06.05.2013 Views

teqstebze orientirebuli kompetenciebis swavleba/swavla ucxouri ...

teqstebze orientirebuli kompetenciebis swavleba/swavla ucxouri ...

teqstebze orientirebuli kompetenciebis swavleba/swavla ucxouri ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

FSoTa rusTavelis saxelmwifo universiteti<br />

ganaTlebisa da mecnierebaTa fakulteti<br />

pedagogikur mecnierebaTa departamenti<br />

ekaterine mJavanaZe<br />

<strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> <strong>kompetenciebis</strong><br />

<strong>swavleba</strong>/<strong>swavla</strong> <strong>ucxouri</strong> enebis magaliTze<br />

ganaTlebis doqtoris akademiuri xarisxis<br />

mosapoveblad warmodgenili<br />

specialoba: ganaTlebis didaqtika<br />

disertacia<br />

samecniero xelmZRvanelebi: pedagogikis mecnierebaTa doqtori<br />

ciala megrelaZe<br />

pedagogiur mecnierebaTa doqtori,<br />

sruli profesori irine goSxeTeliani<br />

baTumi - 2012


Sesavali<br />

Sinaarsi<br />

Tavi I _ teqsti, rogorc saswavlo resursi.<br />

§1. teqsti, rogorc saswavlo miznis ganxorcielebis ZiriTadi<br />

resursi.<br />

1.1.1 teqsti, rogorc lingvisturi kvlevis obieqti.-------------------- 16<br />

1.1.2 pedagogiuri teqsti. ---------------------------------------------------------------- 23<br />

§2. teqstis Seswavlis arsebuli viTareba ganaTlebis saSualo<br />

da umaRlesi skolis safexurebze.<br />

1.2.1 teqstze muSaobis standartebi swavlebis saSualo<br />

safexurze. ----------------------------------------------------------------------------------------<br />

1.2.2 teqstze muSaobis standartebi swavlebis umaRles<br />

safexurze. ----------------------------------------------------------------------------------------<br />

Tavi II _ <strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> kompetenciebi da maTi<br />

miRwevis saSualebebi.<br />

§1. <strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> kompetenciebi. ---------------------------------- 62<br />

§2. saswavlo aqtivobebi kompetenciis miRwevisaTvis.<br />

2.2.1 teqstis struqturis Semswavleli aqtivobebi. ----------------------- 79<br />

2.2.2 <strong>teqstebze</strong> muSaobis lokaluri da globaluri strategiebi. 88<br />

2.2.3 <strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> <strong>kompetenciebis</strong> ganmaviTarebeli<br />

aqtivobebi. mimarTuleba – kiTxva da mosmena. -------------------------------<br />

2.2.4 <strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> <strong>kompetenciebis</strong> ganmaviTarebeli<br />

aqtivobebi. mimarTuleba – wera da saubari. ----------------------------------<br />

Tavi III _ miRweuli Sedegebis donis Sefaseba.<br />

§1. studentis mier miRweuli kompetenciis donis Sefaseba. -------- 122<br />

§2. kvlevis Sedegebis Sefaseba. -------------------------------------------------------- 142<br />

daskvnebi. ------------------------------------------------------------------------------------------- 152<br />

gamoyenebuli literatura. -------------------------------------------------------------- 156<br />

danarTebi. ------------------------------------------------------------------------------------------ 167<br />

3<br />

36<br />

47<br />

91<br />

107<br />

2


Sesavali<br />

umaRlesi ganaTlebis xarisxis amaRlebisaken swrafva ganapirobebs<br />

saganmanaTleblo programis farglebSi swavlebis, swavlisa da Sefasebis<br />

axali midgomebis Ziebas. am mimarTebiT, erT-erTi mniSvnelovani<br />

saganmanaTleblo paradigma gaxda studentebSi zogadi da dargobrivi<br />

<strong>kompetenciebis</strong> formireba.<br />

ganaTlebis maRali xarisxis miRwevis safuZvlad miiCneva<br />

ganaTlebis erTiani evropuli sivrcis SeqmnisTvis rekomendebuli<br />

zogadi <strong>kompetenciebis</strong> <strong>swavleba</strong>/swavlis gamocdilebis gaziareba, im<br />

dargobrivi da originaluri <strong>kompetenciebis</strong> gansazRvra, romlebic xels<br />

Seuwyoben students ukeTesi Sedegis miRwevaSi, rac, Tavis mxriv,<br />

mniSvnelovans da mizanmimarTuls gaxdis saswavlo process. am mxriv<br />

aRsaniSnavia evropaSi saganmanaTleblo struqturebis urTierTSewyobis<br />

proeqt „Tuningis~ (2008) Sedegebi da saqarTvelos umaRlesi ganaTlebis<br />

kvalifikaciaTa CarCo, romelic, Tavis mxriv, eyrdnoba kvalifikaciaTa<br />

evropul CarCos.<br />

ganaTlebis sxvadasxva safexurze misaRwevi swavlis Sedegebis<br />

da maTi kvalifikaciis doneebs Soris logikuri kavSiris gansazRvrisas,<br />

<strong>kompetenciebis</strong> ganviTarebisTvis rekomendebulia Svidi komponenti: 1.<br />

codna da gacnobiereba (dargobrivi); 2. codnis praqtikaSi gamoyeneba/<br />

praqtikuli unarebi (dargobrivi); 3. kognituri da meTodologiuri<br />

unarebi (analizisa da sinTezis unari, gadawyvetilebis miReba; drois<br />

dagegmvisa da organizebis unari); 4. sakomunikacio unarebi; 5.<br />

sainformacio komunikaciebis gamoyenebis unari; 6. socialuri unarebi<br />

(jgufSi muSaobis unari); 7. sistemuri unarebi (swavlis unari, kvlevis<br />

unari, damoukideblad muSaobis unari, proeqtebis SemuSavebis unari). am<br />

komponentebidan erT-erTi _ sakomunikacio unarebis kompetenciis<br />

maxasiaTeblebi moicavs: vrceli teqstebis gagebas; teqstebis kiTxvas<br />

yvela detalis CaTvliT, imis miuxedavad, exeba es mis profesias Tu sxva<br />

Temas; mkafiod struqturirebuli teqstis daweras sxvadasxva formiT,<br />

Sesabamisi stilis SerCevas.<br />

saqarTvelos umaRles skolebSi <strong>ucxouri</strong> enebis swavlebis procesi<br />

mdgomareobs saswavlo masalis, swavlebis saSualebebis,<br />

3


<strong>swavleba</strong>/swaვlis Sedegebis urTierTmimarTebaSi. maTi gamaerTianebelia<br />

teqsti. teqsti warmoadgens ZiriTad saswavlo resurss, romlis<br />

safuZvelze xdeba mSobliuri da <strong>ucxouri</strong> enebis saswavlo amocanebis<br />

gadawyveta. teqsts ukavSirdeba rogorc enis sistemis Semecneba, aseve<br />

enobrivi urTierTobebis normebisa da wesebis, sxvadasxva cxovrebiseuli<br />

sametyvelo qcevis gansazRvra da Sefaseba.<br />

teqstis Se<strong>swavla</strong>, misi struqturuli maxasiaTeblebis, analizis,<br />

sinTezis, gagebis, daxarisxebis sakiTxebi Tanamedrove mecnierebebSi<br />

gamorCeul yuradRebas ipyrobs. ukanasknel periodSi teqstTan<br />

dakavSirebuli problemebis kvleva mimdinareobs fsiqolingvisturi,<br />

didaqtikuri, filologiuri mimarTulebebiT.<br />

mniSvnelovani gamokvlevebi mieZRvna teqstobrivi <strong>kompetenciebis</strong><br />

formirebis sakiTxebs. aRsaniSnavia j. kresis (Kress 1994), n. Jirovas<br />

(Жирова 1997), m. verbickaias (Вербицкая 2000), a. andreeSCevas (Андреещева<br />

2003), s. Tornberis (Thornbury 2005), i. salosinas (Салосина 2007), o.<br />

kasperskaias (Касперская 2009) naSromebi.<br />

ra aris teqsti? ra saerTo ganmsazRvreli niSnebi aqcevs erTi<br />

saxelwodebis qveS teqstTa aRmniSvnel nairgvarobas? am kiTxvebze<br />

miRebuli pasuxebi sxvadasxvagvaria. teqstis Sesaxeb arsebuli<br />

Sexedulebebi yovelTvis ganicdida cvlilebas drosa da sivrceSi.<br />

magaliTad, Tanamedrove sinamdvileSi Semovida cnebebi _ `hiperteqsti~,<br />

„interaqtiuli teqsti~. hiperteqsti (ingl. hypertext), anu hiperteqsturi<br />

sistema aris sxvadasxva tipis dokumentebis sistema, romelSic yoveli<br />

dokumenti dakavSirebulia romelime sxva dokumentTan amave sistemidan.<br />

kavSiri hiperteqstur sistemaSi aris erTi dokumentis meore dokumentze<br />

gadasvlis saSualeba. `hiperteqsturi dokumenti aris iseTi dokumenti<br />

hiperteqsturi sistemidan, romelSic erTi kavSiri mianc arsebobs amave<br />

sistemis sxva dokumentTan, rogoric ar unda iyos is: teqsti, naxati, xma,<br />

kompiuteruli progrma, xmauri, animacia, video. sxvadasxva tipis<br />

dokumentebis erT sistemaSi dakavSirebis SesaZleblobis gamo<br />

hiperteqstur sistemas uwodeben agreTve hipermediurs (ingl. hypermedia).<br />

„msoflio ablabuda“ (ingl. world wide web) aris `hiperteqsturi sistema~.<br />

(ixileT internetresursi #42)<br />

4


„1973 wlamde teqsti ar SeiZleba yofiliyo internetgverdi,<br />

kompiuteruli TamaSi, interaqtiuli Txroba, artefaqtebi.<br />

postmodernizmma ki Semoitana Tezisi – samyaro, rogorc teqsti.<br />

postmodernizmSi yvela realoba moiazreba, rogorc teqsti, diskursi,<br />

narativi, teqstualoba, interteqstualoba“. (mircxulava 2009:30).<br />

`interteqstualoba _ es aris garkveuli enobrivi signalebiT<br />

markirebuli „gasaubreba, gadaZaxili“ teqstebs Soris, maTi dialogi.<br />

interteqstad miCneulia: nebismieri teqsti, romelic yovelTvis<br />

warmoadgens Zveli citatebisagan moqsovil axal qsovils; ramdenime<br />

nawarmoebi an fragmenti, romlebic qmnis erTian teqstur (an<br />

interteqstur) sivrces da avlenen elementebis araSemTxveviT erTianobas;<br />

teqsti, romelic Seicavs citatebs farTo gagebiT. interteqsti<br />

specifikuria postmodernistuli xelovnebisTvis. nawarmoebis<br />

semantikuri struqturis komponentia qveteqsti. aq simZimis centri<br />

gadatanilia interpretaciaze, gagebaze~ (kinwuraSvili 2008:23).<br />

1990-iani wlebidan saTaves iRebs literaturuli mimdinareoba _<br />

„axali teqstualobebi~. Tavad termini 1997 wels frangma mweralma frank<br />

larozma Seqmna. axali teqstualobebi ukavSirdeba obieqtivizms,<br />

romelmac uari Tqva literaturaSi lirizmsa da subieqturobaze. axali<br />

teqstualobebi erTmaneTs ukavSirebs iseT urTierTgansxvavebul Janrebs,<br />

rogoricaa poezia, proza, Teatri da a.S. es teqstebi SeiZleba nebismieri<br />

saxiT iqnas wakiTxuli: rogorc poezia, proza an drama. am mimdinareobis<br />

mwerlebi iyeneben literaturul metaenas, romlis mizania<br />

metaliteraturis da, Sesabamisad, garkveuli universalurobis Seqmna.<br />

meore mxriv, axali teqstualobebis avtorebze Zalian didi gavlena<br />

moaxdina axalma teqnologiebma. amasTan, es Semoqmedebi arian ara<br />

mxolod mwerlebi, aramed xelovnebis sxva dargebis warmomadgenlebic.<br />

amgvarad, axali teqstualoba miznad isaxavs xelovnebis Janrebis<br />

sazRvrebis rRvevas (literatura, vizualuri xelovneba, multimedia,<br />

plastikuri xelovneba, sasceno xelovneba, cifruli xelovneba da a. S.).<br />

am mimdinareobis nawarmoebebi aris an pirdapir „verbovizualuri” da<br />

audiocifruli, an im mizniT Seqmnili, rom gamosadegi iyos aseve<br />

cifrul an sasceno xelovnebaSi adaptaciisTvis. aqedan gamomdinare,<br />

5


isini teqstTan erTad moicaven suraTsa da xmas (ZiriTadad,<br />

eleqtronuls). amgvari teqstebi ufro xSirad ramdenime avtoris mieraa<br />

Seqmnili. imis gamo, rom amgvar nawarmoebebSi Sedis ara mxolod teqsti,<br />

maT ewoda `teqstualobebi~, xolo axal teqnologiebTan maTi pirdapiri<br />

kavSiris gamo, saxelwodebas daemata zedsarTavi `axali“<br />

(internetresursi #26).<br />

aRsaniSnavia, rom adreuli saxelmZRvaneloebis umravlesoba<br />

ZiriTadad moicavda Mmxolod teqstebis nimuSebs. dRes<br />

saxelmZRvaneloebs aqvs multimodaluri forma da Seicaven<br />

gamosaxulebebsac. „ra miviCnioT sakiTxav teqstad? mxolod<br />

literaturuli nawarmoebi? TxrobiTi (e. w. „narativi”) Tu aRweriTi (e. w.<br />

„eqspozitoruli~) teqsti? mxolod tradiciuli nabeWdi masala Tu<br />

vebgverdi internetSi? fizikis formula Tu geografiuli ruka? filmi?<br />

speqtakli? ferweruli tilo? sareklamo dafa Tu sxva vizualuri<br />

kompozicia?“ (papava 2006:9).<br />

„mniSvnelovani SekiTxvaa – teqsti mxolod lingvisturi movlenaa<br />

Tu is agreTve Seicavs suraTs da nawers? da Tu pasuxi dadebiTia, maSin<br />

unda ganvixiloT Tu ara teqstis werilobiTi nawili ufro<br />

gansxvavebulad, vidre vizualuri?“ (Leeuwen... 2001:135).<br />

„teqstis~ da `diskursis~ gansazRvrebisas, lingvistTa jgufi orad<br />

gaiyo. erTni miiCneven maT erTmaneTis sinonimad, meoreni ki – ara.<br />

v. furcelaZe (1998) mijnavs am or cnebas erTmaneTisgan da miiCnevs,<br />

rom umetes SemTxvevaSi „teqsti“ gamoiyeneba werilobiTi warmonaqmnis,<br />

xolo „diskursi“ zepiri, dialoguri metyvelebis aRsaniSnavad.<br />

lingvistebis erTi jgufi teqstad miiCnevs erT sityvas, saTaurs,<br />

frazas, winadadebas, werils, cnobas, amindis prognozs, anketas,<br />

gancxadebas, Jests, mimikas da sxva saxis aramxatvruli teqstis nimuSebs.<br />

meore jgufis azriT ki, profesor vladimer sergias sityvebiT rom<br />

vTqvaT, „teqsti aris umaRlesi donis enobrivi sametyvelo erTeuli,<br />

romelsac aqvs sakuTari Tema, grafikuli saxe, struqturuli da<br />

semantikuri mTlianoba, azrobrivi damTavrebuloba da sakomunikacio<br />

daniSnuleba“ (dvaliZe 2009:35).<br />

6


`komunikacia moicavs ara marto mesijs (gzavnils) da teqsts,<br />

aramed avtorsa da mkiTxvels (addressser and addressee) Soris urTierTobas<br />

da agreTve, maT uSualo situaciur konteqsts. amdenad, igi aris<br />

interpersonaluri da urTierTdamokidebuli bunebis; agreTve, mas aqvs<br />

sazogadoebrivi datvirTva. diskursi unda axasiaTebdes ara marto<br />

Cveulebriv saubars da mis konteqsts, aramed weriT komunikaciebs<br />

mweralsa da mkiTxvels Soris. aqedan gamomdinarea terminebi<br />

„literaturuli an naratuli diskursi“, „diskursis samyaro“ da sxva.<br />

Tavisi am farTo gagebiT, diskursi moicavs teqsts, magram terminebi<br />

„teqsti“ da „diskursi“ ar aris yovelTvis advili gasarCevi<br />

erTmaneTisgan da xSirad sinonimuradac gamoiyeneba~ (dvaliZe 2009:13).<br />

socialuri, kulturuli da ekonomikuri faqtorebis da axali<br />

saxis teqstebis arsebobam ganapiroba teqstis gansxvavebuli definiciebis<br />

arseboba. mraval ganmartebaTagan naSromSi veyrdnobiT `teqstis~<br />

ganmartebas, romelsac gvTavazoben vladimer sergia, avTandil arabuli,<br />

rusudan enuqiZe. `teqsti aris enobrivi aqtivobis (Semoqmedebis)<br />

konkretuli Sedegi, dasrulebuli Sinaarsobrivad da mTliani<br />

struqturulad. mizanmimarTuli sametyvelo, moqmedebis bolomde<br />

realizebuli mTlianoba.<br />

teqstis arsebiTi struqturuli niSnebia:<br />

1. teqsts aqvs dasawyisi da dasasruli;<br />

2. teqsts axasiaTebs Sinaarsobrivi mTlianoba, anu Sinaarsobrivi<br />

kavSiri mis calkeul monakveTebs Soris;<br />

3. teqsts aqvs saerTo azri (SeiZleba teqstis mTeli saTqmelis<br />

koncentracia erT frazaSi);<br />

4. teqsts aqvs an SeiZleba hqondes saTauri;<br />

5. teqsts aqvs struqturuli mTlianoba: sityvebi erTiandebian<br />

winadadebebSi azrobriv monakveTebad (abzacebad), abzacebi _<br />

teqstobriv blokebad (paragrafebi, Tavebi, nawilebi);<br />

6. teqsti enobriv erTeulTa arsebobis mTavar realur garemos<br />

warmoadgens da maTi obieqturi Rirebulebac swored teqstis<br />

farglebSia xelSesaxebi~ (arabuli 2004:152).<br />

7


lingvistebi [i. germani (Герман 1999), n. valgina (Валгина 2003), l.<br />

balaganina (Балаганина 2010)] <strong>teqstebze</strong> muSaobis problemebis kvlevisas da<br />

mxatvrul <strong>teqstebze</strong> muSaobisas, gansakuTrebul mniSvnelobas aniWeben<br />

interpretacias, romlis mTavari amocanaa teqstis, rogorc<br />

urTierTmoqmedi da urTierTganmapirobebeli komponentebis, rTuli<br />

struqturuli sistemis gaazreba. es niSnavs literaturuli nawarmoebis<br />

axsnas, misi azris, ideis, koncefciis wvdomas. iTvleba, rom teqstidan<br />

maqsimaluri informaciis miReba saSualebas iZleva srulad Cawvde ara<br />

marto avtoris Canafiqrs, aramed imasac, rac xSirad avtoris ganzraxvis<br />

sapirispirodac arsebobs. A<br />

mokle moTxrobis teqstis interpretaciis meToduri aspeqtebis<br />

ganxilvisas, i. germani Tvlis, rom `teqsti unda iyos ganxiluli<br />

yovelgvari gare konteqstis gareSe~ (Герман 1999:78). Cven viziarebT l.<br />

balaganinas mosazrebas, romelic Tvlis, rom `TiToeuli mkiTxveli<br />

teqstidan iRebs sxvadasxva moculobis informacias (azrobrivs,<br />

esTetikurs). interpretacias Tavis elfers sZens epoqaTa cvlileba.<br />

mxatvrul teqstSi aris sxvadasxva azrobrivi perspeqtivis aRmoCenis<br />

SesaZlebloba~ (Балаганина 2010:95).<br />

mecnierTa kvlevis sagania teqstis kompoziciuri da Tematuri<br />

organizeba, xatovanebaTa sistema, TxrobiTi perspeqtivebi, sametyvelo<br />

stili da sxva, romlebic ganapirobebs teqstis xedvas, misi Semadgeneli<br />

erTeulebis kvlevis safuZvelze informaciis miRebas. Tanamedrove<br />

meTodikur TeoriaSi aqtualuri gaxda teqstis aRqmis, gagebisa da<br />

interpretaciis ZiriTadi maxasiaTeblebis gansazRvra teqstobrivi<br />

<strong>kompetenciebis</strong> safuZvelze.<br />

teqstobrivi kompetencia, romelic moiazreba, rogorc codnis,<br />

unarebis, Cvevebis, teqstobrivi aqtivobebis erToblioba, zogad saswavlo<br />

kompetenciadaa miCneuli. moswavleebSi teqstobrivi kompetenciis<br />

Camoyalibebis sakiTxisadmi miZRvnil kvlevaSi t. koSeCkina aRniSnavs,<br />

rom `saskolo swavlebis erT-erTi mizania moswavleTa teqstobrivi<br />

kompetenciis ganviTareba, rogorc efeqturi saswavlo moRvaweobis<br />

piroba~ (Кошечкина 2008:56).<br />

8


saqarTvelos skolebis axali saswavlo gegma TiTqmis yvela<br />

saganSi iTvaliswinebs teqstze muSaobis misaRwev standartebs.<br />

magaliTad, qarTuli enisa da literaturis swavlebis mizania<br />

ganuviTaros moswavles sakuTari azris logikuri TanmimdevrobiT<br />

gamoTqmisa da sxvadasxva daniSnulebis werilobiTi teqstebis Seqmnis<br />

unari. ucxour enaSi swavlebis mesame (bolo) safexurze zepiri Tu<br />

weriTi metyvelebis unaris ganviTarebis mTavari wyaro teqstis kiTxva<br />

xdeba. misi saSualebiT moswavle enobriv marags amdidrebs da <strong>swavla</strong>Si<br />

ufro damoukidebeli xdeba. klasebis matebis mixedviT izrdeba teqstebis<br />

moculoba da sirTulis done. moswavleebs moeTxovebaT avTenturi,<br />

sxvadasxva Janrisa Tu tipis, literaturuli Tu funqciuri teqstebis<br />

gageba da gaanalizeba.<br />

erovnuli saswavlo gegma safexurebis mixedviT iTvaliswinebs<br />

<strong>teqstebze</strong> muSaobis standartebs. magaliTad, meaTe klasSi gacnobiTi<br />

kiTxvis dros moswavle gamoTqvams varauds teqstis Sinaarsis Sesaxeb<br />

sxvadasxva elementis moSveliebiT (saTauri, qvesaTauri, ilustracia,<br />

abzacebis dasawyisi, erT-erTi abzaci, gamoyofili sityvebi). `SeswavliTi<br />

kiTxvis dros moswavle ecnoba teqsts; gamowvlilviT kiTxulobs mas: 1.<br />

cdilobs ucnobi sityvebis, gamoTqmebis mniSvnelobis amocnobas nacnob<br />

verbalur (konteqsti, qarTulSi damkvidrebuli <strong>ucxouri</strong> sityvebi,<br />

sityvis nacnobi fuZe, afiqsebi) da araverbalur (teqstis agebuleba,<br />

ilustraciebi, sxvadasxvagvari Srifti, brWyalebi) elementebze<br />

dayrdnobiT; 2. ucnobi sityvebisa da gamoTqmebis axsnas eZiebs misTvis<br />

misawvdom resursebSi (saxelmZRvanelo, leqsikoni, kompetenturi piri); 3.<br />

saWiroebis SemTxvevaSi xelmeored kiTxulobs teqsts an mis calkeul<br />

nawilebs. ZiebiTi (seleqciuri) kiTxvis dros moswavle Tvalis<br />

gadavlebiT amokrefs misTvis saWiro informacias“ (ixileT<br />

internetresursi № 43).<br />

Tanamedrove didaqtikis mniSvnelovani mimarTuleba gaxda im<br />

codnisa da unarebis gansazRvra, romelTa ganviTareba saerTo mizans<br />

warmoadgens yvela enis <strong>swavleba</strong>/swavlisaTvis, iqneba es mSobliuri ena<br />

da literatura, Tu qarTuli, germanuli, franguli, rusuli an<br />

inglisuri rogorc meore ena.<br />

9


nebismieri tipis (mSobliuri, aramSobliuri) enis Seswavlisas,<br />

moswavle erTi da igive amocanebis winaSe dgeba. moswavles moeTxoveba<br />

daadginos, Tu ra struqturisaa teqsti, ra Sinaarsis Semcvelia, ra<br />

enobrivi maxasiaTeblebi aqvs mas, ra tipis strategiebi unda gamoiyenos<br />

mis gasaazreblad da sxva. metic, aseTive enobriv-komunikaciuri<br />

amocanebi dgas nebismier araenobriv saganSic (iqneba es istoria,<br />

maTematika, fizika da sxva), roca saWiroa teqstebis gaazreba, Sedgena Tu<br />

auditoriis winaSe zepiri gamosvla. sxvadasxva sagnis, magaliTad,<br />

geografiis 2010-2011 ww. saswavlo standartebis mixedviT, moswavle<br />

mopovebuli informaciis safuZvelze msjelobs msoflios enobrivi<br />

ojaxebisa da jgufebis geografiis Sesaxeb; Sedegebs gamoxatavs<br />

gansxvavebul formatSi (teqsturi masalis transformacia rukaze,<br />

cxrilSi, sqemaze); aanalizebs teqstur informacias, sxvadasxva tipis<br />

geografiul saSualebebs da gansazRvravs, rogor icvleboda SerCeuli<br />

qveynis roli sxva qveynebTan mimarTebaSi; gamoTqvams varauds qveynis<br />

samomavlo perspeqtivebze (socialur-ekonomikuri da samxedro-<br />

politikuri potenciali). ase rom, enobriv-komunikaciuri unarebi<br />

gamWoli xasiaTisaa da am unarebis daufleba pirovnebas nebismieri<br />

sagnis aTvisebis procesSi sWirdeba, gansakuTrebiT, integrirebuli<br />

swavlisas.<br />

integrirebuli <strong>swavleba</strong> gulisxmobs enebis swavlisas miRebuli<br />

gamocdilebis urTierTdakavSirebas da SeZenili gamocdilebis gadatanis<br />

xelSewyobas erTi enidan meoreSi. aseTi midgoma ganamtkicebs unarebs,<br />

amdidrebs gamocdilebas da zrdis moswavleTa da studentTa<br />

qmediTunarianobas. mis gansaxorcieleblad aucilebelia Seswavlil Tu<br />

Sesaswavl enebs Soris xidebis gabma. ase, magaliTad, <strong>ucxouri</strong> enis<br />

standartiT gaTvaliswinebuli strategia – `moswavle teqsts mTlianad<br />

waikiTxavs, sxvadasxva simboloTi moniSnavs mTavar sakiTxebs,<br />

meorexarisxovan ideebs, sakvanZo sityvebs~ _ im unarTa ricxvs<br />

ganekuTvneba, romlebic SeiZleba efeqturad iqnes gamoyenebuli teqstis<br />

gaazrebisas nebismier saganSi“..<br />

saSualo skolis saswavlo procesze dakvirveba, romelic<br />

mimdinareobda qalaq baTumSi 2008-2010 wlebSi cxadyofs, rom<br />

10


winaaRmdegobaa saswavlo gegmis moTxovnebsa da moswavleTa realur<br />

codnasa da unarebs Soris. <strong>teqstebze</strong> muSaoba ZiriTadad xorcieldeba<br />

enobrivi ciklis farglebSi. metyvelebis ganviTareba xdeba viwro<br />

specifikuri savarjiSoebiT, risi Sedegia moswavleTa uunaroba sakuTari<br />

azri gadmoscen spontanuri teqstis formiT an aRiqvan saswavlo<br />

teqstebi da gamoxaton sakuTari damokidebuleba wakiTxuli teqstisadmi.<br />

zemoaRniSnuli vlindeba erovnuli gamocdebisTvis moswavleTa<br />

damatebiTi mecadineobis aucileblobaSi.<br />

kvlevis aqtualoba: 2008-2010 wlebSi qalaq baTumSi umaRlesi<br />

skolis saswavlo procesze dakvirveba cxadyofs, rom teqstebis<br />

<strong>swavleba</strong>/<strong>swavla</strong> <strong>orientirebuli</strong>a enobriv analizsa da zepirad<br />

da<strong>swavla</strong>ze. aRsaniSnavia, rom miuxedavad imisa, rom <strong>ucxouri</strong> enebis<br />

<strong>swavleba</strong>/swavlis procesSi axali meTodebi dainerga da bevr pedagogs<br />

didi warmatebebic aqvs mopovebuli, SesamCnevia studentTa <strong>teqstebze</strong><br />

muSaobis dabali done. winaswari daswavlis gareSe maT uWirT wakiTxuli<br />

teqstis samwuTiani zepiri gadmocemac ki, ver axerxeben werilobiTi<br />

teqstebis Sedgenas, garkveul problemaze teqstebis moZiebas,<br />

daxarisxebas, teqstis analizidan sinTezze gadasvlas.<br />

ganaTlebis zogad da umaRles safexurze <strong>teqstebze</strong><br />

<strong>orientirebuli</strong> <strong>swavleba</strong>/swavlis procesze dakvirvebisas gamovlenili<br />

winaaRmdegobebi da susti mxare Sedegia imisa, rom verc saSualo skolis<br />

moswavle da verc umaRlesi saswavleblis studenti ver aRiqvams teqsts,<br />

rogorc saswavlo resurss konkretuli amocanis gadasawyvetad da ar<br />

flobs uSualod <strong>teqstebze</strong> orientirebul kompetenciebs.<br />

umaRles skolaSi Tormetwlianma gamocdilebam, saerTaSoriso<br />

konferenciebSi monawileobam, `evropis saganmanaTleblo struqturebis<br />

urTierTSewyobisTvis proeqt „Tuningis“ Sedegebis Se<strong>swavla</strong>m,<br />

saqarTvelosa da sazRvrgareTis, kerZod, stokholmis, varSavis, bergenis<br />

universitetebisa da umaRlesi skolebis gamocdilebis gacnobam,<br />

ganapiroba sakvlevi TemiT daintereseba.<br />

kvlevis mizani: umaRles skolaSi, bakalavriatis safexurisTvis<br />

<strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> <strong>kompetenciebis</strong> gansazRvra da maTi miRwevis<br />

gzebisa da saSualebebis dadgena.<br />

11


kvlevis amocanebi:<br />

1. teqstis, rogorc saswavlo amocanis gadasawyveti ZiriTadi saswavlo<br />

resursis mniSvnelobis gansazRvra da misi gamoyenebis arsebuli<br />

mdgomareobis Se<strong>swavla</strong>.<br />

2. umaRles skolaSi, Bbakalavriatis safexurze, teqstis<br />

<strong>swavleba</strong>/swavlis <strong>kompetenciebis</strong> Camoyalibeba da maTi miRwevisaTvis<br />

saswavlo aqtivobebis SerCeva.<br />

3. <strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> kompetenciis miRweuli donis Sefaseba.<br />

4. kvlevis Sedegebis Semowmeba.<br />

kvlevis hipoTeza: <strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> <strong>kompetenciebis</strong><br />

Camoyalibeba da maTi miRwevis gzebisa da saSualebebis gansazRvra xels<br />

Seuwyobs <strong>ucxouri</strong> enebis <strong>swavleba</strong>/swavlis maRalxarisxiani Sedegebis<br />

miRwevas.<br />

kvlevis meTodebi: wyaroebis analizi, SedarebiTi analizi,<br />

dakvirveba, gamocdilebis Se<strong>swavla</strong>, interviu, monacemebis damuSaveba,<br />

anketuri gamokiTxva, kvleviTi narkvevi.<br />

kvlevis meTodologia: kvlevis miznis miRwevisaTvis SemuSavda<br />

kvleviTi strategia, romelic Sedgeba Semdegi komponentebisagan:<br />

raodenobrivi kvleva, Tvisebrivi kvleva. kvlevaSi gamoyenebuli meTodebi<br />

warmodgenilia Semdegi maxasiaTeblebis mixedviT: sandooba,<br />

standartizacia, samizne jgufis SerCeva, fokusjgufebis CarTva,<br />

monacemTa damuSaveba, kvlevis etapebis dagegmva, mimdinareoba, Sedegebis<br />

analizi.<br />

kvlevis Sedegebis sandoobisTvis sociologiuri kvlevis,<br />

intervius Sedegebi warmodgenil iqna statistikuri cxrilebis,<br />

diagramebis saxiT. sociologiuri kvlevis, interviuebis da cxrilebis<br />

analizis Sedegebi, marTebulobisTvis, rekomendaciebis saboloo<br />

variantis SemuSavebamde gavacaniT Sesabamis jgufebs. maTi SeniSvnebi,<br />

winadadebebi, rCevebi gaTvaliswinebul iqna.<br />

kvlevis materialur-teqnikuri baza: SoTa rusTavelis saxelmwifo<br />

universitetis biblioTeka, rsu-s ganaTlebisa da mecnierebaTa<br />

fakultetis biblioTeka, baTumis resurscentris biblioTeka, ivane<br />

javaxiSvilis saxelmwifo universitetis biblioTeka, akaki wereTlis<br />

12


saxelmwifo universitetis biblioTeka, baTumis me-18 da me-7 sajaro<br />

skolebis, baTumis inglisuri enis saswavlo centri "ETI"-is<br />

sabiblioTeko baza, internetresursebi.<br />

kvlevis mecnieruli siaxle: ganaTlebis didaqtika Seivso <strong>ucxouri</strong><br />

enebis <strong>swavleba</strong>/swavlis procesSi <strong>teqstebze</strong> muSaobis axali midgomebiT,<br />

ganisazRvra <strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> kompetenciebi, SerCeul iqna maTi<br />

miRwevisaTvis aucilebeli saswavlo aqtivobebi, formebi, meTodebi,<br />

Sefasebis sistema.<br />

kvlevis Teoriuli da praqtikuli mniSvneloba: NnaSromSi<br />

ganxilulia qarTveli da ucxoeli lingvistebis mosazrebebi teqstis<br />

raobis, misi struqturuli maxasiaTeblebis, analizis, gagebisa da<br />

daxarixebis sakiTxebis Sesaxeb. agreTve, mocemulia pedagogiuri,<br />

saswavlo teqstis ganmsazRvreli niSnebi. warmodgenilia<br />

saganmanaTleblo programaSi CarTuli <strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong><br />

<strong>kompetenciebis</strong> CamonaTvali.<br />

<strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> <strong>kompetenciebis</strong> <strong>swavleba</strong>/swavlis procesi<br />

aRwerilia nimuSebis, sqemebis saxiT. mocemulia rekomendaciebi saswavlo<br />

procesis organizebisTvis. miRebuli Sedegebis gamoyeneba SesaZlebeli<br />

iqneba <strong>ucxouri</strong> enis swavlebis procesSi, rogorc saSualo, ise umaRles<br />

saswavlebelSi. kvlevis Sedegebi daexmareba <strong>ucxouri</strong> enebis<br />

maswavleblebs saswavlo procesis dagegmvaSi, <strong>swavleba</strong>/swavlis<br />

warmatebuli Sedegis miRwevaSi; studentebs _ seminarebis momzadebisas<br />

damoukidebeli muSaobis xarisxis amaRlebaSi.<br />

dasacavad gasatani sakiTxebi:<br />

teqsti, rogorc saswavlo resursi, uzrunvelyofs ganaTlebis<br />

sxvadasxva safexurze saswavlo miznis Sesabamisi xarisxiani<br />

swavlis Sedegebis miRwevas;<br />

<strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> <strong>kompetenciebis</strong> gansazRvra, maTi<br />

CarTva saswavlo masalis SinaarsSi da asaxva <strong>teqstebze</strong><br />

orientirebul silabusSi, ganapirobebs misaRwevi Sedegebis<br />

gacnobierebas, miznis sicxades, saswavlo procesis<br />

gaaqtiurebasa da xarisxis amaRlebas, rac xels Seuwyobs<br />

saswavlo amocanebis gadawyvetas. <strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong><br />

13


zogadi <strong>kompetenciebis</strong> miRweuli done gamosadegia sxvadasxva<br />

sagansa da sxvadasxva situaciaSi axali codnis misaRebad.<br />

dargobrivi (sagnobrivi) kompetenciebi specifikuria garkveuli<br />

dargisa da sagnisaTvis. <strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong><br />

<strong>kompetenciebis</strong> swavlebis organizaciis formebia: leqcia,<br />

aqtiuri leqcia, vorkSopi, seminari, kvleviTi seminari,<br />

praqtikuli seminari.<br />

saswavlo aqtivobebis SerCevis principebia: saswavlo mizanTan<br />

Sesabamisoba, <strong>teqstebze</strong> muSobisadmi interesis amaRleba, teqstis<br />

gagebisa da teqstisadmi damokidebulebis gamoxatvis unaris<br />

Camoyalibeba. <strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> <strong>kompetenciebis</strong><br />

<strong>swavleba</strong>/swavlis aqtivobebi saSualebas aZlevs students<br />

gamoavlinos kompetenciis dauflebisaTvis mzaoba, moaxdinos<br />

miRweuli Sedegebis demonstrireba.<br />

<strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> <strong>kompetenciebis</strong> Sefasebis safuZvelia<br />

kreditebis transferisa da dagrovebis evropuli sistema (ECTS).<br />

upiratesoba eniWeba ganmaviTarebel Sefasebas. Sefasebis<br />

formebia: zepiri prezentacia, teqstis analizi, eseis, Tezisis<br />

prezentacia, werilobiTi angariSis Sedgena, kvleviTi statiis<br />

kritika, testireba, portfolio.<br />

naSromis struqtura: naSromi Sedgeba Sesavlis, 3 Tavis, 6<br />

paragrafis, daskvnebis, gamoyenebuli literaturis CamonaTvalisa da<br />

danarTebisagan.<br />

disertaciis mokle Sinaarsi: pirvel TavSi -_ „teqsti, rogorc<br />

saswavlo resursi“ _ ganxilulia teqstis, rogorc saswavlo resursis,<br />

funqcia da ZiriTadi maxasiaTeblebi, mocemulia sxvadasxva dargis<br />

mecnierTa mosazrebebi teqstis raobis Sesaxeb. dasabuTebulia saswavlo<br />

amocanebis miznis misaRwevi teqstis SerCevis mniSvneloba.<br />

naSromSi warmodgenilia: saswavlo teqstis tipebi da saxeebi,<br />

ganxilulia mxatvruli, oficialur-saqmiani, SemoqmedebiTi, SemecnebiTi<br />

da pragmatuli teqstebis arsebiTi struqturuli niSnebi da swavlebis<br />

meToduri aspeqtebi; teqstis aRqmis, gagebisa da interpretaciis ZiriTadi<br />

14


maxasiaTeblebi. teqsti ganxilulia, rogorc: 1. lingvisturi obieqti; 2.<br />

informaciis gadacemis saSualeba; 3. axali produqciis Seqmnis bazisi.<br />

gaanalizebulia saSualo da umaRlesi skolis doneze teqstis<br />

Seswavlis realuri viTareba, gamovlenilia winaaRmdegobebi, romelTa<br />

daZlevisTvis saWiroa saTanado kompetenciis floba.<br />

Mmeore TavSi _ „<strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> kompetenciebi da maTi<br />

miRwevis saSualebebi“ _ mocemulia kompetenciis cnebasTan<br />

dakavSirebuli gansazRvrebebi, aRwerilia teqstobrivi kompetenciis<br />

xuTkomponentiani paradigma, enobrivi pirovnebis formirebis procesi da<br />

teqstis aRqmisa da interpretaciis maxasiaTeblebi; Camoyalibebulia<br />

<strong>kompetenciebis</strong> CamonaTvali bakalavriatis safexurisTvis; kompetenciis<br />

miRwevis principis mixedviT gamoyofili da daxasiaTebulia sxvadasxva<br />

saswavlo aqtivoba da strategia. naSromSi warmodgenili dargobrivi da<br />

zogadi teqstobrivi <strong>kompetenciebis</strong> SerCeuli aqtivobebi xels Seuwyobs<br />

students misaRwevi Sedegis gacnobierebaSi, saswavlo procesSi aqtiurad<br />

Cabmasa da damoukidebeli muSaobis gaumjobesebaSi.<br />

amave TavSi ganxilulia teqstis gagebisaTvis aucilebeli<br />

lokaluri da globaluri doneebi, sityvis gagebisa da Seswavlis<br />

sxvadasxva meTodi.<br />

mocemulia saqarTvelosa da sazRvargareTis saSualo da umaRlesi<br />

skolebis saganmanaTleblo programaSi gaTvaliswinebuli teqstobrivi<br />

<strong>kompetenciebis</strong> analizi.<br />

mniSvnelovnad migvaCnia umaRles skolaSi, profesionali pedagogis<br />

momzadebis farglebSi, teqstobrivi kompetenciis formirebis procesis<br />

fsiqologiur_pedagogiuri Semadgeneli aspeqtis gamovlena.<br />

mesame TavSi _ „miRweuli Sedegebis donis Sefaseba“ _ ganxilulia<br />

Sedegebis Sefasebis ori mimarTuleba: 1. studentis codnis Sefaseba<br />

ECTS sistemas mixedviT; mocemulia <strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong><br />

<strong>kompetenciebis</strong> Sefasebis formebi, rubrikebi, sqemebi; miTiTebulia maTi<br />

gamoyenebis rekomendaciebi; 2. Sedegebis Semowmeba moxda eqsperimentis<br />

gziT. mocemulia eqsperimentis programa, aRwerilia msvleloba,<br />

gaanalizebulia Sedegebi.<br />

kvlevis Sedegebi aRwerilia daskvnebSi.<br />

15


Tavi I<br />

teqsti, rogorc saswavlo resursi<br />

$1. teqsti, rogorc saswavlo miznis ganxorcielebis<br />

ZiriTadi resursi<br />

1.1.1 teqsti, rogorc lingvisturi kvlevis obieqti<br />

Tanamedrove ganaTlebis Taviseburebas warmoadgens informaciis<br />

didi odenobiT dagroveba da intensiuri gadamuSaveba, rac studentisgan<br />

moiTxovs axali midgomebiT muSaobas. Tanamedrove sazogadoebaSi swored<br />

informacia warmoadgens mTavar savaWro produqts, xolo informaciasTan<br />

muSaobis unari _ qveynis strategiul resurss.<br />

evropaSi saganmanaTleblo struqturebis urTierTSewyobis proeqt<br />

„TuningSi~ aRniSnulia, rom `informaciis menejmentis kompetencia<br />

TiTqmis Tanabrad aRiqmeba yvela dargobriv jgufSi, rogorc<br />

literaturaSi saWiro informaciis moZiebis unari, informaciis<br />

pirvelad da meorad wyaroebs Soris gansxvavebis unari, tradiciuli Tu<br />

eleqtronuli biblioTekis gamoyenebis unari, internetSi informaciis<br />

povnis unari~ (gonzalesi 2008:78).<br />

radgan sxvadasxva informacia, ZiriTadad, teqstis saxiTaa<br />

warmodgenili, Sesabamisad, saganmanaTleblo dawesebulebebSi<br />

<strong>swavleba</strong>/swavlis procesi dakavSirebulia teqstTan. teqsti aris<br />

saswavlo miznis misaRwevi umTavresi resursi. erovnuli saswavlo gegmis<br />

SesavalSi vkiTxulobT: „maswavlebelma aqcenti unda gaakeTos<br />

saxelmZRvaneloebSi mocemuli teqstebis, savarjiSoebisa Tu<br />

ilustraciebis gamoyenebaze sagnobrivi standartebis Sedegebis<br />

misaRwevad~ (internetresursi #6).<br />

teqstis raobis sakiTxis Sesaxeb arsebobs sxvadasxva Sexeduleba.<br />

dRes teqsti, rogorc Seswavlis obieqti, ipyrobs sxvadasxva sferos<br />

specialistTa yuradRebas, romlebic ikvleven enis funqciur-<br />

komunikaciur, filologiur, pedagogiur mniSvnelobas. cnebaSi `teqsti“<br />

xSirad moiazreba teqstis gramatika, stilistika, sintaqsi, lingvistika.<br />

teqstis mravalaspeqturi bunebis gamo SeuZlebelia misi dayvana mxolod<br />

enobriv kategoriamde. ganmartebebi, rom teqsti aris `winadadebaze meti<br />

16


erTeuli“, `winadadebebis Tanamimdevroba“ da a. S. arasrulia, radgan<br />

isini asaxaven teqstis wyobas, materialur struqturas, xolo misi<br />

eqstralingvisturi maCveneblebi yuradRebis gareSea datovebuli. ufro<br />

metic, `Tu gaviTvaliswinebT teqstis Sinaarsobriv komponents, teqsti<br />

winadadebebisgan ki ar Sedgeba, aramed realizdeba maTSi“ (Валгина<br />

2003:36).<br />

teqsti agreTve ganisazRvreba, rogorc `informaciuli sivrce“,<br />

`niSanTa Tanmimdevroba~ da a. S. magaliTad, semiotikaSi `teqstSi~<br />

moiazreba nebismier niSanTa gaazrebuli Tanmimdevroba, komunikaciis<br />

nebismieri forma, maT Soris, cekvac da ritualic. zogierTi mecnieri<br />

Tvlis, rom „teqstis semiotikuri Teoria scdeba teqstis lingvistikis<br />

farglebs da iZens universalur xasiaTs~ (kinwuraSvili 2008:35).<br />

filologiaSi, kerZod, enaTmecnierebaSi, teqstSi moiazreba,<br />

rogorc verbalur (enobriv) niSanTa Tanmimdevroba. radgan teqstSi<br />

Caqsovilia garkveuli azri, is Tavidanve aris komunikaciuri funqciis<br />

matarebeli. amitom, teqsti aris warmodgenili, rogorc komunikaciis<br />

erTeuli. rolan barti Tvlis: `teqsti sityvebis sworxazovani jaWvi<br />

araa, romelic erTaderT, garkveul Teologiur sazriss gamoxatavs,<br />

aramed mravalganzomilebiani sivrce, sadac erTmaneTs erwymian da<br />

epaeqrebian mwerilis gansxvavebuli tipebi, romelTagan arc erTi ar<br />

warmoadgens amosavals: teqsti citatebisganaa moqsovili da aTasobiT<br />

kulturul pirvelwyaroze migviTiTebs“ (Барт 2003:46).<br />

poststruqturalistTa naSromebSi ki teqstis cneba scdeba<br />

literaturuli teqstis farglebs da gaigivebulia adamianis<br />

cnobierebasTan, rogorc misi fiqsaciis erTaderT WeSmarit<br />

SesaZleblobasTan.<br />

teqsti warmoadgens niSanTa erTeulebis azrobrivad gaerTianebul<br />

Tanmimdevrobas, romlis ZiriTadi Tvisebaa urTierTkavSiri da<br />

mTlianoba. TviT sityva „teqsti~ (laT. Textus) niSnavs qsovils, naqsovs,<br />

kavSirs, SeerTebas. mniSvnelovania davadginoT, ra, rogor da risTvis<br />

erTiandeba da ukavSirdeba erTmaneTs. rolan barti wers: ,,teqsti niSnavs<br />

qsovils; Tumca Tu aqamde am qsovils fardad gebulobdnen, romlis<br />

miRma warmatebulad Tu warumateblad imaleboda azri (WeSmariteba), Cven,<br />

17


am qsovilze laparakisas, xazs vusvamT dabadebis da warmoebis<br />

SesaZleblobebs, risi meSveobiTac teqsti iqmneba, usasrulod iqsoveba<br />

mravali Zafis gadaxlarTviT: am qsovilSi Cakarguli subieqti qreba,<br />

obobas msgavsad“ (Барт 1994:127).<br />

„teqstisa~ da „diskursis~ TiTqmis erTnair gansazRvrebas<br />

gvTavazobs d. kristali „kembrijis enis enciklopediaSi~ da j. riCardsi<br />

„longmenis gamoyenebiTi lingvistikis leqsikonSi~. isini teqsts<br />

ganixilaven, rogorc frazebisa da winadadebebis Tanwyobas<br />

paragrafebad, xolo „diskursi~ maTi Tematurobis rekonstruqciaa;<br />

„diskursuli analizi~ ki exeba imis kvlevas, Tu ra gramatikuli<br />

kategoriebiT gadmoica diskursis struqtura da riTi miiRweva<br />

gamonaTqvamebs Soris kavSiri ama Tu im saxis diskursSi~ (dvaliZe<br />

2009:12).<br />

`teqstisa~ da `diskursis~ gansazRvrebisas, lingvistTa jgufi<br />

orad gaiyo. erTni miiCneven maT erTmaneTis sinonimad, meoreni ki – ara.<br />

v. furcelaZe (1998) mijnavs am or cnebas erTmaneTisgan: „teqsti“,<br />

umetes SemTxvevaSi, ixmareba werilobiTi warmonaqmnis, xolo „diskursi“_<br />

zepiri dialoguri metyvelebis aRsaniSnavad. „teqstis gamocalkeveba<br />

umetesad „zepir-werilobiTi“ opoziciis fonze xdeba, magram zogjer igi<br />

iRebs mentalur_materializebuli mimarTulebis saxes. aseT SemTxvevaSi<br />

„diskursi“ ganimarteba, rogorc enobrivi gamoTqmis aqti.<br />

„literaturuli diskursi“ niSnavs ara materializebul warmonaqmns,<br />

aramed mis materialur struqturas.<br />

lingvistebis erTi jgufi teqstad miiCnevs erT sityvas, saTaurs,<br />

frazas, winadadebas, werils, cnobas, amindis prognozs, anketas,<br />

gancxadebas, Jests, mimikas da sxva saxis aramxatvruli teqstis nimuSebs.<br />

meore jgufis azriT ki, profesor vladimer sergias sityvebiT rom<br />

vTqvaT, „teqsti aris umaRlesi donis enobrivi sametyvelo erTeuli,<br />

romelsac aqvs sakuTari Tema, grafikuli saxe, struqturuli da<br />

semantikuri mTlianoba, azrobrivi damTavrebuloba da sakomunikacio<br />

daniSnuleba~ (dvaliZe 2009:35).<br />

18


„teqsti aris sametyvelo procesis dasrulebuli warmonaqmni,<br />

werilobiTi dokumentis saxiT obieqtizirebuli, literaturulad<br />

damuSavebuli am saxis dokumentis tipis mixedviT; es nawarmoebi Sedgeba<br />

saTaurisgan da rigi gansakuTrebuli (zefrazuli erTianobisgan),<br />

romelic gaerTianebulia sxvadasxva saxis leqsikuri, gramatikuli,<br />

logikuri, stilisturi kavSiriT, romelsac aqvs gansazRvruli<br />

mizanmimarTuleba da pragmatuli mizani~ (Гальперин 1977:124).<br />

„komunikacia moicavs ara marto gzavnils (mesijs) da teqsts,<br />

aramed, avtorsa da mkiTxvels (addressser and addressee) Soris urTierTobas,<br />

maT uSualo situaciur konteqsts. amdenad igi aris interpersonaluri<br />

da urTierTdamokidebuli bunebis; agreTve mas aqvs sazogadoebrivi<br />

daniSnuleba. diskursi unda axasiaTebdes ara marto Cveulebriv saubars<br />

da mis konteqsts, aramed weriT komunikaciebs mweralsa da mkiTxvels<br />

Soris. aqedan gamomdinarea terminebi _ `literaturuli an naratuli<br />

diskursi“, `diskursis samyaro“ da sxva. am farTo gagebiT diskursi<br />

moicavs teqsts, magram es terminebi „teqsti“ da „diskursi“ ar aris<br />

yovelTvis advili gasarCevi erTmaneTisgan da xSirad sinonimuradac<br />

gamoiyeneba~ (dvaliZe 2009:13).<br />

robert de bogranma da volfgang dreslerma (Beaugrande… 1981)<br />

Camoayalibes komunikaciuri teqstis teqstualobis 7 maxasiaTebeli:<br />

kohezia, koherentuloba, ganzraxva, marTebuloba, informatuloba,<br />

situaciuroba, interteqstualoba. agreTve, maT gansazRvres teqstobrivi<br />

komunikaciis sami maregulirebeli principi: efeqtianoba, efeqturoba da<br />

Sesabamisoba.<br />

pirveli standarti _ kohezia _ aris teqstis sintaqsuri mTlianoba.<br />

teqsts koheziurobas aniWebs leqsikuri da gramatikuli erTeulebis<br />

Sesabamisi kombinacia. halideim da hasanma (Halliday…1989) Camoayalibes<br />

koheziis xuTi kategoria: miTiTeba, Senacvleba, elipsi, kavSiri da<br />

leqsikuri kohezia. gTavazobT koheziis sxvadasxva kategoriis<br />

magaliTebs.<br />

a. Wash six cooking apples. Put them into a fireproof dish. (miTiTeba)<br />

b. My knife is blunt. I have to get a sharper one. (Senacvleba)<br />

19


c. Did you see John? - Yes. (elipsi)<br />

d. They fought a battle. Afterwards, it snowed. (kavSiri)<br />

leqsikuri koheziiis magaliTebia:<br />

“There is a boy climbing the tree”<br />

a. The boy’s going to fall if he does not take care.<br />

b. The lad’s going to fall if he does not take care.<br />

c. The child’s going to fall if he does not take care.<br />

d. The idiot’s going to fall if he does not take care.<br />

koherentuloba, anu teqstis azrobrivi moculoba, komunikaciuri<br />

teqstis meore standartia. kohezia teqstis garegani mxarea, xolo<br />

koherentuloba ki _ mkiTxvelisa da teqstis urTierTqmedebis Sedegi.<br />

gasaTvaliswinebelia is garemoeba, rom koheziuri erTeulebis ubralod<br />

arseboba ver mianiWebs teqsts koherentulobas. gTavazobT nimuSs<br />

teqstisa, romelic aris koheziuri, magram ar aris koherentuli.<br />

I bought a Ford. The car in which President Wilson rode down the Champs<br />

Elysees was black. Black English has been widely discussed. The discussions<br />

between the presidents ended last week. A week has seven days. Every day I feed<br />

my cat. Cats have four legs. (internetresursi №38)<br />

amgvarad, teqsti unda iyos ara mxolod koheziuri, aramedMmasSi<br />

azric unda iyos Cadebuli. n. balaganinas mixedviT, teqstobrivi<br />

kategoriebi (Sinaarsobrivi, struqturuli, funqciuri, komunikaciuri),<br />

romlebic „arsebiTad gansxvavdeba erTmaneTisagan, erwymis erTmaneTs da<br />

warmoSobs erTian mTlianobas, romelic ufro metia, vidre misi<br />

Semadgeneli elementebis ubralo jami“ (Балаганина 2010:90).<br />

p. verdonki Tvlis, rom verbalur-formaluri mniSvnelobebi _<br />

teqstis semantikur-sintaqsuri gaformeba semantikisa da stilistikis<br />

sferoa, xolo konteqstobrivi teqstis pragmatuli intenciis diskursi<br />

miekuTvneba lingvistur pragmatikas. A„aqedan gamomdinarea albaT isic,<br />

rom teqstis lingvistisaTvis teqsti aris winadadebaTa azrobrivi<br />

erTobliobiT dakavSirebuli enobrivi erTeuli, romelsac gaaCnia<br />

20


kohezia da koherentuloba, dinamizmi da procesualoba; sadac yvelaferi<br />

pirdapir ar aris naTqvami, sadac pragmatuli intencia saZiebelia da misi<br />

marTebulad wvdomis SemTxvevaSi xdeba mxatvruli xatis konstruireba,<br />

anu pragmatuli intenciis esTetizacia, rasac aramxatvruli teqsti<br />

moklebulia (Vardonk 2006:54).<br />

komunikaciuri teqstis mesame standarti _ ganzraxva _ teqstis<br />

momxmarebelzea <strong>orientirebuli</strong>. teqstis Semqmnels Cveulebriv, mocemuli<br />

gegmis gamoyenebiT, surs mizans miaRwios (magaliTad, daarwmunos,<br />

instruqtaJi gauwios, moiTxovos, informacia miawodos da a. S.). teqsti<br />

unda iyo misaRebi mkiTxvelisTvis. man unda SeZlos xazebs Soris<br />

informaciis amokiTxva. am mxriv gasaTvaliswinebelia, romeli saxis<br />

teqstTan gvaqvs saqme. poeturi qmnilebis gasagebad xazebs Soris<br />

informaciis amokiTxvas didi mniSvneloba eniWeba, radgan poeturi<br />

nawarmoebis faseulobis erT-erTi maxasiaTebelia azris mxatvruli<br />

saSualebebiT gadmocema, magram iuridiul kontraqtSi informacia<br />

maqsimalurad unda iyos teqstis zedapirze moqceuli.<br />

informatuloba SedarebiTi xasiaTis kategoriaa. magaliTad, 1950-<br />

ian wlebSi dawerili teqsti, romelic im droisTvis miiCneoda maRali<br />

informatulobis Semcvelad, dRevandeli gadasaxedidan SesaZloa<br />

naklebinformatuli iyos. komunikaciuri teqstis Semdegi kategoriaa<br />

situaciuroba. teqsti unda iyos garkveuli socialuri Tu pragmatuli<br />

konteqstis Sesabamisi. meSvide kategorias warmoadgens<br />

interteqstualoba_ teqstis kavSiri sxva teqstebTan.<br />

cneba `teqsti“ SeiZleba gamoyenebul iqnes ara mxolod mTliani<br />

literaturuli nawarmoebis, aramed mikroTemis, nawarmoebis Tavis,<br />

paragrafis an Sesavlis mimarTac.<br />

teqstis TeoriaSi Zalzed mniSvnelovania sakiTxi teqstis<br />

identurobis, kanonikurobis Sesaxeb, romelsac ikvlevs filologiis<br />

dargi _ teqstologia. teqstologia aris literaturaTmcodneobiTi<br />

disciplina, romelic kritikulad Seiswavlis damwerlobis,<br />

literaturisa da folkloris Zeglebs maTi mecnieruli gamocemis<br />

mizniT. meoce saukunis 30-iani wlebidan am terminis nacvlad gamoiyeneba<br />

„teqstis kritika~.<br />

21


amrigad, teqsti ganisazRvreba, rogorc „1. winadadebis, sityvebis<br />

Tanmimdevroba, romelic agebulia mocemuli enis wesebis mixedviT da<br />

gvawvdis raime cnobas; 2. avtoris dawerili an dabeWdili dasrulebuli<br />

mxatvruli nawarmoebi (an misi fragmenti), istoriuli dokumenti da sxva;<br />

3. Txzuleba (beWduri anawyobis ZiriTadi nawili) suraTebis, naxazebis,<br />

formulebis, SeniSvnebis, komentarebis gareSe; 4. musikalur nawarmoebTa<br />

(mag., operis, romanis da sxv.) sityvebi; 5. stamburi Srifti; 6. semiotikasa<br />

