11.07.2015 Views

Żagħżugħ ta - il-blogg għall-għalliema tal-malti

Żagħżugħ ta - il-blogg għall-għalliema tal-malti

Żagħżugħ ta - il-blogg għall-għalliema tal-malti

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Mistoqsijiet li jistgħu jwasslu għal diskussjoni f<strong>il</strong>-klassi:• X’indikazzjoni jagħtina dan it-titlu, dwar it-tema li sejittrat<strong>ta</strong> l-poe<strong>ta</strong>?• Min <strong>ta</strong>ħsbu li hu ż-żagħżugħ li se jitkellem dwaru DunKarm?• ... dan jis<strong>ta</strong>’ jibqa’ żagħżugħ għal dejjem?Sa Mar<strong>il</strong>yn Borg u Sa Carmen Mifsud


X’jiġri minnhom: persuna, żerriegħa, karozzahekk kif jgħaddi ż-żmien minn fuqhom?PersunaSa Mar<strong>il</strong>yn Borg u Sa Carmen Mifsud


X’<strong>ta</strong>fu tgħiduli fuq <strong>il</strong>-baħar: iż-żmien iħalli sinjalifuqu?Sa Mar<strong>il</strong>yn Borg u Sa Carmen Mifsud


Nistħajjel għadhom fuqidawk ix-xmux li bisuni fit-tfulija;u nħoss <strong>ta</strong>ż-żmien is-sikkatħarbex fuq ġbini r-radda <strong>ta</strong>x-xjuħija;onomatopeatifrex dlielha l-ballu<strong>ta</strong>,dliel sfieq u ħodor bħalma kienu darba,me<strong>ta</strong> tfajjel fuq ruħikont għar-raba’ mid-dar naħrab xi ħarba,Jagħżel l-ballu<strong>ta</strong> biskop, din hija siġra litgħix ħafna.Personifikazzjoni – jiem sbieħ <strong>ta</strong>t-tfulija,bla ebda problemi <strong>ta</strong>’ xejn.Me<strong>ta</strong>fora – Il-poe<strong>ta</strong> jridjurina li jħossu li xjaħ, danjidher bis-sinjali <strong>ta</strong>t-tikmixfuq moħħu.Aspettnos<strong>ta</strong>lġiku –issa li xjaħ qedjerġa’ jif<strong>ta</strong>kar fitfulitu u x’kienjagħmel.Sa Mar<strong>il</strong>yn Borg u Sa Carmen Mifsud


iżda t-tifl<strong>il</strong> <strong>ta</strong>l-qoxrafuq zokk li jdur xi żewġt iqjiem jew tlie<strong>ta</strong>,jgħid storja <strong>ta</strong>x-xjuħijabħalma kellhom fiż-żmien ommha u nannitha;sa fuq l-iebes <strong>ta</strong>ż-żonqorli jsewwed <strong>ta</strong>ħt is-s<strong>il</strong>ġ <strong>ta</strong>l-Alpi, <strong>il</strong>-limatgħaddi <strong>ta</strong>s-snin u tħalliIl-ħxunija <strong>ta</strong>z-zokk tindikajekk is-siġra għandhiexħafna żmien jew le.personifikazzjoni<strong>il</strong>-barxa biex turik kemm hi qadima;me<strong>ta</strong>fora – qed jurina li ż-żmien ukoll qed iħalli l-effetttiegħu fuq iż-żonqor imxarrab.Qed isemmiaffarijietdifferenti lifihom jinħassu jidher l-effett <strong>ta</strong>żżmiengħaddej.Sa Mar<strong>il</strong>yn Borg u Sa Carmen Mifsud


