ПРЕДЛОГ - СТУДИСКИ ПРОГРАМИ НА ... - Правен Факултет

2010 

ПРЕДЛОГ - СТУДИСКИ 

ПРОГРАМИ НА ТРЕТИОТ 

ЦИКЛУС СТУДИИ ПО 

ПОЛИТИЧКИ НАУКИ 

Елаборат на Правниот факултет 

„Јустинијан Први“ во Скопје 

УНИВЕРЗИТЕТ „СВ. КИРИЛ И МЕТОДИЈ“- 

СКОПЈЕ 

ПРАВЕН ФАКУЛТЕТ „ЈУСТИНИЈАН ПРВИ“ ВО 

СКОПЈЕ 

3/17/2010

1. ВОВЕД 

1.1. Причини за организирање на трет циклус студии 

Предложените студиски програми на докторските студии се во функција на: 

- оспособување на студентите на третиот циклус за научноистражувачка работа во 

областа на правните науки, политичките науки и комуникологијата; 

- подготовка на академски кадар за потребите на Факултетот, другите единици на 

Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје, како и другите јавни и приватни 

високообразовни институции во Република Македонија и регионот; 

- зајакнување на институционалниот капацитет на законодавната, извршната и 

судската власт, првенствено во контекст на потребите на евро-интегративниот 

процес на Република Македонија; 

- зголемување на вработливоста на идните доктори на науки преку широка понуда на 

современи и релевантни студиски програми, ориентирани кон потребите на 

динамичниот пазар на работна сила, и 

- продуцирање квалитетни човечки ресурси, подготвени да одговорат на 

предизвиците на деловниот сектор, медиумите, невладините организации и 

другите институции и организации. 

1.2. Наставно-образовен процес 

Прaвниот фaкултет во Скопје е член нa Универзитетот "Св. Кирил и Методиј"-Скопје, 

најголемиот и најстариот Универзитет во Република Македонија. Универзитетот "Св. Кирил и 

Методиј" е формиран во 1949 како прв Универзитет во земјата. На 3 ноември 1951 год, Владата 

на Народна Република Македонија го основаше Правно-економскиот факултет како член на 

Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“. Како резултат на зголемениот интерес за студирање, 

Правно-економскиот факултет беше поделен на два одделни факултети на 1 јули 1956 год. 

Оттогаш, Правниот факултет постои како посебна високо-образовна институција во рамките 

на Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ - Скопје. 

Во последните 6 децении со високо образование на Правниот факултет „Јустинијан 

Први„ во Скопје се стекнаа 15476 правници, 1010 новинари и 610 политиколози коишто 

дипломираа на четиригодишни континуирани студии (240 кредити). Според ЕКТС 

дипломираа и се стекнаа со 180 кредити 900 правници, 78 новинари и 146 политиколози. Од 

основањето на Факултетот до денес магистерски тези одбраниле 350 кандидати. Во исто 

време, Правниот факултет разви докторски студии во областите на правото, политичката 

наука и комуникологијата. Првата докторска теза на Правниот факултет беше одбранета во 

1959 година. Оттогаш 141 кандидат ги одбранија своите докторски тези на Правниот факултет. 

На 1 април 2005 година, Наставно-научниот совет на Правниот факултет 

„Јустинијан Први„ во Скопје усвои нови студиски програми за додипломските и 

последипломските студии за три студии: правни, политички студии и студии по новинарство. 

Новите студиски програми се потполно хармонизирани со европскиот кредит трансфер 

систем. Тие се засноваат на три циклуси на студии (додипломски, последипломски и 

докторски) врз основа на формулата 3+2+3 години. Образовниот процес се спроведува преку 

предавања, семинари, работилници, клиничка и практична работа. 

Денес, Правниот факултет “Јустинијан Први“ ја претставува водечката академска 

институција во Македонија во областите на правото, политичките науки и новинарството. 

Академската заедница на факултетот опфаќа еминентни и почитувани професори и 

асистенти. На факултетот се отворени неколку истражувачки центри, а образовниот процес се 

остварува со употреба на најсовремена технологија. 

Освен тоа, Правниот факултет „Јустинијан Први“ во Скопје има пет почесни доктори 

на правни науки: Роберт Бадинтер, професор по уставно право и поранешен претседател на 

Уставниот суд на Франција, Евгениј Алексеевич Суханов, професор на Правниот факултет на 

Универзитетот „М. В. Ломоносов“ во Москва, Михајло Дика, професор на Правниот факултет

на Универзитетот во Загреб, Камил Идрис, генерален директор на Светската организација за 

интелектуална сопственост и Филип Џенти, професор на Колумбија Универзитетот во САД. 

1.3. Мобилност на студентите, наставниот и соработничкиот кадар 

Правниот факултет „Јустинијан Први“ има директна и индиректна соработка со преку 

70 академски институции во Европа и во светот. Со оглед на имплементираниот Европскиот 

кредит трансфер систем во наставната програма на факултетот, како и на потребите на 

студентската мобилност, Факултетот стави посебен акцент на потпишување на билатерални 

договори со странски академски институции кои ќе им овозможат на студентите да поминат 

одереден дел од нивните студии во странство. 

Во 2006 година, факултетот ја прослави 10-тата годишнина од својата соработка со 

Правниот факултет на Државниот универзитет „Ломоносов“ во Москва. Оваа соработка им 

нуди на студентите од двата факултети можност за посета на академските институции и 

учество во нивните активности. 

Понатаму, Правниот факултет има воспоставено соработка со Институтот за 

меѓународна социологија во Гориција и со Универзитетот во Трст. Покрај тоа, Правниот 

факултет има континурана соработка со правните факултети во Марибор, Љубљана, Загреб, 

Белград, Ниш, Крагујевац и Софија. Во февруари 2008 година Правниот факултет во Скопје 

потпиша Договор за соработка со Правниот факултет на Универзитетот во Анкара, Турција. 

Од април 2008 година Правниот факултет „Јустинијан Први“ стана член на 

најголемата мрежа на 30 водечки правни факултети во Европа – правната мрежа Ротердам. 

Правниот факултет од Скопје и Правниот факултет од Загреб се единствените членки на оваа 

мрежа од Југоисточна Европа. Како дел од процесот на меѓународна мобилност на студентите, 

Правниот факултет ги спонзорира иницијативите на студентите и на нивните организации, се 

јавува како ко-спонзор на Меѓународниот летен и зимски универзитет, како и на Летната 

школа за новинари, која се одржува на Правниот факултет во соработка со Press Now - 

Амстердам. 

Правниот факултет „Јустинијан Први“ е потполно подготвен за интензивирање на 

соработката со високообразовните институции од Европската Унија во рамките на европските 

програми Erasmus, Socrates, Erasmus Mundus и други иницијативи. 

1.4. Oпис на компетенции за докторските студии при политичките науки 

Одделот за политички науки на Правниот факултет „Јустинијан Први“, Скопје, е 

формиран 1993; 17 генерации досега поминале низ амфитеатрите и училниците на 

факултетот. Од формирањето до сега, академската програма поминала низ процес на 

реформи кој резултирале со современа програма во согласност со Болоњскиот процес и 

Европскиот Кредит Трансфер Систем. Програмата на додипломските студии се состои од 6 

семестари во кои студентите слушаат 24 изборни и задолжителни предмети. Потоа, 

студентите имаат можност да го продолжат образованието на една од четирите Мастер студии 

кои се во склоп на Одделот и да се стекнат со звање магистер. 

Откако се финализираа програмите за првото и второто ниво на образование и 

дипломираа првите генерации на студенти според ЕКТС системот, се почувствува потреба и од 

формирање на докторски студии кои ќе има овозможат на студентите да се надградат како 

академци и како експерти. Тие при Центарот за докторски студии на УКИМ ќе следат два 

методолошки предмети каде ќе стекнат генерички знаења, потоа ќе продолжат на Правниот 

факултет каде ќе изучуваат еден задолжителен предмет каде ќе се запознаат со основите на 

политичките теории и концепти, и четири изборни предмети при што ќе стекнат голем број 

на знаења од областа на политичките науки. Докторската програма трае три години и 

вклучува предавања, семинари, истражување и изработување на докторска дисертација и 

нејзино јавно бранење. Докторските студии по политички студии се конструирани на начин да 

им овозможат на студентите да добијат доволно предзнаења за да бидат соодветно запознаени 

со политолошките трендови, да стекнат експертиза за полињата кои ги интересираат, да 

вршат истражувања и да ги сублимираат резултатите во својата дисертација со што ќе 

допринесат кон политиколошката област.

2. ОПШТ ДЕЛ 

Назив на предлагачот Правен факултет „Јустинијан Први“ – 

Скопје 

Назив на студиската програма 

1. Докторски студии по правни науки 

2. Докторски студии по политички 

науки 

3. Докторски студии по 

комуниколошки науки 

Траење на студиите 

3 (три) години 

Услови за запишување на студиите 

Условите и начинот на запишување на 

студентите се регулирани со Законот за 

високо образование, Статутот на 

Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ – 

Скопје и Правилникот за условите, 

критериумите и правилата за 

запишување и студирање на трет циклус 

на студии – докторски студии на 

Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во 

Скопје. 

Спецификација на генеричките и 

специфичните компетенции што се 

стекнуваат со завршување на докторските 

студии 

Оспособување на студентите на третиот 

циклус студии за научноистражувачка 

работа, примена на научни методи, 

изработка на оригинални научни 

трудови, развивање на нивните 

способности да работат во науката како 

самостојни истражувачи и подготовка за 

вршење на наставно-образовна дејност. 

Академски назив 1.Доктор на правни науки од 

областа... (PhD) 

2.Доктор на политички науки од 

областа... (PhD) 

3.Доктор на новинарство и 

комуникологија од областа... (PhD). 

3. УСЛОВИ ЗА РЕАЛИЗАЦИЈА НА СТУДИСКИТЕ ПРОГРАМИ 

3.1. Простор и опрема за реализација на студиските програми 

За изведување на предавањата и вежбите се користат модерно опремени амфитеатри, 

предавални, компјутерски центар и лаборатории за изведување аудио-визуелни вежби. 

Студентите имаат можност да користат богата странска и домашна литература: учебници, 

книги, енциклопедии, списанија, весници, CD и други материјали. 

Библиотеката на факултетот, располага со најголем фонд на специјализирана правна 

литература во државата, преку 450.000 монографски публикации и 514 периодични 

изданија од областа на правото, економијата, социологијата, филозофијата, 

новинарството, политичките науки и други области. Студентите имаат пристап и до една 

од најдобрите електронски истражувачки бази на податоци EBSCO. 

Во рамките на Факултетот функционира Центарот за правна клиничка едукација кој 

има своја специјализирана библиотека, а Факултетот располага и со специјализирана 

библиотека на ООН. Центарот за правна клиничка едукација доби високи оценки во 

евалуацијата реализирана од Колумбија Универзитот од Њуjорк за својата работа -

клиничка (практична) едукација на студентите. Исто така, во рамките на Факултетот 

функционира и Центарот за интелектуална сопственост (ЦИПЕ). 

Притоа, посочено е дека искуството на Центарот треба да се следи од страна на 

правните факултети во Централна и Источна Европа, заради подигнување на квалитетот 

на правното образование на студентите. Студентите можат да ја користат читалната, а 

имаат можност слободно да користат интернет и компјутерска и друга информатичка 

опрема со која располага Компјутерскиот центар и Новинарската лабораторија. 

Компјутерската мрежа на факултетот е поврзана со 1 Gbps линк со универзитетската 

мрежа и MarNet. На студентите им се на располагање специјализирана книжарница, 

повеќе фотокопири, како и студентско бифе. 

3.2. Академски кадар за реализација на студиските програми 

Редовни професори 

Д-р Бајалџиев Димитар 

Д-р Баличанец Тито 

Д-р Бучковски Владо 

Д-р Градишки-Лазаревска Елена 

Д-р Гавроска Поликсена 

Д-р Георгиевски Сашо 

Д-р Гелев Димитар 

Д-р Дабовиќ-Анастасовска Јадранка 

Д-р Давитковски Борче 

Д-р Живковска Родна 

Д-р Иванов Ѓорѓе 

Д-р Јаневски Арсен 

Д-р Каламатиев Тодор 

Д-р Камбовски Владо 

Д-р Кандикјан Владимир 

Д-р Китаноски Лазар 

Д-р Климовски Саво 

Д-р Каневчев Методија 

Д-р Малески Денко 

Д-р Манолева- Митровска Данче 

Д-р Мукоска-Чинго Весела 

Д-р Петрушевска Татјана 

Д-р Поповска Билјана 

Д-р Пендовска Весна 

Д-р Силјановска-Давкова Гордана 

Д-р Старова Гзиме 

Д-р Тодорова Софија 

Д-р Тупурковски Васил 

Д-р Фрчкоски Љубомир 

badi@pf.ukim.edu.mk 

tito@mt.net.mk 

vbuc@pf.ukim.edu.mk 

poligavroska@yahoo.com 

icvd@pf.ukim.edu.mk 

gelev2000@yahoo.com 

jdab@pf.ukim.edu.mk 

bdavitkovski@yahoo.com 

ajvanco@hotmail.com 

givan@pf.ukim.edu.mk 

ajan@pf.ukim.edu.mk 

toni@pf.ukim.edu.mk 

vladok@unet.com.mk 

kandik@t-home.mk 

laki@pf.ukim.edu.mk 

klimovski@pf.ukim.edu.mk 

kan@pf.ukim.edu.mk 

maleski@pf.ukim.edu.mk 

d.manoleva@pf.ukim.edu.mk 

tpetrusevska@gmail.com 

drvpen@pf.ukim.edu.mk 

goga@ukim.edu.mk 

starovag@freemail.com.mk 

sofija.todorova@t-home.mk 

dibaci@aol.com 

frckoski@pf.ukim.edu.mk 

Вонредни професори 

Д-р Бужаровска Гордана 

Д-р Гроздановски Томислав 

Д-р Дескоска Рената 

Д-р Каракамишева Тања 

Д-р Калајџиев Гордан 

Д-р Коевски Горан 

Д-р Мицковиќ Дејан 

Д-р Павловска Данева Ана 

Д-р Ристовска Марика 

gordana@pf.ukim.edu.mk 

togro@pf.ukim.edu.mk 

renata@pf.ukim.edu.mk 

dion@pf.ukim.edu.mk 

gordan@pf.ukim.edu.mk 

goki@pf.ukim.edu.mk 

dejanmickovik@yahoo.com 

anapd@pf.ukim.edu.mk 

marikaristo2002@yahoo.com

Д-р Тасковска Добринка 

Д-р Тупанчески Никола 

Д-р Узунов Ванчо 

dtas@pf.ukim.edu.mk 

tnikola@pf.ukim.edu.mk 

uzunov@pf.ukim.edu.mk 

Доценти 

Д-р Бачовска Јасна 

Д-р Гризо Мелина 

Д-р Дескоски Тони 

Д-р Илиевски Зоран 

Д-р Климовски Александар 

Д-р Максимовска-Велјановски Александра 

Д-р Наумовски Гоце 

Д-р Стојков Александар 

jasnab2002@yahoo.com 

melinagrizo@yahoo.com 

deskot@pf.ukim.edu.mk 

zoc01@yahoo.com 

alekkl@pf.ukim.edu.mk 

sanimax@pf.ukim.edu.mk 

gocen@pf.ukim.edu.mk 

astojkov@pf.ukim.edu.mk 

Соработници 

Д-р Груевска-Дракулевски Александра 

Д-р Докмановиќ Мишо 

aleksandragruevska@yahoo.com 

midok@pf.ukim.edu.mk 

/соработници на коишто изборот во наставно-научно звање -доцент е во тек/ 

Професори во пензија 

Д-р Арнаудовски Љупчо 

Д-р Галев Гале 

Д-р Гелевски Симеон 

Д-р Гризо Наум 

Д-р Марјановиќ Ѓорѓи 

Д-р Матовски Никола 

Д-р Мицајков Миодраг 

Д-р Недков Милан 

Д-р Пеливанов Тодор 

Д-р Поленак Аќимовска Мирјана 

mpolenak@pf.ukim.edu.mk 

Д-р Поповски Владо 

Д-р Спировиќ Трпеновска Љиљана 

/ професори во пензија коишто се предложени во наставните програми 

/потпрограми/ за докторски студии/ 

Професори во насловни звања 

Насловен вонреден професор 

Д-р Груевски Томе 

Д-р Јакимовски Љубомир 

Насовен доцент 

Д-р Костов Зоран 

Д-р Мишковска Маја 

3.3. Финансирање на студиите

Наставно-научниот совет на Правниот факултет „Јустинијан Први„ во Скопје на 

седницата одржана на 24.03.2010 година едногласно донесе одлука надоместот за 

докторските студии (трет циклус на студии) да изнесува 6000 евра. 

3.4. Оптимален број запишани студенти по студиски програми и потпрограми 

Наставно-научниот совет на Правниот факултет „Јустинијан Први„ во Скопје на 

седницата одржана на 24.03.2010 година едногласно донесе одлука минималниот број на 

студенти по студиски програми и потпрограми да изнесува 1 /еден/, а максималниот број на 

студенти да биде максимум двојно поголем од бројот на предложени ментори по студиски 

програми и потпрограми. 

4 СТУДИСКИ ПРОГРАМИ 

4.1. Политички науки 

Потпрограма за докторски студии по политички систем 

(Прв и втор семестар) 

ОПИС И ЦЕЛИ НА СТУДИСКАТА ПРОГРАМА 

Студиската програма по „Политички систем“ на третиот циклус на студии нуди 

продлабочени знаења од повеќе сродни предмети од оваа научната област: (Политички 

систем, Конституционализмот и глобализацијата, Современи политички системи, 

Конституционализам и човекови права, Политички систем на ЕУ, Модели на демократија, 

Изборен систем и партиски систем, Политички партии и интересни групи, Нации и 

национализам, Регионализам, автономија и локална самоуправа ) . Програмата е синтеза на 

сродни политички дисциплини, кои што пак, имаат врска со Уставното право, со оглед на 

неговиот предмет на истражување. 

Целта на докторските студии по „Политички систем“ е стекнување на докторат, 

втемелен на продлабочено проучување и научно истражување на одделни прашања од оваа 

област. 

Студиската програма по докторски студии по „Политички систем“ се остварува преку: 

интерактивна настава, клиничко образование (intership во државни или локални органи, 

политички партии, невладини организациии), работилници, семинари и консултации, како и 

со самостојно научно истражување, во функција на проширено и продлабочено научно 

знаење, презентирано во докторската дисертација, како круна на третиот циклус на студии. 

Затоа, една од најважните цели на оваа студиска програма е оспособување на кандидатите за 

самостојно научно истражување и презентација на научните резултати во пишана и усмена 

форма. 

На кандидатите ќе им биде обезбеден пристап до факултетската литература, 

релевантна за оваа студиска програма, односно научните дисциплини, интегрирани во неа и

до расположливата електронска база на податоци; непосреден контакт и консултации со 

професорите, односно контакт и престој во релевантни органи, институции и организации. 

Основна цел на докторската програма е продлабочување, проширување и подигање на 

нивото на студентските знаења во рамките на дисциплините вклучени во студиската програма 

„Политички систем“, како и поттикнување и развивање на самостојни истражувачки 

способности и создавање перспективни истражувачи, раководени од строгите научни 

стандарди при истражувањето. Во рамките на овој циклус, студентите имаат можност на 

продлабочен начин да се запознаат со: основните и специфични процеси, односи, институции 

и актери во политичкиот систем; демократските облици, тенденции и закани по 

демократијата; моделите на на современите политички системи; (не)компатибилноста на 

македонскиот политички систем со современите политички системи; глобализација и 

нејзините ефекти врз демократијата; регионализацијата, автономијата и локалната 

самоуправа; изборите; политичките партии и интересните групи. 

Студиската програма по „Политички систем“ ги оспособува студентите за успешна 

академска кариера, стручна кариера, како и квалификувано учество во политиката. Оваа 

студиска програма гарантира успешно справување со предизвиците на квалификуваниот и 

квалитетен ангажман во: Собранието на РМ и неговата администрација; Владата и 

министерствата; политичките партии и невладините организации; медиумите; Советот на 

Европа и неговите органи и тела; ООН и другите меѓународни организации. 

Прв семестар 

1. Научноистражувачка етика 

Кредити (ЕКТС) 

4 кредити 

(Предмет за стекнување генерички знаења) 

2. Методологија на правните истражувања 



3. Политички систем (Задолжителен предмет за насоката) 6 кредити 

4. Изборен предмет од насоката 6 кредити 


6. Изборен предмет од насоката (6 кредити= 4 кредити во 

првиот семестар + 2 кредити во вториот семестар) 

Вкупно: 



Втор семестар 

1. Академско пишување 



(Предмет за стекнување генерички знаења)

2. Изборен предмет од насоката 


(Преостанати 2 кредити од изборниот предмет под реден 

број 6 во првиот семестар) 


Докторски семинар со презентација 

Истражување (за подготовка на тема за докторска 

дисертација) 

Годишна конференција со презентација на извештај 

Вкупно: 





Изборни предмети од насоката 


1. Конституционализмот и глобализацијата 6 кредити 

2. Современи политички системи 6 кредити 

3. Конституционализам и човекови права 6 кредити 

4. Политички систем на ЕУ 6 кредити 

5. Модели на демократија 6 кредити 

6. Изборен систем и партиски систем 6 кредити 

7. Политички партии и интересни групи 6 кредити 

8. Нации и национализам 6 кредити 

9. Регионализам, автономија и локална самоуправа 6 кредити 

Листа на наставници 

Д-р Саво Климовски Ред.професор Уставно право и 

политички систем 

Д-р Весела Мукоска Ред.професор Уставно право и 


15.03.1996 

/Втор 

избор/ 

10.07.2003 

Д-р 

Гордана 

Силјановска Ред.професор Уставно право и 


30.09.2004 

Д-р Рената Дескоска Вонр.професор Уставно право и 26.02.2008


Д-р Тања Каракамишева Вонр.професор Уставно право и 


26.02.2008 

Д-р 

Марика 

Ристовска Вонр.професор Уставно право и 


13.11.2009 

Кратка биографија 

Име и презиме: 

наставно-научно/научно 

звање: 

електронска 

адреса: 

Институција каде е 

вработен: 

Научна област: 

Саво Климовски 

Редовен професор 

Образование Година Институција 

докторат на науки 1978 

година 

втор циклус студии 1974 

година 

прв циклус студии 1970 

година 

Датум на последен 

избор: 

Правен факултет "Јустинијан Први" Скопје 

Уставно право и политички систем 

Правен факултет во Љубљана 

Правен факултет во Скопје 


15.03.1996 Правен факултет "Јустинијан Први" Скопје 

Список на предмети кои наставникот ги води на прв и/или втор циклус студии 

Назив на предметот: 

Студиска програма: 

1. Уставно право Прв циклус правни студии 

2. Политички систем Прв циклус правни студии 

3. Парламентарно право Втор циклус-уставно-правна насока 

4. Уставно право на Европа Втор циклус-уставно-правна насока 

5. Уставно- правна техника Втор циклус-уставно-правна насока 

6. Политичка култура Втор циклус-уставно-правна насока 

Селектирани научноистражувачки резултати (последни 5 години): 

I. Релевантни печатени научни трудови/уметнички дела (до 5 селектирани 

трудови) 

1. Уставно право, Просветно дело АД, Скопје, 2009 

2. Политички систем, Просветно дело АД, Скопје, 2009 

3. Уставно право и политички систеm, Просветно дело АД, Скопје, 2006

4. "Уставно уредување на Република Македонија" Просветно дело, изданија 2003, 

2004, 2005 година на македонски и албански јазик 

5. "Конституционо уредување на Република Македонијa Просветно дело, Скопје, 

2006 година 

Политиката и институциите македонски јазик, англиски јазик и кинески 

(мандаринско писмо) 

II. Учество во научноистражувачки (национални / меѓународни) проекти 

(до 5 селектирани) 

1. Раководител на проектот за уставните промени 2005 

2. Парламентарно право (во подготовка) 

3. 

4. 

5. 

III. Менторства 

Ментор на докторски 

дисертации 

Ментор на магистерски 

трудови 

20 

20 




звање: 


адреса: 




Гордана Силјановска –Давкова 

редовен професор 



Правен факултет „ Јустинијан Први“ 

„уставно право“ ; “политички систем“; 

административно право 

докторат на науки 1993 Правен факултет, Универзитет во Љубљана , “with 

exellence” 

втор циклус студии 1986 Правен факултет, Универзитет” Св. Кирил и Методиј“ 

прв циклус студии 1979 Правен факултет, Универзитет “Св.Кирил и Методиј“ 


избор: 

2004 



Студиска програма:

Уставно право 

правни студии 

Политички систем 

Локална самоуправа 

Конституционализам и човекови права 

правни студии и политички науки 

политички студии ( прв 

циклус);уставно правна група (втор 

циклус); административно-правна 

група ( втор циклус); група за 

социјални работи и социјална 

политика на Институтот за социјални 

работи и социјална политика при 

Филозофскиот факултет( прв циклус) 

Уставно- правна група ( втор циклус); 

Современи политички системи 

Elections and Electoral Models 

Добро владеење и управување 

Глобализацијата и демократијата 

политички студии ( прв циклус); 

уставно-правна група( втор циклус); 

група по меѓународно право( втор 

циклус) 

група за Political Management, втор 

циклус на политички науки ( на 

наглиски јазик) 

група по Применета политика (втор 

циклус) 

праавни студии, група по уставно право 

( мастер студии) 




1. 1Legal and Institutional Framework of Local-Self Government in the Republic of 

Macedonia, Lex Localis, Volume 7, Number April 2009, Maribor, Trieste, Split, Graz, ( 

indexed in CSA Worldwide Political Science Abstracts, Social Science Citation Index 

2. Gloalization, Democracy and Constitutional Engineering as Mechanism for Resolving 

Ethnic Conflicts, VII-th World Congress of Constitutional Law, Athens 2007, 

httttp:www.enelsyn.gr/en/workshops/workshop6(en)htm 

3. Organizational Structures and Internal Party Democracy in the Republic of 

Macedonia, in Organizational Structures and Internal Party Democracy in Central and 

Eastern Europe, Sofia, 2005 

4. Macedonian Democracy Between Demos and Ethnos, in Macedonia on Globalization, 

Public Scolarly Publications, New Jork, 2005 (Social Science Citation Index) 

5. Electoral Models, Journal of Constitutional Law in Eastern and Central Europe( 

Netherlands), Volume 11, Number 2, 2005 ( Social Science Citation Indx). 



6. Macedoian Electoral Code, OCSE and Most, 2009 

7. Local Public Services in Slovenia and Macedonia, 2008 

8. Values and Politics: EU and South –East Europe, Friedrich Ebert Stiftung, 2006 

9. Elections and Political Parties in Macedonia, Coucil of Europe and OSCE, 2006

10. Legal Clinical Education, COLPI-PILI ( Columbia Law School) , ( 1999-2005) 






3 

5 




звање: 


адреса: 




Весела Мукоска Чинго 



докторат на науки 1992 

година 

втор циклус студии 1981 

година 

прв циклус студии 1969 

година 


избор: 

10.07.200 

3 










1. Уставно право Прв циклус правни студии 

2. Политички систем Прв циклус правни студии 

3. Конституционализам Прв циклус политички студии 

4. Уставно судство Втор циклус 

5. Номотехника Втор циклус 

6. Уставна историја Втор циклус 




6. Уставно судство (Теорија и практика), Диги-Принт, Скопје, 2002

7. Федералистичките погледи на Македонската колонија во Русија, Матица 

Македонска, Скопје, 1999 

8. Концептот на македонската држава во идејната платформа на ВМРО и 

Македонската колонија во Русија, Матица Македонска, Скопје-Мелбурн, 1998 

9. Конституционализам 2007 

10. Суверенитетот во уставниот поредок на Република Македонија, Годишник на 

Правниот факултет, Скопје, 2001 

11. Уставно процесно право (во подготовка) 



11. Уставното судство и правната држава во Република Македонија, Независното 

судство и правната држава, Скопје, 1997 

12. Некои аспекти на процесот на Евроинтеграција на општествениот, правниот и 

политичкиот систем на Република Македонија, Евроинтеграција (зборник на 

трудови), Скопје, 2003 

13. Суверенитетот во уставниот поредок на Република Македонија, Годишник на 

Правниот факултет, Скопје, 2001 

14. Јустинијан во македонската правна наука, Евроинтеграција(зборник на трудови), 

Скопје, 2002 

15. Одлуките на АСНОМ - фундамент на македонската држава, Зборник на 

МАНУ,Скопје, 2002 









звање: 


адреса: 




Рената Дескоска 

Вонреден професпр 

renata@pf.ukim.edu.mk 


Правен факултет - Скопје 


докторат на науки 2002 Правен факултет-Љубљана 

втор циклус студии 1997 Правен факултет-Скопје 

прв циклус студии 1995 Правен факултет-Скопје


избор: 

2008 






Основни слободи и права на човекот во РМ 


Споредбено уставно право 

Човекови права – применета програма 

Модели на демократија 

Организација на власт 

Конституционализам и глобализација 

Теории за суверенитет 


Прв циклус – правни студии 

Прв циклус – правни студии и 

политички студии 

Прв циклус – политички студии и 

студии по новинарство 

Прв циклус – студии по новинарство 

Втор циклус – правни студии - уставно 

правна група 













Политички систем-применета програма 






1. “Уставно право”, (коавтор со проф. д-р Саво Климовски и проф.д-р Тања 

Каракамишева), Скопје, 2009 

2. “Политички систем” (коавтор со проф. д-р Саво Климовски и проф.д-р Тања 

Каракамишева), Скопје, 2009 

3. “Party Funding and Campaign Finance in Macedonia” vo Daniel Smilov and Jurij Toplak 

(eds.), “Political Finance and Corruption in Eastern Europe – The transition Period”, 

Asgate, 2007 

4. “The Constitutional Court of the Republic of Macedonia: Proposals for Legislative and 

Administrative Reform”, Journal of Constitutional Law in Central and Eastern Europe 

(Netherlands), vol. 14, No.1/2007 

5. “За Изборниот законик: реформи без чесни намери”, во “Реформата на 

институциите и нејзиното значење за развојот на Република Македонија - Зборник 

од научната расправа одржана во Скопје на 18 декември 2008”, МАНУ, 2009 



1. “Legal and Institutional Framework for Inter-Ethnic Dialogue”, 2009, MDG-F, UNDP

2. “Public Arrangements for an Effective Multilingual State”, LGI Policy Fellowship, 

2007/8. 

3. Curriculum Development Competition Grant – Comparative constitutional law, 

CEU/CRC, 2008-2009 

4.“I have a right to vote – Training of MEC and EB” 2009, UNDP 

5. “One voter-one ballot: Addressing proxy and family voting”, 2008, UNDP 




2009 – / Љубица Караманди „Влијанието на евро – 

интегративните процеси врз уставниот систем на 

Република Македонија“ 



2009- / Маја Патчева “Уставниот статус на 

социјалните и економските слободи и права - дилеми 

и предизвици” 




звање: 


адреса: 




ТАЊА КАРАКАМИШЕВА 

ВОНРЕДЕН ПРОФЕСОР 


tanja.karakamiseva@gmail.com 

ПРАВЕН ФАКУЛТЕТ „ЈУСТИНИЈАН ПРВИ“ 

УСТАВНО ПРАВО И ПОЛИТИЧКИ СИСТЕМ 

докторат на науки 2002 Правен факултет во Љубљана, Република Словенија 

втор циклус студии 1995-1997 Правен факултет во Скопје 

прв циклус студии 1989-1993 Правен факултет во Скопје 


избор: 

26.02.200 

8 




УСТАВНО ПРАВО 

ПОЛИТИЧКИ СИСТЕМ 

ПОЛИТИЧКИ ПАРТИИ И ИНТЕРЕСНИ ГРУПИ 


ПРАВНИ СТУДИИ-прв циклус 

ПРАВНИ И ПОЛИТИЧКИ СТУДИИпрв 

циклус 

ПОЛИТИЧКИ СТУДИИ-прв и втор

СОВРЕМЕНИ ПОЛИТИЧКИ СИСТЕМИ 

УСТАВНО ПРАВО НА ЕУ 

ИЗБОРИ И ИЗБОРНИ СИСТЕМИ 

циклус 

НОВИНАРСКИ СТУДИИ-прв циклус 

втор циклус 

втор циклус 




12. Коавтор на учебник „Политички систем“, Просветно дело, Скопје, 2009 година 

13. Коавтор на учебник „Уставно право“, Просветно дело, Скопје, 2009 година 

14. Коавтор на учебник „Политички партии и интересни групи“, 2-ри Август, 

Штип, 2006 година 

4. Коавтор на публикација „Поимник на терминологијата на ЕУ“, ГТЗ, Скопје, 

2009 година 

5. Коавтор на публикација „ Финален извештај за институционалните одговори 

против изборните нерегуларности 2008-2009, (издание на македонски, албански, и 

англиски јазик), Коалиција „Сите за правично судење“, Скопје, 2009 година 



1. Член на проект на ОБСЕ „Перспективи на домашната правна рамка за 

спроведување на изборите погледната од аголот на меѓународните изборни стандарди 

и добри практики-водич кон прецизно, сигурно и конзистентно изборно 

законодавство насочено кон зајакнување на интегритетот на изборниот процес во 

целина„ и коавтор на делот „Поништување и повторување на гласањето„, Print & 

Design, Скопје, декември 2008 година 

2. Член на проект на ОБСЕ преку НВО, „Коалиција сите за фер судење“, 

Институционалeн одговор против изборните нерегуларности поврзани со 

предвремените парламентарни избори во 2008 год., септември 2008 - јуни 2009 

година 

3. Член на проект на УНДП (Програма за развој на Обединетите нации) во соработка 

со Државната изборна комисија на Република Македонија, "Еден гласач-Еден глас: 

осврт на гласањето во име на друг и семејното гласање (2007-2009 година), 

4. Член на проектот на Правниот факултет во соработка со GTZ за формирање 

Регионален центар за последипломски студии од областа на Правото на ЕУ и 

интеграциите, (Regional Centre for Postgraduate Programme in European Law and 

Integration), Скопје, 2006 година и ангажиран наставник на предметот право и 

институции на ЕУ и процесно право на ЕУ во академската 2008/09 година 

5. Локален експерт во едногодишниот проект за техничка помош и поддршка во креирањето 

Тренинг академија за судството во Република Македонија(“Technical Assistance to Support 

the Creating of a Training Institute for the Judiciary”, An EU funded project managed by the 

European Agency for Reconstruction, Centre for European Constitutional Law, Human 

Dynamics and Altair Asesores, Skopje, 2005) 


Ментор на докторски 2




1 


Име и презиме: Марика 

Ристовска 

наставно-научно/научно звање: 

вонреден професор 

електронска адреса: 

marikaristo2002@yah 

oo.com 


вработен: Правен 

факултет Јустинијан 

Први 


уставно право и 



докторат на науки 2004 Правен факултет ‘Јустинијан Први ‘ 

втор циклус студии 1996 Правен факултет ‘Јустинијан Први 

прв циклус студии 1980 Правен факултет ‘Јустинијан Први 


избор: 

2009 Правен факултет ‘Јустинијан Први 







Политички партии и интересни групи 


Уставно судство 


Парламентарно право применета програма 

Избори и изборни системи 


прв циклус на правни студии 

прв циклус на правни студии 

прв циклус на студии по новинарство 


прв циклус на политички студии 


втор циклус – уставно-право 

втор циклус – уставно право 


втор циклус – уставно право

Уставно право применета програма 

Теорија и практика на федерализмот 

Регионализам, автономија и локална самоуправа 





И. Релевантни печатени научни трудови/уметнички дела (до 5 

селектирани трудови) 

15. Constitutional and legal frame of the electoral system in the Republic of Macedonia 

16. За имунитетот на пратениците во Република Македонија 

17. Уставно-правните основи на мнозинската и консоцијациската демократија во 

Република Македонија 

18. Пратеничкиот мандат и повеќепартискиот систем 

19. Пратеничките групи во претставничките тела 

ИИ. Учество во научноистражувачки (национални / меѓународни) 

проекти (до 5 селектирани) 

16. 

17. 

18. 

19. 

20. 

ИИИ. Менторства 




трудови


Име на предметот: 


Код: 50701 

Предметен наставник: 

Проф. д-р Саво Климовски 

Кредити: 

6 

Семестар во кој се изучува предметот: 

12 

A) Опис на предметот 

Се работи за научна дисципли на во чии рамки се проучуваат: 

- Помитите политика, политички процес, политичка власт, легалитет, легитимитет 

- Демократијата и нејзините вредности 

- Правната држава и владеењето на правото 

- Организацијата на власт 

- Изборниот систем 

- Партискиот систем 

- Политичските партии и интересните групи 

- Цивилното општество итн. 

B) Цели на предметот 

Студентот треба да се оспособи да го оцени функционирањето на политичкиот систем, 

политичките процеси и интеракцијата на политичкиот систем со државата и други 

општествени системи. 