da lingvistikaSi – niSanTa Tanamimdevroba (enis an niSanTa sxva<br />

sistemisa), romelic qmnis mTlianobas da gansakuTrebuli mecnierebis -<br />

teqstis lingvistikis kvlevis sagans warmoadgens~ (enciklopedia 1985:707).<br />

formis mixedviT, teqstebi SesaZloa iyos werilobiTi an zepiri.<br />

orive maTgani unda iyos struqturulad gamarTuli, Sinaganad<br />

gaazrebuli da mkiTxvelis an msmenelis aRqmaze mizanmimarTuli. aris<br />

meTodebi, romlebic ikvleven, ramdenad Seesabameba teqsti mocemuli<br />

codnis mqone recipients. teqstis marTebuli aRqmis ganmsazRvreli ara<br />

mxolod teqstis enobrivi, grafikuli erTeulebisa da saSualebebis<br />

gagebaa, aramed recipientis zogadi codna, wina codna anu<br />

„komunikaciuri foni~, rasac efuZneba teqstis dekodireba. fonuri codna<br />

SesaZloa iyos socialuri, individualuri an koleqtiuri saxis.<br />

`socialuri codna sametyvelo aqtis yvela monawilisaTvis aris<br />

saerTo. individualur codnas mxolod dialogis monawileebi floben<br />

saubris dawyebamde. koleqtiuri fonuri codna ki garkveuli koleqtivis,<br />

erTi profesiis mqone xalxisTvis aris saerTo~ (Шабес 1989:311).<br />

rogorc aRvniSneT, Cven viziarebT da veyrdnobiT vladimer sergias,<br />

rusudan enuqiZis da avTandil arabulis „teqstis“ ganmartebas. `teqsti<br />

aris enobrivi aqtivobis (Semoqmedebis) konkretuli Sedegi, dasrulebuli<br />

Sinaarsobrivad da mTliani struqturulad, mizanmimarTuli sametyvelo,<br />

moqmedebis bolomde realizebuli mTlianoba.<br />

teqstis arsebiTi struqturuli niSnebia:<br />

teqsts aqvs dasawyisi da dasasruli;<br />

teqsts axasiaTebs Sinaarsobrivi mTlianoba, anu Sinaarsobrivi<br />

kavSiri mis calkeul monakveTebs Soris;<br />

22


teqsts aqvs saerTo azri (SeiZleba teqstis mTeli saTqmelis<br />

koncentracia erT frazaSi);<br />

teqsts aqvs an SeiZleba hqondes saTauri;<br />

teqsts aqvs struqturuli mTlianoba: sityvebi erTiandebian<br />

winadadebebSi azrobriv monakveTebad (abzacebad). abzacebi _<br />

teqstobriv blokebad (paragrafebi, Tavebi, nawilebi);<br />

teqsti enobriv erTeulTa arsebobis mTavar realur garemos<br />

warmoadgens da maTi obieqturi Rirebulebac sworad teqstis<br />

farglebSia xelSesaxebi~ (arabuli 2004:252).<br />

1.1.2 pedagogiuri teqsti<br />

termini `pedagogiuri teqsti“ pirvelad gamoiyenes 1980-ian wlebSi.<br />

saswavlo teqstis upirvelesi funqcia aris <strong>swavleba</strong>. Sesabamisad, is<br />

unda Seicavdes iseT saSualebebs, romelTa meSveobiT xdeba<br />

moswavlis/studentis saqmianobis motivireba, dagegmva da ganxorcieleba,<br />

rasac mivyavarT saswavlo miznebis miRwevamde. l. malcevas azriT,<br />

`saswavlo teqsti mravalfunqciuria: 1. is Seicavs saswavlo<br />

informacias; 2. is aris zogadi da profesiuli codnis, kulturis<br />

matarebeli; 3. teqsti impliciturad Seicavs saswavlo informaciis da<br />

kulturuli faseulobebis aTvisebis meTodebs~ (Мальцева 1989:35).<br />

pedagogiuri teqsti unda iyos Sedgenili garkveuli pedagogiuri<br />

moTxovnebis Sesabamisad. `im codnis testireba, gakontroleba, romlis<br />

reproducirebasac axdens teqsti, maswavleblis mier advili<br />

mosaxerxebeli unda iyos~ (Selander 1988:17).<br />

saswavlo amocanebis miznis misaRwevi teqstis SerCevas gadamwyveti<br />

mniSvneloba aqvs. აm SemTxvevaSi nebismieri teqsti ar gamodgeba. teqstis<br />

Sinaarsi da stili gansazRvravs im sametyvelo gamoxatulebas, romelmac<br />

zustad, adekvaturad unda gamoxatos saTqmeli. Sinaarsi am SemTxvevaSic<br />

fოrmis (anu sametyvelo gamoxatulebis) ganmapirobebelia.<br />

arsebuli viTarebis analizisaTvis sayuradReboa l. SaviSvilis<br />

mosazreba, romelic ambobs, rom „Cvens saskolo praqtikaSi axsnisas<br />

<strong>teqstebze</strong> muSaoba gamoricxuli rodia, magram maswavleblebi upiratesad<br />

iyeneben sაgangebod Sedgenil teqstebs, rac uxvad Seicavs samizno<br />

23


sityvebs formaTa Sedareba-Sepirispirebis xerxiT. aseTi teqstebi<br />

aramxatvrulia, Raribi, xelovnurad SeTxzuli. isini marjvea saTqmelis<br />

naTelsayofad, magram raki TviT teqsti mxatvruli TvalsazrisiT<br />

mdarea, romelime wesis nimuSad misi damaxsovreba mizanSeuwonelia“<br />

(SaviSvili 1983:45).<br />

meoce saukunis 80–iani wlebidan swavlis procesi ZiriTadad aris<br />

dakavSirebuli teqstebTan. tradiciulad, teqsti ganixileba, rogorc<br />

dakavSirebuli diskursi, romelic warmodgenilia saswavlo<br />

saxelmZRvaneloebSi, Jurnal-gazeTebSi. es teqstobrivi forma<br />

warmoadgens <strong>swavleba</strong>/swavlis centralur nawils. Mmagram, gamomdinare<br />

iqidan, rom bolo sami aTwleulis ganmavlobaSi, teqstisa da<br />

<strong>swavleba</strong>/swavlis cnebebma ganicada transformacia, studentebis<br />

akademiuri ganviTarebis bunebac mniSvnelovnad Seicvala. kerZod, gaCnda<br />

Tanamedrove teqstis mravalgvari modalobis _ internetiT moZiebuli,<br />

naklebad dakavSirebuli teqstebis, dinamiuri Setyobinebebis _ gagebis<br />

aucileblobac, ramac ganapiroba informaciul-sakomunikacio<br />

teqnologiebis danergva Tanamedrove saganmanaTleblo sistemaSi.<br />

swavlebis procesSi gamoyenebuli interaqtiuli teqstebi ambis<br />

gadmosacemad iyeneben sityvebis, gamosaxulebebis da bgerebis<br />

kombinacias. am teqstebis kategorizacia umTavresad xdeba<br />

mediakomunikaciis tipis mixedviT:<br />

– kompiuteri – internetinformacia, prezentaciebi;<br />

– beWduri media – dasuraTebuli wigni, Jurnali, sainformacio<br />

wignebi;<br />

– bgeriTi da vizualuri media – radio, televizia, video da DVD<br />

formati.<br />

am Mmultimodalur teqstebSi werilobiT nawilTan erTad gvxvdeba<br />

Jestebi, moZraobebi, uZravi an/da moZravi gamosaxulebebi, sityvebi,<br />

bgeriTi da musikaluri efeqtebi.<br />

<strong>ucxouri</strong> enebis Tanamedrove saswavlo literaturaSi gvxvdeba<br />

teqstebis aRmniSvneli Semdegi abreviaturebi: TALO, TAVI, TASP . TALO<br />

(Text as a linguistic object), anu teqsti, rogorc lingvisturi obieqti,<br />

gamoiyeneba gramatikis gasamtkiceblad da sityvieri maragis<br />

24


gasamdidreblad. Ees teqstebi Sedgenilia pedagogiuri miznebisTvis da<br />

SesaZloa iyos avTenturi an `adaptirebuli“, Seicavdes Sesaswavli enis<br />

konkretul elementebsa da maxasiaTeblebs. TAVI (Texts as a vehicle for<br />

information) _ teqsti, rogorc informaciis gadacemis saSualeba. am saxis<br />

teqstebSi gadmocemuli informacia ufro faseulia, vidre TviT ena,<br />

romliTac is aris gadmocemuli. studentebs moeTxovebaT teqstis<br />

zogadi Sinaarsis gageba. es teqstebi SesaZloa gamoyenebul iyos<br />

studentebisTvis raime movlenis gasacnobad an maTi interesis gazrdis<br />

saSualebad. isini umTavresad avTenturia da komunikaciur midgomazea<br />

dafuZnebuli. TASP (Texts as springboard for production) da (Text as a Stimulus for<br />

Production) _ teqsti, rogorc produqciis Seqmnis bazisi an stimuli. Ees<br />

teqstebi warmoadgens baziss kiTxviTi an weriTi davalebebisTvis<br />

(internetresursi #34).<br />

teqnologiebis ganviTarebam saTave daudo Tanamedrove swavlebis<br />

axal formas – distanciur <strong>swavleba</strong>s. Mmis farglebSi gamoyenebuli Self-<br />

Directed Learning Texts (TviTsaswavli teqstebi) saSualebas aZlevs pirovnebas,<br />

sakuTari SesaZleblobebidan gamomdinare, TviTon dagegmos Sesaswavli<br />

masalis intensivoba da moaxdinos sakuTari miRwevebis Sefaseba.<br />

a. babailovas mixedviT, `saswavlo teqsti aris teqstobrivi<br />

aqtivobis_ swavlebis, saswavlo teqstobrivi komunikaciis erTeuli.<br />

Sinaarsobrivi, enobrivi da kompoziciuri mimarTebiT, didaqtikuri<br />

miznebisTvis organizebuli teqsti aris saxelmZRvanelos erTiani<br />

informaciuli velis nawili, romelic mizanmimarTulia teqstobrivi<br />

aqtivobis Camoyalibebaze. teqstebis safuZvelze xdeba codnis gadacema<br />

calkeul disciplinebSi. amasTanave, mocemul etapze gansazRvruli<br />

jgufis (asakobrivi, erovnuli da a.S.) adamianebs uyalibdebaT swavlis<br />

konkretuli unar-Cvevebi~ (Бабайлова 1987:130).<br />

g. Jofkova aRniSnavs, rom saswavlo teqsts aqvs farTo gageba da<br />

erTianad moicavs saxelmZRvanelos mTlian teqstur masalas (teqstebi,<br />

savarjiSoebi, prezentacia). didi mniSvneloba aqvs teqstebisa da<br />

savarjiSoebis urTierTmimarTebas. teqstebi gvamcnoben axal<br />

informacias, emsaxurebian axali enobrivi movlenebis prezentacias da<br />

amasTanave, warmoadgenen sawyis wertils maTi praqtikuli aTvisebisTvis.<br />

25


`teqstebSi aucileblad unda iyos asaxuli gakveTilis Tematika, rac,<br />

ZiriTadad, gansazRvravs savarjiSoebis arCevas da maT tipologias~<br />

(Жофкова 1999:5).<br />

specialur literaturaSi dominirebs teqstis, rogorc saswavlo<br />

komunikaciis elementis, sami sabazo saxe:<br />

1. werilobiTi (beWduri) saxelmZRvanelos teqsti (internetresursi<br />

№33);<br />

2. aralingvisturi Sinaarsis werilobiTi (beWduri) teqsti – specialuri<br />

samecniero-teqnikuri an zogad-samecniero xasiaTis; zogadi da<br />

profesiuli mimarTulebis saswavlo teqstebi (Войтик 2004; Носонович<br />

1999; M Morrow 1977; Taylor 1994; Heitler 2005);<br />

3. maswavleblis mier zepiri an werilobiTi formiT Sedgenili teqsti<br />

auditoriis winaSe warsadgenad (Ленец 1999; Носар 2002; Комина 2003,<br />

2004; Черник 2002).<br />

teqstebis safuZvelze SeiZleba ganviTardes komunikaciuri<br />

metyveleba. saswavlo masalis gaazreba praqtikulad iwyeba teqstidan,<br />

romelic warmoadgens garkveuli sityvebisa da struqturis dakvirvebis<br />

masalas. teqsti SesaZloa miviCnioT savarjiSoTa sistemis erT-erT<br />

komponentad. aucilebelia meTodurad damuSavdes sawyisi teqstis<br />

kavSiri teqstis Semdeg mocemul aqtivobebTan, savarjiSoebTan<br />

(Митрофанова 1972:56).<br />

saswavlo amocanis Sesatyvisi teqstebia: literaturuli da<br />

araliteraturuli nawarmoebebi, mcire zomis folkloruli teqstebi,<br />

enis gasatexi, gamocanebi, andazebi, qarTuli da <strong>ucxouri</strong> sabavSvo<br />

klasika, moTxrobebi, igav-arakebi, zRaprebi, legendebi, moTxrobebi,<br />

leqsebi, klasikuri da Tanamedrove literatura, <strong>ucxouri</strong> literaturis<br />

Tაrgmanebi, litmcodneobis aspeqtebi, mimoxilviTi xasiaTis teqstebi,<br />

narkvevebi, sagazeTo statiebi, martivi proeqtebi, axsna-ganmartebiTi<br />

xasiaTis teqstebi, angariSebi, samecniero-publicisturi nawarmoebebi,<br />

sagazeTo statiebi, sxvadasxva periodis publicistika, memuarebi,<br />

recenziebi, moxsenebebi, oqmebi, sainformacio angariSebi.<br />

26


saswavlo teqstebi SeiZleba moicavdes Semdeg Temebs: buneba,<br />

mogzauroba, Tavgadasavali, fantastika, ojaxi, Tanatolebis cxovreba,<br />

SromiTi <strong>swavleba</strong>, humanizmi, samSoblo, religia, zneobrivi magaliTebi,<br />

adamianuri urTierTobebi, samarTlianoba, sikeTe da boroteba,<br />

megobroba.<br />

n. kirvaliZe (Kirvalidze 2008) gvTavazobs funqciuri teqstebis Semdeg<br />

tipebs: 1. aRweriTi (descriptive); 2. TxrobiTi (narrative); 3 .msjelobiTi<br />

(agumentative); 4. literaturuli (literary); 5. poeturi (poetic); 6. samecniero<br />

(scientific); 7. didaqtikuri (didactic); 8. sasaubro (conversational).<br />

„teqstebis nairsxeoba qmnis im aucilebel Tematur garemos,<br />

romlis gacnobierebamac adamiani unda moamzados cxovrebiseuli,<br />

profesiuli urTierTobisaTvis da, rac mTavaria, zneobrivi<br />

srulyofisaken swrafvisaTvis. saswavlo amocanebi iTvaliswinebs<br />

gansxvavebuli teqstebis gagebis, aRqmis, interpretaciis unar-Cvevebis<br />

dauflebas, teqstebis damoukideblad, sworad wakiTxvas, sakuTari<br />

damokidebulebebis gamoxatvas, analizs, informaciis mopovebasa da<br />

gamoyenebas, saWiroebis SemTxveaSi ki _ teqstebis Sedgenas” (ixileT<br />

internetresursi №44).<br />

a. arabulis mixedviT, `Tu adamianis sityvier samyaroSi arsebulი<br />

teqstebis did mravalferovnebas yvelaze zogadi Sinaarsobriv-<br />

stilisturi principebiT davyofT, sami ZiriTadi tipi gveqneba:<br />

mxatvruli, publicisturi da informaciuli. mxatvruli, publicisturi<br />

da informaciuli tipis teqstebs Soris garkveuli ierarqiaa: TiToeuli<br />

maTgani moicavs momdevnos niSnebs, magram momdevno ar moicavs (ar unda<br />

moicavdes) winamavalis niSnebs. რac mTavaria, TiToeul maTgans iseTi<br />

specifikuri niშnebi gaaCnia, rac sabolood ganapirobebs maTi<br />

sawarmoTqmo amocanisadmi damokidebulebas; kerZod, mxatvrul teqstSi<br />

dominantia emociur-esTetikuri niSani (moxibvla), publicistur teqstSi<br />

wina planzea publikaze (auditoriaze) gonebrivi zegavlenis neba<br />

(darwmuneba), xolo informaciuli teqsti am orive TvalsazrisiT<br />

neitraluria, maqsimalurad aris daclili mTqmelis nebisa da<br />

27


aqtivobisagan. misi funqcia mxolod informaciis miwodebaSi<br />

mdgomareobs~ (arabuli 2004:47).<br />

g. Jofkova (Жофкова 1999) saswavlo teqstebs yofs xasiaTis,<br />

Sinaarsis, formis da funqciis mixedviT. xasiaTi – samecniero,<br />

samecniero-popularuli, mxatvruli; Sinaarsi _ aRweriTi, TxrobiTi;<br />

forma – dialogi, monologi; funqcia _ xelovnurad Sedgenili,<br />

adaptirebuli, originaluri.<br />

l. risi saswavlo teqsts ganixilavs or saxed _ komunikaciur da<br />

arakomunikaciur saswavlo teqstebad. `monologi, enobrivi niSnebis<br />

Tanmimdevroba, romelic warmoadgens erTian Setyobinebas da dialogi,<br />

romelic Seesabameba garkveul situacias, warmoadgenen komunikaciur<br />

saswavlo teqstebs. arasakomunikacio saswavlo teqsts warmoadgens<br />

enobrivi niSnebis wyoba (sityvebi, sityvaTSeTanxmebebi, winadadebebi),<br />

romelsac ar aqvs erTiani sakomunikacio funqcia an konkretul<br />

situaciasTan raime kavSiri~ (Ries 1980:58).<br />

`ra tipis teqstebi SevarCioT saswavlo miznisTvis? `teqstis tipis<br />

SerCevisas unda gaviTvaliswinoT:<br />

nacnobia Tu ara moswavlisaTvis teqstis struqturuli niSnebi;<br />

Seesabameba Tu ara teqstis tipi im mizans, romelic davisaxeT<br />

konkretul situaciaSi;<br />

ganaviTarebs Tu ara teqsti im aucilebel unar-Cvevebs, romlebic<br />

students sWirdeba;<br />

aris Tu ara daculi balansi pragmatul da mxatvrul teqstebs<br />

Soris;<br />

pirvelwyaroa teqsti Tu adaptirebuli varianti da, adaptirebis<br />

SemTxvevaSi, SenarCunebulia Tu ara ZiriTadi elementebi (Sinaarsi,<br />

Janri, struqtura da sxva)~ (inasariZe 2006:25).<br />

didi britaneTis 2010 wlis ganaTlebis erovnuli strategiebis<br />

analizis Sedegad, davadgineT, rom, saswavlo teqstebis Semdegi tipebi<br />

gamoiyeneba: narativi _ Tavgadasavali, misteria, mecnieruli fantastika,<br />

istoriuli mxatvruli nawarmoebebi, Tanamedrove mxatvruli<br />

nawarmoebebi, problemis Semcveli moTxrobebi, dialogi, miTebi,<br />

legendebi, zRaprebi. aramxatvruli teqstebi _ eqspozitoruli:<br />

28


sadiskusio, axsna/ganmartebiTi, instruqciuli, damarwmunebeli,<br />

araqronologiuri angariSi, angariSi, enciklopediuri statiebi, sajaro<br />

gamosvlebis, prezentaciebis dros warmoTqmuli sityva, sajaro<br />

dokumentaciis nimuSebi, beWduri media, internetresursebi, almanaxebi,<br />

axali ambebi, biografiebi, samecniero statiebi, axsna-ganmartebebi,<br />

istoriul-politikuri analizi. aramxatvruli (funqciuri) teqstebi _<br />

ganrigebi, rukebi, diagramebi, eleqtronuli monacemebi. poezia _ TeTri<br />

leqsi, vizualuri (konkretuli, figuruli) leqsi, struqturirebuli<br />

poemebi.<br />

jim burki (Burke 2003:57) saswavlo teqstebs yofs oTx kategoriad: 1.<br />

funqciuri/eqspozitoruli; 2. narativi; 3. dramatuli; 4. poeturi.<br />

<strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> <strong>swavleba</strong>/<strong>swavla</strong> damokidebulia teqstis<br />

Janrze, struqturasa da xarisxze. didi mniSvneloba aqvs, saswavlo<br />

teqsti warmoadgens Txrobas (narativs), eqspozitorulia Tu orives<br />

kombinaciaa (Sereuli tipis); Sereuli tipis teqstebs aqvs rogorc<br />

TxrobiTi, aseve eqspozitoruli teqstis niSnebi. amis TvalsaCino<br />

magaliTia biografiebi. erTi teqsti SesaZloa moicavdes ramdenime<br />

teqstis tips. magaliTad, rodesac TxrobaSi CarTulia dRiurebis,<br />

werilebis, eleqtronuli mimoweris formatis teqstebi.<br />

rogorc aRvniSneT, teqstis ZiriTadi mizania informaciis<br />

gadmocema. sxvadasxva tipis teqsti sxvadasxva informacias aRwers.<br />

narativi SedarebiT advili gasagebia. amitomac swavlebis sawyis etapze,<br />

umTavresad, naratiuli nawarmoebebi gamoiyeneba. swavlebis maRal<br />

safexurze gadasvlasTan erTad, matulobs eqspozitoruli<br />

(sainformacio) saxis teqstebis gamoyenebis sixSire da moculoba.<br />

eqspozitoruli teqstebi (sagazeTo an enciklopediuri statiebi) xsnis<br />

raime movlenis moqmedebis princips an obieqtis zogadi qcevis arss.<br />

sxvadasxva sagnis saxelmZRvaneloSi mravlad gvxvdeba eqspozitoruli<br />

tipis teqstebis gamoyenebis magaliTebi.<br />

jim burki saswavlo teqstebs yofs Semdeg tipebad: „1. teqstebi,<br />

Sedgenili informaciis miwodebis mizniT: abstraqti, yovelwliuri<br />

angariSi, biuleteni, bibliografia, broSura, katalogi, reziume, flaeri,<br />

wignis indeqsi, gancxadeba, instruqcia, ruka, meniu, oqmi, nekrologi,<br />

29


konspeqti, recepti, ganrigi, statistika, wignis sarCevi. 2 teqstebi,<br />

Sedgenili mkiTxvelis dasarwmuneblad: reklama, alegoria, wignis<br />

anotacia (gamomcemlis reklama), pamfleti, reziume, mimoxilva, lozungi.<br />

3. teqstebi, Sedgenili raimes asaxsnelad: werilobiTi Cveneba,<br />

konstitucia, kontraqti, dRiuri, leqsikonis Sesavali, direqtiva<br />

(miTiTeba), kanoni, memorandumi, memuari, Sefasebis rubrika, wesi, saskolo<br />

davaleba, xelSekruleba. 4. Sereuli tipis teqstebi: avtobiografia,<br />

biografia, bizneswerili, Carti, samotivacio werili, diagrama, dialogi,<br />

eleqtronuli werili, esei, programa, igav-araki, zRapari, folkloruli<br />

nawarmoebi, hiperteqsti, ilustraciebi, sia, monologi, miTi, sagazeTo<br />

statia, piradi werili, piesa. 5. sxva saxis: grafiti, testi“ (Burke 2003:36).<br />

teqsti aigeba garkveuli struqturis mixedviT. masSi SesaZloa iyos<br />

moyvanili erTze meti argumenti da Semdeg aqcenti gakeTdes erTi<br />

romelime argumentis sasargeblod. aseTi tipis teqstebi ufro axdens<br />

zegavlenas mkiTxvelze, vidre teqstis is struqtura, romelic or<br />

arguments gvTavazobs, magram arc erTis mxardamWer pozicias ar<br />

aviTarebs. rasakvirvelia, damxmare detalebis Sinaarsi da xarisxic<br />

zegavlenas axdens studentis cnobierebaze. studentebisTvis informacia<br />

ufro metad damajerebelia, Tu is moicavs cxrilebs, diagramebs,<br />

konkretul magaliTebs. studentisTvis mniSvnelovania miwodebuli<br />

informaciis sandooba. internetidan, Jurnal-gazeTebidan mopovebuli<br />

informaciisagan gansxvavebiT, saxelmZRvanelodan miRebuli informacia<br />

mkiTxvelis mier aRiqmeba, rogorc TavisTavad sando. teqstis sandoobas<br />

ganapirobebs mowodebuli informaciis miukerZoebloba, obieqturoba da<br />

avtoris kompetenturoba. damajereblobasTan erTad, saswavlo teqstis<br />

xarisxs ganapirobebs, agreTve, misi aRqmadobis xarisxic. teqstis gagebis<br />

sirTule aferxebs enis <strong>swavleba</strong>s/<strong>swavla</strong>s.<br />

sxvadasxva tipis teqsts gansxvavebuli struqtura aqvs. Tu<br />

studentebi teqstis struqturis elementebs, anu teqstSi informaciis<br />

organizebis wess (mag., qronologiuri struqtura – Sesasrulebeli<br />

davalebebis sia; sivrculi struqtura – geografiuli adgilebis<br />

dasaxeleba; kriteriumebze agebuli struqtura - erTi problemis<br />

sxvadasxva aspeqtis aRwera; induqciuri struqtura – faqtebis aRwera da<br />

30


daskvnis gakeTeba; deduqciuri struqtura – kanonzomierebis warmoCena<br />

da misi damadasturebeli magaliTebis Cveneba; SepirispirebiTi<br />

struqtura – pozitiuri da negatiuri aspeqtebis, upiratesobebis da<br />

naklovanebebis aRwera; samnawiliani struqtura – faqti/problema,<br />

mizezi, problemis gadaWris gzis aRwera da sxva) xvdebian da gaiazreben,<br />

amiT garkveul informacias winaswar miiReben, rac wakiTxulis gagebaSi<br />

daexmarebaT. Tu studentebma ician, rom saTauri ZiriTadad mTavar azrs<br />

gamoxatavs, qvesaTaurebi ufro konkretul sakiTxebs exeba, grafikebi da<br />

diagramebi ki SedarebiT monacemebs asaxavs, maSin isini ufro<br />

damajereblad iwyeben teqstSi orientirebas. Tu <strong>teqstebze</strong> muSaobis<br />

sawyis etapze leqtori struqturul elementebze dayrdnobiT rac<br />

SeiZleba meti informaciis moZiebas iTxovs, maSin studentsac teqstis<br />

Sinaarsze SedarebiT sruli warmodgena eqmneba da SemdgomSi teqstis<br />

mTavar ideas ukeT acnobierebs.<br />

eqspozitoruli, angariSi/aRweriTi tipis teqstebSi ZiriTadad<br />

gvxvdeba sagnis an movlenis aRwera, klasifikacia. is moicavs Semdeg<br />

elementebs:<br />

1. termini _ cneba, romelic unda ganimartos;<br />

2. dajgufeba _ kategorizacia;<br />

3. maxasiaTeblebi _ mocemuli movlenis sxva movlenebisgan<br />

ganmasxvavebeli niSnebi.<br />

teqstis struqturis codna aucilebelia informaciis<br />

SejamebisTvis. rogorc wesi, nebismieri teqsti garkveul struqturas<br />

efuZneba. Sejamebis dros, rac ufro ukeT gvaqvs gacnobierebuli<br />

Sesajamebeli teqstis struqtura, miT ufro efeqturad gavaanalizebT<br />

mas. `magaliTisTvis, warmoidgineT, rom ganaTlebis Temaze gamocemul<br />

JurnalSi unda waikiTxoT statia klasSi disciplinis damyarebis<br />

efeqtur meTodebze. sanam statiis kiTxvas daviwyebT, ukve viciT, rom mas,<br />

savaraudod, garkveuli struqtura eqneba. albaT, daiwyeba SesavliT,<br />

romelSic axsnili iqneba, Tu ratomaa sasargeblo klasSi disciplinis<br />

damyarebis efeqturi meTodebi; Semdeg mohyveba garkveuli teqsti imis<br />

Sesaxeb, Tu ra gakeTda am mimarTulebiT warsulSi da romeli meTodebi<br />

miaCnia avtors yvelaze sasargeblod. statia, savaraudod, garkveuli<br />

31


Semajamebeli winadadebebiT dasruldeba. teqstis struqturis saTanado<br />

gaazreba studentebs exmareba strategiulad dagegmon Sejamebis procesi<br />

da Tavidanve gansazRvron, teqstis romel nawils miaqceven met<br />

yuradRebas. kvlevebi adasturebs, rom moswavleebi ufro kargad<br />

aanalizeben teqsts, roca gaazrebuli aqvT Sesajamebeli teqstis<br />

struqtura~ (marzano 2009:36).<br />

mxatvruli da aramxatvruli teqstebi gansxvavdeba TavianTi<br />

tipologiiT. mxatvruli teqsti iqmneba asociaciur-xatovani azrovnebis<br />

kanonebiT, aramxatvruli ki – logikuri azrovnebis kanonebiT. mxatvrul<br />

teqstSi cxovrebiseuli masala gardaiqmneba avtoris mier danaxul<br />

`mikrosamyarod~. amitom, mxatvrul teqstSi cxovrebiseuli suraTebis<br />

aRweris miRma yovelTvis moiazreba qveteqsti, interpretacia, `meoradi<br />

realoba~. a. arabulis mosazrebiT, `teqstis fenomeni, gansakuTrebiT,<br />

mxatvruli teqstisa, mdgomareobs masSi asaxuli azrebisa da ideebis<br />

amouwurav bunebaSi: teqstis yoveli wakiTxva afarToebs gagebis sferos.<br />

teqsti axdens misi ideebis sinTezs da mas axal, originalur idead<br />

aqcevs. mxatvrulisagan gansxvavebiT, aramxatvruli teqsti, rogorc wesi,<br />

erTganzomilebiani da erTgegmiania, masSi asaxuli realoba ki _<br />

namdvili da obieqturi. mxatvruli nawarmoebi aris rTuli struqtura,<br />

romlis Semadgeneli nawilebi urTierTganpirobebulia. nawarmoebSi<br />

asaxulma movlenam SeiZleba imisagan gansxvavebuli saxe miiRos, rac<br />

nawarmoebis gareT, obieqtur realobaSi, aqvs. amitom nawarmoebi SeiZleba<br />

gavigoT orgvarad: 1. Eempiriulad, anu eqspliciturad – pirdapir<br />

naTqvamad; 2. metaforulad – cxovrebis kanonzomierebebis aRwera<br />

Sefaruli (nagulisxmevi) informaciis saxiT. mxatvruli teqsti, rogorc<br />

sityvis xelovneba, aireklavs cxovrebas Tavisi winaaRmdegobebiTa da<br />

sirTuleebiT, gamoirCeva ideaTa, msoflmxedvelobaTa da esTetikur<br />

gancdaTa mravalferovnebiT; literaturis swavlebis procesma xeli<br />

unda Seuwyos da erTgvari biZgi misces TiToeul pirovnebaSi arsebuli<br />

unikalur-individualuri da SemoqmedebiTi potencialis gamovlenas~<br />

(arabuli 2004:50).<br />

gTavazobT mcire moculobis moTxrobis ZiriTad struqturul-<br />

kompoziciur niSnebs, romlebic sxvadasxva modifikaciiT gvxvdeba<br />

32


nawarmoebebSi: 1. moculoba; 2. moqmedebis uSualo Sekvra (situaciaSi<br />

swrafi Cabma); 3. moulodneli dasasruli (an kulminacia); 4. Sinaarsis<br />

simWidrove; 5. Cveulebrivi adamianis perspeqtividan danaxuli<br />

mniSvnelovani movlenis aRwera. teqstis agebis ZiriTad komponentebs<br />

miekuTvneba komunikaciis, drois perspeqtivis (moqmedebis kontiniumi,<br />

retrospeqtiva), TxrobiTi perspeqtivis, semantikuri donis (simbolika,<br />

izotopia da sxva) da stilisturi donis (lingvostilisturi movlenebi)<br />

komponentebi.<br />

studentze orientirebul saganmanaTleblo procesSi unda Seiqmnas<br />

iseTi saswavlo garemo, sadac students eqneba saSualeba, pirovnuli<br />

gamocdilebis safuZvelze gaiazros da Seafasos mxatvrul teqstebSi<br />

asaxuli problemebi. mxatvrul da aramxatvrul teqstebs adamianis<br />

pirovnul, emociur da inteleqtualur sferoebze zegavlenis moxdenis<br />

unari aqvT. aramxatvruli teqstebi komunikaciur-informaciuli saxisaa.<br />

maTSi xatovaneba araa mTavari mniSvnelobis mqone, aramed informaciis<br />

gadacemis (axsnis) saSualebaa. mxatvruli teqstebi _ komunikaciur-<br />

esTetikuri saxisaa. mxatvruli teqsti igeba metyvelebis xatovan-<br />

asociaciur bazisze da Sesabamisad, xatovaneba warmoadgens mxatvruli<br />

teqstis ZiriTad ganmsazRvrels.<br />

poezias, rogorc saswavlo resurss, aqvs mravali mizani.<br />

magaliTad, poeturi nawarmoebi SeiZleba iyos fiqrebis aRmZvreli,<br />

informaciis Semcveli, ambis gadmomcemi an gasarTobi. <strong>swavleba</strong>/swavlis<br />

mxriv, poeturi nawarmoebebi jgufdeba Temis, struqturis, formisa da<br />

enobrivi Taviseburebebis gaTvaliswinebiT. Tematurad poeturi<br />

nawarmoebebi iyofa Sinaarsisa da sagnis mixedviT. struqturulad poezia<br />

mravalferovania. is Sesaloa iyos mkafio teqstobrivi struqturis mqone<br />

an vizualur-grafikul bazisze agebuli. magaliTad, postsimbolisturi<br />

krizisis periodSi warmoiSva grafikuli poezia. dadaistebi, akmeistebi,<br />

imaJinistebi da sxvebi Tu nebismier sityvaTSexamebasa da spontanurobas<br />

aniWebdnen mTavar mniSvnelobas, grafikosebma mTlianad uaryves teqstis,<br />

rogorc aseTis, daniSnuleba da aqcenti mTlianad formiseul<br />

koncefciaze gadaitanes. figurul leqss aseve uwodeben kaligrams.<br />

kaligrami (ori terminis – „kaligrafia~ da „ideograma~ – Serwyma) _<br />

33


leqsi, romlis grafikuli wyoba furcelze qmnis naxatis formas.<br />

naxatis forma xSir SemTxvevaSi teqstis siuJetTan aris dakavSirebuli,<br />

magram zogjer misi sapirispirocaa.<br />

saswavlo teqstis specialuri organizaciis meSveobiT SesaZloa<br />

zegavlenis moxdena pirovnebis gonebaze, grZnobebze, emociebze, maTi<br />

zogadi da informaciuli kulturis formireba. T. dridze aRniSnavs, rom<br />

`teqstebis meSveobiT moswavle eziareba codnas, socialur faseulobebs,<br />

normebs da adamianebis mier praqtikuli Tu Teoriuli moRvaweobis<br />

Sedegad dagrovil sxvadasxva informacias, rac aucilebelia Tanaziari<br />

socialuri aqtivobisTvis. mniSvnelovania, gaxdeba Tu ara mocemuli<br />

codna pirovnebis mier Camoyalibebuli samyaros erTiani suraTis<br />

Semadgeneli nawili da ra adgils miuCens is calkeul teqstebs<br />

samyaros Sesaxeb misi codnisa da warmodgenebis sistemaSi~ (Дридзе<br />

1984:240).<br />

teqstTan mimarTebaSi sxvadasxva problemebis kvlevebidan<br />

gamovyofT i. germanis mosazrebas, romelic teqsts ganixilavs, rogorc<br />

`azris warmoSobis sinergetikul process, gansakuTrebiT,<br />

interpretaciis dros~ (Герман 1999:105). sinergetika aris mecniereba,<br />

romelic swavlobs nairgvari sistemebis (struqturebis) warmoqmnis,<br />

TviTSenarCunebis, TviTorganizaciis, mdgradobisa da daSlis procesebs,<br />

maTematikuri fizikisa da e.w. „formaluri teqnologiebis“ meTodebis<br />

gamoyenebis safuZvelze. sinergetikuli midgoma, aseve, gamoiyeneba iseTi<br />

rTuli da arastruqturirebuli sistemis Sesa<strong>swavla</strong>d, rogoricaa<br />

sainformacio sivrce.<br />

Carlz templi gvTavazobs disciplinarul gansxvavebebs sxvadasxva<br />

specialobebs Soris. kerZod, humanitaruli disciplinebis farglebSi<br />

moiazreba didi raodenobis teqstebis interpretacia; midrekilebaa, rom<br />

yvelaferi teqstad ganixilebodes. lingvistebis erTi nawili Tvlis, rom<br />

arsebobs teqstis mxolod erTi swori interpretacia (dogmatizmi), meore<br />

nawili ki fiqrobs, rom araviTari obieqturoba ar arsebobs, yvelaferi<br />

interpretaciis saqmea da yoveli calkeuli interpretacia iseve kargia,<br />

rogorc nebismieri sxva (relativizmi). sazogadoebrivi mecnierebani<br />

ikvleven sazogadoebriv problemebs. sabunebismetyvelo mecnierebebSi<br />

34


gamokveTilia tendencia, romlis mixedviT araferi ar eqvemdebareba<br />

interpretacias, rom yvelaferi obieqturad arsebobs. miuxedavad<br />

gansxvavebebisa, maT Soris aris disciplinaruli msgavseba. kerZod,<br />

`yvela disciplina svams da ikvlevs problemas; ayalibebs hipoTezas da<br />

eZebs mis damamtkicebel sabuTs, Seiswavlis sawinaaRmdego varaudis<br />

damamtkicebel monacemebs, msjelobs da dasabuTebidan daskvnamde midis~<br />

(templi 2007:6). yvela zemoT moyvanili saqmianoba gulisxmobs teqstebTan<br />

muSaobas.<br />

lingvistur-meTodikuri azrovnebis ganviTarebam logikurad<br />

migviyvana saswavlo masalis struqturuli sqemebis,<br />

sityvaTSeTanxmebebisa da winadadebebis gamoyenebidan konteqstobrivi<br />

informaciis gamoyenebis aucileblobamde. migvaCnia, rom aseTi midgoma<br />

mizanSewonilia rogorc saswavlo resursis miwodebis TvalsazrisiT,<br />

agreTve swavlis Sedegebis Sefasebis drosac. studentebis codnis<br />

kontroli mizanSewonilia xorcieldebodes <strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong><br />

davalebebis gamoyenebis saSualebiT.<br />

amrigad, saswavlo praqtikis, saswavlo gegmis moTxovnebis da<br />

mecnier-mkvlevarTa mosazrebiT, teqsti aRiarebulia saswavlo miznis<br />

ganxorcielebis ZiriTad resursad.<br />

$2. teqstis Seswavlis arsebuli viTareba ganaTlebis<br />

saSualo da umaRles safexurze<br />

1.2.1 teqstze muSaobis standartebi swavlebis saSualo<br />

safexurze<br />

teqstis Seswavlis mdgomareobis gasacnobad SevarCieT ganaTlebis<br />

ori safexuri – saSualo da umaRlesi. amgvari midgomis mizania gairkves<br />

_ codnisa da unaris ra doniT modis studenti umaRles saswavlebelSi;<br />

ramdenad Seesabameba mis mier miRweuli Sedegi standartebis moTxovnebs;<br />

ra donidan unda daiwyos muSaoba <strong>teqstebze</strong> umaRles skolaSi.<br />

ramdenadac umaRlesi skolis winapiroba ZiriTadad saSualo<br />

safexuria (umaRlesi profesiuli skola Cveni kvlevis procesSi axali<br />

35


Camoyalibebulia da jerjerobiT misi saswavlo gegma gamocdisa da<br />

damuSavebis procesSia), orientacia aviReT <strong>teqstebze</strong> muSaobasTan<br />

dakavSirebiT saSualo skolis saswavlo gegmebSi ganfenili moTxovnebis<br />

analizze.<br />

ukanasknel wlebSi, saskolo programisa da Sefasebis sistemaSi<br />

momxdari cvlilebis gamo, wignierebisadmi interesi ufros klasebSi<br />

gaizarda. moswavleTa saerTaSoriso Sefasebis programis (PISA) kvlevis<br />

procesSi, romelic ZiriTadad @„ekonomikuri TanamSromlobisa da<br />

ganviTarebis organizaciis~ wevr qveynebSi tardeboda, 15 wlis<br />

mozardebis wignierebis done mowmdeboda. Catarebulma kvlevebma gviCvena,<br />

rom `moswavleTa umravlesoba teqstis met-naklebad mniSvnelovani<br />

monakveTebis gansazRvrisas ucxo teqstSi sxvadasxvagvari informaciis<br />

moZiebisa da misi gaerTianebisas dabrkolebebs awydeboda. informaciis<br />

amokrefa teqstis saTauridan da struqturis elementebidan, ZiriTadi<br />

ideis povna, Sedarebebis gakeTeba, garkveuli masalis interpretireba,<br />

teqstis Sefaseba da efeqturi daskvnis gakeTeba bevrs gauWirda~<br />

(makdonaldi 2004:28).<br />

saSualo skolaSi kiTxvisa da weris <strong>swavleba</strong> ZiriTadad<br />

mSobliuri da <strong>ucxouri</strong> enebiT Semoifargleba da literaturuli formis<br />

aTvisebamdea dayvanili, gacnobierebuli kiTxvis Sinaarsobrivi analizi<br />

da strategiebi yuradRebis miRma rCeba. amavdroulad, sxva<br />

disciplinebSi moswavleebs uwindeburad uxdebaT wignierebis unaris<br />

gamoyeneba specialuri teqstebis masalaze, romelTa Sinaarsi da<br />

struqtura, leqsikuri erTeulebi swavlebis procesSi ufro rTuldeba.<br />

saqarTvelos erovnuli saswavlo gegmis mixedviT, sagnobrivi<br />

mimarTulebebis standartSi mocemuli sakiTxebi, romlebic<br />

leqsikologia _ morfologia _ sintaqsis sakiTxebs moicavs, moswavles<br />

unda miewodebodes teqstTan mimarTebaSi, teqstidan gamomdinare.<br />

standarts axlavs programis Sinaarsi, romelze dayrdnobiTac masSi<br />

mocemuli Sedegebis miRwevaa SesaZlebeli. programis SinaarsSi<br />

gawerilia konkretuli sakiTxebi (masala) sagnobrivi mimarTulebis _<br />

enis (informaciis gageba, analizi da Sefaseba), ritorikisa (socialuri<br />

36


interaqcia) da literaturis (mxatvruli teqstis gageba da<br />

TviTgamoxatva) mixedviT.<br />

ganvixiloT sxvadasxva sagnis saswavlo gegmebSi asaxuli teqstis<br />

<strong>swavleba</strong>/<strong>swavla</strong>sTan dakavSirebul moTxovnebi.<br />

2010-2011 wlebis qarTuli enisa da literaturis saswavlo gegmis<br />

mixedviT, swavlebis mizans warmoadgens saazrovno moqmedebaTa<br />

(analizi, Sedareba, ganzogadeba) ganviTareba enobriv (teqstobriv)<br />

monacemTa safuZvelze; funqciurad da Sinaarsobrivad mravalferovani<br />

teqstebis Seswavlisa da gaazrebis unaris Camoyalibeba; teqstebTan<br />

SemoqmedebiTi (Tavisufali) damokidebulebis gamomuSaveba; teqstis<br />

analizis unaris Camoyalibeba; teqstis agebis kanonzomierebis<br />

gaTvaliswinebiT teqstis Seqmna; sxvadasxva tipis, stilisa da Janris<br />

teqstebis analizisa da Seqmnis unaris gamomuSaveba (ixileT<br />

internetresursi #22).<br />

moswavlem unda gamoiyenos kiTxvis ZiriTadi strategiebi, raTa<br />

SeZlos teqstis SerCeva, masSi sasurveli informaciis damoukideblad<br />

moZieba, kritikuli kiTxva, gramatikuli, statikuri da konteqstobrivi<br />

monacemebis gamoyeneba teqstis Rrmad wvdomis mizniT, specialuri<br />

saZieblebisa da leqsikonebis gamoyeneba, teqstebis swrafi da<br />

diferencirebuli kiTxva, miRebuli informaciis damuSaveba, monacemTa<br />

analizi da daskvnebis gamotana.<br />

<strong>ucxouri</strong> enis SemswavlelTaTvis gansazRvruli kiTxvis<br />

kompetenciebi sam safexurad davyaviT: sawyisi, saSualo da maRali done.<br />

sawyisi done mocavs: anbanis yvela asos cnoba da swori<br />

warmoTqma; fonemuri unar–Cvevebis floba; martivi werilobiTi<br />

instruqciebis gageba; raodenobiTi da rigobiTi ricxvebis cnoba; xSirad<br />

gamoyenebadi sityvebis cnoba; diax/ara pasuxebiT teqstis Sesaxeb<br />

informaciis gagebis demonstrireba; sabaziso akademiuri leqsikonis<br />

codna; droisa da Tanmimdevrobis mimaniSnebeli sityvebis cnoba;<br />

sinonimebisa da antonimebis cnoba; martivi leqsikis ganzogadeba axal<br />

konteqstSi; TxrobiTi teqstis dasawyisisa da dasasrulis cnoba;<br />

sabaziso faqtobrivi da sainformacio xasiaTis SekiTxvebze (vin? ra?<br />

sad? rodis? rogor?) pasuxis gacema; inglisuri enis winadadebis<br />

37


struqturis cnoba; martivi teqstis dekodireba (gaSifrva); teqstis<br />

xmamaRali kiTxvis dros TviTkoreqtireba; mTavari sityvebis gamoyenebiT<br />

gamartivebuli teqstidan informaciis miReba; zmnis droebis cnoba;<br />

martivi TxrobiTi da aRweriTi teqstebis gagebis demonstrireba; ambis<br />

gadmocema martivi sityvebis, frazebis da winadadebebis gamoyenebiT.<br />

saswavlo amocanis gadasawyvetad gamoiyeneba rogorc<br />

literaturuli, aseve araliteraturuli/informaciuli teqstebi.<br />

SedarebisTvis, amerikis SeerTebuli Statebis ganaTlebis sistemis<br />

analizis mixedviT, <strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> <strong>swavleba</strong>/swavlis procesi<br />

moicavs: bgerebisa da asoebis dakavSirebas; martivi teqstebis kiTxvasa<br />

da gagebas; kiTxvis martivi strategiebis flobas; sabavSvo<br />

literaturis kiTxvasa da gagebas; teqstis nawilebis dakavSirebas<br />

erTmaneTTan da daskvnebis gakeTebas; martivi literaturuli terminebis<br />

flobas. saswavlo teqstis saxeebia: ilustrirebuli wigni, novelebi<br />

(moTxrobebi), miTebi da legendebi, poezia _ balada, simReris teqstebi,<br />

erTmoqmedebiani piesebi, leqsebi.<br />

kiTxvis kompetenciis saSualo donis moTxovnebia: teqstSi zmnis<br />

aqtiuri da pasiuri gvaris garCeva; akademiuri leqsikis (sityvebis)<br />

mzardi codnis demonstrireba; leqsikonTan muSaobis strategiis<br />

gamoyeneba sityvebis mniSvnelobis amocnobis mizniT; konteqstze<br />

dayrdnobiT sainformacio teqstis gageba; martiv, mokle teqstebSi<br />

mTavari ideisa da ZiriTadi literaturuli elementebis amocnoba;<br />

mxatvruli da aramxatvruli teqstebis elementebis cnoba; mTavari da<br />

damxmare elementebis gamijvna martiv teqstSi; teqstSi gadmocemuli<br />

azris gageba; TxrobiTi da aRweriTi teqstis gagebis demonstrireba;<br />

teqstSi mocemuli kulturuli variaciebis maxasiaTeblebis garCeva<br />

(mag., dialeqtebis); Tavisufali kiTxvis demonstrireba; werilobiTi<br />

teqstis daskvnebis gakeTeba; kiTxvis sxvadasxva strategiis gamoyeneba;<br />

poeziis elementebis gagebis demonstrireba; rTuli winadadebis<br />

struqturis cnoba; literaturuli elementebis cnoba (mag., siuJeti,<br />

Tema); wakiTxuli vrceli mxatvruli teqstebis mimarT sakuTari azris<br />

gamoxatvis unars; sxvadasxva wyarodan miRebuli informaciis gagebas,<br />

interpretacias da Sedarebas; wakiTxuli teqstis mokle Sinaarsis<br />

38


gadmocemas. saswavlo teqstis tipebia: saTavgadasavlo romani, miTebi da<br />

legendebi, baladebi, simReris teqstebi; erTmoqmedebiani piesebi,<br />

teqstis monakveTi; gacnobis procedureb, madlobis gadaxda, gasaubreba<br />

nacnobTan, jgufuri diskusia; eleqtronuli diskusia, piradi<br />

mimowera/eleqtronuli werilebi, proeqtis dagegmva, gancxadebebis gageba.<br />

kiTxvis kompetenciis maRali done moicavs: teqstis analizi,<br />

daskvnebis gakeTeba, literaturuli nawarmoebebis xatovani enis Sefaseba,<br />

literaturuli naSromis interpretacia, Sesaferisi kiTxviTi<br />

strategiebis gamoyeneba; kvlevis mizniT sacnobaro masalis gamoyeneba<br />

(mag., enciklopedia, interneti); sxvadasxva literaturuli Janris<br />

nawarmoebis daxasiaTeba; literaturuli nawarmoebis kritikuli analizi.<br />

kiTxvis kompetencia moicavs sxvadasxva Janris vrceli moculobis<br />

teqstebSi saTanado informaciis moZiebas; teqstis kritikul kiTxvas.<br />

saswavlo teqstis tipebia: Tanamedrove an klasikuri romani,<br />

Tanamedrove an klasikuri novela (moTxroba), literaturuli Txroba,<br />

eleqtronuli teqstebi; poezia – simReris teqsti, soneti, piesa,<br />

monologi, araliteraturuli saxis teqstebi moicavs Tanamedrove,<br />

yoveldRiuri gamoyenebis teqstebs, sadac gamoyenebulia araxatovani<br />

leqsika – saqmiswarmoeba, xelSekrulebebi.<br />

mniSvnelovania, rom saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis<br />

saministros mier SemuSavebuli saswavlo gegma zogadsaganmanaTleblo<br />

skolebisTvis teqstis gagebis standartebTan erTad gvTavazobs<br />

indikatorebs, anu debulebas im codnisa da unar-Cvevebis demonstrirebis<br />

Sesaxeb, romelic Camoyalibebulia Sesabamis SedegSi. indikatoris<br />

ZiriTadi daniSnulebaa gamoavlinos, miRweulia Tu ara Sedegi. misi<br />

saSualebiT SesaZlebelia SevafasoT/gavzomoT davalebis Sesrulebis<br />

xarisxi dadgenili kriteriumebis an moTxovnebis safuZvelze,<br />

davadginoT moswavlis Zlieri da susti mxareebi. erovnuli saswavlo<br />

gegmis sagnobriv standartebSi mocemuli indikatorebi TvalsaCinos<br />

xdis, ramdenad da rogor SeiZleba romelime konkretuli saswavlo<br />

Sedegis miRweva (berZeniSvili...2007:36). indikatori <strong>orientirebuli</strong>a unar-<br />

Cvevebze.<br />

39


erovnuli saswavlo gegma klasis sagnobrivi programis farglebSi<br />

gansazRvravs wlis bolos misaRwev Sedegebs mimarTulebebis mixedviT.<br />

magaliTad, Sedegi _ ucx.XII.12. (<strong>ucxouri</strong> ena, meTormete klasi, Sedegi #<br />

12) _ moswavle igebs SemecnebiTi xasiaTis teqsts sxvadasxva Temaze<br />

(istoriis, kulturis, sabunebismetyvelo sferoebidan) (internetresursi<br />

#18). Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle: amoicnobs mTavar Temas/sakiTxebs;<br />

amoicnobs faqtobriv informacias; akavSirebs teqstSi mocemul<br />

informacias sakuTar gamocdilebasTan da amis safuZvelze gamoaqvs<br />

daskvna; amoicnobs teqstis sxvadasxva nawilebs Soris arsebul logikur<br />

kavSirebs (mizez-Sedegobrivi, pirobiTi da sxva) da teqstidan<br />

gamomdinare, gamoaqvs daskvna; ajgufebs informacias konkretuli<br />

maxasiaTeblebis mixedviT (msgavseba-gansxvaveba; mzardi-klebadi xarisxi<br />

da sxva); gamoaqvs daskvna mTliani teqstis gaazrebis safuZvelze; mijnavs<br />

erTmaneTisgan varauds da faqts; ganasxvavebs faqtebs<br />

damokidebulebebisagan, Sefasebisagan.<br />

Sedegi _ ucx.XII.13. _ moswavle igebs TxrobiT teqsts (moTxroba,<br />

cxovrebiseuli istoria, mogoneba, dRiuri). Sedegi TvalsaCinoa, Tu<br />

moswavle amoicnobs mTxrobels, personaJebs, ambis msvlelobis mTavar<br />

etapebs (dasawyisi, ambis ganviTareba, dasasruli), movlenaTa<br />

Tanamimdevrobas, faqtobriv informacias (sad? ratom? ra mizniT? da<br />

sxva), personaJebis ganwyobilebebs, grZnobebs, damaxasiaTebel Tvisebebs,<br />

personaJTa qcevis motivs; gamoaqvs daskvna personaJebs Soris arsebuli<br />

urTierTobebis Sesaxeb; axasiaTebs personaJebs teqstis gaazrebaze<br />

dayrdnobiT (internetresursi # 18).<br />

Sedegi _ ucx.XII.14. _ moswavle igebs biografias. Sedegi miRweulia,<br />

Tu moswavle amoicnobs pirovnebas, droisa da sivrcis orientirebs<br />

(TariRi, dabadebis adgili, epoqa), moRvaweobis sferos, raSic gaiTqva<br />

saxeli (istoria, xelovneba, politika, sporti da sxva); pirovnul<br />

Tvisebebs, pirovnebis karieris etapebs.<br />

<strong>ucxouri</strong> enis <strong>swavleba</strong>/swavlis mimarTuleba _ kiTxva _<br />

iTvaliswinebs strategiebis gamoyenebas, magaliTad, Sedegi _ ucx.XII.15. _<br />

moswavle gansazRvravs kiTxvis mizans da Sesabamisad, iyenebs kiTxvis<br />

sxvadasxva saxeobas (gacnobiTi, SeswavliTi, ZiebiTi):<br />

40


a. moswavle ecnoba teqsts (gacnobiTi kiTxva). Sedegi TvalsaCinoa,<br />

Tu moswavle: gamoTqvams varauds teqstis Sinaarsis Sesaxeb sxvadasxva<br />

elementis moSveliebiT (saTauri, qvesaTauri, ilustracia, abzacebis<br />

dasawyisi, erT-erTi abzaci, gamoyofili sityvebi); erTxel kiTxulobs<br />

teqsts; yuradRebas ar amaxvilebs ucnob sityvebze da eyrdnoba nacnob<br />

sityvebs zogadi Sinaarsis gasagebad.<br />

b. moswavle guldasmiT kiTxulobs teqsts (SeswavliTi kiTxva).<br />

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle: pirvel etapze ecnoba teqsts<br />

