05.11.2012 Views

Sonstige Substanzen - Medizinische Fakultät Heidelberg ...

Sonstige Substanzen - Medizinische Fakultät Heidelberg ...

Sonstige Substanzen - Medizinische Fakultät Heidelberg ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Blockkurs Allgemeine Pharmakologie / wichtige Wirkstoffe<br />

Pharmakologisches Institut der Universität <strong>Heidelberg</strong><br />

http://www.pharmakologie.uni-hd.de<br />

(wichtige Leitsubstanzen sind grau unterlegt)<br />

Gruppe Wirkstoff (Auswahl)<br />

Adrenerges System<br />

Sympathomimetika<br />

Indirekte Sympathomimetika Amphetamin, Ephedrin, Cocain<br />

Körpereigene Botenstoffe Adrenalin (Epinephrin), Noradrenalin (Norepinephrin)<br />

α-Adrenozeptor-Agonisten Xylometazolin, Oxymetazolin<br />

α1-selektiv Phenylephrin<br />

α2-Adrenozeptor-Agonisten Clonidin, Moxonidin<br />

β1/β2-Adrenozeptor-Agonist. Isoprenalin<br />

(Stand 2012)<br />

β2-Adrenozeptor-Agonisten Salbutamol, Salmeterol, Fenoterol, Formoterol, Terbutalin,<br />

Clenbuterol<br />

Sympatholytika<br />

α1-Adrenozept.-Antagonist. Prazosin, Bunazosin, Doxazosin<br />

+ 5-HT1A-Agon. Urapidil<br />

β1/β2-Adrenozept.-Antagon. Propranolol, Pindolol, Sotalol<br />

+ α1-Antagonist Carvedilol<br />

β1-Adrenozept.-Antagonist. Metoprolol, Atenolol, Bisoprolol, Nebivolol<br />

Cholinerges System<br />

Parasympathomimetika<br />

direkte Carbachol, Bethanechol, Pilocarpin<br />

indirekte s.u. (Ach-Esterasehemmer)<br />

Parasympatholytika Atropin, Scopolamin, Tropicamid<br />

quaternäre Derivate N-Butylscopolamin, Ipratropiumbromid, Tiotropiumbromid<br />

M3-selektiv Solifenacin, Darifenacin<br />

Ag/Ant nikotin. Ach-Rezept.<br />

Agonisten Nikotin, Vareniclin<br />

Muskelrelaxantien (Antag.) Tubocurarin, Atracurium, Mivacurium, Pancuronium<br />

