BIOKINETIKA : KLINIESE OMVANG EN TOEPASSING
BIOKINETIKA : KLINIESE OMVANG EN TOEPASSING
BIOKINETIKA : KLINIESE OMVANG EN TOEPASSING
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>BIOKINETIKA</strong> :<br />
<strong>KLINIESE</strong> <strong>OMVANG</strong> <strong>EN</strong><br />
<strong>TOEPASSING</strong><br />
<br />
ZUID-AFRIKAANS<br />
HOSPITAAL
BIOKINETIKUS<br />
DEFINISIE<br />
‘ ‘n Oefenkundige<br />
O f k di<br />
wat deur middel<br />
van fisieke<br />
evaluering g en<br />
oefenprogram<br />
voorskrif voorskrif,<br />
pasiënte<br />
rehabiliteer en<br />
lewenskwaliteit<br />
verbeter
ORTOPEDIE<br />
RUG<br />
NEK<br />
SKOUER<br />
ELMBOOG/HAND<br />
HEUP<br />
KNIE<br />
ONDERBE<strong>EN</strong><br />
<strong>EN</strong>KEL/VOET
ORTOPEDIESE EVALUASIE<br />
BIOMEGANIES<br />
OBSERVASIE<br />
<strong>OMVANG</strong> VAN<br />
BEWEGING<br />
PALPERING<br />
SPESIALE TOETSE<br />
DAAGLIKSE<br />
AKTIWITEITE -<br />
INLIGTING
SPESIALE POPULASIES<br />
KORONêRE HARTVAT SIEKTE: MI/KVO/Stente/<br />
Angina<br />
KARDIAALVERWANTE KONDISIES: Disritme/<br />
Kleppe/ Pasaangeërs/ KHV/ Hartoorplantings<br />
VASKULêRE SIEKTES : Hipertensie/ PVS/<br />
AAneurismes e i e<br />
METABOLIES :<br />
Diabetes/Hiperlipedemia/Obesiteit/ Nierpasiënte<br />
LONG PT : KOLS/Asma/ Sistiese<br />
fibrose/Longchirurgie<br />
IMMUNOLOGIESE SIEKTES : HIV/ Kanker/<br />
IMMUNOLOGIESE SIEKTES : HIV/ Kanker/<br />
Fibromialgi/ Chroniese moegheidsindroom
SPESIALE POPULASIES<br />
VERVOLG<br />
ORTOPEDIESE SIEKTES : Rheumatoïde/<br />
Osteo Artrites /Ankiloserende spondilolitis<br />
PSIGIATRIE- Gemoedsversteurings/<br />
SSubstans b t misbruik i b ik / Angsversteurings<br />
A t i<br />
NEUROMUSKULêR : Parkinsons/<br />
Beroerte/Epilepsie/ / p p / MS/ / Post<br />
polio/Spierdistrofie<br />
SWANGERSKAP
EVALUASIE VIR SPESIALE<br />
POPULASIES<br />
Mediese geskiedenis<br />
Leefstyl, vet %,<br />
somatotipering,<br />
FWV -Stress EKG,<br />
longfunksie, g , soepelheid p<br />
ens.<br />
Evaluasies en diagnose<br />
van dokters ook<br />
geïntegreer soos bv bv.<br />
Bloeduitslae,<br />
sonaruitslae ens ens.
OEF<strong>EN</strong> VOORSKRIF<br />
Determinante<br />
TIPE TIPE -<br />
Kardio/Krag/Soepelheid/Stabiliteit<br />
INT<strong>EN</strong>SITEIT-<br />
INT<strong>EN</strong>SITEIT<br />
Harttempo/RPE/Dispnee/Angina<br />
Kloudikasie-skale<br />
DUUR - Tyd<br />
FREKW<strong>EN</strong>SIE-<br />
Aantal keer per week / aantal<br />
repetisies
MI<br />
Moegheid g<br />
KARDIALE PASIëNTE<br />
Stapprogram – tot 6 weke- RHT +<br />
20 spm<br />
Erge skade : ADL<br />
Gee hartspier kans om optimaal te<br />
herstel<br />
KVO<br />
Inligting belangrik<br />
66-8 8 Weke om te herstel<br />
Stapprogram van dag na ontslag<br />
progresseer van 12 min to 60 min<br />
tot op 6 weke.<br />
Duur is NB- nie intensiteit nie<br />
Slaap /rus NB<br />
Armoefening begin eers op 6 - 8<br />
weke –
Spesifieke indikasies tov<br />
oefeninge vir Kardiale pt<br />
Pasaangeërs<br />
Kleppe<br />
Disritme<br />
Kardiomiopatie/<br />
Hartversaking<br />
Hartoorplantings
VASKULêRE SIEKTES<br />
HIPERT<strong>EN</strong>SIE<br />
Tydens oef :<br />
220 mm Hg/
METABOLIES<br />
HIPERLIPIDEMIA<br />
Oefening Verhoog HDL –<br />
Medikasies : Statins - mialgipyne –<br />
strekoefeninge g verlig g pyne py<br />
Betablokker : Trigliseriede<br />
HDL konsentrasies<br />
Kardio – duur NB<br />
OBESITEIT<br />
Tipe – gewigdraend / %<br />
Spiermassa vs vetmassa-<br />
Kragoefeninge – groeihormoon<br />
Kardio – duur en lae intensiteit<br />
Vetverbranding
METABOLIES VERVOLG<br />
NIER PT<br />
Vog inname/Bloeddruk and<br />