(gacnobiTi kiTxva); Semdgom etapze gamowvlilviT kiTxulobs teqsts: 1.<br />

cdilobs ucnobi sityvebis, gamoTqmebis amocnobas nacnob verbalur<br />

(konteqsti, <strong>ucxouri</strong> enidan Semosuli sityvebi, sityvis nacnobi fuZe,<br />

afiqsebi) da araverbalur (teqstis agebuleba, ilustraciebi,<br />

sxvadasxvagvari Srifti, brWyalebi) elementebze dayrdnobiT; 2. ucnob<br />

sityvebs, gamoTqmebs eZebs misTvis misawvdom resursebSi<br />

(saxelmZRvanelo, leqsikoni, kompetenturi piri); saWiroebis SemTxvevaSi<br />

xelmeored kiTxulobs teqsts an mis calkeul nawils.<br />

g. moswavle teqstSi poulobs konkretul informacias<br />

(ZiebiTi/seleqciuri kiTxva). Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle Tvalis<br />

gadavlebiT amokrefs konkretul informacias.<br />

Sedegi _ ucx.XII.23. moswavle amoicnobs ucxoenovan informacias<br />

kulturis sferodan. Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle: akvirdeba da<br />

amoicnobs ilustraciebSi/teqstebSi asaxul kulturul, simbolur,<br />

sayofacxovrebo realiebs) (gegma ucx 2011:107).<br />

sazRvargareTis saSualo skolebis kvlevis analizma cxadyo, rom<br />

<strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> <strong>kompetenciebis</strong> <strong>swavleba</strong>/<strong>swavla</strong> ganaTlebis<br />

erT-erTi prioritetia. magaliTad, amerikis SeerTebuli Statebis<br />

CrdiloeT karolinas ganaTlebis erovnuli sabWos mier 1978 wels<br />

miRebuli moTxovna iTvaliswinebs, rom saSualo skolis atestatis<br />

misaRebad moswavleebma gaiaron <strong>kompetenciebis</strong> testireba, romelic<br />

gulisxmobs literaturuli, informaciuli, SemecnebiTi saxis teqstebis<br />

wakiTxvasa da gagebas (Test .. 2008).<br />

testi Seicavs 10 teqstur monakveTs _ oTxi mxatvruli teqsti<br />

(monakveTebi novelebidan, romanebidan, dramebidan, eseebidan, poeziidan);<br />

41


oTxi SemecnebiT teqsti (xelovneba, medicina, maTematika, socialuri<br />

mecnierebebi) da ori sainformacio/instruqciuli saxis teqsti<br />

(magaliTad, rogor SevasruloT davaleba). TiToeul monakveTs axlavs 3-<br />

8 kiTxva. wakiTxulis gageba da gaazreba, agreTve SekiTxvebze pasuxebis<br />

gacema moiTxovs kiTxviTi strategiebis codnas.<br />

mniSvnelovania ara mxolod moswavlis mier kiTxvis kompetenciis<br />

floba, aramed maswavleblis mier am kompetenciis swori Sefasebis<br />

strategiis SemuSaveba.<br />

Cveni kvlevis miznisaTvis misaRebi aRmoCnda saqarTvelos erovnuli<br />

saswavlo gegmebisa da Sefasebis centris mier ganxorcielebuli<br />

kvlevebi „Sedegis Sefaseba mSobliur enasa da literaturaSi~ (2007).<br />

ganvixilavT kvlevis zogierT masalas:<br />

kvlevis erT-erTi mizani moswavleTa unar-Cvevebis arsebuli<br />

mdgomareobis erovnuli saswavlo gegmis moTxovnasTan Sesabamisobis<br />

dadgena iyo. kiTxvis unar-Cvevebis Sesafaseblad SeirCa 2 tipis teqsti:<br />

sainformacio da mxatvruli (mcire moculobis moTxroba). momzadda<br />

teqstis ori varianti, anu moculobis, leqsikis sirTulis, Tematikis<br />

TvalsazrisiT ori erTgvarovani mxatvruli da sainformacio teqsti<br />

(mxatvruli: r. inaniSvilis `Citebis gamomzamTrebeli~, g. doCanaSvilis<br />

`mTis gadaRma~, ori sainformacio teqsti mdinaris Sesaxeb). moculobiTi<br />

da leqsikuri sirTulis identurobis miRwevis mizniT teqstebi Semcirda<br />

da adaptirebul iqna (Sedegi... 2007:189).<br />

testirebis xangrZlivoba: 2 akademiuri saaTi.<br />

kvlevis meTodi: mSobliuri enisa da literaturis eqspertTa mier<br />

specialurad SemuSavda testis ori varianti Ria da daxuruli<br />

kiTxvebiT. testis aprobacia Catarda 99 moswavleze.<br />

kvlevis obieqti: testireba Catarda saqarTveloSi (Tbilisi,<br />

quTaisi, baTumi, rusTavi, gori). testirebaSi monawileoba miiRo 820-ma<br />

moswavlem.<br />

kvlevis Sedegebi: ganxorcielda kvlevis monacemTa fsiqometruli<br />

da SemdgomSi Tvisebrivi analizi. erovnuli saswavlo gegmis (esg)<br />

calkeuli Sedegis an indikatoris mixedviT Sedgenili teqstobrivi<br />

kiTxvebi daiyo oTx jgufad:<br />

42


Sedegebi/indikatori I: teqstidan konkretuli informaciis moZieba da<br />

amocnoba.<br />

Sedegebi/indikatori II: mxatvruli teqstis kiTxvisas mniSvnelobis<br />

amocnoba gansxvavebul konteqstSi.<br />

Sedegebi/indikatori III: mxatvrul teqstSi warmosaxuli suraTebis<br />

moZieba.<br />

Sedegebi/indikatori IV: mxatvrul teqstSi umizno winadadebebis<br />

moZieba.<br />

indikatori I _ moswavles SeuZlia moiZios da amoicnos<br />

konkretuli informacia teqstidan, rac gulisxmobs: 1. mxatvruli<br />

nawarmoebis calkeuli detalis Sinaarsobrivi informaciis moZiebas da<br />

amocnobas; mxatvruli enis, mxatvruli xerxebis meSveobiT (sxvadasxva<br />

enobrivi saSualeba, tropuli metyveleba) gadmocemuli informaciis<br />

moZiebas da amocnobas; 2. sityvis mniSvnelobis gagebas konteqstSi; 3. im<br />

mxatvruli informaciis moZiebas da amocnobas, romelic sasveni niSnebis<br />

funqciaTa codnasa da xmarebis kanonzomierebebTan aris dakavSirebuli;<br />

4. sxvadasxva tipis teqstisaTvis damaxasiaTebeli enobriv-stilisturi<br />

elementebis amocnobas. 5. SerCeul teqstSi iyo uSemasmenlo nominaluri<br />

winadadebebiT agebuli mxatvruli aRweris ramdenime gamokveTili<br />

suraTi. erT-erTi kiTxva swored am winadadebis moZiebas Seexeboda.<br />

indikatori I _ teqstidan konkretuli informaciis moZieba da<br />

amocnoba _ daZlia testirebaSi monawile moswavleTa 75-100 %. am<br />

moswavleebma SedarebiT ukeT ician punqtuaciis elementarul niSanTa<br />

xmarebis kanonzomierebani da ukeT amoicnoben teqstSi maT funqcias<br />

(29%), SedarebiT iolad arTmeven Tavs sityvis mniSvnelobis gagebas<br />

konteqstSi (17%). ufro problemuria arareაluri, warmosaxviTi<br />

suraTebis amocnoba teqstidan (15%). dauZleveli aRmoჩnda კonkretul<br />

teqstSi gamoyenebuli aRweris asagebad mniSvnelovani sintaqsuri<br />

konstruqciis amocnoba (mag. uzmno winadadebis); aseve ver amoicnes is<br />

enobrivi saSualebebi, romelTa meSveobiT personaJis gancdebi, fiqrebi<br />

da a. S. gadmoicema teqstSi. miRwevis TiTqmis yvela doneze moswavleebs<br />

uWirT mxatvruli teqstis gaazrebasa da analizTan dakavSirebuli<br />

operaciebi: sxvadasxva enobrivi saSualebebiT, tropuli, saxeobrivi<br />

43


metyvelebiT gadmocemuli mxatvruli informaciis amocnoba, Sesabamisad,<br />

gaanalizeba; uWirT ama Tu im metyvelebis tipisTvis damaxasiaTebeli<br />

konstruqciebis amocnoba, maTi modelirebisa da funqcionirebis<br />

kanonzomierebaTa SemCneva. teqstis problemuri analizis, Sefasebis,<br />

gamocdilebasTan misi dakavSirebis magier isini cdiloben, teqstSi<br />

zedapirze mocemuli informacia gaanalizon, Seafason.<br />

sainformacio teqstis farglebSi moswavleebi SedarebiT iolad<br />

axerxeben teqstis zedapirze eqspliciturad mocemuli informaciis<br />

amocnobas (37%), magram ufro problemuria teqstidan<br />

urTierTdakavSirebuli informaciis amocnoba (13%). sakvlev<br />

(sainformacio) teqstSi zedapirze mocemuli TvalsaCino informaciis<br />

moZiebis garda, sxva operaciebi (sainformacio teqstis struqtura,<br />

teqstSi urTierTkavSirebis danaxva, mizani da auditoria da a.S.) met-<br />

naklebad problemuria. cxadia, es marto qarTulis swavlebis problema<br />

ar aris. moswavles nebismieri sxva sagnis gageba gauWirdeba, roca<br />

sainformacio, msjelobiTi teqstebis analizi da modulireba uWirs.<br />

indikatori II _ moswavles SeuZlia mTliani Sinaarsis gageba<br />

(ZiriTadi Tema, mTavari personaJi, saTauri, mizani, auditoria) _ daZlia<br />

moswavleTa 50-75%. mxatvrul teqstSi kiTxvebi Seexeboda: dRevandel<br />

saskolo praqtikaSi mxatvrul <strong>teqstebze</strong> muSaobis erT-erT Tu ara,<br />

yvelaze metad gavrcelebul formas, kerZod, nawarmoebis mTavari Temis,<br />

nawarmoebis mTavari personaJis amocnobas (dasabuTebuli pasuxiT). am<br />

indikatoris farglebSi moswavleebi SedarebiT iolad arTmeven Tavs<br />

teqstis mTliani Sinaarsis gagebas (35%), magram mxolod 8% axerxebs<br />

dasabuTebuli pasuxis gacemas. SedarebiT dabalia monacemi nawarmoebis<br />

mTavari Temis amocnobasTan dakavSirebul kiTxvaSi (22%).<br />

sainformacio teqstis kiTxvebi gulisxmobda: 1.sainformacio<br />

teqstis miznisa da auditoriis amocnobas; 2.sainformacio teqstis<br />

mTavari Temis gagebas; 3. sainformacio teqstis mTlianobiTi Sinaაrsis<br />

gagebas (mTavari Temis dayofa qveTavebad). am indikatoris farglebSi<br />

moswavleebi SedarebiT ukeT arTmeven Tavs sainformacio teqstis<br />

mTavari Temis amocnobas (29%), ufro dabali monacemi gviCvena SekiTxvam,<br />

romelic sainformacio teqstis dayofas exeboda Sinaarsobriv nawilebad<br />

44


(18%); rac Seexeba SekiTxvas sainformacio teqstis miznisa da<br />

aუditoriiis Sesaxeb, orives amocnobas mxolod 4% axerxebs, erT-erTs<br />

amoicnobs 16%.<br />

indikatori III _ teqstis analizi _ daZlia moswavleTa 25-50%.<br />

mxatvrul <strong>teqstebze</strong> kiTxvebi Seexeboda teqstSi dasmuli problemuri<br />

sakiTxis analizs; teqstSi dasmuli problemuri sakiTxis analogiis<br />

povnas da gaazrebas sxva tipis teqstSi (moTxroba_andaza); mxatvruli<br />

elementebiT Seqmnili, problemuri sakiTxisTvis gansakuTrebiT<br />

mniSvnelovani fragmentis analizs. am indikatoris farglebSi<br />

moswavleebi mxatvruli teqstis analizs yvelaze ukeT sZleven<br />

analogiis meSveobiT (47%). gacilebiT rTulia teqstSi dasmuli<br />

problemuri sakiTxis analizi mTliani teqstis gaazrebis safuZvelze<br />

(17%). yvelaze dabali monacemi gviCvena mxatvruli elementebiT Seqmnili<br />

mniSvnelovani fragmentis analizis Sesaxeb kiTxvam (4%).<br />

sainformacio teqstis kiTxvebi gulisxmobda: 1. problemis analizs<br />

mTliani teqstis safuZvelze; 2. sainformacio teqstis struqturuli<br />

mxaris gaazrebas (abzacis funqcia, Semajamebeli abzacis gaazreba). am<br />

indikatoris farglebSi moswavleebi SedarebiT iolad arTmeven Tavs<br />

problemis analizs (24%), magram Zalian uWirT sainformacio teqstis<br />

struqturuli mxaris gaazreba, kerZod, Semajamebeli abzacis funqciis<br />

gansazRvras mxolod 6% axerxebs.<br />

indikatori IV _ moswavles SeuZlia teqstis Sefaseba (sakuTari<br />

azris gamoxatva da misi argumentireba) _ daZlia 5_25%. mxatvrul<br />

teqstSi kiTxvebi exeboda: teqstSi dasmuli problemuri sakiTxis<br />

interpretacias sxvadasxva kuTxiT; mTavari problemis gaazrebas<br />

konkretuli literaturuli konteqstidan gamomdinare gamocdilebis,<br />

zneobriv-eTikuri poziciebis mixedviT; personaJis daxasiaTebas. am<br />

indikatoris farglebSi moswavleebi ukeT arTmeven Tavs mTavarი<br />

problemis gaazrebas cxovrebiseuli gamocdilebis, zneobriv-eTikuri<br />

poziciis mixedviT (34%), uWirT teqstSi dasmuli problemuri sakiTxis<br />

interpretacia sxvadasxva kuTxiT (10%). moswavleTa 11% axerxebs<br />

personaJis daxasiaTebas teqstSi mocemuli informaciis mixedviT.<br />

45


dauZlevelia am doneze mTavari personaJis mxatvruli saxis siRrmiseuli<br />

gaazreba.<br />

sainformacio teqstis kiTxvebi gulisxmobda: 1. teqstis Sefasebas,<br />

mocemuli informaciis dakavSirebas sakuTar gamocdilebasTan; 2. teqstSi<br />

dasmuli problemis Sefasebas sxva saswavlo sagnebSi miRebul codnaze<br />

dayrdnobiT; 3. teqstTan sakuTari damokidebulebis argumentireba. am<br />

indikatoris farglebSi moswavleebi ukeT arTmeven Tavs teqstidan<br />

sakuTari damokidebulebis gamoxatvas, dasabuTebas (32%). teqstis<br />

Sefasebas/teqstSi mocemuli informaciis dakavSirebas sakuTar<br />

gamocdilebasTan axerxebs moswavleTa 24%. gansakuTrebiT gauWirdaT<br />

moswavleebs am doneze teqstSi dasmuli problemis Sefaseba sxva<br />

saswavlo sagnebSi miRebul codnaze dayrdnobiT (3%).<br />

1.2.2 teqstze muSaobis standartebi swavlebis umaRles<br />

safexurze<br />

<strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> ganaTlebis kvlevasa da gansxvavebul<br />

midgomaTa ganxilvas mieZRvna 2010 wlis seqtemberSi norvegiis qalaq<br />

bergenSi gamarTuli seminari, romelic daefuZna iohan henrix<br />

pestalocis (1746-1827) pedagogiur ideebs. `pestalocis Sexedulebebis<br />

Tanaxmad, kargi maswavlebeli unda daexmaros Tavis moswavleebs _<br />

ganaviTaron sakuTari potenciali da xeli Seuwyon maTTvis efeqturi<br />

saswavlo garemos formirebas~ (Biber 1831:82). seminaris farglebSi<br />

ganxilul iqna informaciuli wignierebis danergvis sakiTxebi sami<br />

perspeqtivis gaTvaliswinebiT: a) evropuli perspeqtiva; b) norvegiis<br />

xedva da g) lokaluri, bergenis olqis perspeqtiva. seminarze aRiniSna<br />

<strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> <strong>kompetenciebis</strong> Camoyalibebis mniSvneloba da<br />

aucilebloba ocdameerTe saukunis pirovnebis formirebis procesSi.<br />

studentma unda SeZlos teqstis gageba, xarisxiani teqstobrivi<br />

produqtis Seqmna, damoukideblad <strong>swavla</strong>. gamovlinda is unar-Cvevebi,<br />

romlebic viTardeba <strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> swavlebis dros:<br />

damoukidebeli swavlis unari: mTeli cxovrebis ganmavlobaSi<br />

swavlis pirobebSi mediaresursebis gamoyeneba informaciis<br />

46


moZiebisTvis; arsebul kiTxvebze pasuxis damoukidebeli moZieba;<br />

alternatiuli perspeqtivis da Sefasebebis ganxilva;<br />

TanamSromlobis unari, romelic viTardeba jgufuri davalebis<br />

Sesrulebis pirobebSi;<br />

sakuTari azris logikurad Camoyalibebisa da sxvisi ideebisadmi<br />

pativiscemis unari;<br />

kvlevis, proeqtis, eseis Sesrulebis farglebSi dagegmvis unari;<br />

informaciis gadarCevis da Sefasebis unari: studentebs unda<br />

hqondeT ganviTarebuli kritikuli da SefasebiTi azrovnebis unari;<br />

organizebis da Caweris unari: Kstudents unda SeeZlos teqstis<br />

moniSvna, informaciis Senaxva da Semdgomi gamoyenebisTvis gamzadeba;<br />

komunikaciisa da sinTezis unari: sxvadasxva wyarodan mopovebuli<br />

informaciis gaerTianeba; daskvnebis gamotana; mniSvnelobis dadgena;<br />

wina codnasTan dakavSireba;<br />

Sefasebis unari: teqstis susti da Zlieri mxareebis Sefasebis unari.<br />

2008-2011 wlebSi internetresursebis moZiebisa da daxarisxebis<br />

meTodiT Catarebulma kvlevam daadastura, rom teqstebi miCneulia<br />

saswavlo amocanis gadasawyvet resursad saqarTvelos umaRlesi skolis<br />

saganmanaTleblo programebSi, romlis mizansa da amocanas warmoadgens:<br />

„Sesaswavli sakiTxis marTebulad dasma, masze msjeloba da<br />

mosazrebebis Camoyalibeba, codnaze damyarebuli daskvnebis<br />

gamotana~ (internetresursi #7);<br />

„teqstebis redaqtireba, referireba, komentireba, anotireba~;<br />

„samecniero, meToduri literaturis mSobliur da ucxour enaze<br />

gamoyenebis unari; specializebuli teqstebis Targmnis unari~<br />

(internetresursi #8). „dargobrivi samecniero da saswavlo teqstis<br />

analizi da interpretacia komunikaciuri lingvistikis uaxlesi<br />

Teoriebis konteqstSi; inglisurenovani mxatvruli teqstis<br />

Sinaarsobrivi, struqturuli, komunikaciur-pragmatikuli,<br />

stilisturi analizi da interpretacia”; „damoukideblad<br />

Catarebuli kvlevis safuZvelze mecnieruli teqstis producireba<br />

da prezentacia~; „dargobrivi teqstebis inglisuridan qarTulad<br />

47


da piriqiT Targmani programiT gaTvaliswinebul sferoebSi~<br />

(internetresursi #9);<br />

„nebismieri formatisa da sirTulis werilobiTi da zepiri teqstis<br />

adekvaturi aRqma da reproduqcia, teqstSi sxvadasxva tipis<br />

informaciis identificireba, analizisa da sinTezis unari, raSic<br />

igulisxmeba informaciis sxvadasxva wyarodan moZiebisa da<br />

ganzogadebis unari~ (internetresursi #4);<br />

„Tavisi specialobisa da programiT gaTvaliswinebuli momijnave<br />

disciplinebis farglebSi kritikuli azrovnebisa da<br />

interpretirebis unari~; „movlenebis kritikuli xedva da<br />

gaanalizeba, sinqronuli da diaqronuli aRwerisa da analizis<br />

TvalsazrisiT” (internetresursi #6);<br />

teqstebis miznobrivi gamoyeneba, magaliTad, „yuradReba<br />

gamaxvildes <strong>teqstebze</strong> muSaobasa da referirebaze, upiratesoba<br />

mieniWos analitikur midgomas; teqstis analizi uSualo kavSirSi<br />

unda iyos kulturis istoriis, filosofiis, xelovnebisa da<br />

sociologiis dReisTvis aqtualur problematikasTan”.<br />

(internetresursi #2).<br />

saswavlo procesSi teqstebis gamoyenebis mdgomareobis dasadgenad<br />

CavatareT kvleva.<br />

kvlevis mizani:<br />

1. teqstebis Sesaxeb moswavleTa da studentTa cnobadobis<br />

TviTSefaseba;<br />

2. teqstebis Sesaxeb moswavleTa da studentTa cnobadobis<br />

realuri donis dadgena.<br />

meTodi: sociologiuri kvleva, raodenobrivi kvleva, interviu<br />

(werilobiTi, zepiri), dakvirveba, testireba.<br />

kvlevis meTodologia: fokusjgufebis Seqmna, interviuebis da<br />

testirebis Catareba erTnair garemoSi.F<br />

fokusjgufebis mier warmodgenili masalebi damuSavda cal-calke.<br />

meore etapze moxda monacemebis erTmaneTTan Sejereba.<br />

samizne jgufi I: baTumis sajaro skolebis meTerTmete da<br />

meTormeteklaselebi. sul 60 moswavle<br />

48


samizne jgufi II: umaRlesi saswavleblebis mesame da<br />

meoTxekurselebi (2008-2009, 2009-2010 saswavlo wlebi). sul 60 studenti.<br />

instruqcia: pirveli da meore samizne jgufis monawileebs<br />

daurigdaT dabeWdili kiTxvari, romelzec maT individualurad unda<br />

gaecaT pasuxebi. daxuruli tipis kiTxvari gulismobda mocemuli<br />

kiTxvebisTvis `diax/ara~ pasuxis arCevas. gamokiTxva anonimurobis dacviT<br />

Catarda.<br />

kiTxvari:<br />

SegiZliaT Tu ara daasaxeloT teqstebis tipebi da saxeebi?<br />

diax/ara<br />

icnobT Tu ara, romeli xatovani, gamomsaxvelobiTi saSualebebi<br />

arsebobs? diax/ara.<br />

gaqvT Tu ara teqstSi sxvadasxva gamomsaxvelobiTi, stilisturi<br />

xerxis povnis gamocdileba? diax/ara.<br />

gaqvT Tu ara teqstSi arsebuli sxvadasxva gamomsaxvelobiTi,<br />

stilisturi xerxis avtoris CanafiqrTan dakavSirebis<br />

gamocdileba? diax/ara.<br />

gaqvT Tu ara abzacSi konceptualuri, anu abzacis mTavari azris<br />

gamomxatveli winadadebis povnis gamocdileba? diax/ara.<br />

gaqvT Tu ara teqstSi ucnobi sityvis (sityvebis) konteqstis<br />

daxmarebiT gagebis gamocdileba? diax/ara.<br />

msjelobT Tu ara teqstSi aRwerili movlenebis Sesaxeb? diax/ara.<br />

ukavSirebT Tu ara teqstSi asaxul movlenebs Tqvens pirad<br />

gamocdilebas an TqvenTvis cnobil informacias? diax/ara.<br />

icnobT Tu ara teqstis kiTxvis strategiebs? diax/ara.<br />

cxrili # 1<br />

SegiZliaT Tu ara daasaxeloT teqstis tipebi da saxeebi? (moswavleebis<br />

da studentebis raodenoba)<br />

saSualo skola umaRlesi skola<br />

diax 48 56<br />

ara 10 1<br />

Tavi Seikava pasuxisagan 2 3<br />

49


grafiki # 1<br />

SegiZliaT Tu ara daasaxeloT teqstis tipebi? (moswavleebis da<br />

studentebis monacemebi – procentebSi)<br />

cxrili #2<br />

icnobT Tu ara, romeli xatovani gamomsaxvelobiTi saSualebebi<br />

(stilisturi xerxebi) arsebobs? (moswavleebis da studentebis<br />

raodenoba)<br />

saSualo skola umaRlesi skola<br />

diax 42 57<br />

ara 18 3<br />

Tavi Seikava pasuxisagan 0 0<br />

grafiki #2<br />

icnobT Tu ara, romeli xatovani gamomsaxvelobiTi saSualebebi<br />

arsebobs? (moswavleebis da studentebis monacemebi – procentebSi)<br />

50


cxrili #3<br />

gaqvT Tu ara teqstSi sxvadasxva gamomsaxvelobiTi, stilisturi<br />

xerxebis povnis gamocdileba? (moswavleebis da studentebis raodenoba)<br />

saSualo skola umaRlesi skola<br />

diax 72 54<br />

ara 18 6<br />

Tavi Seikava pasuxisagan 0 0<br />

grafiki #3<br />

gaqvT Tu ara teqstSi sxvadasxva gamomsaxvelobiTi, stilisturi<br />

xerxebis povnis gamocdileba? (moswavleebis da studentebis<br />

monacemebi -procentebSi)<br />

cxrili #4:<br />

gaqvT Tu ara teqstSi arsebuli sxvadasxva gamomsaxvelobiTi,<br />

stilisturi xerxebis avtoris CanafiqrTan dakavSirebis gamocdileba?<br />

(moswavleebis da studentebis raodenoba)<br />

saSualo skola umaRlesi skola<br />

diax 42 54<br />

ara 18 6<br />

Tavi Seikava pasuxisagan 0 0<br />

51


grafiki #4<br />

gaqvT Tu ara teqstSi arsebuli sxvadasxva gamomsaxvelobiTi,<br />

stilisturi xerxebis avtoris CanafiqrTan dakavSirebis gamocdileba?<br />

(moswavleebis da studentebis monacemebi –procentebSi )<br />

cxrili #5<br />

gaqvT Tu ara abzacSi konceptualuri, anu abzacis mTavari azris<br />

gamomxatveli winadadebis povnis gamocdileba? (moswavleebis da<br />

studentebis raodenoba)<br />

saSualo skola umaRlesi skola<br />

diax 36 45<br />

ara 24 15<br />

Tavi Seikava pasuxisagan 0 0<br />

grafiki #5<br />

gaqvT Tu ara abzacSi konceptualuri, anu abzacis mTavari azris<br />

gamomxatveli winadadebis povnis gamocdileba? (moswavleebis da<br />

studentebis monacemebi _ procentebSi)<br />

52


cxrili #6<br />

gaqvT Tu ara teqstSi mocemuli ucnobi sityvis (sityvebis) konteqstis<br />

daxmarebiT gagebis gamocdileba? ((moswavleebis da studentebis raodenoba)<br />

saSualo skola umaRlesi skola<br />

diax 36 47<br />

ara 24 13<br />

Tavi Seikava pasuxisagan 0 0<br />

grafiki #6<br />

gaqvT Tu ara teqstSi mocemuli ucnobi sityvis (sityvebis) konteqstSi<br />

gagebis gamocdileba? (moswavleebis da studentebis monacemebi _<br />

procentebSi)<br />

cxrili #7<br />

msjelobT Tu ara teqstSi aRwerili movlenebis Sesaxeb?<br />

(moswavleebis da studentebis raodenoba)<br />

saSualo skola umaRlesi skola<br />

diax 42 54<br />

ara 18 6<br />

Tavi Seikava pasuxisagan 0 0<br />

53


grafiki #7<br />

msjelobT Tu ara teqstSi aRwerili movlenebis Sesaxeb? (moswavleebis<br />

da studentebis monacemebi -procentebSi)<br />

cxrili #8<br />

ukavSirebT Tu ara teqstSi asaxul movlenebs Tqvens pirad<br />

gamocdilebas an TqvenTvis cnobil informacias? (moswavleebis da<br />

studentebis raodenoba)<br />

saSualo skola umaRlesi skola<br />

diax 42 54<br />

ara 18 6<br />

Tavi Seikava pasuxisagan 0 0<br />

grafiki #8<br />

ukavSirebT Tu ara teqstSi asaxul movlenebs Tqvens pirad<br />

gamocdilebas an TqvenTvis cnobil informacias? (moswavleebis da<br />

studentebis monacemebi _ procentebSi)<br />

54


cxrili #9:<br />

icnobT Tu ara teqstis kiTxvis strategiebs? (moswavleebis da studentebis<br />

raodenoba)<br />

saSualo skola umaRlesi skola<br />

diax 41 55<br />

ara 19 5<br />

Tavi Seikava pasuxisagan 0 0<br />

grafiki #9<br />

icnobT Tu ara teqstis kiTxvis strategiebs? (moswavleebis da<br />

studentebis monacemebi _ procentebSi)<br />

gamokiTxuli moswavleebis 80% Tvlis, rom SeuZlia daasaxelos<br />

teqstebis tipebi da saxeebi. respondentebis 70% Tvlis, rom icnobs<br />

xatovan stilistur xerxebs da aqvs teqstSi stilisturi xerxebis povnis<br />

da maTi avtoris CanafiqrTan dakavSirebis gamocdileba.<br />

gamokiTxulTa naxevarze mets (60%) miaCnia, rom aqvs abzacis<br />

konceptualuri, anu mTavari azris gamomxatveli winadadebis povnis<br />

gamocdileba da SeuZlia teqstSi mocemuli ucnobi sityvebis konteqstis<br />

daxmarebiT gageba; 70% msjelobs teqstSi aRwerili movlenebis Sesaxeb;<br />

ukavSirebs teqstSi asaxul movlenebs pirad gamocdilebas; 68% icnobs<br />

kiTxvis strategiebs.<br />

55


gamokiTxuli studentebis umravlesoba (95%) Tvlis, rom icnobs<br />

xatovan gamomsaxvelobiT saSualebebs; 90%-s aqvs teqstSi sxvadasxva<br />

gamomsaxvelobiTi, stilisturi xerxebis povnis gamocdileba. 92% icnobs<br />

teqstis kiTxvis strategiebs. 93% Tvlis, rom SeuZlia daasaxelos<br />

teqstis tipebi da saxeebi; 90%-s aqvs teqstSi arsebuli sxvadasxva<br />

gamomsaxvelobiTi xerxebis avtoris CanafiqrTan dakavSirebis<br />

gamocdileba; msjelobs teqstSi aRwerili movlenebis Sesaxeb;<br />

ukavSirebs teqstSi asaxul movlenebs pirad gamocdilebas; 75%-s aqvs<br />

abzacis konceptualuri, anu mTavari azris gamomxatveli winadadebis<br />

povnis gamocdileba.<br />

amrigad, Catarebuli sociologiuri kvlevis Sedegebis analiziT<br />

dadginda, rom saSualo skolaSi gamokiTxuli respondentebis<br />

umravlesoba (daaxloebiT 70%) dadebiT, xolo mcire nawili<br />

(daaxloebiT 30%) uaryofiT pasuxs afiqsirebs dasmuli SekiTxvebis<br />

umetes nawilze. (ixileT grafiki # 10).<br />

saSualo skolaSi Catarebuli gamokiTxvis Sedegi<br />

grafiki #10<br />

umaRles skolaSi gamokiTxuli respondentebis daaxloebiT 89%<br />

dadebiT, xolo 10% uaryofiT pasuxs afiqsirebs dasmuli SekiTxvebis<br />

umetes nawilze. (ixileT grafiki #11).<br />

56


grafiki #11<br />

umaRles skolaSi Catarebuli gamokiTxvis Sedegi<br />

zemoaRniSnulidan gamomdinareobs, rom moswavleTa da studentTa<br />

teqstebis Sesaxeb cnobadobis donis TviTSefaseba maRalia. amasTanave,<br />

studentebis TviTSefaseba 19%-iT maRalia moswavleTa TviTSefasebaze.<br />

imisTvis, rom dagvedgina ramdenad adekvaturia TviTSefasebis<br />

maCvenebeli, kvlevis momdevno etapze ganvaxorcieleT moswavleTa da<br />

studentTa teqstebis Sesaxeb cnobadobis realuri donis gansazRvra<br />

testirebis meSveobiT. testSi monawileobda pirveli da meore samizne<br />

jgufi. SevadgineT testis ori varianti. TiToeuli testi moicavda<br />

daxuruli tipis Teoriuli da praqtikuli saxis 30 kiTxvas teqstebis<br />

saxeebisa da tipebis, stilisturi xerxebis, ucnobi sityvis konteqstis<br />

daxmarebiT gagebis, paragrafis mTavari ideis amocnobis Sesaxeb (ixileT<br />

danarTi #1). testireba mimdinareobda 2 akademiuri saaTis ganmavlobaSi<br />

testirebaSi monawile verc erTma moswavlem an studentma ver<br />

SeZlo testSi dasmul yvela SekiTxvaze swori pasuxis gacema. testis<br />

SekiTxvebze gacemuli pasuxebis mixedviT movaxdineT studentTa<br />

ranJireba maRali, saSualo da dabali donis mixedviT.<br />

testis SekiTxvebze gacemuli pasuxebis mixedviT, movaxdineT<br />

studentTa ranJireba maRali, saSualo da dabali donis mixedviT.<br />

saSualo skolaSi testirebaSi monawileTa mxolod 15 moswavles (25%-s)<br />

57


hqonda maRali Sedegi, anu maT SeZles 30 SekiTxvidan 20-30 SekiTxvaze<br />

swori pasuxis gacema; moswavleebis 13%-s (8 moswavle) hqonda saSualo<br />

maCvenebeli, anu maT SeZles 10-20 swori pasuxis gacema; 10 SekiTxvaze<br />

naklebs gasca pasuxi 37 moswavlem (62%). (ixileT grafiki #12)<br />

testirebis Sedegi – moswavleTa pasuxebis ranJirebuli monacemebi<br />

grafiki №12<br />

umaRles skolaSi maRali maCvenebeli hqonda 33 students (55%).<br />

saSualo Sedegi hqonda 6 students (10%). 10-ze nakleb SekiTxvas gasca<br />

sworad pasuxi 21-ma studentma (35%).<br />

grafiki №13<br />

testirebis Sedegi – studentebis pasuxebis ranJirebuli monacemebi<br />

58


grafiki №14<br />

testirebis Sedegi – moswavleebis da studentebis pasuxebis ranJirebuli<br />

monacemebi<br />

testirebis pasuxebis analizis Sedegad gamovlinda, rom teqstebis<br />

Sesaxeb cnobadobis realuri done moswavleebSi 25-38%-s, xolo<br />

studentebSi 55-65%-s aRwevs (ixileT grafiki #15).<br />

TviTSefasebis da testirebis Sedegebis Sedareba<br />

grafiki №15<br />

59


amrigad, arsebobs 32%-iani cdomileba moswavleTa da 19%-iani<br />

cdomileba studentebis teqstebis Sesaxeb cnobadobis TviTSefasebasa da<br />

realur dones Soris.<br />

kvlevis Sedegad miRebuli Sedegebi gavacaniT kvlevis procesSi<br />

monawile samizne jgufebs. wamoiWra rigi problemebi swavlebis<br />

xarisxTan dakavSirebiT. davinteresdiT maswavleblis saqmianobiTac da<br />

CavatareT kvleva.<br />

mizani: maswavleblis optimizmis, bednierebis donis Sefaseba<br />

<strong>swavleba</strong>/swavlis Sedegebis miRwevasTan mimarTebiT.<br />

kvlevis samizne jgufi: saSualo skolis <strong>ucxouri</strong> enis 15<br />

maswavlebeli; umaRlesi saswavleblis 15 maswavlebeli.<br />

kvlevis Catarebis dro: 2009 wlis maisi.<br />

kvlevis procedura: kvlevis TiToeul monawiles internetiT<br />

gaegzavna Txovna kvlevaSi monawileobis Sesaxeb. Tanxmobis miRebis<br />

Semdeg SevTavazeT kvlevis mizanTan dakavSirebuli pedagogiuri eseis<br />

dawera. kvlevis Sedegebi gavacaniT monawileebs.<br />

kvlevis Sedegebis analizi cxadyofs, rom kvlevis samizne jgufi<br />

kmayofili ar aris miRweuli SedegebiT da eZebs ukeTesi muSaobis gzebs<br />

rogoria Tqveni optimizmis xarisxi? maRali/saSualo/dabali<br />

cxrili #10<br />

optimizmis<br />

saSualo skolis umaRlesi skolis<br />

(bednierebis) xarisxi<br />

maswavleblebi maswavleblebi<br />

maRali 46 % 65 %<br />

saSualo 35 % 30 %<br />

dabali 19 % 5 %<br />

kvlevis Sedegad gamovlinda, rom <strong>swavleba</strong>/swavlis procesSi<br />

moswavleTa da studentTa teqstebis Sesaxeb cnobadobis xarisxis<br />

TviTSefasebis done maRalia, isini Tvlian, rom kargad erkvevian<br />

teqstebis tipebsa da saxeebSi, aqvT stilisturi xerxebis amocnobis<br />

unari, agreTve floben kiTxvis strategiebs da a. S., magram moswavleTa<br />

da studentTa teqstebis Sesaxeb cnobadobis realuri done dabalia, rac<br />

60


imaze miuTiTebs, rom misaRwevi kompetenciis done araa saTanadod<br />

gaTviTcnobierebuli.<br />

skolis doneze moswavleebi ar floben sxvadasxva saxisa da<br />

tipebis teqstebTan muSaobis strategiebs, teqstis saxeebi da tipebi<br />

gaTviTcnobierebuli ar aqvT. umaRles saswavlebelSi studentebi iReben<br />

davalebas _ damoukidebeli muSaobisaTvis gankuTvnili kreditebi<br />

aiTvison Teoriul, mecnierul da publicistur <strong>teqstebze</strong> muSaobiT,<br />

magram amisTvis saTanado unar-Cvevebi ara aqvT gamomuSavebuli da<br />

Sesabamis teqstobriv kompetenciebs ver floben.<br />

61


Tavi II<br />

<strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> kompetenciebi da maTi miRwevis<br />

saSualebebi<br />

$1. <strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> kompetenciebi<br />

erTiani evropuli sivrcis Seqmnis procesSi kompetenciebi gaxda<br />

ganaTlebis miRweuli Sedegebisa da dasaqmebisaTvis mzaobis xarisxis<br />

ZiriTadi maCvenebeli.<br />

kompetenciis arsis kvlevas miuZRvnes naSromebi d. haimsma (Hymes<br />

1979), m. kanalem (Canale 1980) da sxvebma. kompetenciis swavlebis problemas<br />

exeba m. biramis (Byram 1997), anJela mihaliCis (Mihalic 2008) kvlevebi<br />

(internetresursebi # 27, 28).<br />

xulia gonzalesi aRniSnavs, rom `kompetenciebi codnis,<br />

gacnobierebis, unarebisa da SesaZleblobebis dinamiuri kombinaciaa.<br />

<strong>kompetenciebis</strong> gamomuSaveba saganmanaTleblo programis mizania.<br />

kompetenciebi yalibdeba sxvadasxva kursis/erTeulis/modulis mier da<br />

fasdeba sxvadasxva etapze~ (gonzalesi 2008:10). a. gonzis mixedviT,<br />

„kompetencia codnis, midgomebisa da Rirebulebebis kompleqsuri<br />

kombinaciaa, rac specifikur situaciebSi usafrTxo da gonivruli<br />

moqmedebis saSualebas iZleva“ (Gonzi 1994:84).<br />

kompetenciis/kompetenturobis problemis analizis Sedegad gamoiyo<br />

ramdenime etapi. meoce saukunis 60-70-ian wlebSi samecniero sivrceSi<br />

pirvelad gamoCnda kompetencia/kompetenturobis kategoria. am periodSi<br />

enis Seswavlis TeoriaSi iwyeba sxvadasxva saxis enobrivi <strong>kompetenciebis</strong><br />

kvleva. 1970-90-iani wlebidan saTave daedo kompetenciis cnebis<br />

gamoyenebas <strong>ucxouri</strong> enebis <strong>swavleba</strong>/<strong>swavla</strong>sTan mimarTebaSi. iwyeba ara<br />

mxolod <strong>kompetenciebis</strong> kvleva, aramed swavlebis procesis dagegmva<br />

<strong>kompetenciebis</strong> formirebis gziT. Sesabamisad, daiwyo sxvadasxva<br />

saqmianobisaTvis aucilebeli <strong>kompetenciebis</strong> SemuSaveba. 1990 wels<br />

evropis sabWom gansazRvra strategiuli, socialuri, sociolingvisturi,<br />

enobrivi da saswavlo kompetenciebi rogorc <strong>ucxouri</strong> enis flobis<br />

kompetenciebi. 1990 wels iuneskom warmoadgina ganaTlebis sasurveli<br />

Sedegis kompetenciebi, xolo Jak delorma Camoayaliba 21-e saukunis<br />

62


ganaTlebis oTxi sveti, romelsac emyareba ganaTleba.: 1. swavlis <strong>swavla</strong>;<br />

2. qmedebis <strong>swavla</strong>; 3. erTad cxovrebis <strong>swavla</strong>; 4. cxovrebis <strong>swavla</strong>.<br />

`cneba `kompetencia~ ufro axlosaa velTan _ „vici rogor“, vidre<br />

velTan _ „vici ra“ (Huthmacher 1997:4). zogadi kompetenciebi warmoadgens<br />

codnis, unar–Cvevebis da damokidebulebebisagan Semdgar mravalfunqciur<br />

pakets, romelic aucilebelia pirovnuli miRwevebisa da<br />

ganviTarebisaTvis, socialuri CarTulobisa da dasaqmebisaTvis. es<br />

kompetenciebi viTardeba savaldebulo saskolo ganaTlebis an wvrTnis<br />

miRebis Sedegad da, rogorc mTeli sicocxlis manZilze swavlis nawili,<br />

iqceva Semdgomi ganaTlebis fundamentad.<br />

kompetencia gadacemadia da SesaZloa moergos bevr situaciasa da<br />

konteqsts. is, agreTve, aris mravalfunqciuri da gamoiyeneba sxvadasxva<br />

miznis misaRwevad, sxvadasxva problemis gadasawyvetad da mravali<br />

amocanis Sesasruleblad. zogadi kompetenciebi aucilebeli winapirobaa<br />

Sesabamisi miRwevebisaTvis cxovrebaSi, samsaxursa da Semdgom<br />

ganaTlebaSi.<br />

lingvisturi kompetencia gulisxmobs enis sistemis ucxoenovani<br />

komunikaciis procesSi funqcionirebis wesebis codnas. is moicavs<br />

gansazRvruli gramatikuli wesebis meSveobiT swori winadadebis agebis<br />

unars. komunikaciuri kompetencia aris kontaqtis damyarebis, sakuTari<br />

azris Camoyalibebis unari, komunikaciuri amocanebis gadasawyvetad<br />

mzaoba, sxvadasxva socialur situaciaSi adekvaturi moqmedeba, ucxour<br />

enaze werilobiTi da zepiri mimarTvis floba. komunikaciuri<br />

kompetenciis mixedviT, students unda Camouyalibdes ucxoenovani<br />

metyvelebis aRqmisa da producirebis unari sxvadasxva sferosa da<br />

situaciebSi. komunikaciuri kompetencia gulisxmobs sametyvelo<br />

urTierTobis strategiebis flobas da Seswavlili masalis safuZvelze<br />

warmatebul komunikaciur moqmedebas. misi zogadi komponentebia: 1.<br />

lingvisturi (leqsika, gramatika, fonetika, orTografia); 2. diskursuli<br />

(zepiri da werilobiTi teqstebis Sedgena); 3. pragmatuli (komunikaciuri<br />

miznis warmatebuli miRweva); 4. strategiuli (komunikaciis dros<br />

siZneleebis daZleva); 5. sociokulturuli (socio-kulturul normebTan<br />

Sesabamisoba).<br />

63


m. kanales mixedviT (Canale 1980), komunikaciuri kompetencia<br />

warmoadgens sami kompetenciis naerTs. Eesenia: 1. gramatikuli kompetencia<br />

(leqsikis, morfologiis, sintaqsis, gramatikis wesebis codna); 2.<br />

sociolingvisturi kompetencia; 3. strategiuli kompetencia (verbaluri<br />

da araverbaluri sakomunikacio strategiebis gamoyeneba). mogvianebiT, l.<br />

beqmenma (1990) komunikacuri kompetencia dayo or jgufad: 1.<br />

organizaciuli (gramatika da diskursul/teqstobrivi kompetenciebi); 2.<br />

pragmatika (sociolingvisturi da idiomaturi kompetenciebi).<br />

komunikaciuri kompetenciis yvela komponenti SeiZleba iyos<br />

testirebiT Semowmebuli da obieqturad Sefasebuli. komunikaciuri<br />

kompetenciisagan gansxvavebiT, komunikaciuri kompetenturoba<br />

ganisazRvreba, rogorc integrirebuli piradi resursi, romelic<br />

uzrunvelyofs komunikaciuri moqmedebis warmatebulobas. es resursi<br />

moicavs ara mxolod im komponentebs, romlis gansazRvra SesaZlebelia<br />

enobrivi testirebis meSveobiT, aramed iseT Semadgenel elementebsac,<br />

romelTa testirebiT gansazRvra SeuZlebelia. isini moicaven pirovnebis<br />

inteleqts, zogad msoflmxedvelobas, sxva adamianebTan urTierTobebis<br />

unars da agreTve, pirovnebis ganviTarebis potencials.<br />

n. bolotnova Tvlis, rom `teqstobrivi kompetencia aris: 1.<br />

komunikaciuri kompetenciis saxe, romlis safuZvelze SesaZlebelia<br />

avtorisa da adresatis urTierToba; 2. pirovnebis komunikaciuri<br />

kulturis umniSvnelovanesi maCvenebeli, romelic gulisxmobs teqstis<br />

bazaze efeqturi urTierTobis unaris flobas; 3. teqstis Sesaxeb codna,<br />

rac saSualebas aZlevs enis mcodnes ganaxorcielos teqstobrivi<br />

saqmianoba, anu Seqmnas teqstebi, adekvaturad aRiqvas isini da moaxdinos<br />

maTi interpretacia. teqstobrivi kompetenciis aRmoceneba ganpirobebulia<br />

Tanamedrove humanitaruli codnis teqstocentrizmiT da komunikaciis<br />

problemisadmi mzardi interesiT~ (Болотнова 2007:49).<br />

umaRles skolaSi pedagogebis profesiuli daxelovnebis<br />

farglebSi mniSvnelovania teqstobrivi kompetenciis formirebis<br />

procesis fsiqologiur–pedagogiuri aspeqtis gamovlena. sagnis<br />

aTvisebis farglebSi SesaZlebelia iseT saswavlo amocanaTa gadaWra,<br />

rogoricaa: meTodologiuri azrovnebis formireba, verbaluri<br />

64


maxsovrobis, axali masalis efeqturi aTvisebisa da damaxsovrebis<br />

meqanizmebis ganviTareba da profesiuli komunikaciuri unarebis SeZena.<br />

i.v. salosinam isini moaTavsa „teqstobrivi kompetenciis“ konteqstSi.<br />

„teqstobrivi kompetencia“ moicavs kompleqsur codnas teqstis, rogorc<br />

komunikaciis formis, Sesaxeb“ da warmoadgens „pirovnebis mier<br />

teqstobrivi aqtivobis ganxorcielebis codnis da unar–Cvevebis<br />

kompleqts“ (Салосина 2007:69). teqstobrivi kompetencia aris pirovnebis<br />

teqstobrivi aqtivobisTvis mzaobis ganmsazRvreli unar-Cvevebis<br />

erToblioba. n. s. bolotnova gamoyofs teqstobrivi kompetenciis sam<br />

saxes: 1. „teqstis Sedgena“, 2. `teqstis aRqma“, 3. `teqstis interpretacia“<br />

(Болотнова 2001:9). i. v. salosinam maT daumata me-4 _ `teqstis<br />

reproducireba~ da me-5 _ `teqstis gageba~. sabolood, SemuSavda<br />

teqstobrivi kompetenciis xuTkomponentiani struqtura.<br />

teqstobrivi kompetenciis modeli i.v.salosinas mixedviT<br />

Gsqema #1<br />

am sqemis Semadgeneli nawilebi dakavSirebulia teqstobrivi<br />

aqtivobis saxeebTan. kerZod, 1. teqstis Sedgenis kompetencia da teqstis<br />

dawerიs aqtivoba; 2. aRqmisa da gagebis kompetenciebi da teqstis mosmenis<br />

aqtivoba; 3. teqstis interpretaciis, reproducirebis kompetenciebi da<br />

teqstis warmoTqma.<br />

65


teqstobrivi kompetenciis formireba warmoadgens integrirebul<br />

process, romelic moicavs filologiur, fsiqologiur, da pedagogiur<br />

Semadgenel nawilebs. swavlebis prognozirebadi Sedegi – teqstobrivi<br />

kompetenciis maRali done _ kompleqsuri struqturaa, romelic efuZneba<br />

mTeli rigi „filologiuri“ <strong>kompetenciebis</strong> erTobliobas.<br />

teqstobrivi, komunikaciuri da enobrivi kompetenciebi<br />

ტექსტობრივი<br />

კომპეტენცია<br />

კომუნიკაციური<br />

კომპეტენცია<br />

ენობრივი<br />

კომპეტენცია<br />

sqema #2<br />

#2 sqemis 1-li veli gamoxatavs teqstobrivi da komunikaciuri<br />

<strong>kompetenciebis</strong> erTobliv Nnawils, rasac ganapirobebs teqstis<br />

komunikaciuri da pragmatuli arsi. teqstis formisa da Sinaarsis arCeva<br />

pirdapiraa damokidebuli komunikaciis sferosa da monawileebze.<br />

komunikaciuri kompetencia (sametyvelo urTierTobis procesSi<br />

enobrivi saSualebebis gamoyenebis unari) emyareba enis sferoSi arsebul<br />

codnas, unar–Cvevebs, mzaobas (diagramis me-2 veli). gamarTuli<br />

metyveleba aris warmatebuli urTierTobis erT-erTi ganmsazRvreli.<br />

enobrivi kompetencia (enis wesebis codna da maTi praqtikaSi<br />

gamoyenebis unari) qmnis yvela saxis teqstobrivi aqtivobis<br />

ganxorcielebis winapirobas (diagramis me-3 veli). Sesabamisad, diagramis<br />

samive segmentis Serwyma qmnis metyvelebis kulturis vels _ situaciis<br />

66


Sesaferisi enobrivi SesaZleblobebis gamoyenebis unaris sferos<br />

(diagramis me-4 veli).<br />

zemoT CamoTvlili kompetenciebi uzrunvelyofen enobrivi<br />

pirovnebis doneebis modelis funqcionirebas, romlis mixedviT, enobrivi<br />

pirovneba warmoadgens „enobrivi nawarmoebebis (teqstebis) Sedgenisa da<br />

aRqmis unarebis erTobliobas“ (Караулов 1987:245). enobrivi pirovnebis<br />

verbalur–semantikur doneze xorcieldeba sityvebis aRqmisa da gagebis<br />

procesi da maTi urTierTdakavSireba konteqstSi. misi efeqturoba<br />

pirdapiraa damokidebuli pirovnebis mier enis flobis doneze (enobrivi<br />

kompetencia). lingvokognituri done gamoxatavs „enobrivi erTobis<br />

socialur da sociolingvistur maxasiaTeblebs“ (diagramis me-3 veli). is<br />

yalibdeba komunikaciur kompetenciebTan erTobliobaSi. pragmatuli<br />

done moicavs mdgrad komunikaciur moTxovnebs da komunikaciur mzaobas<br />

(komunikaciuri kompetencia), marTavs teqstis Seqmnis, aRqmisa da gagebis<br />

meqanizmebs (teqstobrivi kompetencia).<br />

enobrivi pirovnebis formirebis process aqvs uwyveti xasiaTi da<br />

ganixileba pirovnebis kulturuli ganviTarebis konteqstSi, romelic<br />

warmoadgens misi enobrivi kulturis donis gamomxatvel faqtors. es<br />

ganapirobebs umaRles saswavlebelSi pedagogebis profesiuli enobrivi<br />

momzadebis mniSvnelobas, gansazRvravs momavali pedagogebis ZiriTad<br />

sametyvelo faseulobaTa baziss, aviTarebs lingvistur alRos,<br />

ayalibebs pedagogiuri urTierTobis stils. disciplinis Seswavlis<br />

farglebSi, specialobiT momaval arafilologebs aswavlian saswavlo<br />

teqstebis erTian aRqmas da aRqmisaTvis aucilebeli optimaluri<br />

didaqtikuri masalis Sedgenas. swavlis procesSi interpretaciuli<br />

aqtivobis dros (analizi, sinTezi, deduqciuri da induqciuri msjelobis<br />

struqturireba, analogiebis mixedviT dasabuTeba) xdeba studentebis<br />

meTodologiuri <strong>kompetenciebis</strong> formireba. miRebuli unar-Cvevebi<br />

maswavleblebisTvis warmoadgenen sabaziso kompetencias gakveTilisTvis<br />

teqstebis Sesadgenad da saavtoro meTodologiuri koncefciebis<br />

Camosayalibeblad.<br />

i. salosinam teqstobrivi <strong>kompetenciebis</strong> ganzogadebis,<br />

detalizaciis, fsiqologiur–pedagogiuri pirobebis gamovlenis da maTi<br />

67


efeqturi formirebis mizniT, fsiqologiuri, filosofiuri da<br />

lingvisturi gamokvlevebis bazaze gansazRvra aRqmis, gagebisa da<br />

interpretaciis <strong>kompetenciebis</strong> ZiriTadi struqturuli maxasiaTeblebi.<br />

cneba „aRqmis kompetencia“ dakavSirebulia aRqmis fsiqologiur<br />

gagebasTan. „rogorc sagnebis an movlenebis erTiani individualuri<br />

saxeebis Seqmnis procesi, aRqma aris SemecnebiTi aqtivobis sawyisi etapi<br />

da dakavSirebulia maxsovrobis, yuradRebis, azrovnebis meqanizmebTan“<br />

(Юрчук 1988:88). aRqma aris teqstis damaxsovrebis bazisi. aRqmis<br />

filosofiuri gageba gansazRvrulia subieqtisa da gare samyaros<br />

kavSiriT samyaros aRqmisa da Semecnebis kategoriebSi (Словарь<br />

философский 2004:121). `aRqma Sedgeba mravali SegrZnebisagan. aRqmis<br />

ganmsazRvreli maxasiaTeblebia: sagnobrioba, erToblioba (yoveli sagnis<br />

aRqma, rogorc erTi mTlianis), konstantoba (SedarebiTi mudmivoba,<br />

sagnis aRqma garkveul farglebSi konstanturi, e.i ucvleli saxiT),<br />

kategoriuloba (im sagnis gulisxmoba, romlis TvalsaCino asaxvasac<br />

iZleva igi), danawevrianeba da ganzogadeba“ (uznaZe 1940:135).<br />

teqstis aRqmis problemebi aris ganxiluli i. a. zimnaias (Зимняя<br />

1961), t. m. dridzes (Дридзе 1976), a. a. leontievis (Леонтьев 1979), g. s.<br />

suxobskis (1981), a. a. brudnis (Брудный 2006) SromebSi. l. v. Sirinkinam<br />

Seqmna teqstis fsiqologiuri aRqmis modeli, romlis struqtura moicavs<br />

kognitur, konotaciur da afeqtur komponentebs (Ширинкина..2002:8).<br />

kognitur doneze ganisazRvreba teqstis sagnobrivi sfero da funqciuri<br />

stili. konotaciuri done qmnis teqstis Semdgomi gamoyenebis<br />

perspeqtivas, afeqturi sfero ki moicavs recipientis mier teqstis<br />

emociur Sefasebas.<br />

produqtiuli B teqstis bazisi aris misi erToba da kavSiri, rac<br />

uzrunvelyofs mis Sinaarsobriv mTlianobas da dasrulebulobas.<br />

teqstis aRqmis kompetenciis formireba xdeba sxvadasxva tipis<br />

kompoziciuri teqstobrivi struqturebis da sityvaTSeTanxmebebis,<br />

winadadebebis, teqstis erT mTlianobad dakavSirebis saSualebebis<br />

codniT da agreTve, teqstis sakvanZo momentebis gagebiT (analizi),<br />

teqstis Sinaarsis verbalur-logikuri sqemebis modelirebiT (sinTezi).<br />

am kompetenciis umaRlesi done ganapirobebs teqstis iseTi meoradi<br />

68


aqtivobisTvis mzaobas, rogricaa teqstis mosmeniT aRqma da teqstis<br />

kiTxva.<br />

gamoyofen aRqmis kompetenciis formirebisTvis aucilebel or<br />

aspeqts: 1. saTanado pirobebis Seqmna saswavlo teqstebis adekvaturi<br />

aRqmisTvis; 2. kompleqsuri codnis SeZena inglisuri enis funqciur<br />

stilistikaSi, romelic moicavs sxvadasxva Janrisa da stilis teqstebis<br />

identifikaciasa da konstruirebas.<br />

teqstis gagebis safuZvelze yalibdeba interpretaciisTvis mzaoba.<br />

codna da unari, romelic moiazreba am mzaobaSi, ganisazRvreba, rogorc<br />

interpretaciuli kompetencia. interpretacia aris „teqstis<br />

inteleqtualuri gardasaxva~ (Ширинкина..2002:32). interpretaciuli<br />

damuSavebis produqtia axali teqsti, romlis struqturaSi Sedis<br />

gansxvavebul formaSi moqceuli wina teqstis ramdenime komponenti.<br />

interpretaciis unars udidesi mniSvneloba aqvs pedagogisTvis, radgan<br />

swavlebis originaluri meTodebis umravlesoba warmoiqmneba ukve<br />

arsebuli didaqtikuri Teoriebis safuZvelze. Ees kompetencia, upirveles<br />

yovlisa, uzrunvelyofs momavali pedagogis profesiul mzaobas.<br />

interpretaciuli kompetencia teqstebis SedgenisTvis<br />

(SemoqmedebiTi kompetencia) aucilebeli unarebis ganviTarebis<br />

winapirobaa. teqstebis Sedgenis kompetencia warmoadgens teqstobrivi<br />

kompetenciis umaRles dones da pedagogis profesiuli daxelovnebis<br />

safuZvels. gza teqstis aRqmidan teqstis interpretaciamde rTuli<br />

procesia, romelic fsiqo-fiziologiuri, pirovnuli, enobrivi<br />

faqtorebiTaa ganpirobebuli. gansakuTrebuli mniSvneloba aqvs am<br />

kompetenciasTan dakavSirebuli codnis, unar–Cvevebis miRebas umaRles<br />

saswavlebelSi, radganac swored es kompetencia gansazRvravs momavali<br />

specialistis pirovnuli da profesiuli ganviTarebis perspeqtivebs.<br />

gamokvlevis Sedegad (Салосина 2007, Болотнова 2007 daDAsxvebi),<br />

dazustda teqstobrivi kompetenciis xuTkomponentiani modeli da<br />

gamovlinda teqstobrivi kompetenciis roli momavali pedagogebis<br />

enobrivi pirovnebis ganviTarebaSi. ganisazRvra urTierTkavSiri mis<br />

struqturaSi Semaval aRqmis, gagebis da interpretaciis kompetenciebs<br />

Soris. gamovlinda am <strong>kompetenciebis</strong> Camoyalibebis fsiqologiur–<br />

