur meqanizms.<br />
xarisxobrivi maCveneblebis swori formulirebisas gasaTvaliswine-<br />
belia is faqti, rom <strong>kontrolis</strong> procesi moicavs sxvadasxva saxis saqmia-<br />
nobas, romlis ganxorcieleba TvalsaCino, Tanmimdevruli da SeTanxme-<br />
buli unda iyos. saqmianobis es saxeebi warmoadgenen <strong>kontrolis</strong> sistemis<br />
nawils da unda efuZnebodnen gamWvirvale procedurebs, romelTagan<br />
mTavaria angariSvaldebuleba.<br />
qvemoT mocemuli sqema (naxati 1-2) da makontrolebel organoTa<br />
saqmianobis standartizaciis meTodologia (cxrili 1-1 da misi ko-<br />
mentarebi), romelic niderlandebSia SemuSavebuli, asaxavs ara mar-<br />
to Sinaarss, aramed <strong>kontrolis</strong> ganxorcielebisa da organizebis
process. (aRsaniSnavia, rom nebarTvis/licenziis gacema TavisTavad<br />
ar warmoadgens am procesis Semadgenel nawils da mxolod garkveul<br />
gavlenas axdens masze).<br />
naxati 1-2. inspeqtirebisa da samarTlebrivi sistemis<br />
wyaro: VROM, 2002<br />
organizebis ZiriTadi elementebi<br />
xarisxis erTiani maCveneblebis gamoyeneba SesaZlebelia imisda miu-<br />
xedavad, Tu ra konkretul miznebs isaxavs inspeqcia _ regulirebis<br />
obieqtebis Semowmeba, saxifaTo nivTierebebis an narCenebis kontro-<br />
li, dabinZurebis wyaros kontroli, Tu <strong>garemos</strong>dacviTi kanonmde-<br />
blobis moTxovnaTa nebismieri sxva darRvevebis gamovlena. amasTan,<br />
saqmianobis yoveli sfero unda Sefasdes cal-calke. inspeqtirebisa<br />
da kanondarRvevebze reagirebis yvela etapze xarisxis standartebis<br />
gamoyeneba gamoiwvevs moTxovnaTa Sesrulebis donis amaRlebas da<br />
dadebiTad aisaxeba <strong>garemos</strong> mdgomareobaze.<br />
naxatze 1-2 naCvenebi etapebi da maTi elementebi safuZvlad udevs<br />
<strong>garemos</strong> <strong>dacvis</strong> inspeqciis saqmianobis standartizacias. qvemoT mo-<br />
cemulia maTi mokle daxasiaTeba:
etapi 1: miznis gansazRvra da saWiro saorganizacio<br />
bazis Seqmna<br />
Tavdapirvelad inspeqciam unda gansazRvros dadgenil moTxovna-<br />
Ta Sesrulebis gazomvadi miznobrivi maCveneblebi sawyisi mdgomare-<br />
obis gaTvaliswinebiT.<br />
miznis dadgenas win uswrebs moTxovnaTa Sesrulebis analizi,<br />
romelmac unda moicvas informacia kontrols daqvemdebarebuli<br />
administraciul - teritoriuli erTeulebis, regulirebis obie-<br />
qtebisa da sxva miznobrivi jgufebis Sesaxeb, agreTve sxvadasxva<br />
miznobrivi jgufebis mimarT gamoyenebuli sakanonmdeblo normebis<br />
Sesaxeb. gasaTvaliswinebelia konkretuli regulirebis obieqtebi-<br />
sa da mosaxleobis mier ganxorcielebuli ekonomikuri saqmianobisa<br />
da moTxovnaTa Sesrulebis Sedegebi. analizs emateba sxva (zemdgo-<br />
mi) organoebis mier dasaxelebuli aqtualuri problemebi. Semdgom<br />
etapze kontroli ise unda iyos organizebuli, rom minimaluri da-<br />
nakargebiT uzrunvelyofil iqnas miznis miRweva. amisaTvis ufle-<br />
bamosilma Tanamdebobis pirebma unda gamoyon sakmarisi sakadro da<br />
sxva resursebi.<br />
etapi 2: sakontrolo saqmianobis meTodologiis SemuSaveba<br />
inspeqcia werilobiTi saxiT SeimuSavebs inspeqtirebis strategiis<br />
realizaciisaTvis saWiro gadawyvetilebaTa miRebis procedurebsa<br />
da muSaobis sxva meTodebs. maTSi asaxuli unda iyos Semdegi sakiTxe-<br />
bi: Semmowmebel organizaciebsa da sxva uflebamosil organoebs So-<br />
ris TanamSromloba da informaciis gacvla, inspeqtirebis xasiaTi da<br />
forma, agreTve SemowmebaTa sixSiris gavlena damrRvevTa saqcielze.<br />
SesamuSavebelia moTxovnaTa SeusruleblobisaTvis administraciu-<br />
li da/an sisxlis samarTlis sanqciebis Tanmimdevrobis ganmsazRvre-<br />
li meTodika; sanqciebi unda iyos mkacri, mkafio da naTeli (moTxo-<br />
naTa Seusruleblobis SemTxvevaSi ar unda imarTebodes diskusia sa-<br />
marTlebrivi normebis Sinaarsis Sesaxeb).<br />
etapi 3: sakontrolo saqmianobis ganxorcieleba<br />
inspeqtirebis strategia da samuSao procedurebi ganxorciele-<br />
badi unda iyos. am miznis misaRwevad, inspeqcia Tavis saqmianobaSi<br />
iyenebs inspeqtirebis gegmas an programas (romelsac SeimuSavebs yo-
velwliurad), saWiro raodenobis saTanadod momzadebul inspeqto-<br />
rebs da inspeqtirebisaTvis kanonmdeblobiT gaTvaliswinebul yvela<br />
saSualebas.<br />
4<br />
etapi 4: Sedegebis Sefaseba da muSaobis meTodebis koreqtireba<br />
raodenobrivi maCveneblebisa da registrirebuli monacemebis sa-<br />
fuZvelze inspeqciis saqmianobis Sedegebis realuri Sefasebis mizniT,<br />
xorcieldeba monitoringi. imavdroulad, xorcieldeba inspeqtire-<br />
bisa da darRvevebze reagirebis procesebis xarisxis Sefaseba. amri-<br />
gad, saerTo politikis SemuSavebaze, <strong>kontrolis</strong> ganxorcielebasa da<br />
nebarTvis/licenziis gacemaze pasuxismgebeli struqturebi iReben<br />
saTanado informacias konkretuli saqmianobis efeqturobis Sesaxeb.<br />
xorcieldeba tendenciebis gamovlena da xangrZlivi periodisaTvis<br />
mosalodneli Sedegebis gansazRvra. axali miznobrivi maCveneblebis<br />
gaTvaliswinebiT, mimdinareobs strategiis da/an samuSao procesis<br />
koreqtireba.<br />
<strong>garemos</strong>dacviTi inspeqciis saqmianobis standartizacia: nider-<br />
landebis magaliTi<br />
sakontrolo RonisZiebaTa struqturis analizis safuZvelze ni-<br />
derlandebSi ganisazRvra 19 maCvenebeli, romlebic axasiaTeben ga-<br />
remos <strong>dacvis</strong> inspeqciis saqmianobas (cxrili 1-1). yvela maCvenebeli<br />
gaerTianda 4 jgufad, inspeqciis saqmianobis organizebis sistemaSi<br />
maTi adgilis Sesabamisad. imave cxrilSi mocemulia am maCveneblebis<br />
aRwera konkretuli amocanebis (elementebis) miTiTebiT, romelTa<br />
gadaWris xarisxi gaTvaliswinebulia TiToeuli maCveneblis ganxil-<br />
visas.<br />
amocanaTa kompleqsi moicavs TiToeuli maCveneblisaTvis saval-<br />
debulo (minimaluri kompleqti) da sasurvel elementebs (optimalu-<br />
ri kompleqti). im SemTxvevaSi, Tu inspeqciaSi amocanaTa minimaluri<br />
kompleqti damakmayofilebelia, iTvleba, rom am maCveneblis Sesaba-<br />
misi saqmianobis savaldebulo xarisxi uzrunvelyofilia. damatebi-<br />
Ti elementebi moicaven <strong>srulyofis</strong>aTvis saWiro winadadebebs, rom-<br />
lebmac SemdgomSi SeiZleba gavlena iqonion inspeqtirebis xarisxze<br />
da xeli Seuwyon minimaluri elementebis Sesrulebas, magram saval-<br />
debuloni ar arian.
cxrili 1-1. niderlandebSi sakontrolo saqmianobis<br />
organizebis xarisxis kriteriumebis mimoxilva<br />
kriteriumebis<br />
gansazRvra<br />
1.1. sawyisi situaciis<br />
analizi:<br />
inspeqcia gegmavs<br />
da axorcielebs<br />
sakontrolo saqmianobas<br />
regionis<br />
ekologiuri problemebis,regulirebis<br />
obieqtebis,<br />
<strong>garemos</strong>dacvi-<br />
Ti moTxovnebis<br />
darRvevaTa mizezebis,<br />
Sedegebis,<br />
analizisa da dinamikisgaTvaliswinebiT.<br />
1.2. prioritetebis<br />
da gazomvadi<br />
miznebis dadgena:<br />
inspeqcia moqmedebs<br />
politikurad<br />
argumentirebuli<br />
da dokumentalurad<br />
gaformebuli<br />
prioritetebis<br />
safuZvelze, romlebic<br />
dadgenilia<br />
<strong>kontrolis</strong> mimar-<br />
Tulebisa da saqmianobisgazomvadi<br />
maCveneblebis<br />
Sesabamisad.<br />
savaldebulo da damatebiTi elementebi<br />
jgufi 1. miznebi da saorganizacio baza<br />
analizi Seicavs:<br />
icavs:<br />
• inspeqciis samoqmedo teritoriaze ganTavsebuli<br />
regulirebis obieqtebis funqciebisa da SesaZleblobebis<br />
sruli inventarizacia;<br />
• inspeqciis samoqmedo teritoriaze ganTavsebuli<br />
regulirebis obieqtebis garemoze zemoqmedebis<br />
Seswavla da yvela saxis sameurneo da sxva saqmianobis<br />
savaraudo ekologiuri Sedegebi;<br />
• darRvevebis xasiaTisa da maTi Sedegebis dadgena;<br />
• darRvevebis albaTobisa da maTi mizezebis dadgena.<br />
prioritetebisa da miznobrivi maCveneblebis sistema<br />
Seicavs:<br />
• <strong>garemos</strong>dacviTi politikis saerTo amocanebis gadaWrisas<br />
<strong>kontrolis</strong> adgilisa da rolis gansazRvras;<br />
• situaciis analizis Sedegebidan (maCvenebeli 1.1) da<br />
saqmianobis Sefasebidan (maCvenebeli 4.3) gamomdinare<br />
prioritetebs;<br />
• <strong>garemos</strong>dacviTi politikis TiToeuli mimarTulebis<br />
sakontrolo saqmianobis miznebis da amocanebis<br />
gansazRvras, SemuSavebas da dokumenturad gaformebas;<br />
• yoveli dasaxuli miznisaTvis damaxasiaTebeli raodenobrivi<br />
maCveneblebis gansazRvras, xarisxobrivi<br />
da Tvisobrivi maCveneblebis progresze dasakvirveblad<br />
informaciis Sesagrovebeli meTodebis Ca-<br />
TvliT.<br />
marTvis ganviTarebisa da <strong>srulyofis</strong>aTvis SesaZlebelia:<br />
• prioritetebis dasadgeni meTodebis gamWvirvalobis<br />
uzrunvelyofa;<br />
•<br />
miznobrivi maCveneblebis SeZlebisdagvarad im<br />
terminebSi formulireba, romlebic asaxaven regulirebis<br />
obieqtebis qcevasa da <strong>garemos</strong> xarisxobriv<br />
mdgomareobas.
1.3. sakadro da<br />
finansuri<br />
resursebi:<br />
inspeqciebSi Semu-<br />
Savebulia da moqmedebs<br />
saqmianobis<br />
sakadro, finansuri<br />
da materialurteqnikuriuzrunvelyofis<br />
iseTi<br />
donis sistema, romelic<br />
Seesabameba<br />
mis winaSe dasmul<br />
amocanebs.<br />
1.4. saorganizacio<br />
pirobebi:<br />
inspeqciaSi SemuSavebulia<br />
da<br />
moqmedebs organizaciisa<br />
da marTvis<br />
sistema, romelic<br />
Seesabameba mis<br />
winaSe dasmul amocanebs.<br />
sakadro da finansuri resursebiT uzrunvelyofa<br />
Seicavs:<br />
• inspeqciis winaSe dasaxuli miznebisa da amocanebis<br />
realizaciisaTvis aucilebeli (sakadro, materialuri,<br />
teqnikuri da finansuri) resursebis detalur<br />
Seswavlas;<br />
• dabandebul resursebsa da mosalodnel Sedegebs<br />
Soris arsebuli Tanafardobis gamWvirvale da me-<br />
Todurad argumentirebul sqemas; aseTi midgoma<br />
aucilebelia moTxovnili resursebis dasabuTebisa<br />
da gamoyenebuli finansebis efeqturobis saCveneblad;<br />
• sabiujeto marTvis damuSavebul da sistematurad<br />
gamoyenebad wesebs, maT Soris, saqonlisa da momsaxurebis<br />
Sesyidvis sferoSi.<br />
inspeqciaSi organizaciisa da marTvis sistema unda<br />
Seicavdes:<br />
• licenzirebadi (sanebarTvo) saqmianobisa da sakontrolo<br />
funqciebis gamijvnas TiToeuli Semsruleblis<br />
doneze;<br />
• saorganozacio struqturas, romelic asaxavs inspeqciis<br />
amocanebsa da prioritetebs;<br />
• Tanamedrove organizaciul kulturas da personalis<br />
keTilsindisierebis ganmsazRvrel pirobebs;<br />
• im inspeqtorebis rotaciis sistemas, romlebic<br />
axorcieleben sakontrolo RonisZiebebs garkveuli<br />
sameurneo subieqtis mimarT;<br />
• normatiul-samarTlebriv aqts, romliTac dgindeba<br />
inspeqtorebis uflebebi, movaleobebi da pasuxismgebloba<br />
sakontrolo RonisZiebebis ganxorcielebisas;<br />
• kadrebis marTvis sistemas, personalis kvalifikaciis<br />
amaRlebisa da waxalisebis CaTvliT;<br />
• policiuri uflebebis mqone (maTi arsebobis<br />
SemTxvevaSi), inspeqtorebis moqmedebis procedurebs.<br />
marTvis sistemis ganviTarebisa da <strong>srulyofis</strong>a-<br />
Tvis SesaZlebelia:<br />
•<br />
sakontrolo da sanebarTvo funqciebis ganmaxorcielebel<br />
organoTa struqturuli gayofis uzrunvelyofa.
jgufi 2. sakontrolo saqmianobis meTodologiis sakiTxebi<br />
2.1. kanonmdeblobis<br />
moTxovnaTa<br />
<strong>dacvis</strong> uzrunvelyofisstrategia<br />
(wesi):<br />
inspeqciaSi SemuSavebulia<br />
da<br />
moqmedebs <strong>garemos</strong>dacviTi<br />
kanonmdeblobis<br />
<strong>dacvis</strong> uzrunvelmyofi<br />
strategia,<br />
romelic moicavs<br />
sakontrolo<br />
RonisZiebebis<br />
gansaxorcieleblad<br />
aucilebeli<br />
saSualebebisa da<br />
maTi gamoynebis<br />
wesis aRweras.<br />
2.2. sakontrolo<br />
RonisZiebaTa<br />
ganxorcielebis<br />
strategia (wesi):<br />
inspeqciaSi Semu-<br />
Savebulia da moqmedebsmakontrolebelRonisZiebaTaganxorcielebis<br />
strategia,<br />
romelic adgens<br />
Semowmebebis saxes<br />
da maT Semadgenlobas,<br />
agreTve<br />
inspeqtirebis<br />
procedurebs.<br />
kanonmdeblobis moTxovnaTa <strong>dacvis</strong> uzrunvelyofis<br />
strategia unda Seicavdes:<br />
• sakontrolo RonisZiebaTa Catarebis wesis aRweras,<br />
romelic unda Seesabamebodes 2.2-Si mocemul debulebebs;<br />
• <strong>garemos</strong>dacviTi kanonmdeblobis darRvevisaTvis<br />
sanqciebis gansazRvrisa da realizaciis wesis aRweras<br />
2.3-Si mocemuli debulebebis Sesabamisad;<br />
• sanqciebis Semsubuqebisa da damrRveTa aministirebis<br />
wesis aRweras 2.4-Si mocemuli debulebebis<br />
Sesabamisad;<br />
• <strong>garemos</strong>dacviTi kanonmdeblobis Sesrulebis<br />
uzrunvelmyofi sxva _ kerZod, moTxovnaTa nebayoflobiTi<br />
<strong>dacvis</strong> _ instrumentebis aRwerasa da gamoyenebis<br />
wess.<br />
sakontrolo RonisZiebebis ganxorcielebis strategia<br />
unda Seicavdes:<br />
• sakontrolo obieqtebis minimaluri sixSiriT Semowmebas;<br />
• daugegmavi Semowmebebis aucileblobasa da Tanmimdevrobas;<br />
• aucilebeli <strong>garemos</strong>dacviTi dokumentaciis aRweras,<br />
<strong>garemos</strong>dacviTi normativebis dacvas, sawarmoo<br />
<strong>kontrolis</strong> ganxorcielebas da adre micemul<br />
miTiTebaTa Sesrulebis mdgomareobis aRweras;<br />
• sakontrolo RonisZiebaTa sainformacio mxardaWeris<br />
uzrunvelyofas da Sedegebis Tanmimdevrobis<br />
aRweras;<br />
strategiis ganviTarebisa da <strong>srulyofis</strong>aTvis SesaZlebelia:<br />
•<br />
auditis formiT ganxorcielebuli gaRrmavebuli<br />
<strong>kontrolis</strong> wesis aRweras.<br />
7
2.3. sanqciebis<br />
gamoyenebis strategia<br />
(wesi):<br />
inspeqciaSi SemuSavebulia<br />
da<br />
moqmedebs <strong>garemos</strong>dacviTi<br />
kanonmdeblobis<br />
darRvevebisTvis<br />
sanqciebis dadgenisa<br />
da realizaciis<br />
sistema<br />
2.4. sasjelis<br />
Semsubuqebisa<br />
da amnistirebis<br />
strategia:<br />
inspeqciaSi SemuSavebulia<br />
da<br />
moqmedebs <strong>garemos</strong>dacviTi<br />
kanonmdeblobis<br />
damrRvevTa mimarT<br />
sasjelis<br />
Semsubuqebisa<br />
da amnistirebis<br />
strategia<br />
saxdelebis dadebis strategia unda Seicavdes:<br />
• <strong>garemos</strong>dacviTi moTxovnebisa da normebis darRvevisaTvis<br />
administraciuli da sisxlis samarTlis<br />
saqmeebis aRZvris procedurebis aRweras;<br />
• <strong>garemos</strong>dacviTi kanonmdeblobis damrRvTa mimarT<br />
administraciuli da sisxlis samarTlis zomebis gamoyenebisas<br />
Tanmimdevruli midgomis uzrunvelyofis<br />
wess;<br />
• darRvevebze reagirebis zomebis darRvevis xarisx-<br />
Tan Sesabamisobis uzrunvelyofis wess;<br />
• inspeqtorebis kanonieri moTxovnebis Seusruleblobis<br />
SemTxvevaSi damrRvevTa mimarT Tanmimdevrulad<br />
damZimebuli sanqciebis sistemasa da realizaciis<br />
wess;<br />
• SeTanxmebebs xelisuflebis sxva organoebTan TanamSromlobis<br />
wesis Sesaxeb, <strong>garemos</strong>dacviTi kanonmdeblobis<br />
damrRvevebTan mimarTebaSi;<br />
• makontrolebel o rganoTa qmedebebis gaprotestebis<br />
wess.<br />
startegiis ganviTarebisa da <strong>srulyofis</strong>aTvis SesaZlebelia:<br />
• sanqciebis simZimis dadgenisa da darRvevebis Tavidan<br />
acilebis procesis gamWvirvalobis uzrunvelyofa.<br />
amnistirebis strategia unda Seicavdes:<br />
• im pirobebis zust, terminologiurad erTmniSvnelovan<br />
CamonaTvals, romlebsac unda Seesabamebodes<br />
damrRvevis moqmedeba, raTa mas SeeZlos sasjelis<br />
Semsubuqebaze pretenziis gamoTqma;<br />
•<br />
sanqciebis Semsubuqebis procedurisa da amnistirebis<br />
procesis aRweras.
