Sonstige Substanzen - Medizinische Fakultät Heidelberg ...
Sonstige Substanzen - Medizinische Fakultät Heidelberg ...
Sonstige Substanzen - Medizinische Fakultät Heidelberg ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Blockkurs Allgemeine Pharmakologie / wichtige Wirkstoffe<br />
Pharmakologisches Institut der Universität <strong>Heidelberg</strong><br />
http://www.pharmakologie.uni-hd.de<br />
(wichtige Leitsubstanzen sind grau unterlegt)<br />
Gruppe Wirkstoff (Auswahl)<br />
Adrenerges System<br />
Sympathomimetika<br />
Indirekte Sympathomimetika Amphetamin, Ephedrin, Cocain<br />
Körpereigene Botenstoffe Adrenalin (Epinephrin), Noradrenalin (Norepinephrin)<br />
α-Adrenozeptor-Agonisten Xylometazolin, Oxymetazolin<br />
α1-selektiv Phenylephrin<br />
α2-Adrenozeptor-Agonisten Clonidin, Moxonidin<br />
β1/β2-Adrenozeptor-Agonist. Isoprenalin<br />
(Stand 2012)<br />
β2-Adrenozeptor-Agonisten Salbutamol, Salmeterol, Fenoterol, Formoterol, Terbutalin,<br />
Clenbuterol<br />
Sympatholytika<br />
α1-Adrenozept.-Antagonist. Prazosin, Bunazosin, Doxazosin<br />
+ 5-HT1A-Agon. Urapidil<br />
β1/β2-Adrenozept.-Antagon. Propranolol, Pindolol, Sotalol<br />
+ α1-Antagonist Carvedilol<br />
β1-Adrenozept.-Antagonist. Metoprolol, Atenolol, Bisoprolol, Nebivolol<br />
Cholinerges System<br />
Parasympathomimetika<br />
direkte Carbachol, Bethanechol, Pilocarpin<br />
indirekte s.u. (Ach-Esterasehemmer)<br />
Parasympatholytika Atropin, Scopolamin, Tropicamid<br />
quaternäre Derivate N-Butylscopolamin, Ipratropiumbromid, Tiotropiumbromid<br />
M3-selektiv Solifenacin, Darifenacin<br />
Ag/Ant nikotin. Ach-Rezept.<br />
Agonisten Nikotin, Vareniclin<br />
Muskelrelaxantien (Antag.) Tubocurarin, Atracurium, Mivacurium, Pancuronium<br />
Depolarisierend (Ag.) Suxamethonium<br />
Acetylcholinesterasehemmer<br />
reversible Neostigmin, Pyridostigmin<br />
ZNS-gängig Physostigmin, Rivastigmin<br />
“ Donepezil<br />
Irreversible Insektizide Parathion<br />
Nervengase Sarin, Soman, Tabun
Gruppe Wirkstoff (Auswahl)<br />
Digitalisglykoside / Antiarrhythmika<br />
Digitalisglykoside Digoxin, β-Acetydigoxin, Metildigoxin<br />
Digitoxin<br />
Antiarrhythmika<br />
Klasse Ia Chinidin, Ajmalin<br />
Ib Lidocain, Phenytoin<br />
Ic Propafenon, Flecainid<br />
Klasse II β-Blocker (s.o.)<br />
Klasse III Amiodaron<br />
Sotalol<br />
Klasse IV Verapamil, Diltiazem (s.u.)<br />
Weitere Antiarrhythmika Atropin, Adenosin, Digoxin (s.o.)<br />
(If-Kanal-Blocker) Ivabradin<br />
Renin-Angiotensin-System, Diuretika<br />
Renin-Inhibitoren Aliskiren<br />
ACE-Hemmstoffe Captopril, Enalapril, Ramipril, Lisinopril, Quinapril,<br />
Benazepril<br />
AT1-Antagonisten Losartan, Irbesartan, Valsartan, Candesartan<br />
Diuretika<br />
Thiazide Hydrochlorothiazid, Chlortalidon, Xipamid<br />
Schleifendiuretika Furosemid, Piratenid, Torasemid<br />
K + -sparende Diuretika Amilorid, Triamteren<br />