69


pedagogiuri pirobebi. ganisazRvra umaRles saswavleblebSi <strong>ucxouri</strong><br />

enis swavlebis procesis dagegmvis dros profesiuli aqtivobisaTvis<br />

saWiro unarebis aTviseba, <strong>swavleba</strong>/swavlisTvis mdgradi samotivacio<br />

safuZvlis Seqmna (axlo perspeqtivisa) da profesiuli moRvaweoba,<br />

profesiuli pedagogiuri <strong>kompetenciebis</strong> kompleqsis Camoyalibeba<br />

(Soreuli perspeqtiva).<br />

teqstis <strong>swavleba</strong>/<strong>swavla</strong>ze <strong>orientirebuli</strong> kompetenciis erT-erTi<br />

Semadgenelia teqstis Sedgena, anu azris gramatikulad sworad agebis,<br />

dafiqsirebis da gamoxatvis unari sxvadasxva (lingvisturi, socialuri,<br />

azrobrivi) formiT. teqstis Seqmnis kompetencia, anu enis kompoziciur<br />

doneze organizebis unari, moicavs iseT Semadgenel nawilebs,<br />

rogorebicaa kohezia (winadadebebis Serwyma logikuri TanmimdevrobiT)<br />

da ritorika (damarwmunebeli saubris xelovneba).<br />

evropis saganmanaTleblo struqturebis urTierTSewyobis proeqt<br />

`Tuningis“ mixedviT, kompetenciebi iyofa: 1. instrumentul;<br />

2.interpersonalur; 3. sistemur kompetenciebad.<br />

instrumentuli kompetenciebi moicavs SemecnebiT unarebs _<br />

ideebisa da azrebis gacnobierebisa da manipulirebis SesaZleblobas.<br />

meTodologiuri SesaZleblobebi garemoTi manipulirebisTvis moicavs<br />

swavlis strategiisa da drois organizebas, gadawyvetilebis miRebisa<br />

da problemis gadaWris unars; teqnologiur unarebs _ rac gulisxmobs<br />

teqnologiuri mowyobilobebis gamoyenebas, kompiuterze muSaobas da<br />

informaciis gamoyenebis unars; lingvistur unarebs – zepir da<br />

werilobiT komunikacias; meore enis codnas.<br />

interpersonaluri kompetenciebi moicavs individualur unarebs –<br />

grZnobebis gamoxatva, kritikuli da TviTkritikuli SesaZleblobebi;<br />

socialur unarebs – interpersonaluri urTierTobebi, jgufuri muSaoba,<br />

socialuri da eTikuri pasuxismgeblobis gamoxatva, sxva sferos<br />

eqspertebTan komunikacia.<br />

sistemuri kompetenciebi moicavs mTlian sistemasTan dakavSirebul<br />

unarebsa da SesaZleblobebs – gacnobierebis, SegrZnebebisa da codnis<br />

kombinacias.<br />

70


umaRlesi ganaTlebis kvalifikaciaTa CarCos mixedviT umaRles saswavlo<br />

dawesebulebebSi sxvadasxva doneze misaRwev kompetenciebs warmoadgens:<br />

1. dargobrivi, specifikuri kompetenciebi:<br />

1.1. dargobrivi codna da gacnobiereba;<br />

1.2. dargobrivi codnis praqtikaSi gamoyenebis unarebi/praqtikuli unarebi.<br />

2. zogadi kompetenciebi:<br />

2.1. analizisa da sinTezis unari;<br />

2.2. problemis gadaWra;<br />

2.3. dagegmvisa da organizebis unari;<br />

2.4. sakomunikacio unarebi;<br />

2.5. sainformacio komunikaciebis gamoyenebis unari;<br />

2.6. jgufSi muSaobis unari;<br />

2.7. swavlis unari;<br />

2.8. kvlevis unari;<br />

2.9. damoukideblad muSaobis unari;<br />

2.10. proeqtebis SemuSavebisa da marTvis unari.<br />

ZiriTadad veyrdnobiT enebis erTiani evropuli CarCos<br />

rekomendaciebs (2010), „Tuningis~ (saganmanaTleblo struqturebis<br />

urTierTSewyoba evropaSi) proeqtis Sedegebs (2008), kvalifikaciaTa<br />

evropul CarCos, saqarTvelos umaRlesi ganaTlebis kvalifikaciaTa<br />

CarCos rekomendaciebs, gavecaniT <strong>kompetenciebis</strong> dauflebis<br />

gamocdilebas evropul universitetebSi (helsinkis universiteti (rober<br />

vagenaari), deustos universiteti (xulia gonzalesi 2008)), gavaanalizeT<br />

sxvadasxva miznobrivi treningis, konferenciebis masalebi, SeviswavleT<br />

sabazro moTxovnebi, dasaqmebis sfero da SevimuSaveT <strong>teqstebze</strong><br />

<strong>orientirebuli</strong> swavlisa da swavlebis komponentebi. CamonaTvali<br />

gavacaniT specialurad organizebuli seminaris monawileebs, saSualo<br />

da umaRlesi skolis maswavleblebs, studentebs. miRebuli SeniSvnebis,<br />

winadadebebis, rCevebis gaTvaliswinebiT, ganvsazRvreT <strong>teqstebze</strong><br />

<strong>orientirebuli</strong> zogadi da dargobrivi kompetenciebi.<br />

SeviswavleT saqarTvelos umaRles saswavlebelSi bakalavriatis<br />

safexurze <strong>teqstebze</strong> muSaobisas studentisTvis aucilebeli unar-Cvevebi.<br />

analizis Sedegi Semdeg suraTs iZleva. students moeTxoveba:<br />

71


– Teoriuli codna sxvadasxva donis stilisturi xerxebisa da<br />

eqspresiuli saSualebebis Sesaxeb;<br />

– mxatvruli teqstis originaluri analizi;<br />

– stilisturi movlenebis aRqma-gaanalizeba teqstTan da diskursTan<br />

mimarTebaSi (internetresursi #10);<br />

– nebismieri formatisa da sirTulis werilobiTi da zepiri teqstis<br />

adekvaturi aRqma da reproduqcia;<br />

– teqstSi sxvadasxva tipis informaciis identificireba;<br />

– informaciis azrobrivi kompresireba da originalis<br />

komunikaciurad TanabarRirebulebiani meoradi versiis Seqmna<br />

(internetresursi #11);<br />

– inglisur enaze sxvadasxva tipis teqstis gagebis, Targmnis, morfo-<br />

semanatikuri analizis, interpretaciisa da reproduqciis unari;<br />

– inglisur enaze teqstebis mosmenis, gagebis, analizisa da<br />

reproduqciis unari;<br />

– inglisuri literaturis Rrma codna, paralelebis gavlebis unari<br />

evropul da inglisur literaturas Soris;<br />

– mxatvruli teqstis mimarT SemoqmedebiTi midgoma analizisa da<br />

interpretaciis safuZvelze, rac mwerlis msoflaRqmas, mis<br />

esTetikur Sexedulebas da individualur stils gansazRvravs;<br />

– azris lakonurad da gasagebad gadmocemis unari;<br />

– saTanado daskvnebis gamotanis, analizis, abstraqtuli azrovnebis<br />

unari;<br />

– wamoWrili problemis ganzogadebisa da swrafad gadaWris unari;<br />

– sakiTxebisadmi kritikuli midgomis unari, ideebisa da azrebis<br />

gagebisa da manipulirebis SesaZlebloba;<br />

– literaturuli gemovnebis ganviTareba;<br />

– nebismieri tipis verbaluri diskursis meSveobiT komunikacia.<br />

informaciis mopoveba, Segroveba, Targmna (rogorc zepiri, aseve<br />

weriTi saxiT), masze msjeloba, analizi da interpretacia<br />

(internetresursi #12);<br />

72


– problemur situaciaSi Tavisi dargis farglebSi monacemTa<br />

moZiebisa da gamoyenebis unari;<br />

– analizisa da sinTezis unari, raSic igulisxmeba informaciis<br />

sxvadasxva wyarodan moZiebisa da ganzogadebis unari;<br />

– kritikuli da TviTkritikuli SesaZleblobebi, raSic igulisxmeba<br />

producirebuli teqstis obieqturi Sefasebis da TviTSefasebis<br />

unari;<br />

– inglisuri enis kompetenturi gamoyeneba weriTi da zepiri<br />

komunikaciis procesSi;<br />

– damoukidebeli muSaobisaTvis relevanturi strategiis SerCevis<br />

unari (internetresursi # 11).<br />

bakalavriatis safexurze <strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> <strong>kompetenciebis</strong><br />

<strong>swavleba</strong>/swavlis procesSi vlindeba studentis Semdegi lingvisturi da<br />

komunikaciuri unar-Cvevebi:<br />

mimarTuleba – kiTxva daMmosmena:<br />

– teqstSi ucnobi sityvebis gagebis strategiebis codna;<br />

– teqstis kritikuli xedva;<br />

– teqstebis tipebis amocnoba da ganmarteba maTi struqturul-<br />

gramatikul Tu stilistur Taviseburebebze dayrdnobiT;<br />

– teqstebSi mocemuli gramatikuli konstruqciebis gamoyofa da maTi<br />

saTanado interpretaciiT warmodgena;<br />

– wakiTxulis gadamowmeba da Sefaseba sandoobis, aqtualurobis da<br />

sxva kriteriumebis mixedviT;<br />

– konkretuli sakiTxis Sesa<strong>swavla</strong>d informaciis moZieba, gadamowmeba<br />

da monacemTa bazis Sedgena;<br />

– sxvadasxva tipis zepiri da werilobiTi teqstebis Sefaseba maTi<br />

sakomunikacio amocanis gaTvaliswinebiT;<br />

– mosmenili teqstis gageba.<br />

mimarTuleba – saubari da wera:<br />

– adekvaturad, gamarTulad da damajereblad metyveleba;<br />

– teqstSi movlenebis, xasiaTebis winaswarmetyveleba;<br />

– teqstis dakavSireba pirad gamocdilebasTan;<br />

73


– argumentirebuli msjeloba sxvadasxva Janris mxatvrul teqstebSi<br />

gamovlenili msoflmxedvelobrivi sakiTxebisa da literaturuli<br />

Taviseburebebis Sesaxeb;<br />

– literaturul nawarmoebebSi mxatvruli azrovnebis formebis<br />

identificireba, Sedareba, Sepirispireba, dakavSireba da analizi;<br />

– werilobiT teqstebSi sakuTari poziciisa da RirebulebiTi<br />

damokidebulebebis sxvadasxva literaturuli formiT warmoCena;<br />

– sxvadasxva epoqis literaturul teqstebSi asaxul kulturul<br />

faseulobaTa gaazreba da maT mimarT sakuTari damokidebulebis<br />

gamoxatva;<br />

– sxvadasxva saxis zepiri teqstebis analizi enobriv-gamomxatvelobiTi<br />

saSualebebis TvalsazrisiT;<br />

– msoflio literaturuli procesebisa da universaluri<br />

literaturuli Temebis urTierTkavSiris aRmoCena;<br />

– wakiTxuli teqstis konstruireba (enobrivi analizi da sinTezi);<br />

– sxvadasxva tipisa da stilis teqstebis gamarTulad wera;<br />

– gramatikis, orTografiis, punqtuaciis wesebis Segnebulad gamoyeneba<br />

teqstis asagebad da dasaxvewad;<br />

– sxvadasxva mizniT, sxvadasxva auditoriisaTvis nebismieri tipis<br />

werilobiTi teqstis SeTxzva;<br />

– literaturul nawarmoebze subieqturi mosazrebis Camoyalibeba da<br />

warmoCena;<br />

– sxvadasxva Janris literaturuli teqstis Seqmnis procesSi<br />

cxovrebiseuli da SemoqmedebiTi gamocdilebis realizeba.<br />

evropaSi saganmanaTleblo struqturebis urTierTSewyobis proeqt<br />

„TuningSi~ aRniSnulia, rom A`analizisa da sinTezis unars studentebi<br />

Semdegi meTodebiT gamoimuSaveben:<br />

– damoukidebeli interpretaciis, Sefasebebis da diskusiis unari,<br />

romelic debatebis farglebSi muSavdeba;<br />

– Tanamedrove koncefciebs Soris kavSirebis monaxva;<br />

– informaciis raodenobrivi analizi;<br />

– relevanturi Teoriebis misadageba amosavali masalisaTvis;<br />

74


– arsebul codnaSi axali daskvnebis inkorporacia;<br />

– specifikuri movlenebis an problemebis ganxilva farTo<br />

konteqstSi;<br />

– dasturis an sawinaaRmdego argumentebis moyvana~ (gonzalesi 2008:<br />

224).<br />

zemoT aRniSnuli wyaroebis gaTvaliswinebiT, evropis ganaTlebis<br />

erTiani sivrcis Seqmnis moTxovnebis safuZvelze, realuri viTarebis<br />

analizsa da pirad gamocdilebaze dayrdnobiT, SevarCieT <strong>teqstebze</strong><br />

<strong>orientirebuli</strong> kompetenciebi bakalavriatis safexurisTvis. aRsaniSnavia,<br />

rom <strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> kompetencia pirdapir ukavSirdeba iseT<br />

zogad kompetenciebs, rogoricaa damoukidebeli muSaobis, kvlevis,<br />

informaciis marTvis, gadawyvetilebis miRebis, analizisa da sinTezis,<br />

swavlis, zepiri da werilobiTi formiT komunikaciis, axali ideebis<br />

generirebis (SemoqmedebiToba), kritikisa da TviTkritikis unarebi, aseve,<br />

mravalferovnebisa da multikulturalizmis, sxva qveynis kulturisa da<br />

tradiciebis pativiscema.<br />

eufleba:<br />

<strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> <strong>swavleba</strong>/swavlis farglebSi studenti<br />

– analizisa da sinTezis unars, raSic moiazreba: teqstis<br />

interpretacia, mTavari punqtebis gansazRvra, gageba, Sefaseba,<br />

informaciasTan muSaoba, gacnobiereba, kritikuli Sefaseba, Teoriisa<br />

da praqtikis dakavSireba, sxvadaxva teqstis kombinireba, kvleva,<br />

formulireba, reproducireba, gamoyeneba, aRwera, daskvnis gakeTeba,<br />

fiqri, Sedareba, SerCeva, gansxvaveba, kontrasti, dayofa, Sejameba,<br />

argumentireba, Sefardeba, ganzogadeba, logikuri azrovneba, Sefaseba,<br />

problemis gadaWra, _ rasac studentebi Semdegi meTodebiT<br />

gamoimuSaveben:<br />

– <strong>teqstebze</strong> muSaobis farglebSi kiTxvis, kvlevis, diskusiisa da fiqris<br />

Sedegad koncefciis, ideebis formulireba;<br />

– damoukidebeli interpretaciis, Sefasebis da diskusiis unari,<br />

romelic debatebis farglebSi gamomuSavdeba;<br />

– naazrevis kritikuli Sefaseba da TviTSefaseba;<br />

75


– informaciis raodenobrivi analizi;<br />

– relevanturi Teoriebis misadageba amosavali masalisTvis;<br />

– arsebul codnaSi axali daskvnebis inkorporacia;<br />

– movlenebis an problemebis ganzogadeba;<br />

– gansxvavebuli azris gamoxatva da dasabuTeba.<br />

2. informaciis menejmentis kompetencias, raSic moiazreba: teqstSi<br />

saWiro informaciis moZiebis unari, informaciis pirveladi da meoradi<br />

wyaroebis gansxvavebis unari, tradiciuli Tu eleqtronuli biblioTekis<br />

gamoyenebis unari, informaciis mopovebis unari.<br />

3. damoukidebeli muSaobis unars. drois organizebis, prioritetebis<br />

SerCevis, vadebis dacvisa da SeTanxmebuli samuSaos Sesrulebis unaris<br />

floba aucilebelia rogorc pirad cxovrebaSi, aseve profesiul<br />

saqmianobaSi.<br />

4. kvlevis unars. saswavlo amocanis gadawyvetisaTvis teqstis<br />

gamoyenebis xarisxi maRalia, Tu moswavles saSualo safexurze SeuZlia<br />

argumentirebuli msjeloba sxvadasxva Janris mxatvrul teqstebSi<br />

gamovlenili msoflmxedvelobrivi sakiTxebisa da literaturuli<br />

Taviseburebebis Sesaxeb; literaturuli teqstis mimarT sakuTari<br />

mosazrebis Camoyalibeba da warmoCena; sakuTari poziciisa da<br />

damokidebulebebis gamoxatva; paralelebis gavleba qarTuli da<br />

msoflio literaturis Temebsa da procesebs Soris; sxvadasxva saxis<br />

teqstebis gamarTulad wera, gramatikuli wesebis gamoyeneba teqstis<br />

asagebad da dasaxvewad.<br />

zemoaRniSnulis gaTvaliswinebiT, agreTve, sakuTar gamocdilebaze<br />

dayrdnobiT, Cven ganvsazRvreT, rom umaRles skolaSi bakalavriatis<br />

safexurze <strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> dargobrivi kompetenciebi moicavs<br />

Semdeg mimarTulebebs:<br />

1. teqstis aRqmisa da gagebis kompetenciebi;<br />

2. teqstis analizis kompetencia;<br />

3. teqstis interpretaciis kompetencia;<br />

4. teqstis kvlevisa da Sefasebis kompetenciebi;<br />

5. teqstis Sedgenis kompetenciebi.<br />

76


Cven mier SemuSavebuli teqstobrivi kompetenciis modeli<br />

Gsqema #3<br />

1. teqstis aRqmisa da gagebis kompetenciis farglebSi studenti<br />

SeZlebs:<br />

teqstis saxis, tipis, Janris, qveJanris amocnobas;<br />

kiTxviTi strategiebis gamoyenebas;<br />

sxvadasxva saxis teqstebis (perioduli gamocemebi, romanebi, poemebi,<br />

dramebi, da sxva), agreTve, sxvadasxva saxis samuSao dokumentebis,<br />

magaliTad, werilobiTi instruqciebis da teqnikuri aRwerilobis,<br />

kontraqtebis, proeqtebis, angariSebis wakiTxvas da gagebas;<br />

teqstSi mTavari ideebis an Temebis, damxmare detalebis gagebas;<br />

avtoris miznis amocnobas<br />

ilustraciebis _ cxrilebis da diagramebis interpretacias (axsna);<br />

teqstSi aRwerili mizez-Sedegobrivi kavSiris gagebas;<br />

sxvadasxva saxis audioteqstis gagebas;<br />

gamoavlens ucnob sityvaTa mniSvnelobis konteqstis daxmarebiT<br />

gagebis unars;<br />

gamoavlens sityvebis denotaciuri da konotaciuri mniSvnelobebis<br />

codnas;<br />

77


2. teqstis analizis kompetenciis farglebSi studenti teqstSi<br />

amoicnobs:<br />

stilistur xerxebs da aRwers, ramdenad uwyoben xels gamoyenebuli<br />

stilisturi xerxebi nawarmoebis arsis gadmocemas;<br />

personaJebs da moaxdens maT daxasiaTebas;<br />

moqmedebis dros, adgils, garemos; amoicnobs kulturul da<br />

istoriul konteqsts;<br />

TxrobiT perspeqtivas;<br />

teqstis struqturas;<br />

amoicnobs avtoris tons da moaxdens misi stilis da mxatvruli<br />

ostatobis Sefasebas;<br />

gamoavlens figuraluri metyvelebis gagebas da Seafasebs ramdenad<br />

mizandasaxulad aRweven isini mkiTxvelamde;<br />

amoicnobs konfliqtis saxes.<br />

3. teqstis interpretaciis kompetenciis farglebSi studenti:<br />

teqstis Sesaxeb daskvnas gaakeTebs da gaamyarebs teqstidan<br />

moyvanili magaliTebiT;<br />

teqstSi arsebul bundovanebas da mravalgvari interpretaciis<br />

saSualebas gaiazrebs;<br />

miusadagebs teqsts cxovrebiseul situaciebs;<br />

msjelobs, ramdenad exmianeba mocemuli teqsti mimdinare<br />

kulturul, socialur, politikur situacias;<br />

statiebisa da dokumentebis reziumirebas.<br />

4. teqstis kvlevisa da Sefasebis kompetenciis farglebSi studenti:<br />

ganasxvavebs erTmaneTisgan teqstSi moyvanil faqtebsa da avtoris<br />

pirad TvalTaxedvas;<br />

gaecnoba teqstis irgvliv arsebul sxvadasxva kritikul masalas;<br />

eZiebs damatebiT masalas avtorisa da teqstSi arsebuli<br />

informaciis Sesaxeb;<br />

kiTxulobs da igebs eleqtronuli mediis saSualebiT mopovebul<br />

teqstebs, amzadebs bibliografias;<br />

iyenebs leqsikonebs, rom gaigos sityvis an terminis mniSvneloba,<br />

etimologia da swori warmoTqma;<br />

78


teqstSi mocemuli da damatebiT mopovebuli masalis safuZvelze<br />

ayalibebs sakuTar azrs sakvlevi Temis Sesaxeb;<br />

amzadebs referatul naSroms mocemuli teqstis irgvliv.<br />

5. teqstis Sedgenis kompetenciis farglebSi studenti SeZlebs:<br />

teqstis struqturis codnis demonstrirebas imave formis<br />

werilobiTi dokumentis SedgeniT;<br />

sxvadasxva Temaze Tavisufal saubars (monologi da dialogi),<br />

konkretul TemebTan dakavSirebul debatebsa da diskusiebSi<br />

monawileobis miRebas da azris gamarTulad da Tanmimdevrulad<br />

Camoyalibebas;<br />

mocemul Temaze prezentaciis Catarebas;<br />

mimoweras _ sabuTebis Sedgena (gancxadeba, avtobiografia,<br />

moxsenebiTi baraTi, CV), formaluri da araformaluri werilebis<br />

Sedgenas, eseis daweras.<br />

amrigad, wyaroebze dayrdnobiT miviCnevT, rom <strong>teqstebze</strong><br />

<strong>orientirebuli</strong> zogadi, transferuli <strong>kompetenciebis</strong> floba<br />

uzrunvelyofs saswavlo teqstebis aTvisebas da ganapirobebs sasurveli<br />

Sedegis miRwevas. amasTan, saswavlo sagnebis specifikidan gamomdinare,<br />

<strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> kompetenciebi SeiZleba iyos dargobrivic.<br />

<strong>teqstebze</strong> orientireba, ganaTlebis safexurebis mixedviT zogadi<br />

da dargobrivi <strong>kompetenciebis</strong> gansazRvra xels Seuwyobs studentis mier<br />

misaRwevi Sedegis gacnobierebas, miznis sicxades, misawvdomobas,<br />

saswavlo procesSi aqtiurobis da damoukidebeli muSaobis xarisxis<br />

amaRlebas.<br />

$2 saswavlo aqtivobebi kompetenciis miRwevisaTvis<br />

2.2.1 teqstis struqturis Semswavleli aqtivobebi<br />

aqtivoba aris leqtoris mier dagegmili qmedeba, romelic saswavlo<br />

miznis miRwevas emsaxureba. Mmiznidan gamomdinare, leqtorma SeiZleba dagegmos<br />

erTi an ramdenime aqtivoba da, aseve, maTi Catarebis Tanamimdevroba. aqtivobis<br />

79


dagegmvis dros mniSvnelovania, rom leqtorma gaiTvaliswinos, konkretulad<br />

ris gakeTeba moeTxovebaT studentebs da is, Tu ra roli unda Seasrulos man<br />

(berZeniSvili...2007:25). swavlebis aqtivobebis formebia:<br />

– TanamSromlobiTi <strong>swavleba</strong> (leqtori _ studenti, studenti _ studenti<br />

jgufebSi muSaoba);<br />

– damoukidebeli <strong>swavla</strong>;<br />

– <strong>swavleba</strong> konkretuli drois miTiTebiT;<br />

– diagramebis, grafikebis gamoyeneba (kognituri _ saazrovno):<br />

studentis aqtivobas aqvs 2 forma:<br />

1. masalis aRqma, romelSic CarTulia studentis emocia, azrovneba,<br />

warmosaxva, mexsiereba, gadmocemis unari;<br />

2. damoukidebeli, individualuri an jgufuri davalebebisaTvis masalis<br />

SegrovebaSi monawileoba.<br />

„sasurvelia leqtoris saqmianoba (xelmZRvaneloba) daukavSirdes<br />

studentis aqtivobas leqciisa da momzadebis procesSi; leqtorma ifiqros<br />

Semdegze: 1. ra, rogor da risTvis moawodos leqciis dros; 2. rogor CarTos<br />

studentebi leqciis msvlelobaSi; 3. rogor moamzados da gaaaqtiuros<br />

studentebi~ (isakova..2007:87).<br />

aqtivobebis dagegmvisas gasaTvaliswinebelia ramdenime faqtori:<br />

– gakveTilis tipi (mimdinare, Semajamebeli);<br />

– pedagogiuri strategia;<br />

– saswavlo mizani, romelic, Tavis mxriv, ebmis swavlis<br />

mosalodnel Sedegebs.<br />

`saswavlo mizani aris studentis mier swavliT SeZenili winaswar<br />

gansazRvruli Sedegi, axali gamocdileba. igi moicavs studentTa<br />

umravlesobis mier asaTvisebeli informaciis, unar-Cvevebisa da<br />

Rirebulebebis erTobliobas~ (berZeniSvili...2007:54). proeqti _<br />

saganmanaTleblo struqturebis urTierTSewyoba evropaSi „Tuningi“ _<br />

ganasxvavebs swavlis Sedegebsa da kompetenciebs, raTa aCvenos<br />

maswavlebelTa da studentTa gansxvavebuli rolebi. swavlis Sedegebi<br />

ganisazRvreba akademiuri personalis mier saganmanaTleblo programis<br />

da calkeuli kursis doneze. Kkompetenciebi miiRweva studentis mier.<br />

80


`kompetenciis miRweuli done SeiZleba iyos ufro maRali an dabali,<br />

vidre es swavlis SedegebiTaa gansazRvruli~ (gonzalesi 2008:174).<br />

umaRlesi skolis saganmanaTleblo programaSi swavlis Sedegi<br />

gansazRvravs Tu ra codna SeiZina studentma, ris gakeTebas SeZlebs is.<br />

`wavlis Sedegi aris swavlis procesSi SeZenili axali codna da<br />

unarebi. ganasxvaveben SeZenili unarebis 5 ZiriTad tips:<br />

inteleqtualur unarebs;<br />

verbalur informacias;<br />

damokidebulebebs;<br />

motorul Cvevebs;<br />

kognitur strategiebs“ (qitiaSvili 2008:47).<br />

swavlis Sedegi aris informaciis, unar-Cvevebis, Rirebulebebisa da<br />

damokidebulebebis erToblioba, romelsac studentebi iZenen swavlis<br />

procesSi. mniSvnelovania ara mxolod is, Tu ra i<strong>swavla</strong> studentma,<br />

aramed, upirvelesad, codnis xarisxi: rogor i<strong>swavla</strong> da rogor SeuZlia<br />

mas am codnis gamoyeneba. `saswavlo Sedegebi ganisazRvreba<br />

saganmanaTleblo procesis nebismieri monakveTisaTvis (leqcia, semestri,<br />

akademiuri weli, zogadi/umaRlesi ganaTlebis safexuri da sxva~<br />

(berZeniSvili...2007:54). swavlis Sedegi ganacxadia imis Sesaxeb, Tu ra<br />

icis da risi gakeTeba SeuZlia students mocemuli saswavlo kursis<br />

dasrulebis Semdeg. swavlis Sedegi, aRwerili kompetenciis doniT _<br />

aris ganacxadi Tu ra unda icodes da risi gakeTeba unda SeZlos<br />

studentma swavlis dasrulebis Semdeg. is ganisazRvreba kursis<br />

erTeulis, aseve programis doneze.<br />

`<strong>swavla</strong> niSnavs informaciis dagrovebas, unar-Cvevebis<br />

ganviTarebas~ (standartebi 2010:6). <strong>swavla</strong> aris axali informaciis,<br />

codnis, Cvevebis, damokidebulebebisa da ganwyobebis SeZena.<br />

arsebobs swavlisa da swavlebis aqtivobebis xuTi kategoria:<br />

1. mzardi _ romlis saSualebiTac moswavle davalebebis Sesrulebis<br />

procesSi iZens axal ideebs, koncefciebs da unar-Cvevebs.<br />

2. restruqturizebadi _ romelic moiTxovs moswavleebisagan winaswar<br />

SeZenil unar-Cvevebsa da codnaze dayrdnobiT aRmoCenebis gakeTebas.<br />

81


3. codnis gamosacdeli _ ukve nacnobi ideebisa da koncefciebis,<br />

codnisa da unar-Cvevebis gamoyeneba axali problemebis gadasaWrelad.<br />

4. praqtikaze damyarebuli _ praqtikuli savarjiSoebis meSveobiT<br />

nacnobi ideebis, koncefciebis, codnis da unar-Cvevebis ganmtkiceba.<br />

5. ganmeorebaze damyarebuli _ nacnobi ideebis, koncefciebis, codnisa<br />

da unar-Cvevebis gameoreba garkveuli drois gavlis Semdeg.<br />

swavlebis procesSi aucilebelia gansxvavebuli meTodebis<br />

gamoyeneba, radgan es xels uwyobs studentebSi swavlisadmi interesis<br />

gaRvivebas. <strong>ucxouri</strong> enis leqcia unda Seicavdes:<br />

1. verbalur informacias – ambis gadmocema, roluri TamaSebi;<br />

2. vizualur masalas – TvalsaCinoebebi, suraTebi, plakatebi da a.S.;<br />

3. savarjiSoebs;<br />

4. diskusias – kiTxva-pasuxi, wyvilebSi muSaoba, jgufebSi muSaoba,<br />

proeqtebis wardgena;<br />

5. fiqri da azrovneba – diskusiebi, situaciuri amocanebi, problemis<br />

gadaWris savarjiSoebi.<br />

<strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> <strong>kompetenciebis</strong> formireba gulisxmobs<br />

<strong>teqstebze</strong> dayrdnobiT analitikuri da produqtiuli unarebis<br />

formirebas. teqstobrivi <strong>kompetenciebis</strong> formirebis etapebia Temaze,<br />

gegmaze, saTaurze, sakvanZo sityvebsa da frazebze muSaoba. <strong>teqstebze</strong><br />

<strong>orientirebuli</strong> swavlebis mimarTulebebi mWidrodaa erTmaneTTan<br />

dakavSirebuli, magram yvela unaris erTdrouli formireba SeuZlebelia.<br />

amitom, swavlebis sxvadasxva etapze yuradRebis centrSi xvdeba<br />

gansazRvruli unari.<br />

etapi saswavlo<br />

mizani<br />

teqstamdeli<br />

aqtivoba<br />

- molodinis<br />

ganviTareba;<br />

- fonuri<br />

davalebebis<br />

Sesruleba;<br />

-hipoTezis<br />

Seqmnis unaris<br />

ganviTareba.<br />

swavlebis<br />

meTodebi<br />

- saTaurTan<br />

muSaobis<br />

asociaciuri xerxi;<br />

- kiTxvis dasma<br />

moswavleTa<br />

molodinis<br />

gamosavlenad;<br />

- kvleviTi<br />

davalebebis ageba;<br />

- winmswrebi<br />

individualuri<br />

saSianao davalebis<br />

gamokiTxva;<br />

aqtivobebi swavlebis<br />

forma<br />

- sakvanZo<br />

sityvebis mixedviT<br />

hipoTezis<br />

wamoyeneba teqstis<br />

ideur - Tematikur<br />

SinaarsTan<br />

dakavSirebiT;<br />

- moswavleTa mier<br />

mokle<br />

informaciis<br />

warmodgena<br />

avtorisa da<br />

epoqis Sesaxeb;<br />

- frontaluri<br />

saubari;<br />

- saklaso da<br />

saSinao<br />

individualuri<br />

davalebis<br />

organizeba.<br />

82


teqstis kiTxva da<br />

emociurasociaciuri<br />

aRqma<br />

Temis da<br />

teqstis<br />

konceptualuri<br />

Sinaarsis<br />

gaazreba<br />

teqstis<br />

interpretacia<br />

- teqstis<br />

emociuri<br />

tonalobis<br />

aRqmis<br />

formireba;<br />

- analizuri<br />

kiTxvis unaris<br />

srulyofa;<br />

-sxvadasxva<br />

wyarodan<br />

informaciis<br />

miRebis unaris<br />

formireba.<br />

- analitikuri<br />

azrovnebis<br />

ganviTareba<br />

teqstis<br />

analizis<br />

sxvadasxva<br />

saxeobis<br />

meSveobiT;<br />

- enobriv<br />

faqtebsa da<br />

avtoriseul<br />

miznebs Soris<br />

logikuri<br />

kavSiris<br />

danaxvis unaris<br />

formireba;<br />

- teqstis<br />

analizis<br />

msvlelobis<br />

procesSi<br />

miRebuli<br />

informaciis<br />

sinTezis unaris<br />

formireba;<br />

- hopoTezebis<br />

damtkicebis an<br />

uaryofis<br />

unaris<br />

formireba;<br />

- teqstis-<br />

interpretaciis<br />

Seqmnis<br />

xelovnebis<br />

srulyofa;<br />

-SemoqmedebiTi<br />

unarebis<br />

-problemuri<br />

Txzuleba (teqstis<br />

sakvanZo konceptis<br />

asociaciurazrobrivi<br />

velis<br />

ageba).<br />

- gamoTqmiT kiTxva;<br />

- nawilobriv-<br />

ZiebiTi meTodi:<br />

SekiTxvebis da<br />

davalebebis ageba<br />

da emociuri da<br />

asociaciuri aRqmis<br />

gamovlena.<br />

- moniSvnebiT<br />

teqstis kiTxvis<br />

xerxi;<br />

- kvleviTi<br />

davalebis ageba;<br />

- evristikuli<br />

saubari, romelic<br />

mizanmimarTulia<br />

lingvopragmatikul<br />

i analizis<br />

<strong>swavleba</strong>ze;<br />

individualuri<br />

saSinao davalebis<br />

winmswrebi<br />

gamokiTxva<br />

(gasaanalizebel<br />

teqstTan axlos<br />

mdgomi<br />

nawarmoebebis<br />

mimoxilva)<br />

SekiTxvebis<br />

gamoyenebiT<br />

refleqsiis<br />

organizeba<br />

- teqsti-prognozis<br />

dawera.<br />

- mosmena;<br />

- analizuri<br />

kiTxva: teqstSi<br />

avtoriseuli<br />

asociaciebis povna<br />

da maTi Sedareba<br />

sakuTar<br />

asociaciebTan.<br />

- ZiebiTi kiTxva;<br />

- leqsikonebTan da<br />

informaciis sxva<br />

saSualebebTan<br />

muSaoba;<br />

- teqstisaTvis<br />

kiTxvebis Sedgena,<br />

maTi jgufebad<br />

danawileba<br />

faqtobrivi da<br />

konceptualuri<br />

informaciis<br />

misaRebad;<br />

- teqstis mokle<br />

Sinaarsis<br />

gadmocema da<br />

zogadi Temis<br />

gansazRvreba;<br />

- teqstis<br />

lingvopragmatuli<br />

analizi da misi<br />

Sedegebis<br />

„leqsikuri<br />

makrostruqturis“<br />

Setana grafaSi;<br />

- teqstis<br />

konceptualuri<br />

struqturis<br />

sqemis Sedgena;<br />

hiperteqstis<br />

formireba.<br />

- kiTxvebis<br />

gamoyenebiT<br />

sakuTar<br />

aqtivobaze<br />

retrospeqtuli<br />

Sexedulebis<br />

ganxorcieleba;<br />

- frontaluri<br />

muSaoba;<br />

- individualuri<br />

muSaoba.<br />

- individualuri<br />

samuSao;<br />

- wyvilebSi an<br />

jgufebSi<br />

muSaoba.<br />

individualuri<br />

samuSao<br />

83


formireba da<br />

ganviTareba<br />

-meoradi teqstis<br />

Sedgena<br />

teqstTan muSaobis codna/unari ganaTlebis miRebis ZiriTadi<br />

sayrdenia. bevr qveyanaSi saskolo politikis mTavari prioriteti swored<br />

am unaris ganviTarebazea damyarebuli.<br />

`swavlebis efeqtianobas gazrdis naTlad gamokveTili molodinebi,<br />

xSiri weriTi davalebebi, proeqtebi, interaqtiuli SekiTxvebi, <strong>swavla</strong> da<br />

erToblivi muSaoba, saswavlo kursis dakavSireba realur cxovrebasTan~<br />

(swavlebis... 2004:87). rogorc wesi, maswavleblebis treningebis Sinaarsi<br />

am strategiebisa da meTodebis sxvadasxva kombinacias Seadgens.<br />

warmogidgenT swavlebis strategiebisa da meTodebis CamonaTvals:<br />

– pirdapiri instruqcia: struqturuli mimoxilva, leqcia,<br />

–<br />

mizanmimarTuli <strong>swavleba</strong>, savarjiSo da praqtika, Sedareba da<br />

Sepirispireba, didaqtikuri SekiTxvebi;<br />

interaqtiuli instruqciebi: debatebi, roluri TamaSebi, gonebrivi<br />

ieriSi, TanamSromlobiTi saswavlo jgufebi, problemis gadaWra,<br />

interviureba, konferenciis mowyoba;<br />

– arapirdapiri instruqciebi: problemis gadawyveta, koncefciis<br />

Camoyalibeba, kiTxvarebi;<br />

– damoukidebeli <strong>swavla</strong>: eseebi, kompiuteris daxmarebiT instruqtaJi,<br />

saSinao davaleba, saswavlo centrebi, kvleviTi proeqtebi;<br />

– eqsperimentuli <strong>swavla</strong>: Txroba, TamaSebi, roluri TamaSebi,<br />

gamokiTxvebi;<br />

– instruqciuli unarebi: axsna, demonstrireba, SekiTxvebis dasma.<br />

<strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> <strong>swavleba</strong>/swavlis sawyiss warmoadgens<br />

teqstebis tipebis codna, maTi struqturis Sesaxeb informaciis floba.<br />

teqsti, rogorc zemoT aRvniSneT, SeiZleba iyos mxatvruli an<br />

aramxatvruli. mxatvruli teqstis struqturis Semadgeneli elementebia<br />

personaJebi, moqmedebis adgili, problema da misi gadawyveta, siuJeti.<br />

aramxatvruli nawarmoebis struqturis Semadgeneli elementebia mizez-<br />

Sedegi, Tanmimdevroba, problema da misi gadawyveta, aRwera, Sedareba-<br />

Sepirispireba.<br />

84


mniSvnelovania, studenti flobdes informacias mxatvruli da<br />

aramxatvruli teqstebis Semadgeneli elementebis Sesaxeb. mxatvruli<br />

teqstis maxasiaTeblebia: saTauri, ilustraciebi, Tanmimdevruli Txroba,<br />

paragrafebi, dialogi da a. S. aramxatvruli teqstis niSnebia: saTauri,<br />

Sinaarsis sarCevi, indeqsi, fotoebi, saTaurebi, diagramebi, sityvari,<br />

qvesaTaurebi da a. S.<br />

aramxatvruli teqstebis struqturis amocnobaSi dagvexmareba<br />

sasignalo, damakavSirebeli sityvebis codna.<br />

aRwera/daxasiaTebis tipis teqstSi avtori gvixsnis Temas, ideas,<br />

pirovnebas an sagans misi maxasiaTebeli Tvisebebis aRweriT da<br />

magaliTebis moyvaniT. teqstSi gvxvdeba Semdegi sityvebi da frazebi: for<br />

example, characteristics are, such as, looks like, consists of, for instance, most important da<br />

a.S.<br />

studentebs vawvdiT teqsts, romelSic unda ipovon sasignalo<br />

sityvebi da amoicnon teqstis tipi. gTavazobT teqstis nimuSs.<br />

All crocodilians are reptiles with long snouts, long tails, four short legs, tough<br />

skin, and sharp teeth. Members of the crocodilian family include alligators,<br />

crocodiles, caimans, and gavials. Crocodilians live in warm weather throughout<br />

the year and they spend part of their time in the water and part of their time on<br />

land. Almost all crocodilians grow to be very large, with the largest more than<br />

twenty feet long. There are two kinds of alligators, 14 kinds of crocodiles, eight<br />

kinds of caimans, and one kind of gavial (internetresursi #29).<br />

mocemul teqstSi gamoyenebulia Semdegi sityvebi da<br />

sityvaTSeTanxmebebi: the features are, some characteristics are, for example. maSasadame,<br />

teqstis struqtura aris aRweriTi.<br />

qronologiuri (sequence) tipis nawarmoebSi avtori Tanamimdevrulad<br />

aRwers movlenas. teqstSi gvxvdeba Semdegi sityvebi da<br />

sityvaTSeTanxmebebi: First, second, third, next, then, after, before, prior to, not long after,<br />

while, meanwhile, simultaneously, at the same time, following, finally, at last, in the end, on<br />

(date), at (time), directions da a.S.<br />

gTavazobT teqstis nimuSs:<br />

85


Recently, scientists have gained an understanding of a crocodile’s reproductive<br />

activity. Crocodiles mate in the water, where the buoyancy keeps them from<br />

crushing each other. Prior to mating, there are stylized postures, jumping,<br />

submerged bubble blowing, and snout contact. After mating, hard-shelled eggs<br />

are laid in a nest, in a hole scooped in the sand. When it is time to hatch, the<br />

infant crocodiles begin a loud chirping sound that leads the female to the nest,<br />

which she excavates. Finally, when all the babies are accounted for, the mother<br />

crocodile transports them to the shallow water where they will remain under<br />

adult protection for weeks or months (internetresursi #29).<br />

zemoT moyvanil teqstSi gamoyenebulia Semdegi sityvebi: recently,<br />

prior to, after, when, finally da a.S. rac imaze miuTiTebs, rom teqstis struqtura<br />

aris TanmimdevrobiTi, anu qronologiuri.<br />

Sedareba-SepirispirebiTi tipis teqstebSi asaxulia, Tu riTi gavs<br />

an riTi gansxvavdeba erTmaneTisagan ori an meti sagani an movlena. am<br />

tipis teqstebSi gvxvdeba Semdegi sityvebi da sityvaTSeTanxmebebi: from,<br />

similar to, in contrast, alike, same as, as well as, on the other hand, both, either , or, not only,<br />

but also, yet, although, but, however, on the other hand da a.S.<br />

gTavazobT teqstis nimuSs:<br />

Alligators and crocodiles, along with their relatives the caimans and the gavials,<br />

are very much alike. These crocodilians are reptiles with long snouts, long tails,<br />

four short legs, tough skin, and sharp teeth. There are some differences, however.<br />

Gavials have the longest snout and the most teeth. Some people say that<br />

alligators and crocodiles differ in the shape of their snouts and the positioning of<br />

their teeth. Zookeepers say that crocodiles move faster than alligators and have<br />

nastier dispositions (internetresursi #29).<br />

mizez-Sedegobrivi tipis teqstebSi avtori aRwers movlenas da im<br />

Sedegs, rac man gamoiwvia. anu, aRwerilia ra da ratom moxda. misi<br />

mizania movlenis mizez-Sedegobrivi kavSiris Cveneba da axsna. am teqstis<br />

sasignalo sityvebi da sityvaTSeTanxmebebia: reasons why, reasons for, if…then, as<br />

86


a result of, therefore, because of, so, since, in order to, leads or leads to, effects of, caused by,<br />

result, outcome, impact, influenced by, brought about by da a.S.<br />

gTavazobT teqstis nimuSs:<br />

On the river banks of the Nile River, home to some crocodiles, there are many<br />

kinds of birds, sometimes called crocodile birds because they are always hopping<br />

around crocodiles. The big crocodiles and the birds are useful to each other for<br />

several reasons. The birds eat flies and leeches that they find on the crocodiles’<br />

skin and mouths. In this way, the birds get a good meal and the crocodiles get rid<br />

of the leeches and flies. Sometimes an enemy frightens the birds who scream and<br />

fly away. As a result of the noise, the birds give the crocodiles a warning of<br />

danger (internetresursi #29).<br />

problemis amsaxveli tipis teqsti axdens problemis<br />

identificirebas da gvawvdis misi gadaWris erT an ramdenime gzas.<br />

gTavazobT teqstis nimuSs:<br />

In most parts of the world there are not as many crocodiles as there used to be.<br />

This is a problem because crocodiles are becoming endangered and also<br />

crocodile are necessary to the balance of nature. Many crocodiles have died<br />

because people dried up the swamps and marshes where the crocodiles live.<br />

Poachers have also contributed to the dilemma as crocodiles have been desired<br />

for their strong, smooth, leathery skins. In order to preserve these mighty<br />

creatures, people must take care of the crocodiles’ environment and help put a<br />

stop to the needless shooting of these animals (internetresursi #29).<br />

damakavSirebeli sityvebia problem, dilemma, etc. maSasadame, teqsti asaxavs<br />

problemas da misi gadawyvetis gzas.<br />

am aqtivobebis mizania studentma iswavlos ara mxolod teqstis<br />

tipis amocnoba, aramed misi producirebac, anu mocemuli modelis<br />

gamoyenebiT teqstebis ageba.<br />

87


2.2.2 <strong>teqstebze</strong> muSaobis lokaluri da globaluri<br />

strategiebi<br />

zepirmetyvelebis, kiTxvis, weris, gagebis strategiebis kvlevas,<br />

kiTxvis diferencirebuli swavlebis saSulebebis analizs, teqstis<br />

Sinaarsisa da mokle Sinaarsis weris swavlebis sakiTxebs, mxatvruli<br />

teqstis analizis swavlebis sakiTxebs umaRles skolaSi, ganaTlebis<br />

SinaarsSi mecnierebis asaxvisTvis saswavlo saganTa dajgufebis<br />

problemebs mieZRvna s. cetlinas (Цетлина 1979), d. verderixis (2004), z.<br />

vaxanias (2005), n. kvirikaZis (2007), l. CinCalaZis (2007), m. isakovas (Исакова<br />

2007), c. megrelaZis (2009) Sromebi.<br />

ganaTlebis erovnuli monitoringis proeqtisa (NEMP) da studentTa<br />

Sefasebis saerTaSoriso programis (PISA) farglebSi Catarebuli<br />

gamokvlevebis monacemebze dayrdnobiT, swavlis iseTi strategiebi<br />

gamovlinda, romlebsac moswavleebi davalebebis Sesasruleblad met-<br />

naklebad warmatebiT iyeneben. amasTanave, damuSavda strategiebis<br />

taqsonomia, sadac isini lokalur da globalur strategiebadaa<br />

dayofili.<br />

„lokalurs uwodeben iseT strategiebs, romlebic teqstis<br />

dekodirebisa da konkretuli informaciis interpretaciiskenaa<br />

mimarTuli, xolo strategiebs, romlebic daskvnebs efuZneba,<br />

informaciis Sefasebasa da sinTezzea <strong>orientirebuli</strong> – globaluri<br />

ewodeba. lokaluri strategiebis doneze mkiTxveli SeZenili codnisa da<br />

unarebis meSveobiT wakiTxulis srul Sinaarss arkvevs da teqstis<br />

konkretuli momentebis gagebis safuZvelze daskvnebs akeTebs. igi am<br />

doneze iyenebs teqsts, rogorc damatebiTi informacis wyaros“<br />

(makdonaldi... 2004:29).<br />

globaluri strategiebi mkiTxvels saSualebas aZlevs, teqstis<br />

sxvadasxva momenti Seapirispiros da wakiTxulis Sinaarsi gaarkvios,<br />

moiZios, gaanalizos da sxvadasxva wyarodan moZiebuli informacia<br />

Seafasos, avtoris Canafiqrs Cawvdes da teqsti mravali mizniT<br />

gamoiyenos. amrigad, teqstis Sinaarsi, mraval strategiasTan<br />

88


erTobliobaSi, exmareba mkiTxvels _ axleburad Sexedos samyarosa da<br />

sakuTar SesaZleblobebs teqstis aRqmasTan mimarTebiT.<br />

teqstis struqturis lokaluri done moicavs teqstis organizebis<br />

TaviseburebaTa gagebas:<br />

– msgavs <strong>teqstebze</strong> muSaobis gamocdilebaze dayrdnobiT ganWvriteT,<br />

Tu rogori SeiZleba iyos teqstis struqtura;<br />

– SeiswavleT teqstis (abzacis), winadadebis Taviseburebani;<br />

– gamoyaviT da gaaanalizeT teqstis gaformebis elementebi (saTauri,<br />

qvesaTauri, grafiki, tabula, diagrama);<br />

– gamoyaviT enis xatovani elementebi (metafora, Sedareba da a.S.)<br />

teqstis struqturis globaluri done moicavs mocemuli<br />

struqturis teqstis miznis dadgenas:<br />

– risTvis sWirdeba avtors teqstis Sinaarsis am formiT organizeba?<br />

– rogor kavSirSia mocemuli teqstis agebulebis, gaformebisa da<br />

Janris Taviseburebebi mis TemasTan?<br />

– ra SegviZlia davaskvnaT teqstis struqturis mixedviT mis mizansa<br />

da mniSvnelobaze?<br />

– gaakeTeT daskvnebi yovelive aRniSnulis kritikuli analizis<br />

safuZvelze avtoris Canafiqrisa da miznobrivi auditoriis Sesaxeb.<br />

– aris Tu ara teqstis struqturaSi raime gaugebroba?<br />

– gamoiyeneT SeZenili codna teqstis agebulebis Sesaxeb nacnob da<br />

ucnob teqstebTan momdevno muSaobaSi.<br />

teqstis Sinaarsis lokaluri done moicavs semantikuri<br />

informaciis gagebas:<br />

– teqstis Sinaarsisa da misi ZiriTadi ideebis Sesaxeb varaudis<br />

gamoTqma nacnobi strategiebis moSveliebiT;<br />

– teqstis Sinaarsis ganWvreta (nacnobi terminebis, teqstis<br />

Sinaarsobrivi da struqturuli elementebis gamoyenebiT);<br />

– muSaoba konkretul informaciaze; Sinaarsis ZiriTadi momentebis<br />

gamoyofa, informaciis Secvla, sakuTari saTauris gamoyeneba,<br />

reziumes Sedgena.<br />

89


gaazrebas:<br />

teqstis Sinaarsis globaluri done moicavs teqstis kritikulad<br />

– rogor ggoniaT, ratom airCia avtorma aseTi Sinaarsi?<br />

– teqstis romeli adgili SeiZleba iyos gagebuli<br />

araerTmniSvnelovnad? xom ar ewinaaRmdegeba erTmaneTs teqstis<br />

calkeuli nawilebi an maTi informacia Tqvens mier adre<br />

wakiTxuls?<br />

– kritikulad miudeqiT avtoris Canafiqrs SinaarsTan mimarTebiT.<br />

Tqveni azriT, ra zegavlena unda moaxdinos man mkiTxvelze?<br />

– aCveneT, rom SegiZliaT isargebloT sxvadasxva saxis infomaciiT.<br />

gamoyaviT ZiriTadi momentebi. moaxdineT informaciis<br />

restruqturireba da gamoiyeneT Tqven mier mofiqrebuli saTauri.<br />

SeadgineT reziume. gaakeTeT daskvnebi. SeafaseT informacia.<br />

aRniSneT, raSi eTanxmebiT avtors da raSi ar iziarebT mis azrs.<br />

gaaanalizeT is gzebi, romlebmac migiyvanaT Sinaarsis gagebamde.<br />

SeZenili gamocdileba gamoiyeneT SemdgomSic.<br />

sityvis mniSvnelobis gagebisTvis aucilebeli strategiebis mizania<br />

moamzados moswavle damoukideblad, leqsikonis gamoyenebis gareSe<br />

daadginos ucxo sityvis mniSvneloba.<br />

`sityvis lokaluri done moicavs grafofonuri, sintaqsuri da<br />

semantikuri informacis gaazrebas:<br />

– SeecadeT mixvdeT specialuri terminebis mniSvnelobas<br />

winadadebasa da kon<strong>teqstebze</strong> dayrdnobiT;<br />

– daeyrdeniT sityvebs, romelTac iyenebs avtori instruqciisTvis;<br />

– SeecadeT „gaSifroT~ sityva. gamoiyeneT semantikuri da<br />

grafofonuri niSnebi; gamoiyeneT sintaqsuri niSnebi;<br />

– gaakeTeT arCevani yvela niSnis analizis safuZvelze, SeamowmeT<br />

Tqveni alRo (enobrivi mixvedriloba).<br />

sityvis globaluri done moicavs sityvis mniSvnelobis axsnas<br />

sintaqsis, semantikis da morfologiis codnis gamoyenebiT:<br />

– CaufiqrdiT sityvis Semadgeneli nawilebis mniSvnelobas (Zirs,<br />

TavsarTs, bolosarTs, rTuli sityvebis struqturas);<br />

90


– „gaSifreT~ sityva, axseniT misi mniSvneloba konteqstiT;<br />

– gamoiyeneT konteqsti da sityvis struqtura Tqveni enobrivi alRos<br />

Sesamowmeblad;<br />

– gamoiyeneT struqturuli da konteqsturi informacia ucnobi<br />

sityvis mniSvnelobis dasadgenad;<br />

– ganazogadeT SeZenili gamocdileba, rom SemdgomSi gamoiyenoT is<br />

ucnob leqsikaze muSaobisas;<br />

– yuradReba miaqcieT, Tu romel sityvebs arCevs avtori ama Tu im<br />

konteqstisTvis da ratom“ (makdonaldi 2004:33).<br />

2.2.3 <strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> <strong>kompetenciebis</strong><br />

ganmaviTarebeli aqtivobebi. mimarTuleba - kiTxva da mosmena.<br />

kiTxva _ mosmena (recepciuli) da saubari _ wera (produqtiuli)<br />

mimarTulebebis mixedviT, gTavazobT teqstebis <strong>swavleba</strong>ze orientirebul<br />

im aqtivobebs, romlebmac praqtikul saqmianobaSi efeqturi Sedegi<br />

mogvca.<br />

<strong>ucxouri</strong> enis swavlebis dros didi mniSvneloba aqvs studentis<br />

sityvaTa marags. arsebobs kavSiri sityvebis maragsa da iseT faqtorebs<br />

Soris, rogoricaa sazrianoba da axali informaciis aRqmis unari.<br />

sityvaTa maragis gaumjobesebaze mimarTuli <strong>swavleba</strong> saswavlo procesis<br />

sagulisxmo nawilia. ufro metic, mkvlevarebi adastureben, rom sityvaTa<br />

maragis sistematuri gaumjobeseba swavlebis yvelaze mniSvnelovani<br />

praqtikaa, romlis gamoyenebac maswavlebels SeuZlia. es praqtika<br />

gansakuTrebiT efeqturia dabali akademiuri moswrebis moswavleebis<br />

mimarT. sagulisxmoa, rom amerikis SeerTebuli Statebis skolebSi<br />

sityvaTa maragis sistemuri swavlebis SemTxvevebs iSviaTad vxvdebiT.<br />

ufro metic, zogierTi amtkicebs, rom sityvaTa maragis sistemuri<br />

<strong>swavleba</strong> unayofo, an, ukeTes SemTxvevaSi, naklebad efeqturi meTodia.<br />

konkretuli sityvis an frazis damaxsovreba, rom SeZlos studentma,<br />

saWiroa es sityva mas ramdenjerme Sexvdes. arsebobs mosazreba, rom<br />

axali sityvebis aTvisebis saukeTeso gza kiTxvaa. am mosazrebis<br />

91


mxardamWerni miiCneven, rom pirovneba aucileblad swavlobs im axal<br />

sityvebs, rasac kiTxvis procesSi awydeba. `es araswori daSvebaa.<br />

ubralod kiTxva, sityvebis swavlis gareSe, rogorc wesi, sagrZnoblad<br />

ar zrdis moswavlis sityvaTa marags~ (marzano 2009:150).<br />

`m. suonbornma da q. de gloferma (Swanburn 1999) daadgines, rom<br />

studentis mier wakiTxuli axali sityvebis damaxsovrebis 15%-iani<br />

albaToba arsebobs (ix. internetresursi # 35). es orive kvleva sakmaod<br />

optimistur daskvnebs gvTavazobs sityvebis SemTxveviTi swavlis<br />

albaTobis Sesaxeb. zemoT warmodgenilia m. suonbornisa da q. de<br />

gloferis (1999) mier Catarebuli kvlevis Sedegebi. „arsebobs bevri<br />

faqtori, romlebic teqstis kiTxvisas axali sityvebis Seswavlis<br />

albaTobaze axdens gavlenas. erT-erTi aseTi faqtoria studentis unari.<br />

maRali SesaZleblobebis mqone studentebs 19%-iani albaToba aqvT, rom<br />

axal sityvas iswavlian, xolo dabali SesaZleblobis studentebSi<br />

albaToba 8%-mde ecema. imas, Tu rogor aiTvisebs studenti teqstSi<br />

Sexvedril axal sityvas, teqstis maxasiaTeblebic gansazRvraven. Tu<br />

teqsti, ZiriTadad, nacnobi leqsikuri erTeulebisagan Sedgeba da<br />

studenti axal sityvas, saSualod, yovel 150 sityvaSi erTxel awydeba,<br />

arsebobs 30%-iani albaToba imisa, rom studenti axal sityvas<br />

daimaxsovrebs. Tu wasakiTx teqstSi studenti 10 sityvaSi erT axal<br />

sityvas xvdeba, mxolod 7%-ia albaTobaa imisa, rom mas es axali sityva<br />

daamaxsovrdeba. es aRmoCenebi eWvqveS ayenebs mosazrebas imis Taobaze,<br />

rom mxolod kiTxva savsebiT sakmarisia moswavlis sityvaTa maragis ga-<br />

farToebisaTvis. gansakuTrebiT maSin, Tu gaviTvaliswinebT, rom<br />

kiTxvisas Sexvedrili sityvebis 90%-ze mets studenti, saSualod, erT<br />

milion sityvaSi erTxel awydeba“ (marzano 2009:152).<br />

gTavazobT, konteqstze dayrdnobiT ucxo sityvaTa mniSvnelobis<br />

gagebis savarjiSos.<br />

teqsti #1<br />

Your fifteen year old sister’s manners are deplorable. You should have been<br />

there when she ate at our house the other night. She kept reaching across the<br />

table for everything without even excusing herself. She burped a dozen times and<br />