personifikazzjonifuq wiċċek biss, ja baħar,żagħżugħ <strong>ta</strong>’ dejjem, jgħaddu s-snin b<strong>il</strong>-m<strong>il</strong>ja,bl-eluf u bl-għaxart elef,u qatt ma jonqxu l-għelma <strong>ta</strong>x-xjuħija;qalbek tħabbat bla hedu u sidrek magħhajofrogħ u jimla, u tgħoddlok<strong>il</strong>-mewġa fuq ix-xtut it-<strong>ta</strong>ħbit <strong>ta</strong>għha,asindeto – tinħass <strong>il</strong>ħtieġali jkun hemm <strong>il</strong>konġunzjoni‘u’.apostrofiMe<strong>ta</strong>fora – L-immor<strong>ta</strong>lità<strong>ta</strong>l-baħar; ma jixjieħx.me<strong>ta</strong>fora – <strong>il</strong>-baħar huwa sors <strong>ta</strong>’ ispirazzjoni għall-poe<strong>ta</strong> anzjan,huwa jixxennaq għall-“m<strong>il</strong>ja <strong>ta</strong>l-ħajja”fik <strong>il</strong>-m<strong>il</strong>ja <strong>ta</strong>l-ħajja;li jara fih.personifikazzjonime<strong>ta</strong>fora – l<strong>il</strong>l-baħar, <strong>il</strong>-poe<strong>ta</strong>jagħtih karatteristiċi sbieħ <strong>ta</strong>lbniedem,<strong>il</strong>-mewġa qisha l-qalbqed tħabbat.Kuntrast – <strong>il</strong>marka<strong>ta</strong>ż-żmientidher “l-għelma<strong>ta</strong>x-xjuħija” fuq <strong>il</strong>ballu<strong>ta</strong>,iż-żonqoru l-poe<strong>ta</strong> nnifsu,però l-baħar majixjieħ qatt, sejibqa’ żagħżugħ.Il-baħar huwappersonifikat, qedjindirizzah fit-tienipersuna singular.Qed jurina li fihbdiet <strong>il</strong>-ħajja ujurina l-esperjenzali għandu mal-blat.Sa Mar<strong>il</strong>yn Borg u Sa Carmen Mifsud


polisindetou bħal wieħed li ġarrab<strong>il</strong>-ħakma <strong>ta</strong>l-imħabba, int ’l art ħaninatħaddan u tbus u tkellem,u l-kelma li tgħid<strong>il</strong>ha hi safja u bnina!Sim<strong>il</strong>itudni – iqabbel l<strong>il</strong>l-baħar ma’ bniedem <strong>ta</strong>lesperjenza,għadda ż-żmien minn fuqu u tgħallem ħafna.personifikazzjoniIl-baħar ġarrab ukoll l-imħabba, li kienet l-art.Din l-imħabba <strong>ta</strong>għhomjiddeskriviha bħala waħdasafja u bnina, <strong>il</strong>-poe<strong>ta</strong> qedifaħħar <strong>il</strong>-baħar.Sa Mar<strong>il</strong>yn Borg u Sa Carmen Mifsud


Iżda me<strong>ta</strong> <strong>ta</strong>’ saħħtekjogħġbok <strong>il</strong>-kotra b’xi <strong>ta</strong>qliba tfisser,u nara ’l sidrek jikber,l-ħalel bojod fuq <strong>il</strong>-blat titkisser,alliterazzjonijaqbadni l-biża’, u nibkinarak <strong>ta</strong>qbad l-iġfien u t<strong>il</strong>għab bihom,bla xejn ma <strong>ta</strong>ħseb, kiefer!Kuntrast – jgħaddi għal xi ħaġa negattiva,jiddeskrivi l<strong>il</strong>l-baħar f<strong>il</strong>-maltemp. Il-poe<strong>ta</strong>jistqarr li jibża’ minnu, jimmaġinah tfajjelimqareb j<strong>il</strong>għab bl-iġfna.personifikazzjoni – jirreferi għall-mewġ jobrom ujitqawwa.fid-dmugħ <strong>ta</strong>l-imsejknin li hemm ġo fihom.alliterazzjoniPersonifikazzjoni; iperbole–jirreferi għall-baħar u jgħid li hukiefer f’azzjunitu, għax <strong>ta</strong>nt kemmhu qawwi l-iġfien jegħrqu fih.Sineddoke (tip <strong>ta</strong>’ me<strong>ta</strong>fora) – qed jirreferigħan-nies li mietu mgħarrqa ġewwa fih. B’modindirett qed jif<strong>ta</strong>kar f’missieru, li miet mgħarraqwaqt li kien qed jaqdi dmiru bħala sajjied.Sa Mar<strong>il</strong>yn Borg u Sa Carmen Mifsud


