Hoegaardiers - Heemkring Hoegaarden

Hoegaardiers (m/v) en Hoegaarden in de missies 

in de twintigste eeuw 

Uitgave Heemkring ’t Nieuwhuys’ Hoegaarden 

Missiemaand oktober 2011 

M. Dodion en W. Pedjko 

1

Ook bij deze uitgave hoort een inleidend woord 

Verschillende redenen liggen aan de basis van deze bescheiden publicatie over het missiewerk 

van Hoegaardse mannen en vrouwen en van bijna 30 ‘Zusters van de Vereniging met het 

Heilig Hart’ (Mariadal) vanaf het einde van de negentiende eeuw tot aan de vooravond van de 

eenentwintigste eeuw. 

Het is de eerste maal dat er een poging wordt ondernomen om het missiewerk van onze 

Hoegaardse gemeenschap in één omkadering samen te brengen. Als wij missionarissen 

hebben uitgestuurd dan zit daar ook een thuisfront achter die het heeft mogelijk gemaakt. 

Vandaar dat wij hier niet alleen aandacht besteden aan het effectieve werk dat dorpsgenoten 

en zusters van Mariadal hebben geleverd te velde. Wij gaan evenzeer belichten wat mensen 

uit Hoegaarden hebben gedaan en nog doen om deze wereld rechtvaardiger en ‘menselijker’ 

voor iedereen te maken. Wij dragen deze publicatie dan ook op aan alle missionarisen en alle 

thuisijveraars en –werkers. 

De missioneringperiode die wij hier aan de hand van de getuigenissen van onze eigen mensen 

belichten situeert zich binnen het reveil van de kerk van de tweede helft van de negentiende 

eeuw en de periode van het ‘Rijke Roomse Leven’ in de twintigste eeuw. 

Missioneringwerk, het gaan kerstenen van verre volken was om velerlei redenen een 

mannenzaak. Het moesten priesters zijn die de sacramenten gingen toedienen en voorgaan in 

de eucharistievieringen. Het verkennen van onbekende gebieden, contacten met ‘wilden’, 

extreme klimaatsomstandigheden,… alles was zowat tegen het inzetten van vrouwen. 

Vrouwen waren te fragiel, te zwak, moesten beschermd worden tegen allerlei ‘verkeerde 

invloeden en verleidingen’. 

In overeenstemming met de tijdsgeest was missiewerk een synoniem van het christendom 

gaan verspreiden. Alle mensen in contact brengen met het ware geloof. Ook wou men de 

protestantse missies beconcurreren, die ook in Centraal-Afrika heel wat missieposten hadden. 

Het territorialiteitsbeginsel is vervangen door een sociologische benadering van missionering 

rond 1950 en definitief met het tweede Vaticaanse concilie (1962-65). Het ging er niet meer 

om onze ‘beschaving’ op te dringen, maar om een bekeringswerk met respect voor de eigen 

cultuur van de missiegebieden. 

De gebroeders Taverniers waren redemptoristen, Vandermolen en Debroeck waren Scheutist 

en de zusters van Mariadal werkten in en voor de missies van de jezuïeten in Congo. Jeanne 

Boesmans trad in bij de zusters van de Jacht, de vrouwelijke congregatie van de paters van 

Scheut en dus als missiecongregatie gesticht. Julia Vandermolen was zuster te Gosselies, in 

de congregatie van de zusters van de ‘Providence’, die naast onderwijs ook al zeer vroeg 

ingeschakeld waren in het missiewerk. 

De missiezusters werden gevraagd door de missionarissen om te komen helpen en dus om het 

secundaire werk te doen, wat hun verdiensten er niet minder om maakt. Men leze maar verder 

de herinneringen van zuster Marie-Lucie. Wanneer de eerste zusters van Mariadal in 1926 

naar Congo afreizen waren ze niet de eerste zusters die gingen helpen in onze toenmalige 

kolonie, maar volgden ze een trend. De oproep van onze pausen was daar zeker ook niet 

vreemd aan, zomin als het gaan werken in de missies van de jezuïeten. 

2

Inhoud 

Inleidend woord 3 

50 jaar Broederlijk Delen – 50 jaar vrijwilliger 5 

Zo dachten geleerden uit ons volk in 1924 over missie en missionarissen 

6 

Gustave en Edmond Taverniers, Redemptoristen op de Antillen 

Leon Vandermolen en Julia Vandermolen 26 

Marcel Debroeck 45 

Boesmans Jeanne 65 

De gezusters Vander Velpen en Lodewijckx 73 

Het thuisfront in actie 83 

Naar Congo/Zaïre met zuster Marie-Lucie 88 

De Zusters van de Vereniging met het H. Hart in Congo/Zaïre 102 

9 

3

50 jaar Broederlijk Delen 50 jaar vrijwilliger 

uit ‘Verdraaid’, maart, 2011 

4

Zo dachten geleerden uit ons volk in 1924 over missie en 

missionarissen 

‘De stem der missie is de stem uit Gods diepste 

hart. Wat is Jezus’bestaan anders geweest dan 

missie? Zending, van de Vader uit, naar het 

verderf der wereld, en boetende zwoeging, tocht 

van prediking, pijn en dood voor onze zielen. 

Tusschen de bezeten tjingeling van de straatbel der 

cinema’s, tusschen de schelgekleurde treitering 

van de plakkaten der schande op de muren onzer 

steden, boven den schorgekreten haatroep uit de 

bekrompenheid der pers; kristen zielen, luistert, 

gij, naar de hoogste stem der liefde, de stem der 

missie. Want sterk boven den dood van adel en 

geest in onze moderne wereld leeft de liefde van 

den Christus, en mild en schoon als een gouden 

gong door den wanklank luidt, voller dan ooit door 

ons eeuw van verval, de groote stem der missie. 

Weest niet doof, kristen zielen, maar hoort: schoon 

heft zich Gods roep door uw dagen!’ 1 

(Theophilus, De stem der missie,-Xaveriana, Leuven, 1924) 

1 

Theophilus, De stem der missie,-Xaveriana, Leuven, s.d. (1924); Theophilus is de schrijversnaam die Leonce 

Reypens regelmatig gebruikte 

De Borchgrave C., Eerst Vlaanderen voor Christus, De pionierstijd van het Ruusbroecgenootschap, Averbode, 

2001 

Munnichs A. e.a., Dr. L. Reypens S.J., Persoon en Gedachte, Keurreeks van het Davidsfonds, Leuven, 1965 

5

Pater Leonce Reypens (Mortsel 26.02.1884-Sint-Maria-Oudenhove 30.07.1972), jezuiet en 

geleerde met internationale faam had ook veel oog voor de missies en het werk van de 

missionarissen, getuige daarvan de voorgaande tekst. 

Wij halen hem hieraan om twee redenen: de eerste is datde zusters van Hoegaarden hun 

missiewerk ten dienste gesteld hebben van de missies van de paters jezuIeten in Congo. De 

intrede van de twee zussuen van Leonce Reypens bij de zusters te Hoegaarden en de 

vriendschapsbanden die pater Reypens heeft onderhouden met onze zusters en met 

Hoegaardse families is de tweede reden. 

Uit het huwelijk van Petrus Reypens en Victoria De Schutter werden vijf kinderen geboren, 

waarvan Leonce de jongste was. Allen bleven ongehuwd. De twee dochters Laura en Maria 

werden zuster te Hoegaarden in Mariadal. 

Maria Reypens 

Twee van de zoons werden jezuïet: Firmin en Leonce, maar Firmin stierf jong. 

Leonce trad in 1902 in bij de orde van de jezuïeten. Van 1911 tot 1914 studeerde hij ook nog 

Germaanse filologie aan de Leuvense universiteit en hij behaalde er het doctoraat met een 

thesis over één van de werken van onze grote mystieker Ruusbroec. Na theologische studies 

van 1914 tot 1918 studeerde hij verder en bekwaamde zich gedurende twee jaar in de ascese 

en de mystiek. Hij werd medestichter van het Ruusbroec-Genootschap (1924) en was 

professor aan de Hogeschool voor Vrouwen te Antwerpen en aan de theologische faculteiten 

van zijn orde te Maastricht en te Leuven. 

Laura Reypens 

6

Maar wat vooral ons ter harte gaat is dat pater Reypens een regelmatige gast was bij de 

zusters te Hoegaarden. Niet alleen kwam hij regelmatig zijn zussen bezoeken in het klooster, 

maar had hij ook contacten met Hoegaardse families, waaronder de familie Van Winkel. Een 

dochter daar, Maria Van Winkel was getrouwd met Raymond Ausloos. Christiane Ausloos is 

er een dochter van. 

Pater Reypens is ook bekend als een begenadigd dichter, één van de redenen waarom hij 

Germaanse talen mocht gaan studeren aan de universiteit. Een voorbeeld daarvan is het vers 

dat hij maakte voor het communieprentje van Karel Ausloos, de jong gestorven broer van 

Christiane. 

De missietaken die de zusters van Hoegaarden op zich hebben genomen, waren in stichtingen 

van de jezuïeten. Ook buiten Leonce Reypens hadden de zusters al van diep in de negentiende 

eeuw contact met de jezuïeten. De zusters deden op de paters beroep als speciale biechtvader 

voor hun communauteit. 

7

Gustave en Edmond 

Taverniers 

Redemptoristen op de 

Beperkte genealogische schets TAVERNIERS Hoegaarden 

Gustave Taverniers (Hoegaarden 1881-Antillen 1951) 

Edmond Taverniers (Hoegaarden 1883-St.-Truiden 1936) 

Antillen 

8

Beperkte genealogische schets TAVERNIERS-Hoegaarden 

1 Taverniers Mathijs x (de) Vos Paschasine 2 

Mathijs Taverniers bezit in 1582 land en 40 roeden wijngaard op Groetenberch en 

3 

33 roeden op Crijckelbergh 

2 Taverniers Gregorius, naderhand ‘de oude’ genoemd (Hoeg. 09.04.1637) 

x Neys Sibille 

‘6 decembris obijt in hauthem 

Domi nicolai huijbens 

gregorius taverniers 

alias scabinus hougardiensis’ 

Overlijdensakte van Gregorius Taverniers, gewezen schepen van Hoegaarden, gestorven in 

het huis van Niclaes Huybens in Hauthem op 6 december 1664 

( PR Hoeg., Overlijdens, p. 12r, nr. 192) 

2.1.Taverniers Marie (Hoegaarden 18.08.1642-) 4 

5 

2.2.Taverniers Arnold (Hoegaarden 06.10.1643) x Lubbeek? Hernies Maria 

1.Taverniers Maria (Lubbeek 08.11.1668) 

6 

2.3.Taverniers Sibylle (Hoegaarden 16.01.1645) 

2 PR Hoeg., dopen, p. 2r., nr. 1: ‘Baptisatus est filius Mgr (Magister) Egijdij Elst et Elizabethae n: Andreas 

(susceptores) Dnus (Dominus Andreas de Vos (et) Catharina Claes), Ene Andreas de Vos als peter; deze 

doopviering had plaats in augustus of september 1621 

3 Cijnsregister 1582 

4 PR Hoeg., dopen, p. 119v., nr. 1233, p/m: Pierre Swellen en Maria Vandiest 

5 PR Hoeg., dopen, p. 124r., nr. 1290, p/m: Jan Vander Noet (Vandernoot) en Margriet Van Dyck 

6 PR Hoeg., dopen, p. 131v., nr. 1383, p/m Paul Neys en Maria Neys 

9

‘Baptisata est Sibilia filia Gregorij taverniers senioris et sibiliae eius coniugis susceperunt 

Paulus neijs et maria neijs’ 

(Doopakte van Sibyle Taverniers, met Paul en Maria Nijs als peter en meter) 

2.4.Taverniers Henri (Hoegaarden 10.09.1646) 7 

(zie 3) 

x Hoegaarden 22.06.1670 Dumoulin (De Moulin) Martine 

was apostel van 1671 tot 1726) 

8 

2.5.Taverniers Elisabeth (Hoegaarden 22.01.1651) 

9 

3. Taverniers Henri (Hoegaarden 10.09.1646) 

x Hoegaarden 22.06.1670 Dumoulin (De Moulin) Martine 

was apostel van 1671 tot 1726) 

10 

3.1.Taverniers Henri (Hoeg; 04.07.1673) x Vanderstraeten Barbara (zie 4) 

11 

3.2.Taverniers Jean (Hoeg. 13.02.1676) 

12 

3.3.Taverniers Mathias (Hoeg. 24.02.1679) 

13 

3.4.Taverniers Maria (Hoeg. 20.03.1682) 

14 

3.5.Taverniers Lucia (Hoeg. 21.06.1685) 

15 

3.6.Taverniers Libertus (Hoeg. 31.01.1690) 

4 Taverniers Henri (Hoegaarden 06.07.1673-13.04.1734) 

x Hoegaarden 19.09.1700 Vanderstraeten Barbara (+Hoegaarden 17.05.1733) 

16 

4.1.Taverniers Petrus (Hoegaarden 02.03.1702) 

17 

4.2.Taverniers Barbara (Hoegaarden 27.04.1704) 

7 

PR Hoeg., dopen, p. 141r., nr. 1494, p/m: Henricus Buntincx en Lucia Cleren (?) 

8 

PR Hoeg., dopen, p. 189v., nr. 1787, p/m: Jacobus Tritsmans en Anna Janssens 

9 

PR Hoeg., dopen, p. 141r., nr. 1494, p/m: Henricus Buntincx en Lucia Cleren (?) 

10 

PR Hoeg., dopen, p. 292v., nr. 2992, p/m: 

11 


12 

PR Hoeg., dopen, p. 306r., nr. 3225, p/m: 

13 

PR Hoeg., dopen, p. 314r., nr. 3355, p/m: 

14 


15 


16 

PR Hoeg., dopen, p. 429v., nr. 4220, p/m: Petrus Bueckens (Bukens) en Francisca Petri, echtgenote van 

Desiré… 

17 

PR Hoeg., dopen, p. 437r., nr. 4341, p/m: Jacobus Pinsmel en Josina Delmot 

10

4.3.Taverniers Catherine (Hoegaarden 03.07.1707) 18 

19 

4.4.Taverniers Anne (Hoegaarden 29.11.1710) 

4.5.Taverniers Christiaan (Hoegaarden 29.04.1713 

x Hoegaarden 30.01.1735 Bietens Elise 

xx Hoegaarden 26.07.1743 Nens Elise 

5 Taverniers Christiaan (Hoegaarden 29.04.1713 -03.02.1768) 

x Hoegaarden 30.01.1735 Bietens Elise 

22 

5.1.Taverniers Lucie (Hoegaarden 15.12.1735) 

23 

5.2.Taverniers Marie Madeleine (Hoegaarden 12.12.1736) 

24 25 

5.3Taverniers Pierre (Hoegaarden 07.02.1739 -24.10.1781) (zie 6) 

26 

x Hoegaarden 09.01.1770 Bonjean Anne Margriet 

27 

5.4.Taverniers Anne Elise (Hoegaarden 26.07.1743) 

28 

5.5.Taverniers Jan (Hoegaarden 31.10.1745) 

x Lejeune Suzanne (Opvelp)(?) 

20 

-03.02.1768) (zie 5) 

6 Taverniers Pierre (Hoegaarden 07.02.1739 

, dagloner 

x Hoegaarden 09.01.1770 Bonjean Anne Margriet, vroedvrouw 

21 

29 -24.10.1781) 30 

6.1.Taverniers Jan (Hoegaarden 07.11.1770) (zie 7) 

x Hoegaarden 18.02.1808 Munster Anne Catherine (°19.05.1781) 

32 

6.2.Taverniers Jean Baptiste (Hoegaarden 04.01.1773 ), wever 

33 

x Hoeg. 10 messidor jaar 9 Peeters Anne Marie (Hoeg. 09.02.1773) 

34 

1.Taverniers Anne Marie (Hoeg. 28 nivose an 9 ) 

35 

2.Taverniers Jean (Hoeg. 13 prairial an 11 ) 

36 

6.3.Taverniers Marie Anne (Hoegaarden 12.10.1775) 

18 PR Hoeg., dopen, p. 446v., nr. 4503, p/m: Servaes Dumoulin en Catherine Peeters 

19 PR Hoeg., dopen, p. 456r., nr. 4653, p/m: Bartholomeus Vanderhaeghen en Anna Pinsmel 

20 PR Hoeg., dopen, p. 464v., nr. 4781, p/m: Christianus Cans en Béatrice Hauwen 

21 PR Hoeg., dopen, p. 464v., nr. 4781, p/m: Christianus Cans en Béatrice Hauwen 

22 PR Hoeg., dopen, p. 578v., nr. 6072, p/m: Leonard Groenendael en Lucia Taverniers; familienaam moeder 

‘Beytens’, ‘Bitens’, ‘Beite’, ‘Berten’ gespeld 

23 

PR Hoeg., dopen, p. 585v., nr. 6072, p/m: Jean Taverniers en Maria Magdalena Vanderstraeten 

24 

PR Hoeg., dopen, p. 623r., nr. 6376, p/m: Pierre Goosens en Lucia Taverniers 

25 


26 

PR Hoeg., huwelijken, p. 952r., nr. 1807, getuigen: Nicolas Brieven en Henri Nijs 

27 

PR Hoeg., dopen, p. 655v., nr. 6753, p/m: Ludo Hermans en Anna Vandermolen; moeder is Neus/Nens 

Elisabeth ????? 

28 

PR Hoeg., dopen, p. 671r., nr. 6959, p/m: Jean Michels en Elisabeth Mertens; hier is de moeder terug ‘Berten 

Elisabeth’????? 

29 PR Hoeg., dopen, p. 623r., nr. 6376, p/m: Pierre Goosens en Lucia Taverniers 

30 PR Hoeg., overlijdens, p. 232r., nr. 4118 

31 PR Hoeg., dopen, p. 808r., nr. 9217, p/m: Jean Bonjean en Anne Elisabeth Taverniers 

32 PR Hoeg., dopen, p. 815v., nr. 9405, p/m: Jean Baptiste Taverniers en Clara Bonjean 

33 Burgerlijke stand Hoeg., Huwelijken, jaar 9, zij is dochter van Peeters Jean en Marie Hélène Nijs 

34 Burgerlijke stand Hoeg., Geboorten, jaar 9, nr. 23, waren niet gehuwd; jean Baptiste Taverniers is analfabeet; 

getuigen J.B. Van Autgaerden, belastingontvanger en Jacques Philippe Van Nerum, 62 j., brouwer, beiden 

wonend wijk Gete 

35 Burgerlijke stand Hoeg., Geboorten, jaar 11, nr. 51, nu zijn ze gehuwd en getuigen zijn de dagloners Jean 

Taverniers en Pierre Vandenbempt, beiden wonend wijk B 

36 PR Hoeg., dopen, p. 825r., nr. 9642, p/m: …Taverniers en Marie Anne Sterckendries 

31 

11

6.4.Taverniers Pierre (Hoegaarden 19.06.1778) 37 

38 

6.5.Taverniers Anne Elise (Hoegaarden 05.11.1781) 

x Sondervorst Jean (Hoegaarden 05.04.1796) (?) 

7 Taverniers Jan (Hoegaarden 07.11.1770 

39 

-17.12.1829), dagloner, Hauthem 

xx Hoegaarden 18.02.1808 41 

Munster Anne Catherine (19.05.1781-04.10.1838) 

3.Taverniers Jean Baptist (Hoeg. 5 messidor an 9/24.06.1801-11.01.1872), 

winkelier, later 

herbergier 

43 

x Hoeg. 12.02.1829 Anne Gertrude Vandenbempt (Hoeg. 06.vendémiaire an 13/28.09.1804 

44 

7.3.1.Taverniers Jean Baptist (Hoeg. 15.03.1829 ) 

45 

7.3.2.Taverniers Julienne (Hoeg. 26.03.1832 ) 

46 

7.3.3.Taverniers Adelaidis (Hoeg. 19.10.1834 ) 

47 

7.3.4.Taverniers Barbara (Hoeg. 03.08.1837 ) 

48 

7.3.5.Taverniers Sabine (Hoeg. 10.03.1840 ) 

49 50 

5.1.Taverniers Florimond (Hoeg. 02.02.1861 -03.06.1934 )) 

51 

7.3.6.Taverniers Servais (Hoeg. 09.01.1843 -24.02.1876) 

52 53 

x Hoeg. 05.06.1872 Marie Honoré Waegemans (L’Ecluse 25.10.1844), 

54 

6.1.Waegemans (Taverniers) Marie Eugénie (L’Ecluse 07.07.1866) 

55 

x Hoeg. 07.09.1889 Christiaens Alphonse (Hoeg. 24.10.1860), dagloner 

56 

6.1.1.Taverniers (Christiaens) Leon (Hoeg. 10.04.1888) 

57 

6.2.Taverniers Odile (Hoeg. 14.03.1873 ) 

58 

x Hoeg. 12.10.1895 Willems Theophile Gustave (Meldert) 

37 PR Hoeg., dopen, p. 834r., nr. 9883, p/m: Leonard Bonjean en Marie Anne Van Elder 

38 PR Hoeg., dopen, p. 846v., nr. 10189, p/m: Jean Geusen en Anne Margareta Rotty 

39 PR Hoeg., dopen, p. 808r., nr. 9217, p/m: Jean Bonjean en Anne Elisabeth Taverniers 

40 PR Hoeg., huwelijken, p. 975v., nr. 2375, get.: Peter Taverniers en peter Falkembergh 

41 Burgerlijke stand Hoegaarden, Huwelijken, 1808, nr. 4, hij is meer dan 10 maanden weduwnaar; zij is dochter 

van wijlen Munster Libert (Hoegaarden), dagloner en Van Loey Jeanne (°Ottenburg bij Wavre) 

42 Burgerlijke stand Hoeg., Geboorten, jaar 5, p. 50, nr. 66 

43 Burgerlijke stand Hoeg., Huwelijken, 1829, nr. 4, dochter van Petrus Vandenbempt (+ Hoeg. 06.08.1826) en Anne Gertrudis Jubin (+ 

Hoeg. 12.04.1825) 

44 

Burgerlijke stand Hoeg., Geboorten, 1829, nr. 22 

45 

Burgerlijke stand Hoeg., Geboorten, 1832, f° 5 

46 

Burgerlijke stand Hoeg., Geboorten, 1834, f° 18r. 

47 

Burgerlijke stand Hoeg., Geboorten, 1837, f° 10v. 

48 

Burgerlijke stand Hoeg., Geboorten, 1840, f° 4r; 

49 

Burgerlijke stand Hoeg., Geboorten, 1861, nr. 11, natuurlijke zoon 

50 

Burgerlijke stand Hoeg., Geboorten, 1861, nr. 11, staat in potlood in de marge bij deze aangifte 

51 

Burgerlijke stand Hoeg., Geboorten, 1843, dit blad ontbreekt in het gedigitaliseerde exemplaar 

52 

Burgerlijke stand Hoeg., Huwelijken, 1872, nr. 12 

53 

Burgerlijke stand Hoeg., Huwelijken, 1882, nr. 2, hertrouwt in 1882 met Costermans Charles, 

54 

Erkend bij huwelijk ouders 

55 

Burgerlijke stand Hoeg., Huwelijken, 1889, nr. 22, hij is zoon van Christiaens Amandus (56 j.) en Jubin Colette (+ Hoeg. 08.12.1886), 

dagloner en wonend te Hoegaarden 

56 


57 


58 

Burgerlijke stand Hoeg., Huwelijken, 1895, nr. 20, hij is zoon van Willems Pierre Martin, 51 j., landbouwer en van Vinx Marie Elisabeth, 

51 j. van Meldert; getuigen zijn de broers Louis (28 j.) en Pîerre (22 j.) Willems, landbouwers en haar broer Taverniers Adolphe, 21 j;, 

zonder beroep 

12

6.2.1.Taverniers (Willems) (Hoeg. 23.01.1895 59 

) 

60 

7.3.7.Taverniers Eugène (Hoeg. 30.06.1847 ), schoenmaker 

63 

7.6.Taverniers Henri (Hoegaarden 29.12.1808 ), dagloner (zie 8) 

x Hoeg. 16.08.1838 Rotty Marie Thérèse (Hoeg. 01.12.1807), dagloonster 

64 

7.7.Taverniers Bernard (Hoegaarden 30.08.1810 ), landbouwer 

65 

x Hoeg. 20.05.1840 Olemans Angeline (Hoeg. 05.11.1800-14.05.1844), landb. 

