Doelstelling 2015: vandaag passief bouwen om morgen ... - Icedd.be

Seminaries Duurzaam Bouwen
Doelstelling 2015: vandaag passief bouwen
om morgen beter te wonen en te werken
In 2015 wordt passiefbouw wettelijk verplicht.Hoe
verwezenlijkt u die doelstelling, van het oorspronkelijke
project tot het beheer nadien ?
13 december 2012

Monsieur Philippe ABEL
A.M.A.
Madame Leila ABOU-HACEM
Société du Logement de la Région Bruxelloise (SLRB-BGHM)
Rue Jourdan 45-55
1060 SAINT-GILLES
02/533.19.11 : 02/533.19.00
@ : labouhacem@slrb.irisnet.be
Monsieur Bruno ALLADIN
Trio Architectures
Avenue de Tervueren 77
1040 ETTERBEEK
02/735.83.09 : 02/732.67.55
@ : trio@skynet.be
Madame Adeline ANTOINE
AOS Belgium
Avenue Charles Schaller 54
1160 AUDERGHEM
@ : a.antoine@aos-studley.be
Madame Isabelle AUPAIX
Société du Logement de la Région Bruxelloise (SLRB-BGHM)
Rue Jourdan 45-55
1060 SAINT-GILLES
02/533.19.11 : 02/533.19.00
@ : iaupaix@slrb.irisnet.be
Monsieur Kalid AZZAOUM
Seco (Bureau de Contrôle Technique pour la Construction)
Rue d'Arlon Aarlenstraat 53
1040 BRUXELLES (ETTERBEEK)
02/238.22.11 : 02/238.22.61
@ :
Monsieur Somesh BAROT
Sté de Développement Régional de Bruxelles (SDRB)
Gewestelijke Ontwikkelingsmaatschappij voor het BHG
Rue Gabrielle Petitstraat 6
1080 BRUXELLES/BRUSSEL
02/422.51.11 : 02/422.51.12
@ : sbarot@sdrb.be
Monsieur Benoit BASTOGNE
Valens Eiffage sa
Avenue Brugmann 27
1060 SAINT-GILLES
02/543.46.82 : 02/543.46.07
@ : bbastogne@valens.eiffage.be
Monsieur Gérard BEDORET
Rue Joseph Wauters 36
1300 WAVRE
@ : gerardbedoret@swing.be
Monsieur Jamil BEN ABDEJJAOUAD
Sophia Group
Liste des participants / Deelnemerslijst
Madame Taïssa BIELYSZEW
Société du Logement de la Région Bruxelloise (SLRB-BGHM)
Rue Jourdan 45-55
1060 SAINT-GILLES
02/533.19.11 : 02/533.19.00
@ : tbielyszew@slrb.irisnet.be
Mijnheer Frederik BIJNENS
Democo
Herckenrodesingel 4b
3500 HASSELT
011/22.45.26 : 011/22.56.35
@ : democo@democo.be
Madame Anne-Sophie BLOMME
ELEA asbl
Rue du Blanc Pignon 33
7700 MOUSCRON
056/84.51.77
@ : communication@lanaturemamaison.be
Monsieur Jean-Baptiste BLONDEL
Fonds du Logement de la Région de Bruxelles-Capitale
Wonind Gez. Van het Brussel Hoofdstelijk Gewest
Rue de l'Eté 73
1050 IXELLES
@ : jean-baptiste.blondel@fondsdulogement.be
Monsieur Thomas BOCKELANDT
B & B Consulting bvba
A. Gossetlaan 28a bus 2
1702 GROOT-BIJGAARDEN
02/468.11.58 : 02/468.11.78
@ : brussels@boydens.be
Madame Marie-Claire BOCQUILLET
Burco sa
Avenue Franklin Roosevekt 11
1050 BRUXELLES (IXELLES)
@ : mc.bocquillet@burcogroup.eu
Monsieur Cédric BORDET
Société du Logement de la Région Bruxelloise (SLRB-BGHM)
Rue Jourdan 45-55
1060 SAINT-GILLES
02/533.19.11 : 02/533.19.00
@ : cbordet@slrb.irisnet.be
madame Fabienne BORGUET
Administration Communale
Place Collignon
1030 SCHAERBEEK
02/244.75.11 : 02/241.30.80
@ : fborguet@schaerbeek.irisnet.be
Madame Caroline BOTTON
Service Technique Provincial (STP)
Avenue Général de Gaulle 102
7000 MONS
065/38.25.03 : 065/38.25.66
@ : caroline.botton@hainaut.be

Monsieur Damien BOURGUET
Seco (Bureau de Contrôle Technique pour la Construction)
Rue d'Arlon Aarlenstraat 53
1040 BRUXELLES (ETTERBEEK)
02/238.22.11 : 02/238.22.61
@ : d.bourguet@seco.be
Monsieur Paul BOUTEILLE
Seco (Bureau de Contrôle Technique pour la Construction)
Rue d'Arlon Aarlenstraat 53
1040 BRUXELLES (ETTERBEEK)
02/238.22.11 : 02/238.22.61
@ : p.bouteille@seco.be
Monsieur Redouane BOUZIANE
CPAS
Rue Alphone Vandenpeereboom 14
1080 MOLENBEEK-ST-JEAN
02/412.53.96 : 02/412.53.84
@ : maureen.dupont@publilink.be
Monsieur Joël BRAIBANT
Bureau HCO
Monsieur Simon BRASSEUR
Seco (Bureau de Contrôle Technique pour la Construction)
Rue d'Arlon Aarlenstraat 53
1040 BRUXELLES (ETTERBEEK)
02/238.22.11 : 02/238.22.61
@ : s.brasseur@seco.be
Monsieur Jean-Luc BROSSEL
Axa Belgium sa
Boulevard du Souverain 25
1170 WATERMAEL-BOITSFORT
02/678.77.25 : 02/678.77.17
@ : jeanluc.brossel@axa.be
Monsieur Didier BRUMAGNE
Commission Communautaire Française
Rue des Palais 42
1030 BRUXELLES (SCHAERBEEK)
02/800.80.00 : 02/800.80.01
@ : dbrumagne@cocof.irisnet.be
Monsieur Jean-Noël CACHEUX
Cacheux Architecture
Rue du Roseau 17
1180 UCCLE
@ : architecture@cacheux.eu
Monsieur Vincent CARETTE
Axa Belgium sa
Boulevard du Souverain 25
1170 WATERMAEL-BOITSFORT
02/678.77.25 : 02/678.77.17
@ : vincent.carette@axa.be
Monsieur Geoffroy CEULEMANS
Besix sa
Avenue des Communautés 100
1200 WOLUWE-SAINT-LAMBERT
@ : JAhenkora@besixred.com
Monsieur Jean-Pascal COCHET
CADILLAC sa
Boulevard Sylvain Dupuis 310 bte 11
1070 ANDERLECHT
02/523.07.03 : 02/523.86.27
@ : jpc@fiskobel.com
Madame Leen CORTHIER
Administration Communale
Place du Conseil 1
1070 ANDERLECHT
02/558.08.00 : 02/523.12.14
@ : lcorthier@anderlecht.irisnet.be
Monsieur Jean-Michel DE HAAN
Architectes & Associés
Rue de l’Arbre Bénit 93
1050 BRUXELLES
02/736.85.15
@ : ar@skynet.be
Monsieur Boris D'OR
Bruxelles Environnement (IBGE) - Leefmilieu Brussel (BIM)
Gulledelle 100
1200 BRUXELLES
02/775.75.11
@ : bdor@environnement.irisnet.be
Monsieur Yannick D'OTREPPE
Bruxelles Environnement (IBGE) - Leefmilieu Brussel (BIM)
Gulledelle 100
1200 BRUXELLES
02/775.75.11
@ : ydotreppe@environnement.irisnet.be
Monsieur Ismaël DAOUD
Cabinet du Ministre de l'Environnement et de l'Energie et de
la Politique de l'Eau
Rue du Marais 49-53
1000 BRUXELLES
02/517.12.00 : 02/511.94.42
@ : daoudismael@yahoo.com
Madame Barbara DARTSCH
Administration Générale de l'Infrastructure
Boulevard Léopold II 44
1080 MOLENBEEK-SAINT-JEAN
02/413.30.03 : 02/413.30.90
@ : barbara.dartsch@cfwb.be
Monsieur Nicolas DE BEER
Administration de l'Aménagement du Territoire et du
Logement (AATL)
Rue du Progrès 80 bte 1
1030 SCHAERBEEK
02/204.21.11
@ : ndebeerdelaer@mrbc.irisnet.be
Madame Albane DE BLOCK
Administration Communale
Place Jean Vander Elst 29
1180 UCCLE
02/348.65.11 : 02/343.59.49
@ : urbarchi.ad@uccle.be

Monsieur Xavier DE CLIPPELLE
Administration Communale
Avenue d'Auderghem 113-115
1040 ETTERBEEK
02/627.21.11 : 02/627.23.50
@ : xavier.declippele@etterbeek.be
Monsieur Tanguy DE LE VINGNE
Administration Communale
Place Collignon
1030 SCHAERBEEK
02/244.75.11 : 02/241.30.80
@ : tdelevingne@schaerbeek.irisnet.be
Madame Ana DE MOURA MARTINS
Buro II & Archi + i
Rue Jacques Jordaensstraat 18a
1000 BRUXELLES
02/641.88.00 : 02/640.53.55
@ : liudmila.kazak@yahoo.fr
Madame Micheline DE MUNCK
Sogesmain - CBRE SA/NV
Boulevard Louis Schmidtlaan 29
1040 ETTERBEEK
@ : micheline.demunck@sogesmaint-cbre.com
Monsieur Michel DE ROUCK
Bruxelles Environnement (IBGE) - Leefmilieu Brussel (BIM)
Gulledelle 100
1200 BRUXELLES
02/775.75.11
@ : mderouck@environnement.irisnet.be
Mijnheer Erwin DE WIT
Dorpsstraat 47
2500 KONINGSHOOIKT
@ : de.wit.erwin@hotmail.com
Madame Maud DECONINCK
Administration Communale
Place Collignon
1030 SCHAERBEEK
02/244.75.11 : 02/241.30.80
@ : madeconinck@schaerbeek.irisnet.be
Monsieur Edouard DEKEGEL
Administration Communale
Square Servaas Hoedemaekers 10
1140 EVERE
02/247.62.62 : 02/241.07.51
@ : edekegel@evere.irisnet.be
Monsieur Cédric DELANGHE
Chaussée d'Alsenberg 217 bte 407
1190 FOREST
@ : cedric.delanghe@gmail.com
Monsieur Loïc DELPORTE
WA.L.K. Engineering
Rue du Fond Cattelain 2
1435 MONT-SAINT-GUIBERT
0497/27.91.77 : 02/387.32.19
@ : loic.delporte@walkengineering.be
Monsieur Charles DEPREZ
Ministère de la Défense Nationale
Rue d'Evere 1
1140 EVERE
@ : charles.deprez@mil.be
Madame Leila DESCHUYTENEER
ELEA asbl
Rue du Blanc Pignon 33
7700 MOUSCRON
056/84.51.77
@ : communication@lanaturemamaison.be
Monsieur Thomas DEVILLE
Cenergie cvba
Avenue Urbain Britsiers 5
1030 BRUXELLES / BRUSSELS
02/513.96.13
@ : thomas.deville@cenergie.be
Mijnheer Steven DEYGERS
Remeha
Monsieur Tanguy DU MONCEAU
CO2logic sa
Rue des Tanneurs 60a
1000 BRUXELLES
0478/41.30.07
@ : tanguy@co2logic.com
Monsieur Gilles DUCHENNE
Roose & Partners Architects
Rue Jean d'Ardenne 14
1050 BRUXELLES (IXELLES)
02/514.17.43 : 02/514.08.56
@ : gd@roose.be
Monsieur Benoît DURANT
Dexia Banque sa
Boulevard Pachéco 44
1000 BRUXELLES
02/222.11.11 : 02/222.57.35
@ : benoit.durant@dexia.com
Madame Hanane EL AZIM
Ville de Bruxelles
Boulevard Anspach 6
1000 BRUXELLES
02/279.22.11 : 02/279.23.91
@ : hanane.elazim@brucity.be
Monsieur Michaël ELIAS
Mel Architect sprl
Rue Vandereay 159
1180 UCCLE
@ : architectmel@gmail.com
Monsieur Benoît ERREMBAULT
Trio Architectures
Avenue de Tervueren 77
1040 ETTERBEEK
02/735.83.09 : 02/732.67.55
@ : trio@skynet.be

Madame Alice ESCALIER
Administration Communale
Place du Conseil 1
1070 ANDERLECHT
02/558.08.00 : 02/523.12.14
@ : aescalier@anderlecht.irisnet.be
Madame Giuseppa FARANNA
Ville de Charleroi
Place Destrée
6060 GILLY (CHARLEROI)
071/86.39.48 : 071/86.39.66
@ : giuseppa.faranna@charleroi.be
Monsieur Nicolas FORREZ
Bruxelles Environnement (IBGE) - Leefmilieu Brussel (BIM)
Gulledelle 100
1200 BRUXELLES
02/775.75.11
@ : nforrez@environnement.irisnet.be
Madame Margareth FRACAS
Cenergie cvba
Avenue Urbain Britsiers 5
1030 BRUXELLES / BRUSSELS
02/513.96.13
@ : margareth.fracas@cenergie.be
Monsieur Laurent GALLAND
Montois Partners Architects
Avenue Maurice 1
1050 IXELLES
02/647.98.93 : 02/647.99.93
@ : l.galland@montois.be
Monsieur Piet GEEROMS
Consulting & Engineering Services (CES)
Monsieur Ulrich GERADIN
Homework
Rue de Mérode 396
1190 FOREST
@ : ulrich@homework.be
Mijnheer Freddy GIELIS
Ville de Bruxelles
Boulevard Anspach 6
1000 BRUXELLES
02/279.22.11 : 02/279.23.91
@ : freddy.gielis@brucity.be
Madame Julie GILLAUX
Service Technique Provincial (STP)
Avenue Général de Gaulle 102
7000 MONS
065/38.25.03 : 065/38.25.66
@ : julie.gillaux@hainaut.be
Monsieur Alexandre GILLES DE PELICHY
Atelier d'Architecture Arcade
Rue du Mail 13/15
1050 IXELLES
02/539.10.66 : 02/539.11.15
@ : alexandre@arcadearchi.be
Madame Catherine GROSJEAN
Société du Logement de la Région Bruxelloise (SLRB-BGHM)
Rue Jourdan 45-55
1060 SAINT-GILLES
02/533.19.11 : 02/533.19.00
@ : cgrosjean@slrb.irisnet.be
Madame Adeline GUERRIAT
Plate-forme Maison Passive asbl (PMP)
Rue Nanon 98
5000 NAMUR
081/39.06.50 : 081/39.06.19
@ : adg@maisonpassive.be
Monsieur Pierre GUSTIN
Service du Facilitateur Bâtiment Durable
1200 BRUXELLES / BRUSSELS
0800/85.775
@ : facilitateur@environnement.irisnet.be
Monsieur Nicolas HAUG
Square Crépin 14
5580 ROCHEFORT
@ : nicolashaug@hotmail.com
Monsieur Eric HENNICO
Rue Antoine Baeck 35
1090 JETTE
@ : eric.hennico@gmail.com
Monsieur Thibaut HERMANS
Bruxelles Environnement (IBGE) - Leefmilieu Brussel (BIM)
Gulledelle 100
1200 BRUXELLES
02/775.75.11
@ : thermans@environnement.irisnet.be
Madame Marie HOUET
Bureau d'Etudes Pierre Berger
Madame Sophie JACQUEMAIN
Technical & Data Consulting
Rue Dries 167
1200 BRUXELLES (WOLUWE-SAINT-LAMBERT)
02/674.28.00 : 02/640.33.35
@ : sjacquemain@tdconsulting.be
Mijnheer Bart JANSSENS
Think Energy
Monsieur Hugues KEMPENEERS
Confédération de la Construction de Bruxelles-Capitale
Rue du Lombard 34-42
1000 BRUXELLES
02/545.58.30
@ : hks@cnc.be

Madame Sophie KERVYN DE MEERENDRE
Administration Communale
Avenue d'Auderghem 113-115
1040 ETTERBEEK
02/627.21.11 : 02/627.23.50
@ : info@etterbeek.be
Monsieur Rik KETELS
Ville de Bruxelles
Boulevard Anspach 6
1000 BRUXELLES
02/279.22.11 : 02/279.23.91
Monsieur Olivier KHASSIME
Administration des Pouvoirs Locaux
Boulevard Du Jardin Botanique 20
1000 BRUXELLES
@ : okhassime@mrbc.irisnet.be
Monsieur Thibault L'OLIVIER
Cobelba sa
Rue des Reines Marguerites 5-7
5100 NANINNE
081/40.14.21
@ : t.lolivier@cobelba.be
Mijnheer Stefaan LAMMENS
Renson sa
Industriezone 2 Vijverdam Maalbeekstraat 10
8790 WAREGEM
056/62.71.11 : 056/60.28.51
@ : stefaan.lammens@renson.be
Madame Salma LASRI
Société du Logement de la Région Bruxelloise (SLRB-BGHM)
Rue Jourdan 45-55
1060 SAINT-GILLES
02/533.19.11 : 02/533.19.00
@ : salmalasri@hotmail.com
Monsieur Damien LASSANCE
Administration Communale
Place Collignon
1030 SCHAERBEEK
02/244.75.11 : 02/241.30.80
@ : dlassance@schaerbeek.irisnet.be
Monsieur Olivier LAURENT
Blue Cedar sprl
Monsieur Emmanuel LEGROS
Livingstones scrl
Quai du Hainaut 29
1080 MOLENBEEK-SAINT-JEAN
02/412.72.43
@ : info@livingstones.be
Monsieur Sebastien LEMAITRE
Montois Partners Architects
Avenue Maurice 1
1050 IXELLES
02/647.98.93 : 02/647.99.93
@ : s.lemaitre@montois.com
Monsieur Xavier LONCOUR
Centre Scientifique et Technique de la Construction (CSTC)
Avenue Pierre Holoffe 21
1342 LIMELETTE
02/655.77.11 : 02/653.07.29
@ : xavier.loncour@bbri.be
Monsieur François MACHIELS
Ministère de la Défense Nationale
Rue d'Evere 1
1140 EVERE
@ : francois.machiels@mil.be
Madame Nathalie MAIRESSE
Agence Schaerbeekoise Immobilière Sociale
Avenue Georges Rodenbach 29 bte 5
1030 SCHAERBEEK
02/223.72.47 : 02/223.73.92
@ : asis.nmairesse@gmail.com
Madame Aurore MALFAIT
Fonds du Logement de la Région de Bruxelles-Capitale
Wonind Gez. Van het Brussel Hoofdstelijk Gewest
Rue de l'Eté 73
1050 IXELLES
@ : aurore.malfait@fonddulogement.be
Monsieur Jean-Patrick MARIONEX
Archi-Metric sprl
Avenue Kersbeek 17
1190 FOREST
02/376.44.75 : 02/376.48.87
@ : jean.patrick.marionex@skynet.be
Monsieur Tony MARTIN
Administration Communale
Place Antoine Gilson 1
1170 WATERMAEL-BOITSFORT
02/674.74.11 : 02/672.52.19
@ : tmartin@wb.irisnet.be
Monsieur Pierre MASSON
Bruxelles Environnement (IBGE) - Leefmilieu Brussel (BIM)
Gulledelle 100
1200 BRUXELLES
02/775.75.11
@ : pmasson@environnement.irisnet.be
Monsieur Jean MATHIEU
Montois Partners Architects
Avenue Maurice 1
1050 IXELLES
02/647.98.93 : 02/647.99.93
@ : j.mathieu@montois.com
Mijnheer Fabian MAWET
Consulting & Engineering Services (CES)
Mijnheer Davy MISSOTTEN
McDonald's Belgium sa
De Kleetslaan 12
1831 DIEGEM
@ : davy.missotten@be.mcd.com