2.5. Sida da gare<br />
urTierTqmedebis<br />
meqanizmebi:<br />
inspeqciaSi SemuSavebulia<br />
da<br />
moqmedebs Sida<br />
da gare informaciaze<br />
reagirebis<br />
operatiuli sistema,<br />
romelic<br />
exeba sakontrolo<br />
obieqtebis mdgomareobasa<br />
da sxva<br />
saxelisuflebo<br />
organoebTan ur-<br />
TierTobas.<br />
2.6. sanqciis gamoyenebisstrategia<br />
(wesi):<br />
inspeqciaSi SemuSavebulia<br />
da<br />
moqmedebs <strong>garemos</strong>dacviTi<br />
kanonmdeblobis<br />
darRvevisTvis<br />
sanqciebis dadgenisa<br />
da realizaciis<br />
sistema<br />
2.7. marTvis procedurebisa<br />
da<br />
informaciis<br />
gacvlis reglamentireba:<br />
inspeqciaSi Semu-<br />
Savebulia da moqmedebs<br />
Semosuli<br />
informaciis damu-<br />
Savebis, registraciisa<br />
da gacvlis,<br />
gatarebul Ronis-<br />
Ziebebsa da gamoyenebul<br />
sanqciebze<br />
Setyobinebis<br />
dokumenturad gaformebuli<br />
wesi.<br />
Sida urTierTqmedebis sistema unda Seicavdes:<br />
• licenziis/nebarTvis gamcem organosTan informaciis<br />
gacvlas da ukukavSirs moTxovnaTa realurobisa<br />
da iuridiulad Sesrulebadobis TvalsazrisiT;<br />
• makontrolebeli organos SemadgenlobaSi Semaval<br />
sxva struqturul erTeulebTan informaciis gacvlas.<br />
gare urTierTqmedebis sistema unda Seicavdes:<br />
• im <strong>saxelmwifo</strong> organoebTan urTierTqmedebis (Se-<br />
Tanxmebis) wesis aRweras, romlebic monawileoben<br />
<strong>garemos</strong>dacviTi <strong>saxelmwifo</strong> <strong>kontrolis</strong> ganxorcielebaSi;<br />
• sakontrolo kontrolo o RonisZiebaTa RonisZiebaTa vadebis vadebis SeTanxmebas.<br />
SeTanxmebas.<br />
urTierTqmedebis ganviTarebisa da <strong>srulyofis</strong><br />
mizniT SesaZlebelia:<br />
• sakontrolo RonisZiebaTa erToblivi uwyebaTaSorisi<br />
dagegmvisa da realizaciis<br />
• sistemis gafarToeba.<br />
inspeqtorebis Tanamdebobrivi instruqciebi unda<br />
Seicavdnen:<br />
• 2.1-2.5 maCveneblebSi CamoTvlil inspeqtorebis<br />
uflebamosilebaTa da moqmedebaTa Sesaxeb yvela<br />
sakiTxis aRweras;<br />
inspeqtorebis saqmianobis reglamentirebis ganvi-<br />
Tarebisa da <strong>srulyofis</strong> mizniT SesaZlebelia:<br />
• meToduri <strong>saxelmZRvanelo</strong>ebis SemuSaveba, romleb-<br />
Sic aRwerili iqneba specifiuri obieqtebis Semowmebebis<br />
mimarTulebebi.<br />
• miznobrivi programebis SemuSaveba.<br />
informaciis gacvlis wesi unda Seicavdes:<br />
• sakontrolo RonisZiebebis, maTi Sedegebis, gatarebuli<br />
sanqciebisa da sxva gadawyvetilebebis Sesaxeb<br />
dainteresebul organoTa da pirTa informirebis<br />
wess;<br />
• sakontrolo RonisZiebebis, maTi Sedegebis, gatarebuli<br />
sanqciebisa da sxva gadawyvetilebebis Sesaxeb<br />
infrmaciis gaformebisa da Senaxvis moTxovnebs;<br />
•<br />
makontrolebeli organos dainteresebul qvedanayofebsa<br />
da aRmasrulebeli xelisuflebis sxva<br />
organoebs Soris operatiuli informaciis gacvlis<br />
wess.
0<br />
jgufi 3: sakontrolo saqmianobis ganxorcielebis sakiTxebi<br />
3.1. sakontrolo<br />
RonisZiebaTa programebi<br />
(gegmebi):<br />
inspeqcia moqmedebs<br />
sakontrolo<br />
RonisZiebaTa programis<br />
(gegmis) safuZvelze;<br />
inspeqciis Sida<br />
organizaciuli<br />
struqtura Seesabameba<br />
saqmianobis<br />
strategiul programas.<br />
3.2 kadrebiTraodenobriviuzrunvelyofa: inspeqcias gaaCnia<br />
SesaZlebloba<br />
Tavisi amocanebis<br />
Sesasruleblad<br />
mudmiv Statze<br />
aiyvanos TanamS- TanamSTanamSromlebis saWiro<br />
raodenoba anxelSxelSkrulebebigauformos mowveul<br />
eqspertebs.<br />
sakontrolo RonisZiebaTa programebi (gegmebi)<br />
savaldebulo wesiT unda uzrunvelyofdnen:<br />
• politikur proritetebTan da konkretul miznebTan<br />
zust Sesabamisobas an mibmas;<br />
• mimdinare sakontrolo saqmianobis raodenobrivi<br />
da xarisxobrivi maxasiaTeblebis, maT Soris aucilebeli<br />
resursebis aRweras;<br />
• iurisdiqciis, regulirebis obieqtebis Semadgenlobisa<br />
da sakontrolo RonisZiebaTa realizaciis<br />
vadebis zust gansazRvras;<br />
• sakontrolo RonisZiebaTa strategiuli programis<br />
realizaciis wess, inspeqciis ToToeuli qvedanayofisaTvis<br />
praqtikuli samuSo gegmebis SemuSavebisa<br />
da realizaciis gziT.<br />
• SesworebaTa Setanis wess.<br />
inspeqtorebis saqmianobisdagegmvisganviTarebisa da <strong>srulyofis</strong> <strong>srulyofis</strong> mizniT mizniT SeiZleba SeiZleba SeiZleba dadgindes:<br />
dadgindes:<br />
dadgindes:<br />
dadgindes:<br />
• programis debulebebisa da da wliuri wliuriwliuri gegmebis gegmebisgegmebisrearearearealizaciis wesi yoveli yoveli konkretuli konkretuli konkretuli inspeqtoris<br />
inspeqtoris<br />
inspeqtoris<br />
mimdinare kalendarul samuSao samuSao gegmaSi.<br />
gegmaSi.<br />
gegmaSi.<br />
kadrebiT raodenobrivi uzrunvelyofis uzrunvelyofis sakiTxebi<br />
sakiTxebi<br />
sakiTxebi<br />
unda gadaiWras gadaiWras savaldebulo savaldebulo wesiT, wesiT, , maT maT Soris:<br />
Soris:<br />
• realurad arsebuli potencialis Sefasebis gziT;<br />
•<br />
3.1 maCvenebelSi miTiTebul sakontrolo RonisZiebaTa<br />
programis gansaxorcieleblad sakmarisi<br />
sakadro potencialis gaTvaliswinebiT.
3.3. kadrebis kvalifikacia:<br />
inspeqcias gaaCnia<br />
sakmarisi gamocdileba<br />
da/an finansuri<br />
resursebi,<br />
raTa miizidos<br />
gamocdili kadrebi<br />
mis winaSe dasmuli<br />
amocanebis<br />
Sesasruleblad,<br />
agreTve, xels uwyobs<br />
maTi codnis<br />
donisa da kvalifikaciis<br />
amaRlebas<br />
3.4. sakontrolo<br />
RonisZiebaTa mxardaWeristeqnikuri<br />
saSualebebi:<br />
inspeqcia flobs<br />
sakmaris resursebsa<br />
(raodenobrivi<br />
raodenobrivi<br />
da Tvisobrivi<br />
Tvisobrivi<br />
TvalsazrisiT) ) da<br />
saSualebebs, , raTa<br />
gadaWras mis winaSe<br />
winaSe<br />
dasmuli amocanebi<br />
Sesabamis samarTlebriv,administra-<br />
, administratraciul, , sainforma<br />
sainforma-<br />
sainformacio-teqnologiur<br />
-teqnologiur<br />
teqnologiur<br />
da ekologiurad<br />
ekologiurad<br />
logiurad urad<br />
dasabuTebul<br />
doneze.<br />
kadrebis kvalifikaciis sakiTxi saTanadod unda<br />
iyos gadawyvetili, maT Soris:<br />
• mkafio warmodgena Seiqmnas momzadebis aucilebeli<br />
donis (kvalifikaciis, codnisa da saqmisadmi<br />
damokidebulebis) Taobaze;<br />
• xorcieldebodes kadrebis momzadebisa da kvalifikaciis<br />
amaRlebis gegmis SemuSaveba da realizacia.<br />
sakadro politikis ganviTarebisa da <strong>srulyofis</strong><br />
mizniT SesaZlebelia dadgindes:<br />
• TanamSromelTa Tanamdebobrivi movaleobebis<br />
aRweraSi garkveuli donis kvalifikaciasTan Sesabamisobis<br />
gansazRvris aucilebloba;<br />
• kadrebis perioduli atestacia.<br />
teqnikuri saSualebebi savaldebulo wesiT unda<br />
Seicavdes:<br />
• dagegmvis, registraciisa da dasaxuli miznebis<br />
Sesrulebis mimdinareobaze <strong>kontrolis</strong> avtomatizirebul<br />
sistemas;<br />
• sainformacio, <strong>garemos</strong>dacviTi, samarTlebrivi<br />
uzrunvelyofisa da marTvis kuTxiT, inspeqtirebisa<br />
da kanonaRsrulebis amocanaTa gadasaWrelad<br />
aucilebel saSualebebs;<br />
• teqnikuri momsaxurebisa da arsebuli xelsawyo-iaraRebis<br />
regulirebis maRal dones.<br />
jgufi 4. sakontrolo saqmianobis Sedegebis Sefasebis sakiTxebi<br />
4.1 sakontrolo<br />
saqmianobis xarisxisuzrunvelyofa:<br />
inspeqcia moqmedebs<br />
xarisxis<br />
uzrunvelyofis<br />
Sida sistemis safuZvelze.<br />
xarisxis uzrunvelyofis sistema, rogorc minimum<br />
Seicavs:<br />
• inspeqtorebis mier sakontrolo RonisZiebaTa<br />
ganxorcielebis procedurebs;<br />
• samuSao instruqciebis Sesrulebis Semowmebis<br />
meqanizmebs;<br />
• samuSao instruqciebis <strong>srulyofis</strong> meqanizmebs.<br />
xarisxis uzrunvelyofis sistemis ganviTarebisa<br />
da <strong>srulyofis</strong> mizniT SeiZleba dadgindes:<br />
• xarisxis dacvaze an xarisxis uzrunvelyofis sertificirebuli<br />
sistemis gamoyenebaze pasuxismgebeli<br />
piri;<br />
• samuSao instruqciebisa da marTvis sistemebis<br />
gare Semowmebebi;<br />
•<br />
marTvis sistemebisa da samuSao instruqciebis sertificireba.
4.2. Sedegebis aRricxvisorganizeba:<br />
inspeqcia moqmedebs<br />
Tavisi saqmianobis<br />
sistematiuri<br />
aRricxvis safu-<br />
Zvelze da miRebul<br />
Sedegebze dayrdnobiT.<br />
4.3. sakontrolo<br />
saqmiaobis Sedegebis<br />
angariSgebis<br />
sistema:<br />
inspeqciaSi SemuSavebulia<br />
da moqmedebs<br />
sakontrolo<br />
saqmianobis Sedegebis<br />
Sida da gare angariSgebis<br />
sistema.<br />
4.4. SedarebiTi<br />
analizisa da auditis<br />
sistema:<br />
inspeqciaSi SemuSavebulia<br />
da moqmedebs<br />
sakuTari saqmianobis<br />
Sedegebis<br />
Sedarebis, Semowmebisa<br />
da Sefasebis<br />
gare sistema.<br />
wyaro: VROM, 2001<br />
aRricxvis sistemis organizeba, rogorc minimum<br />
Seicavs:<br />
• miznis miRwevis da/an prioritetebis maCveneblebs;<br />
• sakontrolo saqmianobis Sedegebis aRicxvas, maT<br />
Soris: Catarebuli Semowmebebis, gamovlenili<br />
darRvevebis, administraciuli saxdelebisa da sisxlis<br />
samarTlis sanqciebis raodenobas;<br />
aRricxvis sistemis ganviTarebisa da <strong>srulyofis</strong><br />
mizniT SeiZleba ganxorcieldes:<br />
• aRricxvis procesis mibma xarisxis uzrunvelyofis<br />
procesTan.<br />
angariSgeba, rogorc minimum unda Seicavdes:<br />
• angariSgebas saqmianobis Sida maCveneblebis Taobaze;<br />
• angariSgebas sxva orgnoebTan TanamSromlobis Taobaze;<br />
• Sedegebis Sefasebas <strong>garemos</strong>dacviTi politikis,<br />
regulirebis ciklis, agreTve, inspeqtirebisa da<br />
kanonaRsrulebis politikis <strong>srulyofis</strong> mizniT;<br />
• ukukavSiris uzrunvelyofas Sedegebisa da rekomendaciebis<br />
gaTvaliswinebiT.<br />
angariSgebis sistemis ganviTarebisa da <strong>srulyofis</strong><br />
mizniT SeiZleba dawesdes:<br />
• sazogadoebis farTo fenebisaTvis saqmianobis Sedegebze<br />
angariSis (specialuri) forma.<br />
SedarebiTi analizisa da auditis sistemis danergvisa<br />
da ganviTarebis mizniT SeiZleba dawesdes:<br />
• inspeqciis muSaobis sxva makontrolebeli organoebis<br />
saqmianobasTan Sedareba;<br />
• inspeqciis konkretuli TanamSromlisaTvis saqmianobis<br />
maCveneblebis Sefasebaze pasuxismgeblobis<br />
dakisreba.<br />
rogorc irkveva, zemoaRniSnuli xarisxis maCveneblebi ganekuTvne-<br />
ba umTavresad sakontrolo RonisZiebebis an inspeqciis saqmianobis<br />
organizebis procedurebs. amas ori mizezi gaaCnia:
1. maCveneblebi gamoyenebadi unda iyos <strong>garemos</strong>dacviTi kontro-<br />
lis amocanaTa yvela nairsaxeobisaTvis da am sferoSi momuSave yvela<br />
organizaciisaTvis. Tavisi arsiT inspeqtirebasa da kanondarRveveb-<br />
ze reagirebasTan dakavSirebuli procesebi da qmedebebi yvela makon-<br />
trolebeli organosaTvis erTnairia.<br />
2. inspeqtirebisa da kanondarRvevebze reagirebis xarisxi sabo-<br />
loo Sedegebis mixedviT (magaliTad, inspeqciis saqmianobis Sedegad<br />
<strong>garemos</strong> mdgomareobis Secvla) gacilebiT Znelad eqvemdebareba ope-<br />
ratiul aRricxvasa da gazomvas.<br />
Tumca, unda gvesmodes, rom inspeqtirebisa da kanondarRvevebze<br />
reagirebis procesebis kargad organizeba da realizacia avtomatu-<br />
rad ver ganaprobebs am saqmianobis maRal xarisxs, amisaTvis saWiroa<br />
saboloo maCveneblebis gaanalizeba.<br />
danarTi 1.1.<br />
2001 wlis 04 aprilis evroparlamentis da evrosabWos<br />
rekomendaciebi, romlebic gansazRvraven wevr qveynebSi<br />
<strong>garemos</strong>dacviTi inspeqtirebis ganxorcielebis minimalur<br />
araoficialuri Targmani<br />
kriteriumebs (2001/331/EC) 12<br />
evropis parlamenti da evropuli kavSiris sabWo,<br />
• iTvaliswineben ra xelSekrulebas evropuli gaerTianebis Seqmnis<br />
Taobaze, kerZod, am xeSekrulebis 175 (1) –e muxls,<br />
• iTvaliswineben ra evropuli komisiis winadadebebs,<br />
• iTvaliswineben ra ekonomikur da socialur sakiTxTa komitetis<br />
rekomendaciebs (1) ,<br />
iTvaliswineben ra regionebis komitetis rekomendaciebs (2) •<br />
,<br />
moqmedeben ra xelSekrulebis (3) •<br />
251-e muxlSi Camoyalibebuli pro-<br />
ceduris Sesabamisad da erToblivad momzadebuli teqstis Sinaar-<br />
sis gaTvaliswinebiT, romelic mowonebul iqna SeTanxmebaTa komi-<br />
tetis mier 2001 wlis 8 ianvars.
4<br />
gamodinare iqedan, rom:<br />
(1) evropuli sabWosa da wevri qveynebis mTavrobaTa warmomadgen-<br />
lebis 1993 wlis 1 Tebervals gamarTul, <strong>garemos</strong> <strong>dacvis</strong>a da mdgradi<br />
ganviTarebis sferos politikis da saqmianobis programisadmi miZR-<br />
vnil sxdomis rezoluciaSi; agreTve, evroparlamentisa da evrosa-<br />
bWos gadawyvetilebaSi am programis gadaxedvis Taobaze, xazgasmu-<br />
lia evrogaerTianebis <strong>garemos</strong>dacviTi kanonmdeblobis realizaciis<br />
aucilebloba erToblivi pasuxismgeblobis koncefciis safuZvelze.<br />
(2) 1996 wlis 05 noembris evrokomisiis mier evrokavSiris sabWosa<br />
da evroparlamentisaTvis gagzavnil SetyobinebaSi <strong>garemos</strong> <strong>dacvis</strong><br />
kanonmdeblobis realizaciis Sesaxeb; kerZod, aRniSnuli Setyobi-<br />
nebis 29-e paragrafSi SemoTavazebulia, wevri-qveynebisaTvis inspe-<br />
qtirebis amocanaTa gadaWris xelSewyobis mizniT, evrogaerTianebis<br />
doneze <strong>saxelmZRvanelo</strong> principebis damtkiceba, raTa Semcirdes<br />
wevr-qveynebs Soris arsebuli mniSvnelovani gansxvavebebi kontro-<br />
lis ganxorcielebis sferoSi.<br />
(3) Tavisi 1997 wlis 07 noembris rezoluciiT evrogaerTianebis ga-<br />
remosdacviTi kanonmdeblobis SemuSavebis, Sesrulebisa da gamoye-<br />
nebis Sesaxeb, evrosabWom evrokomisias SesTavaza sabWoSi Sedgomi<br />
ganxilvis mizniT, <strong>garemos</strong>dacviTi kanonmdeblobis gamoyenebis evro-<br />
kavSiris qselis (IMPEL) muSaobis gaTvaliswinebiT, moamzados wevri-<br />
qveynebis doneze inspeqtirebis ganxorcielebis minimaluri krite-<br />
rumebi da/an <strong>saxelmZRvanelo</strong> principebi da wevri qveynebis mier maT<br />
praqtikul gamoyenebaze <strong>kontrolis</strong> ganxorcielebis SesaZlo saSua-<br />
lebebi, <strong>garemos</strong>dacviTi kanonmdeblobis praqtikaSi gamoyenebisa da<br />
cxovrebaSi gatarebis erTgvarovani wesis uzrunvelsayofad. amasTan,<br />
komisiam gaiTvaliswinos IMPEL-is mier 1997 wlis noemberSi momzade-<br />
buli angariSi Temaze `inspeqtirebis minimaluri kriteriumebi~.<br />
(4) Tavisi 1997 wlis 14 maisis rezoluciiT komisiis Setyobinebis<br />
Taobaze, evroparlamentma mouwoda <strong>garemos</strong>dacviTi inspeqtirebis<br />
sferoSi evrogaerTianebis kanonmdeblobis Seqmnisaken, xolo eko-<br />
nomikur da socialur sakiTxTa komitetma da regionebis komitetma<br />
dadebiTi Sefaseba misces komisiis Setyobinebas da xazi gausves gare-<br />
mosdacviTi inspeqtirebis mniSvnelobas.<br />
(5) rogorc aRniSnuli iyo evrosabWos 7 oqtombris 1997 wlis re-
zoluciaSi, wevr-qveynebSi ukve moqmedeben inspeqtirebis sxvadasxva<br />
sistemebi da meTodebi, da maTi Canacvleba inspeqtirebis sistemiT<br />
evrogaerTianebis doneze saWiro ar aris, xolo wevr-qveynebze unda<br />
SenarCundes pasuxismgebloba <strong>garemos</strong>dacviTi inspeqtirebis amoca-<br />
naTa SesrulebisaTvis.<br />
(6) evropis <strong>garemos</strong> <strong>dacvis</strong> saagentos SeuZlia konsultaciebis<br />
gaweva wevri-qveynebisaTvis <strong>garemos</strong>dacviTi moTxovnebis Sesrule-<br />
baze <strong>kontrolis</strong> sistemis SemuSavebis, organizebisa da ganviTarebis<br />
sakiTxebze. SeuZlia agreTve xeli Seuwyos komisias da wevr qveynebs<br />
<strong>kontrolis</strong> ganxorcielebaSi <strong>garemos</strong>dacviTi moTxovnebis Sesrule-<br />
baze angariSgebis sistemebis organizebis TvalsazrisiT, am sferoSi<br />
koordinaciis uzrunvelyofis mizniT.<br />
(7) inspeqtirebis sistemebis arseboba da Semowmebebis efeqturi Ca-<br />
tareba Semakavebel faqtors warmoadgens <strong>garemos</strong>dacviTi normebis<br />
damrRvevTaTvis, vinaidan es sistemebi da Semowmebebi saSualebas aZ-<br />
leven uflebamosil organoebs gamoavlinon darRvevebi da gamoiye-<br />
non <strong>garemos</strong>dacviTi kanonmdebloba sanqciebis dadebiTa da sxva zo-<br />
mebis gamoyenebiT. amdenad, inspeqciebi warmoadgenen sakvanZo rgols<br />
regulirebis jaWvSi da evrogaerTianebis <strong>garemos</strong>dacviTi kanonmde-<br />
blobis ufro Tanmimdevruli Sesrulebisa da gamoyenebis, agreTve,<br />
konkurenciis uaryofiTi Sedegebis Tavidan acilebis efeqtur in-<br />
struments mTel mis teritoriaze.<br />
(8) dReisaTvis wevr-qveynebs Soris didi gansxvavebaa inspeqtire-<br />
bis sistemebsa da meqanizmebSi, ara marto inspeqtirebis amocanaTa<br />
Sesrulebis potencialSi, aramed inspeqtirebiT Sesasrulebel amo-<br />
canaTa moculobasa da SinaarsSi da, TviT inspeqtirebis amocanaTa<br />
arsebobaSic ki zogierT wevr-qveyanaSi. es mdgomareoba ar SeiZleba<br />
ganixilebodes, rogorc damakmayofilebeli, evrogaerTianebis gare-<br />
mosdacviTi kanonebis efeqturi da ufro Tanmimdevruli Sesrulebis<br />
miRwevis, praqtikuli realizaciisa da gamoyenebis TvalsazrisiT.<br />
(9) amis gamo, am etapze aucilebelia <strong>saxelmZRvanelo</strong> princiebis Ca-<br />
moyalibeba minimaluri kriteriumebis saxiT, romlebic unda gamoiye-<br />
nebodnen, rogorc <strong>garemos</strong>dacviTi inspeqtirebis amocanaTa Sesru-<br />
lebis saerTo safuZveli wevri-qveynebis teritoriebze.<br />
(10) evrogaerTianebis <strong>garemos</strong>dacviTi kanonmdebloba avaldebu-
lebs wevr-qveynebs moTxovnebis Sesrulebas garkveul gafrqvevebTan,<br />
CaSvebebTan da saqmianobis saxeebTan mimarTebaSi. pirvel etapze we-<br />
vri- qveynebi unda akmayofilebdnen inspeqtirebis organizebisa da<br />
ganxorcielebis minimalur kriteriumebs yvela samrewvelo danadga-<br />
ris, sxva sawarmoebisa da obieqtebis mimarT, romelTa atmosferoSi<br />
gafrqveva da/an wyalSi CaSveba, da/an narCenebis damarxvisa an utili-<br />
zaciis saqmianoba, evrogaerTianebis kanonmdeblobiT eqvemdebareba<br />
nebarTvis an licenziis miRebas.<br />
