Żagħżugħ ta - il-blogg għall-għalliema tal-malti
Żagħżugħ ta - il-blogg għall-għalliema tal-malti
Żagħżugħ ta - il-blogg għall-għalliema tal-malti
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Mistoqsijiet li jistgħu jwasslu għal diskussjoni f<strong>il</strong>-klassi:• X’indikazzjoni jagħtina dan it-titlu, dwar it-tema li sejittrat<strong>ta</strong> l-poe<strong>ta</strong>?• Min <strong>ta</strong>ħsbu li hu ż-żagħżugħ li se jitkellem dwaru DunKarm?• ... dan jis<strong>ta</strong>’ jibqa’ żagħżugħ għal dejjem?Sa Mar<strong>il</strong>yn Borg u Sa Carmen Mifsud
X’jiġri minnhom: persuna, żerriegħa, karozzahekk kif jgħaddi ż-żmien minn fuqhom?PersunaSa Mar<strong>il</strong>yn Borg u Sa Carmen Mifsud
X’<strong>ta</strong>fu tgħiduli fuq <strong>il</strong>-baħar: iż-żmien iħalli sinjalifuqu?Sa Mar<strong>il</strong>yn Borg u Sa Carmen Mifsud
Nistħajjel għadhom fuqidawk ix-xmux li bisuni fit-tfulija;u nħoss <strong>ta</strong>ż-żmien is-sikkatħarbex fuq ġbini r-radda <strong>ta</strong>x-xjuħija;onomatopeatifrex dlielha l-ballu<strong>ta</strong>,dliel sfieq u ħodor bħalma kienu darba,me<strong>ta</strong> tfajjel fuq ruħikont għar-raba’ mid-dar naħrab xi ħarba,Jagħżel l-ballu<strong>ta</strong> biskop, din hija siġra litgħix ħafna.Personifikazzjoni – jiem sbieħ <strong>ta</strong>t-tfulija,bla ebda problemi <strong>ta</strong>’ xejn.Me<strong>ta</strong>fora – Il-poe<strong>ta</strong> jridjurina li jħossu li xjaħ, danjidher bis-sinjali <strong>ta</strong>t-tikmixfuq moħħu.Aspettnos<strong>ta</strong>lġiku –issa li xjaħ qedjerġa’ jif<strong>ta</strong>kar fitfulitu u x’kienjagħmel.Sa Mar<strong>il</strong>yn Borg u Sa Carmen Mifsud
iżda t-tifl<strong>il</strong> <strong>ta</strong>l-qoxrafuq zokk li jdur xi żewġt iqjiem jew tlie<strong>ta</strong>,jgħid storja <strong>ta</strong>x-xjuħijabħalma kellhom fiż-żmien ommha u nannitha;sa fuq l-iebes <strong>ta</strong>ż-żonqorli jsewwed <strong>ta</strong>ħt is-s<strong>il</strong>ġ <strong>ta</strong>l-Alpi, <strong>il</strong>-limatgħaddi <strong>ta</strong>s-snin u tħalliIl-ħxunija <strong>ta</strong>z-zokk tindikajekk is-siġra għandhiexħafna żmien jew le.personifikazzjoni<strong>il</strong>-barxa biex turik kemm hi qadima;me<strong>ta</strong>fora – qed jurina li ż-żmien ukoll qed iħalli l-effetttiegħu fuq iż-żonqor imxarrab.Qed isemmiaffarijietdifferenti lifihom jinħassu jidher l-effett <strong>ta</strong>żżmiengħaddej.Sa Mar<strong>il</strong>yn Borg u Sa Carmen Mifsud
