Ott-Dic 07.qxd

Tajjeb tkunu tafu...
li biex in\ommu l-livell ta’ produzzjoni pre\enti, kull fuljett qed ji[i jiswa madwar 45`-il
wie]ed (posta inklu\a). ‘mill-KD|” qed tintbag]at b’xejn lil madwar 1300 g]aqda u
individwi li ja]dmu ma\-\g]a\ag]. Jekk temmnu f’din ir-rivista u tixtiquha tkompli taqdi
u sservikom, tkun apprezzata kull g]ajnuna biex inkopru l-ispejje\ konsiderevoli ta’
l-istampar. Kull offerta tista’ tintbag]at lil:
Editur ‘mill-KD|’, 492/3, St. Joseph High Road, Sta Venera SVR 1014
Nota editorjali: Kull kitba fir-rivista qed tirreferi kemm g]as-sess maskil kif ukoll g]al dak femminili
G]alhekk, kull fejn tintu\a referenza g]al maskil tirreferi bl-istess mod g]al dak femminil. Jiddispja`ina li
din il-]ar[a ta’ ‘mill-KD|’ qed to]ro[ kemmxejn tard.
Ritratt tal-fa``ata: |g]a\ag] waqt laqg]a ta’ diskussjoni
2
OTTUBRU-DI¬EMBRU 2007
◆
mill-KDZ

Tnax-il xahar
IS-SENA 2007 waslet biex tag]laq
u dalwaqt se nibdew `iklu ie]or ta'
12-il xahar. Bosta minna jag]mlu
b]all-accountants u "jag]lqu" l-
kontijiet tas-sena billi ja]sbu fuq
dak li [ara tul l-a]]ar 12-il xahar.
¬ertament li g]all-knisja Maltija,
din kienet sena importanti. Wara
snin ta' tmexxija ta' Mons Ar`isqof
{u\eppi Mercieca, kellna bidla bil-
]atra ta' Mons Pawl Cremona
b]ala r-rag]aj [did tad-djo`esi
Maltija. Kull bidla b]al din fittmexxija
hija opportunità biex isir
progress fuq dak li jkun inbena
mill-mexxejja ta' qabel ]alli l-]idma
pastorali tkompli titjieb fil-kwalità,
til]aq aktar individwi u twassal l-
a]bar t-tajba li Alla j]obbna lkoll. Ilkari\ma
ta' Mons Cremona `ertament
g]enet mhux ftit biex aktar
persuni jersqu lejn Kristu u
jag]mluh i`-`entru ta' ]ajjithom.
Fil-KD| ukoll se]]ew u g]adhom
ise]]u tibdiliet interni sostanzjali
biex il-]idma pastorali ma\-
\g]a\ag] u adolexxenti timxi aktar
fid-direzzjoni mog]tija mis-Sinodu
Djo`esan. Din hija probabbli wa]da
mill-akbar sfidi li g]andha quddiemha
l-KD|.... dik li tg]aqqad il-
]idma u d-direzzjoni tal-KD| malvi\joni
fit-tul tad-dokument finali
tas-sinodu. Kellna wkoll tibdiliet flistaff
bit-tluq ta' Sue Vella wara tant
snin ta' ]idma fejjieda fil-KD| u l-
wasla ta' Maria Borg b]ala wa]da
mill-ftit full-timers tal-kummissjoni.
Kien hemm ukoll titjib f'u]ud misservizzi
li [ew imsa]]a u anki l-
premises tal-KD| [ie refurbished
]alli titjieb l-effi`jenza ta' dawk li
jag]tu servizz u min jag]mel u\u
mis-servizzi tal-KD| jintlaqa’ a]jar.
Fuq livell personali wkoll min jaf
minn xiex g]addejna, tajjeb u
]a\in, g]ax il-]ajja fiha minn kollox.
|gur li kellna mumenti sbie]...
b]al wasla ta' a]bar tajba, ri\ultati
tajbin (ta' l-e\ami jew relatati massa]]a),
fejqan minn xi marda, kuntentizza
fuq xog]lna e``. U kwa\i
`ert ukoll li g]addejna minn esperjenzi
iebsa... b]all-mewt ta' xi qarib
jew ]abib, ri\ultati ]\iena, falliment
fix-xog]ol, xi in`ident li ]allilna
tog]ma morra, \menijiet fejn ]assejna
pressjoni qawwija... Kul]add
g]andu l-istorja tieg]u jew tag]ha.
Tkun ]a[a sabi]a kieku dawn l-
esperjenzi m\ewqin ma jibqg]ux
g]addejjin qisu ma kien xejn.
Idealment g]andna nikbru minnhom
]alli fil-futur inkunu ippreparati
a]jar meta ni[u wi``'imb wi`` ma'
esperjenzi simili. Dan japplika
wkoll fil-]idma pastorali li nwettqu.
Jekk kapa`i nanalizzaw il-]idma
tag]na tul dawn l-a]]ar xhur u
nitg]allmu mis-su``essi.... u milli\balji,
kapa`i nittrasformaw l-
esperjenzi li g]addejna minnhom
f'ener[ija li ttellag]na tar[a o]ra
biex inkunu aktar effettivi f'dak li
nag]mlu fil-futur.
Nawguraw lil kul]add is-sena t-
tajba b'aktar tlajja’ milli n\ul.
◆
mill-KDZ
OTTUBRU-DI¬EMBRU 2007
3

Lejn vi\joni `ara g]all-KD|
ID-DOKUMENT tas-Sinodu Adolexxenti
u |g]a\ag] hu ]afna
aktar minn ktieb b'su[[erimenti
pratti`i g]al kif il-Knisja tista' tkun
aktar vi`in ta' l-adolexxenti u \-
\g]a\ag]. Dan il-ktejjeb ji[bor fih
vi\joni wiesg]a g]all-pastorali
ma' l-adolexxenti u \-\g]a\ag]
fid-Djo`esi ta' Malta. G]alhekk, ilvi\joni
tal-KD| mhix wa]da separata
mill-vi\joni li nsibu f'dan iddokument
Sinodali i\da, g]allkuntrarju,
hi mibnija b'mod s]i]
fuqu.
Madanakollu, b]ad-dokumenti
kollha tas-Sinodu, id-dokument
Adolexxenti u |g]a\ag] joffri
spazju g]all-flessibilità fil-]idma
pastorali u jinkora[[ixxi lil kulmin
hu involut fl-implimentazzjoni
tieg]u sabiex jibqa' miftu] g]assinjali
ta\-\menijiet hekk kif ji[u
mnebb]a mill-Ispirtu.
Mal-promulgazzjoni tad-dokument
imsemmi hawn fuq, il-KD|
]admet bis-s]i] biex tikkonforma
l-istrutturi u l-operat tag]ha maddirezzjoni
li s-Sinodu talab minnha
- direzzjoni li tin[abar f'dan
il-mission statement li jg]id li:
B]ala l-organu uffi`jali tal-
Knisja f'Malta biex din taqdi
a]jar il-missjoni tag]ha ta'
evan[elizzazzjoni ta\-\g]a-
\ag], il-KD| tfittex li ti\viluppa,
tikkoordina u t]ares, il-]idma
ma\-\g]a\ag] f'Malta.
4 OTTUBRU-DI¬EMBRU 2007
◆
mill-KDZ
g

G]alhekk, il-]idma tal-KD| hi
primarjament ]idma ta' ]arsien,
\vilupp u koordinament tal-]idma
pastorali li ssir ma' l-adolexxenti u
\-\g]a\ag] fid-djo`esi ta' Malta.
Wa]da mid-diffikultajiet kbar li
sabet il-KD| matul dan il-perjodu
ta' bidla, kienet dik li l-istruttura
interna tag]ha kif ukoll strutturi
o]rajn esterni, ma kinux qed jipprovdu
qafas tajjeb biex il-
Kummissjoni topera bil-mod kif
kien qed jistenna minnha s-
Sinodu. Dan wassal lill-
Kummissjoni biex tag]mel proposti
ta' bini ta' strutturi [odda
kemm interni kif ukoll esterni.
G]alhekk, il-KD| f'dan i\-\mien
qed ta]dem biex fejn di[a hemm
strutturi, dawn ji[u msa]]a u fejn
m’hemmx, ji[u mibnija.
Matul dan l-a]]ar \mien il-KD|
g]arfet ukoll liema huma l-
ambjenti prin`ipali li g]andha
tag]mel ]idma mag]hom fi\-
\mien li [ej. Dawn l-ambjenti
huma:
- il-parro``i,
- l-iskejjel u l-kulle[[i (pastoral
teams/chaplaincies);
- l-g]aqdiet u l-movimenti
- u l-ordnijiet reli[ju\i.
{ew ukoll identifikati l-erba'
aspetti tal-]idma pastorali li l-KD|
trid tiffoka fuqhom li huma:
- il-}ajja Komunitarja,
- ix-Xandir tal-Kelma,
- il-Litur[ija
- u d-Djakonija.
Fost l-inizjattivi pratti`i li
jo]or[u minn din id-direzzjoni
hemm dik li jitwaqqaf Kunsill, li
fih ikun hemm persuni li jg]inu
lid-Delegat ta' l-Ar`isqof g]alladolexxenti
u \-\g]a\ag] fil-
]idma tieg]u. Dan il-Kunsill
hemm il-]sieb li jkun mag]mul
minn persuni li lkoll ikunu ffukati
fuq ambjent/ aspett partikolari tal-
]idma pastorali ma\-\g]a\ag].
L-g]an ta' dan il-Kunsill hu
wkoll li jg]in lill-Kummissjoni fittfassil
ta' pjan pastorali armoniku.
Darba kull sentejn, il-KD| hi
mitluba tippre\enta il-pjan pastorali
tag]ha u l-pjan armoniku
g]andu jkun dak il-pjan li j[ib
flimkien u jikkoordina il-]idma
s]i]a li tkun qieg]da ssir fiddjo`esi
fil-qasam ta' l-adolexxenti
u \-\g]a\ag]. G]andu jkun pjan
li permezz tieg]u jidher `ar li fiddjo`esi
hemm direzzjoni komuni,
`ara u studjata fil-qasam tal-pastorali
ma' l-adolexxenti u \-
\g]a\ag].
Fil-pre\ent, il-KD| t]oss li d-
direzzjoni tag]ha hija ]afna aktar
`ara, i\da fl-istess ]in tinsab
ukoll konxja li r-ri\ultati tal-]idma
li qed issir b]alissa jista' jkun li
ma jidhrux fil-futur qrib, i\da biss
meta jg]addu numru ta' snin.
Dan m’g]andux jaqtg]alna qalbna
i\da g]andu jimliena b'entu\-
ja\mu biex inkomplu na]dmu
b']e[[a u impenn g]al futur
sabi] g]all-pastorali ma' l-
adolexxenti u \-\g]a\ag]
fid-djo`esi tag]na.
◆
mill-KDZ
OTTUBRU-DI¬EMBRU 2007 5