(11) inspeqtireba unda xorcieldebodes wevr-qveynebSi nebarTvis<br />
gamcem da makontrolebel organoebs Soris valdebulebaTa ganawile-<br />
bis gaTvaliswinebiT.<br />
(12) imisaTvis, rom efeqturi gaxadon <strong>kontrolis</strong> sistema, wevrma-<br />
qveynebma unda uzrunvelyon <strong>garemos</strong>dacviTi sainspeqcio saqmianobis<br />
winaswari dagegmva.<br />
(13) obieqtze Sesvla warmoadgens <strong>garemos</strong>dacviTi sainspeqcio saq-<br />
mianobis mniSvnelovan nawils.<br />
(14) evrogaerTianebis ekomenejmentisa da auditis sistemis Sesa-<br />
bamisad registrirebuli samrewvelo organizaciebis mier warmodge-<br />
nili monacemebi da dokumentacia SesaZloa sasargeblo informaciis<br />
wyaro gaxdes <strong>garemos</strong>dacviTi inspeqtirebisaTvis.<br />
(15) obieqtebze Sesvlis Taobaze daskvnebis Sesadgenad aucilebe-<br />
lia angariSebis regularuli momzadebis daweseba.<br />
(16) sainspeqcio saqmianobis angariSgeba da am saqmianobis Sesaxeb<br />
informaciaze sazogadoebriobis xelmisawvdomoba, mniSvnelovan<br />
saSualebebs warmoadgenen moqalaqeebis, arasamTavrobo organiza-<br />
ciebisa da sxva dainteresebuli monawileebis evrogaerTianebis ga-<br />
remosdacviTi kanonmdeblobis SesrulebaSi monawileobis miRebis<br />
uzrunvelsayofad. am informaciaze xelmisawvdomoba unda xorciel-<br />
debodes evrosabWos 1990 wlis 7 ivnisis 90/313/EEC direqtivis debu-<br />
lebaTa Sesabamisad, romelic exeba <strong>garemos</strong> Sesaxeb informaciisadmi<br />
xelmisawvdomobis uzrunvelyofas.<br />
(17) wevri-qveynebi unda daexmaron erTmaneTs aRniSnuli rekomen-<br />
daciis realizebaSi administraciuli TvalsazrisiT. wevri qveynebis<br />
mier IMPEL-Tan erTad angariSgebis, agreTve inspeqciebisa da inspe-<br />
qtirebis procedurebTan dakavSirebiT konsultaciaTa sistemebis
Seqmna xels Seuwyobs saukeTeso meTodebis danergvas evrogaerTiane-<br />
bis qveynebSi.<br />
(18) wevrma-qveynebma evrosabWosa da evrokomisias unda warudgi-<br />
non angariSebi aRniSnuli rekomendaciis Sesasruleblad gaweuli<br />
saqmianobis Sesaxeb, xolo evrokomisiam moaxdinos evroparlamentis<br />
regularuli informireba.<br />
(19) evrokomisiam unda gaakontrolos aRniSnuli rekomendaciis<br />
danergva da efeqturoba, agreTve, miawodos informacia evroparla-<br />
mentsa da evrosabWos amis Taobaze wevri-qveynebidan angariSebis mi-<br />
RebisTanave.<br />
(20) aucilebelia evrokomisiasTan TanamSromlobiT IMPEL-isa da<br />
wevri-qveynebis muSaobis stimulireba, <strong>garemos</strong> <strong>dacvis</strong> inspeqtore-<br />
bis swavlebisa da kvalifikaciis TvalsazrisiT saukeTeso meTodebis<br />
gamoyenebis mimarTulebiT.<br />
(21) SeTanxmebis me-5 muxlSi Camoyalibebuli subsidiarebisa da Ta-<br />
nazomierebis principebis Sesabamisad, agreTve inspeqtirebis siste-<br />
mebsa da meqanizmebs Soris wevr-qveynebSi arsebuli gansxvavebebis ga-<br />
TvaliswinebiT SeTavazebul qmedebaTa miznebis miRwevis saukeTeso<br />
uzrunvelyofa, SesaZlebelia evrogaerTianebis doneze da misi xel-<br />
mZRvanelobiT.<br />
(22) aRniSnuli rekomendaciis moqmedebis procesSi miRebuli ga-<br />
mocdilebis fonze, agreTve, IMPEL-is Semdgomi saqmianobisa da am reko-<br />
mendaciiT SemoTavazebuli sxva sistemebis realizaciis Sedegebis ga-<br />
TvaliwinebiT, wevri-qveynebidan angariSebis miRebisTanave, evroko-<br />
misiam unda ganixilos minimaluri kriteriumebis SemuSavebis sakiTxi<br />
maTi moculobisa da Sinaarsis kuTxiT, agreTve Semdgomi winadadebebis<br />
momzadebis, maT Soris direqtivis momzadebis aucileblobis sakiTxi.<br />
rekomendacias uweven:<br />
I. mizani<br />
<strong>garemos</strong>dacviTi inspeqtirebis winaSe mdgari amocanebi wevr-qvey-<br />
nebSi unda sruldebodnen organizebis, ganxorcielebis, Semdgomi<br />
saqmianobis gansazRvris minimaluri kriteriumebis Sesabamisad da<br />
am saqmianobis Sedegebze informirebiT; am gziT, moTxovnaTa <strong>dacvis</strong><br />
donis amaRleba da wevr-qveynebSi evrogaerTianebis <strong>garemos</strong>dacviTi<br />
7
kanonmdeblobis ufro Tanmimdevrul Sesrulebasa da gamoyenebaSi<br />
wvlilis Setana.<br />
II. moqmedebis are da ganmartebebi (gansazRvrebebi)<br />
1. (a) winamdebare rekomendacia exeba yvela im samrewvelo danadga-<br />
ris, sxva sawarmosa da obieqtis <strong>garemos</strong>dacviT inspeqtirebas, romel-<br />
Ta atmosferoSi gafrqvevebi, da/an wyalSi CaSvebebi, da/an narCenebis<br />
damarxvasa da utilizaciasTan dakavSirebuli saqmianoba, evrogaer-<br />
Tianebis kanonmdeblobis Sesabamisad, eqvemdebareba nebarTvisa da li-<br />
cenziis miRebas. amasTan, ar unda moxdes evrogaerTianebis moqmed ka-<br />
nonmdeblobaSi inspeqtirebis specialur debulebaTa ignonirireba.<br />
(b) a) punqtSi CamoTvlili yvela samrewvelo danadgari, sxva sawar-<br />
mo da obieqti, aRniSnul rekomendaciaSi moixsenieba, rogorc `sakon-<br />
trolo obieqti~.<br />
2. aRniSnul rekomendaciaSi `<strong>garemos</strong>dacviTi inspeqtireba~ war-<br />
moadgens saqmianobas, romelic moicavs Sesabamisad:<br />
a) sakontrolo obieqtebis mier evrogaerTianebis kanonmdeblo-<br />
biT gansazRvrul da erovnul kanonmdeblobaSi asaxul, an erovnul<br />
samarTalSi gamoyenebul, Sesabamis <strong>garemos</strong>dacviT moTxovnaTa (Semd-<br />
gomSi- `evrokavSiris samarTlebrivi moTxovnebi~) <strong>dacvis</strong> Semowmebasa<br />
da stimulirebas;<br />
b) sakontrolo obieqtebis garemoze zemoqmedebis monitorings<br />
inspeqtirebisa an kanonaRsrulebis zomebis aucileblobis Semdgomi<br />
gansazRvris mizniT (maT Soris, nebismieri licenziis an nebarTvis ga-<br />
cema, Secvla an gauqmeba), evrokavSiris samarTlebrivi moTxovnebis<br />
uzrunvelsayofad;<br />
g) zemoaRniSnuli amocanebis Sesasruleblad gansaxorcielebeli<br />
saqmianoba, maT Soris:<br />
–<br />
–<br />
–<br />
–<br />
–<br />
obieqtebze Sesvla,<br />
<strong>garemos</strong> xarisxobrivi standartebis monitoringi,<br />
<strong>garemos</strong>dacviTi auditis angariSebis Semowmeba,<br />
Sida monitoringis analizi da Semowmeba, romelic xorcieldeba<br />
sakontrolo obieqtebis operatorebiT an maTi davalebiT,<br />
sakontrolo obieqtebis sawarmoo saqmianobis Sefaseba,<br />
–<br />
nagebobebisa da Sesabamisi danadgarebis (maT Soris maTi momsa-<br />
xurebis donis) Semowmeba,
– sawarmoSi ganxorcielebuli <strong>garemos</strong>dacviTi menejmentis ade-<br />
qvaturobis Semowmeba,<br />
–<br />
sakontrolo obieqtebis operatorebis mier warmoebuli Sesaba-<br />
misi dokumentaciis Semowmeba.<br />
3. <strong>garemos</strong>dacviTi inspeqtireba, maT Soris obieqtebze Sesvla SeiZ-<br />
leba iyos:<br />
a) gegmiuri, anu ganxorcielebuli inspeqcis mier dagegmili<br />
programis farglebSi;<br />
b) aragegmiuri, anu saCivris Semosvlis safuZvelze; nebarTvis an<br />
licenziis gacemis, gagrZelebis, pirobebis Secvlis, agreTve moTxo-<br />
vnTa Seusruleblobis, incidentis an avariis SemTxvevaSi.<br />
4. a) <strong>garemos</strong>dacviTi inspeqtireba SeiZleba ganxorcieldes ne-<br />
bismieri erovnuli, regionuli an adgilobrivi donis <strong>saxelmwifo</strong><br />
organos mier, romelsac wevri-qveyana gansazRvravs an daniSnavs pa-<br />
suxismgeblad aRniSnuli rekomendaciis Sesrulebaze.<br />
b) “a)” punqtSi CamoTvlil organoebs SeuZliaT aRniSnuli reko-<br />
mendaciiT gaTvaliswinebuli amocanebis Sesruleba, erovnuli ka-<br />
nonmdeblobis Sesabamisad, daavalon nebismier iuridiuli pirs, miu-<br />
xedavad imisa, warmoadgens igi <strong>saxelmwifo</strong> Tu kerZo organizacias,<br />
im SemTxvevaSi, Tu igi piradad ar aris dainteresebuli Casatarebeli<br />
inspeqtirebis SedegebiT.<br />
g) “a)” da “b)” punqtebSi CamoTvlili organoebi warmoadgenen “makon-<br />
trolebel organoebs~.<br />
5. aRniSnul rekomendaciaSi `sakontrolo obieqtis operatori~<br />
aris fizikuri an iuridiuli piri, romelic xelmZRvnelobs sakon-<br />
trolo obieqts, an axorcielebs zedamxedvelobas mis funqcionire-<br />
baze; agreTve, erovnul kanonmdeblobaSi Sesabamisi debulebis (wesis)<br />
arsebobis SemTxvevaSi, piri, romelsac miniWebuli aqvs sakontrolo<br />
obieqtis teqnikur funqcionirebasTan dakavSirebuli ekonomikuri<br />
gadawyvetilebebis miRebis uflebamosileba.<br />
cieleba<br />
III. <strong>garemos</strong>dacviTi <strong>kontrolis</strong> organizeba da ganxor-<br />
1. wevrma qveynebma unda uzrunvelyon, raTa <strong>garemos</strong>dacviTi kon-<br />
troli miznad isaxavdes <strong>garemos</strong> <strong>dacvis</strong> maRali donis miRwevas. amisa-
Tvis, maT unda miiRon Sesabamisi zomebi, raTa sakontrolo obieqte-<br />
bis inspeqtirebis organizeba da Catareba xorcieldebodes winamde-<br />
bare rekomendaciebis IV-VIII punqtebis Sesabamisad.<br />
40<br />
2. wevri-qveynebi unda exmarebodnen erTmaneTs administraciuli<br />
kuTxiT, winamdebare rekomendaciebis <strong>saxelmZRvanelo</strong> principebis<br />
Sesrulebisas, Sesabamisi informaciisa da gamocdilebis gacvlis sa-<br />
SualebiT.<br />
3. <strong>garemos</strong> <strong>dacvis</strong> sferoSi aramarTlzomieri transsasazRvro sa-<br />
xis saqmianobaTa Tavidan asacileblad, wevrma-qveynebma IMPEL-Tan<br />
erTad xeli unda Seuwyon im sawarmoebisa da saqmianobebis Semowme-<br />
baTa koordinirebas, romlebsac SeiZleba gaaCndeT mniSvnelovani<br />
transsasazRvro gavlena.<br />
4. evrogaerTianebaSi saqmianobis saukeTeso saxeebis danergvis<br />
mizniT, wevrma-qveynebma IMPEL-Tan erTad SeiZleba ganixilon iseTi<br />
sqemis gamoyenebis SesaZlebloba, romelic SesaZleblobas miscems<br />
Caabaron angariSebi da SesTavazon rekomendaciebi Semowmebebisa da<br />
inspeqtirebis procedurebze TavianT qveynebSi, im sistemebisa da<br />
situaciebis saTanado gaTvaliswinebiT, romlebSic uxdebaT saqmia-<br />
nobis ganxorcieleba, agreTve ganaxorcielon angariSgeba im wevri-<br />
qveynebis winaSe, romlebsac es exeba.<br />
IV. <strong>garemos</strong>dacviTi inspeqtirebis gegmebi<br />
1. wevrma-qveynebma unda uzrunvelyon <strong>garemos</strong>dacviT kontrol-<br />
Tan dakavSirebuli saqmianobis winaswari dagegmva, roca saqmianobis<br />
ganxorcielebis yvela etapze arseboben SemowmebaTa gegmebi, romlebic<br />
uzrunvelyofen wevri-qveynis mTeli teritoriisa da masze ganlagebu-<br />
li sakontrolo obieqtebis mocvas. 90/313/ EEC direqtivis Sesabamisad,<br />
amgvari gegmebi xelmisawvdomi unda iyos sazogadoebriobisaTvis.<br />
2. amgvari gegma an gegmebi unda muSavdebodnen erovnul, regionul<br />
da adgilobriv doneebze; amasTan, wevrma-qveynebma unda uzrunvelyon,<br />
rom es gegma an gegmebi exebodnen maT teritoriaze ganTavsebuli yve-<br />
la sakontrolo obieqtis Semowmebas da punqt II (4)-Si moxseniebul sa-<br />
xelisuflebo organoebs daevaloT am Semowmebebis Catareba.<br />
3. <strong>garemos</strong>dacviT SemowmebaTa gegmebis SemuSaveba unda xdebodes<br />
qvemoT CamoTvlilis safuZvelze:
a) evrokavSiris samarTlebriv moTxovnaTa <strong>dacvis</strong>;<br />
b) gegmiT mocul teritoriaze ganTavsebuli sakontrolo obie-<br />
qtebis registriT;<br />
g) gegmiT mocul teritoriaze ZiriTadi <strong>garemos</strong>dacviTi probleme-<br />
bis zogadi SefasebiTa da sakontrolo obieqtebis mier evrokavSiris<br />
samarTlebriv moTxovnebTan Sesabamisobis mdgomareobis SefasebiT;<br />
d) wina Semowmebebis _ maTi arsebobis SemTxvevaSi, da am Semowmebe-<br />
bis dros miRebuli monacemebiT;<br />
4. <strong>garemos</strong>dacviTi inspeqtirebis gegmebi, unda:<br />
a) Seesabamebodnen Sesabamisi saxelisuflebo organoebis sakon-<br />
trolo amocanebs, iTvaliswinebdnen sakontrolo obieqtebis muSao-<br />
bas, riskebs da am obieqtebis mier gafrqveul da CaSvebul nivTiereba-<br />
Ta zemoqmedebis Sedegebs <strong>garemos</strong> mdgomareobaze;<br />
b) iTvaliswinebdnen Sesabamis xelmisawvdom informacias garkveu-<br />
li sakontrolo obieqtebisa an sawarmoebis Sesaxeb, rogoricaa:<br />
sakontrolo obieqtebis operatorTa mier xelisuflebisaTvis mom-<br />
zadebuli angariSebi, Sida monitoringis monacemebi, <strong>garemos</strong>dacviTi<br />
auditis informacia da <strong>garemos</strong>dacviTi angariSebi, wina Semowmebebis<br />
Sedegebi da angariSebi <strong>garemos</strong> mdgomareobis monitoringis Sesaxeb.<br />
5. inspeqtirebis TiToeuli gegma, rogorc minimum, unda:<br />
a) gansazRvravdes im teritorias, romelzec vrceldeba misi moqme-<br />
deba, iqneba es wevri-qveynis mTeli teritoria, Tu misi nawili;<br />
b) moicavdes drois garkveul monakveTs, magaliTad erT weliwads;<br />
g) Seicavdes misi gadaxedvis procedurebs;<br />
d) avlendes im obieqtebis an sakontrolo sawarmoebis tipebs, rom-<br />
lebsac igi moicavs;<br />
e) gaweros programebi mimdinare <strong>garemos</strong>dacviTi Semowmebebis Ca-<br />
satareblad ekologiuri riskis gaTvaliswinebiT; iq, sadac saWiroa,<br />
programebSi miTiTebuli unda iyos sxvadasxva tipis sakontrolo<br />
obieqtebis an konkretuli sawarmoebis Semowmebis sixSire;<br />
v) uzrunvelyofdes da axasiaTebdes aragegmiuri Semowmebebis pro-<br />
cedurebs saCivrebis, avariebis, incidentebis SemTxvevaSi, agreTve<br />
moTxovnaTa Seusruleblobisas, an nebarTvebis gacemis mizniT;<br />
z) aucileblobis SemTxvevaSi uzrunvelyofdes koordinacias in-<br />
speqtirebis ganmaxorcilebel sxvadasxva organoebs Soris.<br />
4
4<br />
V. obieqtebze Sesvla<br />
1. wevrma-qveynebma unda uzrunvelyon qvemoT CamoTvlili krite-<br />
riumebis gamoyeneba yvela sakontrolo obieqtze Sesvlisas:<br />
a) xorcieldeba evrokavSiris im sakanonmdeblo moTxovnaTa Sesru-<br />
lebis Semowmeba, romlebic miekuTvnebian aRniSnuli inspeqtirebis<br />
miznebs;<br />
b) sakontrolo obieqtebis erTze meti makontrolebeli organos<br />
mier Semowmebis SemTxvevaSi, maT unda gacvalon informacia Tavisi saq-<br />
mianobis Sesaxeb da, SeZlebisdagvarad, moaxdinon obieqtebze Sesvli-<br />
sa da <strong>garemos</strong>dacviT inspeqtirebasTan dakavSirebuli sxva saqmianobis<br />
koordinacia;<br />
g) obieqtebis Semowmebis Sedegebi Sesulia VI punqtis Sesabamisad mom-<br />
zadebul angariSebSi da xorciledeba aRniSnuli informaciis aucile-<br />
beli gacvla Sesabamis sakontrolo-sazedamxedvelo organoebs Soris<br />
erovnul, regionul da adgilobriv doneebze;<br />
d) inspeqtorebsa an sxva oficialur pirebs, romlebsac evalebaT obie-<br />
qtebze Sesvla, unda gaaCndeT <strong>garemos</strong>dacviTi inspeqtirebisaTvis auci-<br />
lebeli informaciis miRebisa da obieqtebis daTvalierebis ufleba.<br />
2. wevrma-qveynebma unda uzrunvelyon makontrolebeli organoebis<br />
mier obieqtebze Sesvlis, rogorc maTi mimdinare sainspeqcio saqmiano-<br />
bis Semadgeneli nawilis, sistematuri xasiaTi da obieqtebze Sesvlisas<br />
Semdegi damatebiTi kriteriumebis gamoyeneba:<br />
a) ganixileba garemoze sxvadasxva saxis zemoqmedebis sruli nusxa<br />
evrokavSiris samarTlebrivi normebis, <strong>garemos</strong>dacviT SemowmebaTa<br />
programebisa da makontrolebeli organoebis organizaciuli Ronis-<br />
Ziebebis Sesabamisad;<br />
b) obieqtebze Sesvlam xeli unda Seuwyos operatorebis codnis<br />
gaRrmavebas da evrokavSiris samarTlebrivi moTxovnebis gaazrebas,<br />
agreTve, <strong>garemos</strong> sensitiurobisa da maTi saqmianobis <strong>garemos</strong>dacviTi<br />
efeqtis gacnobierebas;<br />
g) gaTvaliswinebuli unda iyos sakontrolo obieqtebis garemoze<br />
zemoqmedebis riski, raTa Sefasdes licenziebisa da nebarTvebis gace-<br />
mis sferoSi arsebuli moTxovnebis efeqturoba da gairkves saWiroa Tu<br />
ara msgavs moTxovnaTa srulyofa an Secvla.<br />
3. wevrma qveynebma unda uzrunvelyon obieqtebze riggareSe Sesvla<br />
Semdeg SemTxvevebSi:
a) makontrolebeli organoebis mier seriozuli <strong>garemos</strong>dacviTi xa-<br />
siaTis saCivrebis Seswavlisas; am SemTxvevaSi obieqtze Sesvla unda mo-<br />
xdes dauyovnebliv;<br />
b) seriozuli ekologiuri avariebis an incidentebis gamokvlevisas,<br />
agreTve, <strong>garemos</strong>dacviTi moTxovnebis darRvevis SemTxvevaSi, romel-<br />
zec reagireba unda moxdes informaciis miRebisTanave;<br />
g) rogorc saqmianobis komponenti, sakontrolo obieqtisaTvis li-<br />
cenziisa da nebarTvis gacemis pirobebisa da mizanSewonilobis gan-<br />
sazRvris mizniT, agreTve, gaTvaliswinebuli pirobebis Sesrulebis<br />
Semowmebis mizniT;<br />
d) nebarTvis an licenziis ganmeorebiTi gacemis, aRdgenis an pirobe-<br />
bis Secvlamde.<br />
VI. angariSebi da daskvnebi obieqtebze Sesvlis Sedegebis Taobaze<br />
1. wevrma-qveynebma unda uzrunvelyon obieqtze TiToeuli vizitis<br />
Semdeg makontrolebeli organoebis mier Semowmebis monacemebisa da<br />
evrokavSiris sakanonmdeblo moTxovnebis dacvaze gakeTebuli daskv-<br />
nebis xelmisawvdomi failebis saxiT Senaxva, aRniSnuli masalebis Sefa-<br />
seba; agreTve, Semdgomi qmedebebis aucileblobaze daskvnebis gakeTeba,<br />
rogoricaa: kanonaRsrulebis procedurebi _ sanqciebis gamoyenebis,<br />
axali licenziis/nebarTvis gacemis an Zvelis Secvlisa da morigi Se-<br />
mowmebebis Catarebis CaTvliT. amgvari angariSebi rac SeiZleba swra-<br />
fad unda mzaddebodes.<br />
2. wevrma-qveynebma unda uzrunvelyon am angariSebis sworad, werilo-<br />
biTi formiT Sedgena da xelmisawvdom monacemTa bazaSi Senaxva. 90/313/<br />
EEC direqtivis Sesabamisad, angariSebis, xolo SeuZleblobis SemTxve-<br />
vaSi – maTi daskvnebis sakontrolo obieqtebis operatorebamde dayva-<br />
na; es angariSebi xelmisawvdomi unda iyon sazogadoebriobisaTvis Se-<br />
mowmebis Catarebidan ori Tvis ganmavlobaSi.<br />
VII. seriozuli avariebis, incidentebisa da <strong>garemos</strong>dacviTi<br />
moTxovnebis Seusruleblobis SemTxvevebis gamokvleva<br />
wevrma qveynebma unda uzrunvelyon, rom xelisuflebis organoebSi<br />
saCivrebis an sxva saxiT Semosuli informaciis safuZvelze, seriozuli<br />
avariebis, incidentebisa da evrokavSiris <strong>garemos</strong>dacviT moTxovnaTa<br />
4
Seusruleblobis faqtebis gamokvleva xorcieldebodes xelisufle-<br />
bis organoebis mier, raTa:<br />
44<br />
a) gairkves incidentis gamomwvevi mizezebi da garemoze zemoqmede-<br />
bis xarisxi, pasuxismgebloba da SesaZlo finansuri valdebulebebi Se-<br />
degebze. moxdes kanonaRsrulebaze pasuxismgebeli organoebisaTvis<br />
