Messalina - WJEC

WJECLevel 2 Certificate in Latin LiteratureFor summer 2014, 2015 and 2016Prescribed text for Unit 9542Latin Literature NarrativesSection A:Tacitus, MessalinaThis is the official examination text for theWJEC Level 2 Certificate in Latin Literature

Messalina (from Tacitus, Annals 11)Messalina was the Emperor Claudius' third wife. We know little about her, because therelevant books of Tacitus have been lost. She was the daughter of Claudius' cousin andwould have been around 15 years old at the time of her marriage to Claudius, who wasthen approaching 50. They had two children, Octavia and Britannicus, aged aboutseven and six respectively in 47 AD, when our narrative begins. Apparently Messalinahad already been involved in a number of crimes and scandals before she began heraffair with Silius.IMessalina novo et quasi insano amore incensa est. nam inC. Silium, iuventutis Romanae pulcherrimum, ita exarserat utIuniam Silanam, nobilem feminam, matrimonio eiusexturbaret liberoque adultero potiretur. neque Silius flagitiiaut periculi nescius erat: sed intellexit exitium, si abnueret,fore certum et, si consentiret, nonnullam facinoris celandispem esse; simulque se magna praemia accepturum. igiturplacuit neglegere futura praesentibus frui. illa non furtimsed multis cum comitibus ventitat domum, egredientiadhaeret, dat opes honoresque; postremo servi, liberti,paratus principis apud adulterum saepe videbantur. atClaudius matrimonii sui erat ignarus.510IIiam Messalina propter facilitatem adulteriorum ad novaslibidines versa est. Silius, sive fatali insania an ipsa pericularemedium imminentium periculorum ratus, abrumpidissimulationem urgebat: quippe non exspectandum, dumprinceps senesceret. se caelibem, orbum, nuptiis etadoptando Britannico paratum. eandem Messalinaepotentiam mansuram esse, addita securitate, si praevenirentClaudium, qui insidiis incautus sed ad iram celer esset.Messalina, non amore in maritum, sed verita ne Siliussumma adeptus se sperneret, diu haesitavit; sed tandempersuasum. nomen enim matrimonii concupivit obmagnitudinem infamiae. nec ultra morata quam dumsacrificii gratia Claudius Ostiam proficisceretur, cunctanuptiarum sollemnia celebrat.5102 WJEC Level 2 Latin Literature Unit 9542

IIIid certe fabulosum videbitur tantum securitatis ullismortalibus fuisse in civitate omnium gnara et nihil tacente;nedum consulem designatum cum uxore principis,praedicta die, eis qui obsignarent adstantibus, velutsuscipiendorum liberorum causa convenisse; atque illossacrificiis perfectis inter convivas discubuisse, oscula etcomplexus dedisse, noctem denique egisse licentiaconiugali. nihil tamen composui miraculi causa, sed auditascriptaque a senioribus tradam.5IVigitur domus principis inhorruit, maximeque ei quipotentiam habebant timuerunt ne res verterentur: spemtamen habebant, si Claudio de atrocitate scelerispersuasissent, Messalinam posse opprimi sine quaestionedamnatam; sed periculum esse ne ille defensionem audiret,neve clausae aures etiam confitenti non essent. Narcissus,occasiones quaerens, cum Caesar diu apud Ostiammoraretur, duas eius paelices largitione et promissisperpulit delationem subire. exim Calpurnia (id alteri paelicinomen), ubi datum est secretum, ad genua Caesarisprovoluta nupsisse Messalinam Silio exclamat; alterapaelice haec confirmante, Calpurnia cieri Narcissumpostulat. qui 'discidiumne tuum' inquit 'novisti? nammatrimonium Silii vidit populus et senatus et milites; ac nisiceleriter agis, tenet urbem maritus.'51015Vtum amicos fidelissimos vocat, praesertim Lusium Getampraetorianis praefectum. eo locuto ceteri certatimcircumstrepunt ut iret in castra firmaretque praetoriascohortes, securitati suae antequam vindictae consuleret.iam Claudius identidem interrogabat an ipse imperiipotens, an Silius privatus esset.5WJEC Level 2 Latin Literature Unit 9542 3