66 67 

xx Hoeg. 09.04.1845 Fouyn Angèle (Hoeg. 04.11.1814) 

68 69 

7.8.Taverniers Hubert (Hoegaarden 14.02.1812 ), landbouwer, herbergier 

x Vermeulen Catherine (Meldert 16.10.1804) 

70 

7.9.Taverniers Jacques (Hoegaarden 01.02.1814 ), dagloner 

71 72 

x Hoeg. 23.01.1845 Sondervorst Angeline (Hoeg. 19.08.1813), meid 

Sondervorst (Taverniers) Bernard Ferdinand (Hoeg. 12.06.1841) 

73 

Taverniers Rosalie (Hoeg. 18.06.1845 ) 

74 

Taverniers Bernard (Hoeg. 21.10.1846 ) 

75 

Taverniers Lambert (Hoeg. 19.03.1849 ) 

76 

Taverniers Julienne (Hoeg. 23.03.1851 ) 

77 

Taverniers Marie Emelie (Hoeg. 07.11.1853 ) 

7.10.Taverniers Madeleine (Hoegaarden 17.09.1815) 

78 

7.11.Taverniers Marie Thérèse (Hoegaarden 24.02.1819 ) 

79 

7.12.Taverniers Angelique (Hoegaarden 03.10.1821 ) 

80 81 

7.13.Taverniers Joseph (Hoegaarden 11.08.1824 -18.09.1889 ) 

59 


60 


61 

Burgerlijke stand Hoeg., Geboorten, jaar 11, nr. 37, getuigen zijn J.B. Taverniers, wever en A.Margriet 

Bonjean, vroedvrouw 

62 

Burgerlijke stand Hoeg., Geboorten, jaar 12, nr. 46, getuigen zijn Leonard Vandenbosche, dagloner en Pierre 

Taverniers, analfabeten 

63 

Burgerlijke stand Hoegaarden, Geboorten, 1808, nr. 35r, vader is ongeletterd; getuigen zijn Jacques 

Taverniers, 32 j., dagloner (en zet een handtekening) en Bernard Sondervorst, 28 j., knecht (tekent ook); de vader 

is 39 jaar en de moeder 27 

64 

Burgerlijke stand Hoeg., Geboorten, 1810, p. 25v., getuigen zijn Henri degré, 40 j., handelaar en Henri Gilis, 

52 j., klokkenluider, analfabeet; ook de vader is analfabeet 

65 

Burgerlijke stand Hoeg., Huwelijken, 1840, nr. 5r., zij is weduwe van Loneux Pierre (+ Hoeg. 19.01.1835) en 

dochter van Olemans Jean-Baptiste, landbouwer en Vanmol Catherine (+ Hoeg. 01.08.1824) 

66 

Burgerlijke stand Hoeg., Huwelijken, 1845, nr. 5 

67 

Dochter van Fouyn Jean Michel en Marie Thérèse Coenen 

68 

Burgerlijke stand Hoeg., Geboorten, 1812, p. 5v., nr. 12 

69 

Bevolkingsregisters Hoeg., 1880, dl. 1/68: woonden Fabriekstraat 17 

70 

Burgerlijke stand Hoeg., Geboorten, 1814, p. 3v. 

71 

Burgerlijke stand Hoeg., Huwelijken, 1845, nr. 1, erkennen zoontje 

72 

Dochter van Sondervorst bernard en Cappellen RTose, beiden landbouwers 

73 


74 


75 


76 


77 


78 


79 


80 


81 

Burgerlijke stand Hoegaarden, Overlijdens, 1889, nr. 66 

13

x Hoegaarden 1854 Vanderstraeten Marie Thérèse (+ Hoeg. 29.09.1869) 

7.13.1.Taverniers Veronique (Hoegaarden 07.03.1856 82 

) 

83 

7.13.2.Taverniers Emilie (Hoegaarden 23.07.1858 ) 

84 

x Hoeg. 18.09.1880 Poffé Adolphe (Meldert 26.12.1852), knecht 

8 Taverniers Bernard (Hoegaarden 30.08.1810 ), landbouwer 

86 

x Hoeg. 20.05.1840 Olemans Angeline (Hoeg. 05.11.1800-14.05.1844), landb. 

87 88 

xx Hoeg. 09.04.1845 Fouyn Angèle (Hoeg. 04.11.1814) 

89 90 

8.1.Taverniers Hubert (Hoeg. 11.09.1840 ) 

x Finoulst Victorine (Hoeg. 05.04.1839-07.10.1871) 

91 92 

xx Hoeg. 18.09.1873 Jubin Anne Marie (Hoeg. 06.06.1846) 

vijftien kinderen 

93 

8..2.Taverniers Anne Marie Lucie (Hoeg. 25.07.1843 -13.08.1843) 

94 

8..3.Taverniers Melanie (Hoeg. 18.10.1846 ), landbouwster 

95 

x Hoeg. 30.04.1881 Belen Emile (Beauvechain 10.09.1852) 

96 

8..4.Taverniers Marie Thérèse (Hoeg. 22.03.1849 ) 

97 

x Hoeg. 29.11.1876 Vandenbempt Hubert (Hoeg. 11.07.1838) 

98 

8..5.Taverniers Marie Victoire (Hoeg. 05.12.1851 ) 

99 

xHoeg. 17.04.1880 Finoulst Clement (Hoeg. 07.09.1848), schoenmaker 

100 

8..6.Taverniers Ferdinand (Hoeg. 25.01.1857 -24.03.1921) 

x Hoeg. 13.12.1879 M. Elis. Julie Vanmol (Hoeg. 27.07.1858-23.11.1943) (zie onder 7.2.6.) 

82 Burgerlijke stand Hoeg., Geboorten, 1856, nr. 24 


84 Burgerlijke stand Hoeg., Huwelijken, 1880, nr. 17, zoon van Poffé Pierre en Nijs Angeline 

85 Burgerlijke stand Hoeg., Geboorten, 1810, p. 25v., getuigen zijn Henri degré, 40 j., handelaar en Henri Gilis, 

52 j., klokkenluider, analfabeet; ook de vader is analfabeet 

86 Burgerlijke stand Hoeg., Huwelijken, 1840, nr. 5r., zij is weduwe van Loneux Pierre (+ Hoeg. 19.01.1835) en 

dochter van Olemans Jean-Baptiste, landbouwer en Vanmol Catherine (+ Hoeg. 01.08.1824) 

87 Burgerlijke stand Hoeg., Huwelijken, 1845, nr. 5 

88 Dochter van Fouyn Jean Michel en Marie Thérèse Coenen 

89 Zie verder onder 7.2 

90 Burgerlijke stand Hoeg., Geboorten, 1840, f° 12v. 

91 Burgerlijke stand Hoeg., Huwelijken, 1873, nr. 22, huwelijkscontract bij not. L.A. Putzeys (14.09.1873); 

getuigen; Smeyers Charles, 57 j., bakker, oom van de bruid; Hubert Taverniers, 30 j. en Adolphe Taverniers, 28 

j., beiden dagloners en volle neven van de bruidegom en de gemeentesecretaris 

92 Gedomicilieerd te Hoegaarden, daarvoor te Zétrud-Lumay; dochter van Jubin Jean baptiste en Thérèse 

Smeyers 



95 Burgerlijke stand Hoeg., Huwelijken, 1881, nr. 11, zoon van Belen Henri, wagenmaker en Delgoffe Barbe, 

gedomicilieerd te Hoegaarden; hun dochter gewettigd bij huwelijk 


97 Familieboek Vandenbempt, p. 138 

Burgerlijke stand Hoeg., Huwelijken, 1876, nr. 17, Hubert Vandenbempt is zoon van Jean Baptiste 

Vandenbempt (Hoeg. 01.10.1794-19.02.1870), werkman, en x te Hoeg. 19.11.1822 Maria Elisabeth Horbaen 

(Orbaen) (Hoeg. 31.12.1793); getuigen waren o.a. Guillaum Tritsmans, 42 j., landbouwer en aangetrouwde oom 

van de bruid en Taverniers Hubert, 36 j., landbouwer en broer 


99 Burgerlijke stand Hoeg., Huwelijken, 1880, nr. 9, getuigen zijn Jacques Finoulst, dagloner, broer en Louis 

Nijs, schrijnwerker, schoonbroer en voor de bruid: Hubert en Ferdinand Taverniers 

100 Burgerlijke stand Hoeg., Geboorten, 1857, nr. 4 (blad in gedigit. Burgerl. stand ontbreekt; datum aangifte of 

datum geboorte en aangifte?) 

85 

14

9 Taverniers Ferdinand (Hoeg. 25.01.1857-24.03.1921), landbouwer, z. Bernard en 

Ang. Fouyn 101 

102 

x Hoeg. 13.12.1879 M. Elis. Julie Vanmol (Hoeg. 27.07.1858-23.11.1943), d. Petrus 

Vanmol en Elis. Dupont 103 

104 

9.1.Taverniers Henri (Hoeg. 14.03.1880 )vanaf 16 jaar in de militaire school (+ te Bouillon) 

105 

9.2.Taverniers Gustaaf Henri (Hoeg. 21.02.1881 -Antillen 28.07.1951) pater 

redemptorist, verbleef 40 jaar op de Antillen en werd kanunnik op het eiland Dominica 

waar hij overleed 

106 

9.3.Taverniers Guillaume Edmond (Hoeg. 28.05.1883 -St.-Truiden 02.09.1936)pater 

redemptorist, werkte eveneens op de Antillen, kreeg er malaria en overleed aan deze 

ziekte te St.-Truiden; 

107 

9.4.Taverniers Marie Thérèse Louise (Hoeg. 06.03.1885 -1888) 

108 

9.5.Taverniers Marie Thérèse Blandine (Hoeg. 10.03.1887 -1966), ongehuwd 

9.6.Taverniers Louis Napoleon Ferdinand (Hoegaarden 19 01 

109 

1889 -16.123.1961) 

x Marie-Louise Van Nerum (Hoegaarden 07.01.1887-28.02.1935) 

Het gezin Taverniers/Van Nerum waren landbouwers en woonden 

te Hoegaarden in de Dotremontstraat 23 

6.1.Taverniers Jules (Hoeg. 28.10.1923, was landbouwer en bleef 

ongehuwd 

6.2.Taverniers Marie Julie (Hoeg. 15.01.1925-05.04.1925) 

6.3.Taverniers Paul Arthur (Hoeg. 07.02.1926-16.07.1931) 

6.4.Taverniers Maria (Hoeg. 11.04.1928) x Cesar Steenwegen 

(Hoeg 12.12.1926), verver en handelaars inde 

Putzeysstraat 13 

6.4.1.Steenwegen Paul (Hoegaarden 

10.03.1956) 

9.7.Taverniers Hubert Alphonse (Hoeg.01.08.1891 110 

Napoleon Taverniers 

), overleed toen hij zes jaar was 

111 

9.8.Taverniers Jules Henri (Hoeg. 02.08.1895 ) x Germaine Collart (Zétrud-Lumay) 

112 

9.9.Taverniers Joseph Alphonse Edmond (Hoeg. 07.07.1901 ), x Marguerite Brams 

(Schaarbeek), ambtenaar-vertaler 

101 Angeline Fouyn van Zétrud-Lumay 

99Burgerlijke stand Hoeg., Huwelijken, 1879, nr. 32, getuigen zijn tweemaal Hubert Vandenbemp (?)t, 40 j., 

landbouwer, schoonbroer; Dupont Napoleon, 33 j., oom van de bruid en Guillaum Vanmol, 48 j., bakker te 

Leuven 

103 Elisabeth Dupont (1826-1904) 










15

Gustaaf Taverniers Edmond Taverniers 

Mgr. Moris en Kanunnik Gustave Taverniers 

17

Uit ‘C.SS.R.Annals, West Indies, 1858-1984 (28 juli 1951) 

18

Een inwoner van de Antillen schrijft ons over pater Taverniers 

zaliger gedachtenis 

19

Uit ‘Sint Gerardusbode’, 1952, p.132 

20

Uit ‘Sint Gerardusbode’, 1951, p.28 

21

Uit ‘Gerardusbode’, 1912, p.83-85 

24

Leon Vandermolen 

Julia Vandermolen 

Scheutist in Congo 

Zuster van de Providence in Congo-Zaïre 

Leon Vandermolen en Julia Vandermolen hebben tot en met de vijfde generatie 

dezelfdevoorouders, die van de bouwers van de ‘Refugie der 11.000 maagden’ 

Scheutist Leon Vandermolen en zijn verdere afstamming van de brouwersfamilies 

Vandermolen – Dumont 

De specifieke afstamming van Julia Vandermolen ‘Soeur Thérèse de l’enfant Jésus’, uit 

de brouwersfamilies Vandermolen – Dumont 

Leon Vandermolen als missionaris van Scheut in Congo, stichter van de missiepost van 

Kanzenze 

Soeur Thérèse de l’Enfant-Jésus, alias Julia Vandermolen(Hoeg. 13.02.1905-Gosselies 

24.11.1994) 

25

Leon Vandermolen en Julia Vandermolen hebben tot en met de vijfde 

generatie dezelfde voorouders, die van de bouwers van de 

‘Refugie der 11.000 maagden’ 

1.Vandermolen Bertel (Bartholomeus) (ca. 1580) x Nijs (Neys) Elisabeth 

Hun kinderen waren: 

1.Vandermolen Renier (volgt onder 2) 

2.Vandermolen Bernard (Hoeg. +19.01.1694) x Nayens Anna, van wie Vandermolen Bernard 

(Hoeg. 10.02.1667-02.1683), 

3.Vandermolen Jean (Hoeg. +01.10.1693) x Taverniers Anna (Hoeg. +26.05.1702), 

weduwe, van wie: 3.1. Vandermolen Margriet (Hoeg. 10.02.1659) 

3.2. Vandermolen Anna (Hoeg. 04.03.1661) 

3.3. Vandermolen Jean (Hoeg. 17.04.1664) 

3.4. Vandermolen Catherine (Hoeg. 24.08.1667-09.1669) 

4.Vandermolen Elisabeth (Hoeg. 21.11.1633-07.08.1715) 

2.Vandermolen Renier (Hoeg. ca. 1610-07.09.1647), landbouwer en grondeigenaar 

x Michal (Missal) Gertrude 


1.Vandermolen Maria (Hoeg. 13.10.1637-07.02.1674) 

2.Vandermolen Guillaume (Hoeg. 13.10.1640), geen verdere gegevens bekend 

3.Vandermolen Jeanne (Hoeg. 24.08.1642), geen verdere gegevens bekend 

4.Vandermolen Bernard (Hoeg. 28.11.1643-20.12.1705) x Gulpen Jeanne 

5.Vandermolen Jean (Hoeg. 05.03.1646-08.11.1719) x Van Herberghen Marie (+14.12.1711) 

6.Vandermolen Renier (Hoeg. 24.04.1648-24.09.1720) x Petri Françoise (zie 3) 

3.Vandermolen Renier (Hoeg. 24.04.1648-24.09.1720), woonde op de Plaats 

x Hoeg. 11.10.1677 Petri Françoise (Hoeg. 13.07.1654-03.07.1720), d. van Petri Michel en 

Anna Van Elst 


1.Vandermolen Gertrude (Hoeg. 30.10.1680-02.02.1761)x 03.01.1698 Vincent Van Orsmael 

(Van Osmael) (Outgaarden 22.10.1670-Hoeg. 28.08.1722), z. van Henri Van Orsmael en 

Elisabeth Renson; was burgemeester te Hoegaarden in 1713 en 1717; 

2.Vandermolen Bernard (Hoeg. 21.08.1682-23.01.1757) (zie 4) 

3.Vandermolen Renier (Hoeg. 15.05.1685-07.1685) 

4.Vandermolen Jeanne (Hoeg. 30.11.1686-1687) 

5.Vandermolen Jacques Renier (Hoeg. 26.07.1688-09.1703) 

6.Vandermolen Anna (Hoeg. 28.03.1692-27.12.1752) x Hoeg. 12.12.1713 Schoolmeesters 

Henri (Hoeg. 25.10.1693-+voor 1752), z. van Libert Schoolmeesters en Margriet Bormans. 

4.Vandermolen Bernard (Hoeg. 21.08.1682-23.01.1757), was brouwer en had zijn 

brouwerij ‘op de Beek’; was burgemeester in 1712 en later werd hij schepen in de regentie; 

hij liet de ‘Refugie der 11.000 maagden’ bouwen. 

x Outgaarden 15.02.1705 Van Orsmael (Van Osmael) Elisabeth (Outgaarden 

02.01.1684-Hoeg. 17.07.1729), d. van Henri Van Orsmael en Elisabeth Renson; haar broer 

Vincent Van Orsmael was gehuwd met Gertrude Vandermolen, de zus van haar echtgenoot. 

26

xx ca. 1730 Devroey (Devroye) Anna Maria 

Hun kinderen: 

1.Vandermolen Renier (Hoeg. 13.02.1706-26.03.1706) 

2.Vandermolen Henri (Hoeg. 22.02.1707), werd pastoor van 

Overlaar 

3.Vandermolen Vincent (Hoeg. 12.10.1709) 

4.Vandermolen Nicolaes (Hoeg. 06.12.1710) (zie 5) 

5.Vandermolen Francisca (Hoeg. 06.05.1714-14.12.1773) x 

Hoeg. 29.09.1735 Franciscus Van Autgaerden (Hoeg. 

07.11.1709-01.10.1777), brouwer op de Vroente en 

burgemeester in 1747; hij was zoon van Henri Van 

Autgaerden en Judith Van Simphoven. 

6.Vandermolen Bernard (Hoeg. 08.07.1717-06.02.1795), 

ongehuwd. 

7.Vandermolen Catherine (Hoeg. 19.11.1719-verm. voor 

1757) 

8.Vandermolen Renier (Hoeg.31.01.1722-verm. voor 1757) 

9.Vandermolen Elisabeth (Hoeg. 13.12.1724), zij woonde bij haar neef Henri Van 

Autgaerden, pastoor te Overlaar, opvolger van E.H. Henri Vandermolen. 

10.Vandermolen Maria Deodata (Hoeg. 22.08.1727-1801) x Hoeg. 20.02.1751 brouwer Jean 

Baptiste Dumont (Hoeg. 30.09.1721-02.12.1782), z. van brouwer en schepen Evrard Dumont 

en Agnes Huybens uit Hauthem; 

11.Vandermolen Jean Henri (Hoeg. 06.02.1731) 

12.Vandermolen Jean François (Hoeg. 03.12.1732) x Anne Catherine Struys 

13.Vandermolen François (Hoeg. 01.11.1733) x Françoise Geerts 

14.Vandermolen Anna Catharina (Hoeg. 20.04.1735) x Hoeg. 09.05.1769 met J.B.Decoster 

15.Vandermolen Maria Elisabeth (Hoeg. 02.11.1738-verm. voor 1743) 

16.Vandermolen Jean Bernard (Hoeg. 29.03.1740) 

17.Vandermolen Maria Elisabeth (Hoeg. 07.01.1743) x 15.11.1768 met J. P. Kempenaar. 

5.Vandermolen Nicolaas (Hoeg. 06.12.1710-19.06.1769) 

x Hoeg. 29.05.1735 Geerts Margriet (Hoeg. 11.01.1714-04.09.1737), d. van brouwer Geerts 

Peter uit ‘De Engel’ en Josine Bueckens 

xx Hoeg. 06.11.1738 Dumont Anne Margriet (Hoeg. 30.11.1715-05.11.1775), d. van 

Dumont Jean en Elisabeth Bormans en kleindochter van brouwer Dumont uit Hauthem. 

Hij zou gewoond hebben in de ‘Refugie der 11.000 maagden’ 

Hun kinderen: 

1.Vandermolen Anna Maria (Hoeg. 28.03.1736) x 18.03.1764 Hubert Hoebancx (Hoeg. 

26.12.1735), z. van Henri Hoebancx en Marie Anne Sweerts, zuster van dé secretaris Sweerts 

2.Vandermolen Clara (Hoeg. 30.08.1738) x Hoeg. 29.07.1758 Gerard Cauberghs 

3.Vandermolen Henri (Hoeg. 06.08.1739-voor 1740) 

4.Vandermolen Henri (Hoeg. 04.09.1740-voor 1742) 

5.Vandermolen Henri (Hoeg. 25.01.1742) x Hoeg. 12.02.1763 Stockmans Gertrude (Hoeg. 

20.05.1733), d. van Martinus Stockmans en ElisabethLaboers (zouden in de ‘Refugie der 

11.000 maagden’ gewoond hebben. 

6.Vandermolen Bernard (Hoeg. 26.09.1744-verm. Voor 1748) 

7.Vandermolen Marie Elisabeth (Hoeg. 23.11.1745) x 15.04.1777 Jean Falla 

8.Vandermolen Bernard (Hoeg. 23.11.1748) (zie 6) 

27

9.Vandermolen Maria Theresia (Hoeg.28.10.1751-na 1796) x Hoeg. 31.01.1788 met J. Martin 

Stockmans (Hoeg. 26.07.1748), z. van Martin Stockmans en Elisabeth Labours 

10.Vandermolen François (Hoeg. 21.02.1755) x Antwerpen Margriet Snijers 

11.Vandermolen Jean (Hoeg. 18.07.1758) x Hoeg. 30.04.1783 Ide Janssens (Hoeg. 

13.08.1794) 

28

Scheutist Leon Vandermolen en zijn verdere afstamming van de brouwersfamilies 

Vandermolen – Dumont 

6.Bernard Vandermolen (Hoeg. 23.11.1748-31.05.1808), schepen in de regentie, woonden 

in het gehucht Aalst 

x Hoegaarden 31.04.1778 met Labours Anne Elisabeth 

Hun kinderen waren; 

1 Vandermolen Anne Catherine (Hoeg. 25.02.1779) 

2 Vandermolen Anne Marie (Hoeg. 24.02.1781) 

3 Vandermolen Jean Henri (Hoeg. 11.01.1784-voor 1791) 

4 Vandermolen Marie Thérèse (Hoeg. 08.05.1786-09.08.1857) 

5 Vandermolen Martin (Hoeg. 28.101788) 

6 Vandermolen Jean Henri (Hoeg. 07.04.1791) 

7 Vandermolen Henri Nicolaes (Hoeg. 10.06.1793) 

8 Vandermolen Pierre (Hoeg. 15.07.1794) 

9 Vandermolen Henri (Hoeg. 31.10.1797) x Hennin A. M. 

7.Henri Vandermolen (Hoeg. 31.10.1797-12.12.1870), schepen en president van de 

kerkfabriek 

x Hoegaarden 24.03.1825 

Hennin Anna Margareta (Vossen, Limburg 06.03.1793), d. van Franciscus Hennin, 

landbouwer en van A.C. Dumont 

1.Vandermolen Alexander (Hoeg. 02.11.1825) x 

ZL. Fumier Marie El. (02.08.1828) Woonden in 

de 11.000 maagden 

2.Vandermolen Hubert (Hoeg. 11.02.1828), 

landbouwer 

3.Vandermolen Charles Henri (Hoeg. 

20.12.1830-02.09.1862), diocesaan priester 

4.Vandermolen Edouard (Hoeg. 21.04.1833) x 

Collaert Julienne, overgrootouders van Cyriel 

Vandermolen (1930-2011) 

5.Vandermolen Emilien Joseph (Hoeg. 

26.01.1836) x 11.04.1861 Stapel Sidonie Marie 

(Tienen 22.10.1842), postmeester, hun zoon 

Leon Vandermolen werd scheutist en dan 

onderpastoor S. Goedele 

6.Vandermolen Marie Alexandrine (Hoeg. 

1839?-17.03.1851) 

Edouard Vandermolen, broer van Emilien 

29

Geboorteakte van Henri Vandermolen, geboren op 10 brumaire an 5 (republikeinse kalender) 

of dinsdag 31 oktober 1797 (gregoriaanse kalender), maar de aangifte gebeurde pas op 24 

messidor an 5 of donderdag 12 juli 1798 (het republikeinse jaar begon op 22 september) 

Mooie handtekening ‘bernardus vdmolen’, typisch nog oud schrift, terwijlhet handschrift en 

de handtekening van Henri Nijs al duidelijk ‘modern’ is. 

30

Verdeling van de onroerende goederen, 

de nalatenschap van Henri Vandermolen en Anna Margareta Hennin 

(Notaris L.A. Putzeys, Hoegaarden, 25.05.1871) 

Tussen hun kinderen: 

Alexander, Hubert, Edouard en Emile Joseph Vandermolen. De drie eersten zijn 

landbouwers, de vierde is postontvanger en alle vier wonen ze te Hoegaarden. 