daskvnebis miwodeba, im SemTxvevaSi, Tu igi Tavad ar warmoadgens makon-<br />
trolebel organos;<br />
b) Semcirdes, xolo iq sadac SesaZlebelia, aRmoifxvras incidentis<br />
garemoze zemoqmedebis Sedegebi, im aucilebel RonisZiebaTa dadgenis<br />
gziT, romlebic unda ganxorcieldnen operatorisa da/an xelisufle-<br />
bis organos mier;<br />
g) ganisazRvros is aucilebeli RonisZiebebi, romelTa ganxorciele-<br />
ba aucilebelia SemdgomSi avariebis, incidentebisa da <strong>garemos</strong>dacviTi<br />
kanonmdeblobis darRvevaTa Tavidan asacileblad;<br />
d) uzrunvelyofil iqnas (saWiroebis SemTxvevaSi) qmedebebi sanqcie-<br />
bis gamosayeneblad; da<br />
e) davrwmundeT, rom operatori Rebulobs Semdgom zomebs.<br />
VIII. saerTo angariSgeba <strong>garemos</strong>dacviTi Semowmebis ganxorciele-<br />
bis Sesaxeb<br />
1. wevrma-qveynebma evrokomisias unda warudginon angariSi aRniS-<br />
nuli rekomendaciis gamoyenebis sakuTari gamocdilebis Sesaxeb, evro-<br />
gaerTianebis oficialur JurnalSi misi gamoqveynebidan ori wlis Sem-<br />
deg; regionuli da adgilobrivi makontrolebeli organoebisgan miRe-<br />
buli nebismieri informaciis gamoyenebiT.<br />
2. amgvari angariSebi unda daiyvanebodes sazogadoebriobamde da<br />
Seicavdes Semdeg informacias:<br />
a) monacemebs makontrolebeli organoebis personalisa da sxva re-<br />
sursebis Sesaxeb;<br />
b) informacias makontrolebeli organoebis rolisa da saqmianobis<br />
Sesaxeb inspeqtirebis gegm(eb)is SemuSavebisa da Sesrulebis saqmeSi;<br />
g) Catarebuli Semowmebebis mokle aRweras; obieqtebze Sesvlis rao-<br />
denobis, Semowmebuli sakontrolo obieqtebis wilisa (maTi kategorie-<br />
bis mixedviT) da yvela darCenili sakontrolo obieqtis Sesamowmeblad<br />
saWiro drois miTiTebiT;<br />
d) mokle monacemebs sakontrolo obieqtebis mier evrokavSiris saka-
nonmdeblo moTxovnaTa Sesrulebis xarisxis Sesaxeb, Catarebuli Semo-<br />
wmebebis Sedegebidan gamomdinare;<br />
e) seriozuli saCivrebis, avariebisa da kanonmdeblobis moTxovnaTa<br />
Seusruleblobis Sedegad miRebuli zomebis reziumes, maTi raodeno-<br />
bis CaTvliT;<br />
v) gegmebis Sedegianobis Sefasebas Semdgomi qmedebebis rekomenda-<br />
ciebiT.<br />
IX. Sefaseba da rekomendaciebis SemuSaveba<br />
1. wevri-qveynidan angariSis miRebis Semdeg komisiam umokles vada-<br />
Si unda Seafasos am rekomendaciebis Sedegianoba da efeqturoba mini-<br />
maluri kriteriumebis Semdgomi SemuSavebis mizniT, maTi moculobis<br />
TvalsazrisiTa da gamoyenebis gamocdilebis gaTvaliswinebiT, agreTve<br />
yvela dainteresebuli mxaris, maT Soris IMPEL-is da evropis <strong>garemos</strong><br />
<strong>dacvis</strong> saagentos wvlilis gaTvaliswinebiT. amis Semdeg komisiam evro-<br />
parlamentsa da evrosabWos unda warudginos angariSi, aucileblobis<br />
SemTxvevaSi, direqtivis SemuSavebaze winadadebis TanxlebiT. evropar-<br />
lamenti da evrosabWo dauyovnebliv ganixilaven msgavs winadadebas.<br />
2. evrokomisiam IMPEL-Tan da sxva dainteresebul partniorebTan er-<br />
Tad umokles vadaSi unda SeimuSaos im <strong>garemos</strong>dacviT inspeqtorTa kva-<br />
lifikaciis minimaluri kriterumebi, romlebic uflebamosili arian<br />
Caataron Semowmebebi sruluflebiani sainspeqcio organoebisaTvis, an<br />
maTi xelmZRvanelobiT.<br />
3. wevrma-qveynebma IMPEL-Tan, evrokomisiasTan da sxva dainteresebul<br />
partniorebTan erTad unda SeimuSaon saswavlo programebi kvalificiur<br />
<strong>garemos</strong>dacviT inspeqtorebze moTxovnilebis dasakmayofileblad.<br />
X. Sesruleba<br />
wevrma-qveynebma unda ganaxorcielon evrokomisiis informireba am<br />
rekomendaciebis Sesrulebis Sesaxeb da Seatyobinon <strong>garemos</strong>dacviTi<br />
inspeqtirebis arsebuli an dagegmili meqanizmebis Sesaxeb araugvianes<br />
12 Tvisa, misi evrogaerTianebis oficialur JurnalSi gamoqveynebis<br />
Semdeg.<br />
Sedgenilia luqsemburgSi 2001 wlis 4 aprils.<br />
evroparlamentis prezidenti n. fonteni<br />
evrosabWos prezidenti b. rozengreni<br />
4
4<br />
Tavi II<br />
2.1. xelmZRvanelobis stili da TanamSromelTa<br />
funqcionaluri damoukidebloba<br />
amocanis Sesrulebaze orientirebuli xelmZRvanelobis yura-<br />
dRebis centrSia mxolod amocanis struqturireba, saqmianobis da-<br />
gegmva, misi ganxorcilebis Tanmimdevrobis dadgena da saTanado te-<br />
qnikuri saSualebebiT uzrunvelyofa. adamianur urTierTobebze<br />
orientirebuli xelmZRvanelobis stili gulisxmobs qcevis yvela<br />
aspeqtis gaTvaliswinebas, yuradRebis koncentrirebas mxardaWera-<br />
ze, amocanis Sesrulebisas TanamSromelTa winaSe mdgari problemebis<br />
mogvarebaze; davalebis Sesrulebis procesSi TiToeuli TanamSrom-<br />
lis wvlilis dafasebas, jgufis wevrebs Soris warmoSobili uTanx-<br />
moebis mogvarebasa da socialur mxardaWeras. amocanis Sesrulebaze<br />
da adamianur urTierTobebze orientirebul midgomaTa Soris Tana-<br />
fardoba ganisazRvreba TanamSromlis funqcionaluri damoukide-<br />
blobis doniT. funqcionaluri damoukidebloba gulisxmobs Tanam-<br />
Sromlis unars sakuTari codnis, SesaZleblobebisa da gamocdilebis<br />
safuZvelze Tavis Tavze aiRos pasuxismgebloba davalebis Sesrule-<br />
baze. damoukidebel TanamSromels SeuZlia sxvisi Carevis gareSe sa-<br />
Tanadod Seasrulos miRebuli davaleba.<br />
im SemTxvevaSi, Tu TanamSromelTa damoukideblobis done daba-<br />
lia, xelmZRvaneli, jgufis mier saWiro Sedegis miRwevis uzrunvel-<br />
sayofad, iZulebulia upiratesad gamoiyenos amocanis Sesrulebaze<br />
da naklebad _ adamianur urTierTobebze orientirebuli midgoma.<br />
xelmZRvanelobis amgvari stili gulisxmobs pirdapir miTiTebebs.<br />
xelmZRvaneli winaswar ayalibebs amocanas da iZleva miTiTebebs, Tu<br />
rogor unda Sesruldes igi.<br />
TanamSromelTa SedarebiT maRali damoukideblobisas xelmZR-<br />
vanelma unda Secvalos xelmZRvanelobis stili adamianur urTier-<br />
Tobebze orientirebuli midgomis sasargeblod, jgufis wevrTa da-<br />
moukideblobis Semdgomi gazrdis uzrunvelsayofad. es gulisxmobs<br />
xelmZRvanelobis iseTi stilis gamoyenebas, romelic orientirebu-<br />
lia TanamSromelTa mxardaWerasa da instruqtirebaze. instruqti-<br />
rebis stili iTvaliswinebs davalebebis ganawilebisa da amocanis<br />
SesrulebasTan dakavSirebuli sakiTxebis TanamSromlebTan ganxil-
vas. im SemTxvevaSi, rodesac midgoma efuZneba mxardaWeras, jgufi an<br />
calkeuli TanamSromeli Tavad iRebs gadawyvetilebas amocanis Se-<br />
srulebis gzebsa da saSualebebze, xolo xelmZRvanelis roli Semoi-<br />
fargleba mxardaWeris uzrunvelyofiT.<br />
damoukideblobis kidev ufro maRali xarisxis SemTxvevaSi xelmZRva-<br />
nels SeuZlia Semoifarglos amocanis Sesrulebis winaswari pirobebis<br />
formulirebiT, radganac jgufs gaaCnia sakmarisi TviTdisciplina da<br />
Sesabamisi unarebi dasmul amocanaTa damoukideblad SesrulebisaTvis.<br />
xelmZRvanelobis amgvar stils ewodeba ndobiTi. am dros amocanis Se-<br />
srulebas mTlianad gankargavs jgufi an calkeuli TanamSromeli.<br />
cxrili 2-1 xelmZRvanelobis stili TanamSromelTa<br />
funqcionaluri damoukideblobis gaTvaliswinebiT<br />
wyaro: Heller, R (1999) Essential Managers: Learning To Lead, DK Publishing.<br />
cxrilidan Cans, rom TanamSromelTa damoukideblobis zrdis<br />
Sedegad icvleba xelmZRvanelobis stili - amocanis Sesruleba-<br />
ze orientirebulidan, adamianur urTierTobebze orientirebu-<br />
lisken (mxardaWera da instruqtireba), da bolos _ ndobiTi sti-<br />
lis SemTxvevaSi _ jgufis mier xdeba amocanis Sesrulebaze sruli<br />
pasuxismgeblobis aReba. amgvar situaciaSi xelmZRvanelis roli<br />
47
Semoifargleba muSaobisaTvis Semdegi pirobebis SeqmniT:<br />
4<br />
− jgufis saqmianobis saboloo Sedegze orientirebulobisa da<br />
jgufTan ukukavSiris uzrunvelyofa;<br />
− iseTi pirobebis Seqmna da SenarCuneba, rogoricaa mxardaWera<br />
sxva qvedanayofebis mxridan, finansuri saxsrebisa da sxva resursebis<br />
arseboba;<br />
− jgufis Semdgomi <strong>srulyofis</strong> SesaZleblobis uzrunvelyofa;<br />
− muSaobis procesis, saqmianobis Sedegebisa da organizaciis<br />
srulyofaSi monawileoba.<br />
zemoTqmulidan gamomdinareobs, rom damoukideblobis zrda su-<br />
lac ar niSnavs, rom ar aris saWiro xelmZRvanelobis gaweva. icvleba<br />
mxolod mmarTvelobiTi moRvaweobis Sinaarsi. Sida amocanebze kon-<br />
centrirebis nacvlad, xelmZRvanels SeuZlia meti yuradReba dauT-<br />
mos iseT sagareo problemebs, rogoricaa urTierToba organizaciis<br />
sxva qvedanayofebTan, mosaxleobasTan, warmoebasTan da a. S.<br />
zemoT ganxiluli xelmZRvanelobis oTxi stilis garCeva xdeba<br />
TanamSromelTa damoukideblobis donis gaTvaliswinebiT. SeiZleba<br />
xelmZRvanelobis sxva stilis moyvanac, romlisTvisac es done sa-<br />
fuZvels ar warmoadgens. magaliTisaTvis SeiZleba ,,gankargulebiT-<br />
administraciuli” da ,,mbrZanebluri” stilis moyvana. aSkaraa, rom<br />
isini naklebad gamosayenebelia TviTdisciplinis maRali donis Ta-<br />
namSromlebTan muSaobisas, radgan isini, rogorc wesi, siamovnebiT<br />
iReben sakuTar Tavze pasuxismgeblobas. rogorc aRiniSna, rac ufro<br />
maRalia TanamSromelTa ganaTlebisa da kvalifikaciis done, miT me-<br />
tad SeuZlia xelmZRvanels daeyrdnos maT TviTdisciplinas. xelmZ-<br />
Rvanelobis ndobiTi stilis efeqturi funqcionirebisaTvis auci-<br />
lebelia adamianTa winaSe mkafio miznebis dayeneba. stilTa swori<br />
Tanafardoba (TiToeuli TanamSromlisa da jgufis damoukideblo-<br />
bis donis gaTvaliswinebiT), mkafiod Camoyalibebul miznebTan er-<br />
TobliobaSi uzrunvelyofs muSaobis saukeTeso Sedegebs.<br />
2.2. TanamSromelTa qcevis gageba<br />
personalis qcevis manera organizaciis kulturis mniSvnelovan<br />
elements warmoadgens. adamianTa marTvis meTodebi da stili mniSvne-
lovnad aisaxeba maT qcevaze samsaxurSi. TanamSromelTa adeqvaturi<br />
qcevisaTvis pirobebis Sesaqmnelad saWiroa marTvis iseTi meTodebis<br />
gamoyeneba, romlebic sxvadasxva adamianebisaTvis sxvadasxva situa-<br />
ciebSi gansxvavebulia. xelmZRvanelis amocanas yovelTvis warmoad-<br />
gens personalis TviTmotivaciisa da TviTmmarTvelobis mxarda-<br />
Wera organizaciis miznebis misaRwevad. Tavad xelmZRvanelebi, maTi<br />
xelmZRvanelobis stili da qceva, mniSvnelovan gavlenas axdens orga-<br />
nizaciul kulturaze. xelmZRvanels, romelic momxveWelobiT dain-<br />
teresebulia metad, vidre organizaciis sakeTildReod mimarTuli<br />
saqmianobiT, ver gamoiwvevs TanamSromlebSi koleqtivTan mikuTvne-<br />
bis gancdas. SesaZloa xelqveiTebmac mibaZon xelmZRvanelis qcevas.<br />
TanamSromelTa qcevaSi umeteswilad aisaxeba maTi kultura. in-<br />
stinqturi (,,bunebrivi”) qceva samsaxurSi zogjer miuRebelia. qcevis<br />
modelebze garkveuli zemoqmedebiT, xelmZRvanels SeuZlia Secva-<br />
los igi koleqtivSi efeqturi muSaobisaken.<br />
Tavisi bunebiT adamianebi samuSao adgilze instinqturad irCeven<br />
qcevis iseT modelebs, romlebic gulisxmoben ufro Tavdacvas, vidre<br />
gaxsnilobasa da erTobliv saqmianobas. amis gamo, emociebi SesaZloa<br />
samsaxurSi adamianTa qcevis mniSvnelovani mamoZravebeli Zala gaxdes;<br />
xelmZRvanelebs, rogorc wesi, mkveTrad uaryofiTi reaqcia aqvT kri-<br />
tikaze, amasTan, xSirad cdiloben mxolod xelqveiTTa qmedebebis gakon-<br />
trolebas, da ar midian damoukideblad moqmedebis riskze. garda amisa,<br />
adamianebs xSirad gamoaqvT naCqarevi daskvnebi da erTiandebian mcire,<br />
zogjer erTmaneTisadmi mtrulad ganwyobil jgufebSi. organizaciebi,<br />
romlebSic TanamSromlebi ase ,,bunebrivad” iqcevian, Zalian politizi-<br />
rebulia da maTSi pirvelxarisxovani roli eniWeba Tanamdebobriv sta-<br />
tuss da ierarqias. aseTi organizaciebi ar pasuxoben adamianTa moTxov-<br />
nilebebs da iq muSaobas ar moaqvs dakmayofilebis grZnoba.<br />
instinqturi qmedebebis safuZvelia subieqturi reaqciebi, romle-<br />
bic xSirad uaryofiT emociebs (magaliTad, safrTxis gancdas), an sxva<br />
adamianTa zraxvebis araswor gagebas iwveven. marTvis sferos cnobi-<br />
li specialistis robert heleris azriT, optimaluri qcevis unare-<br />
bis mqone adamianTa yvelaze TvalsaCino maxasiaTebelTa ricxvs gan-<br />
ekuTvneba:<br />
− kolegebTan damajerebeli da konstruqciuli urTierTobis<br />
unari nebismier doneze;<br />
4
0<br />
− sxvebis miRwevaTa swrafi da gulwrfeli aRiareba;<br />
− Secdomebsa da uiRblo SemTxvevebidan daskvnebis gamotanis<br />
unari;<br />
− saqmisadmi iseTi damokidebuleba, romelic efuZneba kolegeb-<br />
Tan TanamSromlobas da ara konkurencias.<br />
qvemoT warmodgenil cxrilSi naCvenebia, rogor SeiZleba, helle-<br />
ris azriT, instinqturi qcevis negatiuri mxareebis koreqtireba ise,<br />
rom miviRoT optimaluri qceviTi maxasiaTeblebi.<br />
cxrili 2-2. negatiuri qceviTi maxasiaTeblebis koreqtireba<br />
wyaro: Heller, R (1999) Essential Managers: Learning To Lead, DK Publishing.<br />
cxrilidan Cans, rom TanamSromelTa damoukideblobis zrdis Sedegad<br />
icvleba xelmZRvanelobis stili - amocanis Sesrulebaze orientirebulidan<br />
adamianur urTierTobebze orientirebulisken (mxardaWera<br />
da instruqtireba), da bolos _ ndobiTi stilis SemTxvevaSi<br />
_ jgufis mier xdeba amocanis Sesrulebaze sruli pasuxismgeblobis<br />
aReba. amgvar situaciaSi xelmZRvanelis roli Semoifargleba muSaobisaTvis<br />
Semdegi pirobebis SeqmniT:<br />
− jgufis saqmianobis saboloo Sedegze orientirebulobisa da<br />
jgufTan ukukavSiris uzrunvelyofa;
− iseTi pirobebis Seqmna da SenarCuneba, rogoricaa mxardaWera<br />
sxva qvedanayofebis mxridan, finansuri saxsrebisa da sxva resursebis<br />
arseboba;<br />
− jgufis Semdgomi <strong>srulyofis</strong> SesaZleblobis uzrunvelyofa;<br />
− muSaobis procesis, saqmianobis Sedegebisa da organizaciis<br />
srulyofaSi monawileoba.<br />
zemoTqmulidan gamomdinareobs, rom damoukideblobis zrda sulac<br />
ar niSnavs, rom ar aris saWiro xelmZRvanelobis gaweva. icvleba<br />
mxolod mmarTvelobiTi moRvaweobis Sinaarsi. Sida amocanebze koncentrirebis<br />
nacvlad, xelmZRvanels SeuZlia meti yuradReba dauTmos<br />
iseT sagareo problemebs, rogoricaa urTierToba organizaciis<br />
sxva qvedanayofebTan, mosaxleobasTan, warmoebasTan da a. S.<br />
zemoT ganxiluli xelmZRvanelobis oTxi stilis garCeva xdeba<br />
TanamSromelTa damoukideblobis donis gaTvaliswinebiT. SeiZleba<br />
xelmZRvanelobis sxva stilis moyvanac, romlisTvisac es done safuZvels<br />
ar warmoadgens. magaliTisaTvis SeiZleba ,,gankargulebiTadministraciuli”<br />
da ,,mbrZanebluri” stilis moyvana. aSkaraa, rom<br />
isini naklebad gamosayenebelia TviTdisciplinis maRali donis TanamSromlebTan<br />
muSaobisas, radgan isini, rogorc wesi, siamovnebiT iReben<br />
sakuTar Tavze pasuxismgeblobas. rogorc aRiniSna, rac ufro ma-<br />
Ralia TanamSromelTa ganaTlebisa da kvalifikaciis done, miT metad<br />
SeuZlia xelmZRvanels daeyrdnos maT TviTdisciplinas. xelmZRvanelobis<br />
ndobiTi stilis efeqturi funqcionirebisaTvis aucilebelia<br />
adamianTa winaSe mkafio miznebis dayeneba. stilTa swori Tanafardoba<br />
(TiToeuli TanamSromlisa da jgufis damoukideblobis donis<br />
gaTvaliswinebiT), mkafiod Camoyalibebul miznebTan erTobliobaSi<br />
uzrunvelyofs muSaobis saukeTeso Sedegebs.<br />
2.3. rogor mivaRwioT TanamSromelTa mxridan<br />
saqmisadmi erTgulebas<br />
Tavisi organizaciisadmi erTguleba warmoadgens muSakis Zvirfas<br />
Tvisebas. xelmZRvanels SeuZlia moipovos TanamSromlis erTguleba<br />
misi ZiriTadi moTxovnilebebis dakmayofilebiT. igi yuradRebas unda<br />
uTmobdes yvela donis TanamSromlebs. amasTan, mniSvnelovania TanamS-<br />
romlis individualobis pativiscema, aseve adamianebs Soris urTierT-<br />
braldebebisagan Tavisufali, saqmiani urTierTobebis damkvidreba da
mxardaWera; roca TanamSromlebi sargebloben xelmZRvanelis ndobiT<br />
da Tavadac endobian mas. es organizaciis normaluri ganviTarebis<br />
erT-erTi ZiriTadi pirobaa.<br />
adamianebis moTxovnilebaa grZnobdnen, rom maTi samuSao dafase-<br />
buli da mniSvnelovania. siamaye SeiZleba iyos individualuri da<br />
koleqtiuri. koleqtiuri siamaye SeiZleba organizaciis kultu-<br />
ris nawili iyos. xelmZRvanelebi unda cdilobdnen TanamSromelTa<br />
am Tvisebis sworad gamoyenebas. rogorc rigiT TanamSromlebs, ise<br />
xelmZRvanelebs unda eamayebodeT dafasebul organizaciaSi muS-<br />
aoba.<br />
saqmiani aqtiurobisa da energiuli muSaobis atmosfero unda emya<br />
rebodes urTierTndobas. calkeul adamianebs SeiZleba eWvi eparebo-<br />
deT sakuTar SesaZleblobebSi, magram unda swamdeT, rom organizacias<br />
SeuZlia gadaWras mis winaSe dasmuli nebismieri amocana. am rwmenis<br />
SesanarCuneblad aucilebelia organizaciis realuri warmatebebi<br />
dasaxuli miznebis miRwevaSi. amisaTvis proeqtebze muSaoba unda iwye-<br />
bodes droulad, davalebaTa Sesrulebisas daisaxos realuri miznebi<br />
da maTi miRweva gazomvad dadebiT Sedegs gulisxmobdes. sasurvelia<br />
agreTve ,,gmirebis” Seqmna: koleqtivis yuradRebis centrSi unda imy-<br />
ofebodnen saukeTeso TanamSromlebi, romlebic warmatebebisa da<br />
Sesrulebuli samuSaos xarisxis gamo sxvebisTvis magaliTs warmoad-<br />
genen. saWiroa yoveli aseTi ,,gmiris” warmatebaTa xazgasma. es ara<br />
marto Tavad ,,gmirSi” ganamtkicebs sakuTari Zalebis rwmenas, aramed<br />
aRvivebs rwmenas im organizaciis kulturisadmi, romelSic Tanam-<br />
Sromlebs ,,nebismieri problemis mogvareba SeuZliaT”. amasTanave,<br />
TanamSromlebs uCndebaT organizaciis idealebsa da miznebis rwmena.<br />
gaxsniloba, agreTve adamianuri uSualobisa da individualobis<br />
gamoxatvisadmi yuradRebiani damokidebuleba, xels uwyobs pozi-<br />
tiuri fsiqologiuri <strong>garemos</strong> Seqmnas, romelSic gabatonebulia<br />
saqmisadmi SemoqmedebiTi midgoma da minimumamdea dayvanili motiva-<br />
ciis momspobi mowyeniloba. araformaluri urTierTobebi da Tanam-<br />
SromelTa gardauvali Secdomebis gonivruli moTmenis unari qmnian<br />
atmosferos, romelSic warmatebebis aRiareba Warbobs warumate-<br />
blobis braldebebs. xelmZRvanelebma yvelaferi unda gaakeTon or-<br />
ganizaciis warmatebuli muSaobisa da calkeul muSakTa miRwevebis<br />
safuZvelze personalSi enTuziazmis gasaRviveblad.