Monsieur Sebastian MORENO-VACCA
Plate-forme Maison Passive asbl (PMP)
Rue Nanon 98
5000 NAMUR
081/39.06.50 : 081/39.06.19
@ : sebastian.moreno@maisonpassive.be
Madame Florence NATALIS
Cabinet du Ministre de l'Environnement, de l'Aménagement
du Territoire et de la Mobilité
Monsieur Benoît PAPE
Comptimmo sa
Rue de Menin 20 D12
7700 MOUSCRON
056/33.41.59 : 056/33.51.59
@ : info@comptimmo.be
Monsieur Marc PEREY
3CRI Direction Régionale des Constructions
Madame Martine PIRET
Ville de Charleroi
Place Destrée
6060 GILLY (CHARLEROI)
071/86.39.48 : 071/86.39.66
@ : martine.piret@charleroi.be
Monsieur Benoît PONCELET
Tractebel Engineering sa
Mijnheer Toon POSSEMIERS
Cenergie cvba
Gitschotellei 138
2600 BERCHEM
03/271.19.39 : 03/271.03.59
@ : toon.possemiers@cenergie.be
Madame Marianne POUPLIER
Bruxelles Environnement (IBGE) - Leefmilieu Brussel (BIM)
Gulledelle 100
1200 BRUXELLES
02/775.75.11
@ : mpouplier@environnement.irisnet.be
Monsieur Pierre PREUD'HOMME
Rue Duysburgh 32
1090 JETTE
@ : p.preudhomme@belgacom.net
Monsieur Gaëtan QUINET
Bruxelles Environnement (IBGE) - Leefmilieu Brussel (BIM)
Gulledelle 100
1200 BRUXELLES
02/775.75.11
@ : gquinet@environnement.irisnet.be
Monsieur Michaël REINIER
Bruxelles Environnement (IBGE) - Leefmilieu Brussel (BIM)
Gulledelle 100
1200 BRUXELLES
02/775.75.11
@ : mreinier@environnement.irisnet.be
Madame Stéphanie ROOSE
Roose & Partners Architects
Rue Jean d'Ardenne 14
1050 BRUXELLES (IXELLES)
02/514.17.43 : 02/514.08.56
@ : str@roose.be
Madame Cécile ROUSSELOT
Centre d'Etude, de Recherche et d'Action en Architecture
(CERAA)
Chaussée de Charleroi 144
1060 BRUXELLES
02/537.47.51 : 02/539.40.69
@ : cecile.rousselot@ceraa.be
Madame Adeline RUSSEL
Administration Communale
Avenue Charles Thielemans 93
1150 WOLUWE-SAINT-PIERRE
02/773.05.11 : 02/773.18.18
@ : arussel@woluwe1150.irisnet.be
Mijnheer Steven SEGHERS
Consulting & Engineering Services (CES)
Monsieur Raymond SIMON
Alstom Belgium sa
Rue Cambier Dupret 50
6001 MARCINELLE
@ : raymond.simon@transport.alstom.com
Madame Pascale SINNAEVE
Environment & Economics for Total Quality (EETQ)
Rue des Tanneurs 62
1000 BRUXELLES
0486/73.86.23 :
@ : psinnaeve@eet-totalquality.com
Monsieur Michel SIRIEZ
Knight eng
Rue du Palton 26
5060 SAMBREVILLE
071/74.33.95 : 071/74.33.95
@ : msi@knightgroup.eu
Monsieur Yves SMIDTS
Administration Communale
Avenue d'Auderghem 113-115
1040 ETTERBEEK
02/627.21.11 : 02/627.23.50
@ : yves.smidts@etterbeek.be
Monsieur Antoine TILMANS
Centre Scientifique et Technique de la Construction (CSTC)
Avenue Pierre Holoffe 21
1342 LIMELETTE
02/655.77.11 : 02/653.07.29
@ : at@bbri.be

Mijnheer Georges TIMMERMANS
CIR - Conseil d'Isolation
Eekhoornlaan 17
2970 'S GRAVENWEZEL
03/685.58.84 : 03/685.58.84
@ : gti@skynet.be
Monsieur Pierre TKAC
CPAS
Chaussée de Boondael 92
1050 IXELLES
02/641.41.11 : 02/641.44.40
@ : naoual.loubat@cpasxl.irisnet.be
Mijnheer Patrick VAN BELLINGHEN
Union Nationale des Mutualités Socialistes - Het Huis van de
Solidariteit
Rue Saint-Jeanstraat 32-38
1000 BRUXELLES
02/515.02.11 : 02/515.02.02
@ : patrick.vanbellingen@socmut.be
Monsieur Benoît VAN BRABAND
Avenue du Chant d'Oiseau 127
1150 WOLUWE-SAINT-PIERRE
@ : benoit_van_brabant@yahoo.com
Monsieur Nicolas VAN DER STEDE
CPAS
Chaussée de Boondael 92
1050 IXELLES
02/641.41.11 : 02/641.44.40
@ : nicolas.vanderstede@cpasxl.irisnet.be
Monsieur Thibaut VAN LAETHEM
Van Oost At. D'Architect.
Drève Gustave Fache 1 bte 3
7700 MOUSCRON
056/85.23.23 : 056/85.23.24
@ : tvl@aavo.be
Mijnheer Stefaan VAN LOON
Passief Huis Platform (PHP) vzw
Gitschotelei 138
2600 BERCHEM (ANTWERPEN)
@ : stefaa.vanloon@passiefhuisplatform.be
Monsieur Maxime VAN SNICK
PFC Enrineering
Monsieur Paul VANDEMAELE
Sté de Développement Régional de Bruxelles (SDRB)
Gewestelijke Ontwikkelingsmaatschappij voor het BHG
Rue Gabrielle Petitstraat 6
1080 BRUXELLES/BRUSSEL
02/422.51.11 : 02/422.51.12
@ : pvandemaele@sdrb.be
Monsieur Vincent VANDERVEKEN
Comase Management Consulting
Avenue Paul Pastur 361
6032 MONT-SUR-MARCHIENNE
071/60.11.00 : 071/60.11.12
@ : v.vanderveken@groupecomase.com
Monsieur Erik VANDEVOORDE
Société du Logement de la Région Bruxelloise (SLRB-BGHM)
Rue Jourdan 45-55
1060 SAINT-GILLES
02/533.19.11 : 02/533.19.00
@ : evandevoorde@slrb.irisnet.be
Madame Cathy VERBEKE
Service Général des Infrastructures Privées Subventionnées
Boulevard Léopold II 44
1080 MOLENBEEK-SAINT-JEAN
@ : cathy.verbeke@cfwb.be
Madame Maude VERHULST
Service Général des Infrastructures Privées Subventionnées
Boulevard Léopold II 44
1080 MOLENBEEK-SAINT-JEAN
@ : maude.verhulst@cfwb.be
Monsieur Abdelmalek ZEKHNINI
Société du Logement de la Région Bruxelloise (SLRB-BGHM)
Rue Jourdan 45-55
1060 SAINT-GILLES
02/533.19.11 : 02/533.19.00
@ : azekhnini@slrb.irisnet.be

Seminarie Duurzaam Bouwen
Doelstelling 2015 : Vandaag passief bouwen om
morgen beter te wonen en te werken
8 :30 Onthaal van de deelnemers
9 :00 Passiefbouw in 2012
Tweetalig seminarie (simultaanvertaling)
Brussel, 13 december 2012
moderator (FR), Leefmilieu Brussel
9 :20 Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en de Passiefeisen van 2015
Scoop van de nieuwe passiefstandaard 2015, inzet en middelen om deze energetische revolutie te laten
slagen in Brussel
Ismaël Daoud, (FR), kabinet van Evelyne Huytebroeck, Brussels minister van Energie
9 :40 BATEX, gebouwen die voorbeeldigheid en duurzaamheid beogen
Feedback op de projecten van de voorbije 5 jaar, de uitdagingen en successen ervan
Thibaut Hermans (FR), BIM
10 :00 De specialist passieve gebouwen, een luisterend oor
Zijn rol en uw project
Pierre Gustin (FR), Dienst Facilitator Duurzame Gebouwen – Specialist passieve gebouwen
10 :15 PHPP en andere tools om passief te bereiken
Voorstelling van en uitleg over de ontwerp- en nazichttools
10 :35 Een architect en zijn passieve werven
Benadering van passiefbouw. Ervaringen van een architect.
10 :55 Koffiepauze en overleg met de sprekers
11 :15 Passiefbouw = teamwork
Het studiebureau en zijn sleutelrol
11 :35 De ondernemer en passiefbouw
Wat is zijn rol bij de goede afloop van het project?
11 :55 Passiefbouw kritisch gezien
Succes- en faalfactoren bij passiefbouw
12:25 Conclusies
12 :35 Overleg tijdens lunchpauze
13 :30 Vertrek met de bus naar 1ste bezoek
Collectieve Huisvesting Tertiaire sector
14 :00 1 ste bezoek 1 ste bezoek
Neerstalsesteenweg 151-153 Elia, Léon Monnoyerkaai
14 :45 Vertrek met de bus naar 2 de bezoek
15 :15 2 de bezoek 2 de bezoek
Stefan Vanloon (NL), PHP
Gérard Bedoret (FR), Architect
Toon Possemiers (NL), Cenergie
Frederik Bijnens (FR), Democo
Sebastian Moreno Vacca (FR), PMP
Vrij onderzoekstraat Boomerang, Arianelaan 31
16 :00 Terugkeer naar VBO
Leefmilieu Brussel | Gulledelle 100 - 1200 Brussel | 02 / 775 75 75 | http://www.leefmilieubrussel.be

Het brussels Hoofdstedelijk Gewest en de passiefeisen van 2015
Scoop van de nieuwe passiefstandaard 2015, inzet en middelen om deze
energetische revolutie te laten slagen in Brussel
In 2007 bezocht de Minister voor Energie, Evelyne Huytebroeck, de
Duitse stad Freiburg met een aantal Belgische sleutelfiguren uit de
bouwwereld. Onder de indruk van wat ze daar zag, stelt ze Brussel voor
een uitdaging: het bouwen en renoveren van zeer performante
gebouwen, zowel op vlak van energie als vanuit milieuoogpunt, zowel
betaalbaar als architecturaal hoogstaand. De projectoproep
"Voorbeeldgebouwen" (BATEX) is hier een direct gevolg van en kende
ondertussen 5 succesvolle edities. Meer dan 193 laureaten werden
geselecteerd, voor een totale oppervlakte van 464.000 m², met een
compensatie van 100 €/m² en begeleiding door experten om het project
tot een goed einde te brengen. De bouwsector toonde aan in staat te zijn
om tegelijk ambitieus en pragmatisch te zijn. Het is mede door deze
unieke ervaring met de Brusselse Voorbeeldgebouwen dat de Regering
ertoe werd aangezet om de passiefstandaard voor alle nieuwe
constructies vanaf 2015 op te leggen. De passiefstandaard die van
toepassing is op projecten met gunstige omstandigheden, moest echter
grondig herdacht worden, in overleg met de bouwsector, om ook te
kunnen toegepast worden op projecten met minder gunstige
omstandigheden. Op 19 oktober 2012 ondertekende de Minister en de
bouwsector het akkoord "Passief 2015": elk van de partijen engageert
zich hierbij om alles in het werk te stellen om deze ambitieuze
doelstelling te halen. Ambitieus, maar noodzakelijk om miljoenen kg
CO2 te besparen, miljoenen kWh en dus ook miljoenen Euro. Deze
presentatie schetst in primeur het nieuwe kader rond de
passiefstandaard 2015.
Ismaël DAOUD,
Kabinet van Evelyne Huytebroeck, Brussels minister van Energie
Ismaël Daoud studeerde in 2001 af
aan de UCL als Burgelijk Ingenieur
Elektromechanica, richting energie.
De daaropvolgende 8 jaar was hij
projectverantwoordelijke bij ICEDD
(Institut de Conseil et d'Etudes en
Développement Durable). Hij was
eerst Facilitator WKK voor het
Waalse gewest en vervolgens ook
voor het Brussels gewest. In juni
2009 beslist hij om de oversteek te
wagen en zijn technische
competenties en terreinkennis ten
dienste te stellen van de Brusselse
minister voor Energie, Evelyne
Huytebroeck, ondertussen herkozen
voor 5 jaren. Hij is er belast met de
opvolging van de energiepremies,
BATEX/Voorbeeldgebouwen, de
EPB-regelgeving, groene energie en
het uitwerken van normen voor
duurzaam bouwen.

Doelstelling 2015:
vandaag
aan passiefbouw doen
om morgen beter
te wonen en te werken
1
2
1

Het Brussels Hoofdstedelijk gewest
&
de uitdagingen rond passief 2015
Sterke tendenzen
Seminarie Duurzame Gebouwen – 13 december 2012
Ir. Ismaël Daoud
Politiek adviseur, Duurzaam bouwen en Energie
Kabinet d'Evelyne Huytebroeck, Brussels Minister voor
Leefmilieu, Energie en Stadsvernieuwing
Energievraag Prijs
Klimaat
Vervuiling
2003 2012
2

2001 : Slechtste leerling van de klas in Europa…
- 25 MJ
2015 : Hoogste EPB
in Europa…
10 keer minder verliezen
Eerste stap naar
“nulenergie” in 2019…2021
Brussels 2015 180…240
3

EPB-eisen 2015
Elk jaar komen er in Brussel,
Uitdagingen
• 197 000 m 2 nieuwe huisvesting (ongeveer 2 500 EPB-eenheden)
• 201 000 m 2 tertiaire gebouwen (kantoren en scholen).
⇒ Ongeveer 400 000 m 2 /jaar betrokken gebouwen
Deze nieuwe gebouwen opgetrokken op de klassieke manier: 20 000 ton CO 2
Volgens passiefstandaard daarentegen: slechts 4 700 ton CO 2.
⇒ 153 000 ton CO 2-besparing/jaar in 2025
⇒ 5 miljoen €/jaar besparing op de energiefactuur (275 milj. gecumuleerd
over 10 jaar !)
Projectoproep “Voorbeeldgebouwen"
Resultaten : 2007 – 2008 – 2009 – 2011 – 2012
• 294 kandidaten
• 193 laureaten (464 000 m²)
• 250 000 m 2 passief
• Investering : 604 Mio €
• Subsidies : 28.6 Mio €
• … een nieuwe bouwtrend !
Just visit them
Evelyne Huytebroeck, Brussels Minister voor Leefmilieu, Energie
en Stadsvernieuwing
4

Simon Schmitt, Global View
architectes associés
a2m
Goetghebuer
Just visit them !
Kantoorgebouwen
A2M
Just visit them !
Huisvesting
Cofinimmo
Leefmilieu Brussel
a2m
R2D2
Carnoy Bogdan & Van Broeck
5

IMMI
Just visit them !
Norrenberg & Somers
de Portzamparc
Kunst &
Nijverheidsschool
Sky is the limit !
Zero Energy voor het
nieuwe Europese
kwartier
1ste passief
wolkenkrabber (3 x 165 m)
MSA
Pargesys
Maar ook passief, :
• crèches
• ziekenhuizen
• hotels
• kwekerij
• dagcentrum voor autisten
• sportzaal
• funerarium
• moskee
• …
Goetghebuer
MDW Architecture
a2m
6

EPB-eisen 2015
As 1 : regelgeving
As 2 : financiële aanmoediging
As 3 : sensibiliseren van de bouwheer (de vraag)
As 4 : begeleiding van de sector (het aanbod)
As 1 : regelgeving
Besluit 5 mei 2011
Hoe de sector voorbereiden ?
Evelyne Huytebroeck, Brussels Minister voor Leefmilieu, Energie
en Stadsvernieuwing
Passief geherdefinieerd
• Knippen-plakken van de voorwaarden Brussels passiefcertificaat (ook de
primaire energievoorwaarden)
Besluit in voorbereiding (2 de lezing aangenomen op 25 oktober 2012)
• Integratie van het akkoord EPB 2015 met de sector van 3 juli 2012
(bouwfederaties, promotoren, architecten, ingenieurs en
passiefplatformen) dat voorziet in afwijkingen/aanpassingen in
specifieke omstandigheden
Evelyne Huytebroeck, Brussels Minister voor Leefmilieu, Energie
en Stadsvernieuwing
7

As 1 : regelgeving
Huisvesting (algemene regel)
• Primaire energie ≤ 45 kWh per m2 en per jaar.
Passief geherdefinieerd
• Nettobehoefte aan verwarming ≤ 15 kWh per m2 en per jaar berekend, rekening
houdend met een ventilatiesysteem met een rendement gelijk aan de maximale
waarde tussen 80% en het reële/gemeten rendement van het ventilatiesysteem.
• Temperatuur bij oververhitting > 25°C slechts gedurende max 5% van de tijd per jaar.
• Vanaf 1 januari 2018, luchtdichtheid bij 50 Pa ≤ 0.6 vol per uur.
As 1 : regelgeving
Huisvesting (afwijking)
Evelyne Huytebroeck, Brussels Minister voor Leefmilieu, Energie
en Stadsvernieuwing
Passief geherdefinieerd
Nettobehoefte aan verwarming ≤ X kWh per m 2 en per jaar, met X berekend:
• U gemiddeld,gewogen van 0,12 W/m 2 K voor opake wanden ;
• U gemiddeld,gewogen van 0,85 W/m 2 K voor schrijnwerk-beglazing, deuren ;
• Een luchtdichtheid bij 50 Pa gelijk aan :
2015 2016 2017 2018
1 vol
par
heure
0.8 vol
par
heure
0.7 vol
par
heure
• Een ventilatiesysteem dat standaard een terugwinningsrendement heeft van 80%
en een regeling op de installatie ;
• Primair energieverbruik ≤ 45 + 1,2*(X – 15) kWh per m 2 en per jaar.
0.6 vol
par
heure
Evelyne Huytebroeck, Brussels Minister voor Leefmilieu, Energie
en Stadsvernieuwing
8

As 1 : regelgeving
Kantoren en scholen (algemene regel)
Passief geherdefinieerd
• Primaire energie ≤ (95 – 2.5 *C) kWh per m 2 en per jaar, C gedefinieerd als de
compactheid en met een max van 4 indien de bekomen waarde hoger zou zijn
dan 4 ;
• Nettobehoefte aan verwarming ≤ 15 kWh per m2 en per jaar berekend, rekening
houdend met een ventilatiesysteem met een rendement gelijk aan de maximale
waarde tussen 75% en het reële/gemeten rendement van het
ventilatiesysteem. ;
• Nettobehoefte aan koeling ≤ 15 kWh per m 2 en per jaar ;
• Temperatuur bij oververhitting > 25°C slechts gedurende 5% van de
gebruiksperiode.
• Vanaf 1 januari 2018, luchtdichtheid bij 50 Pa ≤ 0.6 vol per uur.
As 1 : regelgeving
Kantoren en scholen (afwijking)
Evelyne Huytebroeck, Brussels Minister voor Leefmilieu, Energie
en Stadsvernieuwing
Passief geherdefinieerd
Nettobehoefte aan verwarming ≤ X kWh per m 2 en per jaar, met X berekend :
• U gemiddeld,gewogen van 0,12 W/m 2 K voor opake wanden ;
• U gemiddeld,gewogen van 0,85 W/m 2 K voor schrijnwerk-beglazing, deuren ;
• Een luchtdichtheid bij 50 Pa gelijk aan :
2015 2016 2017 2018
1 vol
par
heure
0.8 vol
par
heure
0.7 vol
par
heure
• Een ventilatiesysteem dat standaard een terugwinningsrendement heeft van
75%;
• Primair energieverbruik ≤ (95 – 2.5 *C) + 1,2*(X – 15) kWh/m 2 .jaar.
0.6 vol
par
heure
Evelyne Huytebroeck, Brussels Minister voor Leefmilieu, Energie
en Stadsvernieuwing
9

As 1 : regelgeving
Residentieel, kantoren en scholen (versoepeling)
Passief geherdefinieerd
De eisen zijn eveneens van toepassing op de EPB-eenheden die het voorwerp
uitmaken van renovatiewerken op tenminste 75% van het verliesoppervlak en op de
vervanging van technische installaties, gebruikmakend met een multiplicatorfactor
van 1.2 op de betreffende eisen, behalve die van oververhitting
As 2 : financiële aanmoediging
BATEX/VOORBEELDGEBOUW (5 edities):
Evelyne Huytebroeck, Brussels Minister voor Leefmilieu, Energie
en Stadsvernieuwing
Premies
⇒ 100 €/m 2 (met beperkingen) ofwel 28.9 miljoen €
⇒ (als) BATEX/VOORBEELDGEBOUW 2013 volgens nieuwe
passiefvoorwaarden 2015
Energiepremies: 100 000 m 2 passiefgebouwen (gebouwd of lopend)
⇒ 50 à 210 €/m 2 (verhoging van 30 €/m 2 in 2013 voor renovatie)
⇒ Premies 2013 volgens nieuwe passiefvoorwaarden 2015
Voorbeeldrol overheden:
⇒ SLRB, SDRB, Leefmilieu Brussel, Ministerie BHG, Duurzamewijkcontract,
Plan crèches, Urbain Loi, Néo Heizel…
Evelyne Huytebroeck, Brussels Minister voor Leefmilieu, Energie
en Stadsvernieuwing
10

As 3 : sensibilisering
Stimuleren van de vraag
Gerealiseerd of lopende
• 6 seminaries of ondersteuning aan seminaries
• Passiefsymposium, bezoeken ihkv BATEX/VOORBEELDGEBOUW
• Belgisch Passiefsalon
• Website Passiefhuisplatform en Leefmilieu Brussel
• Website BATEX/VOORBEELDGEBOUW (+ projectfiches)
• Inhuldiging BATEX/VOORBEELDGEBOUW
• Awards : The Blue House (aan BATEX/VOORBEELDGEBOUW Espoir)
• Facilitator Duurzaam Gebouw - specialist passief
• Ambassadeur passief « Espoir »
• Boek « Het verhaal achter de voorbeeldgebouwen in Brussel »
• Europees project PassReg
...
As 4 : begeleiden van de sector
Evelyne Huytebroeck, Brussels Minister voor Leefmilieu, Energie
en Stadsvernieuwing
De pioniers achterna …
Gerealiseerd of lopende
• Opleidingen
• Ontwerpers
• Bouwheren
• Beheerders
• Ondernemers
• EPB-adviseurs
• Werfbezoeken
• Democentrum passief
• Praktische gids, technische fiches, succesverhalen, BAT,
voorbeeldclausules…
• Experten ter beschikking
Evelyne Huytebroeck, Brussels Minister voor Leefmilieu, Energie
en Stadsvernieuwing
11