Edouard Vandermolen trok het lot A, op voorwaarde dat hij aan elk van de drie anderen 

1.650 frank oplegde, wat hij prompt deed. Hij kreeg dus: 

Het pachthof bestaande uit een woning, 2 schuren, 3 stallen, varkenskot, bakoven, mesthof, 

zoldering boven de gemeenschappelijke doorgang en de hof, dit alles 15a60ca groot in de 

Pastorijstraat gelegen, reg. De straat, de weduwe Bernard Stockmans in 2 zijden en Servaes 

Rome; 

8.Vandermolen Emilien (Emile) (Hoeg. 26.01.1836), postmeester 113 

x Sidonie Stapel (Tienen 22.10.1842) 

1.Vandermolen Marie Thérèse Albine (Hoegaarden 28.04.1862) 

2.Vandermolen Charles Alexandre (Hoegaarden 24.06.1865) 

3.Vandermolen Barbe Hélène (Hoegaarden 08.03.1867) 

114 

4.Léon Edouard (Hoegaarden 02.09.1869 ) 

5.Marie Elisabeth (Hoegaarden 27.09.1870-09.01.1873) 

113 Bevolkingsregisters Hoegaarden, 1869, dl1/42, Pastorijstraat nr. 3 

114 Burgerliike stand Hoegaarden, geboorten 1869, nr.77 

31

9.Vandermolen Leon (Hoegaarden 02.09.1869-Brussel 

20.01.1924), pater Scheutist 

Ingetreden in het noviciaat te Scheut 07.09.1890 

Priester gewijd 19.07.1896 

Missionaris in Congo 06.09.1896 

Onderpastoor in S. Goedele-Brussel 09.04.1916 

Valleistraat 3 te Nerm, geboortehuis van Julia vVandermolen (huidige toestand) 

32

De specifieke afstamming van Julia Vandermolen ‘Soeur Thérèse de l’enfant Jésus’, uit 

de brouwersfamilies Vandermolen – Dumont 

6.Vandermolen Jean (Hoeg. 18.07.1758), zoon van Nicolaes Vandermolen en Margriet 

Dumont x Hoeg. 30.04.1783 met Ida Janssens (+Hoeg. 13.08.1794); zij woonden te 

Hauthem; 

1. Vandermolen Maria Elisabeth (Hoeg. 19.03.1784) 

2. Vandermolen Maria Theresia (Hoeg. 18.09.1786) 

3. Vandermolen Bernard (Hoeg. 18.03.1788-05.07.1847) 

4. Vandermolen Victoria (Hoeg. 11.07.1789) 

5. Vandermolen Henri (Hoeg. 10.11.1790) 

6. Vandermolen Joseph (Hoeg. 29.07.1792) x Cat. Françoise Van Calenbergh (Hoeg. 

31.05.1801), 

6.1. Vandermolen Josephine (Hoeg. 10.12.1820) x 19.05.1852 

6.2. Vandermolen Bernard (Hoeg. 01.02.1824-1902), schrijnwerker in de Doelstraat x 

16.01.1856 met Barbe Larock (Hoeg. 05.02.1823), dochter van Jean Baptiste Larock en 

Caroline Gasia, 

1.1.Vandermolen Joseph (05.05.1856-1942), schrijnwerker in de Doelstraat 35, x Maria 

Meunier 

1.1.1.Vandermolen Mari Odile (1889-1975) x Maes Victor (1885-1969) 

6.3. Vandermolen Marie (Hoeg. 13.10.1826) 

6.4. Vandermolen Hubert (Hoeg. 27.02.1829) x 23.08.1859 

6.5. Vandermolen Rosalie (Hoeg. 12.03.1831) x Vandermolen Joseph, zoon van Jean Baptiste 

Vandermolen en Marie Lucie Olemans 

5.1. Vandermolen Clement (Hoeg. 25.01.1861) 

5.2 Vandermolen Marie (Hoeg. 09.03.1863-07.06.1864) 

5.3. Vandermolen Marie Constance (Hoeg. 02.05.1865) x Tritsmans Clement 

5.3.1. Tritsmans Rosalie x Kerrijn Victor 

5.3.1.1. Kerrijn Roger, burgemeester 1971- 1990 

6.6. Vandermolen Jean Baptiste (Hoeg. 06.03.1833 (vertrok in 1855 naar Gilly) 

6.7. Vandermolen Clement (Hoeg. 26.08.1835), schrijnwerker x 27.07.1864 met Goossens 

Victoire (Hoeg. 23.11.1831) 

7.1. Vandermolen Joseph Arthur (Hoeg. 05.07.1865) 

6.8. Vandermolen Constance (Hoeg. 10.08.1839) 

7.Vandermolen Bernard (Hoeg. 18.03.1788 115 

-05.07.1847)x Kumtich 16.05.1811 met 

Marie Catherine Bouche (Hoeg. 02.06.1793), dochter van Antoon en Marie Cat. Houben, 

8.Vandermolen Jean Baptiste (Hoegaarden 10.05.1824 

117 

9.Vandermolen Philippe (Hoeg. 17.06.1857-28.12.1941), dagloner, visverkoper, 

landbouwer, bediende melkerij x Hoeg. 11.10.1884 Detiège (Dethiège) Thérèse Blandine 

(Meldert 14.09.1861-Hoeg. 25.06.1939) 

116 

), dagloner x Celis Catherine, 

115 Parochieregisters Hoegaarden, dopen, p. 868, nr. 10812, p/m: Bernard Vandermolen en Gertrude Jansens 

116 Burgerlijke stand Hoegaarden, geboorten, 1824, nr. 44, vader Bernard tekent met zijn naam 

117 Bevolkingsregisters Hoegaarden, 1890, dl 3/544 Nerm 42; 1900 dl 4/11, Nerm 37; 1911, dl 4/131, Nerm 42; 

1921, dl. 2/751, Nerm 3 of Valleistraat 3 waar het ouderlijke huis nog staat, relatief weinig gewijzigd 

33

1.Vandermolen Marie-Louise (Hoeg. 14.08.1885-28.01.1946), winkelierster koloniale 

waren 118 

x Hoeg. 29.10.1910 Vansumsen Gustave Joseph (Hoeg. 28.03.1880-05.11.1918), 

kleermaker 

1.1.Vansumsen Sylvain Corneille (Hoeg. 29.04.1912), brouwersgast/brouwerij 

119 

bediende x Hoeg. 25.01.1938 Kerstens Mariette (Mol 11.08.1912) 

1.1.Vansumsen Noël (Hoeg. 11.10.1938) 

1.2.Vansumsen Philippe Corneille (Hoeg. 29.04.1912), dagloner 

x Beauvechain 06.05.1933 Berger Henriette (Meldert 05.10.1912) 

2.1.Vansumsen Marcel Philippe Corneille (Beauvechain 04.09.1933) 

2.2.Vansumsen Marie Jeanne (Hoeg. 09.09.1934) 

2.3.Vansumsen Joseph (Hoeg. 23.10.1935) 

2.4.Vansumsen Georges (Hoeg. 09.08.1939) 

1.3.Vansumsen Jean (Hoeg. 16.05.1914), suikerfabriekarbeider 

x Outgaarden 17.12.1938 Lebegge Louise 

1.4.Vansumsen Ermelinde (Hoeg. 04.06.1916) x Hoeg. 23.06.1948 Casseau Gustave 

1.5.Vansumsen Michel Albert (Hoeg. 31.01.1918-24.03.1919) 

120 

2.Vandermolen Joseph (Hoeg. 16.02.1887), werkman aan de spoorwegen 

121 

3.Vandermolen Marie-Thérèse Bertha (Hoeg. 31.01.1889) 

4.Vandermolen Michel Corneille (Hoeg. 12.09.1891), 

122 

steenbakker-werkman 

5.Vandermolen Edouard (Hoeg. 03.11.1893- 

22.03.1910) 

6.Vandermolen Marie Victoire (Hoeg. 09.07.1895), 

breister 123 

7.Vandermolen Anne Cecile (Hoeg. 04.05.1897- 

12.06.1898) 

8.Vandermolen Marie Melanie (Hoeg. 07.04.1899), 

meid 124 x Hoeg. 15.04.1922 Minten Alphonse (Hoeg. 

26.08.1890), werkman aan de spoorwegen 125 

8.1.Minten Joseph Corneille (Hoeg. 11.02.1923- 

19.04.1923) 

9.Vandermolen Marie Juliette (Hoeg. 05.11.1900) 126 

10.Vandermolen Julia (Hoeg. 13.02.1905-Gosselies 

24.11.1994), onderwijzeres en missiezuster in Congo 

118 Bevolkingsregisters Hoegaarden, 1931, Nerm 94 en huisnummer van haar ouders Vandermolen-Detiège is 

Nerm 95 

119 Bevolkingsregisters Hoegaarden, 1931, dl. 5/831, Nermweg, nieuwe woonst 

120 Vertrekt naar Meldert in 1913 

121 Vertrekt naar Kumtich in 1911 en keert weer in 1918 

122 Vertrekt naar Leuven in 1912 

123 Bevolkingsregisters Hoegaarden, 1931, dl. 5/928, verhuist naar Kalmthout, Keienhofstraat, nieuwe woonst, 

en vertrekt op 31.12.1942 (of januari 1942?) 

124 Vertrekt naar Vorst in 1919 en 1922 

125 Zij verhuizen naar Farciennes in de loop van 1923 

126 Vertrekt naar Laken in 1920, Tienen in 1926 en naar Gosselies in 1930, ook deze jongere zus zal intreden in 

het klooster, maar jong overlijden 

34

Leon Vandermolen als missionaris van Scheut in Congo, 

stichter van Kanzenze 

35

De hoevekapel (of dorpskapel) ‘O.L.V. Geeraardsbergen op den Berg’ (1905) 

Emeri Kabwe pater Leo Vandermolen 

Links moeder/rechts echtgenote broeder Louis Vanhouteghem 

40

Geboren op 2 september 1869 te Hoegaarden werd 

Leo(n) Vandermolen op 19 juli1896 priester 

gewijd. Hij was ingetreden in Scheut op 7 

september 1890. 

Op 6 september 1896 vertrok hij naar Congo 

(Zaïre) en was hij 15 jaar missionaris in Kasayi. 

Een eerste opleiding kreeg hij in Bunkonde. 

Daarna verrichtte hij pastoraal werk in Mikalayi en 

stichtte hij Kanzenze. 

Hij werd ziek en moest naar België terugkeren. Hij 

was dan professor in Scheut en hij werkte er op de 

prokuur van 1912 tot 1916. 

Hij was verder nog 8 jaar onderpastoor van St.- 

Goedele te Brussel. 

Hij overleed er op 54-jarige leeftijd en werd 

begraven in St.-Agatha-Berchem en kreeg een 

gedenkplaat in Zuun. 

41

Soeur Thérèse de l’Enfant-Jésus, alias Julia Vandermolen 

(Hoeg. 13.02.1905-Gosselies 24.11.1994) 

Als jongste telg uit een gezin van 10 kinderen werd Julia christelijk opgevoed door een vader 

die zich opwerkte en een gelovige moeder uit Meldert. Zij heeft, als enige in het gezin, het 

geluk gehad van te mogen studeren. 

Na de lagere school gevolgd te hebben in Hoegaarden ging zij naar de normaalschool te 

Heverlee en studeerde er af als onderwijzeres. Te Sint-Niklaas verwierf zij daarna het 

diplolma van regentes wetenschappen. 

Ondertussen had ze als onderwijzeres gewerkt voor de zusters van de Providence in hun 

school te Courcelles (van december 1924 tot maart 1925) en daarna te Eisden (van maart 

1925 tot februari 1928). 

Zij treedt binnen in het noviciaat te Gosselies bij de Soeurs de la Providence op 10 februari 

1928 en op 11 augustus wordt ze gekleed. Na het afleggen van de eerste geloften op 23 

augustus 1930 engageert ze zich definitief op 27 augustus 1933. 

Ondertussen was haar jongere zus Juliette ook ingetreden te Gosselies in februari 1930. Zij 

werd zuster Marie-Marcelle. Geprofest in augustus 1931 en augustus 1935 overleed ze 

nochtans in mei 1938. Het was voor Julia een zeer zware beproeving. 

Van 1930 tot 1969 onderwees Julia Nederlands en aardrijkskunde aan de normaalschool te 

Gosselies. Haar lessen aardrijkskunde geeft ze met zoveel brio en inleving, met grote 

competentie ook, dat ze zichzelf in een onbewaakt moment in het vuur van haar betoog 

gelijkstelt met de ‘ster-van-de-nacht’, wat haar de bijnaam oplevert ‘de maan’. 

Als verantwoordelijke voor de missieactiviteiten in het instituut legt zij eenzelfde ijver aan de 

dag. Door haar hardnekkigheid en haar opgewekt karakter kan ze ook op dit vlak mooie 

resultaten neerzetten. 

Zij bereikt de pensioenleeftijd en profiteert 

ervan om haar missionaire capaciteiten nu 

in effectieve daden om te zetten. Op 17 

februari 1971 vertrekt ze naar Zaïre om in 

het lyceum Tobongisa in Kinshasa (Binza) 

pedagogisch adviseur te worden. Haar 

flamboyante inzet kan ze volhouden tot 

haar gezondheid het laat afweten. In 

januari 1982 is ze terug in België. Ze knipt 

en naait kledij en maakt andere objecten 

voor Binza, die tweemaal per jaar worden 

opgestuurd. Omdat ze thuis had geleerd 

van nooit met lege handen te zitten was ze 

voortdurend bezig met gebed of met de 

naaimachine. De kleinste lapjes stof kon ze 

verwerken! Voor pater Nihoul s.j. maakte 

ze een massa dekens voor Polen. 

42

Vanaf eind april 1991 sukkelt ze erg met haar gezondheid. Er zijn opflakkeringen, maar ze 

verzwakt langzaamaan. Zuster Thérèse, die een panische angst had voor de dood krijgt op 24 

november 1994 een dodelijk hartinfarct 

Julia Vandermolen, de derde zuster van links 

43

Marcel Debroeck 

Missionaris van Scheut in Congo 

Pater Marcel Debroeck (Debroek) woonde naast de pastorij in het huis 

Christiaens 

De afstamming van zijn moeder Elodie Christiaens 

De afstamming van zijn vader Adolphe Debroeck 

Het begin 

Het missiewerk van pater Marcel Debroeck 

Een brief uit 1935 naar Emiel Taverniers en Juliette Finoulst 

Een artikel van marcel Debroeck over zijn waterdorpen 

Uittreksels uit zijn brieven naar Marthe Dayers 

Het bezoek van zijn oud leerling Mgr. Nkinga aan zijn geboortehuis te 

Hoegaarden 

44

Pater Marcel Debroeck (Debroek) woonde naast de pastorij in het 

huis Christiaens 

De afstamming van zijn moeder Elodie Christiaens 

1.Christiaens Theodore (Leuven), suikerbakker te Leuven x Nuyts Maria Elisabeth 

2.Christiaens Jean François Pierre (Leuven 31.01.1808-19.06.1864) 

x Hoeg. 08.11.1840 Van Autgaerden Rosalie, d. van Henri en Thérèse Nijs uit het 

‘Brouwershuis’ op de Doelstraat (de oude cerkel) 

Jean-François, voorbestemd om ook ‘confiseur’ te worden streed mee in het vrijwilligersleger 

tegen koning Willem en bevocht zo mee de Belgische onafhankelijkheid. In 1840 werd hij 

daarvoor beloond en kreeg hij het ‘kruis van ridder in de Leopoldsorde’ (KB. 19.12.1840); 

Zijn verwrongen onderlip (zie portret) was het gevolg van een lijf aan lijf gevecht te Berchem 

tijdens de campagne tegen de Hollanders; 

In Hoegaarden hield hij samen met zijn echtgenote een linnen- en kruidenierswinkel in de 

Pastorijstraat, het zogenaamde huis Christiaens; 

Jean-François Christiaens was liberaal burgemeester van Hoegaarden van 1861 tot 1864, toen 

hij na een maandenlang ziekbed overleed 

Christiaens J.F. Van Autgaerden Rosalie 

2.1.Christiaens Emile xPutzeys Constance 

2.1.1.Christiaens Emilienne x Rosier Henri 

2.1.1.1.Rosier Emile, consul x Van Bever Maria 

2.1.1.2.Rosier Charles x Ausloos Irma 

2.1.1.3.Rosier Paula x Stockmans Georges xx Tew Bernard 

2.2.Christiaens Alphonse, industrieel te Brussel x Van Lint Thérèse 

2.3.Christiaens Adolphe x Thirionet Eugère 

2.4.Christiaens Elodie x Debroeck Adolphe, onderwijzer 

2.5.Christiaens Edouard 

45

Het oud huis Christiaens, geboorthuis van pater Marcel Debroeck 

Dit huis heeft nog jaren na de tweede 

wereldoorlog onveranderd inhet straatbeeld 

gestaan. De brede ingangsdeur gaf op een brede 

gang die doorliep tot de tuin. Daags voor 

Hoegaarden kermis gebruikten de bewoners van 

de Pastorijstraat die gang om hun te bakken 

taarten, op de voor de gelegenheid uitgehangen 

deur geplaatst, gemakkelijk en snel langs achter 

bij bakker Vandenbosch in de Doelstraat te 

brengen. Afgewerkte taarten, maar die nog de 

oven in moesten om gebakken te worden, werden 

naar een nabijgelegen bakkerij gebracht. 

46

De afstamming van zijn vader Adolphe Debroeck 

1.Adriaan Debroek x Marie Catherine Vandenbroeck 

2.Jean Sylvester Debroek (1768), dagloner x Marie Christine Vanmontenaeken 

3.Regnier Debroek (Hoeg. 06.09.1814) x Anatolie Troost 

4.Adolphe Debroeck (Hoeg. 29.07.1846-07.04.1900) x Eudolie Christiaens (Hoeg. 

09.06.1849), woonden in de Pastorijstraat waar ze handel dreven; hun kinderen waren: 

3.1.Adrienne (Hoeg. 30.10.1873) x te Hoegaarden 

29.05.1900 Jan Karel Mattheessens (Antwerpen 25.02.1877), 

natiebaas, en ging in augustus 1900 te Antwerpen wonen 

3.2.Marie Anatolie Berthe (Hoeg. 15.09.1875), gaf 

pianolessen 

3.3.François (Hoeg. 01.01.1878), leraar en onderpastoor te 

Tienen 

3.4.Jean Constant Alphonse (Hoeg. 19.04.1880) 

3.5.Henri Joseph Corneille 

(Hoeg. 11.10.1882), ongehuwd 

3.6.Marie Thérèse Marguerite 

(Hoeg. 11.08.1887) 

3.7.Marie Eugenie Alice (Hoeg. 

28.01.1891) 

Vader Adolphe Debroeck 

3.8.Fernand Corneille 

Marcel(Hoeg. 

19.02.1896- 

Mankanza 07.08.1981)pater Scheutist en missionaris 

François, leraar college 

Tienen (1902/3) 

Vader Adolphe Debroek werd na het behalen van zijn onderwijzersdiploma te Lier, 

hulponderwijzer te Hoegaarden. In 1869 volgde hij zijn kozijn Jacques op. Zijn eigen 

kinderen gingen naar de kloosterschool. Als gevolg van de zogenaamde ongelukswet van 

1879, was dat voor hem een onhoudbare situatie en werd hij ontslagen uit de gemeenteschool. 

Ook al had hij de onderwijzersakte en was ze uitgereikt door de officiële normaalschool, toch 

had hij ook zijn kinderen naar de gemeenteschool moeten overplaatsen (dit was de eerste 

schoolstrijd in België) 

47

Adrienne Debroeck Bertha Debroeck 

De twee oudste zussen van Marcel 

48

Het missiewerk van pater Marcel Debroeck 

49

Als jonge novice van amper 19 jaar werd Marcel de 

oorlog ingestuurd. Drie jaar deelde hij als brancardier 

het wel en wee van de frontsoldaten (1915-18). Zeker 

heeft hij daar het offer, de toewijding en de gave van 

zichzelf beoefend die van hem zo’n groot missionaris 

hebben gemaakt. 

Zijn 58-jarig missieleven verdeelt zich in twee grote 

periodes: de eerste liep van 1923 tot 1953. Al die 

jaren stond hij in het onderwijs, eerst in Alberta- 

Ebonda, nadien in Elisabetha, Mankanza en Bumba. 

Hij leefde voor zijn leerlingen en zijn school. Nooit 

was iets teveel voor zijn jongens. 

In de tweede periode, vanaf 1953, verrichtte hij 

uitsluitend pastoraal werk: eerst een jaartje in 

Libanda, en alle overige jaren in Mankanza. Bijna 

altijd als reispater. Ontelbare keren heeft hij de 

dorpen bezocht, per prauw of te voet. Hij was een 

man van geloof die zijn mensen voorging in ’s Heren 

dienst. Toen hij in 1972 zij gouden jubileum vierde 

mocht hij 

kiezen waar 

hij zijn oude dag wou doorbrengen: in Lisala of in 

Europa. Zijn antwoord was kordaat: hij wilde in 

Mankanza sterven waar zoveel pioniers begraven 

liggen. 

Hij was een levendige priester die zijn woorden 

niet moest 

zoeken, 

waar of bij 

wie hij ook 

verbleef. 

Zijn 

opgeruimd 

karakter en 

zijn 

gedienstigheid maakten hem bemind. 

Hij is arm gestorven omdat hij alles uitdeelde en aan 

de armen van Mankanza gaf. Toch heft hij ons rijk 

verlaten want hij had veel vrienden. 

Oud-leerlingen van Marcel hebben uit erkentelijkheid 

een mooie kist voor hem gemaakt. De kristenen van 

zijn missie en van de naburige dorpen hebben hem 

een begrafenis bezorgd, een groot missionaris 

waardig. Heel veel mensen weenden en snikten toen 

ze van hem afscheid namen. 

50

Karavaan van 17 missionarissen van Scheut, naar Congo vertrokken op 11 september 1923 

Marcel Debroeck(derde rij, tweede van links) 

za 

51

Beste Juliette en Emiel, 

Juliette ge zult zeker gepeisd hebben dat ik nen aardige numero ben 

zoo niet eens te antwoorden en Emiel met wien ik nog gesproken heb 

op het schip zal dat ook gepeinsd hebben maar neen. Ik heb u niet 

vergeten doch de Congo dat is ne vieze boel en ne mensch g'en 

geraakt niet aan 't schrijven. Maar nu een week na Paschen al ons 

jongens zijn voor14 dagen op vacantie dus nu is het de goeien tijd. 

Ja al ons volkske is weg en sommige zijn nu al 4 dagen aan 't 

marcheeren en zijn nog niet thuis die arriveeren pas morgen en komen 

dan terug drie dagen later en toch willen ze absoluut ne keer naar hun 

dorp gaan al mogen al die mannen van zoo ver hier blijven onder de 

vacantie maar ze gaan liever eens op route. 

Ik zet hier eenige photo's bij wat vind ge van de kerk die we hier aan 't 

bouwen zijn Emiel. Dat is een heel werk vooral dat men alles zelf 

moet bewerken. De ciment die komt van op een ander en de baren 

ijzer waar wij dan ankers en (en) 't kruis van gemaakt hebben. Maar al 

het houtwerk zelf gezaagd, steenen zelf gebakken. 't Werd met pannen 

gedekt de pannen hebben we natuurlijk ook zelf moeten slagen en 

bakken. 't Was tijd dat de kerk er kwam want de voorloopige kapel 

was nen echten stal geworden. Ge ziet dat op het klein portretje dat 

van op den nieuwen toren getrokken werd. En wat zegt ge van ons 

bijgevoegde bugel en pistonblazers. Ge moest ons muziek ne keer 

hooren, ze blazen al heel goed; dat is ook weer ne stiel die 'k mopeten 

bijleeren heb; muziekchef. Maar alles gaat toch. Ik had een stukske 

mee van L. Gasia gearrangeerd en ze blazen het fijn in de punten. 

Zeg Jyuliette in die kom zitten er mieren ofte 'pismaroeien' en dat eten 

ons mannen nogal is geeren, ik vind het ook niet slecht maar 't is wat 

zwaren kost, moet ik er u geen half pond opzenden om ne keer een 

dessertje te maken voor de man, 't is percies zoo echte goeie paté de 

foie. 

En nu schei ik er uit,dag Juliette, dag Emiel, laat nog soms eens wat 

van u hooren. Juliette doe nen goeie dag aan uw zuster Maria, hoe is 

het met haar dochtertje? 

p. Marcel Debroeck, vakschool H.C.B., Alberta/Ebonda 

(Congo Ubangi) 

(transcriptie van bovenstaande brief) 

56

In het land van de Balobo, het Venetië van de Tropen 

Zo is er maar één regio. Het is zeker niet de rijkste streek of de meest bekende, maar eens er 

geweest vind je er een oord van vrede, rust en gelukzaligheid. 