Овој предмет ќе им овозможи на студентите: 

- Да го разберат влијанието на политичкиот систем врз останатите општествени системи 

- Да ги сфатат елементите на организацијата на власта и критички да го анализираат 

нивното присуство во одредени земји 

- Продлабочено да се запознаат со начинот и постапките на донесување политичките 

одлуки во институциите 

- Да го проучат политичкото однесување 

- Да ги анализираат политичките партии и политичките групи 

- Продлабочено да се запознаат со интересните групи 

- Да ги анализираат изборите во Унијата 

Ц. Методи и техники на предавање

Во рамките на овој предмет ќе бидат организирани предавања, семинари, консултации 

и истражувања. Предметот ќе се изучува преку компаративниот метод, case study методот, 

Сократовиот метод, SWOT анализа, индуктивниот и дедуктивниот метод и др. 

Часовите вклучуваат учество на студентите и дебата и анализа на практични случаи. 

Г) СОДРЖИНА НА ПРЕДМЕТОТ ПОЛИТИЧКИ СИСТЕМ 

1 Недела: Теоретски проблеми на проучувањето на политичкиот систем 

2 Недела: Назив и потекло на поимите политика, политички процес, политичка власт, 

легалитет, политички легитимитет 

3 Недела: Поим, основни карактеристики и принципи врз кои се остварува демократијата, 

остварување на вредностите на демократијата во РМ 

4 Недела: Правна држава, владеење на правото, цивилно општество и принцип на граѓанство 

5 Недела: Цивилното општество во РМ, вреднување на владеењето на правото во РМ и 

вреднување на политичкиот систем во РМ 

6 Недела: Политичките системи и организацијата на власт (парламентарен и претседателски 

систем) 

7 Недела: Политичките системи и организацијата на власт (мешовит и собраниски систем) 

8 Недела: Мерења на типот на организација на власт во РМ 

9 Недела: Изборен и партиски систем 

10 Недела Политичката култура и политичкиот систем 

Задолжителна литература: 

Литература за подготовка: 

1. Milan Matic i Milan Podunavac, “Politicki sustem- teorije i principi”, Beograd, 1995 

2. Macridis R. ad Ward R (eds), “Midern Political Systems-Europe”, New Jersey, 1963 

3. D. Easton, “The Political System”, New York, 1953 

4. Wiseman H.V. “Political systems”, London, 1967 

5. Varney Douglas, “The Analysis of Political System”, London, 1965 

6. Robert A. Dahl, “Modern Political Analysis”, New Jersey, 1970 

Дополнителна литература: 

7. Xon Galbrajt, “Anatomija na mo}ta”, Skopje. 1996 

8. Klaus von Beyme, “Suvremene politicke teorije”, Zagreb, 1974 

9. Encikolpedija politicke kulture, Beograd, 1993 

10. Aristotel, “Politika”, Beograd, 1960 

11. Moris Diveze, “Uvod u politiku”, Beograd, 1966 

12. Giovani Sartori, “Democratic Theory”, Westposrt, 1976 

13. David Held, “Modeli demokratije”, Zagreb, 1990

14. Arend Liphart, “Demokratijata vo pluralnite op{testva”, Skopje, 1994 

15. Allmond G.A, Powell, G.Bingham, “Comparative politics today“, Glenview, Boston, 

London Illinois 1988 

16. Leftwich Adrian, “What is Politics -The Activity and its Study“, Oxford: Blackswell, 1984 

17. Jovicic Miodrag, “Veliki ustavni sistemi“, Beograd, 1963 

18. Jovicic Miodrag, “Parlamentarni system nasuprot precednickom I skupstivnskom 

sistemu“, Arhiv za pravne I drustvene nauke , 1992/1, 

19. Konstan, V. “Nacela poltike iu ministarskoj odgovornosti“, Beograd 1983 

20. Lasswell D.Harold, “ Politics: Who gets, What, When, How “ New York: New American 

Library , 1987

КОНСТИТУЦИОНАЛИЗАМ 


КОНСТИТУЦИОНАЛИЗАМ 

Код: 50717 


Проф.д-р Весела Мукоска-Чинго 

Kредити: 

6 


12 

A)ОПИС НА ПРЕДМЕТОТ 

Предметот Конституционализам е предмет од третиот циклус на студии – докторски студии 

по политички науки, на насоката политички систем. Предметот се предава во 10 недели и 

носи 6 кредити според ЕКТС. 

Предметот Конституционализам ги изучува поимот и елементите на конституционализмот, 

односот на конституционализмот и демократијата, односот на конституционализмот и 

уставите, како и историските зачетоци на идејата на конституционализмот. Сфаќајќи го 

конституционализмот како идеја, идеологија и практика на ограничена и контролирана власт, 

во рамките на овој предмет се изучуваат принципите на внатрешно ограничување на власта, 

како и надворешното ограничување од страна на човековите права. При тоа акцентот се става 

на човековите права кои се разгледуваат од аспект на нивно поимно одредување, теоретските 

сфаќања за човековите права, нивната класификација, нивното уставно регулирање, 

гаранциите на човековите права и можностите за нивно ограничување. 

Во продолжение на курсот, ќе бидат обработени конкретни човекови права и тоа од 

компаративен аспект, но со акцент на Европската конвенција и толкувањата на судот во 

Стразбур. При анализата на конкретните права ќе се тргне од историјата на заштита на 

конкретното право, спецификите на неговата заштита во Европа, со компаративни укажувања 

на одредени негови аспекти од други правни системи (претежно оној на САД). 

Во рамките на овој предмет посебно ќе бидат обработени: правото на живот, забраната на 

тортура, нечовечко и понижувачко постапување и казнување, забраната на ропство и 

присилна работа, правото на слобода, заштитата на личниот и семеен живот, слободата на 

мисла, совест и религија, слободата на изразување, слободата на собирање и здружување, 

правото на недискриминација, правото на сопственост, правото на образование и сл.

Во рамките на овој предмет со користење на case study се анализира остварувањето на 

конституционализмот во Република Македонија. 

Б) ЦЕЛИ НА ПРЕДМЕТОТ 

По изучувањето на овој предмет студентите ќе можат: 

- да го разберат значењето на конституционализмот во современиот свет 

- да го согледаат влијанието на различните филозофски концепции за човековите права 

врз уставните одредби; 

- да ја препознаат улогата на инструментите за заштита на човековите права; 

- да ја сознаат улогата на Судот за човекови права во Стразбур во заштитата на 

човековите права; 

- да ги осознаат современите предизвици во регулирањето и спроведувањето на 

одредбите за човековите права; 

- аналитички и критички да размислуваат за прашања поврзани со човековите права 

- да ја согледаат потребата, но и обемот на ограничување на човековите права во 

современиот свет соочен со тероризам 

- критички да ја анализираат состојбата со човековите права во Република Македонија. 

В) МЕТОДИ И ТЕХНИКИ НА ПРЕДАВАЊЕ 

Часовите вклучуваат предавања, семинари и практична работа. 

За време на часовите се очекува активно учество на студентите во анализа на случаи, како и во 

дебатата по определени академски ставови и судски одлуки. 

Во рамките на предметот студентите ќе имаат можност да слушнат предавања на активисти за 

заштита на човековите права, судии на Уставниот суд на Република Македонија, судии од 

Врховниот суд на Република Македонија, судии од Судот за човекови права во Стразбур, 

народниот правобранител и др. 

СОДРЖИНА НА ПРЕДМЕТОТ 

1.Поим и значење на конституционализмот 

- Појава на конституционализмот 

- Обележја на модерниот конституционализам 

- Конституционализмот и демократијата 

- Универзални вредности, владеењето на правото и констиуционализмот 

2. ПОДЕЛБАТА НА ВЛАСТА КАКО ВНТАРЕШЕН ПРИНЦИП НА ОГРАНИЧУВАЊЕ 

НА ВЛАСТА 

- Концепт на власта и поделба на власта

- Систем на тежа и противтежа или систем на соработка и рамнотежа на 

властите 

3. ТЕМЕЛНИ ЧОВЕКОВИ СЛОБОДИ И ПРАВА 

- Концепција за слободите и правата 

- Теории за човековите права 

4. ОГРАНИЧУВАЊЕ НА ЧОВЕКОВИТЕ ПРАВА 

- законско регулирање на човековите права 

- законско ограничување на човековите права 

- органичување во воена и вонредна состојба 

5. МЕХАНИЗМИ ЗА ЗАШИТА НА ЧОВЕКОВИТЕ ПРАВА 

- уставна тужба 

- судска заштита на човековите права 

- омбудсман 

- Судот за човекови права во Стразбур 

6. НЕДИСКРИМИНАЦИЈА 

- концептуални прашања 

- афирмативна акција 

7. ПРАВО НА ЖИВОТ 

- Смртна казна 

- Смрт во притвор 

- Позитивна обврска за заштита на животот 

- Обрска за истрага на сомнителна смрт 

- Абортус 

- Евтаназија 

8. ЗАБРАНА ЗА ТОРТУРА, ЗАБРАНА НА РОПСТВО И ПРИСИЛНА РАБОТА 

- поим 

- позитивна обврска на државата 

- екстериторијални ефекти 

- исчезнувања 

- услови во притвор 

- начин на казнување 

- воена обрска 

9. ПРАВО НА СЛОБОДА И ПРАВО НА ЗАШТИТА НА ЛИЧЕН И СЕМЕЕН 

ЖИВОТ 

А) право н слобода

- Поим 

- Лишување од слобода од приватни лица 

- Законитост на лишување од слобода 

- Законитост на притворот – траење, постапка 

- Притвор на малолетни лица 

Б) право на заштина на личен и семеен живот 

- Поим 

- Право на брак и семејство 

- Еднаквост меѓу сопружниците 

- Хомосексуалност 

- Нарушување на приватноста 

10. СЛОБОДА НА МИСЛА, СОВЕСТ, РЕЛИГИОЗНО УВЕРУВАЊЕ И СЛОБОДА 

НА ИЗРАЗУВАЊЕ 

- Поим 

- Облици на манифестирање на мисла и религиозно уверување 

- Приговор на совест 

- Секуларизам 

- Ограничување на слободата на говор: говор на омраза, повикување на 

насилно уривање на поредокот и сл. 

ЛИТЕРАТУРА: 

ЗАДОЛЖИТЕЛНА ЛИТЕРАТУРА: 

1. Akton, Lord 2001. Istorija na slobodata, Skopje 

2. Basta Lidija, 1984. Politika u granicama prava, Beograd 

3. DUTERTRE, Gilles, “Key Case-Law Extracts European Court of Human Rights”, Council of 

Europe, 2004 

4. FENWICK, Helen “Civil Liberties and Human Rights”, Routledge, 2007 

5. Fridrih J.K.,1996. Konstitucionalizam, Podgorica:CID 

6. CLAYTON, Richard and Hugh TOMLINSON, with Carol George and Vina Shukla, “The Law of 

Human Rights”, Oxford University Press, 2000 

ДОПОЛНИТЕЛНА ЛИТЕРАТУРА: 

1) Баруци Арно, 2006. Вовед во нововековната политичка филозофија, Скопје: Аз-Буки 

2) Berlin, Isaiah.1958. Two Concepts of Liberty, New York: Oxford 

3) Friedrich, C. J., 1958. La democratie constitutionnelle, Paris 

4) Friedman, R., 1971. The State and the Rule of Law in Mixed Economy, 

5) Friedrih,C.J. 1950.Constitucional Government and Democracy, Boston:Ginn and Co 

6) Fabre, C., “Constitutionalizing Social Rights”, The Journal of Political Philosophy, Vol. 6, No. 

3, 1998

7) Grey, T., “Constitutionalism: an Analytic Framework”, in: J. Peenock and J. Chapman (eds.), 

Constitutionalism, Nomos XX (New York: New York University Press, 1979) 

8) Hart H., 1994. Pojam prava, Podgorica: CID 

9) Hart H.L.A., 1961. The Concept of Law, Oxford: Clarendon Press 

10) Hayek F.A., 1960.The Constitution of Liberty, London: Routlege & Kegan Paul, 

11) Habermas, J., “Constitutional Democracy, A Paradoxical Union of Contradictory Principles”, 

Political Theory, Vol. 29, No. 6, 2001 

12) Jenings I.,1958. The law and the Constitution,5 ed., London 

13) JANIS, Mark W., Richard S. KAY and Anthony W. BRADLEY, “European Human Rights 

Law: Text and Materials”, New York: Oxford University Press, 2000 

14) Европско право за човековите права, 2002. Скопје: Ми-ан 

15) Весела Мукоска –Чинго, Конституционализам,Скопје 2007 

16) Kommers D., and W. Thompson, “Fundamentals in the Liberal Constitutional Tradition”, in: 

J. J. Hesse and N. Johnson (eds.), Constitutional Policy and Change in Europe (Oxford: 

Oxford University Press, 1995) 

17) Preuss, U., “The Political Meaning of Constitutionalism”, in: R. Bellamy (ed.), Democracy 

and Sovereignty: American and European Perspectives (Aldershot: Avebury, 1996) 

18) Sajo, A. Limiting Government. An Introduction to Constitutionalism, Chapter I (Budapest: 

CEU Press, 1999) 

19) Sartori, G. “Constitutionalism: A Preliminary discussion”, The American Political Science 

Review, Vol. 56, No. 4, 1962 

20) Рената Тренеска-Дескоска, “Конституционализмот и човековите права”, Скопје, 2006 

21) Temeqi moderne demokratije - izbor deklaracija i poveqa o qudskim pravima (1215-1989), 

1989.Beograd: Nova kwiga 

22) Vile, M., Constitutionalism and the Separation of Powers, (Indianopolis: Liberty Fund, 967)




Код: 50702 


Проф.д-р Гордана Силјановска-Давкова 


6 

Семестар во кој се изучува: 

12 

A) ОПИС НА ПРЕДМЕТОТ 

Иако компаративното изучување на политичките системи започнува со Аристотеловата 

Политика и компаративната анализа на 158 устави и системи на Хеленските државички, 

дисциплината Современи политички системи се стекна со академски статус во почетокот на 

20 век. Современите класификации на политичките системи се исто толку сложени и тешки за 

разбирање, како и социјалниот, економскиот, географскиот и културниот амбиент во кој овие 

системи функционираат. Сепак, може слободно да се каже дека во посткомунистичката ера и 

ерата на глобализацијата либералната демократија станува референтен политички ситем. Од 

прагматични причини денеска во науката на современите политички системи доминира 

критериумот на организацијата на власта при изучувањето на европските и 

северноамериканските политички системи. Врз таа основа се зборува за модели на 

парламентарен систем (Велика Британија, Шведска, Сојузна Република Германија, Италија, 

Шпанија), претседателски систем (САД) и мешовит систем (Франција). Швајцарскиот модел 

на директоријална, односно компромисна демократија е специфичен модел. Посебно место 

имаат т.н нови демократии, а во нивни рамки и “полу демократиите” што произлегоа од 

распадот на комунизмот.Покрај западните полиархии и новите демократии, во рамките на 

современите политички системи се зборува и за современите Источно- азиски и Африкански 

автократски системи, како и за теократски и за воените режими. 

Во рамките на овој предмет ќе бидат изучувани парламентарните системи во Европа, 

почнувајќи од европските монархии: Обединетото кралство, Белгија, Шпанија, преку 

републиките Италија и Германија. Овие системи ќе бидат проучувани преку нивната историја, 

политички начела, институции и процеси, избори и изборен систем, политички партии и 

партиски систем, интересни групи, локална самоуправа, мас-медиуми итн. Кон секој 

политички систем ќе се пристапи аналитички и критички и на крајот ќе се укаже дали постои 

и во кој аспект потреба од негова реформа. 

Исто така, во рамките на курсот ќе се изучуваат и мешовитите системи, преку примерот со 

Франција и неговото влијание врз земјите во транзиција. Посебно внимание ќе се даде на 

Русија како земја со зголемени надлежности на шефот на државата и специфичен политички 

систем. Во рамките на политичките системи на земјите во транзиција ќе бидат разгледувани и 

политичките системи на Унгарија, Полска, Хрватска и др. 

Предмет на изучување на овој курс ќе биде и политичкиот систем на САД и обидите за 

рецепција. Истите ќе бидат разгледувани од аспект на нивнтата уставно-правна историја,

политички начела, институции и процеси, локална самоуправа, избори и избрен систем, 

политички партии и партиски систем, интересни групи, мас-медиуми и јавно мислење и сл. 

Б) ЦЕЛ НА ПРЕДМЕТОТ 

Целта на овој предмет е да им понуди на студентите продлабочени знаења за компаративните 

политички системи и да им помогне да ги развијат своите аналитички способности во таа 

област. 


- да го разберат типот на политички систем во конкретни земји; 

- да ги оценат спецификите на политичките системи во конкретни земји; 

- да можат да ги анализаираат начините на кои се практикуваат политичките 

системи во различни држави 

- подобро да ја разберат историската еволуција на политичките системи 

- да ги осознаат предизвиците на современите политички системи. 


Предметот ќе се изучува преку компаративниот метод, case study методот, Сократовиот метод, 

SWOT анализа, индуктивниот и дедуктивниот метод и др. 

Часовите вклучуваат учество на студентите и дебата. 


1. КЛАСИФИКАЦИЈА НА ПОЛИТИЧКИТЕ СИСТЕМИ 

- класични класификации 

- модерни класификации 

2. ПОЛИТИЧКИТЕ СИСТЕМИ ВО СОВРЕМЕНИОТ СВЕТ 

- западните полиархии 

- новите демократии 

- Источноазиските системи 

- Исламските системи 

- Воените системи 

- Глобализацијата и современите политички системи 

3. ЕВРОПСКИ ПАРЛАМЕНТАРНИ МОНАРХИИ: ОБЕДИНЕТОТО КРАЛСТВО, 

ШВЕДСКА, БЕЛГИЈА 

- историја 

- политички начела, институции и процеси 

- избори и изборен систем 

- политички партии и партиски систем 

- интересни групи 

- локална самоуправа 

- мас-медиум 

- предлози на реформи 

4. ЕВРОПСКИ ПАРЛАМЕНТАРНИ РЕПУБЛИКИ: ГЕРМАНИЈА И ИТАЛИЈА

- уставно-правна историја 



- избори и избрен систем 



- мас-медиуми и јавно мислење 

5. МЕШОВИТИ СИСТЕМИ:ФРАНЦИЈА И ОБИДИ ЗА РЕЦЕПЦИЈА ( РУСИЈА) 

- генеза ( авторитарна и републиканска традиција) 

- уставноправно обликување на политичкиот систем 


- локална управа 





- актуелни и очекувани уставни измени 

6. ПОСТ-СОЦИЈАЛИСТИЧКИ ПОЛИТИЧКИ СИСТЕМИ (ПОЛСКА, УНГАРИЈА, 

ХРВАТСКА) 

- генеза ( авторитарна и републиканска традиција) 

- уставноправно обликување на политичкиот систем 


- локална управа 





- актуелни и очекувани уставни измени 

7. ПРЕТСЕДАТЕЛСКИ ПОЛИТИЧКИ СИСТЕМИ : САД И ОБИДИ ЗА 

РЕЦЕПЦИЈА 

- настанување и конституционализација 

- политички принципи и институции 

- федерализам 


- партии и партиски систем 


- групи за притисок 

- јавно мислење и мас медиуми 

- правци на реформи 

8. ПОЛИТИЧКИОТ СИСТЕМ НА ШВАЈЦАРИЈА 

- уставно – политичка историја 

- политички институции 

- федерализам 


- политички партии 

- групи за притисок 


- реформа


Основна литература 

1. Adler, John, “Constitutional and Administrative Law”, Macmillan, 1994. 

2. Wright, V., “The Government and Politics in France”, London, 1978 

3. Lane, Jan - Erik & Ersson Svante, "Comparative Politics - And Introduction and New 

Aproach", Polity Press, 1994. 

4. Marcridis R. and R. Ward (ed), “Modern Political Systems-Europe”, New Jersey, 1963 

5. Blondel, Comparative Government, An Introduction, Cambridge, 1995Allen, Michael and 

Brian Thompson, “Cases and Materials on Constitutional and Administrative Law”, Oxford 

University Press, 2003. 

6. Filip Lovo, Velike savremene demokratije, Noвi Sad, 1999 

7. В. Васовиќ: Савремене демократије, I, II , Гласник, Београд, 2007 

Дополнителна литература 

8. Jowell J. and Dawn O. The Changing Constitution, Oxford, 2007 

9. Arend, Lijphart, "Patterns of Democracy. Government Forms and Performance in Thirty- 

Six Countries", Hew Haven: Yale University Press, 1999, 

10. Almond G.A., Powell, G, “Comaparative politics today”, Glenview, 1989 

11. Jovicic Miodrag, “Veliki ustavni sistemi”, Beograd, 1984 

12. Jovicic, Miodrag, “Parlamentarni system nasuprot predsednickom i skupstinskom 

sistemu”, Arhiv za pravne i drustvene nauke, 1992/1 

13. Bogdanor, Vernon, “The British Constitution in the Twentieth Century”, The British 

Academy, Oxford University Press, 2005. 

14. Maleski, Д., Современи политички системи, Скопје, 1986 

15. Bellamy, Richard and Dario Castiglione (eds.), “Constitutionalism in Transformation: 

European and Theoretical Perspectives”, Oxford: Blackwell Publishers, 1996. 

16. Bugarski - Zlati}, G. "Engleska kabinetska vlada", Novi Sad, 1939. 

17. Burns, James McGregor, J. W. Peltason and Thomas E. Cronin, “Government by the 

People”, New Jersey: Prentice Hall, Englewood Cliffs, 1989. 

18. Kurtovi}, [. "Vrhovna izvr{na vlast u Francuskoj Tre}oj Republici 1871-1887" - I - 

Institucije, Zagreb, 1980. 

19. Kutle{i}, Vladan "Model racionalizovanog parlamentarizma", Arhiv za pravne i dru{tvene 

nauke, 1992/3-4. 

20. Lacroix. B., J. Lagroye "Le President de la Republique - usages et geneses d'une 

institution", Paris, 1992. 

21. Caenegem, R.C. van, “An Historical Introduction to Western Constitutional Law”, 

Cambridge University Press, 1995. 

22. Carpenter, Gretchen “Introduction to South African Constitutional Law”, Butterworths, 

Durban, 1987. 

23. Dorsen, Norman, Michel Rosenfelf, Andrés Sajo, Susanne Baer, “Comparative 

constitutionalism – cases and materials”, Thomson west, 2003 

24. Sokol Smiljko, Smerdel Branko, “Organizacija vlasti-politicke ideje, ustavni modeli, 

zbilja”, Zagreb, 1988

25. Sokol S. “Ustavne znacajke suvremenog Francuskog politickog sustava”, Politicka misao, 

4/1974 

26. Blondel J. “The organization of Government”, London, 1982 

27. Juan Linz, “The Perils of Presidentialism,” Journal of Democracy, Vol. 1, no. 1 (Winter 

1990), pp. 51-69 

28. David Held, “Modeli demokratije”, Zagreb, 1990 

29. Arend Lijphart, Democracy in Plural Societies (1977), pp. 1-52, 142-76 

30. Huntington, Samuel P., 1991: The Third Wave. Democratization in the Late Twentieth 

Century, Norman: University of Oklahoma Press. 

31. Arblaster, Anthony, 2002: Democracy, 3rd ed. Buckingham: Open University Press. 

32. Donald L. Horowitz, “Democracy in Divided Societies,” Journal of Democracy, Vol. 4, no. 

4 (October 1993), pp. 18-38. 

33. Diamond, Larry, 2002: Thinking About Hybrid Regimes, in: Journal of Democracy, Vol. 

13, No. 4, 21-35. 

34. Lijphart, Arend "Constitutional Choices for New Democracies", Journal of Democracy 2, 

1991. 

35. Locke, John, "Two Treatises of Government", New York: New American Library, 1965. 

36. Loewenberg, G,: "(ed.) The Modern Parliaments, Change or Decline", Atherton, Chicago, 

N. York, 1971. 

37. Lijphart A. “Patterns of Democracy: Government forms and performance on Thirty Six 

Countries”, New Haven, 1999 

38. Hague R. and M. Harrop, “Comparative government and politics: An Introduction”, 

Palgrave, 2001 

39. Brooker P., “Non-Democratic Regimes; Theory, Government and Politics”, Macmillan, 

New York 

40. Calvocoressi P., “World Politics 1945-2000”, London, 2001 

41. Е. Хејвуд: Политика , Клио, 2004 

42. O. Duhamel, Уставно право-демократии, ЈИЕ, 2004 

43. Sovremeni politi~ki sistemi, prof.d-r Denko Maleski, Skopje, 1986

Конституционализмот и глобализацијата 

Опционен предмет 

Кредити: 6 

Семестар XII/XIII 

Носител: Д-р Гордана Силјановска - Давкова 

А. Опис на предметот: Се работи за модерна дисциплина, усредсредена на: повеќезначниот 

и противречен феномен на глобализацијата и нејзините ефекти врз националните држави и 

државниот суверенитет; феномените на детериторијализација и транснационален 

корпоративизам; влијанието и значењето на геополитиката; контраверзите врзани за 

интеграцијата и отвореноста од една страна, и дезинтеграцијата и затворањето во етничките 

и религиозни ентитети, од друга страна; меѓународната заштита на слободите и правата во 

чии рамки доминира политиката над правото; супериорноста на меѓународното право над 

домашното право. 

Сведоци сме на доминација на либералниот конституционализам (неоконституционализам- 

Вајлер) од една страна, но и на кризата на конституционалната пракса од друга (владеење на 

луѓето наместо на законите, асиметрична поделба на власта во корист на егзекутивата и 

нарушени механизми на контрола; потиснати индивидуални права од колективните, 

политизација на правото наместо јустификација на политиката, доминација на 

претставничката демократија над директната итн. Се поставува основното прашање-можна ли 

е состојба на Устав без конституционализам и демократија без демос, или во европски рамки, 

можна ли е демократска Европа без европски демос 

Б. Цели на предметот 

Студентот ќе стекне познавања од областа на конституционализмот и глобализацијата со што 

ќе се оспособи за критичка промисла на современите процеси и релации меѓу овие клучни 

феномени, нивно разбирање и активно вклучување во истите. 

В. Методи и техники на предавање 

Со помош на Сократовиот метод ке се стимулира интерактивна настава. Компаративниот 

метод ке потхрани критичко мислење и евалуација. Есејот ке им овозможи на студентите 

самостојно формулирање на ставовите. Дебатата води кон аргументирано изразување и 

одбрана на ставовите, во услови на дијалог. Семинарот овозможува сестрана анализа на 

определено прашање. SWOT методата ке ја стимулира сестраната анализа на проблемот и 

решението, од аспект на предностите, слабостите, можностите и заканите. 

Г. Содржина на предметот

1. Теории за глобализацијата 

2. Причини, показатели и последици од глобализацијата 

3. Глобализацијата, националната држава и суверенитетот 

4. Теоријата на слаби и силни држави 

5. State building, меѓународната заедница како state builder и граѓаните како state holders. 

6. Либералниот конституционализам помеѓу Rule of Law и Rule of Men, или за кризата на 

конституционализмот. 

7.Етничките и религиозни ентитети и колективните права- во функција на 

мултикултурализам или конзервативен национализам 

8. Можна ли е демократија без демос 

9.Дејтонскиот мировен договор и Охридскиот рамковен договор од 2001 како глобализациски 

инструменти на уставен инжењеринг во пост конфликтно општество 

10. Каде (в)оди македонскиот модел на демократија 

Д. Литература 

Основна литература 

1.Newman D, Geopolitics, Renaissant: Territory, Sovereignty and the World Political Map, vo 

“Boundaries, Territory and Post-Modernity”, Frank Cass, London, 1999 

2. Hudson A, “Beyond the Borders: Globalization, Sovereignity and Extra-Territoriality”, vo 

“Boundaries, Territory and Post-Modernity”, Frank Cass, London, 1999 

3. Juranki A (edt), “National Constitutions in the Era of Integration, Klywer Law International, The 

Hague, 1999 

4. Constitutionalism in Transformation (edt), Bellamy Richard and Castiglione D, Blackwell, Oxford, 

1996 

5. Brazier R., Constitutional Practice, Clarendon Press, Oxford, 1995 

6. Siljanovska-Davkova,G., Macedonian Democracy – between Demos and Ethnos, International 

Interreligious Diplomacy, Rutgers, New Jork , 2004 


1. Siljanovska Davkova, G., Homo Religiosus between Demos and Ethnos, Erasmus University, 1999 

3. Jowell J, and Oliver D, The Changing Constitution, Oxford Press 2000 

4. Weiler J, The Constitution of Europe, Oxford Press 2002 

5. Marks S, The Riddle of all Constitutions, Oxford Press 2000 

6. Waters M, Voters M, Globalizacijata, Institut za demokratija, solidarnost i civilno op{testvo, 

Skopje, 2003 

34

7. Rein Mullerson, Constitutional Reform and International Law in Central and Eastern Europe, 

Centre od European Law, King’s College London, 1998 

8 Duffield, Mark, Global Governance and the New Wars, (London, Zed Books), 2001 

9. Harvey, David, The New Imperialism (Oxford, Oxford U.P.), 2003 

10. Hoogvelt, Ankie, Globalization and the Postcolonial World. The New Political Economy of 

Development, (Basingstoke, Palgrave), 2001 

11. Kalb, Don et. al. (eds.) The Ends of Globalization: Bringing Society Back In, (Boulder and 

London; Rowman and Littlefield), 2000, pp. 1-32 

12. Mittelman, James H., The Globalization Syndrome, (Princeton, Princeton U.P.), 2000 

13. Sklair, Lesley; Globalization: Capitalism and its Alternatives, (Oxford, Oxford U.P.), 2002 

14. Stiglitz, Joseph; Globalization and its Discontents, (London, NY; Penguin), 2002; pp. 3-88 

15. Vincent, Joan (ed.), The Anthropology of Politics. A reader in ethnography, theory and critique, 

(Oxford, Blackwell), 2002 

35

ПОЛИТИЧКИ СИСТЕМ НА ЕУ 


ПОЛИТИЧКИ СИСТЕМ НА ЕУ 



6 

Проф. д-р Тања Каракамишева 


12 

А) ОПИС НА ПРЕДМЕТОТ 

Основен предмет на проучување на оваа научна дисциплина е политичката 

димензија на ЕУ, почнувајќи од теориите за европската интеграција до 

функционирањето на политичкиот систем на Унијата. Клучен акцент овој предмет 

става на прашањето на внатрешната организациска и политичка структура на Унијата, 

разгледано од аспект на извршните, легислативните и судските политики во ЕУ. Исто 

така, примарно место на проучување во овој предметот ќе имаат политичките партии 

на ЕУ, партискиот систем на ЕУ, демократијата во ЕУ, облиците на непосредна и 

посредна демократија, изборите во Унијата и теориите на изборите, јавното мислење 

во ЕУ, политичките и идеолошките судири во Унијата, интересните групи и 

претставувањето на интересите преку лобисти, процесот на проширувањето на 

Унијата, политичките сценарија за развојот на Унијата и слично. 


Целта на овој предмет е да им понуди на студентите продлабочени знаења за 

политичките процеси содржина на ЕУ. 


- да ги разберат развојот на политичката рамка на Унијата како и нејзините 

политички принципи и практики, 

- да го разберат начинот на функционирањето на ЕУ преку нејзините 

институции, 

- продлабочено да се запознаат со начинот и постапките на донесување 

политичките одлуки во институциите на Унијата, 

- да ги проучат теориите за европската интеграција, 

- да ги анализираат политичките партии и политичките групи во ЕУ, 

- продлабочено да се запознаат со интересните групи во Унијата, 

- да ги анализираат изборите во Унијата, 

- да ги проучат моделите на политичкото однесување во Унијата. 

36


Предметот ќе се изучува преку компаративниот метод, case study методот, Сократовиот 

метод, SWOT анализа, индуктивниот и дедуктивниот метод и др. 

Часовите вклучуваат учество на студентите и дебата. 

Г) СОДРЖИНА НА ПРЕДМЕТОТ ПОЛИТИЧКИ СИСТЕМ НА ЕУ 

1. Развојот на ЕУ како политички систем 

- теории на европската интеграција 

- извори на политичкиот систем на ЕУ 

2. Како функционира политичкиот систем на ЕУ 

- политички процеси во институциите на Унијата 

- политичка одговорност на институциите на Унијата 

- процес на донесување политички одлуки во Унијата 

3. Теории на легислативните коалиции и развојот на легислативниот систем на ЕУ 

- легислативните политики во Советот на ЕУ 

- легислативните политики во Европскиот парламент 

- легислативното преговарање меѓу Советот и Парламентот 

4. Извршни политики во ЕУ 

- теории на извршната власт, делегирањето и дискрецијата 

- извршната власт во Советот на ЕУ и државите-членки 

- извршната власт во Европската комисија 

- демократската контрола на извршната власт во ЕУ 

5. Судски политики во ЕУ 

- колку политика има во одлуките на Судот на правдата 

- колку политика има во одлуките на Судот од прв степен 

6. Политички партии на ЕУ 

- партиска организација 

- идеологија и дејствување на партиите во ЕУ 

- партии и политички групи во Европскиот парламент 

37

- партиски систем на ЕУ 

7. Избори и демократија во ЕУ 

- теории за изборите: избор на партии, лидери и политики 

- модели на изборно однесување 

- избори за Европски парламент: второстепен национален натпревар 

- изборна реформа во ЕУ 

- модели на демократија во ЕУ 

8. Облици на директна демократија во ЕУ 

- ЕУ-референдуми 

- избори за претседател на Европската комисија 

9. Теории за претставување на интересните групи 

- интересите групи во ЕУ и процесот на донесување одлуки 

- бизнис интересни групи, синдикати, социјални движења, 

- територијални и регионални интереси 

10. Проширувањето на ЕУ 

- потребата од проширување на Унијата и разлики во претходните проширувања 

- подготовки на Унијата за проширувањето 

- процесот на преговарање со ЕУ 

- модели на преговарање 

- финансирање на проширувањето 

- ставот на јавноста за проширувањето 

Задолжителна литература за подготовка: 

1. Simon Hix, The Political System of the European Union, Palgrave, 1999, 

2. John Peterson and Elizabeth Bomberg, Decision-making in the European Union, Palgrave, 

1999, 

3. Kristen Lampe, Human Rights in the Context of EU Foreign Policy and Enlargement, 

Nomos, 2005, 

4. J. Greenwood, Representing Interest in the European Union, Macmillan, London, 1997, 

38

5. Hix, S, and Lord, C., Political Parties in the European Union, Macmillan, London, 1997, 

6. S. Mazey and J. Richardson, Lobbying in the European Community, Oxford, University 

Press, 1993 

Дополнителна литература за подготовка: 

1. Јоргос Василиу, Приказна за проширувањето, ЕУ од петнаесет до дваесет и пет 

земји, Графостил, Скопје, 2009 година 

39

ПОЛИТИЧКИ ПАРТИИ И ИНТЕРЕСНИ ГРУПИ 

Код: 50715 

Наставник 


Проф. д-р Тања Каракамишева 


12 


Предмет на проучување на оваа научна дисциплина се двата облика на здружување на 

граѓаните кои се суштински елемент на демократијата во модерните општества - 

политичките партии и интересовните групи. Почнувајќи од општите прашања како 

што се дефинирање на политичките партии и интересовните групи, нивниот 

историски развој, кои критериуми треба да задоволат за да се оформат, 

организациската инфраструктура и внатрешниот живот на нивните членови, 

различните критериуми за класификација на видовите политички партии и 

интересовни групи, итн, овој предмет навлегува во проучување и на партиските 

системи на неколку демократски држави како што се: Велика Британија, САД, 

Франција, Германија и слично. 

Истовремено, централно прашање на интерес на оваа научна дисциплина се и 

политичките партии кои влегуваат во составот на Европскиот парламент: Европската 

Народна партија (демохристијаните) и Европските демократи, Социјал-демократските 

и Социјалистичките партии на Европа, Либералните и Демократските партии итн, 

парламентарните групи преку кои се застапени во Европскиот парламент, нивните 

права и обврски во парламентарниот живот, финансирањето на партиите и слично. 

Подеднакво внимание овој предмет посветува и на развојот на партиите во Република 

Македонија односно на прашањата на развојните етапи и основните карактеристики 

на македонскиот партиски систем од осамостојувањето на РМ до денес. 