Conclusies
Brussel heeft al een grote ervaring opgebouwd in de passiefbouw
⇒ Top 3 in Europa (achter Duitsland : 10 000 gebouwen, Oostenrijk)
2015 : passiefverplichting voor iedereen (huisvesting, kantoren en scholen)
⇒ ong. 400 000 m 2 /jaar nieuwbouw in Brussel
⇒ Herdefiniëren van de standaard, toegankelijk voor alle toepassingen
⇒ Essentieel om gebouwen neer te zetten die nooit uit de mode raken
Het Brussels Hoofdstedelijk gewest 2015 voorziet alle nodige ondersteuning
om de bouwsector voor te bereiden op deze realistische uitdaging
PS : Dit is géén passiefwoning …
Evelyne Huytebroeck, Brussels Minister voor Leefmilieu, Energie
en Stadsvernieuwing
Bedankt voor uw
aandacht
Ir. Ismaël Daoud
Conseiller Politique Construction Durable en
Energie
Cellule Energie, Air, Climat, Construction
Durable en Economie verte
@ : idaoud@huytebroeck.irisnet.be
Tél: +32 (0)2 517 14 34
Fax: +32 (0)2 517 14 90
www.evelyne.huytebroeck.be
Evelyne Huytebroeck, Brussels Minister
voor Leefmilieu, Energie en
Stadsvernieuwing
12

BATEX, voorbeeldgebouwen gebouwen met duurzame focus
Feedback op de projecten van de voorbije 5 jaar, de uitdagingen en
successen ervan
Thibaut HERMANS
BIM

SEMINARIE DUURZAME
GEBOUWEN
VOORBEELDGEBOUWEN,
gebouwen met duurzame focus
VOORBEELDGEBOUWEN – Structuur
● Voorbeeldgebouwen?!
● Resultaten
● Ontwikkeling & invloed
● Conclusie
Thibaut HERMANS
DIENSTHOOFD VOORBEELDGEBOUWEN
1

VOORBEELDGEBOUWEN - Structuur
● Voorbeeldgebouwen?!
● Resultaten
● Ontwikkeling & invloed
● Conclusie
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Een beetje GESCHIEDENIS
Een ambitieus energiebeleid
- stimuleren van de vraag
- ondersteunen ontwerp
Energie is de driver maar duurzame aanpak
Van gebouw naar wijkniveau
Voorbeeldrol overheden
Van voorbeeldrol naar regel
Brussels Region
•164 km²
•1,1 millions People
•630.000 workers
•75% greenhouse gas emitted by buildings
•Very few renewable energy potential (3%)
2

VOORBEELDGEBOUWEN – Doelstellingen
● 2007 – Sprong in het onbekende
● Stimuleren van de productie van gebouwen
met « duurzame » invalshoek
● Grootschalige verspreiding
● 2012 – Nog steeds in evolutie
VOORBEELDGEBOUWEN – Modaliteiten
• Voor wie ?
Voor iedereen –
Gezinnen, overheden, non-profit, privésector
• Waarom ?
Elk gebouw –
Huisvesting, collectieve uitrustingen, kantoren en handel, …
in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest
• Met welk doel ?
Als voorbeeld –
Zo ambitieus mogelijk (Energie, Leefmilieu) rekening
houdende met de context
OCMW Vorst: renovatie van een gebouw uit hun
patrimonium
3

VOORBEELDGEBOUWEN – Modaliteiten
Hoe ?
Projectoproep – VRIJWILLIG !
► Reglement –
► Nagestreefde indicatieve doelstellingen –
► Nauwkeurig dossier af te leveren –
► Niet gestarte werven –
Selectie –
4 gelijkwaardige criteria -
► Energieprestatie - kWh -
► Eco-constructie -
► Reproduceerbaarheid- KISR –
► Architectuur -
VOORBEELDGEBOUWEN – Procesverloop
Dossieranalyse door expert -
► Volledig dossier
► Analyse en verificatie van coherentie van het
project
► Synthese opgesteld voor de jury
Evaluatie : jury -
► 4 categorieën Indiv. huisvesting
Collectieve huisvesting
Collectieve uitrustingen
Kantoor en Handel
Selectie door de Regering -
Eerste passiefwoning te Brussel - 2007
(Schaarbeek)
4

VOORBEELDGEBOUWEN – Begeleiding
Financieel -
• Geanalyseerd dossier -
5.000 €
• Geselecteerd dossier -
10 €/m² voor de ontwerpers -
90 €/m² voor de bouwheer –
Technisch -
• Opvolging van de werf door een expert -
Oplossingsgericht -
Doen respecteren van dossier -
• Monitoring gedurende 5 jaar -
Promotie -
• Boek, tentoonstelling, website –
• Gebouw open voor bezoeken -
VOORBEELDGEBOUWEN - Structuur
● Voorbeeldgebouwen?!
● Resultaten
● Ontwikkeling & invloed
● Conclusie
Caméléon –13.000 m² - zonder klimatisatie
5

2007 – 2011
2012 ?
VOORBEELDGEBOUWEN – Resultaten
Tendenzen -
156 projecten – 371.000 m² - 35% renovatie
100.000 m² (52 projecten) opgeleverd -
82.900 m² (44 projecten) nog werf
~40 projecten – 150.000m²
- Diverse typologieën –
- Evolutie van de energieprestatie –
~50 % passiefgebouwen
- zeer laag energie bij renovatie –
- Energie & Patrimonium-
- Evolutie in de technische oplossingen
- Zeer variabele prijs
Dossiers per sector over 4 jaar
Oppervlakte passiefgebouwen
> 200.000m²
6

Konkelstraat
Maitre d’ouvrage / bouwheer: Jakober
Concepteur / ontwerper: Bedoret
Porseleinstraat
Maitre d’ouvrage / bouwheer: Broekaert - Smits
Concepteur / ontwerper: Broekaert - Smits
7

Portaelsstraat
Maitre d’ouvrage / bouwheer: Commune de Schaerbeek
Concepteur / ontwerper: MSA sprl
8

Linnéstraat
Maitre d’ouvrage / bouwheer: BELIRIS
Concepteur / ontwerper: A2M sprl
9

Simon Bolivarlaan
Maitre d’ouvrage / bouwheer: FEDIMMO sa
Concepteur / ontwerper: Jaspers, Eyers & Partners
Tritomasstraat
Maitre d’ouvrage / bouwheer: Zone de police 5342: Uccle, Watermael-Boitsfort et Auderghem
Concepteur / ontwerper: bg&k associati
10

Rue de la Semence
Maitre d’ouvrage / bouwheer: Commune de Molenbeek
Concepteur / ontwerper: Urban Platform Architects
11

Avenue du Pont de Luttre
Maitre d’ouvrage / bouwheer: Commune de Forest
Concepteur / ontwerper: S.M V + MSA
VOORBEELDGEBOUWEN - Structuur
● Voorbeeldgebouwen?!
● Resultaten / Performantie
● Ontwikkeling & invloed
● Conclusie
12

Nieuwbouw collectieve huisvesting - energie
Goede maturiteit van de projecten
• Ventilatie - systeem D
• Combinatie HE Zon/ Klassieke Energie
• Zonnewering - night cooling
Nieuwe collectieve huisvesting
Renovatie collectieve huisvesting - energie
Maturiteit tijdens looptijd projecten
• Ventilatie – systeem D
• Combinatie HE zon / Klassieke Energie
• Zonnewering
• Isolatie langs binnen/buiten
Renovatie collectieve huisvesting
13

Nieuwbouw Kantoor & Handel - energie
Maturiteit tijdens looptijd projecten
• Combinatie HE bodem-zon / Klassieke En.
• Zonnewering
• Regeling – Koudebehoefte
• Luchtdichtheid
• Design & Build (BouwTeam)
Renovatie Kantoor & Handel - energie
Maturiteit tijdens looptijd projecten
• Combinatie HE zon/ Klassieke Energie
• Zonnewering
• Regeling – Koudebehoefte
• Dynamische simulatie noodzakelijk
Nieuwbouw Kantoor & Handel
Renovatie Kantoor & Handel
14

Collectieve voorzieningen in nieuwbouw - energie
Maturiteit tijdens looptijd projecten
Combinatie HE bodem-zon / Klassieke En.
• Zonnewering
• Regeling – Koudebehoefte
• Luchtdichtheid
• Dynamische simulatie noodzakelijk
• Design & Build (BouwTeam)
Collectieve voorzieningen in nieuwbouw
Gerenoveerde collectieve voorzieningen - energie
Maturiteit tijdens looptijd projecten
Combinatie HE bodem-zon / Klassieke En.
• Zonnewering
• Regeling – Koudebehoefte
• Luchtdichtheid
• Dynamische simulatie noodzakelijk
• Design & Build (BouwTeam)
Gerenoveerde collectieve voorzieningen
15

Airtightness (n50, vol/h) – NEW CONSTRUCTION
Airtightness (n50, vol/h) - REFURBISHMENT
16

VOORBEELDGEBOUWEN - Structuur
● Voorbeeldgebouwen?!
● Resultaten
● Ontwikkeling & invloed
● Conclusie
Tevredenheidsenquête
17

VOORBEELDGEBOUWEN - Opnieuw doen?
Ik zou het sowieso opnieuw
doen
Ja opnieuw, met het voordeel dat we
nu meer weten en er al meer firma’s
actief zijn in de sector
Citaten uit de opmerkingen op de tevredenheidsenquête
VOORBEELDGEBOUWEN - Invloed
*Brussels is one of the Front runner regions
PassREG – Serpente – GreenOv -…
Eusew.eu Award 2012 awarded !
*Technical feedback
*Monitoring
*Studies & Surveys
Ja, opnieuw en beter doen… Het gebouw
luchtdicht maken is niet ‘moeilijk’. Het is
eerder een gemakkelijke, maar (heel)
lange ingreep.
Tuurlijk zou ik het opnieuw
doen!
Ik zou er opnieuw voor gaan! Het was
een lange weg, ingewikkeld en
vermoeiend, maar het resultaat is fijn
om in te wonen…
18

VOORBEELDGEBOUWEN - Invloed
Elke vraag voor PU bij nieuwbouw of renovatie zeer zwaar
(>75% van het budget) vanaf 1 januari 2015
– Ondenkbaar in 2004
– De projectoproep « Voorbeeldgebouwen » heeft de technische en economische haalbaarheid
aangetoond
– Eerste feedback bewoners zeer positief
– Brusselse overheden stellen het voorbeeld: SDRB, SLRB, IBGE, MRBC
– Onderhandeld akkoord (amendement) met de Belgische Federaties (bouw, architecten, promotoren,
ingenieurs) – 19 oktober 2012
– Brussel, internationaal erkend als pionierstad
37
VOORBEELDGEBOUWEN - Structuur
● Voorbeeldgebouwen?!
● Resultaten
● Ontwikkeling & invloed
● Conclusie
19

VOORBEELDGEBOUWEN - Conclusie
Samengevat:
Vrijwillige aanpak erg succesvol!
- Sinds 2007, 5 projectoproepen om de bouw, renovatie en uitbreiding van
duurzame Brusselse gebouwen te stimuleren
-4 criteria :
Energie, Leefmilieu, Reproduceerbaarheid (KISR), stedelijke integratie
-3 ondersteuningstypes :
Financieel, Technische, Promotie
-~190 gebouwen– ~520.000 m² - alle types
>200.000 m² Passieve voorbeeldgebouwen
( + mogelijk positief olievlekeffect)
500.000m² passiefgebouwen tegen 2015 !
Goede leerschool voor ALLE actoren op het terrein!
VOORBEELDGEBOUWEN - Q & A
Merci !
Dank U
Thibaut Hermans – Direction Energie
thermans@environnement.irisnet.be
20

De specialist passieve gebouwen, een luisterend oor
Zijn rol en uw project
Leefmilieu Brussel startte recent binnen de structuur Facilitator Duurzame
Gebouwen, de dienst Specialist passieve gebouwen.
Hij staat ontwerpteams bij om passief te behalen. Dit vertaalt zich niet
alleen in advies op gerichte vragen via telefoon of e-mail, maar ook in een
meer diepgaande manier van werken dankzij persoonlijke begeleidingen
(vergaderingen, bezoeken). Gedurende de begeleiding (deze kan
plaatsvinden op gelijk welk moment van het project) zal de specialist
passieve gebouwen uw vragen beantwoorden en ervoor zorgen dat het
project in goede banen geleid wordt. Alle typische passiefthema’s komen
aan bod: conceptstrategieën, isolatie, luchtdichtheid, ventilatie,
binnenvallende zonlicht, beheersing van oververhitting, enz. Elk stadia kent
zijn problematieken en oplossingen.
De rol van de specialist passieve gebouwen is zijn eigen ervaring proberen
te combineren met de ervaringen van de vragers om zo tot een oplossing
te komen.
Deze presentatie brengt de dingen naar voren waar hij op moet letten,
wanneer hij er op moet letten en hoe de dienst hierbij kan helpen.
Pierre GUSTIN
Dienst Facilitator
Pierre Gustin is burgerlijk ingenieur
elektromecanicien energie (Ulg
2007).
Sinds 2008 werkt hij bij Ecorce – een
studiebureau gespecialiseerd in
duurzaam bouwen (bouw en
ruimtelijke ordening) – als specialist
in het ontwerp van hoog
presterende gebouwen (passief,
lage-energie) en in alternatieve
systemen voor energieproductie.
Hij is bovendien verantwoordelijk
voor de dienst Specialist passieve
gebouwen (Facilitator Duurzame
Gebouwen) van Leefmilieu Brussel.

Dienst Facilitator
Duurzame
Gebouwen
Specialist Passieve
gebouwen
2 DOELSTELLING
Doelstelling :
Pierre Gustin
E-mail: facilitator@leefmilieu.irisnet.be
Tél: 0800/85 775
● De GRATIS Dienst Facilitator Duurzame Gebouwen
promoten
● De ondersteuning van de Specialist passieve gebouwen
verduidelijken
1

3 OVERZICHT
DIENST FACILITATOR DUURZAME GEBOUWEN
SPECIALIST PASSIEVE GEBOUWEN
4 DIENST FACILITATOR DUURZAME GEBOUWEN
• Expertendienst voor diverse thema’s
• Voor elke bouwprofessional actief in het Brussels
Hoofdstedelijk Gewest
• GRATIS dienst
• Bereikbaar
N Via telefoon: 0800/85.775
N Via e-mail:
• facilitator@leefmilieu.irisnet.be (NL)
• facilitateur@environnement.irisnet.be (FR)
• Geeft algemene raad en technieken
2

5 DIENST FACILITATOR DUURZAME GEBOUWEN
Algemene raad:
• Financiële hulpmiddelen (energiepremies, …),
• Reglementering,
• Wetgeving (zoals de Ordonnantie over de energieprestatie
van gebouwen (EPB)),
• Voorschriften en lastenboeken van kracht,
• Innovatieve praktijken en technologieën,
• Installaties met goede prestaties,
• Referenties,
• Beroepsgroepen,
• Hulp bij het ontwerp van duurzame gebouwen.
Enkel via e-mail of telefoon
6 DIENST FACILITATOR DUURZAME GEBOUWEN
Technische/specifieke raad :
• Bijstand “op maat”
• “Quickscan” van uw project / van een specifiek thema
• Beoordeling bestekken
• Vergelijking offertes
• Deelname jury, algemene vergaderingen, seminaries, …
DOEL
=
Een technische expertise met een neutrale aanpak
aanbieden.
Via e-mail, telefoon of tijdens een begeleiding, bezoek
3

7 DIENST FACILITATOR DUURZAME GEBOUWEN
De Dienst Facilitator Duurzame Gebouwen omvat :
Spécialisten
Eerste
lijn
8 OVERZICHT
Collectieve
gebouwen
Tertiar
Cogeneratie
Duurzame
gebouwen
Hernieuwbare
energie
EPB
Passief
DIENST FACILITATOR DUURZAME GEBOUWEN
SPECIALIST PASSIEVE GEBOUWEN
4

9 SPECIALIST PASSIEVE GEBOUWEN
De specialist geeft raad bij elke fase van uw project dat een
goede energieprestatie beoogt (passief, zeer lage energie,
lage energie) :
N Schets
N Voorontwerp
N Project
N Aanbesteding
N Werf
N Gebruik/onderhoud
10 SPECIALIST PASSIEVE GEBOUWEN
DIENST FACILITATOR DUURZAME GEBOUWEN
SPECIALIST PASSIEVE GEBOUWEN
Schets
Voorontwerp
Project
Aanbesteding
Werf
Gebruik/onderhoud
5

11 SPECIALIST PASSIEVE GEBOUWEN
Schets :
• Keuze te behalen prestatie in functie van de context
(nieuwbouw, eenvoudige of zware renovatie, vestiging,
budget, patrimonium, …)
• Gevolgen van passiefstandaard: wanneer moet men aan
wat denken ?
• Dwaalbegrippen verbreken en/of overtuigen,
geruststellen, ophelderen
• Technische beoordeling van de schets en voorstel tot
mogelijke verbeteringen (ontwerpstrategieën)
• Gelijkaardige gebouwen : in contact treden met het
ontwerpteam, bezoeken organiseren
• …
12 SPECIALIST PASSIEVE GEBOUWEN
DIENST FACILITATOR DUURZAME GEBOUWEN
SPECIALIST PASSIEVE GEBOUWEN
Schets
Voorontwerp
Project
Aanbesteding
Werf
Gebruik/onderhoud
6

13 SPECIALIST PASSIEVE GEBOUWEN
Voorontwerp
• Hulp bij
N Bepaling van verwarmde en luchtdichte volumes
(volgens regelgeving, techniek)
N Keuze bouwmodus (licht, zwaar)
N Keuze centralisatie/decentralisatie systemen
N Beheer oververhitting (natuurlijke ventilatie, freecooling,
nightcooling, zonnewering)
N Beheer lichtdichtheid (technieken en uitvoering),
aandachtspunten
• Premies (procedure)
• Een parallel maken met EPB
• …
14 SPECIALIST PASSIEVE GEBOUWEN
DIENST FACILITATOR DUURZAME GEBOUWEN
SPECIALIST PASSIEVE GEBOUWEN
Schets
Voorontwerp
Project
Aanbesteding
Werf
Gebruik/onderhoud
7

15 SPECIALIST PASSIEVE GEBOUWEN
Project :
• Hulp bij:
N Invoering gegevens PHPP (volgens overeenkomst),
N Keuze welke koudebruggen berekenen/invoeren,
N Keuze welk systeem (ventilatie / verwarming / koeling),
N Keuze isolatietechnieken,
N Parameters dynamische simulatie (zonering,
bezettingsscenario’s).
• Technisch oordeel over uitvoeringsdetails (koudebruggen,
luchtdichtheid)
• Technisch oordeel over productkenmerken (materialen en
systemen)
• …
16 SPECIALIST PASSIEVE GEBOUWEN
DIENST FACILITATOR DUURZAME GEBOUWEN
SPECIALIST PASSIEVE GEBOUWEN
Schets
Voorontwerp
Project
Aanbesteding
Werf
Gebruik/onderhoud
8

17 SPECIALIST PASSIEVE GEBOUWEN
Aanbesteding :
N Beoordeling specifieke punten van het bestek
N Bijstand bij beoordeling offertes
N Deelname aan jury's
N …
18 SPECIALIST PASSIEVE GEBOUWEN
DIENST FACILITATOR DUURZAME GEBOUWEN
SPECIALIST PASSIEVE GEBOUWEN
Schets
Voorontwerp
Project
Aanbesteding
Werf
Gebruik/onderhoud
9

19
SPECIALIST PASSIEVE GEBOUWEN
Werf :
• Onafhankelijk technisch oordeel op de kwaliteit van de
uitvoering van technieken en materialen
• Bijstand bij werfplanning
• Blower Door test
• …
20 SPECIALIST PASSIEVE GEBOUWEN
DIENST FACILITATOR DUURZAME GEBOUWEN
SPECIALIST PASSIEVE GEBOUWEN
Schets
Voorontwerp
Project
Aanbesteding
Werf
Gebruik/onderhoud
10

21 SPECIALIST PASSIEVE GEBOUWEN
Gebruik/onderhoud :
• Advies over het onderhoud van de specifieke technieken
• Advies aan de gebruikers : hoe omgaan met een passief
gebouw, wat zijn de aandachtpunten
• Bijstand bij het opstellen van een gebruiksaanwijzing
• …
11

PHPP en andere tools om passief te bereiken
Voorstelling van en uitleg over de ontwerp- en nazichttools
Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest heeft onlangs kenbaar gemaakt dat ze
vanaf 1 januari 2015 resoluut kiest voor energetisch duurzame gebouwen.
Als basis hanteert men hiervoor de passiefbouwcriteria. Toch ligt het
werkelijke ambitieniveau nog niet vast vermits het momenteel nog
onduidelijk blijft met welke randvoorwaarden de energieberekeningen
moeten worden uitgevoerd.
Passiefhuis-Platform zocht van een beperkt aantal randvoorwaarden de
wetenschappelijke correctheid uit en kwam tot verbazende vaststellingen.
In deze presentatie trachten we inzicht te geven in de problematiek en
invloed van de verschillende randvoorwaarden en kengetallen die
gehanteerd worden door EPB- en PHPP-software.
Stefan VANLOON
PHP
Stefan Van Loon, industrieel
ingenieur elektromechanica en
technisch adviseur bij Passiefhuis-
Platform, is verantwoordelijke en
specialist in het certificeren van
passieve gebouwen.
Naast het geven van opleidingen
rond passiefbouw- en technieken
bewaakt hij in opdracht van de
Vlaamse Overheid de kwaliteit van
het ontwerp- en uitvoeringsproces
van de passiefscholen.

