Infocom - ΤΕΥΧΟΣ 217

POINT OF VIEW

POINT OF VIEW Πόροι, εμπόροι και οδοιπόροι... γράφει ο Γιάννης Ριζόπουλος Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που μας κληροδότησε η κρίση, τα τελευταία χρόνια, είναι αυτό της διαρροής εγκεφάλων - όχι πως το brain drain δεν υπήρχε και παλιότερα, απλώς τώρα οξύνθηκε πολύ περισσότερο. Με δεδομένο, μάλιστα, πως οι μετακινήσεις είναι πλέον πολύ ευκολότερες και τα νέα (σχετικά με το πού υπάρχει ανάγκη, ακόμα και σε ποιόν συγκεκριμένο τομέα ποιάς χώρας υπάρχουν κενές θέσεις) ταξιδεύουν, χάρη στο Internet, ευκολότερα, η φυγή «χτύπησε κόκκινο»! Οι περισσότεροι δικοί μας οδεύουν προς τις ευρωπαϊκές χώρες, αλλά δεν είναι λίγοι κι αυτοί που κοιτάνε μακρύτερα, προς Αμερική μεριά, παρά την απόσταση και τους όποιους περιορισμούς για εργασία που υφίστανται εκεί. Κυρίως οι μηχανικοί, όμως, (όχι μόνο οι δικοί μας, αλλά κι εκείνοι από άλλες χώρες), έχουν έναν ακόμα λόγο να βλέπουν προς εκείνη την κατεύθυνση, αν διαθέτουν τις εξειδικευμένες γνώσεις που απαιτούνται στο χώρο της τεχνητής ευφυΐας (Artificial Intelligence, ή πιο απλά ΑΙ). Ο λόγος είναι πως αυτός ο χώρος (μαζί με το Internet των Αντικειμένων, ας μην το ξεχνάμε αυτό) θεωρείται σήμερα από τους πιο «καυτούς» στην υψηλή τεχνολογία και, φυσικά, από τους περισσότερο υποσχόμενους για το μέλλον. Τα μεγάλα ονόματα της ψηφιακής βιομηχανίας (βλέπε, Google, Microsoft, Facebook, Baidu κλπ) έχουν ρίξει όλο το βάρος τους σ’ αυτόν τον τομέα, καθώς τον θεωρούν απαραίτητο για την ανάπτυξή τους, όπως επεσήμανε πριν από λίγες ημέρες σε εκτεταμένο άρθρο του ο πάντα έγκυρος Economist... Βλέπετε, η τεχνητή ευφυΐα μπορεί να αξιοποιηθεί σε πλήθος άλλους τομείς, λειτουργώντας οριζόντια εν είδει καταλύτη για να πετύχουμε τα πιο απροσδόκητα οφέλη. Πάρτε, για παράδειγμα, (σε μια επανάληψη της θρυλικής σειράς αγώνων του υπερυπολογιστή Deep Blue της ΙΒΜ, επί του παγκόσμιου πρωταθλητή στο σκάκι, Γκάρι Κασπάροφ) την πρόσφατη άνετη νίκη ενός προγράμματος υπολογιστή της Google, επί του παγκόσμιου πρωταθλητή στο Go, ένα κινεζικής προέλευσης δυσκολότατο επιτραπέζιο παιχνίδι, η οποία προκάλεσε ιδιαίτερη εντύπωση. Όμως, για να επιτευχθούν καινούριες τόσο εντυπωσιακές επιτυχίες και να διατηρηθεί η με γεωμετρική πρόοδο ανάπτυξη του συγκεκριμένου τομέα, χρειάζονται χιλιάδες ερευνητές και επιστήμονες, άνθρωποι ειδικοί που θα δουλέψουν, θα ψάξουν, θα βρουν και θα αναδείξουν αυτό που θα συμβεί την επόμενη μέρα, ενώ θα βάλουν τις βάσεις και για εκείνο της μεθεπόμενης. Υπάρχουν όλοι αυτοί; Δεν θα μπορούσαμε να πούμε ότι μας περισσεύουν, καθώς ο κλάδος χωρίς να είναι εντελώς «φρέσκος», γιγαντώθηκε απότομα και οι ανάγκες του αυξήθηκαν από τη μια μέρα στην άλλη. Εξ ου και ο πόλεμος που μαίνεται και τον οποίο αναδεικνύει το άρθρο του Economist, μεταξύ πολλών ενδιαφερομένων για την εξασφάλιση όσο γίνεται περισσότερων ταλέντων, πριν ακόμα βγουν από τα πανεπιστήμια! Που, με τη σειρά τους, θέλουν να κρατήσουν (ειδικά τα αμερικανικά, τα οποία έχουν λαμπρή παράδοση στη σύνδεση των ερευνητών τους με τις ανάγκες της αγοράς) τα αστέρια τους, τους ανθρώπινους πόρους που «παράγουν» τα ίδια, όσο γίνεται περισσότερο στα δικά τους εργαστήρια και ινστιτούτα, ώστε να τα αξιοποιήσουν καλύτερα και χάρη σ’ αυτά να αυξήσουν το κύρος τους στην αγορά, αλλά και τα έσοδά τους από αναθέσεις ερευνητικών έργων της βιομηχανίας... Φυσικά, οι γίγαντες της υψηλής τεχνολογίας δεν κάθονται από την πλευρά τους με σταυρωμένα χέρια: αφενός υπερθεματίζουν σε προσφορές προς τους σπουδαστές, αφετέρου εξαγοράζουν ό,τι «έτοιμο» βρουν από πλευράς μικρότερων εταιριών ακόμα και start-ups, αρκεί τα προϊόντα ή οι υπηρεσίες τους να δίνουν κάποιες λύσεις στις σημερινές ή τις μελλοντικές (βάσει της στρατηγικής που κάθε μια ακολουθεί) ανάγκες τους. Το πρόγραμμα της Google, για παράδειγμα, το οποίο μνημονεύσαμε παραπάνω, είναι δημιούργημα της Deep Mind, εταιρίας startup στο χώρο τοι ΑΙ με επικεφαλής το Ελληνοκύπριο Ντένη Χασάμπι, που εξαγοράστηκε το 2014 από τη δημιουργό της πασίγνωστης μηχανής αναζήτησης, αντί 600 εκατ. δολαρίων. Σύμφωνα με την εταιρία ερευνών Quid, οι «μεγάλοι» ξόδεψαν το 2015 περίπου 8,5 δις δολάρια σε τέτοιες συμφωνίες, ποσό τετραπλάσιο εκείνου που είχαν ξοδέψει μόλις πέντε χρόνια νωρίτερα, το 2010, προκειμένου να στήσουν τμήματα ρομποτικής και μηχανικής μάθησης τα οποία ανταγωνίζονται επί ίσοις όροις αντίστοιχα εργαστήρια ερευνητικών ινστιστούτων και πανεπιστημίων, με όποιες 4 infocom•05•16

