05.11.2012 Views

Sonstige Substanzen - Medizinische Fakultät Heidelberg ...

Sonstige Substanzen - Medizinische Fakultät Heidelberg ...

Sonstige Substanzen - Medizinische Fakultät Heidelberg ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Blockkurs Allgemeine Pharmakologie / wichtige Wirkstoffe<br />

Pharmakologisches Institut der Universität <strong>Heidelberg</strong><br />

http://www.pharmakologie.uni-hd.de<br />

(wichtige Leitsubstanzen sind grau unterlegt)<br />

Gruppe Wirkstoff (Auswahl)<br />

Adrenerges System<br />

Sympathomimetika<br />

Indirekte Sympathomimetika Amphetamin, Ephedrin, Cocain<br />

Körpereigene Botenstoffe Adrenalin (Epinephrin), Noradrenalin (Norepinephrin)<br />

α-Adrenozeptor-Agonisten Xylometazolin, Oxymetazolin<br />

α1-selektiv Phenylephrin<br />

α2-Adrenozeptor-Agonisten Clonidin, Moxonidin<br />

β1/β2-Adrenozeptor-Agonist. Isoprenalin<br />

(Stand 2012)<br />

β2-Adrenozeptor-Agonisten Salbutamol, Salmeterol, Fenoterol, Formoterol, Terbutalin,<br />

Clenbuterol<br />

Sympatholytika<br />

α1-Adrenozept.-Antagonist. Prazosin, Bunazosin, Doxazosin<br />

+ 5-HT1A-Agon. Urapidil<br />

β1/β2-Adrenozept.-Antagon. Propranolol, Pindolol, Sotalol<br />

+ α1-Antagonist Carvedilol<br />

β1-Adrenozept.-Antagonist. Metoprolol, Atenolol, Bisoprolol, Nebivolol<br />

Cholinerges System<br />

Parasympathomimetika<br />

direkte Carbachol, Bethanechol, Pilocarpin<br />

indirekte s.u. (Ach-Esterasehemmer)<br />

Parasympatholytika Atropin, Scopolamin, Tropicamid<br />

quaternäre Derivate N-Butylscopolamin, Ipratropiumbromid, Tiotropiumbromid<br />

M3-selektiv Solifenacin, Darifenacin<br />

Ag/Ant nikotin. Ach-Rezept.<br />

Agonisten Nikotin, Vareniclin<br />

Muskelrelaxantien (Antag.) Tubocurarin, Atracurium, Mivacurium, Pancuronium<br />