Aldosteron-Antagonisten Spironolacton, Eplerenon<br />
Osmotische Diuretika Mannit<br />
Relaxantien glatter Muskulatur<br />
2<br />
NO-Donatoren<br />
Organische Nitrate Glyceryltrinitrat/”Nitroglycerin"<br />
Isosorbiddinitrat (ISDN), Isosorbidmononitrat (ISMN)<br />
andere Molsidomin<br />
Nitroprussidnatrium<br />
Calcium-Antagonisten<br />
Dihydropyridin-Typ Nifedipin, Felodipin, Nitrendipin, Amlodipin<br />
Phenylalkylamin-Typ Verapamil, Gallopamil<br />
Benzothiazepin-Typ Diltiazem<br />
K + -Kanalöffner Cromakalim<br />
PDE-Hemmer (unselekt.) Theophyllin<br />
PDE5-Hemmer Sildenafil, Vardenafil, Tadalafil
Gruppe Wirkstoff (Auswahl)<br />
Diabetes, Fettstoffwechselstörungen<br />
Insuline<br />
kurzwirksame Insuline Human-Insulin, Insulin lispro, Insulin aspart<br />
Intermed./langwirks. Insuline NPH-Insulin, Insulin glargin<br />
Orale Antidiabetika<br />
Sulfonylharnstoff-Derivate Glibenclamid, Glimepirid<br />
Biguanid-Derivate Metformin<br />
α-Glucosidase-Hemmstoff Acarbose, Miglitol<br />
Thiazolidindione (Glitazone) Pioglitazon<br />
GLP-1-Antag.; DPPIV-Hemmer Exenatid; Liraglutid, Sitagliptin, Vildagliptin<br />
3<br />
Lipidsenker<br />
Anionenaustauscher Colestyramin<br />
HMG-CoA-Reduktaseinhibitoren Lovastatin, Simvastatin, Pravastatin, Atorvastatin<br />
Nikotinsäure(derivate) Nikotinsäure, Acipimox<br />
Fibrate Bezafibrat, Fenofibrat<br />
Cholesterinresorptionshemmer Ezetimib<br />
Hämostase, Thrombose<br />
Antikoagulantien<br />
unfraktionierte Heparine Heparin<br />
niedermolekulare Heparine Enoxaparin, Nadroparin, Dalteparin, Certoparin<br />
Pentasaccharide Fondaparinux<br />
Hirudine Lepirudin<br />
Direkte Thrombininhibitoren Argatroban<br />
Orale Thrombininhibit. Dabigatran<br />
Direkte orale Faktor X Inhibitoren Rivaroxaban, Apixaban<br />
Vit.-K-Antagon. (Cumarine) Phenprocoumon<br />
Fibrinolytika<br />
tPA<br />
Streptokinase, Urokinase, Anistreplase<br />
Alteplase (rt-PA), Reteplase<br />
Thrombozytenfunktionshemmer<br />
COX-Hemmer Acetylsalicylsäure (s.u.)<br />
, P2Y12-Antagonist. Thienopyridine: Clopidogrel, Ticlopidin, Prasugrel<br />
andere: Ticagrelor<br />
GPIIb/IIIa-Blocker Abciximab, Tirofiban, Eptifibatid<br />
Analgetika<br />
Nicht-opioide Analgetika (s. auch NSAP/NSAR)<br />
Salicylate Acetylsalicylsäure (ASS)<br />
Nicht-saure Analgetika Paracetamol, Metamizol<br />
Opioide und Antagonisten<br />
nicht der BtM-VV unterstellt Codein, Tramadol, Tilidin+Naloxon<br />
der BtM-VV unterstellt Morphin HCl, Morphin-sulfat, Pethidin, Levomethadon<br />
Buprenorphin, Fentanyl, Hydromorphon, Oxycodon<br />
+ nicht verkehrsfähig Diamorphin (Heroin)
4<br />
Antagonist Naloxon, Methylnaltrexon<br />
Gruppe Wirkstoff (Auswahl)<br />
Opioide mit Monoaminwiederaufnahme-hemmender<br />
Wirkung<br />
Tapentadol, Tramadol<br />
(Lokalanästhetika) Lidocain<br />
Antiphlogistika, Glukokortikoide<br />
