Les 4 Hart en Vaten - Matthieu Berenbroek

Les 4 Hart en Vaten 

Hart, hartgeleidingssysteem, 

hartfrequentie, bloedvaten, lymfe, 

anemie, milt 

ANZN 1e leerjaar - Les 04 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011 

Lymfe 

Lymfatische systeem is stelsel naast 

bloedvatstelsel wat circa 10% van de 

weefselvloeistof afvoert 

• bestaat uit: 

–lymfevaten 

– lymfeklieren of lymfeknopen 

• van belang voor: metastasering 

– bijvoorbeeld metastasering lymfeknoop en daardoor 

okseltoilet bij mammaecarcinoom (borstkanker) 


Rol lymfatisch systeem in de 

afweer 

• filteren en vernietigen corpus aliëna en 

micro-organismen 

• productie van antistoffen 

• fagocytose van allerlei lichaamsvreemde 

stoffen 

• lymfeklieren gezwollen bij infectie 


2 

3 

1

Thymus 

• Thymus of zwezerik 

– is deel lymfatisch systeem 

– maakt bepaald soort lymfocyten 

Ligging: links en rechts van de luchtpijp 

bovenaan het hart 

Functie: voorloper productie lymfo’s, verder 

nog onduidelijk 


1 

2 A 

C 


A = Thymus bij een 

pasgeborene 

B = Kind circa 2 jaar 

C = Volwassene 

1 = thymus 

2 = hart 

Wordt kleiner als je 

geslachtsrijp 

wordt??? 

Anemie = bloedarmoede 

tekort aan hemoglobine 

• Oorzaken: 

– Chronisch bloedverlies 

– tekort bouwstoffen zoals 

• ijzer zwangerschapsanemie 

• foliumzuur (alcoholisten) 

• vitamine B12 = pernicieuze anemie 

• onvoldoende functioneren beenmerg, 

vergiftiging 

• versterkte afbraak ery’s 


B 

4 

5 

6 

2

Milt 

• Lien of milt is de helft van het lymfatisch 

stelsel maar zit in het bloedvatstelsel 

• ligt aan de linkerkant, net onder de ribben 

aan de achterkant. 

• Functie: 

– fagocytose lichaamsvreemde stoffen 

– afbreek ery’s, beetje leuko’s en trombo’s 

– vorming antilichamen sepsis (rotting) 

– afbraak hemoglobine (ijzer en billirubine) 


Ligging van het hart 


Kegelvormig, hol, gespierd 

orgaan. 

Ca. 10 cm lang en omvang 

vuist 

Hart interne verdeling 

• 2 holle spieren, de atriumspier en de 

ventrikelspier, gescheiden door anulus 

fibrosus. 

• Er zijn 4 gedeelten, twee atria (boezems) en 

twee ventrikels (kamers). 

• Atrium en ventrikelspier zijn gescheiden door 

een septum. Beide atria door een 

bindweefseltussenschot. De ventrikels 

worden gescheiden door hartspierweefsel. 


7 

8 

9 

3

Weefselopbouw hart 

• Endocard (endo =binnen) endotheel + dun 

laagje bindweefsel, binnenste laag 

• Myocard (myo = spier) hartspier 

• Epicard (epi = op of boven) binnenstevlies 

van het hartzakje = bindweefsellaag) 

hartbekleding , 

• Pericard (peri = om, rondom) buitenvlies 

ook wel hartzakje genoemd 

• Atria (boezems), ventrikels (kamers) 

• Kleppen LG blz. 94 


Bouw van de hartwand 



10 

11 

Bouw van het 

hart 

schema 

12 

4

Bloedvoorziening hart 

• linker en rechter kransslagader, de coronaire 

arteriën 

• eerste zijtakken in de aorta 

• eindarteriën 

LG fig. 6.3, 

blz. 94 

coronairtak 

klep 


Coronairvat ingang 



Coronair arteriën 

ontspringen in de aorta 

Zuurstofrijk bloed 

Zuurstofarm bloed 

kransslagaderkransader 

Annuli fibrosi cordis 

13 

14 

1 aortaboog 

2 v. cava superior 

3 aortakleppen 

4 tricuspidaalklep 

5 v. cava inferior 

6 Li a. pulmonalis 

7 truncus pulmonalis 

8 pulmonaalkleppen 

9 bindweefsel van 

de annulus fibrosus 

10 bicuspidaalklep 

15 

5

aorta 

Kleppen, bindweefselvliezen 

• In anulus fibrosus 4 openingen, 2 openingen voor de 

verbinding tussen atria en ventrikels, en 2 openingen voor 

de verbinding tussen ventrikels en lichaamsslagaders. 

• Atrioventriculaireklep tussen rechteratrium en ventrikel is 

een drieslippige bindweefselklep en heet tricuspidaalklep. 

• Atrioventriculaireklep tussen linkeratrium en ventrikel is 

een tweeslippige bindweefselklep en heet bicuspidaalklep 

of mitraalklep. 

