MaxBeckmann - Van Gogh Museum

Docentenhandleiding bij het lesprogramma
In de huid van Max Beckmann
Een onderwijsprogramma voor de bovenbouw van havo en vwo bij de tentoonstelling
MaxBeckmann
in Amsterdam,1937 — 1947
06 04 — 19 08 2007
© Van Gogh Museum Amsterdam 2007

2 In de huid van Max Beckmann Max Beckmann in Amsterdam, 1937–1947
Van Gogh Museum Amsterdam
Inhoud
3
4
5
6
7
10
11
12
Beschrijving van het programma
Praktische informatie
Voorbereidende les
Museumles
Verwerkingsles: enkele lessuggesties
Achtergrondinformatie
• Leven en werk van Max Beckmann (1884-1950)
• Literatuurlijst
• Interessante websites over Max Beckmann

3 In de huid van Max Beckmann Max Beckmann in Amsterdam, 1937–1947
Van Gogh Museum Amsterdam
Beschrijving van het programma
De tentoonstelling Max Beckmann in Amsterdam
De tentoonstelling Max Beckmann in Amsterdam is van 6 april
tot en met 19 augustus 2007 te zien in het Van Gogh Museum
in Amsterdam. Deze tentoonstelling biedt u en uw leerlingen
een unieke kans om kennis te maken met één van de
belangrijkste kunstenaars van de twintigste eeuw.
Max Beckmann (1884-1950) was een bekende Duitse
kunstenaar toen hij in 1937 voor de dreigende nazi-terreur
naar Amsterdam verhuisde. Hij zou er tot 1947 blijven wonen.
Het Van Gogh Museum toont nu meer dan 100 schilderijen
(waaronder vier indrukwekkende drieluiken) en werken op
papier, die Beckmann in zijn Amsterdamse periode maakte.
Ze vertellen het verhaal van een Duitse kunstenaar in ballingschap
in Nederland, vlak voor, tijdens en na de Tweede
Wereldoorlog.
Met zijn kleurgebruik, ruimtewerking en gelaagde symboliek
heeft Max Beckmann grote invloed gehad op de moderne kunst
in Duitsland en daarbuiten. Toch werd hij nooit zo bekend als
zijn tijdgenoten Pablo Picasso (1881-1973) of Henri Matisse
(1869-1954).
Onderwijsproject
Bij de tentoonstelling is het onderwijsproject voor de bovenbouw
van havo en vwo ontwikkeld: In de huid van Max
Beckmann.
Het is een vakoverstijgend project, waarbij leerlingen kennis
en vaardigheden verwerven in verschillende vakken, met name
geschiedenis, CKV 2 en 3 en Nederlands.
Doelstelling van het project
Na afloop van het programma:
• hebben leerlingen kennisgemaakt met leven en
werk van Max Beckmann.
• kunnen leerlingen het expressionistische werk
van Beckmann plaatsen in de tijd waarin hij in
Amsterdam leefde en werkte (eerste helft van
de twintigste eeuw, de Tweede Wereldoorlog).
• kunnen leerlingen de symboliek plaatsen ten
opzichte van Beckmanns leven en levensopvattingen.
• hebben leerlingen een beeld van het leven in
Amsterdam rond de Tweede Wereldoorlog en in
het bijzonder dat van een kunstenaar in
ballingschap.
• hebben leerlingen een onderzoek en analyse
uitgevoerd aan de hand van bronnenonderzoek.
• hebben leerlingen zich een goed beargumenteerde
persoonlijke mening kunnen vormen over
Beckmanns werken.
• hebben leerlingen hun vaardigheden geoefend om
op heldere en aansprekende manier mondeling hun
bevindingen te presenteren in de vorm van een
interview of verslag.
Voorbereidende les
In de voorbereidende les maken de leerlingen kennis met het
leven van Max Beckmann, de tijd waarin hij leefde en bekijken
ze zijn kunstwerken. Aan de hand van gerichte opdrachten
voeren leerlingen in de bibliotheek en op internet een klein
onderzoek uit naar één onderwerp.
Museumles
Het bezoek aan de tentoonstelling biedt de leerlingen een
kennismaking met leven en werk van Max Beckmann en de
gelegenheid zich een persoonlijke mening over de kunstwerken
te vormen. Ter introductie vertelt een Van Gogh Museumdocent
de leerlingen kort over het leven, het oeuvre en vooral ook het
belang van het werk van Max Beckmann. Daarna gaan de
leerlingen in twee- of drietallen zelf aan de slag in de tentoonstelling.
Met de werken van Beckmann als uitgangspunt en
extra bronnenmateriaal ter verdieping, beantwoorden de
leerlingen een aantal vragen. De leerlingen spreken hun
bevindingen in op een voice-recorder. Na afloop worden
de opnames met de hele groep beluisterd.
De museumles duurt ongeveer anderhalf uur en wordt gegeven
door een museumdocent aan een groep van maximaal
12 leerlingen. Maximaal 36 leerlingen kunnen tegelijkertijd
deelnemen aan de museumles. De groep wordt dan verdeeld
over drie museumdocenten.
Verwerkingsles
In deze docentenhandleiding vindt u enkele lessuggesties
om op school een vervolg te geven aan het project: het maken
van een muurkrant, het plaatsen van artikelen/geluidopnames
op de site van de school, een creatieve opdracht en de
mogelijkheid een stadswandeling te maken.
Wij wensen u veel plezier met het project ‘In de huid van Max
Beckmann’!
De afdeling Educatie en Publiekservice van
het Van Gogh Museum