Nicht-steroidale Antiphlogistika/Antirheumatika (NSAP/NSAR)<br />
Salicylate Acetylsalicylsäure (s.o.)<br />
Arylpropionsäurderivate Ibuprofen, Ketoprofen<br />
Essigsäurederivate Diclofenac, Indometacin<br />
Oxicame Piroxicam, Meloxicam<br />
COX-2-Hemmer Celecoxib<br />
Glucocorticoide Cortison-acetat, Prednisolon, Prednison,<br />
Methylprednisolon<br />
Fluorierte Glucocortic. Dexamethason, Betamethason, Fluocortolon<br />
Inhalative Glucocortic. Beclomethason, Flunisolid, Budesonid, Fluticason<br />
Mineralcorticoide Fludrocortison<br />
Antirheumatika Sulfasalazin, Methotrexat<br />
Anti-TNF-α Antikörper Infliximab, Etanercept<br />
IL-1-Rezeptorantagonist Anakinra<br />
Sexualhormone, Schilddrüse<br />
Androgene und Antiandrogene<br />
Androgene Testosteron-propionat, Mesterolon<br />
5α-Reduktasehemmer Finasterid<br />
Androgenrezeptor-Antagon. Cyproteron, Flutamid<br />
Anabolika Nandrolon-decanoat<br />
Östrogene, Antiöstrogene<br />
Östrogene Ethinylestradiol, Estradiol, konj. Estrogene<br />
SERMs Tamoxifen, Raloxifen, Clomifen<br />
Östrogenrezeptor-Antagon. Fulvestrant<br />
Aromatase-Hemmstoffe Formestan, Exemestan, Anastrozol, Letrozol<br />
Gestagene, Antigestagene<br />
Gestagene Norethisteron-acetat, Levonorgestrel, Desogestrel,<br />
Dienogest, Chlormadinon-acetat<br />
Gestagenrezeptor-Antagon. Mifepriston (RU486)<br />
Schildddrüse<br />
Thyroxin L-Thyroxin, Liothyronin<br />
Thioharnstoff-Derivate Carbimazol, Thiamazol<br />
Perchlorate, Iodid Na-perchlorat, Iodid
Gruppe Wirkstoff (Auswahl)<br />
Antiinfektiva<br />
5<br />
Antibakterielle <strong>Substanzen</strong><br />
Penicilline<br />
Penicillin G (Benzylpenicil.) Penicillin G<br />
Oral-Penicilline Penicillin V, Propicillin<br />
Isoxazolyl-Penicilline Flucloxacillin, Oxacillin<br />
Aminopenicilline Amoxicillin, Bacampicillin<br />
Acylaminopenicilline Mezlocillin, Piperacillin<br />
Penicillin+Lactamasehem. Amoxicillin + Clavulansäure, Piperacillin + Tazobactam<br />
Cephalosporine<br />
Peroral applizierbar Cefaclor, Cefixim, Cefuroxim-axetil<br />
Parenteral zu applizieren Cefazolin, Cefuroxim, Cefotaxim<br />
Carbapeneme Imipenem, Meropenem<br />
Monobactame Aztreonam<br />
Interferenz mit der Tetrahydrofolsäure-Synthese<br />
Cotrimoxazol, Trimethoprim<br />
Gyrasehemmstoffe Ciprofloxazin, Ofloxazin, Levofloxazin<br />
Makrolide Erythromycin, Clarithromycin, Roxithromycin,<br />
Azithromycin<br />
Tetracycline Doxycyclin, Minocyclin<br />
Aminoglykoside Gentamicin, Tobramycin<br />
Weitere<br />
Glykopeptid-Antibiotika Vancomycin, Teicoplanin<br />
Nitroimidazole, Lincosamide Metronidazol, Clindamycin<br />
Oxazolidinone Linezolid<br />
Streptogramine Quinupristin, Dalfopristin<br />
Mittel gegen Tuberkulose Isoniacid, Rifampicin, Pyrazinamid, Streptomycin,<br />
Ethambutol<br />
Antimykotika<br />
Polyenantibiotika Nystatin, Amphotericin B<br />