Depolarisierend (Ag.) Suxamethonium<br />

Acetylcholinesterasehemmer<br />

reversible Neostigmin, Pyridostigmin<br />

ZNS-gängig Physostigmin, Rivastigmin<br />

“ Donepezil<br />

Irreversible Insektizide Parathion<br />

Nervengase Sarin, Soman, Tabun


Gruppe Wirkstoff (Auswahl)<br />

Digitalisglykoside / Antiarrhythmika<br />

Digitalisglykoside Digoxin, β-Acetydigoxin, Metildigoxin<br />

Digitoxin<br />

Antiarrhythmika<br />

Klasse Ia Chinidin, Ajmalin<br />

Ib Lidocain, Phenytoin<br />

Ic Propafenon, Flecainid<br />

Klasse II β-Blocker (s.o.)<br />

Klasse III Amiodaron<br />

Sotalol<br />

Klasse IV Verapamil, Diltiazem (s.u.)<br />

Weitere Antiarrhythmika Atropin, Adenosin, Digoxin (s.o.)<br />

(If-Kanal-Blocker) Ivabradin<br />

Renin-Angiotensin-System, Diuretika<br />

Renin-Inhibitoren Aliskiren<br />

ACE-Hemmstoffe Captopril, Enalapril, Ramipril, Lisinopril, Quinapril,<br />

Benazepril<br />

AT1-Antagonisten Losartan, Irbesartan, Valsartan, Candesartan<br />

Diuretika<br />

Thiazide Hydrochlorothiazid, Chlortalidon, Xipamid<br />

Schleifendiuretika Furosemid, Piratenid, Torasemid<br />

K + -sparende Diuretika Amilorid, Triamteren<br />

Aldosteron-Antagonisten Spironolacton, Eplerenon<br />

Osmotische Diuretika Mannit<br />

Relaxantien glatter Muskulatur<br />

2<br />

NO-Donatoren<br />

Organische Nitrate Glyceryltrinitrat/”Nitroglycerin"<br />

Isosorbiddinitrat (ISDN), Isosorbidmononitrat (ISMN)<br />

andere Molsidomin<br />

Nitroprussidnatrium<br />

Calcium-Antagonisten<br />

Dihydropyridin-Typ Nifedipin, Felodipin, Nitrendipin, Amlodipin<br />

Phenylalkylamin-Typ Verapamil, Gallopamil<br />

Benzothiazepin-Typ Diltiazem<br />

K + -Kanalöffner Cromakalim<br />

PDE-Hemmer (unselekt.) Theophyllin<br />

PDE5-Hemmer Sildenafil, Vardenafil, Tadalafil


Gruppe Wirkstoff (Auswahl)<br />

Diabetes, Fettstoffwechselstörungen<br />

Insuline<br />

kurzwirksame Insuline Human-Insulin, Insulin lispro, Insulin aspart<br />

Intermed./langwirks. Insuline NPH-Insulin, Insulin glargin<br />

Orale Antidiabetika<br />

Sulfonylharnstoff-Derivate Glibenclamid, Glimepirid<br />

Biguanid-Derivate Metformin<br />

α-Glucosidase-Hemmstoff Acarbose, Miglitol<br />

Thiazolidindione (Glitazone) Pioglitazon<br />

GLP-1-Antag.; DPPIV-Hemmer Exenatid; Liraglutid, Sitagliptin, Vildagliptin<br />

3<br />

Lipidsenker<br />

Anionenaustauscher Colestyramin<br />

HMG-CoA-Reduktaseinhibitoren Lovastatin, Simvastatin, Pravastatin, Atorvastatin<br />

Nikotinsäure(derivate) Nikotinsäure, Acipimox<br />

Fibrate Bezafibrat, Fenofibrat<br />

Cholesterinresorptionshemmer Ezetimib<br />

Hämostase, Thrombose<br />

Antikoagulantien<br />

unfraktionierte Heparine Heparin<br />

niedermolekulare Heparine Enoxaparin, Nadroparin, Dalteparin, Certoparin<br />

Pentasaccharide Fondaparinux<br />

Hirudine Lepirudin<br />

Direkte Thrombininhibitoren Argatroban<br />

Orale Thrombininhibit. Dabigatran<br />

Direkte orale Faktor X Inhibitoren Rivaroxaban, Apixaban<br />

Vit.-K-Antagon. (Cumarine) Phenprocoumon<br />

Fibrinolytika<br />

tPA<br />

Streptokinase, Urokinase, Anistreplase<br />

Alteplase (rt-PA), Reteplase<br />

Thrombozytenfunktionshemmer<br />

COX-Hemmer Acetylsalicylsäure (s.u.)<br />

, P2Y12-Antagonist. Thienopyridine: Clopidogrel, Ticlopidin, Prasugrel<br />

andere: Ticagrelor<br />

GPIIb/IIIa-Blocker Abciximab, Tirofiban, Eptifibatid<br />

Analgetika<br />

Nicht-opioide Analgetika (s. auch NSAP/NSAR)<br />

Salicylate Acetylsalicylsäure (ASS)<br />

Nicht-saure Analgetika Paracetamol, Metamizol<br />

Opioide und Antagonisten<br />

nicht der BtM-VV unterstellt Codein, Tramadol, Tilidin+Naloxon<br />

der BtM-VV unterstellt Morphin HCl, Morphin-sulfat, Pethidin, Levomethadon<br />

Buprenorphin, Fentanyl, Hydromorphon, Oxycodon<br />

+ nicht verkehrsfähig Diamorphin (Heroin)


