israel-arabebis omebi

xaim hercogi
israel-arabebis
omebi
Targmani lela firosmaniSvilisa da qeTi qanTariasi

9
avtoris wi na sity va o ba
israel-arabebis omebi
am wig nis mom za de bis dros Se uZ le be li iyo ar ga meT valis
wi ne bi na Ce mi pi ra di ga moc di le ba, rad gan qve moT aRwe
ri li Ti To e u li omi ama Tu im sa xiT mec Se me xo. bav Svobi
dan dawy e bu li, mTe li Sem de gi or mo ci wlis gan mav loba
Si jer pa les ti na Si, xo lo Sem deg is ra el Si kon fliq ti
ga nuwy vet liv Tan mdev da. 1930-i an wleb Si TxuT met -Teqvsme
ti wlis biW ma `ha ga na Si~ mi Re bas Tan da kav Si re biT saze
i mo fi ci dav de da ie ru sa li mis ali an sis sko lis um kacre
si kon spi ra ci is pi ro beb Si bnel, pir quS sar da feb Si
mov xvdi, ro mel Ta da viwy e bac yov lad Se uZ le be li a. mas
Sem deg Ce mi cxov re ba is ra e lis Tav dac vis Za lebs ga dae
jaW va. yo vel Tvis vi a ma yeb imiT, rom da mo u ki deb lo bisaT
vis is to ri ul om Si sxva eb ra e leb Tan er Tad mec vmona
wi le ob di. imi Tac va ma yob, rom im gun dis na wi li vi ya vi,
ro mel mac am omis Sem dgom pe ri od Si is ra e lis Tav dac vis
Za le bi (iTZ) Ca mo a ya li ba, ro gorc sa daz ver vo sam sa xurze
kon cen tri re bu li, er Ti a ni, re gu la ru li for mi re ba.
Ce mi Ta o bis yve la is ra e le lis msgav sad, Ce mi cxov rebac
omebs So ris zog jer xan mok le, zog jer ki uf ro xangrZli
vi pe ri o de bi sa gan Sed ge ba. yo vel mo rig om Si sxvadas
xva ro lis Ses ru le ba mi wev da. sa bo lo od yve la fer ma
er Ti a ni ga moc di le bis sa xe mi i Ro, ra mac sa Su a le ba momca,
is pe ri o di, ro mel Sic vcxov robT, mTli an is to ri ul
kon teq stSi da me na xa. Cem mi er ar Ce ul ma gzam ga er Ti a ne buli
ere bis or ga ni za ci am de mi miy va na, sa dac pa ti vi mxvda,
el Cad mem sa xu ra ma Sin, ro de sac Ce mi qve ya na sa er Ta So riso
po li ti kis sfe ro Si yve la ze mwva ve brZo lebs awar mo-

10
xaim hercogi
eb da. ase rom, is ra e lis ar se bo bi saT vis da us ru le be li
brZo lis am fron tzec mo mi wia mo na wi le o bis mi Re ba.
ax lo aR mo sav le Tis kon fliq ti tra ge dia iyo yve la saTvis,
vinc mas Si mo na wi le ob da. imis nac vlad, rom Ta vi an Ti
Za le bi Ca mor Ce ni li te ri to ri e bis da sa ca vad ga mo e ye nebi
naT, me zob leb ma er Tma ne Ti Se i a ra Re bul kon fron taci
a Si Ca iT ri es. am re gi on Si ada mi an Ta si cocx li sa da ke-
Til dRe o bis uaz ro ga nad gu re ba oc da aT wel ze met xans
gag rZel da. ax lo aR mo sav le Tis kon fliq ti ad gi lob riv
mas Sta bebs gas cda da, rFad gan sa yo vel Tao mSvi do ba kiTxvis
niS nis qveS dad ga, glo ba lu ri po li ti kis sag nad iq ca.
ro gorc sam xed ro, ase ve po li ti ku ri Tval saz ri siT, yvela
fe ri ima ze mi u Ti Teb da, rom ax lo aR mo sav le Tis da piris
pi re ba Se iZ le bo da da sav leT -aR mo sav le Tis kon fliqtSi
ga daz rdi li yo. msof li om mTe li Ta vi si yu radR e ba
am kon fliqts mi apy ro. pro fe si u li Tval saz ri siT, es regi
o ni sam xed ro mec ni e re bis win svli sa da gan vi Ta re bis
saq mi saT vis er T-erT mTa var te ri to ri as war mo ad gen da,
po li ti ku ri Tval saz ri siT ki – nav To bis war mo e bis sa sicocx
lod mniS vne lo van msof lio centrs. po li ti kur da
sam xed ro mec ni e re ba Ta Ses wav lis verc er Ti msur ve li
ase Ti mra val mxri vi dat vir Tvis mqo ne kon fron ta ci as
gverds ver auv lis.
am wig ni saT vis ma sa las mra va li wlis gan mav lo ba Si vagro
veb di, vi wer di ori ve mxa ris ukon tro lo te ri to ri eb-
Tan da kav Si re bu li yve la ze mniS vne lo va ni fi gu re bis inter
vi u ebs ro gorc is ra el Si, ase ve eg vip te Si, ga er osa da
bri ta neT Si. gar da ami sa, viS ve li eb di am Te ma ze Seq mnil
yve la na ir li te ra tu ras, rac ki bib li og ra fi ul si a Si
mo i po ve bo da. am axal wigns, ra sak vir ve li a, sa fuZ vlad
udevs Ce mi ad rin de li pub li ka ci e bic, rom leb sac wle bis
man Zil ze vaq vey neb di.
wig nSi mo ce mu lia is ra e lis mi er war mo e bul um Tav res

11
brZo la Ta pro fe si u li ana li zi da Se fa se ba. Tu es naS romi
uf ro na Tel da daw vri le biT war mod ge nas Se giq mniT
ax lo aR mo sav le Tis kon fliq tis Se sa xeb, ma Sin Cav Tvli,
rom Ce mi Ca na fiq ri Ses ru le bu li a.
min da mad lo ba ga da vu xa do yve la im ada mi ans, vinc Ce mi
naS ro mis wig nad ga mo ce ma Si mo na wi le ob da da, ra Tqma unda,
Cems mdi vans, jo an gah Tans, ro mel mac am wig nis ma sa lebis
mom za de ba Si ar se bi Ti Sro ma gas wi a.
israel-arabebis omebi
x. her co gi
her cli a, 1982 w.

