KUMMISSJONI NAZZJONALI PERSUNI B'DIÛABILITÀ

Sa˙˙a fid-Diverità
IL-KELMA TAÇ-ÇERMEN
Kemm hu importanti li b˙ala bnedmin nag˙tu lok g˙allemozzjonijiet
tag˙na, mhux biss fuq livell individwali, imma
wkoll fuq livell pubbliku. Mod kif dan nag˙mluh hu billi
no˙olqu attivitajiet u çerimonji simboliçi. Kul˙add jie˙u
pjaçir b’wirja ta’ solidarjetà u g˙alhekk f’okkaΩjonijiet
importanti f’˙ajjitna (b˙al twelid, g˙eluq Ωmienna, Ωwie©,
mewt, u l-bqija) infittxu s-sapport ta’ bnedmin o˙ra.
L-istess nag˙mlu b˙ala soçjetà:
no˙olqu kalendarju ta’ attivitajiet
nazzjonali li flimkien ikebbsu fina sens
ta’ identità u solidarjetà nazzjonali. Il-
Jum Internazzjonali tal-Persuni
b’DiΩabilità, li ji©i ççelebrat fit-3 ta’
Diçembru, huwa eΩempju ˙aj ta’ dan.
F’dawn l-a˙˙ar sittax-il sena, il-
Kummissjoni Nazzjonali Persuni
b’DiΩabilità, flimkien ma’ entitajiet
governattivi u mhux governattivi li
ja˙dmu f’dan il-qasam, g˙aΩlu l-ewwel
©img˙a ta’ Diçembru biex flimkien, u
fuq livell nazzjonali, niççelebraw
sehem il-persuni b’diΩabilità b˙ala
çittadini s˙a˙ fis-soçjetà Maltija. Din
is-sena, 2004, se tkun ftit differenti
mis-soltu. Dan g˙aliex din is-sena,
a˙na g˙aΩilna li na˙dmu ma’
minoranzi o˙rajn li b˙alna qed
ja˙dmu favur id-Drittijiet tal-Bniedem.
G˙alhekk, g˙al din is-sena, il-
Ìimg˙a tal-Persuni b’DiΩabilità tibda
nhar il-Ìimg˙a 3 ta’ Diçembru u
tispiçça s-Sibt 11 ta’ Diçembru, li
ja˙bat il-Jum Internazzjonali tad-
Drittijiet tal-Bniedem. F’din il-©img˙a
se ji©u organizzati diversi attivitajiet
bit-tema: Sa˙˙a fid-Diversità
Addottajna dan l-islogan g˙aliex
konvinti li d-diversità verament
issa˙˙a˙. Nafu mill-istudju tan-natura
li d-dinja hija rikka fil-˙ajja, g˙aliex hija
rikka fid-diversità. Kull fejn kien
hemm tentattivi biex tinqata’ d-
diversità favur l-uniformità l-effett kien
wie˙ed negattiv g˙all-a˙˙ar. Ûew©
eΩempji ji©uni f’mo˙˙i.
L-ewwel hu l-eΩempju tal-belt ta’
Sparta, fil-Greçja tal-Qedem. L-
Ispartani kienu nies gwerriera li
g˙alihom is-sa˙˙a u l-perfezzjoni
fiΩika kienet tfisser kollox. Huma
kienu jemmnu fl-idea ta’ razza
‘pura’. Fis-soçjetà Spartana ma
kienx hemm g˙aΩla: jew kont
çittadin (parti minn elit Ωg˙ir), jew
kont skjav (il-marmalja). Ìara li
f’perjodu ta’ 200 sena biss in-numru
ta’ çittadini naqas minn 10,000 g˙al
inqas minn 1,000, bir-riΩultat li l-
g˙edewwa ta’ Sparta attakawha u
qerduha.
Fis-seklu g˙oxrin, it-twemmin ta’
razza ‘pura’ re©a’ beda jsib g˙eruq
f’˙afna pajjiΩi Ωviluppati. Bejn is-snin
1920 u 1945 il-Partit NaΩista fil-
Ìermanja beda jxandar l-idea li r-
razza Arjana kienet l-aqwa,
‘mag˙Ωula’ minn fost l-o˙rajn.
G˙aldaqstant, in-naΩisti ˙assew li
kellhom dritt divin li jjassru lil razez
‘inferjuri’, jew li jeqirduhom g˙al
kollox. Qerdu miljuni ta’ Lhud u
eluf kbar ta’ Ωingari. Qerdu wkoll
g˙exieren ta’ eluf ta’ çittadini
ÌermaniΩi b’diΩabilità, speçjalment
dawk b’diΩabilità intellettwali.
Fortunatament, dan ir-re©im
imxajtan ma kellux wisq ˙ajja u
f’inqas minn tletin sena nqered
b˙ala forza politika. Sfortunatament
l-ideat razzisti u l-˙sieb li kull min
m’huwiex ‘normali’ huwa inferjuri u
g˙alhekk bla valur, g˙adhom
mag˙na.
Ner©a’ ng˙id li sfortunatament
g˙ad hawn ˙afna nies madwarna li
j˙arsu lejna, il-persuni b’diΩabilità,
mil-lenti medika. Jaraw biss ©isem,
jew mo˙˙, ‘mhux normali’: nies
koroh, nies ta’ min jew tit˙assarhom
u tinsiehom, tibΩa’ minnhom u
twarrabhom ‘il bog˙od mill-g˙ajn
(u naturalment, ‘il bog˙od millqalb).
Ftit nies ilissnu dawn il-
˙sibijiet fil-pubbliku, imma ˙afna
aktar milli na˙sbu jemmnu fihom
bis-s˙i˙.
Minkejja l-forzi negattivi li
g˙adhom mag˙na, f’dawn l-a˙˙ar
snin g˙amilna ˙afna progress
f’pajjiΩna. Illum hemm
rikonoxximent tal-kwalitajiet
poΩittivi tal-persuni b’diΩabilità, ta’ l-
abilitajiet tag˙hom, u iva, anki talkura©©
u r-rieda qawwija li
j©eg˙luhom jissieltu ma’
sitwazzjonijiet diffiçli u jo˙or©u
rebbie˙a. Hawn l-istess
rikonoxximent g˙all-qlubija ta’
©enituri ta’ persuni b’diΩabilità li
jiffaççjaw ˙afna negattività u tfixkil,
imma minkejja kollox, ikomplu
2 • INDAQS • DIÇEMBRU 2004