1 SOSIALE WETENSKAPPE HULPBRONPAKKET ...

SOSIALE WETENSKAPPE
HULPBRONPAKKET
GEMEENSKAPLIKE TAAK VIR ASSESSERING
Aantal bladsye: 16
Gestandaardiseerde assessering
Afdeling A
Graad 9
2009
LEERDERHULPBRONPAKKET
SOSIALE WETENSKAPPE GRAAD 9 GESTANDAARDISEERDE ASSESSERING: LEERDERHULPBRONPAKKET 1

Johannesburg
Xenofobiese geweld het na Kaapstad
versprei terwyl verarmde buitelandse
burgers in ses van Suid-Afrika se nege
provinsies na die aanvalle maniere probeer
vind om na hul lande van herkoms terug te
keer.
Ten minste 42 mense, waarvan 23, volgens
die Mosambiekse adjunkminister van
binnelandse sake, Jise Mandra,
Mosambiekse burgers is, het reeds gesterf.
Meer as 17,000 mense is ontwortel en meer
as 400 skuldiges is gearresteer.
Gewelddadige aanvalle teen buitelandse
burgers het ongeveer twee weke gelede in
die Alexandra township aan die noorde van
Johannesburg begin en het vinnig na ander
areas in Gauteng, Suid-Afrika se rykste
provinsie, versprei.
Die Mosambiekse Minister van Buitelandse
Sake, Oldemiro Baloi, het oor die nasionale
televisiekanaal, Televisao de Mozambique,
gesê die Nasionale Operatiewe
Noodhulpsentrum, ook bekend as NONSE,
verwag dat hulle ’n invloei van tussen
12,000 en 15,000 Mosambiekers, wat deur
die geweld uit die aangrensende Suid-Afrika
gedryf is, sal moet bestuur.
Bron: http://allafrica.com/stories
’n Vergadering wat verkeerd loop
Na ’n vergadering van die inwoners van
Kaapstad se Du Noon-informele
nedersetting, om ongeveer 9 nm op 22 Mei,
is, volgens die plaaslike media, verskeie
plakkershutte vernietig, winkels wat deur
buitelanders besit word, gestroop en het een
persoon gesterf toe ’n skare buitelandse
burgers met klippe en bottels aangeval is.
Ongeveer 500 buitelanders het skuiling in
die nabygeleë Milnertonpolisiestasie gesoek.
Mosambiek voorsien busse aan hul burgers
wat Suid-Afrika wil verlaat terwyl Malawië
se hoofsekretaris vir buitelandse sake, Ben
Mbewe, op 23 Mei in ‘n verklaring vanuit
Blantyre, Malawië se tweede grootste stad
gesê het: "Meer as 850 Malawiërs is deur
die huidige geweld beïnvloed. Alle
Malawiërs wat vrywillig wil terugkeer huis
toe, sal ontruim word."
Zimbabwe het soortgelyke planne bekend
gemaak, alhoewel talle van hul burgers as
gevolg van voedseltekorte, naverkiesings-
geweld en die inflasiekoers, wat nieamptelik
op 1 miljoen persent geraam word,
na Suid-Afrika gevlug het.
Daar word geraam dat tussen een en drie
miljoen Zimbabwiërs sedert 2000 na die
aangrensende Suid-Afrika gevlug het en dat
hulle die meerderheid van die geraamde
buitelandse vreemdelinge in die land van
tussen een en tien miljoen, waarvan die
meeste immigrante sonder wettige
dokumente is, uitmaak.
Die Du Noon-vergadering was belê as ’n
poging om xenofobiese aanvalle op
buitelanders stop te sit.
Die uitbreek van xenofobiese geweld is nie
’n nuwe verskynsel in Kaapstad nie.
Volgens ’n segsman vir die Somaliese
vlugtelinggemeenskap het 29 van die stad se
bevolking van 4,000 Somaliërs in 2006 oor
’n periode van drie maande in xenofobiese
aanvalle gesterf. Die polisie betwis die syfer
en beweer dat slegs 10 Somaliërs gesterf het
2

en dat dit nie die resultaat van xenofobie
was nie, maar van misdaad was.
Sanda Kimbimbi, die verteenwoordiger van
die VN se vlugtelinge-agentskap, VNHKV,
in Suid-Afrika, sê op sy webwerf :“
VNHKV is diep bekommerd oor die
wydverspreide voorkoms van xenofobiese
aanvalle in die Gautengprovinsie in Suid-
Afrika met buitelanders as teiken.
Geaffekteerdes sluit vlugtelinge en
asielsoekers, wat na Suid-Afrika gevlug het
om vervolging in hul lande van herkoms te
ontvlug, in."
"Ons is baie bekommerd en vra om
verskoning vir die ongerief wat deur die
(xenofobiese) insidente veroorsaak is. "
Die adjunkpresident van Suid-Afrika,
Phumzile Mlambo-Ngcuka, het herhaaldelik
aan afgevaardigdes tydens ’n bilaterale
konferensie in die hoofstad van Nigerië,
Bron: http://allafrica.com/stories
Regering veroordeel xenofobiese aanvalle
16 Mei 2008
Die Suid-Afrikaanse regering het die week
se uitbreek van aanvalle teen buitelandse
burgers in Johannesburg se Alexandra
township en ander dele van die land “in die
sterkste taal moontlik” veroordeel en die
xenofobiese aanvalle as ’n front vir
kriminele om te plunder, uitgemaak.
In ’n baie sterkverwoorde verklaring het die
kabinet, na ’n vergadering Donderdag in
Kaapstad, die geweld veroordeel en ’n
beroep op Suid-Afrikaners gedoen om
versigtig te wees en nie toe te laat dat hul
deur aanhitsers, wat mense se vrese en
bekommernisse probeer uitbuit,
gemanipuleer word nie.
Bron : www.south africa.info/about/democracy/xenophobia
Abuja, gesê: "Ons is baie bekommerd oor en
vra omverskoning vir al die ongerief wat die
(xenofobiese) insidente tot gevolg het."
Die Suid-Afrikaanse regering, wat troepe ter
ondersteuning van die polisie ontplooi het,
blameer ’n verskuilde mag as die aanhitsers
vir die xenofobiese aanvalle.
Politieke analiste skryf die redes vir die
xenofobiese aanvalle aan ’n reeks faktore
wat die volgende insluit, toe: hoë
werkloosheid, porieuse grense, een van die
wêreld se hoogste misdaadsyfers, armoede,
korrupsie in die polisie en regering,
oneffektiewe dienslewering en ’n
onduidelike buitelandse beleid ten opsigte
van die oplossing van die onseker politieke
toekoms van Zimbabwe.
"Hierdie aanvalle verteenwoordig ’n
gevaarlike tendens wat vreemd aan die Suid-
Afrikaanse geskiedenis en bewustheid is,"
het die stelling gelees. "Suid-Afrikaners het
vir baie jare in Alexandra en ander dele van
die land in vrede met buitelandse burgers
sonder enige voorvalle van geweld
saamgeleef."
"Suid-Afrika het die Geneefse Protokol oor
Vlugtelinge onderteken en sal daarom die
bepalings uitgespel in die protokol uitvoer.
Suid-Afrikaanse wette beskerm alle
buitelandse burgers, of hul wettig hier is, of
nie, daarom moet enige gewelddadige
optrede teenoor buitelandse burgers deur
almal afgekeur word."
3