12
xaim hercogi
Se sa va li
mas Sem deg, rac es wig ni pir ve lad ga mo i ca, ram de ni me aTeu
li we li ga vi da. mTe li am pe ri o dis gan mav lo ba Si ax lo
aR mo sav le Ti dra ma tu li mov le ne bis cen tri iyo: iran -
e ra yis omi, omi spar se Tis yu re sa da eray Si, av Ra ne Tis omi
al -qa i das wi na aR mdeg, os los ara o fi ci a lu ri Se Tan xme ba
is ra e li sa da pa les ti nis ga Ta vi suf le bis or ga ni za ci as
(pgos-s) So ris, pir ve li da me o re in ti fa da (pa les ti nis
sas ti ki omi is ra el Tan), sam Svi do bo Se Tan xme ba is ra el sa
da ior da ni as So ris, is ra e lis ja ris ga mos vla li ba ni dan
da is ra el sa da si ri as So ris mSvi do bis dam ya re bis ara er-
Ti fu Wi mcde lo ba. am mov le neb ma re gi o nis mdgo ma re o ba
sag rZnob lad Se ar yia da msof li o ze mniS vne lo va ni gavle
na mo ax di na.
ram de ni me aTe u li wlis man Zil ze mom xdar mov le nebs
So ris ors ga mov yof di: pir ve lia sab Wo Ta kav Si ris daSla,
ro mel sac Se de gad ci vi omis da sas ru li moh yva; me o-
re – sas ti ki dar tyma, ro me lic 2001 wlis 11 seq tem bers
Ta vi su fal sam ya ros pir da pir gul Si mi a ye nes. am mov leneb
ma ax lo aR mo sav leT ze mniS vne lo va ni gav le na iqonia.
es faq te bi Se iZ le ba Ca iT va los ni San sve tad, ro mel mac kacob
ri o ba ai Zu la, bo ro te bis wi na aR mdeg ga er Ti a ne bu liyo
da si Zul vi lis, te ro ri sa da ma sob ri vi ga nad gu re bis
wi na aR mdeg Tav da u zo ga vad eb rZo la.
sa nam axa li ga mo ce ma da sa beW dad mzad de bo da, ax lo aRmo
sav le Tis ur Ti er To be bi ki dev uf ro Se ir ya. mxed ve loba
Si maqvs eray Si aSS-s mra val ricx o va ni ja re bis gan la geba,
rom elic miznad isaxavs da Cag ru li da ga nad gu re bu li

13
era ye li xal xis re a bi li ta ciasa da qvey nis in sti tu ci e bis
aR dge nas. ame ri kis Zi ri Ta di mo ti va cia de mok ra ti ul Rire
bu le beb ze da fuZ ne bu li axa li re Ji mi a, ra mac sa bo lood
re gi on Si de mok ra ti u li mar Tvis Ta na med ro ve mo de li
un da Ca mo a ya li bos. ira nis re Ji mi – si Zul vi lis fi lo sofi
is ki dev er Ti mom xre – cdi lobs bir Tvu li ia ra Ris mopo
ve bis gziT glo ba lu ri te ro ris da say rde ni Seq mnas da
ax lo aR mo sav leT Si ise dac aras ta bi lu ri mdgo ma re o ba
ki dev uf ro da Za bos. ira nis yve la ze mniS vne lo va ni mo kav-
Si re e bi ari an: li ba nis `hes bo la~, `ha ma si~ da pa les ti nis
te ri to ri a ze moq me di is la mu ri `ji ha dis~ te ro ris tu li
jgu fe bi. yve la maT ga ni aq ti u rad mo na wi le obs is ra e lis
wi na aR mdeg kon fliq tSi.
ax lo aR mo sav le Ti mTel msof li o Si ka mi ka Ze- te ro riste
bis Tvis yve la ze xe lsay re li ad gi li a. asa feT qe be li
niv Ti e re be biT aR Wur vil TviT mkvle lebs xal xis mi zanmi
mar Tu li ga nad gu re bis Tvis iye ne ben. am `ia raRs~ pa lesti
nis te ro ris tu li jgu fe bi is ra e lis wi na aR mdeg ma si u-
rad mi mar Ta ven. am Ja mad is ara mar to ax lo aR mo sav leT Si
gav rcel da, ara med – mTel msof li o Sic. ax lo aR mo sav le-
Ti is la mu ri fun da men ta liz mis te ro ris glo ba lu ri
bu de gax da, ro me lic re gi o nis yve la prag ma tu li re Ji misaT
vis, ma ga li Tad, sa u dis ara be Tis Tvis, saf rTxes warmo
ad gens.
yo ve li ve ze moTqmu li dan ga mom di na re, na Te li xde ba,
rom ax lo aR mo sav le Ti msof li o Si yve la ze aram dgrad
da aras ta bi lur re gi o nad rCe ba, sa dac li be ra liz mi da
de mok ra tia fun da men ta liz msa da diq ta tu ras mtkiv ne u-
lad eja xe ba.
am wig nis pir vel ga mo ce ma Si mo ce mu lia sa o ma ri moq mede
be bis kla si ku ri is to ri a. Se da re biT axa li faq te bi,
rom le bic wig nSi mog vi a ne biT Se vi da, axa li ti pis, uf ro
sas ti ki kon fliq ti sa da ara kon ven ci u ri sab rZo lo moq-
israel-arabebis omebi

14
xaim hercogi
me de be bis Se sa xeb mog viTx robs. 2000 wlis seq tem bri dan
msof lio Tvals adev nebs pa les ti ne le bi sa da is ra e lele
bis sis xli an Se ta ke bebs, rom le bic, er Ti Se xed viT,
TiT qos da ime dis mom cem sam Svi do bo pro cess er Ti xelis
mos miT anad gu rebs. es stan dar tu li ti pis sam xedro
kon fliq ti ar gax lavT. es aris kon fliq ti, ro me lic
Ti To e u li mo qa la qis yo vel dRi ur cxov re ba ze ai sa xe ba;
kon fliq ti, ro mel Sic ga mok ve Ti li fron tis xa zi ar
ar se bobs. ase Ti ti pis da pi ris pi re ba Si Ta vis Ta vad igulis
xme ba su i ci du ri bom be bi, ga nur Cev lo ba asa kob ri vi
an sqe sob ri vi niS niT, ori ve mxri dan sa mo qa la qo pi re bis
xoc va, usaf rTxo e bis Ta na med ro ve zo me bi, are u lo ba da
Se ta ke be bi, axa li teq no lo gi e bi da me di is gaZ li e re bu li
yu radR e ba. msof li os sxva das xva kuTx e Si uam ra vi uf ro
di di mas Sta bis kon fliq ti xde ba, mag ram ax lo aR mo sav le-
Tis kon fliqts TiT qos uf ro am Zi me ben, vid re es si namdvi
les Se e sa ba me ba. wi nam de ba re wig nis axal re daq ci a ze
moTx ov na ga na pi ro ba swo red im faq tma, rom ara be bi sa da
is ra e le le bis kon fliq ti mTe li Ta o be bis man Zil ze gagrZel
da da sa Wi ro gax da mkiTx ve li saT vis mi si war mo Sobis
mi ze ze bis Sex se ne ba da vi Ta re bis obi eq tu ri aR we ra.
mi u xe da vad imi sa, rom re gi on ma bev ri sis xlis Rvra
ga da i ta na, arc imis Tqma Se iZ le ba, rom am pe ri od Si mSvido
bi sa ken na bi je bi ar ga dad gmu la. iyo sam Svi do bo mo lapa
ra ke be bi ca da Se Tan xme bac. ro de sac es wig ni pir ve lad
ga mo vi da, sam Svi do bo Se Tan xme ba is ra el sa da eg vip tes
So ris is -is iyo ZalaSi Sedioda. ram de ni me aT wle u lis
Sem deg Se iZ le ba Ta vi suf lad iT qvas, rom am Se Tan xme bam
mra val ga moc da sa da qa riS xals ga uZ lo. ase Ti ve vi Ta rebaa
is ra el sa da ior da ni as Tan da kav Si re bi Tac. rac Se e xeba
da us ru le bel sam Svi do bo ini ci a ti vebs is ra el sa da
si ri as, ase ve is ra el sa da pa les ti nas So ris Se Tan xme bis
mi saR we vad, ma Ti Sewy ve ta ar Se iZ le ba ma nam, sa nam ga mo-