κακές συνέπειες (βλέπε, μονοπώλιο) μπορεί να έχει κάτι τέτοιο για την ελεύθερη διάδοση της γνώσης... Θέλετε ένα παράδειγμα; Η Uber -ναι, η γνωστή και πολυσυζητημένη πλατφόρμα εύρεσης ταξί- σχεδόν διέλυσε πέρυσι το Εθνικό Κέντρο Μηχανικής Ρομποτικής του πανεπιστημίου Carnegie-Mellon, προσλαμβάνοντας εν μια νυκτί (φαντάζεστε με τι μισθούς...) τους 40 από τους 140 ερευνητές του, για να δημιουργήσει ένα τμήμα που θα μελετήσει τη δημιουργία αυτόνομων ταξί! Μάλιστα, η κίνησή της αυτή προκάλεσε αλγεινή εντύπωση, καθώς αρχικά είχε ζητήσει συνεργασία με το Κέντρο υποσχόμενη χρηματοδότηση των ερευνών στο συγκεκριμένο τομέα, πριν αποφασίσει να του πάρει τους καλύτερους ερευνητές και να στήσει το δικό της «μαγαζί»... Οι περισσότερες εταιρίες δεν ακολουθούν τέτοιες αμφιλεγόμενες τακτικές, φυσικά, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι δεν προσπαθούν σκληρά... Ιδιαίτερα ενδιαφέρονται για ειδικούς σε θέματα μηχανικής μάθησης (να το και το tip, για όσους μελλοντικούς «οδοιπόρους» από την Ελλάδα προς τα ξένα έχουν τις αναγκαίες γνώσεις), καθώς μπορεί να αξιοποιηθεί σε πλήθος τομείς, από απλά φίλτρα για το spam και καλύτερη διαχείρηση των online διαφημίσεων έως τη λειτουργία αυτόνομων οχημάτων και τη σάρωση για αναγνώριση νοσημάτων, με στόχο να κάνουν τη ζωή μας ευκολότερη, ασφαλέστερη και καλύτερη. Το «buzz» στον συγκεκριμένο χώρο είναι πλέον κάτι παραπάνω από έντονο. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι το πιο γνωστό συνέδριο (Conference on Neural Information Processing Systems) ειδικών στο συγκεκριμένο χώρο, που γίνεται κάθε Δεκέμβρη στον Καναδά, έχει -όπως τονίζει ο Economist- μετεξελιχθεί από μια μικρή, περιφερειακή εκδήλωση στο... Νταβός του ΑΙ - οι συμμετέχοντες έφτασαν πέρυσι τους 3800, τριπλάσιοι από εκείνους το 2010, αφού όλο και περισσότεροι επιδιώκουν να δικτυωθούν δυναμικά, σ’ αυτόν τον χώρο με την εντυπωσιακή ανάπτυξη. Ιδού πεδίο δόξης λαμπρό, λοιπόν! infocom•05•16 5