◆
Inselmilkom!!
FTIT [ranet ilu [ejt avvi`inata minn
Ralph Camilleri, l-editur ta' dan il-magazine
biex nikteb erba' kelmiet dwari.
Biex ing]idilkhom kollox, [ewni memorji
ta' meta kont \g]ira u b]al dan i\-
\mien tas-sena stess, l-g]alliema fliskola
kienet tistaqsini nikteb komponiment
fuqi nnifsi. Nispera li mhux se
ndejjaqkom bil-kitba tieg]i!
G]andi 25 sena, imwielda s-Si[-
[iewi, mi\\ew[a u noqg]od il-Mosta.
F'dawn l-erba' snin li g]addew ]dimt fi
skola sekondarja tas-subien fejn kont
ta' support g]al studenti li kellhom diffikultà
fit-tag]lim. Kien b'dan il-mod li
bdejt il-]idma tieg]i ma\-\g]a\ag] u
l-adolexxenti. Biex insostni din l-
esperjenza, tliet snin ilu bdejt kors l-
Università fl-istudji ta\-\g]a\ag] u talkomunità,
li jwassal g]al kwalifika
f'youth work. Aktar kemm beda
g]addej i\-\mien, aktar bdejt n]oss li
xtaqt nag]mel xog]ol fejn stajt inkun
ta' servizz akbar u aktar wiesg]a ma\-
\g]a\ag] u l-adolexxenti.
Nag]mel xog]ol ta' volontarjat fil-
Mosta Youth Empowerment Centre, li
hu pro[ett kon[unt bejn il-Ministeru ta'
L-Edukazzjoni, |g]a\ag] u Impjiegi
flimkien mal-Kunsill Lokali tal-Mosta.
B]ala youth leader infittex li l-
adolexxenti li na]dem mag]hom
ikunu empowered b']iliet diversi
b'mod li jkun kreattiv u attraenti. Din l-
a]]ar sena g]amilt ukoll esperjenza
ta' youth work f'dar residenzjali g]assubien.
Hawnhekk ]dimt ]afna ma'
grupp ta' adolexxenti li jg]ixu flimkien
biex jiskopru aktar lilhom infushom u
lil ta' madwarhom, u jipprattikaw,
b'mod kreattiv, kif ja]dmu fi grupp.
Dawn l-esperjenzi varji u o]rajn,
flimkien ma' l-istudji, g]enuni nersaq
aktar qrib ta\-\ag]\ug], u biex
nifhem aktar il-kwalità tal-]idma li
g]andha ssir biex i\-\ag]\ug] ikollu
\vilupp aktar ]olistiku.
L-i\vlupp tal-bniedem hu pro`ess
kontinwu, sostnut bl-edukazzjoni nonformali
u informali li wie]ed ikollu.
G]all-kuntrarju ta' l-i\vilupp akkademiku
li jista' jkollna, a]na ma niqfux
ni\viluppaw hekk kif nqumu minn fuq
il-bank ta' l-iskola, jew kif nieqfu
immorru l-iskola. A]na ni\viluppaw
f'dak li hu emozzjonali, so`jali, u anki
spiritwali kontinwament, fl-ambjenti
differenti li nkunu fihom fil-]ajja ta'
kuljum. G]alhekk i\-\ag]\ug] ukoll
ji\viluppa b'mod s]i] f'dawn l-ambjenti
differenti, u x-xog]ol tag]na hu li
nwasslu l-formazzjoni g]all-i\vilupp
s]i] lil kull \ag]\ug] fis-so`jetà
tag]na, fl-ambjenti differenti fejn
huwa jqatta' l-]in tieg]u.
Nemmen li \-\g]a\ag] mhumiex
'problema', u li g]andhom ]afna kwalitajiet
sbie] li ]afna nies jag]\lu li ma
jarawx. Naspira li bil-]idma tieg]i fil-
KD| nkun nista' nwassal vi\joni aktar
po\ittiva ta\-\ag]\ug] fis-so`jetà
Maltija, u li din issarraf f'xog]ol ta'
kwalità aktar sustanzju\a ma\-
\g]a\ag] Maltin.
Nirringrazzjakom u nselli g]alikom,
6 OTTUBRU-DI¬EMBRU 2007 mill-KDZ

Tema: Relazzjonijiet familjari
ZS 1730 Youth in Society
Jeremy Roche u Stanley
Tucker (Eds.)
'Young People and Family Life:
apocalypse now or business as
usual' hu wie]ed mill-kapitli li
jinsabu f'dan il-ktieb ideali g]al
kulmin ja]dem ma\-\g]a\ag]
jew oqsma simili. L-artiklu jiddiskuti
s-sitwazzjoni tal-familja
Ingli\a fid-dawl tal-problemi li
jaffa``jaw i\-\g]a\ag] fil-[urnata
tal-lum. Jitkellem ukoll dwar ilfamilji
tal-futur g]ax il-familja hi xi
]a[a dinamika li ma\-\mien qed
tesperjenza diversi bidliet. Dan
hu biss artiklu wie]ed minn
bosta o]ra li nsibu f'dan il-ktieb.
ZK 0640 Moving out into the
World: student values, choices
and relationships Blossom M.
Turk u Marjorie L. Jacobs
Dan il-ktieb joffri programm komplut
mifrux fuq 29 sessjoni li
jitratta r-relazzjonijiet. Hu ma]-
sub apposta biex jipprovdi informazzjoni
u ta]ri[ li \-\g]a\ag]
g]andhom b\onn biex ji\viluppaw
tajjeb dawk ir-relazzjonijiet li
jibdew jinbtu fi\-\mien ta' l-
adoloxxenza tag]hom.
It-tieni parti tal-ktieb tiffoka fuq
ir-relazzjonijiet ta' l-adoloxxenti
mal-[enituri u tesplora dawk ilkwalitajiet
li huma me]tie[a filkomunikazzjoni
biex wie]ed
isolvi konflitti li jistg]u jinqalg]u.
Dan il-ktieb hu ri\ors ideali g]allg]alliema
u youth leaders g]ax
jipprovdi wkoll forma ta' gwida
g]al kull lezzjoni, informazzjoni
g]al lectures qosra, worksheets
u assessment activities adattati
g]al metodi ta' tag]lim differenti.
ZK 8402 The Young Person's
Guide to the Family and
Relationships National Youth
Agency
Dan hu ktejjeb ta' 15-il pa[na li
jindirizza direttament li\-
\g]a\ag] u s-sitwazzjonijiet li
dawn jistg]u jsibu ru]hom fihom
f'`ertu relazzjonijiet. Jista' jkun
ta' g]ajnuna kbira g]al dawk i\-
\g]a\ag] li jaqrawh g]alhekk
jista' jit]alla fi`-`entru jew filklassi
fejn jiltaqg]u \-\g]a\ag].
Jista' ji[i w\at ukoll biex wie]ed
jie]u spunti fuq is-su[[ett tarrelazzjonijiet
qabel ma jag]mel xi
sessjoni. Bi stil informali u
kon`i\ g]all-a]]ar, dan il-ktieb
jitratta temi b]al self-awareness,
rispett, kommunikazzjoni, g]ira,
mewt, relazzjonijiet perikolu\i u
s-sesswalità.
Tajjeb infakkru li r-Resource Centre
ikun miftu] mit-Tnejn sal-{img]a bejn
id-9.00 sa l-4.30 ta' filg]axija.
Fil-]ar[iet li jmiss, nag]tu tag]rif fuq
aktar ri\orsi.
■ ■ ■
◆
mill-KDZ
OTTUBRU-DI¬EMBRU 2007 7

◆
Hey You
(Madonna)
Hey You
Don't you give up
It's not so bad
There's still a chance for us
Hey You
Just be yourself
Don't be so shy
There's reasons why it's hard
Keep it together
You'll make it all right
Our celebration is going on tonight
Poets and prophets…what ending would
we do
This could be good…hey you
Hey you
Open your heart
It's not so strange
You've got to change…this time
Hey you
Remember this
None of it's real…including the way you
feel
Keep it together
You'll make it all right
Our celebration is going on tonight
Poets and prophets… what ending would
we do
This could be good…hey you
Save your soul, little sister
Save your soul, little brother
Hey you
Save yourself
Don't rely on anyone else
}SIEB:
Fis-7 ta' Lulju 2007 (07.07.07), fi
tmien bliet (New York, Londra,
Johannesburg, Rio de Janeiro,
Shanghai, Tokjo, Sydney u Hamburg),
saru kun`erti biex iqajmu kultura
rigward il-bdil fil-klima - Live
First, love yourself
Then, you can love someone else
Then, you can change someone else
Then, you have saved someone else
But, you must first love yourself
Then, you can love someone else
Then, you can change someone else
If you can change someone else
Then, you have saved someone else
But, you must first…
Hey you
There on the fence
You've got a choice
One day… it will make sense
Hey you
First, love yourself
And, if you can't
Try to love someone else
Keep it together
You'll make it all right
Our celebration is going on tonight
Poets and prophets… what ending would
we do
This could be good…hey you
First, love yourself
Then, you can love someone else
Then, you can change someone else
Then, you have saved someone else
But, you must first love yourself
Then, you can love someone else
Then, you can change someone else
If you can change someone else
Then, you have saved someone else
But, you must first…
Earth. Dawn il-kun`erti saru b'tali
mod li g]al 24 sieg]a, il-mu\ika ta'
aktar minn 150 kantant tibqa' g]addejja
b'mod kontinwu u twassal
g
8 OTTUBRU-DI¬EMBRU 2007
mill-KDZ

mes-sa[[ ta' attenzjoni lejn id-dinja
tag]na.
Dawn il-kun`erti se]]ew blg]ajnuna
ta' diversi g]aqdiet ambjentali
u kumpanniji li qed ja]dmu
biex tissolva din il-problema. Live
Earth kienet promossa l-aktar minn
Kevin Wall ta' Control Room (li ]adu
]sieb il-produzzjoni tal-kun`erti) u Al
Gore, eks vi`i president Amerikan.
Fost il-kantanti f'dawn il-kun`erti
kien hemm The Police, Genesis,
Bon Jovi, Shakira, Metallica,
Rihanna, Red Hot Chili Peppers,
Kanye West, Kelly Clarkson, Black
Eyed Peas, u Madonna, li esebiet
ru]ha f'Londra u g]all-okka\joni
]ar[et id-diska "Hey You".
Il-kun`erti xxandru fuq stazzjonijiet
televi\ivi u tar-radju kif ukoll
streamed fuq l-internet. Hu stmat li
madwar 2 biljun ru] ]adu sehem
jew semg]u bil-kun`ert, u qajmu
kuxjenza fuq is-su[[ett. Tletin miljun
segwew permezz ta’ l-internet,
rekord [did g]al dan l-isfera [dida
ta' telekomunikazzjoni. L-aktar li
segwew nies f'daqqa (237,000) kien
il-kun`ert mill-Wembley Arena,
f'Londra, waqt il-]in finali meta
kienet qed tkanta Madonna.
Forsi l-aktar ]a[a li ti[ina
f'mo]]na meta nsemmu l-problema
tal-global warming hi li nu\aw
ener[ija alternattiva (mix-xemx, ri],
e``). I\da l-organizzaturi riedu
A]seb ftit jew iddiskuti:
✮ Kemm ta]sbu li kun`erti b]al
dawn huma effettivi
✮ X'nistg]u nag]mlu mi`-`okon
tag]na biex innaqqsu l-effett
tal-global warming
jwasslu l-messa[[ li din il-problema
mhix biss tal-gvernijiet. A]na wkoll,
mi`-`okon tag]na, nistg]u nag]mlu
xi ]a[a.
Wara li jo]or[u bl-ideat tag]hom,
tista' tqassam li\-\g]a\ag] lista
ta' g]axar affarijet li a]na wkoll
nistg]u nag]mlu u li tqassmet waqt
dawn il-kun`erti:
1. U\a appliances li huma iktar
effi`jenti fl-u\u ta' l-ener[ija
2. It-temperatura fid-dar tista' tkun
regolata a]jar (kemm fis-sajf u
fix-xitwa)
3. Ib\a’ g]all-ilma
4. U\a prodotti li j]arsu l-ambjent
5. Ibdel il-bozoz u g]amilhom
"energy-saving"
6. Naqqas l-u\u tal-karti, jew
u\ahom iktar minn darba
7. Fejn jid]ol injam, u\a l-bamboo
8. Naqqas l-u\u tal-plastik
9. I``ekkja t-tip ta' \ebg]a li se
tu\a'
10.Kabbar il-pjanti fid-dar
◆
mill-KDZ
OTTUBRU-DI¬EMBRU 2007
9