4<br />

Antagonist Naloxon, Methylnaltrexon<br />

Gruppe Wirkstoff (Auswahl)<br />

Opioide mit Monoaminwiederaufnahme-hemmender<br />

Wirkung<br />

Tapentadol, Tramadol<br />

(Lokalanästhetika) Lidocain<br />

Antiphlogistika, Glukokortikoide<br />

Nicht-steroidale Antiphlogistika/Antirheumatika (NSAP/NSAR)<br />

Salicylate Acetylsalicylsäure (s.o.)<br />

Arylpropionsäurderivate Ibuprofen, Ketoprofen<br />

Essigsäurederivate Diclofenac, Indometacin<br />

Oxicame Piroxicam, Meloxicam<br />

COX-2-Hemmer Celecoxib<br />

Glucocorticoide Cortison-acetat, Prednisolon, Prednison,<br />

Methylprednisolon<br />

Fluorierte Glucocortic. Dexamethason, Betamethason, Fluocortolon<br />

Inhalative Glucocortic. Beclomethason, Flunisolid, Budesonid, Fluticason<br />

Mineralcorticoide Fludrocortison<br />

Antirheumatika Sulfasalazin, Methotrexat<br />

Anti-TNF-α Antikörper Infliximab, Etanercept<br />

IL-1-Rezeptorantagonist Anakinra<br />

Sexualhormone, Schilddrüse<br />

Androgene und Antiandrogene<br />

Androgene Testosteron-propionat, Mesterolon<br />

5α-Reduktasehemmer Finasterid<br />

Androgenrezeptor-Antagon. Cyproteron, Flutamid<br />

Anabolika Nandrolon-decanoat<br />

Östrogene, Antiöstrogene<br />

Östrogene Ethinylestradiol, Estradiol, konj. Estrogene<br />

SERMs Tamoxifen, Raloxifen, Clomifen<br />

Östrogenrezeptor-Antagon. Fulvestrant<br />

Aromatase-Hemmstoffe Formestan, Exemestan, Anastrozol, Letrozol<br />

Gestagene, Antigestagene<br />

Gestagene Norethisteron-acetat, Levonorgestrel, Desogestrel,<br />

Dienogest, Chlormadinon-acetat<br />

Gestagenrezeptor-Antagon. Mifepriston (RU486)<br />

Schildddrüse<br />

Thyroxin L-Thyroxin, Liothyronin<br />

Thioharnstoff-Derivate Carbimazol, Thiamazol<br />

Perchlorate, Iodid Na-perchlorat, Iodid


Gruppe Wirkstoff (Auswahl)<br />

Antiinfektiva<br />

5<br />

Antibakterielle <strong>Substanzen</strong><br />

Penicilline<br />

Penicillin G (Benzylpenicil.) Penicillin G<br />

Oral-Penicilline Penicillin V, Propicillin<br />

Isoxazolyl-Penicilline Flucloxacillin, Oxacillin<br />

Aminopenicilline Amoxicillin, Bacampicillin<br />

Acylaminopenicilline Mezlocillin, Piperacillin<br />

Penicillin+Lactamasehem. Amoxicillin + Clavulansäure, Piperacillin + Tazobactam<br />

Cephalosporine<br />

Peroral applizierbar Cefaclor, Cefixim, Cefuroxim-axetil<br />

Parenteral zu applizieren Cefazolin, Cefuroxim, Cefotaxim<br />

Carbapeneme Imipenem, Meropenem<br />

Monobactame Aztreonam<br />

Interferenz mit der Tetrahydrofolsäure-Synthese<br />

Cotrimoxazol, Trimethoprim<br />

Gyrasehemmstoffe Ciprofloxazin, Ofloxazin, Levofloxazin<br />

Makrolide Erythromycin, Clarithromycin, Roxithromycin,<br />

Azithromycin<br />

Tetracycline Doxycyclin, Minocyclin<br />

Aminoglykoside Gentamicin, Tobramycin<br />

Weitere<br />

Glykopeptid-Antibiotika Vancomycin, Teicoplanin<br />

Nitroimidazole, Lincosamide Metronidazol, Clindamycin<br />

Oxazolidinone Linezolid<br />

Streptogramine Quinupristin, Dalfopristin<br />

Mittel gegen Tuberkulose Isoniacid, Rifampicin, Pyrazinamid, Streptomycin,<br />

Ethambutol<br />

Antimykotika<br />

Polyenantibiotika Nystatin, Amphotericin B<br />

Azolantimykotika Clotrimazol, Ketoconazol, Itraconazol, Fluconazol,<br />

Bifonazol<br />

Squalenepoxidasehemmer Terbinafin, Naftifin<br />

Mittel gegen Protozoen<br />

Mittel gegen Plasmodien Chinin, Chloroquin, Mefloquin, Proguanil, Pyrimethamin<br />