• Pulmonaalklep tussen rechter ventrikel en longslagader is 

halvemaanvormig. 

• Aortaklep tussen linker ventrikel en aorta eveneens 

halvemaanvormig 

a. pulmonalis 

Li atrium 

pulmonaalklep 

aortaklep 

re. atrium 

A 

ventrikel 

septum 


Bouw van het hart; kleppen 

A 

A = anulus fibrosus 

Functie = stevigheid en isolatie 



16 

17 

Grote en 

kleine circulatie 

Schematisch, 

bekijk de genoemde gebieden 

-hoofd 

-arm 

-longen 

-lever 

-poortader (vena portae) 

-darm 

-nier 

-been 

18 

6

Hartvaten 

Kleine bloedomloop: 

•RV => arteria pulmonalis (zuurstof arme arterie) 

=> longen 

• => Vena pulmonalis (zuurstofrijk/gemengd vanuit 

longen) => LA 

Grote bloedsomloop: 

• => LV => Aorta (grote lichaamsslagader dus naar 

lichaam) 

• => Vena cava inferior/superior (holle ader, 

bloed vanuit het lichaam) => RA 

vena cava 

superior 

Re atrium 

pulmonaalklep 

tricuspidaal klep 

=AV-klep 


Hart en de vaten 


vena cava 

inferior 

Bouw van het hart; vaten 

Re ventrikel 


arcus aortae 

aorta 

19 

20 

a. pulmonalis 

Li atrium 

v.v. pulmonalis 

bicuspidaal klep 

= AV-klep 

aortaklep 

Li ventrikel 

21 

7

Harttonen, hartwerking 

• Eerste doffe harttoon: aanspanningstoon van de 

hartmusculatuur, en sluiten AV-kleppen 

• tweede harttoon (kortere en heldere): sluiten 

van de kleppen (aorta en a. pulmonalis) 

• Diastole = ontspanningsfase (vullingfase) 

• Systole = contractiefase 

LG fig. 6.7, 

blz. 98 

• Hartminuutvolume = HMV = cardiac output, 

norm:4-24 liter/minuut 



Geleidingssysteem 

Prikkels van het hart 

1 nervus vagus (-) 

2 nn accelerantes (+) 

3 AV-knoop 

4 sinusknoop 

5 bundel van His 

6 bundeltakken 

7 vezeltjes van 

Purkinje 

• voortgeleiding elektrische stroom cellen 

• prikkelgeleidingsweefsel (LG fig. 6.7, blz. 98) 

– Sinusknoop 

– atrioventriculaire knoop (av-knoop) (vertraging 

0,1 sec) 

– Bundel van His 

– Purkinje vezels 


23 

24 

8

oezems 

atria 

kamers 

ventrikels 

1 

Hart is ontspannen. 

Atria en ventrikels 

stromen vol 

2 

Atria trekken samen, 

Beetje bloed nog 

naar ventrikels 

3 

Ventrikels trekken 

samen, bloed uit 

hart gepompt 


Hartcyclus: 

1 diastole van het hele hart 

• AV-kleppen open, 

arteriële kleppen 

dicht 

• Druk in de aders 

hoger dan de druk 

in het hart => bloed 

stroomt het hart in 

• Sinus knoop geeft 

prikkel af 


Hartcyclus 2 atrium systole 

• Gevolgen 

– de druk in het atrium stijgt door contractie, 

hierdoor wordt er bloed in de ventrikels 

gepompt 

– hoe ouder hoe stijver de wand van de ventrikels 

(er komt minder bloed in tijdens de diastole) 

– de atriumcontractie kan dan tot 30% van het 

EDV (eind diastolisch volume) aan ventrikel 

geven 


25 

26 

27 

9

Hartcyclus 3 isovolumetrische 

contractiefase van het ventrikel 

• De prikkel is de AV-knoop en de Bundel van 

His gepasseerd en verspreidt zich nu zeer snel 

via de vezels van Purkinje over de ventrikels 

die als één geheel contraheren 


Hartcyclus 3 isovolumetrische 

contractiefase van het ventrikel 

• Aanspanning met 

gelijkblijvend volume 

• AV-kleppen sluiten 

• Arteriële kleppen zijn 

nog dicht 


Hartcyclus 4 ventrikel systole 


• Ejectiefase 4 

– Arteriële kleppen open 

– 60-80 ml/ 0,2 sec.= 

slagvolume in rust 

– Uitstroom bloed naar 

lichaam en longen 

28 

29 

30 

10

Hartcyclus 4 ventrikelsystole 


• Isovolumetrische 

relaxatiefase 

– Arteriële kleppen dicht 

– AV-kleppen zijn nog 

dicht 

Hartcyclus 1 diastole 


Begrippen 

• Passieve vulling 

– AV-kleppen open 

– ventrikels vullen zich 

snel (rapid filling 

phase) 

• Hart Minuut Volume: HMV 

• Cardiac Output, CO 

– hartfrequentie x slagvolume 

– 4 - 5 l/min in rust tot 24 - 30 l/min bij actie of 

inspanning 


31 

32 

33 

11

LG fig. 6.6, 

blz. 97 

Problemen werking hart 

• Bloedvoorziening via de coronairvaten 

(hartinfarct en angina pectoris) 

• Klepgebreken 

Insufficiëntie of stenose 

• Ritmestoornissen 

Extra systole, atriumfibrilleren, ventrikelfibrilleren 

• Defibrilleren 



Beïnvloeding 

sinusritme 

LG fig. 6.11, 

blz 102 


Registratie van de 

elektrische activiteit 

van het hart. 