Azolantimykotika Clotrimazol, Ketoconazol, Itraconazol, Fluconazol,<br />
Bifonazol<br />
Squalenepoxidasehemmer Terbinafin, Naftifin<br />
Mittel gegen Protozoen<br />
Mittel gegen Plasmodien Chinin, Chloroquin, Mefloquin, Proguanil, Pyrimethamin<br />
Virustatika<br />
Antimetabolite Aciclovir (HSV, VZV); Ganciclovir (CMV)<br />
RT-Hemmer(HIV), nucleosid. Zidovudin, Stavudin, Lamivudin, Zalcitabin, Didanosin<br />
“ nicht-nucleosid. Nevirapin, Efavirenz, Delavirdin
Gruppe Wirkstoff (Auswahl)<br />
6<br />
Proteasehemmer (HIV) Indinavir, Nelfinavir, Ritonavir, Saquinavir, Amprenavir<br />
Neuraminidasehemmer Zanamivir, Oseltamivir<br />
Antineoplastische <strong>Substanzen</strong><br />
Alkylierende Wirkstoffe Cyclophosphamid, Ifosfamid, Chlorambucil, Melphalan<br />
Platin-freisetz. Wirkstoffe Cisplatin, Carboplatin<br />
Anthracycline Daunorubicin, Doxorubicin<br />
Topoisomerase-Hemmstoffe Etoposid, Topotecan<br />
Folsäureantagonisten Methotrexat<br />
Antimetabolite Azathioprin, Fluorouracil, Mercaptopurin, Tioguanin<br />
Mitose-Hemmer Taxane Paclitaxel<br />
Vinca-Alkaloide Vinblastin, Vincristin<br />
Antikörper Rituximab, Trastuzumab, Cetuximab, Bevacizumab<br />
Tyrosinkinasehemmer Imatinib (STI-571), Gefitinib, Erlotinib<br />
Hypnotika, Narkotika<br />
Hypnotika<br />
Benzodiazepine, kurz-wirksam<br />
mittellang-wirksam<br />
lang-wirksam<br />
Midazolam, Brotizolam, Triazolam<br />
Oxazepam, Bromazepam, Lorazepam, Lormetazepam<br />
Diazepam, Flunitrazepam, Nitrazepam, Flurazepam<br />
Benzodiazepin-Antagonist Flumazenil<br />
Weitere GABAA-R.-Modulat. Zolpidem, Zopiclon, Zaleplon<br />
Narkotika<br />
Inhalationsnarkotika Stickoxydul<br />
Isofluran, Desfluran, Sevofluran<br />
Injektionsnarkotika Thiopental-Na, Methohexital<br />
Ketamin, Droperidol, Propofol, Etomidat, Fentanyl,<br />
Midazolam (s.o.)<br />
Antiepileptika, Anti-Parkinsonmittel<br />
Antiepileptika<br />
Na + -Kanalblocker Carbamazepin, Oxcarbazepin, Valproinsäure<br />
Phenytoin, Lamotrigin<br />
Barbiturate Phenobarbital, Primidon<br />
Ca 2+ -Kanalblocker Ethosuximid<br />
Benzodiazepine Clonazepam, Diazepam<br />
weitere Gabapentin, Topiramat<br />
Mittel gegen M. Parkinson<br />
L-Dopa+ DDC-Hemmer Levodopa+Carbidopa, Levodopa + Benserazid<br />
Dopamin-Rezeptoragonisten Bromocriptin, Lisurid, Cabergolin, Pramipexol<br />
MAOB-Hemmer Selegilin<br />
Antimuskarinerge Subst. Biperiden, Metixen, Bornaprin<br />
NMDA-Rezeptorantagonist. Amantadin
Gruppe Wirkstoff (Auswahl)<br />
COMT-Hemmer Entacapon<br />
Psychopharmaka<br />
Anxiolytika Benzodiazepine (s.o.)<br />
Neuroleptika<br />
Phenothiazine Promazin, Perazin, Fluphenazin<br />
Butyrophenone Haloperidol, Benperidol, Melperon, Pipamperon<br />
Thioxanthene, Benzamide Flupenthixol, Sulpirid, Chlorprothixen<br />
Diphenylbutylpiperidine Fluspirilen<br />
„atypische“ Neuroleptika Clozapin,Risperidon,Olanzapin<br />
Antidepressiva<br />