Imma togħġobni, nħobbok,ja Baħar, me<strong>ta</strong> tfajjel mingħajr dnewwa,apostrofitinxteħet fuq ir-ramel<strong>ta</strong>’ x<strong>ta</strong>j<strong>ta</strong> u kollok ċajt u kollok ħlewwat<strong>il</strong>għab b’werqa <strong>ta</strong>l-alka,jew b’sebgħek tinbex xi bebbux f<strong>il</strong>-bej<strong>ta</strong>,u tħaxwex dik <strong>il</strong>-għanjaonomatopeali tgħallimtha f<strong>il</strong>-bidu u qatt ma nsejtha.Vol<strong>ta</strong> – f<strong>il</strong>li qed jitkellem fuq l-ikrah <strong>ta</strong>l-baħar ujgħid li l<strong>il</strong>l-poe<strong>ta</strong> jbeżżgħu, imbagħad jiddeskrivis-sabiħ tiegħu u dan iwassal l<strong>il</strong>l-poe<strong>ta</strong> biexjistqarr li hu jħobbu, l<strong>il</strong>l-baħar.me<strong>ta</strong>fora – qed iqabbel <strong>il</strong>-mewġma’ tfajjel bla ħażen, jarah kalmu kwiet. Huwa qed jirreferigħall-mewġ ħelu li jitkaxkar b<strong>il</strong>modfuq ir-ramel <strong>ta</strong>l-bajja.Personifikazzjoni – <strong>il</strong>-poe<strong>ta</strong> jimmaġina l<strong>il</strong>l-baħarqed j<strong>il</strong>għab mal-alka u l-bebbux li jsib fih innifsu.alliterazzjoniQed jimmaġina l-ħoss <strong>ta</strong>lmewġqisu għanja għax <strong>il</strong>ujafha ħafna.Sa Mar<strong>il</strong>yn Borg u Sa Carmen Mifsud


• Din <strong>il</strong>-poeżija mibnija fuq ħdax-<strong>il</strong> kwartina, <strong>il</strong>-versi humasettenarji u endekas<strong>il</strong>labi b’mod alternat u rimamqabbża.• Il-versi jis<strong>ta</strong>’ jkun li kitibhom b’dan <strong>il</strong>-mod biex joħloqimmaġini <strong>ta</strong>l-mewġ, waħda kiebja (vers settenarju) u oħraqawwija (vers endekas<strong>il</strong>labu). Dan għax <strong>il</strong>-baħar hekk, f<strong>il</strong>likalm u f’daqqa waħda mqalleb u wara ftit jerġa’ jikkalma.• Jispikka l-motiv <strong>ta</strong>n-natura, jis<strong>ta</strong>’ jkun għax <strong>il</strong>-poe<strong>ta</strong>influwenzat m<strong>il</strong>l-ambjent tipiku raħli.• Ħjiel nos<strong>ta</strong>lġiku – fl-ewwel żewġ strofi qed imur lura f<strong>il</strong>passat,fit-tfulija, fejn kollox kien aħjar.Sa Mar<strong>il</strong>yn Borg u Sa Carmen Mifsud


• Hija riflessiva għax jirrifletti fuq affarijiet li huma reali,jaħseb fuq l-eżistenza tiegħu f’din id-dinja.• Din iġġib magħha s-solitudni (għax <strong>il</strong>-poe<strong>ta</strong> qed iħossuwaħdu issa li xjaħ) u l-malinkonija (għax <strong>il</strong>-poe<strong>ta</strong> jħossdwejjaq peress li għaddej minn żmien ix-xjuħija).• Numru <strong>ta</strong>’ kuntrasti:(i) iż-żmien iħalli effett fuq kollox minbarra fuq <strong>il</strong>-baħar;(ii) <strong>il</strong>-baħar ġieli huwa kalm, sabiħ u jgħaxxqu, iżdajbeżżgħu me<strong>ta</strong> jkun imqalleb għax mhux l-ewwel darbali ħa miegħu l-ħajja <strong>ta</strong>l-bnedmin;(iii) minkejja li jbeżżgħu, <strong>il</strong>-poe<strong>ta</strong> jistqarr li xor<strong>ta</strong> jħobbu.Sa Mar<strong>il</strong>yn Borg u Sa Carmen Mifsud