Прва недела: 

1. Поим, појава и развој на политичките партиии 

- различни дефиниции за политичката партија 

- причини за појава на политичките партии 

- развојот на демократијата и партиите 

Втора недела: 

2. Историски осврт на развојот на партиите 

- Обединето кралство 

- САД 

40

- Франција 

- Германија 

Трета недела: 

3. Внатрепартиски конфликти и фракции 

- причини за појава на конфликти 

- причини за појава на фракции 

- легитимноста на фракциите во партиите 

- однос лидер-членство 

Четврта недела: 

4. Идеологија 

- поим на идеологија 

- видови идеологии 

- идеологијата во новото време 

Петта недела: 

5. Партиска oрганизација (партиска инфраструктура) 

- партиски лидер, 

- членство, 

- извршни органи 

- политички органи 

Шеста недела: 

6. Политичките партии во Република Македонија 

- уставна и законска рамка 

- Закон за политички партии, и Закон за изменување и дополнување 

на политичките партии, Закон за финансирање на политичките 

партии 

- видови партии во РМ 

- Статути на ВМРО-ДПМНЕ и на СДСМ 

Седма недела: 

7. Поим за партиски систем и видови партиски системи, 

финансирање и функции на политичките партии 

- видови партиски системи 

- извори на финансирање на партиите 

- функции на партиите 

Осма недела: 

8. Европскиот парламент и политичките партии 

- организациска структура на политичките партии во ЕУ 

- видови партии во ЕУ 

- политички групи во Европскиот парламент 

Девета недела: 

9. Интересни групи 

- пoим на интересна група 

- razvoj na интересните групи 

- видови интересни групи 

Десета недела: 

10. Интересни групи во ЕУ 

- видови интересни групи во ЕУ 

- начини на влијание на интересните групи во ЕУ 

- поим на лобист во ЕУ 

- видови лобисти во ЕУ 

Задолжителна литература за подготовка: 

41

1. Проф. д-р Саво Климовски и доц. д-р Тања Каракамишева "Политички партии и 

интересни групи", Скопје, 2006 година, 

2. „Политички партии, стари концепти и нови предизвици“, уредници Ричард Гантер, 

Хозе Рамон Монтеро и Хуан Х. Линц, Академски печат, Скопје, 2009, 

3. Sartori, G., Parties and Party Systems: A Framework for Analysis, Cambidge University 

Press, 1976, 

4. Mair, P., The West European Party Systems, Oxford University Press, 1990, 

5. Yves Meny, Government and Politics in Western Europe (Britain, France, Italy, Germany), 

Oxford University Press, 1993, 

6. Gordana Siljanovska-Davkova, Organizational structures and internal party democracy in 

the Republic of Macedonia”, in “Organizational structures and internal party democracy in 

Central and Eastern Europe”, 2005 

Дополнителна литература за подготовка: 

1. Tanja Karakamisheva, “Theoretical Relationships between the Electoral and the 

Party System”, Udruženje pravnika Srbije, Časopis za pravnu teoriju i praksu, 

Pravni život, Beograd, broj 12/2006, 

2. Тања Каракамишева, „Политичките партии во институционалната арена на 

Европската унија", Стручно списание Правник, Скопје, март, 2008 година 

3. Gordana Siljanovska-Davkova “Makedonske politicke partije kroz prizmu 

ideologije”, vo “Politicke stranke u zemljama bivse Jugoslavije”, Institut drustvenih 

nauka, 2006, 

4. Lijphart, Arend, Electoral Systems and Party Systems: A Study of Twenty-Seven 

Democracies 1945-1990, Oxford: Oxford University Press, 1994, 

5. Mair, P., The West European Party Systems, Oxford University Press, 1990, 

6. Renata Treneska-Deskoska, “Party funding and campaign finance”, in “Political 

finance and corruption in Eastern Europe – Transition period”, 2007, 

7. Vladimir Goati, “Politicke partije i partiski sistemi”, 2008, 

8. Wolinetz, S., (ed), Political Parties, Aldershot & Brookfield VT: Ashgate, 1997, 

9. Zoran Stojiljkovic, “Partiski sistem Srbije”, Beograd, 2006 

42

МОДЕЛИ НА ДЕМОКРАТИЈА 

Име на предметот: МОДЕЛИ НА ДЕМОКРАТИЈА 



6 

Проф.д-р Рената Дескоска 


12 


Предметот Модели на демократија е предмет од третиот циклус на студии – докторски 

студии по политички науки, на насоката политички систем. Предметот се предава во 

10 недели и носи 6 кредити според ЕКТС. 

Овој предмет се фокусира на моделите на демократијата. Тргнувајќи од записите на 

класичните автори и либералните теоретичари како појдовна точка, ќе бидат 

разгледани основните поими на демократијата, што таа значи, кои општествени 

претпоставки ја прават можна, кој вид на политички институции најдобро ги 

поддржуваат демократските идеи, дали демократијата е „извозна“, каква е иднината 

на идните супра-национални демократски институции. 

Моделите на демократија ќе бидат разработени преку согледување на развојната 

динамика на демократијата онака како што таа се практикува во светот; преку 

споредба и „соочување“ на историскиот развој со современите состојби во светот, при 

што ќе бидат разгледан демократскиот развој во постарите наспроти новите 

општества. Во разгледувањето на моделите ќе се согледа влијанието на општествените, 

културните и економските фактори врз секој од нив, како и различните исторски 

влијанија врз демократските модели. 

Во рамките на овој предмет ќе биде разгледан класичниот модел на демократија, во 

рамките на полисот како град-држава, а особено Атинската демократија во четвртиот и 

петиот век п.н.е., кој и денеска се одржува преку референдумот, собирите, граѓанската 

иницијатива. 

Исто така посебно внимание ќе биде дадено и на протективната демократија како 

систем на уставна демократија што функционира во рамките на формални и 

неформални правила со кои власта се контролира, а согласноста на граѓаните со оние 

кои владеат се изразува на избори. 

Во рамките на курскот ќе биде разгледана и развојната демократија, сфатена како 

модел на радикална развоојна демократија во Русова смисла на висок степен на 

политичка и економска еднаквост и т.нар. “партиципативно” општество, односно 

поумерен модел на развојна демократија, сфатен во Милова смисла на праламентарна 

43

демократија; како и народната демократија, што се темели врз марксистичка 

традиција и произлегува од ортодоксните режими по Втората светска војна. 

Посебен акцент ќе биде даден на либералната демократија, која денес се смета за 

единствен „легитмиен” облик на демократија. При тоа таа ќе биде разгледана од 

аспектите од кои е толкувана: како плуралистичка, елитистичка, корпоративистичка, 

демократијата низ призмата на новата десница како заштита од самоволието на 

владата, како и демократијата сфатена на марксистички начин. 

Овој курс ќе се задржи и на транзицијата кон демократија или т.н. нова демократија 

или полу-демократија, што, како и на мнозинската и консоцијалната демократија. При 

тоа ќе се укаже на предностите и слобостите на овие модели, но и на одредени случаи 

на нивно практично фунцкионирање, како што се случаите на Босна и Македонија. 


Целта на овој предмет е да им понуди на студентите продлабочени знаења за поимот и 

моделите на демократијата и да им помогне да ги развијат своите аналитички 

способности во таа област. 


- да го разберат концептот на демократија; 

- да ги оценат аргументите за и против демократијата; 

- да можат да ги анализаираат начините на кои различни држави ги 

применуваат во пракса принципите на демократијата 

- подобро да ја разберат историската еволуција на демократската теорија и 

пракса 

- да ги осознаат предизвиците на современата демократија. 


Предметот ќе се изучува преку компаративниот метод, case study методот, Сократовиот 

метод, SWOT анализа, индуктивниот и дедуктивниот метод и др. 

Часовите вклучуваат учество на студентите и дебата на академски коментари и 

практични случаи. 

СОДРЖИНА НА ПРЕДМЕТОТ МОДЕЛИ НА ДЕМОКРАТИЈАТА 

1. ВОВЕДНИ ПРАШАЊА ЗА ДЕМОКРАТИЈАТА 

- Поим на демократија 

- Појава на демократија 

- Развој на демократијата 

44

- Претпоставки на демократијата 

2. ВИДОВИ МОДЕЛИ НА ДЕМОКРАТИЈАТА 

- Критериуми за поделба на модели на демократија 

- Предности и слабости на видовите поделби 

3. КЛАСИЧЕН МОДЕЛ НА ДЕМОКРАТИЈАТА 

- поим 

- обележја 

- практика 

4. МОДЕЛ НА ПРОТЕКТИВНА ДЕМОКРАТИЈА 

- поим 



5. МОДЕЛ НА РАЗВОЈНА ДЕМОКРАТИЈА 

- поим 



6. МОДЕЛ НА ЛИБЕРАЛНА ДЕМОКРАТИЈА 

- плуралистичка, 

- елитистичка, 

- корпоративистичка 

7. МОДЕЛ НА НОВА ДЕМОКРАТИЈА 

- транзиција кон демократија 

- предизвици и пречки 

8. МНОЗИНСКА V. КОНСОЦИЈАЛНА ДЕМОКРАТИЈА 

- За/против (предности и слабости) 

- Пракса и применливост 

- Случајот Македонија/Случајот Босна 

9. МОДЕЛ НА СУПСТАНЦИЈАЛНА И ПРОЦЕДУРАЛНА ДЕМОКРАТИЈА 

- поим 


10. СОВЕРМЕНАТА ДЕМОКРАТИЈА И ЗАКАНИТЕ И ПРЕДИЗВИЦИТЕ 

ПО НЕА 



1. Arend Lajphart, “Modeli demokratije”, Beograd, 2003 

2. Хуан Х. Линц и Алфред Степан, „Проблемите на демократската транзиција и 

консолидација“, Скопје, 2009 

3. Дејвид Хелд, „Модели на демократијата“, Скопје, 2008 

4. Dahl, Robert „On Democracy“ (New Haven: Yale University Press, 1998, 2000). 

5. Giovani Sartori, “Democratic Theory”, Greenwood, 1976 

6. Huntington, Samuel P., 1991: The Third Wave. Democratization in the Late 

Twentieth Century, Norman: University of Oklahoma Press. 


1. Arblaster, Anthony, 2002: Democracy, 3rd ed. Buckingham: Open University 

Press. 

45

2. Beetham, David / Weir, Stuart, 1999: Political Power and Democratic Control in 

Britain: Democratic Audit of the U.K., London: Routledge. 

3. Beetham, David, 1994: Defining and Measuring Democracy. Vol. 36, Sage 

Modern Politics Series. London: Sage Publications. 

4. Beetham, David, 2004b: Towards a Universal Framework for Democracy 

Assessment, in: Democratization, April, 1 –17. 

5. Berg-Schlosser (ed.), 2004: Democratization. The State of the Art, Wiesbaden: 

Verlag für Sozialwissenschaften. 

6. Brown, Archie, 2001: From Democratization to “Guided Democracy”, in: Journal 

of Democracy, Vol. 12, No. 4, 31-45. 

7. Dahl, Robert, Ian Shapiro, and Jose Antonio Cheibub, editors, The Democracy 

Sourcebook (Cambridge, MA: Massachusetts Institute of Technology Press, 

2003). 

8. Dalton, Russell J. / Scarrow, Susan E. / Cain, Bruce E., 2004: Advanced 

Democracies and New Politics, in: Journal of Democracy, Vol. 15, No. 1, January, 

124-138. 

9. Diamond, Larry / Morlino, Leonardo, 2004: The Quality of Democracy: An 

Overview. In: Journal of Democracy Vol. 15, No. 4, October, The Quality of 

Democracy, 20-31. 

10. Diamond, Larry and Marc Plattner, The Global Resurgence of Democracy, 2nd 

edition (Baltimore: Johns Hopkins University Press, 1996). 

11. Diamond, Larry, 2002: Thinking About Hybrid Regimes, in: Journal of 

Democracy, Vol. 13, No. 4, 21-35. 

12. Finkel, Steven E., 2003: Can Democracy be Taught In: Journal of Democracy 

Vo.14, No. 4 October, 137-151. 

13. Fish, Steven M. / Brooks, Robin S., 2004: Does Diversity Hurt Democracy In: 

Journal of Democracy, Vol. 15, No. 1, January, 154-166. 

14. Fukuyama, Francis, 2004: State Building, London: Profile. 

15. Grugel, Jean, 2002: Democratization : A Critical Introduction, 1. publ. 

Basingstoke: Palgrave. 

16. Horowitz, Donald L. “Democracy in Divided Societies,” Journal of Democracy, 

Vol. 4, no. 4 (October 1993), pp. 18-38. 

17. Каракамишева, Тања Што е демократија, Правник, 2001 

18. Каракамишева, Тања Консензуална демократија, Македонска политика, 


19. Krastev, Ivan, 2002: The Balkans: Democracy without Choices, in: Journal of 

Democracy, Vol. 13, No 3, July, 39-53. 

20. Lijphart, Arend Democracy in Plural Societies (1977), pp. 1-52, 142-76 

21. Lijphart, Arend Patterns of Democracy: Government Forms and Performance in 

Thirty-Six Countries (New Haven: Yale University Press, 1999). 

22. Linz, Juan J. / Stepan, Alfred, 1996: Problems of Democratic Transition and 

Cosolidation. Southern Europe, South America and Post-Communist Europe, 

Baltimore: John Hopkins University Press 

23. Morlino, Leonardo, 2004: Good and Bad Democracies: How to Conduct 

Research into the Quality of Democracy, in: Journal of Communist Studies and 

Transition Politics, Vol. 20, No. 1, 5-27. 

24. Siljanovska-Davkova, Gordana “Makedonska traznicija vo defekt - od unitarna 

kon binacionalna dr`ava”, Magor, Skopje, 2001 

25. Siljanovskа-Davkova, Gordana “Transition and the Third Wave of Democracy in 

the Republic of Macedonia”, in The Collection of Papers of the International 

Conference “Recent Developments and Problems in the Transition Economies”, 

Faculty of Economics, Skopje, 1999 

26. Stepan, Alfred Arguing Comparative Politics (New York and Oxford: Oxford 

University Press, 2001). 

46

27. Treneska, Renata “Multi-ethnic coexistence in the Republic of Macedonia before 

and after 2001” in “Managing Multiethnic Local Communities in Countries of 

former Yugoslavia”, Local Government and Public Service Reform Initiative, 

Budapest, 2004 

28. Verba, S, Nie, N.H. and Kim, J.O., “The Models of Democratic Participation: A 

Cross-National Comparison”, Sage, 1971 

47

ИЗБОРЕН СИСТЕМ И ПАРТИСКИ СИСТЕМ 

Наставник 


Проф. д-р Марика Ристовска 


12 


Предмет на проучување на оваа научна дисциплина се изборите, изборниот 

систем и партискиот систем. При тоа, развојната димензија на изборите и изборниот 

систем ќе биде централно прашање во првиот дел од научната дисциплина. За 

студентите на докторските студии потребно е да се запознаат со релацијата изборидемократија, 

односно да осознаат дека нема позначајна расправа за демократијата која 

во одредена смисла не ја тангира и изборната проблематика. Во оваа смисла ќе бидат 

проучувани изборните концепти во моделот на развојната демократија; изборите во 

моделот на компететивниот елитизам; изборите и плуралистичките теории за 

демократијата и изборите и постмодернизмот како проекција на можен модел на 

демократијата. 

Вториот дел ќе биде насочен кон проучување на позитивистичката анализа на 

изборните системи, односно на нивните конструктивни елементи: поделба на изборни 

единици; правила на изборниот натпревар; постапка на гласање и методите на 

претворање на гласовите на избирачите во парламентарни мандати. Особено 

внимание ќе се посвети на проучување на темелните типови на изборните системи; 

мнозинските и пропорционалните избори, како и класификација на емпириските 

изборни системи. 

Посебно значајни прашања за оваа научна дисциплина се политичките 

последици на изборните системи, кои се поврзани со историски, социокултурни, 

институционални и политички чинители, а имаат особено влијание врз структурата на 

партискиот систем, типот на извршната власт, како и односот помеѓу извршната и 

законодавната власт.Во овој дел ќе бидат презентирани различните погледи и ставови 

на одделни теоретичари и истражувачи за односот помеѓу изборниот систем и 

партискиот систем ( Морис Диверже, Ѓовнаи Сартори, Дитер Нолен , Арент Липхарт и 

други). 

Покрај компаративен приказ на изборите и изборните модели во неколку 

европски демократски држави, предмет на проучување на оваа научна дисциплината 

ќе бидат и до сега одржаните парламентарни, претседателски и локални избори во 

РМ, како и односот на Уставот на Република Македонија од 1991 година кон изборниот 

систем и политичкиот плурализам. 

48

a. ЦЕЛИ НА ПРЕДМЕТОТ 

Целта на овој предмет е да им обезбеди на студентите да стекнат покомплексни знаења 

од областа на изборните системи и партиските системи и нивната взаемна поврзаност 

во функционирањето на современите политички системи. Овој предмет ќе им 

овозможи на студентите попродлабочено и аналитички да ги проценуваат изборните 

процеси во светот.Студентите ќе можат: 

- да го разликуваат типот на изборниот систем во конкретна земја; 

- да ги просудат ефектите на изборниот систем врз партискиот систем и 

обратно; 

- да ги анализираат одделните елементи на изборниот систем и нивните 

последици во функционирањето на легислативата и егзектутивата; 

- креативно да пристапуваат со предлози за подобрување на изборниот 

систем, особено во земјите во транзиција; и 

- да ги осознаваат предизвиците и потребата од демократизирање на 

внатрепартиските односи во политичките партии со цел да се практикуваат 

демократски избори. 


Предметот ќе се изучува во комбинација со повеќе методи: анализа на содржина на 

изборното закондавство; анализа на содржина на партиските документи; 

социолошкиот метод; историски метод, кмопаративниот метод,цасе студѕ 

методот;метод на индукција и и дедукција; математички метод и др. 

Часовите вклучуваат активно учество на студентите во анализа на конкретни случаи на 

изборни процеси во одделни земји и нивните политички последици, како и дебати и 

организирање работилници по повод одделни теми и практични случаи. 


1. ИЗБОРНИТЕ КОНЦЕПТИ ВО ТЕОРИИТЕ НА ДЕМОКРАТИЈАТА 

a. изборите во теоријата на протективната демократија 

b. изборите и моделот на развојната демократија 

c. изборите во моделот на компететивниот елитизам 

d. плуралистичките теории и изборите 

e. постмодернизмот- проекција за иден можен модел на демократијата 

2. ПОИМНИ И ТЕОРЕТСКИ ОСНОВИ НА ИЗБОРИТЕ И 

ИЗБИРАЧКОТО ПРАВО 

a. поим и значење на изборите 

b. функции на изборите 

c. развој на избирачкото право 

d. активно и пасивно избирачко право 

49

e. заштита на избирачкото право 

3. ИЗБОРНИ СИСТЕМИ И ПАРТИСКИ СИСТЕМИ 

a. поим и значење на изборниот систем 

b. вреднување на ефектите од изборниот систем во процесот на 

истражување 

c. поим и значење на партиските системи 

d. методи на истражување на партиските системи и типологии 

4. СИСТЕМАТИКА НА ИЗБОРИТЕ 

a. изборни единици: еднакво или нееднакво претставништво, големина на 

изборната единица и ефект на пропорционалност; gerrymandering 

b. право на кандидирање; 

c. правила на изборна кампања 

d. гласање 

претворање на гласовите во пратенички места 

5. МНОЗИНСКИ ИЗБОРНИ СИСТЕМИ 

a. со релативно мнозинство 

со апсолутно мнозинство (со повеќекружно гласање; во авд круга; со 

алтернативен глас; со преференцијално гласање) 

6. ПРОПОРЦИОНАЛЕН ИЗБОРЕН СИСТЕМ 

b. метод на изборен количник-квота 

c. Друпова квота и Хаген Бишопов метод 

d. Д”онтов метод 

e. Империјали квота 

Нимајерова формула 

6. МЕШОВИТИ ИЗБОРНИ СИСТЕМИ 

7. ПРИМЕРИ НА ИЗБОРНИ СИСТЕМИ ВО ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ 

a. Велика Британија 

b. Франција 

c. Вајмарска република 

d. Германија 

e. Шпанија 

f. Ирска 

g. Избори за состав на Европскиот парламент 

8. ОДНОСИТЕ ПОМЕЃУ ИЗБОРНИТЕ СИСТЕМИ И ПАРТИСКИТЕ 

СИСТЕМИ 

a. Социополитичкиот развој и ефектите на изборниот систем 

b. Значењето на чинителите на изборниот систем за струкутрата на 

партискиот систем 

c. Изборниот систем и творбата на парламентанрото мнозинство 

d. Изборниот систем и промената на владата 

e. Изборниот систем и партиицпацијата на граѓаните во изборите 

50

9. ИСКУСТВА И ПРОБЛЕМИ ВО РАСПРЕДЕЛБАТА НА 

ПРАТЕНИЧКИТЕ МЕСТА ВО СОБРАНИЕТО НА РЕПУБЛИКА 

МАКЕДОНИЈА 

a. Мнозински изборен модел (1990 , 1994) 

b. Комбиниран изборен модел (1998) 

c. Пропорционален изборен модел (2002, 2006, 2008) 

10. ПОТРЕБА ЗА ПОДБОРУВАЊЕ НА ИЗБОРНИОТ СИСТЕМ ВО 

РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА 


1. Dieter Nohlen “Izborno pravo i stranacki sustav”, Zagreb, 1992 

2. Ристовска Марика, „Мнозинскиот и пропорционалниот модел за распределба 

на пратенички места во Собранието на РМ“, Скопје, 2004, докторска 

дисертација 

3. Lijphart, Arend, Electoral Systems and Party Systems: A Study of Twenty-Seven 

Democracies 1945-1990, Oxford: Oxford University Press, 1994; 

4. Проф. др Маријана Пајванчиќ “Изборно право”, Нови Сад, 2008 

5. Анета Јовевска “Изборните концепти во теориите за демократијата”, Скопје, 

1992. 

6. Farrell, M.David, Comparing Electoral Systems, Contemporary Political Studies 

Series, Prentice Hall/Harvester Wheatsheaf, 1997; 

ДОПОЛНИТЕЛНА ЛИТЕРАТУРА 

1. Goodin, E. Robert, The Theory of Institutional Design, Cambridge University Press, 

1996; 

2. Gordana Siljanovska-Davkova “Makedonske politicke partije kroz prizmu ideologije”, 

vo “Politicke stranke u zemljama bivse Jugoslavije”, Institut drustvenih nauka, 2006 

3. Gordana Siljanovska-Davkova, Organizational structures and internal party 

democracy in the Republic of Macedonia”, in “Organizational structures and internal 

party democracy in Central and Eastern Europe”, 2005 

4. Климовски С. и доц. д-р Тања Каракамишева "Политички партии и интересни 

групи", Скопје, 2006 година 

5. Mair, P., The West European Party Systems, Oxford University Press, 1990 

6. Mannin, Bernard, The Principles of Representative Government, Cambridge 

University Press, 1997; 

7. Merill, Samuel III & Grofman, Bernard, A Unified Theory of Voting, Directional and 

Proximity Spatial Models, Cambridge University Press, 1999; 

8. Nohlen, Dieter, Elections and Electoral Systems, New Delhi, 1995; 

9. Nolen, Diter i Kasapovi}, Mirjana, Izborni sistemi vo Isto~na Evropa, Fondacija 

“Fridrih Ebert”, Kancelarija Skopje, Skopje, 1997; 

10. Rae, D., The Political Consequences of Electoral Laws, New Haven, Yale University 

Press, 1975; 

11. Reeve, Andrew & Ware Alan, Electoral Systems, A Comparative and Theoretical 

Introduction, Routledge, London & New York, 1992; 

12. Sartori, G., Parties and Party Systems: A Framework for Analysis, Cambidge 

University Press, 1976 

13. Renata Treneska-Deskoska, “Party funding and campaign finance”, in “Political 

finance and corruption in Eastern Europe – Transition period”, 2007 

51

14. Vasović, Vučina i Goati, Vladimir, Izbori i izborni sistemi, NIP Radnička štampa, 

Beograd, 1993; 

15. Vincent, Andrew, Political Theory, Tradition & Diversity, Cambridge University 

Press, 1997; 

16. Vladimir Goati, “Politicke partije i partiski sistemi”, 2008 

17. Wolinetz, S., (ed), Political Parties, Aldershot & Brookfield VT: Ashgate, 1997 

18. Zoran Stojiljkovic, “Partiski sistem Srbije”, Beograd, 2006 

52

НАЦИИ И НАЦИОНАЛИЗАМ 

Име на предметот: НАЦИИ И НАЦИОНАЛИЗАМ 



6 

Проф.д-р Рената Дескоска 


12 


Национализмот е една од главните политички сили во светот. Сржта на 

националистичките програми е дека нацијата има право на своја држава. Но, што 

поточно е природата на национализмот Што е нација Како настанале нациите и 

национализмот Како нацијата се манифестира себе си Овој предмет трага по 

одговори на овие прашања. Значи овој предмет се занимава со комплексниот проблем 

на национализмот и националниот идентитет во современиот свет. 

И покрај тоа што се верува дека нациите секогаш постоеле, тие се всушност нови. Во 

поголемиот дел од човековата историја луѓето се идентификувале не како членови на 

нација, туку како припадници на „поконкретни“ групи: семејство, клан, племе, или 

како жители на одредена населба, географска област. Поинаку од семејството или 

населбата, нацијата е апстрактна и луѓето не се гледаа себе си како припадници на 

нација се до создавањето на одредени економски, политички и културни облици кои 

ретко постоеја пред 18 век. Една од целите на овој курс е да се разгледа поимот и 

настанувањето на нациите, искуствата низ кои поминале низ тој процес, како и 

облиците на национализам кои се пројавиле. При тоа ќе бидат разгледани различни 

случаи како што се екстремниот национализам на Нацисточка Германија, движењето 

за независност на Алжир, национализмот на Арапите и Евреите, односно 

Палестинците и Израелците, национализмот во Централна и Источна Европа. 

По падот на комунизмот, повеќето земји во Источна Европа поминаа низ процес на 

градење на нации во кои перцепцијата на нацијата е ремоделирана. Во рамките на овој 

предмет искуствата од овие земји ќе бидат меѓусебно споредени, но компарација ќе 

биде направена и со земји од Западна Европа. Исто така овој предмег ќе се осврне и на 

постоењето на национализмот во нашиот „глобализиран“ свет. 

Целта на овој предмет е студентите: 


- да стекнат знаења за поимите нација и национализам 

- да стекнат знаења за односот држава-нација 

- да можат да ги анализираат елементите на екстремните национализми 

- да можат аналитички да ги издвојат типовите на национализам 

53

- да стекнат занења за Израелско-Палестинскиот конфликт и национализмот во 

овој случај 

- да ги согледаат карактеристиките на национализмот во Централна и Источна 

Европа 

- да ги согледаат појавите на национализмот во обединета Европа и во 

глобализираниот свет 


Часовите вклучуваат предавања и семинари. За време на часовите се очекува активно 

учество на студентите во дебатата, како и анализа на конкретни случаи и појави на 

национализам. 

СОДРЖИНА НА ПРЕДМЕТОТ: 

1. ПОИМ НА НАЦИЈА 

- Субјективни v. објективни дефиниции 

2. НАЦИЈАТА КАКО ЗАМИСЛЕНА ЗАЕДНИЦА 

- државите и нациите 

- нацијата како елитистичка творба 

- пред-модерни корени на нацијата 

3. ПОИМ НА НАЦИОНАЛИЗАМ 

- национализмот и модернизацијата 

4. ЕКСТРЕМНИ НАЦИОНАЛИЗМИ: НАЦИОНАЛ-СОЦИЈАЛИЗМОТ ВО 

ГЕРМАНИЈА 

- национализам и расизам 

- национал-социјализмот во пракса 

5. ДЕКОЛОНИЗАЦИЈА И ДВИЖЕЊАТА ЗА НАЦИОНАЛНО 

ОСЛОБОДУВАЊЕ 

- Случајот Алжир и Франција 

6. ИЗРАЕЛСКО-ПАЛЕСТИНСКИОТ КОНФЛИКТ 

7. НАЦИОНАЛИЗМОТ ВО ЦЕНТРАЛНА И ИСТОЧНА ЕВРОПА 

- Западни влијанија 

- Меѓународни ограничувања 

8. РАСПАДОТ НА ЈУГОСЛАВИЈА И ЧЕХОСЛОВАЧКА 

9. СОЗДАВАЊЕ НА МНОЗИНСТВА И МАЛЦИНСТВА: СЛУЧАЈОТ 

УНГАРИЈА 

10. НАЦИОНАЛИЗМОТ ВО ОБЕДИНЕТА ЕВРОПА 


ЛИТЕРАТУРА 

1. Немања Божиќ, Нации и национализам, Београд, 2006 

2. Anderson, Benedict, Nacija: zamišljena zajednica. Razmatranja o porijeklu i širenju 

nacionalizma, Zagreb: Školska knjiga, 1990. 

54

3. Hobsbawm, Eric, Nacije i nacionalizam. Program, mit, stvarnost, Zagreb: Novi 

liber, 1993. 

4. Gellner, Ernest, Nacije i nacionalizam, Zagreb: Politička kultura, 1998. 

5. Vjeran Katunarić, Sporna zajednica. Novije teorije o naciji i nacionalizmu, Zagreb: 

Naklada Jesenski i Turk – Hrvatsko sociološko društvo, 2003. 

6. Smith, Anthony D., Nacionalizam i modernizam. Kritički pregled suvremenih teorija 

nacija i nacionalizma, Zagreb: Fakultet političkih znanosti Sveučilišta u Zagrebu, 

2003 


1. Anderson, Benedict. Imagined Communities: Reflections on the Origin and Spread 

of Nationalism. London: Verso, 1983 (new and rev. 1991). 

2. Barth, Fredrik. Ethnic Groups and Boundaries: The Social Organization of Culture 

Difference. Boston: Little, Brown & Co., 1969. 

3. Berlin, Isaiah. The Crooked Timber of Humanity: Chapters in the History of Ideas. 

New York: Vintage Books, 1992. 

4. Breuilly, John. Nationalism and the State. Manchester: Manchester University Press, 

1982. 

5. Brubaker, Rogers. Nationalism Reframed: Nationhood and the National Question in 

the New Europe. Cambridge: Cambridge University Press, 1996. 

6. Calhoun, Craig. Nationalism. Buckingham: Open University Press, 1997. 

7. Cobban, Alfred. The Nation State and National Self-Determination. London: Collins, 

1969. 

8. Connor, Walker. Etnonationalism: The Quest for Understanding. Princeton: 

Princeton University Press, 1994. 

9. Deutsch, Karl. Nationalism and Social Communication. Cambridge, Mass.: MIT 

Press, 1966. 

10. Gellner, Ernest. Nationalism. London: Weidenfeld & Nicolson, 1997. 

11. Encounters with Nationalism. Oxford: Blackwell, 1994. 

12. Culture, Identity, and Politics. Cambridge: Cambridge University Press, 1987. 

13. Nations and Nationalism. Oxford: Blackwell, 1983. 

14. Thought and Change. London: Weidenfeld & Nicolson, 1964. 

15. Greenfeld, Liah. Nationalism: Five Roads to Modernity. Cambridge, Mass.: Harvard 


16. Hall, John A., ed. The State of the Nation: Ernest Gellner and the Theory of 

Nationalism. Cambridge: Cambridge University Press, 1998. 

55

17. Хитлер, „Моја борба“, Скопје 

18. Hobsbawm, Eric J. Nations and Nationalism since 1780: Program, Myth, Reality. 

Cambridge: Cambridge University Press, 1992. 

19. Hobsbawm, Eric J. and Terence Ranger, eds. The Invention of Tradition. Cambridge: 


20. Hroch, Miroslav. Social Preconditions of National Revival in Europe. Cambridge: 


21. Huntington, Samuel P. The Clash of Civilizations and the Remaking of World Order. 

New York: Simon & Schuster, 1996. 

22. Hutchinson, John and Anthony D. Smith, eds. Nationalism. Oxford: Oxford 

University Press (Oxford Readers), 1994. 

23. Kedourie, Elie. Nationalism. Oxford: Blackwell, 1993. 

24. King, Charles. The Moldovans: Romania, Russia, and the Politics of Culture. 

Stanford: Hoover Institution Press, 2000. 

25. Kohn, Hans. Nationalism: Its Meaning and History. Princeton: Van Nostrand, 1965. 

26. The Idea of Nationalism: A Study in its Origins and Background. New York: 

Macmillan, 1945. 

27. Kupchan, Charles A., ed. Nationalism and Nationalities in the New Europe. Ithaca: 

Cornell University Press, 1995. 

28. Livezeanu, Irina. Cultural Politics in Greater Romania: Regionalism, Nation 

Building & Ethnic Struggle, 1918-1930. Ithaca: Cornell University Press, 1995. 

29. Nairn, Tom. Faces of Nationalism: Janus Revisited. London: Verso, 1997. 

30. Rothschild, Joseph. Ethnopolitics: A Conceptual Framework. New York: Columbia 


31. Schöpflin, George. Nations, Identity, Power. London: Hurst, 2000. 

32. Politics in Eastern Europe, 1945-1992. Oxford: Blackwell, 1993. 

33. Smith, Anthony D. Myths and Memories of the Nation. Oxford: Oxford University 

Press, 1999. 

34. Nationalism and Modernism: A Critical Survey of Recent Theories of Nations and 

Nationalism. London: Routledge, 1998. 

35. The Ethnic Origins of Nations. Oxford: Blackwell, 1996. 

36. National Identity. London: Penguin Books, 1991. 

37. Sugar, Peter F. and Ivo J. Lederer, eds. Nationalism in Eastern Europe. Seattle: 

University of Washington Press, 1969. 

38. Tamir, Yael. Liberal Nationalism. Princeton: Princeton University Press, 1993. 

56

39. Tismăneanu, Vladimir. Fantasies of Salvation: Democracy, Nationalism, and Myth 

in Post-Communist Europe. Princeton: Princeton University Press, 1998. 

40. Trencsenyi, Balazs et al., eds., Nation-Building and Contested Identities: Romanian 

& Hungarian Case Studies (Budapest-Iaşi: Regio Books & Editura Polirom, 2001) 

41. Verdery, Katherine. National Ideology Under Socialism: Identity and Cultural 

Politics in Ceauşescu’s Romania. Berkeley: University of California Press, 1991. 

42. Weber, Eugen. Peasants into Frenchmen: The Modernization of Rural France, 1870- 

1914. Stanford: Stanford University Press, 1976. 

43. White, George W. Nationalism and Territory: Constructing Group Identity in 

Southeastern Europe. Lanham: Rowman & Littlefield, 2000. 

57

Име на предметот: РЕГИОНАЛИЗАМ, АВТОНОМИЈА И ЛОКАЛНА 

САМОУПРАВА 


проф. д-р. Марика Ристовска 

Кредити: 6 Семестар во кој се изучува предметот: 12 


Предмет на оваа научна дисциплина претставува проучувањето на 

субнационалното ниво на управување со јавните работи и односот со автономијата и 

локалната самоуправа. За подобро разбирање на регионализацијата и регионализмот 

оваа научна дисциплина се бави со поимот регион и класифицирањето на типовите на 

регионите и одредувањето на следните типови на регионални единици: а)управни, 

односно административни; б)плански, развојни, в) политички; г) статистички; д) 

културни; етнички историски; ѓ) економски; е) функционални. 

Положбата и улогата на регионализацијата станува се поважно ниво на 

управување во современите општества, а особено доаѓа до израз со оглед на 

контекстот на Европската унија. Истражувањата покажуваат дека отприлика три 

четвртини од целокупното европско законодавство се применува на регионално и 

локално ниво. 

Оваа научна дисциплина ги класифицира европските држави според начинот на 

државното уредување и уставноправната положба на единиците на регионите И на 

локалната самоуправа на: а) федерални; б) регионализирани унитарни; в) 

децентрализирано унитарни; и г)централизирано унитарни држави. 

Државите членки на ЕУ во голем дел се разликуваат во уредувањето на 

субнационалното ниво и тоа доведува до непостоење хомогено стојалиште на локални 

и регионални единици и нивната улога во ЕУ. Заради тоа оневомзожено е единствено 

настапување на регионите на европската политичка сцена и реализацаји на идејата” 

Европа на региони”. Националните држави не сакаа да се одречат од својот 

суверенитет во корист на изградба на единствена Европа. Европските институции 

бараа помош и партнерство во единиците на локалната самоуправа со заговарање на 

идејата “Европа на региони”. Големи финансиски средства кои низ европските 

фондови беа усмерени на ублажување на општествените И економски нееднаквости 

требаше во еден дел да ги реализираат овие цели во што делумно е постигнат успех. 

После Мастрихт европските институции го насочија вниманието на средишното ниво 

на управување барајќи партнерство И потпора. Потпишувањето на Договорот за 

Европа од 2004 година претставува кулминација на овие напори И ги врати државите 

во средиштето на европската политика. 

58

Транзициските земји го минуваат истиот пат. Воведувањето или ревизија на 

постоечките региони се смета за цивилизациски и демократски исчекор, кој значајно 

влијае врз разрешување на развојните општествено економски разлики. Затоа во тие 

земји регионализацијата се посматра како дел од стратегијата за приклучување кон 

ЕУ. 

Б)ЦЕЛИ НА ПРЕДМЕТОТ 

Целта на овој предмет е да им понуди на студентите продлабочени знаења за поимот 

на регионализам и регионализација, како и за односите со автономијата и локалната 

самоуправа, Истовремено тие ќе се стекнат со сознанија за различните видови на 

региони во рамките на ЕУ ќе можат аналитички да ги проценуваат најновите трендови 

во оваа област и во транзициските земји, како што е Македонија, која аспирира за 

членство во европските интеграции. 


Предметот ќе се изучува преку историскиот, социлошкиот и компаративниот метод, 

case study методот, индуктивниот и дедуктивниот метод. 

Г) СОДРЖИНА НА ПРЕДМЕТОТ РЕГИОНАЛИЗАМ, АВТОНОМИЈА И 

ЛОАКЛНА САМОУПРАВА 

1..Регионализам, регионализација и регионална самоуправа; разграничување на 

основните поими; темелни документи, регионалното ниво во правото на ЕУ; развој на 

идејата за регионализмот во различни документи – критичка споредба. 