Polisie veg om beheer van townships
Geweld het Sondag in Alexandra uitgebreek
toe ’n skare inwoners deur die strate van die
township gestorm het terwyl hulle
vreemdelinge, wat hulle vir die hoë misdaad
blameer en beskuldig dat hulle hul werk en
huise "steel", aangeval het.
’n Groot skare, hoofsaaklik Zimbabwiese en
Mosambiekse burgers, het, uit vrees vir hul
lewens, by die polisiestasie gekamp terwyl
Bron : www.southafrica.info/about/democracy/xenophobia
'Front om te stroop en te steel'
Die regering het die xenofobiese geweld as
’n front vir kriminele strooptogte veroordeel.
Die Minister van Binnelandse Sake,
Nosizwe Mapisa-Nqakula, het Donderdag,
na ’n vergadering met ander ministers en
afgevaardigdes van die Gautengse
provinsiale regering by die Alexandra
polisiestasie, aan joernaliste gesê dat die
kriminele elemente beide Suid-Afrikaanse
burgers en vreemdelinge aangeval het.
"Die indruk word geskep dat vreemdelinge
in die spervuur is, maar die feit is dat die
kriminele elemente almal in die gemeenskap
teiken," het Mapisa-Nqakula gesê.
Gautengse LUK vir Veiligheid, Firoz
Cachalia, het gesê dat geen twyfel bestaan
dat sterk kriminele elemente die dryfkrag
agter die aanvalle is nie. "Artikels van
materiële waarde, soos televisies, klere en
Bron : www.southafrica.info/about/democracy/xenophobia
die polisie by die gevegte om beheer van die
strate in die townships betrokke was.
Teen Donderdag was die situasie in
Alexandra rustiger maar soortgelyke geweld
het in die township Diepsloot, suidwes van
Johannesburg, uitgebreek. Aanvalle teen
buitelandse burgers het ook in Port Elizabeth
en Oos-Londen in die Oos-Kaap opgevlam.
elektriese toebehore is by slagoffers afgevat,
en is ’n duidelike bewys dat die doel nie net
was om vreemdelinge uit hul huise te dryf
nie, maar ook om hul besittings te vat," het
Cachalia gesê.
Die Kabinet het in ’n verklaring gesê dat "
geen vlak van ekonomiese ontbering of
misnoeë die kriminele aktiwiteite wat
hierdie aanvalle verteenwoordig, kan
regverdig nie en dat enige suggestie dat
swak dienslewering en stygende
lewenskoste vir die aanvalle geblameer moet
word, met die minagting, wat dit verdien,
verwerp moet word.
"Terselfdertyd is die suggestie dat slegs
vreemdelinge vir die hoë misdaadvlakke
verantwoordelik is, misplaas en is dit ’n
poging om die aandag van die feit dat baie
Suid-Afrikaners by kriminele aktiwiteite
betrokke is, af te trek."
4

Stappe om die geweld te stop
Die regering het ’n hoëvlak
interdepartementele taakspan saamgestel om
die oorsake vir die geweld vas te stel en ’n
aksieplan op te stel om die geweld te
beëindig en ’n herhaling daarvan te
verhinder.
Tot tyd en wyl, sê die Kabinet, sal die
polisie "die volle mag van die wet gebruik
om te verseker dat geen verdere geweld
plaasvind nie en dat diegene, wat dit doen,
Bron : www.southafrica.info/about/democracy/xenophobia
Reuters
Noodhelpers in Johannesburg
sukkel om voedsel en
skuiling aan duisende
immigrante, wat as gevolg
van die vlaag van
Xenofobiese geweld waarin
24 mense gesterf het,
gevlug het, te verskaf.
Die Instituut vir
Rasseverhoudinge, ’n
gerespekteerde dinkskrum,
blameer die regering vir
die geweld, wat as die
ergste sedert die laaste dae
van apartheid beskou
word. Hul hoofuitvoerende
beampte, Frans Cronje, het
gesê dat tanende wet en
orde, ekonomiese wanbestuur
en ’n gebrek aan
behoorlike grensbeheer
"bygedra het om ’n
perfekte vlaag van
wetteloosheid, armoede en
onvervulde verwagtinge te
skep wat nou in die vorm
van geweld uitgebreek
het."
Lede van die administrasie
het beweer dat ’n sogenaamde
"derde mag" aan
die werk was. Hulle het in
gebreke gebly om te sê
wie die mag was, maar
het gewapende, dronk
kriminele vir die geweld
geblameer. ’n Segsman het
gesê dat die Nasionale
Intelligensie Agentskap by
die ondersoek na die
oorsake vir die uitbreek
van die aanvalle in die
Alexandra township 11
dae gelede, betrek is.
Sedertdien is op
vlugtelinge van Zimbabwe,
Mosambiek en
Malawiër en ander
Afrikanasies geskiet, is
hulle verkrag, aangerand
en uit hul huise gedryf wat
daartoe aanleiding gegee
het dat hul by polisiestasies
en gemeenskapsale
skuiling gaan soek het.
Die polisie het hulp uit
omliggende provinsies
aangevra en vanaf laasnag
aanmoedig of gemeenskappe aanhits om
buitelandse burgers aan te val, so gou as
moontlik daarvoor te laat boet. "
"Die regering doen ’n beroep op alle
gemeenskapsorganisasies kerkleiers,
politieke organisasies, besigheidsektore en
jeugorganisasies om op te staan en onder die
wat die praktyke ontmoedig, gereken te
word en om elke geleentheid te gebruik om
Suid-Afrikaners op te voed oor die
noodsaaklikheid om in vrede met
buitelandse burgers saam te leef."
is soldate tot hul barakke
beperk.
Die owerhede skat dat
ongeveer 10,000 mense in
townships, plakkerskampe
en die armer voorstede in
en om Johannesburg, uit
hul huise gevlug het.
Tydens een van gister se
aanvalle het ’n skare ’n
hostel in Reigerpark, oos
van die stad in hul soektog
na vreemde werkers,
bestorm. Hulle het vier
Mosambiekse mans, wat in
die myne werk, aangetref.
Een is in sy kamer
doodgeslaan, terwyl die
ander drie na buite gesleep
is, met ysterpale geslaan is
en na ’n nabygeleë
grasveld gesleep is waar
hulle vir dood agtergelaat
is. Teen die tyd dat
paramediese opgedaag het,
het een reeds gesterf. Die
ander twee is hospitaal toe
geneem, maar hul toestand
was teen gisteraand nie
bekend nie.
5