4 In de huid van Max Beckmann Max Beckmann in Amsterdam, 1937–1947
Van Gogh Museum Amsterdam
Praktische informatie
Reserveren
U kunt de museumles uitsluitend reserveren via het online
reserveringssysteem. Per 12 leerlingen reserveert u één
workshop, tot een maximum van 36 leerlingen per keer.
Hoe kunt u online reserveren?
Start vanuit www.vangoghmuseum.nl/onderwijs. Klik op
‘voortgezet onderwijs’ en dan op ‘reserveren’ en volg alle
stappen. Ter bevestiging van de reservering ontvangt u een
e-mail. Voor vragen over uw reservering kunt u ons op maandag
t/m donderdag bereiken van 13 tot 17 uur tijdens het
telefonisch spreekuur voor scholen: 020 570 52 46.
Duur en kosten
De workshop duurt ongeveer anderhalf uur. De kosten voor een
museumles voor twaalf leerlingen bedragen € 52,50. Na het
museumbezoek ontvangt u een factuur voor de betaling.
Begeleiding vanuit school
De museumdocent rekent op voldoende begeleiding vanuit
de school. Deze begeleiders zijn altijd verantwoordelijk voor
de leerlingen en blijven tijdens de museumles bij de groep.
Adres, bereikbaarheid en toegankelijkheid
Van Gogh Museum
Paulus Potterstraat 7
1071 CX Amsterdam
Vragen kunt u mailen naar onderwijs@vangoghmuseum.nl.
Ook kunt u bellen met de afdeling Educatie en Publiekservice,
bereikbaar van maandag t/m donderdag van 13 tot 17 uur
tijdens het telefonisch spreekuur voor scholen op telefoonnummer
020 570 52 46.
Bereikbaarheid per auto
Het Van Gogh Museum is gelegen aan het Museumplein
in Amsterdam. Volg daarvoor de borden ‘P Museumplein’.
De parkeergarage ligt onder het Museumplein.
Bereikbaarheid per openbaar vervoer
Tramlijn 2 en 5 rijden van en naar het Centraal Station en
stoppen voor de deur. Het museum is toegankelijk voor
rolstoelgebruikers.
Huisregels
Het Van Gogh Museum hanteert de volgende huisregels:
• Kunstwerken mogen niet aangeraakt worden.
• Het maken van foto’s, films, video- en geluidsopnamen
is niet toegestaan.
• Het is verplicht rugzakken en paraplu’s af te geven
bij de garderobe.
• Eten, drinken en roken is nergens toegestaan.
• Rennen en schreeuwen is niet toegestaan.