Depolarisierend (Ag.) Suxamethonium<br />

Acetylcholinesterasehemmer<br />

reversible Neostigmin, Pyridostigmin<br />

ZNS-gängig Physostigmin, Rivastigmin<br />

“ Donepezil<br />

Irreversible Insektizide Parathion<br />

Nervengase Sarin, Soman, Tabun


Gruppe Wirkstoff (Auswahl)<br />

Digitalisglykoside / Antiarrhythmika<br />

Digitalisglykoside Digoxin, β-Acetydigoxin, Metildigoxin<br />

Digitoxin<br />

Antiarrhythmika<br />

Klasse Ia Chinidin, Ajmalin<br />

Ib Lidocain, Phenytoin<br />

Ic Propafenon, Flecainid<br />

Klasse II β-Blocker (s.o.)<br />

Klasse III Amiodaron<br />

Sotalol<br />

Klasse IV Verapamil, Diltiazem (s.u.)<br />

Weitere Antiarrhythmika Atropin, Adenosin, Digoxin (s.o.)<br />

(If-Kanal-Blocker) Ivabradin<br />

Renin-Angiotensin-System, Diuretika<br />

Renin-Inhibitoren Aliskiren<br />

ACE-Hemmstoffe Captopril, Enalapril, Ramipril, Lisinopril, Quinapril,<br />

Benazepril<br />

AT1-Antagonisten Losartan, Irbesartan, Valsartan, Candesartan<br />

Diuretika<br />

Thiazide Hydrochlorothiazid, Chlortalidon, Xipamid<br />

Schleifendiuretika Furosemid, Piratenid, Torasemid<br />

K + -sparende Diuretika Amilorid, Triamteren<br />

Aldosteron-Antagonisten Spironolacton, Eplerenon<br />

Osmotische Diuretika Mannit<br />

Relaxantien glatter Muskulatur<br />

2<br />

NO-Donatoren<br />

Organische Nitrate Glyceryltrinitrat/”Nitroglycerin"<br />

Isosorbiddinitrat (ISDN), Isosorbidmononitrat (ISMN)<br />

andere Molsidomin<br />

Nitroprussidnatrium<br />

Calcium-Antagonisten<br />

Dihydropyridin-Typ Nifedipin, Felodipin, Nitrendipin, Amlodipin<br />

Phenylalkylamin-Typ Verapamil, Gallopamil<br />

Benzothiazepin-Typ Diltiazem<br />

K + -Kanalöffner Cromakalim<br />

PDE-Hemmer (unselekt.) Theophyllin<br />

PDE5-Hemmer Sildenafil, Vardenafil, Tadalafil


Gruppe Wirkstoff (Auswahl)<br />

Diabetes, Fettstoffwechselstörungen<br />

Insuline<br />

kurzwirksame Insuline Human-Insulin, Insulin lispro, Insulin aspart<br />

Intermed./langwirks. Insuline NPH-Insulin, Insulin glargin<br />

Orale Antidiabetika<br />

Sulfonylharnstoff-Derivate Glibenclamid, Glimepirid<br />

Biguanid-Derivate Metformin<br />

α-Glucosidase-Hemmstoff Acarbose, Miglitol<br />

Thiazolidindione (Glitazone) Pioglitazon<br />

GLP-1-Antag.; DPPIV-Hemmer Exenatid; Liraglutid, Sitagliptin, Vildagliptin<br />

3<br />

Lipidsenker<br />

Anionenaustauscher Colestyramin<br />

HMG-CoA-Reduktaseinhibitoren Lovastatin, Simvastatin, Pravastatin, Atorvastatin<br />

Nikotinsäure(derivate) Nikotinsäure, Acipimox<br />

Fibrate Bezafibrat, Fenofibrat<br />

Cholesterinresorptionshemmer Ezetimib<br />

Hämostase, Thrombose<br />

Antikoagulantien<br />

unfraktionierte Heparine Heparin<br />

niedermolekulare Heparine Enoxaparin, Nadroparin, Dalteparin, Certoparin<br />

Pentasaccharide Fondaparinux<br />

Hirudine Lepirudin<br />

Direkte Thrombininhibitoren Argatroban<br />

Orale Thrombininhibit. Dabigatran<br />

Direkte orale Faktor X Inhibitoren Rivaroxaban, Apixaban<br />

Vit.-K-Antagon. (Cumarine) Phenprocoumon<br />

Fibrinolytika<br />

tPA<br />

Streptokinase, Urokinase, Anistreplase<br />

Alteplase (rt-PA), Reteplase<br />

Thrombozytenfunktionshemmer<br />

COX-Hemmer Acetylsalicylsäure (s.u.)<br />

, P2Y12-Antagonist. Thienopyridine: Clopidogrel, Ticlopidin, Prasugrel<br />

andere: Ticagrelor<br />

GPIIb/IIIa-Blocker Abciximab, Tirofiban, Eptifibatid<br />

Analgetika<br />

Nicht-opioide Analgetika (s. auch NSAP/NSAR)<br />

Salicylate Acetylsalicylsäure (ASS)<br />

Nicht-saure Analgetika Paracetamol, Metamizol<br />

Opioide und Antagonisten<br />

nicht der BtM-VV unterstellt Codein, Tramadol, Tilidin+Naloxon<br />

der BtM-VV unterstellt Morphin HCl, Morphin-sulfat, Pethidin, Levomethadon<br />

Buprenorphin, Fentanyl, Hydromorphon, Oxycodon<br />

+ nicht verkehrsfähig Diamorphin (Heroin)