◆
Il-World Youth Day 2008 (2)
BEJN il-15 u 17 ta' Ottubru saret
it-tieni laqg]a preparatorja internazzjonali
g]all-World Youth Day
f’Sydney. G]al din il-laqg]a kont
pre\enti flimkien ma' Rom Sultana,
residenti ta' Sydney u li qed
jorganizza l-logistika kollha g]allgrupp
ta' \g]a\ag] Maltin li se
jivvja[[aw g]all-Awstralja biex
jag]mlu din l-esperjenza flimkien
ma' eluf ta' \g]a\ag] o]ra minn
madwar id-dinja kollha.
Din il-laqg]a kienet organizzata
mill-Kunsill Pontifi`ju tal-Laj`i,
u attendew g]aliha l-Ar`isqof
(issa Kardinal) Stanislaw Rylko
b]ala l-President tal-Kunsill, u l-
Isqof Josef Clemens, is-segretarju
ta’ l-istess kunsill. Pre\enti
wkoll kien hemm l-Ar`isqof ta'
Sydney, il-Kardinal Pell u l-Isqof
Anthony Fisher. B'kollox attendew
xi 250 rappre\entant tal-
Konferenzi Episkopali mid-dinja
Kattolika, fosthom ta' Malta u
G]awdex.
L-enfa\i ta' din il-laqg]a kien
mhux tant il-logistika tal-organizzazzjoni
s]i]a li qed issir g]allavveniment
ta' Sydney f'Lulju
2008, daqskemm il-]idma pastorali
li trid ti[i mfassla b]ala
mixja formativa g]al dawk i\-
\g]a\ag] li mhux se jkunu
pre\enti f'Sydney. Infatti, ]afna
mill-interventi li saru mill-Isqfijiet
kienu esortazzjonijiet biex
nag]rfu s-sinifikat li qed tie]u l-
World Youth Day fil-Knisja.
Il-Kardinal Rylko g]amel
enfa\i fuq l-importanza vera tal-
WYD. "Hemm biss mistoqsija
wa]da li g]andna nag]mlu: kif
nistg]u nwasslu lil Kristu li\-
\g]a\ag] tal-lum Fi kliem ie]or:
kif nistg]u nikkonvin`u li\-
\g]a\ag] tag]na kemm hu sabih
li tkun nisrani Kif nistg]u
nikkonvin`uhom kemm jiswa li
wie]ed jafda ]ajtu kollha fi
Kristu, g]aliex fiH biss nistg]u
nsibu l-fer] veru u l-milja tal-
]ajja" (Omelija 16 ta' Ottubru)
Din kienet it-tema matul it-tlett
ijiem ta' konferenza fil-Menzies
Hotel ta' Sydney.
Hu importanti ]afna li a]na
b]ala Djo`esi nkomplu nfasslu
mixja ta' esperjenza formattiva
g]a\-\g]a\ag] tag]na, u nibnu
fuq il-pjan kateketiku armoniku
propost mill-Papa. Kif nafu, ittema
mag]\ula g]al din is-sena
litur[ika hija:
"Ikollkom qawwa, meta jigi l-
Ispirtu s-Santu fuqkom, u tkunu
xhieda tieg]i…" (Atti 1:8).
Mela meta nitkellmu dwar il-
World Youth Day, m'g]andnix
g
10 OTTTUBRU-DI¬EMBRU 2007 mill-KDZ

nillimitaw ru]na biss g]all-avveniment
li ji[ri f'xi pajji\ mag]\ul
mill-Knisja minn \mien g]al
\mien, fejn jiltaqg]u eluf kbar ta'
\g]a\ag] biex ji``elebraw il-fidi
tag]hom. G]andna nibdew
na]sbu biex flimkien n]ejju pjan
kateketiku armoniku imfassal fuq
it-tema proposta lilna mill-Papa
nnifsu. Je]tie[ li nibdew nitkellmu
fuq mixja ta' fidi li twassal
li\-\g]a\ag] tag]na biex jag]rfu
aktar lil Kristu, filwaqt li jibnu
esperjenza ma' eluf kbar ta'
\g]a\ag] o]ra madwar id-dinja li
jkunu huma wkoll qed jag]mlu l-
istess mixja. Knisja wa]da,
Knisja mag]quda, Knisja
ferrie]a, Knisja li tkun sabet illingwa[[
\ag]\ug] kif ti``elebra ■ ■ ■
il-pre\enza ta' Alla fil-]ajja talbniedem.
Dan id-diskors ta' l-isqfijiet
inkarigati mill-World Youth Day
tajjeb li nixtarruh. Nittama li nkun
nista' nwassalulkom f'edizzjonijiet
o]ra ta' ‘mill-KD|’. G]al min jixtieq
li jkollu kopja tad-diskorsi li
saru matul dan is-seminar jista'
jikkuntattjani bl-email:
frsavio@kdz.org.mt, jew fuq tel:
21484506. G]al min jixtieq
jing]aqad ma' \g]a\ag] o]rajn
biex jag]mel l-esperjenza tal-
World Youth Day fl-Awstralja
f'Lulju ta’ l-2008 jag]mel kuntatt
mag]na l-KD| fuq in-numru
21484506.
fr savio vella sdb
◆
mill-KDZ
OTTUBRU-DI¬EMBRU 2007 11

Tag]rif mill-KD|
KD| UPDATE young people
- A[[orna ru]ek bl-a]]ar opportunitajiet
ta' divertiment alternattiv,
formazzjoni u ta]ri[ u dak
kollu li g]andu x'jaqsam maddinja
ta\-\g]a\ag]. L-a]]ar
a[[ornamenti jinsabu online fissit
www.kdz.org.mt. Il-lista ta' l-
abbonati kwa\i la]qet it-350 u
min jixtieq jabbona jista' jag]mel
dan billi jibg]at email fuq
info@kdz.org.mt.
KD| UPDATE youth leaders
- Servizz g]all-youth leaders li
permezz tieg]u dawk kollha li
ja]dmu ma' l-adolexxenti u \-
\g]a\ag] jir`ievu updates fuq
laqg]at, seminars, korsijiet,
attivitajiet, servizzi u ]afna affarijiet
o]rajn li huma ta' interess
g]alihom. Biex wie]ed jabbona
fih irid jibg]at id-dettalji tieg]u
fuq info@kdz.org.mt .
Meeteen 2007 - 23 ta'
Novembru 2007. Attività g]al
dawk l-adolexxenti li g]andhom
bejn 13 u 15-il sena. Dettalji fuq
din l-attività jing]ataw i\jed 'il
quddiem. G]al aktar informazzjoni
id]lu fil-websajt
www.kdz.org.mt.
WYD 2008 - A[[orna ru]hek bla]]ar
\viluppi fuq il-World Youth
Day 2008 li se ssir f'Sydney, l-
Awstralja billi tibg]at ismek u l-
email address tieg]ek fuq l-
email wyd@kdz.org.mt u
tibda tir`ievi e-newsletter li
to]ro[ darba fix-xahar
flimkien ma' informazzjoni utli
o]ra.
L-Ar`isqof jitlob it-talba ta'
filg]axija flimkien ma' l-
adolexxenti u \-\g]a\ag]. Din
l-attività se ssir is-Sibt l-1 ta'
Di`embru fil-Knisja ta' San
Girgor, i\-|ejtun.
Konkors Kanzunetta
Uffi`jali Jum i\-|g]a\ag]
2008 - Konkors li permezz
tieg]u se ting]a\el il-kanzunetta
uffi`jali g]a`-`elebrazzjonijiet ta'
Jum i\-|g]a\ag] 2008. Ilkonkors
se jsir fit-2 ta' Di`embru
u fih se jipparte`ipaw sitt bands.
G]al aktar informazzjoni tistg]u
tid]lu fil-websajt
www.kdz.org.mt fis-sezzjoni tallitur[ija.
"Receive the power..." Acts
1,8 - Laqg]a formattiva fuq ittema
mag]\ula mill-Papa g]a\-
\g]a\ag] g]as-sena 2008. Matul
din il-laqg]a se ssir spjega
`kejkna tal-messa[[ tal-Papa
u jing]ataw ideat pratti`i fuq
12 OTTUBRU-DI¬EMBRU 2007 •
u
mill-KDZ

x'jista' jsir fl-g]aqdiet u
l-movimenti biex dak li qal il-
Papa fil-messa[[ tieg]u jasal
g]and l-adolexxenti u \-
\g]a\ag]. Il-laqg]a se ssir fl-10
ta' Di`embru fis-19.00, fl-Istitut
Kattoliku, Floriana.
VIS (Volunteer Information
Service) - Servizz g]al dawk
i\-\g]a\ag] li jixtiequ jinvolvu
ru]hom f'esperjenzi ta' volontarjat
kemm Malta kif ukoll barra
minn Malta mhux biss matul l-
ista[un tas-sajf i\da wkoll waqt
l-ista[uni l-o]rajn. G]al aktar
informazzjoni tistg]u tid]lu filwebsajt
www.kdz.org.mt,
fis-sezzjoni tad-Djakonija.
Topik
Resource pack b'materjal g]allaqg]at
fuq is-sesswalità g]al
dawk li ja]dmu ma’ l-adolexxenti
u \-\g]a\ag]. Wie]ed jista'
jakkwista kopja tieg]u mill-KD|.
Resource Centre
Dan i`-`entru ta' ri\orsi jg]inek
tifhem, tmexxi, tg]in u timxi
ma\-\g]a\ag]. Hu ideali g]al
min jixtieq ikun jaf aktar dwar i\-
\g]a\ag], jorganizzalhom
laqg]at kreattivi, jitg]allem aktar
fuq xi su[[ett partikolari li
g]andu x'jaqsam ma\-\g]a\ag]
u j\omm ru]u a[[ornat dwar iddinja
ta\-\g]a\ag]. G]andu jinteressa
lill-g]alliema tar-reli[jon
u tal-PSD, persuni li ja]dmu
ma\-\g]a\ag], youth leaders,
[enituri li jixtiequ jifhmu aktar lil
uliedhom \g]a\ag] u studenti li
qed jag]mlu ri`erka. Min]abba
refurbishment li qed isir f'dan i`-
`entru b]alissa, tajjeb li min ikollu
b\onn xi ri\orsa jikkuntatja l-
KD| fuq 21484506 matul il-
]inijiet tal-uffi``ju jew jibg]at
email fuq
resourcecentre@kdz.org.mt
qabel ma ji[i l-KD|.
Il-KD| toffri servizzi o]ra
g]al min:
- jixtieq jag]mel kuntatt ma' kelliema
fuq su[[etti varji
- ]u \ag]\ug]/a u qed ifittex li
jissie]eb ma' xi g]aqda. Nistg]u
nirreferuh g]al g]aqdiet diversi
- jixtieq informzzjoni dwar fejn
jista' jag]mel volontarjat, kemm
Malta kif ukoll barra minn Malta
G]al]ekk, ikkuntattjaw il-KD| kif
[ej:
Indirizz: 492/3, St. Josep] High
Road, Sta Venera SVR 1014
Tel: 21484506
Fax: 21482656
e-mail: info@kdz.org.mt
Websajt: ]ttp://www.kdz.org.mt
}inijiet tal-ftu] ta' l-Uffi``ju, mit-
Tnejn sal-{img]a 08:30-16:30
(xitwa) u 08.30-12.30 (sajf).
g
◆
mill-KDZ
OTTUBRU-DI¬EMBRU 2007
13