5 In de huid van Max Beckmann Max Beckmann in Amsterdam, 1937–1947
Van Gogh Museum Amsterdam
Voorbereidende les
Doelstelling van de les
Leerlingen maken kennis met het leven van Max Beckmann
(1884-1950), de tijd waarin hij leefde en zijn werk.
Lesopzet
Ter introductie vertelt u kort over het leven van Max Beckmann.
U kunt daarbij gebruik maken van de achtergrondinformatie die
u vindt op pagina 10 en verder.
U kunt de leerlingen daarna de opdracht geven zelf drie
onderzoeksvragen te formuleren over Max Beckmann. De
leerlingen voeren hun onderzoek uit door te zoeken op internet
en in de bibliotheek.
Bijvoorbeeld:
Leven van Max Beckmann
Wie was Max Beckmann? Geef een overzicht van zijn levensloop.
Geef ook aan op welke manier het leven van Max
Beckmann zijn werk heeft beïnvloed.
Plaats van Beckmann in de kunstwereld
In welke kunststroming heeft Max Beckmann een belangrijke
rol gespeeld? Hoe heette de kunstenaarsgroep in Duitsland
die in deze stroming thuishoort? In welk opzicht hoort het werk
van Max Beckmann bij deze stroming? Waar kun je dat aan zien
in zijn kunst? Zoek voorbeelden van zijn werk die typerend zijn.
Duitsland in de jaren ’30
Wanneer en waarom moest Max Beckmann Duitsland
ontvluchten? Gebruik in je verslag ook de term ‘Entartete
Kunst’.
Amsterdamse stadsgeschiedenis
Max Beckmann woonde tijdens de Tweede Wereldoorlog
in Amsterdam. Zoek uit hoe de Tweede Wereldoorlog voor
de stad Amsterdam is verlopen. Beschrijf met name de
belangrijkste gevolgen voor het dagelijks leven in de stad.
Na afloop van hun onderzoek presenteren de leerlingen
hun bevindingen aan elkaar in de vorm van een mondeling of
schriftelijk verslag.
Een mogelijkheid is het schrijven van een kort artikel voor
de schoolkrant of een voor deze gelegenheid opgezette (web)krant.
Na afloop van het museumbezoek worden daar dan de
artikelen die naar aanleiding van het bezoek worden geschreven
aan toegevoegd.

6 In de huid van Max Beckmann Max Beckmann in Amsterdam, 1937–1947
Van Gogh Museum Amsterdam
De museumles
Doelstelling van de museumles
• Leerlingen maken kennis met leven en werk van
Max Beckmann
• Leerlingen leren Beckmanns werk plaatsen in
de tijd (Expressionisme aan het begin van de
twintigste eeuw) en maken kennis met de
symboliek in zijn werken.
• Leerlingen beantwoorden aan de hand van
bronnenonderzoek enkele onderzoeksvragen.
• Leerlingen krijgen de gelegenheid zich een goed te
onderbouwen persoonlijke mening te vormen over
het werk van Max Beckmann.
• Leerlingen kunnen de resultaten van hun onderzoek
op een heldere en aansprekende manier
presenteren.
Museumbegeleiding
De museumles wordt gegeven door een museumdocent
aan een groep van maximaal 12 leerlingen. Alle benodigde
materialen zijn in het museum aanwezig. Van de school wordt
verwacht dat er voldoende begeleiders aanwezig zijn. Zij blijven
tijdens de museumles bij de leerlingen.
Inhoud van de museumles
Ter introductie vertelt de museumdocent uw leerlingen kort over
het leven, het werk en vooral ook het belang van Max Beckmann
binnen de kunstwereld. Deze tentoonstelling biedt bezoekers
een zeldzame gelegenheid om zijn kunst eens te kunnen
bekijken.
Daarna gaan de leerlingen in twee- of drietallen aan het werk
in de tentoonstelling. Met de schilderijen van Beckmann
en bronnenmateriaal als uitgangspunt, beantwoorden de
leerlingen een aantal vragen. De nadruk ligt op een kennismaking
met leven en werk van Max Beckmann (hoe verliepen
zijn leven en carrière), de symboliek van de werken (wat wil de
kunstenaar ermee zeggen?) en een persoonlijke beleving van
de schilderijen door de leerlingen (wat vind je ervan?).
Elk groepje onderzoekt één van de volgende thema’s:
• Oorlog en ballingschap
• Triptieken (drieluiken)
• Het Amsterdamse nachtleven
• Zelfbeeld (zelfportretten)
Na het verkennende onderzoek spreken de leerlingen hun
bevindingen in op een voice-recorder. Per groepje wordt één
reportage gemaakt, elke leerling komt daarbij aan het woord.
Na afloop vertelt elk groepje kort over onderwerp en
bevindingen en laat daarna de geluidsopname aan de
medeleerlingen horen, die er vragen over kunnen stellen.