2.Класификација на формите на регионализација; регионализирање без создавање на 

регионално ниво; регионална децентрализација; политичка регионализацијата 

3.Контекст на регионализацијата; цели на регионализацијата; пречки на 

регионализација; федерални држави и регионализација 

4.Последици од регионализацијата; односи помеѓу државата и регионите и 

меѓурегионалните односи; координација и соработка ;регионални финансии, 

солидарност и урамнотеженост 

5.Локалната самоуправа и регионите; инфрарегионални органи и регионализација во 

унитарната држава; инфрарегионални органи и политичка регионализација; 

локалните органи во федералната држава 

. 

59

6. Разгледување на националните извештаи за регионализација и нејзините влијанија 

врз локалната самоуправа во Франција, Германија, Велика Британија; Швајцарија 

7.Разгледување на националните извештаи за регионализација и нејзините влијанија 

врз локалната самоуправа во Унгарија, Полска, Португалија, Шпанија, Шведска 

8.Регионалната политика и Европската Унија; поимот и целите на регионалната 

политика; карактеристиките на политиката на кохезија по 2006 година; правните 

темели на регионалната политика; структурни фондови на Европската Унија 

9.Компаративни искуства во управувањето со регионалната политика; 

правната рамка на регионалната политика во Ирска, Унгарија, Словенија 

и Финска; субанционално ниво на власта : Ирска-силна традиција на централизам; 

Словенија – регионална политика без региони; 

Унгарија- неодредена улога на средишното ниво; 

Финска- од управни и плански кон политички региони 

10.Федерална и децентрализирана држава; федерална и регионална држава; 

автономистичка држава 

Сличности и разлики помеѓу земјите во транзиција; остатоци од недемократскиот 

политички систем; повеќестепено управување (multilevel governance) и неговите 

карактеристики. Македонија:регионална држава 

Список на задолжителна литертура: 

1. Ведран Ѓулабиќ “Регионализам и регионална политика”, Друштвено 

свеучилиште у Загребу,2007 

2. Зборник во чест на Евгени Димитров Споредбено уставно право, Универзитет “ 

Св. Кирил и Методиј “ Правен факултет, Скопје 1999 

3. Совет на Европа “Регионализацијата и нејзините ефекти врз локалната 

самоуправа”. 

4. “Како да се подобри развојот на локално ниво Прирачник со најдобрите 

практични примери од југо-источна Европа”, Фондација “Фридрих Еберт”, 

Канцеларија Скопје, 2005. 

5. Мирјана Борота Поповска Васил Поповски “Процесот на децентрализација: 

мислење на граѓаните”, Фондација “Фридрих Еберт”, Канцеларија Скопје, 2005 

6. Bache, Ian, Flinreds, Matthew (ed) 92004) Mulit-level governence, 


1. Agh, Attila, Rozsas, Arpad (2004) Regional Policy in Hungary: Institutional 

Preparations for EU Accession. Occasional Paper 5 .4 - 09.04. Budapest Corvinus 

University 

60

2. Aja, Eliseo (2001) Spain: Nation, Nationalities and Regions, u: Loughlin, John (ed.) 

Subnational Democracy in the European Union 

3. Alegri, Giuseppe (2004) France, u: COR, Strengthening regional and local democracy 

in the European Union, volume I. Brussels: Committee of the Regions, Studies E-1, 

str. 273-254 

4. Bache, Ian, George, Stephen (2006) Politics in the European Union, Second edition, 

Oxford: Oxford University Press 

5. Bache, Ian, Olsson, Jan (2001) Legitimacy Through Partnership EU Policy Diffusion 

in Britain and Sweden, Scandinavian Political Studies, vol. 24, no. 3, str. 215-237 

6. Barbieri, Dario (2004): Europeanization of Public Administrations: an Assesment of 

the Italian Antitrust Authority and Environment Agency Cases, ARENA Working 

Papers WP 04/21, web: http://www.arena.uio.no/publications/ 

7. Barnier, Michel (2004) Foreword, u: A New Partnership for Cohesion: Convergence. 

Competitiveness, Cooperation, Third report on Economic and Social Cohesion. 

European Commission 

8. Brusi, Martin (2005): The Instrumental Use of European Union Conditionality: 

Regionalization in the Chezh Republic and Slovakia. East European Politics and 

Societties. Vol. 19, No. 2, str. 291-316 

9. Bukve, Oddbjorn (2003): Towards a new regionalism, Regional Studies Association 

New Forms of Regional Governance, Pisa, Italy, 12-15, 2003. 

10. Cassetti, Luisa (2004) Portugal, u: COR, Strengthening regional and local democracy 

in the European Union, volume II. Brussels: Committee of the Regions, Studies E-1, 

str.227-296 

11. COE (1998) Regionalisation and its effect on local self-government. Council of 

Europe: Local and regional authorities in Europe, no. 64 

12. COR (2004) Strenghtening regional and local democray in the European Union, 

volume I, II: Brussels: Committee of the Regions, Studies E-1 

13. Davey, Keneth (ed.) (2003) Investing in Regional Development: Policies and Practise 

in EU Candidate Countries, Budapest: Open Society Institute, Local Government and 

Public Sector Reform Initiative. 

14. George, Stephen (2040) Multi-Level Governance and the European Union, u: Bache, 

Ian, Fliners, Matthews: Multi-Level Governance, Oxford University Press (str. 107- 

126) 

15. Harold, James (2001) The End Of Globalisation. Cambridge, London: Harvard 

University Press. 

16. Heywood, Andrew (2002) Politics. New York: Palgrave, Macmillan. Second Edition. 

17. Hoffmann-Martinot, Vincent (2002): The French Republic, One and Divisible. 

Closing the Gap between Democracy and Efficiency, 26-7, 2002. Institute for Social 

Sciences, University of Stuttgart. 

61

18. Hooghe, Liesbet, Marks, Gerry (2004) Contrasting Visions of Multi-level 

Governance, Oxford University Press (str. 15-30) 

19. Horeth, Marcus (2003) When Dreams Come True: The Role Of Powerful Regions in 

Future Europe 

20. Keating, Michael: (2004) Regions and Regionalism in Europe 

21. Kopric, Ivan (2003): Modernizacija Hrvatske Uprave, Zagreb: Drustveno Veleuciliste 

u Zagrebu 

22. Loughlin, John (1996): "Europe of the Regions" and the Federalization of Europe. 

Publius: The Journal of Federalism, vol. 26 (no.4, str. 141-162) 

23. Payne, Anthony (200): Globalissation and Modes of Reginoalist Governance, Oxford 

University Press. 

24. Smerdel, Branko (2004) The Convention of the Future of Europe and the Process of 

Constitutional choice. 

25. Zagar, Katarina (2006) Lokalna Samouprava - Organizacija in Funkcija. Ministarstvo 

za javno upravo, Republike Slovenije 

62

Структура на трет циклус (докторски) студии по политички науки 

(Прв и втор семестар) 






2. Истражувачки методи во политичките појави 



3. Основни политички концепти и политички 


теории 

(Задолжителен предмет за насоката) 



6. Изборен предмет од насоката (6 кредити= 4 


кредити во првиот семестар + 2 кредити во вториот 

семестар) 

Вкупно: 30 кредити 



1. Модерната политологија и јавната политика 





(Преостанати 2 кредити од изборниот предмет под 

реден број 6 во првиот семестар) 







Годишна конференција со презентација на 


извештај 

Вкупно: 30 кредити 



1. Античка и средновековна политичка мисла 6 кредити 

2. Модерна политичка мисла 6 кредити 

3. Теории за демократија 6 кредити 

4. Политички идеологии 6 кредити 

5. Современа политичка филозофија 6 кредити 

6. Цивилно општество и теорија на социјален 


капитал 

7. Политички мит и култура 6 кредити 

8. Теории на мир и конфликт 6 кредити 

9. Феминистички теории за политика 6 кредити 

10. Политичка историја на Балканот (19 – 20 век) 6 кредити 

63

ПОТПРОГРАМА ЗА ДОКТОРСКИ СТУДИИ ПО ПОЛИТИЧКИ НАУКИ 

Листа на наставници: 

Проф. д-р Димитар Бајалџиев 

Проф. д-р Љубомир Фрчковски 

Проф. д-р Билјана Поповска 

Доц. д-р Мелина Гризо 

Доц. д-р Зоран Илиевски 

Листа на наставници од други единици на УКИМ: 

Проф. д-р Ило Трајковски 

Проф. д-р Бранислав Саркањац 

Листа на наставници надвор од УКИМ: 

Проф. д-р Димитар Мирчев 

Предмет за стекнување генерички знаења од групата предмети 

методологија на истражување: 

• Истражувачки методи во политичките појави (4 кредити) 

Предмет за стекнување генерички знаења од групата други предмети од 

обуката за истражување: 

• Модерната политологија и јавна политика (4 кредити) 

Задолжителен предмет: 

• Основни политички концепти и политички теории (6 кредити) 

Изборни предмети: 

• Античка и средновековна политичка мисла (6 кредити) 

• Модерна политичка мисла (од ренесанса до Хегел) (6 кредити) 

• Теории за демократија (6 кредити) 

• Политички идеологии (6 кредити) 

• Современа политичка филозофија (6 кредити) 

• Цивилно општество и теорија на социјален капитал (6 кредити) 

• Политички мит и култура (6 кредити) 

• Теории на мир и конфликт (6 кредити) 

• Феминистички теории за политика (6 кредити) 

• Политичка историја на Балканот (19 – 20 век) (6 кредити) 

64

Предметите за стекнување на генерички знаења и предметот Основни политички 

концепти и политички теории се задолжителни предмети зa сите студенти на 

докторските студии. 

Од пошироката листа на понудени изборни предмети, студентите избираат четири 

предмети. 

Универзитет „Св. Кирил и Методиј” 

Правен Факултет „Јустинијан Први“ – Скопје 

Трет циклус студии, насока политички теории 


Наставен план (Силабус) за предметот 

Истражувачки методи во политичките појави 

Одговорен професор: Проф. д-р Зоран Илиевски 

Учесници во наставата: Асс. м-р Владимир Божиновски 

Опис на предметот: 

Истражувачко прашање кое курсот го адресира е: "Како се спроведува истражување во 

општествените науки" Курсот ќе вклучи и теорија и примена. Ќе испита, не само како 

податоците се собрани и анализирани од страна на научниците за да го објаснат 

човековото однесување, но исто така секој чекор од процесот на истражување. 

Настава: Опис на методологијата со која ќе се изведува наставата. 

Првично значителен дел од времето ќе биде посветено на разгледување 

епистемолошки прашања, теорија и градење на хипотеза, природата на казуалност и 

дефинирање на поимите кои се користат во дисциплина. Ќе бидат изложени на 

земање мостри, истражувања и разни други методи за добивање на податоци. При 

лабораториската компонента на овој курс ќе научите како да користите компјутерски 

софтвер (главно SPSS за Windows), да се организираат и анализираат податоци и како 

да се интерпретираат и презентираат резултатите од статистичката анализа. 

Цели на наставата: 

Овој курс е дизајниран да ги воведе студентите во природата, јазикот и техниките кои 

се користат од страна на социјалните научници при емпириските истражувања. 

65

Содржина на предметот: 

Недела 1: 

Основи на емпириски истражувања 

Теми: Природата на научното академско пишување 


Формулација на проблеми и концепти на мерење 

Теми: теорија, хипотеза и каузалност; квалитативно и квантитативно 

истражување; ниова на мерења, валидност и сигурност 


Преглед на истражувачкиот дизајн 

Теми: експериментален и неекспериментален 


Собирање на податоци I 

Теми: земање податоци, постоечки податоци, надворешни истражувања 


Собирање на податоци II 

Теми: анкети, анализа на медиуми, конструирање на јавно мислење, прашалници 


Запознавање со SPPS 

Теми: SPSS како начин за обработка на податоци 


Описни/Едноваријабилни статистики 

Теми: Обработка на податоци со една варијабла 


Биваријабилни анализи: Категорични и континуирани податоци 

Теми: статистичка значајност, SPSS графикони 


Мултиваријабилни анализи 

66

Теми: односот меѓу три варијабли и анализа на регресија 


Интерпретација на резултати 

Теми: методи на истражување (македонското искуство) 

Препорачана литература: 

1. Chava Frankfort-Nachmias and David Nachmias. Research Methods in the Sosial Sciences. 

6th. Ed. New York: St. Martin=s Press, 2001. 

2. Samuel B. Green, Neil J. Salkind and Theresa M. Akey. Using SPSS for Windows: 

Analyzing and Understanding Data. 4th. Ed. Upper Saddle River, NJ.: Prentice Hall, 2005. 

3. American Political Science Association. Style Manual for Political Science. Washington, 

DC.: American Political Science Association, 2001. 

4. Elizabeth O=Sullivan, Gary Rassel, and Maureen Berner. Research Methods for Public 

Administrators. 4th. ed. New York: Longman, 2002. 

5. Earl Babbie. The Practice of Social Research. 9th. Ed. Belmont, CA.: Wadsworth, 2001. 

6. R. Mark Sirkin. Statistics for the Social Sciences. Thousand Oaks, CA.: Sage Publications, 

1995. 

7. Неколку додатни материјали ќе бидат доделени за време на часовите. 

Оценување: Оценувањето на студентите се врши со оценки од 5 до 10 со следниот опис 

на оценката и соодветноста со систем на оценување од A-F. 

Оценка 

Успех во 

поени 

Дефиниција 

10 91-100 

9 81-90% 

8 71-80% 

7 61-70% 

6 51-60% 

5 под 50 

Одлично: Исклучителни резултати со или без 

минорни грешки 

Многу добро: Натпросечни резултати, но со 

одредени грешки 

Добро: Генерално, добра работа, но со бројни 

забележливи грешки 

Задоволително: Добро, но со значајни 

недостатоци 

Доволно: Резултатите ги исполнуваат 

минималните критериуми 

Слабо: потребна е дополнителна работа пред 

67

да се додели кредит 

Оценката се формира на следниот начин: 

Тест 

Научноистражувачка 

работа 

Активност 

70% 20 % 10% 

или 40% 

стандардизиран 

тест и 30% есеј 

Секој студент може да поднесе приговор на оценувањето единствено во писмена 

форма, вклучувајќи комплетно објаснување зошто студентот смета дека заслужува 

различна оценка. 

68






Основни политички концепти и политички теории 

Одговорен професор: Проф. д-р Димитар Бајалџиев 

Учесници во наставата: Асс. м-р. Иван Дамјановски и Асс. м-р. Ненад Марковиќ 


Основна цел на предметот е да ги запознае студентите со фундаменталните концепти и 

теоретски дискурси во современата политичка наука. Предметот започнува со 

детерминирање на политичките концепти, основните концептуални расправи и 

типологизација на политичките теории. Централна тема на предметот е расправата 

околу неколку фундаментални политички поими т.е. слобода, праведност, еднаквост, 

авторитет и моќ. Преку деконструкција на основните теоретски концепти и нивна 

контекстуализација од перспектива на светот денес, предметот цели кон поттикнување 

на критичко теоретско размислување, анализирање и синтетизирање. 


Во рамките на предавањата и вежбите по овој предмет ќе бидат употребени различни 

техники на изведување на наставата како што се: предавања, индивидуални и групни 

презентации и дикусии итн. Се очекува студентите да развијат истражувачки и 

аналитички вештини. Опционално, во договор со студентите, предметот може да се 

изведува според менторскиот систем, со консултации и семинари. 


Оспособување на студентите на третиот циклус на студии за стекнувања продлабочени 

знаења од областа на политичката теорија и политичките концепти со цел стекнување 

на способност за: 

Разбирање на фундаменталните концепти и политички теории 

Критичко читање на теоретски текстови 

Учество во теоретски дијалог 

Критичка евалуација на претпоставките за политички живот 

Јасно, концизно, структуирано и аналитичко пишување на академски текстови 

Препознавање, анализирање и синтетизирање на теоретски претпоставки и 

нивно аплицирање во современ контекст 

69



Што се политичките концепти 

Теми: Сократовото прашање. Дефиниции и нешта. Анализата на Витгенштајн. 

Витгенштајн и концептуалните истражувања 


Концептуални расправи 

Теми: Суштински концепти. Политички идеологии. Политичка филозофија и 

политички теории 


Политички теории: Концептуални структури и типологии 

Теми: Либерализам, социјализам и конзервативизам. 

Рационализам/Антирационализам. Теории за човечката природа. 

Индивидуализам/Колективизам 


Негативна и позитивна слобода 

Теми: Негативна слобода. Позитивна слобода. Два концепта за слободата. 

Критика на позитивно/негативната поделба 


Слобода и моќ 

Теми: Позитивна слобода и моќта да се дејствува. Слобода и моќ. Слобода, моќ и 

сопственост. Слобода, моќ и право 


Еднаквост 

Теми: Еднаквост врз основа на еднаков третман. Зошто еднаквост Надворешни 

аргументи за важноста на еднаквоста. Зошто еднаквост Аргументи за 

фундаменталната човечка еднаквост. Еднаквост на што 


Еднаквоста и слободата во политичките теории 

Теми: Дали слободата и еднаквоста се во конфликт Класичен либерализам: 

слобода и базична еднаквост. Ревизионистчки либерализми. Социјалистички 

предлог за помирување. Конзервативна критика на еднаквоста. 

70


Праведност и либерализам 

Теми: Елементите на праведноста. Класичен либерализам: правила за подеднакво 

слободни луѓе. Монистички ревизионистчки либерализам: социјална праведност и 

придонеси за заедничкото добро. Плуралистички ревизионистички либерализам: 

ревидиран општествен договор помеѓу слободни и еднакви луѓе. 


Праведност, општество и заедница 

Теми: Маркс за општествата и нивната праведност. Социјализамот и 

демократската заедница. Три конзервативни пристапи кон праведноста 


Политички авторитет 

Теми: Конзаервативизмот и политичкиот авторитет. Да се биде “во авторитет“. 

Либерален политички авторитет. Демократскиот авторитет и управувањето со 

заеднички работи 


• Gaus, Gerald. “Political Concepts and Political Theories”. Westview Press, 2000 

• Rosen, Michael and Wolff, Jonathan (eds.). “Political Thought”. Oxford University 

Press, 1999 

• Gaus, Gerald and Kukathas, Chandran (eds.). “Handbook of Political Theory”. Sage, 

2004 



Оценка 


поени 


10 91-100 

9 81-90% 

8 71-80% 

7 61-70% 








71


6 51-60% 

5 под 50 






Тест 


работа 


70% 20 % 10% 

или 40% 






72





Предметна програма(Силабус) за предметот 

Модерната политологија и јавна политика 

Одговорен професор: Проф. д-р Димитар Мирчев 

Учесници во наставата: Асс.м-р. Елена Нацевска Туџарова, политолог, докторант на 

Универзитетот во Љубљана 


Студирањето на овој предмет е насочено на продлабочено овладување на кандидатите 

со современата политологија односно со темелите на проучувањето на политичкиот 

живот, како и со примената на тие знаења во творењето и изведувањето на јавната 

политика. Предметот е значи синтеза на теориско-концептуални, истражувачки и 

апликативни знаења што им се пренесуваат на кандидатите, но со овладување низ 

нивно активно, критичко и апликативно учество. Втората димензија на студирањето 

на оваа област е да се изнесат, осветлат и совладаат модерните политолошки обрасци 

на проучувањето на современиот политички живот, на глобално, национално или 

локално ниво и ниво на заедници, но и нивната примена и апликација на 

професионален начин во политичкиот живот. Ова е димензијата на ткн. студии на 

јавната политика и анализата на јавните политики (policy studies and public policy 

analysis). 

Настава: Начин на изведување 

Наставата ќе се изведува во облик на неколку предавања од фундаментот на 

предметот, потоа низ два ткн. докторски семинари со активна презентација на трудови 

на кандидатите, низ тематски дебати за прашања од литературата, како и низ 

изработка и одбрана на „студии на случаи“ (case studies) за оделни теми од анализа 

на јавните политики. Низ овие облици, кандидатите треба да ја совладаат и 

методологијата на истражување на политичките појави, анализата, опсервацијата и 

изложувањето на резултатите, говорното и писмено претставување на заклучоците и 

дисеминацијата на сознанијата. 


73

Низ наставата, кандидатите би требало да се оспособат и овладеат со теорискоконцептуалниот, 

категоријалниот, истражувачкиот и апликативниот (методолошкиот) 

апарат на политологијата и анализата односно креирањето и имплементацијата на 

јавните политики. Ова особено со стекнување на темелни знаења, искуства, постапки 

на хипотезирање и докажување на научни и професионални регуларности и трендови 

на развој на политичките појави, и посебно низ обука за стручна и оперативна 

интервенција, дејност, целна насоченост во политичкиот живот и развој. Се разбира, 

ова се подразбира не само професионална обука и оспособување, туку длабоко 

почитување и лојалност на вредностите, целите и нормите на демократскиот 

политички поредок. При тоа, понепосредните цели на наставата се во тоа кандидатите 

докрај да се фамилијаризираат со: 

Теориско-концептуалниот систем на политологијата и јавната политика 

Примената на тој систем во проучувањето на политичкиот живот и јавни 

политики 

Методолошките премиси на политолошкото сознание и истражување 

Обрасците на креирање, евалуација и реконструирање на јавните политики во 

демократски политички поредок 

Критички и објективизирани приоди кон појавите во политичкиот живот 

Примена на сознанијата и методите во анализа на конкретно политичко 

општество: Македонското општество во транзиција, демократска изградба, во 

процес на евро-атлантска акцесија, во мултикултурни рамки и структури. 



Политиката како регулаторна моќ на општеството 

Теми: Што е тоа политика Поим, значење, определба. Појава и развој. 

Политологијата и јавната политика како рационалната свест за моќта во 

општеството. 


Големите политички творби низ историјата 

Теми: До-граѓанските творби, придобивки, политичка емпирија и мисла; 

Политичкото општество на граѓанството, неговите контрасти, антиподи, 

развојни трендови 


Владеењето на демократскиот модел во современото општество 

Теми: Претпоставки, типологија на поредоците, социјални услови на 

демократијата, трендови и контратрендови, движењето кон глобалниот 

либерално-демократски поредок 


Општествената свест за политиката и поредокот 

74

Теми: Мисловниот корпус за политиката и јавната политика; Политичките 

вредности, ставови и обрасци на политичка култура: политичката 

социјализација; политичкото јавно мислење; јавната дисеминација на јавната 

политика 


Актерите на политичката арена 

Теми: Човекот, социо-политичките групи и елити. Социјалните групи, класи или 

слоеви, елити во дистрибуцијата на политичката моќ. Етничките, религиозни и 

јазички групи во политиката. Конституцијата, структурата, динамиката на 

современите политички партии, на интересовните групи во политиката, на 

новите општествени движења.Расправа за глобалните центри на политичка моќ 

и влијание. 


Бирократијата, професионализмот и партизмот во демократската 


Теми: Бирократијата како социјална група, како лост на државната продукција и 

репродукција, и како фактор на стабилност или стагнација, на реформи или 

регресија. Веберовите и современите организациско-научни и политичкокултурални 

разбирања на политиката како професија, како бирократска 

структура, и како движечка сила на демократскиот развој. Расправа за улогата 

на партиите во современата политика и општество: фактор или супститут на 

демократската динамика и култура. . 


Методологијата во политологијата и јавната политика 

Теми: Пристапот и сознајниот процес на модерната политологија: од Дејвид 

Труман и Зигфрид, 1905-1915 до Галтунг и Валерштајн, 2000 г. Квантитативно 

или квалитативно засновано сознание: нонсенсите на модерната методологија. 

Употребата на посебните методи во политологијата и јавната политика, 

конструкцијата на матрици и истражувачкиот дизајн.. 


Проучувањето на политичкото општество и живот во Македонија 

Теми: Историскиот контекст и наследство до создавањето на национална 

држава 1944 г. Параметрите на револуцијата, демократијата и националната 

еманципација во „југословенскиот периодЌ на развој: од идејни слогани до 

практични антиподи; структурата, динамиката, институционалната изградба 

и тешкотии на независната држава: транзициските, демократско-реформски и 

пазарно-стопански придобивки, контроверзи и тешкотии, евро-интеграциски 

настојувања, лимити и предизвици на иднината 


75

Клучните фактори и детерминанти на политичкиот живот и развој во РМ 

Теми: Македонскиот конституционализам, парламентаризам и демократски 

поредок. Партиите и социјалните групи; меѓуетничките односи и тип на 

демократски поредок и процес. Политичката култура и јавност. Глобалните 

притисоци за хармонизација со светските и европски политички текови. 


Креирањето, процесот, актерите и остварувањето на јавната (јавните) 

политика-и 

Теми: Фабрикацискиот циклус на јавната политика во демократскиот поредок. 

Професијата, власта и јавно-парламентарната контрола во фабрикацијата и 

имплементацијата на јавната политика. Евалуација и промени или 

реконструкција на една јавна политика. 


Инструменти, постапки и техники во процесот на јавна (јавните) 

политика-и 

Теми: Методи на утврдување потреби за една јавна политика, цели, стратегии и 

приоритети. Правна основа, имплементациски апарат. Кост-бенефит студии, 

симулациски студии и методи, формулација на очекувани резултати, 

политометриски истражувања на текот на остварувањето и резултати на 

јавната политика, 


• Мирчев, Д. и Христова, Л., 2008. Модерната политологија. Темелите на 

проучувањето на политичкиот живот. Скопје: Култура и Универзитет ФОН. 

• Goodin, R.E. and Klingemann, H.D. (Eds.), 2000. A New Handbook of Political 

Science. Oxford: Oxford University Press, 

• Dunn, W., 2003. Public Policy Analysis. New York: Pearson and Prentice Hall 

(превод на македонски- Академски печат, скопје, 2009 г) 



Оценка 


поени 


10 91-100 

9 81-90% 

8 71-80% 







76

7 61-70% 

6 51-60% 

5 под 50 








Тест 


работа 


70% 20 % 10% 

или 40% 






77






Античка и средновековна политичка мисла 

Одговорен професор: Доц. Д-р Зоран Илиевски 

Учесници во наставата: Асс.м-р. Иван Дамјановски и Асс.м-р. Ненад Марковиќ 


Предметот Античка и средновековна политичка мисла ги запознава студентите со 

основите, историјата и најважните автори од историјата на античката и средновековна 

политичка мисла. Целта на предметот е студентите да се запознаат со основните 

концепти во развитокот на политичките теории, преку најважните филозофски 

пресвртници кои го обележуваат развојот на политичките идеи од времето на 

древните цивилизации па се до крајот на средниот век. Поделен на повеќе 

методолошки единици, преку проучување на развојот на политичката теорија кај 

древните цивилизации (Египет, Месопотамија, Индија, Кина) предметот стигнува и до 

извориштето на модерната западна политичка мисла – античка Грција, анализирајќи 

ги најпознатите автори од Сократ до Епикур. Движејќи се преку Рим и неговите 

најистакнати мислители и оратори, предметот понатаму се средоточува на појавата на 

христијанството и развојот на средновековната филозофска и политичка мисла. 







78





Разбирање на фундаменталните антички и средновековни теоретски концепти 








Политичката мисла во древните цивилизации: Египет, Месопотамија, 

Кина, Индија. 


Политичката мисла во античка Грција: Paideia, Хесиод, Пиндар, Есхил 


Софисти, Тукидид 


Сократ, Ксенофонт 


Платон 


Аристотел 


Демостен, Епикур 


Политичката мисла во антички Рим: Цицерон, Полибиј, Сенека, Марк 

Аврелиј 


Развојот на христијанската средновековна мисла, Патристика, Аврелиј 

Августин 


79

Схоластика, Тома Аквински 


• Coleman, Janet. “A History of Political Thought”, Blackwell, 2000 

• Brunschwig, Jacques and Lloyd, Geoffrey E.R., “Greek Thought”, Harvard University 

Press, 2000 

• Burns, J.H., “Medieval Political Thought”, Cambridge University Press, 2003 

• Fortin, Ernest L. “Dissent and Philosophy in the Middle Ages”, Lexington, 2002 

• Curtis, Michael (ed). “The Great Political Theories volume 1”, Avon Books, 1981 



Оценка 


поени 


10 91-100 

9 81-90% 

8 71-80% 

7 61-70% 

6 51-60% 

5 под 50 














Тест 


работа 


70% 20 % 10% 

или 40% 



80






Mодерна политичка мисла (од ренесанса до Хегел) 

Одговорен професор: Доц. д-р Зоран Илиевски 

Учесници во наставата: Асс.м-р. Иван Дамјановски и Асс.м-р. Ненад Марковиќ 


Предметот Mодерна политичка мисла (од ренесанса до Хегел) ги запознава 

студентите со основните теоретски концепти, историјата и најважните автори на 

модерната политичка мисла. Целта на предметот е студентите да се запознаат со 

основните концепти во развитокот на политичките теории, преку најважните 

филозофски пресвртници кои го обележуваат развојот на политичките идеи од 

времето на ренесансата па се до крајот на 19 век. Поделен на повеќе методолошки 

единици, предметот се фокусира на ренесансниот период, реформацијата, па преку 

просветителството и теоретичарите на општествениот договор своите разгледи ги 

завршува во делата и теориите на Хегел и Маркс. Следствено, предметот се фокусира 

врз деконструкција на темелните теоретски концепти воспоставени од страна на 

првите модерни политички филозофи кои се базираат на новото рационалистичко 

разгледување и претставуваат радикална пресвртница во развојот на политичката 

теорија. Оттука, предметот става акцент врз теоретската расправа околу неколку 

суштествени теоретски поими т.е. слобода, моќ, еднаквост, сопственост, држава, 

човечката природа, доблест, морал, религија, поделба на власт, суверенитет, право 

итн. 







81





Разбирање на фундаменталните модерни теоретски концепти и автори 








Политичката мисла во ренесансниот период. Џовани Пико, Марсилио 

Фичино, Пјетро Пампонаци, Никола Кузански, Џордано Бруно 


Николо Макијавели 


Томас Мор, Томасо Кампанела 


Монархомаси, Јоханес Алтузиус, Жан Боден 


Томас Хобс 


Џон Лок 


Барух Спиноза, Алексис де Токвил, Монтескје 


Жан Жак Русо 


Хегел 

82


Карл Маркс 


• Coleman, Janet. “A History of Political Thought”, Blackwell, 2000 

• Machiavelli, Niccolo. “The Chief Works and Others”, Duke University Press, 1999 

• Dunn, John. “The Political Thought of John Locke”, Cambridge University Press, 

1995 

• Locke, John. “Two Treatises of Government“, Cambridge University Press, 2003 

• Montesquieu. “The Spirit of the Laws”, Cambridge University Press, 2004 

• Hegel, G. W. F. “Political Writing“, Cambridge University Press, 1999 

• Bodin, Jean. “On Sovereignty” Cambridge University Press, 1992 

• Bobbio, Norberto. “Thomas Hobbes and the Natural Law Tradition”, University of 

Chicago Press, 1993 

• Hobbes, Thomas, “Leviathan”, Touchstone Book, 1997 

• De Tocqueville, Alexis. “Democracy in America”, A Signet Classic, 2001 

• More, Thomas. “ Utopia”, Elibron Classics, 2000 

• Marx, Karl and Engels, Friedrich. “The Communist Manifesto”, Penguin Classics, 

2002 

• Rousseau, Jean-Jacques. “The Social Contract”, Penguin Classics, 1968 



Оценка 


поени 


10 91-100 

9 81-90% 

8 71-80% 

7 61-70% 

6 51-60% 

5 под 50 













Оценката се формина на следниот начин: 

83

Тест 


работа 


70% 20 % 10% 

или 40% 






84






Политички теории на демократија 

Одговорен професор: Проф.д-р.Љубомир Данаилов Фрчкоски 

Учесници во наставата: 

пом.асс. Ана Чупеска 

Проф.д-р. Ило Тајковски, М-р Александар Јовановски, 


Овој предмет се занимава со дeмократските политички идеи, концепти и теории, низ 

еден детален преглед на тоа што претставува демократијата. 

Тeоријата на демократијата e суштествено поврзана со современото општество, како би 

рекле предоминантен (барем во посакувањата и декларациите ) политички ситем, но е 

предизивикана по неколку основи: колективистичките авторитарни практики на 

национализмот и фундаментализмот, комунитаризмот и кулурниот релативизам. Ова 

посебно е нагласено со глобализирањето на современиот свет и протегање на 

политичките категории на либерализмоти демократијата на сосема различни култури 

и народи. 


Во текот на предавањата предвидени се два генерални пристапи на материјата, а кои 

на студентите ќе им бидат претставувани преку ex-cathedra и интерактивна настава. Од 

техниките на наставата како помошни средства ќе бидат употребувани Power Point 

презентации, дискусии и тркалезни маси Предметната содржина ќе биде пренесена 

низ современи методи за систематско и интегрално изучување на теориите и 

материјата ќе биде продлабочена и критички - споредбено анализирана од студентите 

во интерактивен однос со нивните тутори. Во стекнувањето и утврдувањето на 

теоретското знаење студентите ќе работат во групи или индивидуално. За успешно 

студирање на овој предмет се поставени повисоки стандарди на истражувачката 

активност , и од студентите се очекува постигнување на квалификувани сознанија и 

резултати кои се промислени и конзистентни. 

85


усвојување на идеите од демократската политичката мисла и практика. 

разликувањето на современите од класичните политички теории 

демократијата . 

за 

оценување на основните поими , категории и теоретски ориентации во 

рамките на демократските политички теории. 

развивање на критички пристап во однос на проблемите со кои се сретнуваат 

современите демократии а кои имаат извонредно значење за анализа и 

дијагностицирање на политичките состојби. 

оспособување за непосредно анализирање на политичките одлуки и практики 

во конкретен случај, односно лоцирањето на теоретската и идејната основа на 

конкретните дебати и проблеми . 


Недела 1: Класична теорија на демократијата 

Теми: 

Историските искуства на демократијата : демократијата во античкиот период ; 

Демократијата во средновековните слободни градови : современта демократија 

на своите почетоци (16, 17, 18 век) 

Недела 2: "Нова" теорија на демократијата: демократски ревизионизам. 

Теми: 

Шумпетер и основите на претставничката, посредна демоктарија. 

Теориите за законитоста на создавањето на олигархии во секоја организација и 


Недела 3: Елитистичка теорија на демократијата 

Теми: 

Елитистичките концепти за глобалниот политички систем на демократијата и 

меѓународните односи. 

Психологијата на толпа и елитите во демократијата. 

Недела 4: Плурални демократски теории : демократија на групи 

Теми: 

Концепт за еквилибруим на моќта. 

Психологија групите и донесувањето на одлуките во контекст на групни агрегации 

на моќта. 

86

Мрежи и хиерархии на распределбата на моќта. 

Недела 5:Партиципатвна демократија и делиберативна демократија 

Теми: 

Кризата на елитизмот во демократијата и потрагата по новите форми на 

партиципативно учество на индивидуата, демосот и групите. 

Повторно откривање на дебатата за одговорноста и легитимитетот во 

демократијата, во потрага по новите односи на демократскиот консенсус. 

Недела 6: Консоцијална демократија: демократијата во културно 

поделените општества. 

Теми: 

Културен идентитет и полтичка моќ. 

Тврд и мек мултикултурализам. 

Еквилибриум на моќ во културно подлените општества, баланс помеѓу 

индивидуалните политичко-граѓански и колетивн права: во потрага по нова 

теорија за либерална правда. 

Недела 7:Демократијата во транзиционите општества 

Теми: 

Вакум на вредности и и-либерални традиции соочени со легализиран (устав) 

демократски систем. 

Опасностите од мек авторитаризам и етно-национализам. 

Проблемот на безбедноста vis - a - vis човековите права и демократијата. 

Лесно до избори, но потешко до владеење на правото. 

Недела 8: Демократијата во глобализираниот свет 

Теми: 

Помот на глобализацијата и односот кон победничкиот либерализам и 


Реакцијата на новиот трибализам: фундаментализам и културен релавитизам на 

домимантниот глобален либерализам. 

Економска и информатичка глобализација и демократските институции и 

вредности. 


87

Дејвид Хелд , Модели на демократијата, ,Академски печат, Скопје , 2008. 

Љ. Д. Фрчкоски , Теории за демократија, 1992 , Скопје 

Липхарт Аренд , Демократијата во плуралните општества ПНИД Степ, 1994, 

Скопје стр. 25 – 50. 

Frenk Kaninngam , Teorija Demokratija , Liberttas , Beograd , 2003 

John Markoff, Waves of Democracy , Pine Forge Press, London , 1996 

John Ralws , Politicki Liberalizam , Filip Visnic , Beograd 1998 . 