Die instituut het gesê: "Die
feit dat pogings om
gemeenskappe teen kriminele
elemente te beskerm
en die kriminele elemente
te verwyder gefaal het, het
daartoe aanleiding gegee
dat die kriminele beheer
van die situasie kon neem
deur te roof, te verkrag en
te stroop. Die verval van
grensbeheermaatreëls het
daartoe aanleiding gegee
dat letterlik miljoene
mense Suid-Afrika onwettig
binnegestroom het.
Swak besluitneming deur
die polisie en die
onbevoegdheid van die
grenspolisie het direk tot
die teenwoordigheid van
’n groot onwettige
bevolking is Suid-Afrika
aanleiding gegee. Hierdie
mense het maklike en
sagte teikens vir bendegeweld
geword omdat hul
nie wettig hul regmatige
plek in gemeenskappe kan
inneem nie.
’n Geskatte vyf miljoen
vlugtelinge woon in Suid-
Afrika, waarvan 3.5
miljoen na alle waarskynlikheid
Zimbabwiërs,
wat van die geweld en
ekonomiese chaos onder
Robert Mugabe gevlug
het, is. Bendes wat die
vlugtelinge teiken beweer
dat immigrante voorkeur-
Bron: www.southafrica.info/about/democracy/xenophobia
JOHANNESBURG
(Reuters)–Duisende mense
het Saterdag ’n optog deur
Suid-Afrika se grootse
stad gehou om ’n oproep
te doen dat die geweld,
waarin ten minste 50
immigrante uit Afrika
gesterf het en wat tienduisende
gedwing het om
uit hul huise te vlug,
beëindig moet word.
Oproeriges, wat plakkate
gedra het wat gesê het
"Xenofobie maak so seer
soos apartheid" en "Ons
staan op teen xenofobie"
het verkeer in die
Johannesburgse middestad
tot stilstand gebring.
Mense in die Hillbrowdistrik,
tuiste vir talle
immigrante uit Afrika, het
die optog, wat deur kerke
Bron : http:allafrica.com/stories
en vakbonde gereël was,
toegejuig.
Die polisie het gesê dat die
townships om Johannesburg
stil was, maar dat
winkels Vrydag buite
Kaapstad gestroop en
afgebrand is.
President Thabo Mbeki het
gesê dat Suid-Afrikaners
nie teen ander Afrikane
moet draai nie en belowe
dat sy regering daarop
toegespits is om geweld te
stop.
"’n Skande, ’n vernedering
vir die nasie, staar ons
vandag in die gesig omdat
ons toegelaat het dat ’n
handjievol mense misdaad
teen ander Afrikane wat in
ons land woon, pleeg," het
Mbeki tydens ’n besoek
behandeling vir huise kry,
die min werksgeleenthede
opneem en misdaad
bedryf.
Die opposisie, die Demokratiese
Alliansie, het
weereens ’n beroep op die
regering gedoen om
soldate in te bring om orde
te herstel. Die leier van die
party in Gauteng, waar die
moorde plaasgevind het,
Jack Bloom, het gesê dat
soldate van twee militêre
basisse maklik ontplooi
kon word.
aan ’n sendingskool in die
Oos-Kaap gesê.
Die geweld het in die
Johannesburgse Alexandra
township op 11 Mei uitgebreek
en na die Kaapstadse
en die Durbanse
hawestede in die ooste van
die land versprei.
Die polisie het gesê dat ten
minste 50 mense in en om
Johannesburg gesterf het.
Meer as 25,000 mense is
gedurende die 13 dae van
die aanvalle deur bendes,
wat immigrante uit ander
dele van Afrika doodgesteek,
geslaan en aan die
brand gesteek het en hulle
daarvan beskuldig het dat
hul werksgeleenthede
opneem en misdaad
beoefen, uit hul huise
gedryf.
6