Om er te komen vanuit Nieuw-Antwerpen (Makanza) nemen we na een uurtje pagaaien de 

vaargeul van Mabembe. Op een kaart niet te vinden, maar ze ligt gewoon op een dikke 5 km 

stroomopwaarts vanuit Nieuw-Antwerpen. Met de kleine prauw, model mosselschelp, vaar je 

nu twee uur door een uitgestrekte eentonige grasvlakte met buffels en maraboes. De prauw is 

met haar drie pagaaiers, de reiskoffer en jezelf overvol. 

Nu ben je in volle moerasbos. Prachtige natuur en veel water. Staat het water heel hoog, is de 

kans groot je van vaargeul te vergissen en dan ben je voor enkele dagen verloren voor de rest 

van de wereld! 

Na vier uren bosvaart kom je aan een kampplaats met schuilhut, ingericht door de overheid. 

Bij regenval, altijd hevig, is deze 20m² droge grond meer dan welkom. Er is trouwens geen 

enkel dorp of gehucht binnen de afstand van 10 uren varen! 

Ne een lange dag pagaaien neem je een dwarsgeul en kom je in Bontembe, het dorp van de 

Balobo. Deze voorschoot-grote-plek loopt maar om de 36 cà 7 jaar onder water. Elk jaar 

wordt met de aangevoerde modder het dorp vergroot en komen er 2 soms tot 5 huizen bij. De 

huizen zelf zijn ook nog eens verhoogd, zodat mensen altijd droog zitten. Verderop dient een 

stukje zeer vruchtbare humusgrond als tuin. Door er eertijds palmbomen aan te planten 

beschikt het dorp nu over een schaduwrijke plaats om te vergaderen of een glaasje ‘nsese’ of 

‘nkoko’ wijn te nuttigen. 

Hongersnood is er niet. Bananen, maniok, rietsuiker, jam(swortel), verse vis, antilopen- en 

wrattenzwijnenvlees…zijn er in overvloed. Vis houdt men trouwens gevangen in fuiken en 

wordt gevoederd om er altijd verse bij de hand te hebben. Alles is er op 10 minuten prauwafstand. 

Vernuftig is de manier waarop de Balobo, overigens zeer goede jagers, erin slagen apen te 

vangen door te profiteren van de nieuwsgierigheid van deze dieren. Een boom aan een geul 

houdt maar één dikke tak over die over de geul gebogen met een liaan aan de overkant wordt 

vastgemaakt tot een brug. De apen kijken, proberen en gebruiken na enkele dagen de ‘brug’ 

om het water over te steken. Nu is het wachten in hinderlaag aan de overkant tot er genoeg 

apen overgestoken zijn. Jaag ze nu op en laat de brug omhoog zwiepen door de liaan door te 

hakken en de apen staan voor het water waar ze niet in durven met de jagers achter zich. 

Als de pater er is is er groot feest en komt iedereen na de plechtige hoogmis op zondag een 

glaasje palmwijn drinken. Voor de mannen is er dan een extra. Een grote buffelhoorn wordt 

tot de rand met wijn gevuld en ieder man mag om beurt deze extra beker leegdrinken. Mij was 

het teveel, maar buurman dronk hem in dank leeg. 

De Balobo doen alles per prauw. De zondag komen ze naar de hoogmis in hun kleine prauw. 

Alle jongens en meisjes hebben er een en zij kennen wat van peddelen. Eén been in de schuit 

en het tweede op de rand, zo smal zijn die bootjes. 

Op de lange terugweg werd er ’s middags halt gehouden om wat te eten. Om 9 uur ’s avonds 

werd de prauw aan een boomstronk vastgemaakt om nog wat te eten en een uurtje te rusten. 

Dat rusten moest wel in de prauw, want alles stond onder water. Om 1 uur ’s morgens 

vertrokken wij terug en waren vlug opgewarmd. Om drie uur kwamen we aan een voorschoot 

vaste grond en konden we een vuurtje stoken en nog een uurtje rusten. Om zes uur in de 

morgen mondde onze vaargeul uit in de stroom te Losengo 

(vrije vertaling van het artikel van Marcel Debroeck) 

59

Uittreksels uit zijn brieven naar Hoegaarden geschreven van 1970 tot, begin 1981 

'k Kwam gisteren terug van een tiendaags bezoek aan enige dorpen langs de stroom, 

stroomafwaarts. Ge maakt u geen gedacht hoe troostvol dat kan zijn als men die mensen ziet 

hun geloof beleven. Zo was ik in een dorp waar we een stenen kapel hebben, maar waar moest 

aan gewerkt worden. Als de stroom klom, was er 30 cm. water in de kapel (twee maanden 

ieder jaar). Ze staken tezamen de handen uit, het dak werd eraf genomen, binnen 60 cm. aarde 

bijgebracht, en de muren 75 cm. opgetrokken. De kapel ligt nog open, maar iedere dag bidden 

ze er en 's zondags komen ze van de eilanden naar huis om samen te bidden al de gebeden van 

de mis onder leiding van één der hunnen. Nu ik er was, was het feest: elke dag een hoop volk 

in de mis, vorige zondag plechtige hoogmis, in Latijn het proprium en al de andere zangen in 

de volkstaal, met een hele groep die de H. Communie nuttigen. Op zo'n dagen voelt men de 

warmte niet en kan men ons Heer dankbaar merci zeggen en denken aan u allen die door uw 

gebed voor hen die genade bekwamen. (Februari 1970) 

Ik heb mijn neef op bezoek gehad. Hij is hier op een goede 700 km. in 't Noorden. Ik bracht 

hem per buitenboordmotor en prauw naar Mbandaka (het oude Coquilhatville), dat is zo'n 220 

km. stroomafwaarts.Dat geeft u zo'n gedacht van de afstanden hier. We gaan hier heel 

plechtig het feest van het H. Hart vieren, en ik denk dan voor een veertien dagen de dorpen in 

het moerasbos te gaan bezoeken. Bid goed voor die mensen, ze zien de priester 2 of 3 maal 

per jaar, dat zegt u genoeg hoe broodnodig het gebed is om die mensen te steunen en te 

sterken (Juni 1970) 

'k Heb zeker reeds veel meer dan 1000 uren in de prauw doorgebracht en ben voor de eerste 

maal in het water gevallen, een paar weken terug. Ik viel achterover op een bos 

waterhyacinten, met meer dan twee meter water er onder. Met de hulp van één van de roeiers 

was ik met een wip terug in de prauw. Ge moet niet vragen of ze er leute mee hadden en voor 

ik thuis was, wisten ze het daar al! Nu, einde goed alles goed en ik had mijn brevier kunnen 

boven water houden.Ik kwam vanmorgen terug van een bezoek van enige dagen aan een paar 

dorpen, ge kunt u geen gedacht geven hoe gelukkig die mensen dan zijn en regelmatig kunnen 

we grote mensen en ouderen van dagen aannemen in de schoot der kerk. Ge ziet, uw gebed 

brengt zijn vruchten voort. (November 1970) 

De stroom is hier ongeveer 15 km. breed. We hebben een grote prauw waar we heel gerust 

mogen mee varen. Nog een geluk dat we een buitenboordmotor hebben, die zal de 45 km. op 

een goe drie uur doen, met twee zusters, de catechist, een helper en dan de lading. Vroeger 

deed ik dat met roeiers en dan moest men onderweg logeren om 's anderendaags in Mobeka 

toe te komen. De zusters geven medische zorgen en doen aan huisbezoek en sociale actie. We 

zijn een kapel aan het bouwen; de mensen werken goed mee; veel geld kunnen ze niet geven, 

mar ook daarvoor doen ze hun best. (Oktober 1971) 

't Deed me plezier te lezen dat men mij in Hoegaarden nog niet vergeten is. Waarom ik niet 

eens terugkom naar België, wel omdat het te gevaarlijk is dat ze toch wel wat zullen vinden 

om me daar te houden en om te zeggen dat ik de terugreis niet meer waard ben! En ... ge kunt 

u geen gedacht maken hoe nodig ne mens hier kan zijn. Ik kwam vanmorgen thuis van een 

bezoek aan de dorpen stroomafwaarts. Ik kon de verste dorpen niet bereiken, mijn 

motorprauw was niet in orde. 't Verst bezochte dorp is 75 km. stroomafwaarts; met een 

gewone prauw is dat minstens 2 dagen roeien. Ge hebt er geen gedacht van hoe gelukkig die 

60

mensen zijn als ze u van verre zien toekomen. In een dorp is onze catechist blind, zijn vrouw 

stierf vijf jaar geleden, zijn kinderen zijn allen weg en hij woont in wat wij een 

groot'kiekenskot' zouden noemen. Hij kent al de gebeden van buiten en heeft zelfs meer dan 

eens een stervende heiden gedoopt. Als ik kan tracht ik hem te helpen, maar zijn dorp is 

voorbeeldig en de mensen zien hem graag. Ge verstaat dat ik het niet over mijn hart zou 

krijgen die meer dan drieduizend kristenen, met nog evenveel heidenen aan hun lot over te 

laten. (December 1971) 

Men heeft hier op 11 juni mijn jubilee gevierd. 't Is 50 jaar geleden dat ik de eer en het geluk 

had door God tot zij priester te zijn geroepen. God zij dank, ik heb er nooit spijt van gehad en 

'k moet ons Heer nog meer bedanken dat Hij mij de gezondheid gaf om in zijn dienst te staan 

voor de zielen al die tijd. 

... er werden die dag 1500 communies uitgereikt, ons kerk was tweemaal bomvol. (Juni 1972) 

'k ben maar weer eens begonnen met de dorpelingen om in hun dorp een kleine kapel te 

bouwen in definitief materiaal. Waar er zo'n bedehuis staat bidden de mensen veel beter. Dat 

vraagt wel werk maar e helpen goed mee en 'k tracht hun dan te overtuigen dat het 'hun' kapel 

is. (November 1972) 

Ons mensen maken zich gereed om kerstmis te vieren. Velen onder hen zullen die dagen 

vieren ver van alle sacramenten; ze zullen bidden en vieren onder hen en 'k ben overtuigd dat 

ons Her hen steunen zal. (December 1972) 

Ik heb een nieuwe buitenboordmotor nodig! De vorige heeft wat meer dan 700 uur gevaren en 

kan niet meer in aanmerking komen voor het binnenland; het binnenland is van 50 tot 130 

km. van de stroom enzo er daar een panne voorkomt!.... Nu zou ik graag die motor willen 

aanzien als een gift van Hoegaarden. (November 1973) 

Ik kan u niet zegen hoe dankbaar ik u ben voor hetgeen ge allemaal gedaan hebt om me te 

helpen in ons apostolaat. Waarlijk, we zijn en blijven Hoegaardiers, waar men ook zou leven. 

Het bewijs daarvan hebt ge geleverd. Wees overtuigd dat mijn mensen, op hun eigen inlandse 

manier hun dank en hun vreugde luidruchtig zullen manifesteren. (Februari 1974) 

De motor heeft reeds veel dienst bewezen. We hebben reeds meer dan 50 uur varen op de 

stroom en overal was het feest. Ze hebben u allen hun dank overgebracht met zang en 

tamboer. (April 1974) 

we hebben de wijding gehad van onze nieuwe bisschop, een Zaïrees, Mgr. Bolangi. Meer dan 

2000 grote mensen, een koor van een paar honderd jongens en meisjes. Er waren vijf 

bisschoppen, concelebratie met 35 priesters en paters. 't Was allemaal prachtig, maar ik was 

toch blijk terug thuis te zijn. 210km. gaan en 210 km. terug met onze nieuwe moteur! (Juli 

1974) 

Ik heb nu bijna twee volle maanden alleen gezeten, mijn twee medewerkers waren afezig. 

Ene is nu in Europa en de andere is ziek. Wat me op zulke tijd het hardste valt is te denken 

aan al mijn mensen van de dorpen die ik niet kan gaan bezoeken. Ons Her en uw gebed zullen 

die mensen steunen. (Juni 1975) 

61

Kort na Kerstmis was ik naar Gwaka gegaan, met wat onpasselijkheid, maar ginder werd het 

erger en ze begonnen erg te vrezen. Maar ons Heer had medelijden en ik genas. Maar ... het is 

nog niet gedaan: 'k kreeg bezoek van onze oversten en, tot mijn groot spijt, hebben ze me 

streng verboden nog op dorpsbezoek te gaan. 'k Mag absoluut niet meer per prauw gaan 

toeren. Mijn helper zal alleen uitgaan om de mensen te helpen en te steunen. Hij zal dat zeker 

heel goed doen, maar spijtig genoeg kan hij de sacramenten niet toedienen, wel met hen 

bidden en de geestelijke oefeningen leiden. 'k Hoop een jonge priester te zien toekomen om 

mijn dorp en werk en apostolaat over te nemen. (Januari 1976) 

Wat me erg zwaar weegt is het feit dat de oversten me verboden hebben nog naar de dorpen te 

gaan. Ik kan nog de kristenen hier ontvangen, en er zijn dorpen waar we een goede 

parochieraad hebben kunnen vormen, zodat er regelmatig gebeden wordt en op zondag zelfs 

met een echt sermoen van één der leden. (Februari 1976) 

We zijn hier nu met drie: twee Zaïrese priesters en ikzelf. Onze pastoor heb ik nog goed 

gekend toen hij zijn lagere school ging eindigen, en de onderpastoor, abbé Emmanuël, heeft 

een jaar in Europa geweest, meestal in Rome. Het is een flinke werker. Hij zal na Pasen een 

paar dorpen naar benedenstroom bezoeken; 'k ben overtuigd dat het goed zal gaan. 

Onze parochie van Mankanza telt bij de 4.000 kristenen, maar dan hebt ge nog ongeveer 

3.000 kristenen in de dorpen verspreid. Al de dorpen zijn waterdorpen, enige liggen zelfs in 

het moerasbos, langs smalle waterwegen die door het bos kruisen. Ik zal ze nu minder kunnen 

bezoeken. Moge de Heer het werk zegenen van mijn collega hier. (April 1976) 

'k Ben voor 't ogenblik alleen voor de hele missie: onze pastoor is sedert een paar maanden 

ziek, en naar Kin vertrokken. Mijn medehelper is een eersteklas flinke werker, heeft reeds 

verscheidene dorpen bezocht, maar is nu moeten naar studievergaderingen gaan. Ge maakt er 

u geen gedacht van hoe goed het doet nog dienstbaar te kunnen zijn in 's Heren handen. 

(Augustus 1976) 

Pater Marcel kende nog de grote vreugde van '100 jaar kerk in Zaïre' te Mankanza, gevierd in 

februari 1981 

In zijn laatste brief beschrijft hij opgetogen de voorbereidingen van het grote feest 

Reportage van de feestelijkheden (uit een Zaïrese krant) 

De pauselijke nutius, verscheidene bisschoppen en president 

Mobutu brachten hulde aan al de pioniers van de eerste 

evangelisatie in het evenaargebied. 

Pater Marcel heeft nog drie van de vijf pioniers gekend. Het eerste kerkje 

dat toen te Mankanza gebouwd werd heeft hitte, regen 

en storm getrotseerd. 

Zijn neef die bij hem was toen hij stierf schreef: ‘Hij werd begraven tussen zijn gelovigen, op 

de plaats die hij zelf gekozen had. Hij werd door zijn christenen zeer goed verzorgd, met een 

toewijding die wij, Europeanen, moeilijk kunnen of willen opbrengen. Hij was een missionaris 

in de echte zin van het woord en is trouw aan zijn ideaal gebleven tot het laatste uur.’ 

(met dank aan Marthe Dayers zaliger gedachtenis) 

62

Mgr Nkinga bij paus Joannes Paulus II 

Mgr Nkinga Bondala, bisschop van 

het bisdom Kolé, is in mei 1982 op 

bezoek gekomen te Hoegaarden. 

Marcel Debroeck was zijn leraar 

geweest en de bezieler van zijn 

priesterroeping en zijn priesterleven. 

Toen hij voor het geboortehuis stond 

van Marcel Debroeck in de Pastorijstraat 32 knielde hij 

en kuste de eerste stenen trap voor de ingangsdeur 

63

Boesmans Jeanne 

Missiezuster in India 

Rond het graf van de stichtster, de tiende van links te beginnen is Jeanne 

64

Boesmans Jeanne ‘Zuster Guiberte’ (Goetsenhoven 11.07.1935) 

Werd geboren te Goetsenhoven op 11 juli 1935, gemeente waar ze de lagere 

school volgde en lid was van de Chirojeugd. Middelbaar onderwijs genoot 

Jeanne te Tienen. 

Een nieuwe thuis werd gevonden te Hoegaarden in de Kalverstraat 49 vanaf 

1952. Te Hoegaarden werd Jeanne lid van de K.A.J. 

Op 24-jarige leeftijd is ze ingetreden bij de Zusters missionarissen van het 

Onbevlekt Hart van Maria (I.C.M.), een missiehuis te Heverlee dat beter gekend 

is onde de naam van ‘De Jacht’. 

Op 15 november 1961 werd ze geprofest en nam ze de naam aan van ‘Zuster 

Guiberte’. Om haar moeder te eren had ze de naam Bertha gekozen, maar gezien 

die naam al eens voorkwam koos ze voor een roepnaam die het best aansloot: 

Guiberte. 

Ze werd in 1962 naar de 

kloostergemeenschap te Roeselare gezonden 

om daar in de verpleegsterschool de 

opleiding kinderverpleegster te volgen en er 

een tijd te werken in de pediatrie. 

En dan kon ze eindelijk naar de missies 

vertrekken. Op 1 november 1970 vertrok ze 

uit Zaventem met bestemming India. Ze werd 

kinderverpleegster missionaris in het St. Joseph’s Hospital Pandyro Nogar in 

Dindigul, Zuid-Indië. 

65

Teruggeroepen naar 

België in 1978 moest ze 

mee instaan voor de 

verzorging van bejaarde 

zusters. Tot 1991 deed 

ze dit in Heverlee en 

van dan tot heden in de 

kloostergemeenschap 

van Kessel-Lo. 

Zaterdag 31 mei 1997 vierde 'De Jacht van Heverlee' z'n eeuwfeest. De Jacht, zo 

heet in de omgang de congregatie van de Zusters Missionarissen van het 

Onbevlekt Hart van Maria, afgekort ICM-zusters. Het begon met Marie-Louise 

De Meester uit Roeselare, die in 1897 met één helpster naar India trok om er 

voor verlaten kinderen te zorgen. Nu telt de congregatie zo 'n 1.000 leden in alle 

continenten. De jongste stichting gebeurde in Mongolië, op verzoek van de 

regering. Sinds het Tweede Vaticaans Concilie ging de congregatie zich nog 

uitdrukkelijker toeleggen op werk bij armen, marginalen, uitgebuite mensen. 

De Jacht te Heverlee 

66

Genealogische schets 

Boesmans David - Soetemans Maria 

Boesmans David °10-11-1875 +08-03-1929 

Soetemans Maria °17-12-1877 +28-11-1968 

Boesmans Jean °03-03-1901 +28-08-1986 

Wuyts Cornelie Celena °10-05-1904 +30-09-1992 

Boesmans Adèle °14-09-1927 +18-10-1982 

Sonval Oscar °27-08-1922 +23-01-1999 

Sonval Jacques °31-12-1956 + 

Budenbender Angelika °26-01-1957 + 

Bottu Ann °02-03-1962 + 

Sonval Sascha °11-01-1989 + 

Sonval(Vaes) Shana °09-04-1993 + 

Sonval Marie-Anne °19-11-1963 + 

Smets Dominique °16-03-1960 + 

Smets Joke °02-06-1990 + 

Smets Katrien °02-09-1992 + 

Boesmans Jules °08-05-1904 +13-07-1985 

Vanosmael Marie Barbe °06-07-1901 +17-07-1995 

Boesmans Robert °01-06-1926 + 

Bueken Irma °09-05-1929 + 

Boesmans Rita °29-05-1954 + 

Lochie Jules °03-02-1950 + 

Lochie Andy °27-03-1979 + 

Lochie Nico °12-08-1982 + 

Boesmans Cesar Corneille °21-11-1906 +22-10-1976 

Bex Maria-Léonia °25-02-1908 +24-05-1941 

Celis Julia °01-06-1909 + 

Boesmans Simone °25-07-1939 + 

Kennes Jacques °30-09-1930 + 

Kennes Pascale °08-04-1961 + 

Matthieu Pascal °19-04-1963 + 

Matthieu Jean °06-10-1992 + 

Matthieu François °18-09-1995 + 

Kennes Didier °07-09-1967 + 

Maroquin Yasmina °12-03-1966 + 

Kennes Sarah °14-01-1999 + 

Kennes William °28-09-2000 + 

Boesmans Alphonse °15-06-1909 +19-12-1995 

Richelle Marie Bertha °24-03-1908 +16-07-1992 

Boesmans Jeanne °11-06-1935 + 

Boesmans Simone °12-01-1945 + 

Hendrickx Jozef °15-01-1953 + 

Boesmans Elvire °29-08-1914 +18-04-19 

Placlet Emile °09-07-1913 +06-02-1980 

Placlet Maria °26-09-1938 + 

Smets Henri °26-04-1938 + 

Smets Dirk °18-03-1969 + 

Smets Anja °12-11-1972 + 

Bronckaerts Mario °15-10-1973 + 

Placlet Marthe °17-06-1940 + 

Renders Jacobus °06-02-1936 + 

Renders Carine °18-08-1959 + 

Celis Raymond °21-05-1952 + 

Celis Daisy °12-03-1980 + 

Renders Luc °05-09-1962 + 

Lebegge Hilde °26-01-1965 + 

Renders Elien °13-02-1989 + 

Renders Louise °08-03-1991 +12-03-1991 

Renders Lara °03-11-2000 + 

Renders Anita °24-12-1964 + 

67

Janssens Camille °22-08-1957 + 

Janssens Evelien °15-12-1987 + 

Janssens Tom °08-12-1990 + 

Renders Ronny °01-07-1976 + 

Placlet Rosa °01-01-1943 + 

Duchenne Andre °01-05-1942 + 

Duchenne Marleen °16-09-1967 + 

Aelbrecht Jean °03-12-1962 + 

Aelbrecht Kathleen °28-04-1992 + 

Aelbrecht Maarten °22-11-1996 + 

Duchenne Ann °04-07-1972 + 

Ingels Mario °28-06-1971 + 

Placlet Andre °13-11-1945 + 

Nys Marie-José °04-07-1946 +04-07-1978 

Placlet Chantal °09-06-1968 + 

Ickx Peter °19-09-1969 + 

Ickx Lotte °18-12-1998 + 

Ickx Sander °10-01-2000 + 

Placlet Linda °10-11-1969 + 

Vermeulen Koenraad °17-06-1965 + 

Vermeulen Elke °23-04-1994 + 

Vermeulen Kato °14-01-1998 + 

Placlet Jean °23-06-1957 + 

Barbier Miranda °02-07-1958 + 

Paenhuyzen Maria °29-07-1947 +04-12-1992 

Placlet Willy °13-04-1959 + 

Claes Ann °13-03-1959 + 

Placlet Melissa °18-11-1988 + 

Boesmans Oscar °13-05-1916 +18-12-1970 

Delhasse Juliette °16-06-1912 +10-12-1998 

Boesmans Roger °20-06-1948 +24-05-1991 

Favaits Anne °13-11-1949 + 

Boesmans Vincent °20-11-1973 + 

Fadeur Josiane °18-11-1964 + 

Boesmans Laurent °26-01-1976 + 

Collin Cindy °26-01-1977 + 

Boesmans David Soetemans Maria 

68

Boesmans Alphonse – Richelle Marie 

Boesmans Alphonse Richelle Marie 

°15-06-1909 +19-12-1995 °24-03-1908 +16-07-1992 

69

Boesmans Simonne Boesmans Jeanne 

°12-01-1945 °11-06-1935 

Kalverstraat 49 Kalverstraat 47 

70

Intrede bij de zusters van de Jacht, de professie van Jeanne 

71

Genealogische schets Vander Velpen-Lodewijckx te Hoegaarden 

72

Edouard Vander Velpen en Clemence Lodewijckx 

Edouard Vander Velpen (Hoegaarden 1843-1934), was zoon van Henri Vander Velpen x 

1840 Marie Françoise Vandael (Van Dael), allebei geboren en getogen te Molenbeek- 

Wersbeek. 

Zijn echtgenote Clemence Lodewijckx(Hoegaarden 1865-1938), was dochter van Leopold 

Lodewijckx, geneesheer en burgemeester van Hoegaarden, en van Rosalie Lucion, afkomstig 

van Luik. 

Hun huwelijk ging door te Hoegaarden in 1886. 

Edouard Vander Velpen had zich gevestigd als leerlooier te Hoegaarden in opvolging van zijn 

vader die jong was overleden. 

Het echtpaar werd gezegend met 13 kinderen waarvan er twee op zeer jonge leeftijd 

overleden. 