Дал Роберт , Democracy and its Critics , Yale , University , 1989 ; 

Проблемите на плуралистичката демократија во (На) враќање кон 

демократија, Македонско радио Трета програма бр. 47-48 Скопје, стр 301 – 32 

John S. Dryzek , Deliberative Democracy and Beyound , Oxford , 2000 

Бек Урлих, Што е глобализација Тера магика, 2003 Скопје, стр. 110 – 143 

Вотерс Малколм, Глобализација ИДСЦО, 2003, Скопје стр. 158 – 200 

The future of freedom, illiberal democracy at home and abroad, F. Zakaria, 

W.W.Norton & Company, New york and London, 2003.( "Democratic Age" p.13-29; Illiberal 

Democracy p.89-119) 

Тhe state of Democratic theory , I. Shaprio, Princeton university press, Prinston & 

Oxford, 2003 

Democracy and tradition, .J.Stout, Princeton university press, Princeton & Oxford, in 

association with Hebrew union college press, Cincinnati, 2004 , ( Part tree: A conditional 

Rectitude, p183-287; p287-309) 

Contemporary Political Theory, A reader, Colin Farrelly, SAGE Publications 

(p.221-242; p.261-288) 



Оценка 


поени 


88

10 91-100 

9 81-90% 

8 71-80% 

7 61-70% 

6 51-60% 

5 под 50 














Тест 


работа 


70% 20 % 10% 

или 40% 






89






Современи политички идеологии 

Одговорен професор: Проф.д-р. Љубомир Данаилов Фрчкоски 


пом.асс. Ана Чупеска 

Проф.д-р. Ило Тајковски, М-р Александар Јовановски, 


Предметот Современи политички идеологии, претставува своевиоден соджински 

хронолошки лексикон, континуитет на предметите Античка и средновековна 

политичка мисла и Модрена политичка мисла . Имено предметната програма 

опфаќа усвојување на најважните политички идеи и концепти на современата 

политика и политичките движења, и подразбира широк спектар на проблеми, 

стојалишта , критики, анализи и синтези . Зaпончуваат со претставувањето на 

основните премиси на либерализмот, содржан во делата и теориите на раните 

либерали, па се до рецентните струења во политичката мисла во фазата на 

глобализацијата. 


Во текот на предавањата предвидени се два генерални пристапи на материјата, а кои 

на студентите ќе им бидат претставувани преку ex-cathedra и интерактивна настава. Од 

техниките на наставата како помошни средства ќе бидат употребувани Power Point 

презентации, дискусии и тркалезни маси 

Предметната содржина ќе биде пренесена низ современи методи за систематско и 

интегрално изучување на теориите и материјата ќе биде продлабочена и критички - 

споредбено анализирана од студентите во интерактивен однос со нивните тутори. 

Во стекнувањето и утврдувањето на теоретското знаење студентите ќе работат во групи 

или индивидуално. Своите сознанија ќе ги презентираат пред групата, и истите ќе 

бидат предмет на пошироки дискусии. 

90

За успешно студирање на овој предмет се поставени повисоки стандарди на 

истражувачката активност , и од студентите се очекува постигнување на 

квалификувани сознанија и резултати кои се промислени и конзистентни. 


усвојување, а подоцна и проширување на најзначајните идеи од политичката 

мисла . 

развивање на критички пристап во однос на проблемите кои се опфатени со 

предавањата и литературата, а имаат извонредно значење за дијагностицирање 

на политичките состојби. 

критички да се оценат основните поими и теоретски ориентации во 

современите политички теории. Особено , лоцирањето и рефлексивноста на 

општествено-историската контекстуалност на дадената политичка мисла и 

изведувањето на компартивни паралели на транскултурна основа. 

разликувањето на современите од класичните политички ideologii, како и 

нивните поклопувања и надополнувања. 

оспособување за непосредно анализирање на политичките одлуки и практики , 

однодно лоцирањето на теоретската и идејната основа на истите, нивната 

идеолошката ориентација и историската контекстуалност. 



Вовед: дефинирање на политичка идеологија 

Теми: 

Што е политичка идеологија 

Улогата на политичките идеологија. 

Левица , десница , центар. 

Политичката идеологија и "безидејниот" свет на "се проаѓа" во глобализацијата. 


Либерализам 

Теми: 

Односот на правдата и правото и односот на слободата и еднаквоста; 

Класичен (политички) либерализам и модерен (глобален и неограничен) 

либерализам. 

Односот на либерализмот кон апсолутизмот, теократијата и капитализмот 

Разграничување помеѓу конституционализмот и владеењето на правото. 

Правна држава и владеењето на правото. 

91


Комунитаризам 

Теми: 

Заедница, заедничарење и здружување. 

Теоретско и општествено-политичко објаснување на комунитаризмот. 

Ситуирана себност и суштински заедници. 

Процедурална република (комунитаризмот во релација со современата дебата за 

мултикултурализмот и правата на малцинските заедници) 

Недела 4: Конзервативизам 

Теми: 

Историски преглед на идеите за конзервативизмот од Аристотел. 

Конзервативизмот во делата на авторите од реформацијата до Едмунд Бурк 

(англискиот конзервативизам). 

Одбрана на централните доктрини на конзервативизмот: традиционализам, 

скептицизам, органицизам. 

Критики на конзервативизмот. 


Социјализам, 

Теми: 

Раниутописти, марксизам, комунизам. 

Заедничка сопственост (општествена и државна). 

Природна еднаквост, еднакви можности, егалитаризам. 

Социјална држава. 

Социјалдемократија. 

Недела 6: Авторитаризам , тоталитаризам , расни теории 

Теми: 

Видови на авторитет и модалитети на легитимност на авторитетот. 

Авторитарен политички систем и авторитарна личност. 

Тоталитаризам и тоталитарна држава. 

Тоталитарен синдром и пост-тоталитаризам. 

92

Фашизам и расизам. 

Недела 7 :Национализам 

Теми: 

Нација - држава. 

Национални идентификации, националност, сентимент спрема националната 

зедница. 

Первертиран национализам, етнонационлизам, расизам, геноцид. 

Недела 8: Анархизам 

Теми: Видови анархирзам: универзален, ”дегенеративен” и неговата поврзаност со 

тероризмот. 

,,Анакирија” и ,,анакратија”. 

Децентрализација, антиавторитаризам, антиетатизам и антистатизам. 

Недела 9: Феминизам 

Теми: 

Правата на жената и социјалната, економската и политичката еднаквост. 

Социјален феминизам, радикален феминизам. 

Антифеминистички аргументации. 

Недела 10: Политичките идеологии и глобализираниот свет 

Теми: 

Нов фундаментализам. 

Неотрибализам. 

Либерализмот во рамки на глобализацијата 


Љ. Д.Фрчкоски и Ѓорге Иванов, Современи политички теории, Правен 

Факултет "Јустинијан Први"- Скопје 

The Cambridge Histiry of Political Thought , T.Ball, R.Bellamy , Cambridge 

University Press , 2003 

Ideologies and Political Theory , Michael Freeden , laredon Press , Oxford , 1998 

Modern Political Thought , Raymond Plant , Blackwell , Oxford , 1991 

93

Бек Урлих, Што е глобализација Тера магика, 2003 Скопје, стр. 110 – 143 

Вотерс Малколм, Глобализација ИДСЦО, 2003, Скопје стр. 158 – 200 

Чомски Ноам, Контрола на нашите животи во Маргина бр. 60 Скопје, 2003 

стр. 219 – 236 

Contemporary Political Theory, A reader, Colin Farrelly, SAGE Publications (p.1- 

134, 179-205) 

Political ideologies, An Introduction, Andrew Heywood, Palgrave Macmillan, 2003, 

(p.1-265, 319-326) 



Оценка 


поени 


10 91-100 

9 81-90% 

8 71-80% 

7 61-70% 

6 51-60% 

5 под 50 














Тест 


работа 


70% 20 % 10% 

или 40% 



94


Правен Факултет „Јустинијан Први” – Скопје 

Трет циклус студии, насока Политички теории 



Современа политичка филозофија 

(продлабочен курс) 

Одговорен професор: Проф. д-р Бранислав Саркањац 

Учесници во наставата: Доц. Д-р Зоран Илиевски, Асс.м-р. Иван Дамјановски и 

Асс.м-р. Ненад Марковиќ 


Преку овој предмет студентите ќе се запознаат со основите на политичката 

философија. Целта е студентите да се стекнат со теоретски знаења и вештини за да 

можат да ги препознаваат современите концепти на либерализмот. Воведот на 

предметот ќе се фокусира на идеолошките размисли околу главните критериуми врз 

кој се базира вредносниот систем на политичката филозофија. (проценување на 

институции, слобода, дистрибуција на добра, еднаквост, легитимирање на поредок, 

итн.) Предметот ќе се сосредоточи на современата дебата околу либерализмот, 

потенцирајќи ги основните категории, како и различните критики на либералната 

теорија. Во тој смисол, покрај основните оперативни поими, автори и идеи на 

либерализмот, предметот на студентите им овозможува да се запознаат и со идејата на 

либерализмот во пракса. Во овој дел ќе бидат опфатени најсовремените аспекти на 

темите како што се тероризам, ориентализам итн. 

Настава: 






95





• Апсолвирање на основните теоретски концепти на современата политичка 

филозофија 

• разбирање на главните дискурси на современата дебата околу главните 

вредности и критики на либерализмот 

• Јасно, концизно, структуирано и аналитичко пишување на академски текстови 

• Препознавање, анализирање и синтетизирање на теоретските претпоставки на 

либерализмот и неговата критика и нивно аплицирање во современ контекст 



Вовед 

Либерализам 

Основни категории, почетоци и татковци на либерализмот 


Утилитаризам 


Либерал - егалитаризам (лев либерализам) 


Либертаријанизам 


Десна критика на либерализам 

Национализам 

Конзервативизам 


Лева (марскистичка) критика на либерализмот 


Критика на либерализам, Мултикултурализам и Комунитаризам 


96

Критика на либерализам, Пост-модернизам / Структурализам 

Критика на либерализам, Феминизам 


Либерализам - современи дебати, Глобализација и глобализам 

Либерализам - современи дебати, Ендизам 

Либерализам во пракса, Тероризам 


Либерализам во пракса, Транзитологија 

Либерализам во пракса, Ориентализам и Балканизам 


• Kymlicka, Will, “Contemporary Political Philosophy (2 nd ed.)”, Oxford University 

Press, NY, 2002 

• Swift, Adam, “Political Philosophy (2 nd edition)“, Polity Press, 2007 

• Simon, Robert L. (ed), “Social and Political Philosophy”, Blackwell Publishers, 2002 

• Barry, Andrew; Osborne, Thomas and Rose, Nikolas (ed.), “Foucault and Political 

Reason“, University of Chicago Press, 1996 

• Berkowitz, Peter, “Virtue and the Making of Modern Liberalism“, Princeton 

University Press, NJ, 1999 

• Hirschmann, Nancy J.,“ The Subject of Liberty“,Princeton University Press, NJ, 2003 

• Rawls, John. “A Theory of Justice”, Harvard University Press, 1971 

• Nozick, Robert. “Anarchy, State and Utopia”, Basic Books, 1974 


на оценката и соодветноста со систем на оценување од А-Ф. 

Оценка 


поени 


10 91-100 

9 81-90% 

8 71-80% 







7 

61-70% 



97

6 51-60% 

5 под 50 






Тест 


работа 


70% 20 % 10% 

или 40% 






98






Цивилно општество и теорија на социјален капитал 

Одговорен професор: Доц. Д-р Зоран Илиевски 

Учесници во наставата: Асс.м-р. Ненад Марковиќ 


Политичкиот поредок во теоријата на политиката често се поистоветува со државниот 

механизам. Сепак, политичката заедница е поширок поим од државата, опфаќајќи ја и 

специфичната сфера на цивилно општество. Токму поради тоа, објаснувањето на 

изворите, концептот и современиот развој на цивилното општество е нужен 

предуслова за комплетно разбирање на политичката заедница и нејзиното 

функционирање. 

Како една од најсовремените теми во сферата на цивилното општество во последно 

време се наметнува социјалниот капитал. Социјалниот капитал, сфатен како сфера на 

доверба и вмрежување на луѓето на ниво на цивилното општество, го претставува и 

фундаментот на (не)функционирањето на модерните демократски режими. Токму 

затоа, студентите треба да се запознаат со неговите научни извори, видови и влијание 

кое го има врз различните сфери на општественото живеење. 



техники наизведување на наставата како што се: Power Point шрезентации, 

индивидуални и групни презентации и дикусии итн. Се очекува студентите да развијат 

истражувачки и аналитички вештини. Опционално, во договор со студентите, 

предметот може да се изведува според менторскиот систем, со консултации и 

семинари. 


99


знаења од областа на цивилното општество и теоријата на социјален капитал 

со цел стекнување на способност да: 

Се запознаат со основните етапи на историскиот развој на концептот на 

цивилното општество; 

Се запознаат со концептите и епистемиолошките фундаменти на идеите на 

цивилното општество и социјалниот капитал; 

Стекнат знаење од сферата на современиот развој на идејата на цивилното 

општество во XX век; 

Се запознаат со изворите, концептот и современите теории на социјалниот 

капитал; 

Стекнат познавање од сферата на генерирање и форми на социјален капитал; 

Се запознаат со влијанието на социјалниот капитал во различните општествени 

сфери. 



Современата идеја на цивилното општество. 

Теми: Современи теории за цивилното општество. 


Историја на цивилното општество. 

Теми: Концептуална историја и теоретска синтеза. 


Развојот на цивилното општество во XX век. 

Теми: Теоретски развој на цивилното општество во XX век. 


Општествена теорија и цивилно општество. 

Теми: Општествена теорија и цивилното општество. 


Социјален капитал. 

Теми: Човечки и социјален капитал. Форми на социјален капитал. Релативниот 

квантитет на социјалниот капитал. Креација, одржување и уништување на 

социјалниот капитал. 


Социјален капитал: мрежи и ресурси 

100

Теми: Градење на мрежна теорија на социјален капитал. 


Зошто е социјалниот капитал важен 

Теми: Економски перформанс. Здравство и здравје. Криминал. Образование. Влада 

и ефективна држава. 


Генерирање и извори на социјален капитал 

Теми: Генерирање на социјален капитал. Изворите на социјалниот капитал. 


Социјалниот капитал и институционалниот успех. 

Теми: Дилемите на колективната акција. Социјален капитал, доверба и 

асоцијацијата на ротирачки кредити. Норми на реципрочност и мрежи на 

граѓанско ангажирање. Историја и институционален перформанс: два социјални 

еквилибриума, Лекции од примерот со регионите во Италија. 


Креативното доба и подемот на креативната класа. 

Теми: Креативниот етос. Креативна економија. Креативната класа. 


• Cohen, Jean and Arato, Andrew. Civil society and political theory. Cambridge, 

Massachusets and London: MIT Press, 1994. стр.83-116, стр.84-174. стр.421-491. 

• Coleman, James S. Foundations of social theory. Cambridge, Massachusets and 

London: Harvard University Press, 1990. стр.300-324. 

• Florida, Richard. The rise of the creative class. New York: Basic Books, 2002. стр.21- 

85. 

• Halpern, David. Social capital. Cambridge and Malden: Polity Press, 2005. стр.41- 

197. 

• Hooghe, Marc and Stolle, Dietlind (ed.). Generating social capital. New York: 

Palgrave McMillan, 2003. стр.1-42. 

• Lin, Nan, Cook, Karen and Burt, Ronald S (ed.). Social capital – theory and 

research. New Brunswick & London: Transaction publishers, 2008. стр. 3-30. 

• Puthman, Robert D. Making democracy work: civic tradition in modern Italy. 

Princeton, New Jersey: Princeton University Press. 1993. стр. 163-186. 

• Seligman, Adam B. The idea of civil society. Princeton and New Jersey: Princeton 

Academic Press, 1992. стр.15-58. 



101

Оценка 


поени 


10 91-100 

9 81-90% 

8 71-80% 

7 61-70% 

6 51-60% 

5 под 50 














Тест 


работа 


70% 20 % 10% 

или 40% 






102






Политички мит и култура 

Одговорен професор: Доц. д-р. Зоран Илиевски 



Политичкиот мит и политичката култура се две категории кои ги дефинираат 

фундаментите на политиката како идеја, процес и пракса. Политичкиот мит ги креира 

матриците на општествените догми и како таков е дел од политичката култура на 

одредена политичка заедница. Затоа политичкиот мит, иако потесен концепт од 

политичката култура, бара поблиско истражување од гледна точка на неговата 

конструкција, рационална оправданост, типови, извори како и психо-динамика. 

Политичката култура, од друга страна, како поширок концепт е често резултат на 

навиките и политичката логика на одредени народи, нации или други типови на 

културни/политички ентитети. Исто така, истражувањето на политичката култура од 

апсект на нејзиното формирање, типови и современи сфаќања ја дава целосната слика 

на двата главни психолошко-културни фуднаменти на секоја политичка заедница – 

митот и културата. 









103


знаења од областа на политичката митологија и култура со цел стекнување на 

способност да: 

Ги разберат значењата на политичкиот мир, конекцијата помеѓу политичкиот 

мит и идеологија како и врската помеѓу митот и политичкиот авторитет; 

Разликуваат помеѓу различните видови на политички мит и да се запознаат со 

изворите на секој вид; 

Ги разберат историските и културните околности на појавата на националните 

митови како и нивното рацинално оправдување во европскиот политички 

простор; 

Имаат јасна слика во врска со концептот на политичка култура и нејзините 

фундаменти; 

Ги разберат различните теории на политичка култура посебно современите, 

демократкси, граѓански ориентирани теории. 



Дефинирање на политичкиот мит 

Теми: Што е политички мит Поврзаноста помеѓу митот, културата и 

политиката. 


Политичка идеологија и мит. Свет мит/политички мит. 

Теми: Расправи за митот. Первазивноста на идеологјата. Функции, употреба и 

типови. Свет мит: форми, содржина и статус. Фунцкии на светиот мит. 

Политички мит: дефиниција. 


Мит и авторитет. 

Теми: Извори и природа на политичкиот авторитет. Харизматски авторитет и 

политика. 


Раскажување и верување во митови. 

Теми: Вистински митови Митовит како намерна лага и дисторзија. Практично 

размислување Контраверзни мотиви и кумулативни процеси. Постскриптум: 

расправа за политичката фикција. 


Типологија на политичките митови. 

Теми: Типови на политички митови. Митот за 1) конспирацијата; 2) спасителот. 

Профили на митови на политичките водачи (спасител). 

104


Типологија на политичките митови (2). 

Теми: Типови на политички митови. Митот за 3) златно доба; 4) единство. 


Митот за нациите. 

Теми: Етничкото припаѓање и национализмот во XIX век. Имагинарната слика на 

народите во стариот век. Национализам и митолошки конструкции. 


Политичка култура и политичка теорија. 

Теми: Местот на политичката култура во современата политичка наука. 

Граѓански теории на политичката култура: Almond, Beer, Dahl. Елементи на 

основање на марксистичката теорија на политичката култура. Nomos pater 

panton. Забелешки за обединувачките фактори на политичкиот поредок. 

ПОлитичка култура и политички формули – проблемот на легитимизација на 

политичката моќ. Миранда на политичката моќ – за силата на политичките 

симболи и политичкиот мит. 


Политичка култура и политичка теорија (2). 

Теми: Новите дебати за политичката култура. 


Граѓанска култура. 

Теми: Граѓанска култура. Типови на политичка култура. Политичка субкултура. 

Граѓанската култура: мешана политичка култура. Микор и макро политика: 

политичката култура како поврзувачка врска. Државите вклучени во 

истражувањето. Истражувањето за петте нации. Резултати од 

истражувањето и политички систем. 


• Almond, Gabriel A. & Verba, Almond. The civic culture – political attitudes and 

democracy in five nations. Newbury Park, London, New Delhi: Sage Publications. 

1989. pp.1-45. 

• Flood. Christopher C. Political myth. New York and London: Routledge, 2002. стр.3- 

45, стр.71-101.. 

• Geary, Patrick. Mit o nacijama. Novi Sad: Cenzura, 2007. стр.27-91; стр.237-241. 

• Matic, Milan. Mit i politika – rasprava o osnovama politicke culture. Beograd: 

POLITEIA, 1998. стр. 15-59; стр.103-141, стр. 169-217. 

105

• Zirarde, Raul. Politicki mitovi I mitologije. Beograd: XX vek, 2000. стр.27-110. 

стр.111-201. 

• Podunavac, Milan. Politicka kultura i politicki odnosi. Beograd: Cigoja Stampa, 

2008. стр.21-89. стр.153-177. 



Оценка 


поени 


10 91-100 

9 81-90% 

8 71-80% 

7 61-70% 

6 51-60% 

5 под 50 














Тест 


работа 


70% 20 % 10% 

или 40% 






106






Решавање на конфликти во етнички поделени општества 

Одговорен професор: Доц. д-р. Зоран Илиевски 



Целта на курсот е да се развие генерично знаење за теориите на мирот и решавањето 

на конфликтите. Ќе бидат проучени прашањата за карактеристиките на етнички 

поделените општества, типовите на конфликти, нивните фази и динамика, 

преговарањето во услови на конфликтит на идентитети, како и фазата на 

реконсилијација. 

Покрај тоа, посебен нагласок ќе биде ставен на теориите кои го објаснуваат потеклото 

и причините за етничките конфликти. Случајот со Македонија ќе биде детално 

анализиран. Ке се изврши и компаративна анализа на осумнаесет случаи на етнички 

конфликти кои произлегуваат и се повикуваат на „правото на внатрешно и 

надворешно самоопределување“ ширум светот. Ќе се бараат причините за различните 

исходи во конкретните случаи и ќе се анализираат институционалните решенија кои 

биле постигнати. 

Курсот е интердисциплинарен, и покрај политичката теорија, се испреплетува со 

научните области: социологија, филозофија, психологија, историја, решавање на 

конфликти и меѓународни односи и политики. 








107


По комплетирањето на курсот се очекува студентот: 

• Да го разбира циклусот на мирот и конфликтите, нивните фази и динамика. 

• Да ги апсолвира различните стратегии за решавање на конфликти. 

• Да ги компарира и критички обсервира различни спогодби за конфликти и 

договори. 

• Да ги осознае спецификите на етничките конфликти во поделените општества, 

vis a vis другите типови на конфликти кои се појавуваат. 

• Да стекне темелно познавање на динамиката на етничките конфликти во 

Македонија. 

• Да стекне напредно знаење за алтернативните модели на институционална 

акомодација на етничката различност и договорите за поделба на моќта. 

• Да се стекне со компаративно знаење за практичните последици од 

применувањето на различните теоретски решенија: консоцијална теорија, 

центрипетална теорија, теорија на поделба на моќта и тероја на комплексно 

делење на моќта. 

• Критички да го анализира процесот на помирување после насилен конфликт. 

• Да развие способност за компарација на етничките конфликти, и спогодбите за 

нивно решавање во различен културен, историски и политички контекст. 

• Да се здобие со напредни аналитички и методолошки вештини за понатамошно 

истражување на горенаведените теми. 


Недела I 

Вовед 

- Теории на мир и конфликти како академска наука 

- Решавање на конфликти: потекло, основи и развој на науката 

Задолжителна литература: 

Oliver Ramsbotham, Tom Woodhouse and Hugh Miall, Contemporary Conflict Resolution: 

The Prevention, Management and Transformations of Deadly Conflict (Second edition), 

Polity Press 2005, (p. 32-54) 

Недела II 

Разбирање на современите конфликти 

- Теории и конструкција 

- Интерпретативна рамка за анализа на конфликти 

Зоран Илиевски, Интегративната теорија на Доналд Хоровиц и нејзината 

примена во Република Македонија, Правен факултет „Јустинијан Први“- Скопје, 2009 

108

Љубомир Данаилов Фрчкоски, Преговарање во конфликти на идентитети, 

Темплум, Скопје, 2007 



Polity Press 2005 (p. 17-30, 78-89, 96-104) 

Недела III 

Мир и насилство 

- Негативен и позитивен мир 

- Директно, културно и структурално насилство 

- Култура и мир 

Светомир Шкариќ, Теории за мирот и конфликтите, Правен факултет „Јустинијан 

Први“- Скопје, 2007 (Part I, p.86-92, Part II, p.25-33, 121-131) 

Недела IV 

Етнички конфликти 

- Вовед 

- Извори на етнички конфликти 

- Теории за решавање на етнички конфликти 



Недела V 

Вовед во решавање на конфликти 

- Концепти и дефиниции за конфликти, динамика на конфликти и решавање на 

конфликти 

- Менаџмент на конфликти 

- Улогата на надворешни актери во решавањето на конфликтите и 

постигнувањето на спогодби 







Polity Press 2005, (p.8-17) 

ILIEVSKI, Zoran, “EU’s Role in Conflict Management in Macedonia: will the finale have a 

happy ending”, London School of Economics and Political Science, London, UK, October 

2008; 

Недела VI 

109

Преговарање при решавање на етнички конфликти 

- Методи, техники и исходи 





Недела VII 

Создавање на мир 

- Завршување на насилни конфликти 

- Преговори и спогодби 

- Компаративен преглед: Дејтонски договор, Охридски договор, Косовски модел 



ILIEVSKI, Zoran and WOLFF, Stefan, “Successes and Failures of Complex Power Sharing in 

the Balkans”, ASN 2009 World Convention, Columbia University, NYC, NY, USA, 2009. 



Polity Press 2005 (p. 159-174) 

Stefan Wolff, Resolving Self-determination Conflicts: The Emerging Practice of Complex 

Power Sharing, (p.24-40) 

Недела VIII 

Теории за power sharing како институционална акомодација на етничката 

различност 

- Консоцијална теорија 

- Интегративна теорија 

- Поделба на моќта 

- Комплексна поделба на моќта 

ILIEVSKI, Zoran and WOLFF, Stefan, “Successes and Failures of Complex Power Sharing in 

the Balkans”, ASN 2009 World Convention, Columbia University, NYC, NY, USA, 2009. 



ILIEVSKI, Zoran, “Between Consociational and Integrative Power-Sharing: The Case of 

Macedonia” ASN 2008 World Convention, Columbia University, NYC, NY, USA, 2008; 

Недела IX 

110

Глобален компаративен преглед на институционално менаџирање на 

етничките конфликти 

- Осумнаесет студии на случаи 

- Компаративни согледувања 

Stefan Wolff, Complex Power Sharing and the Centrality of Territorial Self-governance in 

Contemporary Conflict Settlements, 

Недела X 

Случај Македонија 

- Историја на конфликтот 

- Конфликт 2001 

- Теоретска анализа на Охридскиот рамковен договор 

- Анализа на постоечката состојба и перспективите 

ILIEVSKI, Zoran, Human and Minority Rights in the Life-cycle of Ethnic Conflict: Ethnic 

Mobilization in Macedonia, EURAC, Bolzano, Italy, 2007 

; 

ILIEVSKI, Zoran,Human and Minority Rights in the Life-cycle of Ethnic Conflict: the 

Conflict Settlement in Macedonia, EURAC, Bolzano, Italy, 2007 

; 

ILIEVSKI, Zoran, MARKOVIC, Nenad “Human and Minority Rights in the Life-cycle of 

Ethnic Conflict: the Role of Human and Minority Rights in the Process of Reconstruction 

and Reconciliation for State and Nation-building: Macedonia”, (with Nenad Markovic) 

EURAC, Bolzano, Italy, 2008 

; 



LEBAMOFF, Mary Frances. and ILIEVSKI, Zoran. "The Ohrid Framwork Agreement in 

Macedonia: Neither Settlement nor Resolution of Ethnic Conflict" Paper presented at the 

annual meeting of the ISA's 49th ANNUAL CONVENTION, BRIDGING MULTIPLE 

DIVIDES, SAN FRANCISCO, CA, USA, Mar 26, 2008; 


BAIRD, ANTHONY, “An Atmosphere of Reconciliation: A Theory of Resolving Ethnic 

Conflicts Based on the Transcaucasian Conflicts”, (Online Journal for Peace and Conflict 

Resolution, November 1999) 

Carnegie Project on Complex Power- Sharing and Self –Determination, Conflict Theory: 

Classical Approaches,< http://www.ecmi.de/cps/about_approaches.html> 

111

Centre for Conflict Resolution, “Introduction to Conflict Resolution: Draft Distance Learning 

Course”, (Bradford, UK: Department of Peace Studies, 2000) 

 

Center For The Study of Democracy, CSD Reports: “Cigarette Smuggling”, 

 

Center for International Development and Project Management, Minorities at Risk Project, 

 

Conflict Management Program at The Johns Hopkins University School for Advanced 

International Studies (SAIS), Conflict Management Toolkit, 

 

Daskalovski, Židas, Walking on the Edge, Consolidating Multiethnic Macedonia 1989-2004 

(Dominant, Skopje, 2005) 

ENGSTRÖM, JENNY, “The Power of Perception: The Impact of the Macedonian Question on 

Inter-ethnic Relations in the Republic of Macedonia”, (The Global Review of Ethnopolitics, 

Vol.1, no.3, March 2002), 

 

European Stability Initiative, “Ahmeti’s Village: The Political Economy Of Interethnic 

Relations In Macedonia”, (ESI Skopje and Berlin 2002), 

 

Forum, “European Court- Osmani vs Macedonia, Rufi Loses”, (Skopje, Macedonia, 

December 28 2001) 

Framework Agreement, 13.08.2001, 

ФРЧКОСКИ, ЉУБОМИР, Моделот на меѓу-етничките односи во Република 

Македонија (1990-1997), Круг 1999 

---- Како да се приспособи Мултикултурното општество на Демократијата, Остеуропа – 

Институт, Минхен - Берлин,2000 

---- Македонија и Регионот, Институт за безбедносни истражувања, ЊЕУ-Париз, 

Цхаиллот Паперс 46, 2001 

---- Современи политички теории (учебник), Форум, Скопје, 2003 

---- Преговарање на конфликти на идентитети (во печат, 2006) 

---- Охридскиот Договор: историска и меѓународна анализа (во печат, 2006-07) 

GURR, TED ROBERT, “Peoples Against States: Ethnopolitical Conflict and the Changing 

World System”, (International Studies Quarterly, v.38, 1994) 

Johan Galtung and Carl G. Jacoobsen, Searching for Peace ( The Road to Transcend), Pluto 

Press, London – Saterlnig, Virginia, 2000 

HISLOPE, ROBERT, “The Calm Before the Storm The Influence of Cross-Border Networks, 

Corruption and Contraband on Macedonian Stability and Regional Security”, 

 

----“Between a bad peace and a good war: insights and lessons form the almost-war in 

Macedonia”, (Ethnic and Racial Studies Vol. 26 No. 1 January 2003) 

112

---- “When Being Bad is Good: Corrupt Exchange in Divided Societies”, (Conference paper: 

“Postcommunist States and Societies: Transnational and National Politics,” Maxwell School 

of Syracuse University, September 30– October 1, 2005), 

 

Hobsbawm, Eric and Terence, Ranger, The Invention of Tradition, (Cambridge University 

Press, 1983) 

HOROWITZ, DONALD L., Ethnic Groups in Conflict, (Updated Edition With a New Preface, 

University of California Press, 2000) 

---- The Deadly Ethnic Riot, (Berkeley: University of California Press, 2001) 

ISAKOVIC, ZLATKO, Identity and Security in Former Yugoslavia, (Aldershot Ashgate, 2000) 

IVANOV, GJORGE, Civil Society - Old hearing new contradictions, STEP - Skopje, 1994 

---- Democracy in Divided Societies: The Macedonian Model. Skopje, 1998. 

---- Contemporary Political Theory (co-author), Skopje, 2004. 

---- Political Theory – Antique (co-author), Skopje 2006. 

---- "The Underwater Current" of The Democracy's Third Wave, Annual, Faculty of Law 

Skopje No. XXXVII - 1998 

---- The Consolidation of the Democracy and the Civil Society : The Macedonian Model. 

International Conference Civil Society in the Countries in Transition - Comparative Analysis 

and Practice. Subotica, 29-31 maj, 1997 . 

----Postcommunist traumas: Reflections from Macedonia - . International Scientific 

Conference: Open Society - Possibilities and perspectives, Podgorica.8-9 maj 1997. 

---- The Electoral systems and the divided societies. Collection of works - a part of the 

project: The Law State and Elections- Skopje, 9 April 1996 

---- Democratic consolidation-reflections from Macedonia. Collection of works - a part of the 

project: The rights and freedoms of the citizen in Republic of Macedonia, December 1996 

Faculty of Law, Skopje. 

----"The Power of the Powerless": Democracy and Civil Society in Macedonia, Democratic 

reconstruction in the Balkans, CSD University of Westminster, London 2001, 

 

---- The model of Democracy in the Text of Framework Agreement of August 13, 2001, 

Macedonian Affairs, Vol.IV, No.1, 2002 

---- Globalism and New Tribalism – The Macedonian Wiew, - Macedonia on Globalization 

(Edited by Natalija Nikolovska), Global Scholary Publications, NewYork, 2004 

---- Re(calling) the future, Eurozine,2004, 

 

113

KOINOVA, MARIA “Three Outcomes of Ethnic Conflict: The Cases of Bulgaria, Macedonia 

and Yugoslavia”, (Prepared for delivery at the Third Annual Students Workshop of the 

Socrates Kokkalis 

Program on Southeastern and East-Central Europe, John F. Kennedy School of Government, 

Harvard University, 8-11 February, 2001), 

http://www.ksg.harvard.edu/kokkalis/GSW3/Maria_Koinova.pdf 

Louis Kriesberg, Constructive Conflict ( From Escalation to Rezolution), Rowan & Littlefield 

Publishers, Inc. Lanhan – Boulder, New York, Oxford, 1998 

Lake, David A. and Rothchild, Donald, The International Spread of Ethnic Conflict, 

(Princeton University Press 1998) 

LEDERACH, JOHN PAUL, Building Peace: Sustainable Reconciliation in Divided Societies, 

(Washington, D.C.: United States Institute of Peace, 1997) 

Marko, Joseph, “The Referendum for Decentralization in Macedonia in 2004: A Litmus Test 

for Macedonia’s Interethnic Relations”, Competence Center South-East Europe at the 

University of Graz, 

MCKINSEY, KITTY, “Yugoslavia: Macedonians Fear Kosovo Crisis Will Destabilize Country”, 

(Radio Free Europe/Radio Liberty, Skopje, 31 March 1999) 

 

MCGARRY, JOHN AND O'LEARY, BRENDAN (eds), The Politics of Ethnic Conflict 

Regulation, (Routledge London and New York, 1993) 

MEHMETI, ERMIRA, “Rebels displeased by Macedonia”, Associated Press, 11.01.2002 

 

Messas, Kostas G, “Failure in Former Yugoslavia: Hard Lessons for the European Union”, 

(Constantine P. Danopoulos and Kostas G. Messas (eds.), Crises in the Balkans: Views from 

the Participants, Boulder, CO: Westview Press, 1997 

MIALL, HUGH, The peacemakers: Peaceful settlement of disputes since 1945, (New York: 

Saint Martin Press, 1992) 

Mincheva, Ljubov G, “Dissolving Boundaries between Domestic and Regional/ International 

Conflict: The Albanian Ethnoterritorial Separatist Movement and the Macedonian 2001 

crisis”, (New Balkan Politics, Issue 9), 

 

MIPT Terrorism Knowledge Base, 

Ortakovski, Vladimir T., “Interethnic Relations and Minorities in the Republic of 

Macedonia”, (Southeast European Politics, Vol.2, No.1, pp.24-45), 

 

Petruseva, Ana, Balkan Insight 10 May 2006, Macedonia-Kosovo Border Talks Confusion 

(SEE Online 15 May 2006), 

 

POULTON, HUGH, Who are the Macedonians, (Hurst and Co., London 2000) 

114

RICHARDSON, JOHN M. JR. and WANG, JIANXIN, “Ethnic Peace Accords and Ethnic 

Conflict Resolution: A Survey”, 

ROZEN, LAURA, “Macedonia on the Brink”, (Salon.com) 

 

Schneckener, Ulrich, “Developing and Applying EU Crisis Management, Test Case 

Macedonia”, (ECMI Working Paper #14, January 2002), 

 

Schenkener, Ulrich and Wolff, Stefan (eds), Managing and Settling Ethnic Conflicts, 

Perspectives on Successes and Failures in Europe, Africa and Asia (London: C. Hurst and 

Co.,2004) 

ШКАРИЌ, СВЕТОМИР, Македонската лига и Уставот за државно уредување на 

Македонија 1880 (заедно со Димевски С., Поповски В., Апостолски М.,) „Мисла“, 1985; 

---- Мирот и уставите (заедно со Такадазу Фукасе), БЦМ, Скопје, 1997 

---- Olga Murdjeva-Skaric and Svetomir Skaric, "Peace and UNPREDEP in Macedonia", 

paper presented at the XVI IPRA General Conference 

---- Pravoto, silata i mirot - Makedonija i Kosovo. Skopje, Kultura, 2002. 