■ ■ ■
KOMPETIZZJONI
Kompetizzjoni bi premju [entilment mog]ti minn Librerija Preca. Wie[bu
l-mistoqsijiet u ibag]tu t-twe[ibiet tag]kom lill-Editur sal-31 ta’ Jannar
2008
1. Meta se ssir it-tieni Assemblea {enerali ta’ l-Operaturi Pastorali
2. Minn min hi ispirata l-fraternita msemmija fil-pa[na ‘Insiru nafu lil...’ f’din il-]ar[a
3. X'inhi t-tema tal-pa[na ‘Fihom x’Tog]mod’ li tidher f'din il-]ar[a ta' mill-KD|
It-twe[ibiet tal-kompetizzjoni tal-]ar[a numru 81 kellhom ikunu kif [ej:
(1) 23 ta’ Novembru 2007 (2) AEGEE - Valletta u (3) il-Persekuzzjoni. Irrebbie]a
ta' din il-kompeti\\joni kienet Mariella Muscat (}a\-|ebbu[) li, fi
\mien qasir, se tir`ievi ittra li biha tista' tmur fil-Librerija Preca fejn ting]ata
l-premju li reb]et.
14 OTTUBRU-DI¬EMBRU 2007
◆
mill-KDZ

Rikon`iljazzjoni
◆
mill-KDZ
OTTUBRU-DI¬EMBRU 2007
-g]an:
- Biex nippruvaw nifhmu a]jar xi
tfisser tistqarr ]tijiek,
- Biex t]ares lejn il-forom differenti
ta' qrar li niltaqg]u mag]hom fil-
Bibbja u fil-]ajja kontemporanja
tal-Knisja llum u
- Biex naraw kemm din hi importanti
fil-]ajja ta' kull wie]ed
minna fil-]ajja tag]na.
Ikollok b\onn:
video-clip (ara t-tieni parti), whiteboard
jew overhead projector u
markers
1. Ice-breaker (15-20 min)
Biex tqajjem il-laqg]a, stieden lil
membri tal-grupp joqg]od
bilqieg]da `irku j]arsu ‘l [ewwa u
lejn xulxin. G]idilhom biex i\ommu
espressjoni passiva u `assa u ma
juru l-ebda emozzjoni. Wie]ed
minnhom imbag]ad jintg]a\el biex
iqum minn postu u jipprova j[ieg]el
lil membri tal-grupp biex
jid]qu jew g]allinqas jitbissmu.
Dak li jitbissem l-ewwel, irid jie]u
post l-ewwel voluntier u jipprova
hu j[ag]alhom jid]qu jew jitbissmu.
Però b]ala "kastig" talli tbissmu,
i\-\ag]\ug] ikun mitlub
jistqarr mal-grupp episodju f']ajtu
meta ]ass ru]u imbarrazzat.
Hu su[[erit li biex l-interess ma
jintilifx, ma' kull round jintg]a\lu
su[[etti jew temi diferenti li bihom
wie]ed jipprova jda]]aq lill-membri
tal-grupp. B]ala e\empju,
g
15

l-ewwel voluntier irid jipprova
jda]]aqhom billi jimita l-]sejjes ta'
l-annimali f'razzett; it-tieni jrid jipprova
jda]]aq billi jirrakkonta `-
`ajt; it-tielet irrid jipprova jda]]aq
ming]ajr ma jitkellem jew jag]mel
]sejjes o]ra u nibqg]u sejrin hekk.
2. Something about Mary
(20 min.)
Uri li\-\g]a\ag] bicca minn xi film
li juri lil xi ]add f'xi sitwazzjoni
imbarazzanti.
Fost il-possibbilitajiet, hu su[-
[erit xeni mill-film Something
about Mary fejn il-karattru rappre\entat
minn Ben Stiller, je]illu
\-\ipp tal-qalziet meta jkun filkamra
tal-banju proprju f'lejlet ilgradwazzjoni.
B]al dan l-episodju,
issibu o]rajn f'xi film li tkunu rajtu
dan l-a]]ar.
Fl-a]]ar tal-videoclip u wara li
tkunu rajtu dawn is-sitwazzjonjiet,
g]id li\-\g]a\ag] li ng]idu
x'ng]idu, kull wie]ed minna xi
darba jew o]ra kien imbarrazzat
jew sab ru]u f'sitwazzjoni tadda]q
li ma sabiex diffi`li jitkellem
fuqha wara xi \mien. B'kuntrast
ma' dan, jista' jkun ]afn'aktar
diffi`li li nistqarru d-djufijiet jew fallimenti
tag]na jew inkella s-sigrieti
tqal li g]andna fil-qieg] ta' qalbna.
Fost dawn, ta' min isemmi xi ]sibijiet
koroh li nibtu f'qalbna kontra xi
]add u modi \baljati li bihom na]-
sbu fuqna nfusna jew fuq l-o]rajn.
Tg]id dawn in-nuqqasijiet kbar u
d-dnubiet mo]bija tag]na
g]andna n\ommuhom mistura tul
]ajjitna kollha
¬ertament li le g]ax a]na l-
insara nemmnu fil-qrar u nemmnu
bis-s]i] li nsibu l-]elsien u l-ma]fra
meta nistqarru dnubietna lil Alla.
3. Il-qrar, x’inhu (10 - 15 min.)
Stieden li\-\g]a\ag] pre\enti
jg]idulek x'jifhmu meta jg]idu
jmorru jqerru u ikteb l-ideat tag]-
hom fuq white-board jew OHP.
Sakemm tasal biex tispi``a,
g]andu jkollok xi ]a[a simili g]al
dawn it-tifsiriet:
Il-qrar: l-istqarrija ta' ]tijiet, dnubiet
jew xi delitti li tkun g]amilt.
Meta tqerr: tammetti \ball jew
delitt; tistqarr id-dnub tieg]ek lil
Alla jew lis-sa`erdot biex takwista
l-ma]fra.
4. Il-qrar fil-Bibbja (15 - 20 min.)
Spjega li biex nifhmu a]jar kif
ja]dem il-qrar u biex nie]du idea
tal-forom differenti li jista' jie]u l-
qrar, sejrin naraw insibu fil-Bibbja.
Aqsam il-grupp f'sitt gruppi \g]ar
u lil kull grupp ag]tih wie]ed minn
dawn is-siltiet mill-Bibbja biex
ifittxuh u jaqrawh:
- Ne]emija 9, 1 - 2;
- Salm 32, 3 - 5;
- Salm 51, 3 - 6;
- Atti 19, 18 - 20;
- {akbu 5, 13 - 16;
- 1 Samwel 7, 5 - 6.
Kull grupp irid jara jekk id-dnub li
g]alih qed tintalab ma]fra fis-silta
sarx minn bniedem wie]ed jew
minn grupp ta' nies f'daqqa u jekk
din l-istqarrija ta' ]tija saritx b'mod
privat (sempli`iment bejn Alla u l-
bniedem) jew b'mod pubbliku.
Fuq il-white board jew OHP,
g
16 OTTUBRU-DI¬EMBRU 2007
◆
mill-KDZ

TABELLA 1
Id-dnub ta' l-individwu
id-dnub tal-massa
stqarrija privata stqarrija pubblika stqarrija privata stqarrija pubblika
TABELLA 2
Id-dnub ta' l-individwu
id-dnub tal-massa
stqarrija privata stqarrija pubblika stqarrija privata stqarrija pubblika
Salm 32, 3-5 Atti 19, 18-20 Ne]emija 9, 1-2
Salm 51, 3-6 {akbu 5, 13-16 1 Samwel 7, 5-6
ikteb il-headings ta' hawn fuq
(tabella 1) u itlob lil kull grupp
jag]\el is-silta mill-Bibbja li taqbel
ma' dawn it-titli u jiktbuha ta]t ittitli.
Fl-a]]ar g]andek tispicca
b'dak li jidher f’tabella 2.
B]ala konkluzjoni, g]id li\-
\g]a\ag] kif dawn il-versi juru li:
- Hemm ]afna e\empji ta' qrar fil-
Bibbja.
- Il-qrar minn dejjem kien inkura[[it
b]ala mod importanti ta'
kif g]andek tilqa g]ad-dnubiet.
- Wie]ed jista' jqerr id-dnub tieg]u
jew privatament lil Alla jew b'mod
pubbliku quddiem ]utu l-insara.
- Il-qrar ta' dnubiet li saru fil-pubbliku
[eneralment isir minn dawk
stess involuti jew minn rappre-
\entanti spe`jali li jidhru f'isimhom.
5. Tradizzjonijiet varji (20 min.)
Ta' min jinnota li l-qrar g]allma]fra
tad-dnubiet huwa importanti
fil-knejjes kollha ta' kull
tradizzjon jew denominazzjoni.
Dejjem issib opportunità biex
wie]ed jag]mel stqarrija privata
ta' dnubietu b]ala parti minn talb
devozjonali. B]ala e\empju, nistg]u
naraw it-talba tal-Missierna
f'Mt 5, 9 -13. Imma tradizzjonijiet
differenti j]arsu b'mod differenti lejn
il-qrar meta jsir ta]t forma pubblika.
Issa jmiss li l-gruppi \g]ar i]arsu
aktar mil-qrib lejn dawn id-differenzi
billi anki ju\aw il-mima.
Hawn ta]t g]andna tliet xenarji u
tliet stili kif wie]ed jirre`ta dawn issitwazzjonijiet
differenti. G]alhekk
aqsam il-grupp kbir fi tlieta u kull
grupp irid jag]\el xena wa]da u
stil wie]ed minn tlieta offruti. Imbag]ad
ag]tihom xi 10 minuti biex
jippreparaw dan l-isketch bl-istil li
jkunu g]a\lu u wara jippre\entawh
lil grupp il-kbir meta jer[g]u
jing]aqdu flimkien.
L-Ewwel Xenarju: Il-Knisja
Kattolika Rumana - ire`taw ixxena
tradizzjonali tal-parru``ani
jidhru jersqu g]all-qrar wie]ed
wie]ed f'ri[lejn is-sa`erdot li jkun
fil-konfessjonarju.
g
◆
mill-KDZ
OTTUBRU-DI¬EMBRU 2007
17