Edouard Vander Velpen was voorzitter van de kerkfabriek van Hoegaarden 

A Broers en zusters Vander Velpen: 

1 Quirinus (1841-1841) 

1 Julie (17.06.1841-08.09.1928), bleef ongehuwd en had een succesvolle wijn- en 

tabakshandel te Hoegaarden. 

2 Edouard (31.05.1843-16.11.1934) x 20.01.1886 Clemence Lodewijckx 

3 Anastasie (26.04.1845-10.10.1915) x 1868 Evrard Theyskens (Rillaar 1841-1908) 

4 Félicité (04.03.1847-26.10.1881), bleef ongehuwd 

5 Charles (25.12.1848-17.04.1924), leerlooier te Waremme x Elisa de Thier (1844- 

1939), kinderloos 

73

B Broers en zusters Lodewijckx, de kinderen van Lodewijckx Leopold (Hoeg. 

01.10.1831 x Lucion Rosalie Victoire (Luik 06.02.1836), dokter in de geneeskunde 

1 Louise (20.11.1859-26.07.1909), bleef ongehuwd te Hoegaarden wonen. Zij was een 

gediplomeerde onderwijzeres en een zeer gecultiveerde persoonlijkheid, energiek, radicaal in 

haar principes en zeer gelovig. Zij heeft gezorgd voor de opvoeding en het onderwijs van de 

oudste kinderen Lodewijckx en Vander Velpen. De lessen werden de ene dag gegeven inhet 

huis Lodewijckx, de andere dag in het huis Vander 

Velpen. Haar lessen werden op een zeer originele 

manier gegeven. Wandelingen en reizen maakten 

inherent deel uit van haar programma. Op het 

einde van haar leven was ze zich zeer bewust van 

de ziekte die haar ondermijnde (kanker), maar 

toch had ze nog de moed en de devotie om een 

grote pelgrimstocht te maken naar de heilige 

plaatsen in Palestina. Ze is er dolgelukkig van 

thuisgekomen. Enige tijd na haar terugkeer heeft 

de ziekte het overwicht behaald. Gedurende twee 

maanden bedlegerigheid heeft ze veel afgezien. 

Op 26 juli 1909 is ze overleden. Op haar 

doodsprentje staat het gebed dat ze graag bad toen 

ze haar einde voelde naderen: 

“Mon bon Jésus que j’aime si ardemment, exaucez 

ma prière: Faites que mes yeux après avoir vu la 

Jérusalem terrestre, puissent contempler la 

Jérusalem céleste.” (Barmhartige Jezus, U die ik 

zo diep liefheb, verhoor mijn gebed : Zorg ervoor 

dat mijn ogen, nu ze aardse Jeruzalem gezien 

hebben, het hemelse Jeruzalem mogen 

aanschouwen.) 

2 Jules (Hoeg. 01.07.1862-1934), geneesheer te Hoegaarden, x Clemence 

Vanhagendoren (1866-1951) (afstamming zie 2 de generatie) 

3 Clémence (Hoeg. 10.11.1865-1938) x Edouard Vander Velpen, (zie hoger) 

4 Emile (Hoeg. 11.10.1867-1937), geneesheer te Hoegaarden, x Marie Maes (1873- 

1951) 

5 Hélène (Hoeg. 04.11.1869-1939) x Henri Godin (1866-1939), afkomstig van Perwez 

(afstamming zie 2 de generatie) 

6 Felix (Hoeg. 23.01.1874-04.01.1877) 

74

2 de generatie 

A De kinderen van Edouard Vander Velpen x Clemence Lodewijckx 

1 Maria Edouard (Hoegaarden 08.09.1887-16.07.1978), werd Zuster Francisca van 

de Zusters van de Vereniging met het H.Hart van Hoegaarden/Nivelles/Hoegaarden 

2 Marie Charlotte Rosalie (Hoegaarden 04.10.1888-24.05.1986) x 1914 met Georges 

Grolaux (1889-1960) 

3 Marie Anne Julie (Hoegaarden 31.10.1889-Vieux-Sart (Courroy-le-Grand) 

01.08.1983), werd religieuze bij de zusters van de H. Familie van Bordeaux (Talence, 

10.03.1921; Parijs, dec.1923; Nantes, 1923-36; Antwerpen, overste 1936-48, assistente 

1948-51; Lessines, 1953-4; Parijs, 1957) 

4 Louise Anne Marie(Hoegaarden 26.07.1891-Luluaburg (Congo) 31.10.1954, ging 

als lekenverpleegster naar Belgisch Congo, werkte er als dusdanig gedurende 5 jaar; 

terug in België trad zij binnen in de Karmel van Matagne la Petitie; enkele jaren later 

ging zij terug naar de kolonie in de Karmel van Kabwé; zij overleed in de kliniek van 

Luluaburg in 1954. 

5 Emile Edouard (Hoegaarden08.04.1893-05.09.1978), oudstrijder van 1914/18, x Irma 

Tomsin (09.08.1893-12.04.1974), nam de leerlooierij van zijn oom Charles over in Waremme 

6 Hélène Marie Jeanne (Hoegaarden 18.05.1895-06.01.1981)., Soeur Ignace du 

Sacré-Coeur. Zuster van de Providence in Champion en missionaris in Colombië (Zuid 

Amerika). (Champion, 1920; Beau-Vallon; Herentals, 1933-9; Tervuren, 1939-41; 

Gevangenissen van Vorst en St.Gillis, 1941-3, missionaris in Columbië, 1947-74) 

7 Gabrielle (Hoegaarden 30.01.1897-07.09.1978) x Gustave Antoine, weduwnaar met 

twee kinderen: 

8 Elisabeth (Hoegaarden 10.05.1898-Vieux-Sart 23.03.1984), Soeur Marie Camille, 

Zuster van de H.Familie van Bordeaux, een veertigtal jaren missionaris in Basutoland 

(Lesotho) 

9 Marie Alice (Hoegaarden 07.01.1900-24.02.1900) 

10 Joséphine (Hoegaarden 16.02.1901-28.08.1979) x Louis Nihoul en wonen te 

Waremme 

11 Henri (Hoegaarden 22.01.1903-Sterrebeek 17.05.1990) x Aline Fillé 

12 Joseph (Hoegaarden 24.07.1905-Scherpenheuvel 05.01.1988), pastoor te Bovenlo, 

Auteur van de ‘geschiedenis van Hoegaarden’ (1959, 1981) 

13 Een kindje geboren in juli 1908 en dat maar enkele uren geleefd heeft 

75

Maria Vander Velpen (zuster Francisca) 

Woonst familie Vander Velpen (toen en nu, Dotremontstraat) 

B Kinderen van Anastasie Vander Velpen x Evrard Theyskens, gemeentesecretaris 

te Rillaar; zij woonden te Rillaar 

1 Maria (03.09.1868), overleden dezelfde dag 

2 Alphonsine (1869-1957), bleef ongehuwd 

3 Irène ( (1871-1945), bleef ongehuwd 

4 Céline (1873-1881) 

5 Ernest (1875-1906), was notaris en bleef ongehuwd 

6 Raymond (1877-1881) 

7 Maria ( 1879-1953) x Louis Goidts (1878-1955of 1953), Hoegaarden waar zij de 

handel van hun tante Julie Vander Velpen verder zetten 

8 Charles (1881-1966), kanunnik bij de Norbertijnen te Averbode; is meer dan 30 

jaar missionaris geweest in Brazilië 

76

9 Edouard (1882-1946), looier te Rillaar x Lucie Genicot (1886-1973) 

10 Albéric (1881-1965), diocesaan priester; was gedurende meer dan 40 jaar 

aalmoezenier van de Vlaamse landbouwers in het noorden van Frankrijk 

11 Joseph (1885-1971), x Renée De Haes (1893.1963), gemeentesecretaris van Rillaar xx 

NN. 

12 Clément (1886-1971), oudstrijder, x Louise Renaux (1899-1968) 

13 Augusta (1888-1968), bleef ongehuwd 

14 Jules (1890-1973), Jezuïet, was missionaris in Indië; is om gezondheidsredenen 

naar België teruggekeerd en heeft onderwezen aan het St-Ignatiusinstituut te 

Antwerpen; hield zich ook bezig met tal van goede werken, o.a. dat van de daklozen 

C Familie Jules Lodewijckx-Vanhagendoren (Hoegaarden) 

1 Charles (Hoeg. 1889-1961?), bleef ongehuwd, oud-koloniaal 

2 Leopold (Hoeg. 1890-1970) x Clemence Meeus, geneesheer en burgemeester van 

Hoegaarden, kinderloos 

3 Edouard (Hoeg. 1892-1936), geneesheer te Jodoigne, bleef ongehuwd 

4 Emile (Hoeg. 1894-?) x Elise Meeus, bankdirecteur te Hoegaarden: 

van wie: Charles en Marie-Clemence 

5 Marie-Louise (Hoeg. 1898-1960) x Paul Leclercq, kinderloos 

77

D Familie Emile Lodewijckx-Marie Maes (Hoegaarden) 

1 Bertha (Hoeg. 07.06.1896-12.12.1969), zuster Odile van de Vereniging met het 

H.Hart te Hoegaarden, was jarenlang verpleegster-missionaris in Congo 

2 Jeanne (Hoeg. 1897-1966), bleef ongehuwd 

3 Albert (Hoeg. 1899-?) x Leona Vandevoorde,geneesheer in Congo, kinderloos 

4 Henri (Hoeg. 1900-1972) x Emma Vanderwegen,veearts en burgemeester van 

Bierbeek 

5 Leon (Hoeg. 1903-?) x Simone Poels, chirurg-gynaecoloog te Vilvoorde 

6 Ernest (Hoeg. 1905-1973), diocesaan priester, aalmoezenier St-Pietershospitaal te 

Brussel 

7 Irène (Hoeg. 20.10.1907), 

zuster van de Vereniging met 

het H.Hart te Hoegaarden; was 

missionaris in Congo 

8 Maria (26.09.1909) x 

Gustaaf Herbots 

Irène Lodewijckx 

Figuur 1Marie en Irène Lodewijckx 

78

E Familie Godin-Lodewijckx 

1 Henri (1895-1963) x Aline Nihoul (07.10.1896-17.02.1928) 

xx Adèle Mertens 

gedelegeerd bestuurder van fabriek te Beerse, oudstrijder (afstamming zie 3 de generatie) 

2 Germaine (1897) x Lucien Ruelle,territoriaal beheerder in Congo 

3 Paul (1900-1939) x Juliette Fayen 

Al sinds juli 1880 (!) gaf de familie Lodewijckx/Vander Velpen een familietijdschrift uit, 

blaadje dat de eerste jaren met de hand op het benodigde aantal exemplaren werd gekopieerd. 

Uit de jaargangen 1957 en 1958 halen we de onderstaande uitreksels om een idee te geven 

van de rijke inhoud van dit maandschrift. Het is een eersteklas bron voor het volgen van de 

missionarissen van de familie. 

Zusters Vander Velpen thuis 

Zuster Maria-Camilla (Elise Vander Velpen) kwam sinds haar vertrek in 1923 voor de 1 ste 

maal terug uit Basoetoland (Z-Afrika); moeder Ignatia (Helena Vander Velpen) is na 10 jaar 

terug uit Columbia; en zuster Marie-Edouard (Anna Vander Velpen) is uit Parijs mogen 

komen bij deze gelegenheid; en zuster Francisca (Maria Vander Velpen) is te Hoegaarden 

kloosterzuster; broer J. Vander Velpen zal op zondag 11 maart 1957 een plechtige dankmis 

opdragen in de parochiekerk te Hoegaarden. 

Op 17 december 1957 arriveerde zuster Ignace, Helena Vander Velpen te Melsbroek, zij 

was 10 jaar aan een stuk werkzaam geweest als missiezuster in Columbia. 

Zij landde op Melsbroek en zag er stralend uit, zij was gelukkig terug bij haar familie te zijn. 

De reis was rustig verlopen. De 15 de opgestegen in Cali en met tussenlandingen te 

Barranquila, Carthageno, Curacao, de Azoren en Lissabon. Maandag de 17 de was ze tussen 17 

en 18 uur in België. 

Nu moet ze naar het klooster te Champion voor het kapittel. En in januari zal ze dan de 

familie kunnen bezoeken 

In 1958 was zuster Odile, Bertha Lodewijckx terug van de missie van Kingunji in Congo. 

Rond 15 september zou ze terug vertrekken als passagier meereizend op een Noorse cargo. De 

eerste zondag van oktober was het Vlaamse kermis bij de zusters te Hoegaarden ten voordele 

van hun missies. 

Wanneer een zuster vertrok naar de missies werd er ook een omhaling gedaan in de 

zondagsmissen in de parochiekerk. 

Elk jaar organiseerden de zusters van Mariadal ook nog eens een tombola ten voordele van 

hun missiewerk. 

79

ZusterMaria Camilla, Elise Vander Velpen, die ook in dat jaar 1957 terug was uit 

Basoetoland (Zuid-Afrika), werd in het familieblad vereerd met een lied, gecomponeerd door 

een familielid: ‘Aan onze dierbare tante Elise’. Zij was vertrokken in 1923, 34 jaar geleden! 

Louise Vander Velpen die als lekenhelpster-verpleegdter mee vertrokken was naar Congo 

met de eerste zusters van Mariadal in 1926, is naderhand naar België teruggekeerd. Zij trad in 

bij de Karmelietessen. Zo wou ze in 1934 met medezusters terug naar Congo gaan om er de 

eerste Karmell te stichten in Kabwé, voor inlandse zusters. 

Wegens ziekte moest ze tot haar grote spijt verstek laten gaan. Begin oktober 1936 kon zij 

toch afreizen naar Congo. 

80

Louise vond dat ze nog beter werk kon leveren voor de inlanders door een contemplatief 

leven te leiden van gebed en versterving. 

Kopie van de doodsbrief naar de familie gestuurd door de Karmel van Kabwé 

81

Het thuisfront in actie voor de missies 

De eeuwfeeststoet van 1930, een groep zwarten uitgebeeld door de leerlingen van 

Mariadal 

Fancy fair (Vlaamse kermis t.v.v. de missies 

82

Fancy fair ofte Vlaamse kermis in Mariadal ten voordele van de missies 

83

In 1927 

De missienaaikring 

Van links naar rechts Marthe Gilis, Maria Van Winkel, Maria Gilis, Julia Ausloos, Alice 

Gilis, Jeanne Lodewijckx, Jeanne Drochmans en Maria Loriers (staand) 

(zittend) zuster Ignace, zuster Marcelle, Louise Vander Velpen en Rachelle Moens 

Rond 1930 

Marthe Gilis, Maria Van Winkel, Rachelle Moens, Maria Gilis, Irène Lodewijcks, Adèle 

Seneberg, Gabriëlle Vander Velpen (staand) 

Paula van Winkel, Jeanne Drochmans, zuster Marcelle, Louise Vander Velpen, zuster Ignace, 

Marie Loriers, Julia Ausloos en Alice Gilis (zittend) 

84

De hobbyclub 

Aan het werk voor de missies 

Anna Vandenbergh, Rosa Dassy, Lisa Vermeulen, Palmyre Finoulst, Juliette Finoulst, 

Germaine Matthijssens, Yvonne Schoofs, Maddy mathieu, Jeanne Emanuel, Maria Lebegge 

(van links naar rechts) 

Lucienne Godfroid, Maria Gilis, Georges Finoulst, Eugeen, Emma Hardiquest, Georgette 

Vanhemelen, Blandine Finoulst (van links naar rechts 

85

In 2002 

Blandine Finoulst, Lisa Vermeulen, Palmyre Finoulst en Maria Gilis 

Maria Gilis, Marie-Louise Poot, Marthe Vanhulst en Aline Nicolaes 

86

Naar Congo met Zuster Marie-Lucie, 1946-1994 

I De reis 

II Les in Kikongo 

III Basuku-Bambala-Batsambe 

IV Begin école ménagère 

V Eeuwige geloften + zes dagen 

VI Komst van pater Thienpont en eerste mis van Louis Nioka 

VII De nationale dag: 21 juni 

VIII De eertse politiek 

IX Kikata 

X Bezoek van een administrateur 

XI Het legioen 

XII De maandelijkse samenkomst in Kimbimbi en Mosmbo 

XIII De grote vergadering met de slang 

XIV Vorming van monitrisen 

XV Mwana mfumu. 

XVI Catechumenaten in de dorpen 

XVII Rita 

XVIII Uurrooster van een dag in een dorp 

87

XIX Musukututa 

XX Het oud vrouwtje van Butenole 

XXI Joseph 

XXII Doop van Lumengo Lucie te Mutubu 

XXIII Retraite aan de oudjes van Tata David 

XXIV De grote hongersnood 

XXV De drukkerij 

XXVI Oorlog tegen de hongersnood 1977-83 

XXVII Pater in de brand 

XXVIII Brug over de Lukula 

XXIX Voorbereiding van 2.000 vormelingen 

XXX De parochiezaal 

XXXI St Vincentius a Paulo 

I De reis 

Het blijde nieuws kwam van het ministerie van Koloniën. Z. Marie -Alphonse en Z. Marie- 

Lucie mochten op 31 maart 1946 vertrekken met een DC4. 

Bijna niemend kon het geloven want heel wat oud-kolonialen waren nog aan het wachten om 

terug naar onze kolonie te kunnen vertrekken. Mère Lamberta was pater Janssens gaan 

opzoeken in Brussel. Hij was toen provinciaal en had 'aan het koordje' getrokken. 

We vertrokken in de namiddag naar Melsbroek, waar de papieren werden geregeld. Het 

inschepen gebeurde in Evere. De familie deed zoals wij: de bus nemen tussen de twee 

luchthavens. Het avondmaal zouden we in Alger gebruiken en het ontbijt was voorzien in 

Point Noir. Ndgili bestond nog niet en we landden op het vliegveld van Ndolo. We werden in 

een aoto gestopt en we waren op weg naar de stad, bij de zusters van de Jacht (geen plaats). 

Dan maar verder naar de Franciskanessen. Dat was aan de Poel gelegen op ca. 10 kilometer 

van Scheut Ste Anne, niet ver van de Kongostroom. Het waren acht dagen van rusten, 

wandelen en gewoon worden aan de warmte. 

Goed nieuws: de Berwin vertrekt maandag voor Luluabourg. Men gaat tot Banningville en 

daar neemt men een boot voor Kikwit. Wanneer? Aho!! 

De Berwin is een stoomboot met een draaiwiel langs achter, veertigtal passagiers, 2 paters en 

dus dagelijks mis in het salon. Blanke kapitein met zijn vrouw en goed verzorgde tafel; 's 

morgens poriten. 

De Kongostroom (08.04.1946)...de oevers zijn bijna onzichtbaar. Men zou zeggen dat na een 

dag varen hij nog verbreedt. En 's avonds kwamen we aan de monding van de Kwa kennis 

maken met de Kwamonth (van ver) en we steken rechtsaf. Maar de Kwa is even breed als de 

Kongo. Die woensdag (10.04) is er op de linkeroever water en nog water, de Fimi werpt zich 

in de Kwa, en weldra zou op de zuideroever ook maar water te zien zijn, want de Kwango, 

nadien de Kasai en de Kwilu monden uit in de Kwa. Hoe vindt de kapitein zijn weg? 

Op donderdag (11 april ) rond de middag is Banningville in het zicht (thans Banbundu). De 

paters staan te wachten en brengen ons bij de zusters, Soeurs de Charité van Namur. Goede 

ontvangst. Ik krijg de verloskamer als slaapkamer. We mogen een bad nemen maar het water 

moet in het bad blijven, het moet dienen om het linnen te weken!!! 

Terug wachten tot dinsdag (16.04) en zo vieren we onze eerste Palmzondag in de kerk vol 

volk, maar schaars gekleed. Daar zag ik voor het eerst pater Thijsmans, die ik later meermaals 

zou ontmoeten op het secretariaat van het bisdom. Dinsdag (16.04) van de Goede Week vangt 

onze laatste tocht aan. Een bootje met draaiwiel als stuwkrachten twee kajuitjes voor ons drie. 

88

Z. Françoise van de Sœurs de Charité van Namur komt mee tot Kikwit. Z. Marie-Alphonse en 

ik slapen samen. Voor eten moeten we zelf zorgen, maar we krijgen een boy. Hij kan koken, 

wassen en strijken. Brood hebben we bij voor drie dagen. De eerste dag hadden we een duif, 

die werd in drie verdeeld en we hadden 'vers vlees'. de rest van de reis zouden we met 'blikjes' 

doen. We hadden twee witte kleren bij en waren reeds 16 dagen op weg. Hoog tijd om de was 

te doen. Gelukkig waren onze nachtkleren in grauw katoen, lang tot aan de enkels en met 

lange mauwen. Samen met hemden, model 'moyen âge' en broeken open en tot aan de knie (al 

had ik ze op het noviciaat al 20 cm verkort), gingen we aan de was met onze boy. Terwijl de 

boot stil lag ging hij aan de oever op de rots aan het schuimen en aan 't kloppen. Spoelwater 

was er in overvloed en ....heel de was werd rond het dek opgehangen. 't Waren allemaal witte 

vlaggen. En wij, wij wandelden in ons nachtkleed, dat later wel een beurt zou krijgen. Onze 

boy had een kleermakersstrijkijzer en hij streek perfect. 

Donderdag, Witte Donderdag rond twaalf uur toont de kapitEin in de hoogte, gebouwen. 'De 

missie' zegt hij. Het was Beno, gelukkig! We zaten zonder een kruimeltje brood en het bootje 

legde zich vast aan de oever. De plank werd gelegd en we mochten op vaste grond. Nu 

klimmen. We werden boven verwacht. Ze hadden onze bananenboot zien aanleggen. Het 

waren 'Les Dames de Saint-André'. De vriendelijkste van de groep was Mère Eliane de 

Patoul, met wie ik later heel wat avonturen zal meemaken. 

We kregen eten en brood voor de verdere reis. Altijd verder gaat het stroomopwaarts: 

Bulunga...Pindi...Tango... We krijgen nijlpaarden te zien, die hun kop boven water steken om 

ons te groeten wanneer ze ons kruisen. 

Paaszaterdag. 'Kapitein, morgen is het Pasen, tracht een missie te bereiken om de mis bij te 

wonen.' Hij stelt ons gerust. morgenvroeg zullen we landen te Leverville. De Kwenge mondt 

uit in de Kwango tussen Leverville Soa en Leverville Lusanga. Onze kapitein steekt de 

monding over en we ankeren in Soa. Een auto kwam ons halen. We reden Soa voorbij en 

staken de Kwengo over met een veerpont, om aan te komen te Lusanga, waar Z. Françoise 

haar medezusters vond. Zij hadden het groot hospitaal van de Lever onderneming. In Soa 

waren het de zusters van Ste Marie, ook van Namur. 

Kerk vol volk, daarna ontbijt en we hoorden heel ver de boot roepen. De kapitein was wat 

zenuwachtig, want hij wou die dag nog in Kikwit zijn. En...we waren er om 3 uur. Daar 

wachtte Z. Adolphine en Z. Bernadette aan de kade. Het afscheid van 't bootje was rap 

gedaan. 

Zoals in Bandundu werden we in kamers gelogeerd die als kliniek dienden voor blanken. 

Weinig later kwam Z. Joséphine toe, de overste van Kikwit SC. (rechter oever), ook Sœur de 

Charité. Ze had de aankomst gehoord en hoopte hun algemene overste te ontmoeten, maar die 

was in Banningsville gebleven. Ze ging terug naar 'Kikwit mission' en nam ons mee. Onze dag 

was goed geweest: Leverville Soa, Leverville Lusanga, de monding van de Kwenge, 

aankomst Kikwit cité en bezoek aan Kikwit mission en dat allemaal op Paasdag. 

's Anderendaags groot probleem: hoe Kingungi verwittigen? Z. Adolphine had vlug een 

oplossing. 'We mogen ons toch een uitstapje gunnen...morgenvroeg vertrekken we op ‘pic 

nic’ naar Kingandu'. Eerste reis in de brousse met een camionnette. Gul onthaal door Z. Alice, 

Z. Adrienne, Z. Martine, Z. Dominique. Z. Hildegarde en zuster Marie-Emile gereed voor de 

terugreis. 

Een jongen werd naar Kingungi gestuurd en P. Lefèvre, toekomstige bisschop, met Z. Odile 

kwamen de vrijdag aan. 

De aankomst op zaterdag zou het begin zijn van 48 jaar werken in Kingungi. 