15
sa vals ar vi po viT. os los ara o fi ci a lu ri Se Tan xme bis
Ta nax mad, is ra el ma pa les ti nis te ri to ri i dan Ta vi si
ja re bis mniS vne lo va ni na wi li ga iy va na. Ca mo ya lib da pales
ti nis xe li suf le ba. maT un da Se eq mnaT sa xel mwi fo,
ro me lic is ra el Tan mSvi do bi an Ta na ar se bo bas SeZ lebda.
is ra e le li da pa les ti ne li xal xi da i Ra la. isi ni mzad
ari an, Seq mni li mdgo ma re o bi dan ga mo sas vle lad er Tma ne-
Tis ken mniS vne lo va ni na bi je bi ga dad gan. Za la do bi sa da
te ro ris sa Su a le biT Se Tan xme bis miR we va Se uZ le be li a,
sa Wi ro a: ori ve mxa rem ga ac no bi e ros, rom es mxo lod mola
pa ra ke bi sa da mtkiv ne u li, mag ram mSvi do bi saT vis au cile
be li daT mo bis gziT moxerxdeba.
Cven, ise ve ro gorc am re gi o nis bev ri sxva mo qa la qe,
imeds ar vkar gavT da vlo cu lobT imi saT vis, rom es wu Ti
ma le dad ges. vi me dov nebT, rom di di li de re bis – icx ak
ra bi nis, en ver sa da Ti sa da me fe hu se i nis sam Svi do bo miswra
fe be bi fu Wad ar Ca iv lis. tki vi li ki sa mu da mod dar-
Ce ba im ada mi a ne bis gul Si, rom leb mac brZo lis vel ze an
te ro ris tu li Tav das xme bis dros ax lob le bi da kar ges.
ga te xi li gu lis, da ma xin je bu li su li sa da sxe u lis tkivi
li omis nak va le vi a, ro me lic ara so des wa iS le ba.
ma ma Ce mi, xa im her co gi, mTel msof li o Si cno bi li a, rogorc
stra te gi u li da sam xed ro sa kiTx e bis er T-er Ti
wam yva ni eq sper ti. ram de ni me aTe u li wlis man Zil ze man
am Te mas Tan da kav Si re biTY ara er Ti wig ni da sta tia ga moaq
vey na. her co gi bri ta ne Tis jar Si msa xu rob da da fa Siste
bis wi na aR mdeg ib rZo da: mo na wi le o bas iReb da ja re bis
nor man di a Si ga das xmis ope ra ci a Si, mdi na re ra in ze ga mar-
Tul in ten si ur brZo leb Si, sa kon cen tra cio ba na ke bis
ga Ta vi suf le ba sa da Crdi lo eT ger ma ni is aRe ba Si. ase ve
mo na wi le ob da is ra e lis ar mi is ofi cer Ta mom za de ba sa
da 1948 wlis ie ru sa li mis brZo la Si. ram de ni me wlis Semdeg
man ve da a fuZ na is ra e lis Tav dac vis Za le bis sam xed-
israel-arabebis omebi

16
xaim hercogi
ro daz ver vis sam sa xu ri. her co gi ge ne ral -ma i o ris Ci niT
ga dad ga. eq vsdRi a ni omis dros (1967 w.) mi si ko men ta re bis
wya lo biT mTel ma is ra el ma da da nar Cen ma msof li om am
omis nam dvi li is to ria Se ity o. 1970-i a ni wle bis Sua ricxveb
Si her co gi ga er oSi is ra e lis el Ci gax da, sa dac ax lo
aR mo sav leT Tan da kav Si re bul yve la ze mwva ve de ba teb Si
mo na wi le ob da. sa bo lo od man is ra e lis sa xel mwi fos me eqvse
pre zi den to bas mi aR wi a. ax lo aR mo sav le Tis kon fliqtis
is to ri a Si es di di ime di sa da, amas Ta na ve, imed gac rue
bis pe ri o di iyo.
xa im her cog ma 1997 wels, sik vdi lam de co ta xniT ad re,
ga mo aq vey na av to bi og ra fia – `cocx a li is to ri a~. av to biog
ra fi a Si her co gi sa ku Tar Tav ze wer da:
`me bev ri ram ga mov ca de – vi ya vi sa xel mwi fo mo sam saxu
re, dip lo ma ti, biz nes me ni, eq sper ti, iu ris ti, oja xis
ma ma – mag ram sa ku Tar Tavs, upir ve les yov li sa, ja ris kacad
vTvli. mi maC ni a, rom, Tu kacs di di mi za ni amoZ ra vebs,
mis mi saR we vad um Tav re sia brZo li sa da Tav gan wir vis
sur vi li~.
wig ni `cocxali istoria~ mog viTx robs is ra e lis sa xelmwi
fos da ar se bi sa da Se nar Cu ne bi saT vis Tav da de bu li
ada mi a nis nam dvil is to ri as.
am ga mo ce mas ge ne ral -ma i or Slo mo ga zi tis mi er dawe
ri li ram de ni me axa li Ta vi da e ma ta. ge ne ra li ga zi ti,
ro mel mac iom-qi fu ris omis da sawy is Si (1973 w.) ara be bis
mo u lod ne li Se te vis Se de gad ga nad gu re bu li is ra e lis
daz ver vis sam sa xu ri aRad gi na, xa im her co gis di di xnis
me go ba ri da ko le ga ofi ce ri iyo. ga zi ti, ga mor Ce u li
sam xed ro ana li ti ko si da eq sper ti, xSi rad aq vey neb da masa
lebs is ra el -a ra be Tis ome bi sa da ax lo aR mo sav leT Tan
da kav Si re bu li stra te gi u li sa kiTx e bis Se sa xeb. is ase ve
mo na wi le ob da bevr sxva aka de mi ur da sa ja ro saq mi a no ba-
Si, rom le bic ze moT aR niS nul sa kiTx ebs Se e xe bo da. ge ne-