92


looked like she was really proud of her achievement. And when we had ice cream<br />

sundaes for dessert, she ate hers with her fingers. (internetresursi № 30).<br />

teqstis Sinaarsidan gamomdinare, ras niSnavs sityva 'deplorable'? swor<br />

pasuxze migvaniSnebs vaxSmis dros personaJis miuRebeli qcevis aRwera<br />

'she ate hers with her fingers.. burped a dozen times... kept reaching across the table for<br />

everything'.<br />

teqsti #2<br />

Linda has been working hard for Mr. Smith. She claims that he’s the most honest<br />

man running for president. No matter what doubts we express, she has what she<br />

believes is a good answer. She works long hours every day on the campaign. She<br />

has also given a lot of money to help him win. Linda is certainly one of Smith’s<br />

most ardent supporters (internetresursi № 30).<br />

ras niSnavs sityva 'ardent'? pasuxze migvaniSnebs personaJis<br />

daxasiaTeba 'She works long hours every day on the campaign. She has also given a lot of<br />

money to help him win.', riTac vgebulobT, rom is Tavdauzogavad exmareboda<br />

b-n smits saprezidento arCevnebis dros.<br />

teqsti # 3<br />

Mark is certainly resilient. He lost a fortune when his business failed but now he’s<br />

wealthy again. After spending a month in the intensive care unit of the hospital,<br />

he’s as healthy and strong as ever. And after all those rumors ruined his<br />

reputation, he’s managed to once again be a highly respected member of the<br />

community. (internetresursi № 30).<br />

ras niSnavs sityva 'resilient'? swor pasuxze migvaniSnebs teqstSi<br />

moyvanili konstruqciebi: He lost a fortune ...but now he’s wealthy again; After<br />

spending a month ...in the hospital, he’s as healthy and strong as ever; after all those rumors<br />

ruined his reputation, he’s managed... be a highly respected member of the community. es<br />

konstruqciebi mianiSneben markis moxerxebulobaze. marki yovelTvis<br />

axerxebda siZneleebis daZlevas da warmatebis miRwevas.<br />

93


teqsti #4<br />

Mr. Huge was very proud of his auto superstore. "We have such an extensive<br />

selection of cars," he said, "so everyone should find a vehicle that he or she will<br />

love!" (internetresursi № 30).<br />

ras niSnavs sityva 'extensive'? swor pasuxze migvaniSnebs winadadeba<br />

'everyone should find a vehicle that he or she will love', rac niSnavs, rom<br />

avtomaRaziaSi yvelas SeeZlo Tavisi gemovnebis Sesaferisi avtomanqanis<br />

SeZena, maSasadame, iq manqanebis didi arCevani iyo.<br />

teqsti #5<br />

The news story was based on a letter that was a fabrication. Now the reporter<br />

who wrote the story is in big trouble. Will anyone believe him again?<br />

(internetresursi № 30).<br />

ras niSnavs 'fabrication' ? swor pasuxze miuTiTebs teqstSi dasmuli<br />

ritorikuli SekiTxva _ Will anyone believe him again? fonuri codnis<br />

gamoyenebiT vaskvniT, rom aravin ujerebs imas, vinc yovelTvis ityueba.<br />

maSasadame, teqstidan gamomdinareobs, rom Jurnalistma SesaZloa mcdari<br />

informacia miawoda sazogadoebas.<br />

warmogidgenT im saswavlo aqtivobebs, romlebic xels uwyobs<br />

moswavleTa leqsikuri maragis gamdidrebas.<br />

– teqstis wakiTxvamde miwodebuli sityvebi moswavleebs gadaaqvT<br />

sakuTar leqsikonSi;<br />

– moswavleebi am sityvebiT winadadebebs an mcire teqstebs adgenen;<br />

– am sityvebis gamoyenebiT moswavleebi ageben dialogs da<br />

gaiTamaSeben situacias;<br />

– axali sityvebis gamoyenebiT studentebi aRweren suraTs;<br />

– moswavleebi axali sityvebisaTvis eZeben sinonimebsa da antonimebs;<br />

– moswavleebi ganalageben axal sityvebs raime niSnis/niSnebis<br />

mixedviT maswavleblis mier miwodebul sqemaSi (magaliTd:<br />

94


'extensive' - ra kiTxvas upasuxebs? metyvelebis ra nawilia?<br />

Zireulia Tu warmoqmnili? da a. S.)<br />

– qmnian asociaciur rukas (ixseneben im sityvebs an gamoTqmebs,<br />

romlebsac asociaciurad ukavSireben axal sityvebs);<br />

– usmenen da/an uyureben audio-vizualur masalas, romelic axal<br />

sityvebs Seicavs;<br />

– ixilaven am sityvebis mniSvnelobis SesaZlo cvlilebebs sxvadasxva<br />

konteqstSi;<br />

– leqsikis gamdidrebaze muSaoba grZeldeba rogorc uSualod<br />

kiTxvis, ise kiTxvis Semdgom etapzec.<br />

aqtivobebis dagegmvis dros mxedvelobaSia misaRebi agreTve<br />

fsiqologiuri faqtori. <strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> <strong>kompetenciebis</strong><br />

miRwevisTvis aqtivobebis SerCevis principebia:<br />

– swavlis mizanTan Sesabamisoba;<br />

– <strong>teqstebze</strong> muSaobisadmi interesi;<br />

– <strong>teqstebze</strong> muSaobis motivacia;<br />

– teqstis gagebis xarisxis amaRleba.<br />

aqtivoba: `vici - minda vicode – viswavle“: imisaTvis, rom gavigoT,<br />

TemasTan dakavSirebiT ra codnasa da gamocdilebas flobs studenti,<br />

davadginoT misi fonuri codna da movaxdinoT misi codnis doneze<br />

dakvirveba, sasurvelia gamoviyenoT strategia `vici - minda vicode –<br />

viswavle“. es strategia aaqtiurebs studentis fonur codnas; amzadebs<br />

mas teqstis gaazrebisaTvis, aviTarebs kiTxvis dasmis unar-Cvevebs;<br />

gviCvenebs, ra aris mocemul teqstSi studentisaTvis mniSvnelovani;<br />

gviCvenebs, ra i<strong>swavla</strong> man am teqstiT; aZlierebs teqstis kiTxvisa da<br />

masze muSaobis motivacias;aviTarebs weriTi metyvelebis unar-Cvevebs.<br />

vici minda vicode viswavle<br />

es strategia SeiZleba gamoviyenoT <strong>ucxouri</strong> enis an sxva<br />

specialobis leqciaze rogorc mTel jgufTan, ise individualuri<br />

muSaobisas.<br />

95


mas Semdeg, rac maswavlebeli acnobs studentebs teqstis Temas,<br />

isini ixseneben da pirvel grafaSi weren yvelafers, rac ician, an<br />

hgoniaT, rom ician mocemuli sakiTxis Sesaxeb; meore grafaSi weren<br />

SekiTxvebs imis Sesaxeb, ris gagebac ainteresebT am sakiTxis Sesaxeb.<br />

maswavlebeli studentebs awvdis teqsts:<br />

Hemingway's legacy to American literature is his style: writers who came after<br />

him emulated it or avoided it. After his reputation was sealed with the publication<br />

of The Sun Also Rises, he became the spokesperson for the post-World War I<br />

generation, having established a style to follow. His books were burned in Berlin<br />

in 1933, "as being a monument of modern decadence", and disavowed by his<br />

parents as "filth" . Reynolds asserts the legacy is that "he left stories and novels so<br />

starkly moving that some have become part of our cultural heritage." In a 2004<br />

speech at the John F. Kennedy Library, Russell Banks declared that he, like many<br />

male writers of his generation, was influenced by Hemingway's writing<br />

philosophy, style, and public image. Conversely, as early as the 1930s<br />

Hemingway's style was parodied, and criticized as "lazy" within the context of the<br />

"American literary tradition." (internetresursi # 14)<br />

kiTxvis dasrulebis Semdeg studentebi avseben sqemis mesame grafas.<br />

`argumentaciis CarCos“ farglebSi literaturis gakveTilze moswavleebi<br />

SekiTxvebs pasuxoben. studentebTan argumentaciis CarCo imisaTvis<br />

SeiZleba gamoviyenoT, rom davexmaroT teqstis SejamebaSi. maswavlebeli<br />

awvdis jgufs argumentaciis CarCos mixedviT Sedgenil SekiTxvebs da<br />

studentebs sTxovs, zepiri pasuxebi teqstis safuZvelze moamzadon.<br />

– romelia mTavari mtkicebuleba an argumenti?<br />

– ra informacias mivyavarT argumentamde?<br />

– ra magaliTebi an ganmartebebia warmodgenili argumentis<br />

gasamyareblad?<br />

– ra daTmobebi keTdeba argumentTan dakavSirebiT?<br />

mas Semdeg, rac yvela studenti argumentaciis CarCoSi<br />

warmodgenil SekiTxvebze ayalibebs werilobiT pasuxs, leqtori<br />

96


studentebs jgufebSi anawilebs. isini adareben TavianT pasuxebs da<br />

aanalizeben teqsts.<br />

enis <strong>swavleba</strong>s sxvadasxva Janris nawarmoebebis gamoyenebiT<br />

gansxvavebuli meTodi sWirdeba. gasaTvaliswinebelia drois faqtori,<br />

rac, umetes SemTxvevaSi, ar gvaZlevs saSualebas amomwuravi informacia<br />

mivawodoT msmenels dadgenil akademiur saaTSi. <strong>ucxouri</strong> enis<br />

SemswavlelTa drois umetes nawils swored damoukidebeli,<br />

arasaauditorio muSaoba moicavs. zemoaRniSnulis gaTvaliswinebiT,<br />

mcire zomis mxatvruli nawarmoebebi, albaT, yvelaze misaRebia <strong>ucxouri</strong><br />

enis gakveTilze dasamuSaveblad. aRsaniSnavia, rom novelas (short-story)<br />

cnobili amerikeli mwerali edgar alan po ganmartavda, rogorc<br />

nawarmoebs, romlis wasakiTxad sakmarisia naxevari saaTidan erT<br />

saaTamde dro, rac dadebiTad aisaxeba erTiani efeqtis Seqmnaze. uiliam<br />

folkneris azriT, `novela iseve iqmneba, rogorc wigni. xelovani apirebs<br />

giamboT rac SeiZleba swrafad da gasagebad da Tuki kargi mweralia,<br />

pirvelxarisxovani mwerali Cexovis msgavsad, amas yovelTvis moaxerxebs<br />

ori, sami aTasi sityviT, magram Tuki aseTi ver aris, ormoci aTasi<br />

sityvac ki SeiZleba dasWirdes. mwerali mxolod imas cdilobs, rac<br />

SeiZleba mokled moyves marTali da SemZvreli ambavi da mere _ Tuki<br />

sakmarisi Zala aRmoaCndeba _ SeCerdes…..~ (folkneri 1984:99)<br />

vrceli formis nawarmoebebTan muSaobis dros erT-erTi<br />

popularuli meTodia <strong>orientirebuli</strong> kiTxva, radgan is monakveTebad<br />

dayofil teqstTan muSaobas gulisxmobs da kiTxvis samive fazas moicavs<br />

(1.wakiTxvamde; 2.kiTxvis dros; 3.wakiTxvis Semdeg). pirvel fazaSi<br />

maswavlebeli aqtiur rols asrulebs, raTa studentebi saTanadod<br />

moamzados kiTxvis dasawyebad. am fazaSi studentebi aaqtiureben winare<br />

codnas, ganixilaven teqstis mniSvnelovan leqsikur erTeulebs (sityvebs,<br />

cnebebs, terminebs), ayalibeben teqstis wakiTxvis mizans, daniSnulebas<br />

da, demonstrirebisa da praqtikuli varjiSis gziT, iviTareben efeqturi<br />

kiTxvisa da gagebisaTvis saWiro unarebs. kiTxvis procesSi,<br />

maswavleblis mier dasmuli SekiTxvebis gamoyenebiT, studentebi<br />

cdiloben, gaakontrolon teqstis gagebis done. am fazaSi studentebi<br />

97


mimarTaven gagebisaTvis saWiro iseT qmedebebs, rogoricaa: wakiTxulis<br />

Sejameba, daskvnebis gamotana, SekiTxvebis dasma, varaudis gamoTqma da a.<br />

S. aseve, moswavleebi cdiloben, gaarkvion, Tu ra ver gaiges saTanadod<br />

da rogor aris SesaZlebeli warmoqmnili xarvezebis daZleva. wakiTxvis<br />

Semdeg maswavlebeli uZRveba diskusias, romelic mocemuli teqstis<br />

wakiTxvis Tavdapirvel mizanzea fokusirebuli.<br />

<strong>orientirebuli</strong> kiTxvis meTodi moiazrebs Semdegi ZiriTadi<br />

safexurebis gavlas:<br />

1. Sesavali:<br />

– ra iciT am sakiTxis/Temis Sesaxeb?<br />

2. varaudebis gamoTqma:<br />

– ras geubnebaT saTauri? ras Seexeba es teqsti? ratom fiqrobT ase?<br />

– ras geubnebaT ydaze da/an teqstSi mocemuli ilustraciebi?<br />

– ras mogviTxrobs es teqsti? ratom fiqrobT ase?<br />

3. varaudebis dadastureba an modificireba:<br />

– axla ras fiqrobT? ras grZnobT? ratom gagiCndaT es azri/gancda?<br />

– SegiZliaT Tqveni varaudebis dadastureba? xom ar SecvliT<br />

varaudebs?<br />

– ra moxdeba amis Semdeg? ratom fiqrobT ase?<br />

4. gaazreba/refleqsia:<br />

– teqstis romeli adgilebis moSveliebiT SegiZliaT Tqveni<br />

varaudebis dadastureba?<br />

– teqstis romeli adgilebis wakiTxvis Sedegad SeitaneT cvlilebebi<br />

Tqvens varaudebSi?<br />

<strong>orientirebuli</strong> kiTxva ramdenime daniSnulebiT gamoiyeneba, kerZod:<br />

– moswavle iazrebs sityvebis mniSvnelobas da cdilobs maT Soris<br />

kavSiris gabmas;<br />

– moswavle aaqtiurebs winare codnas teqstis sakvanZo TemasTan da<br />

ZiriTad sakiTxebTan dakavSirebiT;<br />

– moswavle gaavarjiSebs kiTxvisa da gagebis sabaziso unarebs<br />

(varaudis gamoTqma, Sejameba, SekiTxvebis dasma da sxv.);<br />

98


– moswavle eCveva teqstis wakiTxvis miznis Camoyalibebas kiTxvis<br />

dawyebamde;<br />

– moswavle swavlobs, Tu rogor miadevnos Tvalyuri gagebis<br />

process da rogor gadaWras gaazrebis dros wamoWrili<br />

problemebi.<br />

<strong>orientirebuli</strong> kiTxva xels uwyobs studentebs, ukeT gaiazron da<br />

siRrmiseulad daamuSaon naratiuli (TxrobiTi) teqstebi. aRniSnuli<br />

meTodis gamoyenebisas, maT uviTardebaT kritikuli azrovneba _ isini<br />

swavloben kiTxvebis dasmas, varaudebis gamoTqmas da argumentirebul<br />

msjelobas. <strong>orientirebuli</strong> kiTxvis meTodi maswavlebels saSualebas<br />

aZlevs, daexmaros yvela donis students nebismieri sirTulis teqstis<br />

gaazrebasa da damuSavebaSi, yuradRebisa da interesis SenarCunebaSi,<br />

raTa teqstis kiTxvis mTeli procesis ganmavlobaSi moswavle bolomde<br />

gatacebul mkiTxvelad darCes. <strong>orientirebuli</strong> kiTxvis meTodi miznad<br />

isaxavs studentTa aqtiur CarTvas kiTxvis procesSi, interesis aRZvras,<br />

zneobriv-esTetikur RirebulebaTa Camoyalibebas. students SeuZlia,<br />

kritikulad aRiqvas, gaaanalizos masala, ganixilos misi Rirseba da<br />

mniSvneloba. <strong>orientirebuli</strong> kiTxvis meTodi saSualebas iZleva, rom<br />

mivaRwioT Semdeg Sedegs:<br />

– studenti damoukideblad kiTxulobs da adekvaturad aRiqvams<br />

sxvadasxva saxis teqsts, gadmoscems maT Sinaarss;<br />

– gamoxatavs sakuTar damokidebulebas wakiTxulis mimarT;<br />

– avlens eTikuri da esTetikuri Sefasebis survils;<br />

– konkretuli sakiTxis dasamuSaveblad, iyenebs sxvadasxva<br />

strategias;<br />

– Txzavs da werilobiT gadmoscems sxvadasxva tipis mcire zomis<br />

teqsts;<br />

– avlens TviTgamoxatvis survils.<br />

SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis 2009-2010 ww.<br />

inglisuri enisa da literaturis specialobis meoTxe kursis<br />

studentebisTvis (40 studenti) interpretaciis swavlebis meToduri<br />

99


aspeqtebis dasadgenad, gamoviyeneT monakveTi e. doqtorous romanidan<br />

`regTaimi“ (ixileT danarTi # 2).<br />

studentebs gavacaniT miTiTeba (instruqcia), rom gamoviyenebdiT<br />

`varaudebis sqemas~. dafaze gavakariT winaswar daxazuli `varaudebis<br />

sqema~, avxseniT, ras niSnavs is da rogor unda imuSaon masze.<br />

saTauris<br />

wakiTxvis Semdeg<br />

pirveli<br />

monakveTis<br />

wakiTxvis Semdeg<br />

meore monakveTis<br />

wakiTxvis Semdeg<br />

mesame monakveTis<br />

wakiTxvis Semdeg<br />

rogor fiqrobT,<br />

ra moxdeba?<br />

ratom fiqrobT<br />

ase?<br />

varaudebis sqema<br />

sinamdvileSi ra<br />

moxda?<br />

studentebs vkiTxeT, Tu ra icodnen `regTaimis~ Sesaxeb. Semdeg<br />

mivawodeT „regTamis~ ganmarteba. regTaimi (ingl. 'regtime'; 'reg' - nawyveti da<br />

'time' - dro, tempi, taqti) 1. amerikel zangTa sacekvao musikis forma,<br />

romelic Camoyalibda me-19 saukunis meore naxevarSi; jazis erT-erTi<br />

winamorbedi. 2. amerikuli salonuri da samejliso (wyvilTa) cekva.<br />

studentebs vTxoveT moewodebinaT mosazrebebi _ teqstis<br />

saTauridan gamomdinare, ra molodini hqondaT teqstis mimarT.<br />

teqsti winaswar davyaviT ramdenime nawilad. mniSvnelovania, rom<br />

teqsti gawydes sakvanZo sakiTxebTan, raTa studentebma Semdeg monakveTSi<br />

mocemuli siuJetis Sesaxeb gamoTqvan varaudi. studentebs ganvumarteT,<br />

rom teqsti nawil-nawil unda waikiTxon da yoveli nawilis Semdeg<br />

mouwevT SeCereba. avuxseniT, rom am pirobis dacva Zalian mniSvnelovania,<br />

radgan, erTis mxriv, unda gaiazron ukve wakiTxuli monakveTi, axsnan<br />

gaugebari sityvebi, Seecadon, sakuTari sityvebiT gadmoscen Sinaarsi,<br />

dasvan kiTxvebi wakiTxulis irgvliv, gascen pasuxebi maswavleblis mier<br />

100


dasmul kiTxvebs da, meores mxriv, gamoTqvan varaudebi momdevno nawilis<br />

Sesaxeb.<br />

aqtivoba `leqsikuri erTeulebiT ambis Sedgena~. gTavazobT<br />

gamocdilebis aRweras:<br />

I faza – gamowveva:<br />

SevarCieT teqstidan 4-5 sityva (fraza), romlebic amovkrifeT<br />

SeZlebisdagvarad zusti varaudebis misaniSneblad. One afternoon; a new<br />

model T-Ford; to find a particular address; a Negro; the woman in the attic. CamovwereT<br />

es sityvebi dafaze da vTxoveT studentebs, am sityvebis gamoyenebiT, 5<br />

wT-is ganmavlobaSi SeeTxzaT mokle moTxroba da SeerCiaT saTauri.<br />

studentebi muSaobdnen jgufurad. TiToeulma jgufma airCia<br />

warmomadgeneli, romelsac daevala jgufis namuSevris wardgena.<br />

II faza – Sinaarsis realizeba<br />

amis Semdeg studentebs mivawodeT nawarmoebis pirveli monakveTi.<br />

One afternoon, a Sunday, a new model T-Ford slowly came up the hill and went<br />

past the house. The boy, who happened to see it from the porch, ran down the<br />

steps and stood on the sidewalk. The driver was looking right and left as if trying<br />

to find a particular address; he turned the car around at the comer and came<br />

back. Pulling up before the boy, he idled his throttle and beckoned with a gloved<br />

hand. He was a Negro. His car shone. The brightwork gleamed... I am looking for<br />

a young woman of color whose name is Sarah, he said. She is said to reside in<br />

one of these houses. The boy realized he meant the woman in the attic. Site's<br />

here. The man switched off the motor, set the brake and jumped down<br />

(internetresursi # 31).<br />

kiTxvis dasrulebis Semdeg movismineT studentTa gamoxmaureba<br />

wakiTxulis Sesaxeb. davsviT SekiTxvebi diskusiisTvis:<br />

– ras fiqrobT wakiTxulis Sesaxeb? ras grZnobT?<br />

– ra grZnoba dageuflaT, rodesac Tqveni varaudi gamarTlda? (an,<br />

piriqiT, ar gamarTlda)<br />

– riT hgavs da riT gansxvavdeba nawarmoebi Tqven mier Seqmnili<br />

Txzulebisagan?<br />

101


– ra aris nawarmoebis `dedaazri~?<br />

– Tqven rom avtori iyoT, rogor ganagrZobdiT? (an rogor<br />

daasrulebdiT nawarmoebs?)<br />

III faza – refleqsia: rogor vapireb <strong>teqstebze</strong> damoukidebelad<br />

muSaobas gacnobili aqtivobis gamoyenebiT.<br />

studentebs mivawodeT nawarmoebis meore logikuri monakveTi.<br />

nawarmoebis yovel axal monakveTze muSaobis dros icvleboda jgufebis<br />

prezentatorebi, ramac saSualeba mogvca yvela moswavle CagverTo<br />

diskusiaSi da migveca maTTvis prezentaciis gakeTebis SesaZleblobas.<br />

interpretaciis swavlebis meTodur aspeqtebSi aqtualuria<br />

enobrivi pirovnebis formirebis problemebi, romelsac n. karaulovi<br />

ganixilavs rogorc „sametyvelo nawarmoebebis Seqmnis unaris<br />

erTobliobas“ (Караулов 1987:245). rogorc Catarebuli eqsperimentebis<br />

Sedegebi aCvenebs, moswavleTa interpretaciis kompetenciis done unda<br />

gavaanalizoT enobrivi pirovnebis struqturidan gamomdinare, romelSic<br />

i. n. karaulovma gamoyo verbalur–semantikuri, leqsikuri da<br />

samotivacio doneebi.<br />

interpretaciis swavlebis procesi ganixileba, rogorc<br />

maswavleblis mier dagegmil qmedebaTa Tanamimdevroba: teqstamdeli<br />

aqtivoba (Sinaarsis prognozireba), teqstis kiTxva da misi emociur–<br />

asociaciuri aRqma, Temis da teqstis Sinaarsis gageba, daskvnis gakeTeba.<br />

swavlebis etapebis mixedviT xorcieldeba swavlebis meTodebisa da<br />

xerxebis arCeva, Sesabamisad, igegmeba moswavleTa aqtivobis saxeebi.<br />

interpretaciuli kompetenciis Camoyalibeba xdeba rigi<br />

savarjiSoebis SesrulebiT, romlebic SeiZleba daiyos or jgufad.<br />

pirveli bloki ayalibebs reproduqciuli saxis davalebebs. 1. mozaika -<br />

sxvadasxva teqstebidan erTi avtoris mier dawerili teqstebis amorCeva;<br />

teqstebis avtorTa raodenobis dadgena da a. S. 2. produqtiuli -<br />

induqciuri da deduqciuri meTodis demonstrirebis formiT. mocemuli<br />

Tezisis safuZvelze mtkicebulebis sakuTari sistemis ageba; mocemuli<br />

terminisaTvis ganmartebis Sedgena; mocemuli problemis Sesaxeb<br />

referatis, moxsenebis momzadeba.<br />

102


tradiciulad, teqstis zogadi Temis gaazrebisas, studentebi<br />

orientacias iReben SekiTxvebze, romelsac maT leqtori usvams. Cveni<br />

azriT, interpretaciuli aqtivobis azri mdgomareobs imaSi, rom<br />

aswavlos studentebs damoukideblad awarmoon dialogi teqstTan. am<br />

mizniT, maT sTavazoben wyvilebSi Camoayalibon nebismieri SekiTxa,<br />

romelic mizanmimarTulia teqstis gagebaze. samuSaos Sedegebis<br />

gaxmovanebisas leqtori yofs am SekiTxvebs or jgufad: 1. Sinaarsobriv–<br />

faqtobrivi informaciis gamosavleni; 2. qveteqstis da konceptualuri<br />

informaciis gamosavleni. SekiTxvebis pirveli jgufi (rogor? ratom? ra<br />

mizniT?) mizanmimarTulia teqstSi gamoyenebuli enobrivi saSualebebis<br />

da avtoris komunikaciuri miznebis kanonzomierebis Ziebaze. maT<br />

sapasuxod aucilebelia mxatvruli teqstis lingvopragmatuli analizis<br />

ganxorcieleba.<br />

kiTxva-pasuxis instruqcias SeuZlia gaaumjobesos wakiTxulis<br />

damaxsovrebis, teqstSi informaciis moZiebisa da teqstis ufro Rrmad<br />

damuSavebis unari.<br />

kiTxva-pasuxis urTierTdamokidebulebas SeuZlia daexmaros<br />

studentebs, imsjelon informaciaze da gamoiyenon teqstidan informacia<br />

da TavianTi personaluri codna, roca wakiTxuli teqstis Sesaxeb<br />

kiTxvebs pasuxoben. SekiTxvebi Semdegi saxisaa:<br />

1. pasuxebi moipoveba teqstis erT-erT winadadebaSi;<br />

2. pasuxebi teqstis sxvadasxva paragrafSia gabneuli;<br />

3. kiTxvis pasuxi teqstSi pirdapir araa formulirebuli. mkiTxvelma<br />

pasuxi teqstis mTliani Sinaarsis gaazrebiT unda gasces;<br />

4. `me TviTon“ _ pasuxebi mkiTxvelis pirad gamocdilebas da<br />

dagrovil codnas eyrdnoba.<br />

aseTi tipis SekiTxvebi SeiZleba sasargeblo iyos sxvadasxva donis<br />

studentisTvis. `saSualo da saSualoze dabali donis mkiTxvelebisTvis<br />

Zalian sasargebloa, roca maT sTxoven upasuxon pirveli sami saxis<br />

SekiTxvas. maTTvis naklebad gamosadegia meoTxe saxis SekiTxva _ `me<br />

TviTon“, romelic Temis Sesaxeb ufro met kvalificirebul codnas<br />

moiTxovs. efeqti sawinaaRmdegoa maRali SesaZleblobis studentebTan,<br />

romelTaTvis meoTxe SekiTxva (`me TviTon“) sasargeblo instrumentad<br />

103


iqca, raTa mniSvnelovani kavSirebi daemyarebinaT teqstsa da maT<br />

SedarebiT farTo codnis safuZvels Soris. SekiTxvebze damoukideblad<br />

pasuxebis gacemas maTTvis udidesi sargebloba moaqvs. am teqnikis<br />

Sedegebi didi xnis ganmavlobaSi iCenen Tavs da isini efeqturia rogorc<br />

TxrobiTi, ise ganmartebiTi teqstebisaTvis“ (marzano 2009:40).<br />

ganaTlebis sferoSi Catarebuli kvlevebi aCvenebs, rom<br />

studentebisTvis analitikuri SekiTxvebis dasma gacilebiT sasargebloa,<br />

vidre faqtobrivi SekiTxvebis dasma. analitikuria SekiTxvebi, romlebic<br />

studentebis mxridan analizis unaris gamoyenebas moiTxovs, xolo<br />

faqtobrivi SekiTxvebi studentisagan pasuxis gasacemad mxolod<br />

konkretuli informaciis gaxsenebas moiTxovs. samwuxarod, praqtika<br />

gviCvenebs, rom studentebi, umetesad, faqtobriv SekiTxvebs svamen.<br />

analitikuri SekiTxvebis sxvadasxva ganmarteba arsebobs, magram yvela<br />

Tanxmdeba imaze, rom analitikuri SekiTxva studentisagan yovelTvis<br />

iTxovs informaciis restruqturizaciasa da codnis gamoyenebas.<br />

magaliTisTvis, warmovadgenT e. doqtorous roman `regTaimis”<br />

swavlebis farglebSi studentebis mier dasmul SekiTxvebs.<br />

Sinaarsobriv-faqtobrivi informaciis gamosavleni:<br />

– vin arian mTavari personaJebi da ra ganasxvavebs maT sxvebisagan?<br />

– sad da rodis xdeba nawarmoebSi ganviTarebuli moqmedeba?<br />

– riTi iwyeba moqmedeba nawarmoebSi?<br />

– rogor gamoxates personaJebma TavianTi grZnobebi?<br />

– risi gakeTeba gadawyvites mTavarma personaJebma? daisaxes mizani?<br />

Tu mizani daisaxes, raSi mdgomareobs is?<br />

– rogor cdilobdnen mTavari personaJebi, mieRwiaT TavianTi<br />

miznebisaTvis?<br />

– ra Sedegebi moitana mTavari personaJebis mcdelobam?<br />

Qqveteqstis da konceptualuri informaciis gamosavleni:<br />

– nawarmoebis dasawyisSi mTxrobeli ambobs, rom meoce saukunis<br />

dasawyisSi "There were no negroes. There were no immigrants" aris Tu ara<br />

es simarTle? ra SegiZliaT TqvaT nawarmoebSi istoriuli<br />

movlenebis aRweris sizustesTan dakavSirebiT?<br />

104


– ratom aqvT nawarmoebis zogierT personaJebs gazogadebuli<br />

saxelebi, magaliTad, Mother, Father, Mother's Younger Brother, xolo zogs<br />

ki _ sakuTari saxelebi, magaliTad, Coalhouse Walker, Jr.? ratom arCia<br />

avtorma personaJebis dasaxelebis es gza? aris Tu ara es<br />

mkiTxvelze zemoqmedebis saSualeba?<br />

– ratom daasaTaura avtorma nawarmoebi, rogorc „regTaimi~?<br />

rogoria regTaimis musika? ra literaturul xerxebs iyenebs<br />

avtori regTaimis musikis asaRwerad?<br />

verbalur–semantikuri donis mixedviT, interpretaciis swavlebis<br />

meTodikis bazisad aRebulia problemuri swavlebis Teoria _ vigotski<br />

(Выгодский 1952), matiuSkini (Матюшкин 1972), vudi (Wood 2003), axvlediani<br />

2007, janaSia 2008. problemur <strong>swavleba</strong>Si igulisxmeba saswavlo procesis<br />

iseTi organizeba, romelic gulisxmobs maswavleblis mier problemuri<br />

situaciis aRweras da moswavleTa aqtiur qmedebas mis gadasaWrelad. m.<br />

i. maxmutova (Махмутов 1975), a. lerneri (Лернер..1975), m. skatkini (Скаткин<br />

1975) Tvlian mizanSewonilad swavlebis produqtiul meTodebs:<br />

evristikuls da kvleviTs, da agreTve problemuri Txzulebis meTods,<br />

romelic didaqtikaSi gardamaval jgufs miekuTvneba, radganac<br />

gulisxmobs rogorc mza informaciis miRebas, agreTve SemoqmedebiTi<br />

saqmianobis elementebsac. interpretaciis aqtivobis pirvel doneze<br />

studentebi ayalibeben sxvadasxva hipoTezas teqstis ideuri Sinarsis<br />

Sesaxeb. Semdeg, teqstze dayrdnobiT, axdenen hipoTezis damtkicebas an<br />

uaryofas. mizanSewonilia evristikuli meTodis gamoyeneba, romlis dros<br />

„maswavlebeli organizebas uwevs studentebs“ (Болотнова 2006:167).<br />

studentebi asruleben davalebas wyvilebSi, jgufebSi evristikuli<br />

saubrebis, msjelobis gamoyenebiT. Sedegebi aisaxeba tabulaSi „teqstis<br />

leqsikuri makrostruqtura“, romelic Seicavs regulirebad<br />

mikrostruqturas, mikroTemas, maregulirebel saSualebebs, mikromizans.<br />

teqstis maregulirebel mikrostruqturebs safuZvlad udevs teqstis<br />

komunikaciuri strategiis farglebSi mkiTxvelis mier teqstis<br />

mikromiznis gaTviTcnobiereba. maregulirebeli saSualebebis gamoyofa<br />

xdeba teqstis elementebis (sakvanZo sityvebi, gamoTqmebi) funqciis<br />

safuZvelze.<br />

105


e. doqtorous romanis _ `regTaimis“ swavlebis farglebSi<br />

ganvaxorcieleT teqstis lingvopragmatul analizTan dakavSirebuli<br />

Semdegi aqtivobebi:<br />

1. SevadgineT teqstis tipologiuri analizis sqema da masSi movniSneT<br />

metyvelebis TiToeuli tipi.<br />

2. tipologiur sqemasa da sityvebis Tematur jgufebze dayrdnobiT,<br />

teqstSi gamovyaviT mikroTemebi, gavaanalizeT TiToeuli mikroTemis<br />

roli teqstis zogadi Temis ganviTarebaSi.<br />

3. vipoveT sakvanZo sityvebi da gamomsaxvelobiTi saSualebebi teqstur<br />

mikrostruqturebSi. avxseniT maTi gamoyenebis mizani, maTi emociuri<br />

datvirTva, SevadareT isini avtoris mikromiznebs.<br />

4. ganvsazRvreT, teqstis romeli mikrostruqtura (sakvanZo sityvebi,<br />

gamoTqmebi) aris dominanturi, anu yvelaze mniSvnelovani teqstis<br />

gasaTvicnobiereblad.<br />

5. ganvsazRvreT dominanturi leqsikuri struqturis konceptualuri<br />

mniSvneloba. rogoraa dakavSirebuli mocemuli koncepti avtoris<br />

mier sxva mikrostruqturebSi verbalizebul konceptebTan? avageT<br />

sqema, romelic asaxavs teqstis konceptualur struqturas da<br />

ganvsazRvreT konceptebis urTierTkavSiri da<br />

urTierTdamokidebuleba.<br />

6. ganvsazRvreT teqstis hiperkoncepti, anu teqstis ZiriTadi<br />

problemis gasagebad aucilebeli sakvanZo koncepti. amisaTvis<br />

gavaanalizeT, Tu rogor iyo es problema (filosofiuri,<br />

zneobrivi kuTxiT) dasmuli da gadaWrili CvenTvis cnobil sxva<br />

nawarmoebebSi. gavaanalizeT nawarmoebis hiperkonceptis<br />

Tavisebureba.<br />

7. lingvopragmatuli analizis procesSi teqstis leqsikuri<br />

mikrostruqturis Sevsebis Semdeg CamovayalibeT daskvna.<br />

amrigad, teqstis Teoriis da teqstis, rogorc komunikaciis<br />

formis, gaazrebiT, studentebi daeuflnen avtoris komunikaciuri<br />

miznebisa da teqstis siRrmiseuli azris gagebis unar-Cvevebs.<br />

teqstis interpretaciis SemoTavazebuli sistema mizanmimarTulia<br />

interpretaciuli kompetenciis formirebaze, rac moicavs: 1) teqstis<br />

106


emociuri tonalobis SegrZnebas; 2) mwerlis enobrivi Taviseburebebis<br />

analizs; 3) teqstis zedapirul da siRrmiseuli wvdomas; 4) sakuTari<br />

damokidebulebis gamoxatvas.<br />

produqtiuli teqstis bazisi aris misi Sinaarsobrivi mTlianoba<br />

da sisrule. aRqmis kompetenciis uzrunvelyofa xdeba sxvadasxva tipis<br />

kompoziciuri, teqstobrivi struqturebis, sityvaTSeTanxmebebis da<br />

winadadebebis erT mTlian konteqstSi moqceviT. `zepirmetyvelebis aRqma<br />

moicavs sensorul, percepciul da Sinaarsobriv etapebs“ (Рапцевич<br />

2005:80). mosmenis efeqturoba damokidebulia, upirveles yovlisa,<br />

mosaubris sametyvelo SesaZleblobebze da agreTve, msmenelis mzaobaze<br />

gaigos zepiri metyveleba.<br />

2.2.4 <strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> <strong>kompetenciebis</strong><br />

ganmaviTarebeli aqtivobebi. mimarTuleba - wera da saubari.<br />

qvemoT mocemulia sxvadasxva aqtovoba, romlebic mizanmimarTulia<br />

studentebSi <strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> <strong>kompetenciebis</strong> Camoyalibebasa da<br />

ganviTarebaze.<br />

2010 wlis seqtemberSi norvegiis qalaq bergenSi gamarTul<br />

seminarze `informaciuli wignierebis xelSewyoba evropul saklaso<br />

oTaxebSi – rogor vascavloT Google Taobas _ gamowvevebi maswavleblebsa<br />

da ganmanaTleblebs“ berZnul-amerikuli saganmanaTleblo fondis<br />

biblioTekebis direqtorma, aleqsandra papazugloum, moswavlis wignTan<br />

daaxloebis meTodebi ganixila. man saberZneTis magaliTi moiyvana, sadac<br />

skolebSi mozardebi adreuli asakidan iwyeben informaciuli wignierebis<br />

kurss. `maT eZlevaT davaleba rom garkveul sagnebSi moamzadon<br />

prezentaciebi da proeqtebi, romelTa momzadebisas aucileblad unda<br />

gamoiyenon sabiblioTeko resursebi, interneti da eleqtronuli wignebi.<br />

prezentaciis dros dauSvebelia citatebis gakeTeba. moswavlem<br />

yvelaferi sakuTari sityvebiT unda aRweros~ (qarsauliZe 2010:36).<br />

aqtivoba: `daxasiaTebis sqemebi“.<br />

es aqtivoba exmareba studentebs gansazRvron wakiTxuli teqstis<br />

mniSvnelovani, arsebiTi momentebi _ TemasTan, ZiriTad ideebTan,<br />

107


personaJTa xasiaTebTan, qmedebebTan dakavSirebuli epizodebi. leqtori<br />

studentebs exmareba am adgilebis aRmniSvneli pirobiTi niSnebis<br />

SemuSavebasa da maT kategorizaciaSi, amisaTvis studentebs mivawodeT<br />

sxvadasxva saxis sqema/diagrama.<br />

1. teqstis wakiTxvis Semdeg studentebma gansazRvres sul mcire sami<br />

niSani, romelTa mixedviTac unda daxasiaTdes konkretuli<br />

Tema/problema/personaJi;<br />

2. moniSnes teqstSi is adgilebi (sityva/fraza/abzaci), romlebic<br />

Temis/problemis/personaJis warmoCenas emsaxureba;<br />

3. moniSnuli adgilebidan airCies, maTi azriT, yvelaze arsebiTi da<br />

mniSvnelovani da Caweres winaswar gansazRvruli grafis qveS;<br />

4. mewyvilesTan azris gaziarebis safuZvelze Camoayalibes erTiani<br />

sqema.<br />

Semdegi tipis savarjiSo exmareba studentebs weris formaluri<br />

stilis CamoyalibebaSi. gamoviyeneT uiliam goldingis romani `buzTa<br />

batoni”. studentebma Seadgines personaJis Sesaxeb mokle angariSi,<br />

romelSic aisaxa:<br />

1. personaJebi _ nawarmoebis mTavar personaJTa maxasiaTeblebi;<br />

2. garemo _ dro, adgili da konteqsti, romelSic moqmedeba xdeba;<br />

3. moqmedebis inicireba _ movlena, romelic iwyebs nawarmoebSi<br />

ganviTarebul siuJets;<br />

4. Sida pasuxi _ rogori emociuri reaqcia aqvT mTavar personaJebs<br />

movlenaze, romelic nawarmoebSi ganviTarebul siuJets iwyebs;<br />

5. mizani _ ris gakeTebas gadawyveten mTavari personaJebi nawarmoebis<br />

siuJetis inicirebis movlenis Semdeg (mizani, romelsac personaJebi<br />

daisaxaven);<br />

6. Sedegi _ rogor cdiloben mTavari personaJebi Sedegis miRwevas;<br />

7. gadawyveta _ ra mosdis mTavari peronaJis mier dasaxul mizans.<br />

gTavazobT pasuxebis nimuSs.<br />

108


Ralph<br />

Physical: Ralph has "fair hair" and is about twelve years old. He might make a<br />

boxer, as far as width and heaviness of shoulders went, but there is a mildness<br />

about his mouth and eyes that proclaim no devil.<br />

Involvement: Ralph is somewhat charismatic and is chosen for chief, who makes<br />

it his job to lay down rules and try to organize a society. Throughout the novel he<br />

is always in conflict with Jack, who wants to be chief himself.<br />

(internetresursi # 39)<br />

Jack<br />

Physical: Probably the same age as Ralph, maybe older, Jack has red hair.<br />

Involvement: Jack does not believe that the Beast exists and is the leader of<br />

anarchy on the island. From the start of the novel he does not like abiding by<br />

rules of any kind. He simply wants to hunt and have a good time.<br />

(internetresursi # 40)<br />

Piggy<br />

Physical: He is probably close in age to Jack and Ralph. Piggy is shorter than<br />

Ralph, very fat as the name suggests, wears glasses, and has asthma which<br />

disables him to do any work on the island.<br />

Involvement: He is much like Ralph in that he knows right from wrong, but he<br />

differs in that he never strays from this knowledge as Ralph sometimes does.<br />

Always supporting Ralph, he is the most intelligent of the lot.<br />

(internetresursi # 41).<br />

aqtivoba `partnioroba kiTxvis procesSi“. es modeli<br />

emsaxureba teqstis detalebze yuradRebis miqcevas da studentebis<br />

zepiri gadmocemis unar-Cvevebis ganviTarebas. Tu partniorebi sxvadasxva<br />

donis studentebi iqnebian, isini erTmaneTis mxardaWeriT ganaviTareben<br />

saTanado unarebs. saqmianobis Tanmimdevroba aseTia:<br />

1. studentebi wyvildebian;<br />

2. kiTxvis procesSi akeTeben sakuTari reaqciis amsaxvel Canawers<br />

(magaliTad, am adgilma gansakuTrebiT miiqcia Cemi yuradReba,<br />

radgan...);<br />

109


3. partniorebi cvlian Canawerebs da kiTxuloben erTmaneTis<br />

komentarebs;<br />

4. ayalibeben SekiTxvebs, romlebic teqstisa da komentarebis wakiTxvis<br />

Semdeg gauCndaT;<br />

5. cvlian SekiTxvebs erTmaneTSi. jer erTi pasuxobs partnioris<br />

kiTxvebs, Semdeg _ meore.<br />

teqstis gagebis strategiebi mniSvnelovania mkiTxvelisaTvis.<br />

mTavari is aris, rom studentebi, romlebic individualur SemecnebiT<br />

strategiebSi aqtiurad arian CarTulni (naswavlis aqtivacia,<br />

winaswarmetyveleba, organizeba, SekiTxvebi, daskvnebis gakeTeba,<br />

gonebrivi ieriSis Seqmna), savaraudod, wakiTxulidan metis gagebas da<br />

gaxsenebas SeZleben. imisaTvis, rom studentebi gagebis strategiebs<br />

Caswvdnen, yvelaze mniSvnelovani, instruqciuli teqnikaa, romelsac<br />

maswavleblebi iyeneben. strategiis instruqciis modelebis umetesoba<br />

deklaraciul codnas, procedurul codnas da pirobiT codnas<br />

aerTianebs.<br />

<strong>teqstebze</strong> muSaobis aqtivobebTan dakavSirebiT, sayuradReboa Seron<br />

versteris kvlevebi. versterma teqstebTan mimarTebiT Semoitana cneba<br />

"DARTs" (Directed Activities Related to Texts), anu UuSualod <strong>teqstebze</strong><br />

mimarTuli aqtivobebi. isini studentebs teqstisadmi urTierTqmedebis<br />

saSualebas aZleven. am saxis aqtivobebis mTavari mizania kiTxvis donis<br />

amaRleba da mkiTxvelis, rogorc kritikulad moazrovne pirovnebis<br />

Camoyalibeba. isini SesaZloa ganxorcieldes individualuri an jgufuri<br />

muSaobis pirobebSi. magaliTad, rekonstruqciuli aqtivobebi. maT<br />

farglebSi studenti axdens teqstis rekonstruirebas, diagramebis<br />

Sedgenas, teqstSi gamotovebuli sityvebis, frazebis an winadadebebis<br />

Casmas, winadadebebis dalagebas Tanmimdevrobis mixedviT.<br />

modificirebuli teqstebis SemTxvevaSi, maswavlebeli iyenebs<br />

originalur teqsts, iRebs calkeul sityvebs, frazebs an winadadebebs;<br />

frazebs an mTlian teqsts anawevrebs segmentebad. am aqtivobebis saxeebia:<br />

– teqstis dasruleba (gamotovebuli sityvebis, frazebis,<br />

winadadebebis Casma);<br />

110


– Tanmimdevroba (teqstis segmentebis logikuri TanamimdevrobiT<br />

dalageba);<br />

– dajgufeba (teqstis segmentebis dawyoba kategoriebis mixedviT);<br />

– cxrilis dasruleba (cxrilebSi svetebis da rigebis dasaTaureba<br />

an dasaTaurebuli svetebis da rigebis Sevseba);<br />

– diagramis dasruleba (dausrulebeli diagramis dasruleba an<br />

dasrulebuli diagramis dasaTaureba);<br />

– winaswarmetyveleba (teqstis momdevno nawilis dawera an teqstis<br />

dasruleba).<br />

teqstis analizis aqtivobebis farglebSi studentebi informacias<br />

moipoveben da axarisxeben cxrilebis an diagramis saxiT. aqtivobebis<br />

saxeebia:<br />

– teqstis moniSvna (teqstSi mniSvnelovani informaciis povna);<br />

– teqstis segmentacia da dasaTaureba (teqstis logikur nawilebad<br />

daSla da am nawilebis dasaTaureba);<br />

– cxrilebis Sedgena (teqstSi mocemuli informaciis gamoyenebiT<br />

cxrilebis Sedgena da misi svetebisa da rigebis dasaTaureba);<br />

– diagramis Sedgena (teqstis asaxsnelad diagramis Sedgena);<br />

– kiTxvebi (maswavleblis mier dasmul kiTxvebze pasuxis gacema an<br />

teqstis irgvliv sakuTari kiTxvebis Sedgena);<br />

– teqstis reziumireba.<br />

"DART"–Tvis SesaZloa gamoviyenoT leqsebi, amonaridebi<br />

novelebidan an moTxrobebidan, istoriis, geografiis saswavlo<br />

masalidan monakveTebi, samecniero xasiaTis teqstebi. "DART"-is<br />

upiratesoba mdgomareobs SemdegSi:<br />

– is aumjobesebs kiTxvis teqnikas. studentebi ecnobian teqstebis<br />

struqturas; uyalibdebaT teqstebisadmi kritikuli<br />

damokidebuleba. isini iwyeben teqstSi mocemuli informaciis<br />

irgvliv SekiTxvebis dasmas; rodesac studenti flobs<br />

informacias teqstis struqturis Sesaxeb, es dadebiTad aisaxeba<br />

misi weris xarisxzec.<br />

– teqstebTan interaqcia aumjobesebs studentebis Semecnebis dones.<br />

111


– SeiZleba resursebis gamoyeneba sxvadasxva saxelmZRvanelodan.<br />

inglisuri enis gakveTilze sxva sagnebis saxelmZRvaneloebidan<br />

aRebuli teqstebis gamoyeneba amzadebs moswavleebs sxva sagnebSi<br />

arsebuli informaciis aRsaqmelad; exmareba studentebs sxvadasxva<br />

saswavlo disciplinebSi gamoyenebuli struqturis aRqmaSi,<br />

magaliTad, venis diagramis dasruleba, cxrilebis Sevseba da a. S.<br />

– exmareba studentebs gamoiyenon informacia plagiatis gareSe.<br />

– exmareba studentebs grafikuli informaciis, diagramebisa da<br />

cxrilebis struqturaSi garkvevasa da maT damoukideblad<br />

SedgenaSi~ (internetresursi # 36).<br />

kritikuli wignierebis mimdevrebma _ alan liukma da piter<br />

fribodmა kiTxvis oTxwevriani paradigma SeimuSaves, romelic kritikuli<br />

wignierebis sxvadasxva dones eyrdnoba da moicavs teqstis dekodirebis,<br />

gagebis, gamoyenebis da Sefasebis unar-Cvevebis ganviTarebas. `liukis da<br />

fribodis kritikuli wignierebis modeli Seicavs:<br />

1. dekodirebis unari, anu `me, rogorc teqstis gamSifvreli~:<br />

– rogor avxsni am teqsts?<br />

– ras efuZneba es teqsti?<br />

– ra saSualebebs an saSualebaTa kombinaciebia gamoyenebuli teqstSi?<br />

2. gamoyenebis unari, anu „me, rogorc teqstis momxmarebeli:~<br />

– ra saxiT viyeneb me am teქsts aq da axla?<br />

– ras miiReben misgan sxvebi?<br />

3. gagebis unari, anu `me, rogorc teqstis monawile~:<br />

– rogor ukavSirdebian erTmaneTs ideebi am teqstSi?<br />

– romeli kulturologiuri resursebia gamoyenebuli teqstSi?<br />

– rogoria teqstis kulturologiuri mniSvneloba da SesaZlo<br />

interpretaciebi?<br />

4. Sefasebis unari, anu „me, rogorc kritikulad wignieri adamiani~:<br />

– rogori tipis, ra faseulobebis da interesebis mqone adamiani<br />

waikiTxavs am teqsts ubralod da bunebrivad?<br />

– vin wers?<br />

– ras moelian Cemgan am teqstis gacnobiT?<br />

112


– vis daainteresebs is?<br />

– vis poziciebs, Sexedulebebs da interesebs exeba teqsti?<br />

– visma mosazrebebma ar gaiJRera teqstSi?<br />

liukis da fribodis es modeli nebismier teqstTan muSaobis dros<br />

SeiZლeba gamoviyenoT, iqneba es esei, sagazeTo statia, oficialuri<br />

dokumenti, politikuri gancxadeba Tu reklama~ (templi 2007:34).<br />

aRsaniSnavia, rom teqstis Seqmnis mTavari mizania informaciis<br />

gadmocema. teqstSi faseulia, upirveles yovlisa, masSi gadmocemuli<br />

axali, MmniSvnelovani informacia. swored is aris teqstis<br />

informatulobis donis ganmsazRvreli. <strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong><br />

swavlebis procesi dakavSirebulia rogorc imaze, Tu ra codnas iRebs<br />

pirovneba teqstidan, agreTve imazec, Tu ra codniT midis is teqstTan.<br />

mxatvruli, sagazeTo, samecniero-popularuli teqstebis avtorebi<br />

Cveulebriv, orientacias iReben e.w. saSualo mkiTxvelze (martivad rom<br />

vTqvaT, im adamianze, romelsac aTvisebuli aqvs saSualo skolis<br />

programa). magram cvalebadia TviT cneba „saSualo mkiTxvelis~<br />

mniSvneloba. magaliTad, samecniero statiis avtori iRebs orientacias<br />

mocemuli dargis specialistze, romelic am avtorisTvis aris `saSualo<br />

mkiTxveli~. maSasadame, teqstSi arsebuli informaciis sargeblianobis<br />

donis gansazRvris dros orientacia unda aviRoT teqstis<br />

informatulobis xarisxis Sesabamisoba/Seusabamobaze mkiTxvelis<br />

donesTan. A am TvalsazrisiT, mkiTxvelebi iyofian sam jgufad:<br />

1. avtoris orientaciasTan SesabamisobaSi myofi, anu saSualo<br />

mkiTxvelis statusis mqone;<br />

2. saSualo mkiTxvelis codnis donis qvemoT myofi;<br />

3. mkiTxvelebi, romelTa leqsikuri maragi aWarbebs avtoris Tezariuss.<br />

naTelia, rom mesame jgufis mkiTxvelTaTvis teqstSi arsebuli<br />

sasargeblo informacia nulis tolfasi iqneba. mkiTxvelTa meore<br />

jgufisTvis rTuli iqneba teqstis aRqma. mas ar eyofa fonuri codna da<br />

misTvis informaciis aRqmis sargeblianoba mkveTrad Semcirdeba. pirveli<br />

jgufis mkiTxvelTaTvis ki informacia aRmoCndeba zomierad sasargeblo.<br />

dasawyisSi, aucilebelia, studentebs mivawodoT informacias imis<br />

Sesaxeb, rom dekodireba aris erTgvari amocnoba, magram ara spontanuri,<br />

113


aramed logikuri msjelobis Sedegi. gTavazobT masalas, romelic<br />

gamoviyeneT eqsperimentis dros studentebTan mcire moculobis<br />

teqstebis dekodirebisa da mTavari ideis amocnobis mizniT. teqstebs Tan<br />

erTvis studentebis pasuxebic.<br />

teqsti # 1<br />

"To be or not to be, that is the question," he would recite those famous words<br />

from his favorite playwright. He loved Hamlet, and Mac Beth, but his favorite<br />

had to be 'A Midsummer Night’s Dream' (internetresursi №30).<br />

daasaxeleT personaJis sayvareli dramaturgi.<br />

pasuxi: uiliam Seqspiri. swor pasuxze migviTiTebs teqstSi<br />

moyvanili gamoTqma tragedia `hamletidan“ _ "To be or not to be, that is the<br />

question", CamoTvlili personaJebi _ hamleti, makbeti. agreTve, Seqspiris<br />

erT-erTi komediis, "Midsummer Night’s Dream", dasaxeleba.<br />

teqsti #2<br />

Maria is watching too much television. A toddler shouldn’t be spending hours<br />

staring blankly at a screen. Worse yet, some of her wild behavior has been<br />

inspired by those awful cartoons she watches. We need to spend more time<br />

reading books with her and pull the plug on the TV! (internetresursi<br />

№30).<br />

qvemoT CamoTvlili versiebidan, romelia paragrafis mTavari idea?<br />

a. mariasTvis televizoris xangrZlivad yureba ar aris mizanSewonili;<br />

b. wignebis kiTxva sasargebloa;<br />

g. yvela multfilmi cudia;<br />

d. zogierTi multfilmis yureba mariasTvis aris cudi.<br />

swori pasuxia a. mariasTvis televizoris xangrZlivad yureba ar<br />

aris sasargeblo, radgan paragrafSi aRwerilia didi drois monakveTSi<br />

televizoris yurebiT gamowveuli problemebi. pasuxi d. _ zogierTi<br />

multfilmi mariasTvis aris cudi, _ mcdaria. marTalia, teqstSi<br />

naxsenebia, rom maria uyurebs multfilmebs, magram ar aris naTqvami, rom<br />

114


mxolod multfilmebis yureba warmoadgens problemas, igulisxmeba, rom<br />

problemas warmoadgens marias mier televizoris xangrZlivad yureba.<br />

pasuxi b. _ wignebis kiTxva სსარგებლოა, _ mcdaria, radgan wignebis<br />

kiTxva naxsenebia, rogorc problemis daZlevis erT-erTi varianti, da<br />

ara rogorc problema. agreTve, mxedvelobaSia misaRebi paragrafis<br />

pirveli winadadeba, romelic, xSir SemTxvevaSi, paragrafis mTavari<br />

azris gamomxatvelia.<br />

teqsti # 3<br />

Maria, I can’t eat or sleep when you are gone. I need to hear your scratchy voice<br />

and see your lovely toothless smile. I miss that special way that you eat soup with<br />

your fingers. Please come home soon! (internetresursi №30).<br />

qvemoT CamoTvlili versiebidan, romelia paragrafis mTavari idea?<br />

a. marias cudi Tvisebebi aqvs;<br />

b. kargi iqneba Tu maria stomatologTan wava;<br />

g. maria, menatrebi!;<br />

d. maria, mada damekarga.<br />

pasuxi g. maria, menatrebi aris paragrafis mTavari idea. miuxedavad<br />

imisa, rom pasuxis danarCeni versiebi garkveulwilad gamoxataven<br />

teqstis Sinaarss, arc erTi maTgani ar warmoadgens paragrafis mTavar<br />

ideas. swor pasuxze migviTiTebs teqstis bolos gamoyenebuli Zaxilis<br />

niSani, romelic mouwodebs marias saxlSi dabrundes.<br />

teqsti # 4<br />

Often when it rains, a particular dreariness descends upon the earth. Most people<br />

hide out in their houses sending forlorn glances out the window. Animals scamper<br />

off to nooks and crannies, poking their heads out to timidly sniff the air for signs<br />

of dry weather. Despite the pellets of water cascading from the sky, an occasional<br />

brave soul will venture out for a jog in the drizzle or a bird will chirp merrily in a<br />

mud puddle, dismissing the downpour. Some people call these adventurers crazy,<br />

but others celebrate the willingness of these individuals to embrace negativity and<br />

turn it into something positive (internetresursi #15).<br />

115


a aris am teqstis mTavari idea?<br />

pasuxi: It's abnormal to venture out in the rain, but the positive results can be well<br />

worth it. teqstis dasawyisSi aRwerilia wvimis dros adamianebisa da<br />

cxovelebis Cveuli moqmedeba – isini wvimisagan Tavs icaven. Tumca, arian<br />

gamonaklisebic, romlebic ar eridebian wvimas da cdiloben es movlena<br />

pozitiurad aRiqvan.<br />

rogorc moyvanili magaliTebidan Cans, aseTi tipis davalebebi<br />

exmareba studentebs ganaviTaron logikuri azrovneba, Camoayalibon maTi<br />

azrebi lakonurad da gasagebad.<br />

teqstis dekodirebis sawyisi etapia winadadebis dekodireba.<br />

Aaqtivobis farglebSi SesaZlebelia gavaanalizoT _ mocemul<br />

situaciaSi ra garemoebas SeeZlo gamoewvia aRwerili moqmedeba.<br />

gTavazobT situaciebs da studentebis mier dekodirebis farglebSi<br />

gacemuli pasuxebis nimuSebs.<br />

situacia I: I wouldn't eat after that two-year-old if I were you.<br />

dekodireba: SesaZloa, avtorma dainaxa, rom ori wlis bavSvma raime<br />

Caagdo saWmelSi; an bavSvs infeqciuri daavadeba sWirs, romelic<br />

SesaZloa gadaedos personaJs, amitomac is Tavs izRvevs da afrTxilebs<br />

msmenels, rom moeridos bavSvis sakvebs.<br />

situacia II: A man ran after a retreating bus, waving his briefcase frantically.<br />

dekodireba: albaT, personaJs agviandeba samsaxurSi. amitomac<br />

daedevna is avtobuss.<br />

dekodirebisaTvis SegviZlia gamoviyenoT agreTve fotomasalac.<br />

studentebma unda aRweron ambavi, romelic, SesaZloa, win uZRoda da,<br />

Sesabamisad, iyo fotoze aRbeWdili movlenis gamomwvevi faqtori.<br />

aqtivoba `Semajamebeli CarCo~ aRwers problemas da Semdgom axdens<br />

misi gadaWris gzebis identificirebas. magaliTad, maswavlebeli<br />

studentebs acnobs statias globaluri daTbobis Sesaxeb.<br />

116


Global Warming is caused by many things. The causes are split up into two groups,<br />

man-made or anthropogenic causes, and natural causes.Natural causes are causes<br />

created by nature. One natural cause is a release of methane gas from arctic<br />

tundra and wetlands. Methane is a greenhouse gas. A greenhouse gas is a gas that<br />

traps heat in the earth's atmosphere. Another natural cause is that the earth goes<br />

through a cycle of climate change. This climate change usually lasts about 40,000<br />

years. Man-made causes probably do the most damage. Pollution is one of the<br />

biggest man-made problems. Pollution comes in many shapes and sizes. Burning<br />

fossil fuels is one thing that causes pollution. Fossil fuels are fuels made of organic<br />

matter such as coal, or oil. Another major man-made cause of Global Warming is<br />

population. More people means more food, and more methods of transportation,<br />

right? That means more methane because there will be more burning of fossil fuels,<br />

and more agriculture. Now your probably thinking, "Wait a minute, you said<br />

agriculture is going to be damaged by Global Warming, but now you're saying<br />

agriculture is going to help cause Global Warming?" Well, have you ever been in a<br />

barn filled with animals and you smell something terrible? You're smelling<br />

methane. Another source of methane is manure. Because more food is needed we<br />

have to raise food. Animals like cows are a source of food which means more<br />

manure and methane. Another problem with the increasing population is<br />

transportation. More people means more cars, and more cars means more<br />

pollution. Also, many people have more than one car. (internetresursi #16).<br />

maswavlebeli usvams jgufs SekiTxvas:<br />

– raSi mdgomareobs problema?<br />

– ra aris problemis gamomwvevi mizezi?<br />

– rogor gesaxebaT am problemidan gamosavali?<br />

– problemis aRmofxvris romeli gza aris yvelaze misaRebi?<br />

– ra Sedegamde SeiZleba migviyvanos problemis ugulebelyofam?<br />

aqtivoba `damakavSirebeli sityvebiT Sinaarsis dawera~: studentebs<br />

mivawodeT damakavSirebeli sityvebis sia: furthermore, nevertheless, even<br />

so,however, meanwhile, on the other hand, to sum up, to make matters worse. maT daevalaT<br />

wyvilebSi muSaoba da teqstis "Global Warming" Sinaarsis Sedgena zemoT<br />

117


moyvanili damakavSirebeli sityvebis gamoyenebiT. Sedegebi SevadareT da<br />

vimsjeleT.<br />

aqtivoba `teqstis reziumireba“: studentebi gavanawileT sam<br />

jgufad. TiToeul jgufs daevala zemoT moyvanili teqstisTvis (268<br />

sityva) mokle Sinaarsis Sedgena 70 sityvis gamoyenebiT. momdevno etapze<br />

jgufebs daevalaT misi ganaxevreba, anu 35 sityvamde dayvana. mesame<br />

etapze studentebs daevalaT misi daiyvana 17 sityvamde. saboloo<br />

versiebi wavikiTxeT da amovarCieT saukeTeso varianti.<br />

aqtivoba `SemoqmedebiTi wera~ studentebs exmareba mxatvruli<br />

nawarmoebis personaJebis kvlevaSi. am aqtivobis ganxorcieleba SeiZleba<br />

studentTa mier <strong>ucxouri</strong> enis sxvadasxva doneze flobis pirobebSi.<br />

avarCieT monakveTi `regTaimidan“, sadac ar aris mocemuli personaJebis<br />

pirdapiri metyveleba.<br />

Mother went back downstairs and found the fellow not at the back door but in the kitchen<br />

where, in the warmth of the corner near the cookstove, Sarah's baby lay sleeping in his<br />

carriage. The black man was kneeling beside the carriage and staring at the child. Mother,<br />

not thinking clearly, was suddenly outraged that he had presumed to come in the door.<br />