Smith, Anthony D., National Identity, (London: Penguin, 1991) 

SPANGLER, BRAD, “Settlement, Resolution, Management, and Transformation: An 

Explanation of Terms”, (Guy Burgess and Heidi Burgess (eds.), Beyond Intractability, 

Conflict Research Consortium, University of Colorado, Boulder), 

 

TERZIEFF JULIETTE, Macedonia: inside a rebel camp, (Newsweek, April 27, 2001), 

 

Transparency International, Survey sources for the TI Corruption Perceptions Index (CPI) 

2005, 

UTTERWULGHE, STEVE, “Rwanda's Protracted Social Conflict: Considering the Subjective 

Perspective in Conflict Resolution Strategies”, (OJPCR: The Online Journal of Peace and 

Conflict Resolution, Issue 2.3, August 1999), 

 

Vankovska-Cvetkovska, Biljana, “UNPREDEP in Macedonia: Achievements and Limits of 

Preventive Diplomacy”, (Online Journal of Peace and Conflict Resolution 2.1, March 1999) 

Дадли Викс, Разрешување конфликти ( Осум есенцијални чекори), БЦМ, Скопје, 1998 

WALLENSTEEN, PETER and SOLLENBERG, MARGARETA, “Armed Conflict and Regional 

Conflict Complexes, 1989-97”, (Journal of Peace Research, v.35, n.5, 1998) 

Wolff, STEFAN, Ethnic Conflict, A Global Perspective, (Oxford University Press 2006) 

XHAFERI, ARBEN, “Challenges to Democracy in Multi-Ethnic States”, American Albanian 

Civic League, 



115

Оценка 


поени 


10 91-100 

9 81-90% 

8 71-80% 

7 61-70% 

6 51-60% 

5 под 50 














Тест 


работа 


70% 20 % 10% 

или 40% 






116






Феминистички теории за политиката 

Одговорен професор: Доц. д-р Зоран Илиевски 

Учесници во наставата: Асс.м-р. Каролина Ристова Астеруд 


Преку наставата по овој предмет се стекнуваат попродлабочени знаења за поимот и 

терминот на феминизмот, особено гледано низ призмата на двата основни дуализми 

во политичките теории- дуализмот природа-култура и дуализмот јавно-приватно – 

како и потемелно се разработуваат трите брана на феминистички теории за 

политиката: првиот бран на ранолибералниот феминизам (Џ.С. Мил, Мери 

Волстоукрафт) и феминистичките идеи на социјал-утопистите; вториот бран на 

модерниот феминизам (либерален феминизам, марксистички феминизам, радикален 

феминизам и социјалистички феминизам); и, третиот бран (постмодерен феминизам, 

мултикултурен и глобален феминизам, екофеминизам). Посебен осврт се прави на 

епистемолошките и методолошките специфичностите на феминистичките теории за 

политиката. 


Наставата ќе се изведува преку предавања и дебатни часови за одредени дела и 

автор/ки од областа на феминистичките теории за политиката. Во рамки на наставата 

студентите ќе изработат и презентираат еден истражувачки труд од областа на 

феминистичките теории за политиката. 



знаења од областа на феминистичките теории за политиката со цел стекнување на 

способност да: 

117

Ги разберат значењата на поимот и терминот на феминизмот; 

Се стекнат со знаења за критериумите за класификација на феминистичките 

теории за политиката, а особено со (не) постоењето на врски со главните 

теоретски правци во политичките теории како и содржински да ги разберат 

различните феминистички теории за политиката; 

Да ги разберат историските и културните околности за појавата на 

феминистичките теории за политиката, а особено нивната релевантност за 

современото теоретско поимање на политиката, како и влијанието врз 

современата применета политика; 

Ги разберат епистемолошките и методолошките специфичности на 

фемистичките теории за политиката 


Недела 1: Феминизмот и политиката: воведни прашања – За терминот и 

поимот на феминизмот; за поимот на политиката; за улогата на двата дуализма во 

политичката теорија во оформување на феминистичките теории за политиката: 

дуализмот природа-култура и дуализмот јавно-приватно; за критерумите за 

класификација на феминистичките теории за политиката. 

Недела 2: Прв бран на феминистички теории за политиката – Преглед на 

историско-идејниот контекст за појавата на предвесниците на феминизмот; 

Основоположници на либералниот феминизам и неговата теорија за политиката 

(Мери Волстоункрафт, Феминистките од Сенека Фолс и и Џ.С. Мил); Феминистичките 

идеи на соција-утопистите; 

Недела 3: Втор бран на феминистички теории за политиката и теорија на 

политиката на модерниот либерален феминизам – Вовед во ново поимање на 

политиката –личното е политичко!; Транзиција од првиот во вториот бран: Симон де 

Бовоар и теоријата за „вториот пол„; теоријата за политиката на модерниот либерален 

феминизам (Бети Фридан), политичката филозофија на либерализмот и либералнофеминистичката 

политика; 

Недела 4: Теорија за политиката на марксистичкиот феминизам – Идејни 

концепти на класиците на марксизмот значајни за марксистичкиот феминизам; 

Феминизмот на Ф. Енгелс во Потеклото на семејството, приватната сопственост 

и државата;раниот марксистички феминизам во Германија, Русија и САД (Август 

Бебел, Мери Инман). 

Недела 5: Теоријата за политиката на радикалниот феминизам – Историскополитичкиот 

контекст на појавување на политичката теорија на радикалниот 

феминизам; Патриархијата како „сексуална политика„; главни структури за 

оддржување на патриархијата (патриархијата и државата, патриархијата и 

економскиот систем, патриархијата и семејството, патриархијата и биолошката 

репродукција, патриархијата и женската сексуалност, патриархијата и машката 

контрола врз културата, јазикот и знаењето); политичко-културна дилема на 

радикалниот феминизам: андрогена или посебна женска култура; тактики и методи за 

практично-политичко делување на радикалниот феминизам. 

118

Недела 6: Теорија за политиката на социјалистичкиот феминизам – 

Дефинирање на поимот на социјалистичкиот феминизам; социјалистичкофеминистичка 

концепција за човековата природа; политичката економија на полот; 

социјалистичко-феминистичка трансформација на општеството. 

Недела 7: Трет бран на феминистички теории за политиката – Општественополитички 

контекст на појавување на третиот бран на феминистички теории за 

политиката; третиот бран на „генерацијата Х„; постмодерен феминизам, 

мултикултурен и глобален феминизам и еконофеминизам. 

Недела 8: Трет бран на феминистички теории за политиката 

(продолжение) – Клучни теми на третиот бран: радикална деконструкција на 

дуализмите (прашањето за разликитеи прашањето за идентитетот); Критички осврт 

врз третиот бран. 

Недела 9: Феминистичка епистемологија и феминистичка методологија – 

Концепции за човековата природа и феминистичката епистемологија (либерална, 

марксистичка радикална и социјалистичка); феминистички емпиризам и т.н 

феминистичка позиција; специфичности на феминистичката методологија. 

Недела 10: Феминизмот и новото дефинирање на политиката – 

Редефинирање, реконструкција или деконструкција на дуализмите природа-култура и 

јавно-приватно во политичката теорија; моќта како централен поим во дефинирање на 

политиката: „моќ врз„ или „моќ за„; „Личното е политичко„ – депатријахализација на 

политиката, политизација на сексуалноста и биолошката репродукција и нова 

онтологизација на политиката. Политичката култура на андрогено-етички заснована 

политика. 


На македонски јазик: 

• Ристова-Астеруд, Каролина, Феминистички теории за политиката, Евро 

Балкан Пресс, Скопје, 2009; 

На англиски јазик: 

• Arneil, Barbara, Politics and Feminism, Blackwell Publishers, Oxford, 1999; 

• Bryson, Valerie, Feminist Political Theory, An Introduction, Paragon House 

Publishers, New York, 1992; 

• Donovan, Josephine, Feminist Theory: Intellectual Traditions of American 

Feminism, Frederick Ungar Books, Continuum Publishing Company, New York, 1993; 

• Humm, Maggie, Modern Feminisms: Political, Literary, Cultural, Columbia 

University Press, New York, 1992; 

• Jackson, Stevi, Women’s Studies: Essential Readings, New York University Press, 

New York, 1993; 

• Jaggar, Alison M., Feminist Politics and Human Nature, Rowman and Littlefield 

Publishers Inc., Boulder, New York, London, 1983; 

• Mill, John Stuard, The Subjection of Women, Dover Publications, Inc., Mineola, New 

York, 1997; 

119

• Wollstonecraft, Mary, A Vindication of the Rights of Women, Dover 

Publications,Inc., Mineola, New York, 1996; 



Оценка 


поени 


10 91-100 

9 81-90% 

8 71-80% 

7 61-70% 

6 51-60% 

5 под 50 














Тест 


работа 


70% 20 % 10% 

или 40% 






120



Трет циклус студии, насока Политички теории 



Политичка историја на Балканот (19 – 20 век) 

Одговорен професор: проф. д-р. Билјана Поповска 

Учесници во наставата: Доц. д-р. Мелина Гризо 

Опис на предметот: предметот Политичка историја на Балканот (19 -20 век) го 

изучува историскиот развој на современите балкански држави во периодот од 19 - 20 

век, со акцент на најзначајните настани во овој период. Целта е да се воведат 

студентите на последипломските студии по применета политика, во историјата на 

Балканскиот Полуостров, од периодот на Првото српско востание од 1804 година, па се 

до меѓувоената блоковска поделба на НАТО и Варшавскиот пакт, како посебен регион 

за појавата на алтернативните политички системи на владеење. 

Настава: Во предавањата ќе се користат различни техники на работа, индивидуални 

и групни презентации од студентите и заеднички дискусии. Предавањата се осмислени 

како интерактивни, а се очекува и ангажираност на студентите од аспект на 

истражување на одредени теми од материјалот кои можат да бидат презентирани во 

договор со предметниот професор. Задачите за секоја наредна недела ќе бидат 

однапред договарани со цел студентите да имаат доволно време да се подготват. Од 

студентите се очекува да развијат истражувачки и аналитички вештини, но и да 

аплицираат презентерски вештини на час. Во поглед на задолжителната литература, 

студентите ќе добијат подготвена хрестоматија во која ќе бидат точно определени 

страниците за секоја недела, кои студентите задолжително мораат да ги прочитаат. 

Цели на наставата: Оспособување на студентите на третиот циклус на студии за 

стекнувања продлабочени знаења од областа на политичката историја на Балканот (19 

– 20 век), со цел стекнување на способност да: 

- Студентите да знаат да ги разберат основните концептуални, терминолошки 

и етимолошки поими во сферата на политичката историја на Бaлканот (19- 

20 век); 

121

- Студентите да бидат во состојба да ги разберат и да ги разликуваат 

основните историски фази во процесот низ кој балканските народи се 

оттргнале од империјалната османска и австро-унгарска контрола, 

основните проблеми во меѓубалканските политички односи и основните 

принципи и модели на политиката на релевантните меѓународни субјекти 

- Студентите да можат да воспостават јасна врска помеѓу историјата на 

Балканскиот полуостров и сродните општествени сфери и јасно да ги 

распознаваат границите, разликите и специфичностите на истите; 

- Студентите да бидат запознаени со најновите тенденции во развојот на 

балканологијата по кревањето на железната завеса. 



Балканскиот национализам и првите национални востанија на 

Балканскиот Полуостров. 


Грчкото востание. 


Формирањето на првите национални влади на Балканскиот полуостров. 


Хабсбуршката Империја и националните движења на Балканскиот 

Полуостров. 


Бугарското национално движење. 


Балканската соработка за истиснување на Османската Империја од 

Балканскиот Полуостров; Босна и Херцеговина. 


Големата источна криза и движењата на Балканскиот Полуостров. 


Австро-Унгарската двојна монархија во периодот од 1867 до 1914 година. 

Крајот на османското владеење во Европа; македонското прашање; 

албанското прашање. 


122

Првата светска војна и Балканскиот Полуостров. Балканот во периодот 

помеѓу двете светски војни. 


Балканските држави во Втората светска војна. Балканот по завршувањето 

на војната; граѓанската војна во Грција 1946 – 1949; југословенскосоветскиот 

конфликт; комунистичките влади 1950 – 1980. 


- Барбара Јелавич, Историја на Балканот, прв и втор том, НИКЛИСТ, Скопје, 1999. 

- Anderson, Maloy. Frank and Hershey, Shartle. Amos – Handbook for the diplomatic 

history of Europe, Asia and Africa 1870 – 1914, Gouvernement printing office, Washington, 

1918 

- Андерсон, Бенедикт - Замислени заедници, Култура, Скопје, 1998 

- Абаџиев, Ѓорги – Балканските војни и Македонија, Скопје, 1958 

- Glenny, Misha – The Balkans 1804 – 1999; Nationalism, war and the great powers, 

Granata Books, London, 2000 

- Dedijer, Vladimir – Interesne sfere, PROSVETA, Beograd, 1980 

- Данилевски, Ј, Николај – Русија и Европа, Београд, 1994 

- Извештај на Карнегиевата балканска комисија - Поранешните балкански војни (1912 

- 1913), Култура, Скопје, 2000 

- Јовановски, Далибор – Грчка балканска политика и Македонија (1830 – 1881), Bato 

& Divajn, Corporation Graphic Center, Скопје, 2005 

- Каракасиду, Анастасија - Полиња жито, ридишта крв - Патиштата кон 

националноста во грчка Македонија, 1870 - 1990, Магор, Скопје, 2002 

- Клог, Ричард - Историја Грчке новог доба, Clio, 2000 

- Лотар Штепан, Ханс - Македонскиот јазол, Аз-Буки, Скопје, 2005 

- Мазовер, Марк - Балканот, кратка историја - Евро Балкан Прес, Скопје, 2002 

- Поповска, Билјана - Париските мировни договори и „македонското прашање“ по 

Првата Светска Војна, Ст. Совет на меѓународната манифестација „Гоцеви денови“ - 

Европа и македонското прашање, Делчево, 1995 

- Roudomentof, Victor - The Macedonian Question: Culture, Historiography, Politics, East 

European Monographs, Boulder, Distributed by Columbia University Press, New York, 2000 

123

- Roudomentof. Victor – Nationalism and Statecraft in Southeastern Europe (1750 – 1923), 

University of Pittsburgh, 1996 

- Stavrijanos Leften - Balkan posle 1453 godine, EQUILIBRIUM, Beograd, 2005 

- Тодорова, Марија - Замислувајќи го Балканот, Магор, Скопје, 2001 

- Тодоровски, Глигор - Демографските промени и процеси од крајот на 14 век до 

Балканските војни, Скопје 

- Тодоровски, Глигор – Реформите на големите европски сили во Македонија (1892 – 

1909), том II, Студентски збор, Скопје, 1984 

- Hammer, von Joseph - Historija turskog /osmanskog/ carstva. 3 tom, Zagreb, 1979 

- Шеј, Џон - Македонија и Грција, битката за дефинирање нова балканска нација, 

Макавеј, Скопје, 2000 

Оценување: 

Оценувањето на студентите се врши од 5 до 10 со следниот опис на оценката и 

соодветноста со систем на оценување од A-F. 

Оценка 


поени 


10 91-100 

9 81-90% 

8 71-80% 

7 61-70% 

6 51-60% 

5 под 50 














Тест 


работа 


124

70% 20 % 10% 

или 40% 



Студентот може да поднесе приговор на оценувањето во писмена форма, во кој ќе се 

аргументира барањето за повисока оценка. 

125

ПОЈДОВНИ ОСНОВИ 

Потпрограма за докторски студии по 

Јавна администрација 

на Правниот факултет „Јустинијан Први„ во Скопје 

Јавната администрација претставува искуличетлно значајна и широка научна област 

која ги опфаќа: системите на организација и работа на органите на државна и локална 

управа; надлежностите и функциите на јавните установи и јавните претпријатија; 

теориите за управување и организациските теории; моделите на службенички 

системи, управувањето со човечки ресурси и службеничката етика; облиците на 

основање и делувње на здруженијата на граѓани и фондациите со јавни овластувања; 

актуелните процеси што се остваруваат во правец на реализација на принципите на 

добро управување во целокупниот јавен сектор. Овие научни области ги опфаќаат и 

најзначајните реформи на јавната администрација во Република Македонија и во 

светот. Следејќи ги современите трендови во јавната администрација, Правниот 

факултет „Јустинијан Први“ го креираше наставниот план и програма за третиот 

циклус студии по Јавна администрација. 

ЦЕЛ НА СТУДИИТЕ 

Јавната администрација претставува област во која постојано има потреба од 

современи истражувања и научен развој. Оттука постојат две цели за формирање на 

овие студии: 

1. Оспособување кадри за вршење теоретски анализи и истражувања од овие 

области кои ќе придонесат кон развивање и унапредување на јавната 

администрација. Истовремено, на студентите кои својата идна професија ја 

гледаат во науката од областа на јавната администрација, овие студии ќе им 

бидат основа за развој на својата стручна и научна кариера како истражувачи во 

областа на јавната администрација. 

2. Збогатување и надградување на знаењето и вештините потребни за работа во 

модерна и ефикасна администрација. Се очекува овие студии да бидат 

најзначајниот чекор кон заземање на идните раководните позиции во 

најзначајните сегменти на извршната власт, во локалната самоуправа, како и во 

самостојните државни органи и организации со јавни овластувања. Во текот на 

студиите особено внимание се посветува на развојот на знаења и вештини за 

работа, да работат во организационите единици за стратешко планирање и 

креирање на политики, да менаџираат со човечки ресурси во органите на 

управата, да раководат со процесите на управување во установите, јавните 

служби и другите организациони форми на јавната администрација од областа 

на здравството, образованието, култура, наука, социјална заштита итн. 

НАЧИН НА РАБОТА И ОРГАНИЗАЦИЈА НА НАСТАВАТА 

Наставата ќе се реализира по методологија прифатена во високообразовните установи 

во земјите во Европа, низ интерактивна работа на професорите со студентите, 

непрекинати консултации со предметните професори и асистенти, клиничка настава 

126

во бројни државни органи и институции во кои студентите ќе имаат можност за 

практично работење и решавање на конкретни случаи како и посета на семинари, 

конференции, јавни стручни дебати и работилници во оваа област. Наставата ќе ја 

изведуваат професори од Правниот факултет, Економскиот институт, Институтот за 

социолошки и политолитичко-правни истражувања, а учество во презентирање на 

практични искуства ќе земат и голем број експерти од практиката (Управен суд, Влада 

на Република Македонија, министерства,органи на локална самоуправа, адвокати, 

Агенција за државни службеници, Народен правобранител, Дирекција за заштита на 

лични податоци, Комисија за заштита на правото за слободен пристап до информации 

од јавен карактер, Комисија за хартии од вредност, Државна комисија за спречување 

на корупцијата, Комисија за заштита на конкуренцијата, МАПАС, позначајни 

невладини организации и др.) . 


Проф. д-р Наум Гризо 

Проф. д-р Симеон Гелевски 

Проф. д-р Борче Давитковски 

Проф. д-р Гордана Силјановска-Давкова 

Проф. д-р Ана Павловска-Данева 

Проф.д-р Биљана Ангелова 

Проф.д-р Ружица Цацановска 

Д-р Александар Стојков 

Јавна администрација 1 

1. Управни договори 

2. Право на НВО 

3. Службенички систем 

4. Одговорност на управа 

5. Компаративна управа 

6. Етика и јавна администрација 

7. Теорија на организација (Теорија на управувачки системи) 

8. Менаџмент на човекови ресурси на јавен сектор 

1 Сите предмети на листата се изучуваат како продлабочен курс 

127

Јавна администрација е задолжителен предмет. 

Од пошироката листа на понудени осум изборни предмети студентите избираат 

четири предмети. 

Секој предмет назначен на листата има 6 (шест) кредити. 

Вкупно програмата носи 30 кредити. 

Структура на студиската програма на докторските студии по Политички 

науки, Модул – Јавна администрација (Прв и втор семестар) 






2. Истражувачки методи во политичките науки 



3. Јавна администрација 


(Задолжителен предмет за насоката) 



6. Изборен предмет од насоката (6 кредити= 4 кредити во 

првиот семестар + 2 кредити во вториот семестар) 

Вкупно: 




1. Академско пишување 






(Преостанати 2 кредити од изборниот предмет под реден 

број 6 во првиот семестар) 






128


Годишна конференција со презентација на извештај 

Вкупно: 





1. Право на НВО 6 кредити 

2. Менаџмент на човечки ресурси во јавен сектор 6 кредити 

3. Теорија за организација (Теорија на управувачките 

системи) 


4. Службенички систем 6 кредити 

5. Компаративна управа 6 кредити 

6. Одговорност на јавната администрација 6 кредити 

7. Управни договори 6 кредити 

8. Етика и јавна администрација 6 кредити 

129



Трет циклус студии, насока Јавна администрација 





(продлабочена програма) 

Одговорен професор: Д-р Ана Павловска-Данева, вонреден професор 


Д-р Наум Гризо, редовен професор, д-р Борче Давитковски, редовен професор; 

(Правен факултет „Јустинијан Први“) 

Опис на предметот: Во рамките на предметот се изучуваат основните аспекти на 

настанокот, развојот и современите трендови во јавната админстрација во Република 

Македонија и светот. 

Настава: Наставата ќе се изведува согласно ЕКТС предвиден распоред. Наставата се 

состои од интерактивни предавања и вежби со предметен наставник и соработник во 

период од 10 недели. Студентите во текот на наставата и вежбите ќе имаат активна 

партиципација вклучувајќи се во дискусии, поставување прашања, давање свои 

коментари на прочитаната литература, пишување истражувачки трудови и преку 

организирана тимска работа зададена од наставникот и соработникот. Наставата се 

изведува со помош на визуелни презентации и забележување на најбитните елелнти 

на тематските единици на табла. 

На студентите им се препорачува редовно следење на наставата и вежбите, како и 

нивна сериозна партиципација при нивното изведување која задолжително ќе биде 

земена предвид од страна на наставникот при финалното оценување. 

Цели на наставата: оспособување на студентите од третиот циклус студии, во 

XII/XIII семестар да: 

130

Ги разберат поимите администрација и управување; 

Користат научна методологија во изучувањето на теориите за управувањето; 

Ги согледаат современите компаративни искуства на функционирањето на 

јавната администрација во развиените земји; 

Го анализираат начинот на функционирање на јавната администрација во 

Република Македонија; 

Ги препознаат позитивните и негативните состојби во работењето на јавната 

управа во Република Македонија и предложат насоки за нивно подобрување. 



Поим на администрација, управа и управување во рамките на предметот 

наука за администрацијата 


Псторискиот развиток на изучувањето ha jabhata администрација и поимот 

бирократија 


Јавната администрација како формална и неформална организација и 

принципи на организација на администрацијата 


Опсегот на јавната администрација и теоријата на одлучување 


Поделбата ha трудот и кадрите bo jabhata администрација 


Комуникации во администрацијата 


Одговорност на администрацијата, и облици на надворешна контрола над 

администрацијата 

131


Јавни служби 


Приватизација на јавните служби во република македонија и светот 


Реформи на јавната администрација 


Cooper J. P., Public Law & Public Administration, Fourth Ed. Thompson Wadsworth, 

2007; 

Javna uprava – nastavni materijali, Državno Sveučilište u Zagrebu, Savremena Javna 

Uprava, 2006; 

Koprić I., Modernisation of the Croatian Public Administration, Konrad Adenauer 

Stiftung, Zagreb, 2003; 

Koprić I., Struktura i komuniciranje u upravnim organizacijama, Zagreb, 1999; 

Petrović M., ,Nauka o upravljanju (Opšti deo), Niš, 2006; 

Pusić E., Nauka o upravi, Školska Knjiga – Zagreb, 1993; 

Rosenbloom H. D., Kravchuk S. Robert., Clerkin M. R., Public Administration, 

Understanding Management, Politics, and Law in the Public Sector, seventh Ed. 

McGraw-Hill Higher Education, 2009 

Stillman J. R., Public Administration concepts and cases, Eight Ed. Hughton Mifflin 

Company, Boston, New York 2005; 

Гризо Н., Давитковси Б., Павловска-Данева А., Јавна администрација, Правен 

факултет Скопје, 2008. 



Оценка 


поени 


10 91-100 

9 81-90% 

Одлично: исклучителни перформанси со 

многу мали грешки 

Многу добро: надпросечен стандард, но со 

132


8 71-80% 

7 61-70% 

6 51-60% 

5 Под 50 

Добро: генерално добра работа, но со бројни 


Задоволително: добро, но со значајни 


Доволно: перформансата ги исполнува 




Оценката се офорува по следниов основ 

Тест 

Научно 

истражувачка 

работа 


70% 20 % 10% 

или 40% 






133







Теории за организација (Теории на управувачки системи) 


Одговорен професор: Д-р Наум Гризо, редовен професор: 


факултет „Јустинијан Први“) 

Д-р Борче Давитковски, редовен професор, (Правен 


Теоретски предмет. Ги опфаќа класичните и современите приоди и проблеми во 

изучувањето на однесувањето на индивидуите во организациите, како и теориите за 

комплексните организации. На студентите ќе им бидат презентирани доминантните 

школи и теоретски мисли преку дискусија, анализа и споредба на репрезентативни 

автор и и нивните дела. Меѓу темите опфатени со овој предмет се: мотивацијата, 

лидерството и донесувањето одлуки, економската теорија на организација и 

реформите на јавната администрација низ светот. 

Настава: Предавањата ќе се изведуваат во вид на дискусија во групата. Студентите ќе 

бидат задолжени да ги прочитаат предложените материјали и да заземат став за 

прочитаната теоретска мисла пред започнувањето на часот. Размислувањата треба да 

содржат критичка (но, не деструктивна) нота, со цел, студентите да ги издвојат 

предностите и негативностите на прочитаното дело од секој автор, да го прошират 

делото кон пополнување на забележаните празнини. Бидејќи, преку овој предмет 

студентите се подготвуваат за продлабочени научни истражувања, читањето и 

анализата на однапред зададените автори и нивните дела е импратив за присуство на 

часовите во кои ќе доминираат дискусии помеѓу студентите. Професорите ќе 

поттикнуваат размислувања и давање одговори на следиве прашања: 

1. Која е основната идеја на авторот 

134

2. Кои прашања се поставени од страна на авторот 

3. Кога станува збор за спроведено истражување, како биле хипотезите/прашањата 

тестирани/одговорени. 

4. Во што се состојат најголемите откритија/заклучоци мна авторот 

5. Кои се слабости, а кои предности на делото 

6. Кои се најзначајните импликации од наведеното дело 

7. Што уште треба да биде направено во оваа сфера во иднина 


Теорија на одлучувањето 


Школа на човечки односи 


Јавната администрација како формална и неформална организација 


Неолиберална концепција на управната реформа 


Реформа во јавната администрација во Република Македонија 


Систем на административни дејности 


Средства во јавната администрација 

135


Облици на надворешна контрола и одговорност на јавната администрација 


Комуникации во администрацијата 


Поделба на трудот во јавната администрација 


B.R.Fry, "Mastering public administraton, from Max Weber to Dwight Waldo", 

Chatam House Publishers, 1998 

Flynn N., Public Sector Management, FT Prentce Hall, 4th ed., 2002 

George A. Boyne, Kenneth J.Meier , Laurence J. O'Toole Jr, Richard M. Walker, 

“Public Service Performance: Perspectives on Measurement and Management”, 

edition 2006, 

Jonathan R. Tompkins, “Organization Theory and Public Management”, Wadsworth 

Publishing; 1 edition 2004 

Mary Jo Hatch, Ann L. Cunliffe, Organization Theory: Modern, Symbolic, and 

Postmodern Perspectives”, OUP Oxford; 2 edition 2006 

Milan, P., “Nauka o Upravljanju kao pretpostavka upravne politike (opsti deo)”, Nis 

2006 

Pusić E., "Država i državna uprava", Zagreb, 1999 

Richard L. Daft, “Understanding the Theory and Design of Organizations 

International Edition”, South Western College; International ed edition 2009 

Spephen P. Osborne, “Public-Private Partnerships theory and practice in 

international perspective”m Routlage Taylor & Francis Group, 2000 

Гризо Н., Давитковски Б., Проблеми на управувањето, 1999, Скопје 

Маринковиќ М, Савремена јавна управа (студије и погледи), Подгорица, 2007 

Метод на оценување: Писмен испит кој се полага на два дела и пишување есеи. 60% 

од оцената се однесува на писмениот испит, 20% на активноста/дискусиите на час и 

20% на есеите. 



Оценка 


поени 


136

10 91-100 

9 81-90% 

8 71-80% 

7 61-70% 

6 51-60% 

5 под 50 














Тест 

Научно 


работа 


70% 20 % 10% 

или 40% 






137





Семстар XI/XIII 


Службенички систем 


Одговорен професор: Д-р Борче Давитковски, редовен професор: 


Д-р Наум Гризо, редовен професор; Д-р Ана Павловска-Данева, вонреден 

професор (Правен факултет „Јустинијан Први“); 

Опис на предметот: Стручен предмет. Права и должности на јавните службеници во 

земјите на Европската Унија. Во овој дел се опфатени регрутирањето и кариерата, 

напредувањето, наградувањето, социјалните предимства и перспективите во иднина 

на јавните службеници во неколку европски држави компаративно. Исто така, тука се 

поместени и различните сфаќања за односот на јавните службеници кон политиката, 

т.е. нивната деполитизација и професионализација. 

Настава: Теоретскиот дел ќе се изведува на интерактивен начин помеѓу студентите и 

изведувачите на наставата. Сепак, најголемиот дел од наставата е практична и 

студентите ќе ја минат во посета на државни органи и организации и во реално 

учество во тековното работење на државните службеници на Република Македонија 

при извршувањето на службени должности. 

Цели на наставата: Студентите треба да се оспособат за: 

1. Вршење раководни функции во јавна администрација преку запознавање со 

теоретските принципи врз кои е заснован службеничкиот систем во Република 

Македонија, а пред се, преку практичен престој на студентите во релевантните 

државни органи (за јавни службеници) 

2. Анализа на правните норми со цел нивно перманентно осовременување за 

правата, обврските и одговорностите на државниот службеник во Република 

Македонија (за државни службеници, адвокати, судии на Управен суд) 

138

3. Теоретско разграничување помеѓу различните групи вработени во јавниот 

сектор 

4. Градење на службенички систем кој соответствува на европските стандарди 


Поимно и терминолошко определување на службеничкиот статус и 

службеничкиот систем во Република Македонија и законскиот основ за 

постоењето на службеничкиот систем во Република Македонија. 


Агенција за државни службеници; 

Законското уредување на статусот на државните службеници во Република 

Македонија; 


Принципи на селекција на кадри во јавните служби: spoils и merit систем; 


Систем на звања и групи на државни службеници. 


Права и должности на државни службеници. 


Напредување и наградување, систем на плати и надоместоци за државните 

службеници 


Одговорност на државните службеници. 


Оценување на државните службеници; 

139

Основи за престанок на службеничкиот однос (престанок на 

вработувањето). 


Правна заштита на правата на државните службеници; 


Регистар на државни службеници; 

Комплементарна регулатива со која се уредува статусот, права и обврските 

на државните службеници во Република Македонија. 


Daniel E. Hall, „ Administrative Law: Bureaucracy in a Democracy“, Prentice Hall; 4 

edition 2008 

George A. Boyne, Kenneth J.Meier , Laurence J. O'Toole Jr, Richard M. Walker, 

“Public Service Performance: Perspectives on Measurement and Management”, 

edition 2006 

Гризо Н., Гелевски С., Давитковски Б., Павловска-Данева А., „Административно 

право“, Правен факултет, Скопје, 2008, стр. 

Гризо Н.,, Давитковски Б., Павловска-Данева А., „Јавна администрација“, 

Правен факултет, Скопје, 2008, стр. 

Етички кодекс за државни службеници 

Закон за државни службеници (Сл. весник на РМ бр. 59/2000 – заклучно со 

измена и дополнување на законот Сл. весник на РМ. бр. 114/2009) 

Прирачник за полагање стручен испит за државни службеници, Агенција за 

државни службеници, Скопје, 2004 

Уредба на владата за начелата на внатрешната организација на органите на 

државна управа 

Уредба на владата за описот на звањата на државните службеници 




140



Оценка 


поени 


10 91-100 

9 81-90% 

8 71-80% 

7 61-70% 

6 51-60% 

5 под 50 














Тест 

Научно 


работа 


70% 20 % 10% 

или 40% 






141




Кредити:6 



Компаративна управа 


Одговорен професор: Д-р Наум Гризо, редовен професор: 


Д-р Борче Давитковски, редовен професор Д-р Ана Павловска-Данева, вонреден 

професор (Правен факултет „Јустинијан Први“); д-р Дончо Хрусанов, редовен 

професор на Правниот факултет при Универзитеот во Софија, Бугарија; д-р Добросав 

Миловановиќ, вонреден професор на Правниот факултет при Универзитеот во 

Белград, Србија 


Теоретски предмет. Споредбено се изучуваат административните системи (централна 

и локална администрација) на неколку држави: Словенија, Франција, Германија, 

Велика Британија и САД. На студентите ќе им бидат презентирани основни податоци 

за системот на организација на државната и локалната администрација, 

службеничкиот систем, управно-судската контрола и приватизацијата на јавните 

служби во споменатите држави. После стекнувањето на овие сознанија, ќе биде 

направена споредба со состојбите во истите области во Република Македонија за да 

може секој студент одделно да донесе свој заклучок во врска со секоја зададена тема и 

евентуално да предложи мерки за нивно подобрување. 

Настава: Предавањата ќе се изведуваат во вид на дискусија во групата. Студентите ќе 

бидат задолжени да ги прочитаат предложените материјали и да заземат став за 

законските решенија и актуелната поставеност и активност на администрацијата во 

Словенија, Франција, Германија, Велика Британија и Соединетите Американски 

Држави. Размислувањата и дикусиите треба да содржат критичка (но, не 

деструктивна) нота, со цел, студентите да ги издвојат предностите и негативностите на 

административните системи во секоја држава одделно и да препорачааат решенија за 

142

подобрување и унапредување на системот на јавна администрација во Република 



Теоретско определување на поимот на администрација; 

Систем на државна администрација во Словенија, Франција, Германија, 

*Велика Британија и Соединетите Американски Држави. 

Административно право во Белгија 


Систем на локална самоуправа во Словенија, Франција, Германија, Велика 

Британија и Соединетите Американски Држави; 

Одговорност на администрацијата во Словенија, Франција, Германија, 

Велика Британија и Соединетите Американски Држави. 

Административно право во Франција 


Политичка контрола во Словенија, Франција, Германија, Велика 

Британија и Соединетите Американски Држави; 

Институцијата омбудсман во Словенија, Франција, Германија, Велика 

Британија и Соединетите Американски Држави. 

Административно право во Германија 


Службенички системи во Словенија, Франција, Германија, Велика 


Административно право во Холандија 


Транспарентност на администрацијата во Словенија, Франција, Германија, 

Велика Британија и Соединетите Американски Држави; 

Административно право во Обединетото Кралство 

143


Приватизација на јавните служби во Словенија, Франција, Германија, 

Велика Британија и Соединетите Американски Држави; 


Судска контрола врз администрацијата во Словенија, Франција, Германија, 

Велика Британија и Соединетите Американски Држави 

Административно право во САД 


Современи реформи во административните системи на Словенија, 

Франција, Германија, Велика Британија и Соединетите Американски 

Држави. 


Заштита на личните податоци во Словенија, Франција, Германија, Велика 



Административно право во Европска Унија 


Carol Harlow , Richard Rawlings Law and Administration (Law in Context) 

Cambridge University Press; 3 edition (30 Sep 2009) 

Didier Truchet, Droit administrative, Presses Universitaires de France, Paris, 2008 

Jacques Pertek Droit des institutions de l'Union européenne, Presses Universitaires 

de France, Paris, 2006 

Michel Fromont Droit administrative des Etats européens, Presses Universitaires de 

France, Paris, 2006 

Paul Craig, EU Administrative Law Oxford University Press Nov 2006 

Peter Leyland , Gordon Anthony Textbook on Administrative Law Sixth Edition OUP 

Oxford; 5 edition (14 Jul 2008) 

Pusić E., "Država i državna uprava", Zagreb, 1999 

144

Rene Seerden and Frits Stroink (eds.) “Administrative law of the European Union, 

I’ts member states and the United States, a comparative analysis”, Intersentia 

Uitgevers Antwerpen-Groningen, 2002 

Гризо Н., Гелевски С., Давитковски Б., Павловска-Данена А., Административно 

право, Правен факултет „Јустинијан Први“ 2008, Скопје 

Гризо Н., Давитковски Б, „Проблеми на управувањето“, Скопје, 2001 

Гризо Н., Давитковски Б., Павловска-Данена А.,„Јавна администрација“, 

Правен факултет „Јустинијан Први“ 2008, Скопје 






Оценка 


поени 


10 91-100 

9 81-90% 

8 71-80% 

7 61-70% 

6 51-60% 

5 под 50 














Тест 

Научно 


работа 


70% 20 % 10% 

или 40% 


145





146







Одговорност на јавна администрација 


Одговорен професор: Д-р Борче Давитковски, редовен професор; 

Учесници во наставата: Д-р Наум Гризо, редовен професор; Д-р Ана 

Павловска-Данева, вонреден професор: 


Се изучуваат различните видови одговорност, како на јавните службеници од 

кариера, така и на избраните и именуваните функционери: дисциплинска, 

материјална и политичка одговорност. Во теоретскиот дел ќе бидат прикажани 

видовите на одговорност на шефот на државата, на членовите на Владата 

индивидуално, како и на Владата како колективен орган и одговорноста на 

другите избрани и именувани функционери од Собранието и Владата. 

Настава: Теоретскиот дел од наставата ќе се изведува во вид на дискусија во 

групата во врска со конкретни конкретни постапки за секој вид одговорност 

одделно (интерпелација, пратеничко прашање, изгласување недоверба на 

Владата, анкетни комисии, поставување на прашање за доверба на Владата, 

материјалната одговорност на вработените во јавната администрација, 

дисциплинската одговорност на државните службеници и сл.) 