◆
It-Tieni Xenarju: Il-Knisja Anglikana
- irre`taw xena fejn il-grupp kollu
jistqarr ]tijietu mal-qassis li jkun
quddiemnett imexxi l-mi[emg]a.
It-Tielet Xenarju: Il-Knisja ta'
Pentecoste - irre`taw xena fejn ilgrupp
jistqarr ]tijietu bi qrara
spontanja u bil-miftu] fejn 'il-midneb'
ji[i quddiem il-mikrofonu biex
jistqarr dnubietu waqt li l-bqija talmi[emg]a
jwie[bu b'vu`i wa]da u
jg]idu 'Amen'.
L-Ewwel Stil: Stil ta' Mr Bean -
mima billi jg]awwe[ ]alqu u jitkerrah
b'wi``u bla ma jlissen kelma.
It-Tieni Stil: Stil ta' re`ta tal-
Milied imtella’ minn tfal \g]ar, fejn
]add ma jaf x'g]andu jag]mel jew
fejn imur.
It-Tielet Stil: Stil ta' kumpanija
serja u organizzata, fejn kul]add
jag]mel l-parti tieg]u b'mod serju,
b'vu`i tajba u dekoru\.
Wara li taraw il-pre\entazzjonijiet,
ikkonkludi li g]alkemm l-istili
kienu jidhru ]afna differenti, kollha
g]andhom l-istess affarijiet ba\i`i.
(Nota: jekk il-]in ma jippermettix
jew jekk il-grupp li g]andek huwa
wisq riservat biex jirre`ta, allura
din il-konklu\joni tista' ting]ata
b'mod sempli`i u malajr bil-fomm
minn min qed imexxi l-laqg]a)
6. Il-fatti kif inhuma (10 - 15 min.)
Issa li l-laqg]a qed toqrob g]attmiem,
wie]ed jista' ji[bor fil-qosor
il-punti li ]ar[u mill-laqg]a fuq ilqrar
u jpo[[ihom f'kuntest aktar
personali u individwali. G]alhekk
tista' ti[bor kollox f'dawn il-punti:
- Id-dnubiet u n-nuqqasijiet taghna
huma ostaklu bejna u bejn Alla.
- Il-qrar huwa importanti g]ax
jg]inna nag]rfu u nikkore[u dak
li hemm ]a\in fina.
- Jekk lesti li nammettu dak li
g]amilna il-]a\in, allura Alla jkun
jista' ja]frilna u a]na nkunu nistg]u
ner[g]u nibnu r-relazzjoni
tag]na ma' Alla.
- G]alkemm il-qrara dejjem issir lil
Alla, xi kultant jag]mel tajjeb li
nistqarru ]tijietna pubblikament
quddiem wie]ed jew aktar minn
]utna l-insara biex dawn ikunu
jistg]u jg]inuna nqumu mill-
]a\en tag]na jew in\ommu 'l
bog]od mid-dnub.
7. Konklu\joni (15 - 20 min.)
Aqra 1 {w 1, 5 - 9. Imbag]ad
temm il-laqg]a billi toffri numru ta'
stili u esperjenzi differenti ta' qrar
lil grupp b]al:
- Post fejn wie]ed jista' jin[abar
g]al talb fis-silenzju u fejn jista'
jistqarr ]tijietu direttament lil Alla.
- Post fejn persuni adulti jew persuni
responsabbli jisimg]u n-
nuqqasijiet tal-persuna u wara
jitkellmu mag]ha u jitolbu
mag]ha b]ala sapport.
- Post fejn grupp s]i] jista' jistqarr
nuqqas komuni li qed jaffettwahom
(b]ala e\empju nistg]u
nsemmu: kif a]na n-nazzjonijiet
sinjuri qed ninjoraw lin-nies
foqra tad-dinja; il-mod kif qed
in]assru l-ambjent; ir-razzi\mu
fostna, e``, e``)
- Post fejn leader tal-grupp fi
spirtu ta' talb jista' jmexxi grupp
g]al qrara tradizzjonali
(Miktuba minn Jonathan Brant u maqluba
g]al Malti mill-maga\in Youthwork)
■ ■ ■
18 OTTUBRU-DI¬EMBRU 2007
mill-KDZ

Charles de Foucauld
u l-fraternità ispirata minnu
CHARLES de Foucauld (1858-1916) kien nobbli Fran`i\, li kellu trobbija
reli[ju\a, i\da tilef il-fidi u g]ex ]ajja bla ra\an.
Ta' 28 sena ikkonverta: "Malli sirt nemmen f'Alla, rajt li ma stajtx nag]mel
]a[a o]ra ]lief li ng]ix g]aliH." Wara esperjenza b]ala Trappist, ]are[ u
g]ex b]ala qaddej f'Na\aret biex jimita lil {esù fil-]ajja mo]bija tieg]u. Biex
jg]ix a]jar is-sej]a tieg]u, sar sa`erdot u mar jg]ix qalb il-fqar fid-de\ert ta'
l-Al[erija.
"Is-sentenza tal-Van[elu li qalbitli ]ajti hija din: Dak li tag]mlu ma' l-i`ken
fost ]uti tag]mluh mieg]i. U meta na]seb li mill-istess fomm ]ar[et din ilkelma:
'Dan hu [ismi, dan hu demmi,' kemm g]andi nasal biex infittex u
n]obb lil {esù f'dawn i\-\g]ar." Charles de Foucauld miet wa]du ming]ajr
il-kumpanija li dejjem xtaq fl-1 ta' Di`embru 1916. {ie ibbeatifikat fit-13 ta'
Novembru 2005.
G]al Charles kien importanti li jkun ]u kul]add. G]alkemm xtaq ikun
eremit kontemplattiv, daru kienet dejjem miftu]a g]al kulmin ji[i j\uru.
F'sieg]a [ieli kellu mitt \jara! Kien i]ossu wie]ed mit-Twareg (nomadi) li
fost-hom kien jg]ix fl-Al[erija. Dawk li jimxu fuq il-passi tieg]u, reli[ju\i kif
ukoll laj`i, jippruvaw jg]ixu dan l-aspett ta' fraternità.
Il-fraternitajiet tal-laj`i huma grupp ta' nisa u r[iel li jippruvaw jimxu wara
{esù fl-ispirtu tal-Beatu Charles de Foucauld. Biex nuru m]abbitna lejn
Alla a]na nie]du l-Ewkaristija b]ala `-`entru ta' ]ajjitna u nimmiraw li
ng]addu ]in f'adorazzjoni fis-skiet, jekk jista' jkun kuljum. Nag]tu importanza
spe`jali lill-foqra u l-imwarrbin. Il-qari u l-meditazzjoni tal-Van[elu huma
g]odda importanti g]alina biex nistg]u nag]mlu dan. G]ajnuna o]ra hi r-
revi\joni tal-]ajja fid-dawl tal-Van[elu. Lil Charles de Foucauld kienet laqtitu
]afna l-]ajja ta' {esù f'Na\aret f']idma ordinarja, kif ukoll id-de\ert.
Lilna jispirana ng]ixu fis-sempli`ità, f'kuntrast mal-]ajja konsumista tallum,
u fi ]biberija ma' dawk ta' madwarna. Nippruvaw ukoll ng]addu \mien
ta' de\ert. Il-Fraternità sekulari hi ferg]a mill-familja spiritwali li ti[bor fiha
]afna gruppi reli[ju\i ta' nisa u r[iel, sa`erdoti u nisa ikkonsagrati. Tinsab
imxerrda f'49 pajji\ fil-kontinenti kollha.
Laqg]a tipika tag]na tikkonsisti f'talb u adorazzjoni fis-skiet quddiem
{esù Sagramentat u revi\joni tal-]ajja. G]al aktar tag]rif, tista' tikkuntattja
lil Doris Borg fuq 2143 21 70 jew e mail: annepac@global.net.mt. Websajts
internazzjonali huma www.charlesdefoucauld.org jew www.jc.gn.apc.org
jew www.brothercharlesofjesus.org
■ ■ ■
◆
mill-KDZ
OTTUBRU-DI¬EMBRU 2007
19

Kif tesprimi ru]ek (3)
il-]ar[a se nkomplu
b'serje ta' e\er`izzji
F'din
fuq it-tema ta' kif tesprimi
ru]ek. G]all-e\er`izzji
tal-lum g]andkom tu\aw linji
ta' gwida komuni g]al xulxin u
li dehru fil-]arga numru 80 ta'
‘mill-KD|’.
E\er`izzju Numru 3:
Pre\entazzjoni
permezz tas-simboli
Wie]ed jista' jippre\enta ru]u
b'mod simboliku kemm fi grupp
kif ukoll f'sitwazzjoni interpersonali.
G]alhekk jista' jsir wa]da
minn dawn:
- il-membri jistg]u ji[u mitluba
biex jag]\lu simbolu li jirrappre\entahom
biex wara jidentifikaw
ru]hom ma' dan is-simbolu
biex jintrodu`u rwie]hom
ma' ]addie]or. B]ala e\empju,
wie]ed jista' jidentifika ru]u
ma' dar, ktieb miftu], telefown,
karrozza, ballun, bu\\ieqa, silta
mu\ikali astratta e``. Il-persuna
bis-simbolu jrid wara dan
jispjega b'liema mod is-simbolu
mag]\ul jiddiskrivih.
- Kull persuna jista' jippre\enta
o[[ett (reali) u jurih lil grupp
jew lil xi persuna o]ra. B]ala
e\empju, jistg]u jintu\aw affarijiet
b]al fjura, [ebla, arlo[[,
pitazz, nu``ali e``. Waqt li l-
individwu jispjega r-ra[uni ta' l-
g]a\la li jkun g]amel, `ertu
dettalji ta' l-o[[ett mag]\ul
jistg]u jintu\aw biex ikomplu
"jiddiskrivu" lil persuna.
- Il-parte`ipanti fl-e\er`izzju
jistg]u jintalbu jersqu lejn
white-board jew flip-chart u
jpin[u xi ]a[a li tissimboli\-
\ahom. Waqt li persuna tmur
biex tpin[i, il-parte`ipanti l-
o]ra jistg]u joqog]du ja]sbu
fuq dak li se jpin[u huma malli
ji[ihom i`-`ans. Meta l-membri
kollha jkunu esprimew rwie]-
hom bit-tpin[ija (ji[ifieri mhux
wara lil jitilg]u wie]ed wie]ed
biex ma ttellifx fil-kreattività u
spontanjetà tal-parte`ipanti), ilfacilitator
jista' jistieden lillmembri
biex jiddiskrivu jew
ji``araw il-motiv wara t-
tpin[ijiet tag]hom stess.
- Numru mdaqqas ta' stampi jew
ritratti jistg]u jitqassmu malgrupp.
Kull membru jrid jag]\el
stampa jew tnejn biex wara jippre\enta
lilu nnifsu lil grupp
billi ju\a l-istampa/ i b]al mezz.
E\er`izzju Numru 4:
Kif tesprimi ru]ek `ar
li tiftiehem
B'dan l-e\er`izzju u ta' warajh,
il-parte`ipanti jistg]u jag]rfu
kemm jistg]u jtejbu l-kapa`itajiet
tag]hom ta' kif jesprimu
rwie]hom ma' o]rajn.
Ikollok b\onn karti vojta u
lapsijiet g]al parte`ipanti kollha.
Voluntier minn fost il-parte`ipanti
jing]ata stampa li fiha ]ames
kwadri (squares) fuq xulxin
i\da po[[uti f'po\izzjonijiet u
g
20 OTTUBRU-DI~EMBRU 2007
◆
mill-KDZ