17
ral -ma i o ri di di si a mov ne biT das Tan xmda, mi mo e xi la wignis
Tav da pir ve li teq sti da mas Si cvli le be bi Se e ta na.
gar da ami sa, man wig nis axa li va ri an ti pir ve li ga mo ce mis
(1980 w.) Sem deg mom xda ri mov le ne biT ga am did ra. ga zi tis
mo na wi le o bis ga re Se wig nis wi nam de ba re, ga nax le bu li
ver sia ver Se iq mne bo da.
ase ve di di mad lo ba min da mo vax se no xa im her co gis mego
bars, la i o nel le ven tal sa da mis vaJs, ma ik ls `grinhilz
buk si dan~, rom leb mac am wig nis axa li ga mo ce mis mosam
za deb lad dro da Za lis xme va ar da i Su res.
is ra el Si gav rce le bul sim Re ra Si ja ris ka ci Ta vis pata
ra qa liS vils fron tis xa zi dan swers: `Ce mo pa ta ra gogo
na, gpir de bi, rom es omi bo lo iq ne ba~. Cven Tvis es wig ni
aris sim bo lo loc vi sa, ro mel Sic RmerTs vTxovT, mSvido
bam ajo bos yve la im sa Si ne le bas, rac is ra els Tavs
ga dax da. dar wmu ne bu li var, is ra el sa da mTel ax lo aRmo
sav leT Si mcxov re bi Ti To e u li ada mi a ni am imeds izi a-
rebs.
ma mam am wig nis pir ve li ga mo ce ma Cven, Svi lebs mog viZRvna
ase Ti war we riT: `da e, omi aRa ra so des ge na xoT~. mec
amas ve vu sur veb mo ma val Ta o bas: `da e, Cvens re gi on Si
mSvi do bam da i sad gu ros da am wig nSi aR we ril sa gas axa li
Ta ve bis da ma te ba aRar das Wir des!~
am sity vebs siy va ru li Ta da pa ti vis ce miT vuZR vni mamas
– ja ris kacs, Ta vi suf le bi saT vis meb rZols, sa xel mwifo
moR va wes, ro mel mac mTe li cxov re ba Ta vis xal xsa da
qve ya nas mi uZR vna; ro me lic maT Tvis ib rZo da da mSvi doba
ze oc ne bob da.
israel-arabebis omebi
bri ga di s generali ma ikl her co gi
isa ak her co gi
Tel -a vi vi, 2004 w.

18
xaim hercogi
pro lo gi
1947 wlis 29 no em bers ga er Ti a ne bu li ere bis ge ne ra lurma
asam ble am 33 xmiT 13-is wi na aR mdeg (aT ma Ta vi Se i ka va,
er Ti ar es wre bo da) xma mis ca mdi na re ior da nes da sav le-
TiT pa les ti nis te ri to ri is ga mo yo fas eb ra u li da arabu
li sa xel mwi fo e bis Se saq mne lad, sa dac ie ru sa li mi
sa er Ta So ri so ad mi nis tri re bis cen tri un da gam xda riyo.
mTel ev ro pa Si mi mob ne u li dev ni li eb ra e li sa zo gado
e ba, ro me lic ar cTu di di xnis wi naT mom xda ri ho lokos
tis sa Si ne le be bi dan jer ki dev ver ga mor kve u li yo,
ga e ros ga dawy ve ti le bas aR ta ce biT Se e ge ba da im is to riul
dRes sa yo vel Tao si xa ru li ga mo xa ta. aR niS nu li rezo
lu cia ara bu li qvey ne bi saT vis sa si xa ru lo ar aR moCnda;
pi ri qiT, rezolucia uar yves da ga nacx a des, rom mis
Ses ru le bas au ci leb lad xels Se uS lid nen. me o re dRes
fe Tax-Tik va dan lod Si av to bu siT mi ma val eb ra e lebs,
rom le bic na ci o na lur da mo u ki deb lo bas ze i mob dnen,
cecx li ga ux snes. xu Ti mgzav ri da i Ru pa. ase da iwyo is rae
lis omi da mo u ki deb lo bi saT vis – 650000 eb ra e li da u piris
pir da 1,1 mi li on pa les ti nel arabs, ro mel Ta ukan,
mTe li sazR vris gas wvriv, eq vsi ara bu li ar mia id ga.
1947 wlis 30 no em bris are u lo ba ara be bis pa les ti na Si
SeW riT dam Tav rda, ra mac Sem dgom Si eb ra el da arab mosax
le o bas So ris spo ra du li, wyve ti li brZo lis sa xe mi i-
Ro. es vi Ta re ba sa Ta ves 1922 wli dan iRebs, ro de sac er Ta
li gam man da ti bri ta ne lebs mis ca.
bib li ur mi wa ze, wi nap re bis sam flo be lo Si dab ru ne ba
eb ra e li xal xis uZ ve le si oc ne ba iyo, ro mel mac po li ti-

19
ku ri ga mo xa tu le ba XIX sa u ku ne Si si o nis tu ri moZ ra o-
bis sa xiT po va. swo red am or ga ni za ci am, Tav da pir ve lad
doq tor Te o dor her clis, xo lo Sem deg doq tor xa im
va ic ma ni sa da sxva ga mo Ce ni li eb ra e li li de re bis xelmZRva
ne lo biT, miz nad da i sa xa, pa les ti na Si eb ra el Ta
sa xel mwi fos Seq mnis ide i saT vis sa er Ta So ri so aRi a re ba
mo e po ve bi na. faq tob ri vad, es iyo eb ra e li xal xis erovnul
-gan ma Ta vi suf le be li moZ ra o ba.
1917 wlis no em ber Si bri ta ne Tis mTav ro bis mi er mi Re buli
bal fo ris dek la ra cia mxars uWer da pa les ti na Si eb rae
li xal xis mSob li ur mi wa ze dab ru ne bas, rac qvey nis arabi
mo sax le o bis uf le be bis Se lax vis ga re Se un da mom xdari
yo. am po li ti kas di di en Tu zi az miT mxars uWer dnen ara
mar to bri ta ne li po li ti ko se bi (lo id jor ji, Cer Ci li,
bal fo ri da sxve bi), ara med – mTe li eb ra e lo ba, gan sa kuTre
biT ki – ame ri kis Se er Te bul Sta teb Si mcxov re bi eb rae
le bi. hu se in Se ri fi, pir ve li msof lio omis dros ara buli
sam ya ros wi nam ZRo li, eb ra e le bis pa les ti na Si dab rune
bas ar ewi na aR mde ge bo da. mi si va Ji, fe i za li, ro me lic
pa ri zis sam Svi do bo kon fe ren ci a ze ara bul sam ya ros warmo
ad gen da, Se er Te bu li Sta te bis uze na esi sasamarTlos
mo sa mar Tles, fe liqs fran kfur ters swerda: `si ri a Si
ad gi li ori ves Tvis mo i Zeb ne ba. me gul wrfe lad mi maC ni a,
rom er Tis cxov re ba me o ris ga re Se Se uZ le be li a~.
pir ve li msof lio omis dros mo kav Si re e bi arab li derebs
da mo u ki deb lo bas hpir de bod nen, rac mog vi a ne biT
Se as ru les ki dec si ri a Si, li ban sa da eray Si. Tum ca, bevri
ara bi da pi re bis Ses ru le bad miiCnevda pa les ti nis
mi we bis si ri as Tan mi er Te ba sac. 1922 wels er Ta li gis
sab Wom bri ta ne Tis mTav ro bas man da ti ga das ca, rac imas
niS nav da, rom bri ta neTs pa les ti nis mar Tva da bal fo ris
dek la ra ci is gan xor ci e le ba mi an des. dek la ra ci is mi Rebis
dro i saT vis pa les ti na Si da ax lo e biT 85000 eb ra e li
israel-arabebis omebi