evaluasie deur dokter – Lae<br />
intensiteit - ADL<br />
DIABETES<br />
Oef verhoog insulien<br />
sensitiwiteit<br />
Verbeter glukose homeostasis<br />
Fisieke kondisionering -<br />
Insulien sensitiwiteit<br />
Geen oef - van Insulien<br />
sensitiwiteit<br />
Tipe : Effek - individueel<br />
Intensiteit: Hoë vs Lae<br />
Frekwensie: IADM vs NIADM
DIABETES VERVOLG<br />
Duur<br />
Monitor (V/T/N) ( )<br />
Matige oef – min<br />
aanpassing van insulien<br />
(30 min)<br />
Langer 30 - 60 minekstra<br />
porsie koolhidrate<br />
Vi Vinnig i werkende k d – 20%<br />
minder insulien (45 - 60<br />
min )<br />
Lang duringe oef –<br />
daaglikse kwota insulien<br />
– minder met + +- 30%
DIABETES – NB PUNTE<br />
Monitor - essensieel<br />
Ken die effek van die verskillende<br />
tipes oefeninge<br />
Laat middag /aand oef – 6 - 12 ure<br />
daarna - nagtelike g hipoglisemie p g<br />
Dehidrasie – Alkohol na oef<br />
Beste tyd : Bo vastende vlakke 1 –<br />
2 ure na ete<br />
Lang periodes – koolhidrate tydens<br />
Oefenledemate - absorpsie<br />
Dra (Medic Alert” / Kaart<br />
Dra glukose tablette<br />
Oefen met ‘nn maat<br />
Indv repons : IADM > 7 mmol/L<br />
voor begin met oefening
LONG PASIëNTE<br />
KOLS – Optimale medikasie<br />
Dispnee p skaal >2+ Asemhalings g<br />
tegniek<br />
O2 >80% oefen met suurstof<br />
LLae intensiteit- i t it it rus ttussen iin<br />
Verbeter eksp/insp spiere / ADL<br />
ASMA – Oefengeïnduseerd-<br />
Broncohdilator- 20 min voor die<br />
tyd. yd Verbeter b ekspirasie p a spiere p<br />
Long chirurgie<br />
Baie pyn- spasmas -8 weke<br />
minimaal – Stap aanvanklik<br />
aangedui- lae ventilasie tempo<br />
NB – koue droë lug nie<br />
aanbeveel
IMMUNOLOGIESE SIEKTES<br />
HIV<br />
Optimaliseer immuunsisteem-stress<br />
Vermy hoë intensiteit lang durige<br />
kardio oef- oef weerstand akkuut<br />
Ekstreme temp wisselings vermy<br />
CD4 tellings laag- nog meer<br />
kkonserwatief f -ADL<br />
KANKER<br />
Behandeling vs Remissie<br />
Chemo ens. ADL en dehidrasie – Tipe<br />
oef: Omvang van beweging – stadige<br />
progressie lae intensiteit
IMMUNOLOGIES VERVOLG<br />
FIBROMYALGIE<br />
AAssosieer i met t CMS, CMS ME virus, i “Yuppie” “Y i ”<br />
griep ens.<br />
Tendon inflammasie by inplanting-<br />
Gewoonlik, elmboë, SI gewrigte knieë,<br />
nek en rug<br />
Griepsimptome, depressie<br />
Lae melksuur drempel- dus lae<br />
intensiteit<br />
Leefstyl bestuur : roetine slaap,alkohol<br />
slaap alkohol<br />
ens.<br />
Baie stadige progressie, alternatiewe<br />
dae frekwensie en min repetisies +- + 8<br />
STREKKE = NB<br />
Te veel oefening vereger die simptome<br />
Rhumatoloë doen deesdae die opvolg<br />
en behandeling vd pt.
ORTOPEDIESE SIEKTES : ARTRITES<br />
RHEUMATOïDE<br />
Inflammasie/styfheid/pyn (wisselend)<br />
Distrofie spier/ vervangings<br />
Wisselende intensiteit/duur<br />
ADL, , lae impak p gewig g g draend- aqua q<br />
Soepelheids efening- gewrigs omvang<br />
behou – Buite pynvlak<br />
OSTEO ARTRITES<br />
Buite pyn vlak, lae impak,water oef–selfde<br />
as bo<br />
ANKILOSER<strong>EN</strong>DE<br />
SPONDILOLITES<br />
Gereelde aktiwiteite, omvang van<br />
bbeweging, i Strekke, St kk lae l intensiteit, i t it it optimale ti l<br />
medikasie. Sit/slaap posisies
ORTOPEDIESE SIEKTES<br />
VERVOLG<br />
OSTEOPOROSE<br />
Osteopenies vs osteoporose<br />
vir impakoefeninge p g – stap p is<br />
voordelig<br />
Geen swaar gewigte, vermy<br />
areas/oef waar pt kan val<br />
Vermy oordrewe<br />
fleksie/ekstensie v<br />
werwelkolom- lk l hhoër risiko k vir<br />
#<br />
Versterkings oefeninge<br />
bevorder ook been groei.