Virustatika<br />

Antimetabolite Aciclovir (HSV, VZV); Ganciclovir (CMV)<br />

RT-Hemmer(HIV), nucleosid. Zidovudin, Stavudin, Lamivudin, Zalcitabin, Didanosin<br />

“ nicht-nucleosid. Nevirapin, Efavirenz, Delavirdin


Gruppe Wirkstoff (Auswahl)<br />

6<br />

Proteasehemmer (HIV) Indinavir, Nelfinavir, Ritonavir, Saquinavir, Amprenavir<br />

Neuraminidasehemmer Zanamivir, Oseltamivir<br />

Antineoplastische <strong>Substanzen</strong><br />

Alkylierende Wirkstoffe Cyclophosphamid, Ifosfamid, Chlorambucil, Melphalan<br />

Platin-freisetz. Wirkstoffe Cisplatin, Carboplatin<br />

Anthracycline Daunorubicin, Doxorubicin<br />

Topoisomerase-Hemmstoffe Etoposid, Topotecan<br />

Folsäureantagonisten Methotrexat<br />

Antimetabolite Azathioprin, Fluorouracil, Mercaptopurin, Tioguanin<br />

Mitose-Hemmer Taxane Paclitaxel<br />

Vinca-Alkaloide Vinblastin, Vincristin<br />

Antikörper Rituximab, Trastuzumab, Cetuximab, Bevacizumab<br />

Tyrosinkinasehemmer Imatinib (STI-571), Gefitinib, Erlotinib<br />

Hypnotika, Narkotika<br />

Hypnotika<br />

Benzodiazepine, kurz-wirksam<br />

mittellang-wirksam<br />

lang-wirksam<br />

Midazolam, Brotizolam, Triazolam<br />

Oxazepam, Bromazepam, Lorazepam, Lormetazepam<br />

Diazepam, Flunitrazepam, Nitrazepam, Flurazepam<br />

Benzodiazepin-Antagonist Flumazenil<br />

Weitere GABAA-R.-Modulat. Zolpidem, Zopiclon, Zaleplon<br />

Narkotika<br />

Inhalationsnarkotika Stickoxydul<br />

Isofluran, Desfluran, Sevofluran<br />

Injektionsnarkotika Thiopental-Na, Methohexital<br />

Ketamin, Droperidol, Propofol, Etomidat, Fentanyl,<br />

Midazolam (s.o.)<br />

Antiepileptika, Anti-Parkinsonmittel<br />

Antiepileptika<br />

Na + -Kanalblocker Carbamazepin, Oxcarbazepin, Valproinsäure<br />

Phenytoin, Lamotrigin<br />

Barbiturate Phenobarbital, Primidon<br />

Ca 2+ -Kanalblocker Ethosuximid<br />

Benzodiazepine Clonazepam, Diazepam<br />

weitere Gabapentin, Topiramat<br />

Mittel gegen M. Parkinson<br />

L-Dopa+ DDC-Hemmer Levodopa+Carbidopa, Levodopa + Benserazid<br />

Dopamin-Rezeptoragonisten Bromocriptin, Lisurid, Cabergolin, Pramipexol<br />

MAOB-Hemmer Selegilin<br />

Antimuskarinerge Subst. Biperiden, Metixen, Bornaprin<br />

NMDA-Rezeptorantagonist. Amantadin


Gruppe Wirkstoff (Auswahl)<br />

COMT-Hemmer Entacapon<br />

Psychopharmaka<br />

Anxiolytika Benzodiazepine (s.o.)<br />

Neuroleptika<br />

Phenothiazine Promazin, Perazin, Fluphenazin<br />

Butyrophenone Haloperidol, Benperidol, Melperon, Pipamperon<br />

Thioxanthene, Benzamide Flupenthixol, Sulpirid, Chlorprothixen<br />

Diphenylbutylpiperidine Fluspirilen<br />

„atypische“ Neuroleptika Clozapin,Risperidon,Olanzapin<br />

Antidepressiva<br />

NSMRI Imipramin, Clomipramin<br />

Amitriptylin, Doxepin<br />

SSRI Fluoxetin, Citalopram, Paroxetin, Sertralin<br />

SSNRI, SNRI Venlafaxin, Reboxetin<br />