20
xaim hercogi
cxov rob da. ma Ti di di na wi li sa u ku ne e bis man Zil ze am
qve ya na Si sax lob da. uf ro me tic, bo lo asi wlis gan mavlo
ba Si ie ru sa li mis mo sax le o bis um rav le so ba swo red
eb ra e le bi iy vnen. bri ta ne Tis man da tis moq me de bi sas ebra
el Ta mo sax le o ba imig ra ci is Se de gad (o fi ci a lu ri
SezR ud ve bis mi u xe da vad) Svid jer ga i zar da da 1947 wlisaT
vis 600000-s mi aR wi a. ama ve pe ri od Si ara bi mo sax le o ba
ram de ni me ase u li aTa si dan mi li o nam de ga i zar da. imig ranti
eb ra e le bis mi er Seq mni li cxov re bis uke Te si pi ro bebi
sxva qvey neb Si mcxov reb ara bebs pa les ti ni sa ken izi davda.
bri ta ne Ti saT vis mi ni We bu li man da ti mdi na re ior danes
aR mo sav leT na pir ze mde ba re tran si or da ni is mTel
te ri to ri a sa da da sav leT sa na pi ros mi webs mo i cav da.
1922 wels bri ta ne Tis sa xel mwi fo mdi van ma ko lo ni e bis
sa kiTx eb Si, uin ston Cer Cil ma, emir ab du las (Sem dgom Si
me fe) mmar Tve lo bis qveS tran si or da ni is te ri to ri a ze
sa e mi ro Seq mna, ro me lic mog vi a ne biT ior da ni is da mo u kide
bel sa xel mwi fod iq ca. am gva rad, pa les ti nis te ri tori
is 80 %, ro mel zec bri ta ne Tis man da ti vrcel de bo da,
av to no mi u ri te ri to ri is sa xiT pa les ti nel ara bebs gada
e caT.
1922, 1929 da 1936 wleb Si pa les ti na Si Tavs iCen da xolme
ara be bis uk ma yo fi le ba, rom lis su lis Cam dgme li ie rusa
li mis eq stre mis ti muf ti hai amin el hu se i ni iyo. 1937
wels bri ta ne Tis sa me fo ko mi si am, ro mel sac sa Ta ve Si
lord fi li ed ga, da as kvna, rom ara be bi sa da eb ra e le bis
mSvi do bi an Ta na ar se bo ba sa da ma Ti erov nu li mis wra fe bebis
gan xor ci e le bas per speq ti va ar ga aC nda. sa Wi ro iyo
pa les ti nis te ri to ri a ze cal ke eb ra u li sa xel mwi fos
Seq mna, ie ru sa li mis man da tis gag rZe le ba da pa les ti nis
dar Ce ni li te ri to ri is tran si or da ni i saT vis mi er Te ba.
aseT ga mo sa vals eb ra u li sa zo ga do e ba mxars uWer da, arabebs
ki mi si ga go ne bac ar sur daT.

21
me o re msof lio omis pe ri od Si eb ra e leb sa da ara bebs
So ris sim Svi de su fev da. da ax lo e biT 30000 eb ra e li mo xali
se bri ta ne Tis jar Si msa xu rob da. na cis tu ri ger ma niis
mi er gan xor ci e le bu li ho lo kos tis Se de gad aR mo savleT
ev ro pis sa kon cen tra cio ba na ke bis ga zis ka me reb Si
eq vsi mi li o ni eb ra e li da i xo ca. cocx lad dar Ce ni lebs
ev ro pis da to ve ba da sam Sob lo Si, pa les ti na Si dab ru ne ba
ub rZa nes. bri ta ne Tis mTav ro bam eb ra el Ta pa les ti na Si
imig ra ci a sa da mo sax le o bi saT vis mi wis mi yid va ze mkac ri
SezR ud va da a we sa. am ri gad, bri ta ne Tis axal ma, le i bo ristul
ma mTav ro bam omis Sem deg pa les ti ne li eb ra e le bis
sa wi na aR mde go po li ti kis ga ta re ba da iwy o.
1945 wels, mas Sem deg, rac bri ta ne Tis xe li suf le bam
pre zi dent tru me nis Txov nas 100000 eb ra e lis ev ro pi dan
pa les ti na Si dab ru ne bis Se sa xeb ua riT upa su xa, pa les tinis
eb ra ul ma mo sax le o bam man da tis ofi ci a lur pi rebs
Se i a ra Re bu li wi na aR mde go ba ga u wi a. am brZo las sa Ta ve Si
Ca ud ga ax lad Seq mni li is ra e lis ar mia `ha ga na ~ (`Tav dacva~),
ro me lic, upirveles yovlisa, miz nad isa xav da arale
ga lu rad ga mocx a de bu li imig ra ci i saT vis Seq mni li
ba ri e re bis ga da lax vas. mas Si Se di o da ori di si den tu ri
ia tak qve Sa or ga ni za ci ac. pir ve li iyo `ir gun cvai le u-
mi~ (e rov nu li sam xed ro or ga ni za ci a; cno bi li a, ro gorc
`ir gu ni~), ro mel sac me na xem be gi ni xel mZRva ne lob da. ocda
a Ti wlis Sem deg be gi ni is ra e lis mTav ro bis me Ta u ri
gax da. sam Svi do bo Se Tan xme bas, eg vip tis pre zi den tTan
er Tad, swo red man mo a we ra xe li. me o re or ga ni za cia ki
gax ldaT `lo ha mei he rut is ra el~ (`is ra e lis mSvi do bis
me om re bi~), ro mel sac `le his~ sa xe liT ic nob dnen. `mSvido
bis me om re bi~ bri ta ne lebs uf ro aq ti ur wi na aR mde gobas
uwev dnen.
1946 wlis ap ril Si Se er Te bu li Sta te bi sa da bri tane
Tis er Tob liv ma sam Tav ro bo ko mi si am 100000 eb ra e li
israel-arabebis omebi

22
xaim hercogi
ltol vi lis pa les ti na Si SeS ve bis ne bar Tva gas ca da ga a uqma
1939 wels pa les ti nis mTav ro bis mi er da we se bu li SezRud
va, ro me lic eb ra e le bis Tvis mi wis mi yid vas krZa lav da.
pre zi dent tru me nis mi er dam tki ce bu li er TmniS vne lo vani
re ko men da ci e bi bri ta ne Tis mTav ro bam ar mi i Ro, ra mac
pa les ti na Si kon fliq ti mniS vne lov nad ga am wva va. `ha ganam~
mi i Ro ga dawy ve ti le ba, ae feT qe bi na yve la gza da xidi,
rom le bic me zo bel ara bul qvey neb Tan akav Si reb da.
bri ta ne leb ma sa pa su xod `ha ga na s~ yve la cno bi li me Ta u-
ri da a pa tim res. rac uf ro met Za las ik reb da eb ra el Ta wina
aR mde go ba, miT uf ro aZ li e reb dnen bri ta ne le bi Ta vianT
sam xed ro kon tin gents pa les ti na Si. me o re msof lio
omi sa gan fi zi ku rad da eko no mi ku rad ga mo fi tu li bri tane
Tis mTav ro ba ac no bi e reb da, rom mis wi na Se xan grZli vi
da sas ti ki omis Sem deg aR mSe neb lo bis ur Tu le si amo ca na
id ga, qvey nis re sur se bi ki iwu re bo da, im pe ria Tval sa da
xels Sua qre bo da; amas Ta na ve, bri ta ne Ti CaT re u li aRmoC
nda pa les ti nis did Se i a ra Re bul kon fliq tSi, sa dac
mas, sul mci re, 100000 me o ma ri mud mi vad un da hyo lo da.
am mi ze ze bis gaT va lis wi ne biT, bri ta neT ma ga dawy vi ta,
man da ti msof lio sa zo ga do e bi saT vis da eb ru ne bi na. 1947
wlis 18 Te ber vals bri ta ne Tis sa ga reo saq me Ta mdi van ma
er nest be vin ma Tem Ta pa la ta Si ga nacx a da, rom bri ta ne Ti
pa les ti nis sa kiTxs mTli a nad ga e ros ga das cem da.
ama so ba Si eb ra el Ta mtru li da mo ki de bu le ba bri tane
le bis mi marT ki dev uf ro gam wvav da: `ir gu nis~ mi er
ie ru sa lim Si bri ta ne le bis Stab bi nis, sas tum ro `me fe
da vi dis~ afeT qe bam uam ra vi ada mi a nis si cocx le Se i wi ra;
ia ra Ris uka no no ta re ba ze sik vdi liT das ja da wes da; ebra
u li ia tak qve Se Tis wev re bi Ca mo ax rCves, ra sac `ir gunma~
ori bri ta ne li ser Jan tis Ca mox rCo biT upa su xa. 1947
wlis ag vis to Si bri ta ne Tis mTav ro bam ara le ga lur imigran
tTa ge mi `eq so du si~ da a ka va da ltol vi le bi (na cis-