Sarah is unable to see you, she said and she held the door open. The colored man took<br />

another glance at the child, rose, thanked her and departed (internetresursi №31).<br />

studentebs davavaleT werilobiT warmoedginaT personaJebs<br />

Soris saubris scena. am aqtivobis ganxorcieleba SeiZleba rogorc<br />

jgufebSi, aseve wyvilebSi muSaoბis dros.<br />

aqtivoba `daxmarebis werilis Sedgena~: literaturul nawarmoebSi<br />

personaJebi xSirad rTul viTarebaSi aRmoCndebian xolme. studentebs<br />

davavaleT personaJis an personaJebis saxeliT daeweraT mokle werili,<br />

sadac isini daxmarebas sTxoven werilis mpovnel adamians.<br />

magaliTisaTvis SeiZleba aviRoT uiliam goldingis `buzTa batoni~,<br />

sadac kunZulze aRmoCenili bavSvebi Svelas iTxoven, an jon faulzis<br />

`koleqcioneri~, sadac gatacebuli gogona daxmarebas iTxovs. bunebrivia,<br />

rom mRelvarebis momentSi myofi pirisTvis pirvelxarisxovania<br />

komunikacia. marTlweras an sintaqsur Secdomebs, Tu isini xels ar<br />

uSlian werilis Sinaarsis aRqmas, yuradReba ar eTmoba.<br />

gTavazobT werilis nimuSs:<br />

118


Dear Mummy ,<br />

I hope you will find this letter. I do not know exactly what had happened, but we were<br />

dropped out of the plane. All the boys are now on an island. They elected me to be their<br />

leader.Fortunately, it is very warm and it seems to be a safe island, but I miss you.<br />

Please, come and take me home. (Collie 2001:117)<br />

aqtivoba `sagazeTo statia“: studentebi literaturuli<br />

nawarmoebidan SerCeuli romelime epizodis mixedviT weren da<br />

asaTaureben sagazeTo statias. studentebs ganvusazRvreT sityvebis<br />

maqsimaluri raodenoba. studentebi gadavanawileT 3 jgufad. TiToeul<br />

jgufs vTxoveT sxvadasxva gazeTisaTvis statiis dawera. gazeTis<br />

specifikidan gamomdinare, statiebis stili gansxvavebuli unda<br />

yofiliyo. samive statiisaTvis savaldebuloa: 1. statiis dasaTaureba; 2.<br />

mocemuli gazeTis an JurnalisTvis damaxasiaTebeli leqsikis gamoyeneba;<br />

3. statiis maqsimaluri sიtyvebis raodenoba ar unda aRematebodes 120-s.<br />

aqtivoba `gancxadeba - dakarguli adamiani~ SeiZleba gamoviyenoT<br />

sxvadasxva tipis <strong>teqstebze</strong> samuSaod. studentebs gavacaniT erT-erTi<br />

gancxadebis nimuSi.<br />

MISSING<br />

Have you seen this boy? Jack, aged 12 was last seen on 12 January in London. He<br />

is 5 ft in tall, has dark-blue eyes and red hair. At the time he went missing he was<br />

wearing black denim trousers, a green jumper and a black wooly jacket. Anyone<br />

knowing the whereabouts of this boy should get in touch with the London Police:<br />

Telephone ---------.<br />

amis Sesabamisad, studentebs davavaleT `buzTa batonis“ Sinaarsis<br />

gaTvaliswinebiT SeedginaT gancxadeba dakarguli saimonis an sxva<br />

personaJis sapovnelad.<br />

aqtivoba `Semajamebeli winadadebis arCeva~: studentebs gavacaniT<br />

winadadebebi, romlebic asaxavdnen konkretuli personaJis moqmedebis<br />

motivacias. magaliTad,<br />

1. The man captures the girl bcause he has very little self-confidence.<br />

2. The man captures the girl bcause he is mentally disturebed.<br />

3. The man captures the girl bcause he wants to kill her. (Collie 2001:70)<br />

119


Semdeg maT vTxoveT jer individualurad, Semdeg ki jgufebSi<br />

amoerCiaT erTi winadadeba da aexsnaT maTi arCevani.<br />

igive aqtivoba gamoviyeneT uiliam goldingis `buzTa batonTan~<br />

muSaobis dros. romanSi me-5 Tavis bolos (ixileT danarTi # 3) pigis da<br />

ralfs moenatrebaT is samyaro, sadac zrdasruli adamianebi iReben<br />

gadawyvetilebas da cxovreba Cveuli wesis mixedviT warimarTeba. "If only<br />

they could get a message to us. If only they could end us something grown-up" _ ambobs<br />

erT-erTi personaJi.<br />

me-6 Tavis dasawyisSi erTgvari pasuxia ralfis survilze.<br />

A sliver of moon rose over the horizon, hardly large enough to make a path of light<br />

even when it sat right down on the water; but there were other lights in the sky, that<br />

moved fast, winked, or went out, though not even a faint popping came down from<br />

the battle fought at ten miles' neight. But a sign came down from the world of<br />

grownups, though at the time there was no child awake to read it. There was a<br />

sudden bright explosion and a corkscrew trail across the sky; then darkness again<br />

and stars. There was a speck above the island, a figure dropping swiftly beneath a<br />

parachute, a figure that hung with dangling limbs. The changing winds of various<br />

altitudes took the figure where they would (internetresursi # 32).<br />

studentebs SevTavazeT 4 interpretacia da vTxoveT aerCiaT erT-<br />

erTi. studentebs SeeZloT daeweraT sakuTari mosazrebac.<br />

1. The boys wanted some sign from the world of adults. They got that sign but<br />

did not see it because they were asleep. This means that you must be<br />

extremely watchful all the time ti seize opportunities as they happen.<br />

2. The sign from the world of adults was a battle in the sky. The sign means<br />

that the orderly adult world that the boys remember exists only in their<br />

imagination. Reality is different. Reality is quarrels among the boys and war<br />

among the adults.<br />

3. The sign that the boys wanted appeared in the form of a dead soldier. The<br />

significance of this sign is that people must tend for themselves. It is not any<br />

120


good expecting others to rescue you from the mess you have got yourself<br />

into.<br />

4. The boys wanted a sign from the world of adults to reassure them that they<br />

were not alone in the world. The fact that there was a battle above the<br />

island does not show that other people were quite near and that they could<br />

hope to be rescued after all.<br />

aqtivoba `qcevis kodeqsi~ iZleva diskusiis warmarTvis saSualebas<br />

kiTxvaris - veTanxmebi/ar veTanxmebi/ar var darwmunebuli _ gamoyenebiT.<br />

studentebs vTxovT warmoidginon, rom isini arian uiliam goldingis<br />

romanis `buzTa batonis~ personaJebi da cdiloben kunZulze garkveuli<br />

wesebis SemoRebas.<br />

aqtivoba `debatebi~: sxvadasxva personaSi arsebuli problemis<br />

irgvliv zogjer urTierTsapirispiro mosazrebebs gvTavazobs, rac<br />

sadiskusio Temad SeiZleba gamoviyenoT. magaliTi SeiZleba moviyvanoT<br />

uiliam goldingis romanidan `buzTa batoni~:<br />

1. Which is better – to have rules and agree, or to hunt and kill?<br />

2. Which is bettern - law and rescue, or hunting and breaking things up? (Collie 2001:159)<br />

aqtivoba `teqstis kulminaciuri momenti~ SeiZleba gamoviyenoT<br />

literaturuli teqstis analizis dros. studentebs vTxoveT<br />

daesaxelebinaT teqstSi is monakveTi, romelmac, maTi azriT, gansazRvra<br />

nawarmoebis msvleloba da ganapiroba dasasruli.<br />

aqtivoba `teqstis prezentacia~ exmareba students nawamoebis an<br />

avtoris wardgenaSi. studenti ganmartavs, ratom da riT SeiZleba<br />

nawarmoebma daainteresos mkiTxveli.<br />

zemoT CamoTvlili aqtivobebi mizanmimarTulia studentebSi iseTi<br />

unar-Cvevebis gansaviTareblad, rogoricaa saubari, wera, mosmena, kiTxva,<br />

diskusia da a.S. amzadebs studentebs samyarosTan xangrZlivi<br />

inteleqtualuri urTierTobisTvis. teqsti, rogorc saswavlo resursi,<br />

iZleva Zalzed mravalferovan masalas studentTa codnis asamaRleblad,<br />

maTi naklovani mxareebis gamosavlenad da dasaZlevad.<br />

121


Tavi III<br />

miRweuli Sedegebis donis Sefaseba<br />

§1. studentis mier miRweuli kompetenciis donis<br />

Sefaseba<br />

saswavlo procesSi misaRwevi kompetenciis erT-erTi maxasiaTebeli<br />

aris is, rom SeiZleba misi gazomva/Sefaseba. Sefaseba aris raime sagnis,<br />

movlenis, procesis an vinmes Sesabamisobis/mimarTebis dadgena winaswar<br />

gansazRvrul niSan-TvisebebTan (kriteriumebTan). studentis mier<br />

kompetenciis miRwevis done fasdeba niSniT.<br />

swavlebis funqciebis, swavlisadmi interesis formirebis,<br />

swavlebisa da Sefasebis Teoriebis Se<strong>swavla</strong>s umaRles skolaSi,<br />

swavlebisa da aRzrdis aqtualur sakiTxebs, saswavlo kursis Seswavlis<br />

Sedegebis, anu studentebis mier <strong>kompetenciebis</strong> miRwevis donis<br />

gansazRvras mieZRvna a. gromcevas (Громцева 1978), l. TavdgiriZis (2007), i.<br />

bibileiSvilis (2009), r. tyemalaZis (2008), c. megrelaZis (2008) Sromebi.<br />

saqarTvelos saganmanaTleblo sistemaSi dawyebulma reformebma<br />

dRis wesrigSi daayena misi evropul saganmanaTleblo sistemasTan<br />

Sesabamisoba da, Sesabamisad, saqarTvelos umaRlesi saswavleblebis<br />

evropul standartebze Tanmimdevruli gadasvla. aRniSnuli<br />

reformatoruli procesebis erT-erTi mniSvnelovani nabijia swavlebisa<br />

da Sefasebis Tanamedrove meTodebis damkvidreba saqarTveloSi, rac<br />

gamoixata kreditebis transferisa da dagrovebis evropuli sistemis<br />

(ECTS) SemoRebiT. misi erT-erTi ZiriTadi principia savaldebulo<br />

samuSaos Sesruleba da miRweuli swavlis Sedegebis saTanado Sefaseba.<br />

am Sefasebas aqvs Semdeegi ZiriTadi miznebi: 1. studentis swavlis<br />

xelSewyoba; 2. studentis Zlieri da susti mxareebis gamovlena; 3.<br />

swavlebis konkretuli meTodikis efeqturobis Semowmeba; 4. saswavlo<br />

programebis efeqturobis gansazRvra da srulyofa; 5. swavlebis<br />

efeqtianobis Sefaseba da srulyofa.<br />

„umaRlesi saganmanaTleblo programebis kreditebiT gaangariSebis<br />

wesis” mixedviT, studentis saqmianoba (studentis datvirTva) moicavs:<br />

122


a) leqciaze daswrebas, samuSao jgufSi muSaobas, praqtikul an<br />

laboratoriul mecadineobas;<br />

b) damoukidebel mecadineobas;<br />

g) saswavlo, samecniero da sawarmoo praqtikas;<br />

d) gamocdebis momzadeba-Cabarebas;<br />

e) saswavlo-samecniero naSromze (sakurso naSromi, moxseneba<br />

konferenciaze, samecniero werili, sapatento ganacxadi, sadiplomo,<br />

sabakalavro, samagistro an doqtorantis saseminaro naSromi, aseve<br />

sadoqtoro disertacia) muSaobas;<br />

v) saswavlo-samecniero naSromis dacvas da gamosaqveyneblad momzadebas.<br />

„swavlis Sedegebi <strong>kompetenciebis</strong> erTobliobaa, romelic<br />

gamoxatavs, Tu ra unda icodes, esmodes da risi gakeTeba unda SeZlos<br />

studentma swavlis procesis dasrulebis Semdeg~ (gonzalesi 2008:175).<br />

praqtikaSi iyeneben swavlis Sedegebis or tips: e. w. zRvruli swavlis<br />

Sedegebi, romlebic minimalur dones gansazRvravs, da e. w. sasurveli<br />

swavlis Sedegebi. Ees ukanaskneli gamoxatavs, Tu ras elis akademiuri<br />

personali saSualo studentisagan kompetenciebTan mimarTebaSi. proeqti<br />

„Tuningi"_ saganmanaTleblo struqturebis urTierTSewyoba evropaSi,<br />

„upiratesobas sasurvel swavlis Sedegs aniWebs, radganac is ukeT<br />

esadageba evropis qveyanaTa did umravlesobaSi damkvidrebul swavlebisa<br />

da swavlis kulturas~ (gonzalesi 2008:174).<br />

swavlis safexuris dasrulebisaTvis aucileblad unda mieqces<br />

yuradReba Sefasebis formebs. Sefaseba aris ara mxolod swavlebisa da<br />

swavlis periodis logikuri bolo etapi, aramed, farTo gagebiT, am<br />

procesebis centraluri elementi, da pirdapir ukavSirdeba swavlis<br />

Sedegebs.<br />

evropaSi saganmanaTleblo struqturebis urTierTSewyobis proeqt<br />

„TuningSi“ aRwerili programebis umetesoba iyenebs Sefasebis formebis<br />

farTo speqtrs programis sxvadasxva etapze. „Sefaseba SeiZleba Semdeg<br />

formebs moicavdes:<br />

– testi (codnis an unaris Sesafaseblad);<br />

– zepiri prezentacia;<br />

123


– teqstis analizi;<br />

– profesiuli portfolio;<br />

– werilobiTi esei an angariSi, magaliTad, relevanturi<br />

literaturis werilobiTi mimoxilva, gansxvavebuli kvleviTi<br />

statistikis kritika“ (gonzalesi 2008:218).<br />

Sefasebis yvela am meTodisaTvis mniSvnelovania students<br />

miewodos informacia Sefasebis Sesaxeb. Sefasebas ewodeba<br />

maformirebeli anu ganmaviTarebeli, radganac studenti swavlobs<br />

samuSaos Sesrulebas leqtoris komentarebidan _ ramdenad kargad<br />

Seasrula man es samuSao da rogor unda gamoasworos Secdomebi.<br />

studentebs Tavidanve unda mieces warmatebis kriteriumebi –<br />

specifikacia, Tu ra da rogor unda gaakeTos davalebis warmatebuli<br />

SesrulebisaTvis. ganmaviTarebeli Sefaseba, rogorc termini miuTiTebs,<br />

swavlis procesze da studentis ganviTarebazea mimarTuli. igi<br />

maswavlebels exmareba saswavlo procesis dagegmvaSi, xolo students _<br />

miRwevebTan dakavSirebiT ukukavSiris miRebaSi. ganmaviTarebeli<br />

Sefasebisas savaldebulo ar aris qulis dawera; ganmaviTarebeli<br />

Sefasebis tipuri formaa studentis mier Catarebuli samuSaos<br />

Sesrulebaze komentaris gakeTeba, romelSic asaxuli unda iyos mis mier<br />

samuSaos Sesrulebis done da rekomendaciebi swavlis gaumjobesebis<br />

mizniT.<br />

ganmsazRvreli Sefasebis mizania studentis miRwevis zusti<br />

Sefaseba. maSin, rodesac ganmaviTarebeli Sefaseba SesaZlebelia<br />

`araformaluri~ iyos. ganmsazRvreli Sefaseba yovelTvis `formaluria~<br />

da qulis daweras saWiroebs. ganmsazRvreli Sefaseba tardeba testis,<br />

prezentaciis, proeqtebis safuZvelze. orive tipis Sefaseba SesaZlebelia<br />

iyos mimdinare (swavlebis procesSi mimdinareobdes) an Semajamebeli<br />

(semestris an saswavlo wlis dasrulebis Semdeg xdebodes);<br />

rekomendebulia mimdinare Sefasebis gamoyeneba Semajamebel SefasebasTan<br />

erTad.<br />

Sefasebis yvela formas diagnostikuri daniSnuleba aqvs rogorc<br />

leqtorisaTvis, aseve studentisaTvis. is exmareba studentsac da<br />

124


leqtorsac imis gaazrebaSi, Tu ra iqna miRweuli, ra ar/ver iqna<br />

miRweuli/naswavli, risi gakeTeba moxerxda drois mcire monakveTSi,<br />

ganisazRvros miRweuli Sedegis done (saSualo/maRali) da a. S. yovelive<br />

zemoT aRniSnuli daexmareba leqtors momavali saqmianobis dagegmvaSi.<br />

„weriTi gamocdebi sandoa. SesaZloa erTdroulad studentTa didi<br />

raodenobis gamocda. weriTi gamocda sxvadaxva formis SeiZleba iyos:<br />

– esei;<br />

– mravlobiT kiTxvebze pasuxi;<br />

– problemis gadaWra;<br />

– situaciuri _ teqstis/monacemebis analizi;<br />

– literaturis mimoxilva~ (gonzalesi 2008:219).<br />

dauSvebelia studentis mier miRweuli swavlis Sedegebis<br />

erTjeradad _ mxolod daskvniTi gamocdis safuZvelze Sefaseba.<br />

studentis mier gaweuli Sromis Sefaseba garkveuli SefardebiT unda<br />

iTvaliswinebdes Sualedur Sefasebebs, rac, Tavis mxriv, moicavs<br />

studentis damoukidebeli muSaobis Sefasebas, yoveldRiur aqtiurobas<br />

da mimdinare reitingul Sefasebas. Sualeduri Sefaseba SeiZleba<br />

iTvaliswinebdes sxva komponentebsac.<br />

Sefasebis savaldebulo komponentebia:<br />

a. reitinguli Sefasebebi (Sefasebis mizniT semestris ganmavlobaSi<br />

tardeba ori kolokviumi);<br />

b. aqtiuroba praqtikuli mecadineobis dros.<br />

saswavlo kursis specifikidan gamomdinare dasaSvebia Sefasebis<br />

damatebiTi komponentebic: aqtiuroba laboratoriul mecadineobaze,<br />

referatis wardgena da sxva. gTavazobT Sefasebis kriteriumebs<br />

saswavlo kursisTvis `teqstis interpretacia“.<br />

mimdinare reitinguli Sefaseba - 30 qula.<br />

I reitinguli (Sualeduri) wera – 10 qula.<br />

II reitinguli (Sualeduri) wera – 10 qula.<br />

referatis wardgena _ 10 qula.<br />

kursi iTvaliswinebs yovel semestrSi or 10-qulian reitingul<br />

Sefasebas (Sualedur weras). TiToeul Sualedur weraze students<br />

125


eZleva 20 sakiTxi gavlili masalidan. TiToeuli sakiTxi fasdeba 0,5<br />

quliT.<br />

praqtikul mecadineobaze aqtiuroba – 30 qula _ gamoiTvleba<br />

Semdegnairad: 15–dan minimum 5 mecadineobaze studenti fasdeba 0–5<br />

quliT.<br />

`umaRlesi saganmanaTleblo dawesebuleba valdebulia<br />

uzrunvelyos studentis codnis samarTliani Sefaseba, risTvisac<br />

SeimuSavebs saTanado procedurebs~ (saqarTvelos kanoni umaRlesi<br />

ganaTlebis Sesaxeb, muxli 43, p. 6). ar arsebobs Sefasebis erTi<br />

standartuli sqema; Sefaseba damokidebulia misaRwev mizanze da<br />

Sefasebis obieqtze, Tumca mniSvnelovania, rom nebismieri Sefaseba<br />

akmayofilebdes Semdeg pirobebs:<br />

1. sandooba;<br />

2. validuroba;<br />

3. standartuloba;<br />

4. praqtikuloba;<br />

5. gamWvirvaloba.<br />

Sefaseba sandoa im SemTxvevaSi, rodesac Sefasebis Sedegebi erTi<br />

da igivea, miuxedavad imisa, Tu vin rodis afasebs studentis codnasa da<br />

unarebs. magaliTad, Sefaseba sando iqneba, Tu sxvadasxva maswavlebeli<br />

studentis erTsa da imave pasuxs an raime Sesrulebul davalebas<br />

erTnairad Seafasebs, an Tu erTi maswavlebeli erTsa da imave pasuxs<br />

sxvadasxva dros erTnairad Seafasebs. cxadia, Znelia absoluturad<br />

sando Sefasebis sistemis uzrunvelyofa; Sefasebis sandoobaze gavlenas<br />

axdens sxvadasxva faqtori _ studentis ganwyobebi, motivacia, fizikur<br />

garemoSi cvlilebebi (temperatura, ganaTeba), Sefasebis proceduris<br />

cvlileba (dro, instruqciebi, davalebis formulireba), maswavleblis<br />

subieqturi faqtorebi. rodesac maswavlebeli studentis codnasa da<br />

Sesrulebas afasebs, darwmunebuli unda iyos, rom masala sworadaa<br />

SerCeuli, meTodi adekvaturia, sandooba ki maRali.<br />

kriteriumebi, romlebic zrdis Sefasebis sandoobas:<br />

– Sesafasebeli davaleba formulirebuli unda iyos naTlad da<br />

gasagebad;<br />

126


– Sefasebisas gamoyenebuli unda iyos sxvadasxva instrumenti,<br />

romlebic erTmaneTs avseben;<br />

– Sefasebis sqema unda iyo konkretuli da specifikuri;<br />

– unda gakontroldes yvela faqtori, romelic Sefasebis sandoobas<br />

amcirebs;<br />

– studentebi unda Sefasdnen msgavs pirobebsa da situaciaSi;<br />

– maswavlebeli unda iyos maqsimalurad miukerZoebeli.<br />

Sefasebis validurobas sxvanairad Sefasebis mizanTan<br />

Sesabamisobas uwodeben; igi gulisxmobs, ramdenad zustad da<br />

adekvaturad fasdeba Sefasebis instrumentiT is codna da unarebi,<br />

romelsac Sefaseba isaxavs miznad. Tu studentis codna da unarebi<br />

arazustad izomeba, es niSnavs imas, rom Sefasebas validobis problema<br />

aqvs. magaliTad, Tu Sefasebis amocanaa <strong>teqstebze</strong> dayrdnobiT studentis<br />

analitikuri azrovnebis donis Semowmeba, xolo realurad Cven<br />

studentis mxolod faqtobriv codnas vzomavT, maSin Sefaseba<br />

aravaliduri, anu mizanTan Seusabamobaa; Tu damamTavrebel gamocdaze<br />

SerCeuli teqsti an davaleba ufro rTulia, vidre is codna, romelic<br />

studentma semestris ganmavlobaSi SeiZina, maSin Sefaseba kvlav<br />

validobis problemaze mianiSnebs. igive problemasTan gvaqvs saqme, roca<br />

students vTxovT raimes gakeTebas, imis nacvlad, rom werilobiTi<br />

davaleba SevasrulebinoT, an piriqiT.<br />

strategiebi, romelic zrdis Sefasebis validobas:<br />

– maswavlebelma unda SearCios studentis SesaZleblobebis<br />

maqsimalurad adekvaturi davalebebi (rac man kursis ganmavlobaSi<br />

i<strong>swavla</strong>);<br />

– maswavlebelma unda SearCios codnisa da unarebis maqsimalurad<br />

adekvaturi Sefasebis forma.<br />

Sefasebis praqtikuloba gviCvenebs, ramdenad mosaxerxebeli da<br />

iafia Sefasebis instrumentisa da procedurebis gamoyeneba.<br />

praqtikuloba moicavs Semdeg sakiTxebs:<br />

– ramdeni droa saWiro instrumentis Sesaqmnelad;<br />

127


– ramdenad SesaZlebelia drois mocemul momentSi sxvadasxva<br />

studentis Sefaseba;<br />

– ramdenad advilia studentebis Sefaseba davalebebis Sesrulebis<br />

Semdeg da a.S.<br />

Sefaseba gamWvirvale, anu Riaa im SemTxvevaSi, rodesac Sefasebis<br />

meqanizmebi da kriteriumebi winaswar aris studentebisaTvis cnobili;<br />

SesaZlebelia, rom studentebma Tavadac miiRon monawileoba Sefasebis<br />

kriteriumebis SemuSavebaSi.<br />

saswavlo kursis dawyebisas, maswavlebelma studentebs unda<br />

gaacnos Sefasebis sqema. Sefaseba konkretuli sqemis safuZvelze unda<br />

xdebodes. sqema asaxavs im kriteriumebs, romlis safuZvelze students<br />

vafasebT. mag.: sakiTxis codna, analizi, Sesrulebis xarisxi da a.S.<br />

Sefasebis kriteriumis SerCevisas unda gaviTvaliswinoT swavlebis<br />

mizani da davalebis forma.<br />

SesaZlebelia ganvasxvaoT ori tipis Sefaseba: 1. Sefaseba, romelic<br />

daxuruli pasuxebis SerCevas gulisxmobs; 2. Ria forma, romelic pasuxis<br />

Seqmnas gulisxmobs. cxadia, pirveli werilobiTia, xolo meore<br />

SesaZlebelia iyos rogorc werilobiTi, aseve zepiri.<br />

pasuxebis SerCeva:<br />

– mravlobiTi arCevani;<br />

– swori/mcdari.<br />

– esei;<br />

pasuxebis Seqmna:<br />

– portfolio;<br />

– proeqti;<br />

– kvleva;<br />

– zepiri prezentacia;<br />

– demonstrireba;<br />

– debatebi;<br />

– diskusia.<br />

SefasebisTvis SevarCieT is formebi, romlebic efeqturia<br />

<strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> <strong>kompetenciebis</strong> miRwevis Sesajameblad.<br />

128


GgTavazobT Cvens mier SemuSavebul Sefasebis rubrikebs mimdinare<br />

SefasebisTvis. maqsimaluri Sefaseba _ 5 qula<br />

Sefasebis rubrika #1 _ enobrivi savarjiSoebi – teqstis<br />

gramatikul da leqsikuri analizisTvis:<br />

4-5 qula _ Tavisuflad asrulebs yvela tipis savarjiSosANan სworad<br />

asrulebs saSualo sirTulis savarjiSoebs da nawils<br />

rTuli savarjiSoebisas;<br />

2-3 qula _ სworad asrulebs saSualo sirTulis savarjiSoTa nawils<br />

an axerxebs mxolod yvelaze advili sakiTxebis<br />

uSecdomod Sesrulebas, umetesoba Seusrulebeli rCeba;<br />

0-1 qula _ ver asrulebs an yvela savarjiSos SecdomiT asrulebs.<br />

Sesruleba:<br />

Sefasebis rubrika #2 - weriTi davalebis (esei, Txzuleba)<br />

4-5 qula _ students Sesrulebuli aqvs weriTi davaleba uSecdomod<br />

(an daSvebulia 1 orTografiuli, gramatikuli an<br />

leqsikuri Secdoma);<br />

2-3 qula _ students Sesrulebuli aqvs weriTi davaleba. daSvebulia<br />

erTze meti orTografiuli, gramatikuli an leqsikuri<br />

Secdoma, magram azris gageba SeiZleba;<br />

0-1 qula _ students davaleba Sesrulebuli ara aqvs, an<br />

Sesrulebuli davaleba moicavs iseT Secdomebs, rac<br />

naSromis azrs gaugebars xdis.<br />

Sefasebis rubrika #3 _ zepiri davalebis Sesruleba:<br />

4-5 qula _ saubrobs kargad; davalebas pasuxobs srulad;<br />

leqsika mdidari da mravalferovania;<br />

Secdomebis raodenoba Zalian mcirea;<br />

iyenebs mdidar da mravalferovan gramatikul<br />

struqturebs;<br />

bgerebi sworia; maxvili, intonacia da ritmi<br />

Tanmimdevruli.<br />

3-4 qula _ saubrobs saSualod;<br />

129


pasuxi zog SemTxvevaSi mokle, wyvetili an<br />

aralogikuria;<br />

leqsika erTferovani da ZiriTadad martivia, xSiria<br />

sityvebis araadekvaturad gamoyenebis SemTxvevebi;<br />

gramatikuli Secdomebi zog SemTxvevaSi xels uSlis<br />

azris gagebas;<br />

bgerebi umetes wilad ar aris swori;<br />

maxvili, intonacia da ritmi umetes SemTxvevaSi ar aris<br />

Tanmimdevruli.<br />

0-1 qula _ studenti ar aris mzad anLlaparakobs cudad,<br />

aqtiuroba.<br />

dazepirebuli frazebiT;<br />

pasuxi umeteswilad mokle, wyvetili gaugebari da/an<br />

aralogikuria;<br />

leqsika metad erTferovani, martivi an/da<br />

araadekvaturia;<br />

gramatikuli Secdomebi da warmoTqmis Secdomebi<br />

xSiria, rac xels uSlis azris gagebas.<br />

Sefasebis rubrika #4 _ leqciis msvlelobis dros studentis<br />

4-5 qula _ studenti yovelTvis aqtiurad aris Cabmuli saswavlo<br />

procesSi, monawileobs jgufuri da individualuri<br />

aqtivobebis SesrulebaSi;<br />

3-4 qula _ studenti zogjer aris Cabmuli saswavlo procesSi;<br />

zogjer monawileobs jgufuri da individualuri<br />

aqtovobebis SesrulebaSi;<br />

0-2 qula _ studenti ar aris Cabmuli saswavlo procesSi, ar<br />

gageba:<br />

monawileobs jgufuri da individualuri aqtovobebis<br />

SesrulebaSi.<br />

mimarTuleba-kiTxva<br />

Sefasebis rubrika #5 _ ucxoenovan teqstSi ucnobi sityvebis<br />

5 qulaQ _ students yovelTvis SeuZlia konteqstze dayrdnobiT<br />

130


ucnobi leqsikuri erTeulebis sworad gageba da aRqma;<br />

4 qula _ students zogjer SeuZlia konteqstze dayrdnobiT ucnobi<br />

leqsikuri erTeulebis sworad gageba da aRqma;<br />

3 qulaQ _ students iSviaTad SeuZlia konteqstze dayrdnobiT ucnobi<br />

leqsikuri erTeulebis sworad gageba da aRqma;<br />

2 qulaQ _ students ar SeuZlia minimalur doneze konteqstze<br />

dayrdnobiT ucnobi leqsikuri erTeulebis sworad gageba<br />

da aRqma.<br />

Sefasebis rubrika #6<br />

– abzacebis swori TanmimdevrobiT dalageba;<br />

– 4 variantidan swori pasuxis SerCeva;<br />

– teqstis Sinaarsze dayrdnobiT informaciis sisworis dadgena.<br />

5 qulaQ _ srulad akmayofilebs davalebis yvela moTxovnas;<br />

4 qulaQ _ damakmayofileblad pasuxobs davalebis moTxovnebis did<br />

nawils;<br />

3 qulaQ _ asrulebs da elementarul doneze akmayofilebs davalebis<br />

moTxovnaTa erT nawils;<br />

2 qulaQ _ asrulebs, magram elementarul donezec ver akmayofulebs<br />

msjeloba:<br />

5 qulaQ _<br />

ULA<br />

davalebis moTxovnaTa umetesobas.<br />

Sefasebis rubrika #7 _ teqstSi xasiaTebis, movlenebis Sesaxeb<br />

studenti yovelTvis axerxebs personaJebis an movlenebis<br />

Sesaxeb sakuTari azris gamoTqmas;<br />

4 qulaQ _ studenti xSirad axerxebs personaJebis an movlenebis<br />

Sesaxeb sakuTari azris gamoTqmas;<br />

3 qulaQ _ studenti zogjer axerxebs personaJebis an movlenebis<br />

Sesaxeb sakuTari azris gamoTqmas;<br />

2 qulaQ _ studenti ver axerxebs/minimalur doneze axerxebs<br />

personaJebis an movlenebis Sesaxeb sakuTari azris<br />

gamoTqmas.<br />

131


Sefasebis rubrika #8 _ teqstis Sinaarsis gageba:<br />

5 qula _QULA students SeuZlia mTliani teqstis an misi calkeuli<br />

nawilis, rogorc dasrulebuli erTeulis, zogadi da<br />

detaluri Sinaarsis sruli gageba da aRqma;<br />

4 qulaQ_Q students SeuZlia mTliani teqstis an misi calkeuli<br />

nawilis, rogorc dasrulebuli erTeulis, zogadi da<br />

detaluri Sinaarsis nawilobrivi gageba da aRqma;<br />

3 qulaQ_Q students SeuZlia mTliani teqstis an misi calkeuli<br />

nawilis, rogorc dasrulebuli erTeulis, zogadi da<br />

detaluri Sinaarsis minimalur doneze gageba da aRqma;<br />

2 qulaQ_Q students ar SeuZlia mTliani teqstis an misi calkeuli<br />

nawilis, rogorc dasrulebuli erTeulis, zogadi da<br />

detaluri Sinaarsis gageba da aRqma.<br />

Sefasebis rubrika #9 qveteqstis gageba:<br />

5 qulaQUA_Q students SeuZlia qveteqstis saSualebiT gadmocemuli<br />

ideis sruli gageba-gaazreba;<br />

4 qulaQ _Q students SeuZlia qveteqstis saSualebiT gadmocemuli<br />

ideis nawilobriv gageba-gaazreba;<br />

3 qulaQ_Q students SeuZlia qveteqstis saSualebiT gadmocemuli<br />

ideis minimalur doneze gageba-gaazreba;<br />

2 qulaQ_ students ar SeuZlia qveteqstis saSualebiT gadmocemuli<br />

ideis gageba-gaazreba.<br />

Sefasebis rubrika #10 teqstis Sejameba:<br />

5 qulaQU_LA studenti axerxebs daskvnebis gamotanasa da teqstis<br />

srul Sejamebas;<br />

4 qulaQ_ studenti axerxebs daskvnebis gamotanasa da teqstis<br />

nawilobriv Sejamebas;<br />

3 qulaQ_ studenti axerxebs daskvnebis gamotanasa da teqstis<br />

minimalur doneze Sejamebas;<br />

2 qulaQ studenti ver axerxebs daskvnebis gamotanasa da teqstis<br />

Sejamebas.<br />

132


Sefasebis rubrika #11 teqstis dakavSireba cxovrebiseul<br />

gamocdilebasTan:<br />

5 qulaQ_UL students SeuZlia teqstis dakavSireba sakuTar<br />

cxovrebiseul gamocdilebasa Tu winare literaturul<br />

codnasTan;<br />

4 qulaQ_ students SeuZlia teqstis sakuTar cxovrebiseul<br />

gamocdilebasa Tu winare literaturul codnasTan<br />

nawilobrivi dakavSireba;<br />

3 qulaQ_ students SeuZlia teqstis sakuTar cxovrebiseul<br />

gamocdilebasa Tu winare literaturul codnasTan<br />

minimalur doneze dakavSireba;<br />

2 qulaQ_ students ar SeuZlia teqstis sakuTar cxovrebiseul<br />

gamocdilebasa Tu winare literaturul codnasTan<br />

minimalur doneze dakavSireba.<br />

Sefasebis rubrika #12 teqstis interpretacia<br />

a) avtoris Canafiqris amocnoba:<br />

5 qulaQUL_A students SeuZlia mTavari ideis, problemis, avtoris<br />

Canafiqris amocnoba, gaazreba, misi poziciis srulad<br />

Sefaseba;<br />

4 qulaQ_ students nawilobriv SeuZlia mTavari ideis, problemis,<br />

avtoris Canafiqris amocnoba da gaazreba, misi poziciis<br />

Sefaseba;<br />

3 qulaQ_ students minimalur doneze SeuZlia mTavari ideis,<br />

problemis, avtoris Canafiqris amocnoba da gaazreba,<br />

misi poziciis Sefaseba;<br />

2 qulaQ_ students ar SeuZlia mTavari ideis, problemis, avtoris<br />

Canafiqris amocnoba da gaazreba, misi poziciis<br />

Sefaseba.<br />

b) sakuTari poziciis gamoxatva:<br />

5 qula _ students SeuZlia mTavari ideis, problemis mimarT<br />

sakuTari poziciis damajereblad gamoxatva;<br />

4 qula _ students SeuZlia mTavari ideis, problemis mimarT<br />

sakuTari poziciis kargad gamoxatva;<br />

133


3 qula _ studenti mTavari ideis, problemis mimarT sakuTar<br />

pozicias aradamajereblad gamoxatavs;<br />

2 qula _ students ar SeuZlia mTavari ideis, problemis mimarT<br />

sakuTari poziciis gamoxatva.<br />

g) enobriv- gamomsaxvelobiTi saSualebebis povna:<br />

5 qula _ students SeuZlia teqstSi yvela enobriv-<br />

gamomsaxvelobiTi saSualebebis povna da maTi<br />

dakavSireba avtoris CanafiqrTan;<br />

4 qula _ moswavles SeuZlia teqstSi ramdenime enobriv-<br />

gamomsaxvelobiTi saSualebis povna da maTi dakavSireba<br />

avtoris CanafiqrTan;<br />

3 qula _ moswavles SeuZlia teqstSi enobriv _ gamomsaxvelobiTi<br />

saSualebebis povna, magram ver akavSirebs maT avtoris<br />

CanafiqrTan;<br />

2 qula _ moswavles ar SeuZlia teqstSi enobriv-<br />

gamomsaxvelobiTi saSualebebis povna.<br />

Sefasebis rubrika #13 teqstis tipis da saxis dadgena:<br />

5 qula _ students SeuZlia amoicnos teqstis tipic da saxec;<br />

4 qula _ students SeuZlia amoicnos erT-erTi _ teqstis tipi an<br />

saxe;<br />

3 qula _ studenti cdilobs amoicnos teqstis tipi an saxe,<br />

magram mcdar pasuxs gvawvdis;<br />

2 qula _ studentma ar icis, rogor daadginos teqstis tipi an<br />

saxe.<br />

Sefasebis rubrika #14 araliteraturuli teqstis gageba:<br />

a) klasifikacia:<br />

5 qula _ students SeuZlia raime konkretuli niSniT movlenebisa<br />

Tu faqtebis sruli klasifikacia;<br />

4 qula _ students SeuZlia movlenebisa da faqtebis nawilobrivi<br />

klasifikacia;<br />

3 qula _ students SeuZlia movlenebisa da faqtebis minimalur<br />

134


doneze klasifikacia;<br />

2 qula _ students ar SeuZlia movlenebisa da faqtebis minimalur<br />

doneze klasifikacia.<br />

b) SekiTxvebis dasma:<br />

5 qula _ students SeuZlia teqstis irgvliv ramdenime iseTi<br />

SekiTxvis dasma, romlebic moiTxovs analizsa da<br />

msjelobas;<br />

4 qula _ students SeuZlia teqstis irgvliv minimum erTi<br />

SekiTxvis dasma, romelzec pasuxis gacemac moiTxovs<br />

analitikur msjelobas;<br />

3 qula _ students SeuZlia teqstis irgvliv mxolod faqtobrivi<br />

SekiTxvebis dasma;<br />

2 qula _ students ar SeuZlia teqstis irgvliv SekiTxvebis<br />

dasma.<br />

g) kiTxvebze pasuxebis gacema:<br />

5 qula _ students SeuZlia teqstis irgvliv dasmul<br />

Sinaarsobriv-faqtobrivi da qveteqstis-konceptualuri<br />

saxis yvela SekiTxvaze srulyofili pasuxis gacema, rac<br />

avlens mis analitikuri azrovnebis da logikuri<br />

msjelobis unars;<br />

4 qula _ students SeuZlia teqstis irgvliv dasmul ramdenime<br />

SekiTxvaze srulyofili pasuxis gacema, rac nawilobriv<br />

avlens mis analitikuri azrovnebis da logikuri<br />

msjelobis unars;<br />

3 qula _ students SeuZlia teqstis irgvliv mxolod<br />

Sinaarsobriv - faqtobriv SekiTxvebze pasuxis gacema;<br />

2 qula _ students ar SeuZlia teqstis irgvliv dasmul<br />

SekiTxvebze pasuxis gacema.<br />

135


mimarTuleba - mosmena<br />

Sefasebis rubrika №15 mosmenis unar-Cvevebis Sesafaseba:<br />

5 qulaQ_U LA amoicnobs zogad შinaarss;<br />

amoicnobs teqstSi gadmocemuli informaciis<br />

umetes nawils;<br />

asrulebs TiTqmis yvela mosasmen aqtivobas.<br />

4 qulaQ_ amoicnobs zogad Sinaarss;<br />

amoicnobs teqstSi gadmocemuli informaciis didi<br />

nawils;<br />

gadauWreli rCeba mosasmeni amocanebidan yvelaze<br />

rTuli;<br />

efeqturad iyenebs strategiebs; avlens<br />

mixvedrilobas, logikur azrovnebas.<br />

3 qulaQ_ nawilobrivad amoicnobs gadmocemul informacias;<br />

asrulebs mosasmeni amocanebis naxevars;<br />

strategiebs iyenebs, magram araefeqturad, an<br />

ubralod ar yofnis leqsikuri maragi.<br />

2 qulaQ _ ver asrulebs mosasmen amocanebs;<br />

amoicnobs mxolod calkeul sityvebs.<br />

Sefasebis rubrika №16 teqstis tipi: dialogi.<br />

5 qulaQUL_A orjer mosmeniT srulad igebs saubris konteqstsa<br />

da Temas;<br />

amoicnobs Tanamosaubreebs, saubris konkretul<br />

detalebs, intonaciiT gamoxatul emociebs;<br />

arCevs Tavazian da familarul formebs.<br />

4 qula _Q orjer mosmeniT nawilobriv igebs saubris<br />

konteqstsa da Temas;<br />

amoicnobs Tanamosaubreebs, saubris konkretul<br />

detalebs, intonaciiT gamoxatul emociebs;<br />

arCevs Tavazian da familarul formebs.<br />

3 qulaQ_ orjer mosmeniT minimalur doneze igebs saubris<br />

konteqsts, saubris Temas, amoicnobs<br />

Tanamosaubreebs;<br />

uWirs intonaciiT gamoxatuli emociebis Tavaziani<br />

da familaruli formebis garCeva.<br />

136


2 qulaQ_ orjer mosmeniT Zalian uWirs saubris Temis,<br />

Tanamosaubreebis, saubris konkretuli detalebis gageba,<br />

etiketis Tavaziani formebis garCeva.<br />

Sefasebis rubrika №17 teqstis tipi: aRweriTi teqsti<br />

5 qulaQULA orjer mosmeniT srulad amoicnobs sagans/pirovnebas,<br />

mis yvela niSan-Tvisebas, adgilmdebareobas;<br />

4 qulaQ orjer mosmeniT nawilobriv amoicnobs sagans/pirovnebas,<br />

mis yvela niSan-Tvisebas, adgilmdebareobas;<br />

3 qulaQ orjer mosmeniT minimalur doneze amoicnobs aRweril<br />

sagans/daxasiaTebul pirovnebas, mis niSan-Tvisebebs,<br />

adgilmdebareobas;<br />

2 qulaQ orjer mosmeniT Zalian uWirs aRwerili<br />

sagnis/daxasiaTebuli pirovnebis niSan-Tvisebebis,<br />

adgilmdebareobis, adgilsamyofelis amocnoba.<br />

Sefasebis rubrika №18 teqstis tipi: naratiuli (TxrobiTi teqsti):<br />

5 qulaQ_ULA orjer mosmeniT srulad amoicnobs zogad Sinaarss,<br />

yvela personaJs, maT qmedebebsa da konkretul detalebs;<br />

4 qulaQ_ orjer mosmeniT nawilobriv amoicnobs zogad Sinaarss,<br />

personaJebs, maT qmedebebsa da konkretul detalebs;<br />

3 qulaQ_ orjer mosmeniT minimalur doneze amoicnobs zogad<br />

Sinaarss, personaJebs, maT qmedebebs an konkretul<br />

detalebs;<br />

2 qulaQ_ orjer mosmeniT zogadi Sinaarsis, personaJebis da<br />

konkretuli detalebis amocnobas ver axerxebs.<br />

Sefasebis rubrika #19 mimarTuleba – werilobiTi teqstis Sedgena.<br />

a) sityvebis raodenoba:<br />

5 qulaQU_LA teqsti ar scildeba miTiTebul farglebs (sityvebis<br />

dadgenil maqsimalur zRvars);<br />

4 qulaQ_ teqsti ar scildeba miTiTebul farglebs (sityvebis<br />

dadgenil minimalur zRvars) da mokled aris<br />

Sesrulebuli;<br />

137


3 qulaQ_ teqsti scildeba miTiTebul farglebs (sityvebis<br />

dadgenil minimalur zRvars), teqsti enobrivad<br />

gaumarTavia, magram azris gageba SesaZlebelia;<br />

2 qulaQ_ teqsti scildeba miTiTebul farglebs (sityvebis<br />

b) organizeba:<br />

dadgenil minimalur zRvars), teqsti enobrivad<br />

gaumarTavia, azris gageba Wirs.<br />

5 qulaQU_LA naSromi kargadaa organizebuli da monakveTebs Soris<br />

daculia logikuri kavSirebi;<br />

4 qulaQ_ naSromi nawilobrivaa organizebuli da monakveTTa<br />

Soris daculia logikuri kavSirebi;<br />

3 qulaQ_ naSromi minimalur donezea organizebuli da monakveTTa<br />

Soris logikuri kavSirebi araa daculi;<br />

2 qulaQ naSromi ar aris organizebuli da monakveTTa Soris<br />

g) msjeloba:<br />

logikuri kavSirebi araa daculi.<br />

5 qulaQU_LA msjeloba kargad dasabuTebulia (argumentirebulia) da<br />

argumentebi gamyarebulia teqstobrivi masaliT;<br />

4 qulaQ_ msjeloba nawilobrivaa dasabuTebuli (argumentirebuli)<br />

da argumentebi nawilobrivaa gamyarebuli teqstobrivi<br />

masaliT;<br />

3 qulaQ_ msjeloba nawilobrivaa dasabuTebuli<br />

(argumentirebuli), magram argumentebi araa gamyarebuli<br />

teqstobrivi masaliT;<br />

2 qulaQ_ msjeloba araa dasabuTebuli (argumentirebuli).<br />

d) gageba:<br />

5 qulaQ_ teqsti adekvaturadaa gagebuli, naSromSi ar aris<br />

daSvebuli arc erTi faqtobrivi Secdoma;<br />

4 qulaQ_ teqsti adekvaturadaa gagebuli da naSromSi daSvebulia<br />

erTi faqtobrivi Secdoma;<br />

3 qulaQ_ calkeul SemTxvevebSi teqsti araadekvaturadaa<br />

gagebuli.<br />

138


2 qulaQ_ teqsti mTlianad araadekvaturadaa gagebuli.<br />

e) damoukidebeli azrovneba:<br />

5 qulaQ_ Sedgenil teqstSi mkafiod gamovlinda studentis<br />

damoukidebeli azrovnebis unari, SexedulebaTa da<br />

SefasebaTa araSablonuroba da fonuri codna;<br />

4 qulaQ_ Sedgenil teqstSi nawilobriv gamovlinda studentis<br />

damoukidebeli azrovnebis unari, SexedulebaTa da<br />

SefasebaTa araSablonuroba da fonuri codna;<br />

3 qulaQ_ Sedgenil teqstSi minimalur doneze gamovlinda<br />

studentis damoukidebeli azrovnebis unari,<br />

SexedulebaTa da SefasebaTa araSablonuroba da fonuri<br />

codna;<br />

2 qulaQ_ Sedgenil teqstSi ar gamovlinda studentis<br />

v) stili:<br />

damoukidebeli azrovnebis unari, SexedulebaTa da<br />

SefasebaTa araSablonuroba da fonuri codna.<br />

5 qulaQ_ naSromSi azri enobrivad (leqsikurad) zustad da<br />

mkafiodaa gamoxatuli, SerCeulia dasmuli amocanis<br />

Sesaferisi stili, agreTve daculia naSromis<br />

stilisturi erTgvarovneba;<br />

4 qulaQ_ naSromSi azri enobrivad (leqsikurad) zustad da<br />

mkafiodaa gamoxatuli, SerCeulia dasaxuli amocanis<br />

Sesaferisi stili, agreTve nawilobriv daculia<br />

naSromis stilisturi erTgvarovneba, gvxvdeba oriode<br />

stilisturi xarvezi;<br />

3 qulaQ_ naSromSi azri gasagebia, gvxvdeba ramdenime stilisturi<br />

xarvezi;<br />

2 qulaQ_ calkeul SemTxvevebSi naSromSi azri bundovania,<br />

gvxvdeba araadekvaturi leqsika da/an Txzuleba<br />

stilisturad gaumarTavia.<br />

139


z) sintaqsi:<br />

5 qula _ naSromSi daSvebulia mxolod erTi sintaqsuri Secdoma;<br />

4 qula _ naSromSi daSvebulia maqsimum sami sintaqsuri Secdoma;<br />

3 qula _ naSromSi daSvebulia maqsimum xuTi sintaqsuri Secdoma;<br />

2 qula _ naSromSi daSvebulia xuTze meti sintaqsuri Secdoma.<br />

T) morfologia:<br />

5 qula _ daSvebulia erTidan eqvsamde morfologiis,<br />

orTografiis da punqtuaciis tipis Secdoma;<br />

4 qula _ daSvebulia eqvsidan aTamde morfologiis, orTografiis<br />

da punqtuaciis tipis Secdoma;<br />

3 qula _ daSvebulia aTidan Tormetamde morfologiis,<br />

orTografiis da punqtuaciis tipis Secdoma;<br />

2 qula _ daSvebulia Tormetze meti morfologiis, orTografiis<br />

da punqtuaciis tipis Secdoma.<br />

Sefasebis rubrika №20 zepiri teqstis Sedgena:<br />

a) leqsika:<br />

5 qula _ studentis leqsika mdidaria da mravalferovania;<br />

Secdomebis raodenoba Zalian mcirea;<br />

4 qula _ studentis leqsika kargia; pasuxobs moTxovnebs, Tumca<br />

aris sityvebis araadekvaturad gamoyenebis ramdenime<br />

SemTxveva;<br />

3 qula _ studentis leqsika erTferovania, ZiriTadad martivia.<br />

xSiria sityvebis araadekvaturad gamoyenebis SemTxvevebi;<br />

2 qula _ studentis leqsika metad erTferovania, martivi da/an<br />

araadekvaturia.<br />

b) gramatikuli struqtura:<br />

5 qulaQ_ULA studenti iyenebs mdidar da mravalferovan gramatikul<br />

struqturebs; Secdomebis raodenoba Zalian mcirea;<br />

140


4 qulaQ_ studenti iyenebs saSualo sirTulis gramatikul<br />

struqturebs; periodulad uSvebs gramatikul Secdomebs,<br />

Tumca es xels ar uSlis azris gagebas;<br />

3 qulaQ_ studenti monacvleobiT iyenebs saSualo sirTulis da<br />

martiv gramatikul struqturebs; gramatikuli Secdomebi,<br />

zog SemTxvevaSi, xels uSlis azris gagebas;<br />

2 qulaQ_ studenti iyenebs martiv gramatikul struqturebs;<br />

g) fonetika:<br />

gramatikuli Secdomebi umeteswilad xels uSlis azris<br />

gagebas.<br />

5 qulaQU_LA bgerebi sworia; maxvili, intonacia da ritmi –<br />

Tanmimdevruli;<br />

4 qulaQ_ bgerebi umeteswilad sworia; maxvili, intonacia da<br />

ritmi, umetes SemTxvevaSi, Tanmimdevrulia;<br />

3 qulaQ_ bgerebi, umeteswilad ar aris swori. maxvili, intonacia<br />

da ritmi, umetes SemTxvevaSi, ar aris Tanmimdevruli;<br />

2 qulaQ_ warmoTqmis Secdomebi sistemuria, rac xels uSlis<br />

azris gagebas.<br />

Sefasebis rubrika saSualebas aZlevs leqtors gaazrebuli<br />

hqondes, risTvis afasebs students _ misi ganviTarebis xelSeწyobis<br />

mizniT Tu mxolod misi miRwevis donis dasadgenad moTxovnebTan<br />

mimarTebaSi. Tu igi ganmaviTarebel Sefasebas mimarTavs, maSin arsebiT<br />

mniSvnelobas iZens problemebis dafiqsireba da gaanalizeba saswavlo<br />

procesis ukeT dasagegmad, agreTve studentebisTvis ufro qmediTi<br />

daxmarebis gasawevad.<br />

mniSvnelovania Sefasebis komponentis Sesabamisi kriteriumebis<br />

dadgena. magaliTad, Kkomponenti – damoukidebeli muSaoba SeiZleba<br />

Sefasdes Semdegi kriteriumebiT:<br />

– biblioTekiT sargeblobis sixSire/intensivoba;<br />

– internetresursebis moZiebis da daxarisxebis xarisxi;<br />

– damoukidebeli muSaobiT Sesrulebuli teqstis demonstrirebis<br />

xarisxi.<br />

141


amrigad, studentis Sefasebis erTi standartuli sqema ar arsebobs.<br />

zemoT warmodgenili <strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> <strong>kompetenciebis</strong> Sefasebis<br />

nimuSebi warmoadgens teqstobrivi aqtivobebis ZiriTadi Semadgeneli<br />

elementebis <strong>swavla</strong>/swavlebis farglebSi gaweril maxasiaTeblebs<br />

sxvadasxva donis studentebisTvis. Sefasebis rubrikebis Sedgenis dros<br />

gaTvaliswinebuli iyo maTi mimarTeba saswavlo miznebsa da Sefasebis<br />

moTxovnebTan _ sandooba, validuroba da gamWvirvaloba.<br />

$2 kvlevis Sedegebis Sefaseba<br />

kvlevis Sedegebis sandoobisa da efeqturobis dasadgenad,<br />

mizanSewonilad miviCnieT eqsperimentis Catareba. eqsperimenti, rogorc<br />

`mecnieruli kvlevis meTodi, dafuZnebulia procesis an movlenis arsze,<br />

am procesis maxasiaTeblis regulirebasa da Sefasebaze” (gobroniZe<br />

2000:371). eqsperimentis Sedegis obieqturobisaTvis avirCieT variantuli<br />

eqsperimenti, romelic `saSualebas iZleva SemoqmedebiT kvlevaSi erTi<br />

da igive hipoTeza Semowmdes sxvadasxva processa da viTarebaSi”<br />

(Цетлина 1976:102).<br />

SevimuSaveT eqsperimentis programa.<br />

eqsperimentis mizani: <strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> <strong>kompetenciebis</strong><br />