4<br />

Antagonist Naloxon, Methylnaltrexon<br />

Gruppe Wirkstoff (Auswahl)<br />

Opioide mit Monoaminwiederaufnahme-hemmender<br />

Wirkung<br />

Tapentadol, Tramadol<br />

(Lokalanästhetika) Lidocain<br />

Antiphlogistika, Glukokortikoide<br />

Nicht-steroidale Antiphlogistika/Antirheumatika (NSAP/NSAR)<br />

Salicylate Acetylsalicylsäure (s.o.)<br />

Arylpropionsäurderivate Ibuprofen, Ketoprofen<br />

Essigsäurederivate Diclofenac, Indometacin<br />

Oxicame Piroxicam, Meloxicam<br />

COX-2-Hemmer Celecoxib<br />

Glucocorticoide Cortison-acetat, Prednisolon, Prednison,<br />

Methylprednisolon<br />

Fluorierte Glucocortic. Dexamethason, Betamethason, Fluocortolon<br />

Inhalative Glucocortic. Beclomethason, Flunisolid, Budesonid, Fluticason<br />

Mineralcorticoide Fludrocortison<br />

Antirheumatika Sulfasalazin, Methotrexat<br />

Anti-TNF-α Antikörper Infliximab, Etanercept<br />

IL-1-Rezeptorantagonist Anakinra<br />

Sexualhormone, Schilddrüse<br />

Androgene und Antiandrogene<br />

Androgene Testosteron-propionat, Mesterolon<br />

5α-Reduktasehemmer Finasterid<br />

Androgenrezeptor-Antagon. Cyproteron, Flutamid<br />

Anabolika Nandrolon-decanoat<br />

Östrogene, Antiöstrogene<br />

Östrogene Ethinylestradiol, Estradiol, konj. Estrogene<br />

SERMs Tamoxifen, Raloxifen, Clomifen<br />

Östrogenrezeptor-Antagon. Fulvestrant<br />

Aromatase-Hemmstoffe Formestan, Exemestan, Anastrozol, Letrozol<br />

Gestagene, Antigestagene<br />

Gestagene Norethisteron-acetat, Levonorgestrel, Desogestrel,<br />

Dienogest, Chlormadinon-acetat<br />

Gestagenrezeptor-Antagon. Mifepriston (RU486)<br />

Schildddrüse<br />

Thyroxin L-Thyroxin, Liothyronin<br />

Thioharnstoff-Derivate Carbimazol, Thiamazol<br />

Perchlorate, Iodid Na-perchlorat, Iodid


Gruppe Wirkstoff (Auswahl)<br />

Antiinfektiva<br />

5<br />

Antibakterielle <strong>Substanzen</strong><br />

Penicilline<br />

Penicillin G (Benzylpenicil.) Penicillin G<br />

Oral-Penicilline Penicillin V, Propicillin<br />

Isoxazolyl-Penicilline Flucloxacillin, Oxacillin<br />

Aminopenicilline Amoxicillin, Bacampicillin<br />

Acylaminopenicilline Mezlocillin, Piperacillin<br />

Penicillin+Lactamasehem. Amoxicillin + Clavulansäure, Piperacillin + Tazobactam<br />

Cephalosporine<br />

Peroral applizierbar Cefaclor, Cefixim, Cefuroxim-axetil<br />

Parenteral zu applizieren Cefazolin, Cefuroxim, Cefotaxim<br />

Carbapeneme Imipenem, Meropenem<br />

Monobactame Aztreonam<br />

Interferenz mit der Tetrahydrofolsäure-Synthese<br />

Cotrimoxazol, Trimethoprim<br />

Gyrasehemmstoffe Ciprofloxazin, Ofloxazin, Levofloxazin<br />

Makrolide Erythromycin, Clarithromycin, Roxithromycin,<br />

Azithromycin<br />

Tetracycline Doxycyclin, Minocyclin<br />

Aminoglykoside Gentamicin, Tobramycin<br />

Weitere<br />

Glykopeptid-Antibiotika Vancomycin, Teicoplanin<br />

Nitroimidazole, Lincosamide Metronidazol, Clindamycin<br />

Oxazolidinone Linezolid<br />

Streptogramine Quinupristin, Dalfopristin<br />

Mittel gegen Tuberkulose Isoniacid, Rifampicin, Pyrazinamid, Streptomycin,<br />

Ethambutol<br />

Antimykotika<br />

Polyenantibiotika Nystatin, Amphotericin B<br />

Azolantimykotika Clotrimazol, Ketoconazol, Itraconazol, Fluconazol,<br />

Bifonazol<br />

Squalenepoxidasehemmer Terbinafin, Naftifin<br />

Mittel gegen Protozoen<br />

Mittel gegen Plasmodien Chinin, Chloroquin, Mefloquin, Proguanil, Pyrimethamin<br />