L-interpre<strong>ta</strong>zzjoni<strong>ta</strong>l-poeżijaSa Mar<strong>il</strong>yn Borg u Sa Carmen Mifsud


• Il-poe<strong>ta</strong> jibda b<strong>il</strong>li jif<strong>ta</strong>kar – permezz <strong>ta</strong>l-memorja jirriflettisabiex jifhem <strong>il</strong>-preżent. Huwa jmur lura lejn it-tfulija u ż-żgħożija biex jifhem l-adultezza.• Għandna tiftixa <strong>ta</strong>l-kontinwità, <strong>ta</strong>l-ħolqien differenti libejniethom jistgħu jsawru l-katina waħda, li hi s-senseżistenzjali.• La darba jif<strong>ta</strong>kar iż-żmien bikri tiegħu, huwa jistqarr li “issikka”<strong>ta</strong>ż-żmien ħalliet fuq wiċċu t-tikmix, li juri li xjaħ.• Tidher l-immor<strong>ta</strong>lità <strong>ta</strong>l-baħar, “żagħżugħ <strong>ta</strong>’ dejjem”, majixjieħ qatt. Dan joħorġu b’kuntrast għax juri li ż-żmieniħalli s-sinjali tiegħu fuq kollox, kemm fuq <strong>il</strong>-bnedmin uanke fuq dawk l-affarijiet li aħna naħsbu li ma jixjieħu qatt,bħall-ballu<strong>ta</strong> u l-iebes <strong>ta</strong>ż-żonqor li me<strong>ta</strong> jixxarrab jiswied.Sa Mar<strong>il</strong>yn Borg u Sa Carmen Mifsud


• Jippersonifika l<strong>il</strong>l-baħar b<strong>il</strong>li jgħid li minn fuq wiċċujgħaddu s-snin bla ma jħallu l-ebda marka <strong>ta</strong>x-xjuħija,għalhekk hu żagħżugħ ferħan dejjem.• Għal Dun Karm, <strong>il</strong>-baħar hu għajn <strong>ta</strong>’ enerġija, l-ak<strong>ta</strong>rf’mumenti iebsa, bħal dawk <strong>ta</strong>x-xjuħija. Dan <strong>il</strong>-baħar qediservi bħala sors <strong>ta</strong>’ ispirazzjoni għall-poe<strong>ta</strong>, li xjaħ.• Il-poe<strong>ta</strong> hu affaxxinat m<strong>il</strong>l-qawwa u s-sbuħija li jaf joffri l-baħar, għalkemm xi waqtiet jibża’ minnu me<strong>ta</strong> jkun <strong>il</strong>maltempu jara l-baħar imqalleb jhedded <strong>il</strong>-ħajja <strong>ta</strong>lbaħħara,hu xor<strong>ta</strong> waħda jibqa’ jitpaxxa bih.Sa Mar<strong>il</strong>yn Borg u Sa Carmen Mifsud


• Il-poe<strong>ta</strong> jikxef magħna r-relazzjoni li għandu mal-baħarb’numru <strong>ta</strong>’ frażijiet bħal “jaqbadni l-biża’”, “nibkinarak”, “togħġobni”, “inħobbok”. B’mod indirett dawnjistgħu jwasslu għall-emozzjonijiet li kien iħoss <strong>il</strong>-poe<strong>ta</strong>f<strong>il</strong>-konfront <strong>ta</strong>n-nuqqas <strong>ta</strong>’ missieru.Sa Mar<strong>il</strong>yn Borg u Sa Carmen Mifsud


Temi li joħorġu• Tifkiriet <strong>ta</strong>t-tfulija• Il-mor<strong>ta</strong>lità vs l-immor<strong>ta</strong>lità• L-eżistenza <strong>ta</strong>l-bniedem vs l-ambjentSa Mar<strong>il</strong>yn Borg u Sa Carmen Mifsud


TMIEMGRAZZISa Mar<strong>il</strong>yn Borg u Sa Carmen Mifsud

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!