7 In de huid van Max Beckmann Max Beckmann in Amsterdam, 1937–1947
Van Gogh Museum Amsterdam
Verwerkingsles op school: enkele lessuggesties
Schrijven en presenteren:
maak een (muur)krant of website
Doelstelling
Leerlingen kunnen hun onderzoeksresultaten in de vorm van
een schriftelijk verslag presenteren.
Lesopzet
De leerlingen hebben in het museum hun onderzoek vertaald
naar een audio-opname. Nu kunnen ze hun resultaten
beschrijven in de vorm van een krantenartikel. Artikelen in
kranten zijn meestal maximaal 500 woorden lang.
Wanneer ze in het museum een creatieve invalshoek hebben
gekozen voor hun reportage, kunnen ze dit vertalen naar een
schriftelijke weergave van hun opname. Wie hier in het museum
geen kans toe heeft gezien, kan nu in de krant misschien wel
een originele invalshoek kiezen. (‘interview met Max Beckmann’,
‘anonieme bieder biedt miljoenen voor kunstwerk Beckmann’,
‘leerlingen promoten Beckmann: binnen een week 100.000
bezoekers’, enzovoort!)
Aanvullend op de verslaglegging van het museumbezoek
kunnen de leerlingen de krant verder invullen: bedenk goede
koppen, ga op zoek naar foto’s van Amsterdam in de jaren ’40,
teken een strip, schrijf een redactioneel artikel, een recensie,
interview medeleerlingen in hun rol als museumbezoeker,
ontwerp een advertentie voor de tentoonstelling, schrijf een
vertaling in het Duits, etc.
De leerlingen kunnen per groepje een krant maken, maar ook
met de hele klas een grote muurkrant. In plaats van een krant
kunnen de teksten en afbeeldingen ook op internet geplaatst
worden.

8 In de huid van Max Beckmann Max Beckmann in Amsterdam, 1937–1947
Van Gogh Museum Amsterdam
Creatieve opdracht:
maak een triptiek
Doelstelling
Leerlingen leren reflecterend op hun ervaring in het museum
deze creatief te verwerken.
Lesopzet
De leerlingen kunnen hun eigen triptiek (drieluik) maken. In de
geest van Beckmann geven de leerlingen hun eigen leven weer
in de vorm van symbolen. Bespreek met de klas de symbolen
van jongeren in deze tijd. Welke symbolen gebruiken leerlingen
om hun gevoel uit te drukken? Denk bijvoorbeeld aan de smiles
die worden gebruikt bij MSN. De leerlingen kunnen ook
nadenken welke persoonlijke symbolen ze bij hun leven vinden
passen.
Er zijn verschillende verwerkingsvormen mogelijk:
• Middeleeuws: de leerling maakt de triptiek op drie
doeken, vellen papier of karton en schildert de
symbolen
• Mixed media: de leerling maakt de triptiek op drie
doeken, vellen papier of karton. De leerling gebruikt
voor het vormgeven van de symbolen foto’s, platte
voorwerpen, pagina’s uit tijdschriften, etc.
• Digitaal: de leerling tekent de triptiek in een tekenprogramma
op de computer. De leerling kan foto’s
van internet in de triptiek verwerken.

9 In de huid van Max Beckmann Max Beckmann in Amsterdam, 1937–1947
Van Gogh Museum Amsterdam
Ga erop uit:
een Beckmanndag in Amsterdam
Doelstelling
Leerlingen ontdekken in Amsterdam enkele plaatsen waar
Beckmann leefde, werkte en inspiratie opdeed en/of krijgen
historische informatie over de Tweede Wereldoorlog in
Nederland en in het bijzonder in Amsterdam.
Beckmannwandeling
Op de website www.vangoghmuseum.nl/beckmann kunnen
uw leerlingen een speciaal bij de tentoonstelling ontwikkelde
‘Beckmannwandeling’ downloaden op een I-pod of een mp3speler.
De wandeling voert langs plaatsen in Amsterdam waar
Beckmann leefde, werkte en inspiratie opdeed. In de museumwinkel
kunt u tevens de historische stadsplattegrond In het
voetspoor van Max Beckmann kopen. Aan de hand van deze
kaart kunnen u en uw klas de wandeling gezamenlijk kunnen
lopen.
De Apocalyps van Max Beckmann
Tegelijkertijd met de tentoonstelling in het Van Gogh Museum
toont het Bijbels Museum in Amsterdam De Apocalyps. Deze
tentoonstelling toont een serie litho’s die Beckmann maakte in
1941-42. De litho’s zijn een verbeelding van het bijbelboek de
Apocalyps of De openbaring van Johannes. De serie bestaat
uit 27 litho’s. Voor meer informatie zie:
www.bijbelsmuseum.nl/agenda.
Het Verzetsmuseum
Het Verzetsmuseum geeft een goed beeld van Nederland
tijdens de Tweede Wereldoorlog. In het museum kunnen
de leerlingen een rondleiding volgen, een onderzoeksopdracht
maken of zelfstandig aan de slag met een kijkwijzer.
Het museum heeft een aparte site voor jongeren:
www.verzetsmuseum.org/jongeren.
Het Anne Frank Huis
In het Museum het Anne Frank Huis zien de leerlingen het
verhaal van de Joodse Anne Frank die met haar familie onderdook
gedurende de Tweede Wereldoorlog. Zij leren de
dramatische gevolgen kennen van de oorlog voor de Joodse
bevolking. U kunt een rondleiding voor uw klas boeken. Voor
leerlingen heeft het museum een aparte site:
www.annefrankguide.net.
Theater Tuschinski
Beckmann bezocht graag het Tuschinski Theater vlakbij
Rembrandtplein. Het theater werd gebouwd in opdracht van
Abraham Icek Tuschinski en opende in 1921. In het gebouw
zijn ondermeer stijlen te herkennen als het Art Deco en de
Amsterdamse School. Het Tuschinski Theater organiseert
rondleidingen door het gebouw, zie www.tuschinski.nl.