REKENTOOLS
doel energieberekeningen
PASSIEVE GEBOUWEN REKENTECHNISCH ONTWERPEN
STEFAN VAN LOON - TECHNISCH ADVISEUR
PASSIEFHUIS-PLATFORM VZW
passiefhuis-platform vzw | 2
• inzicht en inschatting van de verhoudingen en de grootte van de verschillende energiestromen
• ondersteuning/basis bij ontwerpbeslissingen
• geen exacte voorspelling van het energieverbruik o.w.v. onzekerheden bij de aannames (klimaat, gebruikersgedrag, …)
1

REKENTOOLS
kengetallen
• K-peil
• E-peil
• netto energiebehoefte
• bruto energiebehoefte
• eindenergieverbruik
• primair energieverbruik
OVERZICHT CRITERIA PASSIEF BOUWEN
K-peil
• Passief = K15?
• stijgende compactheid = toelaatbare stijging van gemiddelde U-waarde?
U m (W/m²K)
0,9
0,8
0,7
0,6
0,5
0,4
0,3
0,2
0,1
K-peil
passiefhuis-platform vzw | 3
passiefhuis-platform vzw | 4
0
0,5 0,7 0,9 1,1 1,3 1,5 1,7 1,9 2,1 2,3 2,5 2,7 2,9 3,1 3,3 3,5 3,7 3,9 4,1 4,3 4,5 4,7 4,9 5,1 5,3 5,5 5,7 5,9
Compactheid (m)
K15
2

REKENTOOLS
K-peil
K-peil ≠ netto energiebehoefte voor verwarming
• potentieel factor 2 tot 4 bij gelijk K-peil
• passief≈ K10 à K20
REKENTOOLS
passiefhuis-platform vzw | 5
compactheidsgraad naar waarde geschat
• invloed van bodem, kelder, AOR’s
passiefhuis-platform vzw | 6
3

6248mm
REKENTOOLS
K-peil en compactheidsgraad
2600mm
Ruimtehoogte!
6886mm
6848mm
2900mm
L B H
resultaten
Gewogen
resultaten
H
resultaten
Gewogen
resultaten
B
passiefhuis-platform vzw | 7
7486mm
basis ruimtehoogte 2,9m (+0,6m) ruimtebreedte +0,6m
netto vloeroppervlakte (m²) 15,00 6,00 180,00 180,00 6,60 198,00
Binnenvolume luchtdichtheid (m³) 15,00 6,00 5,45 490,50 6,05 544,50 6,60 539,55
Bruto volume (m³) 15,89 6,89 6,25 683,47 6,85 749,11 7,49 743,03
Bodem (m²) 15,89 6,89 109,39 72,42 109,39 72,42 7,49 118,92 78,73
Dak (m²) 15,89 6,89 109,39 109,39 109,39 109,39 7,49 118,92 118,92
Muur (m²) 45,54 6,25 284,56 284,56 6,85 311,89 311,89 46,74 292,06 292,06
Totaal (m²) 503,34 466,37 530,67 493,69 529,90 489,71
Compactheid (m)
verhouding
1,36 1,41 1,40
verliesoppervlakte/vloeroppervlakte 2,80 2,59 2,95 2,74 2,68 2,47
REKENTOOLS
E-peil = E40?
Karakteristieke primair energieverbruik
(kWh/jaar)
350000
300000
250000
200000
150000
100000
50000
0
E-peil referentie
100 200 300 400 500 600 700 800 900 1000 1100 1200 1300 1400 1500
Bruto gebouwvolume (m³)
resultaten
Gewogen
resultaten
passiefhuis-platform vzw | 8
1
1,5
2
2,5
3
3,5
4
4,5
5
4

REKENTOOLS
E-peil
• referentieverbruik ifv compactheidsgraad
• opgelet met reductie dmv hernieuwbare energie
• bij gelijk E-peil ≠ energiebesparingspotentieel
• passief≈ E-10 à E55…
REKENTOOLS
Energiebalans in de winter
+ + + + -
E REF
Guide PEB Wallonie
passiefhuis-platform vzw | 9
passiefhuis-platform vzw | 10
AANNAMES
klimaat
binnentemperatuur
ventilatiedebiet
warmte personen en
apparatuur
5

REKENTOOLS
vergelijking algemene kenmerken
interval data (klimaat,
iww, ventilatie,…)
REKENTOOLS
dynamisch statisch
minuten / kwartieren maand / jaar
programma’s energyplus, trnsys, capsol, ... EPB, PHPP, …
zonering per ruimte/zone gebouw
datainput complex relatief eenvoudig
tijdsbesteding tijdrovend eerder beperkt
inschatting
wintersituatie
inschatting
zomersituatie
toetsing certificatiecriteria
potentieel goede comfortinschatting,
afhankelijk van kennis uitvoerder (aannames)
potentieel goed, afhankelijk van kennis
uitvoerder
passiefhuis-platform vzw | 11
potentieel goede inschatting van de
energiebehoefte en de overeenkomstige
verbruiken
moeilijk
dynamisch statisch
tool energyplus, trnsys, capsol, ... momenteel alleen PHPP
netto energiebehoefte
primair energieverbruik
woningen, T>25°C , lage betrouwbaarheid
tertiair, T>25°C
enkel indien < 1000m²
passiefhuis-platform vzw | 12
6

REKENTOOLS
betrouwbaarheid EPB?
REKENTOOLS
PHPP - EPB | transmissieverliezen
passiefhuis-platform vzw | 13
passiefhuis-platform vzw | 14
7

REKENTOOLS
PHPP - EPB | ventilatieverliezen
REKENTOOLS
PHPP - EPB | ventilatieverliezen
passiefhuis-platform vzw | 15
passiefhuis-platform vzw | 16
8

REKENTOOLS
EPB | ventilatieverliezen
REKENTOOLS
PHPP - EPB | zonnewinsten
BUTGB
passiefhuis-platform vzw | 17
passiefhuis-platform vzw | 18
9

REKENTOOLS
PHPP - EPB | zonnewinsten
REKENTOOLS
PHPP - EPB | interne warmtewinsten
passiefhuis-platform vzw | 19
passiefhuis-platform vzw | 20
10

REKENTOOLS
PHPP - EPB | energiebalans
REKENTOOLS
PHPP - EPB | energiebalans
passiefhuis-platform vzw | 21
passiefhuis-platform vzw | 22
11

REKENTOOLS
EPB | scholen
REKENTOOLS
EPB | scholen
Studie randvoorwaarden AGIOn
Studie randvoorwaarden AGIOn
passiefhuis-platform vzw | 23
passiefhuis-platform vzw | 24
12

REKENTOOLS
PHPP | scholen
REKENTOOLS
PHPP | scholen
Studie randvoorwaarden AGIOn
Studie randvoorwaarden AGIOn
passiefhuis-platform vzw | 25
passiefhuis-platform vzw | 26
13

REKENTOOLS
PHPP – EPB | scholen
REKENTOOLS
PHPP – EPB | scholen
• benuttingsfactoren warmtewinsten
Studie randvoorwaarden AGIOn
Studie randvoorwaarden AGIOn
passiefhuis-platform vzw | 27
passiefhuis-platform vzw | 28
14

PASSIEVE GEBOUWEN REKENTECHNISCH ONTWERPEN
STEFAN VAN LOON - TECHNISCH ADVISEUR
phpp@passiefhuisplatform.be
PASSIEFHUIS-PLATFORM VZW
15

Een architect en zijn passieve werven
Benadering van passiefbouw. Ervaringen van een architect.
Gérard Bedoret vertelt ons hoe hij viel voor de passiefaanpak, hoewel hij al
een ervaren architect was. Sinds zijn ontmoeting met Sebastian Moreno-
Vacca, besluit hij zelf de passiefbouw in te zetten als bouwheer voor zijn
eigen woning. Na dit zeer opbouwende avontuur is hij in staat de
beperkingen, die hij en zijn team moesten overwinnen, en de pluspunten,
waarvan hij nog elke dag kan genieten, van deze passiefwoning vanuit alle
invalshoeken te belichten : als ontwerper én als gebruiker.
Gérard BEDORET
Architect
Actief als architect sinds 1985 heeft
Gérard Bedoret zich vooral gefocust
op projecten voor alleenstaande of
gemeenschappelijke woningen.
Toch kwamen er soms ook andere
projecten aan bod zoals restauratie
van beschermde gebouwen,
kantoren en praktijken.
In 2000 interesseert hij zich in
passiefbouw na zijn ontmoeting met
Sebastian Moreno-Vacca, de
“drijvende kracht” van passiefbouw
in België en stichter van het
architectenbureau A2m. Hij tekent
zijn eerste passiefproject samen
met A2m in Sint-Gillis, snel gevolgd
door zijn eigen woning en
verschillende andere passieve of
lage-energie woonprojecten (alle
projecten bevinden zich in Brussel
of de omgeving ervan).
Hij is onder andere
verantwoordelijk voor twee
bekroonde projecten
VoorbeeldGebouwen 2011 en een
mogelijk project VoorbeeldGebouw
2012.

Passiefbouw = teamwork
Het studiebureau en zijn sleutelrol
Cenergie heeft gedurende 10 jaar ervaring opgebouwd betreffende passiefbouw.
Op basis van deze expertise kunnen we een aantal kritische succesfactoren
definiëren voor passiefbouw.
Passiefbouw = teamwork
Passieve gebouwen onderscheiden zich omdat ze voldoen aan enkele belangrijke
prestatie-eisen: er werd aangetoond dat de netto-energiebehoefte voor verwarming
en koeling lager is dan 15 kWh/m² en door middel van een blowerdoortest werd
bewezen dat de gebouwschil voldoende luchtdicht is. Deze prestatie-eisen kunnen
pas definitief beoordeeld worden nadat het gebouw volledig gerealiseerd en
gebruiksklaar is.
Falen is geen optie. Conceptbewaking of commissioning is een must.
Om het gewenste eindresultaat te bekomen...
- moeten gebouw en installaties correct worden gebruikt, beheerd en
onderhouden
- moeten gebouw en installaties zijn getest op hun werking
- moeten gebouw en installaties correct zijn ingeregeld
- moeten gebouw en installaties correct zijn uitgevoerd
- moeten gebouw en installaties doordacht en met kennis van zaken zijn
ontworpen
- moet het gewenste eindresultaat nauwkeurig worden omschreven in het
programma van eisen
...dit vraagt een integrale aanpak tijdens het gehele bouwtraject.
Om er zeker van te zijn dat deze ambitieuze doelstellingen bereikt worden is het
noodzakelijk om deze targets vanaf de aanvang van het bouwproject tot en met de
ingebruikname van het gebouw te bewaken. De partij die best geplaatst is om deze
conceptbewaking uit te voeren is een gespecialiseerd studiebureau dat gedurende
het hele bouwproces de functie van conceptbewaker of commissioning agent
vervult in het ontwerpteam of bouwteam.
Passief = bouwteamwork
Bouwprojecten in het algemeen en Passiefprojecten in het bijzonder zijn complexe
projecten waarvoor verschillende disciplines moeten samengebracht en op elkaar
afgestemd worden. Iedereen die bij het bouwproject betrokken is, heeft een zekere
impact op het eindresultaat. Daarom is nauwe samenwerking een conditio-sinequa-non.
Knowhow en expertise inzake kostenefficiënte passiefoplossingen.
In elk bouwproject is het bouwbudget een belangrijke randvoorwaarde, zeker ook in
passiefprojecten. Een gespecialiseerd studiebureau zal een toegevoegde waarde
leveren door kostenefficiënte passiefoplossingen aan te reiken en te integreren. Dit
kunnen zowel bouwkundige oplossingen, installatietechnische oplossingen als
oplossingen voor een betere integratie van gebouw en technieken zijn. Voorbeelden
van dergelijke oplossingen zijn nachtkoeling, waarbij de thermische massa van het
gebouw wordt gecombineerd met ventilatievoorzieningen om het gebouw te koelen,
betonkernactivering, daglichtconcepten, aardwarmtewisselaars… Een
gespecialiseerd studiebureau beschikt over specifieke knowhow en ontwerptools
(simulatieprogramma’s, rekentools, …) om dergelijke oplossingen correct te
dimensioneren, te integreren in het aanbestedingsdossier en de uitvoering ervan te
coördineren.
Deze integrale aanpak biedt een feitelijke resultaatswaarborg voor passiefbouw.
Toon POSSEMIERS
Cenergie
Toon Possemiers leidt als BU
manager de business unit Design &
Build bij Cenergie.
Hij genoot een opleiding als
Industrieel ingenieur Elektro-
Mechanica en Master in
Milieuwetenschappen en is tevens
een ervaren lesgever in
onderwerpen als duurzaam
bouwen, duurzame
energietechnieken en HVAC.

Passiefbouw
= teamwork
Het studiebureau
en zijn sleutelrol
Sleutelrol studiebureau
• Conceptbewaking
• Bouwteamwerking
• Gespecialiseerd studiewerk
• Integrale aanpak van Aanvang tot naZorg
Toon POSSEMIERS
CENERGIE

Conceptbewaking
Passiefhuis-standaard?
• Passiefhuis-certificaat = evaluatie eindresultaat
– harde eis energieprestatie: NEB =< 15 kWh/m².jaar
– Blowerdoortest = meting reële luchtdichtheid
• Hoe kan dit eindresultaat bereikt worden?
– nood aan conceptbewaking tijdens het hele traject
– economische realiteit noodzaakt optimalisatie
• kosten-efficiëntie: economische haalbaarheid
• correcte uitvoering: maakbaarheid
• een bouwproject is een creatieproces waarin
tijdens de rit nog vele keuzes worden herzien,
bijgestuurd
– nood aan technische know-how

Conceptbewaking
• Conceptbewaking = commissioning
• Commissioning = The process of ensuring that
systems are designed, installed, functionally
tested, and capable of being operated and
maintained to perform in conformity with the
design intent
• Conceptbewaking = het proces waarbij bewaakt
wordt dat systemen zo ontworpen, geïnstalleerd
en getest worden dat ze in staat zijn om gebruikt
en onderhouden te worden conform de
verwachte prestaties
Doel bereikt of niet?
Om het gewenste eindresultaat te bekomen...
• moeten gebouw en installaties correct worden gebruikt,
beheerd en onderhouden
• moeten gebouw en installaties zijn getest op hun werking
• moeten gebouw en installaties correct zijn ingeregeld
• moeten gebouw en installaties correct zijn uitgevoerd
• moeten gebouw en installaties doordacht en met kennis
van zaken zijn ontworpen
• moet het gewenste eindresultaat nauwkeurig worden
omschreven in het programma van eisen
...dit vraagt een integrale aanpak tijdens het gehele
bouwtraject

Passiefbouw=teamwork
Passief=bouwteamwork
Klassiek bouwproces
hoofdactiviteit
Bouwheer
Architect
Studiebureau
Aannemer
opdracht schetsontwerp
voorontwerp
Fasen
definitief
ontwerp
uitvoering oplevering nazorg

Ontwerpteam + dubo
hoofdactiviteit
Bouwheer
Architect
Studiebureau
Adviseur
dubo
Aannemer
opdracht schetsontwerp
voorontwerp
Fasen
definitief
ontwerp
Ontwerpteam + dubo
hoofdactiviteit
Bouwheer
Architect
Studiebureau
Adviseur
dubo
Aannemer
opdracht schetsontwerp
voorontwerp
ontwerpteam
Fasen
definitief
ontwerp
uitvoering oplevering nazorg
uitvoering oplevering nazorg

Bouwteam + dubo
hoofdactiviteit
Bouwheer
Architect
Studiebureau
Adviseur
dubo
Aannemer
opdracht schetsontwerp
voorontwerp
Fasen
definitief
ontwerp
bouwteam
Scope of information
uitvoering oplevering nazorg

Voordelen bouwteam
∷ Multidisciplinaire ontwerpgroep: bouwheer,
architect, ingenieurs, energie-experts en
aannemers
∷ Langere ontwerptijd, kortere realisatiefase
∷ Grotere betrokkenheid van alle partijen
∷ Dossierkennis
∷ Kostprijs: bouwteamwerking leidt tot
kostenbesparing
– een doordacht concept is kosten-efficiënter
– meer investeren in “brains” en minder in “bakstenen”
Gespecialiseerd studiewerk

Studie duurzaam bouwen
• Integrale aanpak van programmafase tot en met
nazorgfase (2 jaar na ingebruikname)
• Commissioning voor energie en comfort
(conceptbewaking)
• Certificatie
• EPB
• PHPP
• Breeam
• …
Studie duurzaam bouwen
• Integratie gebouw en installaties
– Bouwfysica: bouwvorm, isolatie, luchtdichtheid,
wandsamenstellingen, zonwering, thermische massa...
– Installaties: conceptkeuze, passieve technieken
(daglicht, hybride ventilatie, passieve koeling...)
• Ontwerpoptimalisatie via gebouwsimulaties
– Dynamische thermische simulaties voor beoordeling
van comfort en energieverbruik
– Daglichtsimulaties
– Kunstlichtsimulaties
– Koudebrugsimulaties

Studie duurzaam bouwen
• Passieve energietechnieken
– Hybride ventilatie
– Nachtkoeling
– Aardwarmtewisselaars
– Daglichtconcepten
• Haalbaarheid alternatieve energievoorziening
– Fotovoltaïsche zonne-energie
– Biomassa-installatie
– ...
Studie duurzaam bouwen
• Kwaliteitsbewaking tijdens uitvoering
– Bestekteksten met presatie-eisen
– Beschrijving uitvoeringskwaliteitstesten in lastenboek
– Controle op uitvoering
– Prototype-aanpak (bv luchtdichtheid van de gevel)
– Testen van de uitvoeringskwaliteit
• Nazorgfase: tot 2 jaar na ingebruikname
– Energiemonitoring
– Comfortcheck voor winter- en zomercomfort
– ...