23
tu ri re Ji mis usax lka ro msxver plni) ger ma ni is mi wa ze
da ab ru na, ri Tac mTe li msof li o sa da ad gi lob ri vi eb rae
li mo sax le o bis ris xva ga mo iw vi a.
ro gorc ki bri ta ne Tis mTav ro bam man da ti ga e ros daub
ru na, ge ne ra lur ma asam ble am pa les ti nis sa kiTx eb ze
sa gan ge bo ko mi sia da niS na, ro mel mac es prob le ma Se is wavla,
Sex vda ad gi lob riv mo sax le o bas da kon fliq tis mona
wi le mxa re Ta gan rwmu ne ba mi i Ro. amas moh yva ko mi si is
wi na da de ba qvey nis ara bul da eb ra ul sa xel mwi fo e bad dayo
fis Se sa xeb, sa dac ie ru sa li mi sa er Ta So ri so ad mi nistri
re bis uf le biT isar geb leb da. ga e ros ge ne ra lur ma
asam ble am es wi na da de ba mi i Ro da sa bo lo od ken Wi uya ra,
ro gorc 1947 wlis 29 no em bris re zo lu ci as eb ra u li saxel
mwi fos ga mo yo fis Se sa xeb. Aam ga dawy ve ti le bas eb rae
li mo sax le o ba mi e sal ma, ara bul ma sa xel mwi fo eb ma ki
im Ta viT ve uar yves da eb ra u li sa xel mwi fos Ca na sax Si ve
mos po ba ga niz ra xes. ase da iwyo da mo u ki deb lo bi saT vis
omi, ro mel Sic ori xal xis po li ti ku ri miz ne bi er TmaneTs
Se e ja xa, mom zad da sce na, sa dac ax lo aR mo sav le Tis
tra ge dia un da ga Ta ma Se bu li yo.
israel-arabebis omebi

wigni I
da mo u ki deb lo bi saTvis omi
1948-1949 ww.

saerTaSoriso sazRvari ........
gaeros ganawilebis gegmiT
dadgenili sazRvrebi ..........
arab.
ebr.
saerTaSoriso teritoria ......
arab.
mosaxleoba ..........................
ebr.
cecxlis Sewyvetis zonebi .....
gaeros ganawilebis gegma (gaeros rezolucia, 1947 wlis 29 noemberi)

27
1
kon fron ta cia pa les ti na Si
israel-arabebis omebi
1948 wlis ma is Si, ma Sin, ro de sac bri ta ne Ti Ta vi si Se i a-
ra Re bu li Za le bis ga say va nad em za de bo da, pa les ti nis
eb ra e li mo sax le o ba ki ara be bis gar dau va li Se mo te vis
mo sa ge ri eb lad Za lebs ik reb da, Se iq mna ise Ti vi Ta re ba,
ro mel mac da mo u ki deb lo bisaTvis omis pir vel sa ve dReeb
Si is ra e lis sam xed ro geg meb ze mniS vne lo va ni gav le na
mo ax di na. bri ta ne Tis Se i a ra Re bul ma Za leb ma eb ra e li mosax
le o bis brZo la ga kicx es. isi ni qvey nis mTa var ar te rieb
sa da stra te gi ul wer ti lebs akon tro leb dnen: ma Ti geme
bi xmel Ta Sua zRvis aR mo sav leT mxa re sa da sa na pi ros
sda ra job da, xo lo sa me fo sa ha e ro Za le bi pa les ti nis saha
e ro siv rces akon tro leb da. gar da ami sa, bri ta nel Ta
Za leb Si Se di o da ori ara bu li Se na er Ti – arab TaA le gi o-
ni da tran si or da ni is sa sazR vro Za le bi. es ara be bi saTvis
ar cTu ise mci re dam xma re Za las niS nav da.
is ra e lis Za le bi da ma Ti gan la ge ba
eb ra el Ta po zi ci is yve la ze sus ti wer ti li da sax le ba Ta
So ris ko mu ni ka ci e bi gax ldaT. cxa di iyo, rom ara be bi pirve
lad swo red aq mi i tan dnen ie riSs. eE bra e le bi, Zi ri Tadad,
aR mo sav leT ga li le a Si sax lob dnen. ma Ti sof le bi
iez re e lis dab lob sa da Tel -a vi vis sam xreT sa na pi ro ze
mde ba re ob da. bevr ad gi las eb ra el da arab mo sax le o bas
So ris gam yo fi xa zi ar ar se bob da. sam Tav ro bo in sti tu-