personifikazzjonifuq wiċċek biss, ja baħar,żagħżugħ <strong>ta</strong>’ dejjem, jgħaddu s-snin b<strong>il</strong>-m<strong>il</strong>ja,bl-eluf u bl-għaxart elef,u qatt ma jonqxu l-għelma <strong>ta</strong>x-xjuħija;qalbek tħabbat bla hedu u sidrek magħhajofrogħ u jimla, u tgħoddlok<strong>il</strong>-mewġa fuq ix-xtut it-<strong>ta</strong>ħbit <strong>ta</strong>għha,asindeto – tinħass <strong>il</strong>ħtieġali jkun hemm <strong>il</strong>konġunzjoni‘u’.apostrofiMe<strong>ta</strong>fora – L-immor<strong>ta</strong>lità<strong>ta</strong>l-baħar; ma jixjieħx.me<strong>ta</strong>fora – <strong>il</strong>-baħar huwa sors <strong>ta</strong>’ ispirazzjoni għall-poe<strong>ta</strong> anzjan,huwa jixxennaq għall-“m<strong>il</strong>ja <strong>ta</strong>l-ħajja”fik <strong>il</strong>-m<strong>il</strong>ja <strong>ta</strong>l-ħajja;li jara fih.personifikazzjonime<strong>ta</strong>fora – l<strong>il</strong>l-baħar, <strong>il</strong>-poe<strong>ta</strong>jagħtih karatteristiċi sbieħ <strong>ta</strong>lbniedem,<strong>il</strong>-mewġa qisha l-qalbqed tħabbat.Kuntrast – <strong>il</strong>marka<strong>ta</strong>ż-żmientidher “l-għelma<strong>ta</strong>x-xjuħija” fuq <strong>il</strong>ballu<strong>ta</strong>,iż-żonqoru l-poe<strong>ta</strong> nnifsu,però l-baħar majixjieħ qatt, sejibqa’ żagħżugħ.Il-baħar huwappersonifikat, qedjindirizzah fit-tienipersuna singular.Qed jurina li fihbdiet <strong>il</strong>-ħajja ujurina l-esperjenzali għandu mal-blat.Sa Mar<strong>il</strong>yn Borg u Sa Carmen Mifsud
polisindetou bħal wieħed li ġarrab<strong>il</strong>-ħakma <strong>ta</strong>l-imħabba, int ’l art ħaninatħaddan u tbus u tkellem,u l-kelma li tgħid<strong>il</strong>ha hi safja u bnina!Sim<strong>il</strong>itudni – iqabbel l<strong>il</strong>l-baħar ma’ bniedem <strong>ta</strong>lesperjenza,għadda ż-żmien minn fuqu u tgħallem ħafna.personifikazzjoniIl-baħar ġarrab ukoll l-imħabba, li kienet l-art.Din l-imħabba <strong>ta</strong>għhomjiddeskriviha bħala waħdasafja u bnina, <strong>il</strong>-poe<strong>ta</strong> qedifaħħar <strong>il</strong>-baħar.Sa Mar<strong>il</strong>yn Borg u Sa Carmen Mifsud
Iżda me<strong>ta</strong> <strong>ta</strong>’ saħħtekjogħġbok <strong>il</strong>-kotra b’xi <strong>ta</strong>qliba tfisser,u nara ’l sidrek jikber,l-ħalel bojod fuq <strong>il</strong>-blat titkisser,alliterazzjonijaqbadni l-biża’, u nibkinarak <strong>ta</strong>qbad l-iġfien u t<strong>il</strong>għab bihom,bla xejn ma <strong>ta</strong>ħseb, kiefer!Kuntrast – jgħaddi għal xi ħaġa negattiva,jiddeskrivi l<strong>il</strong>l-baħar f<strong>il</strong>-maltemp. Il-poe<strong>ta</strong>jistqarr li jibża’ minnu, jimmaġinah tfajjelimqareb j<strong>il</strong>għab bl-iġfna.personifikazzjoni – jirreferi għall-mewġ jobrom ujitqawwa.fid-dmugħ <strong>ta</strong>l-imsejknin li hemm ġo fihom.alliterazzjoniPersonifikazzjoni; iperbole–jirreferi għall-baħar u jgħid li hukiefer f’azzjunitu, għax <strong>ta</strong>nt kemmhu qawwi l-iġfien jegħrqu fih.Sineddoke (tip <strong>ta</strong>’ me<strong>ta</strong>fora) – qed jirreferigħan-nies li mietu mgħarrqa ġewwa fih. B’modindirett qed jif<strong>ta</strong>kar f’missieru, li miet mgħarraqwaqt li kien qed jaqdi dmiru bħala sajjied.Sa Mar<strong>il</strong>yn Borg u Sa Carmen Mifsud
