design - Gispen

Zodra een product er een beetje hip of bijzonder uitziet wordt het design genoemd.
2
Het omgekeerde gebeurt ook; de design-outlet die net de verkeerde bankstellen en
stoelen aanbiedt onder de noemer ‘design’, vanuit de gedachte dat het
dan beter verkoopt. De term design heeft de afgelopen jaren een geweldige
marktwaarde gekregen. Design draagt bij aan het imago van objecten. Design
verkoopt. Of het nu uit Milaan komt, vers van de beurs, of uit de schappen van
Blokker: design is er voor iedereen. De opmars van
leuk en best mooi is niet te stuiten. Wie wil er geen design-aspergeschillers? Fijn om
te zien, maar voor het schillen van de asperges kun je beter die gewone gebruiken.
Vorm prevaleert boven functie. Esthetica als toegevoegde waarde
die het product tot begerenswaardig ‘design’ maakt. De citruspers van Philip
Starck is prachtig om te zien, maar die electrische Braun is toch echt veel
handiger. Beter design dus. Alleen wordt dat door veel consumenten niet zo
ervaren: Starck is design, Braun is een product. Zo heb je hotels en design-hotels,
auto’s en design-auto’s, jeans en designer-jeans – kortom, zodra er een saus van
uiterlijk over de dingen gaat wordt het op toverslag ‘design’. Design als versierd
hebbeding. Nog even en design wordt een
scheldwoord. En dat zou jammer zijn, want in de kern is design
zo’n prachtig en fundamenteel alomvattend iets. Moeilijk te definiëren, dat zeker,
maar dat komt omdat design uiteindelijk overal aanwezig is. Vangrails langs de
snelweg, de knielbus, het handige liftrekje in de Franse potten augurken waarmee
je zonder natte vingers een augurk uit de pot kunt halen, een ziekenhuis waar
je ook nog eens gemakkelijk de weg kunt vinden, snoepjes, borrelnootjes,
een bureaustoel die je echt volledig persoonlijk kunt instellen
– allemaal design. Ontworpen vanuit een visie over het gebruik, de functie en de
vorm van het object, het ding of de ruimte.
De handbijl die de primitieve mens bedacht was design, omdat er was nagedacht
over vorm en functie. Voor Da Vinci betekende designo zowel tekening
als ontwerp, of het nu voor een kunstwerk was of een functioneel object.
Uitvinding, design en kunst grenzen aan elkaar. Design begint met iets ervaren, met
kijken, met het oog dus, en daarmee met denken, want zonder denken
weet het menselijk oog niet wat het ziet. Goed design gaat over de behoefte van de
gebruiker. Dus over functie. Het meest effectieve design vind je daarom in
de natuur: wat niet werkt overleeft niet. Natuurlijk gaat design ook over het
uiterlijk van de dingen, maar het uiterlijk is geen doel op zich. Zodra het uiterlijk
ten koste gaat van de functie is er iets mis, of de designer is mogelijk grappenmaker
of kunstenaar geworden. Design is actief; een proces waarin allerlei aspecten
worden meegenomen. Wat is het probleem, wat zou de oplossing kunnen zijn,
wat verwacht de gebruiker er van, hoe kan het product het beoogde gebruik
stimuleren, door functie, vorm, uiterlijk, emotie ofwel: hoe communiceert het? Is
het ergonomisch verantwoord, gebruiksvriendelijk, effectief. En: hoe kan het
product het beste worden gemaakt, desgewenst in serieproductie, efficiënt, en
liefst ook milieuvriendelijk. Design gaat dus over het vertalen van een idee in
een ontwerp dat bruikbaar is. Dat een positieve bijdrage levert aan ons bestaan.
Ook op het werk. Design als vorm van ‘creating’. En natuurlijk
is ook de esthetische kwaliteit belangrijk. Het oog wil ook wat. Maar... de mens is
meer dan oog alleen.