zogierT organizaciaSi sufevs mxolod ,,problemebze fokusirebis”<br />
da ara ,,gamosavalis Ziebis” atmosfero. amgvari mentaliteti, rogorc<br />
wesi, aferxebs winsvlas. msgavsi organizaciebis TanamSromlebi umetes-<br />
ad pasiurni arian da ar swamT cvlilebaTa realuri SesaZleblobis. es<br />
iwvevs pesimizmisa da fatalizmis grZnobas.<br />
cxrili 2-3. TanamSromlebis maTi saqmianobiT<br />
dakmayofilebis wyaroebi<br />
wyaro: Heller, R. (1999w.) Essential Managers: Learning to Lead, DK Publishing
4<br />
xelmZRvanelebi xels unda uwyobdnen TanamSromlebSi, rogorc<br />
sakuTari mdgomareobis gaumjobesebis, ise organizaciis muSaobaSi<br />
dadebiTi cvlilebebis rwmenis Camoyalibebas. amis ucilebel pi-<br />
robas warmoadgens arsebuli situaciisadmi iniciativiani da kon-<br />
struqciuli midgoma. Tavad xelmZRvanelebis pasiurobas, mxolod<br />
arsebul mdgomareobaze reagirebas, gansakuTrebiT ,,problemebze<br />
fokusirebuli” azrovnebis farglebSi, ar mivyavarT am problemebis<br />
gadaWrisa da winsvlisaken. Sesabamisad, xelmZRvaneli unda iyos ini-<br />
ciativiani da problemebis mogvarebaze orientirebuli (ra Tqma<br />
unda, problemebisa da prognozirebadi sirTuleebis winaswari anal-<br />
izis Semdeg).<br />
2.4. rogor movipovoT TanamSromlebis ndoba<br />
xelqveiTebis xelmZRvanelTan gaxsnili urTierTobis aucileb-<br />
el pirobas warmoadgens misdami ndoba, romlis mopoveba Zalian<br />
mniSvnelovania xelmZRvanelisaTvis. ndobis klimatis Sesaqmnelad<br />
aucilebelia dro, romlis xangrZlivoba damokidebulia TanamS-<br />
romelTa pirovnul Tvisebebze. adamianebis xasiaTebSi arsebul gan-<br />
sxvavebaTa gamo, maTi ndobis damsaxurebas sxvadasxva dro sWirdeba.<br />
ndobis mopoveba martivia pirovnebis RirsebaTa aRiarebiT, misT-<br />
vis sapasuxismgeblo davalebaTa micemiTa da amomwuravi informa-<br />
ciis miwodebiT. TanamSromelTa ndobisa da erTgulebis mopovebis<br />
ZiriTadi faqtorebia xelmZRvanelobis xarisxi da stili. miRebuli<br />
gadawyvetilebebi unda iyos gasagebi da efuZnebodes erTobliv ko-<br />
legialur ganxilvas. aucilebelia saqmeSi adamianis wvlilis Se-<br />
faseba. garda amisa, xelmZRvaneli yovelTvis mzad unda iyos Tanam-<br />
SromelTa mosazrebebis mosasmenad. koleqtivis saerTo miznebis<br />
gaazreba exmareba adamianebs sakuTari rolisa da adgilis garkveva-<br />
Si. TanamSromelTa ndobis mosapoveblad xelmZRvaneli Tavad unda<br />
endobodes maT.<br />
adamianuri bunebidan gamomdinare, bevrs axasiaTebs samsaxurTan<br />
dakavSirebuli sxvadasxvagvari SiSebi: sakuTari warumateblobis an<br />
organizaciis gauqmebis SiSi, samuSaos dakargvisa da SesaZlo arasa-
survel cvlilebaTa SiSi. am SiSebis saboloo aRmofxvra SeuZlebelia,<br />
magram, maTi Semcireba SeiZleba gulwrfeli, Ria urTierTobebis Cam-<br />
oyalibebiT da adamianebisaTvis amomwuravi informaciis miwodebiT.<br />
daZabulobis done matulobs, rodesac xelmZRvaneli ar aris gaxsni-<br />
li da TanamSromelTa gakontrolebis saSualebad iyenebs SiSs. adami-<br />
anebis SiSebisgan ganTavisufleba xels uwyobs ndobis, optimizmisa da<br />
keTilganwyobis atmosferos Camoyalibebas, rac TavisTavad sagrZno-<br />
blad zrdis samuSaos efeqturobas.<br />
TanamSromelTa ndobisa da erTgulebis gazrda SesaZlebelia sa-<br />
kuTar TavSi xelmZRvanelisaTvis aucilebeli, Semdegi Tvisebebis<br />
ganviTarebiT:<br />
_ sakuTari organizaciiT siamayis grZnoba;<br />
_ sakuTari Tavis organizaciis Semadgenel nawilad gancda;<br />
_ mzadyofna aranormirebuli muSaobisaTvis;<br />
_ sakuTari da organizaciis RirebulebaTa Tanxvedra;<br />
_ mkveTrad gamoxatuli koleqtivizmis grZnobis formireba;<br />
_ muSaobaSi sakuTari wvlilis Setanis gancda;<br />
_ organizaciisadmi erTguleba.<br />
kvlevis Sedegebma aCvena, rom xelmZRvanelebis moRvaweobas me-<br />
twilad gaaCnia inteleqtualuri mimarTuleba, naklebi yuradReba<br />
eqceva pirovnebis TviTrealizacias da emociur sferos. am sferoebs<br />
Soris yuradRebis dabalansebuli ganawilebiT xelmRvaneli advilad<br />
daipyrobs TanamSromelTa gulebsa da gonebas. am balansis damyareba<br />
SesaZlebelia adamianebisaTvis samuSao <strong>garemos</strong> Seqmnisas garkveuli<br />
Tavisuflebis miniWebiT, TanamSromelTa miRwevebis Ria aRiarebiT,<br />
maT dafasebaSi rwmenis gaRvivebiT, maTTvis gadawyvetilebaTa miRe-<br />
bisas uflebebis delegirebiT; amasTan, yuradReba unda mieqces Ta-<br />
namSromelTa mxridan ukmayofilebis gamoxatvas: aman SesaZloa xeli<br />
Seuwyos organizaciaSi arsebuli problemebis gamovlenas.<br />
ramdenad SesamCnevia Tqveni ndoba adamianebisadmi?<br />
− xarT Tu ara yovelTvis gulaxdili da uwyobT Tu<br />
ara xels Tqvendami ndobis amaRlebas micemuli dapirebebis<br />
SesrulebiT?<br />
− aris Tu ara TanamSromlebisadmi Tqveni ndobis xa-
isxi sakmarisi imisaTvis, rom SesZloT maTTvis uflebamosilebaTa<br />
gadacema?<br />
− agrZnobinebT Tu ara adamianebs, rom gjeraT maTi<br />
erTgulebis?<br />
− andobT TanamSromels davalebis Tavidan bolomde<br />
Sesrulebas (Tqveni Carevis gareSe), Tu mis winaSe mxolod<br />
amocanaa dasmuli?<br />
magaliTebze dafuZnebuli swavleba, rogorc wesi, gacilebiT efe-<br />
qturia. es marTebulia organizaciis SigniT swavlebis Catarebis Se-<br />
mTxvevaSic. xelmZRvaneli umeteswilad magaliTis mimcemia koleqti-<br />
vSi. amitom igi erTis mxriv, Tavad unda akmayofilebdes im maRal stan-<br />
dartebs, romlebsac iTxovs sxvebisgan da meores mxriv, ar daamciros<br />
im TanamSromelTa Rirseba, romlebic ar Seesabamebian am standartebs.<br />
gamokvlevebiT dadginda is aTi Tviseba, romlebsac gansakuTre-<br />
biT afaseben TanamSromlebi TavianT xelmZRvanelebSi. es Tvisebebi<br />
naklebadaa damokidebuli miRebul gadawyvetilebaTa sisworeze da<br />
metad _ patiosnebasa da qcevis gaxsnilobaze. esenia: kompetenturo-<br />
ba, Tanadgomis mzadyofna, qarizma, patiosneba, Wkua, simamace, farTo<br />
TvalTaxedva, pirdapiroba, SorsmWvreteloba da samarTlianoba.<br />
xelmZRvanelisaTvis mniSvnelovania SeinarCunos TanamSromelTa<br />
erTguleba. am miznis miRwevisa da kadrebis denadobis Semcirebis yve-<br />
laze efeqturi saSualebaa muSaobaSi mravalferovnebis Setana da mo-<br />
tivaciis gazrda; magaliTad: TanamSromelTaTvis mravalferovani da<br />
saintereso davalebebis micemiT, agreTve swavlebis SesaZleblobisa<br />
da axali unar-Cvevebis SesaZenad resursebis uzrunvelyofiT.<br />
muSakis erTgulebisa da saqmianobiT miRebuli kmayofilebis Sesan-<br />
arCuneblad aucilebelia misi miRwevebis aRiareba. araformaluri<br />
lideris aRiarebac uwyobs xels TanamSromlebis organizaciisadmi<br />
erTgulebis gamoxatvas. aseTive efeqts iZleva warmatebebisa da miR-<br />
wevebis erToblivi aRniSvna.<br />
xelmZRvaneli unda axdendes xelqveiTis motivaciis stimulire-<br />
bas. brZanebebi am mizans emsaxureba naklebad, vidre TanamSromelTa<br />
monawileoba dagegmvasa da gadawyvetilebaTa miRebaSi. xelmZRvanel-<br />
ma unda Seuqmnas TanamSromlebs maTi piradi miznebis ganxorciele-
isa da winsvlis saSualeba. helleri, Sromis saTanado anazRaurebis<br />
garda, gamoyofs muSakTa motivaciis Semdeg faqtorebs:<br />
− codna (specialuri codnis amaRlebis stimulireba);<br />
− kompetenturoba (swavlisa da ZiriTadi unar-Cvevebis ganviTare-<br />
bis SesaZleblobaTa uzrunvelyofa);<br />
− Tavdajerebuloba (dasmuli amocanebis saTanadod Sesrulebis<br />
SesaZleblobis rwmena);<br />
− TviTpativiscema (sakuTari Tavisadmi pativiscemis zrda);<br />
− Sedegebis miRweva (Sesrulebadi amocanebis dasma);<br />
− koleqtivTan mikuTvnebis gancda (kolegebis ,,klubSi” Sesvlis<br />
uzrunvelyofa);<br />
− TviTrealizeba (rTul davalebaTa Sesrulebis sakuTar Tavze<br />
aRebis uzrunvelyofa, rac maRal kvalifikacias saWiroebs);<br />
− aRiareba (miRwevebisaTvis TanamSromelTa Ria waxaliseba);<br />
− pativiscema kolegebis mxridan (TiToeuli TanamSromlis warma-<br />
tebaTa erToblivi aRniSvna);<br />
− damoukidebloba (TanamSromelTaTvis maTi samuSaos damoukide-<br />
blad dagegmvisa da organizebis saSualebis uzrunvelyofa).<br />
xelqveiTebisaTvis damatebiTi uflebamosilebebis miniWeba amci-<br />
rebs xelmZRvanelis samuSao datvirTvas. garda amisa, izrdeba xel-<br />
qveiTebis motivacia. uflebamosilebaTa mxolod xelmZRvanelobis<br />
doneze datoveba xSirad gaumarTlebelia. es mxolod imis maniSnebe-<br />
lia, rom xelmZRvaneli cdilobs SeinarCunos gadawyvetilebis miRe-<br />
bis privilegia, an ar endoba xelqveiTebs. xelmZRvanelebi unda Rebu-<br />
lobdnen mxolod im gadawyvetilebebs, romelTa miReba ufro dabal<br />
doneze SeuZlebelia. am SemTxvevaSic sasurvelia gadawyvetilebis<br />
miRebaSi sxva TanamSromelTa sasargeblo wvlilis gamoyeneba.<br />
2.5. personalis SerCevis meTodika<br />
saTanado personalis SerCeva gulisxmobs im kvalifikaciis dadge-<br />
nas, romelic aucilebelia organizaciis warmatebuli moRvawobis-<br />
Tvis. kadrebis daqiravebis warmatebuli procesi SesaZloa ZviradRi-<br />
rebuli RonisZieba iyos da did dros moiTxovdes, magram grZelvadian<br />
perspeqtivaSi aSkarad momgebiania, xolo warumatebloba am sferoSi<br />
7
SeiZleba inspeqciisaTvis zaralis (maT Soris, materialuri) momtani<br />
aRmoCndes.<br />
axal TanamSromelTa miRebis procesi zogjer ufro rTulia, vidre<br />
sabuRaltro aRricxva, dagegmva da inspeqciis saqmianobis sxva saxee-<br />
bi. am problemis gadasaWrelad saWiroa zustad ganisazRvros inspeq-<br />
ciisaTvis aucilebeli personalis prioritetuli kvalifikaciis sa-<br />
xeebi. Tanamdebobrivi instruqcia unda Seicavdes movaleobebis zust<br />
formulirebas, agreTve im kompetenciaTa CamonaTvals, romlebic<br />
unda gaaCndeT Semsruleblebs. SerCevis procesis warmatebas gana-<br />
pirobeben intervius dros kandidatebisaTvis dasmuli SekiTxvebic.<br />
aseve aucilebelia imis garkvevac, Tu ramdenad harmoniulad Cajdeba<br />
kandidati koleqtivSi da gaiTavisebs arsebul organizaciul kul-<br />
turas.<br />
qvemoT aRwerili `TanamSromelTa daqiravebis meTodi~ asaxavs im<br />
CamonaTvals, romelic saWiroa kandidatebis SerCevis procedurebi-<br />
sa da axali TanamSromlebis daqiravebis dros (aRwera efuZneba Crdi-<br />
loeT holandiis regionaluri ekologiuri inspeqciis kadrebis Ser-<br />
Cevis meTodikas). SesaZleblobas iZleva:<br />
- iZleva SesaZleblobas SemuSavdes zusti Tanamdebobrivi instru-<br />
qciebi;<br />
- iZleva im profesiuli da pirovnuli maxasiaTeblebis Camona-<br />
Tvals, romelTa saSualebiT SesaZlebelia TanamSromlis Sesabamisi<br />
Tvisebebis dadgena;<br />
- SesaZleblobas iZleva Seiqmnas iseTi anketis Sabloni, romelic<br />
gamoyenebuli iqneba kandidatis konkretul vakansiasTan Sesabamiso-<br />
bis xarisxis dasadgenad;<br />
- warmoadgens im SekiTxvebis nimuSebs, romelTa gamoyenebiT SesaZ-<br />
lebeli iqneba intervius dros imis dadgena, Seesabameba Tu ara vakan-<br />
sias kandidatis kvalifikacia, misi pirovnuli da profesiuli maxa-<br />
siaTeblebi.<br />
Tanamdebobebis dasaxeleba da Tanamdebobrivi movaleobebis<br />
aRwera<br />
SearCieT Tanamdebobis iseTi saxelwodeba, romelic maqsimaluri<br />
sisruliT asaxavs dasaniSni TanamSromlis valdebulebebs. SeitaneT<br />
igi Tanamdebobrivi instruqciis formaSi. magaliTad:
- narCenebis inspeqtori;<br />
- administraciuli inspeqtori;<br />
- administratoris asistenti;<br />
- inspeqtirebis ganyofilebis ufrosi;<br />
- kanonaRsrulebis sferos specialisti;<br />
- informaciis damuSavebisa da analizis specialisti da sxv.<br />
kargad gaiazreT momavali TanamSromlis movaleobebi. pirvel rig-<br />
Si gansazRvreT ra samuSao unda Seasrulos man sistematurad, Semdeg<br />
ki daadgineT prioritetebi maTi mniSvnelobebis mixedviT. am anketis<br />
gamoyeneba SemdgomSi SesaZlebelia inspeqciis specifikur moTxovni-<br />
lebaTa gansasazRvrad.<br />
Semdgomi etapia momavali TanamSromlis ZiriTadi movaleobebis<br />
mokle aRwera.<br />
CamoTvaleT 5 ZiriTadi movaleoba, romelic unda Seasrulos ins-<br />
peqciaSi momavalma TanamSromelma;<br />
- saSualo zomis sawarmoTa saqmianobis teqnikuri aspeqtebis Semo-<br />
wmeba;<br />
- Semowmebebis Sesaxeb aqtebis, darRvevaTa oqmebis Sedgena;<br />
- politikis ganmsazRvrelebTan ukukavSiris aRwera (sakanonmde-<br />
blo moTxovnebis iuridiulad Sesrulebadobis TvalsazrisiT);<br />
- inspeqtirebis programebis SemuSavebasa da dagegmvaSi monawi-<br />
leoba;<br />
- meTodologiuri bazis SemuSavebaSi monawileoba.<br />
SerCevis safuZvlianad CatarebisaTvis sasurvelia winaswar Semu-<br />
Savdes kiTxvari, romelSic mocemuli iqneba Tanamdebobis sxvadasxva<br />
maxasiaTeblebi:
0<br />
muSaobis gamocdileba da codnis done<br />
unda gairkves moeTxoveba Tu ara kandidats muSaobis garkveuli<br />
gamocdileba, an garkveuli dargis specifikis codna.<br />
muSaobis stili<br />
yovel adamians gaaCnia misTvis damaxasiaTebeli muSaobis stili,<br />
amitom mkafio warmodgena unda gqondeT, ramdenad Seesabameba<br />
kandidati inspeqciis muSaobis stils.
temperamenti<br />
warmatebuli gundi sxvadasxva temperementis adamianiebisagan<br />
Sedgeba. dafiqrdiT Tqveni organizaciis wamyvan TanamSromelTa xa-<br />
siaTis Tvisebebze.<br />
muSaobis unarebi<br />
es is Tvisebebia, romlebic aucilebelia adamianisaTvis masze da-<br />
kisrebuli yoveldRiuri funqciebis Sesasruleblad. gaaanalizeT<br />
axali TanamSromlis Tanamdebobrivi movaleobebi da gadawyviteT, ra<br />
unarebi dasWirdeba maT Sesasruleblad.<br />
unda gvaxsovdes, rom kandidatebis SerCevis da ayvanis procedura<br />
garkveulwilad damokidebulia Tqveni kompromisis unarze.