PSIGIATRIE<br />
MAJOR DEPRESSIE<br />
HOE WERK DIE OEF?<br />
FISIOLOGIESE TEORIE<br />
Endorfiene (Hoë ( intensiteit) )<br />
Lae intensiteit – Wysiging in<br />
groot monoamine oksidasie<br />
oordragstowwe nl. Serotonien,<br />
Dopamien, Nor-adrenalien)<br />
Temperatuur<br />
PSIGOLOGIESE TEORIE<br />
Sosiale interaksie<br />
Prestasie bereik teorie<br />
Tipe afleiding:<br />
Skakel nooit af- werk net<br />
Top die heeltyd oor ‘nn probleem<br />
dink aan niks anders
Tipe<br />
DEPRESSIE VERVOLG<br />
Waarvan die pt hou, Kardio +<br />
versterking g om volhoubaarheid<br />
te verhoog<br />
Duur<br />
30 – 40 min in totaal<br />
Frekwensie<br />
3-4 keer per week<br />
Intensiteit<br />
Maklik haalbaar/ 60% van<br />
MHT- slegte g motiveringg
PSIGIATRIE VERVOLG<br />
ANGSVERSTEURINGS<br />
Oefensessie – akute verligting van<br />
angs. Gereeld oefen, Het meer<br />
dryfkrag as Depressie pt.<br />
SUBSTANS MISBRUIK<br />
Eers onttrek het.<br />
Verlig angstigheid, kan as<br />
plaasvervanger dien vir positiewe<br />
gedragversterking<br />
g g g<br />
Afhangende van die skade- intensiteit<br />
is NB, doen gewoonlik goed met krag<br />
oefeninge oefeninge. Volg gereeld op.<br />
op
NEUROMUSKULêR<br />
BEROERTE - Moet fase 3 + wees<br />
Indv: Tipe versterking om ADL te<br />
verbeter- selfstandigheid te verbeter<br />
Spastisiteit te verbeter met strekke<br />
Looppatroon en effektiewe benutting van<br />
hulpmiddels<br />
EPILEPSIE - Gekontroleerd<br />
Agv g gesk g – nie fisies gekondisioneerd g o d o d nie<br />
Progressie = NB, oefening inhibeer<br />
dikwels aanval frekwensie.<br />
MMeestal t l na die di oef f en nie i tydens<br />
t d
NEUROMUSKULêR VERVOLG<br />
PARKINSONS<br />
Swak koördinasie van bewegings (Tremor)<br />
Styfheid van spiere en gewrigte<br />
Moeilik beweegbaar,<br />
•Behou Behou en verbeter fisieke kondisionering<br />
•Vergroot en behou omvang van beweging<br />
•Verbeter balans en vermoë om te kan omdraai<br />
in klein spasies p<br />
•Gesigsuitdrukkings/ Spraak en skryf<br />
MS / SPIER DISTROFIE<br />
Longe – NB spier funksie<br />
Onderste ektremiteite – eerste swakker<br />
Nie gewigte- liggaamsgewig deur<br />
omvang<br />
Isokinetiese toetse 6 maandeliks
SWANGERSKAP<br />
Korrelasie tussen fiksheid en kraam<br />
proses<br />
Fetus se suurstof dra vermoë word<br />
geaffekteer deur oefening<br />
Faktore wat NB is:<br />
Verhoogde HT en BD na oefening<br />
Ekstreme moegheid, hartkoloppings<br />
Vroue wat miskrame gehad het<br />
Pre swangerskap oefening<br />
Onvoldoende gewig optel<br />
Swanger geïnduseerde hipertensie<br />
KKern temperatuur<br />
t t<br />
Laksiteit van gewrigte<br />
Frekwensie: 3 x per p week<br />
Tipe: Nie- gewigdraende oefening- lae impak<br />
Duur: 15-45 minute (1e trimester kort)<br />
Intensiteit: HT < 140 bpm.
OEF<strong>EN</strong>INGE VIR<br />
TORAKS CHURIRGIE<br />
PASIëNTE 6-8 WEEKS<br />
POST OPERATIEF
BOLYF - BORS
BOLYF.. ARMS
ONDERSTE LEDEMATE :
ABDOMINALE SPIERE
STREKKE
TUIS<br />
PROGRAMME/GIMNASIUM
As oefening g in ‘n<br />
kapsule kon<br />
saamgevat word word,<br />
sou dit die beste<br />
voorgeskrewe<br />
medikasie wees<br />
wat enige pt kan<br />
neem…<br />
Dankie vir u tyd<br />
T<strong>EN</strong> SLOTTE
Change language