direzzjonijiet differenti (ara l-
istampa b]ala e\empju). Dan ilvolontier
irid jag]ti struzzjonijiet
verbali lill-parte`ipanti dwar kif
ipin[u dawn il-forom i\da jrid
joqg]od jew mo]bi wara screen
jew b'dahru jag]ti lejn il-grupp.
Fl-istess ]in, il-parte`ipanti ma
jit]allewx jistaqsu mistoqsijiet jew
li jirrea[ixxu b'mod li jinstema.
Meta l-voluntier ikun lesta milli
jiddiskrivi l-figura bil-forom, kull
parte`ipant ji[i mitlub ji``ekja n-
numru ta' forom li jkun [ab tajba.
Imbag]ad issir evalwazzjoni fejn
ji[u diskussi l-kapa`itajiet talvoluntier
biex jesprimi ru]u
b'mod `ar u li jiftiehem.
Dan l-e\er`izzju jista' jsir ukoll
bejn gruppi ta' tlieta minn nies:
wie]ed irid jag]ti struzzjonijiet
biex titpin[a l-figura bil-forom,
ie]or irid isegwi l-istruzzjonijiet u
t-tielet wie]ed ikun l-osservatur
biex jg]in fl-evalwazzjoni fi
tmiem l-e\er`izzju.
E\er`izzju Numru 5:
Biex isa]]a] il-kapa`ità
li tesprimi ru]ek
F'dan l-e\er`izzju, il-grupp kollu
ji[i maqsum fi gruppi \g]ar ta’ 3
persuni-il wie]ed: A, B u ¬. G]al
]ames minuti, A jesprimi ru]u lil
B billi jaqsam mieg]u xi esperjenza,
affarijiet fuqu nnifsu jew
jirrakkonta xi [rajja, jiddiskrivi xi
]a[a jew affarijiet o]ra. Waqt li B
ikun qed jisma’, ¬ joqg]od
josserva u jie]u notamenti jekk
ikun hemm b\onn. Wara ]ames
minuti, A
jing]ata feedback
li jkun
i``entrat fuq ilmod
li bih A
esprima ru]u,
kemm verbalment
kif ukoll
b'mod mhux
verbali.
Wara dan, A,
B u ¬ jbiddlu r-rwoli bejniethom
tali mod li A isir B, B isir ¬ u ¬
jsir A u l-e\er`izzju jer[a’ ji[i
ripetut. Fl-a]]ar ir-rwoli jer[g]u
jitbiddlu biex A issa jsir ¬, B jsir
A u ¬ jsir B biex kull wie]ed ikun
]a rwol ta' A, B u ¬.
Meta t-tliet e\er`izzi jkunu lesti,
il-grupp ta' tlieta jer[g]u
jing]aqdu u kollha jaqsmu
bejniethom dak li jkunu tg]allmu
b'emfasi fuq dak li jg]in jew
itellef meta nesprimu rwie]na
ma’ ]addie]or.
Fil-]ar[a li jmiss se naraw xi e\er`izzji
o]ra biex jg]inuna nesprimu ru]na a]jar.
Dan it-tag]rif hu me]ud mill-ktieb
"Developing Leadership Skills" (Media
Centre Publications, 1992) ta' Fr Alfred
Darmanin s.j., Clinical Psychologist u qed
in[ibuh bil-kortesija ta' l-awtur stess. Min
jixtieq jid]ol aktar fis-su[[ett, l-a]jar li
jirreferi g]al dan il-ktieb.
◆
mill-KDZ
OTTUBRU-DI¬EMBRU 2007
21

Id-dag]a
Ikollok b\onn:
|ew[ si[[ijiet u ftit karti mwa]]la ma' xulxin li jirrappre\entaw l-iscript.
Ikollok b\onn \ew[ kopji ta' l-iscript.
Id-direttur ta' kumpanija tad-drama qed ikellem lil Susan li hija attri`i, dwar
ir-rwol tag]ha fir-re`ta [dida li l-kumpanija se ttella’.
Id-Direttur: (bl-iscript f'idejh) Na]seb li jkun a]jar jekk issa qabel ma nibdew,
nitkellmu ftit dwar il-karattru tieg]ek fir-re`ta l-[dida li g]andna. Taf
int, naqra ta' sfond g]ar-re`ta.
Susan: Tajjeb ]afna.
Id-Direttur: Tajjeb.... Mela, il-karattru li se tirrapre\enta fil-play hu dak ta'
Angie, tfajla li kienet [ejja minn ambjent diffi`li.
Susan: Qed nifhem.
Id-Direttur: Angie tkun rat dak li hu iebes fil-]ajja u g]alhekk drat tg]ix
]ajjitha b'mod naqra goff. Ma tib\ax tg]id dak li t]oss. Angie hija tfajla
b'ideat iffurmati sew. Kellha titg]allem kif ti[[ieled u tfendi g]al rasha
biex tg]ix.
Susan: Tajjeb, tajjeb.
Id-Direttur: Issa ]ares ftit. G]andi siltiet mid-djalogu forsi tixtieq taqrali xi
bi``iet minnu.
Susan: OK (waqt li tid]ol fil-karattru ta' Angie) M'intix se te]lisha malajr
ming]andi! Int tahseb li se toqg]od ti[I f'pajji\i u tie]u kollox f'idejk Min
ta]seb li inti G]adek ma tafx ma' min qed tag]milha ja bi``a ta' .....
(hawnhekk tieqaf meta tirrealizza l-kliem ta' l-iscript u to]ro[ mal-ewwel
mill-karattru)…. Jiddispja`ini imma ma nistax ng]id dan il-kliem!
Id-Direttur: (waqt li j]ares lejn l-iscript) U iva! Ara dik tg]idha: ja bi``a
ta' .....
Susan: (waqt li taqbe\ biex twaqqfu malajr) Jiena naf kif g]andek tg]idha.
Li ridt ng]id hu li ma rridx ng]idha!
Id-Direttur: U g]aliex le
Susan: G]ax mhux ]a[a sabi]a tg]ajjar lil xi ]add b'dan il-kliem.
Id-Direttur: Imma tinsiex li int qed tirre`ta l-parti ta' karattru iebes li [ej
minn ambjent diffi`li.
Susan: Iva, Dan kollu nafu imma xorta wa]da ma rridx ng]id dan il-kliem.
Id-Direttur: OK, OK. Nitkellmu fuq l-affari aktar ‘il quddiem. Issa kompli
aqra l-kumplament.
Susan: Fejn konna Iva, iva (waqt li ter[a’ tilbes il-karattru ta' Angie)
G]adek ma tafx ma’ min qed tag]milha ja bi``a ta' ....(Em) ...
g
22 OTTUBRU-DI¬EMBRU 2007
◆
mill-KDZ

persuna. Jien se naqsmek f'mitt bi``a u se naqtag]lek ... (waqt li to]ro[
mill-karattru g]al darb'o]ra) Ehhh.... (tkompli taqra xi ftit ie]or filkwiet)....
din xejn m'hi ]a[a sabi]a li tag]mel lil xi ]add. U jien ma nista'
ng]id xejn minn dan il-kliem.
Id-Direttur: Xi trid tg]id biha: "ma tista' tg]id xejn"
Susan: Jien ma nidajx u g]alhekk ma nistax ng]id kliem b]al dan.
Id-Direttur: Imma mhux int li qed tg]idhom, i\da Angie.
Susan: Ma jimportaniex. Wara kollox, ommi tista' ti[i u tara din ir-re`ta.
Min jaf x'kellha ta]seb li kieku kellha tismag]ni ng]id kliem b]al dan
Id-Direttur: OK, OK. }alliha g]alissa. Sempli`iment biddel il-kliem li ma
jog][bokx u nippruvaw insibu soluzzjoni g]al din il-problema aktar 'l
quddiem.
Susan: OK. Mela flok il-kliem ng]id "bleep".
(Fil-parti li jmiss, Susan b'vu`i g]olja tbiddel il-kliem ]a\in kollu bi "bleep" li
jixba] dak il-]oss li xi kultant jintu\a fuq it-TV biex jg]atti l-kliem ]a\in)
Susan: (waqt li ter[a’ tilbes il-libsa ta' Angie) G]adek ma tafx ma' min qed
tag]milha ja bi``a ta' BLEEP. Jien se naqsmek f'mitt bi``a u se naqtag]lek
BLEEP BLEEP minn fuqek. Inti se tkun BLEEP BLEEP BLEEP
BLEEP. Li ma kontx BLEEP BLEEP (waqt li tie]u paw\a twila) BLEEP
(tieqaf u t]ares lejn id-direttur bit-tama f'g]ajnejha) Na]seb li issa kollox
sew hux
Id-Direttur: Kollox sew Fejn kollox sew }allejt nofs id-diskors barra u
dan kollu biex ma tu\ax kliem ]a\in! Irrid ng]id, inti g]alfejn qed
tag]mel dan l-g]a[eb kollu Kul]add ju\a kliem ]a\in da\-\mien!
Susan: Billi kul]add jitkellem ]a\in, ma jfissirx li ]a[a ssir tajba!
Id-Direttur: X'hemm ]a\in f'dan kollu
Susan: Kollox jiddependi mit-tip ta' kliem ]a\in. Xi kultant kliem b]al dan
joffendi lil persuni o]ra. Drabi o]ra joffendi lil Alla.
Id-Direttur: Alla X'g]andu x'jaqsam Alla f'dan kollu
Susan: Din il-kelma hawn, per e\empju (hawnhekk tipponta b'subg]ajha
lejn l-iscript)... Jien ma nemminx li g]andi nitlob lil Alla biex jikkundanna
lil persuna o]ra. In]alli dik id-de`i\joni f'idejh. Il-Bibbja tg]id li g]andna
na]sbu sew qabel ma nu\aw isem Alla.
Id-Direttur: Ara. Dan kollu ma jfisser xejn. Dawn huma sempli`iment
kelmiet.
Susan: Jekk verament dawn il-kelmiet ma jfissru xejn, allura g]alfejn qed
tu\ahom
Id-Direttur: G]aliex dak hu t-tip ta’ lingwa[[ u\at minn Angie. Irrid nibqa’
ng]idlek... Angie rat ]afna f']ajjitha u kienet [ejja minn ambjent....
g
◆
mill-KDZ
OTTUBRU-DI¬EMBRU 2007
23

Susan: (waqt li tinterrompi) .... diffi`li! Dan kollu nafu. Tibqa’ tg]id u tg]id
fuq dan però jien g]alija, dan kollu ma jag]milix differenza. Jiena ma
nu\ax dak it-tip ta' lingwa[[.
Id-Direttur: Imma Angie mhix int! Angie hija l-karattru tieg]ek biss.
Susan: Dan ma jfisser xejn g]ax xorta jkolli ng]id il-kliem.
Id-Direttur: Dan wara kollox hu xog]lok.
Susan: X'differenza tag]mel b'dan Ix-xog]ol tieg]i hu biss parti minn
]ajti. U jiena responsabbli g]al dak li nag]mel waqt ix-xog]ol tieg]i.
G]aliex g]andi nag]mel xi ]a[a li ma naqbilx mag]ha sempli`iment
g]aliex suppost li hija parti minn xog]li
Id-Direttur: Mela allura ejja ninsewha. Ovvjament m’intix tajba g]al din ilparti.
Susan: OK. Ma jimpurtax. In]ossni \gur li xi parti o]ra tinqala’ ma ddumx.
Id-Direttur: Fil-fatt, g]andi re`ta o]ra li forsi tinteressak.
Susan: Veru
Id-Direttur: Iva, hi re`ta g]at-tfal.
Susan: Eh, din tidher ]afna a]jar.
Id-Direttur: Jisimha "I\-\g]ira Ms Fer]ana". Inti tilg]ab il-parti ta\-\g]ira
Ms Fer]ana, karattru fer]an, kulurit li [ej minn ambjent diffi`li.
Susan: (waqt li tibda tissuspetta xi ]a[a) Kif inhi din
Id-Direttur: Ms Fer]ana bl-g]ajnuna tal-machine gun tag]ha u l-kapa`ità
tag]ha tal-kick-boxing tmur iddur ma' Belt il-Log]ob, ittajjar l-irjus ta' l-
elves ]\iena u timmassakra l-goblins imqarbin.
Susan hawnhekk sempli`iment tqum u to]rog ‘il barra mill-kamra.
Id-Direttur: Ma jkollokx g]alfejn titkellem ]a\in... Mhux ]afna g]allinqas....
Id-Direttur jo]ro[ mix-xena.
G]ad-diskussjoni wara r-re`ta:
1. G]aliex in-nies jg]idu u jitkellmu ]a\in Xi skop iservi dan
il-kliem
2. Je\istu tipi differenti ta' dag]a Hemm xi tip li hu aktar offensiv
minn ie]or
3. Ta]seb li d-dag]a jasal Jew huma sempli`i paroli
4. Ta]seb li Susan qed tag]mel sew Jew qed tg]a[[ibha u tfittex
ix-xag]ra fl-g]a[ina
5. G]aliex Alla g]andu jag]ti ka\ ta' kif nu\aw ismu
(Miktuba minn Nick Page u me]uda mill-maga\in Youthwork)
■ ■ ■
24
OTTUBRU-DI¬EMBRU 2007
◆
mill-KDZ