2.6. kompetenciebis marTva<br />
kompetenciebis marTva _ organizaciis TanamSromelTa unarebis<br />
ganviTarebis saSualebaa. am gziT SesaZlebelia xelmZRvanelobam mi-<br />
aRwios organizaciis winaSe dasaxul miznebs. es meTodi saSualebas<br />
iZleva gamovlindes yvela donis TanamSromelTa Zlieri mxareebi.<br />
Semdgom, kompetenciebis swori marTviT, SeiZleba amaRldes perso-<br />
nalis kvalificia (piradi da profesiuli Cvevebi), raTa igi srulad<br />
Seesabamebodes im samuSaos, romelic sruldeba an igegmeba samomav-<br />
lod. aseve, SesaZlebelia im unarebis ganviTareba, romlebic akliaT<br />
organizaciis TanamSromlebs.<br />
kompetenciebis marTva _ organizaciis marTvis is aspeq-<br />
tia, romelic aranakleb sainteresoa Tavad TanamSromlebisTvis.<br />
unar-Cvevebis ganviTareba ufro efeqturs da sasiamovnos xdis maT<br />
yoveldRiur samuSao process. TanamSromlebs eZlevaT TavianTi<br />
Rirsebebis demonstrirebis saSualeba, rac zrdis organizaciaSi<br />
maTi dawinaurebis Sansebs. amis garda, TanamSromelTa profesion-<br />
alizmis zrdis xarjze izrdeba maTi fasi SromiT bazarze (Tumca,<br />
samsaxuridan inspeqtorebis wasvla profesiuli unar-Cvevebis<br />
gazrdis Semdeg srulebiT ar warmoadgens kompetenciebis marTvis<br />
mizans).<br />
Sedegad, miRweuli iqneba Sesabamisoba TanamSromlebis un-<br />
arebsa da organizaciis moTxovnilebebs Soris. aseTi mdgomareoba<br />
xels Seuwyobs organizaciaSi arsebuli atmosferos gaumjobesebas,<br />
radgan TanamSromlebi dafasdebian Rirsebebisa da pirovnuli Tvise-<br />
bebis mixedviT. magram TviT TanamSromlebs, rogorc wesi, ar ZaluZT<br />
danergon kompetenciebis marTvis sistema TavianT organizaciaSi.<br />
es xelmZRvanelis amocanaa, romlis Sesrulebisas SesaZloa TanamS-<br />
romelTa survilis gaTvaliswinebac.<br />
kompetenciebis marTva SesaZleblobas aZlevs TanamSromlebs<br />
gaixsnan kolegebTan urTierTobisas. xelmZRvanelisa da kolegebi-<br />
saTvis Zlieri Tu dasaxvewi mxareebis demonstrirebisas, maT ar unda<br />
hqondeT arasasurveli Sedegebis SiSi. rogorc wesi, xelmZRvanelma<br />
Tavis Tavze unda aiRos kompetenciebis marTvis meTodebis gamoy-
enebis iniciativa. igi pirveli unda gaixsnas kolegebTan da TanamS-<br />
romlebTan, rac saukeTeso magaliTi iqneba danarCeni TanamSromlebi-<br />
saTvis.<br />
SesaZlebelia agreTve, kompetenciebis marTvis aprobaci-<br />
isaTvis, organizaciis yvela donidan moxaliseebis mozidva pilo-<br />
tur proeqtSi monawileobis misaRebad. amiT axalma sistemam Sesa-<br />
Zloa organizaciis TanamSromelTa ndoba daimsaxuros, Tumca ga-<br />
saTvaliswinebelia, rom TanamSromlebis nawili SeiZleba ukmayo-<br />
filo darCes.<br />
calkeul SemTxvevebSi SeiZleba aRmoCndes, rom organizacias<br />
esaWiroeba iseTi unarebis arseboba, romelTa uzrunvelyofa calkeu-<br />
li TanamSromlis mier principSi SeuZlebelia. aseTi situacia, sam-<br />
wuxarod, dadebiT Sedegs ver moutans verc TanamSromels da verc<br />
organizacias. procesis yvela monawile SeiZleba mivides im daskv-<br />
namde, rom erTaderTi keTilgonivruli gamosavali orive mxarisaT-<br />
vis _ TanamSromlis sxva samsaxurSi gadasvlaa.<br />
kompetenciaTa profilebi<br />
kompetenciaTa profilebi gamoiyeneba organizaciaSi TiToeuli<br />
TanamdebobisaTvis aucilebeli kompetenciebis aRweris mizniT. es<br />
profilebi unda Seesabamebodnen organizaciis misias da miznebs.<br />
aucilebelia, rom erTad aRebuli yvela Tanamdeboba (aRwerili<br />
Tanamdebobriv instruqciebSi) rogorc Tvisobrivi, ise raodenobri-<br />
vi TvalsazrisiT Seesabamebodes aucilebel kompetenciebs. aseTi Se-<br />
sabamisobis gareSe, organizaciisaTvis Zalian rTuli, an sulac Seu-<br />
Zlebeli iqneba mis winaSe mdgari amocanebis ganxorcieleba.<br />
kompetenciaTa profilebis SemuSavebis Semdeg isini gamoyenebian<br />
ara marto kompetenciebis samarTavad. iqmneba logikuri safuZveli<br />
axal TanamSromelTa SerCeva-ayvanisa da momzadebis zogadi progr-<br />
amebis SesamuSaveblad. garda amisa, maTi gamoyeneba SeiZleba orga-<br />
nizaciis TanamSromelTa saqmianobis efeqturobis Sesafaseblad,<br />
dawinaurebasa da Sromis anazRaurebis gazrdaze gadawyvetilebis<br />
miRebis CaTvliT.<br />
kompetenciebis profilebi farTo SesaZleblobebs iZlevian marT-
visa da ganviTarebis dargSi. isini zustad gansazRvraven, ras elodeba<br />
organizacia yoveli konkretuli funqciis Semsrulebeli TanamSrom-<br />
lisagan. garda amisa, isini individualuri ganviTarebis instruments<br />
warmoadgenen. organizaciis TanamSromlebs SeuZliaT sakuTari un-<br />
arebis Sedareba profilSi miTiTebul unarebTan.<br />
4<br />
kompetenciaTa CamonaTvali damokidebulia calkeuli orga-<br />
nizaciis miznebsa da uflebamosilebebze. magaliTisTvis moyvanilia<br />
savaraudo organizaciis kompetenciebis nusxa:<br />
- xelmZRvanelobisa da TanamSromlebis urTierTqmedeba<br />
1. komunikacia;<br />
2. erToblivi muSaoba;<br />
3. TanamSromlebis motivireba;<br />
4. swavlebis unarebis ganviTareba;<br />
5. darwmuneba;<br />
6. gadawyvetilebebis miReba;<br />
7. delegireba.<br />
- prezentatiuli unarebi da profesionaluri atmosfero<br />
1. klientze orientirebuloba;<br />
2. iniciatiuroba;<br />
3. qseluri urTierTqmedeba;<br />
4. aRqmis unari;<br />
5. Sedegebze mimarTuloba;<br />
6. sifrTxile qcevebSi.<br />
- piradi efeqturoba<br />
1. analitikuri unarebi<br />
2. moqniloba qmedebebSi;<br />
3. stresTan gamklavebis unari;<br />
4. saboloo miznebis xedva;<br />
5. problemebis gadawyveta;<br />
6. dagegmva da organizeba.<br />
SeniSvna: winamdebare Tavi ganxiluli unda iqnas mxolod<br />
rogorc magaliTi.
Tavi III<br />
3.1. regulirebis obieqtebis inventarizacia da<br />
maxasiaTeblebis Sedgena<br />
kanondeblobis <strong>dacvis</strong> uzrunvelmyofi programebis Sinaarsi mniS-<br />
vnelovan gavlenas axdens <strong>saxelmwifo</strong> makontrolebeli organoebis<br />
socialur mniSvnelobasa da maTi saqmianobis efeqturobaze, agreTve<br />
am saqmianobisaTvis saWiro xarjebze. inspeqciis saqmianobis dagegmva<br />
iTvaliswinebs, rom gadawyvetilebaTa miReba daefuZneba:<br />
Sesrulebad, maT Soris ekonomikuri TvalsazrisiT ganxor-<br />
cielebad miznebs;<br />
kanonmdeblobis moTxovnaTa Sesrulebis uzrunvelmyof sa-<br />
Sualebebs an taqtikur instrumentebs, romlebic iZlevian am<br />
miznebis efeqtur da dabalansebul safuZvelze miRwevis saSu-<br />
alebas;<br />
praqtikul saqmianobaSi Seqmnili siZneleebis dasaZlevad<br />
aucilebel Sesworebebs;<br />
Sesabamisi finansuri da sxva resursebis arsebobas.<br />
aRniSnuli gadawyvetilebebis SemuSaveba da danergva emyareba<br />
upirveles yovlisa regulirebis obieqtebis codnas, swori priori-<br />
tetebisa da inspeqtirebis formebis gansazRvras, sawarmoo kontro-<br />
lis (TviTmonitoringis) danergvas da ukukavSirebs praqtikuli saq-<br />
mianobis Sedegebis gaTvaliswinebiT. aucilebelia agreTve, moTxov-<br />
naTa Sesrulebis donis dagegmvisas, miznobriv maCveneblebTan Sesaba-<br />
misobis regularuli gadamowmeba. arsebuli resursebis moculobisa<br />
an pirobebis mniSvnelovani Secvlis SemTxvevaSi, agreTve, saangariSo<br />
periodis bolos, xorcieldeba <strong>kontrolis</strong> programis analizi da ga-<br />
dasinjva; xolo analizis Sedegebis gaTvaliswinebiT xdeba programis<br />
srulyofa an iqmneba saqmianobis axali programa.<br />
zemoT ukve ganixileboda dagegmvisa da strategiuli marTvis pro-<br />
cesis zogadi aspeqtebi. amjerad ganvixiloT <strong>garemos</strong>dacviTi inspeq-<br />
ciis saqmianobis dagegmvisa da ganxorcielebis Sinaarsobrivi mxare.
garda amisa, am nawilis mizania daexmaros inspeqciebis xelmZRvanele-<br />
bs sistematiurad da efeqturad gamoiyenon normatiul-samarTle-<br />
brivi moTxovnebis <strong>dacvis</strong> uzrunvelmyofi uaxlesi instrumentebi da<br />
taqtikuri xerxebi.<br />
3.2. inventarizaciisa da regulirebis obieqtebze dosies<br />
Sedgenis miznebi da amocanebi<br />
sakontrolo saqmianobis dagegmvis pirvel nabijs warmoadgens re-<br />
gulirebis obieqtebis inventarizacia (indentifikacia) da SeZlebis-<br />
dagvarad, maTi ZiriTadi maxasiaTeblebis dadgena; maT mier <strong>garemos</strong>da-<br />
cviTi normebis <strong>dacvis</strong> SesaZleblobis, motivaciisa da survilis (re-<br />
aluri an moCvenebiTi) mzadyofnis CaTvliT. regulirebis obieqtebis<br />
detaluri daxasiaTeba darRvevebis Tavidan acilebisa da maT aRsakve-<br />
Tad warmatebuli brZolis mniSvnelovan elements warmoadgens; igi<br />
uzrunvelyofs kanonmdeblobis moTxovnaTa <strong>dacvis</strong> uzrunvelsayofad<br />
instrumentebis swor SerCevas, agreTve saSualebas iZleva dawesdes<br />
Semowmebebis rigiToba da moxdes saqmianobis koncentrireba ama Tu im<br />
monakveTze, rac xels Seuwyobs makontrolebeli organos muSaobis op-<br />
timizacias. regulirebis obieqtebTan kontaqti inventarizaciisa da<br />
detaluri dosies Sedgenis etapze pirveli nabijia potenciur damrR-<br />
vevTaTvis Semakavebeli atmosferos Sesaqmnelad: maT atyobineben, rom<br />
makontrolebeli organos zedamxedvelobis qveS imyofebian.<br />
sakontrolo obieqtebis ricxvs SesaZloa ganekuTvnebodnen:<br />
• korporaciebi;<br />
• mcire sawarmoebi;<br />
• <strong>saxelmwifo</strong> dawesebulebebi/obieqtebi;<br />
• kerZo pirebi;<br />
•<br />
dabinZurebis arawertilovani wyaroebi.<br />
regulirebis obieqtebis indentifikaciisa da dosies Sedgenis sa-<br />
muSaoTa moculoba damokidebulia dabinZurebis wyaroebis moculo-
asa da raodenobaze. Tu regulirebis obieqtebs ganekuTvneba mcire<br />
zomis sawarmoTa didi raodenoba, kompleqsuri mimoxilviTi gamokv-<br />
levebis gamoyeneba SeiZleba araracionaluri an SeuZlebeli iyos.<br />
msgavs SemTxvevebSi, inspeqciis xelmZRvanelobam SeiZleba miiRos<br />
gadawyvetileba, mimoxilvis mxolod regulirebis obieqtebis gark-<br />
veul nawilze Catarebis Sesaxeb, magaliTad, maRali donis dabinZure-<br />
bis zonaSi ganTavsebul obieqtebze.<br />
calkeuli regulirebis obieqtebis monacemTa analizis safuZvel-<br />
ze SesaZlebelia darRvevaTa ZiriTadi formebis gansazRvra da regu-<br />
lirebis obieqtebis Semdeg jgufebad dayofa:<br />
1. organizaciebi, romlebic savaraudod icaven <strong>garemos</strong>dacviT<br />
normebs (asruleben maT mimarT dayenebul moTxovnebs, an zomebs iRe-<br />
ben uaxloes momavalSi maT Sesasruleblad);<br />
2. organizaciebi, romlebic arasrulad icaven <strong>garemos</strong>dacviT<br />
normebs an nawilobriv arRveven maT, an mcire (umniSvnelo) sawarmo-<br />
ebi, romelTa Sesaxeb ar arsebobs informacia <strong>garemos</strong>dacviT moT-<br />
xovnaTa Sesrulebis Taobaze, rac SezRuduli drois ganmavlobaSi<br />
dasaSvebia.<br />
3. organizaciebi, romlebic TavianTi qmedebebiT aSkarad da uxe-<br />
Sad arRveven <strong>garemos</strong>dacviT normebs, an msxvili da mniSvnelovani sa-<br />
warmoebi, romelTac SeuZliaT seriozuli ziani miayenon <strong>garemos</strong>.<br />
vinaidan muSaobis dawyebisTanave yvelaze did interess gamoiwvevs<br />
mesame jgufi, masSi Semavali regulirebis obieqtebi detalurad unda<br />
iqnan Seswavlili; magaliTad, teqnikuri dokumentaciis detaluri<br />
Semowmebis gziT, teqnologiuri procesebis, dabinZurebis tipebis,<br />
adamianTa jgufebisa da dabinZurebis zemoqmedebis qveS myofi ekosi-<br />
stemebis sensitiurobis xarisxze srulyofili informaciis mopove-<br />
bis mizniT.<br />
3.3. Sesagrovebeli monacemebis ZiriTadi tipebi<br />
ZiriTad monacemTa ricxvs, romlebic SesaZloa sasargeblo iyos<br />
<strong>garemos</strong>dacviT moTxovnaTa <strong>dacvis</strong> uzrunvelmyofi programebis Se-<br />
muSavebisas, ganekuTvneba:<br />
7
saidentifikacio informacia1 –<br />
, magaliTad, regulirebis obieqtis<br />
dasaxeleba da sakontaqto informacia;<br />
– geografiuli mdebareoba, magaliTad, grZedi da ganedi, misa-<br />
marTi;<br />
danadgaris2 –<br />
da teqnologiuri procesis tipi;<br />
– nebarTvis/licenziis (nebarTvebis/licenziebis) saregistracio<br />
nomeri, ZiriTadi pirobebi, moqmedebis vadis CaTvliT;<br />
– regulirebis obieqtis mier warmoebuli masalebis, an garemoSi ga-<br />
frqveva/CaSvebebis tipebi da raodenoba;<br />
– gafrqvebTan/CaSvebebTan dakavSirebuli riskebi (maTze monaceme-<br />
bis arsebobis SemTxvevaSi);<br />
– Catarebul SemowmebaTa TariRebi da Sedegebi;<br />
– monacemebi darRvevebis, gatarebuli zomebisa da saCivrebis Sesa-<br />
xeb, romlebic exeboda aRniSnul danadgars;<br />
– regulirebis obieqtebis angariSebi, magaliTad sawarmoo kon-<br />
trolis (Sida monitoringis) Sedegebi;<br />
–<br />
sxva monacemebi, magaliTad, auditorul SemowmebaTa angariSebi<br />
da sxva kompetenturi organoebidan miRebuli informacia (amgva-<br />
ri monacemebis arsebobis SemTxvevaSi).<br />
informacia regulirebis obieqtebis raodenobis, sididisa da xa-<br />
siaTis Sesaxeb mniSvnelovani winapirobaa ama Tu im moTxovnis sarea-<br />
lizaciod aucilebeli Zalisxmevis sworad SefasebisaTvis. es infor-<br />
. individualuri nomrebis SemoReba regulirebis obieqtebis identifikaciisaTvis<br />
saSualebas iZleva Seiqmnas maTi registraciis zogaderovnuli<br />
sistema, romelic iTvaliswinebs individualuri nomris, rogorc regulirebis<br />
obieqtis erTaderTi aucilebeli identifikatoris arsebobas, <strong>saxelmwifo</strong>sTan<br />
misi nebismieri urTierTobisas. amgvari sistemis onlainis reJimSi<br />
muSaoba, saSualebas iZleva Catardes regulirebis obieqtebis eleqtronuli<br />
registracia da ganxorcieldes maTi saidentifikacio nomrebis Zebna. amgvar<br />
sistemas SeiZleba “sawarmoTa erTiani registri” ewodos.<br />
. danadgari ewodeba stacionarul teqnikur mowyobilobas, romelic awarmoebs<br />
erTi an ramdenime saxis samuSaoebs, romlebmac SeiZleba gamoiwvion<br />
<strong>garemos</strong> dabinZureba. regulirebis obieqti ewodeba erT an ramdenime danadgars,<br />
ganlagebuls erT teritoriaze, romlebic imyofebian erTi fizikuri<br />
an iuridiuli piris sakuTrebis an mmarTvelobis qveS.
macia gamoiyeneba agreTve, regulirebis obieqtebis garemoze zemo-<br />
qmedebis absoluturi da SefardebiTi maCveneblebis Sesadareblad,<br />
dadgenili normebis <strong>dacvis</strong> SesaZleblobisa da survilis dasadgenad.<br />
aucilebelia monacemebis mudmivi ganaxleba, radgan SesaZlebelia<br />
obieqtebis daxurva, adgilmdebareobis, mesakuTreebis, saqmianobis<br />
saxeebisa da a.S. Secvla.<br />
monacemebi obieqtis adgilmdebareobis Sesaxeb saSualebas iZle-<br />
va Sefasdes misi potenciuri zemoqmedeba mosaxleobasa da dabinZu-<br />
rebas daqvemdebarebul ekosistemebze. Sesamowmebeli obieqtebis<br />
SerCevisas mizanSewonilia geografiuli parametrebis gaTvaliswi-<br />
neba, raTa axsna-ganmartebiTi saqmianobis procesSi gansakuTre-<br />
buli yuradReba gamaxvildes dabinZurebis wyaroTa maRali kon-<br />
centraciis mqone raionebze. regulirebis obieqtebis mier gare-<br />
mosdacviTi kanonmdeblobis moTxovnaTa Sesrulebaze amomwuravi<br />
informaciis arseboba emsaxureba ramdenime praqtikuli amocanis<br />
gadaWras. maTgan yvelaze TvalsaCinoa <strong>garemos</strong>dacviTi normebis<br />
<strong>dacvis</strong> uzrunvelyofis mizniT, Zalisxmevis “problemur” obieqte-<br />
bze koncentracia.<br />
kanondarRvevebis, reagirebis zomebisa da sxva oficialurad<br />
gatarebuli qmedebebis zusti dafiqsireba, im SemTxvevebSi, roca<br />
damrRvevi dadgenil vadebSi ar iRebs zomebs darRvevaTa aRmosa-<br />
fxvrelad, xels uwyobs miyenebuli sanqciebis gaZlierebis uzrun-<br />
velyofas. regulirebis obieqtis mimarT adre gatarebuli ofi-<br />
cialuri da araformaluri zomebis gaTvaliswineba xels uwyobs<br />
momdevno darRvevebis sapasuxod gasatarebeli zomebis swor Ser-<br />
Cevas.<br />
erovnuli da adgilobrivi donis organoebisaTvis aucilebeli mo-<br />
nacemebi ramdenadme gansxvavebulia. adgilobrivi makontrolebeli<br />
organoebi ZiriTadad unda flobdnen detalur informacias, xolo<br />
ierarqiulad ufro maRal doneebze saWiroa ganzogadebuli monace-<br />
mebi, romlebic safuZvlad udevs zedamxedvelobis ganxorcielebasa<br />
da saqmianobis Sefasebas. umaRlesi sazedamxedvelo makontrolebe-<br />
li organo ZiriTadad sargeblobs ganzogadebuli monacemebiT, rac<br />
amavdroulad ar gamoricxavs obieqtebis Sesaxeb konkretuli infor-<br />
maciis miRebis aucileblobas.