P-top = atriummyocard 

34 

PQ-segment = vertraging 

AV-knoop 

QRS ventrikelmyocard 

Q = bundeltakken 

R = Purkinje vezels 

S = prikkeling tot aan 

annulus fibrosus 

ST-segment = wegebben 

prikkel ventrikel 

T-top = rust 

ventrikelmyocard 

Mens wordt geregeerd door FFF 

Fright (bang worden) 

Fight (vechten) 

Flight (vluchten) 

Dus: 

nervus vagus = parasympathisch 

=> vertraagd 

nn accelerantes = sympathisch 

=> versnelling 

35 

36 

12

hersenen 

hypothalamus 

nervus accerantes = 

zenuwbanen die het hart 

stimuleren 

sinusknoop, 

waar de zenuwen 

stimuleren of 

remmen 


regelcentrum voor de hartslag 

in de medulla oblongata 

van het verlengde merg 

nervus vagus, zenuwbanen die het hart 

remmen, dus langzamer 

laten kloppen 

Stijging hartfrequentie 

Regulatie van de 

hartfrequentie 

• Bij arbeid of inspanning, tot effectief circa 

170 per minuut 

• Bij koorts ongeveer 10 slagen per graad, 

veroorzaakt door de toegenomen vraag 

stijging basaal metabolisme 

• Adrenaline, bevordert de werking van het 

hart, cardiotonisch 


Arteriën en venen 

• Aorta, arcus aortae (lichaam) en vena cava inferior/superior 

• Art. pulmonalis (long) en venae pulmonalis 

• Art. carotis communis (hersenen) en vena jugularis interna 

• Art. subclavia (arm) -> art vertebralis (hersenen) 

• Art. gastrica (maag) en vena gastrica 

• Art hepaticae (lever) en vena hepaticae, vena portae 

• Art. lienalis (milt) en vena lienalis 

• Art. iliaca (heup / darmbeen) en vena iliaca 

• Art. femoralis (bovenbeen) en vena femoralis 

• Art. renalis (nier) en venae renalis 


37 

38 

39 

13

2 

4 

5 

6 

18 

3 

1 

13 

14 15 

11 

12 

16 17 

10 


9 

8 

7 

1 vena cava superior 

2 Re long 

3 art pulmonalis 

4 lever 

5 vena portae (poortader) 

6 vena cava inferior 

7 capillairen darmen 

8 capillairen milt 

9 capillairen maag 

10 Li art renalis (nier) 

11 vena pulmonalis 

12 aorta / aortaboog 

13 Re en Li art/vena 

jugularis (hoofd) 

14 Re art/vena 

subclavia (arm) 

15 Li art/vena subclavia 

16 Re art/vena 

femoralis (been) 

17 Li art/vena femoralis 

18 Re vena renalis 

Stellingen 

• De windketelfunctie past meer bij de grote arteriën 

dan bij de arteriolen en is van belang voor een 

constante stroming 

• Het transport van water vanuit de capillairen naar 

het interstitium verloopt middels osmose. 

• De regulatie van de bloeddoorstroming van de 

weefsels wordt bepaald door een aantal factoren. 

– De vaatweerstand is één van deze factoren. 

• Zowel arteriën als venen bevatten kleppen. 

• Resorptie vindt voornamelijk plaats middels 

osmose 

• De samenstelling van lymfevloeistof is gelijk aan 

plasma. 

ANZN 1e leerjaar - Les 04 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2007 41 



• De stroming van lymfe is een passief proces. 

• Het ventrikelseptum van het hart is dikker dan 

het atriumseptum van het hart. 

• De grote bloedsomloop verwerkt per minuut 

meer bloed dan de kleine bloedsomloop. 

• De coronair arteriën voorzien de hartspier van 

bloed. 

– Dit gebeurt meer tijdens de diastolische fase dan 

tijdens de systolische fase van de hartactie. 



40 

14


• Tijdens de atriumsystole zijn de atrioventriculaire 

kleppen gesloten. 

• De eerste harttoon wordt veroorzaakt door 

het opengaan van de atrio-ventriculaire 

kleppen. 

• Het pericard is van essentieel belang voor 

de cardiac output. 

• De AV-knoop geeft de atriale prikkels 

onmiddellijk door naar de bundel van His. 



15

Les 4 Hart en Vaten - Matthieu Berenbroek

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?