Id-dipressjoni fi\-\g]a\ag] (2)
Wara li rajna introduzzjoni
fuq l-effetti tad-dipressjoni
meta ma tkunx mag]rufa,
fit-tieni parti se naraw, fost o]rajn,
xi ]a[a fil-qosor fuq kif wie]ed
jista' jag]raf is-sintomi ta' din ilkondizzjoni.
It-tama g]ad-dipressjoni
L-a]bar it-tajba g]al \g]a\ag] (u
persuni o]ra) li jbatu minn
dipressjoni hija li bejn 80% u 90%
mill-ka\i ta' dipressjoni jistg]u ji[u
ikkurati b'su``ess. L-istudju\i issa
jemmnu li d-dipressjoni klinika hi frott
ta' \bilan` kimiku fil-mo]]. Meta
wie]ed jie]u medi`ini kontra d-
dipressjoni, hu jkun qed i\id n-
neurotransmitters li jinsabu fil-mo]]
biex b'hekk jer[a' j[ib il-balan`
kemikali me]tie[. Ikun \ball jekk
dawn insej]ulhom happy pills g]ax
dawn ma ja]dmux fuq xi ]add li
m'g]andux dipressjoni qawwija.
Imma jekk je]odhom xi ]add li hu
tassew vitma tad-dipressjoni qawwija,
allura s-sinjali tad-dipressjoni
kapa`i jonqsu ]afna. G]alhekk hi
]asra li meta hawn rimedju g]al din
il-kondizzjoni, issib li \ew[ terzi minn
dawk li huma morda bid-dipressjoni
qatt ma jfittxu g]ajnuna medika. Dr
Fredrick Goodwin, direttur ta`-¬entru
ta' Neuroscience, Behaviour and
Society f'George Washington
University g]andu kelma ta' twissija:
"Dawk li jitraskuraw li jie]du l-kura
ne`essarja jistg]u jdumu sena biex
ifiequ we]idhom. I\da 15% minn
dawn il-persuni, jekk jit]allew
we]idhom kapa`i jispi``aw
biex ine]]u ]ajjithom tul l-istess
\mien."
Kif sa nag]rfu d-dipressjoni
fi\-\g]a\ag]
I\-\g]a\ag] li jaqg]u f'dipressjoni
x'aktarx li jag]mlu minn kollox biex
ma jurux, sakemm fl-a]]ar ma
jkunux jifil]u aktar g]at-tbatija. Hu
g]alhekk me]tie[ li dawk li huma l-
aktar vi`in tag]hom - il-]bieb, ilfamiljari
u l-mexxejja tal-gruppi ta\-
\g]a\ag] - i\ommu g]ajnejhom miftuha
b'mod responsabbli biex jag]rfu
din il-kondizzjoni meta tibda tidher
fi\-\g]a\ag]. Id-dnub hu li ]afna
\g]a\ag] li j]ossuhom depressed
jib\g]u jafdaw fl-adulti. Huma jib\g]u
li ta' madwarhom mill-ewwel jibdew
isej]ulhom 'im[ienen u barra dan,
huma jist]u “jammettu” ma' s]abhom
li l-fidi tag]hom mhix b'sa]]itha
bi\\ejjed biex tg]inhom jeg]lbu dan
id-dwejjaq. Minflok ma jduru g]allg]ajnuna
ming]and dawk li jistg]u
jg]inhom, jid]lu fihom infushom u
jg]idu: "Li kieku jien tlabt i\jed lil
{esù, jew li kieku jien kont bniedem
a]jar, kieku jien m'inhix f'din is-sitwazzjoni."
Huwa g]alhekk li hemm
b\onn li dawk li jistg]u jg]inu lil
dawn i\-\g]a\ag] jifhmu li d-
dipressjoni hi marda b]all-o]rajn u
mhux effett ta' nuqqas ta' fidi jew djufija
morali tal-persuna. Dawk li qed
isofru mid-dipressjoni g]andhom
b\onn nies li jifhmuhom u mhux min
jikkundanhom. Imma qabel nistg]u
nifhmuhom, irridu l-ewwel nag]rfu s-
sintomi tad-dipressjoni fihom.
Fil-]ar[a li jmiss naraw x'inhuma s-sintomi
ta' dipressjoni fi\-\g]a\ag]. Artiklu miktub
minn John William Peterson, youth minister
f'Washington u [ie maqlub g]al Malti millmaga\in
Group. Importanti li napprezzaw li
dan l-artiklu qieg]ed biss biex i[ibna konxji
tas-su[[ett u bl-ebda mod ma g]andu
jittie]ed b]ala g]ajnuna professjonali.
◆
mill-KDZ
OTTUBRU-DI¬EMBRU 2007
25

Meta
adolexxenti
ji[uk b’xi
problema
X'
g]andek tkun taf meta
adolexxent ji[i g]andek
b'xi problema ]alli
ssolvihielu
Meta wie]ed jibda ja]dem ma' l-
adolexxenti, il-bi``a l-kbira tag]hom
tarahom [ejjin jibbumbardjaw il-
"]addiem pastorali" [did b'kull kwalità
ta' b\onnijiet, l-aktar ta' natura
emozzjonali, ]alli jaraw kif jistg]u
jsibu l-g]ajnuna li je]tie[u. Fost l-
aktar komuni nsemmu:
- Il-[enituri tieg]i ma jafdawnix...
- }add ma jifhimni...
- It-tfajla li kelli telqitni...
- X'irid Alla minni...
- G]andi ]afna pressjoni minn
s]abi...
- In]oss li ma niffitja mkien... X'se
nag]mel
Jien \gur li dawn il-problemi jew
b]alhom smajnihom a]na wkoll mi\-
\g]a\ag] jew adolexxenti li mag]-
hom na]dmu - u ma niskantax li
w]ud minna wkoll g]addejna minn
din l-esperjenza. Il-ma[[oranza
tag]na stess probabbli li sibna ru]-
na quddiem dawn l-istess problemi
aktar kmieni f']ajjitna - ma nafux min
g
26 OTTUBRU-DI¬EMBRU 2007
◆
mill-KDZ

a]na, imxenqa nfittxu aktar
indipendenza, nippruvaw
nag]rfu x'inhi r-rieda ta’ Alla
g]alina, kif sa nibnu relazzjonijiet
a]jar u bidliet fl-i\vilupp
fi\iku tag]na. Dawn huma diffikultajiet
normali f'kull
\ag]\ug] jew \ag]\ug]a u
g]alhekk hu x-xog]ol ta' kull
min ja]dem ma\-\g]a\ag] li
jg]inhom jiffa``aw dawn ilproblemi
kif jixraq. Però biex
dan ise]], huwa me]tie[ li
nkunu nafu `ertu affarijiet
ba\i`i kif [ej.
1. L-ewwelnet, [ib ru]ek
ta' investigatur.
Min qara xi ktieb ta' Sherlock
Holmes, ma jistax ma jammirax
il-mod sempli`i li bih
Sherlock Holmes kien isolvi
problemi diffi`li b'`erta fa`ilità.
Holmes kien i]obb jg]id lil
sie]bu Dr Watson, "Hija elementari!."
Hekk ji[ri ]afna
drabi meta ng]inu bil-pariri
tag]na lil adolexxenti biex
isolvu xi problemi normali u
tas-soltu li jiltaqg]u mag]hom.
Ming]ajr ma nindunaw, x'aktarx
li nu\aw l-istess teknika li
kien ju\a Holmes meta nkunu
qed nitkellmu ma\-\g]a\ag]
tag]na fil-konver\azzjoni
tag]na mag]hom ta' kuljum.
Mela b]al Holmes, qabel ma
tag]ti xi parir, i[bor l-informazzjoni
kollha possibbli dwar ilproblema
li jippre\entawlek.
Meta \ag]\ug] ipo[[i
quddiemek, l-aktar ]a[a
importanti hi li tisma’, u tisma'
]afna. Jirnexxilek tikseb ferm
aktar dettalji fuq il-problema
ta\-\ag]\ug] jekk int turi lillpersuna
quddiemek li inti qed
tinvolvi ru]ek totalment flistorja
tieg]u. Dan tista'
tag]mlu billi \\omm kuntatt
dirett ma\-\ag]\ug] permezz
ta' l-g]ajnejn, i``aqlaq rasek
spiss biex turi li qed tifhem
x'qed jing]ad u waqt li jkun
qed jitkellem, tajjeb li tu\a
espressjonijiet b]al: 'e]e!
e]e!'. Ma' dawn in\id:
- Biex turi li\-\ag]\ug] li qed
tifhmu sew, irrepeti l-qofol
tal-messa[[ li jkun qed
jg]idlek i\-\ag]\ug] lura lejh
billi tg]idlu xi ]a[a b]al, per
e\empju: "Mela qed ikollok
problemi biex tikkomunika
mal-[enituri tieg]ek fuq il-]in
li tidhol lura d-dar filg]axija,
hux hekk"
- Tib\ax ti[bor xi ftit dettalji filqosor
dwar il-problema li
g]andu \-\ag]\ug]. Din
tixbah ]afna r-riflessjoni li
semmejna qabel bid-differenza
li din id-darba, int qed
ti[bor i\jed fatti mit-ta]dita
tag]kom. B]ala e\empju,
tista' tg]id: "Mela l-]in li suppost
tidhol d-dar, il-fatt li int
tixtieq li ma tmurx iddoqq
aktar fil-band tieg]ek, u d-
diffikultajiet li g]andek fliskola
huma kollha problemi
g
◆
mill-KDZ
OTTUBRU-DI¬EMBRU 2007
27

li tixtieq tiddiskuti ma'
missierek".
- Ag]mel domandi biex ti``ara
a]jar is-sitwazzjoni.
G]alhekk, ibda d-domandi
tieg]ek billi tg]id: "Ji[ifieri inti
qed tg]id li ...." jew "Int tixtieq
tg]id...." B'hekk tkun
qed ta``erta ru]ek li qed
tifhem il-problema sew.
Numru ta' studji wrew li 90 filmija
tal-komunikazzjoni tag]na
ma ssirx bil-kliem. Il-[esti
tag]na, it-ton tal-vu`i u l-
qag]da ta' [isimna huma
aqwa mill-kliem meta ni[u biex
nesprimu ru]na. G]alhekk qatt
m'g]andek toqg]od tilg]ab bilkarti
ta' quddiemek jew tintilef
ta]seb f'min se jirba] it-Tazza
tad-Dinja li jmiss waqt li
\ag]\ug] ikun qed ikellmek!
Mo]]ok g]andu jiffoka fuq dak
li qed tisma'. Minbarra dan,
tajjeb tinnota l-mossi ta\-
\ag]\ug] li g]andek quddiemek,
it-ton tal-vu`i tieg]u u
l-[esti u `aqlieq tieg]u. B'hekk
tag]raf kemm kumment b]al
"Kemm ]adna gost" tista' tfisser
]afna affarijiet, jiddependi
mill-mod mhux verbali ta' kif
"tg]id" il-]a[a.
2. G]in li\-\g]a\ag] isibu
huma s-soluzjoni.
Min jaf kemm il-darba [rat lilna
meta konna g]adna l-iskola u
nkunu ilna sig]at s]a] n]abblu
mo]]na b'xi problema filmatematika
sakemm niddejqu,
nag]lqu l-ktieb u mmorru
norqdu. Imbag]ad tkun sejra
g]ajna bina meta f'daqqa
wa]da qisu ji[i dawl f'mo]]na
u s-soluzzjoni tidher quddiemna!
Forsi qatt ma [ralek
hekk Jew inkella, possibbli
qatt ma kellek problema li vera
inkwetatek u wara li mort
titkellem fuqha ma' ]abib
tieg]ek, int u titkellem, f'daqqa
wa]da inti stess tasal g]al
soluzzjoni L-istess g]andek
tag]mel fil-]idma tieg]ek ma\-
\g]a\ag]. G]inhom isolvu l-
problemi tag]hom huma stess
billi fost o]rajn, jitkellmu
mieg]ek.
Ma ninsewx li l-iskop tag]na
g]andu jkun li niggwidaw li\-
\g]a\ag] biex jifhmu u jevalwaw
lilhom infushom we]idhom
b'mod li jindunaw kif ilproblemi
tag]hom qed jori-
[inaw minn fatturi spiritwali,
emozzjonali, mill-mod ta' kif
qed i]arsu lejn il-]ajja, il-mod
kif qed ja[ixxu fil-]ajja ta'
kuljum u mill-psikolo[ija
tag]hom stess. A]na mela
g]andna ng]inuhom biex
jitg]allmu jie]du r-
risponsabilità tal-problemi
tag]hom u jiskopru kif jistg]u
jbiddlu l-po\izzjoni tag]hom
g]all-a]jar.
Biex ise]] dan, wie]ed jista'
g
28 OTTUBRU-DI¬EMBRU 2007
◆
mill-KDZ