VIat Messalina, numquam solutior luxu, adulto autumnosimulacrum vindemiae per domum celebrabat. urgebanturprela, fluebat vinum. feminae pellibus accinctae adsultabantut sacrificantes vel insanientes Bacchae; ipsa crine fluxothyrsum quatiebat, iuxtaque Silius hedera vinctus,cothurnos gerens iaciebat caput, strepente circum procacichoro. ferunt Vettium Valentem, cum in praealtam arboremper lasciviam ascendisset, ceteris interrogantibus quidaspiceret respondisse tempestatem ab Ostia atrocem - sivecoeperat ea species, seu forte lapsa vox postea inpraesagium vertit.510VIInon solum rumor interea, sed undique nuntii adMessalinam contendunt, qui Claudium omnia cognovisse etvenire promptum ultioni adferrent. igitur MessalinaLucullianos in hortos, Silius dissimulando metui ad forumdigrediuntur. illa tamen, quamquam res adversaeconsilium eximerent, ire obviam et aspici a marito statimconstituit, quod saepe ei fuerat subsidium; misitque utBritannicus et Octavia in complexum patris irent. atqueinterim, tribus omnino comitantibus - tam repens eratsolitudo - postquam per urbem pedibus ivit, vehiculo, quopurgamenta hortorum eripiuntur, Ostiensem viam intrat.nullam misericordiam civibus commovit quia flagitiorumdeformitas praevalebat. et iam erat in aspectu Claudiiclamitabatque ut audiret Octaviae et Britannici matrem.Narcissus tamen obstrepuit, Silium et nuptias referens;simul codicillos libidinum indices tradidit, quibus visusCaesaris averteret. nec multo post urbem ingredientiofferebantur liberi, sed Narcissus amoveri eos iussit.510154 WJEC Level 2 Latin Literature Unit 9542

VIIImirum inter haec silentium Claudii: omnia libertooboediebat; qui contionem militum in castris paravit. apudeos praemonente Narcisso princeps pauca verba fecit:continuus dehinc clamor militum nomina reorum et poenasflagitantium. ductus Silius ad tribunal non defensionem,non moras temptavit, sed precatus est ut morsacceleraretur.interim Messalina Lucullianis in hortis prolatarevitam, componere preces, nonnulla spe et ira: tantamsuperbiam etiam tum gerebat. ac nisi caedem eius Narcissusproperavisset, vertisset pernicies in accusatorem. namClaudius domum regressus, ubi cena vinoque incaluit,imperavit ut femina misera (hoc enim verbo Claudiumusum esse ferunt) ad causam dicendam postridie adesset.quod ubi Narcissus audivit et languescere iram redireamorem vidit, timebat, si moraretur, propinquam noctem etuxorii cubiculi memoriam; igitur prorumpit denuntiatquecenturionibus et tribuno, qui aderat, exsequi caedem: itaimperatorem iubere.51015WJEC Level 2 Latin Literature Unit 9542 5

IXmissus quoque unus e libertis: is raptim in hortospraegressus repperit Messalinam, humi fusam; adsidebatmater Lepida, quae florenti filiae haud concors fuerat; sedsupremis eius necessitatibus ad misericordiam versasuadebat ne percussorem opperiretur: transiisse vitamneque aliud quam mortem decoram quaerendum. sed nihilhonestum inerat Messalinae animo, per libidines corrupto;lacrimae et questus inriti effundebantur, cum impetuvenientium pulsae sunt fores adstititque tribunus. tuncprimum Messalina fortunam suam intellexit ferrumqueaccepit; quod frustra iugulo aut pectori per trepidationemadmovens, ictu tribuni transigitur. corpus matri concessumest.510Xnuntiatum est Claudio epulanti Messalinam perisse. illenon ultra quaesivit, sed poposcit poculum et solita conviviocelebravit. ne proximis quidem diebus, odii gaudii iraetristitiae ullius denique humani adfectus signa dedit, noncum laetantes accusatores aspiceret, non cum filiosmaerentes. iuvit oblivionem eius senatus, qui decrevitMessalinae nomen et effigies privatis ac publicis locisdemovendas.56 WJEC Level 2 Latin Literature Unit 9542