Integrale aanpak van Aanvang tot naZorg
Grondplan - flexibiliteit
• Energie
– Passiefnorm
– Isolatiegraad
– Luchtdichtheid
– E-peil
• Comfort
– Comfortniveau
– Temper. Overschrijdingen
• Gebruik
– Bv. flexibiliteit

• Toepassing passieve technieken
• AWW, BWW, nightcooling, daglicht…
• Toetsing PVE comfort en energie via simulaties
• Dynamische thermische simulaties
• Daglichtsimulaties
• PHPP, EPB
• CFD…

•Vragen?
•Dank voor uw aandacht
•Cenergie cvba
(Passief)kantoren in Berchem, Brussel, Heusden-Zolder
www.cenergie.be
info@cenergie.be

De ondernemer en passiefbouw
Wat is zijn rol bij de goede afloop van het project ?
Democo is als algemeen aannemersbedrijf klasse 8 regelmatig betrokken bij de realisatie van
grote duurzame gebouwen. Een overzicht van de realisaties toont aan dat zeer veel mogelijk
is :
- Zowel nieuwbouw als renovatie kunnen passief
- Zowel traditionele (beton / baksteen) gebouwen als houtskeletgebouwen kunnen
passief
- Hernieuwbare bronnen (photovoltaïsch, zonnecollectoren, BEO-veld) zijn niet altijd
nodig
- Sommige passieve gebouwen zijn gerealiseerd met dubbel glas ipv triple
De voornaamste bekommernissen van de aannemer bij duurzame bouwprojecten zijn feitelijk
dezelfde als bij ‘traditionele’ projecten, te weten :
1. Veiligheid
Zowel voor duurzame projecten als voor traditionele projecten is er een nultolerantie
voor inbreuken tegen de veiligheidsrichtlijnen. Echter moet er aandacht
geschonken worden aan bevestigingsdetails die kunnen verschillen ifv
koudebruggen, de invloed van gelaagd glas op de passieve zonnewinsten,…
2. Kwaliteit
Primordiaal is de vraag of de bouwheer de kwaliteit krijgt die hij verwacht. Vaak
bestaan er tegenstrijdigheden en incompatibiliteiten tussen de verschillende
lastenboeken (speciale technieken vs. architectuurplannen…) Dit fenomeen komt
even vaak voor bij traditionele projecten als bij duurzame projecten. Maar bij deze
laatste kunnen afwijkingen in kwaliteit aanleiding geven tot het missen van een
certificaat (passiefhuisplatform, BREEAM, …) of tot het missen van subsidies, of
zelfs aanleiding geven tot boetes.
In kader van de kwaliteit is het als aannemer belangrijk na te kijken of het
bouwcontract een middelenverbintenis betreft of een resultaatsverbintenis. Heel
vaak zien we een resultaatsverbintenis met betrekking tot de luchtdichtheid (n50 <
0,6 V/hr). Dit is echter niet eenvoudig door te zetten naar onderaannemers, en al
helemaal niet naar nevenaannemers.
3. Planning
Aangezien ‘alles aan alles’ raakt bij een passief gebouw, is de stroomopwaartse
planning der plannen zeer belangrijk.
Verdere aandachtspunten zijn grotere droogtijden wegens veel betere
luchtdichtheid, langere levertermijnen voor schrijnwerk en houten caissons (weinig
aanbieders) en grotere doorstroomtijd van technische fiches en details.
4. Budgetbewaking
Uit ervaring weten we dat een ‘veel duurder’ duurzaam gebouw niet gerealiseerd
wordt wegens onbetaalbaar. Dure gadgets zijn te vermijden. In
wedstrijdaanbestedingen is de kostprijs vaak een belangrijk criterium. Ook
beslissingen in verband met wijzigingen, optimalisaties, varianten etc. worden vaak
op basis van financiële overwegingen genomen.
Besluit :
Brussel 2015 is een uitdaging. Uit onze ervaring blijkt dat er belangrijke
aandachtspunten zijn, maar dat er, mits nodige kennis, niets is om bevreesd voor te
zijn. Integendeel, naar ons gevoel overstijgt de vraag naar duurzame gebouwen de
beschikbare kennis. Voor de promotoren, bouwheren, architecten, studieburelen en
aannemers die tijdig investeren in het verwerven van de nodige kennis en ervaring,
liggen er bijgevolg mooie opportuniteiten in het verschiet.
Frederik BIJNENS
Democo
Frederik Bijnens (05.08.1974)
studeerde in 1997 af aan de VUB als
burgerlijk bouwkundig ingenieur en
is praktisch zijn gehele carrière bij
aannemers aan de slag geweest.
Met het afstudeerwerk ‘bouw van
een grafische interface voor
bouwfysische
berekeningsprogramma’s’ was hij
voorbestemd om in passieve
gebouwen terecht te komen, zij het
dan via een paar omwegen.
Van 1998 tot 2002 was hij
werkzaam op het departement
‘études’ van de groep CFE, terwijl hij
ondertussen een bijkomende
licentie ‘bedrijfsbeheer’ behaalde
aan het Solvay-Instituut van de ULB.
Vervolgens werkte hij van 2002 tot
begin 2007 bij Maurice Delens als
projectleider bouw.
Na de fusie van Maurice Delens met
Van Rymenant om Valens te
vormen, verliet hij de firma en
vervoegde Democo. Hij richtte er
de vestiging Brussel op in 2008.
Deze vestiging telt ondertussen 22
bedienden en draait een jaarlijkse
omzet van ca. 35 miljoen euro. Zij
hebben vandaag 8 passieve
projecten in uitvoering of
opgeleverd, waarvan elk tussen
3.000.000,- en 20.000.000,- euro.

A 2 M pmp
De ondernemer
en passiefbouw
Wat is zijn rol bij
de goede afloop
van het project?
DEMOCO
Frederik BIJNENS
DEMOCO
1

A 2 M pmp
Rol van de aannemer bij de realisatie van
duurzame gebouwen
• Voorbeelden : alle technieken toegelaten
• Rol van de aannemer bij gewone gebouwen
• Rol van de aannemer bij duurzame gebouwen
• Contractueel kader
• Resultaatsverbintenis ?
• Brussel 2015 : een uitdaging !
A 2 M pmp
HARENBERG (BATEX) :
- betonwanden
- ramen hout/alu
- triple glas
- verwarming via lucht
- SWW : WP + zonnecollector
- waterzuivering
- zero-energie
Procedure : D&B
2

A 2 M pmp
A 2 M pmp
BOOMERANG :
- Balk/kolom + houten caissons
- Aluminium ramen
- Dubbel glas
- Actieve plafonds, Géothermie + WP
- SWW : gasketel + zonnecollector
Procedure : privé onderhandeling
FRONTISPISSE (BATEX) :
- kalkzandsteen
- ramen hout / alu
- triple glas
- verwarming via lucht
- SWW : gas (collectief)
Procedure : D&B
3

A 2 M pmp
A 2 M pmp
LOUISE 120 :
- Houten caissons
- Houten ramen
- Dubbel glas
- Activeerbaar plafond
- Adiabatische koeling
- SWW : gas
Procedure : Bouwteam
BELLE VUE (BATEX) :
- Kalkzandsteen
- Houten ramen
- Triple glas
- WP + Zonnecollector
Procedure : bouwteam
4

A 2 M pmp
WEST OEVERS :
- betonwanden
- ramen hout/alu
- triple glas
- verwarming via lucht
- SWW : WP + zonnecollector
Procedure : aanbesteding
A 2 M pmp
BELLE-VUE PIERRON (BATEX) :
- betonwanden
- ramen hout/alu
- triple glas
- verwarming via lucht
- SWW : WP + zonnecollector
Procedure : Openbare aanbesteding
5

A 2 M pmp
• Veiligheid
• Kwaliteit
• Planning
• Budget
A 2 M pmp
• Veiligheid
• Kwaliteit
• Planning
Rol van de aannemer
bij ‘ gewone ’ gebouwen
DEMOCO
Rol van de aannemer
bij ‘duurzame’ gebouwen
• Budgetbewaking
DEMOCO
6

A 2 M pmp
Kwaliteit
• Prestatie-eisen : resultaat vs. middelen
• Consequenties subsidies / boetes
• Luchtdichtheid n50 < 0,6 V/hr
• Nevenaannemingen
• Vermogens (primaire energie)
A 2 M pmp
DEMOCO
Planning
• Stroomopwaarts : alles raakt aan elkaar
• Details
• Leveringstijden
• Droogtijden
DEMOCO
7

A 2 M pmp
Budgetbewaking
• Noodzakelijk vs. ‘gadget’
• Variantes
• Optimalisaties
=> Niet / weinig duurder dan traditioneel
A 2 M pmp
DEMOCO
Contractueel kader
• Klassieke opdracht : sleutel op de deur
• Klassieke opdracht : pilootaanneming + coord.
• Bouwteams
• Design – and build
• DBFM
DEMOCO
8

A 2 M pmp
Brussel 2015
• Nog weinig kennis
• Een opportuniteit
A 2 M pmp
DEMOCO
“Build to work together”
Frederik Bijnens
Herkenrodesingel 4b
B-3500 Hasselt
Tél: 011/22 45 26
Fax: 011/22 56 35
Dank U
DEMOCO
9

Passiefbouw kritisch gezien
Succes- en faalfactoren bij passiefbouw
Dubbele boodschap:
- Wijzen op het bijzonder karakter van Brussel en op wat de eis,
iedereen passief in 2015, realistisch maakt gezien de huidige kwaliteit
van de sector. Miskende kwaliteiten die als vanzelfsprekend naar voor
zijn gekomen tijdens de talrijke opleidingen en conferenties die in het
buitenland gegeven werden of tijdens de PassReg (Europees project
om passief in Europa te verspreiden, Brussel dient onder andere als
voorbeeld en Front Runner).
- Succes- en faalfactoren die de voorbijgaande 10 jaar waargenomen
werden. Welke factoren bepalen dat passieve gebouwen geleverd
kunnen worden aan een standaardprijs of welke factoren bepalen dat
passiefbouw juist zoveel duurder is? Dit gedeelte wordt aan de hand
van enkele concrete voorbeelden geïllustreerd.
Sebastian MORENO VACCA
PMP
Sébastian Moreno-Vacca behaalde
zijn diploma Architect met grote
onderscheiding aan ISA St Luc
Brussel.
Voor hij in 2000 zijn eigen
architectenbureau A2m oprichtte,
was hij 6 jaar lang administrator van
een multidisciplinair architecten- en
ingenieursbedrijf.
In 2006 richt hij samen met
collega’s het PMP asbl op
(Plateforme Maison Passive) – hij is
er hoofd van de raad van bestuur.
Sinds 2007 is hij professor aan de
faculteit ULB-LaCambreHorta.
Vandaag de dag zijn al zijn projecten
passief of nul energie.
Hij neemt regelmatig deel aan
seminaries en colloquia over
passiefbouw. In 2009 brengt hij
samen met Bernard Deprez en Julie
Willem het driemaandelijkse
magazine BePassive op de markt.

pmp A2M ULB
de mythe
doorbreken
Succes-en faalfactoren
de mythe doorbreken
bij passiefbouw
Moreno-Vacca Sebastian
Architect
Sebastian MORENO-VACCA
Voorzitter van het Belgisch Passiefhuisplatform P M P asbl
Manager van een architectenbureau A 2 M scsprl
Docent architectuur ULB
passiefbouw
kritisch
gezien
PMP
1

pmp A2M ULB
goed nieuws
succesfactoren vs
faalfactoren
de mythe doorbreken
pmp A2M ULB
goed
nieuws
56.0
14.7
2

pmp A2M ULB
A2M A2M
AA B architecten
COOPARCH
pmp A2M ULB
1 ste waarneming:
Totale mislukking
mislukking, storing, gebrek,
faling, fiasco…
< 5 % !
CEPEZED
0%!
Blondel
O2 architects R2D2
A2M
< 5 % !
3

pmp A2M ULB
2 de waarneming: de meerkost van een passief huis
Succesfactoren Faalfactoren…
het zich moeilijk maken…
1 238 €/m²
2 000 €/m² 1 600 €/m²
1 100 €/m²
890 €/m² !
pmp A2M ULB
Succesen
faalfactoren
1 027 €/m²
concreet
2 597 €/m² !
4

pmp A2M ULB
Ψ = 0.027 W/mK Ψ = 0.032 W/mK
pmp A2M ULB
5

pmp A2M ULB
Faalfactor… X
pmp A2M ULB
Succesfactor
6

pmp A2M ULB
Faalfactor… X
Huurder?
pmp A2M ULB
Faalfactor… X
Succesfactor
3 : ventilation
Succesfactor
Succesfactor
7

pmp A2M ULB
Faalfactor… X
pmp A2M ULB
?
Succesfactor
van 1950
tot 2012
van 300 kWh/m².a
naar 12 kWh/m².a
à 890 €/m²
8

pmp A2M ULB
pmp A2M ULB
Succesfactor
9

pmp A2M ULB
pmp A2M ULB
1.6 !!!!!
0.59
10

pmp A2M ULB
de
mythe
doorbreken
pmp A2M ULB
mythe
1
Niet hermetisch!
De
Belgische
markt
vertoont
unieke
condities…
Frankrijk vs België
Hermetisch !
Buiten adem??
Hoelang kan u uw
adem inhouden?
Foto’s: Annette Etges
11

pmp A2M ULB
Oostenrijk
België
Bulgarije
Kroatië
Frankrijk
Duitsland
Italië
Letland
Nederland
VK
PassREg zal helpen de weg te banen zodat de
EU-landen tegen 2020 de EPB-eisen naleven
Doel:
Overdracht bevorderen
van ervaringen en
technische “know-how”
van “koplopers” naar
minder gevorderde
“groene” regio’s
Resultaten:
.Success stories
.Nieuwe regionale
modellen
.Oplossingen
.Verspreiding van
relevante ervaring
.PassREg regio’s gestart
door lokale regeringen
IEE/11/072/SI2.615925 From 01.05.2012 to 30.04.2015 02.10.2012 www.passreg.eu
pmp A2M ULB
Gemiddelde blowerdoor score in standaard gebouwen:
Hoffmann&Dupont :
=> 250 blower/jaar sinds 2003 (2 000)
=> gemiddelde passief: 0.2 Vol/u
=> gemiddelde oude geb: 1.5 à 5 Vol/u
nieuwe geb: 0.25 à 2 Vol/u
7.8 Vol/u ? Orf9 Vol/u in W?
Gemiddelde
=> 1.47 Vol/u !!!
12

pmp A2M ULB
Gemiddelde blowerdoor score in standaard gebouwen:
AU
BE
pmp A2M ULB
mythe
2
Gemiddelde=> 0.41 Vol/h
Gemiddelde=> 0.47 Vol/h
BIG architects
Tallinn Town Hall
Estonie
28 000 m²
13

pmp A2M ULB
pmp A2M ULB
Opleidingen, info sessies, fora,
kringgesprekken, enz
Toekomstige opleidingen in aanmaak en/of deels
lopend
Designer (AR, ir)
Aannemers
Vakmannen
Overheidsinstanties:
Ministerie + administratie
Klant, overheid, privé
Onderhoud
Gebruikers
Ontwikkelaar
Realty
Financiering
Notaris
Advokaat
Overige:
universiteiten,
scholen …
14

pmp A2M ULB
opleiding
pmp
pmp A2M ULB
FASE
FOCUS
SUPREME
ONDERWIJS
BASIS
GEVORDERD
PHPP (2D)
THERMISCHE
BRUGGEN
(1D)
PASSIEFHUIS
(1D)
“A LA CARTE”
WUFI
(2D)
DYNAMISCHE
SIMULATIE
(2D)
ONTWERPERS
(5D)
BOUWERS
(3D)
DESIGNERS
(5D)
BOUWERS
(4,5 D)
ONDERHOUD
« IN HOUSE » TRAINING
DETAILS
PH + LCA
FINANCIERING, VASTGOED,
NOTARIS, ETC
PH + BREEAM
“A LA CARTE” SPECIAAL SYSTEEM
PROBLEEMSTELLINGEN
ETC
UNIVERSITEIT
SCHOOL
PHPP, WUFI, EUROKOBRA, ECOBAT
BEROEP PASSIVEHOUSE, DETAILS …
PASSIVEHOUSE, BASIC PHYSICS
DEISGNERS
(5D)
BUILDERS
(3D)
PHPP, WUFI, EUROKOBRA, ECOBAT
PASSIVEHOUSE, DETAILS …
PASSIVEHOUSE, BASIC PHYSICS
certificatie
pmp
pmp
certificatie
pmp
uitvoerders
pmp
&
CCBC/CDR
pmp
&
EFPME, BECI,
TREVI, DTZ, ARIB,
…
pmp
&
…
pmp
&
ULB, ECAM
…
uitvoerders
pmp
&
CCBC/CDR
doelstellingen
Designers
(AR + ing)
Klant &
Overheidsadministratie
Vakmannen
Aannemers
Ontwikkelaar
Vastgoed
Financiering
Notaris
Advokaat
…
Onderhoud
Gebruikers
…
doelstellingen
Designers
(AR + ing)
Klant &
overheidsadministratie
15

pmp A2M ULB
In tegenstelling tot wat men denkt, zijn de Belgische bouwsector en designers
van een heel hoog niveau.
Er zijn dus in België heel gunstige voorwaarden om « Passief 2015 »
in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest te verwezenlijken.
Er zijn ook verschillende tools en hulpmiddelen beschikbaar. Het is dan ook
moeilijk om een passief gebouw te laten mislukken.
pmp A2M ULB
-www.a2m.be
-www.bepassive.be
- www.maisonpassive.be
Ik denk nooit aan de toekomst.
Ze komt vroeg genoeg.
Albert Einstein
16

VISITES
Bruxelles Environnement
VISITES DE BATIMENTS PASSIFS
LOGEMENTS COLLECTIFS/BATIMENTS TERTIAIRES
1
1

LES VISITES – Logement Collectif
Circuit A : Départ 13:20 devant FEB
● 1- Forest - Chaussée de Neerstalle 151-153
● 2- Anderlecht - Rue du Libre examen
● Retour prévu vers 17h à la FEB
BEZOEKEN– Collectieve huisvesting
Circuit A : Vertrek met de bus om 13u20 voor VOB
● 1- Vorst - Neerstalsesteenweg 151-153
● 2- Anderlecht - Vrij Onderzoekstraat
● Terugkeer naar VBO omstreeks 17u.
3
4
2

LES VISITES – Secteur Tertiaire
Circuit B : Départ 13:30 devant FEB
● 1- ELIA, Quai Léon Monnoyer à 1000 Bruxelles
● 2- BOOMERANG Avenue Ariane 31 1200 Woluwe
● Retour 17h vers la FEB
BEZOEKEN– Tertiaire sector
Circuit B : Vertrek met de bus om 13u30 voor VOB
● 1- ELIA, Leon Monnoyer Kaai te 1000 Brussel
● 2- BOOMERANG, Arianelaan 31
te 1200 Sint-Lambrechts-Woluwe
● Terugkeer naar VBO omstreeks 17u.
5
6
3

LES VISITES – Secteur Tertiaire
Circuit C : Départ 13:35 devant la FEB
● 1-BOOMERANG Avenue Ariane 31 1200 Woluwe
● 2-ELIA, Quai Léon Monnoyer à 1000 Bruxelles
● Retour 17h vers la FEB
BEZOEKEN– Tertiaire sector
Circuit C : Vertrek met de bus om 13u35 voor VOB
● 1-BOOMERANG, Arianelaan 31
te 1200 Sint-Lambrechts-Woluwe
● 2-ELIA, Leon Monnoyer Kaai te 1000 Brussel
● Terugkeer naar VBO omstreeks 17u.
7
8
4

BIOKLIMATOLOGISCHE INTEGRATIE
Construction d'un immeuble de logements Chaussée de Neerstalle 151-153 à FOREST
De 11 woningen zijn passief. De volumetrische opbouw van het gebouw
is gericht op de optimalisatie van de stedelijke, landschappelijke en
topografische integratie, de compactheid en het beperken van de thermische
verliezen via de bouwschil, het fraaie uitzicht, de bezonning en de
natuurlijke verlichting. Daarnaast is er aandacht voor de creatie van de
buitenruimte met individuele toegang voor elk van de woningen.
Passieve optimalisatie van de zonnewinsten: door de oriëntatie van het
perceel (Zuid-Oosten op de steenweg, tuin op het Noord-Westen) is
gekozen voor grotendeels open leefruimten die meestal uitkijken op het
Noord-Westen, maar in verbinding staan met de open keukens op het
Zuid-Westen; de slaapruimten zijn matig open en de sanitaire voorzieningen
bevinden zich in het midden van het gebouw
Actieve optimalisatie van de zonnewinsten: 35 m² thermische zonnepanelen
staan in voor de productie van sanitair warm water. Opvangen en
hergebruik van regenwater dankzij alle beplante groendaken, het belang
van de tuin op volle grond en een regenwaterput. Opgetrokken uit duurzame,
onderhoudsvriendelijke materialen en het gebruik van duurzaam
natuurlijk hout voor de constructie
SPECIFIEKE UITRUSTING
EXPRESSION, MATERIAUX ET ENVIRONNEMENT
Het project honoreert zeer hoge milieukwaliteiten in de domeinen
ecoconstructie en energie: - 11 passiefwoningen (verbruik tussen 8 en15
kWh/m²jr – gewogen gemiddelde van 13 kWh/m²jr) – collectieve gesloten
condensatieketel met modulerende brander van 20 kW op aardgas,
en warmtetoedracht in elk van de woningen dankzij een warmtebatterij op
het vertrek van de ventilatie naar de wooneenheden.
Sanitair warm water geproduceerd door een condenserend HR-accumulatievoorraadvat
van 60 kW gekoppeld aan de 35 m² thermische
zonnepanelen : hierdoor wordt voorzien in 49% van de behoeften - 35 m²
PV-panelen voor de productie van 37% van behoeften – centrale mechanische
balansventilatie met een thermisch rendement van 91%, efficiëntie
van de ventilatie-eenheid bedraagt 0.24 W/m³h. – Canadese put van 30m
met DN400 op 2m diepte, met een rendement van rond de 49% - regenwaterput
van 40.000L voor de wc’s en buitenkraantjes en voor onderhoud
– biodiversiteit (extensieve en intensieve groendaken, groenegevels) en
zeer hoogstaand waterbeheer
Intégration Urbaine
PASSIEFWONINGEN NEERSTAL
STEDELIJKE EN LANDSCHAPPELIJKE INTEGRATIE
De projectsite biedt interessante stedelijke en topografische mogelijkheden.
Het project houdt rekening met het potentieel van de site
– interessante landschappelijke kwaliteiten, netwerk van nabijgelegen
pluspunten -, met de moeilijkheden – hinder van de steenweg in termen
van levenskwaliteit en voor wat betreft de oriëntatie (Zuid-Oosten op de
steenweg, tuin op Noord-Westen– en tenslotte ook met de topografische
bijzonderheden van de site. Binnen dat kader ontwikkelde het project zich
rond volgende architecturale en stedenbouwkundige principes :
1. De leefruimten opentrekken naar het landschap en de woningen een
open karakter geven. Zo komen er 4 duplexwoningen op straatniveau en
tuinniveau en 7 woningen op de verdiepingen
2. De gemeenschappelijke doorgang krijgt een doorgangsfunctie naar de
straat en de tuin.
3. De tuin fungeert als buffer tussen de steenweg en de gevel voor het
gebouw. Elke verdieping krijgt een accent rond biodiversiteit
4. De leefruimten grotendeels laten uitkijken op deze buffertuin, zodat
de woningen zoveel mogelijk profiteren van de zon ‘s ochtends en tot kort
na de middag
ENERGIEPRESTATIES
Muren:
Dak:
Schrijnwerk en
beglazing:
Vloer:
K global:
Verbruik:
Zonnewinsten:
U = 0,099 W/m²K (betonnen gevelbekleding met
20 cm isolatie van fenolschuim)
U = 0,139 W/ m²K (houten gevelbekleding met
30 cm ingeblazen cellulosevlokken tussen de
houtstructuur
U = 0,066 W/m²K (betonplaat met 30cm fenolschuimisolatie)
U=0,73 W/m²K (driedubbele superisolerende beglazing
met lage emissiviteit k=0,6, houten schrijnwerk)
U=0,092 W/m²K (rotswol 40cm)
tussen 8 en15 kWh/m²jr - gewogen gemiddelde
13 kWh/m²jr
9 800 kWh/jr (dekt 37% van de behoeften)
DUURZAAM ONTWERP / NEERSTAL

eFereNtIe
Programma
Geheel van 11
passiefwoningen met
sociale orientering en
gemeenschappelijke tuin,
ecoconstructie-project, te
Voorst.
Rol van B612ASSOCIATES
Volledige
architectuuropdracht -
openbare aanbesteding
Situatie
Neerstalsesteenweg 151 –
153, 1190 Brussel
Data
2008-2012
Oppervlakte
1156,3 m²
Bedrag
1.862.374 €
Bouwheer
De gemeente Vorst
0802_Neerstalle
Passiefwoningen Neerstal
0802_Neerstalle