28
xaim hercogi
ci e bi, ofi se bi da Zi ri Ta di ko mu na lu ri mom sa xu re bis dawe
se bu le be bi, ro go re bi ca a, eleq tro sad gu re bi da nav-
Tob ga da ma mu Sa ve be li sa war mo e bi, sa er To iyo. gan sa kuTre
biT sust ad gi lad iT vle bo da da sav leT ga li le a sa da
ne ge vis So re u li da be bi; ag reT ve, ie ru sa li mis 100000
eb ra e li sa da sa na pi ro dab lo bis mcxov reb Ta ur Ti er Tobis
sa kiTxi (rom aRa ra fe ri vTqvaT ie ru sa li mis gar Se mo
eb ra el Ta da sax le be bis kav Sir ze TviT qa la qis Sig niT
mcxov reb eb ra e leb Tan). arc ofi ci a lu ri sazR vre bi iyo
da cu li, rom leb sac Tav da pir ve lad arab Ta le gi o ni da
tran si or da ni is sa sazR vro Za le bi akon tro leb dnen. ebra
e le bis Tvis Se uZ le be li iyo sazR vris mTel sig rZe ze
dac va, ra Ta arab Ta Se i a ra Re bul Za lebs pa les ti na Si ver
Se eR wi aT. arab Ta le gi on Si 8000 me o ma ri Se di o da, sa sazRvro
na wi leb Si ki – 3000-iT me ti. gar da ami sa, bri ta ne Tis
po li cia pa les ti na Si 4000 ka ci sa gan Sed ge bo da. we siT,
bri ta ne Tis ar mi as qve ya na Si ka no ni sa da wes ri gis dac va
eva le bo da, mag ram im dro i saT vis maT kon tro li re bad teri
to ri eb ze ro gorc eb ra el Ta, ase ve arab Ta ara re gu laru
li ja re bis me om re bi Ta vi suf lad moq me deb dnen. ramde
ni me wlis gan mav lo ba Si eb ra el Ta Se i a ra Re bu li Za lebi
da mi li ci a, na wi lob riv bri ta ne le bis xel Sewy o biT,
na wi lob riv ki ma Ti ne bis sa wi na aR mde god, sak ma od gaZ lier
da. da sawy is Si ve eb ra e leb ma Ta vi an Ti da sax le bu li punqte
bis da sa ca vad mTe li qvey nis mas Sta biT ad gi lob ri vi
Tav dac vis raz me bi Seq mnes. isi ni Tan da Tan gaer Ti an d nen
da sabolood er Ti a ni na ci o na lu ri or ga ni za cia – `ha gana
~ Seq mnes. 1936-1939 wle bis arab Ta am bo xis Sem deg `ha gana
m~ moq me di sab rZo lo na wi le bi Ca mo a ya li ba. es gax ldaT
pir ve li da na yo fe bi, rom le bic mTe li qvey nis mas Sta biTY
moq me deb da. ma Ti mi za ni iyo, Ca ex SoT am bo xe ba da da ec vaT
nav Tob sa de ni, rom li Tac nav To bi era yi dan, iez re e lis
dab lo bis gav liT, xa i fas ter mi na li sa ken mi e mar Te bo da.

29
me om rebs sa Ta ve Si bri ta ne Tis ar mi is ka pi ta ni, or de uinge
i Ti ed ga (me o re msof lio omis dros bir ma Si sa xe li
ga iT qva, ro gorc `Cin diT sis~ li der ma). man `Ra mis sa gange
bo raz mi~ Ca mo a ya li ba. mi si wev re bi, Zi ri Ta dad, arab-
Ta daj gu fe bebs eb rZod nen da nav Tob sa de nis sa bo taJs
ar ane beb dnen. gar da ami sa, ar se bob da dam xma re Za le bi,
sa xel wo de biT `eb ra ul da sax le ba Ta po li ci a~, rom lis
mi zans da sax le ba Ta dac va da maT So ris kav Si ris uz runvel
yo fa war mo ad gen da. es iyo msu bu qad Se i a ra Re bu li
2000-ka ci a ni Se mad gen lo ba, ro mel sac eb ra u li sa a gen to
afi nan seb da da bri ta ne le bi wvrTnid nen.
1941 wlis ma is Si `ha ga na m~, wi nam ZRol icx ak sa de his me-
Ta u ro biT, re gu la ru li sam xed ro for mi re ba Seq mna, saxel
wo de biT `pal ma xi~ (sity ve bi dan `Plu got Ma hatz~, rac
`So kis me om rebs~ niS navs). es formireba mxo lod `ha ga nas~
eq vem de ba re bo da. icx ak sa de hi – mxne da mo us ve na ri ka ci,
ro me lic yve las guls ad vi lad igeb da, am saq me Si mTa va ri
ma moZ ra ve be li Za la iyo (mog vi a ne biT, is ra e lis Tav dacvis
Za le bis – iTZ-s – Seq mnis Sem deg, man, ro gorc kon ven ciu
ri ope ra ci e bis li der ma, ad rin de li re pu ta cia ve Rar
Se i nar Cu na). sa deh ma gar Se mo Se mo ik ri ba axal gaz rde bis,
is ra e lis Se i a ra Re bu li Za le bis mo ma va li li de re bis jgufi.
mar Tlac, bev rma maT gan ma, vinc Sem dgom Si is ra e lis armi
as xel mZRva ne lob da, pir ve li sam xed ro naT lo ba `palma
xis~ ri geb Si mi i Ro, ker Zod – icx ak ra bin ma (Sta bis ufro
si, mo ma va li pre mi er -mi nis tri), xa im bar -lev ma (Sta bis
uf ro si, is ra e lis mTav ro bis er T-er Ti mi nis tri), da vid
ela zar ma (Sta bis uf ro si 1973 wlis iom-qi fu ris om Si) da
sxveb ma. is ra e lis Se i a ra Re bu li Za le bi sa da bri ta ne Tis
er T-er Ti pir ve li er Tob li vi ope ra ci is dros, ro me lic
si ri i dan fran ge bis ga Ze ve bas isa xav da miz nad, mo Se da i anma
(mog vi a ne biT Sta bis uf ro si, Tav dac vis mi nis tri, isra
e lis sxva das xva mTav ro ba Si sa ga reo saq me Ta mi nis tri,
israel-arabebis omebi

30
xaim hercogi
1956 wlis si nas sa o ma ri kam pa ni is dros is ra e lis ja ris
sar da li) Tva li da kar ga. mi si me Ta u ro biT `pal maxis~ orio
de sa daz ver vo jgu fi mdi na re li ta ni ze xids icav da.
da i ans ga re mos daT va li e re bi sas fran gi sna i pe ris tyvia
pir da pir bi nok lSi mox vda. me o re jgufs ie gal alo ni xelmZRva
ne lob da, ro me lic mog vi a ne biT `pal maxi s~ me Ta u ri,
xo lo Sem deg pre mi er -mi nis tris mo ad gi le da is ra e lis
ram de ni me mTav ro bis mi nis tri gax da.
me o re msof lio omis dros bev ri eb ra e li – zo gi in di vidu
a lu rad, zo gic pa les ti nis ar mi is Se mad gen lo bas Tan
er Tad – bri ta ne Tis jar Si mo xa li sed wa vi da. 1944 wels
Ca mo ya lib da eb ra u li bri ga de bis jgu fi, ro me lic ita lia
Si ger ma ni is wi na aR mdeg ib rZo da. 30000 mo xa li sis mi er
bri ta ne Tis jar Si mi Re bu li ga moc di le ba mog vi a ne biT,
israelis erovnuli armiis – is ra e lis Tav dac vis Za le bis
Seq mnis dros, fas da u de be li aR moC nda. es iyo sa or ga niza
ci o, saw vrTne li da teq ni ku ri sa fuZ ve li, rac, ma ga li-
Tad, `ha ga na Si~ sa er Tod ar ar se bob da. im dro i saT vis, rode
sac ar mia Se iW ra pa les ti na Si (sa dac 1942 wels bri ta ne-
Tis jar Tan da mar cxda), icx ak sa dehs 3000 me o ma ri da 2000
re zer vis ti hyav da. 1947 wlis Tvis, ro ca ga er o m is ra e lis
ga mo yo fis re zo lu cia mi i Ro, `pal max Si~ 3000 qa li da mama
ka ci da da ax lo e biT 1000 aq ti u ri re zer vis ti Se di o da,
rom le bic pir ve li da Za xe bis Ta na ve sa om rad mzad iy vnen
(1944 wels `pal maxis~ or ga ni za ci is Sig niT sazR vao kom pania
`pal ia mi~ da sa ha e ro raz mi Ca mo ya lib da).
1947 wels da vid ben -gu ri on ma, eb ra u li sa a gen tos
xel mZRva nel ma (si nam dvi le Si pa les ti nis eb ra e li mosax
le o bis mTav ro bis war mo mad ge nel ma), mo sa lod ne li
omi saT vis `ha ga nas~ mom za de ba da iwy o. Se ta ke bam de eq vsi
TviT ad re man arab Ta ja re bis mxri dan mo sa lod ne li Tavdas
xmis ad gi leb Si sam xed ro ra i o ne bi Seq mna da Se i a ra Rebu
li na wi le bi ga na Tav sa, te ri to ri u li niS nis mi xed viT