Поим и видови на одговорност 

147


Одговорност на Претседателот на државата 


Одговорност на Владата и на другите избрани и именувани 

функционери 


Досегашни искуства на политичка контрола од страна на Собранието 

на Република Македопнија 


Компаративни искуства на политичка одговорност на управата во 

парламентарните и претседателските системи 


Материјална одговорност 


Дисциплинска одговорност 


Второстепена дисциплинска постапка 


Судска контрола на дисциплинската постапка 


Посебни случаи на одговорност во јавната администрација 

148


Борче Д., Парламентарна контрола над управата, Годишник на правниот 

факултет, Скопје,1993 

Гризо Н., Гелевски С., Давитковски Б., Павловска-Данена А., 

Административно право, Правен факултет „Јустинијан Први“ 2008, 

Скопје 

Гризо Н.,., Давитковски Б., Павловска-Данена А., Јавна администрација, 

Правен факултет „Јустинијан Први“ 2008, Скопје 

Деловник на Собранието на Република Македонија 

Закон за Владата на Република Македонија 

Закон за државни службеници 

Закон за управните спорови 

Миодраг Јовичиќ.- Демократија и одговорност, Београд, 2006 

Предраг Д., Одговорност управе за нечинење, Универзитет у источном 

Сарајеву Правни факултет, Источно Сарајево 2005 

Снежана Гушева – Политичка контрола над Владата на Република 

Македонија, Скопје, 2008 

Метод на оценување: Писмен испит кој се полага на два дела и пишување есеи. 

60% од оцената се однесува на писмениот испит, 30% оценката за спроведениот 

практичен дел во соодветниот орган и 10% од изработен есеј – решавање на 

конкретен случај 

Оценување: Оценувањето на студентите се врши со оценки од 5 до 10 со 

следниот опис на оценката и соодветноста со систем на оценување од A-F. 

Оценка 


поени 


10 91-100 

9 81-90% 

8 71-80% 

7 61-70% 

6 51-60% 

5 под 50 













149


Тест 

Научно 


работа 


70% 20 % 10% 

или 40% 



Секој студент може да поднесе приговор на оценувањето единствено во 

писмена форма, вклучувајќи комплетно објаснување зошто студентот смета 

дека заслужува различна оценка. 

150







Право на невладини организации 


Одговорен професор: Д-р Борче Давитковски, редовен професор, 


Д-р Гордана Силјановска-Давкова, редовен професор, д-р Ѓорѓи Иванов, редовен 

професор, д-р Наташа Габер, редовен професор, д-р Ана Павловска-Данева, вонреден 

професор 


Се изучува цивилното општество во функција на развој на демократијата на државата. 

Ќе бидат анализирани и односите помеѓу различните видови на невладини 

организации согласно Законот за здруженија на граѓани и фондации: здружение на 

граѓани, здружение на граѓани со јавни овластувања, здруженија од јавен интерес, 

порзвиени форми на здружување и фондација. Посебен акцент ќе биде ставен на 

политичките активности на здруженијата, стопанските активности, нивното 

формирање, укинување и поразвиените форми на здружување. 

Настава: Теоретскиот дел од наставата ќе се изведува во вид на дискусија во групата 

во врска со активностите на конкретни здруженија на граѓани и фондации, особено на 

оние кои се занимаваат со развој на цивилното општество, демократијата, човековите 

права и слободи, заштита на целни групи и сл. 



151

Општо за цивилното општество 


Цивилно општество и демократија 


Форми на организирање на невладините организации во светот 


Невладини организации во Република Македонија 


Правниот статус на невладините организации 


Здруженија на граѓани 


Здрауженија на граѓани од јавен интерес (Public Benefit Organizations PBO) 


Фондации 


Даночни ослободувања на невладините организации 


Досегашни искуства од развојот и работењето на невладините 

организации во Република Македонија 

152


Anna-Karin Lindblom, „Non-Governmental Organisations in International Law 

(Cambridge Studies in International and Comparative Law)“, Cambridge University 

Press, 2006 

David E. McNabb, „The New Face of Government: How Public Managers Are Forging 

a New Approach to Governance (Public Administration and Public Policy)“, 

AUERBACH; 1 edition, March 24, 2009 

Pierre-Marie Dupuy (Editor), Luisa Vierucci, „NGOs in International Law: Efficiency 

in Flexibility“, Edward Elgar Publishing, 2008 

S.L. Goel, „Administration and Management of NGOs“,Deep & Deep Publications, 

2004 

Габер Н., Давитковски Б., „Коментар на Законот за здруженија на граѓани и 

фондации“, Скопје, 1999 

Габер Н., Ратсен Д., Давитковски Б., „Здруженија на граѓани и фондации“, 


Закон за здруженија на граѓани и фондации 

Иванов Ѓ., „Цивилно општество“, Скопје, 1994 


од оцената се однесува на писмениот испит, 20% од активност на студентите за време 

на наставата и вежбите и 20% од изработен есеј 



Оценка 


поени 


10 91-100 

9 81-90% 

8 71-80% 

7 61-70% 

6 51-60% 











153

5 под 50 




Тест 

Научно 


работа 


70% 20 % 10% 

или 40% 






154





Семестар: 


Етика и јавна администрација 


Одговорен професор: проф. д-р Ружица Цацаноска 

Учесници во наставата: ангажирани професори од Институтот за социолошки и 

политичко-правни истражувања при УКИМ 


Предмет на изучување на оваа програмска целина се базичните прашања што 

се однесуваат на етиката во јавната администрација. Етиката во јавната 

администрација ќе се обработува преку осврт и преглед на потесната и поширока 

теоретската рамковна одредница, како и нејзина соодветна идентификција и 

елаборација непосредно во општествената практика. 

Ќе се аспектираат неколку значајни тематски целини, започнувајќи со 

дефинирањето на основната појмовна рамка (морал, морални норми, морална дилема, 

морален предизвик, морално сметање, морален релативизам, морален консензус, 

религија и морал, политика и морал...), базичните принципи на функционирањето на 

јавната администрација, „погледнати„ низ призмата на етиката. 

Во овој циклус ќе бидат обработени повеќе прашања поврзани со изработката и 

имплементацијата на етичките кодекси во делокругот на јавната администрација. 

Настава: 


155

Целта на изучувањето на овој предмет е пред се студентите да се запознаат со 

основните поими од оваа област низ нивно теоретско односно практично проучување. 

Во текот на предметниот циклус би се подвлекло особено влијанието на 

општеството врз етичките односно морални стандарди својствени за јавната 

администрација односно влијанието на етиката на јавната администрација врз 

општеството во целина. 

Покрај запознавањето со базичниот етички вокабулар на јавната 

администрација, студентите треба да се поттикнуваат истите теми соодветно критички 

да ги промислуваат. 



Вовед во предметот 

Дефинирање на базичната појмовна рамка 1/2 


Основни постулати на етиката во јавната администрација - 1 

‣ Почитување и имплементирање на законот 

‣ Служење на јавниот интерес 


Основни постулати на етиката во јавната администрација - 2 

Индивидуална одговорност 


Средства за развивање на етичкото однесување на вработените во јавната 

администрација 

‣ Развивање на (надворешни) контролни механизми – етички 

стандарди 

‣ Совладување на (личните) етичките дилеми 


156

Донесување на етички одлуки и етичко однесување 


Приватниот живот на вработените во јавната администрација (содржинска 

и процедурална одредница) 


Етика и организација 

‣ Изработка и имплементирање на етичките кодекси 

‣ Институционална подршка на етичките кодекси (агенција) 


Новиот етички менаџмент 

Културната вредносна рамка и имплементацијата на етичкиот кодекс 


Статусот на Агенција за државни службеници во Македонија и етиката 

Етички кодекс на државните службеници во Македонија 


Компаративна анализа на етичките кодекси од другите земји 

Етиката и јавната администрација во контекст на евроинтегративните 

процеси 

Предизвиците на етичкиот менаџмент во 21 век 


COOPER, L. Terry, ed. “Handbook of Administrative Ethics”, Second Edition Revised 

and Expanded, University of Southern California, Los Angeles, Marcel Dekker, 2001. 

DENHARDT, V. Ј., DENHARDT, R. “The New Public Service – Serving not 

Steering”, Expanded edition, Armounk, New York, London, England, M.E.Sharpe, 

Inc. 2007. 

157

ETHICS IN U.S. GOVERNMENT: “An Encyclopedia of Investigations, Scandals, 

Reforms and Legislation”, Westport, CT., Greenwood Press, 2001. 

GEURAS, D., “Practical Ethics in Public Administration, Second Edition. 

LEWIS, W. Carol, “The Ethics Challenge in Public Service”, Second Edition, San 

Francisco: Jossey-Bass, 1991. 

MENZEL, C. Donald, “Ethics Management for Public Administrators: Building 

Organizations of Integrity”, 2007. 

PHARO, P, “Sociologija morala – Smisao vrijednosti izmedju prirode i kulture”, 

Masmedia, Zagreb, 2006. 

SHAFRIZ, M. J, Editor in Chief, “Defining Public Administration”, Selections from 

International Encyclopedia of Public Policy and Administration, Westview Press, 

USA, 2000. 

ТЕМКОВ, К, “Етика денес“, (Епоха, 1999); 

THOMPSON, F. Dennis, “Political Ethics and Public Office”, Harvard University 

Press, Cambridge, Massachusetts and London, England, 1993 (fourth printing). 

WILLIAMS, B, “Morality” – An Introduction to Ethics, Cambridge University Press, 

Canto Edition, 1993. 

Етички кодекс на државните службеници и Етички кодекс за јавните 

служби 

Извештаи и осврти на европските институции кон евроинтеграциите во 

однос на јавната администрација 

Метод на оценување: 

Оценување: 

За присуство и активности на часовите се добива 10% од вкупниот број на бодови. 

За изработен есеј, семинарски труд или идејна скица за проект се добива 20% од 

вкупниот број на бодови. 

За полагање на испитот се предвидува добивање 70% од вкупниот број на бодови за 

испитот. 

Оценка 


поени 


10 91-100 

9 81-90% 





158

8 71-80% 

7 61-70% 

6 51-60% 

5 под 50 










Тест 

Научно 


работа 


70% 20 % 10% 

или 40% 






159

Универзитет „Св. Кирил и Методиј" 

Правен Факултет „Јустинијан Први" – Скопје 





Менаџмент на човекови ресурси во јавен сектор 


Одговорен професор: д-р Билјана Ангелова, редовен професор 

Опис на предметот: Управувањето со човечките ресурси во јавната администрација се 

смета за еден клучните фактори за успешно работење на административните и јавни 

установи. Фундаменталната цел на стратешкиот менаџмент на човечки ресурси во 

јавниот сектор е креирање на капацитети за постигнување одржливи и ефикасни 

институции преку квалификувани, посветени и добро мотивирани човечки ресурси. 

Претпоставката која е основа на стратешкиот менаџмент на човечки ресурси во 

јавниот сектор е дека човечкиот капитал е главен ресурс на секоја институција и 

следствено ефикасноста и перформансите на институциите во јавниот сектор зависат 

од истиот. Токму поради тоа, управувањето со човечките ресурси во јавниот сектор 

треба да резултира во јакнење на капацитетите и подобрување на ефикасноста на 

институциите. 

Целта на предметот е да се добијат знаења кои се однесуваат на: капацитет на 

институцијата од аспект на човечки потенцијал, креирање на работни места, 

надградување и задржување на вработените кои имаат клучно влијание врз 

работењето и практиката, воведување на квалитет и поголема ефикасност во 

работењето на јавната администрација. 

Настава: Теоретскиот и практичниот дел ќе се изведува на интерактивен начин 

помеѓу студентите и изведувачите на наставата. 

Цели на наставата: Со изучување на овој предмет, студентите да стекнат солидна 

основа во своите настојувања да станат успешни професионалци во подрачјето на 

човечките ресурси, ефикасно управување и добро распознавање на човечкиот 

160

потенцијал. Да развијат способност за распознавање на делотворните политики на на 

човечките ресурси, како би можело истите да се обезбедат од вработените во јавната 

администрација, консултантите и останатите вклучени страни во процесот на 

администрирање и управување со постапки и процеси во рамките на институциите и 

органите на јавниот сектор. Посебно внимание е посветено на стратеги и политики на 

менаџментот на човечки ресурси во јавниот сектор и на критериумите за мерење на 

ефективноста на стратегиите на менаџментот на човечки ресурси во јавниот сектор 



Презентација на наставната програма 

Стратегиски аспекти на менаџментот на човечки ресурси 

Стратегиски менаџмент на човечки ресурси во јавната администрација 

Улогата на човечкиот потенцијал во јавната администрација 

Усогласување на менаџмент на човечки ресурси со генералната стратегија 


Правно опкружување 

- Правна рамка во Република Македонија 

- Рамноправна можност за вработување 

- Закон за заштита при работа 

- Агенција за државни службеници 


Анализа и креирање на работни места 

Мотивирачки пристап 

Механистички пристап 

Биолошки пристап 

Перцепциски пристап 

Trade off помеѓу различни пристапи на креирање на работни места 


161

Обезбедување и подготовка на човечките ресурси 

Планирање и обезбедување на човечки ресурси 

Селекција и распоредување 

Обуки 


Стратегии и политики на менаџментот на човечки ресурси 

Стратегии за подобрување на ефикасност и ефективност 

Стратегиии за вработување на кадри 

Стратегии за професионална обука и развој на кадрите 


Стратегии за управување со перформансите на вработените 

Стратегии за наградување и мотивација на вработените 

Стратегии за развој на односите со вработените 

Критериуми за ефективност на стратегиите на менаџментот на човечки ресурси во 

јавниот сектор 


Организирање и екипирање 

- Поделба и групирање на работите 

- Координација 

- Екипирање 


Мотивација, раководење и контролирање 

- Мотивација 

- Стилови на раководење 

- Системи и процеси на контролирање 

- Превентивна и feedback контрола 


162

Организациска култура во јавниот сектор 

Дефинирање, значење, содржина, елементи 

Типологија и карактеристики на организациска култура во јавен сектор 

Организациска структура и организациска култура 

Организациска структура - модели и карактеристики 

Влијание на организациската култура врз избор на модел на организациска 

структура 


Организациска култура и перформанси на институциите јавниот сектор 

Јачина на организациската култура 

Широчина, длабочина и о обем на организациска култура 

Влијание врз оргзнизациска култура врз ефиканоста 

Глобален менаџмент на човечки ресурси 

Тековни глобални промени 

Фактори кои влијаат врз менаџментот на човечки ресурси на глобалниот пазар 

Управување со вработените во глобален контекст 


Noe, Hollenbeck, Gerhart, Wright: Menadzment ljudskih potencijala, Тrece izdanje, 

МАТЕ, Загреб 2006; 

Шуклев Бобек: Менаџмент, Трето издание, Економски Факултет, Скопје, 1999; 

Кралев Тодор: Основи на менаџмент, Центар за интернационален менаџмент, 

Скопје, 1996; 

Human Resource Management and Practices in Republic of Macedonia – Civil 

Service, Analytica, 2007; 

Innovations in Governance and Public Administration- Economic and Social Affairs, 

UN, 2006; 

Закон за државни службеници- Пречистен текст Сл. Весник 108/2005; 

Насоки за подготвување на Правилник за систематизација на работни места, 

Агенција за државни службеници, 2007; 

Национален систем за координација на обуки и стручно усовршување на 

државни службеници во Република Македонија, С. Весник 9/2005. 

Метод на оценување: Писмен испит со поголем број на прашања 

163


на оценката и соодветноста со систем на оценување од А-Ф. 

Оценка 


поени 


10 91-100 

9 81-90% 

8 71-80% 

7 61-70% 

6 51-60% 

5 под 50 














Тест 

Научно 


работа 


70% 20 % 10% 

или 40% 






164

Потпрограма за докторски студии по 

Меѓународни односи 

на Правниот факултет „Јустинијан Први„ во Скопје 

1. Опис на компетенциите 

Основната причина за запишување на студентите на на третиот циклус на 

студирање според ЕКТС на насоката/модулот Меѓународна политика е потребата 

за заокружување на знаењета за меѓународното право. 

Меѓународните политички односи отсекогаш биле една од најинтересните научни 

области за истражување поради неколку причини. 

Студентите на докторските студии по меѓународни политички односи ќе добијат 

можност да ги оформат своите знаења во рамките на Универзитетот „Св. Кирил и 

Методиј„ во Скопје. Овие докторски студии ќе претставуваат содржинска 

надоградба на знаењето на студентите од вториот цуклус на последипломските 

студии по меѓународно право и меѓународна политика. 

Програмата од областа на меѓународните политички односи е со широк спектар на 

примена во сите делови на нашето општество и пошироко. Создадена да во неа се 

пронајдат голем број на студенти кои имаат афинитети за продлабочено 

истражување и љубопитство кое ги надминува границите на просечноста и станува 

нивен животен избор. 

Досегашната пракса покажа дека во сегментот на меѓународната политика право 

своето место го наоѓаат најхрабрите студенти кои не се плашат да имаат сопствено 

мислење и став. Потврда за ова е големиот број на доктори по меѓународно право 

кои претставуваат дел од нашата државна, амбасадорска и академска елита. 

Овој модул нуди нови содржини и комбинирање на теоријата и практиката, 

стекнување практични знаења и вештини, обука од областа на меѓународните 

политички односи 


1. Проф. д-р Денко Малески; 

2. Проф. д-р Васил Тупуркповски; 

3. Проф. д-р Љубомир Д. Фрчкоски; 

4. Проф. д-р Ванчо Узунов; 

5. Доц. д-р Мелина Гризо. 

165

Предвидено е да се вклучат наставници од други факултети при УКИМ, односно од 

други факултети/универзитети надвор од УКИМ, како и експерти – доктори на 

науки, по завршување на консултациите. 

Задолжителни предмети: 

1. Еволуција на меѓународното општество 

2. Теории за меѓународни односи 

Изборни предмети: 

1. Дипломатија 

2. Обединетите нации и меѓународниот поредок 

3. Национализам 

4. Меѓународна политичка економија 

5. Меѓународни човекови права 

6. САД во меѓународните односи 

7. ЕУ во меѓународните односи 

8. Балканот во меѓународните односи 

9. Транс-националните актери и меѓународните организации во меѓународните 

односи 

10. Меѓународни режими 

Предметите: Еволуција на меѓународното општество и Теории за меѓународни односи 

се задолжителни предмети за сите студенти на докторските студии по Меѓународни 

односи и секој од нив носи по единаесет кредити. 

Од пошироката листа на понудени девет изборни предмети, студентите избираат два 

предмети. Секој предмет назначен на листата има четири кредити. 

Вкупно програмата носи 30 кредити. 

Име на 

предметот 

Вид на предмет ектс семестар 

I СЕМЕСТАР 

Предмет 1 


Еволуција на 

меѓународнот 

о општество 

Предмет за стекнување 

на генеричко знаење 



Предмет од полето и 

областа на 

истражувањето 

4 I 

4 I 

11 I 

166

Теории за 

меѓународни 

односи 

II СЕМЕСТАР 


Предмет од полето и 

областа на 

истражувањето 



11 I 

Вкупно: 

30 

кредити 

4 II 



Докторски 

семинар со 

презентација 

Истражување 

(за подготовка 

на тема 

докторска 


Годишна 

конференција 

со 


на извештај 

III СЕМЕСТАР 

Подготвување 

и поднесување 

на пријава за 

темата за 

докторска 

дисертација 

специфични предмети 

од потесната област 

специфични предмети 

од потесната област 

4 II 

4 II 

2 II 

14 II 

2 II 

Вкупно: 

30 

кредити 

28 III 

167

истражување 





2 III 

Вкупно: 

30 

IV СЕМЕСТАР 

Работилница 

за 


практика 


и објавување 

резултати 



со 



3 IV 

25 IV 

2 IV 

Вкупно: 

30 

V СЕМЕСТАР 


и објавување 

резултати 





28 V 

2 V 

Вкупно: 

30 

VI СЕМЕСТАР 

Работилница 

за 

3 VI 

168


практика 


и пишување 

на тезата 



со 



25 VI 

2 VI 

Вкупно: 

30 

Еволуција на меѓународното општество 



Трет циклус студии, студиска програма Меѓународни односи 


Опис на предметот: Во рамките на предметот ќе се изучува идејата за меѓународното 

општество, како и неговите историски манифестации. Појдовна точка во изучувањето 

се човековите суштества организирани во географски одделени политички единици, 

како и хоризонталните односи на конфликт и соработка кои произлегуваат од нивната 

заедничка егзистенција. И покрај тоа што овие односи различно се развиваат низ 

историјата до денес, сепак постои една многу важна заедничка карактеристика – а тоа 

се односите базирани на независноста на државите како политички ентитети. 

Предметот ќе ги изучува основните трансформации на меѓународните односи, 

почнувајќи од 1900 год., па се до денес. Систематизирањето на меѓународната историја 

во неколку временски периоди ќе даде приказ на двете светски војни, глобалната 

економска криза, како и крајот на четирите најголеми империи; за потоа фокусот на 

изучување да се префрли на фундаментални промени по завршувањето на Втората 

светска војна во областа на политиката, технологијата и идеологијата. Во рамките на 

овој предмет ќе се анализира периодот за време на Студената војна, нејзиниот крај и 

случувањата после 1989 година, како и создавањето и влијанието на нуклеарното 

оружје. Предметот ќе опфати и краток осврт на основните историски трендови по 

крајот на Студената војна и колапсот на СССР. 

169

Литература: 

1. Watson Adam, The Evolution of International Society, Routledge, London, 1992; 

2. Bull Hedley and Watson Adam (eds.), The Expansion of International Society, 

Clarendon Press, Oxford, 1984; 

3. Armstrong David, Revolution and World Order, Clarendon, Oxford, 1993; 

4. Hamilton K. and Langdome R., The Practice of Diplomacy, Routledge, London, 1995; 

5. Stern Geoffrey, The Structure of International Society, Pinter, London, 1995; 

6. Lyons Gene M. and Mastanduno Michael (eds.), Beyond Westphalia, John Hopkins 

University Press, Baltimore and London, 1995; 

7. Hobsbawm E., Age of Extremes: The Short Twentieth Century 1914 – 91, Michael 

Joseph, London, 1994; 

8. Keylor W., The Twentieth Century World: An International History, Oxford 

University Press, New York, 1992; 

9. Mazower M., Dark Continent: Europe’s Twentieth Century, Penguin, London, 1999; 

10. Ross G., The Great Powers and the Decline of the European State System, 1914 – 45, 

Longmans, London, 1983; 

11. Heing R., Versailles and After, 1919 – 33, Methuen, London, 1984; 

12. Joll J., The Origins of the First World War, Longmans, London, 1984; 

13. Iryie A., The Origins of the Second World War in Asia and the Pacific, Longmans, 

London, 1987; 

14. Finney P., The Origins of the Second World War, Arnold, London,1997; 

15. Robertson E.M. (ed.), The Origins of the Second World War: Historical 

Interpretations, Macmillan, London, 1971; 

16. Taylor A. J. P., The Origins of the Second World War, Penguin, 1961; 

17. Calvocoressi P., World Politics since 1945, Longman, London, 1991; 

18. Dunbabin J.P.D., International Politics since 1945, i, The Cold War: The Great 

Powers and their Allies, and ii, The Post-Imperial Age: The Great Powers and the 

Wider World, Longman, London, 1994; 

19. Gaddis J., Russia, The Soviet Union and the United States: An Interpretative 

History, McGraw Hill, New York, 1990; 

20. Halliday F., The Making of the Second Cold War, Verso, London, 2 nd edn, 1986; 

21. Lebow R.N. and Stein J.G., We All Lost the Cold War, Princeton University Press, 

Princeton, 1994; 

22. Newhouse J., The Nuclear Age, Michael Joseph, 1989; 

23. Law D.A., Eclipse of Empire, Cambridge University Press, Cambridge, 1993; 

24. Garthoff R., The Great Transition: American-Soviet Relations and the End of the 

Cold War, Brooking Institution, Washington DC, 1994; 

25. Oberdorfer D., The Turn: From the Cold War to a New Era, Touchstone Books, New 

York, 1992; 

26. Michael Cox, Ken Booth and Tim Dunne (eds.), The Interregnum: Controversies in 

World Politics 1989-1999, Cambridge University Press, Cambridge, 1999; 

27. Ken Booth (ed.), Statecraft and Security: The Cold War and Beyond, Cambridge 

University Press, Cambridge, 1998; 

28. William Greider, One World Ready or Not: the Manic Logic of Global Capitalism, 

Penguin Books, 1997; 

29. Ethan Kapstein and Michael Mastanduno (eds.), Unipolar Politics: Realism and 

State Strategies After the Cold War, Columbia University Press, New York, 1999; 

30. Francois Godement, The Downsizing of Asia, Routledge, London, 1999; 

31. Mary Kaldor and Basker Vashee (eds.), New Wars, Pinter Press, London, 1997. 

170

Теории за меѓународни односи 





Опис на предметот: Теоретските пристапи кон изучувањето на меѓународните односи 

се производи на своето време – ги објаснуваат оние проблеми во меѓународните 

односи кои се чинат најважни во моментот . Меѓутоа, постојат востановени традиции 

чиј предмет на обсервација се меѓународни проблеми од трајно значење - војна и мир, 

конфликт и соработка, богатство и сиромаштија, развој и неразвиеност. Предметот ќе 

биде средоточен врз неколку такви традиции – Реализам, Либерализам, Меѓународно 

општество, Меѓународна политичка економија и Конструктивизам. Анализата на 

различните теории ќе се обиде да даде сублимат на основните теми во меѓународните 

односи и да ги прикаже компаративно слабостите и предностите на теориите. На 

крајот, овие теории ќе бидат поврзани со надворешната политика и како таа се 

справува со конкретни проблеми во меѓународните односи. 


1. Денко Малески, Меѓународна политика, Правен факултет, Скопје, 2000; 

2. Денко Малески, Светот на Тукидит и на Макијавели, Правен факултет, 

Скопје, 2001; 

3. John Baylis and Steve Smith ed., The globalization of world politics - An 

introduction to international relations, Oxford University Press, 2001; 

4. Michael Joseph Smith, Realist Thought from Weber to Kissinger, Louisiana State 

University Press, Baton Roudge, 1986; 

5. Martin Hollis and Steve Smith, Explaining and Understanding International 

Relations, Clarendon, Oxford, 1990; 

6. Paul Viotti and Mark Kauppi, International Relations Theory: Realism, Pluralism, 

Globalism, Macmillan, New York, 1993; 

7. N. Machiavelli, The Prince, ed. Q. Skinner, Cambridge University Press, Cambridge, 

1988; 

8. Hedley Bull, The Anarchical Society: A Study of Order in World Politics, Macmillan, 

London, 1977; 

9. Hans J. Morgentau, Politics among Nations: The Struggle for Power and Peace, 

Knopf, New York, 1978; 

10. Kenneth N. Waltz, Theory of International Politics, Addison-Wesley Reading, 1979; 

11. S. Hoffmann, Janus and Minerva, Colon Westview, Boudler, 1987; 

12. M. J. Smith, Liberalism and International Reform, in T. Nardin and D. Mapel (eds.), 

Traditions of International Ethics, Cambridge University Press, Cambridge, 1992; 

13. E. Luard, Basic Texts in International Relations, Macmillan, London,1992; 

14. Burchill S. and Linklater A., Theories of International Relations, Macmillan, 

Basingstoke, 1996; 

171

15. Doyle M., Ways of War and Peace, W.W.Norton, New York, 1997; 

16. Halliday F., Rethinking International Relations, University of British Columbia 

Press, Vancouver, 1994; 

17. Smith S., Booth K. and Zalewski M. (eds.), International Relations Theory and 

Beyond, Cambridge University Press, Cambridge, 1996; 

18. Baldwin D. (ed.), Neorealism and Neoliberalism: The Contemporary Debate, 

Columbia University Press, New York, 1993; 

19. Haas P., Keohane R. and Levy M. (eds.), Institutions for the Earth, MIT Press, 

Cambridge, 1993; 

20. John Hobson, The State and International Relations, Cambridge University Press, 


21. Richard Wyn Jones (ed.), Critical Theory and World Politics, Lynne Rienner, 2000. 

Дипломатија 





Опис на предметот: Дипломатијата како најзначаен процес на комуникација во 

светската политика и како значаен инструмент на надворешната политика на 

државите, ќе биде анализирана најпрво преку дефинирање на поимот дипломатија, 

кое се движи од основните па се до поспецифичните значења на терминот, за потоа 

анализата да се фокусира на историските фази во развојот на дипломатијата. 

Предметот ќе го изучува развојот на модерната дипломатија, како и нејзината 

трансформација во зависност од историските системи кои имаат многу заеднички, но 

и различни структури, процеси и агенда. Променетите интереси на државите како 

актери на меѓународна сцена, како и појавата на голем број на меѓународни 

организации ја промени и природата на новата дипломатија, правејќи ја далеку 

покомплексна активност која инволвира повеќе и различни учесници. Исто така, 

предметот ќе анализира и како државите ја користат дипломатијата како средство за 

постигнување на нивните приоритети во надворешната политика. 


1. Р. П. Барстон, Модерна Дипломатија, ЗУМПРЕС, Скопје, 1996; 

2. Berigge G. R., Diplomacy: Theory and Practice, Harvester Wheatsheaf, 1995; 

3. Hamilton K. and Langhome R., The Practice of Diplomacy, Routledge, London, 1995; 

4. Hocking B. (ed.), Foreign Ministers: Change and Adaptation, Macmillan, 1999 

5. Richardson J.L., Crisis Diplomacy: Great Powers since the Mid-Nineteenth Century, 

Cambridge University Press, Cambridge, 1994; 

172

6. Watson A., Diplomacy: The Dialogue Between States, Methuen, London, 1982. 

7. Harold Nicolson, Diplomacy, London,Oxford University Press, 1939, 1963 

8. Henry Kissinger, Does America Need a Foreign Policy Toward a Diplomacy for the 

21st Century, Simon and Shuster, New York, 2002. 

Обединетите нации и меѓународниот поредок 





Опис на предметот: Организацијата на обединети нации како комплексна глобална 

меѓународна организација, која опфаќа цел систем на специјализирани агенции и 

различни фондови и агенции ќе биде изучувана како учесник во меѓународните 

односи, од нејзиното формирање до денес. Преку краток приказ на историскиот развој 

на оваа меѓународна организација, па до подлабоко проучување на улогата на ООН во 

одржувањето на меѓународниот ред и поредок, предметот ќе даде приказ на 

инволвирањето и интервенирањето на ООН во внатрешните прашања на државите 

членки. Предметот ќе ја изучува промената на надлежностите и приоритетите на оваа 

меѓународна организација во однос на историскиот контекст, преку приказ на 

традиционалните надлежности, како и на надлежностите кои ги добива во поново 

време, нивната ефикасност, како и проблемите со кои се соочува ООН во нивната 

имплементација. 


1. Archer Clive, International Organisations, Routledge, London, 2 nd ed., 1992; 

2. Armstrong David, The Rise of the International Organisations: A Short History, 

Macmillan, London, 1982; 

3. Bennet A. LeRoy, International Organisations: Principles and Issues, Prentice Hall, 

5 th ed., 1991; 

4. Taylor Paul and Groom A.J.R. (eds.), The United Nations at the Milennium, 

Continuum, London, 2000; 

5. Claude Inis L. Jr., Swords into Plowshares: The Progress and Problems of 

International Organisations, Random House, New York, 4 th ed., 1984; 

6. Roberts Adam and Kingsbury Benedict (eds.), United Nations, Divided World: The 

UN’s Roles in International Relations, Clarendon Press, 2 nd ed., 1993; 

7. James Alan, Peacekeeping in International Politics, Macmillan, 1990; 

8. White Nigel D., Keeping the Peace: the UN and the Maintenance of International 

Peace and Security, Manchester University Press, Manchester, 2 nd ed., 1997. 

173

Национализам 





Опис на предметот: Национализмот како идеологија, а и како политичко движење, е 

еден од основните процеси во креирањето на современиот свет, па и во процесот на 

глобализација. Како идеологија, содржи сет од идеи за организирање на човештвото 

во заедници кои имаат соодветна политичка форма на организација, и како овие 

политички ентитети кои ги претставуваат нациите треба да се однесуваат во 

меѓународното општество. И покрај тоа што на национализмот се гледа како на 

феномен од минатото, сепак, процесите на глобализацијата: миграција, слободна 

трговија, културен транснационализам, повторно го промовираат во современите 

меѓународни односи. Национализмот предизвикува голем број на спорови и 

конфликти во меѓународното општество, особено во периодот по завршувањето на 

Студената војна, па со изучувањето на овој предмет на студентите ќе им овозможи да 

добијат подлабок увид во причините за и импликациите од етничките конфликти врз 

меѓународната безбедност. Предметот ќе се занимава со анализа на национализмот 

како идеологија и политичко движење, особено во контекст на процесот на 

глобализација и во рамките на современото меѓународно општество. 


1. A. Smith, Nations and Nationalism in Global Era, Polity Press, Cambridge, 1995; 

2. J. Mayall, Nationalism and International Society, Cambridge University Press, 


3. F. H. Hinsley, Nationalism and the International System, Hodder and Stoughton, 

London, 1973; 

4. K. Deutsch, Nationalism and Social Communication, MIT Press, Cambridge, 1996; 

5. A. Heraclides, The Self-Determination of the Minorities in International Politics, 

Cass, London, 1990; 

6. M. Glenny, The Balkans 1804-1999: Nationalism, War and the Great Powers, 

Granta, London, 1999; 

7. U. Ozkirimli, Theories of Nationalism: A Critical Introduction, Macmillan, London, 

2000; 

8. B.Anderson, Imagined Communities: Reflections of the Origins and Spread of 

Nationalism, Verso, London, 1992; 

9. E. Gellner, Nations and nationalism, Blackwell, Oxford, 1983; 

10. A. Smith, National Identity, Penguin, London, 1991; 

11. E. Hobsbawm, Nations and Nationalism since 1780: Program, Myth, Reality, 

Cambridge University Press, Cambridge, 1990. 

174

Меѓународна политичка економија 





Опис на предметот: Предметот претставува вовед во проучувањето на економските 

односи помеѓу државите во светското општество. Ги проучува основните 

детерминанти на трговијата со добра, услуги и капитал помеѓу државите, како и 

политиките кои што се ползуваат за да се влијае на оваа трговија. Исто така, дава 

приказ и на теоријата и праксата на меѓународната макроекомија и проблемите на 

координација на макроекономските политики меѓу државите. Проучувањето на овие 

проблеми денес е поактуелно од било кога порано, особено што преку меѓународната 

трговија како и другите економски односи меѓу државите, светот денес е далеку 

поповрзан отколку во минатото. Овај процес отвара нови перспективи за развој, но ја 

прави и светската и националните економии поранливи од порано. Особен внимание 

ќе се посвети на проблемите на гобализацијата, меѓународните монетарни токови, и 

светските економски интеграции. 


1. Cox Robert W., The New Realism: Perspectivs of Multilateralism and World Order, 

St. Martin’s, New York, 1997; 

2. Held David, Anthony McGrew, David Goldblatt and Jonathan Perrator, Global 

Transformations: Politics, Economics and Culture, Polity Press, Cambridge, 1999; 

3. Helleiner Eric, States and the Reemergence of Global Finance: from Bretton Woods 

to the 1990s, Cornell University Press, Ithaca, 1994; 

4. Frieden Jeffrey and David A. Lake (eds.), International Political Economy: 

Perspective of Global Powers and Wealth, St. Martin’s Press, New York, 2000; 

5. Gilpin Robert, International Political Economy, Princeton University Press, New 

Jersey, 2001; 

6. Odell John S., Negotiating the World Economy, Cornell University Press, 2000; 

7. Rodik Dani, The New Global Economy and Developing Countries: Making Openness 

Work, Overseas Development Council, Washington DC, 1999; 

8. Strange Susan, Mad Money, Manchester University Press, 1998. 

175

Меѓународни човекови права 





Опис на предметот: Идејата за човековите права и создавањето на корпус на право за 

нивна заштита се феномен кој ја одбележа втората половина на дваесетиот век. 

Создавањето на меѓународен, но и регионални системи за заштита на човековите 

права се значајни настани во сферата на меѓународните односи и создаваат 

специфични задачи и предизвици за државите. Токму затоа во рамките на оваа 

програма е вметнат овој предмет кој има за цел да им овозможи на студентите да 

стекнат темелни знаења за теоријата и правото на човековите права, како и заштитата 

на истите на меѓународно и регионално ниво. Во рамките на овој предмет ќе биде 

даден историски преглед на развојот на идејата за човекови права и теоретските 

основи на истата. Предвидена е анализа на различни категории на човекови права, 

како и меѓународните и регионалните инструменти за нивна имплементација и 

заштита (Обединети Нации; Европската конвенција за заштита на човековите права). 


1. Brownile I. (ed.), Basic Instruments on Human Rights, Clarendon Press, Oxford, 

4 th ed., 1995; 

2. Steiner H. J. and Alston P., International Human Rights in Context: Law, 

Politics, Morals: Texts and Materials, Claredon Press, Oxford, 2000; 

3. Jones P., Rights, Macmillan, Basingstone, 1994; 

4. Finnis J., Natural Law and Natural Rights, Clarendon Press, Oxford, 1980; 

5. Dunne T. and Wheeler N. J. (eds.), Human rights in Global Politics, Cambridge 

University Press, Cambridge, 1999; 

6. Vincent R. J., Human Rights and International Relations, Cambridge University 

Press, Cambridge, 1986; 

7. Donnelly J., International Human Rights, Westview, Boulder, 1993; 

8. Smith K. E. and Light M., Ethics and Foreign Policy, Cambridge University Press, 

Cambridge; 

9. Shue H., Basic rights, Princeton University Press, Princeton. 

176

САД во меѓународните односи 





Опис на предметот: САД се можеби најзначајните актери на светската политичка 

сцена. Клучни глобални прашања се поставени на светската агенда токму поради 

специфичните интереси на оваа светска сила. Предметот има за цел да даде осврт на 

креирањето на надворешната политика на САД. 