Die Departement van Behuising van
Gauteng het in die laaste vyf jaar groot
vooruitgang om huise in die provinsie te
voorsien, getoon en die menswaardigheid
van diegene wat in arm gemeenskappe
woon, te verhoog.
Dinsdag tydens ’n gesprek met die media in
Johannesburg het die LUK vir Behuising,
Nomvula Mokonyane, gesê dat haar
departement in die huidige finansiële jaar
alleen 63 484 huise gelewer het. Dit oorskry
hul teiken van 58 552 huise teen die einde
Maart 2008.
"Dit het daartoe aanleiding gegee dat 317
435 mense behoorlike skuiling gehad het
en die sekuriteit van eiendom vir die eerste
keer in hul lewe ondervind het.
Tussen Junie 2004 en Oktober 2006 is meer
as 160 000 nuwe behuisingsgeleenthede
deur die departement geskep terwyl 100 000
erwe van dienste soos lopende water en
elektrisiteit voorsien is.
In 2006 het die departement meer as 12 000
emmertoiletstelsels vervang en is ’n
addisionele 13 588 teen 2007 geïdentifiseer
en vervang.
"96 persent van die huise ontvang, in lyn
met ons interne beleid, gratis water en 78
persent ontvang gratis elektrisiteit. Dit is
Bron : http://lowcosthousing.blogspot.com/
Die Minister van
Behuising, Lindiwe Sisulu,
het die voorgestelde
belastingverligting vir
werkgewers, wat bekostigbare
laekostebehuising aan
hul werkers in ooreenstemming
met die
Belastingwysigingswetsontwerp,
verskaf,
verwelkom.
Die Belastingwysigingswetsontwerp
is deur die
Minister van Finansies,
Trevor Manuel, gedurende
sy
Middeltermynbegrotingsbeleidverklaring
in die
Parlement ter tafel gelê.
Finansminister, Trevor
Manuel, het beide die
Belastingwysigingswet en
duidelik dat ons dienste nader aan die harte
van arm mense bring," het me Mokonyane
gesê.
Die departement het in 2004 met ’n proses
begin om alle informele nedersettings te
registreer en ’n totaal van 405 nedersettings
is gerekordeer. Tot op datum is 68 van hulle
opgegradeer, wat daartoe aanleiding gegee
het dat 325 000 mense toegang tot water en
sanitasie gekry het.
"Ons is tans besig om dienste aan 56
nedersettings te installeer wat ’n totaal van
380 000 mense gaan bevoordeel. Ons stel dit
ten doel dat ons teen 2009 noodsaaklike
dienste en behuising aan 710 000 mense wil
verskaf," het LUK Mokonyane gesê.
Ander behuisingsprojekte, wat tans van die
grond af kom, is 2 800 huise wat in
Pennyville gebou word, 5 389 in Chief
Albert Luthuli Uitbreiding 6 en ’n totaal van
4 452 huise wat in Olievenhoutbosch voltooi
word.
Teen 2014, het me Mokonyane gesê, sal
haar departement 14 projekte oor die
provinsie heen voltooi het wat in totaal 150
000 verskillende behuisingseenhede oor ’n
vyf jaar periode sal lewer.
die Tweede Wysigingswetsontwerp
op Belasting,
wat veredere belastingwysigings
wat hy in sy
begrotingstoespraak in
Februarie aangekondig
het, effek sal laat neem, ter
tafel gelê.
Die Wet maak vir die
wysiging van sekere
7

seksies van die
Oordragbelastingwet van
1949 voorsiening.
Die minister het in ’n
verklaring gesê dat sy die
wysigings verwelkom.
Volgens die wet
kwalifiseer die werkgewer
jaarliks vir ’n belastingtoegewing
indien ’n
werknemer ’n rentevrye
lening van die maatskappy
ontvang om eiendom te
koop.
Verder is die bestaande
Bron : http://lowcosthousing.blogspot.com
belastingtoegewings ten
opsigte van eenhede wat
deur ’n werkgewer
verhuur word, aangepas.
Hierdie belastingtoegewings
stel nou die
waarde van huise (grond
en infrastruktuur
uitgesluit) op R200 000 en
op R250 000 vir
woonstelle vas. “Die
voorgestelde belastingwysigings
op veral die
verkoop van bekostigbare-
en laekostebehuising aan
werknemers lei ’n
interessante nuwe era in
om die huismark vir al hoe
meer Suid-Afrikaners
toeganklik te maak,” het
die minister gesê. Dit
ondersteun verskeie ander
inisiatiewe vir behuising
soos byvoorbeeld die R42
biljoen wat die banksektor
vir bekostigbare behuising
geoormerk het en die
fassilitering van ander
innoverende toegang tot
behuisingsfinansiering
soos byvoorbeeld die
Nasionale Behuisingsfinansieringskoöperasie.
Die OOS-KAAPSE Departement vir Behuising is tans met ’n ondersoek teen kontrakteurs van
laekostebehuising vir hul swak vakmanskap met die bou van duisende huise in die provinsie,
besig.
“Die Departement is met ’n ondersoek teen die kontrakteurs van die huise besig in ’n poging om
van die geld wat aan hulle betaal is, terug te kry,” het LUK Thobile Mhlahlo in ’n verklaring
gesê.
Die segsman vir die departement, Lwandile Sicwetsha, het gister gesê dat hy nie die name van die
kontrakteurs bekend kan maak nie. Dit is as gevolg van die feit dat hulle vir die loodsing van die
departement se omkeerplan op 30 September wag. “Deel van die teenbedrogstrategie wat die
departement wil loods, is juis die omkeerplan om misdaad en bedrog in behuising te hanteer,” het
Sicwetsha gesê.
Die ondersoek kom twee maande nadat die Minister vir Behuising, Lindiwe Sisulu, met
opkomende kontrakteurs as deel van die assessering van waar behuising in die provinsie staan,
vergader het. Dit het plaasgevind nadat haar departement ’n nasionale taakspan amptenare
uitgestuur het in ’n poging om die lewering van huise in die provinsie te versnel. Die parlement
het in April die besluit geneem om die taakspan uit te stuur nadat die provinsie se onvermoë om
huise te lewer uit ’n verslag van die provinsie duidelik geblyk het. Dit was nadat die voorsiening
van huise vanaf 37000 eenhede in 2005 na 11750 in die laaste finansiële jaar gedaal het wat tot
gevolg gehad het dat R500 miljoen op die behuisingsbegroting nie gespandeer is nie. Die geld
moes aan die nasionale tesourie teruggegee word en is aan ander provinsies toegewys. Volgens
Mhlahlo is R75m geallokeer om defekte in ongeveer 19000 huise, wat na 1994 gebou is, te
herstel.
“Die standaard van die huise was so laag dat ons nie meer mense kon toelaat om dit te bewoon
nie omdat die huise onveilig was,” het hy gesê. Defekte sluit disfunksionele mure, fondasies,
deure en dakke in.
8