cxrili 3-1. monacemebi obieqtebis, maT mier <strong>garemos</strong>dacviTi normebis<br />
Sesrulebisa da maT mimarT kanoniT gaTvaliswinebuli<br />
zomebis gatarebis Sesaxeb, romlebsac Seicavs<br />
aSS <strong>garemos</strong> <strong>dacvis</strong> saagentos monacemTa bazebi<br />
70<br />
monacemTa<br />
ZiriTadi tipebi<br />
regulirebis<br />
obieqtis<br />
saidentifikacio<br />
monacemebi<br />
monacemebi <strong>garemos</strong>dacviTi<br />
normebis <strong>dacvis</strong><br />
Semowmebis Sesaxeb<br />
–<br />
–<br />
–<br />
–<br />
–<br />
–<br />
–<br />
–<br />
–<br />
–<br />
–<br />
–<br />
–<br />
–<br />
–<br />
–<br />
–<br />
–<br />
–<br />
–<br />
Semadgeneli elementebi<br />
obieqtis dasaxeleba;<br />
adgilmdebareoba (quCa, qalaqi, olqi, Stati,<br />
safosto indeqsi);<br />
safosto misamarTi (quCa, qalaqi, olqi, Stati,<br />
safosto indeqsi);<br />
obieqtis adgilmdebareobis grZedi da ganedi;<br />
samdinaro auzi (hidrologiuri erTeulis kodi);<br />
nebarTvis/licenziis saregistracio nomeri, an<br />
sxva saidentifikacio nomeri;<br />
standartuli samrewvelo kategoria;<br />
danadgaris operatoris gvari, saxeli da telefonis<br />
nomeri;<br />
mflobelis gvari, saxeli da misamarTi;<br />
obieqtis tipi (<strong>kontrolis</strong> TvalsazrisiT; magaliTad,<br />
wyalCaSvebebis <strong>kontrolis</strong> mimarTulebiT:<br />
msxvili/mcire, pirdapiri/arapirdapiri CaSvebis<br />
mowyobiloba, kerZo/komunaluri wyalgayvanilobis<br />
sistema da a.S.);<br />
statusis kodi (aqtiuri/araaqtiuri);<br />
specifikuri monacemebi obieqtis Sesaxeb (magaliTad,<br />
sezonuri obieqti).<br />
Catarebuli Semowmebebis tipebi (magaliTad, sinjebis<br />
aReba, aRricxvis Canawerebis Semowmeba);<br />
Semowmebis TariRi;<br />
kompetenturi organo (Statis inspeqcia, federaluri<br />
an erToblivi inspeqcia);<br />
Semowmebis angariSis warmodgenis TariRi;<br />
Semowmebis Sedegebi (gamovlenili darRvevebi);<br />
Sida monitoringis (sawarmoo TviT<strong>kontrolis</strong>)<br />
Sesaxeb angariSis miRebis TariRi;<br />
Sida monitoringis parametruli monacemebi;<br />
Sida monitoringis Sedegebis mixedviT aRmoCenili<br />
darRvevebi.
gatarebuli<br />
zomebis saxeebi da<br />
sxva monacemebi<br />
miRebuli zomebis<br />
Sedegebi<br />
– SeTavazebuli reagirebis zomebi (magaliTad, administraciuli<br />
miweriloba);<br />
– gatarebuli reagirebis zomebi (magaliTad, werilobiTi<br />
gafrTxileba, sasamarTloSi saqmis gadacema<br />
da a. S.);<br />
– reagirebis ebis zomebis gatarebis ebis TariRi;<br />
– pasuxismgebeli organizacia (federaluri an Statis<br />
daqvemdebarebaSi myofi);<br />
– SeTavazebuli jarimis Tanxa (aSS dolari);<br />
– saboloo jarimis Tanxa (aSS dolari);<br />
– administraciuli mosmenis savaraudo TariRi;<br />
– saapelaciod gadacemis TariRi;<br />
– saqmis dasrulebis TariRi.<br />
– dagegmili RonisZiebebi da ZiriTadi vadebi<br />
(magaliTad, mSeneblobis dasrulebis dagegmili<br />
vadebi, Sesrulebuli samuSaoebis Taobaze<br />
angariSebis wardgenis dagegmili vadebi);<br />
– damatebiTi <strong>garemos</strong>dacviTi proeqtebi (saxeebi da<br />
Rirebuleba);<br />
– aucilebeli sasamarTlo akrZalvis tipi da Rirebuleba<br />
(aSS dolari);<br />
– miRebuli zomebis Sedegad aRkveTili<br />
dabinZurebis moculoba;<br />
– <strong>garemos</strong>dacviTi kanonmdeblobis <strong>dacvis</strong> xelSemwyobi<br />
samuSaoebi;<br />
–<br />
miRebuli Sedegi (magaliTad, TanamSromlebze/<br />
mosaxleobaze mavne nivTierebaTa zemoqmedebis<br />
donis Semcireba).<br />
7
7<br />
Tavi IV<br />
darRvevebze reagirebis zomebi da<br />
maTi Sedegebis aRmofxvra<br />
4.1. safuZveli kanonmdeblobis moTxovnaTa Sesrulebis<br />
uzrunvelsayofad<br />
prevenciuli RonisZiebebis gatarebis miuxedavad, <strong>garemos</strong> mainc<br />
adgeba ziani _ zogjer ganzraxviT an gulgrilobiT, zogjer gauazre-<br />
blad. kanonswinaaRmdego qcevisa da darRvevebis aRsakveTad, kanoniT<br />
gansazRvruli unda iyos reagirebis qmediTi zomebi. amis garda, saka-<br />
nonmdeblo sistema unda miuTiTebdes vis ekisreba pasuxismgebloba<br />
miyenebuli zianis gamo. kanondarRvevebze reagireba ara marto darR-<br />
vevaTa aRmofxvraze muSaobs, aramed regulirebis obiqtebs uqmnis<br />
dadgenil moTxovnaTa <strong>dacvis</strong> stimulirebis atmosferos, radgan sa-<br />
xelmwifom aCvena mzadyofna gaataros Sesabamisi zomebi darRvevebis<br />
aRmoCenisas.<br />
sakontrolo RonisZiebebis ganxorcielebis procesSi kanondarR-<br />
vevebze reagirebis zomebis gatarebisas ramdenime momentia aRsaniS-<br />
navi:<br />
- kanoniT gaTvaliswinebuli RonisZiebebis nusxa moicavs rogorc<br />
SedarebiT rbil, ise mkacr sadamsjelo sanqciebs da sasurvelia Seda-<br />
rebiT msubuqi zomebiT dawyeba;<br />
- kanonierebisadmi ndobisa da miznis miRwevis mizniT, aucilebe-<br />
lia, rom regulirebis organoebma im SemTxvevaSi, roca rbili, e.w.<br />
gamafrTxilebeli zomebi ar iZlevian sasurvel Sedegs, gamoiyenon<br />
ufro mkacri sanqciebi;<br />
- e.w. “kanonaRsrulebis piramidis” mwvervalze dadebuli sasjeli<br />
imdenad seriozuli da qmediTi unda iyos, rom misma gamoyenebam mniS-<br />
vnelovani Semakavebeli funqcia Seasrulos.
–<br />
–<br />
–<br />
–<br />
–<br />
–<br />
–<br />
kanondarRvevaTa aRsakveTad gamoyenebuli RonisZiebebi<br />
emsaxureba Semdegi miznebis miRwevas:<br />
kanondamrRvevTa Semobruneba moTxovnebis <strong>dacvis</strong>aken;<br />
damrRvevTa sadamsjelo da Semakavebeli RonisZiebebi<br />
darRvevebis profilaqtikis mizniT;<br />
moTxovnebis daucvelobiT ekonomikuri sargebelis miRebis<br />
aRmofxvra da am gziT samarTliani konkurenciis damkvidreba;<br />
analizebis, monitoringis Catarebis an informaciis warmosadgenad<br />
konkretuli RonisZiebebis gatarebis moTxovna;<br />
garemoze miyenebuli zianis anazRaureba;<br />
regulirebis obieqtebis marTvis Sida problemebis da-<br />
Zleva.<br />
<strong>saxelmwifo</strong> organoebis mier ganxorcielebuli RonisZiebebi ga-<br />
remosdacviTi moTxovnebis <strong>dacvis</strong> mxolod erT-erTi saSualebaa.<br />
calkeul qveynebSi kanondarRvevebze reagirebis uflebamosileba<br />
miniWebuli aqvT sazogadoebis warmomadgenlebsa da moqalaqeTa jgu-<br />
febs. sadazRvevo kompaniebsa da finansur dawesebulebebs SeuZliaT<br />
mosTxovon regulirebis obieqtebs <strong>garemos</strong>dacviT moTxovnaTa Ses-<br />
rulebis dadastureba qonebis dazRvevisa an sesxis gamotanis ufle-<br />
bis mosapoveblad.<br />
qmediTia, agreTve, qcevis sociluri normebis damkvidreba: sazoga-<br />
doebam SeiZleba uari ganacxados im saqonlis SeZenaze, romlis mwar-<br />
moeblebi zians ayeneben <strong>garemos</strong>.<br />
4.2. reagirebis meqanizmebi<br />
kanondarRvevaTa aRkveTisa da <strong>kontrolis</strong> sistemebi gacilebiT<br />
efeqturia maSin, roca kanonmdeblobiT miniWebuli aqvT mravalfe-<br />
rovani uflebamosilebebi da reagirebis meqanizmebi. es meqanizmebi<br />
SesaZloa iyos oficialuri da araoficialuri.<br />
7
74<br />
araoficialuri meqanizmebi<br />
araoficialur meqnizmebSi moiazreba regulirebis obieqtebis<br />
gafrTxileba telefonis saSualebiT, obieqtebis monaxuleba da Se-<br />
tyobinebebi darRvevebis, maT aRmosafxvrelad gasatarebeli Ro-<br />
nisZiebebisa da vadebis Sesaxeb. araoficialur RonisZiebaTa mizania<br />
Semoabrunon damrRvevebi kanonmdeblobis moTxovnaTa <strong>dacvis</strong>aken, an<br />
uzrunvelyon winapirobis Seqmna oficialuri samarTlebrivi proce-<br />
sis dasawyebad. TavisTavad, araoficialuri reagirebis RonisZiebebi<br />
ar warmoadgenen sasjelis zomas da ar gaaCniaT samarTlebrivi sanq-<br />
ciis statusi, Tumca maTi ignorireba regulirebis obieqtebis mier<br />
SesaZloa gacilebiT mkacr sapasuxo RonisZiebaTa mizezi gaxdes.<br />
cxrili 4-1. did britaneTSi calkeul situaciebze reagirebis<br />
araoficialuri zomebis reziume<br />
araoficialuri midgoma efeqturia, roca darRvevebis aRmosafx-<br />
vrelad aucilebeli zomebi martivia da ar moiTxovs did dros,<br />
xolo darRveva ar uqmnis saSiSroebas adamianTa janmrTelobasa da<br />
<strong>garemos</strong>. maTi gamoyeneba mizanSewonilia im regulirebis obieqtebis<br />
mimarT, romlebsac kanoniT gaTvaliswinebul moTxovnaTa <strong>dacvis</strong>
pozitiuri istoria gaaCniaT da savaraudod Seasruleben araofi-<br />
cialur Setyobinebas.<br />
kanondarRvevebze reagirebis oficialuri meqanizmebi<br />
kanondarRvevaTa aRkveTis oficialuri meqanizmebi gamagrebulia<br />
samarTlebrivi sanqciebiT da Tan axlavT proceduruli moTxovnebi,<br />
romlebic uzrunvelyofen moqalaqeTa uflebebis dacvas. oficial-<br />
uri meqanizmebi SeiZleba iyos samoqalaqo an sisxlis samarTlebrivi.<br />
samoqalaqo zomebi xorcieldeba administraciuli an sasamarTlo<br />
samarTalwarmoebis wesiT, romelic arsebiTad sakompensacio xasi-<br />
aTisaa, da xorcieldeba materialuri sanqciebis dadebiT, kanonsawi-<br />
naaRmdego saqmianobis Sewyvetisa da dadgenli drois ganmavlobaSi<br />
zaralis anazRaurebis moTxovniT. oficialuri meqanizmebis gamoy-<br />
enebas, pirvel rigSi, unda iTvaliswinebdes erovnuli kanonmdebloba.<br />
<strong>garemos</strong>dacviTi moTxovnis darRveva, romelic ar iwvevs mniSvnelo-<br />
van zians <strong>garemos</strong>aTvis, mainc gulisxmobs sanqciebis an zemoqmedebis<br />
sxva zomebis gamoyenebas. gamonakliss SeiZleba warmoadgendes SemTx-<br />
veva, roca romelime qveynis kanonmdebloba iTvaliswinebs pirveli<br />
darRvevis SemTxvevaSi sasjelisgan ganTavisuflebas.<br />
–<br />
–<br />
–<br />
moTxovnebis Seusruleblobaze reagirebis<br />
oficialuri zomebi<br />
nebarTviT gaTvaliswinebuli pirobebis Secvla da/an nebarT-<br />
vis moqmedebis SeCereba an gauqmeba;<br />
finansuri sanqciebi (jarimebi), administraciuli an sasamarT-<br />
lo wesiT;<br />
qonebaze yadaRis dadeba, sawarmos daxurva an aucilebeli sa-<br />
koreqcio zomebi, rac SesaZloa gamyardes administraciuli<br />
an sasamarTlo devniT (da ganxorcieldes iZulebiTi wesiT,<br />
roca sasamarTlo <strong>dacvis</strong> saSualeba gamoiyeneba damrRvevis<br />
xarjze);<br />
–<br />
sisxlisamarTlebrivi devna, maT Soris patimroba.<br />
7
administraciul procedurebs ganekuTvneba miwerilobebi (gafrtxileba)<br />
da jarimebi. gafrTxileba warmoadgens iuridiul miwe-<br />
rilobas, romelic gamyarebulia samarTlebrivi sanqciebiT da gaice-<br />
ma uSualod sazedamxedvelo-makontrolebeli organoebis mier. Tu<br />
administraciul zomebs ar emorCilebian, aucilebelia sasamarTlo<br />
sistemis gamoyeneba.<br />
sasamarTlo samoqalaqo zomebi – esaa oficialuri sarCelebi,<br />
romlebic aRiZvreba sasamarTloSi. maT gaaCniaT mTeli rigi upi-<br />
ratesobebi. sasamarTlo wesiT aRsruleba mniSvnelovan rols Tama-<br />
Sobs administraciuli miwerilobebis SesrulebaSi.<br />
reagirebis sisxlissamarTlebrivi zomebi – gamoiyeneba im SemTxvevaSi,<br />
rodesac fizikuri an iuridiuli piri Segnebulad, boroti<br />
ganzraxviT arRvevs kanons da sazogadoebam CaTvala, rom mis mimarT<br />
unda gatardes moqmedi kanonmdeblobiT gaTvaliswinebuli yvelaze<br />
mkacri zomebi. marTalia, sisxlissamarTlebrivi zomebis gamoyeneba<br />
dakavSirebulia garkveul sirTuleebTan, magram igi gacilebiT Zlie-<br />
ri Semakavebeli efeqtis momcemia. amasTan, maTi qmediToba damokide-<br />
bulia yoveli konkretuli qveynis <strong>garemos</strong>dacviT kanonmdeblobaze.<br />
iuridiuli pasuxismgebloba <strong>garemos</strong>aTvis miyenebuli<br />
zianis gamo<br />
iuridiuli pasuxismgeblobis normebi ormag rols asruleben gare-<br />
mosdacviTi marTvis procesSi. pirvel rigSi, garemoSi mavne nivTiere-<br />
bebis gafrqveva/CaSveba/gamoyofis SemTvevaSi, es normebi aweseben da-<br />
mabinZurebeli regulirebis obieqtis mier dazaralebulTaTvis miye-<br />
nebuli zianis anazRaurebis pasuxismgeblobas, dabinZurebis Sedege-<br />
bis aRmofxvrasa da <strong>saxelmwifo</strong>saTvis sakompensacio Tanxis gadaxdas.<br />
meores mxriv, es normebi mastimulirebel rols asruleben sawarmoTa<br />
xelmZRvanelebisaTvis investiciebis gansaxorcieleblad dabinZure-<br />
bis Semcirebis mizniT maSinac, roca kanoni amas ar avaldebulebs.<br />
7<br />
Tumca, <strong>saxelmwifo</strong>s mxridan mxolod iuridiul pasuxismgebloba-<br />
ze damyarebuli reJimis gamoyeneba, TavisTavad niSnavs <strong>garemos</strong>aTvis<br />
zianis miyenebis molodins. regulirebis Tanamedrove midgoma mimar-<br />
Tulia <strong>garemos</strong>aTvis zianis miyenebis Tavidan acilebaze da gulisx-
mobs iuridiuli pasuxismgeblobis gamoyenebas mxolod im SemTxve-<br />
vaSi, roca regulirebis zomebi ver uzrunvelyofen zianis Tavidan<br />
acilebas.<br />
sanqciebis gamkacreba da kanondarRvevaTa aRsakveTi RonisZiebebis<br />
piramida<br />
darwmunebis da iZulebis optimaluri Tanafardoba warmoadgens<br />
moTxovnaTa <strong>dacvis</strong>a da darRvevaTa profilaqtikis saukeTeso saSu-<br />
alebas. amgvari midgomis CarCoebSi regulirebis organoebi iwyeben<br />
piramidis fuZidan, im varaudiT, rom regulirebis obieqti mzadaa<br />
nebayoflobiT daicvas moTxovnebi. amasTan, igulisxmeba, rom Seu-<br />
sruleblobis SemTxvevaSi sanqciebis gamkacrebiT ganxorcieldeba<br />
aRmasvla kanonaRsrulebis piramidaze. magaliTad: regulireba Sei-<br />
Zleba daiwyos rekomendaciebis micemiT da adgilebze dajarimebiT,<br />
xolo Semdgom Seusruleblobis SemTxvevaSi dasruldes sasamarTlo<br />
samarTalwarmoebiT.<br />
fuladi jarimebis gamoyeneba<br />
fuladi sanqcia (e.i. jarima da miyenebuli zianis anazRaureba) war-<br />
moadgens sasjelis yvelaze gavrcelebul saxeobas. Zalian dabali<br />
sanqcia, rogorc wesi, aRiqmeba saqmianobis Zveleburad gagrZele-<br />
bis safasurad da ver uzrunvelyofs <strong>garemos</strong>admi damokidebulebis<br />
gaumjobesebas. mxolod maRali jarima gamoiwvevs kanonmdeblobis<br />
<strong>dacvis</strong> stimulirebas, radgan gadasaxdeli Tanxa bevrad aRemateba ka-<br />
nondarRvevis Sedegad miRebuli mogebis odenobas.<br />
inspeqciis reputaciisaTvis mniSvnelovania fulad sanqciebTan<br />
dakavSirebuli gadawyvetilebebis miRebis politika asaxuli iyos<br />
dokumentaciaSi, misi gamoyeneba efuZnebodes dasabuTebul ekonomi-<br />
kur faqtorebs, axasiaTebdes efeqturoba da yvelas mier samarTlia-<br />
nad aRiqmebodes.<br />
administraciuli iZuleba<br />
Tu kanondamrRvevi ar iyenebs kanonmdeblobis darRvevaTa gamo-<br />
sasworeblad misTvis micemul saSualebas, inspeqcia uflebamosilia<br />
Caerios da gamoasworos darRveva samarTaldamrRvevis xarjze. aseT<br />
midgomas evrokavSiris qveynebSi `administraciul iZulebas~ uwo-<br />
77
deben. igi ZiriTadad gamoiyeneba im SemTxvevebSi, roca sanqciebis<br />
dakisrebam da oficialurma miwerilobebma ar gamoiRo sasurveli Se-<br />
degi da mdgomareoba ar gamosworda.<br />
7<br />
rogorc aRiniSna, iZulebiTi zomebi xorcieldeba kanondamrRve-<br />
vis xarjze. am mizniT, SeZlebisdagvarad, uflebamosilma organoebma<br />
nebarTvaSi SeiZleba moiTxovon sadazRvevo kompaniebisa da bankebis<br />
garantiebi, raTa kanondarRvevis SemTxvevaSi, Tu kanondamrRvevi ar<br />
gamoasworebs mdgomareobas, inspeqciam SesZlos zomebis gatareba ga-<br />
rantirebuli kerZo fondebis gamoiyenebiT.<br />
4.3. <strong>garemos</strong>dacviT danaSaulTan brZolis<br />
Taviseburebebi<br />
<strong>garemos</strong>dacviTi danaSaulis damamZimebeli faqtorebis ricxvs ga-<br />
nekuTvneba:<br />
kanondarRvevis gazomvadi an amocnobadi zemoqmedeba garemo-<br />
ze (<strong>garemos</strong>aTvis an mosaxleobis janmrTelobisaTvis zianis<br />
miyeneba, misi saSiSroeba an maRali albaToba);<br />
zianis miyenebis varaudi, vinaidan xorcieldeba CaSveba, gafr-<br />
qveva an emisia (damabinZurebeli nivTierebis garemoze zemoq-<br />
medeba, Cveulebriv, “dokumentur” Seusabamobisgan gansxvave-<br />
biT);<br />
miTiTebuli nivTiereba toqsikuri an saSiSia;<br />
ekonomikuri mizezi (gamorCenis survili) an qmedeba da miyeneb-<br />
uli zianis masStabi;<br />
permanentuli an ganmeorebiTi samarTaldarRvevebi;<br />
kanondamrRvevis warsuli an misi midgoma zogadad kanondar-<br />
Rvevebis mimarT, agreTve miwerilobebis Seusrulebloba;<br />
sisxlissamarTlebrivi qmedebebis sxva tradiciuli element-<br />
ebis arseboba (magaliTad, <strong>saxelmwifo</strong>saTvis falsificire-<br />
buli dokumentebis wardgenis mcdeloba, aramarTlzomieri<br />
qcevis dafarva, muqara/gamoZalva an Tanamdebobis pirebTan<br />
korufciul garigebaSi Sesvla);<br />
kriminalur dajgufebebTan kavSiri (magaliTad, narkotikebis<br />
ukanono warmoeba, kontrabanda an terorizmi).