<strong>swavleba</strong>/swavlis da Sefasebis SerCeuli meTodebis, formebis,<br />

aqtivobebis gamoyenebiT miRweuli Sedegebis efeqturobis Sefaseba.<br />

eqsperimentis hipoTeza: <strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> <strong>kompetenciebis</strong><br />

gansazRvra da maTi miRwevisaTvis SerCeuli <strong>swavleba</strong>/swavlis, Sefasebis<br />

formebi, meTodebi, aqtivobebi xels Seuwyobs saswavlo miznis<br />

Sesrulebisadmi interesis amaRlebas, Seamcirebs aqtivobis Sesrulebaze<br />

daxarjul dros; ganapirobebs swavlis Sedegebis xarisxianobas.<br />

eqsperimentis amocanebi:<br />

1. eqsperimentis Casatarebeli procesis organizeba;<br />

2. eqsperimentisaTvis nimuSebis, modelebis, sqemebis Sedgena;<br />

3. eqsperimentis warmarTva da Sedegebis gaanalizeba.<br />

pirveli amocanis gansaxorcieleblad Camoyalibda saeqsperimento<br />

da sakontrolo jgufebi (SoTa rusTavelis saxelmwifo universiteti,<br />

142


inglisuri enisa da lietraturis specialobis mesame da meoTxe kursebi.<br />

studentTa raodenoba _ 60).<br />

eqsperimenti warimarTa dekanatis mier daSvebuli saerTo saswavlo<br />

ganrigiT (cxrili). raime damatebiTi mecadineoba an damatebiTi xarjebi<br />

da datvirTva saWiro ar yofila. Eeqsperimenti mimdinareobda saswavlo<br />

auditoriaSi, biblioTekaSi.<br />

meore amocanis gadasawyvetad SevimuSaveT leqciebis, seminarebis,<br />

damoukidebeli muSaobis nimuSebi, sqemebi, Mmodelebi.<br />

mesame amocanis Tanaxmad, eqsperiments warmarTavda doqtoranti. mis<br />

mier SeirCa ori asistent-eqsperimentatori – erTi kolega maswavlebeli<br />

da erTi studenti, romelTac periodulad utardebodaT instruqtaJi<br />

eqsperimentis msvlelobasTan dakavSirebiT.<br />

eqsperimentis Sedegebi warmovadgineT cxrilebis, sqemebis saxiT.<br />

analizi gakeTda etapobrivad: I. sawyis mdgomareobaSi; II. ori Tvis<br />

Semdeg; III. saboloo Sedegi.<br />

eqsperimentis Catarebis dro: 2009-2010 saswavlo weli<br />

eqsperimentis variantebi:<br />

I varianti _ <strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> <strong>kompetenciebis</strong><br />

<strong>swavleba</strong>/<strong>swavla</strong> leqciis procesSi;<br />

II varianti _ <strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> <strong>kompetenciebis</strong><br />

<strong>swavleba</strong>/swavlis miRweuli donis demonstrireba seminaruli<br />

mecadineobis dros;<br />

III varianti _ <strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> kompetenciebiT miRweuli<br />

Sedegebis gamoyeneba gamoyofili damoukidebeli kreditebis<br />

aTvisebisaTvis gansaxorcielebel saqmianobaSi.<br />

hipoTezis SemowmebisaTvis SerCeuli efeqturobis maCveneblebi:<br />

saswavlo amocanis Sesrulebisadmi interesi;<br />

aqtovobis Sesrulebaze daxarjuli dro;<br />

miRweuli kompetenciis gamoyenebis xarisxi.<br />

SerCeuli maxasiaTeblebi saSualebas iZleoda studentis<br />

konkretul qmedebaze dakvirvebisa da am konkretuli qmedebis gazomva-<br />

SefasebisaTvis.<br />

143


vixelmZRvaneleT ganaTlebis didaqtikaSi (Скаткин 1975, Лернер 1980,<br />

Махмутов 1975, Цетлина 1976, Громцева 1978) gansazRvruli codnis, unar-<br />

Cvevebis xarisxis maCvenebelTa mixedviT _ codnis sisrule da siRrme,<br />

operatiuloba da moqniloba, konkretuloba da zogadoba, gacnobiereba,<br />

simtkice da sistematuroba.<br />

codnis sisrule ganisazRvreba Sesaswavli obieqtis Sesaxeb codnis<br />

moculobiT, romelic gaTvaliswinebulia silabusiT. konkretuli<br />

codnis siRrmes axasiaTebs mecnieruli kavSiri sxva Sesabamis codnasTan.<br />

codnis operatiuloba iTvaliswinebs Semsruleblis mzadyofnasa da<br />

SesaZleblobas _ gamoiyenos igi Sesaferis da sxvadasxvanair variantul<br />

situaciaSi: codna gamoiyenos uSualod, moqmedebis zusti<br />

Tanmimdevrobis dacviT. codnis gamoyeneba dakavSirebulia wesebis<br />

konkretul codnasTan, romelic iZleva moqmedebebisa da maTi<br />

Tanmimdevrobis axsnis, agreTve, arsebuli codnis konkretuli<br />

situaciisaTvis ganzogadebis saSualebas. codnis moqniloba gamoixateba<br />

variantuli saSualebebis swraf povnasa da misi sxva TvalsazrisiTac<br />

gamoyenebaSi. codnis moqnilobis maCvenebelia agreTve erTi da igive<br />

situaciisaTvis ramdenime variantis SeTavazebis SesaZlebloba.<br />

moqniloba vlindeba operatiulobaSi, magram operatiuloba yovelTvis<br />

ar niSnavs moqnilobas.<br />

konkretuloba da ganzogadeba mJRavndeba zogadi codnis<br />

konkretulobis aRmoCenebSi. Semecnebis procesi Tavdapirvelad<br />

varaudobs konkretulobas. codnis aRqmis dros adamiani ecnoba<br />

konkretul faqtebs. codnis Secnoba gamoixateba codnis miRebis gzebis<br />

moZiebasa da misi gamoyenebis ostatobaSi. codnis simtkice niSnavs mis<br />

didxans damaxsovrebas da saWiro SemTxvevaSi gamoyenebas. codnis<br />

sistematuroba gulisxmobs codnis miRebas mTeli cxovrebis manZilze,<br />

rac codnas garkveuls da mizanmimarTuls xdis. codnis unar-Cvevebis<br />

yvela xarisxs Soris aris gansazRvruli kavSiri. TiToeuli xarisxi<br />

saqmianobas specifikur xasiaTs aZlevs. isini avseben erTmaneTs.<br />

srulyofili codnis, unar-Cvevebis xarisxis formirebisaTvis<br />

saWiroa saTanado pedagogiuri pirobebi, romlis drosac TiToeuli<br />

studenti SeZlebs mis dauflebasa da gamoyenebas.<br />

144


saswavlo miznis Sesrulebisadmi interesi vlindeba saswavlo<br />

amocanis SesrulebaSi monawileTa raodenobiT. mxedvelobaSia misaRebi<br />

leqciaSi CarTuloba studentis surviliT da ara miTiTebiTa da mkacri<br />

moTxovniT.<br />

აqtivobaze daxarjuli dro mcirea, Tu students kargad aqvs<br />

gaTviTcnobierebuli saswavlo mizani, flobs aqtivobis Sesrulebis<br />

teqnologias.<br />

miRweuli kompetenciis gamoyenebis xarisxis maxasiaTeblad<br />

miviCnieT silabusiT gaTvaliswinebuli saswavlo kursis Sesatyvisad<br />

studentis mier aTvisebuli masalis sisrule, siRrme, mzadyofna _<br />

gamoiyenos SeZenili codna msgavs da variantul situaciaSi, mocemuli<br />

momentisaTvis saWiro moqmedebis SerCeva da gamoyeneba zogad da<br />

konkretul codnaTa Soris kavSiris dasamyareblad, kompetenciis<br />

miRwevisaTvis aqtivobebis damaxsovreba da gamoyeneba sxva situaciaSi.<br />

gansxvavebiT funqciuri (functional), struqturuli (structural),<br />

gramatikuli (gramatical), situaciuri (situational), leqsikuri (lexical) da a.S.<br />

silabusebisagan, <strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> <strong>swavleba</strong>/swavlisTvis, Cveni<br />

TvalsazrisiT, yevlaze misaRebia <strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> (text-based)<br />

silabusis gamoyeneba. <strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> silabusi Seicavs<br />

sxvadasxva saxis silabusebis elementebs, magram, maTgan gansxvavebiT, is<br />

Sesaswavl enas warmoadgens, rogorc garkveul socialur konteqstSi<br />

gamosayenebel teqsts. Eenis <strong>swavla</strong>s studenti ganaxorcielebs<br />

teqstebTan muSaobiT. silabusis teqsti moicavs iseT teqstebs, romlebic<br />

asaxavs enis SemswavlelTa moTxovnebs, anu im socialur konteqsts,<br />

romelSic moxvedra maT surT.<br />

`<strong>teqstebze</strong> orientirebul silabusSi <strong>ucxouri</strong> ena warmodgenilia<br />

teqstis saxiT, romelic CarTulia socialur konteqstSi, romelSic is<br />

gamoiyeneba. igulisxmeba, rom pirovneba ucxour enas swavlobs<br />

teqstebTan muSaobiT. meTodologia efuZneba <strong>swavla</strong>/swavlebis models,<br />

romelSic enis Semswavleli iRebs informacias teqstebis Sesaxeb~ (Feez<br />

2010:64).<br />

<strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> silabusi moicavs 5 fazas. pirveli<br />

faza: konteqstis ageba. am etapze studentebs acnoben Sesaswavli teqstis<br />

145


tipis avTenturi modelis socialur konteqsts. is ikvlevs zogad<br />

kulturul konteqsts romelSic teqstis tipi gamoiyeneba, da socialur<br />

miznebs, romelTa miRwevasac teqstis tipi emsaxureba; situaciis uSualo<br />

konteqsts, im teqstis modelis Janris kvleviT, romelic specialurad<br />

iqna SerCeuli studentis saWiroebebis analizis safuZvelze.<br />

meore faza: teqstis modelireba da dekonstruireba. studentebi<br />

ikvleven samodelo teqstis struqturul Taviseburebebs da enobriv<br />

niSan-Tvisebebs; adareben mocemul models imave tipis sxva magaliTebs.<br />

mesame faza: teqstis erToblivi konstruireba. studentebi muSaoben<br />

jgufebSi, ageben teqstis sqemas, struqturas.<br />

meoTxe faza: teqstis damoukidebeli ageba. studentebi<br />

individualurad muSaoben da ageben mocemuli struqturis Sesabamis<br />

models.<br />

mexuTe faza: momijnave teqstebTan dakavSireba. `studentebi<br />

ikvleven, rogor SeiZleba daukavSiron miRebuli codna sxva teqstebs<br />

imave an msgavs konteqstSi; agreTve, maT mier adre Seswavlil an<br />

momavalSi Sesaswavl sagnebs an movlenebs~ (Feez..2010:64).<br />

gTavazobT <strong>ucxouri</strong> enis <strong>swavleba</strong>/swavlis kursisTvis <strong>teqstebze</strong><br />

<strong>orientirebuli</strong> silabusis ZiriTad Tematikas.<br />

am kursis farglebSi studentebi gaiazreben im rols, romelic<br />

teqstebs ganekuTvneba <strong>ucxouri</strong> enis Seswavlis farglebSi.<br />

silabusi moicavs Semdeg Tematikas:<br />

<strong>ucxouri</strong> enis <strong>swavla</strong>/swavlebis farglebSi misaRwevi <strong>teqstebze</strong><br />

<strong>orientirebuli</strong> kompetenciebi;<br />

<strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> <strong>kompetenciebis</strong> Sefasebis kriteriumebi;<br />

cneba „teqstis~ codna da gacnobiereba;<br />

teqstebis saxeebisa da tipebis ZiriTadi maxasiaTeblebi;<br />

sxvadasxva saxis teqstis struqturis Semadgeneli elementebi;<br />

teqstis kvlevis aspeqtebi;<br />

sxvadasxva saxis teqstis enobrivi, stilisturi analizi;<br />

teqstis interpretacia da kritikuli analizis safuZvlebi;<br />

sxvadasxva saxis teqstis werilobiTi da zepiri nimuSebis Sedgena;<br />

146


teqstTan damoukidebeli muSaobis kompetenciis Camoyalibeba.<br />

gansakuTrebuli yuradReba mieqca damoukidebeli muSaobis<br />

kreditebis aTvisebis process: droSi organizeba, prioritetis SerCeva,<br />

vadebis dacva, SeZenili codnis, unaris, gamocdilebis gamoyeneba axali<br />

codnis SesaZenad an SeZenili codnis gasamdidreblad.<br />

damoukideblad ganxorcielebuli saqmianobis Sedegebis mosmena<br />

xdeboda leqciasa da seminarze, sadac kargad warmoCnda _ ra icis, ras<br />

miaRwia da risi demonstrireba SeuZlia students.<br />

seminarebisaTvis studentebs miecaT davalebebi ZiriTadi<br />

problemis specifikuri aspeqtis Sesaxeb prezentaciis momzadebisa da<br />

Catarebisa. waxalisebuli iyo kiTxvebis dasma msmenelebisagan da<br />

diskusiebSi monawileoba.<br />

saeqsperimento da sakontrolo jgufebs miecaT silabusiT<br />

gaTvaliswinebuli erTnairi davaleba. saeqsperimento jgufSi<br />

<strong>swavleba</strong>/<strong>swavla</strong> mimdinareobda doqtorantis mier Sedgenili masalebiT,<br />

xolo sakontrolo jgufSi _ Zveli masaliT.<br />

eqsperimentis Sedegebi aisaxa cxrilebSi; maTi analizis Sedegad<br />

miviReT monacemebi, romelic gaecno rogorc saeqsperimento, aseve<br />

sakontrolo jgufebis studentebs da pedagogebs. Sedegebi maT mier<br />

aRiarebul iqna.<br />

eqsperimentSi monawileobda 60 studenti. warmogidgenT<br />

eqsperimentis Sedegebs cxrilebis saxiT.<br />

cxrili N#11<br />

saswavlo amocanis Sesrulebisadmi interesi/leqciebSi CarTuli<br />

studentebis raodenoba - eqsperimentuli jgufis monacemebi<br />

eqsperimentis eqsperimentis Eeqsperimentis<br />

I etapi<br />

II etapi<br />

gamowveva 20 34 40<br />

Sinaarsis realizeba 30 37 48<br />

refleqsia 34 40 51<br />

III etapi<br />

147


cxrili N#11 1<br />

saswavlo amocanis Sesrulebisadmi interesi/leqciebSi CarTuli<br />

studentebis raodenoba - sakontrolo jgufis monacemebi<br />

I etapi II etapi III etapi<br />

gamowveva 17 18 18<br />

Sinaarsis realizeba 20 20 20<br />

refleqsia 23 24 25<br />

grafiki # 16<br />

saswavlo amocanis Sesrulebisadmi interesi/leqciebSi CarTuli<br />

studentebis raodenoba (procentebSi) – sakontrolo da eqsperimentuli<br />

jgufis monacemebi.<br />

cxrili N#12<br />

seminarze sakuTari naSromis demonstrirebis msurveli studentebi<br />

- eqsperimentuli jgufis monacemebi<br />

eqsperimentis<br />

daswyisi<br />

I etapi<br />

eqsperimentis<br />

II etapis Sedegebi<br />

Eqsperimentis<br />

III etapis Sedegebi<br />

20 48 52<br />

148


cxrili N#12 1<br />

seminarze sakuTari naSromis demonstrirebis msurveli studentebi<br />

- sakontrolo jgufis monacemebi<br />

I etapi II etapi III etapi<br />

20 30 35<br />

grafiki # 17<br />

seminarze sakuTari naSromis demonstrirebis msurveli studentebi<br />

(procentebSi) – sakontrolo da eqsperimentuli jgufis minacemebi<br />

cxrili N#13<br />

aqtivobis Sesrulebaze daxarjuli dro (saSualod, wuTebiT) –<br />

eqsperimentuli da sakontrolo jgufebis monacemebi<br />

eqsperimentuli<br />

jgufi<br />

sakontrolo<br />

jgufi<br />

eqsperimentis<br />

dasawyisi<br />

I etapi<br />

eqsperimentis<br />

II etapis<br />

Sedegebi<br />

eqsperimentis<br />

III etapis<br />

Sedegebi<br />

20-22 15-16 5-8<br />

20-25 19-20 19-20<br />

149


cxrili N#14<br />

miRweuli kompetenciis gamoyenebis xarisxi - eqsperimentuli jgufi<br />

maxasiaTeblebi eqsperimentis<br />

kompetenciis gamoyeneba<br />

saswavlo procesSi<br />

kompetenciis gamoyeneba<br />

damoukidebeli kreditebis<br />

aTvisebisaTvis<br />

1) biblioTekaSi muSaoba<br />

2)internetresursebze<br />

muSaoba<br />

kompetenciis misaRwevi<br />

aqtivobis damaxsovreba da<br />

gamoyeneba garkveuli<br />

drois Semdeg<br />

kompetenciis gamoyeneba<br />

axali codnis misaRebad<br />

sxva saganSi<br />

I etapi<br />

eqsperimentis<br />

II etapi<br />

eqsperimentis<br />

III etapi<br />

3 19 38<br />

4<br />

5<br />

22<br />

27<br />

40<br />

40<br />

9 26 37<br />

5 17 36<br />

grafiki N#18<br />

miRweuli kompetenciis gamoyenebis xarisxi - eqsperimentuli jgufis<br />

monacemebi (procentebSi)<br />

150


eqsperimentis Sedegebis warmodgenili raodenobrivi analizi<br />

naTelyofs eqsperimentul jgufSi kompetenciaTa gamoyenebis<br />

xarisxobriv zrdas.<br />

eqsperimentma daadastura, rom <strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong><br />

<strong>kompetenciebis</strong> gamoyeneba SesaZlebelia rogorc leqcia-seminarebis,<br />

aseve studentTa damoukidebeli muSaobis procesSi. gansakuTrebiT<br />

efeqturia misi gamoyeneba aqtiur leqciaze, praqtikuli savarjiSoebis<br />

da internetresursebis moZieba-daxarisxebis procesSi. Aamdenad,<br />

<strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> <strong>kompetenciebis</strong> CarTva <strong>ucxouri</strong> enis saswavlo<br />

kursis SinaarsSi aamaRlebs swavlebis Sedegebis xarisxs.<br />

gansakuTrebuli mxardaWeriT aRiniSna, rom <strong>kompetenciebis</strong><br />

gansazRvrasTan erTad, mocemuli iyo misi <strong>swavla</strong>/swavlebis formebi,<br />

meTodebi, aqtivobebis aRwera da gamoyenebis nimuSebi, ramac ganapiroba<br />

dadebiTi, efeqturi Sedegebis miRweva.<br />

Aaqtivobebze daxarjuli drois SemowmebiT dadginda _ <strong>teqstebze</strong><br />

<strong>orientirebuli</strong> <strong>kompetenciebis</strong> procesi ar aris studentis datvirTvis<br />

momcveli, piriqiT, man xeli Seuwyo studentTa aqtiurobis xarisxis<br />

zrdas.<br />

eqsperimentis Sedegebma cxadyo, rom <strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong><br />

<strong>kompetenciebis</strong> gansazRvra, <strong>swavla</strong>/swavlebisa da Sefasebis SerCeuli<br />

sistema uzrunvelyofs saswavlo amocanis Sesrulebisadmi studentTa<br />

interesis zrdas, amaRlebs leqciaze maTi aqtiurobis dones,<br />

ganapirobebs miRweuli kompetenciis gamoyenebas mocemul da axal<br />

situaciaSi axali codnis misaRebad.<br />

eqsperimentma daadastura hipoTeziT gaTvaliswinebuli varaudi.<br />

151


daskvnebi<br />

umaRles skolaSi <strong>ucxouri</strong> enebis swavlebis procesi mdgomareobs<br />

sami aspeqtis: swavlebis saSualebebis, saswavlo sagnis, <strong>swavleba</strong>/swavlis<br />

Sedegebis erTianobaSi, romelTa gamaerTianeblad gvevlineba teqsti.<br />

teqsti, rogorc ZiriTadi saswavlo resursi, uzrunvelyofs ganaTlebis<br />

sxvadaxva safexurze Sesabamisi saswavlo miznis ganxorcielebiT<br />

xarisxiani swavlis Sedegebis miRwevas:<br />

teqsti, rogorc lingvisturi kvlevis obieqti, lingvistTa<br />

gansxvavebul interpretacias iwvevs. lingvistebis erTi jgufi<br />

teqstad miiCnevs erT sityvas, saTaurs, frazas, winadadebas, aseve,<br />

mimikas, Jests da cekvas. meore jgufis azriT ki, teqsti aris<br />

umaRlesi donis enobrivi sametyvelo erTeuli, romelsac aqvs<br />

sakuTari Tema, grafikuli saxe, struqturuli da semantikuri<br />

mTlianoba, azrobrivi damTavrebuloba da sakomunikacio<br />

daniSnuleba.<br />

meoce saukunis 80–iani wlebidan swavlis procesi ZiriTadad aris<br />

dakavSirebuli teqstebTan. magram, gamomdinare iqidan, rom bolo<br />

sami aTwleulis ganmavlobaSi, teqstisa da <strong>swavleba</strong>/swavlis<br />

cnebebma ganicada transformacia, studentebis akademiuri<br />

ganviTarebis bunebac mniSvnelovnad Seicvala. kerZod, gaCnda<br />

Tanamedrove teqstis mravalgvari modalobis _ internetiT<br />

moZiebuli, naklebad dakavSirebuli teqstebis, dinamiuri<br />

Setyobinebebis gagebis aucileblobac. adreuli<br />

saxelmZRvaneloebis umravlesoba ZiriTadad moicavda mxolod<br />

teqstebis nimuSebs. dRes saxelmZRvaneloebs aqvs multimodaluri<br />

forma.<br />

migvaCnia, rom saswavlo masalis miwodeba, iseve, rogorc swavlis<br />

Sedegebis Sefaseba, studentebis codnis kontroli mizanSewonilia<br />

xdebodes <strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> davalebebis, konteqsturi<br />

informaciis gamoyenebiT da ara mxolod struqturuli sqemebis,<br />

sityvaTSeTanxmebebisa da winadadebebis meSveobiT.<br />

152


kvlevis Sedegad dadginda, rom moswavleTa da studentTa<br />

teqstebis Sesaxeb cnobadobis donis TviTSefaseba maRalia. magram<br />

arsebobs 32%-iani cdomileba moswavleTa da 19%-iani cdomileba<br />

studentebis teqstebis Sesaxeb cnobadobis TviTSefasebasa da<br />

realur dones Soris. winaaRmdegobaa teqstis Sesaxeb moswavleTa<br />

realur codnasa da saswavlo gegmis moTxovnebs Soris. umaRles<br />

skolaSi <strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> kompetenciis gamoyenebis<br />

gamocdileba arsebobs, magram, xSir SemTxvevaSi, gacnobierebuli<br />

ar aris <strong>teqstebze</strong> muSaobiT misaRwevi Sedegebi, gaurkvevelia<br />

miznis misaRwevi saqmianobis formebi, gansazRvruli ar aris<br />

<strong>teqstebze</strong> muSaobis Sefasebis kriteriumebi, meTodebi.<br />

<strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> <strong>kompetenciebis</strong> gansazRvra, maTi CarTva<br />

saswavlo masalis SinaarsSi da asaxva <strong>teqstebze</strong> orientirebul<br />

silabusSi ganapirobebs misaRwevi Sedegebis gacnobierebas, miznis<br />

sicxades, saswavlo procesis gaaqtiurebasa da xarisxis amaRlebas:<br />

<strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> <strong>kompetenciebis</strong> formireba gulisxmobs<br />

<strong>teqstebze</strong> dayrdnobiT analitikuri da produqtiuli unarebis<br />

ganviTarebas.<br />

<strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> kompetenciebi davyaviT zogad da<br />

dargobriv (sagnobriv) jgufebad. dargobrivi (sagnobrivi)<br />

kompetenciebi specifikuria dargisaTvis, xolo zogadi<br />

<strong>kompetenciebis</strong> miRweuli done gamosadegia sxvadasxva sagansa da<br />

situaciaSi axali codnis misaRebad.<br />

<strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> zogadi kompetencia pirdapir<br />

ukavSirdeba iseT zogad kompetenciebs, rogoricaa<br />

damoukidebeli muSaobis unari, kvlevis unari, informaciis<br />

marTvis unari, gadawyvetilebis miReba, analizisa da sinTezis<br />

unari, swavlis unari, zepiri da werilobiTi formiT<br />

komunikaciis unari, axali ideebis generirebis unari<br />

(SemoqmedebiToba), kritikuli da TviTkritikuli unarebi,<br />

153


mravalferovnebisa da multikulturalizmis pativiscema, sxva<br />

qveynis kulturisa da tradiciebis pativiscema.<br />

umaRlesi skolis bakalavriatis safexurisTvis ganvsazRvreT<br />

<strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> Semdegi dargobrivi kompetenciebi:<br />

1. teqstis aRqmisa da gagebis kompetenciebi;<br />

2. teqstis analizis kompetencia;<br />

3. teqstis interpretaciis kompetencia;<br />

4. teqstis kvlevisa da Sefasebis kompetenciebi;<br />

5. teqstis Sedgenis kompetencia.<br />

<strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> <strong>kompetenciebis</strong> <strong>swavleba</strong>/swavlis aqtivobebi<br />

saSualebas aZlevs students gamoavlinos kompetenciis dauflebisaTvis<br />

mzaoba, moaxdinos miRweuli Sedegebis demonstrireba:<br />

<strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> <strong>kompetenciebis</strong> swavlebis organizaciis<br />

formebad gamoviyeneT aqtiuri leqcia, seminari, kvleviTi seminari,<br />

vorkSopi, praqtikuli savarjiSoebi.<br />

<strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> kompetenciebi SesaZloa aisaxos<br />

umaRlesi skolis saswavlo kursebisa da modulebis SinaarsSi,<br />

savaraudod, modulis _ `inglisuri enis praqtikuli kursis“<br />

mimarTulebebSi „analizuri kiTxva“, `intensiuri kiTxva“, `teqstis<br />

interpretacia“.<br />

saauditorio da damoukidebeli <strong>swavleba</strong>/swavlis dros Cvens mier<br />

gansazRvruli aqtivobebis gamoyenebam xeli Seuwyo <strong>teqstebze</strong><br />

<strong>orientirebuli</strong> <strong>kompetenciebis</strong> miRwevas. eqsperimentis Sedegebis<br />

warmodgenili raodenobrivi analizi naTelyofs eqsperimentul<br />

jgufSi kompetenciaTa gamoyenebis xarisxobriv zrdas.<br />

eqsperimentma daadastura, rom <strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong><br />

<strong>kompetenciebis</strong> gamoyeneba SesaZlebelia rogorc leqcia-seminarebis,<br />

aseve, studentTa damoukidebeli muSaobis procesSi.<br />

<strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> <strong>kompetenciebis</strong> Sefasebis safuZvelia<br />

kreditebis transferisa da dagrovebis evropuli sistema (ECTS).<br />

154


Sefasebis formebia: zepiri prezentacia, teqstis analizis,<br />

Tezisebis prezentacia, werilobiTi angariSis wardgena, testireba.<br />

Sefaseba efuZneba leqciaSi CarTulobas (aqtiurobas), jgufebSi<br />

muSaobas, individualur saqmianobas, saboloo Sedegebs.<br />

amrigad, eqsperimentma daadastura hipoTeziT gaTvaliswinebuli<br />

varaudi _ <strong>teqstebze</strong> <strong>orientirebuli</strong> <strong>kompetenciebis</strong> gansazRvra, maTi<br />

<strong>swavleba</strong>/swavlisa da Sefasebis SerCeuli sistema uzrunvelyofs<br />

saswavlo amocanis Sesrulebisadmi studentTa interesis zrdas,<br />

amaRlebs leqciaze maTi aqtiurobis dones, ganapirobebs miRweuli<br />

kompetenciis gamoyenebas mocemul da axal situaciaSi axali codnis<br />

misaRebad.<br />

155


gamoyenebuli literatura<br />

1 arabuli 2004: arabuli avTandil, `qarTuli metyvelebis<br />

kultura umaRlesi saswavleblebis<br />

studentebisaTvis~, gamomcemloba<br />

`universali~, Tbilisi.<br />

2. baqraZe 2005: baqraZe lali, Rlonti lika, `kreditebis<br />

transferisa da dagrovebis evropuli<br />

sistema (ECTS) da diplomis danarTi -<br />

saxelmZRvanelo~, samoqalaqo sazogadoebis<br />

instituti, Tbilisi.<br />

3. bibileiSvili 2008: bibileiSvili iuri, `swavlebis funqciebi~,<br />

gamomcemloba `SoTa rusTavelis<br />

saxelmwifo universiteti~, baTumi.<br />

4. berZeniSvili... 2007: berZeniSvili Tea, saZagliSvili Sorena da<br />

sxvebi, `ganmartebiTi leqsikoni ganaTlebis<br />

specialistebisTvis t.1~, erovnuli<br />

saswavlo gegmebisa da Sefasebis centri,<br />

Tbilisi.<br />

5. gobroniZe 2000: gobroniZe aleqsandre, `pedagogika~,<br />

gamomcemloba `SoTa rusTavelis<br />

saxelmwifo universiteti~, baTumi.<br />

6. gonzalesi ..2008: gonzalesi xulia, vagenaari robert,<br />

`saganmanaTleblo struqturebis<br />

urTierTSewyoba evropaSi, universitetebis<br />

wvlili boloniis procesSi - II~, qarTulad<br />

Targmna saqarTvelos ganaTlebisa da<br />

mecnierebis saministrom sauniversiteto<br />

kurikulumis ganviTarebis programis<br />

farglebSi, Tbilisi.<br />

7. dvaliZe 2009: dvaliZe nino, `teqstis lingvistikasTan<br />

dakavSirebuli problematika“, gamomcemloba<br />

`SoTa rusTavelis saxelmwifo<br />

universiteti~, baTumi.<br />

8. enuqiZe 1989: enuqiZe rusudan, `mxatvruli prozauli<br />

teqstis procesuloba da TxrobiTi<br />

dinamika~, gamomcemloba „moambe”, Tbilisi.<br />

9. vaxania 2005: vaxania z., teqstis Sinaarsisa da mokle<br />

Sinaarsis weris <strong>swavleba</strong>, qarTuli enis<br />

SemoqmedebiTi <strong>swavleba</strong>, Tbilisi, 2005<br />

10. verderixi 2004: verderixi dona, „mimoweris dRiurebi,<br />

rogorc kiTxvis diferencirebuli<br />

swavlebis saSualeba~, Jurnali „wignieri~,<br />

Tbilisi.<br />

11. TavdgiriZe 2007: TavdgiriZe lela, „swavlebis<br />

Taviseburebani umaRles skolaSi~, Sromebi<br />

`swavlebisa da aRzrdis aqtualuri<br />

sakiTxebi”, bsu.<br />

12. inasariZe... 2006: inasariZe maia, doborjginiZe nino, `kiTxvis<br />

156


unar-CvevaTa ganviTareba _ damxmare<br />

saxelmZRvanelo araqarTulenovani<br />

skolebis qarTuli enis<br />

maswavlebelTaTvis~, gamomcemloba<br />

`saimedo~, Tbilisi.<br />

13. isakova...2007 isakova m., basilaZe imeri, `rogor gavxadoT<br />

leqcia swavlebis aqtiur formad~, swavlebisa<br />

da aRzrdis aqtualuri problemebi,<br />

gamomcemloba `quTaisis saxelmwifo<br />

universiteti~, quTaisi.<br />

14. kvirikaZe 2007: kvirikaZe nino, `mxatvruli teqstis<br />

analizis swavlebisaTvis umaRlesi skolis<br />

germanistikis specialobaze (Tomas manis<br />

budenbrokebis mixedviT)~, Sromebi<br />

swavlebisa da aRzrdis aqtualuri<br />

sakiTxebi, rsu.<br />

15. kinwuraSvili 2008: kinwuraSvili medea, `interteqstualoba<br />

rogorc teqstis interpretaciis erT-erTi<br />

saSualeba~, disertacia, ivane javaxiSvilis<br />

saxelmwifo universiteti.<br />

16. makdonaldi...2004: makdonaldi Trevon, Tornli qristina,<br />

`wignierebis ganviTarebis strategiebi<br />

sagnobrivi teqstebis gagebisas~, Jurnali<br />

`wignieri, № 3 (7), Tbilisi.<br />

17. marzano...2009: marzano robert, fiqeringi debra, foloqi jein,<br />

`efeqturi <strong>swavleba</strong> skolaSi~, saswavlo<br />

gegmebis SemuSavebisa da mentorobis asociacia,<br />

aleqsandria, virjinia, amerikis SeerTebuli<br />

Statebi, Tarmna maia Canqselinama,<br />

gamomcemloba@`maswavlebelTa profesiuli<br />

ganviTarebis centri~, Tbilisi<br />

18. maxaraSvili 2009 maxaraSvili giorgi, Gsaswavlo kursis<br />

Seswavlis Sedegebis anu studentebis mier<br />

<strong>kompetenciebis</strong> miRwevis donis gansazRvra,<br />

qsu, 2009<br />

19. megrelaZe..2008: megrelaZe ciala, maxaraSvili giorgi,<br />

saswavlo kursis Seswavlis Sedegebi anu<br />

studentis mier kompetenciis miRwevis donis<br />

gansazRvra, quTaisi awss Sromebi<br />

20. megrelaZe 2009: megrelaZe ciala, zepirmetyvelebis, kiTxvis,<br />

weris gagebis strategiebi, bsu.<br />

21. mircxulava 2009: mircxulava lela, `postmodernistuli<br />

tendenciebi me-20 saukunis meore naxevris<br />

qarTul prozaSi~, disertacia, soxumis<br />

saxelmwifo universiteti, Tbilisi.<br />

22. papava 2006: papava paata, `wignierebis axal mijnasTan~,<br />

Jurnali `wignieri~ №11 (3), Tbilisi.<br />

23. sergia 1989: sergia vladimer, teqstis lingvistika,<br />

gamomcemloba `merani~, Tbilisi.<br />

157


24. templi 2007: templi Carlz, `kritikuli azrovneba da<br />

kritikuli wigniereba~, Jurnali `wignieri~<br />

#1(11), Tbilisi.<br />

25. tyemalaZe 2008: tyemalaZe rusudan, `Sefasebis meTodebi~<br />

wignSi @„<strong>swavleba</strong> da Sefaseba~,<br />

gamomcemloba `saqarTvelos macne~,<br />

Tbilisi.<br />

26. uznaZe 1940: uznaZe dimitri, `zogadi fsiqologia“,<br />

gamomcemloba `un-ti“, Tbilisi.<br />

27. faueli 1980: faueli, jon, „ra gavlena aqvs sityvis<br />

mniSvnelobis gaxsenebaze `iZulebiT~ da<br />

`winaswargaweril~ saxeebs: gavlenis<br />

metaanalizi~, kiTxvis erovnul<br />

konferenciaze warmodgenili statia.<br />

28. folkneri 1984: folkneri uiliam, `saubrebi“, Targmnes<br />

inglisuridan paata da rostom CxeiZeebma,<br />

gamomcemloba `nakaduli“, Tbilisi.<br />

29. furcelaZe 1998 furcelaZe viola, `teqsti, rogorc<br />

enobrivi moRvaweobis werilobiTi<br />

gancxadeba~, Tbilisi, 1998 I naw.<br />

30. qarsauliZe 2010: qarsauliZe zaqaria, mdinaraZe aza,<br />

`saqarTvelo da programa `pestaloci~,<br />

Jurnali `maswavlebeli~ #6, saqarTvelos<br />

ganaTlebisa da mecnierebis saminiastro,<br />

maswavlebelTa profesiuli ganviTarebis<br />

erovnuli centri, Tbilisi.<br />

31. qitiaSvili 2008: qitiaSvili anastasia `swavlebisa da<br />

Sefasebis meTodebi profesiul<br />

ganaTlebaSi“, saqarTvelos ganaTlebisa da<br />

mecnierebis saministro, erovnuli saswavlo<br />

gegmebisa da Sefasebis centri, Tbilisi.<br />

32. SaviSvili 1983: SaviSvili lela, „sailustracio<br />

savarjiSo teqstis gamoyenebisaTvis~,<br />

saqarTvelos ssr ganaTlebis saministros i.<br />

gogebaSvilis saxelobis pedagogikis<br />

mecnierebaTa samecniero-kvleviTi<br />

instituti, i. gogebaშviლis saxelobis<br />

saqarTvelos pedagogiuri sazogadoeba,<br />

„qarTuli enisa da literaturis swavlebis<br />

problemebi~, რespublikuri samecnieromeToduri<br />

konferenciis masalebi, Tbilisi.<br />

33. janaSia...2008: janaSia naTia, imedaZe naTela, gorgoZe<br />

sofio, `ganviTarebisa da swavlis<br />

Teoriebi~, damxmare saxelmZRvanelo,<br />

maswavlebelTa profesiuli ganviTarebis<br />

centri, Tbilisi.<br />

34. janaSia...2008: janaSia simon, saZagliSvili S., wereTeli<br />

m., erovnuli saswavlo gegmebisa da<br />

Sefasebis centri, „problemebze<br />

158


dafuZnebuli <strong>swavla</strong>“, meTodologiuri<br />

saxelmZRvanelo saskolo<br />

saxelmZRvaneloebis avtorebisaTvis,<br />

Tbilisi.<br />

35. enciklopedia 1985: qarTuli sabWoTa enciklopedia, t.9,<br />

Tbilisi.<br />

36. swavlebisa...2003: `I etapi – swavlebisa da swavlis axali<br />

midgomebi~, saxelmZRvanelo<br />

maswavlebelTaTvis, saqarTvelos<br />

ganaTlebis saministro, Tbilisi<br />

37. swavlebisa....2004: `swavlebisa da swavlis axali midgomebi~,<br />

saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis<br />

saministro, Tbilisi.<br />

38. swavlebisa...2008: `swavlebisa da Sefasebis meTodebi<br />

profesiul ganaTlebaSi”, saqarTvelos<br />

ganaTlebisa da mecnierebis saministro,<br />

39. saganmanaTleblo ...<br />

2004:<br />

40. saganmanaTleblo ...<br />

2005:<br />

Tbilisi.<br />

`II etapi – saganmanaTleblo resursebis<br />

efeqtiani gamoyeneba~, saqarTvelos<br />

ganaTლebisa da mecnierebis samiნistro,<br />

Tbilisi.<br />

`saganmanaTleblo resursebis efeqtiani<br />

gamoyeneba (saxelmZRvanelo<br />

maswavleblebisaTvis II~, saqarTvelos<br />

ganaTlebisa da mecnierebis saministro,<br />

Tbilisi.<br />

41. kvlevebi… 2007: `Sedegis Sefaseba mSobliur enasa da<br />

literaturaSi _ erovnuli saswavlo<br />

gegmebisa da Sefasebis centris kvlevebi~,<br />

Tbilisi.<br />

42. sakvanZo 2006: `sakvanZo kompetenciebi mTeli sicocxlis<br />

manZilze swavlisaTvis: evropuli CarCo<br />

evroparlamentisa da evropuli sabWos<br />

rekomendaciebi, gamomcemloba „siesta~,<br />

Tbilisi.<br />

43. Арутюнова 1990: Арутюнова Н.Д., «Дискурс// Лингвистический<br />

энциклопедический словарь.» Издательство<br />

«Советская энциклопедия», Москва.<br />

44. Андреещева 2003: Андреещева Н.Н., «Формирование Текстовой<br />

компетентности- основополагающий фактор разития<br />

выпустника, предпрофильной подготовки<br />

Тольяттинского технического колледжа ВАЗа»,<br />

Тольяттию<br />

45. Бабайлова 1987: Бабайлова А. Э. «Текст как продукт, средство и<br />

объект коммуникации при обучении неродному<br />

языку». Издательство Саратовского университета,<br />

Саратов.<br />

46. Балаганина 2010: Балаганина Л.Н. «Интерпретация текста короткого<br />

рассказа. Методический аспект (на материале рассказа<br />

159


В.БОРХЕРТА "Die traurigen Geranien")», Журнал<br />

«Молодой ученый», Издательство Тюменского<br />

государственного университета, Тюмень.<br />

47. Барт 1975: Барт Ролан. «Лингвистика текста», Издательство<br />

«Прогресс», Москва.<br />

48. Барт 1994: Барт Р. «Смерть Автора, Избранные работы».<br />

Семиотика. Поэтика, Москва.<br />

49. Болотнова 2001: Болотнова Н.С. «Текстовая компетенция и пути ее<br />

формирования в школе, Коммуникативнодеятельностный<br />

и текстоориентированный подходы к<br />

преподаванию русского языка». Материалы научнопрактической<br />

конференции-презентации проектаноминанта<br />

открытого регионального конкурса<br />

проектов повышения квалификации в сфере<br />

образования в рамках мегапроекта «Развитие<br />

образования в России (среднее образование)»<br />

института «Открытое общество» , Томск.<br />

50. Болотнова 2001: Болотнова Н.С. «Текстовая деятельность на уроках<br />

русской словесности: методики лингвистического<br />

анализа художественного текста:Методическое<br />

пособие»,Томск.<br />

51. Болотнова 2006: Болотнова Н.С. «Филологический анализ текста».<br />

Томск.<br />

52. Болотнова 2007 Болотнова Н.С., «Основные понятия и категории<br />

коммуникативной стилистики текста». Томск.<br />

53. Брудный 2006: Брудный А.А.,Уткин А.В.,Яцут Е.И «Понимание опыт<br />

мультидисциплинарного исследования». Издательство<br />

«Смысл».<br />

54. Валгина 2003: Валгина Н.С., «Теория текста», Учебное пособие,<br />

Издательство «Логос», Москва.<br />

55. Вербицкая 2000: Вербицкая М.В. «Теория вторичных текстов: на<br />

материале современного английского языка»,<br />

Издательство МГУ, Москва.<br />

56. Войтик 2004: Войтик Н.В. «Актуализация педагогического<br />

потенциала учебного текста (на примере обучения<br />

иностранным языкам в вузе)», Тюмень.<br />

57. Выгодский 1972: Выгодский Л.С., «Избранные психологичкские<br />

исследования», Москва.<br />

58. Гальперин 1977: Гальперин И. Р. «Текст, как объект лингвистического<br />

исследования», Издательство «Наука», Москва.<br />

59. Герман 1999: Герман И.А. « Интерпретация текста как<br />

синергетический процесс смыслопорождения»<br />

Ползуновский альманах. № 2. Барнаул.<br />

60. Громцева 1983: Громцева, Ангелина Константиновна. «Формирование<br />

у школьников готовности к<br />

самообразованию»,Издательство «Просвещение»,<br />

Москва.<br />

61. Дридзе 1984: Дридзе Т.М. «Текстовая деятельность в структуре<br />

социальной коммуникации: проблемы<br />

160


семиосоциопсихологии», Издательство «Наука»,<br />

Москва.<br />

62. Дридзе 1976: Дридзе Т. М. «Текст как иерархия коммуникативных<br />

программ (информативно-целевой подход) -<br />

Смысловое восприятие речевого сообщения», Москва.<br />

63. Жирова 1997: Жирова Н. А., «Текстовая деятельность в обучении<br />

студентов (На материале иностр. яз.)», Москва.<br />

64. Жофкова 1999: Жофкова Г. «Роль и место учебного текста в<br />

концепции учебника русского языка как<br />

иностранного», межвузовский сборник научных<br />

трудов, Пермь.<br />

65. Зимняя 1961: Зимняя И. А. «К вопросу о восприятии речи», Москва.<br />

66. Караулов 1987: Караулов Ю. Н. «Русский Язык и языковая<br />

личность», Издательство «Наука», Москва.<br />

67. Касперская 2009: Касперская О. В., «Методические Аспекты обучения<br />

старшеклассников интерпретационной деятельности»,<br />

Вестник ТГПУ 4 (82), Томск.<br />

68. Комина 2003: Комина Н.А. «Организационные параметры учебного<br />

дискурса в ситуации коммуникативноориентированного<br />

обучения языку», Москва.<br />

69. Кошечкина 2008: Кошечкина С. Л., «Формирование текстовой<br />

компетенции учащихся общеобразовательной<br />

школы», Москва.<br />

70. Леонтьев 1979: Леонтьев А.А. «Восприятие текста как<br />

психолингвистический процесс -<br />

Психолингвистическая и лингвистическая природа<br />

текста и особенности его восприятия», Киев.<br />

71. Лернер.. 1975: Лернер И. Я., Скаткин М. Е., «Методы обучения.<br />

Дидактика средней школы», Издательство<br />

«Просвещение».<br />

72. Лернер 1980: Лернер И., «Проблемы обучения», Москва.<br />

73. Мальцева 1989: Мальцева Л., «Понятие «Учебный Текст», Украина.<br />

74. Матюшкин 1972: Матюшкин А. М., «Проблемы ситуаций в мышлении<br />

и обучении», Москва.<br />

75. Митрофанова 1972: Митрофанова О.Д., «О методических и<br />

психологических требованиях к системе упражнений<br />

по русскому языку, Русский язык для студентовиностранцев».<br />

Москва.<br />

76. Носар 2002: Носар Ю.А. «Семантика жестовых выражений в<br />

структуре аргументативного учебного дискурса»,<br />

Тверь.<br />

77. Носонович 1999: Носонович Е.В. «Методическая аутентичность<br />

учебного текста», Тамбов.<br />

78. Салосина 2007: Салосина И.В. «Текстовая деятельность как основа<br />

профессиональной педагогической компетентности<br />

будущего учителя», Вестник Томского<br />

Государственного Педагогического Университета,<br />

Томск.<br />

161


79. Шабес 1989: Шабес В.Я. «Событие и текст» Издательство «<br />

Высшая школа», Москва.<br />

80. Ширинкина..2002: Ширинкина Л. В., Левченко Е. В. «Стереотипрнось и<br />

творчество в тексте», Сборник научных трудов,<br />

Пермь.<br />

81. Черник 2002: Черник В.Б. «Фатические речевые жанры в<br />

педагогическом дискурсе и тексте урока»,<br />

Екатеринбург.<br />

82. Юрчук 1988: Юрчук В.В. «современный словарь по психологии»,<br />

83. Словарь философский<br />

2004:<br />

Издательство «Современное слово», Москва.<br />

«Современный философский словарь», Под общей<br />

редакцией д.ф.н. Проф. Вю Е Кимерова, 3-е издание,<br />

Издательство «Академический проект», Москва.<br />

84. Bachman 1990; Bachman, L. "Fundamental considerations in language<br />

testing", Oxford: Oxford University Press.<br />

85. Beaugrande..1981: de Beaugrande, R., and W. U. Dressler , "Introduction to<br />

text linguistics", Longman, London.<br />

86. Biber 1831: Biber George Eduard. "Henry Pestalozzi and his Plan of<br />

Education". Orig. pub. London: John Souter, School Library.<br />

87. Burke 2003: Burke J., "The English Teachers Companion",<br />

Heinemann, Portsmouth.<br />

88. Canale 1980: Canale, M., Swain, M. "Theoretical basis of<br />

communicative approaches to second language teaching<br />

and testing", Oxford Publishing House, Oxford.<br />

89. Collie 2001: Collie Joanne, Slater Stephen, "Literature in the Language<br />

Classroom", Cambridge University Press,<br />

90. Ries 1980: Ries L., Ke komunikativni povaze ucebniho textu v<br />

ucebnicich ruskeho jazyka. Rusky jazyk, 1980<br />

91. Feez 2010:<br />

Feez, Susan "Text-based syllabus design", National<br />

Centre for English Language Teaching and Research,<br />

Macquarie University, Sydney.<br />

92. Golding 1982: Golding W., "Lord of the Flies", Progress Publishers,<br />

Moscow.<br />

93. Gonzi 1994: Gonzi, A. "Competency based assessment in the<br />

professions in Australia", Australia.<br />

94. Halliday 1989: Halliday, M. A. K., & Hasan, R. "Language, Context, and<br />

Text: Aspects of Language in a Social-Semiotic<br />

Perspective", Oxford University Press, London.<br />

95. Heitler 2005: Heitler D. "Teaching with authentic materials",<br />

Intelligent Business & Pearson Education, Longman,<br />

London.<br />

96. Huthmacher 1997: Huthmacher W., "Key competences in Europe" Report of<br />

the Symposium, Strasbourg, European Education, Vol.32<br />

№ 1, Switzerland.<br />

97. Hymes 1979: Hymes, D. "On communicative competence. The<br />

communicative approach to language teaching" Oxford<br />

University Press, London.<br />

98. Kirvalidze 2008: Kirvalidze Nino," A University Course in Text<br />

Linguistics", Ilia Chavchavadze State University<br />

Publishing House, Tbilisi.<br />

162


99. Kress 1994: Kress Gunther. "Learning to Write", Routledge, London.<br />

100. Leeuwen... 2001: Leeuwen Theo Van & Gunther Kress, "Multimodal<br />

Discourses", Oxford University Press, London.<br />

101. Morrow 1997: Morrow K. "Authentic Texts in ESP // English for specific<br />

purposes", Modern English Publications, London.<br />

102. Swanburn 1999: Swanburn, M. S. L., & de Glopper, K. "Incidental word<br />

learning while reading: A metaanalysis. Review of<br />

Educational Research", USA<br />

103. Taylor 1994: Taylor I. "Inauthentic Authenticity or Authentic<br />

Inauthenticity", Teaching English as Second Foreign<br />

Language, London.<br />

104. Thornbury 2005: Thornbury, S. "Beyond the sentence. Introducing<br />

discourse analysis", Macmillan Publishers Limited,<br />

London.<br />

105. Vardonk 2006: Vardonk Peter, «Stylistics», Oxford.<br />

106. Wood 2003: Wood, D. F. "Problem based learning", British Medical<br />

Journal, London.<br />

107. Test .. 2008: "North Carolina End of Grade Test of Reading<br />

Comprehension – Grade 8", North Carolina.<br />

108. internetresursi #1: saqarTvelos umaRlesi ganaTlebis<br />

kvalifikaciaTa CarCo, 2010<br />

http://www.mes.gov.ge/upload/editor/file/Boloniis%20Pro<br />

cesi/umaglesi%20ganatlebis.pdf<br />

109. internetresursi #2: Jiuli Sartavas saxelobis universiteti,<br />

bakalavriati, programa inglisur enasa da<br />

literaturaSi.<br />

http://marji.edu.ge/fakultetebi/inglisuri%20ena.htm<br />

110. internetresursi #3: ilia WavWavaZis saxelmwifo universiteti<br />

http://www.iliauni.edu.ge/index.php?lang_id=GEO&sec_i<br />

d=103&info_id=161<br />

111. internetresursi #4: saqarTvelos universiteti, universiteti,<br />

bakalavriati, programa inglisur enasa da<br />

literaturaSi.<br />

http://programs.ug.edu.ge/programs/programs.php?pro<br />

gramaid=67&safexuri=bakalavriati&skola=5<br />

112. internetresursi #5: grigol robaqiZis saxelmwifo<br />

universiteti, bakalavriati, programa<br />

inglisur enasa da literaturaSi.<br />

http://www.humanities.tsu.ge/ba-2009-<br />

2010%20shemodgoma/inglisuri%20filologia/inglisuri%20f<br />

ilologia%20agcera%202009-2010.pdf<br />

113. internetresursi #6: iakob gogebaSvilis saxelobis Tbilisis<br />

saxelmwifo universiteti, programa<br />

inglisur enasa da literaturaSi.<br />

http://www.tesau.edu.ge/index.php?action=saswavloprocesi/sabakalavro/inglisuri-ena<br />

114. internetresursi #7: Tbilisis universiteti, programa inglisur<br />

enasa da literaturaSi.<br />

163


http://www.tbuniver.edu.ge/view_article.php?id=19<br />

115. internetresursi #8: Tbilisis humanitaruli universiteti,<br />

programa inglisur enasa da literaturaSi.<br />

http://thu.edu.ge/images/hum-bak.pdf<br />

116. internetresursi #9: ilia WavWavaZis saxelmwifo universiteti,<br />

programa anglistikaSi.<br />

http://www.iliauni.edu.ge/index.php?lang_id=GEO&sec_i<br />

d=104&info_id=227<br />

117. internetresursi #10: Tbilisis saxelmwifo universiteti,<br />

humanitarul mecnierebaTa fakulteti,<br />

sabakalavro programa inglisur enaSi.<br />

http://www.tsu.edu.ge/data/file_db/faculty_humanities/<br />

inglisuri%20filologia%20agcera%202009-2010.pdf<br />

118. internetresursi #11: saqarTvelos universiteti.<br />

http://programs.ug.edu.ge/programs/index_full.php?pro<br />

gramaid=67&safexuri=bakalavriati&skola=5<br />

119. internetresursi #12: Tbilisis saxelmwifo universiteti,<br />

humanitarul mecnierebaTa fakulteti,<br />

sabakalavro programa inglisur enaSi.<br />

http://www.tsu.edu.ge/data/file_db/faculty_humanities/<br />

inglisuri%20filologia%20agcera%202009-2010.pdf<br />

120. internetresursi #13: saqarTvelos universiteti.<br />

http://programs.ug.edu.ge/programs/index_full.php?pro<br />

gramaid=67&safexuri=bakalavriati&skola=5<br />

121. internetresursi #14: http://en.wikipedia.org/wiki/Ernest_Hemingway<br />

122. internetresursi #15: formerlyeatenbydogs.com/.../131201195924AM-<br />

Bell%20Work%2042%20(1-31-11).doc<br />

123. internetresursi #16: http://library.thinkquest.org/J003411/causes.htm<br />

124. internetresursi #17: erovnuli saswavlo gegma 2011-2016<br />

zogadsaganmanaTleblo skolebisaTvis -<br />

<strong>ucxouri</strong> enebi.<br />

http://www.mes.gov.ge/content.php?id=3923&lang=geo<br />

125. internetresursi #18: erovnuli saswavlo gegma 2011-2016<br />

zogadsaganmanaTleblo skolebisaTvis -<br />

qarTuli ena da literatura.<br />

http://www.mes.gov.ge/content.php?id=3923&lang=geo<br />

126. internetresursi #19: erovnuli saswavlo gegma 2011-2016<br />

zogadsaganmanaTleblo skolebisaTvis _<br />

qarTeuli, rogorc meore ena.<br />

http://www.mes.gov.ge/content.php?id=3923&lang=geo<br />

127. internetresursi #20: erovnuli saswavlo gegma 2011-2016<br />

zogadsaganmanaTleblo skolebisaTvis _<br />

sazogadoebrivi mecnierebebi.<br />

http://www.mes.gov.ge/content.php?id=3923&lang=geo<br />

128. internetresursi #21: erovnuli saswavlo gegma 2011-2016<br />

zogadsaganmanaTleblo skolebisaTvis _<br />

sabunebismetyvelo mecnierebebi.<br />

164


http://www.mes.gov.ge/content.php?id=3923&lang=geo<br />

129. internetresursi #22: I – XII klasebis standartebi _ qarTuli,<br />

rogorc meore ena.<br />

http://www.mes.gov.ge/content.php?id=3923&lang=geo<br />

130. internetresursi #23: sagnobrivi programa inglisur enaSi 2011-<br />

2016.<br />

http://www.mes.gov.ge/content.php?id=3923&lang=geo<br />

131. internetresursi #24: erovnuli saswavlo gegma<br />

zogadsaganmanaTleblo skolebisTvis.<br />

http://www.mes.gov.ge/content.php?id=3923&lang=geo<br />

132. internetresursi #25: http://report-text.blogspot.com/2009/05/snakes.html<br />