NSMRI Imipramin, Clomipramin<br />
Amitriptylin, Doxepin<br />
SSRI Fluoxetin, Citalopram, Paroxetin, Sertralin<br />
SSNRI, SNRI Venlafaxin, Reboxetin<br />
α2-Adrenozeptor-Antag. Mianserin, Mirtazapin<br />
MAOA-Hemmer Moclobemid<br />
Lithium Lithiumcarbonat<br />
Magen-Darm-Pharmaka<br />
7<br />
Beeinflussung der Magenschleimhaut<br />
Protonenpumpenhemmer Omeprazol, Pantoprazol, Lansoprazol, Esomeprazol<br />
H2-Antagonisten Ranitidin, Famotidin<br />
Prostaglandinderivate Misoprostol<br />
Antacida Al-Mg-hydroxid, Magaldrat<br />
Beeinflussung der Darmfunktion<br />
Laxantien Lactulose, Bisacodyl<br />
Prokinetika Metoclopramid, Domperidon<br />
Antidiarrhoika Loperamid, Racecadotril<br />
Antiemetika<br />
Parasympatholytika Scopolamin<br />
Prokinetika Metoclopramid<br />
5-HT3-Antagonisten Ondansetron, Tropisetron<br />
H1-Antihistaminika Dimenhydrinat<br />
NK1-Antagonisten Aprepitant<br />
<strong>Sonstige</strong> <strong>Substanzen</strong> (nicht im Kurs diskutiert)<br />
Mastzellstabilisatoren Cromoglykat (Cromoglycin)<br />
H1-Antihistaminika<br />
Erste Generation Clemastin, Bamipin, Dimetinden<br />
Zweite Generation Loratadin, Cetirizin, Fexofenadin, Desloratadin<br />
Serotoninerge Pharmaka<br />
5-HT1B/D-Agon. (Migräneth.) Sumatriptan, Zolmitriptan, Rizatriptan, Naratriptan<br />
5-HT2A/B-Antagonisten Methysergid, Pizotifen
8<br />
Antianämika Eisenpräparate, Erythropoietin<br />
Osteoporose - Prophylaxe und Therapie<br />
Vitamin D (Cholecalciferol), Calcitonin<br />
Bisphosphonate Alendronat<br />
Fluoride Natriumfluorid<br />
Strontium-Verbindungen Strontiumranelat<br />
Gruppe Wirkstoff (Auswahl)<br />
Immunmodulatoren<br />
Immunsuppressiva Ciclosporin, Tacrolimus, Sirolimus, Mycophenolat-mofetil,<br />
Basiliximab, Daclizumab, Efalizumab<br />
Hämatop. Wachstumsfakt. Filgrastim, Lenograstim, Molgramostim<br />
Verschiedene Interferone, IL-2, Antikörper<br />
Gichtmittel Colchicin<br />
Urikostatika Allopurinol<br />
Urikosurika Benzbromaron<br />
Proteasom-Inhibitor Bortezomib<br />
Antidota<br />
Art der Vergiftung Antidot<br />
Fe, Al Deferoxamin<br />
Tl Ferrihexacyanoferrat<br />
Pb,Cr,Fe,Co,Cu,Mn Na2-Ca-Edetat<br />
Ni,Hg,Zn Na3-Ca-Pentetat<br />
As,Au,Hg, Cu,Ni,Pb DMPS<br />
Pb, Hg, Zn D-Penicallamin<br />
Blausäure, Cyanide 4-Dimethylaminophenol, Na2S2O3 (Na-thiosulfat)<br />
Methämoglobin-Bildung Toluidinblau (Tolonium)<br />
CO, CO2<br />
O2<br />
Opioide (einschl. Heroin) Naloxon<br />
Benzodiazepin Flumazenil<br />
Paracetamol N-Acetylcystein<br />
Digoxin, Digitoxin FAB-Antikörperfragmente<br />
Organophosphate Atropin, Obidoxim<br />
Heparin Protamin<br />
Anticholinerges Syndrom (z.B. Antidepressiva) Physostigmin<br />
Neuroleptika Biperiden<br />
Methanol Ethanol<br />
Cumarine Phytomenandion<br />
Amanitinvergiftung (Knollenblätterpilz) Silibinin<br />
Curare Neostigmin<br />
Medikamenten-induz. maligne Hyperthermie Dantrolen