gijsbert van laar - Tuinhistorisch Genootschap Cascade

Bron: CASCADE, Bulletin voor tuinhistorie, 12e jaargang (2003), nr. 1
Copyright: Martin van den Broeke en Wim Meulenkamp
Dat kluizenaarspoppen werden gebruikt als fopartikel om de gasten mee
te plagen, komt duidelijk naar voren in een beschrijving van de Duitser
Heinrich Sander. Deze vermeldt in zijn reisverslag uit 1783 over zijn
bezoek aan Velserbeek onder meer: “(LQ (UHPLW LP 6FKODIURFN XQG
3DQWRIIHOQ F DXV +RO] XQG :DFKV VR QDW UOLFK GDVV LFK HLQPDKO HLQ
.RPSOLPHQW PDFKWH DOV LFK VFKQHOO KLQHLQNDP XQG PLFK XPVDK”. Men kan
zich de pret voorstellen. 18
Een ander element uit de tuin van Velserbeek dat in het 0DJD]LMQ werd
afgebeeld, behalve de genoemde tent en hermitage, is een boerenwoning
met WURPSH O·RHLO-beschildering. Deze staat op Plaat CLXXXIX, en het
interieur op Plaat CXC. Van Laar omschrijft het bouwsel als “HHQH QLHW
RQEHYDOOLJH ZRQLQJ YRRU HHQ· 'DJKXXUGHU RI -DJHU”. Het was gemaakt van
hout en beschilderd als steen. “'LW VRRUW YDQ *HERXZWMHV LV ]HHU YHUUDVVHQG
RS HHQH HHQ]DPH SODDWV PHW KRRJ JHERRPWH RPJHYHQ ZHONH LQ GH ZDQGHOLQJ
YRRUELM KHW]HOYH RS HHQ SOHLQ QDWXXUOLMN YROGRHQ 2S KHW %XLWHQ YDQ GHQ :HO
(G +HHU *ROO WH 9HOVHQ NDQ PHQ ]XON HHQ EHVFKRXZHQ DOV RRN RS PHHU
+RIVWHGHQ LQ RQV .RQLQJULMN”.
In het gebouwtje was de illusie volkomen: “Het voorschreven Huisje
intredende met de klink van de deur te openen, beschouwt men de
geheele Huishouding van den Bewoner, op al de vakken van de vier
zijden met doek bekleed, en beschilderd, en na waarneming der venster
lichten, hoe nader aan de natuur gevolgd en verbonden, des te
voldoender, en zoo veel te schooner zal het oog er behagen in vinden”.
Op de muren waren geschilderd: “HHQ -DJWJHZHHU HQ :HLWDV HHQ 7DIHO PHW
7KHHJRHG HHQ 5HJWEDQN ZDDU RS HHQ 0HONNDQ HHQ VWXNNHQGH NRXV VDMHW HHQ
PDQGMH RRN NDQ LHGHU QDDU ]LMQ VPDDN ]XONV YHUNLH]HQ PHGH HHQ SDDU 6WRYHQ RS
HONDQGHU HHQ =HLO EHGHNW GH YORHU PHW URRGH HQ EODDXZH 6WHHQHQ EHVFKLOGHUG ZLO
PHQ ELM GH %HGVWHGH RS GH YORHU HHQ :LHJ SODDWVHQ PHW HHQ NOHHG RPKDQJHQ
18 H. Sander, %HVFKUHLEXQJ VHLQHU 5HLVH GXUFK )UDQNUHLFK GLH 1LHGHUOlQGH +ROODQG 'HXWVFKODQG XQG ,WDOLHQ,
2 delen, 1783-84, deel 1, p. 580-581. De kluizenaarspop van Velserbeek bleef op zijn plaats tot de
Tweede Wereldoorlog, toen hij door Duitse soldaten is vernield en in het water gegooid. De restanten
zijn nog enkele jaren in het huis bewaard, maar in de vijftiger jaren opgeruimd, evenals het veerpontje
dat de bezoekers naar het eiland bracht. Zie “Kluizenaarshut gesloopt”, in ,-PXLGHU &RXUDQW, 8 februari
1963.