Construction d'un immeuble de logements Chaussée de Neerstalle 151-153 à FOREST
EXPRESSION, MATERIAUX ET ENVIRONNEMENT
Intégration Urbaine
ProJeCtVoorstellINg
Het project omvat 11 passiefwoningen waarbij bijzondere
aandacht werd besteed aan de kwaliteit van de stedelijke
ruimte, de gemeenschappelijke ruimten, de buitenruimte, aan
de milieukwaliteiten van het project en aan de biodiversiteit.
Het project houdt rekening met het potentieel van de site
– interessante landschappelijke kwaliteiten, netwerk van
nabijgelegen pluspunten -, met de moeilijkheden – hinder
van de steenweg in termen van levenskwaliteit en voor
wat betreft de oriëntatie (Zuid-Oosten op de steenweg,
tuin op Noord-Westen) – en tenslotte ook met de
topografische bijzonderheden van de site. Binnen dat kader
ontwikkelde het project zich rond volgende architecturale en
stedenbouwkundige principes : de leefruimten opentrekken
naar het landschap en de woningen een open karakter geven.
Zo komen er 4 duplexwoningen op straatniveau en tuinniveau
en 7 woningen op de verdiepingen. De gemeenschappelijke
doorgang krijgt een doorgangsfunctie naar de straat en de tuin.
De tuin fungeert als buffer tussen de steenweg en de gevel
voor het gebouw. De leefruimten grotendeels laten uitkijken op
deze buffertuin, zodat de woningen zoveel mogelijk profiteren
van de zon ‘s ochtends en tot kort na de middag. Stedelijke
en landschappelijke integratie. Het gebouw wil zowel het
stedelijk milieu als het leefmilieu van de bewoners verrijken.
Vanuit stedelijk oogpunt is de inplanting van het gebouw in
lijn met de voorgevels van Neerstalsesteenweg, dankzij een
basisconstructie in architectonisch beton op het niveau van
de steenweg, waarboven een vegetale filter op een metalen
constructie wordt opgetrokken over de hogere verdiepingen.
Dankzij de 3 ingangen en 4 keuken op het gelijkvloers aan de
voorkant, is er daar steeds beloop en sociale controle. Op de
bovengelegen verdiepingen geeft de stedelijke uitsparing, de
houten gevel en de vegetale filter een stukje van het landschap,
dat ooit werd onttrokken door het inplanten van het gebouw,
terug aan de steenweg. Daar zorgen ook de zachtere, meer
natuurlijke materialen voor. Meer sereniteit en akoestisch
absorberend vermogen. Tegelijk zorgt deze uitsparing voor een
afstand, een filter, een buffertuin en akoestische absorptie
tussen de steenweg en de 7 bovengelegen woningen. Door een
schijnbaar willekeurig spel van erkers wordt een stedelijke
diversiteit gecreëerd als tegengewicht voor het monotone
stedelijke aspect, terwijl tegelijk zowel de functionele als
thermische en technische vereisten voor wat betreft de indeling
van het gebouw worden nagestreefd: keuken, grote en kleine
slaapkamers, trapoverlopen op half hoogte, … De balkonnen
en ballustrades zijn vervaardigd uit gekleurd geperforeerd
metaal en geven de gevels een speels cachet en verbinden
het balkon met het gebouw. Het project focuste op het
ontwikkelen van multifunctionele en warme leefruimten, met
een open gevoel en aangevuld met kwalitatieve buitenruimte.
De achtergevel wekt de indruk dat een decor van boomgaarden
en tuinen zich binnen armbereik bevindt. Om de integratie te
realiseren worden de lagergelegen verdiepingen voorzien van
een begroeide gevel (metalen structuur met klimplanten),
waardoor de continuïteit met de tuin wordt benadrukt en de
terassen worden verfraaid. De hogergelegen verdiepingen zijn
net zoals de voorgevel voorzien van een houten bekleding. De
opbouw van het geheel verloopt volgens dezelfde principes
als aan de voorkant, waardaar alle woningen een ogen fraaie
toegang hebben tot de buitenruimte : individueel, op volle
grond, op een terras, een balkon of op het dak.
PassIeFwoNINgeN Neerstal

PassIeFwoNINgeN Neerstal

PassIeFwoNINgeN Neerstal

PassIeFwoNINgeN Neerstal

08-180 – VRIJ-ONDERZOEKSTRAAT - TOELICHTING
De naburige woningtypes in de Raymond vander Bruggenlaan en de Vrij-Onderzoekstraat zijn
voornamelijk woningen met een gelijkvloers en twee of drie bovengelegen verdiepingen.
De inplanting van ons project op de site wordt gekenmerkt door een hoekvolume met plat dak, even
hoog als de dakgoot van de buren. Het voorgestelde gebouwtype heeft een gelijkvloers en 3
verdiepingen, waarbij de hoogste woningen nog op minder dan 10m hoogte uitkomen zodat de
categorie “laagbouw” van toepassing is. In deze categorie is geen toegangssas, samengesteld uit
twee deuren met een RF ½ per appartement, verplicht (geldbesparing en ruimtebesparing).
Het project vereist geen enkele afwijking op de stedenbouwkundige regelgeving. Het voorgestelde
project is volledig geïntegreerd in het beschikbaar volume, voldoet aan de bepalingen van de
gewestelijke stedenbouwkundige verordening (GSV) en het brandpreventiereglement ter bepaling
van de gebouwcategorie. Het project stelt voor de te bebouwen oppervlakte kleiner te houden dan
wat het perceel mogelijk maakt. Dankzij deze situatie kunnen we een derde gevel creëren, wat
doorgaans bij hoekwoningen niet mogelijk is. Het plan van het gelijkvloers is een enigszins verzonken
basis voor het gebouw en strekt zich verticaal uit naar de terrassen en de beschermbalustrades. Het
bovenliggende volume, voorzien van een verticale houten gevelbekleding, herneemt de
hoekverbinding tussen de twee straten, maar op een soepeler manier dan op het gelijkvloers. De
niet-bebouwde zone maakt het mogelijk externe circulatie te voorzien (minder lawaai, minder
vervuilend en lager vereist afwerkingsniveau dan bij woningen), gemeenschappelijke ruimten voor
fietsen en kinderwagens, voor het sorteren van afval, technische lokalen evenals een lokaal voor de
reiniging en bergruimte voor het gelijkvloerse appartement.
De inplanting van de externe circulatie biedt de verdiepingen de ruimte een eigen opbergruimte te
voorzien en een groot terras (Zuid-West) per woning. De gemeenschappelijke ruimten zijn
gemakkelijk toegankelijk. Voor het opnemen van de tellers hoeven de bewoners niet gestoord te
worden. Deze ruimten zijn voorzien van daglicht en een natuurlijke ventilatie. Het project vermijdt
het inrichten van lokalen in de kelder, wat een gunstige invloed heeft op de kwaliteit van de
technische ruimtes, het gevaar vermijdt van grootschalige infiltraties en een snelle uitvoering van het
project ten goede komt. Dankzij deze visie kan het project ook financieel besparen.
De gemeenschappelijke traphal bedient de 3 verdiepingen, waardoor de dure plaatsing en het
onderhoud van een lift niet nodig zijn. Het voorgestelde gebouwtype (GV + 3) valt zeker niet uit de
toon qua hoogte ten opzichte van het niveau van de gebouwen in de straat. Het gelijkvloerse
appartement is volledig voorzien op de noden van een persoon met verminderde mobiliteit.
Délices Architectes scprl 1
Leopold II Laan 53 - 1080 Brussel
02/216 36 16 – www.delicesarchitectes.com

Boomerang House, Arianelaan 31, 1200 Sint-Lambrecht-Woluwe
De Brusselse KMO Boomerang, actief in media, field marketing en web & design,
integreerde zopas het Boomerang House, zijn nieuwe gebouw op een oppervlakte
van 5.690 m2 gebouwd volgens de principes van duurzame architectuur.
Boomerang benadrukt zijn bekommernis om het welzijn van zijn personeel via een
gemeenschappelijke aanpak met ondermeer een gezonde en ergonomische
omgeving en een innoverend mobiliteitsplan.
De basisprincipes van het concept van het gebouw, bestaande uit een deel kantoren van
1.950 m2 (+ restaurant 130 M2) en een opslagplaats van 3.610 m2 werden ontwikkeld
door het duurzaam architecten-studiebureau MATRIciel, een spin-off van de UCL, met de
opzet de ecologische voetafdruk tot een minimum te herleiden.
Passief en lage energie. Om aanspraak te kunnen maken op de "Passivhaus" standaard,
stelt het kantoorgebouw een ultra efficiënte thermische isolatie voor en dit dankzij de
keuzes aangaande de samenstelling van de wanden, het gebruik van driedubbel glas
chassis, geautomatiseerde blinden en een optimale kierdichtheid. De logistieke hall
beantwoordt op zijn beurt aan een "lage energie" benadering dankzij een een hoge
thermische isolatie.
CO2 balans : de installatie van thermische zonnepanelen en waterverwarming op
zonneënergie (zonneboiler) zorgt voor bijna 80 % van de energiebehoefte vereist voor de
aanmaak van warm water (restaurant, douche, water voor het wassen van voertuigen, …).
159 fotovoltaïsche panelen met een kracht van 37 kWc werden op de daken geplaatst.
Onmiddellijk aangesloten op het interne netwerk, produceren zij het equivalent van de
electriciteitsnoden voor ongeveer 10 gezinnen. Het gebruik van geothermie (4 X 100 m
boringen) zorgde, in vergelijking met een traditionele oplossing, voor een vermindering
van meer dan een derde van het primaire energieverbruik en van de CO2 uitstoot nodig
om te voorzien in de warmtebehoeften of de thermische verkoeling van de lokalen.
Andere belangrijke actiepolen werden op punt gesteld om zorg te dragen voor het
leefmilieu.
Waterbeheer. Een bijzonder complete installatie om regenwater de recupereren en te
valoriseren zorgt voor een quasi autonomie en dekt de meest belangrijke behoeften :
water voor het wassen van wagens (43 %) en sanitair (55 %). Ter vergelijking, het volume
aan opgeslagen water van 50.000 L zou tijdens een droogteperiode een autonomie
verschaffen van 3 weken! De infiltratie maatregelen om overtollig regenwater af te voeren
herleiden de afvloeiïng naar het Woluwedal, zone Natura 2000, tot een minimum : 7
draineerputten van 10 meter diep, een filterbekken, afvoerkanaliseringen en betonnen
stenen op de parking.
Een groene dakbedekking op het dak van de logistieke hall op een oppervlakte van 3.400
m2 functioneert als vergaarkom en verbetert gelijktijdig de energieprestatie en de
akoestiek van het gebouw alsook het stedelijk kader. Cf. bijlage : Water_groene
dakbedekking.
Gebruikt water wordt pas teruggevoerd naar de riolering na een passage doorheen twee
afscheiders voor koolwaterstoffen voor water gebruikt voor van het wassen van voertuigen
en doorheen een afscheider voor vetten voor het keukenafvalwater van het restaurant.
Lichtbeheer. Om de behoeften aan kunstlicht tot een minimum te herleiden werden 48
koepels geïntegreerd in het dak van de logistieke hall.

Afvalbeheer. Het dagelijkse afval wordt onderworpen aan een selectieve sortering.
Ingegraven vuilnisbakken, minimalisering van verpakkingen, optimalisering van de
ophaling, verbruiksgoederen gekozen in functie van hun recyclage potentieel en het
gebruik van ecologische schoonmaak producten vervolledigen de lijst van
voorzorgsmaatregelen die zorgen voor eco-verantwoorde afval.
Maatschappelijke aanpak van het bedrijf
Strategisch gelegen in de nabijheid van het "media kwartier" waar ondermeer ook de VRT,
RTL, Vlan en de groep NRJ zich bevinden, dichtbij de Brusselse ring en de E40, situeert
het Boomerang House zich in een centrale locatie makkelijk bereikbaar zowel via publiek
transport als met de wagen. Het bedrijf moedigt het gebruik van dienstwagens met een
uitstoot van minder dan 99gr CO2 aan maar de bestuurder kan dan ook sporadisch
gebruik maken van een grotere huurwagen indien de verplaatsing dit zou vereisen.
Fietsers kunnen hun fiets gemakkelijk kwijt en beschikken over een vestiaire met douches
en afsluitbare opbergruimte. Een voorinstallatie voor elektrische laadpalen en een ad hoc
hoogspanningscabine is aanwezig met het vooruitzicht op de electriciteitstoevoer voor
volledig elektrische voertuigen.
De werkruimte is vastgelegd op minimum 12m2 per persoon. De kantoren zijn goed
verlucht, met meerdere vergaderzalen, een gezellige restauratie ruimte voor het personeel
en een aangenaam terras. Het interieur onderging een design touch en zorgt voor een
modern ogende werkomgeving.
Tot slot zijn er 30 los- en laadkades die zorgen voor voldoende bescherming en optimaal
comfort bij ongunstige weersomstandigheden, een ruime parking en de studie van de
routes afgelegd door de teams die de afficheerpunten bezoeken is geoptimaliseerd om
onnodige verplaatsingen tot een minimum te herleiden. Tot slot, zal een « natuur »
restaurant voor iedereen toegankelijk binnenkort zijn deuren openen op de gelijkvloers.
Over Boomerang
Boomerang is een Brusselse KMO die uitpakt met 4 entiteiten : "core" (administratie en
support), "media" (indoor affichage), "pixel" (web & design), en "field" (marketing terrein
acties). Opgericht in 1991 en een absolute referentie in zijn oorspronkelijk segment, indoor
media, stelt het bedrijf vandaag 71 equivalente voltijdse personen te werk (ETP).
Contact
Laurent Dewit
0477/302981
laurent.dewit@boomerang.be
architectenbureau
architecte[s]
93 rue de l'arbre bénit
1050 bruxelles
t +32 2 736 85 15
ar@skynet.be
Speciale technische ontwerpbureau
Poly-tech engineering
47, Rue du parc
6000 Charleroi

Tél : 071/53.29.11
MATRIciel s.a
Place de l'Université, 25 étage 2
1348 Louvain-la-Neuve
Tél : 010/24 15 70

CC
DD
3520
1360 2160
3520
3520
2160
1860
1360
2160
300
450
450
450
COUPE HORIZONTALE CC
450 450 450 450
450
450 450 450 450
450
450
450 450 450
5400 (CADRE)
5400 5400
450
11
1302
450
ELEVATION PARTIELLE
450
COUPE HORIZONTALE DD
AA
01
1301
450 450 450 450
450
450 450 450 450
450
450
450 450 450
5400 (CADRE)
5400 5400
11
1302
03
1301
12
1302
13
1302
12
1302
02
1301
BB
14
1302
14
1302
450 450 450 450
450
450 450 450 450
450
450
450 450 450
5400 (CADRE)
5400 5400
04
1301
15
1302
15
1302
13
1302
300 380 70 250
700
300 380
320
700
3520
1360 2160
595
3520 (CADRE)
3520
2160
300
1860
7 2918
595
765
300 380 70
COUPE VERTICALE AA
700
250
03
1301
01
1301
300
300 300
400
600
400
1070 2450 1070 2450
3520
3520
300
600
2450
3520
3520 (CADRE) 3520
595
2160
3520
2925
1360
2160
595
764
300 380 70
COUPE VERTICALE BB
700
250
02
1301
04
1301
300
300 300
600 400
600
400
704 35
1070 2450 1070 2450
3520
3520
300
2450
3520
A
Projet
Architectes
sca ARCHITECTES ASSOCIES sprl
m.desmedt m.lacour s. leribaux d. van cauwenberghe
av. de l'observatoire 11e 1180 Bruxelles www.architectesassocies.be
Tél. 02 / 410 76 77 - Fax. 02 / 411 35 19 - Email: architectes@architectesassocies.be
Maître d'ouvrage délégué Bureau conseil Stabilité
Sa FORUM nv
2 Avenue de la Foresterie - 1170 Bruxelles
Tél. 02 / 672 13 24
www.foruminfo.be
forum@foruminfo.be
Bureau conseil Technique Spéciale Bureau conseil Acoustique
Coordinateur Securité Santé
1
B
2
C
3
1
ARCADIS Belgium
27 Clara Snellingstraat 2100 Antwerpen
Tél. 09/ 333 84 57 Fax :09/ 242 44 45
www.arcadisbelgium.be
info@arcadisbelgium
sa ABCIS- VAN WETTER nv
2 rue de la Montagne 5000 Namur
Tél. 081 25 77 70 Fax :081 23 09 81
www.be-avw.eu
abcis@be-avw.eu
CFE Brabant
Venac
Avenue Hermann Debroux, 42 - 1160 Bruxelles
Phase Date Echelle
GO/COUV/PAR EXECUTION ELIA
10/10/2011 1/2
Statut du plan
DVER DTIM PDEJ
2
3
Zone A
4
5
6
4
7
5
JOINT DE DILATATION
9
6
10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21
8
9
Zone B
10
11
-SUIVI DES INDICES DU PLAN-
12
ELIA - New SBK
IMMEUBLE TECHNICO-ADMINISTRATIF
1000 Bruxelles
ELIA Asset sa
Boulevard de l'Empereur 20
1000 Bruxelles
Tel: 02 546 78 73 - Fax: 02 546 78 73
13 14 15 16 17 18 19 20 21
ARCADIS Belgium
27 Clara Snellingstraat 2100 Antwerpen
Tél. 09/ 333 84 57 Fax :09/ 242 44 45
www.arcadisbelgium.be
info@arcadisbelgium
Fr.Rooseveltlaan 1266 b6,1 - 1800 Vilvoorde
Conseil PEB - BREEAM
sa IBAM nv
2 bt4 place des Maieurs 1150 Bruxelles
Tél. 0497 599 776
www.ibam.eu
info@ibam.eu
Sous - Traitant / Fournisseur
SOCIETE
Spécialité
Adresse
Tél. - Fax.
Titre
Zone C
C
B
A