Imma togħġobni, nħobbok,ja Baħar, me<strong>ta</strong> tfajjel mingħajr dnewwa,apostrofitinxteħet fuq ir-ramel<strong>ta</strong>’ x<strong>ta</strong>j<strong>ta</strong> u kollok ċajt u kollok ħlewwat<strong>il</strong>għab b’werqa <strong>ta</strong>l-alka,jew b’sebgħek tinbex xi bebbux f<strong>il</strong>-bej<strong>ta</strong>,u tħaxwex dik <strong>il</strong>-għanjaonomatopeali tgħallimtha f<strong>il</strong>-bidu u qatt ma nsejtha.Vol<strong>ta</strong> – f<strong>il</strong>li qed jitkellem fuq l-ikrah <strong>ta</strong>l-baħar ujgħid li l<strong>il</strong>l-poe<strong>ta</strong> jbeżżgħu, imbagħad jiddeskrivis-sabiħ tiegħu u dan iwassal l<strong>il</strong>l-poe<strong>ta</strong> biexjistqarr li hu jħobbu, l<strong>il</strong>l-baħar.me<strong>ta</strong>fora – qed iqabbel <strong>il</strong>-mewġma’ tfajjel bla ħażen, jarah kalmu kwiet. Huwa qed jirreferigħall-mewġ ħelu li jitkaxkar b<strong>il</strong>modfuq ir-ramel <strong>ta</strong>l-bajja.Personifikazzjoni – <strong>il</strong>-poe<strong>ta</strong> jimmaġina l<strong>il</strong>l-baħarqed j<strong>il</strong>għab mal-alka u l-bebbux li jsib fih innifsu.alliterazzjoniQed jimmaġina l-ħoss <strong>ta</strong>lmewġqisu għanja għax <strong>il</strong>ujafha ħafna.Sa Mar<strong>il</strong>yn Borg u Sa Carmen Mifsud
• Din <strong>il</strong>-poeżija mibnija fuq ħdax-<strong>il</strong> kwartina, <strong>il</strong>-versi humasettenarji u endekas<strong>il</strong>labi b’mod alternat u rimamqabbża.• Il-versi jis<strong>ta</strong>’ jkun li kitibhom b’dan <strong>il</strong>-mod biex joħloqimmaġini <strong>ta</strong>l-mewġ, waħda kiebja (vers settenarju) u oħraqawwija (vers endekas<strong>il</strong>labu). Dan għax <strong>il</strong>-baħar hekk, f<strong>il</strong>likalm u f’daqqa waħda mqalleb u wara ftit jerġa’ jikkalma.• Jispikka l-motiv <strong>ta</strong>n-natura, jis<strong>ta</strong>’ jkun għax <strong>il</strong>-poe<strong>ta</strong>influwenzat m<strong>il</strong>l-ambjent tipiku raħli.• Ħjiel nos<strong>ta</strong>lġiku – fl-ewwel żewġ strofi qed imur lura f<strong>il</strong>passat,fit-tfulija, fejn kollox kien aħjar.Sa Mar<strong>il</strong>yn Borg u Sa Carmen Mifsud
• Hija riflessiva għax jirrifletti fuq affarijiet li huma reali,jaħseb fuq l-eżistenza tiegħu f’din id-dinja.• Din iġġib magħha s-solitudni (għax <strong>il</strong>-poe<strong>ta</strong> qed iħossuwaħdu issa li xjaħ) u l-malinkonija (għax <strong>il</strong>-poe<strong>ta</strong> jħossdwejjaq peress li għaddej minn żmien ix-xjuħija).• Numru <strong>ta</strong>’ kuntrasti:(i) iż-żmien iħalli effett fuq kollox minbarra fuq <strong>il</strong>-baħar;(ii) <strong>il</strong>-baħar ġieli huwa kalm, sabiħ u jgħaxxqu, iżdajbeżżgħu me<strong>ta</strong> jkun imqalleb għax mhux l-ewwel darbali ħa miegħu l-ħajja <strong>ta</strong>l-bnedmin;(iii) minkejja li jbeżżgħu, <strong>il</strong>-poe<strong>ta</strong> jistqarr li xor<strong>ta</strong> jħobbu.Sa Mar<strong>il</strong>yn Borg u Sa Carmen Mifsud