“Ons moet huise waarin mense kan woon en waarop hulle trots kan wees, oorhandig. Ons begin
dus die projek om huise te herstel sodat mense hoë standaard huise kan hê,” het Mhlahlo gesê.
Werk aan defekte huise het reeds in projekte in die omgewing van Buffalo City en die
distrikmunisipaliteite Chris Hani en Ukhahlamba ’n aanvang geneem. Werk sal binnekort in King
Sabata Dalindyebo munisipaliteit en die distrikmunisipaliteite van Alfred Nzo en OR Tambo
begin.
Nasionale tegniese komitees het verlede week die persele besoek om die omvang van die skade
en vereistes vir die herbou van die eiendomme vas te stel. “Die proses om tenders toe te ken, is
reeds begin,” het Mhlahlo gesê.
Die departement is een van die vier wat deur Premier Mbulelo Sogoni as prioriteit vir die
parlement se ingrypestrategie geïdentifiseer is.
- Deur MAYIBONGWE MAQHINA - Senior politieke korrespondent.
Bron : Daily Despatch aanlyn
Dae van laestandaardbehuising getel, sê LUK
Yolandé Hayward HERALD VERSLAGGEWER.
Die dae vir die bou van laestandaard HOP-huise in die Oos-Kaap is verby en die wat hulle
daaraan skuldig gemaak het, sal die gevolge moet dra, het die LUK vir Veiligheid en Openbare
Betrekkinge, Thobile Mhlahlo, gister in Port Elizabeth gesê. Mhlahlo het Port Elizabeth gister
besoek om vas te stel watter uitdagings kontrakteurs ondervind en om ’n toekomsstrategie te
bespreek.
Hy het dit duidelik gestel dat kontrakteurs wat nie hoë standaarde stel nie, nie geduld sal word
nie. “ Ons sal nie oor gehalte onderhandel nie. Ons wil verseker dat mense die hoogste standaard
huise ontvang.”
Hy het gesê dat sy departement met ondersoeke teen verskeie kontrakteurs in die provinsie, wat
nie hoëstandaard huise gelewer het nie, besig is en ook poog om van die gelde wat aan die
kontrakteurs betaal is, terug te kry.Sodra die ondersoek afgehandel is, sal ’n verslag saamgestel
word en sal die skuldiges “gehanteer” word. “ Ons is terselfdertyd besig om huise, wat as gevolg
van die probleem uitmekaar val, te herstel”. Ongeveer R75-miljoen sal aangewend word om die
probleme te herstel.
Tydens die vergadering het die kontrakteurs gesê dat van die uitdagings wat hulle ondervind
probleme met die goedkeuring van omgewingimpakstudies en BTW-eise is.
Mhlahlo het gesê dat sy kantoor met die betrokkenes sal skakel om te help om probleme op te los.
Hy het hom daartoe verbind om die kommunikasiekanale tussen die kontrakteurs en sy
departement, oop te maak. Hy ook die kwessie van uitgawes aangeraak deur te sê dat R750
biljoen teen die einde van die finansiële jaar deur sy departement gespandeer behoort te wees om
in die proses 15000 huise te lewer en het ’n beroep op alle betrokkenes gedoen om hom te
ondersteun om die doel te bereik.
Bron : Herald Aanlyn
9

Ongeveer 20000 huise in die Oos-Kaap is as
defektief geklassifiseer, het die Minister vir
Behuising, Lindiwe Sisulu, die Nasionale
Raad vir Provinsies meegedeel. In antwoord
op ’n geskrewe vraag van Watty Watson
(DA), het die minister gesê dat 19953 huise
wat in die Oos-Kaap gebou is, defek is met
’n verdere 150 eenhede “in verskillende
fases van voltooiing”. Die totale koste om
die huise te herstel, sal ongeveer R99,7miljoen
wees. Sisulu het gesê dat provinsiale
behuisingsdepartemente ’n proses van stapel
gestuur het om die aantal huise met defekte
te bepaal. Verskeie metodes, soos opnames
en aansoeke deur bevoordeeldes in die
Bron: Herald Aanlyn
JOHANNESBURG – Meer as 60 000 mense
in vyf provinsies is twee keer die afgelope
14 jaar deur die regering in die steek gelaat,
omdat hul steeds nie behoorlike dakke oor
hulle koppe het nie.
Die burgers woon steeds in plakkershutte ten
spyte van die feit dat die Minister vir
Behuising, Lindiwe Sisulu, drie jaar gelede
R2 biljoen geoormerk het om huise, wat in
1994 aan hulle belowe is, te voltooi.
Die City Press het gister gesê dat politieke
analiste die probleem voor die deur van die
ANC en binnegevegte, wat die aandag van
amptenare van hul mandaat om diens te
lewer, afgetrek het gelê. Sementblaaie om
huise op te bou is in sommige provinsies
gegooi maar die huise is nooit gebou nie.
Korrupsie deur gewetenlose ontwikkelaars,
wat betaal is maar nooit die huise gebou het
nie, het ’n groot persentasie van die fondse
verorber. Nasionale behuisingsegsman,
Xolani Xundu, het gesê dat sekere projekte
geblokkeer is omdat kontrakteurs beweer het
dat hul nie betaal is nie terwyl hulle wél is.
Die departement het gesê dat die nasionale
tesourie vir fondse genader is om uitstaande
projekte te voltooi.
Bron: SABCnews.com
huise is gebruik om die omvang van die
projekte en die aantal huise wat herstel moet
word, te bepaal. Die dienste van die
Nasionale Huisbouersregistrasieraad
(NHBR) word gebruik “om te verseker dat
die kontrakteurs wat aanvanklik die huise
gebou het, nie weer aangestel word om dit te
herstel nie en dat slegs kontrakteurs wat aan
die nodige vereistes voldoen, aangestel
word.” Sy het gesê dat die verifikasieproses
tot op datum substandaard vakmanskap in
sekere projekte blootgelê het en dat die
bevindinge “vir verdere ondersoek” aan die
toepaslike provinsiale departement
deurgegee is.
Behuisingsberaad spreek toenemende
agterbuurtes in Afrika aan
Die konferensie het ten doel om oplossings
vir die toename in die aantal agterbuurtes
regoor Afrika te vind.-Julie 28, 2008, 17:30-
.
Afgevaardigdes na ’n behuisingskonferensie
in die hoofstad van Nigerië beraadslaag oor
metodes om die kontinent se toename in
agterbuurtes hok te slaan. Behuisingsministers
van regoor die kontinent en
afgevaardigdes van hulporganisasies het in
Abuja, as deel van die tweede Afrika
Ministeriële Konferensie oor Behuising en
Stedelike Ontwikkeling, bymekaargekom.
Afgevaardigdes staan voor ’n geweldige
groot uitdaging omdat meer as 70% van die
kontinent se inwoners in agterbuurtomstandighede
lewe. Hulle sê om die
aanhoudende instroming van mense in
Afrika se stede en om die stygende tekort
aan behuising vir die armes aan te spreek,
word al hoe meer noodsaaklik.
Die liggaam, onder voorsitterskap van Suid-
Afrika, is in 2005 in die lewe geroep. Suid-
Afrika se Minister vir Behuising, Lindiwe
Sisulu, het gesê dat die tekort aan behuising
in Afrika ’n tydbom is wat wag om te
ontplof.
10