institucionaluri aspeqtebi<br />
<strong>garemos</strong>dacviT danaSaulTan sabrZolvelad inspeqciam aqtiurad<br />
unda iTanamSromlos sxva samarTaldamcav organebTan. amisaTvis<br />
saWiroa:<br />
mudmivi samuSao reJimis SenarCuneba samarTaldamcav orga-<br />
noebTan, raTa isini mzad iyon ebrZolon da aRkveTon <strong>garemos</strong>-<br />
dacviTi danaSauli inspeqtorebTan erTad;<br />
<strong>garemos</strong> <strong>dacvis</strong> inspeqtorebisaTvis aucilebel uflebamosi-<br />
lebaTa, maT Soris policiuri uflebebis miniWeba.<br />
4.4 <strong>garemos</strong>dacviTi inspeqciebis kanonmdeblobis<br />
moTxovnaTa Sesrulebis uzrunvelsayofad<br />
gamoyenebuli strategia<br />
kanondarRvevebze reagirebis strategiis<br />
ZiriTadi maxasiaTeblebi<br />
proporciuloba _ gamoyenebuli iZulebiTi RonisZiebebi<br />
proporciulia <strong>garemos</strong>dacviTi kanonmdeblobis darRvevis seriozulobisa<br />
da <strong>garemos</strong> dabinZurebis riskisa;<br />
Tanmimdevruloba _ analogiur situaciebSi uflebamosilebaTa<br />
gamoyenebisadmi analogiuri midgoma da analogiuri RonisZiebebis<br />
gamoyeneba analogiuri miznebis misaRwevad;<br />
gamWvirvaleoba _ exmareba regulirebis obieqtebs imis garkvevaSi,<br />
ras elian konkretulad maTgan da ras unda elodebodnen<br />
isini xelisuflebisgan;<br />
simtkice _ mtkice midgoma awesebs kanonaRsrulebis strategiis<br />
moqnilobis zRvars. es zRvari unda iyos samarTliani da<br />
mkacri;<br />
samarTlianoba _ sazogadoeba da regulirebis obieqtebi ZiriTadad<br />
mxars uWeren samarTlianobis princips da ar eTanxmebian<br />
usamarTlobas. samarTlianoba xels uwyobs kanonis uzenaesobis<br />
principis damkvidrebas da, Sesabamisad, <strong>garemos</strong> mdgomareobis<br />
gaumjbesebas.<br />
7
0<br />
Tavi V<br />
Semowmebis angariSi da Semdgomi qmedebebi<br />
regulirebis sxvadasxva sistemebSi angariSgeba Semowmebebis Ca-<br />
tarebis Sesaxeb da Semdgomi qmedebebi SeiZleba gansxvavebuli iyos,<br />
amitom winamdebare TavSi warmodgenili informaciis gamoyeneba yve-<br />
la qveyanaSi ar SeiZleba. aq reziumes saxiT warmodgenilia OECD – is<br />
qveynebSi miRebuli sainspeqcio saqmianobis Sesaxeb angariSebis ward-<br />
genisa da Semdgom qmedebaTa ganxorcielebis praqtika. es monacemebi<br />
SeiZleba sasargeblo iyos im qveynebisaTvis, romlebic amJamad qmnian<br />
moTxovnaTa Sesrulebis uzrunvelyofis programebs, an iq, sadac ar-<br />
sebuli praqtika moiTxovs srulyofas.<br />
5.1. Semowmebis Catarebis angariSis Sinaarsi da daxasiaTeba<br />
adgilze gasvliT miRebuli monacemebis warmodgena xdeba werilo-<br />
biTi angariSis saxiT. angariSSi yovelmxriv aisaxeba yvela daskvna da<br />
mtkicebuleba ise, rom SesaZlebeli iyos maTi gamoyeneba. am miznis mi-<br />
saRwevad Semowmebis angariSsa da mis danarTebSi mocemul informa-<br />
cias unda axasiaTebdes:<br />
sandooba: mTeli informacia unda iyos faqtobrivi da efuZne-<br />
bodes Semowmebebis Catarebis gonivrul praqtikas. kanonaRs-<br />
rulebiT dakavebuli personali darwmunebuli unda iyos mTe-<br />
li informaciis sandoobaSi;<br />
Sesabamisoba: informacia Semowmebis Catarebis Sesaxeb unda Se-<br />
esabamebodes angariSis sagans;<br />
amomwuraoba (sisrule): angariSis sagani gamagrebuli unda iyos<br />
maqsimalurad SesaZlebeli moculobis Sesabamisi faqtobri-<br />
vi informaciiT. rac ufro amomwuravi iqneba mtkicebulebebi,<br />
miT ufro efeqturad da advilad ganxorcieldeba sasamarTlo<br />
devna;<br />
koordinirebuloba: angariSis saganTan dakavSirebuli mTeli<br />
informacia sruli paketis formiT unda dalagdes. aucilebe-<br />
lia angariSis Tanmxleb mTel dokumentaciaze (fotosuraTebi,
gancxadebebi, sinjebTan dakavSirebuli dokumentebi da a.S.)<br />
mkafio miTiTebebis gakeTeba, raTa nebismier wamkiTxavs Seeqm-<br />
nas saganze sruli da mkafio warmodgena;<br />
obieqturoba: informacia unda iyos obieqturi da faqtobrivi;<br />
angariSSi ar unda gakeTdes daskvnebi;<br />
simartive: angariSSi warmodgenili informacia unda iyos gas-<br />
agebi da kargad organizebuli;<br />
akuratuloba da garkveuloba: angariSi Semowmebis Catarebis<br />
Sesaxeb warmoadgens mudmiv dosies da profesionalur doku-<br />
ments, romelic zedmiwevniT Seswavlis sagania. amis garda, mas<br />
SeiZleba gaecnos sazogadoebrioba. amitom saWiroa sakmarisi<br />
dro daeTmos akuratuli da advilad wakiTxvadi angariSis<br />
momzadebas.<br />
Semowmebis angariSebi unda Seicavdnen mxolod faqtebs Catarebu-<br />
li inspeqciis Sesaxeb. inspeqciis xelmZRvanelobisaTvis warsadgeni<br />
angariSi unda iyos obieqturi da sruli. sawarmoSi gasagzavni anga-<br />
riSi sasurvelia ar Seicavdes inspeqtoris pirad Sexedulebas. miuxe-<br />
davad imisa, rom inspeqtorma SeiZleba acnobos sawarmos Tavisi azri<br />
garkveuli sakiTxebis Taobaze, faqtebi da ricxvebi ar unda Seerios<br />
pirad Sexedulebebs. Tu inspeqtori daaskvnis, rom moTxovnebi ar<br />
sruldeba, es miTiTebuli unda iyos sawarmosaTvis gasagzavn anga-<br />
riSSi. Semowmebis angariSebis dagzavnamde sasurvelia maTi wakiTxva<br />
da ganxilva kompetenturi Tanamdebobis pirebis mier.<br />
Semowmebis angariSis moculoba da Sinaarsi damokidebuli iqneba<br />
imaze, kompleqsuria Semowmeba, Tu <strong>garemos</strong> calkeul komponents exe-<br />
ba. Tumca angariSis konkretuli punqtebi SeiZleba Seicvalos, qve-<br />
moT moyvanili gegma Semowmebis Catarebis Taobaze da Semowmebis Cat-<br />
arebis sakontrolo nusxa SeiZleba miesadagos situaciebis umeteso-<br />
bas. inspeqtors SeuZlia SerCeviT gamoiyenos rekomendirebuli for-<br />
mati da Sinaarsi:
sakontrolo furceli 5-1.<br />
Semowmebis Catarebis angariSis savaraudo gegma<br />
pirveli donis<br />
saTaurebi<br />
meore donis<br />
saTaurebi<br />
reziume zogadi<br />
monacemebi<br />
sainspeqcio<br />
RonisZiebebi<br />
daskvnebis<br />
reziume<br />
sawarmos<br />
istoria<br />
pirveli<br />
Sexvedra<br />
mesame donis saTaurebi<br />
inspeqtirebis mizani;<br />
ZiriTadi faqtebi Semowmebis Sesaxeb<br />
(magaliTad: TariRi, dro,<br />
adgilmdebareoba, pasuxismgebeli<br />
inspeqtoris vinaoba da a.S.); inspeqtirebaSi<br />
monawile pirebi.<br />
Semowmebis daskvnebis mokle reziume;<br />
sawarmoSi gamokiTxul Tanamdebobis<br />
pirTa gvarebi da Tanamdebobebi.<br />
sawarmos statusi; organizaciis<br />
zoma; dakavSirebuli firmebi, Svilobili<br />
sawarmoebi, filialebi da<br />
a.S.; Semowmebuli sawarmos saqmianobis<br />
saxe.<br />
Casvlisas gamoyenebuli procedurebi,<br />
maT Soris, mandatisa da<br />
Semowmebis Catarebaze werilobiTi<br />
Setyobinebebis gadacema (ukanaskneli<br />
_ mxolod saWiroebis SemTxveva-<br />
Si); gansakuTrebuli problemebi da<br />
dakvirvebebi, Tu sawarmos Tanamdebobis<br />
pirebi uxalisod daTanxmdnen<br />
Semowmebis Catarebaze, SeaCeres<br />
igi, an uari ganacxades Tanxmobaze;<br />
Sexvedrisas ganxiluli Temebi; ra<br />
mizans isaxavs inspeqtori?<br />
aRricxva Seswavlili dokumentaciis saxeebi;<br />
aRricxvis warmoebaSi gamovlenili<br />
naklovanebebi da, xom ar iyo<br />
moTxovnili informaciis nawili<br />
xelmiuwvdomeli an arasruli; aRiniSnos,<br />
sruldeba Tu ara aRricxvis<br />
warmoebis moTxovnebi.
mtkicebulebebis<br />
Segroveba<br />
fizikuri<br />
sinjebi<br />
daskvniTi<br />
Sexvedra<br />
danarTebi danarTebis<br />
CamonaTvali<br />
Semowmebis Catarebisas miRebuli<br />
gancxadebebi; Semowmebis Catarebisas<br />
gadaRebuli suraTebi; sqemebi,<br />
rukebi, diagramebi da Semowmebis<br />
Catarebisas Sedgenili an miRebuli<br />
sxva dokumentebi.<br />
sinjebis aRebis mizani; sinjebis<br />
aRebis zusti adgili; sinjebis<br />
asaRebad gamoyenebuli meTodebi;<br />
sinjebis Senaxvis procedurebi;<br />
laboratoriuli analizis Sedegebi.<br />
nimuSebisa da dokumentebis miRebisaTvis<br />
sawarmos Tanamdebobis pirebze<br />
gacemuli qviTrebi; konfidencialobis<br />
moTxovnaTa dasasabuTeblad<br />
Sesrulebuli procedurebi;<br />
sawarmos Tanamdebobis pirebisa-<br />
Tvis micemuli rekomendaciebi.<br />
Semowmebis procesSi mopovebuli<br />
yvela dokumentis, analizebis Sedegebisa<br />
da fotosuraTebis Camona-<br />
Tvali.<br />
dokumentebi Semowmebis procesSi yvela Segrovebuli<br />
dokumentisa da sxva mtkicebulebaTa<br />
aslebi. yvela dokumenti<br />
unda iyos mkafiod identificirebuli.<br />
analitikuri<br />
Sedegebi<br />
sinjebisa da xarisxis <strong>dacvis</strong><br />
uzrunvelyofis monacemebi.
4<br />
5.2. Semowmebis Catarebis Sesaxeb xarisxiani angariSis<br />
Sedgenis aTi mcneba<br />
1. wereT pirvel pirSi: `me vkiTxe petres ra gaakeTa man~.<br />
2. gamoiyeneT martivi Txrobis forma; `petrem miTxra, rom man Ca-<br />
marxa kasrebi saxelosnos ukan~.<br />
3. wereT logikuri Tanmimdevrobis dacviT. inspeqtorebis umrav-<br />
lesoba angariSebs wers igive TanmimdevrobiT, ra TanmimdevrobiTac<br />
atarebda Semowmebas. danarTebi da Tanmxlebi dokumentacia unda<br />
iyos saTanadod dalagebuli da logikurad dakavSirebuli TxrobiT<br />
nawilTan. mag.: `me ganvixile deklaraciebi narCenebis Sesaxeb da aR-<br />
movaCine Secdoma kasrebis raodenobaSi 1998 wlis 12 martis deklara-<br />
ciis 1 (a) nawilSi (ix. danarTi a-3)~.<br />
4. wereT ise, rom informacia advilad xelmisawvdomi iyos: gamoiye-<br />
neT saTaurebi.<br />
5. erideT zedmetad oficialur an teqnikur formulirebebs. unda<br />
ecadoT auxsnaT, da ara SeqmnaT zedmetad rTuli an teqnikuri anga-<br />
riSi. mniSvnelovania, rom angariSi iyos gasagebi da ar aRiqmebodes,<br />
rogorc mecnieruli masala.<br />
6. erideT sasaubro gamonaTqvamebis gamoyenebas, Jargonsa da Seu-<br />
racxmyofel formulirebebs.<br />
7. Tu Tqveni profesiisa da Semowmebis miznebidan gamomdinare (inJi-<br />
neri, qimikosi, mecnieri da a.S.), unda warmoadginoT profesionaluri<br />
daskvna, mkafiod ganmarteT misi logika; CamoayalibeT gaangariSebebi<br />
da Tanmxlebi masalebi iseTnairad, rom aRniSnuli sferos nebismier<br />
specialists SeeZlos Tqveni samuSaos gameoreba da igive daskvnebis<br />
miReba.<br />
8. waradgineT angariSSi Sesuli yvela gaangariSebisa da reziumes<br />
Semowmebadi monacemebi.<br />
9. erideT varaudebs iseTi sityvebis gamoyenebiT, rogoricaa: `yve-<br />
la~, `arasdros~, `yovelTvis~.<br />
10. Tu angariSi vrcelia, dawereT Semajamebeli reziume. xelmZR-<br />
vanelTa umravlesobas ar yofnis dro mTeli angariSis gasacnobad,<br />
reziume ki maT yuradRebas gaamaxvilebinebs daskvnebze.
5.3. Semdgomi saqmianoba<br />
Semowmeba SeiZleba ar damTavrdes sawarmos teritoriidan gas-<br />
vlisTanave. inspeqtorma unda ganixilos aRricxvis monacemebi, Se-<br />
amowmos isini moTxovnaTa Seusruleblobis kuTxiT da warudginos<br />
daskvnebi sawarmos da/an, situaciidan gamomdinare, prokuraturas an<br />
policias. garkveul etapze SeiZleba aucilebeli gaxdes damatebiTi<br />
sinjebis aReba da analizebis Catareba, an Semdgomi mokvleva detale-<br />
bis gadamowmebisa da sabolooo daskvnebis formulirebisaTvis.<br />
daskvnebis formulirebisa da maTi dadasturebis Semdeg, sakiTxe-<br />
bi, romlebzec sawarmom unda miiRos zomebi da Semowmebis Sedegad<br />
gamovlenili seriozuli problemebi, magaliTad, licenziiis (nebar-<br />
Tvis) Secvlis aucilebloba, werilobiTi saxiT unda moxsendes sa-<br />
warmos an Sesabamis makontrolebel-sazedamxedvelo organoebs, an<br />
licenzirebis (nebarTvebis gamcem) organoebs, Tu Tavad inspeqcia ar<br />
aris am funqciebis matarebeli.<br />
garda amisa, angariSs Semowmebis Catarebis Sesaxeb SeiZleba mos-<br />
devdes damatebiTi informacia ufro sufTa teqnologiis danergvis,<br />
narCenebis minimizaciis meTodebis, an usafrTxoebis teqnikis Ro-<br />
nisZiebaTa Sesaxeb. amis Sedegad sawarmos SesaZlebloba miecema mii-<br />
Ros zomebi <strong>garemos</strong> mdgomareobis gasaumjobeseblad. <strong>garemos</strong> <strong>dacvis</strong><br />
sakiTxebisadmi sawarmos damokidebulebidan (aqtiuri an TavdacviTi<br />
pozicia) gamomdinare, inspeqtorma SeiZleba ganixilos informaciis<br />
wardgenis SesaZlebloba sawarmoo monitoringsa da masTan dakavSire-<br />
buli sakiTxebis Taobaze.<br />
moTxovnaTa Seusruleblobaze reagirebis zomebi SeiZleba gatar-<br />
des mxolod imis Semdeg, rac darRveva dadasturdeba adgilze Se-<br />
mowmebis Sedegebze dayrdnobiT. reagirebis sxvadasxva meqanizmebis<br />
gamoyeneba pirdapir damokidebulia <strong>garemos</strong>dacviTi kanonebisa da<br />
kanonqvemdebare normatiuli aqtebis arsebul sistemaze da im moqni-<br />
lobis xarisxze, romelsac igi iZleva. Tumca, aucilebelia am moqni-<br />
lobis gakontroleba, kanondarRvevebze reagirebisa da maT aRsakve-<br />
Tad SemuSavebuli politikis Semdgomi <strong>srulyofis</strong> mizniT.<br />
Tu sawarmos moeTxoveba konkretuli qmedebebis ganxorcieleba,<br />
magaliTad, aRdgeniTi zomebis gatareba, an danadgarebsa da proce-
durebSi cvlilebebis Setana, inspeqtorma unda daawesos Semowmebis<br />
Catarebis vadebi, raTa darwmundes, rom es RonisZiebebi Sesrulebu-<br />
lia damakmayofileblad.<br />
yvela detalis gadamowmebisa da qmedebebis damakmayofileblad<br />
Sesrulebis Semdeg inspeqtorma unda ganaaxlos sawarmos dosie da<br />
srulyofilad asaxos masSi saTanado informacia. Tu moqmedebs ga-<br />
remosdacviTi monacemebis gamoqveynebis meqanizmebi (magaliTad, da-<br />
mabinZureblebis gafrqvevaTa reestrSi), inspeqtorma unda uzrunve-<br />
lyos am monacemebis miwodeba aRniSnuli dokumentaciis Sedgenaze<br />
pasuxismgebeli pirebisaTvis. amasTan, inspeqtorma unda mimoixilos<br />
adgilze Semowmebis Catarebisa da Tanmxlebi saqmianobis ganxorcie-<br />
lebis sakuTari gamocdileba imis dasadgenad, SesaZlebeli iqneba Tu<br />
ara misi gamoyeneba momavalSi (gakveTilis saxiT); da Tu es asea - moax-<br />
senos xelmZRvanelobas.
s a r C e v i<br />
Tavi I<br />
1.1 <strong>kontrolis</strong> mniSvneloba regulirebis procesSi 5<br />
1.2. <strong>garemos</strong>dacviTi <strong>kontrolis</strong> programis SemuSaveba 8<br />
1.3. inspeqtoris profesiuli codna da gamocdileba 9<br />
1.4. <strong>garemos</strong>dacviT moTxovnaTa Seusruleblobis mizezebi 10<br />
1.5. TerTmeti kriteriumis cxrili 4<br />
1.6. normatiul moTxovnaTa etapobrivi danergva 20<br />
1.7. <strong>kontrolis</strong> sistemis xarisxis uzrunvelyofa 21<br />
Tavi II<br />
2.1. xelmZRvanelobis stili da TanamSromelTa<br />
funqcionaluri damoukidebloba 46<br />
2.2. TanamSromelTa qcevis gageba 48<br />
2.3. rogor mivaRwioT TanamSromelTa mxridan<br />
saqmisadmi erTgulebas 51<br />
2.4. rogor movipovoT TanamSromlebis ndoba 54<br />
2.5. personalis SerCevis meTodika 57<br />
2.6. kompetenciebis marTva 62<br />
Tavi III<br />
3.1. regulirebis obieqtebis inventarizacia da<br />
maxasiaTeblebis Sedgena 65<br />
3.2. inventarizaciisa da regulirebis obieqtebze<br />
dosies Sedgenis miznebi da amocanebi 66<br />
3.3. Sesagrovebeli monacemebis ZiriTadi tipebi 67<br />
7
Tavi IV<br />
darRvevebze reagirebis zomebi da maTi<br />
Sedegebis aRmofxvra<br />
4.1. safuZveli kanonmdeblobis moTxovnaTa<br />
Sesrulebis uzrunvelsayofad 72<br />
4.2. reagirebis meqanizmebi 73<br />
4.3. <strong>garemos</strong>dacviT danaSaulTan brZolis<br />
Taviseburebebi 78<br />
4.4. <strong>garemos</strong>dacviTi inspeqciebis kanonmdeblobis<br />
moTxovnaTa Sesrulebis uzrunvelsayofad<br />
gamoyenebuli strategia 79<br />
Tavi V<br />
Semowmebis angariSi da Semdgomi qmedebebi<br />
5.1. Semowmebis Catarebis angariSis<br />
Sinaarsi da daxasiaTeba 80<br />
5.2. Semowmebis Catarebis Sesaxeb xarisxiani<br />
angariSis Sedgenis aTi mcneba 84<br />
5.3. Semdgomi saqmianoba 85
misamarTi: q. Tbilisi, g. guluas q #6<br />
telefoni: (+995 32) 98 83 08<br />
faqsi: (+995 32) 98 83 08<br />
e-mail: gdi_geo@yahoo.com