Virustatika<br />

Antimetabolite Aciclovir (HSV, VZV); Ganciclovir (CMV)<br />

RT-Hemmer(HIV), nucleosid. Zidovudin, Stavudin, Lamivudin, Zalcitabin, Didanosin<br />

“ nicht-nucleosid. Nevirapin, Efavirenz, Delavirdin


Gruppe Wirkstoff (Auswahl)<br />

6<br />

Proteasehemmer (HIV) Indinavir, Nelfinavir, Ritonavir, Saquinavir, Amprenavir<br />

Neuraminidasehemmer Zanamivir, Oseltamivir<br />

Antineoplastische <strong>Substanzen</strong><br />

Alkylierende Wirkstoffe Cyclophosphamid, Ifosfamid, Chlorambucil, Melphalan<br />

Platin-freisetz. Wirkstoffe Cisplatin, Carboplatin<br />

Anthracycline Daunorubicin, Doxorubicin<br />

Topoisomerase-Hemmstoffe Etoposid, Topotecan<br />

Folsäureantagonisten Methotrexat<br />

Antimetabolite Azathioprin, Fluorouracil, Mercaptopurin, Tioguanin<br />

Mitose-Hemmer Taxane Paclitaxel<br />

Vinca-Alkaloide Vinblastin, Vincristin<br />

Antikörper Rituximab, Trastuzumab, Cetuximab, Bevacizumab<br />

Tyrosinkinasehemmer Imatinib (STI-571), Gefitinib, Erlotinib<br />

Hypnotika, Narkotika<br />

Hypnotika<br />

Benzodiazepine, kurz-wirksam<br />

mittellang-wirksam<br />

lang-wirksam<br />

Midazolam, Brotizolam, Triazolam<br />

Oxazepam, Bromazepam, Lorazepam, Lormetazepam<br />

Diazepam, Flunitrazepam, Nitrazepam, Flurazepam<br />

Benzodiazepin-Antagonist Flumazenil<br />

Weitere GABAA-R.-Modulat. Zolpidem, Zopiclon, Zaleplon<br />

Narkotika<br />

Inhalationsnarkotika Stickoxydul<br />

Isofluran, Desfluran, Sevofluran<br />

Injektionsnarkotika Thiopental-Na, Methohexital<br />

Ketamin, Droperidol, Propofol, Etomidat, Fentanyl,<br />

Midazolam (s.o.)<br />

Antiepileptika, Anti-Parkinsonmittel<br />

Antiepileptika<br />

Na + -Kanalblocker Carbamazepin, Oxcarbazepin, Valproinsäure<br />

Phenytoin, Lamotrigin<br />

Barbiturate Phenobarbital, Primidon<br />

Ca 2+ -Kanalblocker Ethosuximid<br />

Benzodiazepine Clonazepam, Diazepam<br />

weitere Gabapentin, Topiramat<br />

Mittel gegen M. Parkinson<br />

L-Dopa+ DDC-Hemmer Levodopa+Carbidopa, Levodopa + Benserazid<br />

Dopamin-Rezeptoragonisten Bromocriptin, Lisurid, Cabergolin, Pramipexol<br />

MAOB-Hemmer Selegilin<br />

Antimuskarinerge Subst. Biperiden, Metixen, Bornaprin<br />

NMDA-Rezeptorantagonist. Amantadin


Gruppe Wirkstoff (Auswahl)<br />

COMT-Hemmer Entacapon<br />

Psychopharmaka<br />

Anxiolytika Benzodiazepine (s.o.)<br />

Neuroleptika<br />

Phenothiazine Promazin, Perazin, Fluphenazin<br />

Butyrophenone Haloperidol, Benperidol, Melperon, Pipamperon<br />

Thioxanthene, Benzamide Flupenthixol, Sulpirid, Chlorprothixen<br />

Diphenylbutylpiperidine Fluspirilen<br />

„atypische“ Neuroleptika Clozapin,Risperidon,Olanzapin<br />

Antidepressiva<br />

NSMRI Imipramin, Clomipramin<br />

Amitriptylin, Doxepin<br />

SSRI Fluoxetin, Citalopram, Paroxetin, Sertralin<br />

SSNRI, SNRI Venlafaxin, Reboxetin<br />