1. Charles A. Kupchan, The end of the American Era, Knopf, New York, 2002; 

2. George F. Kennan, American Diplomacy 1900 – 1950, 1989; 

3. Henry Kisinger, Does America Need a Foreign Policy – Toward a Diplomacy for the 

21 st Century. 

ЕУ во меѓународните односи 





Опис на предметот: Предметот се занимава со анализа на односите на државите 

членки на ЕУ како актери на надворешната политика. Структуиран е на начин кој дава 

приказ на Заедничката надворешна и безбедносна политика на ЕУ преку историска 

ретроспектива на институционалното структуирање од нејзините зачетоци до денес. 


1. F. Cameron, The Foreign and Security Policy of the European Union: Past, Present 

and Future, Sheffield Academic Press, Scheffield, 1999; 

2. C. Hill, The Capability – Expectations Gap, or Conceptualising Europe’s 

International Role, Journal of Common Market Studies, 31, 1993; 

3. C. Hill, The Actors in Europe’s Foreign Policy, Routledge, London, 1996; 

4. J. Peterson and H. Sjursen (eds.), A Common Foreign Policy for Europe: 

Competing Visions of the CSFP, Routledge, London, 1996. 

177

Балканот во меѓународните односи 





Опис на предметот: Предметот ќе даде приказ на интеракциите помеѓу државите на 

Балканскиот полуостров, како и нивните односи со Големите сили, па преку тој однос 

и нивното позиционирање во светската политика. Посебен осврт ќе се даде на 

креирањето на надворешните политики на државите на Балканот, како и анализа на 

точките на нивна соработка и конфликти. 


1. Warren Zimmerman, Origins of a Catastrophe; 

2. Silber Laura and Little Alan, The Death of Yugoslavia; 

3. Pettifer James, The New Macedonian Question; 

4. Mazower Mark, The Balkan, A Short History; 

5. Holbrooke Richard, To end a war; 

6. Gerolymatos Andre, The Balkan Wars; 

7. Glenny Misha, The Fall of Yugoslavia. 

Транс-националните актери и меѓународните организации во 

меѓународните односи 





Опис на предметот: Државите се основните субјекти на меѓународното општество, но 

еден од главните трендови во развојот на меѓународните односи, е појавата на голем 

број меѓувладини организации, како и економски и социјални групи (банки, 

компании, студентски организации, движења за заштита на животната средина, 

феминистички организации итн) кои дејствуваат независно и транс-национално. 

178

Невладините организации се ангажираат во една широка мрежа на светски односи, 

вклучувајќи се и во разни дипломатски процеси, со што владите се соочуваат со 

намалување на нивната политичка независност. Предметот ќе го анализира 

комплексниот систем на меѓународно општество, во кој се вклучуваат владите, 

компаниите, невладините организации, обидувајќи се да им даде приказ на студентите 

за нивните односи и интеракции во рамките на различните меѓународни организации. 


1. Keohane R. O. and Nye J. S. (eds.), Transnational Relations and World Politics, 

Harvard University Press, Cambridge, 1972; 

2. Weiss T.G. and Gordenker L. (eds.), NGOs, the UN and Global Governance, Lynne 

Rienner, Boulder, 1996; 

3. Willetts P. (ed.), Pressure Groups in the Global System: The Transnational 

Relations of Issue-Orientated Non-Governmental Organisations, Pinter, London, 

1982; 

4. Willetts P. (ed.), The Consience of the World: The Influence of Non-Governmental 

Organisations in the UN System, Hurst and Co., London, 1996; 

5. Risse-Kappen T., Bringing Transnational Relations Back In, Cambridge University 

Press, Cambridge, 1995; 

6. Rosenau J. N., The Study of Global Interdependance: Essays on the 

Transnationalisation of World Affairs, Pinter, London, 1980. 

Меѓународни режими 





Опис на предметот: Постојаната дебата за суштината на меѓународните односи која 

се одвива помеѓу реалистите и институционалистите, големо внимание обрнува и на 

улогата на меѓународните режими во меѓународниот систем. Општ заклучок и на двете 

школи е дека и покрај тоа што меѓународното општество е анархично и без централна 

структура, никогаш не било без правила. Интересот за меѓународните режими почнува 

да се јавува во седумдесеттите години на минатиот век и двете школи се обидуваат да 

дадат одговор на прашањето што претставуваат и како се јавуваат различните режими. 

Предметот ќе даде анализа на двете стојалишта по однос на меѓународните режими, 

како и продлабочено изучување на безбедносните, еколошките, комуникациските и 

економските режими во меѓународното општество. 

179


1. Brown S., Regimes for the Ocean, Outer Space and the Weather, Brookings 

Institution, Washington DC, 1997; 

2. Hasenclev A., Mayer P. and Ritteberger V., Theories of International Regimes, 

Cambridge University Press, Cambridge, 1997; 

3. Keohane R. O., After Hegemony: Cooperation and Discord in the World Political 

Economy, Princeton University Press, Princeton, 1984; 

4. Keohane R. O. and Nye J. S., Power and Interdependace, Little Brown, Boston, 1977; 

5. Krasner S. D., International Regimes, Cornell University Press, Ithaca, 1983; 

6. Oye K. A. (ed.), Cooperation Under Anarchy, Princeton University Press, Princeton, 

1986; 

7. Ritteberger V. (ed.), Regime Theory and International Relations, Clarendon Press, 

Oxford, 1993. 

180

Ментори за третиот циклус на студии (докторски 

студии) на политичките науки 

CV за Д-р Димитар Бајалџиев 

Д-р Димитар Бајалџиев, роден во 1944 година во с. Лугунци - Егејска 

Македонија, редовен професор по вовед во правото, основи на политичките науки и 

етика, на правните, политолошките и студиите по новинарство. 

На Правниот факултет во Скопје е вработен во 1969 година како асистент, во 

1978 г. е избран за предавач, во 1985г. за доцент, 1990г. за вонреден професор, а во 

1995 година-за редовен професор. Магистрирал во 1977 год. на тема: “Значењето на 

нормите во општествениот живот на луѓето”. 

Докторирал во 1985 год. на Правниот факултет во Скопје, на тема: “Моралната 

основа на категоријата право”. Досега во повеќе наврати престојувал во странство на 

стручно усовршување, меѓу кои: во учебната 1973/74 бил на стручно усовршување во 

Гренобл (Франција), а во два наврата, по две седмици, престојувал на Правниот 

факултет при Универзитетот “Ломоносов” во Москва. 

Во текот на досегашниот животен пат обавувал многубројни општествени 

активности меѓу кои: претседател на Средношколскиот младински комитет; 

потпретседател и претседател на Студентската организација на Факултетот; 

потпретседател и претседател на Универзитетската организација на сојузот на 

студентите при Скопскиот универзитет; генерален секретар на Сојузот на студентите 

на Југославија; член на Секретаријатот на Сојузот на комунистите на Македонија; 

продекан на Правниот факултет во Скопје; проректор на Универзитетот “Св. Кирил и 

Методиј” во Скопје; член на првата Влада на РМ по осамостојувањето и министер за 

образование и физичка култура. Од 2000 до 2004 бил Декан на Правниот факултет во 

Скопје. 

За својата активност досега повеќепати е наградуван со различни пофалници и 

признанија, меќу кои и со “Орден заслуги за народ со сребрени зраци” од 

Претседателот на Републиката. 

До изборот за редовен професор (1995 год.) д-р Бајалџиев објавил околу педесетина 

позначајни трудови (види: Билтени бр. 456 од 5.06. 1985, бр. 534 од 10.03. 1990 год. и 

бр. 645 од 15. 09. 1995 год). 

По изборот за редовен професор проф. Д-р Димитар Бајалџиев има објавено преку 20 

трудови, претежно во годишниците и посебните зборници на Факултетот, како и во 

други научни и стручни списанија во Републиката и во странство. Исто така, проф. 

Бајалџиев е автор на повеќе учебници. 

Активно вклучен во постдипломските студии при Институтот за правни и правнополитички 

науки, а бил и член или ментор во повеќе магистерски , односно комисии 

за докторирање. 

Бил активно вклучен во сите фази од реализацијата на мега - проектот на Факултетот, 

насловен како “Конституирање на Република Македонија како модерна правна 

држава”, а, во новиот мега проект на Факултетот, насловен како “Евроинтеграцијата на 

општествениот, правниот и политичкиот систем на Република Македонија, во својство 

181

на декан, ја врши должноста главен координатор, синхронизирајќи ја активноста и 

поттикнувајќи ја ажурноста на сите потпроекти. 

Д-р Љубомир Данаило Фрчковски 

Проф. д-р Љубомир Данаилов Фрчкоски е роден на 02.12.1957 во Скопје, Република 

Македонија. Правен факултет завршил во 1981 година на Универзитетот “Св.Кирил и 

Методиј” во Скопје на Правниот факултет. Магистрирал на Универзитетот “Св.Кирил 

и Методиј” во Скопје на Правниот факултет , во 1986 г. Докторирал на Универзитетот 

“Едвард Кардељ” во Љубљана на Факултетот за социологија, новинарство и политички 

науки во 1989 година и се здобил со звањето доктор по политички науки. 

Вработување: Од 1984 до 1990 на Универзитетот “Св.Кирил и Методиј” во Скопје, на 

Правниот факултет како асистент, доцент и професор по предметите: меѓународно 

право и теорија на меѓународните односи. Од 1990 до 1997 г. е во Владата на Република 

Македонија; од 1990-1992 - министер без портфолио, од 1992 до 1996 г. - министер за 

внатрешни работи, од 1996 до 1997 г. - министер за надворешни работи. Од 1997 г. до 

денес- на Универзитетот “Св.Кирил и Методиј” во Скопје, на Правниот факултет, како 

професор по меѓународно право и меѓународни односи. 

Конференции,семинари, научна и стручна работа: 

- 1984 - Салзбург Семинар - член 

- 1994 - 21ст Центурѕ Труст ,Лондон - член 

- 1994 - ИФРИ, од 1994 член на Францускиот Институт за Меѓународни Односи 

- Асоцијација за Меѓународно право, Скопје 

- Форум за човекови права, Скопје (екс- ген. секретар) 

- Член на ЕЦРИ, Совет на Европа,2002 

- Член на Научниот Комитет на ИСИГ (Институт по Меѓународна Социологија, 

Гориција 

- Визитинг -професор на И.У.И.Е.С. (Меѓународен Универзитетски Институт за 

Европски Студии) - Италија 

- Извршен Директор на Фондацијата за стратегиски истражувања “Киро Глигоров” 

(2000-2001) 

- Советник на Претседателот на РМ за уставни прашања и прашања од областа на 

човековите права, 2000 -2004 ; 

- Еден од експертите што го подготвија новиот Устав на Р.Македонија од 17.11.1991, 

како и Уставните Амандмани од 2001 

Д-р Билјана Поповска 

Д-р Билјана Поповска е родена на 19.04.1955 година во Скопје. На Правниот 

факултет во Скопје дипломирала во 1979 година и во 1980 година се вработила на 

Факултетот како помлад асистент на научната област историја на државите и правата 

на народите на Југославија на Катедрата за правно-историски науки. Истата година се 

запишала на постдипломски студии од областа на државно-правната историја на 

Македонија и по положувањето на испитите од постдипломските студии со одличен 

успех, во 1984 година ја пријавила изработката на магистерскиот труд под наслов 

“Местото и улогата на Президиумот на АСНОМ во изградбата на системот на власта и 

обновата и развојот на стопанството на Демократска Федерална Македонија”. 

Магистерскиот труд го одбранила на 05.06.1987 година, со што се стекнала со 

академски степен магистер на правни науки. Во 1988 година на Правниот факултет во 

Скопје, д-р 

182

Билјана Поповска ја пријавила докторската дисертација под наслов: 

“Правосудството во Македонија во НОБ и револуцијата 1941-1945 година”, и ја 

одбранила на 14.05.1992 година, со што се стекнала со академскиот степен – доктор на 

правни науки. Во декември 1992 година избрана е во звањето доцент на научната 

област историја на правото на Факултетот, а во декември 1997 година избрана е во 

звањето вонреден професор на истата научна област. Во звањето редовен професор е 

избрана во 2003 година. 

Од 1980 година д-р Билјана Поповска е активно вклучена во изведувањето на 

наставно – образовниот процес од областа на историјата на државите и правата на 

народите на Југославија, односно историјата на правото, а со отворањето на 

новинарските студии и во наставно – образовниот процес по предметот современа 

општа историја и историја на Македонија (ЏИЏ – ЏЏ век). Исто така, д-р Билјана 

Поповска е активно вклучена во изведувањето на наставно – образовниот процес на 

постдипломските студии на Факултетот од областа на државно – правната историја на 


Во периодот 1994/95 и 1995/96 година ја вршеше функцијата продекан на 

Правниот факултет во Скопје. 

Д-р Билјана Поповска е автор на учебникот “Историја на правото – прв дел” и 

учебното помагало “Државноправна историја на Македонија”. Покрај тоа, д-р 

Поповска учествувала на повеќе домашни и меѓународни собири со свои реферати и ги 

објавила следните позначајни трудови: “Карактеристиките на бугарското 

антисемитско законодавство во Македонија по бугарското окупација”, Скопје, 1993; 

“Начелото на револуционерната законитост во дејствувањето на револуционерните 

органи на власта во Илинденскиот период”, Скопје, 1993; “Париските мировни 

договори и македонското прашање по Првата светска војна”, Делчево 1994; 

“Правосудството во Македонија (1941-1945)”, (монографија), Скопје, 1996; “Некои 

прашања во врска со осамостојувањето на Република Македонија”, Хаифа, Израел, 

1998; “Јустинијана прима и нејзините традиции”, Ехетер 19. 

Д-р Мелина Гризо 

Мелина Гризо е родена во Скопје на 17.03.1973. На Правниот факултет во 

Скопје дипломирала во 1996 со среден успех 9,69. На предметите Историја на правото 

и Современа историја и историја на Македонија (19-20 век) е избрана за помлад 

асистент во 1998 и за асистент во 2004. Во 2004 магистрирала на постдипломските 

студии од Дрзавно-правна историја на Македонија на Правниот факултет во Скопје со 

темата “Дрзавно-правните аспекти на разграницуванјето мегу Република Албанија и 

Кралството СХС кај манастирот Свети Наум.” Работела на архивски истразуванја во 

Публиц Рецордс Оффице, Лондон, Архив Југославије, Белград, Централен Дрзавен 

Архив, Софија, Дрзавен Архив на РМ, Скопје. Нејзината докторската дисертација под 

наслов “Македонија во политицките планови и надворесната политика на балканските 

земји 1919-1934” е во менторска фаза. 

Учебната година 2001/2002 престојувала на Магдален Цоллеге, Универзитет во 

Оџфорд поради изработка на проект под наслов “Британската политика кон 

македонското прасанје во периодот мегу двете светски војни”. Уцествувала на повеке 

летни универзитети и семинари од областа на историјата и правото, во организација 

на У.С. Информатион Агенцѕ, Централ Еуропеан Университѕ, Цоммиттее он Центерс 

анд Регионал Ассоциатионс оф тхе Медиевал Ацадемѕ оф Америца, Б.Н. Цардосо 

Сцхоол оф Лањ и други. Презентирала трудови на повеке науцни собири, мегу кои е 

конгресот “100 години Илинден” на Македонската академија на науките и 

уметностите, 2002. Објавила повеке трудови во Годисник на Правен факултет (Скопје), 

Гласник на Институтот за национална историја (Скопје), Иссуес анд ресоурцес фор тхе 

студѕ оф Медиевал Централ анд Еастерн Еуропе (Будапест-Цамбридге), Зеитсцхрифт 

183

фüр Сиебенбüргисцхе Ландескунде (Цологне, Виенна, Њеимар). Активно ги познава 

англискиот и францускиот јазик и го користи германскиот. 

Доц. Д-р Зоран Илиевски 

Доц. д-р Зоран Илиевски е роден на 21 јануари 1981 год. На Правниот факултет 

“Јустинијан Први“ (Политички студии) се запишува во 1999 година, а дипломира во 

2004 година со просечен успех 9,80, како првенец на својата генерација. Добитник е на 

наградата “Златен Јустинијан“. 

Во 2004 година се запишува на постдипломски студии по европски интеграции 

и регионализам на Универзитетот Карл- Франзенс во Грац, Австрија. Дел од студиите 

ги поминува и на Европската академија во Болцано, Италија, Европскиот институт за 

јавна администрација во Луксембург и Европски институт за јавна администрација во 

Барцелона, Шпанија. 

Магистрира во 2006 год. со магистерскиот труд “Решавање на конфликти во етнички 

поделени општества-случајот Македонија.“ Прогласен е за првенец на генерацијата на 

постдипломските студии на Универзитетот Карл- Франзенс во Грац, Австрија. 

За време на неговите студии во Скопје, и по враќањето од странство, како 

демонстратор, одржува вежби на политичките студии на Правниот факултет во Скопје 

по предметите Политички теории, Современи политички теории и Цивилно 

општество. Во јуни 2007, Зоран Илиевски е избран за асистент на научната област 

политички теории, современи политички теории и политичка филозофија. 

Во февруари 2009 година успешно ја брани својата докторска дисертација: 

"Интегративната теорија на Доналд Хоровиц и нејзината примена во Република 

Македонија" на Правниот факултет „Јустинијан Први“ во Скопје и се стекнува со 

титулата доктор на политички науки. 

Во ноември 2009 година е избран за доцент на научната област политички 

теории, современи политички теории и политичка филозофија. 

Доц.д-р Зоран Илиевски е стипендист на Институтот отворено општество- 

Будимпешта, избран на меѓународен конкурс за академски кадри кои по 

завршувањето на своите постдипломски студии во странство се враќаат да работат во 

својата земја. 

Доц. д-р Зоран Илиевски е надворешен научен соработник на Kompetenzzentrum 

Südosteuropa во Грац, Австрија и EURAC Research во Болцано, Италија. 

Од декември 2009 година е избран за раководител на Институтот на политички 

науки. 

Д-р Ило Трајковски 

Д-р Ило Трајковски е редовен професор на Универзитетот „Св. Кирил и Методиј” во 

Скопје. 

Роден е на 28. IV 1960. Докторирал социолошки науки во 1995 година, (Филозофски 

факултет, Скопје), на тема Метасоциологијата на современите теории за граѓанското 

општество). Магистрирал социолошки науки (Институт за социолошки и политичко 

правни истражувања, Скопје), во 1991 година на тема Концептуалната структура на 

постиндустријализмот. Остварил студиски престои во САД (на Државнот универзитет 

на Аризона во Темпи и Новата школа за социјални истражувања во Њујорк) и во 

Велика Британија (Лондонската школа за економија и политички науки). На 

Филозфоскиот факултет работи од 1985. 

Раководел и учествувал во повеќе домашни и странски научно истражувачки проекти: 

„Граѓанските здруженија во Македонија” (1996-1997, раководител, финансиран од 

ОСИ-Македонија); "Knowledge and Opinion about the Low among Citizens of Serbia and 

184

Macedonia" (1996-1998, National Project coordinator, IRSS); „Образование за граќанско 

општество - акционен проект” (1996-1999: проект координатор, finansiran od CCE, 

USA); "Stocktaking Research on Education for Democratic Citizenship and Managing of 

Diversity in SEE" (2000-2001, National consultant. Council of Europe); "Group interests 

and civil society in two cities in Macedonia and Bulgaria" (2002, Comparative research, 

granted by HESP) 

Бил научен консултант на повеќе апликативни проекти: USAID: Democracy and 

Governance in Macedonia; World Bank: projects on Poverty Reduction Strategy; Rapid 

Social Assessment of the Water Supply System in Skopje; UNDP: project on Social Sector 

and HIV/AIDS in Macedonia: Situation Analysis; 2003: CEPS; Lubljana, Quality Assurance 

in Education; 2003: Development Associates/USAID: Civil Society Sector in Macedonia; 

2004: World Bank and Ministry of Finances, Community development project: Social needs 

Assessment, project coordinator; 2004: UNDP and Ministry of Local Self-Government, 

Socio-Economic Disparities among Macedonian Municipalities, member of the research 

team; 2007: European Values Survey, National Project Director. 

Наставата активност ја реализира главно на Филозофски факултет во Скопје, но и како 

Визитинг професор на Државниот универизтет на Аризона во Теми, САД, и на 

Јагелонскиот Универзитет во Краков. Полска. на додипломски и постипломски студии 

предавал: политичка социологија, политички систем на Република Македонија со 

човекови права, основни поими во социологијата, современи социолошки теории, 

социологија на граѓанственоста, политичка социологија на современто македонско 

општество, теории на ненасилството, социолигија на европската граѓанственост, 

политички систем на европската унија и други. 

Д-р Бранислав Саркањац 

Бранислав Саркањац (Скопје, 14 април 1958 ) е македонски социо-политички 

аналитичар, колумнист, доктор по философија и универзитетски професор. Саркањац 

е редовен професор на Филозофскиот факултет [1] во Скопје каде предава по 

предметите Филозофија на политика и Социологија на медицина. Работал и како 

советник во македонската влада [2] . Активен е во локалната власт како член на комисија 

во Општина Центар [3] . Се служи со 5 светски јазици. 

185

Проф. д-р Димитар Мирчев 

Сега- Редовен професор и Раководител на Подипломските и докторски студии на 

Универзитетот ФОН, Скопје. Дисциплини: Наука за политика, Јавна политика, 

Надворешна политика и дипломатија; Визитинг професор на универзитетите Загреб, 

Љубљана, Сараево, ЈИЕ, Тетово, придружен професор на Универзитетот во Питсбург. 

Порано: Шеф на катедрата за социологија на Филозофскиот факултет во Скопје и 

Про-ректор на Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“, асистент, научен соработник и 

научен советник во Институтот за социолошки и политичко-правни истражувања во 

Скопје. 

Дипломирал на Правниот факултет во Белград (политичко-управна насока), 

магистрирал политички науки во Скопје, докторирал исто така од политички науки на 

ФДВ, Универзитет во Љубљана. Подолги студиски претстои и специјализации на 

Универзитетот во Брадфорд, ВБ и Питсбург, САД. Имал циклуси предавања на 

универзитетите во Њу Делхи, Јорк, Чикаго, Државниот универзитет на Охајо, Нортвестерн 

во Еванстон, Грац, Болоња и др. 

Објавил околу 200 трудови, главно во странство. Меѓу другите издавачи се и- 

Макмилан, Лондон, Карл Франценс, Грац, ЦЕКАДЕ, Загреб, ФДВ, Љубљана. Во 

употреба во Македонија се универзитетските учебници: “The Macedonian Foreign 

Policy 1991- 2006” (Azbuki-FON, Skopje, 2006) и „Модерната политологија. Темели на 

проучувањето на политичкиот живот“ (заедно со Л.Христова, Култура и ФОН, Скопје, 

2008 г.) 

Член е на Истражувачкиот комитет 27 на Меѓународната политолошка асоцијација 

(IPSA), почесен член на Словенечкото политолошко здружение, Редовен член на 

руската Меѓународна академија за природни и хуманистички науки „Кнезови 

Шчербатови“, Москва. Во 2006 г., ја доби највисоката дрчавна награда за 

постигнувања во областа на образованието, науката и културата „Св. Климент 

Охридски“. 

Од јавната и дипломатска дејност и функции: Прв македонски амбасадор во странска 

земја- Вонреден и ополномоштен амбасадор на РМ во Словенија и во Светиот престол, 

Ватикан ( 1993-1999); за заслуги во дипломатијата и развојот на мирот и разбирањето 

меѓу народите, во 1998 г., Неговата светост го одликува со орденот „Витез на Св. 

Грегориј Велики“. Претседател е на Европското движење во РМ и член на 

Федералниот совет на Меѓународното Европско движење, Брисел. Член на 

Глобалниот светски совет за мир и Амбасадор на мирот. 

Сега е- член на Националниот совет за евро-интеграции и член на Комисијата за 

европски прашања на Собранието на РМ. 

186




звање: 


адреса: 




Ило Трајковски 


ilo@fzf.ukim.edu.mk 

Филозофски факултет 

Социологија 


докторат на науки 1995 Филозофски факултет, УКИМ 

втор циклус студии 1991 Институт за социолошки и политичко правни 

истражувања, УКИМ 

прв циклус студии 


избор: 

Филозофски факултет, УКИМ 

2006 



Социологија на политиката 

Политички систем на РМ со човекови права 

Современи социолошки теории 

Цивилното општество и социјалната политика 

Политичка социологија 

Политиката во современото општество 



Социјална работа и социјална 



Социјална работа и социјална 


Политички студии 





20. Знаењето и општеството, 124. стр. Матица: Скопје, 2005 

21. Социолошка критика на безнадежноста, Матица: Скопје, 2005 

22. Политика на човековите права, Филозфоски факултет: Скопје, 2005 

23. Глобализирањето, индивидуалноста и општеството, Филозофски факултет, 


24. Политичка социологија, Филозофски факултет: Скопје, (2010, во печат) 



21. WB and Ministry of Finances, Community development project: Social needs 

Assessment, project coordinator, 2004/05 

187

22. UNDP and Ministry of Local Self-Government, Socio-Economic Disparities among 

Macedonian Municipalities, member of the research team, 2004 

23. European Values Survey, National Project Director, 2007/ 2009/10 член на тимот 






четири 

шест 




звање: 


адреса: 


вработенa: 


Ана Павловска-Данева 

Вонреден професор, доктор на правни науки од областа 

на управното право 

anapd222@yahoo.com 

Правен факултет „Јустинијан Први“ при 

Универзитетот „Св. Кирил и Методји“ во Скопје 

Управно право 


докторат на науки 2004 Правен факултет „Јустиијан Први“ 

втор циклус студии 1998 Правен факултет „Јустиијан Први“ 

прв циклус студии 1993 Правен факултет „Јустиијан Први“ 


избор: 

2.7.2009 



Административно право 


Административно процесно право 

Административно судство 



Теорија на управувачки системи 

Јавно управни договори 

Право и јавно здравство 


Правни студии (LLB) 

Политички студии (BA) 

Правни студии (LLM) 







188




25. Organizational Concepts of Public Services in the Republic of Macedonia, 

Davitkovksi B., Pavlovska-Daneva A., Lex Localis, Journal of Local Self Government 

Vol.7 (2009) 

26. „Институтот молчење на администрацијата во управната постапка во 

Република Македонија“, Давитковски Б., Павловска-Данева А., Зборник на 

трудови, МАНУ Скопје (2009) 

27. “Realizing the Rights of Citizens through Administrative Procedure and 

Administrative Dispute in the Republic of Macedonia” Davitkovski B., Pavlovska- 

Daneva A., Hrvatska Javna Uprava br.1 (2009) 

28. “Financing Local Self Government in the Repbulic of Macedonia” Davitkovski B., 

Pavlovska-Daneva A., Local Public Finance In Central and Eastern Europe, Published 

by Edward Elgar Publishing Ltd. “P: 255” (2008) 

29. „Европски административен простор“,Давитковски Б., Павловска-Данева А., 

Зборник на трудови во чест на проф. д-р Панта Марина, Правен Факултет 

„Јустинијан Први“-Скопје (2007) 



24. Член на работен тим за проценка и анализа на потребата од комисии за 

решавање на управни предмети во втор степен при Владата на Република 

Македонија, организирано од Министерството за правда на Република 

Македонија (2009) 

25. Раководител на проект: „Трудово право и јавно здравство“, организиран од 

Фондација ИОМ (2009) 

26. Учесник на научна расправа: „Методи на хармонизација на националното 

законодавство со правото на Европската Унија“, на точка на дневен ред 

„Хармонизација на административното право“, МАНУ (Скопје 26 март 2008) 

27. Учесник во проект на ОБСЕ и Центар за истражувањe и креирање на 

политики, „Подготовка на домашна правна рамка за спроведување на избори од 

гледна точка на меѓународни стандарди и добра практика“, Скопје (2008) 

28. Учесник во изработката на “Националната стратегија за Мехнанизмот за чист 

развој за првиот период на обврски според Протоколот од Кјото 2008-2012” 

(2007) 






2 

4 

189


Име и презиме: Зоран 

Илиевски 


звање: Доктор на политички 

науки, доцент 


адреса: 

ilievski.zoran@gma 

il.com 


вработен: Правен 

факултет 

„Јустинијан 

Први“, Скопје 


Теоретски 

политички науки 


докторат на науки 2009 Правен факултет „Јустинијан Први“, Скопје, РМ 

втор циклус студии 2006 Универзитетот Карл- Франзенс, Грац, Австрија 

прв циклус студии 2004 Правен факултет „Јустинијан Први“, Скопје, РМ 


избор: 

13.11.2009 



Современи политички теории 

Етницитет, нација и држава 

Цивилно општество 

Политички теории 

Апликации и менаџмент на ЕУ проекти 


Прв циклус политички науки 

Втор циклус политички науки 



Втор циклус политички науки 

Теории за мир и конфликти 

Прв циклус на политички науки 




30. ILIEVSKI, Zoran and TALESKI, Dane “Was the EU's Role in Conflict Management in 

Macedonia a Success”,Ethnopolitics,8:3,355 — 367, 2009 

31. ИЛИЕВСКИ, Зоран“Македонскиот политички систем и моделите на делење на 

моќта“ Зброник во чест на проф. д-р Владимир Митков, Правен Факултет 

190

“Јустинијан Први“, 2009 

32. ILIEVSKI, Zoran,“Protection of Minority Rights, Euro-Atlantic Integration and the 

Power-Sharing Model in Macedonia”, in E. Lantschner, J. Marko, A. Petricusic (eds), 

European Integration and its Effects on Minority Protection in South Eastern Europe, 

Nomos, Baden-Baden, 2008 

33. ИЛИЕВСКИ, Зоран и МАРКОВИЌ, Ненад, „Студија за транспарентноста, 

отчетноста и демократскиот капацитет на граѓанскиот сектор во Република 

Македонија“, Форум, Центар за стратегиски истражувања и документација, 


34. ILIEVSKI, Zoran,Conflict Resolution in Ethnically Divided Societies: the case of 

Macedonia, (MA thesis), Karl-Franzens University, Graz, Austria, 2006 



29. ASN 2009 World Convention 

30. ISA's 49th ANNUAL CONVENTION 

31. ASN 2008 World Convention 

32. научен соработник на Kompetenzzentrum Südosteuropa во Грац, Австрија 

33. научен соработник на EURAC Research во Болцано, Италија 






не 

не 

ПРИМЕР-ОБРАЗЕЦ 




звање: 


адреса: 




Гордана Силјановска –Давкова 

редовен професор 


Правен факултет „ Јустинијан Први“ 

„уставно право“ ; “политички систем“; 

административно право 


докторат на науки 1993 Правен факултет, Универзитет во Љубљана , “with 

exellence” 

191

втор циклус студии 1986 Правен факултет, Универзитет” Св. Кирил и Методиј“ 

прв циклус студии 1979 Правен факултет, Универзитет “Св.Кирил и Методиј“ 


избор: 

2004 





правни студии 




правни студии и политички науки 

политички студии ( прв 

циклус);уставно правна група (втор 

циклус); административно-правна 

група ( втор циклус); група за 

социјални работи и социјална 

политика на Институтот за социјални 

работи и социјална политика при 

Филозофскиот факултет( прв циклус) 

Уставно- правна група ( втор циклус); 


Elections and Electoral Models 

Добро владеење и управување 

Глобализацијата и демократијата 

политички студии ( прв циклус); 

уставно-правна група( втор циклус); 

група по меѓународно право( втор 

циклус) 

група за Political Management, втор 

циклус на политички науки ( на 

наглиски јазик) 

група по Применета политика (втор 

циклус) 

праавни студии, група по уставно право 

( мастер студии) 




1. 1Legal and Institutional Framework of Local-Self Government in the Republic of 

Macedonia, Lex Localis, Volume 7, Number April 2009, Maribor, Trieste, Split, Graz, ( 

indexed in CSA Worldwide Political Science Abstracts, Social Science Citation Index 

2. Gloalization, Democracy and Constitutional Engineering as Mechanism for Resolving 

Ethnic Conflicts, VII-th World Congress of Constitutional Law, Athens 2007, 

httttp:www.enelsyn.gr/en/workshops/workshop6(en)htm 

3. Organizational Structures and Internal Party Democracy in the Republic of 

Macedonia, in Organizational Structures and Internal Party Democracy in Central and 

Eastern Europe, Sofia, 2005 

4. Macedonian Democracy Between Demos and Ethnos, in Macedonia on Globalization, 

Public Scolarly Publications, New Jork, 2005 (Social Science Citation Index) 

192

5. Electoral Models, Journal of Constitutional Law in Eastern and Central Europe( 

Netherlands), Volume 11, Number 2, 2005 ( Social Science Citation Indx). 



1. Macedoian Electoral Code, OCSE and Most, 2009 

2. Local Public Services in Slovenia and Macedonia, 2008 

3. Values and Politics: EU and South –East Europe, Friedrich Ebert Stiftung, 2006 

4. Elections and Political Parties in Macedonia, Coucil of Europe and OSCE, 2006 

5. Legal Clinical Education, COLPI-PILI ( Columbia Law School) , ( 1999-2005) 






3 

5 




звање: 


адреса: 




Борче Давитковски 

Редовен професор, доктор на правни науки од областа на 

управното право 

bdavitkovski@yahoo.com 

Правен факултет „Јустинијан Први“ при 

Универзитетот „Св Кирил и Методиј“ во Скопје 

Управно право 


докторат на науки 1992 Правен факултет „Јустинијан Први“ 

втор циклус студии 1984 Правен факултет „Јустинијан Први“ 

прв циклус студии 1977 Правен факултет „Јустинијан Први“ 


избор: 

4.12.2007 



Административно право 



Правни студии (LLB) 

Политички студии (BA) 

193

Административно процесно право 

Административно судство 



Теорија на управувачки системи 

Еколошко право 







Право на НВО 





35. “Organizational Concepts of Public Services in the Republic of Macedonia”, 

Davitkovksi B., Pavlovska-Daneva A., Lex Localis, Journal of Local Self Government 

Vol.7 (2009) 

36. „Институтот молчење на администрацијата во управната постапка во 

Република Македонија“, Давитковски Б., Павловска-Данева А., Зборник на 

трудови, МАНУ Скопје (2009) 

37. “Realizing the Rights of Citizens through Administrative Procedure and 

Administrative Dispute in the Republic of Macedonia” Davitkovski B., Pavlovska- 

Daneva A., Hrvatska Javna Uprava br.1 (2009) 

38. “Financing Local Self Government in the Repbulic of Macedonia” Davitkovski B., 

Pavlovska-Daneva A., Local Public Finance In Central and Eastern Europe, Published 

by Edward Elgar Publishing Ltd. “P: 255” (2008) 

39. „Европски административен простор“,Давитковски Б., Павловска-Данева А., 

Зборник на трудови во чест на проф. д-р Панта Марина, Правен Факултет 

„Јустинијан Први“-Скопје, (2007) 



1. Учесник во проект на ОБСЕ и ФИОМ „Подготовка на предлог за измена на Законот 

за слободен пристап до информации од јавен карактер“, Скопје (2008) 

2. Учесник во изработката на “Националната стратегија за Мехнанизмот за чист 

развој за првиот период на обврски според Протоколот од Кјото 2008-2012” 

(2007) 

3. Учесни и модератор на пет тркалезни маси на тема: „Подобрување на 

имплементацијата и примената на Законот за слободен пристап до информации 

од јавен карактер, Законот за безбедност на класифицираните информации и 

Законот за заштита на личните податоци“, ФИОМ, Скопје, (2007) 

4. Учесник во тимот за изготвување на Државната програма за превенција и 

репресија на корупцијата, ДКСК и USAID World learning program, Скопје, 2007 

5. World Bank project: “Analysis of the structure, status, responsibilities and obligations 

for reporting of the regulatory agencies in Macedonia and the region” (2005/6); 






5 

5 

194



д-р Денко Малески 


звање: 



адреса: 

maleski@pf.ukim.e 

du.mk 



Правен факултет 

„Јустинијан Први“ 

- Скопје 


Меѓународно 

право и 

меѓународни 

односи 


докторат на науки 1981 Универзитет во Љубљана, Факултет за социологија, 

политички науки и новинарство 

втор циклус студии 1975 Правен факултет, Скопје 

прв циклус студии 


избор: 

Правен факултет, Скопје 

22.03.1993 Редовен професор 



Меѓународни политички односи 

Меѓународно јавно прво 

Меѓународни политички односи 

Заедничка надворешна и безбедносна политика на 

ЕУ 

Мултилатерална дипломатија 


Политички студии – прв циклус 

Павни студии – прв циклус 

Втор циклус студии – Меѓународно 

право и меѓународни односи 





195




40. Меѓународна политичка (учебник) 

41. Светот на Тукидит и Макијавели (книга, монографија) 

42. Современи политички системи (учебник) 

43. 

44. 



34. 

35. 

36. 

37. 

5. 






 

 

196

ПРЕДЛОГ - СТУДИСКИ ПРОГРАМИ НА ... - Правен Факултет

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?