F EU D E
SIGNAL .
C A B IN E H T
T O IT A P LA T : 24m
R E Z+1
G A R A G E
T O IT PLA T
R E Z
Rez
E ntrep t
R+1
R+t
E ntrep t
R+t
E ntrep t
R+1+t
E ntrep t
R+1
Da.c ar
R+1+t
E ntrep t
niv .fa te : 26 .03 m
niv .fa te : 26 .03 m
N IV F A IT E : 26 .15 m
C E N T RE DE
FO R M A T IO N
T O IT C O UR B E
FA IT E :27.05m
R E Z IN DUS T R IE L
T O IT VE RS A N T : 21.82
C O R N IC H E : 22.56
R E Z+T
R E Z IN DUS T R IE L / DE C H E T E R IE
T O IT PLA T : 20.40m
R E Z
R E Z IN DUS T R IE L / DA .C A R
T O IT PLA T : 23.12m
R E Z+1
R E Z IN DUS T R IE L / DA .C A R
T O IT PLA T : 23.12m
R E Z+1
R E Z IN DUS T R IE L / DA .C A R
T O IT PLA T : 25m
R E Z+1
R E Z IN DUS T R IE L
T O IT P LA T : 23.9 5m
R E Z
R E Z IN DUS T R IE L
T O IT PLA T : 24m
R E Z
R E Z IN DUS T R IE L
T O IT P LA T : 21.15m R E Z+1+ T
R E Z E N T R E P O T
T O IT PLA T : 24m
R E Z+1
N IVE A U D E LA S E N N E LE 13/04/2010 :11.53m
R E Z IN DUS T R IE L / E N T RE P O T
T O IT VE R S A N T :
F A IT E : 26 .03
C O R N IC H E :
R E Z+T
R E ZA DM IN S T RA T IF
T O IT PL A T :
FA IT E : 31.58m
R +2
R E Z IN DUS T R IE L
N IV T O IT C O R N IC H E : 26 .49 m
R E Z+T
PANNE AU D E
SIGNAL .
C A B IN E H T
R E Z IN DUS T R IE L
R E Z IN D U S T R IE L
R E Z IN D U S T R IE L
N IV T O IT P LA T :
N IV.F A ëT E : 34.30 M
N IV.C O R N IC H E : 26 .59 M
N IV.F A ëT E : 28.6 4 M
R + 3
IN DUS T R IE L
R + 1
IN DUS T R IE L
N IVE A U D E L'E A U
LE 07/04 /2010:
13.27 M
niv eau de l'eau
le 07 /0 4/2 010 :
13.27 m
N IVE A U D E L'E A U LE 1 3/04/2 01 0:
11.6 9 M
M U R M IT O YE N H T :2.80m
PR O PR IE T A IRE :
S O C IE T E E LIA A S S E T S A /N V
576 Z
PR O PR IE T A IRE :
B R U XE LLE S PR O P R E T E
51X
PR O PR IE T A IRE :
B R U XE LLE S PR O P R E T E
51Y
PR O PR IE T A IRE :
B R A B A N DT VA N H UM B E E C K
48Y
40N
48P
49 B 2
PR O PR IE T A IRE :
S PR L DA -C A R
51T
140
300
100
Loca lH T
800 kVA
400 100
300
100
Loca ltransfo
in stallat ionP V
13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23
40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55
24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
56 57 58 59 60 61 62
86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101
63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78
102 103 104 105 106 107 108
132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147
109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124
148 149 150 151 152 153 154
179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194
155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170
79 80 81 82 83 84 85
125 126 127 128 129 130 131
171 172 173 174 175 176 177 178
E P E P E P
E P E P E P
E P E P E P
E P E P E P
E P E P
E P E P
N IV: 1 7,9 8
C ab ine
G az
T u yau G az - 9 3m
T u yau G az - 9 3m
H
PROPOS ITION
B orne incendie
dom ainepub lic
pente9 %
PropositionT rot toir150cm
+ B ordu re anti-stat ionnem ent 50c m
PropositionT rot toir150cm
+ B ordu re anti-stat ionnem ent 50c m
T rott oir150c m
+ B ordu re norm ale 20cm
PropositionT rot toir150cm
+ B ordu re norm ale 20cm
Rayonint rieurRi=1 1m
Rayonext rieurRe= 15 m
4 00
H
PROPOS ITION
B orne incendie
dom ainepub lic
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
1
2
3
4
5
6
N iv su p él ém e nts e n bé to n
p ou r s ys tè m e d e ne toy ag e
: 4 0.5 2
N iv su p co uv re -m u r
: 40 .7 0
N iv ea u c a ba n on e t di m en s io ns
à c on fi rm e r pa r IT S
A xe rou e cha rri ot sys tèm e de ne tto ya ge
A xe rou e cha ri ot sys tèm e de ne tto ya ge
A xe rou e cha rri ot sys tèm e de ne tto ya ge
A xe rou e cha rri ot sys tèm e de ne tto ya ge
A xe rou e cha rri ot sys tèm e de ne to ya ge
A xe rou e cha ri ot sys tèm e de ne to ya ge
A xe lign e de vie
A xe lign e de vie
A xe lign e de vie
N ive au su pé rie ur h ab ila ge so rti e g rou pe ve ntilation : + 42 .06
N ive au ha bil lag e a ng le
: +4 1.6 4
N iv ea u e t di m en s io ns c ab a n on
à c on fi rm e r pa r IT S
P t Bas
N iv
: 40 .07
E
v
a
c
u
a
t
i
o
n
E
.
P
.
S
y
s
t
è
m
e
P
l
u
v
i
a
P t H a ut
N iv
: 4 0,3 7
T
r
o
p
-
p
l
e
i
n
N
i
v
s
u
p
:
4
0
.
1
7
A xe li gn e de vi e
In fos IT S
:
D RY C OO LE R
E
v
a
c
u
a
t
i
o
n
E
.
P
.
S
y
s
t
è
m
e
P
l
u
v
i
a
1, 5 c m/ m
N iv : 4 0.1 2
N iv : 4 0.1 7
1, 00 cm /m
1, 0 cm /m
P t H a ut
N iv
: 4 0,3 7
P t Ba s
N iv : 4 0,2 7
N iv su p él ém e nts e n bé to n
p ou r s ys tè m e d e ne ttoy ag e
: 4 0.5 2
P t H a ut
N iv
: 4 0,3 7
P t H a ut
N iv
: 4 0,3 7
1, 5 c m/ m
1, 5 c m/ m
1, 5 c m/ m
1, 5 c m/ m
N iv : 4 0.1 7
P t Ba s
N iv : 4 0,2 7
P t Ba s
N iv : 4 0,2 7
P t Ba s
N iv : 4 0,2 7
1, 00 cm /m
1, 0 cm /m
P t H a ut
N iv
: 4 0,2 7
P t Ba s
N iv : 4 0,1 7
P t H a ut
N iv
: 4 0,2 7
P t Ba s
N iv : 4 0,1 7
P t H a ut
N iv
: 4 0,2 7
P t Ba s
N iv : 4 0,1 7
G
a
r
g
o
u
i
l
l
e
n
i
v
:
4
0
.
1
7
G
a
r
g
o
u
i
l
l
e
n
i
v
:
4
0
.
1
7
N iv su p él ém e nts e n bé to n
p ou r s ys tè m e d e ne toy ag e
: 4 0.5 2
D ifé ren ce de n ive au en tre le niv fin i
à rep re nd re p ar él ém en ts p on ctu el s
N iv su p él ém e nts e n bé to n
p ou r s ys tè m e d e ne ttoy ag e
: 4 0.5 2
D iffé ren ce de n ive au en tre le niv fin i
à rep re nd re p ar él ém en ts p on ctu el s
P t H a ut
N iv
: 4 0,2 7
P t H a ut
N iv
: 4 0,2 7
P t H a ut
N iv
: 4 0,2 7
P t Ba s
N iv : 4 0,1 7
P t Ba s
N iv : 4 0,1 7
P t Ba s
N iv : 4 0,1 7
1, 5 c m/ m
1, 5 c m/ m
1, 5 c m/ m
1, 5 c m/ m
1, 5 c m/ m
1, 5 c m/ m
N iv su p co uv re -m u r
: 40 .7 0
N iv su p co uv re -m u r
: 40 .7 0
N iv : 4 0.1 7
N iv : 4 0.2 2
P t H a ut
N iv
: 4 0,3 7
P t Ba s
N iv : 4 0,2 7
P t Ba s
N iv : 4 0,2 7
P t H a ut
N iv
: 4 0,3 7
P t Ba s
N iv : 4 0,2 7
1, 5 c m/ m
1, 5 c m/ m 1 , 5 c m/ m
P t Bas
N iv
: 40 .07
E
v
a
c
u
a
t
i
o
n
E
.
P
.
S
y
s
t
è
m
e
P
l
u
v
i
a
T
r
o
p
-
p
l
e
i
n
N
i
v
s
u
p
:
4
0
.
1
7
E
v
a
c
u
a
t
i
o
n
E
.
P
.
S
y
s
t
è
m
e
P
l
u
v
i
a
G
a
r
g
o
u
i
l
l
e
n
i
v
:
4
0
.
1
7
G
a
r
g
o
u
i
l
l
e
n
i
v
:
4
0
.
1
7
P t H a ut
N iv
: 4 0,3 7
P t Ba s
N iv : 4 0,2 7
P t H a ut
N iv
: 4 0,3 7
P t Ba s
N iv : 4 0,2 7
N iv su p él ém e nts e n bé to n
p ou r s ys tè m e d e ne toy ag e
: 4 0.5 2
1, 5 c m/ m
1, 5 c m/ m
P t H a ut
N iv
: 4 0,3 7
P t Ba s
N iv : 4 0,2 7
1, 5 c m/ m
P t H a ut
N iv
: 4 0,3 7
P t Ba s
N iv : 4 0,2 7
1, 5 c m/ m
P t H a ut
N iv
: 4 0,3 7
P t H a ut
N iv
: 4 0,3 7
P t Ba s
N iv : 4 0,2 7
P t H a ut
N iv
: 4 0,3 7
P t Ba s
N iv : 4 0,2 7
1, 5 c m/ m
P t H a ut
N iv
: 4 0,3 7
1, 5 c m/ m
A xe rou e cha rri ot sys tèm e de ne to ya ge
A xe rou e cha ri ot sys tèm e de ne tto ya ge
A xe lign e de vie
N iv su p él ém e nts e n bé to n
p ou r s ys tè m e d e ne toy ag e
: 4 0.5 2
N iv su p co uv re -m u r
: 40 .7 0
N iv su p él ém e nts e n bé to n
p ou r s ys tè m e d e ne ttoy ag e
: 4 0.5 2
A xe rou e cha rri ot sys tèm e de ne to ya ge
A xe lign e de vie
N iv su p co uv re -m u r
: 40 .7 0
N iv su p co uv re -m u r
: 40 .7 0
N iv : 4 0.2 2
1, 0 cm /m
1, 00 cm /m
1, 00 cm /m
N iv : 4 0.1 8
P t Ba s
N iv : 4 0,2 7
P t H a ut
N iv
: 4 0,3 7
1, 5 c m/ m
P t Ba s
N iv : 4 0,2 7
P t H a ut
N iv
: 4 0,3 7
1, 5 c m/ m
P t Ba s
N iv : 4 0,2 7
P t H a ut
N iv
: 4 0,3 7
P t Ba s
N iv : 4 0,2 7
P t H a ut
N iv
: 4 0,3 7
1, 5 c m/ m
P t Ba s
N iv : 4 0,2 7
P t H a ut
N iv
: 4 0,3 7
1, 5 c m/ m
P t Bas
N iv
: 40 .07
E
v
a
c
u
a
t
i
o
n
E
.
P
.
S
y
s
t
è
m
e
P
l
u
v
i
a
T
r
o
p
-
p
l
e
i
n
N
i
v
s
u
p
:
4
0
.
1
7
E
v
a
c
u
a
t
i
o
n
E
.
P
.
S
y
s
t
è
m
e
P
l
u
v
i
a
G
a
r
g
o
u
i
l
l
e
n
i
v
:
4
0
.
1
7
G
a
r
g
o
u
i
l
l
e
n
i
v
:
4
0
.
1
7
1, 00 cm /m
N iv : 4 0.1 1
N iv : 4 0.1 5
P t Ba s
N iv : 4 0,2 7
P t H a ut
N iv
: 4 0,3 7
1, 5 c m/ m
P t Ba s
N iv : 4 0,2 7
P t H a ut
N iv
: 4 0,3 7
1, 5 c m/ m
1, 0 cm /m
1, 00 cm /m
N iv : 4 0.1 8
1, 0 cm /m
P t H a ut
N iv
: 4 0,2 7
P t H a ut
N iv
: 4 0,2 7
P t Ba s
N iv : 4 0,1 7
P t Ba s
N iv : 4 0,1 7
1, 5 c m/ m
P t H a ut
N iv
: 4 0,2 7
P t H a ut
N iv
: 4 0,2 7
P t Ba s
N iv : 4 0,1 7
P t Ba s
N iv : 4 0,1 7
1, 5 c m/ m
1, 5 c m/ m
P t Ba s
N iv : 4 0,2 7
P t H a ut
N iv
: 4 0,3 7
1, 5 c m/ m
P t Ba s
N iv : 4 0,2 7
P t H a ut
N iv
: 4 0,3 7
1, 5 c m/ m
P t Ba s
N iv : 4 0,2 7
P t H a ut
N iv
: 4 0,3 7
1, 5 c m/ m
1, 5 c m/ m
A xe rou e cha ri ot sys tèm e de ne to ya ge
A xe rou e cha ri ot sys tèm e de ne tto ya ge
A xe lign e de vie
N iv su p él ém e nts e n bé to n
p ou r s ys tè m e d e ne ttoy ag e
: 4 0.5 2
N iv su p co uv re -m u r
: 40 .7 0
N iv su p él ém e nts e n bé to n
p ou r s ys tè m e d e ne ttoy ag e
: 4 0.5 2
D iffé ren ce de n ive au en tre le niv fin i
à rep re nd re p ar él ém en ts p on ctu el s
N iv su p él ém e nts e n bé to n
p ou r s ys tè m e d e ne ttoy ag e
: 4 0.5 2
D ifé ren ce de n ive au en tre le niv fin i
à rep re nd re p ar él ém en ts p on ctu el s
S oc le bé to n
G ar ag e po ur la m a ch ine
d u s ys tè m e de n etoy ag e
e t s a na ce le
23m 2
18m
S as
0 2 10
1 5 20
N
S
E
O
ZO N E D E STO CK A G E
Rayondeb raqu ageR = 13 ,5 m
Rayonint rieurRi=9 ,5m
Rayonext rieurRe= 15 ,5m
18m
Rayondeb raqu ageR = 13 ,5 m
Rayonint rieurRi=9 ,5m
Rayonext rieurRe= 15 ,5m
18m
B erges S enne
Zone d'entretienIB G E
S tockage
hu iles
416 m 2
C ltu re d m ontab le (2x2,5m )
pou racc s entretienb erges
C ltu re + lim ite su rfac e b tonn e,propos parM O (+-8 m )
Zone d'entretien,dem and parIB G E (5m )
C ontrle hau teu r4,0m
S T IB -M IVB
200,0 m 2
A CC é S E N T R E T IE N
Po rte cou lissante
H ors dem ande PU
E P E P E P
T O ITU R E V ER T E
P EN T E 1 ,5%
A U VE N T B ET O N
P EN T E 1 1%
B
B '
A
A '
D
D '
F A C. N O R D
F A C. N O R D
C
C '
F A C. S U D
F A C. S U D
C
C '
S EC U R IT E :
P la qu e tte s d' an c ra ge
pr vo ir (
6 ? )
S EC U R IT E :
P la qu e tte s d' an c ra ge
pr vo ir (3 ? )
E P E P E P
N IV: 17,05 N IV: 17,05
N IV: 17,15
N IV: 16 ,57
N IV: 17,05
N IV: 17,9 8
b ord: 17,85
pente 0,2% pente 0,2% pente 0,2%
ram pe 1,3% pente 0,2%
pentes v oir
S T A B
N IV: 17,08
N IV: 17,05
N IV: 16 ,9 2
N IV: 16 ,6 0
pente 0,2%
N IV: 16 ,78
pente 1,5%
pente 1,5%
pente 1,5%
pente 1,5%
pente 1,5%
pente 1,5%
N IV: 17,50
N IV: 16 ,9 9
N IV: 17,32
N IV: 17,47
N IV: 17,38
N IV: 17,29
N IV: 16 ,79
N IV: 16 ,6 6
N IV: 16 ,48
N IV: 16 ,28
pente 2,4%
pente 4,7%
pente 1,0%
pente 1,0% pente 1,0%
pente 1,5%
N IV: 17,06
N IV: 17,06
N IV: 17,06
N IV: 16 ,9 0
N IV: 17,14
ram pe
b ord: 17,85
16 .37
16 .46
16 .6 8
16 .73
16 .33
16 .54
16 .70
16 .87
17.00
16 .88
16 .6 6
16 .71
16 .82
16 .13
16 .28
11.6 4
12.77
16 .76
N IV:
17,50
PO N TO N
rampe?
T OURNIQUE T
VE LO / PMR
+ B ADG E
Lim it e pouru ne fu tu re v oirie 2 b andes
LIM IT E 2 5m LIM IT E 2 5m
Lim it e pouru ne fu tu re v oirie 2 b andes
LIM IT E 2 5m
LIM IT E D E PR O PR IE T E E L IA
LIM IT E D E PR O PR IE T E E L IA
LIM IT E D E PR O PR IE T E E L IA
LIM IT E D E PR O PR IE T E E L IA
LIM IT E D E PR O PR IE T E E L IA
LIM IT E D E PR O PR IE T E E L IA
LIM IT E E LIA O LD S B K
H ors dem ande PU
N IV : 21.61
N IV GE O : 1 6.45
L IM ITE P R O P R IE TE E L IA "N ew S BK "
Q U AI M O N N O YE R
R U E D U R U PE L
ASPH AL TE
A CCE S CA M IO N S
E N T R E E - S O R T IE
A CCE S CA R R O S S A BL E
E N T R E E
E N T R E E
2486 6270 1083 1601 2454
20038
A CCE S - S O R TIE
L IV R A IS O N S - PA R K IN G
P E R S O N N E L
N IV 17.50 m
A CCE S TE CH N IQ U E
ZO N E D E
D E CH AR G E M E N T
L IM ITE D E 5M /S E N N E
A CCE S E N TR E T IE N IBG E
A CCE S
E N T R E TIE N IBG E
L IV R A IS O N
H T : 48cm
C AN A L D E
W IL L E BR O E C K
L IM ITE P R O P R IE TE E L IA "D ISP A T CH IN G R E G IO N A L "
E X IST A N T
L IM ITE P R O P R IE T E E L IA
"D IS P A TCH IN G R E G IO N A L "
BE R G E E X IS TA N T E
BE R G E E X IS TA N T E
P O N TO N P IE TO N E N BO IS
BE R G E E X IS TA N T E
300
400 800
50 1551 50 1550 50 1550
0
2004 800 1737 600 2833
4925
2394,44
773 329 89
11240 400
2500
6393 970
A CCE S - S O R TIE
P A R K IN G -L IV R A IS O N S
1425
5%
5%
5%
A CCE S 150K V
A CCE S P A R C A CÂBL E S
R AYO N D E 50M / L IM IT E E X IS TA N TE D U S ITE
P A R C À C ABL E S
IN S TA L L A T IO N CL A S S E E 53B - C L AS S E 1B
N IV : 17.00
BÂTIM E N T T E CH N IC O -
A D M IN IS TR A TIF 9 938 m 2
N IV C O R N IC HE : + 40.70
P A R K IN G C O U V E R T
171 P L A C E S
IN S T AL L A T IO N C L AS S E E N °68B-CL A S S E 1B
N IV : 17.50
P A R K IN G C O U V E R T
36 V E L O S
N IV TO IT U R E : 19.60
N IV : 17.25
S ITE E L IA
E X IST A N T
N IV : 16.80
N IV GE O : 1 6.91
N IV GE O : 1 7.14
N IV GE O : 1 6.72
N IV GE O : 1 6.85
N IV GE O : 1 6.59
N IV GE O : 1 6.59
N IV GE O : 1 5.80
N IV GE O : 1 2.55
N IV GE O : 1 5.95
N IV GE O : 1 6.70
N IV GE O : 1 6.97
N IV GE O : 1 6.65
N IV GE O : 1 7.20
N IV GE O : 1 6.54
1129,3
866,1
1212,07
2236,75
889,77
6458,19
12792,18
1264,76 3155,75 1723,76
N IV GE O : 1 6.70
15940,85
9596,35
L IM ITE P R O P R IE TE E L IA "N ew S BK " / O BJ E T D E L A D E M A N D E
P O N T O N P IE TO N S
N IV : 17.98
D E P O T C ÂBL E S
331m 2
N IV : +23.18
O P E N S HE D
N IV : +21.68
P L AN D 'E A U
N IV : 17.00
N IV : 17.98
N IV : 17.98
N IV : 39.84
N IV : 17.98
P O S TE 150K V
inclus dans 588W
N IV : 17.00
A CCE S P IE TO N S /
P A SS A G E P E R S O N N E L
O BJ E T D E L A D E M A N D E
O BJ E T D E L A D E M A N D E
N IV : 21.61
1453 556 1268
594,6
755
402
591,5
A L IG N E M E N T D E 25M (Arr. R oy al du 10/10/1933)
TO T E M
3125
8574,9
6300
5274,9
1643,57
1650
1733 513 5515
ZO N E D 'E X TE N SIO N
A BAT IR
F O S S E S E P TIQ U E
IN S TA L L A T IO N C L AS S E E N °56A - CL A S S E 2
P A R K IN G V IS ITE U R S
C O U V E R T - 23 P L A C E S
N IV S O L : 17.50
N IV F A ÎTE : 23.54
N IV F A ÎTE : 23.54
N IV G O U TTIE R E : 20.20
N IV : 17.00
N IV : 17.15
607,85
1156 1715
225
P A N N E A U X S O L A IR E S
P A N N E A U X P O L Y CA R BO N A TE
N IV : 17.25
N IV GE O : 1 6,75
CA BIN E S
D E R E S E A U X
500
650
500
100
600
TR A N S F O R M A TE U R ST A TIQ U E
800 kV A - hors dem ande P U m od.
IN S T AL L A T IO N C L AS S E E N °148 - CL A S S E 3
697
L IT D E R O S E A U X - 600m 2
IN S TA L L A T IO N C L AS S E E N °56-A - C L AS S E 2
L IM ITE P R O P R IE TE E L IA "N ew S BK "
C E S S IO N D E 200 M 2
A U S TIB-M IV B
hors dem ande P U m od.
PU m od.
n¡02
PU m od.
n¡07
PU m od.
n¡ 21
PU m od.
n¡07
PU m od.
n¡05
PU m od.
n¡ 01
PU m od.
n¡20
PU m od.
n¡19
PU m od.
n¡ 04
PU m od.
n¡ 01
PU m od.
n¡ 08
PU m od.
n¡08
PU m od.
n¡09
PU m od.
n¡ 02
PU m od.
n¡ 10
PU m od.
n¡ 14
PU m od.
n¡11
PU m od.
n¡ 12
PU m od.
n¡14
PU m od.
n¡ 18
PU m od.
n¡05
PU m od.
n¡ 03
PU m od.
n¡ 15
PU m od.
n¡15
PU m od.
n¡ 16
PU m od.
n¡ 16
PU m od.
n¡ 17
PU m od.
n¡ 13
D em ande d'un perm is m ix te pour l'am énag em ent d'un site industriel, la construction d'un bâtim ent technico-adm inistratif (+/- 9938m 2),
d'un p arking couvert (194 places), d'un p arc à câbles, d'un dép ô t (+/- 331m 2) et d'un open-shed. La dem ande com prend la dém olition com plète
des bâtim ents industriels ex istants sur le site. Projet sis n°3 quai Léon M onnoyer/rue du R upel 1000 Brux eles.
reference :
date : scale :
104
25.06.2012
11e avenue de l'observatoire 1180 brux eles
sca A R CH ITE CT E S A SSO CIE S sprl sa A R CA D IS belg ium IM PLA N TA TIO N P.U . M O D IF ICA TIF
003A /2
1/1500
T +32 2 410 76 77 F +32 2 411 35 19 M architectes@ architectesassocies.be
20 boulevard de l'em pereur 1000 brux elles
sa E LIA A sset nv
T +32 477 65 65 56 F +32 2 546 78 73