L-interpre<strong>ta</strong>zzjoni<strong>ta</strong>l-poeżijaSa Mar<strong>il</strong>yn Borg u Sa Carmen Mifsud
• Il-poe<strong>ta</strong> jibda b<strong>il</strong>li jif<strong>ta</strong>kar – permezz <strong>ta</strong>l-memorja jirriflettisabiex jifhem <strong>il</strong>-preżent. Huwa jmur lura lejn it-tfulija u ż-żgħożija biex jifhem l-adultezza.• Għandna tiftixa <strong>ta</strong>l-kontinwità, <strong>ta</strong>l-ħolqien differenti libejniethom jistgħu jsawru l-katina waħda, li hi s-senseżistenzjali.• La darba jif<strong>ta</strong>kar iż-żmien bikri tiegħu, huwa jistqarr li “issikka”<strong>ta</strong>ż-żmien ħalliet fuq wiċċu t-tikmix, li juri li xjaħ.• Tidher l-immor<strong>ta</strong>lità <strong>ta</strong>l-baħar, “żagħżugħ <strong>ta</strong>’ dejjem”, majixjieħ qatt. Dan joħorġu b’kuntrast għax juri li ż-żmieniħalli s-sinjali tiegħu fuq kollox, kemm fuq <strong>il</strong>-bnedmin uanke fuq dawk l-affarijiet li aħna naħsbu li ma jixjieħu qatt,bħall-ballu<strong>ta</strong> u l-iebes <strong>ta</strong>ż-żonqor li me<strong>ta</strong> jixxarrab jiswied.Sa Mar<strong>il</strong>yn Borg u Sa Carmen Mifsud
• Jippersonifika l<strong>il</strong>l-baħar b<strong>il</strong>li jgħid li minn fuq wiċċujgħaddu s-snin bla ma jħallu l-ebda marka <strong>ta</strong>x-xjuħija,għalhekk hu żagħżugħ ferħan dejjem.• Għal Dun Karm, <strong>il</strong>-baħar hu għajn <strong>ta</strong>’ enerġija, l-ak<strong>ta</strong>rf’mumenti iebsa, bħal dawk <strong>ta</strong>x-xjuħija. Dan <strong>il</strong>-baħar qediservi bħala sors <strong>ta</strong>’ ispirazzjoni għall-poe<strong>ta</strong>, li xjaħ.• Il-poe<strong>ta</strong> hu affaxxinat m<strong>il</strong>l-qawwa u s-sbuħija li jaf joffri l-baħar, għalkemm xi waqtiet jibża’ minnu me<strong>ta</strong> jkun <strong>il</strong>maltempu jara l-baħar imqalleb jhedded <strong>il</strong>-ħajja <strong>ta</strong>lbaħħara,hu xor<strong>ta</strong> waħda jibqa’ jitpaxxa bih.Sa Mar<strong>il</strong>yn Borg u Sa Carmen Mifsud
• Il-poe<strong>ta</strong> jikxef magħna r-relazzjoni li għandu mal-baħarb’numru <strong>ta</strong>’ frażijiet bħal “jaqbadni l-biża’”, “nibkinarak”, “togħġobni”, “inħobbok”. B’mod indirett dawnjistgħu jwasslu għall-emozzjonijiet li kien iħoss <strong>il</strong>-poe<strong>ta</strong>f<strong>il</strong>-konfront <strong>ta</strong>n-nuqqas <strong>ta</strong>’ missieru.Sa Mar<strong>il</strong>yn Borg u Sa Carmen Mifsud
Temi li joħorġu• Tifkiriet <strong>ta</strong>t-tfulija• Il-mor<strong>ta</strong>lità vs l-immor<strong>ta</strong>lità• L-eżistenza <strong>ta</strong>l-bniedem vs l-ambjentSa Mar<strong>il</strong>yn Borg u Sa Carmen Mifsud
TMIEMGRAZZISa Mar<strong>il</strong>yn Borg u Sa Carmen Mifsud