31
bri ga de bi Ca mo a ya li ba da ia ra Ris Se Ze ni sa da me om re bis
wvrTnis geg ma Se i mu Sa va. 1948 wlis Te ber val Si `go la nis~
bri ga da aR mo sav leT ga li le a sa da ior da ni is dab lob ze
moq me deb da, `kar me lis~ bri ga da – xa i fa sa da da sav leT
ga li le a Si, `ji va Tis~ bri ga da – sam xre Tis dab lo beb ze,
`a leq san dro nis~ bri ga da – Sa ro nis cen tra lur te ri tori
a ze, `eci o nis~ bri ga da – ie ru sa lim Si, `ki ri a Tis~ bri gada
ki Tel -a viv sa da mis Se mo ga ren Si. mom dev no ram de ni me
Tvis man Zil ze, `pal mxis~ da mo u ki de be li ba ta li o ne bis
gar da, sa mi sxva bri ga da Ca mo ya lib da, ker Zod: `ne ge vis~
– sam xre Tis dab lo beb ze da Crdi lo eT ne gev Si, `if Ta xis~
– ga li le a Si da `ha re lis~ – ie ru sa li mis Se mo ga ren Si.
ra sak vir ve li a, ro de sac bri ga deb sa da sam xed ro Se naer
Teb ze vsa ub robT, `xaz ze mowy o bi li~ me om re bi ar igulis
xme ba. `ha ga na~ im dro i saT vis mTli a nad ia tak qve Sa
or ga ni za cia iyo da yo vel gva ri saq mi a no ba bri ta ne li meom
re bi sa da po li ci is zurgs ukan xor ci el de bo da imis
sru li Seg ne biT, rom ia ra Ris ta re ba sik vdi liT is je boda.
bri ta ne li ja ris ka ce bi eb ra ul qa la qeb sa da sof leb-
Si, ia ra Ris sa i dum lo sa ma la ve bis aR mo Ce nis miz niT, drodad
ro re i debs ata reb dnen. ia ra Ris mo xer xe bu lad da
eS ma ku rad ga da ta na da da mal va `ha ga na sT vis~ er T-er Ti
yve la ze rTu li amo ca na gax ldaT. ara bebs ase Ti prob lema
ar awu xeb daT, rad gan isi ni bri ta ne leb Tan kon fron taci
a Si ar im yo fe bod nen da maT cxvir win ia ra Ras xmu le bi
Ta vi suf lad ga da ad gil de bod nen. sa pa su xod bri ta ne lebi
arab Ta le gi o nis mxri dan mniS vne lo va ni mxar da We riT
sar geb lob dnen. eb ra e leb ma mci re sa o ma ri in dus tria Seqmnes,
sa dac msu buq Se i a ra Re bas, SaS xa neb sa da xel yum barebs
awar mo eb dnen, mag ram brZo lis dros isi ni wam ge bi an
po zi ci a Si aR moC ndnen, rad gan ia ra Ri ar hyof ni daT. 1947
wels `ha ga nas~ 900 SaS xa na, 700 msu bu qi da ora si sa Su a lo
ka lib ris av to ma ti hqon da sa mi dRis sam yo fi sab rZo lo
israel-arabebis omebi

32
xaim hercogi
vaz ne biT. `pal max sac~ sa mi wev ri dan mxo lod oris Se i a-
ra Re ba Se eZ lo. im etap ze msxvil ka lib ri an av to ma teb ze,
tan ksa wi na aR mde go ia raR sa da ar ti le ri a ze mxo lod ocne
ba Tu Se iZ le bo da.
650000-i a ni eb ra e li mo sax le o bi dan mxolod 45000 adami
a nis mo bi li za cia iyo Se saZ le be li, Tanac maT So ris
da ax lo e biT 30000 qa li sa da ka cis fun qcia mxo lod adgilob
ri vi Tav dac viT Se mo i far gle bo da, gan sa kuT re biT
– sof leb Si. ase rom, sab rZo lo moq me de be bis dawy e bis
Sem Txve va Si efeq tu rad moq me de ba da ax lo e biT 15000 ebra
el me o mars Se eZ lo. `pal maxi s~ sa ha e ro raz mSi Se di o da
Ter Tme ti er TZra vi a ni msu bu qi TviT mfri na vi, ro mel Ta
eki pa Jeb sac ocam de pi lo ti da bri ta ne Tis sa ha e ro Za lebis
oci o de yo fi li meb rZo li Se ad gen da. es sa mo qa la qo
TviT mfri na ve bi is ra e lis sa ha e ro Za le bis birTvs war moad
gen da. maT srul gan kar gu le ba Si arc er Ti ae ro por ti
da asaf re ni bi li ki ar iyo. sa mo qa la qo TviT mfri na vebs
mTel qve ya na Si mxo lod ori – xa i fa sa da lo dis ae rod romis
ga mo ye ne ba Se eZ lo. sazR vao flots sa me fo flo tis
yo fi li mezR va u re bi, ga moc di li `a ra le ga li~ imig ran tebi
da myvin Ta ve bi – sul 350 ka ci hyav da; ag reT ve, ram de nime
mo to ri a ni na vi hqon da.
`ha ga na s~ gar da, pa les ti na Si ori eb ra u li di si den turi
or ga ni za cia ar se bob da. arc er Ti maT ga ni eb ra u li
Se i a ra Re bu li Za le bis av to ri tets ar cnob da. er T-er Ti
iyo `ir gu nis~ 2000-4000-ka ci a ni or ga ni za ci a, me na xem begi
nis xel mZRva ne lo biT. es or ga ni za cia an tib ri ta nul
saq mi a no bas ma Si nac ki ag rZe leb da, ro de sac sxva eb ra e lebi
Ta vis Se ka ve bas am jo bi neb dnen. `ir gu ni~ bri ta ne le bis
po li ci is pos tebs, sam Tav ro bo da sa ja ri so da we se bu lebebs
ga nuwy vet liv Tavs es xmo da. mi si wev re bi pa tar -pata
ra jgu fe bad iyo fod nen da mci re re i debs awy ob dnen,
mag ram far To mas Sta bi a ni, Ria brZo li saT vis ga moc di le-

33
ba ar hyof ni daT. 500-800-ka ci a ni `le hi~ `ir gun ze~ uf ro
eq stre mis tul-di si den tur saq mi a no bas ewe o da da mTe li
omis gan mav lo ba Si bri ta ne lebs wi na aR mde go bas uwev da.
am ori or ga ni za ci is ga er Ti a ne ba is ra e lis ar mi is ri geb-
Si mwva ve prob le me bi sa da sis xlis Rvris ga re Se Se uZ lebe
li aR moC nda.
israel-arabebis omebi
israelis brigadebis ganlageba 1948 wlis 15 maiss