330 - O U E ST
BB
CC
658,5 658,5
70
1457
128 135 135 135 135 135 135 135 135 135 114
461,5
256 205,5
135
200
160x 80
160x 80
10 160 10
7 25 40
528,5
180
528,5
40 25 7
38 72
1237
72 38
LU M IN A IR E LU M IN A IR E LU M IN A IR E
LU M IN A IR E
100x 100 80x 80
80x 80 100x 100
80x 80 100x 100
100x 100 80x 80
160x 80
LU M IN A IR E LU M IN A IR E
LU M IN A IR E
LU M IN A IR E
160x 80
160x 80
LU M IN A IR E LU M IN A IR E
LU M IN A IR E
LU M IN A IR E
38 72
528,5
180
528,5
72 38
100x 100 80x 80
80x 80 100x 100
725
40
10
160
10
40 25 7
80x 80 100x 100
80 80
100x 100 80x 80
320 - 1
160x 80
LU M IN A IR E
LU M IN A IR E
LU M IN A IR E
LU M IN A IR E
160x 80
120x 48 120x 48 120x 48 120x 48
7
343,5
LU M IN A IR E LU M IN A IR E
LU M IN A IR E
LU M IN A IR E
50 80x273,5 80 100x 100 20
241
19
FP 9 3 /2 11 ,5
20 30
Tableaux élec.
Trém ie 1b
A
132 225 152,5 19 36 19
300 - 1
A'
H SF P: 215
LU M IN A IR E
LU M IN A IR E
120x 48
55
134,5
200
230
20
93,4
20
10 93,4 10 93,4 10 93,4
90 10 60
LU M IN A IR E
LU M IN A IR E
196,8 10 196,7
54
320 - 2
120x 48
160
20
120x 48
142 54,8
196,6 10
S ervie tes
LU M IN A IR E
LU M IN A IR E
151,5 90 20
261,5
150
20
V B
10 411,5
M iroir
725 40
10
160 10
38 72 528,5 180
LU M IN A IR E LU M IN A IR E
LU M IN A IR E
LU M IN A IR E
170
120x 48
LU M IN A IR E LU M IN A IR E
LU M IN A IR E
LU M IN A IR E
120x 48
160x 80
320 - 3
80x 80 100x 100
100x 100 80x 80
LU M IN A IR E LU M IN A IR E
LU M IN A IR E
LU M IN A IR E
120x 48
LU M IN A IR E LU M IN A IR E
LU M IN A IR E
160
LU M IN A IR E LU M IN A IR E
LU M IN A IR E
7 ±257,1
200
11 22 33 44 55
66
540 540
540 540 540
A x e ligne de vie
3002
167
135
135
135
135
135
135
135
135
135
135
135
135
135
135
135
135
135
135
135
135
135 135 135 135 135 135
135
7 135
135 135 135 135 135 135 135 135 135 135 135 135 135
E PE
P
725
40
230
540
540
100x 100 80x 80
540
100x 100 80x 80
80x 80 540 100x 100 100x 100 80x 80
540 160x 80
12
38 72
2942
160x 80
160x 80
80x 80 100x 100
100x 100 80x 80
80x 80 100x 100
80x 80 100x 100
160x 80
160x 80
160x 80 160x 80
330 - 1
100x 100 80x 80
100x 100 80x 80
160x 80
160x 80
160x 80
72
3139,4
O uest 24/25 O uest 20/21
O uest 16/17 O uest 12/13
O uest 10
O uest 9
O uest 7/8 O uest 3/4 O uest 1/2
FP 8 3 /2 11 ,5
FP 8 3 /2 11 ,5
FP 8 3 /2 11 ,5
FP 8 3 /2 11 ,5
120x 48 120x 48 120x 48
120x 48 120x 48 120x 48 D égagem ent
S ortie de secours
265
304
271
981,7
120x 48 120x 48 120x 48
120x 48 120x 48 120x 48
120 20
225
20
20
231
20
330 - 2
100 23 93 9
116
90 65
K itchene te
FP 8 3 /2 11 ,5
FP 8 3 /2 11 ,5
FP 8 3 /2 11 ,5
7 25 40
O uest 26/27 O uest 22/23
O uest 18/19 O uest 14/15 O uest 11
111
96 90 45 20
38 72
1370
O uest 6
O uest 5
231
330 - 3
114
160x 80
160x 80
N iv: 22.00 Trém ie 2
H = 17,6cm
140 10 174
56 10 165
G = 25cm
V B
85 1025
Sanitaire
Sas
V B D am es sanitaire
V H
100x 100 80x 80
100x 100 80x 80
141
160x 80
160x 80
80x 80 100x 100
80x 80 100x 100
230
V B
V H
M iroir
140 10
230 10 10 90 65
FP 8 3
Hsl : 2 1 7
160x 80
160x 80
V B
25 100 V H
Sanitaire
38 72
1250
100
1624 10 416,9
725
40
230 540 480
H om m es
Trém ie 1
121 54
180 540 540 364
100x 100 80x 80
100x 100 80x 80
10 11,5 100 20
225 20
555
20
140 1027
90
288
N iv: 20.436
V B
V H
S ervie tes
E P
E PE
P
A lignem ent façade du rez +1 au rez +5 A lignem ent façade du rez +1 au rez +5
32 135
135
135
135
135
135
135
135
135
135
135
135
135
135
135
135
135
135
135
135
135
135
135
135
135
135
135
135
135 135
135
135
76,1
4428,1
160
A x e ligne de vie
A x e ligne de vie
A x e structure m ontants en bois
A lignem ent façade rez -de-chaussée A lignem ent façade rez -de-chaussée
295
7 135
135
135 135 135 135 135 135 135 135 135 135 135 135 135 135 135 135 135 135 135 135 135 135 135 135 135 135 135 135 135 135 135 135 135 28
284,7
4760
540 540
540
540
540
540
540
11 22 33 44 55 66 77 88
160x 80
160x 80
160x 80
2357,5
A lignem ent façade rez -de-chaussée A lignem ent façade rez -de-chaussée
A x e structure m ontants en bois A x e structure m ontants en bois
A lignem ent façade du rez +1 au rez +5
14
13
12
11
10
5
4
3
2
1
23
22
21
20
19
18
17
16
15
300 - N O R D
Hsl : 2 1 7
FP 7 3
3 0 m
Hsl : 2 1 7
FP 7 3
Hsl : 2 1 7
FP 8 3
Hsl : 2 1 7
FP 7 3
Hsl : 2 1 7
FP 7 3
Hsl : 2 1 7
FP 8 3
Hsl : 2 1 7
FP 8 3
A lignem ent façade du rez +1 au rez +5
A rchives
Copy room
462,1
19
243
97,0°
117,8°
139,0000°
120x 48 120x 48 120x 48 120x 48
288,2 134
180
2020 612
20 632 30
Hsl : 2 1 7
FP 9 3
138,3 133,5
130,5
139,0°
±646,8 20
9
9"
3,3 536,7
135
118,0°
135
A lignem ent façade du rez +1 au rez +5
135
371,5
135
135
A x e structure m ontants en bois
E PE P
A x e structure m ontants en bois A x e structure m ontants en bois
A lignem ent façade rez -de-chaussée
A x e ligne de vie
135
135
A x e ligne de vie
135
102,0°
A lignem ent façade rez -de-chaussée
135 135 135 135 135 135 135 135 135 135 135 135 135 135 135 135 135 135 135 135 128
135
135
135
135
135
135
135
135
135
135
135
135
135
135
135
135
135
135
135
135
135
11,8 49,5
480,5
61,3 10
1247,5
10
Trém ie 3
321
67,7
404,1
LU M IN A IR E
LU M IN A IR E
6 3 0 kg
6 3 0 kg
6 3 0 kg
350,5
LU M IN A IR E
LU M IN A IR E
797,7
402,1
S ecrétariat ?
3 0 m
125,0000° 125,0000° 125,0000°
20 587 20 55
26 160
32 160
32 160 17
20
130,5 20 180 20
43,3
846
135
374,8
46 544 92
682
135
LU M IN A IR E
LU M IN A IR E
FP 9 3 /2 11 ,5
LU M IN A IR E
Coffee corner
2 Team s
4,3 136 136 136
346,4
10 11
540 540
9
355,5
Sas ascenseurs
N iv sol non f ini: 21.97
355,5
462,5
540
135
B'
318
289,6
261,2
136 136 136 136 22,9
979,2
160
160
232,9
551,1
204,5
198,9
358,4
A lignem ent façade du rez +1 au rez +5
S tore occultant S tore occultant S tore occultant S tore occultantS tore occultant S tore occultantS tore occultant S tore occultantS tore occultant
LU M IN A IR E
LU M IN A IR E
135
90,0°
135
2970,6
160x 80 160x 80 160x 80
160x 80 160x 80 160x 80 160x 80
2056
51,5 frigo 249,5
158,5 161 158,5
441 frigo
C loison M S 100 acoustique et RF
FP 9 3
FP 9 3
103 55,5
21,5
20
219
403
21,5
135
Hsl : 2 1 7
FP 9 3
LU M IN A IR E
S ale de réunion
10 ps.
117 123 123
H = 17,6cm
G = 24,6cm
7
8
107
12
13
14
15
1132,2
302 - 1
11
197
11
540
20
404,5
384,5
A scenseur - Lift
1 2 7 5 kg
256
6 5 4 3 2 1
LU M IN A IR E
LU M IN A IR E
LU M IN A IR E
Hsl : 2 1 7
FP 8 3
23
22
123 123 117
H = 17,4cm
16 17 18 19 20 21 G = 24,6cm
135
10
384,5
404,5
135
B
2021,5
20
219
21,5
20
20
20
20
289
170
24,6 215,4
N iv: 22.00
363
20
260
93 10
300
93
682
S ortie de secours
20
Hsl : 2 1 7
321 - 1
135
80
232
180
180
180
135
892,7
90
LU M IN 235,2 A IR E
LU M IN A IR E
LU M IN A IR E
20
357,5
100
90
7
90
2364
308
S ale de réunion
12 ps.
93
FP 8 3
Hsl : 2 1 7
135
LU M IN A IR E
LU M IN A IR E
530
D égagem ent
573
583
71 93 88
19
252
10
135
220
19
19 60
FP 8 3
Hsl : 2 1 7
Hsl : 2 1 7
90
Hsl : 2 1 7
FP 8 3
21,5
10
68,5
90
M iroir S ervie tes
369,4
35
210,9
94 10
162,5
13,4
D ata
237,1
135
160
60
19
290
60
M iroir S ervie tes
70
Sanitaire
D am es
394
Sanitaire
H om m es
540 540
230
141
12 13 14 15 16 17 18 19 20 21
540 540
11
135
390
Trém ie 4
90 18,3
135
123
40
290
10
241,7
Hsl : 2 1 7
FP 7 3
Hsl : 2 1 7
FP 7 3
Hsl : 2 1 7
FP 7 3
Hsl : 2 1 7
FP 7 3
Hsl : 2 1 7
FP 7 3
282
135
227
175,2
135
160 10 LU M IN A IR E
600,5
LU M IN A IR E
20
90 19 160
10 140
273
10
V B
V B
V B
140
98,8 10 90 1030
10
90
10
90
10
Trém ie 5
V B
V B
103 55,5
C loison M S 100 acoustique et RF
10
E P
120x 48
102
2
E P
20220
42
V H
V H
V H
V H
V H
10
Hsl : 2 1 7
FP 9 3
42
20
721,9
7
80x 80303
100x 100 100x 100 80x 80
LU M IN A IR E
160x 80 160x 80
LU M IN A IR E
160
135 135 135 135 135 25,6
135
135
135
135
135
12
E P
120x 48
120x 48
120x 48
160x 80
160x 80
471,6
138,6
115,1
469,4
138,6
120x 48
138,6
160x 80 160x 80
80x 80
160x 80
103,2°
100x 100
120x 48
105,1
120x 48
A lignem ent façade rez -de-chaussée
120x 48
160x 80 160x 80
80x 80
160
A x e ligne de vie
160x 80
100x 100
E P
E P
135 135 135 135 135 135 135 135 135 135 135 135 135 135 135 135 135 135 135 135 135 135
4450
120x 48
540 80x 80
120x 48
120x 48
100x 100
160x 80
160x 80
2313,9
540
80x 80 100x 100
120x 48
120x 48
80x 80 540 100x 100 100x 100 80x 80
4853
160x 80
540
80x 80 100x 100
160x 80 160x 80
120x 48
120x 48
120x 48
80x 80 540 100x 100 100x 100 80x 80
160x 80 160x 80
38 72 538,5 170 528,5 72 38
7 25 40
528,5
10 160 10
40 25 7
120x 48
LU M IN A IR E
LU M IN A IR E
M iroir 10 411,5
160x 80 160x 80
FP 8 3 /2 11 ,5 FP 8 3 /2 11 ,5 FP 8 3 /2 11 ,5 FP 8 3 /2 11 ,5 FP 8 3 /2 11 ,5 FP 8 3 /2 11 ,5 FP 8 3 /2 11 ,5
306,2
358
338
LU M IN A IR E LU M IN A IR E
540
580,1
LU M IN A IR E
LU M IN A IR E
LU M IN A IR E LU M IN A IR E
A rchives
Copy room
LU M IN A IR E
LU M IN A IR E
LU M IN A IR E
LU M IN A IR E
LU M IN A IR E
LU M IN A IR E
LU M IN A IR E
LU M IN A IR E
LU M IN A IR E
LU M IN A IR E
E P
120x 48
120x 48
80x 80 540 100x 100 100x 100 80x 80
160x 80 160x 80
E st 1/2 E st 3/4 E st 7/8 E st 10
4925
E st 13/14 E st 17/18 E st 19/20
8 3 8 3 8 3 8 3 8 3 8 3 8 3
: 2 1 7
: 2 1 7
8 3
8 3
D égagem ent
3152
D égagem ent
304
S ortie de secours
265
20
225
±2523 271
20 48
65 116
90
31 34 273 270
9 93 23 100
K itchene te
FP /2 11 ,5 FP /2 11 ,5 FP /2 11 ,5 FP /2 11 ,5 FP /2 11 ,5 FP /2 11 ,5 FP /2 11 ,5
Hsl Hsl
E st 5
E st 6
E st 9
E st 11
E st 12
E st 15/16 20 45
FP
90
96 20
FP
111
3 0 m
S ecrétariat
231
114
273,9
13
540 540
540 80x 80 100x 100 100x 100 80x 80
166,0000° 166,0000° 166,0000°
265,9
89,8
273,9
LU M IN A IR E LU M IN A IR E
LU M IN A IR E LU M IN A IR E
540 80x 80 100x 100 100x 100 80x 80
540
135
A lignem ent façade du rez +1 au rez +5
135
135
135
135
265,9
14
135
LU M IN A IR E LU M IN A IR E
135
135
135
6790,7
135
LU M IN A IR E LU M IN A IR E
135
540 540
135
135
135
LU M IN A IR E LU M IN A IR E
135
540 540
Dossier: Phase : Phase : E m etteu r: D ate :
Plan:
C O N S T R U C T IO N D'U N B A T IM E N T T E C H N IC O -A D M IN IS T RA T IF (+/- 9 9 38m 2),
A M E N A G E M E N T D 'U N S IT E IN DU S T R IE L,PA R KIN G (19 4 PLA C E S )
S is n¡3 qu aiL on M onnoy er/ru e du R u pel1000 B ru xe les,C adastr S ectionF Parce les 585T 2 et 588W
104 8
S O A R 31.03.11
1er tage - E tage ty pe
540
302 - 4
135
135
135
LU M IN A IR E
LU M IN A IR E
LU M IN A IR E LU M IN A IR E
135
135
135
135
LU M IN A IR E
LU M IN A IR E
LU M IN A IR E LU M IN A IR E
135
135
135
LU M IN A IR E
LU M IN A IR E
LU M IN A IR E LU M IN A IR E
135
135
150
261,5
151,5 90 20
Hsl : 2 1 7
FP 8 3
10
141
LU M IN A IR E
LU M IN A IR E
165 10 56 174 10 140
V B
Sas Sanitaire
23
sanitaire D am es
V B
V H 22
V B
196,6
S ervie tes
54,8
142
54
196,8 10 196,7
Hsl : 2 1 7
FP 7 3
Hsl : 2 1 7
FP 7 3
FP 7 3
Hsl : 2 1 7
FP 7 3
Hsl : 2 1 7
10 93,4 10 93,4 10 93,4
93,4
LU M IN A IR E
LU M IN A IR E
21
20
120x 48
120x 48 120x 48 120x 48 120x 48
LU M IN A IR E
LU M IN A IR E
H = 17,6cm
N iv: 22.00 G = 25cm
230
19
5
V B
M iroir
V H 18
10
17
11
65 90 10 10
230
10 140
16
12
FP 8 3
Hsl : 2 1 7
15
13
V B
Sanitaire
V H
14
20
H om m es
420
54 121
80x 80 100x 100 100x 100 80x 80
555
20
225
20
107
90 208,5
10 140
V B
N iv: 20.436
S ervie tes
V H
135
135
C'
302 - 2
540 540
135
4383
135
20
135
135
135
G az
135
Trém ie 6
540 540
135
135
20 90 10 60
20
135
135
231
200
55
135
H SF P: 215
19 36 19
133,5 100 25 100
135
FP 9 3 /2 11 ,5
170
1
2
3
4
135
Tableaux élec.
120x 48 120x 48
320,5
19
610,5
540 540
19
245
7
540
135
160x 80
80x 80
80x 80 100x 100
100x 100 80x 80
100x 100 80x 80
80x 80 100x 100
7 25 40
10 10 160,3 10 10
40 25 7
72 528,5 180 528,5 72
100x 100
160x 80
160x 80
160x 80
100x 100 80x 80
160x 80
80
80x 80 100x 100
160x
160x 80
135
LU M IN A IR E
LU M IN A IR E
E st 21/22E st 25/26
120x 48 120x 48
120x 48 120x 48
E st 23/24E st 27/28
LU M IN A IR E LU M IN A IR E
135
38
100x 100 80x 80
160x 80
38
80 80
135
LU M IN A IR E
LU M IN A IR E
LU M IN A IR E LU M IN A IR E
1130
160x 80
80x 80
100x 100 80x 80
100x 100
160x 80
160x 80
160x 80
100x 100
80x 80
1237
LU M IN A IR E LU M IN A IR E 160x 80
528,5 LU M IN A IR E
180
528,5
LU M IN A IR E
38 72 72 38
7 25 40
10 160 10
40 25 7
100x 100 80x 80
100x 100 80x 80
80
80x 80 100x 100
160x
160x 80
LU M IN A IR E
LU M IN A IR E
E st 29/30E st 33/34
120x 48 120x 48 120x 48
120x 48 120x 48 120x 48
E st 31/32E st 35/36
LU M IN A IR E LU M IN A IR E
100x 100
80x 80
100x 100 80x 80
160x 80
1130
360 540 230
540
135
135
135
230
295
135
108
40 25 7
72 38
135 135 135 135 135
135 135 135 135 108
540 540
15 16 17 18 19 20 21
N ¡ Plan :
110
Zone :
-
E che le :
1/250
C
Indice :
-
Date indice :
xx.xx.xx
302 - 3
D '
D
322 - 1
302 - N O R D -O U E S
72
114 135 135 135 135 135 135 135 135 135 128
1457
310 - 1
322 - SU D -E ST

Meer informatie?
De Facilitator Duurzaam Bouwen staat ter beschikking:
facilitator@leefmilieu.irisnet.be
0800/85 775
De Praktische handleiding voor de duurzame bouw en renovatie van kleine
gebouwen is beschikbaar online:
www.leefmilieubrussel.be > Professionelen > Gebouw > Gedetailleerde voorstelling
van de praktische handleiding