89

II Les in Kikongo 

de kristene meisjes die zich voorbereiden op het huwelijk bleven drie maanden godsdienst 

volgen op de missie. Na de les deden ze heel wat werk op het veld, in huis, was en strijk. We 

waren met vier. Z. Odile was overste, verpleegster in het dispensarium en vroedvrouw in het 

moederhuis. Z. Marie-Mechtilde was directrice en Z. Marie-Alphonse verantwoordelijk voor 

2de , 3de en 4de jaar. Ik kreeg de 3 klassen van het eerste jaar, en...keuken, was, strijk en 

naad. De was werd geklopt op de tafels die daarvoor buiten werden gezet. Ik zei: 'Tula meso 

na nganda' (zet de ogen buiten). Heel zachtjes klopte een verloofde op mijn schouders: 

'Masoeur yai meso' en ze toonde haar ogen, 'yai mesa' en ze toonde de tafel. Die twee 

woorden werden goed ingeplant en nooit meer vermengd. 

III Basuku-Bambala-Batsambe 

In het noorden zijn het de Bambala's; in het zuiden de Basuku's en rond de missie zelf, min of 

meer de Batsamba's. 

Louis Kanioko is de grote chef van de Bambala's. In één van de klassen zit Thekla, de dochter 

van Louis. Een 'administrateur' (blanke) komt vragen: 'Steek de vinger op, wie is Musuku?' en 

ons Thekla steekt heel hoog haar vinger in de lucht. Wanneer de blanke weg is zeg ik haar: 

'Jij, de dochter van de grote chef van de Bambala's steekt je vinger op als Musuku!' 

Antwoord: 'Is mijn moeder geen Musuku?' En ik dacht: 'Hoe geraak ik daar aan uit!' 

Inschrijving voor klas of catechumenaat: het is mijn broer....mijn zus. Hoe kan dat, want er is 

maar vijf maanden verschil. Hij is van 'mama Nleke' of 'mama Mbuta' (de jongere zus van 

mama of de oudere zus), dus zijn ze broer of zus. 

IV Begin 'Ecole ménagère' 

Om te beginnen zijn we met tien leerlingen, een vaag programma. De hele praktijk van naad, 

brei, huishoudkunde moet uit de duim gezogen worden en er moet op zoek gegaan naar stof, 

breikatoen en op weg met 2 naaimachines die 'gaan met de hand'. Eerst zelf leren stikken 

zonder voet, vooral niet vergeten met de hand te draaien. Een huisje van één van ons 'kapita's' 

wordt hun model-huisje. 

V Eeuwige geloften + zes dagen 

Grote emotie in de raad: gekleed op 8 september 1942 

eerste gelofte op 14 september 1944 

vernieuwing op 8 september 1945 

8 september 1946 

eeuwige gelofte ? 1947 

Antwoord: 'De tijd is tekort om dat hier te vragen, vraag het zelf aan de bisschop van ginder.' 

Antwoord van Mgr Van Schingen: 'Op 8september gelofte voor 6 dagen en eeuwige gelofte 

op 14 september.' 

Voor deze gelegenheid kwamen de zusters van Kingandu en Kimbau naar Kingungi. De pater 

slachtte een koe, die verdeeld werd tussen paters, broeders en zusters. Maar de gevierde was 

de keukenpiet en de ijskast was nog niet besteld. Al de mooie stukkken die moesten dienen 

voor het 'diner' en ook voor volgende dagen werden in het zout gedompeld en de retraite ging 

meer naar de koe, dan naar geestelijke bezinningen. 

90

VI Kennismaking met pater Thienpont (stichter van Kingungi) en eerste mis van 

Louis Nioka 

Groot nieuws: Louis Nioka wordt priester gewijd en komt zijn eerste mis opdragen in 

Kingungi en voor die gelegenheid komt pater Thienpont. Tien jaar geleden vertrok hij naar 

het bisdom van Popo Kabaka. 

Ik weet niet voor wie het meeste volk kwam, voor l'abbé Louis of voor pater Thienpont. 

Buiten de grote dag, kwam hij de mis bij ons doen. Toen hij definitief vertrok had hij zijn kelk 

en zijn pallium en nog veel andere vaten aan Kingungi gegeven. Kelk en al wat van hem was 

kwam tevoorschijn. Toen ik in de sacristie kwam toonde hij een pallium waar elf namen in 

geborduurd waren. 'Kijk' zei hij, ''t Zijn allemaal van één zus, ze kunnen een ploag vormen'. 

Hij was verbaasd dat er nog zoveel stukken van hem ter plaatse bewaard waren gebleven. 

VII De nationale dag 

11 juni, voor de jaren '60, was het 'groot rassemblement'. Men moet de nationale vlag hijsen. 

Dat was de driekleur, maar de blauwe vlag met de ster stond er naast. Klassen, catechumenen, 

verloofden, brachten samen wel 900 meisjes op stap. De jongens waren misschien met iets 

minder in aantal, omdat de paters meer scholieren in de dorpen hadden. De broeders zorgen 

voor tromgeroffel. Waren er niet genoeg trommen, dan maar de decaliter, de dubbele 

decaliter, de halve decaliter gebruikt! Men wacht alleen op het fluitsignaal van Masoeur Lucie 

om te starten. En goed kijken en luisteren wie rechts of links of vooruit moet. Gelukkig zit er 

ritme in hun lijf. 

Een massaal feest op touw zetten is niet moeilijk. Jaren later kwam directeur Yowa bij mij 

zitten. 'Wat nieuws?', vroeg ik. 

'Geen', zei hij 'Ik kom alleen bij U zitten’. Na enige stilte. 'Wat hebt ge ons toch doen 

marcheren'. dat kreeg ik 30 jaar later te horen! 

VIII De eerste politiek 

Het jaar zestig is begonnen. Politiek hangt overal in de lucht. Vooral bij het onderwijzend 

personeel. Lumbi heeft een grote politicus: Kamitatu. Uitgenodigd door ons mannen kwam hij 

op een avond spreken, juist achter de kerk. Een rechte weg gaat van de kerk naar de 

slaapzalen van onze kinderen, 250 meter open veld. Het was maneschijn en vanaf de 

slaapzalen kon ik het volk zien en zelfs horen. Onze kinderen waren slapen. Maar hoe zal de 

meting eindigen? Ik bleef aan de slaapzalen de wacht houden. Om 11 uur zie ik beweging 

komen in de massa, ze vertrekken en ik hoor zelfs niet het minste gerucht. De volgende dag 

vertelde men mij dat Kamitatu hen uitdrukkelijk gevraagd had in stilte weg te gaan om de 

kinderen niet te storen. Van de slag klom hij wat in mijn achting. 

IX Kikata 

Wij hadden er ook een, hij zou zelfs minister worden: Joseph Kikata. Zijn vader Pierre was 

mijn catechist te Kikata. Wanneer ik daar kwam mocht ik altijd in het huis van de 'minister' 

slapen. 

Pater Lepage, amper aangekomen, deed samen met mij zijn eerste ronde. In Bindungi was er 

wat politiek op spel 'grand rassemblement' en onze Kikata kwam te voorschijn. de pater vroeg 

wie die man was. Kikata, groot politieker, zoon van Pierre. Ondertussen kwam deze naar ons 

toe en ik werd omhelsd met 'maman', iets wat hij misschien niet doet met zijn eigen moeder. 

Bij de val van Mobutu heeft de sukkelaar vast gezeten, zoals zoveel mannen die dachten het 

ver te brengen. 

91

X Bezoek van een 'administrateur' 

Bezoek van een 'administrateur' voor onze identiteitskaarten. Hij kwam bij ons aan met drie 

soldaten. Eén van hen was van Kingungi, Gabriël Masabu. Zodra zij onze omheining 

binnenkwamen waren al onze werklieden present: Lucien, Justin, Stanislas,, Stephan en onze 

chauffeur Pierre. Gabriël gaat schoorvoetend naar Pierre en fluistert hem in het oor: 'Neem de 

sleutels van de wagen en ga naar 't bos wandelen.' Pierre liet zich dat geen tweemaal zeggen 

en verdween. Onze papieren werden grondig gecontroleerd en om de zaak wat te ontspannen 

haalden we een fles bier. Toen ze alles hadden nagekeken vertrokken ze, maar Gabriël kwam 

naar mij en vroeg een fotootje van mij. Maar ik had geen foto. 'Geef me dan een rozenkrans', 

zei hij. Die kreeg hij natuurlijk direct. Gabriël overleed jong en zijn weduwe zou een vaste 

klant van mij worden, van 'geef me ...' Ons mannen kwamen aanstonds naar ons om te vragen 

wat ze hadden komen doen. 

Humor van Z. Marie-Désirée op weg met de camion om maniok te kopen: 

'Langs onze kant vormen zich twee belangrijke groepen, de PSA (Parti Social ...) en de LUKA 

(... Union Kwilu ...); Het woord 'pesa' betekent 'geef' en het woord 'luka' betekent 'overgeven'; 

De Basuku's onderweg roepen naar haar 'PSA' en ze antwoordt 'mono ikele ye kima ve mu 

kupesa' ('ik heb niets om te geven'); 

De Bambala's riepen 'LUKA'( = overgeven) en heel flegmatiek antwoordt ze 'dat ziet ge van 

hier dat ik dat ga doen!' 

XI Het Legioen van Maria 

In 1964, na de retraite vertelde ik aan pater Peeters dat ik aan apostolaat wou doen. Hij vond 

dat een prima idee. Kikwit had hem gevraagd om zowat overal te beginnen met het 

Marialegioen. Ik moest dus goede christenen bijeenzoeken. Ik had er vlug enige op het oog. 

Agnes en Marie waren akkoord op voorwaarde dat het niet alleen was om te luisteren, maar 

dat ze ook wensten iets te doen. Ze waren zeker verlicht door de H. Geest door zo te spreken. 

Ik antwoordde dat ik op zoek ging en dat we woensdag zouden van start gaan. En pater 

Peeters, als een slimme vos, zei dat ik mijn plan moest trekken en dat hij er niet bij kon zijn 

want dat hij absoluut in Musukututa moest zijn. Ik kreeg het boek en moest het instuderen. 

Voor de eerste keer waren ze met 20. De volgende week waren ze met 35, maar toen was er 

de pater! Men moest het verslag maken van ieder werk. En er kwamen er maar altijd bij. Ik 

ging hulp vragen aan Z. José en Z. Marie-Antoine. Men kwam van de omliggende dorpen. Na 

een jaar begonnen we met de auxilière, die kwamen naar de missie op de laatste zondag, met 

na de mis rozenhoedje en onderricht. 

XII De maandelijkse samenkomst in Kimbimbi en Mosambo 

Na drie jaar, in 1969, kwam de vraag: 'We zijn hier met zoveel van de kant van Kimbimbi (N), 

waarom komt gij niet bij ons?' Maar ook van de andere kant (Z) werd de vraag gesteld. Dat 

was heerlijke muziek in mijn oren, maar het viel in koud water bij Z. José. Terwijl ik in 

Kikwit was maakte ik van de gelegenheid gebruik om Monseigneur te gaan spreken. Als 

vroegere overste van Kingungi kende hij ons allemaal. Hij kwam zelf naar Kingungi om de 

knoop door te hakken; de 2de zondag, van zaterdagmiddag tot zondagnamiddag, met pater 

Peeters naar Mosambo; de 4de zondag van zaterdag tot zondag naar Kimbimbi met pater de 

Marneffe. 

's Zaterdags was het voor de meisjes naad en huishoudkunde; 's zondags na de mis voor de 

moeders godsdienst, kinderverzorging, huishoudkunde en gezondheidsleer vanaf 10 u tot 13 

u. En daar zou nog bijkomen. Gelukkig zorgde de directeur voor ‘n'n confortabele diner’ met 

malafu (palmwijn). Een beetje rust terwijl heel wat manden maniok werden aangebracht om 

92

naar de missie te gaan, hetzij voor de schoolkinderen of voor de zieken van het hospitaal of 

moederhuis. De kunst bestond er voor de chauffeur, alles in de wagen te krijgen voor het 

vertrek. 

XIII De grote vergadering met de slang 

Het Marialegioen breidt zich uit. Van overal komen ze af. Wie in een omtrek van 10 a 12 

dorpen een tiental 'praesidia' heeft mag een 'curia' beginnen. De officieren van de curia 

kwamen zo twee of driemaal per jaar samen op de missie. op één van die samenkomsten was 

er een 'ongewenst individu'.Het was zaterdag in de namiddag. Wel een zestigtal officieren van 

het legioen zijn rond de tafel in ons klein zaaltje gezeten. Het is stik heet. We besluiten naar 

buiten te gaan. Iedereen is akkoord. Het tafeltje met het beeld van O.L.Vrouw, de kaarsen en 

ieder zijn stoel. Onder de bomen is het heel wat beter. Eén van de officieren geeft zijn verslag 

en ik luister met gespannen aandacht. L'abbé Theo, die naast mij zit, neemt me plots vast en 

sleept me wel tien meter ver, waar we allebei in het gras vallen, blootsvoets en mijn bril weg. 

Ik vroeg me af wat er toch gaande was, want al onze legionairs waren ook aan het springen. 

En toen hoorde ik 'nioka' roepen (slang). Ik had de tijd niet om op te springen, maar de slang 

had reeds haar leven gegeven. Ze mocht verder de vergadering bijwonen aan de voeten van 

O.L.Vrouw. Zo had deze een slang in steen en een in vlees en bloed aan haar voeten. 

Sinds ik weg ben is er ook een 'commitium' ter plaatse. het legioen dat begonnen is in 1964 

gaat nog altijd voort. 

XIV Vorming van monitricen 

De grote bekommernis van alle missionarissen is de vorming van onderwijzers. Er moeten 

scholen in de grote dorpen komen en zo vlug mogelijk. Na 5 jaar begonnen we EM 

Pédagogique (Ecole Ménagère Pédagogique). Maar onze meisjes die het eerste de gewone 

EM hadden gedaan werden monitrice voor de praktijk, zowel in post-primair als in periprimair 

en ... de annuntiaten van Kikombo kwamen kijken. Het was mijn eerste kennismaking 

met Z. Rosa. We zouden later heel veel samenwerken voor de landbouw in tijden van 

hongersnood. Z. Adrienne, Z. José en ik deden later een tegenbezoek. Kikombo in opbouw, 

heel wat grootser, op zijn annuntiates. Helaas zou de rebellie alles vernielen. Om efficiënt te 

werken moesten ze een monitrice voor praktijk hebben. Gelukkig bleef er nog één over. 

XV Mwana Mfumu 

Mwana Mfumu (de zuster van Makongo, die later haar normaalschool zou doen te Jodoigne 

en met een Belg zou trouwen). Ze werd een uitstekende monitrice en trad binnen bij de 

annuntiaten. Men heeft haar opgeleid om de huizen in de Kwilu op materieel vlak te voorzien 

door kleinvee. Maar hoe kwam ze op de idee in het klooster te treden? Ik zag ze terug in 

Kikwit ter gelegenheid van een retraite. Ze vertelde me indien ze hier was, ze dat aan mij te 

danken had. Waarop ik antwoordde dat ik nooit met haar had gesproken, dat ik haar zelfs niet 

als leerling in de klas had gehad. Ze vertelde dat zij het enige meisje was dat slaagde om naar 

het derde studiejaar te gaan, toen ze van een dorpsschool kwam. Ik zou haar een bidprentje 

gegeven hebben. En dacht erbij ze zo te worden als die zuster. 

In die tijd was ik in peri-primair en wist ik niets van de leerlingen van de lagere school of van 

de huishoudschool postprimair. Ik had toen meer dan genoeg met mijn 80 leerlingen uit EM 

peri-primair en al het materiële werk. 

93

XVI Catechumenaten in de dorpen. 

In 1972 kwam er een grote omkeer in verband met de catechumenaten. Niet meer op de 

missie, maar in hun dorp. Sessies worden gegeven voor het vormen van catechisten op de 

missie en in de hoofddorpen zoals Mosambo; Lob, Kimbimbi. Ze kwamen met hun maniok en 

de mama's legionnaires bereidden de 'luku' en 'saka saka'. Ze waren met vijftig à zestig per 

groep. De paters gaven kerkgeschiedenis, bijbel en allerhande uitleg over de catechismus. 

Ik gaf vooral lezen, want sommigen hadden dat nodig. 

Hoe les geven, hoe ondervragen? 

Er was speciale vorming voor de hoofdcatechisten. Die zouden zelfs sessies in Kikwit krijgen 

om kennis te maken met andere parochies. Ze kregen er ook een kleine retraite. Deze 

hoofdcatechisten waren verantwoordelijk voor 5 of 6 catechumenaten in hun omtrek en ze 

moesten ze geregeld bezoeken. Heel de parochie was onderverdeeld in 5 onderparochies met 

een verantwoordelijke en een helper. Zij kwamen regelmatig verslag uitbrengen, vooral toen 

de 'abbés' er waren, omdat deze laatsten minder tijd hadden om rond te gaan. Tot 1976 werd 

dat vooral onder het verlof gedaan, al had vanaf 1975 Z. José me als directrice van het 

internaat aangesteld om meer vrij te zijn. Vanaf 1976 was ik helemaal vrijgesteld van 

klaswerking. Dan begon het rondreizen: 10 dagen rechteroever van de Lukula, 5 dagen thuis, 

terug 10 dagen linkeroever en 5 dagen thuis en de maand was om en we begonnen terug. De 

dorpen worden verwittigd waar we zullen overnachten en waar de viering plaats heeft. 

XVII Rita 

Rita was ongehuwd en zal altijd bij ons zijn. Bij onze aankomst in een dorp vraagt ze de 

'käuma' (verantwoordelijke van de velden). Samen gaan ze de velden bezoeken. Zij wordt 

daarna hier of daar uitgenodigd en komt dikwijls binnen als ik tussen de lakens lig. We slapen 

samen in een keukentje dat leeggemaakt is. We kregen eens zo een klein gedoe, dat we eerst 

moesten uitrekenen hoe we onze twee veldbedden moesten geplaatst krijgen. Alleen maar was 

er geen plaats over om een stoel en bekken te zetten. Rita vond er wat op. Ieder om beurt zou 

zich wassen en uitkleden achter het hutje, daarna pagne en bloes aan de mat hangen, die 

dienst deed als deur. Zo gezegd, zo gedaan. Ook gebeurt het dat er zonnestralen door het 

strodak komen. Dan zeggen we heel lief: 'A.u.b. Lieve Heer, vannacht geen onweer of we zijn 

nat.' En als het dan toch gebeurt, zetten we onze bedzak, gemaakt uit tentzeil, zover men kan 

op het bed en boven het hoofd het plooitafeltje. De strodaken steken min of meer 50 cm over 

de buitenkant. Dat is een goed schutsel voor de geit, het schaap, varken en zelfs een koe. Zo is 

er eens een slim varken geweest dat mijn kamertje gezelliger vond, dan buiten in de kou en 

was er in gelukt mij wel twee uur gezelschap te houden. Na het concert van de regen volgt 

dan het concert van deze schuilers: 'mê, bê, mfoemfoe, moêu.' En als dat eindelijk stopt en 

men lekker inslaapt, komt om 4 uur in de morgen: 'kokkeriko!!' Om vijf uur uit de veren om 

wat te kunnen bidden, zes uur ontbijt, en dan begint de toeloop. De catechumenen van het 

kortste bij worden ondervraagd en we zien hoever ze gevorderd zijn. De catechumenen van 

het dorp zelf had ik 's avonds bij onze aankomst reeds gezien en de anderen komen van 1, 2, 

of wel drie uren ver. 

XVIII Uurrooster van een ganse dag in een dorp 

Ondertussen hoort de pater de biecht en de mis zal beginnen als de biecht gedaan is. Rita is 

van 6 uur 's morgens op weg met al de vrouwen van het dorp om hun te tonen waar ze fout 

hebben gedaan, na al de lessen die ze al gekregen hebben. Met de feestdagen duurt het 

intreden van de akolieten, het koor en de priester wel een kwartuur. Voor feesten en 

misvieringen hebben ze al de tijd. Na de mis is er vergadering van 'comité'. Rita verkoopt 

94

aspirines, nivaquin, medicamenten tegen de wormen. Of ze geeft les in kinderverzorging, 

landbouw, verzorgen van malaria, wormen, enz. Gewoonlijk ga ik de wonden verzorgen als al 

mijn catechumenen ondervraagd zijn. 

Hoeveel werk we ook hebben, we hebben altijd gedaan voor de pater. Dan openen we blikjes 

sardines, corned beef, erwtjes en worteltjes. We koken water voor de soep uit pakjes en 

'patattenbloem'. Geen tien minuten werk en de pater mag komen. Chauffeur en Rita weten 

waar naartoe. Soms krijgen we ook 'luku' (loekoe) en 'saka saka', en op sommige feesten een 

kipje. 

Daarna volgt een half uurtje rust. Dan alles in de jeep en op weg naar een ander centrum. Daar 

herbegint dan alles. Soms staan de koeien op het programma, dan krijg ik een halve dag 

verlof. 

XIX Musukututa 

Pater Peeters is 'koeien dresseur'. We zijn op het einde van een tournee en de pater wil zijn 

koeien zien te Musukututa (Moesoekoetoeta). Het is als een grote kom, waar beneden een 

riviertje vloeit met die lange naam. We komen van boven langs de rechte kant en dalen schuin 

naar de huisjes beneden. We hebben een volledig overzicht van het dal. maar er is geen enkele 

koe te zien. Beneden gekomen zien we langs de andere kant heel de kudde van wel 250 

dieren, in hun midden de koewachter, al dravend de heuvel afgelopen komen, recht op ons af. 

De 'sterke vrouw' gaat schuilen achter de jeep, terwijl de pater in het midden blijft wachten. 

Op 20 meter afstand van hem blijven koeien en koewachter pal staan. Twee stieren, goed van 

hoorns voorzien, komen vooruit, gaan naar de pater, groeten hem, en keren terug naar de 

kudde. Nu komt de koewachter op zijn beurt de pater groeten en dan gaan ze samen naar huis. 

Heel de kudde vertrekt in alle richtingen. Na een verslag van een half uur hoor ik de pater 

zeggen: 'Zet de koeien in rij dat ik ze tel.' Op de zijde van een heuvel loopt een horizontale 

weg en één voor één komen de koeien te voorschijn en gaan heel statig verder terwijl de pater 

met zijn stok begint te tellen. Eén, twee, drie, ... Hij had in een circus moeten optreden als 

'dresseur'. De koeien van pater Peeters kunnen zelfs bekeringen bekomen. Heel in het zuiden, 

te Lob, was er een kraal op drie kwartier afstand, die Butende noemde. Die keer was ik mee 

van de partij. Hij sprak toch zoveel over de koeien van Butende. We reden het dorp voorbij en 

kwamen aan de kraal, waar niets anders te zien was dan weiland, een kraal vol modder en 

misschien wel 200 koeien. Ik was het natuurlijk rap beu en ik zei dat ik naar het dorp ging. Ik 

kreeg als antwoord dat ik er niemand zou te zien krijgen omdat iedereen op het veld aan het 

werken was. 

XX Het oude vrouwtje van Butende 

Volgens mij waren er toch overal nog ouderen en zieken! Ik op weg, ondertussen mijn 

rozenkrans biddend. In het dorp, niet ver van de weg, zat een oud vrouwtje op een mat voor 

haar deur. Ik ging naast haar zitten en we begonnen een gesprek. Man overleden, de vijf 

kinderen gehuwd en ver weg, de een naar Kikwit, de ander naar Kahemba, Kinshasa, ...Ze 

kreeg eten van de dorpelingen en als niemand haar eten bracht dan at ze niet. Arm vrouwtje. 

Ik wilde haar helpen, maar ik had ook alleen maar een zakdoek en mijn rozenkrans. Toen 

toonde ik haar de rozenkrans en zei haar dat ze op het eerste wat dikkere bolletje moest 

zeggen: 'Jezus, ik hou van jou' en op de tien andere 'Mama Maria help mij'. Zo deden we 

samen de hele paternoster. Ik ging daarna weg van haar om samen met de pater thuis te 

komen, hij met de jeep, ik te voet. Mijn rozenkrans liet ik achter bij het vrouwtje. 

Toen we de volgende keer naar Lob gingen kwamen de kristenen van Butende afgelopen en 

zegden dat 'Kiese', aan wie ik mijn paternoster had gegeven, gevraagd had om catechumeen te 

95

worden. Toen ze later gedoopt werd was ik op verlof. Ik vernam dat ze als doopnaam 'Lucie' 

had gevraagd. Enige tijd later vernam ik nog dat ze overleden was. 