Die beraad ondersoek die moontlikheid om
’n Afrikafonds onder beheer van die Bank
van Afrika te stig in ’n poging om
agterbuurtes op die kontinent te verminder.
Die jongste navorsing toon dat 1.6 biljoen
Afrikane teen 2020 in agterbuurtes kan
woon.
Die weermag staan gereed om die provinsie
se infrastruktuur – met die agterstande in
behuising as prioriteit – te herstel. Die
ingrypingsplan volg na ’n vergadering wat
die Minister vir Behuising, Lindiwe Sisulu,
die afgelope week met opkomende
kontrakteurs in Bisho gehad het om na hul
probleme te luister. Die LUK vir Behuising,
Tokozile Xasa, het gesê haar departement
verwelkom die betrokkenheid van die
Nasionale Weermag (SANW).
Die terreine waarop hul betrokke kan wees
sal Maandag tydens ’n vergadering
uitgeklaar word. “Die SANW behoort te
weet wat van hul verwag sal word,” het sy
gesê. Dinsdag se vergadering is gereël nadat
die adjunkminister vir Verdediging, Mluleki
George, ondersteuning aan Sisulu met haar
departement se ondersoek hoe die
infrastruktuur verbeter kan word, beloof het.
“Hy het na my gekom en gesê: “Ek is in
beheer van soldate. As daar enigiets is wat
ek kan doen om jou by te staan, is ek in staat
om dit te doen.”
Sisulu het, nadat sy dit self aan die plaaslike
kontrakteurs in die Skenjana Roji-saal in
Bisho oorgedra het, die pers oor haar planne
ingelig.
Sy het gesê die gedagte dat die weermag kan
help, het ontstaan nadat “ besef is dat hul
Bron: Daily Dispatch Aanlyn
’n Prioriteit van die Heropbou- en Ontwikkelingsprogram
kapasiteit baie beperk is”.
Sisulu het gesê dat die provinsie massiewe
infrastruktuurprobleme in die gesig staar en
dat hulle gefaal het om die
behuisingsprogram te implementeer en
kontrakteurs op te lei.George het gesê dat
die weermag oor ingenieurs beskik wat
infrastruktuur op enige plek, insluitende die
Oos-Kaap, kan herstel of skep.
Adjunkpresident Phumzile Mlambo-Ngcuka
het reeds in die verlede die SANW versoek
om ingenieurs en ander gekwalifiseerde
mense beskikbaar te stel om oorhoofse
infrastruktuur soos water en sanitasie te
skep.
“Ons het onsself daartoe verbind,” het hy
gesê, “wanneer daar nie oorlog is nie, is daar
geen rede waarom soldate nie in hul
spesialiteitsareas aangewend kan word nie.
Ons sou graag die situasie wil verander.
As Departement van Verdediging aanvaar
ons die verantwoordelikheid.”
Die skuif kom nadat die United Democratic
Movement se president, Bantu Holomisa, ’n
beroep op President Thabo Mbeki in
Januarie gedoen het om ingenieurs van die
SANW beskikbaar te stel om die
uitgediende infrastruktuur van die Transkei
op te knap. Die nasionale kabinet het in
April besluit om ’n span na Bisho te stuur
nadat ‘n verslag van die provinsie oor hul
mislukking om huise te lewer, ontvang is.
Dit het gevolg op die feit dat die voorsiening
van huise van 370000 eenhede in 2005 tot
11750 in die afgelope finansiële jaar gedaal
het.
Nadat die African National Congress (ANC) in 1994 aan bewind gekom het, het hulle onderneem
om 1 miljoen laekostebehuising, as prioriteit in die Heropbou- en Ontwikkelingsprogram (HOP)
in vyf jaar te bou. Die doelwit moes bereik word deur ’n subsidieskema met staatskapitaal plus
betrokkenheid van die privaatsektor by die finansiering en konstruksie.
11

Die bedoeling was dat sommige bevoorregtes die subsidies met banklenings kon aanvul om hul in
staat te stel om groter huise te bou en dat ander hul huise met tyd kon aanbou. Banke het egter, as
gevolg van die risiko’s daaraan verbonde en die klein opbrengs, op ’n baie beperkte skaal by die
laekostebehuisingsmark betrokke geraak ten spyte van die meganismes wat die regering
ontwikkel het om hul betrokkenheid te verseker.
Die behuisingsubsidieskema was aanvanklik baie ontoeganklik vir mense en moeilik om te
verstaan omdat dit so ingewikkeld was. Dit het daartoe aanleiding gegee dat die meeste subsidies
aan groot behuisingsontwikkelingsprojekte, beplan deur munisipaliteite en opgerig deur private
konstruksiemaatskappye, gegaan het. Talle projekte was afhanklik van oorbruggingsfinansiering
totdat subsidies uitbetaal is.
Alhoewel subsidies voortdurend aangepas is, het die waarde as gevolg van die stygende
konstruksiekoste en die feit dat ’n groot deel van die subsidies aangewend is om infrastruktuur te
skep, afgeneem. Die gevolg was dat baie klein huise gebou is, in sommige gevalle so klein as 15
vk/m, ander kon daarin slaag om tot 40 vk/m huise te bou. Die meeste was egter ‘kernhuise’, die
meeste sonder afwerking soos vloere, plafonne en binnedeure met geen water of
warmwaterstelsels nie.
Laekostebehuising is meestal op goedkoop munisipale gronde aan die buitewyke van dorpe, ver
van dienste en werksgeleenthede met gevolglike hoë vervoerkoste, opgerig en het daarom die
apartheidsgeografie en die agterstande van die armes in Suid-Afrika verhoog. Die
behuisingskonsep van die apartheidstownships – die alleenstaande huis op ’n klein standplaas ( ’n
miniweergawe van die blanke voorstede) – het dominant na 1994 in gesubsidieerde behuising
voortbestaan.
Die probleme van minimum standaarde en die afgeleë ligging van die gesubsidieerde behuising
ten spyt, het die SA-regering steeds daarin geslaag om 2 miljoen huise sedert 1994 vir arm
families, wat andersyds steeds in plakkershutte, in baie gevalle sonder basiese dienste sou
gewoon het, te bou. Die meeste van die huise word as bates deur die bewoners besit. Baie huise
is, in lyn met die kernhuisbeginsel, met tyd opgegradeer en talle ander aangebou. Die prestasie
behaal met die projek tel onder die top regeringsgedrewe laekostebehuisingsvoorsiening in
ontwikkelende lande in die afgelope dekade.
In ’n poging om die behuisingsituasie van die armes te verlig, is ’n nuwe wet, wat die rol van
provinsies, munisipaliteite en gemeenskappe in die lewering van laekostebehuising duidelik
uitspel, in 1997 gepasseer. Die Behuisingsproses vir Mense (BPM) is ook ontwerp as ’n poging
om behuising deur die betrokkenheid van begunstigdes, te verbeter.
12