α2-Adrenozeptor-Antag. Mianserin, Mirtazapin<br />

MAOA-Hemmer Moclobemid<br />

Lithium Lithiumcarbonat<br />

Magen-Darm-Pharmaka<br />

7<br />

Beeinflussung der Magenschleimhaut<br />

Protonenpumpenhemmer Omeprazol, Pantoprazol, Lansoprazol, Esomeprazol<br />

H2-Antagonisten Ranitidin, Famotidin<br />

Prostaglandinderivate Misoprostol<br />

Antacida Al-Mg-hydroxid, Magaldrat<br />

Beeinflussung der Darmfunktion<br />

Laxantien Lactulose, Bisacodyl<br />

Prokinetika Metoclopramid, Domperidon<br />

Antidiarrhoika Loperamid, Racecadotril<br />

Antiemetika<br />

Parasympatholytika Scopolamin<br />

Prokinetika Metoclopramid<br />

5-HT3-Antagonisten Ondansetron, Tropisetron<br />

H1-Antihistaminika Dimenhydrinat<br />

NK1-Antagonisten Aprepitant<br />

<strong>Sonstige</strong> <strong>Substanzen</strong> (nicht im Kurs diskutiert)<br />

Mastzellstabilisatoren Cromoglykat (Cromoglycin)<br />

H1-Antihistaminika<br />

Erste Generation Clemastin, Bamipin, Dimetinden<br />

Zweite Generation Loratadin, Cetirizin, Fexofenadin, Desloratadin<br />

Serotoninerge Pharmaka<br />

5-HT1B/D-Agon. (Migräneth.) Sumatriptan, Zolmitriptan, Rizatriptan, Naratriptan<br />

5-HT2A/B-Antagonisten Methysergid, Pizotifen


8<br />

Antianämika Eisenpräparate, Erythropoietin<br />

Osteoporose - Prophylaxe und Therapie<br />

Vitamin D (Cholecalciferol), Calcitonin<br />

Bisphosphonate Alendronat<br />

Fluoride Natriumfluorid<br />

Strontium-Verbindungen Strontiumranelat<br />

Gruppe Wirkstoff (Auswahl)<br />

Immunmodulatoren<br />

Immunsuppressiva Ciclosporin, Tacrolimus, Sirolimus, Mycophenolat-mofetil,<br />

Basiliximab, Daclizumab, Efalizumab<br />

Hämatop. Wachstumsfakt. Filgrastim, Lenograstim, Molgramostim<br />

Verschiedene Interferone, IL-2, Antikörper<br />

Gichtmittel Colchicin<br />

Urikostatika Allopurinol<br />

Urikosurika Benzbromaron<br />

Proteasom-Inhibitor Bortezomib<br />

Antidota<br />

Art der Vergiftung Antidot<br />

Fe, Al Deferoxamin<br />

Tl Ferrihexacyanoferrat<br />

Pb,Cr,Fe,Co,Cu,Mn Na2-Ca-Edetat<br />

Ni,Hg,Zn Na3-Ca-Pentetat<br />

As,Au,Hg, Cu,Ni,Pb DMPS<br />

Pb, Hg, Zn D-Penicallamin<br />

Blausäure, Cyanide 4-Dimethylaminophenol, Na2S2O3 (Na-thiosulfat)<br />

Methämoglobin-Bildung Toluidinblau (Tolonium)<br />

CO, CO2<br />

O2<br />

Opioide (einschl. Heroin) Naloxon<br />

Benzodiazepin Flumazenil<br />

Paracetamol N-Acetylcystein<br />

Digoxin, Digitoxin FAB-Antikörperfragmente<br />

Organophosphate Atropin, Obidoxim<br />

Heparin Protamin<br />

Anticholinerges Syndrom (z.B. Antidepressiva) Physostigmin<br />

Neuroleptika Biperiden<br />

Methanol Ethanol<br />

Cumarine Phytomenandion<br />

Amanitinvergiftung (Knollenblätterpilz) Silibinin<br />

Curare Neostigmin<br />

Medikamenten-induz. maligne Hyperthermie Dantrolen

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!