XXI Joseph 

Mijn vriend Joseph. Ik maakte kennis met hem in het hospitaal. Hij zat rechtop in zijn bed 

met de handen gevouwen en de ogen dicht. Ik groette hem. Hij deed zijn ogen open en legde 

zijn vinger op de mond. Hij zei dat hij op de pater wachtte om te biechten, dat 'mama' hem 

had voorbereid en dat de 'père' hem morgen de communie zou brengen. Zijn moeder, 

Emilienne, had bij ons de huishoudschool gedaan. Ook haar zus Bernadette had de 

huishoudschool gevolgd en ook hun broer Mathias, die door Z. Désirée altijd 'petit Mathias' 

werd genoemd, was bij ons op school geweest. Hij zou advocaat worden en Bernadette zou 

het geluk hebben een zoon priester te hebben. Hun vader Ignace, gepensioneerd onderwijzer, 

was een zeer godvruchtig man. Emilienne was 'coutumièrement' getrouwd en was in Kimbau 

gaan wonen. Hun zoon Joseph werd geboren, maar de echtgenoot wou van geen christelijk 

huwelijk weten. Telkens als het paasfeest eraan kwam mocht Emilienne niet communiceren 

en dat maakte haar zeer opgewonden en na haar 2de kind, een dochter, ging ze weg van haar 

man en kwam terug naar huis. Zo kwam Joseph op een zekere dag bij ons in het hospitaal aan. 

Hij zou klein blijven, met fijne beentjes en een gezwollen buik. Toen hij 17 werd, zou men 

hem nog geen 9 jaar gegeven hebben. Wanneer we naar zijn dorp gingen bleven we bij zijn 

grootvader Ignace Makonga logeren. Het kleine zusje van Joseph leek heel verstandig. 

Emilienne bleef met haar twee kinderen voor goed bij haar vader wonen. Telkens als we bij 

hen kwamen kreeg hij papier, potloden en verf. Hij tekende graag. Zijn mama leerde hem 

lezen en schrijven en zo kreeg ik van hem lieve dankbriefjes. Emilienne was een heel goede 

catechiste, die samen met haar catechumenen haar kinderen goed onderrichtte. Haar 

dochtertje kon de catechismus zo goed dat de abbé vroeg waarom dat kind moest wachten om 

haar communie te doen. Ze kon hem beter dan de 10 à 15-jarigen. En ze deed dan ook haar 

eerste communie toen ze nog geen zes jaar oud was. 

XXII Doop van Lumengo Lucie te Mutubu 

Een ander meisje, Lumengo, was verlamd en lag op de grond. Ze trok zich vooruit met haar 

handen. Daardoor had ze grote en sterke handen, maar haar voeten waren vol 'djikken'. De 

enige remedie daarvoor was petroleum. Telkens ik in hun dorp kwam bracht ik een fles 

'petrol', die soms verdween in de lantaarn van haar zus, bij wie ze inwoonde. Ze wou gedoopt 

worden, maar de afstand van bij haar tot het huis van de catechisten was meer dan een half 

uur bergop en bergaf. Toen heb ik aan een 'mama legionaire' gevraagd bij haar te komen en 

haar te onderrichten. Toen de groep werd ondervraagd werd ze ook ondervraagd en ze kende 

de bijzonderste geloofswaarheden en gebeden. Ik heb nooit zoveel geluk gezien in de ogen 

van iemand als op de dag dat Lumengo gedoopt werd. Die dag zat ze recht op de grond en 

zwaaide ze met haar armen in de lucht; Lucie was haar naam. 

XXIII Retraite voor de oudjes van Malunga 

We hielden een retraite voor oude, afgesloofde arme mensen. Ze waren met acht. Niet ver van 

Lobo was er een dorp, Malunga aan het uitsterven. Alles wat jeugd was, was vertrokken. 

David, even oud als de anderen was melaats en kon lezen en schrijven en gaf catechismusles 

aan die acht arme sloren. 't Was in volle hongersnood, en dan zijn het nog eens de oudjes die 

het eerst getroffen zijn. David had ze onderwezen en de pater vroeg mij om ze voor te 

bereiden voor het doopsel. Ik hield drie samenkomsten per dag gedurende drie dagen. De 

eerste dag kwam een oud geraamte, minimum vod rond de lenden, met een mandje, zo groot 

96

als ons kleinste kommetjes, met enkele aardnootjes. Al wat ze had als eetwaar bracht ze mee. 

De stuiver van de weduwe uit het evangelie. Ik had het moeilijk om een klank uit te brengen, 

zo groot was mijn emotie. Sinds die dag bracht ik telkens een kruik, een bidon, met palmolie 

mee om onder hen te verdelen. David zou vooral kruikjes mercurochroom krijgen voor zijn 

wonden, en ook nog verband, windels. Ik heb ze allen weten sterven, ook David. 

XXIV De grote hongersnood 

Twee dagen eerder waren we in Mozambo. In het 5de en 6de leerjaar vond ik de grote 

jongens van 14-15 jaar half liggend op hun bank, zonder reactie. Toen ik bij de pater kwam 

voor het middagmaal begon ik te snikken: 'Wij hebben eten.' 'Wel' zei hij, 'gaat delen wat ge 

hier hebt en binnen veertien dagen moogt ge uw koffer maken. Zult ge ze dan geholpen 

hebben?' Hij had reeds zijn programma in zijn hoofd. 

XXV De drukkerij 

Toen we met de huishoudschool begonnen hadden we niets in Kikongo en er worden kleine 

samenvattingen in Kikongo opgesteld en vermenigvuldigd, eerst met pâte, daarna met 

alcohol, en dan polikopieermachine, heel simpel, daarna een 'beter' om te vermenigvuldigen, 

maar altijd draaien met 'den arm', 50 blaren, 100 blaren... 

Zangboeken: de pater typt ze in en ik mag draaien! Om de drie maanden bezoek van al de 

directeuren: papieren voor ‘bureau de l'enseignement', 7x, 10x, ... En Leopold die goed kon 

typen mocht er veel uit de nood helpen. Stencildraaien deed ik altijd zelf. Dank aan hen had ik 

geregeld nieuws over catechumenen en vooral over de godsdienst in de klassen. 

XXVI Oorlog tegen de hongersnood 1977-83 

Langs de zuidrand van de missie, alsook te Kimbongo wordt alarm geslagen. De 

maniokblaren staan vol bruine vlekken en zijn gekruld. De maniokwortels zijn heel fijn, daar 

komt geen bloem meer uit. De pater kon van het ministerie subsidies loskrijgen en kon zo een 

landbouwingenieur laten komen, een landrover aanschaffen en een tiental werklieden betalen. 

Hij ging nieuw plantsoen halen op meer dan honderd kilometer afstand. Dat moest eerst 

vermenigvuldigd worden om het daarna uit te delen. Er werden proefvelden gemaakt op 

heuvels, middenhoogte en in de vallei. Zo kon de beste plantplaats bepaald worden. Bij de 

oogst kwam men tot volgende vaststelling: op de top 4, in 't midden 7 en in de vallei 10. Zo 

werd bevestigd dat de beste velden in de vallei lagen. Zodra de F100 voortbrachten werden ze 

uitgedeeld in de dorpen waar de hongersnood het grootst was. Maar de pater wou ook de maïs 

aanbrengen. Maïsbloem is veel voedzamer dan maniokbloem, maar stampen van de maïs is 

harder werk. Van een zuster van Kingandu had de pater vernomen dat ze de soja bewerkte in 

bloem en in melk voor de zwakke kinderen. Rita werd naar Kingandu gestuurd om kennis te 

maken met de soja: hoe planten, hoe te bewerken in koeken en in melk. De chef en 

verantwoordelijken van dorp en catechist werden aangemoedigd soja te planten. Het 

moederhuis van de missie kocht heel wat kilo's voor de meisjes en de zwakke kinderen. Op 

bepaalde plaatsen werd moerasrijst geplant om de bossen te sparen. de pater liet ook tilapia 

komen om de bestaande vijvers te bevolken met dit soort vis dat zich goed vermenigvuldigt. 

Er werd gewerkt om het water tegen te houden en een degelijke vijver te vormen. Na vijf jaar 

vechten was de hongersnood voorbij. 

XXVII Pater in de brand 

Maar de pater zou zelf in grote moeilijkheden komen. We waren op weg voor catechese en op 

ongeveer 30 km van de missie. Ik had heel wat werk om de scholieren te ondervragen. 

97

Ondertussen ging de pater met de landrover 14 km verder (‘morgen rond 16 u kom ik terug’). 

Om 18 uur is er niemand te zien, om 19 uur evenmin. De directeur, die samen met de pater 

was, kwam aangelopen, al roepend. 'Al de mannen meekomen'. Twee jonge onderwijzers 

moesten de lantaarn nemen en naar de missie lopen. De pater was in het broussevuur gevallen 

en kwam langzaam terug. Wat was er gebeurd? Men had in de vallei een broussevuur 

aangestoken. Maar dat kwam naar boven waar de autoweg lag, op het moment dat de pater 

aankwam. Bij het achteruitrijden kwam de landrover met de achterwielen in een kleine gracht 

terecht. Men kon noch vooruit, noch achteruit. Ze wilden met drie de auto redden en sloegen 

met bussels stro de vlammen uit. De pater schoof uit en viel met zijn armen in de brandende 

as. Wanneer het gevaar voor ons voertuig geweken was, zou de chauffeur bij de wagen 

blijven en de pater met de directeur te voet naar de post komen. De pater kon moeilijk vooruit 

en de directeur liep dan maar vooruit om hulp te vragen. Hij stuurde twee van zijn 

leerkrachten naar de missie. Ze hadden zeker gelopen, want ze kwamen daar rond 11 uur aan. 

Hijzelf met heel wat mannen keerde terug om de pater te halen. 

Het was donker toen ze aankwamen met de pater, wiens baard verschroeid was en de armen 

verbrand. Het was pijnlijk om zien. Op de missie had Z. Carmen, de verpleegster nog licht. Ze 

zijn gaan kloppen bij een chauffeur die op 2 km woont, de vrije jeep in orde zetten, gerief 

nemen voor brandwonden en op weg. Ze waren al om 4 uur 's morgens ter plaatse. Gelukkig 

had ik windels bij en had ik de pater zijn armen reeds verbonden. Hij zou ongeveer een maand 

in de kliniek van Kikwit verblijven. 

De tweede chauffeur ging verder naar de plaats van het ongeluk om te zien welke schade het 

vuur had aangericht aan de wagen. de afvoerbuis van de mazout was in plastic en de hitte had 

haar toegeknepen. Verder was de wagen intact, de chauffeur had haar gered. Er was maar de 

toevoerbuis te vervangen, wat prompt gebeurde en de wagen was terug in orde. 

De pater kwam na een maand terug. maar het was voor niet lang meer. Een verlamming aan 

één kant maakte een einde aan zijn onstuimig apostolaat. Toen ik daarna naar de dorpen ging 

en alleen aankwam, kwam de hele bevolking toegelopen en zei maar één woord: 'Ebiwe', 'Hoe 

is het met de pater'. Toen ze vernamen dat er geen beterschap was en dat hij niet zou 

terugkomen, keerden ze zich om en zegden: 'We hadden honger en hij heeft ons eten 

gegeven'.Ik zou nog verder werken met drie andere paters en daarna met onze zwarte 

priesters. En zo krijg ik nu nog altijd brieven met als titel: 'Chère maman'. 

XXVIII Brug over de Lukula 

Wie van Kikwit komt moet de Lukula oversteken om op de missie te geraken en die is 40 

meter breed. Wie te voet is kan een schuitje nemen, maar wie met een rijtuig komt moet met 

de veerpont, die met een katrol op een kabel schuift. De planken moeten op de oever worden 

gezet, de wagen langzaam op de veerpont en niet te ver of men schuift eraf. Als men op een 

half uur aan de overkant is, dan is men goed gediend. Eerst was het bergaf, nu 50 meter naar 

omhoog, dan enkel huisjes, dan bos langs een kant en afgrond langs de andere, een heuvel van 

wel 100 meter, en de missie staat op een plateau. Eerst de klassen van de jongens met het 

klooster van de broeders links, dan de grote kerk uit steen ter plaatse gevonden (met vuur 

doen springen en dan gebeiteld). Rechts staat het klooster van de paters. Voorbij de kerk staat 

het klooster, de school, het moederhuis en hospitaal achteraan. Het is een heel complex van de 

zusters. 

Om op de missie te komen ziet men het vanaf het dalen, geen 200 m in vogelvlucht, maar het 

duurt drie kwartier. In Kimbongo, de naastgelegen missiepost ten zuiden, was er een Franse 

pater Roger Nicole, die reeds verschillende bruggen heeft gemaakt. Pater Passupassu 

98

(Pasupasu?) die na provinciaal te zijn geweest, overste bij ons was, wist Mobutu te vinden 

voor de brug en bekwam toelating. De werken begonnen in 1983, maar pater Peeters zou ze 

niet oversteken. Het geraamte is in ijzer, alsook de brugleuning, het brugdek met het rijvlak 

zijn dikke houten balken. De brug deed ons dertig à veertig minuten winnen. Zijn eenzijdige, 

'hémiplègie', zou hem neervellen alvorens de brug af was. 

99

XXIX Voorbereiding van 2.000 vormelingen 

Het vormsel gebeurt om de twee jaar. Velen zijn na hun doopsel in hun dorp ver weg, anderen 

getrouwd. De afstanden zijn groot en velen worden niet verwittigd. Samen met de abbés en de 

verantwoordelijken stelden we een plan op. Ieder catechist moest in zijn dorp de namen 

noteren van de christenen die nog niet gevormd waren en aan de 'chef de cercle' geven. 

Daarna zou alles samenkomen bij hun verantwoordelijke van de parochie. Ze zouden er een 

jaar aan werken en kwamen zo aan 2.000 vormelingen. Alles kwam in orde voor mijn vertrek. 

Helaas zou ik het niet meer meemaken. Het vormsel zou plaats hebben in Lob-Mosambo- 

Benga-Kimbimbi en de missie zelf. 

XXX De parochiezaal 

We hadden een zaaltje, de muur van twee kamers doorgeslagen en dat maakte zes meter op 

tien. Door de opkomst van de scholen in vele posten tot het 6de jaar en catechumen aten en in 

hun dorp, hadden we heel wat minder kinderen die bleven slapen en de slaapzalen waren leeg. 

Ze waren de eerste gebouwen in baksteen en cementblokken en die mochten weg. 

Samen met de pastoor, abbé Kilumbu, werd overlegd wat nog goed was te gebruiken voor een 

parochiezaal. Na overleg met Z. Irène 1 

kon ik het bekostigen en plannen werden gemaakt. 25 

Meter op 8, met twee dubbeldeuren, een magazijntje en bureel. De abbé vond een ondernemer 

en twee metsers en 't kwam uit de grond met een platen dak er bovenop. Wat ontbrak werd 

bijgekocht en het ging vooruit, half Congolees en half Belgisch. Er werden tafels en banken 

op maat gemaakt en 25 matten gekocht. Zelfs bekers en onbreekbare bordjes kwamen er. 

Voor de vensters kwam rasterwerk en luiken, een slot op de deur en klaar was de zaal. 

overdag vergaderen en 's nachts slaapzaal. 

XXXI Nog een woordje over St.-Vincentius 

De curé kwam vragen of we iets konden doen voor de oude mensen waarvan de kinderen naar 

de stad waren uitgeweken. Ze kwamen bij hem aankloppen voor zeep en zout. Laat ons een 

St. Vincentius a Paulo gemeenschap oprichten. Enkele reeds geëngageerde kristenen en leden 

van het legioen werden aangesproken om de mogelijkheid te onderzoeken en bezoeken te 

brengen. En het comité was gesticht. Ze waren met 6. Inschrijvingen: groep A circa 90, een 

week; groep B circa 90 andere week. Altijd olie, zout, zeep, en soms gedroogde vis, 

gedroogde rupsen en met Nieuwjaar vlees. Begonnen in 1991 en nog altijd werkzaam. 

Masoeur Lucie zorgt er voor dat de kas altijd het nodige heeft. De zeep wordt ter plaatse 

gemaakt met de olie van de palmbomen op de missie. 

1 De toenmalige overste van de zusters te Hoegaarden 

100

De Missieactiviteiten van de Zusters van de Vereniging met het H.Hart. 

(Hoegaarden) in Kongo (1926-1994) 

In 1926 gaf de Congregatie van de Zusters der Vereniging met het Heilig Hart (Moederhuis 

Hoegaarden) gevolg aan de oproep van Z.H. Paus Pius XI, door Zusters te zenden naar 

missieposten – gesticht door Paters Jezuïeten – in Kongo. 

De eerste bestemming was Kingunji, in het Diocees van Kikwit, op ongeveer 500 km ten 

oosten van Kinshasa. 

De post werd gesticht door Pater Allard S.J. in 1919. 

Wat de Congregatie betrachtte door het uitzenden van haar leden naar missiegebieden 

in Kongo, werd omschreven in de Leefregel, goedgekeurd in 1969. 

Ad Gentes,1. In een kerk die het Evangelie aan alle mensen wil verkondigen, roept 

Christus sommigen onder ons op om de missionaire levenswet van 

de Kerk in een persoonlijk engagement gestalte te geven en, 

gezonden door de wettelijke overheid, naar hen toe te gaan die 

Christus nog zoeken. 

Ad Gentes,2. Om zich in dienst te stellen van het plan van God, volgens wat 

alle mensen geroepen zijn tot de eenheid van zijn volk, willen de 

Zusters missionarissen zich inschakelen in de menselijke 

groeperingen waarheen zij gezonden zijn om deze te helpen tot 

Christelijke gemeenschappen uit te groeien. 

Dit willen zij bereiken door: 

- het getuigenis van een leven volgens het Evangelie en voornamelijk van de liefde die ingeeft 

“alles voor allen te zijn”, 

- de inwijding van de catechumenen in het christelijk leven, 

- het onderricht aan de jongeren en de naschoolse vorming voor volwassenen, met 

eerbied voor de rijkdom der lokale cultuur, 

- de verzorging van de zieken, 

- de bevordering van het lekenapostolaat, 

- de aandacht voor het ontluiken van religieuze roepingen onder de inlandse 

bevolking. 

Naarmate de hiërarchie evenals het autochtoon laïkaat hun verantwoordelijkheden opnemen, 

zullen de missiezusters hun medewerkers worden. 

Vier zusters maken deel uit van de eerste groep zendelingen: 

a. Zuster Hildegard, Elisabeth Pichon (47), van Keulen (D) 

b. Zuster Anne-Marie, Lucie Soille (25), van Jodoigne, de overste 

c. Zuster Jeanne de la Croix, Madeleine Gilson (26), van Braine le Comte, 

d. Zuster Marie Patrice, Bridget Kelly (36), van Kildysart (Ierland). 

Deze zusters worden vergezeld door een lekenhelpster – verpleegster Juffrouw Lousie 

Vander Velpen van Hoegaarden. 

De groep vertrekt op 13-08-1926 aan boord van de Anversville samen met twee Paters 

Jezuïeten, Pater Hamerlinck en Pater Meulemans. 

Op 02-09-1926 ontschepen zij in Matadi. 

101

Ambtsgebied van Kingunji 

Marie-Patrice, Anne-Marie, Hildegard, Jeanne de la Croix (van links naar rechts) 

102

De Zusters begeven zich naar Kisantu bij de Zusters van O.-L.-Vrouw van Namen. Juffrouw 

Vander Velpen reist naar Kinshasa (Leopoldville). De bedoeling is een stage doormaken 

respectievelijk in het missiewerk en de verpleging in de tropen. 

Op 15-10-1926 komt Pater Cuylits S.J. de zusters afhalen te Kisantu, en juffrouw Vander 

Velpen te Leopoldville. 

De reis gaat voort, eerst op de Kongostroom, vervolgens op de Kwango en de Kwilu. Men 

bereikt Leverville op 20-10-1926. Daar worden onze missionarissen zeer hartelijk onthaald 

door de Soeurs de Sainte Marie van Namen. Verplicht te wachten op de dragers wordt het hier 

een tweede stage. Op 29-10-1926 arriveren de 120 dragers, onder leiding van Frère Raymond. 

Gedurende vijf dagen worden Zusters en bagages (basismateriaal voor de nieuwe post) door 

de Afrikaanse rimboe gedragen: savanne, moerassen, riviertjes, deels doorwaadbaar, deels 

voorzien van lianenbruggen of bruggen van boomstammen. En voortdurend klimmen en 

dalen, gezeten in een tipoy (draagstoel vervaardigd met bamboestokken). 

Op 04-11-1926 bereikt de karavaan eindelijk de missiepost van Kingunji. Met de veerpont 

steekt men de Lukula (bijrivier van de Inzia) over, en op de andere oever wordt de groep 

begroet door Pater De Ceuleer en 400 jongens: enthousiaste kreten ter verwelkoming! Dan 

komen vrouwen, meisjes en kinderen toegelopen. Zij willen de kleren en de handen van de 

Zusters raken…..en maar dansen en vreugdekreten slaken. Bij het huis van de Paters 

verschijnt de rijzige gestalte van Pater Thienpont die gelukkig is de zusters te mogen 

verwelkomen. 

Allen, paters, zusters, het volk gaan de kerk binnen om de Heer te danken die de 

nieuwgekomenen tot de missieapostolaat riep. Vandaar naar de veranda van het zusterhuis.. 

De vier zusters en juffrouw Vander Velpen zijn eindelijk thuis. 

Op maandag 08-11-1926 beginnen ze de missionaire werkzaamheden: 

- Catechese, 

- Dispensarium, 

- Weeshuis, 

- Voorbereiden en uitdelen van maaltijden 

Het aantal kinderen neemt vlug toe. Met kerstmis ongeveer 300 en met Pasen 

meer dan 400. 

Monseigneur Devos, bisschop van Kikwit, komt op bezoek en op 21-02-1927 celebreert hij de 

eerste mis in de huiskapel van de zusters. 

In april 1927 start Zuster Jeanne de la Croix met de klassen; er zijn 17 vrijwilligsters. Er 

moesten heel wat vooroordelen overwonnen worden om het aantal van 50 leerlingen te 

bereiken. 

Naast het leren en schrijven leren de meisjes ook wassen, strijken, verstellen en 

kledingsstukken vervaardigen. Ze tonen veel aanleg voor handwerk. Buiten de klassen en de 

catechese werken ze op de velden. 

De missie kent een snelle bloei, maar blijft niet gespaard van beproevingen. Meerdere 

malen is er brand – niet te verwonderen met de strooien daken – dan het instorten van een 

slaapzaal en in 1932, een epidemie van meningitis die talrijke slachtoffers maakt. 

In 1929 komt een jonge zuster, Zuster Martine (24) Suzan Mac Bride (geboren 

te Glasgow- Schotland), de eerste equipe vervoegen. 

In augustus 1930 verlaten 4 nieuwe missiezusters het moederhuis om naar Kongo af te reizen, 

nl: 

103

Louise Vander Velpen en de zusters Anne-Marie, Hildegarde, Jeanne de la Croix en Marie- 

Patrice op de Anversville te Antwerpen, klaar voor de afreis 

Zusters Dominique, Augustine en Mechtilde vertrekken in 1932 

104

- Zuster Colette (39), Marie Jannes van Messelbroeck, 

- Zuster Odile (34), Bertha Lodewijckx, van Hoegaarden, nicht van juffrouw 

Vandervelpen, 

- Zuster Rumolda (24), Catharine Hanley, van Gelinare Co Limerick (Ierland) 

- Zuster Marie Alphonse (30), Camilla Boeye van Burcht. 

Zuster Colette en Zuster Odile doen een stage van tropische geneeskunde te Leopoldville. 

Zuster Rumolda en Zuster Marie Alphonse zetten hun reis verder. Dat gaat via 

Leopoldville – Bandundu - Kikwit per boot, vandaar in een vrachtwagen tot 

Kingundu, en verder in tipoy(draagstoel). 

De aankomst van dit nieuwe viertal maakt het mogelijk 4 zusters te zenden naar de 

missiepost van Kimbau, op de Inzia, eveneens bestuurd door Paters Jezuïeten. 

Het vertrek naar Kimbau heeft plaats op 24-11-1930. 

Reizen af naar de nieuwe post: 

- Zuster Hildegard, de overste, 

- Zuster Colette, 

- Zuster Marie Patrice 

- Zuster Martine en 

- Juffrouw Vandervelpen. 

Men trekt in tipoy doorheen mooie landschappen en dichte wouden. Van op de brug op de 

Luie kunnen de reizigsters een waterval van 40 meter hoog bewonderen. 

In Kinzofo wordt er overnacht in de “sombolo”, een loods opgericht door de Staat om 

blanken op doortocht te beschutten. ’s Anderdaags vroeg, Eucharistieviering en om 07:00 uur 

is men terug op weg. De natuur is wondermooi. Ziedaar, de Inzia die door een diep versneden 

vallei slingert. Ze dalen af; bochten en nog bochten. De dragers zetten het op een loopje en 

men bereikt Kimbau een uur vroeger dan voorzien. 