Die konsep van hoëdigtheidsbehuising het in die laaste dekade baie veld gewen. Die nuwe
behuisingsbeleid, 'Breek Nuwe Grond', wat ten doel het om geïntegreerde gemeenskappe eerder
as slegs behuisingsareas te skep, is ’n duidelike teken van die veranderende inisiatief. Oor die
algemeen begin mense besef dat goedgeleë, hoëdigtheidsontwikkelings huishoudingskoste, as
gevolg van beter toegang tot sosiale- en kommersiële dienste en openbare vervoer bespaar en laer
infrastruktuur- en dienskostes tot gevolg het. Hoër digthede maak dit dus moontlik om groter,
beter gehalte huise te bou, omdat dit tot die besparing van ander koste aanleiding gee.
Sosiale behuising is ’n verdere ontwikkeling in Suid-Afrika se hedendaagse uitgebreide
behuisingsprogramme. Die nuwe Sosiale Behuisingsbeleid het ten doel om middel- tot
hoëdigtheidsbehuising, veral vir huurders, aan individue en gesinne, wat vir behuisingsubsidies
kwalifiseer, te verskaf. Die beleid vereis dat sosiale behuising deel uitmaak van munisipaliteite se
Geïntegreerde Ontwikkelingsplan (GOP’e) omdat die regering ’n baie klein deel van hul
subsidies aan sosiale behuising afstaan.
Die nuwe sosiale behuisingsinstrument vul ander verwante sosiale behuisingsinstrumente, soos
behuisingsubsidies deur instellings en die herontwikkeling van hostelle aan. Die instrument het
met die herdefiniëring van sosiale behuising en nuwe befondsing, aan instellings geleenthede
gebied om kapasiteit te bou. Die Sida Stedelike Program het ten doel om hulp te verleen om
beleide, prosesse en beter praktyke, eerder as massaproduksiebehuising, te ontwikkel. Die
program moedig volhoubare ontwikkeling van innoverende laekostebehuising om die standaard
van behuising vir armes in stede te verhoog, as oplossing aan. Projekte sluit die
beskikbaarmaking van fondse, sosiale behuisingsverenigings en
behuisingsondersteuningsentrums, volhoubare konstruksie van huise en die ondersteuning van die
Behuisingsproses vir Mense, in.
Die projekte in die boekie dra by tot die begrip dat behuising ’n proses en nie ’n einddoel
opsigself is nie en daarom gebruikersvriendelik behoort te wees. Alle projekte moedig daarom
gemeenskapsbetrokkenheid, geïntegreerde beplanning, innoverende ontwerpe, ekonomies-
lewensvatbare standaarde vir laekostebehuising en hoër digthede in hoër standaard stedelike areas
aan. Sida-ondersteunde projekte het ook ten doel om lewensvatbaar in finansiële en ander aspekte
te wees deur spaarskemas te vestig en aandag aan omgewingsprobleme en geslagskwessies te gee.
_______________________________
Die Departement vir Plaaslike behuising in Limpopo het oor die laaste drie jaar stappe gedoen om
die aantal formele huise in die provinsie te vermeerder. Die Nasionale Departement van behuising
het sedert 1994 ongeveer 2.6 miljoen huise gebou en Limpopo het ’n groot bydrae tot die getal
gelewer deur meer as 300 000 huise te bou.
13

Volgens die Statistiekdiens van Suid-Afrika (SDSA) se Gemeenskapsopname 2007, het formele
huise in die provinsie tot 968 696 toegeneem en het die getal informele en tradisionele huise tot
108 954 afgeneem.
In die vorige finansiële jaar het die departement daarin geslaag om 100 persent van hul
behuisingstoewysing te spandeer, iets wat die oog van die nasionale Minister vir Behuising,
Lindiwe Sisulu, gevang het.
Minister Sisulu was genoodsaak om die departement se toewysingsbegroting met R300 miljoen
vir die huidige finansiële jaar te lig.
Die provinsiale departement, wat voorheen as die swakste departement in die land bekend was,
het erkenning ontvang toe hulle die toekenning vir beste provinsiale departement in die
behuisingsdepartment-vir-die-jaar kompetisie in 2008 ontvang het.
Die toekenning bewys dat die departement ’n grootse poging ingesit het om diens te lewer.
Die Nasionale Govan Mbeki-behuisingstoekennings wat verlede week in Durban deur die
Nasionale Departement vir Behuising gereël was, beloon rolspelers in die behuisingsindustrie wat
saam met die departement toegewyd is om lewensvatbare huise te bou en om die
milenniumontwikkelingsdoelwitte vir 2014 haalbaar te maak.
Die adjunkdirekteur van die departement vir behuising, Joseph Leshabane, het aan Bua-nuus
bekend gemaak dat provinsiale departement in terme van die lewering van huise oor die laaste
drie jaar uitstekend gepresteer het.
"Limpopo was in terme van dienslewering een van die swakste provinsies, maar dit het drasties
verander. Dit is ’n duidelike bewys dat die [Limpopo] provinsiale departement baie hard gewerk
het om te verseker dan diens vinnig aan die publiek gelewer word," het hy verduidelik.
Mnr. Leshabane het gesê dat die nasionale departement verskeie programme, soos die
Operasionele kapitale begrotingsprogram, wat ten doel het om die implementering en die bestuur
van goedgekeurde provinsiale behuisingsprogramme, projekte en ander prioriteite, ingestel het.
In terme van die verbetering van lewenstandaard en die ontwikkeling van die ekonomie, het die
departement bevestig dat 82 persent van die mense in Limpopo toegang tot elektrisiteit het.
14