133. internetresursi #26: http://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%90%E1%83%AE<br />

%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A2<br />

%E1%83%94%E1%83%A5%E1%83%A1%E1%83%A2<br />

%E1%83%A3%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%9D<br />

%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98<br />

134. internetresursi #27: Angela Mihalic, MD, Alison Dobbie, "Teaching and<br />

Assessing. Cultural Competence", Effective Teacher<br />

Series.<br />

www.utsouthwestern.edu/.../484378Teaching_and_Assess<br />

ing_Cultural_ Competence.pdf -<br />

135. internetresursi #28: Byram, M.. "Teaching and Assessing Intercultural<br />

Communicative Competence", Multilingual Matters,<br />

Clevdon.<br />

136. internetresursi #29: Text strucure<br />

http://teamloyalty.wikispaces.com/file/view/Text+Structur<br />

e+Pargraphs.doc<br />

137. internetresursi #30: Word meaning from context<br />

www.rhlschool.com/read4n29.htm<br />

138. internetresursi #31: Doctorow E.L., "Ragtime"<br />

lib.ololo.cc/b/217286/download<br />

139. internetresursi #32: Golding W., "Lord of the flies"<br />

www.eunet.lv/library/win/.../masterflyes_engl.txt_Piece40<br />

.06<br />

140. internetresursi #33: Lye J. "Critical Reading: A Guide Designed for His Year<br />

1 Students by Professor John Lye.<br />

http://www.brocku.ca/english/ilye/ criti-calreading.html<br />

141. internetresursi #34: http://www.teachingenglish.org.uk/articles/text-languageclassrooms-talo-tavi-tasp<br />

142. internetresursi #35: http://www.amle.org/portals/0/pdf/research/Research_Su<br />

mmaries/Vocabulary.pdf<br />

143. internetresursi #36: Valerija M., Aukse Marmiene., "Text-based language<br />

teaching and the analysis of tasks presented in English<br />

course books for students of information technology and<br />

computing", Fililogija, Edukologija, T. 14, 2006<br />

http://www.tpa.vgtu.lt/upload/filosof_zurn/v_marina_mar<br />

miene_filologija_nr2.pdf<br />

165


144. internetresursi #37: Selander, S.”Skolkunskap och pedagogisk textanalys”,<br />

(School Competence and Pedagogical Textual Analysis)<br />

in: Skolböcker 3. Den (o)möjliga läroboken, (Textbooks<br />

3. The (im)possibleTextbook) Rapport från<br />

Läromedelöversynen, Utbildningsdepartementet. (1988):<br />

http://www.designsforlearning.nu/08/no1/no1_08_aamots<br />

backen.pdf<br />

145. internetresursi #38: http://folk.uio.no/hhasselg/systemic/clause_cohesion.hald<br />

e.htm<br />

146. internetresursi #39: http://www.homework-online.com/lotf/ralph.html<br />

147. internetresursi #40: http://www.homework-online.com/lotf/jack.html<br />

148. internetresursi #41: http://www.homework-online.com/lotf/piggy.html<br />

149. internetresursi #42 http://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%B0%E1%83%98%E1%8<br />

3%9E%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%94%E1%<br />

83%A5%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%98<br />

150. internetresursi #43 http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:Dec<br />

TYSGZZkoJ:www.matsne.gov.ge/index.php%3Foption%3Dcom<br />

_ldmssearch%26view%3DdocView%26id%3D75898+%E1%83%<br />

92%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%AC%E1%83<br />

%95%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%95%E1%8<br />

3%98%E1%83%97+%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%97%E1<br />

%83%AE%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%91%<br />

E1%83%A1&cd=3&hl=ka&ct=clnk&gl=ge<br />

166


1. romelia teqstebis tipebi?<br />

I. mxatvruli<br />

II. oficialur-saqmiani<br />

airCieT erTi pasuxi: A, B,C an D<br />

A. sworia mxolod I<br />

B. sworia mxolod II<br />

C. orive (I da II) sworia<br />

D. orive (I da II) araa swori<br />

testi # 1<br />

2. rogori SeiZleba iyos mxatvruli teqstebi?<br />

I. mimoxilviTi;<br />

II. monologuri;<br />

A. sworia mxolod I<br />

B. sworia mxolod II<br />

C. orive (I da II) sworia<br />

D. orive (I da II) araa swori<br />

3. rogori SeiZleba iyos aramxatvruli teqstebi?<br />

I. sadiskusio;<br />

II. axsna-ganmartebiTi;<br />

III. samecniero-popularuli.<br />

airCieT erTi pasuxi: A, B,C,D an E<br />

A. sworia mxolod I<br />

B. sworia mxolod II<br />

C. sworia mxolod III<br />

D. samive (I, II da III) sworia<br />

E. samive (I, II da III) araa swori<br />

danarTi # 1<br />

167


4. romeli miekuTvneba SemoqmedebiT teqstebs?<br />

I. zRapari;<br />

II. miTi;<br />

III. balada.<br />

airCieT erTi pasuxi: A, B,C,D an E<br />

A. sworia mxolod I<br />

B. sworia mxolod II<br />

C. sworia mxolod III<br />

D. samive (I, II da III) sworia<br />

E. samive (I, II da III) araa swori<br />

5. romeli miekuTvneba pragmatul teqstebs?<br />

I. oqmi;<br />

II. sareklamo teqsti;<br />

III. moxsenebiTi baraTi.<br />

airCieT erTi pasuxi: A, B,C,D an E<br />

A. sworia mxolod I<br />

B. sworia mxolod II<br />

C. sworia mxolod III<br />

D. samive (I, II da III) sworia<br />

E. samive (I, II da III) araa swori<br />

6. romels miekuTvneba moxsenebiTi baraTi?<br />

I. pragmatul teqstebs;<br />

II. SemoqmedebiT teqstebs.<br />

airCieT erTi pasuxi: A, B,C an D<br />

A. sworia mxolod I<br />

B. sworia mxolod II<br />

C. orive (I da II) sworia<br />

D. orive (I da II) araa swori<br />

7. rogori saxis teqstSi cxovrebiseuli suraTebis aRweris miRma yovelTvis<br />

moaizreba qveteqsti, interpretacia `meoradi realoba” ?<br />

I. mxatvruli teqstebSi;<br />

II. oficialur–saqmian teqstebSi.<br />

168


airCieT erTi pasuxi: A, B,C an D<br />

A. sworia mxolod I<br />

B. sworia mxolod II<br />

C. orive (I da II) sworia<br />

D. orive (I da II) araa swori<br />

8. romelia `dramis” ganmarteba?<br />

I. literaturuli nawarmoebi, romelic dawerilia dialogebad da<br />

gankuTvnilia scenaze dasadgmelad;<br />

II. patara moTxroba;<br />

III. ToTxmettaepiani leqsi, romelic Sedgeba ori oTxtaepiani da ori<br />

samtaepiani strofisagan.<br />

airCieT erTi pasuxi: A, B,C,D an E<br />

A. sworia mxolod I<br />

B. sworia mxolod II<br />

C. sworia mxolod III<br />

D. samive (I, II da III) sworia<br />

E. samive (I, II da III) araa swori<br />

9. romelia `romanis” ganmarteba?<br />

I. sxarti gamoTqma, romelic Seicavs mniSvnelovan azrs, sibrZnes;<br />

II. TxrobiTi xasiaTis mxatvruli nawarmoebi leqsad;<br />

III. didi moculobis TxrobiTi literaturuli nawarmoebi, romelsac axasiaTebs<br />

rTuli siuJeti;<br />

IV. sevdiani lirikuli leqsi;<br />

airCieT erTi pasuxi: A, B,C,D, E an F<br />

A. sworia mxolod I<br />

B. sworia mxolod II<br />

C. sworia mxolod III<br />

D. sworia mxolod IV<br />

169


E. oTxive (I, II, III da IV) sworia<br />

F. oTxive (I, II, III da IV) araa swori<br />

10. romelia `poeziis” ganmarteba?<br />

I. sityvebis saSualebiT azris xatovnad gamosaxva; sityvieri Semoqmedeba,<br />

upiratesad leqsebis saxiT;<br />

II. TxrobiTi xasiaTis mxatvruli nawarmoebi leqsad; msxvili formis TxrobiTi<br />

siuJetis poeturi qmnileba;<br />

III. sxarti gamoTqma, romelic Seicavs mniSvnelovan azrs, sibrZnes;<br />

airCieT erTi pasuxi: A, B,C,D an E<br />

A. sworia mxolod I<br />

B. sworia mxolod II<br />

C. sworia mxolod III<br />

D. samive (I, II da III) sworia<br />

E. samive (I, II da III) araa swori<br />

11. romelia `aforizmis” ganmarteba?<br />

I. ToTxmettaepiani leqsi, romelic Sedgeba ori oTxtaepiani da ori samtaepiani<br />

strofisagan;<br />

II. sevdiani lirikuli leqsi; garkveuli formis leqsi, romelic dawerilia<br />

wyvil-wyvil taepebad;<br />

III. Tqmuleba, romelSic gadmoicemoda uZvelesi xanis adamianebis rwmena, maTi<br />

warmodgenebi samyaros warmoSobaze, bunebis movlenebze, RmerTebsa da zRaprul<br />

gmirebze;<br />

IV. sxarti gamoTqma, romelic Seicavs mniSvnelovan azrs, sibrZnes.<br />

airCieT erTi pasuxi: A, B,C,D, E an F<br />

A. sworia mxolod I<br />

B. sworia mxolod II<br />

C. sworia mxolod III<br />

D. sworia mxolod IV<br />

E. oTxive (I, II, III da IV) sworia<br />

F. oTxive (I, II, III da IV) araa swori<br />

170


12. romelia “legendis” ganmarteba?<br />

I. teqstis nawili, romlis pirveli striqoni cotaTi Seweulia; TviT Seweuli<br />

striqoni;<br />

II. dramatuli nawarmoebi, romelSic asaxulia Seurigebeli konfliqti, Zlieri<br />

xasiaTebisa da Rrma gancdebis Sejaxeba, rac xSirad gmiris daRupviT Tavdeba;<br />

III. xalxuri zepiri gadmocema upiratesad religiuri xasiaTisa; Tqmuleba;<br />

IV. teqstis nawili, romlis pirveli striqoni cotaTi Seweulia; TviT Seweuli<br />

striqoni.<br />

airCieT erTi pasuxi: A, B,C,D, E an F<br />

A. sworia mxolod I<br />

B. sworia mxolod II<br />

C. sworia mxolod III<br />

D. sworia mxolod IV<br />

E. oTxive (I, II, III da IV) sworia<br />

F. oTxive (I, II, III da IV) araa swori<br />

13. romelia „publicistikis” ganmarteba?<br />

I. sazogadoebriv-politikuri xasiaTis literatura Tanamedrove aqtualur<br />

sakiTxebze;<br />

II. ToTxmettaepiani leqsi, romelic Sedgeba ori oTxtaepiani da ori samtaepiani<br />

strofisagan;<br />

III. dramatuli nawarmoebi, romelSic asaxulia Seurigebeli konfliqti, Zlieri<br />

xasiaTebisa da Rrma gancdebis Sejaxeba, rac xSirad gmiris daRupviT Tavdeba;<br />

IV. literaturuli nawarmoebis daskvniTi nawili, sadac mokled gadmocemulia<br />

moqmed pirTa Semdgomi bedi;<br />

airCieT erTi pasuxi: A, B,C,D, E an F<br />

A. sworia mxolod I<br />

B. sworia mxolod II<br />

C. sworia mxolod III<br />

D. sworia mxolod IV<br />

E. oTxive (I, II, III da IV) sworia<br />

F. oTxive (I, II, III da IV) araa swori<br />

171


14. alegoria aris:<br />

I. gadakrulad naTqvami sityva Tu sityvaTa rigi, romelSic movlenis Sinaarsi<br />

konkretuli saxiTaa warmodgenili. masSi naTqvamia erTi da igulisxmeba<br />

meore. misi mizania avtoris azris SeniRbva;<br />

II. mxatvruli gamosaxvis xerxi, romlisTvisac damaxasiaTebelia sagnebisa da<br />

movlenebisadmi adamianuri Tvisebebis miwera, usulo da sulieri sagnebis<br />

gaadamianeba. usulo sagani warmodgenilia, rogorc adamiani, romelic<br />

grZnobs, msjelobs, moqmedebs;<br />

III. stili, roca usazRvro karikaturul gazviadebaze, urTierTgamomricxav<br />

kontrastebze, paradoqsebze agebuli fantaziiT deformirebulia<br />

sinamdvile;<br />

IV. mxatvruli gansazRvra, poeturi ganmarteba, daxasiaTeba. uxSiresad<br />

zedsarTavi saxeliT;<br />

airCieT erTi pasuxi: A, B,C,D, E an F<br />

A. sworia mxolod I<br />

B. sworia mxolod II<br />

C. sworia mxolod III<br />

D. sworia mxolod IV<br />

E. oTxive (I, II, III da IV) sworia<br />

F. oTxive (I, II, III da IV) araa swori<br />

15. romelia “groteskis’ ganmarteba?<br />

I. stili, roca usazRvro karikaturul gazviadebaze, urTierTgamomricxav<br />

kontrastebze, paradoqsebze agebuli fantaziiT deformirebulia<br />

sinamdvile;<br />

II. mxatvruli gansazRvra, poeturi ganmarteba, daxasiaTeba. uxSiresad<br />

zedsarTavi saxeliT;<br />

GIII. komikuris erT-erTi saxe, romelic sicilis saSualebiT cdilobs obieqtis<br />

srulyofas, ganwmendas naklovanebebisagan da srulqmnili saxiT mis<br />

ganmtkicebas. misi aqtiuri formaa gonebamaxviloba;<br />

IV. (berZn. niSnavs „gadatana“) – mxatvruli gamosaxvis stilistikuri xerxi.<br />

poeturad SesaZlebels, dasaSvebs, asociaciebiTa Tu kontrastiT,<br />

analogiebiT warmosadgens emyareba an agebulia sityvaTa gadataniT<br />

mniSvnelobaze.<br />

172


airCieT erTi pasuxi: A, B,C,D, E an F<br />

16. ironia aris:<br />

A. sworia mxolod I<br />

B. sworia mxolod II<br />

C. sworia mxolod III<br />

D. sworia mxolod IV<br />

E. oTxive (I, II, III da IV) sworia<br />

F. oTxive (I, II, III da IV) araa swori<br />

I. TavazianobiT SeniRbuli dacinva, damcinavi gadakvriT naTqvami<br />

(TavSekavebuli, mSvidi, seriozuli toni, garegnulad gamoxatuli<br />

pativiscema);<br />

II. (berZn. niSnavs „gadatana“) – mxatvruli gamosaxvis stilistikuri xerxi.<br />

poeturad SesaZlebels, dasaSvebs, asociaciebiTa Tu kontrastiT,<br />

analogiebiT warmosadgens emyareba an agebulia sityvaTa gadataniT<br />

mniSvnelobaze;<br />

III. (berZ. „gazviadeba“) — tropis iseTi saxea, romelsac sagansa Tu movlenas<br />

gazviadebulad warmoadgens. es sityva berZnuli warmoSobisaa da<br />

gadaWarbebas, gazviadebas niSnavs;<br />

IV. individis an cxovrebis mankieri mxareebis, uaryofiTi sazogadoebrivi<br />

movlenebis mware, RvarZliani dacinva.<br />

airCieT erTi pasuxi: A, B,C,D, E an F<br />

A. sworia mxolod I<br />

B. sworia mxolod II<br />

C. sworia mxolod III<br />

D. sworia mxolod IV<br />

E. oTxive (I, II, III da IV) sworia<br />

F. oTxive (I, II, III da IV) araa swori<br />

17. romelia “hiperbolas” ganmarteba?<br />

I. (berZ. „gazviadeba“) _ tropis iseTi saxea, romelsac sagansa Tu movlenas<br />

gazviadebulad warmoadgens. es sityva berZnuli warmoSobisaa da<br />

gadaWarbebas, gazviadebas niSnavs;<br />

II. sinamdvilis mxatvruli asaxvis iseTi forma, rodesac gamanadgurebeli<br />

siciliT amxileben asaxulis uaryofiT, mankier bunebas;<br />

173


III. aris enobrivi mxatvrul-gamomsaxvelobiTi saSualeba, „sityvis sakuTari<br />

mniSvnelobis iseTi Secvlaa, roca xdeba mniSvnelobis gamdidreba“<br />

airCieT erTi pasuxi: A, B,C,D an E<br />

A. sworia mxolod I<br />

B. sworia mxolod II<br />

C. sworia mxolod III<br />

D. samive (I, II da III) sworia<br />

E. samive (I, II da III) araa swori<br />

18. romeli stilisturi xerxia gamoyenebuli Semdeg monakveTSi:<br />

„cisartyela brialebda viT xoxbis yeli"?<br />

I. Sedareba;<br />

II. gapirovneba;<br />

III. epiTeti;<br />

IV. hiperbola.<br />

airCieT erTi pasuxi: A, B,C,D, E an F<br />

A. sworia mxolod I<br />

B. sworia mxolod II<br />

C. sworia mxolod III<br />

D. sworia mxolod IV<br />

E. oTxive (I, II, III da IV) sworia<br />

F. oTxive (I, II, III da IV) araa swori<br />

19. romeli stilisturi xerxia gamoyenebuli Semdeg monakveTSi:<br />

,,elvarebs xvavi, TiTqos lampari’’.<br />

I. Sedareba;<br />

II. gapirovneba;<br />

III. epiTeti;<br />

IV. hiperbola.<br />

airCieT erTi pasuxi: A, B,C,D, E an F<br />

A. sworia mxolod I<br />

B. sworia mxolod II<br />

C. sworia mxolod III<br />

D. sworia mxolod IV<br />

174


E. oTxive (I, II, III da IV) sworia<br />

F. oTxive (I, II, III da IV) araa swori<br />

20. romeli stilisturi xerxia gamoyenebuli Semdeg monakveTSi:<br />

I. Sedareba;<br />

II. metafora;<br />

III. epiTeti;<br />

IV. hiperbola.<br />

„brwyinavs qarTli – vardis baRi<br />

Sefrqveuli minanqariT".<br />

airCieT erTi pasuxi: A, B,C,D, E an F<br />

A. sworia mxolod I<br />

B. sworia mxolod II<br />

C. sworia mxolod III<br />

D. sworia mxolod IV<br />

E. oTxive (I, II, III da IV) sworia<br />

F. oTxive (I, II, III da IV) araa swori<br />

21. romeli stilisturi xerxia gamoyenebuli Semdeg monakveTSi:<br />

,,alaznis veli – xoxbis yeli’’.<br />

I. epiTeti;<br />

II. metafora;<br />

III. Sedareba;<br />

IV. hiperbola.<br />

airCieT erTi pasuxi: A, B,C,D, E an F<br />

A. sworia mxolod I<br />

B. sworia mxolod II<br />

C. sworia mxolod III<br />

D. sworia mxolod IV<br />

E. oTxive (I, II, III da IV) sworia<br />

F. oTxive (I, II, III da IV) araa swori<br />

22. waikiTxeT teqsti: Mark is certainly resilient. He lost a fortune when his<br />

business failed but now he’s wealthy again. After spending a month in the<br />

intensive care unit of the hospital, he’s as healthy and strong as ever. And after<br />

175


all those rumors ruined his reputation, he’s managed to once again be a highly<br />

respected member of the community.<br />

ras niSnavs sityva 'resilient'?<br />

A. mxiaruli;<br />

B. moxerxebuli;<br />

C. guluxvi;<br />

D. qedmaRali.<br />

23. waikiTxeT teqsti:<br />

Maria is watching too much television. A toddler shouldn’t be spending hours staring<br />

blankly at a screen. Worse yet, some of her wild behavior has been inspired by those<br />

awful cartoons she watches. We need to spend more time reading books with her and<br />

pull the plug on the TV!<br />

qvemoT CamoTvlili versiebidan, romelia paragrafis mTavari idea?<br />

A. mariasTvis televizoris xangrZlivad yureba ar aris mizanSewonili;<br />

B. wignebis kiTxva sasargebloa;<br />

C. yvela multfilmi cudia;<br />

D. zogierTi multfilmis yureba mariasTvis aris cudi.<br />

24. waikiTxeT teqsti:<br />

Seasons happen and change every year. This happens because the earth tilts back and<br />

forth as it goes around the sun. During the summer, the earth tilts toward the sun. It<br />

makes half of the earth hotter. this condition is what we call summer. During the other<br />

half of the year, the earth tilts away from the sun. As a result, it makes that half of the<br />

earth cooler. This cool condition is then what we call winter.<br />

es teqsti aris:<br />

I. oqmi;<br />

II. ganmarteba;<br />

III. aRwera;<br />

IV. biografia;<br />

airCieT erTi pasuxi: A, B,C,D, E an F<br />

176


A. sworia mxolod I<br />

B. sworia mxolod II<br />

C. sworia mxolod III<br />

D. sworia mxolod IV<br />

E. oTxive (I, II, III da IV) sworia<br />

F. oTxive (I, II, III da IV) araa swori<br />

25. waikiTxeT teqsti:<br />

Once upon time, a man had a wonderful parrot. There was no other parrot like it. The<br />

parrot could say every word, except one word. The parrot would not say the name of<br />

the place where it was born. The name of the place was Catano.<br />

The man felt excited having the smartest parrot but he could not understand why the<br />

parrot would not say Catano. The man tried to teach the bird to say Catano however<br />

the bird kept not saying the word.<br />

At the first, the man was very nice to the bird but then he got very angry. “You stupid<br />

bird!” pointed the man to the parrot. “Why can’t you say the word? Say Catano! Or I<br />

will kill you” the man said angrily. Although he tried hard to teach, the parrot would<br />

not say it. Then the man got so angry and shouted to the bird over and over; “Say<br />

Catano or I’ll kill you”. The bird kept not to say the word of Catano......<br />

es teqsti aris:<br />

I. narativi;<br />

II. aRwera;<br />

III. biografia;<br />

IV. ganmarteba.<br />

airCieT erTi pasuxi: A, B,C,D, E an F<br />

A. sworia mxolod I<br />

B. sworia mxolod II<br />

C. sworia mxolod III<br />

D. sworia mxolod IV<br />

E. oTxive (I, II, III da IV) sworia<br />

F. oTxive (I, II, III da IV) araa swori<br />

177


daakavSireT erTmaneTTan marcxena da marjvena svetebi<br />

26. aRwera A. movlenebis ganviTarebis, moqmedebis (procesis)<br />

asaxva drosa da sivrceSi<br />

27. Txroba B. sagnebisa da movlenebis uZravi (statikuri)suraTebis<br />

warmodgena; provnebis, sagnis, movlenis<br />

damaxasiaTebeli niSan-Tvisebebis warmoCena-aRnusxva.<br />

28. msjeloba C. sagnebisa da movlenebis mizezSedegobrivi<br />

urTierTmimarTebis gansja (axsna da dasabuTeba)<br />

29. winadadebas, romelic abzacis mTavar azrs gamoxatavs uwodeben:<br />

I. konceptualurs;<br />

II. virtualurs;<br />

III. poligamurs;<br />

airCieT erTi pasuxi: A, B,C,D an E<br />

A. sworia mxolod I<br />

B. sworia mxolod II<br />

C. sworia mxolod III<br />

D. samive (I, II da III) sworia<br />

E. samive (I, II da III) araa swori<br />

30 waikiTxeT teqsti:<br />

In general, Victorian families were big. In 1851 their average size was 4.7,<br />

roughly the same as it had been in the seventeenth century. The 1½ million<br />

couples who married during the 1860s raised the figure to 6.2. Only one<br />

out of eight families had one or two children, while one in six had ten or<br />

more.<br />

(Asa Briggs, (1983). A social history of England, p. 244)<br />

http://www.uefap.com/writing/parag/partopic.htm<br />

am teqstSi mTavari winadadeba aris:<br />

A. In general, Victorian families were big.<br />

B. In 1851 their average size was 4.7, roughly the same as it had been in the<br />

seventeenth century.<br />

C. Only one out of eight families had one or two children, while one in six had<br />

ten or more.<br />

178


1. romelia teqstebis saxeebi?<br />

I. mxatvruli da oficialur-saqmiani;<br />

II. SemoqmedebiTi da pragmatuli.<br />

airCieT erTi pasuxi: A, B,C an D<br />

A. sworia mxolod I<br />

B. sworia mxolod II<br />

C. orive (I da II) sworia<br />

D. orive (I da II) araa swori<br />

testi #2<br />

2. rogori SeiZleba iyos mxatvruli teqstebi?<br />

I. TxrobiTi.<br />

II. lirikuli;<br />

III. aRweriTi.<br />

A.<br />

airCieT erTi pasuxi: A, B,C,D an E<br />

sworia mxolod I<br />

B. sworia mxolod II<br />

C. sworia mxolod III<br />

D. samive (I, II da III) sworia<br />

E. samive (I, II da III) araa swori<br />

3. rogori SeiZleba iyos oficialur-saqmiani teqstebi?<br />

I. sainformacio;<br />

II. yofiT-aRweriTi;<br />

III. procedurul-aRweriTi.<br />

A.<br />

airCieT erTi pasuxi: A, B,C,D an E<br />

sworia mxolod I<br />

B. sworia mxolod II<br />

C. sworia mxolod III<br />

D. samive (I, II da III) sworia<br />

E. samive (I, II da III) araa swori<br />

4. romeli miekuTvneba SemoqmedebiT teqstebs?<br />

I. zRapari;<br />

II. miTi;<br />

III. balada.<br />

179


A.<br />

airCieT erTi pasuxi: A, B,C,D an E<br />

sworia mxolod I<br />

B. sworia mxolod II<br />

C. sworia mxolod III<br />

D. samive (I, II da III) sworia<br />

E. samive (I, II da III) araa swori<br />

5. romeli miekuTvneba pragmatul teqstebs?<br />

I. avtobiografia<br />

II. axsna-ganmarteba<br />

III. gancxadeba<br />

A.<br />

airCieT erTi pasuxi: A, B,C,D an E<br />

sworia mxolod I<br />

B. sworia mxolod II<br />

C. sworia mxolod III<br />

D. samive (I, II da III) sworia<br />

E. samive (I, II da III) araa swori<br />

6. legenda miekuTvneba:<br />

I. SemoqmedebiT teqstebs;<br />

II. oficialuyr–saqmian teqstebs;<br />

airCieT erTi pasuxi: A, B,C an D<br />

A. sworia mxolod I<br />

B. sworia mxolod II<br />

C. orive (I, da II) sworia<br />

D. orive (I, da II) araa swori<br />

7. romeli saxis teqsti, rogorc wesi, aris erTganzomilebiani da erTgegmiani,<br />

masSi asaxuli realoba ki namdvili da obieqturi?<br />

I. mxatvruli;<br />

II. oficialur–saqmiani;<br />

airCieT erTi pasuxi: A, B,C an D<br />

A. sworia mxolod I<br />

B. sworia mxolod II<br />

C. orive (I, da II) sworia<br />

180


D. orive (I, da II) araa swori<br />

8. kontantine gamsaxurdias „didostatis marjvena~ aris:<br />

I. romani;<br />

II. drama;<br />

III. legenda;<br />

IV. soneti;<br />

airCieT erTi pasuxi: A, B,C,D, E an F<br />

A. sworia mxolod I<br />

B. sworia mxolod II<br />

C. sworia mxolod III<br />

D. sworia mxolod IV<br />

E. oTxive (I, II, III da IV) sworia<br />

F. oTxive (I, II, III da IV) araa swori<br />

9. romelia „novelas~ ganmarteba?<br />

I. xalxuri sagmiro simRerebi, poemebi, Tqmulebebi;<br />

II. patara moTxroba;<br />

III. didi moculobis TxrobiTi literaturuli nawarmoebi, romelsac axasiaTebs<br />

rTuli siuJeti;<br />

IV. literaturis saxeoba, romelic leqsad gadmoscems avtoris grZnobebs,<br />

gancdebs, azrebs; axasiaTebs mgznebareba;<br />

airCieT erTi pasuxi: A, B,C,D, E an F<br />

A. sworia mxolod I<br />

B. sworia mxolod II<br />

C. sworia mxolod III<br />

D. sworia mxolod IV<br />

E. oTxive (I, II, III da IV) sworia<br />

F. oTxive (I, II, III da IV) araa swori<br />

10. romelia „lirikis” ganmarteba?<br />

I. sazogadoebriv-politikuri xasiaTis literatura Tanamedrove aqtualur<br />

sakiTxebze;<br />

II. sityvebis saSualebiT azris xatovnad gamosaxva; sityvieri Semoqmedeba,<br />

upiratesad leqsebis saxiT;<br />

181


III. literaturis saxeoba, romelic leqsad gadmoscems avtoris grZnobebs,<br />

gancdebs, azrebs; axasiaTebs mgznebareba.<br />

A.<br />

airCieT erTi pasuxi: A, B,C,D an E<br />

sworia mxolod I<br />

B. sworia mxolod II<br />

C. sworia mxolod III<br />

D. samive (I, II da III) sworia<br />

E. samive (I, II da III) araa swori<br />

11. romelia „poemis” ganmarteba?<br />

I. sxarti gamoTqma, romelic Seicavs mniSvnelovan azrs, sibrZnes;<br />

II. TxrobiTi xasiaTis mxatvruli nawarmoebi leqsad; msxvili formis TxrobiTi<br />

siuJetis poeturi qmnileba;<br />

III. xalxuri zepiri gadmocema upiratesad religiuri xasiaTisa; Tqmuleba;<br />

IV. Tqmuleba, romelSic gadmoicemoda uZvelesi xanis adamianebis rwmena, maTi<br />

warmodgenebi samyaros warmoSobaze, bunebis movlenebze, RmerTebsa da zRaprul<br />

gmirebze;<br />

airCieT erTi pasuxi: A, B,C,D, E an F<br />

A. sworia mxolod I<br />

B. sworia mxolod II<br />

C. sworia mxolod III<br />

D. sworia mxolod IV<br />

E. oTxive (I, II, III da IV) sworia<br />

F. oTxive (I, II, III da IV) araa swori<br />

12. romelia „elegias” ganmarteba?<br />

I. sevdiani lirikuli leqsi; garkveuli formis leqsi, romelic dawerilia<br />

wyvil-wyvil taepebad;<br />

II. xalxuri zepiri gadmocema upiratesad religiuri xasiaTisa; Tqmuleba;<br />

III. Tqmuleba, romelSic gadmoicemoda uZvelesi xanis adamianebis rwmena, maTi<br />

warmodgenebi samyaros warmoSobaze, bunebis movlenebze, RmerTebsa da zRaprul<br />

gmirebze;<br />

IV. ToTxmettaepiani leqsi, romelic Sedgeba ori oTxtaepiani da ori<br />

samtaepiani strofisagan;<br />

182


airCieT erTi pasuxi: A, B,C,D, E an F<br />

A. sworia mxolod I<br />

B. sworia mxolod II<br />

C. sworia mxolod III<br />

D. sworia mxolod IV<br />

E. oTxive (I, II, III da IV) sworia<br />

F. oTxive (I, II, III da IV) araa swori<br />

13. romelia „miTis” ganmarteba?<br />

I. Tqmuleba, romelSic gadmoicemoda uZvelesi xanis adamianebis rwmena, maTi<br />

warmodgenebi samyaros warmoSobaze, bunebis movlenebze, RmerTebsa da zRaprul<br />

gmirebze;<br />

II. dramatuli nawarmoebi, romelSic asaxulia Seurigebeli konfliqti, Zlieri<br />

xasiaTebisa da Rrma gancdebis Sejaxeba, rac xSirad gmiris daRupviT Tavdeba;<br />

III. xalxur SemoqmedebaSi _ saxeldaxelod Tqmuli, improvizaciuli stilis,<br />

gamkilavi, saxumaro Sinaarsis leqsi an simRera;<br />

IV. teqstis nawili, romlis pirveli striqoni cotaTi Seweulia; TviT Seweuli<br />

striqoni;<br />

airCieT erTi pasuxi: A, B,C,D, E an F<br />

A. sworia mxolod I<br />

B. sworia mxolod II<br />

C. sworia mxolod III<br />

D. sworia mxolod IV<br />

E. oTxive (I, II, III da IV) sworia<br />

F. oTxive (I, II, III da IV) araa swori<br />

14. romelia „sonetis” ganmarteba?<br />

I. Txzulebis an misi calkeuli Tavis win wamZRvarebuli citata, fraza,<br />

romelic erTgvarad axasiaTebs nawarmoebis ZiriTad ideas; 2. Zvel saberZneTSi:<br />

saflavis qvis, Zeglis warwera;<br />

II. dramatuli nawarmoebi, romelSic asaxulia Seurigebeli konfliqti, Zlieri<br />

xasiaTebisa da Rrma gancdebis Sejaxeba, rac xSirad gmiris daRupviT Tavdeba;<br />

III. ToTxmettaepiani leqsi, romelic Sedgeba ori oTxtaepiani da ori<br />

samtaepiani strofisagan;<br />

183


IV. mxatvrul nawarmoebSi ganviTarebuli moqmedebis, ambebis Tanamimdevruli<br />

gamoxatva;<br />

airCieT erTi pasuxi: A, B,C,D, E an F<br />

A. sworia mxolod I<br />

B. sworia mxolod II<br />

C. sworia mxolod III<br />

D. sworia mxolod IV<br />

E. oTxive (I, II, III da IV) sworia<br />

F. oTxive (I, II, III da IV) araa swori<br />

15. romelia „gapirovnebis” ganmarteba?<br />

I. mxatvruli gansazRvra, poeturi ganmarteba, daxasiaTeba. uxSiresad<br />

zedsarTavi saxeliT;<br />

II. stili, roca usazRvro karikaturul gazviadebaze, urTierTgamomricxav<br />

kontrastebze, paradoqsebze agebuli fantaziiT deformirebulia sinamdvile;<br />

III. mxatvruli gamosaxvis xerxi, romlisTvisac damaxasiaTebelia sagnebisa da<br />

movlenebisadmi adamianuri Tvisebebis miwera, usulo da sulieri sagnebis<br />

gaadamianeba. usulo sagani warmodgenilia, rogorc adamiani, romelic grZnobs,<br />

msjelobs, moqmedebs;<br />

A.<br />

airCieT erTi pasuxi: A, B,C,D an E<br />

sworia mxolod I<br />

B. sworia mxolod II<br />

C. sworia mxolod III<br />

D. samive (I, II da III) sworia<br />

E. samive (I, II da III) araa swori<br />

16. romelia „epiTetis” ganmarteba?<br />

I. komikuris erT-erTi saxe, romelic sicilis saSualebiT cdilobs obieqtis<br />

srulyofas, ganwmendas naklovanebebisagan da srulqmnili saxiT mis<br />

ganmtkicebas. misi aqtiuri formaa gonebamaxviloba;<br />

II. mxatvruli gansazRvra, poeturi ganmarteba, daxasiaTeba. uxSiresad<br />

zedsarTavi saxeliT;<br />

III. TavazianobiT SeniRbuli dacinva, damcinavi gadakvriT naTqvami<br />

(TavSekavebuli, mSvidi, seriozuli toni, garegnulad gamoxatuli pativiscema);<br />

airCieT erTi pasuxi: A, B,C,D an E<br />

184


A.<br />

sworia mxolod I<br />

B. sworia mxolod II<br />

C. sworia mxolod III<br />

D. samive (I, II da III) sworia<br />

E. samive (I, II da III) araa swori<br />

17. romelia „metáforas” ganmarteba?<br />

I. komikuris erT-erTi saxe, romelic sicilis saSualebiT cdilobs obieqtis<br />

srulyofas, ganwmendas naklovanebebisagan da srulqmnili saxiT mis<br />

ganmtkicebas. misi aqtiuri formaa gonebamaxviloba;<br />

II. (berZn. niSnavs „gadatana“) – mxatvruli gamosaxvis stilistikuri xerxi.<br />

poeturad SesaZlebels, dasaSvebs, asociaciebiTa Tu kontrastiT,<br />

analogiebiT warmosadgens emyareba an agebulia sityvaTa gadataniT<br />

mniSvnelobaze;<br />

III. (berZ. „gazviadeba“) — tropis iseTi saxea, romelsac sagansa Tu movlenas<br />

A.<br />

gazviadebulad warmoadgens. es sityva berZnuli warmoSobisaa da<br />

gadaWarbebas, gazviadebas niSnavs.<br />

airCieT erTi pasuxi: A, B,C,D an E<br />

sworia mxolod I<br />

B. sworia mxolod II<br />

C. sworia mxolod III<br />

D. samive (I, II da III) sworia<br />

E. samive (I, II da III) araa swori<br />

18. romeli stilisturi xerxia gamoyenebuli Semdeg monakveTSi:<br />

„faskunjis frTebqveS vefxvi mwolari,<br />

Casafrebuli, rogorc firali" .<br />

I. Sedareba;<br />

II. gapirovneba;<br />

III. epiTeti;<br />

IV. hiperbola;<br />

airCieT erTi pasuxi: A, B,C,D, E an F<br />

A. sworia mxolod I<br />

B. sworia mxolod II<br />

C. sworia mxolod III<br />

185


D. sworia mxolod IV<br />

E. oTxive (I, II, III da IV) sworia<br />

F. oTxive (I, II, III da IV) araa swori<br />

19. romeli stilisturi xerxia gamoyenebuli Semdeg monakveTSi:<br />

wynari iyo mtrediviTa,<br />

Tbili, rogorc kvari’’.<br />

I. Sedareba;<br />

II. gapirovneba;<br />

III. epiTeti;<br />

IV. hiperbola;<br />

airCieT erTi pasuxi: A, B,C,D, E an F<br />

A. sworia mxolod I<br />

B. sworia mxolod II<br />

C. sworia mxolod III<br />

D. sworia mxolod IV<br />

E. oTxive (I, II, III da IV) sworia<br />

F. oTxive (I, II, III da IV) araa swori<br />

20. romeli stilisturi xerxia gamoyenebuli Semdeg monakveTSi:<br />

,,ukan mosdeven eJvnebiani<br />

maT varskvlavebi – lurji kvicebi’’.<br />

I. Sedareba;<br />

II. metafora;<br />

III. epiTeti;<br />

IV. hiperbola;<br />

airCieT erTi pasuxi: A, B,C,D, E an F<br />

A. sworia mxolod I<br />

B. sworia mxolod II<br />

C. sworia mxolod III<br />

D. sworia mxolod IV<br />

E. oTxive (I, II, III da IV) sworia<br />

F. oTxive (I, II, III da IV) araa swori<br />

21. romeli stilisturi xerxia gamoyenebuli Semdeg monakveTSi:<br />

,,yvela furceli<br />

186


aris foladis nacari”<br />

I. epiTeti;<br />

II. metafora;<br />

III. Sedareba;<br />

IV. hiperbola;<br />

airCieT erTi pasuxi: A, B,C,D, E an F<br />

A. sworia mxolod I<br />

B. sworia mxolod II<br />

C. sworia mxolod III<br />

D. sworia mxolod IV<br />

E. oTxive (I, II, III da IV) sworia<br />

F. oTxive (I, II, III da IV) araa swori<br />

22. waikiTxeT teqsti:<br />

The news story was based on a letter that was a fabrication. Now the reporter<br />

who wrote the story is in big trouble. Will anyone believe him again?<br />

ras niSnavs 'fabrication'?<br />

A. A qarxnuli produqcia;<br />

B. sicrue;<br />

C. bestseleri;<br />

D. pirvelwyaro.<br />

23. waikiTxeT teqsti:<br />

Maria, I can’t eat or sleep when you are gone. I need to hear your scratchy<br />

voice and see your lovely toothless smile. I miss that special way that you eat soup<br />

with your fingers. Please come home soon!<br />

qvemoT CamoTvlili versiebidan, romelia paragrafis mTavari idea?<br />

A. marias cudi Tvisebebi aqvs;<br />

B. kargi iqneba Tu maria stomatologTan wava;<br />

C. maria, menatrebi!;<br />

D. maria, mada damekarga.<br />

187


24. waikiTxeT teqsti:<br />

One of the most famous women in world history was Cleopatra VII. She was<br />

the brilliant and beautiful last Pharaoh of Egypt. Historically, she became<br />

queen of Egypt in 51 B.C. at the age of eighteen. She was<br />

a Ptolemy, descended from one of Alexander the Great's generals. When she<br />

was twenty-one, Julius Caesar became her lover. Seven years later she met<br />

Antony. The romantic tragic relationship continued until they died by suicide<br />

in 30 B.C.<br />

I. aRweriTi;<br />

es teqsti aris:<br />

II. SemoqmedebiTi;<br />

III. avtobiografia;<br />

IV. angariSi;<br />

airCieT erTi pasuxi: A, B,C,D, E an F<br />

A. sworia mxolod I<br />

B. sworia mxolod II<br />

C. sworia mxolod III<br />

D. sworia mxolod IV<br />

E. oTxive (I, II, III da IV) sworia<br />

F. oTxive (I, II, III da IV) araa swori<br />

25. waikiTxeT teqsti:<br />

Have we wondered how we get chocolate from? Well this time we will enter the<br />

amazing world of chocolate so we can understand exactly we are eating.<br />

Chocolate starts a tree called cacao tree. This tree grows in equatorial regions,<br />

especially in place such as South America, Africa, and Indonesia. The cacao tree<br />

produces a fruit about the size of a small pine apple. In side the fruits are the<br />

tree's seeds. They are also known as coco beans.<br />

Next, the beans are fermented for about a week, dried in the sun. After that they<br />

are shipped to the chocolate maker. The chocolate maker starts by roasting the<br />

beans to bring out the flavour. Different beans from different places have different<br />

qualities and flavour. So they are often shorted and blended to produce a distinctive<br />

mix.<br />

188


I. oqmi;<br />

II. aRwera;<br />

III. biografia;<br />

IV. ganmarteba;<br />

airCieT erTi pasuxi: A, B,C,D, E an F<br />

A. sworia mxolod I<br />

B. sworia mxolod II<br />

C. sworia mxolod III<br />

D. sworia mxolod IV<br />

E. oTxive (I, II, III da IV) sworia<br />

F. oTxive (I, II, III da IV) araa swori<br />

daakavSireT marcxena da marjvena svetebi erTmaneTTan<br />

26. gancxadeba A. literaturuli, mecnieruli naSromis, speqtaklis,<br />

kinosuraTis an sxv. garCeva-kritikul Sefaseba.<br />

27. Tezisi B werilobiTi dokumentia, romelic iwereba calkeul<br />

pirTa mier romelime warmoeba-dawesebulebis an<br />

misi xelmZRvanelis saxelze da Seicavs Txovnas,<br />

saCivars an raime saxis Setyobinebas<br />

28. recenzia E. mokle, logikuri debuleba, romlis WeSmariteba<br />

unda damtkicdes. Tezisebia: moxsenebis, leqciis,<br />

samecniero Sromis da misT. mokled<br />

Camoyalibebuli ZiriTadi debulebani<br />

29. informacias, romelic teqstis mTavar azrs (ideas) da mis ZiriTad<br />

debulebes (Tezisebs) warmoadgens uwodeben:<br />

I. konceptualurs;<br />

II. virtualurs;<br />

III. marginalurs;<br />

A.<br />

airCieT erTi pasuxi: A, B,C,D an E<br />

sworia mxolod I<br />

B. sworia mxolod II<br />

C. sworia mxolod III<br />

D. samive (I, II da III) sworia<br />

189


E. samive (I, II da III) araa swori<br />

30. waikiTxeT teqsti:<br />

The spoken word is a very different thing from the written word. What is<br />

effective or allowable or desirable in the one may be quite the reverse in the<br />

other. A speaker cannot correct himself by revision as the writer can and<br />

should. It is therefore not fair to take a report of a speech or of an oral<br />

statement and criticise it as if it were a piece of considered writing.<br />

(Ernest Gowers, (1973) The complete plain words, p. 26)<br />

http://www.uefap.com/writing/parag/partopic.htm<br />

am teqstSi mTavari winadadebaa:<br />

A. The spoken word is a very different thing from the written word;<br />

B. It is therefore not fair to take a report of a speech or of an oral statement and<br />

criticise it as if it were a piece of considered writing.<br />

C. What is effective or allowable or desirable in the one may be quite the reverse in<br />

the other.<br />

testi № 1 - pasuxebi<br />

1. A; 2. D; 3. D; 4. D;D5. E; 6. A; 7. A; 8. A; 9. C; 10. A; 11. D; 12. C; 13. A; 14. A; 15. A;<br />

16. A; 17. A; 18. A; 19. A; 20. B; 21. B; 22. B; 23. A; 24. B; 25. A. 26. B; 27. A; 28 C; 29. A;<br />

30. A.<br />

testi № 2 - pasuxebi<br />

1. C; 2. D; 3. D; 4. D; 5. D; 6. A; 7. B; 8. A; 9. B; 10. C; 11. B; 12. A; 13. A; 14. C; 15. C;<br />

16. B; 17. B; 18. A; 19. A; 20. B; 21. B; 22. B; 23. C; 24. A; 25. D; 26. B; 27. C; 28 A; 29. A;<br />

30. A.<br />

190


1-li monakveTi<br />

From: RAGTIME<br />

danarTi №2<br />

By E.L. Doctorow<br />

One afternoon, a Sunday, a new model T-Ford 2 slowly came up the hill and went past the<br />

house. The boy, who happened to see it from the porch, ran down the steps and stood on the<br />

sidewalk. The driver was looking right and left as if trying to find a particular address; he turned<br />

the car around at the comer and came back. Pulling up before the boy, he idled his throttle and<br />

beckoned with a gloved hand. He was a Negro. His car shone. The brightwork gleamed... I am<br />

looking for a young woman of color whose name is Sarah, he said. She is said to reside in one of<br />

these houses.<br />

The boy realized he meant the woman in the attic. Site's here. The man switched off the<br />

motor, set the brake and jumped down.<br />

When Mother came to the door the colored man was respectful, but there was something<br />

disturbingly resolute and self-important in the way he asked her if he could please speak with<br />

Sarah. Mother could not judge his age. He was a stocky man with a red-complected shining<br />

brown face, high cheekbones and large dark eyes so intense as to suggest they were about to<br />

cross. He had a neat moustache. He was dressed in the affection of wealth to which colored<br />

people lent themselves.<br />

She told him to wait and closed the door. She climbed to the third floor. She found the girl<br />

Sarah not sitting at the window as she usually did but standing rigidly, hands folded in front of<br />

her, and facing the door. Sarah, Mother said, you have a caller. The girl said nothing. Will you<br />

come to the kitchen? The girl shook her head. You don't want to see him? No, ma'am, the girl<br />

finally said softly, while she looked at the floor. Send him away, please. This was the most she<br />

had said in all the months she had lived in the house. Mother went back downstairs and found the<br />

fellow not at the back door but in the kitchen where, in the warmth of the corner near the<br />

cookstove, Sarah's baby lay sleeping in his carriage. The black man was kneeling beside the<br />

carriage and staring at the child. Mother, not thinking clearly, was suddenly outraged that he had<br />

presumed to come in the door. Sarah is unable to see you, she said and she held the door open.<br />

The colored man took another glance at the child, rose, thanked her and departed.<br />

Such was the coming of the colored man in the car to Broadview Avenue. His name was<br />

Cualhouse Walker Jr. Beginning with that Sunday he appeared every week, always knocking at<br />

the back door. Always turning away without complaint upon Sarah's refusal to see him. Father<br />

considered the visits a nuisance and wanted to discourage them. I'll call the police, he said.<br />

Mother laid her hand on his arm. One Sunday the colored man left a bouquet of yellow<br />

chrysanthemums which in this season had to have cost him a pretty penny.<br />

me-2 monakveTi<br />

The black girl would say nothing about her visitor. They had no idea where she had met him,<br />

or how. As far as they knew she had no family nor any friends from the black community in the<br />

downtown section of the city. Apparently she had come by herself from New York to work as a<br />

191


servant. Mother was exhilarated by the situation. She began to regret Sarah's intransigence. She<br />

thought of the drive from Harlem, where Coalhouse Walker Jr. lived, and the drive back, and she<br />

decided the next time to give him more of a visit. She would serve tea in the parlor. Father<br />

questioned the propriety of this. Mother said, he is well-spoken and conducts himself as a<br />

gentleman. I see nothing wrong with it. When Mr Roosevelt 3 was in the White House he gave<br />

dinner to Booker T. Washington. Surely we can serve tea to Coalhouse Walker Jr.<br />

And so it happened on the next Sunday that the Negro took tea. Father noted that he suffered<br />

no embarrassment by being in the parlor with a cup and saucer in his hand. On the contrary, he<br />

acted as if it was the most natural thing in the world. The surroundings did not awe him nor was<br />

his manner deferential. He was courteous and correct. He told them about himself. He was a<br />

professional pianist and was now more or less permanently located in New York, having secured<br />

a job with the Jim Europe Clef Club Orchestra, a well-known ensemble that gave regular<br />

concerts at the Manhattan 4 Casino on 155th Street and Eighth Avenue. It was important, he said,<br />

for a musician to find a place that was permanent, a job that required no travelling... I am<br />

through travelling, he said. I am through going on the road. He spoke so fervently that Father<br />

realized the message was intended for the woman upstairs. This irritated him. What can you<br />

play? he said abruptly. Why don't you play something for us?<br />

The black man placed tea, on the tray. He rose, patted his lips with the napkin, placed the<br />

napkin beside his cup and went to the piano. He sat on the piano stool and immediately rose and<br />

twirled it till the height was to his satisfaction. He sat down again, played a chord and turned to<br />

them. This piano is badly in need of a tuning, he said. Father's face reddened. Oh, yes, Mother<br />

said, we are terrible about that. The musician turned again to the keyboard. "Wall Street 5 Rag,"<br />

he said. Composed by the great Scott Joplin. 6 He began to play. Ill-tuned or not the Aeolian had<br />

never made such sounds. Small clear chords hung in the air like flowers. The melodies were like<br />

bouquets. There seemed to be no other possibilities for life than those delineated by the music.<br />

When the piece was over Coalhouse Walker turned on the stool and found in his audience the<br />

entire family: Mother, Father, the boy, Grandfather and Mother's Younger Brother, who had<br />

come down from his room in shirt and suspenders to see who was playing. Of all of<br />

them he was the only one who knew ragtime. He had heard it in his nightlife period in New<br />

York. He had never expected to hear it in his sister's home.<br />

me-3 monakveTi<br />

Coalhouse Walker Jr. turned back to the piano and said "The Maple Leaf". Composed by the<br />

great Scott Joplin. The most famous rag of all rang through the air. The pianist sat stiffly at the<br />

keyboard, his long dark hands with their pink nails seemingly with no effort producing the<br />

clusters of syncopating chords and the thumping octaves. This was a most robust composition, a<br />

vigorous music that roused the senses and never stood still a moment. The boy perceived it as<br />

light touching various places in space, accumulating in intricate patterns until the entire room<br />

was made to glow with its own being. The music filled the stairwell to the third floor where the<br />

mute and unforgiving Sarah sat with her hands folded and listened with the door open.<br />

The piece was brought to a conclusion. Everyone applauded. Mother then introduced Mr<br />

Walker to Grandfather and to Younger Brother, who shook the black man's hand and said I am<br />

pleased to meet you. Coalhouse Walker was solemn. Everyone was standing. There was a<br />

silence. Father cleared his throat. Father was not knowledgeable in music. His taste ran to Carrie<br />

192


Jacobs Bond. 7 He thought Negro music had to have smiling and cakewalking. Do you know any<br />

coon songs? 8 he said. He did not intend to be rude — coon songs was what they were called. But<br />

the pianist responded with a tense shake of the head. Coon songs are made for minstrel shows, 9<br />

he said. White men sing them in black face. There was another silence. The black man looked at<br />

the ceiling. Well, he said, it appears as if Miss Sarah will not be able to receive me. He turned<br />

abruptly and walked through the hall to the kitchen. The family followed him. He had left his<br />

coat on a chair. He put it on and ignoring them all, he knelt and gazed at the baby asleep in its<br />

carriage. After several moments he stood up, said good day and walked out of the door.<br />

193


From: LORD OF THE FLIES<br />

danarTi # 3<br />

William Golding<br />

Here and there, little breezes crept over the polished waters beneath the haze of heat. When<br />

these breezes reached the platform the palm fronds would whisper, so that spots of blurred<br />

sunlight slid over their bodies or moved like bright, winged things in the shade.<br />

Piggy looked up at Ralph. All the shadows on Ralph's face were reversed; green above,<br />

bright below from the lagoon. A blur of sunlight was crawling across his hair.<br />

"We got to do something."<br />

Ralph looked through him. Here at last was the imagined out never fully realized place<br />

leaping into real life. Ralph's lips parted in a delighted smile and Piggy, taking this smile to<br />

himself as a mark of recognition,laughed with pleasure.<br />

"If ft really is an island-"<br />

"What's that?"<br />

Ralph had stopped smiling and was pointing into the lagoon. Something creamy lay among<br />

the ferny weeds.<br />

"A stone."<br />

"No. A shell"<br />

Suddenly Piggy was a-bubble with decorous excitement "S'right. It's a shell! I seen one like<br />

that before. On someone's back wall A conch he called it. He used to blow it and then his mum<br />

would come. It's ever so valuable-"<br />

Near to Ralph's elbow a palm sapling leaned out over the lagoon.<br />

Indeed, the weight was already pulling a lump from the poor soil and soon it would fall. He tore<br />

out the stem and began to poke about in the water, while the brilliant fish flicked away on this<br />

side and that. Piggy leaned dangerously.<br />

"Careful! You'll break it-"<br />

"Shut up."<br />

Ralph spoke absently. The shell was interesting and pretty and a worthy plaything; but the<br />

vivid phantoms of his day-dream still interposed between him and Piggy, who in this context<br />

was an irrelevance. The palm sapling, bending, pushed the shell across the weeds. Ralph used<br />

one hand as a fulcrum and pressed down with the other till the shell rose, dripping, and Piggy<br />

could make a grab.<br />

Now the shell was no longer a thing seen but not to be touched, Ralph too became excited.<br />

Piggy babbled:<br />

"-a conch; ever so expensive. I bet if you wanted to buy one, you'd have to pay pounds and<br />

pounds and pounds -he had it on his garden wall, and my auntie-"<br />

Ralph took the shell from Piggy and a little water ran down his arm. In color the shell was<br />

deep cream, touched here and there with fading pink. Between the point, worn away into a<br />

little hole, and the pink lips of the mouth, lay eighteen inches of shell with a slight spiral twist<br />

and covered with a delicate, embossed pattern. Ralph shook sand out of the deep tube.<br />

"-mooed like a cow," he said. "He had some white stones too, an' a bird cage with a green<br />

parrot. He didn't blow the white stones, of course, an` he said-"<br />

Piggy paused for breath and stroked the glistening thing that lay in Ralph's hands.<br />

"Ralph!"<br />

Ralph looked up.<br />

"We can use this to call the others. Have a meeting. They'll come when they hear us-"<br />

He beamed at Ralph.<br />

194


"That was what you meant, didn't you? That's why you got the conch out of the water?''<br />

Ralph pushed back his fair hair.<br />

"How did your friend blow the conch?"<br />

"He kind of spat," said Piggy. "My auntie wouldn't let me blow on account of my asthma.<br />

He said you blew from down here." Piggy laid a hand on his jutting abdomen. "You try, Ralph.<br />

You'll call the others."<br />

Doubtfully, Ralph laid the small end of the shell against his mouth and blew. There came a<br />

rushing sound from its mouth but nothing more. Ralph wiped the salt water off his lips and<br />

tried again, but the shell remained silent.<br />

"He kind of spat."<br />

Ralph pursed his lips and squirted air into the shell, which emitted a low, farting noise. This<br />

amused both boys so much that Ralph went on squirting for some minutes, between bouts of<br />

laughter.<br />

"He blew from down here."<br />

Ralph grasped the idea and hit the shell with air from his diaphragm. Immediately the thing<br />

sounded. A deep, harsh note boomed under the palms, spread through the intricacies of the<br />

forest and echoed back from the pink granite of the mountain. Clouds of birds rose from the<br />

tree-tops, and something squealed and ran in the undergrowth.<br />

Ralph took the shell away from his lips.<br />

"Gosh!"<br />

His ordinary voice sounded like a whisper after the harsh note of the conch. He laid the<br />

conch against his lips, took a deep breath and blew once more. The note Doomed again: and<br />

then at his firmer pressure, the note, fluking up an octave, became a strident blare more<br />

penetrating than before.<br />

Piggy was shouting something, his face pleased, his glasses flashing. The birds cried, small<br />

animals scuttered. Ralph's breath failed; the note dropped the octave, became a low wubber,<br />

was a rush of air.<br />

The conch was silent, a gleaming tusk; Ralph's face was dark with breathlessness and the<br />

air over the island was full of bird-clamor and echoes ringing.<br />

"I bet you can hear that for miles."<br />

Ralph found his breath and blew a series of short blasts.<br />

Piggy exclaimed: "There's one!"<br />

195

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!