α2-Adrenozeptor-Antag. Mianserin, Mirtazapin<br />

MAOA-Hemmer Moclobemid<br />

Lithium Lithiumcarbonat<br />

Magen-Darm-Pharmaka<br />

7<br />

Beeinflussung der Magenschleimhaut<br />

Protonenpumpenhemmer Omeprazol, Pantoprazol, Lansoprazol, Esomeprazol<br />

H2-Antagonisten Ranitidin, Famotidin<br />

Prostaglandinderivate Misoprostol<br />

Antacida Al-Mg-hydroxid, Magaldrat<br />

Beeinflussung der Darmfunktion<br />

Laxantien Lactulose, Bisacodyl<br />

Prokinetika Metoclopramid, Domperidon<br />

Antidiarrhoika Loperamid, Racecadotril<br />

Antiemetika<br />

Parasympatholytika Scopolamin<br />

Prokinetika Metoclopramid<br />

5-HT3-Antagonisten Ondansetron, Tropisetron<br />

H1-Antihistaminika Dimenhydrinat<br />

NK1-Antagonisten Aprepitant<br />

<strong>Sonstige</strong> <strong>Substanzen</strong> (nicht im Kurs diskutiert)<br />

Mastzellstabilisatoren Cromoglykat (Cromoglycin)<br />

H1-Antihistaminika<br />

Erste Generation Clemastin, Bamipin, Dimetinden<br />

Zweite Generation Loratadin, Cetirizin, Fexofenadin, Desloratadin<br />

Serotoninerge Pharmaka<br />

5-HT1B/D-Agon. (Migräneth.) Sumatriptan, Zolmitriptan, Rizatriptan, Naratriptan<br />

5-HT2A/B-Antagonisten Methysergid, Pizotifen


8<br />

Antianämika Eisenpräparate, Erythropoietin<br />

Osteoporose - Prophylaxe und Therapie<br />

Vitamin D (Cholecalciferol), Calcitonin<br />

Bisphosphonate Alendronat<br />

Fluoride Natriumfluorid<br />

Strontium-Verbindungen Strontiumranelat<br />

Gruppe Wirkstoff (Auswahl)<br />

Immunmodulatoren<br />

Immunsuppressiva Ciclosporin, Tacrolimus, Sirolimus, Mycophenolat-mofetil,<br />

Basiliximab, Daclizumab, Efalizumab<br />

Hämatop. Wachstumsfakt. Filgrastim, Lenograstim, Molgramostim<br />

Verschiedene Interferone, IL-2, Antikörper<br />

Gichtmittel Colchicin<br />

Urikostatika Allopurinol<br />

Urikosurika Benzbromaron<br />

Proteasom-Inhibitor Bortezomib<br />

Antidota<br />

Art der Vergiftung Antidot<br />

Fe, Al Deferoxamin<br />

Tl Ferrihexacyanoferrat<br />

Pb,Cr,Fe,Co,Cu,Mn Na2-Ca-Edetat<br />

Ni,Hg,Zn Na3-Ca-Pentetat<br />

As,Au,Hg, Cu,Ni,Pb DMPS<br />

Pb, Hg, Zn D-Penicallamin<br />

Blausäure, Cyanide 4-Dimethylaminophenol, Na2S2O3 (Na-thiosulfat)<br />

Methämoglobin-Bildung Toluidinblau (Tolonium)<br />

CO, CO2<br />

O2<br />

Opioide (einschl. Heroin) Naloxon<br />

Benzodiazepin Flumazenil<br />

Paracetamol N-Acetylcystein<br />

Digoxin, Digitoxin FAB-Antikörperfragmente<br />

Organophosphate Atropin, Obidoxim<br />

Heparin Protamin<br />

Anticholinerges Syndrom (z.B. Antidepressiva) Physostigmin<br />

Neuroleptika Biperiden<br />

Methanol Ethanol<br />

Cumarine Phytomenandion<br />

Amanitinvergiftung (Knollenblätterpilz) Silibinin<br />

Curare Neostigmin<br />

Medikamenten-induz. maligne Hyperthermie Dantrolen

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!