Limpopo bly egter ’n provinsie met ’n groot skaarste aan water alhoewel die departement meer
hulpbronne aan die munisipaliteite beskikbaar gestel het, veral in die vorm van
infarstruktuurtoewysings spesifiek vir massawatervoorsiening en netwerkvoorsiening.
Die departement sê dat, ondanks die probleme, 72,8 persent van die bevolking toegang tot skoon
water uit pypleidings het en dat verskeie damme voltooi is terwyl ander onder konstruksie is
sodat verseker kan word dat meer plaaslike inwoners toegang tot skoon water kan kry.
Die Departement beplan om, in terme van infrastruktuurontwikkeling en investering in
dienslewering, meer as R3.6 biljoen aan munisipale infrastruktuurtoewysings, R1 biljoen vir
elektrifisering van landelike gebiede en meer as R600 miljoen ter ondersteuning van
munisipaliteite en grondafbakenings oor die volgende drie jaar te bestee.
Die Departement het ook jaarliks sowat 2000 werksgeleenthede deur die Uitgebreide Publieke
Werkprogram (UPWP) geskep om sodoende armoede in die provinsie te verlig.
Hierdie program het ten doel om tussen 2004 en 2009 vir ’n minimum van een miljoen mense
(ten minste 40% vroue, 30% vir die jeug, en 2% vir gestremdes) addisionele werksgeleenthede in
Suid-Afrika te skep.
Die departement het verder gesê dat hulle sal aangaan om munisipaliteite met strategieë om meer
belasting in genereer, te ondersteun sodat die beskikbaarheid van hulpbronne vir beter
dienslewering ook kan verbeter.
"As deel hiervan staan ons munisipaliteite by om die Eiendombelastingwet te implementeer deur
waardasielyste te genereer, lugfoto’s en plaaslike wette en beleide oor belasting te ontwikkel, "
het die departement gesê.
In haar begrotingsrede in Mei 2008 het die LUK van die Departement vir Plaaslike Regering,
Maite Nkoana-Mashabane, gesê dat departement terdeë daarvan bewus is dat inwoners hul
regering in aksie wil sien.
"Ons glo dat ons die gety deur ons aksies gekeer het. Ons algehele prestasie, desnieteenstaande
die toenemende uitdagings, op die terrein van plaaslike regering toon duidelik dat vordering
gemaak is.
15

Sy het gesê dat die opname deur SSA ’n duidelike prentjie van merkwaardige verbetering in die
standaard van lewe van mense in die provinsie skets en dat die regering insiggewende vordering
gemaak het om die armoedesiklus en onderontwikkeldheid te breek.
"Hierdie suksesse is bakens wat net op een ding wys: die gety het gedraai. Ons het die meeste van
ons uitdagings oorbrug en is nou gereed om ons prestasies te konsolideer. Ons doelwitte is
duideliker," het die LUK op daardie stadium gesê.
Bron: http://lowcosthousing.blogspot.com
Deur Linda Daniels
Die vinnig- naderende sperdatum van 2014
waarop die regering alle informele
nedersettings as iets van die verlede wil sien,
het tot die vestiging van ’n nuwe
behuisingsontwikkelingsagentskap gelei in
’n poging om die huise betyds te lewer. Die
Behuisingsminister, Lindiwe Sisulu, het
Donderdag tydens ’n persverklaring
aangekondig dat die agentskap die
ontwikkeling van huise regoor die land sal
bestuur en ko-ordineer.
Die agentskap sal ook help om grond vir die
ontwikkeling van huise te identifiseer en aan
te koop.
Sisulu het gesê dat ontwikkelaars en die
banksektor, as gevolg van die stadige tempo
waarteen plaaslike en provinsiale regerings
projekte goedkeur, dit moeilik vind om
laekostebehuising te bou.
In sommige gevalle het dit solank as drie
jaar geneem om goedkeuring van die
owerhede te kry voordat bouwerk kon begin.
Die Behuisingsminister het toegegee dat
sommige munisipaliteite lank geneem het
met ooreenkomste om grond aan
ontwikkelaars beskikbaar te stel en dat die
meeste munisipaliteite nie oor die kapasiteit
Bron: SABCnews.com
beskik om die lewering van huise te
fasiliteer nie.
Sisulu het gesê dat die N2
Gatewaybehuisingsprojek in Kaapstad ’n
bewys is dat, om huise teen ’n snelle tempo
te lewer, die verantwoordelikheid weer in
die provinsiale regering gesetel moet wees.
"Ons het oor die afgelope jaar besef dat ons
nie in staat is om teen die verwagte tempo
huise langs die N2 te lewer nie omdat die
stad nie die ooreenkomste om die grond
beskikbaar te stel, waarvan die projek
afhanklik is nie, afgehandel het nie. Dit is
eers ’n paar dae gelede afgehandel," het sy
gesê.
"As ons as regering vertraag kan word, kan
jy self dink hoe moeilik dit vir ’n
privaatontwikkelaar is. "
Die minister het bygevoeg dat die druk wat
ontwikkeling van die infrastruktuur vir die
2010-wêreldbeker op die konstruksiebedryf
plaas, die lewering van huise, wat ’n
grondwetlike reg is, verder bedreig.
Haar departement werk ten nouste met die
2010-organiseringskomitee en ander
regerings oor die moontlikheid om
boumateriaal, wat nodig is om huise te bou,
in te voer.
16