De veerpont ligt klaar. Men laadt in: tipoy’s, koffers en de karavaan. Pater Meulemans laat 

twee geweerschoten knallen, het afgesproken signaal van de aankomst. Onmiddellijk is de 

toegangsweg vol kinderen, wuivend met vlaggetjes. De Pater Butaye en d’Hoye komen de 

zusters verwelkomen. Even een bezoek aan de kerk waar de kinderen een lied zingen, en dan 

naar het nieuwe huis van de Paters waar het middagmaal wordt genomen, gevolgd door het 

bezoek van de post. 

Het huis van de Zusters is omringd door fruitbomen: citroen- en mandarijnbomen, 

sinaasappel- en papaaibomen. De volgende dagen verkennen de zusters de velden in tipoy. Ze 

bewonderen de rijst-, maniok-, maïs- en bonenvelden. 

Vanaf de aanvang geven ze catechese, tot grote voldoening van de inlandse meisjes. Zonder 

dralen wordt ook gestart met inwijding in: 

- naaldwerk, 

- weven van raffia, 

- wassen, 

- strijken, 

- ……. 

En werk op de akkers voor het voedsel van de kinderen, dat weldra het aantal van 250 

bereiken. 

105

Ook het dispensarium wordt spoedig opgericht voor de zieken. Zuster Colette en juffrouw 

Louise hebben de handen vol. Het werk voor de zuigelingen begint met 6 christenen moeders, 

maar breidt zich vlug uit voor de heidense. 

Bijposten worden weldra opgericht op enkele kilometers van Kimbau. 

Het bezoek van Koning Kiamfu van Mupelinges, en van de chef van Kimbau getuigen van de 

goede ingesteldheid van de bevolking t.a.v. de nieuw gekomen zusters. 

In 1932 geeft de algemeen overste met haar raad gehoor aan de dringende oproepen van de 

Paters S.J. en van de missiezusters van Kwango, door het zenden van zusters naar de post van 

Kingandu. 

- Op 24-09-1932 heeft vanuit Hoegaarden het vierde vertrek van missionarissen plaats: 

- Zuster Dominique (31) , Catherine Twoney, van Clonmoyle Co Cork, 

Ierland, 

- Zuster Augustine (26), Brigit Hogan, van Crogh Co Limerick, Ierland, 

- Zuster Marie Mechtilde (26), Simone Lejeune van Ittre. 

- Op 06-10-1933 verlaten het moederhuis om af te reizen naar Kongo 

- Zuster Alice (22), Andrée Druet van Nijvel, 

- Zuster Marie Emile (26), Irène Lodewijckx van Hoegaarden, zuster 

van Zuster Odile. 

Worden bestemd voor de post van Kingandu: 

- Zuster Hildegard, als overste. In Kimbau wordt ze vervangen door Zuster 

Colette. 

- Zuster Marie Patrice, Zuster Marie Mechtilde, Zuster Alice en Zuster Marie 

Emile. 

De Zusters Dominique en Augustine worden gezonden naar Kimbau. 

Kingandu, op de Kwenge, is een mooie missiepost die sinds 3 jaar bestaat, bij 

de aankomst van de zusters. Men vestigt er dezelfde werken als in Kingunji en in 

Kimbau, 

- onder leiding van de Paters Toye en Van Doorslaer, nl: 

- catechumenaat, 

- onderwijs, 

- dispensarium, 

- lazaret – hospitaal, 

- raadpleging voor zuigelingen, 

- materniteit, 

-werk van de verloofden. 

De missieposten van de Zusters van de Vereniging met het Heilig Hart zijn gevestigd in een 

moeilijk te bereiken gebied, in volle rimboe. 

Kingunji en Kimbau liggen in een arme, achterlijke streek. Het gebied van Kingandu is 

welvarender en de bevolking is er soepeler. 

De streek is bergachtig van Zuid naar Noord versneden door talrijke rivieren, sommige met 

watervallen die ze onbevaarbaar maken en gevallen bomen die de navigatie vertragen. 

106

Bezoek van de algemene overste Mère Lamberta 

Staand: Alice Druet – Mechtilde - Antoine - Lamberta - Désirée - Odile - Hélène 

Geknield:Dominique - Rumolda - Anne Marie - Martine - Imelda – Lucie 

Eerste kerk Kingunji in opbouw 

107

Bij de komst van de zusters was alles te doen door de opvoeding van de inlandse meisjes die 

niet gesteld zijn op de klok en het regelmatig leven…. De start is dan ook moeizaam, vooral 

het begin voor het regelmatig klasvolgen. 

Nieuwe missiezusters melden zich aan. 

- November 1934: Zuster Marie Désirée (25), Bertha Delpierre van Lasne – 

Chapelle St.-Lambert, 

- Oktober 1938: Zuster Marie Hélène (31), Elisabeth Vandercammen van 

Enghien, 

- Januari 1939: Zuster Adrienne (24), Sidonie Ottenburghs van Vissenaken, 

- Maart 1946: Zuster Marie Lucie (25), Marie Louise Couturiaux van Halle, 

- April 1946: Zuster Marie Antoine (32), Antoinette Nierinckx van Antwerpen, 

- Juni 1947: Zuster Imelda (43), Alice Soille van Jodoigne (zuster van Zuster Anne 

Marie), 

- Augustus 1948: Zuster Marie Lutgarde (32), Marie Josée Nerinckx van Ittre. 

Beproevingen. 

In 1937 wordt Zuster Jeanne de la Croix tot vicaris benoemd voor de 3 Missieposten: 

Kingung, Kimbau en Kingandu 

Maar het harde missieleven was voor die zeer toegewijde missionaris zeer zenuwslopend 

geweest. Na een plotse en hevige crisis moest ze terug naar België om er psychiatrisch 

verzorgd te worden. Ze zal niet meer herstellen en overlijdt in Leuven op 09-02-1950; 

In april 1939 wordt de goede Zuster Colette getroffen door de slaapziekte. Ze leek te 

herstellen, en men overweegt de terugkeer naar België, wanneer haar krachten afnemen en ze 

haast schielijk overlijdt. 

Dan komt de grote beproeving van de oorlog 1940-1945 die zwaar weegt op onze 

Communiteiten in Kongo. 

Er komt geen nieuws meer van de Belgische huizen, van de families, waar zich bittere 

beproevingen voordoen. Ook de verzendingen zijn onderbroken. Een te lang ononderbroken 

verblijf in de tropen verzwakt de gezondheid en vergt de definitieve terugkeer van Zuster 

Hildegarde, Zuster Marie Patrice en Zuster Marie Emile in 1946. 

Zuster Odile en Zuster Marie Alphonse, terug in België met verlof, op het ogenblik van de 

mobilisatie van het Belgisch leger, worden er geblokkeerd tijdens de ganse duur van de 

oorlog. Zuster Odile keert terug naar Kongo in december 1945, Zuster Marie Alphonse in 

1946. Haar apostolaat daar zal van korte duur zijn.Ze moest worden gehospitaliseerd in 

Kikwit om er een ingreep te ondergaan die men als ongevaarlijk beschouwde. Helaas, het kost 

haar leven op 17-07-1948;Zuster Augustine moet definitief naar België terugkeren in 1938. 

Twee pogingen van missionair leven hadden haar onaangepastheid bewezen, aan het tropisch 

klimaat. 

Overdracht van een missiepost. 

De oorlog had de komst van nieuwe missionarissen belet. De 

missieactiviteiten, in de domeinen van onderwijs en verpleging vooral, nemen steeds meer 

uitbreiding. 

108

De algemeen Overste, Zuster Lamberta en haar raad moeten beslissen tot de 

overdracht van één van de missieposten. Monseigneur Van Schingen, Bisschop van Kikwit, 

opteert voor de overdracht van de post van Kingandu. 

In vol missionair rendement wordt deze post overgedragen aan de Zusters Annunciaten van 

Heverlee. 

1951 Jubileum van 25 jaar missie in Kongo. 

Sinds 25 jaar werken de Zusters van de Vereniging met het Heilig Hart in 

Kongo, ten dienste van de humane en christelijke vorming van de Afrikaanse vrouw.Dit 

jubileum wordt luisterrijk gevierd in Kingunji, in juli 1951 in aanwezigheid van Monseigneur 

Guffens en van de algemeen overste, Zuster Lamberta, die bij deze gelegenheid naar Kongo 

reist. Ze verblijft 3 maanden bij haar missiezusters. 

Te voren werd dit jubileum gevierd in het moederhuis te Hoegaarden, door een 

boeiende tentoonstelling van 25-02 tot 04-03-1951. De Paters Severin en Simonis S.J. 

verleenden hun deskundige medewerking aan deze tentoonstelling en brachten prachtig 

materiaal mee. 

Het thema was: 

“Van het inlands leven naar de bekroning van het christelijk leven: het christelijk 

huwelijk, het religieuze leven en het priesterschap langs het onderwijs, sleutel van de 

beschaving.” 

Een ontroerend ogenblik bij de openstelling van deze tentoonstelling, toen Zuster Lamberta 

tijdens haar toespraak, de namen uitsprak van de 21 missionarissen. 

Bij deze gelegenheid schrijft Monseigneur Van Schingen: 

“Les Religieuses de Hoegaarden savent s’adapter aux circonstances et sans rien 

perdre de leur dévoiement admirable, elles ont pris les grades nécessaires pour 

pouvoir donner au Gouvernement de la Colonie entière satisfaction et continuer 

ainsi leur apostolat, sans cess remis au point….. 

Je suis heureux de savoir que Hoegaarden sera en fête et qu’on placera nos chères 

Missionnaires en évidence et à l’honneur, pour tout le travail réalisé en ces 25 

annéesd’apostolat. Mon grand désir est qu’on fasse mieux connaître ce beau 

dévouement dans tous les domaines: scolaire, social, et hospitalier; toutes les 

créations dues aux soeurs; les magnifiques résultats obtenus aux points de vue 

religieux et civilisateur; les projets en cours plus beaux encore si possible….” 

Tijdschrift “Missi” – 5 mei 1951. 

Na deze heugelijke jubileumviering mag Kingunji de volgende nieuwe missiezusters 

verwelkomen. 

- Zuster Laurence, Laura Belva (38), van Brussel in 1952, 

- Zuster Emmanuel, Marie Van Molkot (46) van Woluwé-Saint-Lambert, 

- Zuster Ermelinde, Alice Rens (30) van Tienen. 

Overdracht van de post van Kimbau. 

In 1956 moest de post worden overgedragen omwille van het tekort aan 

gekwalificeerd personeel. 

De Zusters Carmélites de la Charité, een Spaanse apostolische congregatie, 

zullen het werk voortzetten. Zuster Marie Antoine blijft nog een gans jaar in Kimbau, om 

deze zusters op de hoogte te brengen van het runnen van de post. 

109

Het definitieve zusterhuis (1945) 

De definitieve kerk te Kingunji (gewijd in 1956) 

110

1960 Kongo wordt een onafhankelijke staat. 

Er heerst in Kingunji niet veel agitatie vooraf. 

Een echte agitator is er niet. Enkele onderwijzers nemen deel aan meetings met 

Kamitatu, een politicus van die tijd.30 juni gaat voorbij zonder problemen. ’s Avonds van die 

beruchte dag wordt er gedanst want, l’Indépendance is voorbij! Alles blijft in de plooien. Na 

het verlof hervatten de scholen. De Belgische territoriale agent wordt vervangen door een 

Zaïrese “chef de collectivité” die zich in het begin als heer en meester wil doen doorgaan. 

Nu missen de zusters de vriendschappelijke betrekkingen met de Familie Vander Elst en hun 

wekelijkse bezoekjes na de zondagse hoogmis…… 

Na de invoering van de onafhankelijkheid komen nog 3 nieuwe missiezusters naar Kingunji. 

- In 1962, Zuster Georgette (31), Georgette Holsbeek van Ezemaal, 

- In 1963, Zuster Maria (27), Maria Torsin van Budingen, 

- In 1966, Zuster Marguerite (27), Marguerite Balthazar, van Chênée. 

Gestadige groei in al de sectoren. 

In 1945 telt de Lagers School van Kingunji 6 klassen. 

Er is ook een eerste en tweede leerjaar in bijposten. 

Spoedig wordt nu een Ecole Ménagère opgericht. Ze kent twee niveaus: 

- périprimaire (na het tweede leerjaar, voor leerlingen van meer dan 13 jaar); 

- postprimaire (na het zesde leerjaar). 

Deze huishoudschool evolueert naar Ecole Ménagère Pédagogique, voor de vorming van 

monitricen die onderwijs mogen geven in de eerste graad. 

Vanaf 1961 komt er algemeen vormend secundair onderwijs: 

- twee jaar C.O. (cycle d’orientation) en 

- drie jaar Humanités Pédagogiques dat een brede uitstraling zal kennen. 

Van verre, zelfs vanuit Kinshasa komen meisjes naar Kingunji om zich te bekwamen tot 

onderwijzeres. 

De school van de post Kimbau houdt nagenoeg gelijke trend met Kingunji. 

De sector van de verpleging kent eveneens een constante uitbreiding. 

In 1947 wordt een nieuw dispensarium gebouwd en een nieuwe Materniteit, constructies in 

cementblokken. Zuster Odile, de zeer gewaardeerde vroedvrouw, gata om de maand naar de 

dorpen voor de kinderraadpleging. 

Marialegioen en sociale vorming gaan samen. Elke maand wordt onderricht gegeven 

aan de moeders, in twee bijposten. Een “foyer”, met opleiding voor naad, ten behoeve van 

ongeschoolde meisjes, functioneert in Mosambo. De vorming van catechisten is een prioriteit 

voor Zuster Marie Lucie. Zij geeft systematische instructies in Kingunji. Vanaf 1974 zal bijna 

elk dorp een catechumenaat hebben, met een leekcatechist. 

Een “chef de cercle” staat in voor ongeveer vijf catecumenaten en komt regelmatig 

verslag uitbrengen op de missie. Het lekenapostolaat is goed uitgebouwd in het missiegebied 

en kan rekenen op zeer geëngageerde christenen. 

Momentopname in de missiepost van Kingunji mei 1965; 

Bij haar eerste bezoek aan Kingunji vindt Zuster Lydia daar een bloeiende 

missiepost. De natuur is er prachtig. De post is gevestigd langsheen de linkeroever van de 

Lukula, rivier die men na een brede strook galerijwoud te hebben doorkruist per 

Jeep, oversteekt met een veerpont. De ruime vallei die zich daar ontvouwt is aan de overzijde 

111

van de rivier afgezoomd met een heuvelrij. 

Te midden van de gebouwen van de Paters Jezuïeten, de broeders Jozefieten (inlandse 

Congregatie die het onderwijs voor de jongens in handen heeft) en de zusters, rijst het statig 

gebouw op van de missiekerk.De concessie aan de zusters toegewezen is een model geworden 

van ruimtelijke ordening. 

De school- en internaatsgebouwen, het medisch kwartier (met dispensarium, 

materniteit, lazarethospitaal), en het huis van de zusters met de mooie siertuin zijn smaakvol 

ingeplant in een groene zone, met een weelde aan palm- en fruitbomen. 

De dag na haar aankomst, wordt Zuster Lydia verrast door een prestigieuze 

schoolfeest vanwege de Lager School (17 klassen), de twee leerjaren C.O. en de drie 

Humanités Pédagogiques waar de meisjes naast algemene vorming ook een adequate 

voorbereiding krijgen op de loopbaan van onderwijzeres in de lagere scholen. 

Bij het schouwen naar de prestaties van deze meisjes, op muzikaal en litterair gebied 

begrijpt Zuster Lydia dat het Lycée Nto Lutondo (=Source d’amour, vertaling naar Kikongo, 

van Heilig Hart), zo’n goede reputatie geniet…..jawel tot in Kinshasa. 

Haar bezoeken aan de klassen van de volgende dagen bevestigen die indruk. Hier 

krijgen de leerlingen een degelijke humane en pedagogische vorming. 

De post van Kingunji bruist van leven.Amper hebben de zusters het ontbijt genomen, 

rond 06:30 uur en daar komen al mensen aan….Vrouwen voornamelijk, met hun 

jongsgeborene op de heup en een mand op het hoofd met wat maniok, bananen, aardnoten. Ze 

proberen te verkopen of te ruilen tegen een kledingstuk, wat eetwaar, soms wat zout dat 

schaars wordt. 

Catechisten van de brousse komen richtlijnen vragen of verslag uitbrengen over hun werk. 

Mannen komen naar werk zoeken. De “agent du développement”, een Zaïrees, komt praten 

over een aan de gang zijnde project van maniokkweek….. Het is een ononderbroken processie 

om hulp of gehoor te vragen. En het duurt tot het middaguur…… 

Sommige dagen hebben hun apart karakter. 

- Op zondag is de hoogmis een feestelijke belevenis. 

De ruime kerk zit vol. De mensen zijn te voet gekomen, van heinde en ver. 

Sommige dorpen van het missiegebied liggen op vele km. Afstand. De 

zondagliturgie is opgeluisterd met vreugdevolle zangen, ritmisch handgeklap 

en dans. Daartussen gekweel van talrijke baby’s. 

- Op donderdag geschiedt traditioneel de raadpleging van de zuigelingen. Dit 

gaat gepaard met raadgevingen over voeding en hygiëne. 

- Vrijdag is de dag van de maniokmarkt en van de prenatale raadplegingen. Ook 

komen er dan koppels die hun kindje willen laten dopen. Zij krijgen een 

“malongi” (catechese). Dit moet driemaal geschieden voor het toedienen van 

het sacrement. 

Een reële handicap voor de materniteit en de ziekenverpleging is de afwezigheid van 

een dokter. Voor ernstige gevallen moet er gereden worden naar Masi-Manimba (120 km), of 

naar Mosango (150 km) of naar Yasa (200 km). 

Buiten de gewone bedrijvigheid brengt de aanwezigheid van Zuster Lydia nog bezoekers bij. 

Mensen van de omgeving komen haar bezoeken met een geschenk: aardnoten, eieren en soms, 

een heuse (levende) kip! 

Een onvergetelijk gebeuren die maand mei, in de Betidi Kieze = Vallée joyeuse, zoals de 

leerlingen van Kingunji hun school doopten. 

112

Eerste zusterhuis en eerste leerlingen 

De leerlingen van het vijfde leerjaar in 1968 

113

1967 Rebellie van de Mulelisten. 

Kingunji leeft in de greep van de angst bij de geruchten betreffende de opstand van 

Mulele. Maar echte moeilijkheden ontstaan niet. 

De mannen die op de missiepost werken komen naar de zondagmis met pijl en boog, om 

desnoods bescherming te bieden…”Je weet maar nooit….” 

De opmars van de Mulelisten wordt gestuit op 100 km van de missiepost. 

Afrikanisering van de lokale kerk. 

De eerste priesters van het missiegebied Kingunji is: 

- Louis Nioka: 

- is gewijd op 07-08-1950 

Een aantal zonen van de streek volgen zijn voorbeeld: 

- Gerard Kulungu (1958), 

- Paul Kifolo (1976), 

- Ignace Matensi (1983), thans rector van het Groot Seminarie van Kalonda, 

- Robert Mangala (1983), 

- Onesime Sindani (1983), 

- Anaclet Kandodi (1992), 

- Leon Makulau (1995), 

- Sylvain Mukulu (1996). 

Talrijk zijn ook de engagementen in het religieuze leven. 

In 1945 komen de eerste broeders Jozefieten naar Kingunji om het onderwijs voor de jongens 

in handen te nemen. Het betreft een inlandse congregatie, gesticht door Monseigneur Guffens, 

toen coadjutor van de Bisschop van Kikwit, in 1935. 

Ze doen er al die jaren goed werk. Minstens 4 jongens van de streek treden er binnen. 

Anderen engageren zich in Europese congregaties: 

- de Jezuïetenorde, 

- de Société dur Verbe Divin, 

- de Passionisten, 

- de Claretainen. 

Wat de meisjes betreft. In 1949 treden 2 postulanten van Kingunji binnen in een inlandse 

congregatie “Les Soeurs de Sainte Marie du Kwango”. Dit voorbeeld zal door menige 

anderen worden gevolgd. 

Ook Europese congregaties trekken meisjes aan: 

- Soeurs de pauvres (Italiaanse congregatie), 

- Soeurs de Sainte Marie de Namur, 

- Soeurs de la Charité de Namur, 

- Annuniaden (van Heverlee), 

- Carmélites de la Charité (Spaanse congregatie), 

- Passionisten (Tienen), 

- Soeurs de la Providence et de l’Immaculée Conception (Champion-Diest). 

Twee Zaïrese meisjes, Jacqueline Makandala en Anastasie Miti treden binnen bij de Zusters 

van de Vereniging met het Heilig Hart. Ze engageren zich door eeuwige geloften, 

respectievelijk in 1972 en 1979. De éne is actief in het onderwijs, de andere in de verpleging. 

114

Vanaf 1945 zijn inlandse priesters ingeschakeld in het missiewerk in Kingunji. Ze nemen hun 

intrek bij de Paters Jezuïeten. Clement Ngunga, de eerste van deze reeks is ook de eerste 

priester afkomstig van Kikwit. 

In 1969 wordt Monseigneur Lefèvre S.J. de laatste Belgische Bisschop, vervangen door een 

Kongolees, Monseigneur Alexandre Nzundu. Hij zal het Bisdom Kikwit besturen tot 1985, 

jaar van zijn overlijden. 

Heden is Monseigneur Mununu, een Kongolese Trappist, Bisschop van Kikwit. Zijn secretaris 

Abbé Constant Basabana bracht 2 maanden door in België, in 1998, en verbleef in Mariadal te 

Hoegaarden. 

Intussen hebben ook de Jezuïeten hun kaders geafrikaniseerd. 

In 1974 benoemen zij een Kongolees tot provinciale overste van de P.A.C., Province 

d’Afrique Centrale, Pater Pasupasu. Na zijn eerste ambtstermijn komt hij als overste naar 

Kungungi in 1980. Tijdens zijn tweede ambtstermijn als provinciaal overlijdt hij na een 

verkeersongeval. Hij wordt opgevolgd door Pater Matungulu. 

In 1990 geven de Jezuïeten de post volledig uit handen om het apostolaat toe te vertrouwen 

aan drie inlandse priesters. Twee onder hen doen de “itnérance”, het brousseapostolaat, 

efficiënt geholpen door Zuster Marie Lucie. De derde is pastoor van de parochie. 

Samenwerking met de Spaanse “Carmélites de la Charité – Overdracht van de post 

Kingunji. 

Intussen moesten meerdere zusters Kongo verlaten omwille van hun hoge leeftijd of 

gezondheidsproblemen. 

In 1981 zijn ze nog met twee Belgen. Vier Spaanse zusters – van de congregatie die de post 

van Kimbau overnam – leven en werken samen met hen te Kingunji. Die gemengde 

communiteit – daar zijn ook nog twee Zaïrese zusters bij – runt de post in de beste onderlinge 

verstandhouding. 

In de school (thans 6 jaar Humanités Pédagogiques) en de verpleging werken sinds een aantal 

jaren tal van inlandse mannen en vrouwen. 

Toch moet er dringend naar een oplossing gezocht worden voor de toekomst. Die zal er 

komen vanwege de genoemde Spaanse zusters. 

In maart 1981 worden de eerste schikkingen getroffen voor de overname van de post. Onze 

twee Zaïrese zusters beslissen over te gaan naar de Spaanse congregatie. Zij zijn er gelukkig 

en de zusterlijke banden met de Zusters van de Vereniging met het Heilig Hart blijven 

onderhouden. 

Zuster Marie Lucie, in Zaïre sinds 1946, blijft sinds maart 1983- terugkeer van Zuster Maria 

Torsin als enige zuster van onze congregatie, nog 11 jaar in Kingunji. Ze deelt volledig het 

leven van de Spaanse en Zaïrese zusters. Zij blijft er ten dienste van het brousseapostolaat, 

vnl. de vorming van de catechisten. 

Na het vertrek van Pater Peeters S.J. in 1984 gebeurt dit met inlandse priesters. 

In juni 1994 roept het bestuur van de congregatie haar definitief terug naar Hoegaarden. 

De Zusters van de Vereniging met het Heilig Hart hebben Kongo verlaten na een 

aanwezigheid van 68 jaar. 

Maar de fakkel werd doorgegeven. 

Grotendeels is hij nu in de handen van de lokale christelijke gemeenschap van Kikwit – 

Kingunji. 

Moge de vlam levendig blijven spijts moeilijkheden en tegenwind. 

115

Die wens vertrouwen wij aan de Meester van de Oogst. 

Raadpleging zuigelingen bij zuster Odile (ca. 1930) 

Moeders met hun kinderen tonen zelfgemaakte kleding 

116

Hoegaardiers - Heemkring Hoegaarden

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?