ju\a strate[ija li t-terapisti
jsej]u R.E. (jew Rational
Emotive strategy). B'dan ilmetodu,
i\-\g]a\ag]
jitg]allmu jsolvu l-problemi li
g]andhom bi``a, bi``a u
mhux kollox f'salt. L-istrate[ija
tu\a l-mudell ABC biex jispjega
kif l-emozzjonijiet tag]na
huma influwenzati mill-]sibijiet
tag]na u dak li nemmnu fih. Ilmudell
juri kif `erti episodji
f']ajjitna (A) i[ibulna ]sibijiet
jew twemmin (B) li jwasslu
g]al `ertu emozzjonijiet li
jkollna (C). Per e\empju,
nimma[inaw tfajla irqieqa
]afna t]ares lejn il-mera (A),
temmen li g]andha pi\ \ejjed
(B), u g]alhekk tag]milha
mdejqa (C). Fi ftit kliem, il-
]sibijiet u t-twemmin falz
tag]ha qed jag]mluha qalba
sewda.
Wie]ed jista' ju\a dan ilmudell
ABC biex jg]in li\-
\g]a\ag] u adolexxenti
jag]rfu l-g]eruq tal-problemi
tag]hom, biex imbag]ad jiskopru
kif huma stess qed
jikkontribwixxu g]al dawn ilproblemi.
Biex nie]du e\empju,
staqsihom x'inhu dak li
qed jinkwetahom, x'ja]sbu u
x'jemmnu huma fuq dawn il-
]wejje[ u x'qed i]ossu meta
ja]sbu fuq dawn il-problemi.
Wara li tkun g]enthom jie]du
l-ewwel pass f'din id-direzzjoni,
tista' tiftiehem mag]hom biex
jitg]allmu jesploraw modi aktar
effettivi biex jimmani[jaw ilproblemi
li jkollhom. Dan jista'
jsir fil-prattika, fost o]rajn billi:
- Tag]tihom e\empji mill-]ajja
tieg]ek stess. M'hemmx mod
effettiv biex tg]allem li\-
\g]a\ag] a]jar milli tirrakkonta
xi storja li [rat lilek
stess. Meta int taqsam esperjenzi
personali li jixbhu l-
problemi li qed jinkwetaw li\-
\g]a\ag], inti tkun qed tesponihom
g]al soluzzjonijiet
diversi g]all-problemi simili.
- Titkellem b'mod metaforiku.
Meta jirnexxilek tu\a
imma[ini jew grafika biex
tpin[i l-problema b'mod li jirrefletti
l-problema vera ta\-
\ag]\ug], allura tkun qed
tistimulah biex ikun kreattiv u
ori[inali fis-soluzzjonijiet talproblemi
tieg]u. Per e\empju,
jekk adolexxent ikun qed
jipprova jieqaf lil s]abu li qed
i]ajruh jibda jesperimenta
bid-droga, staqsih jekk dan l-
a]]ar rax xi film li fih iltaqa'
ma' ]biberija sin`iera li jixtieq
isib. Hekk kif iwie[bek, staqsih:
"Inti ta]seb li l-karattri li
rajt fil-film i[ibu ru]hom ma'
s]abhom bl-istess mod kif
qed i[ibu ru]hom il-]bieb
tieg]ek mieg]ek G]aliex
iva (jew g]aliex le)"
- Staqsi domandi li t-twe[ibiet
tag]hom ikunu miftu]a -
g
◆
mill-KDZ
OTTUBRU-DI¬EMBRU 2007
29

ji[ifieri m'g]andux ikollhom
risposta li tkun sempli`iment
'iva' jew 'le'. |omm quddiem
g]ajnejk li meta tistaqsi mistoqsija
miftu]a, ma jistax
ikollok kelma wa]da b]ala
twe[iba. B'hekk tkun qed tistimola
li\-\ag]\ug] jew
adolexxent biex ja]seb fit-tul
u b'mod pjuttost profond fuq
il-problema li jkollu u dan,
]afna drabi jwassal biex
waqt li jkun jitkellem, jibda
jiskopri s-soluzzjonijiet
wa]du g]all-problema.
- Ippro[etta l-problema li jkollu
l-adolexxenti fuq ]addie]or.
B'hekk fl-imma[inazzjoni l-
problema ma tkunx tieg]u
imma ta' ]addie]or. B]ala
e\empju, stieden li\-
\ag]\ug] biex jimmagina li
]abib tieg]u tal-qalba jew xi
]add tal-familja g]andu
l-istess problema li qed
jiffa``ja hu. Imbag]ad
staqsih x'parir kien jag]ti hu
lil persuna l-o]ra biex
ikun jista' jg]inu jo]ro[
mill-problema.
3. G]in li\-\ag]\ug]
jo]loq pjan ta' bidla.
Hawn sa tag]milha ta' perit
imma tinsiex li mhux int
il-bennej. Sa issa, int g]ent li\-
\ag]\ug] jag]raf il-problema
tieg]u u jibda jag]raf x'hemm
b\onn li jinbidel. G]alhekk
issa me]tie[ pjan ta' azzjoni
biex jibdel li hemm b\onn.
Forsi dan hu l-istadju l-aktar
interessanti g]al min ja]dem
ma\-\g]a\ag].
Tinsiex li inti g]andek rwol ta'
perit imma irid ikun i\-\ag]-
\ug] li jibni l-pjan bi``a bi``a.
G]alhekk g]in li\-\ag]\ug]
ifassal soluzzjoni g]allproblema
però g]amilha `ara li
jiddependi kollox minnu li
jattwa dan il-pjan. Biex tibda,
staqsih dawn it-tip ta' domandi:
"X'ta]seb li trid tag]mel differenti
minn dak li g]amilt
s'issa" u "X'ta]seb li hi s-
soluzzjoni" Forsi s-soluzzjoni
ma tkunx xi wa]da ideali imma
jekk mhix perikolu\a, a``etta l-
idea li jo]ro[ biha. }afna
drabi, l-konsegwenzi ta' de`i\-
jonijiet ]\iena jg]inuna naslu
g]ad-deci\jonijiet it-tajba.
G]alkemm huwa importanti li
tag]ti l-ispazju me]tie[ li\-
\g]a\ag] u adolexxenti li
ta]dem mag]hom biex isibu s-
soluzzjoni wa]idhom, imma xi
kultant ikun hemm ka\i fejn
ikun me]tie[ li int tie]u l-inizjattiva
biex tigwidahom. Per
e\empju, mhux l-ewwel darba
li \-\g]a\ag] i]obbu jistaqsu:
"Safejn nista' nasal" Mhux l-
ewwel darba li huma jistqarru li
g]alkemm mhux qed jag]mlu
l-att sesswali, xorta wa]da qed
g
30 OTTUBRU-DI¬EMBRU 2007
◆
mill-KDZ

ikollhom im[ieba sesswali
riskju\a. Hu hawn fejn a]na
g]andna nkunu `ari u nuruhom
kemm qed jilg]abu mannar
u biex ifittxu t-twe[iba g]al
mistoqsija tag]hom (sa fejn
g]andi nasal) fl-Iskrittura.
Wara li \ag]\ug] jirnexxilu
jibni pjan ta' azzjoni biex isolvi
l-problema li jkollu, allura x-
xog]ol tieg]ek isir dak li tinkura[[ih
f'dak li hemm b\onn
biex il-pjan ise]]. Jien niftakar
f'kaz fejn single-mother
irnexxilha b'su``ess kbir tikseb
l-g]ajnuna ta' tfajla [ara
tag]ha biex tg]inha tie]u
]sieb ta' bintha ta' tliet snin.
Ta' sikwit kienet tg]id lil din ittfajla
kemm kellha ]abta tmur
tajjeb ma' bintha u x'talent
spe`jali kellha li tie]u ]sieb littfal
\g]ar. Dan wassal biex ittfajla
spi``at toffri li tie]u ]sieb
lil bint is-single-mother
ming]ajr ma tintalab biex
tag]mel dan. G]alhekk hu d-
dover tag]na li nfa]]ru u
ninkora[[ixxu kull pass, \g]ir
kemm hu \g]ir, li wie]ed jista'
jag]mel biex jipprova jinbidel.
Ma rridux ninsew li g]andna
nkunu flessibbli u importanti li
n\ommu f'mo]]na li kull pjan
jista' jinbidel u jittran[a. Il-fatt li
rnexxilkom tibnu pjan flimkien
ma jfissirx li dan ma jistax ji[i
mibdul skond i`-`irkostanzi.
Anki l-Mulej hu flessibbli u jaf
ibiddel il-pjani tieg]u! Per
e\empju, meta l-Lhud kienu
fid-de\ert u kienu litteralment
wara l-bieb lesti biex jid]lu fl-
Art Mwieg]da, il-Mulej
dde`ieda li ma kinux lesti. L-
ewwel kien me]tie[ li jitg]almu
jafdaw aktar fih. Kieku
ippremjahom qabel ma kien
]aqqhom, il-[enerazzjonijiet ta'
warajhom kienu sa jbatu.
G]alhekk te]odiex bi kbira
jekk ikun hemm b\onn tirtokka
l-pjan tag]hom jew anki tg]inhom
biex ibiddluh g]al kollox
]alli jinbena ie]or mill-[did.
Dan ifisser li tkun trid ter[a'
tibda mill-bidunett, tag]milha ta'
detektiv u ter[a' tibda tisma'
b'attenzjoni kbira. Imma
toqg]odx tinkwieta. Sempli`iment
er[a’ imxi mal-pro`ess
kollu u u\a l-]iliet li semmejna
qabel. Tinsiex li kull bidla trid
tie]u \-\mien tag]ha. M'hemm
ebda soluzzjoni [enerali biex
tg]in lil dawk li g]andhom xi
problema u jixtiequ "jfiequ"
minnha. }afna drabi s-soluzzjoni
tkun unika g]al kull persuna.
Wara kollox, jekk in]arsu
lejn {esù, ukoll naraw li dan
ukoll kien ju\a metodi differenti
biex ifejjaq lill-o]rajn!
(miktub minn Jamie Aten meg]juna
minn Randy Halberda, Brenda Tucker
u John Christian u maqluba g]all-Malti
mill-maga\ine Group)
■ ■ ■
◆
mill-KDZ
OTTUBRU-DI¬EMBRU 2007
31