10 In de huid van Max Beckmann Max Beckmann in Amsterdam, 1937–1947
Van Gogh Museum Amsterdam
Achtergrondinformatie:
Leven en werk van Max Beckmann (1884-1950)
Leven in Duitsland
Max Beckmann (1884-1950) werd al op vrij jonge leeftijd een
bekende kunstenaar in Duitsland. In 1906 won hij de belangrijke
Villa-Romana prijs voor zijn schilderij Jonge mannen bij de zee.
Daarna werd zijn werk getoond in grote tentoonstellingen in
Duitsland.
Tijdens de Eerste Wereldoorlog diende Beckmann als militaire
verpleegkundige in het Duitse leger. Hij werd uitgezonden naar
België, maar na een zenuwinzinking keerde hij terug naar
Duitsland. In de jaren daarna pakte hij zijn werk als kunstenaar
weer op en werd hij docent aan de Städelschule in Frankfurt.
In 1925 scheidde Beckmann van zijn vrouw Minna Tube en
trouwde met Mathilda von Kaulbach, die hij liefkozend Quappi
noemde. Hij werd leraar aan de Kunstgewerbeschule van het
Städliches Kunstinstitut (het latere Bauhaus); het was een zeer
succesvolle periode in zijn leven.
In 1932 werd alles anders. De Nationalgalerie in Berlijn ruimde
een hele zaal in voor zijn schilderijen, maar in hetzelfde jaar
begonnen de nazi’s met hun verbale aanvallen op Beckmann
en andere moderne kunstenaars. In januari 1933 verhuisden
Beckmann en zijn vrouw naar Berlijn; een paar maanden later
volgde zijn officiële ontslag als docent aan de Kunstgewerbeschule
van het Städliches Institut. Hitlers regime tolereerde
geen ‘moderne’ kunstenaars.
Amsterdamse periode
Op 18 juli 1937 hield Adolf Hitler (1889-1945) een toespraak
ter gelegenheid van de opening van het Haus der deutschen
Kunst in München. Hij uitte zijn grote afkeer van moderne kunst
en bedreigde moderne kunstenaars. Een dag later opende de
tentoonstelling Entartete Kunst (ontaarde kunst), die tot doel
had Duitse moderne kunstenaars belachelijk te maken. Ook 22
werken van Beckmann waren hierin opgenomen. Uit angst voor
Hitlers regime vluchtte Beckmann diezelfde dag naar Amsterdam.
Hij hoopte spoedig naar Amerika te kunnen doorreizen, maar
kreeg geen uitreisvisum. Noodgedwongen zou hij tien jaar in
Amsterdam blijven wonen. Pas in 1947 emigreerde hij naar
de Verenigde Staten, waar hij tijdelijk docent werd aan de
Washington University Art School (St. Louis). In 1948 kreeg
hij een groot retrospectief in het City Art Museum St. Louis.
Hij verhuisde in 1949 naar New York voor een functie als
professor aan de Brooklyn Museum Art School. Op 27 december
1950 overleed hij op 66-jarige leeftijd aan de gevolgen van
een hartaanval.
In Amsterdam maakte Beckmann een derde van zijn totale
oeuvre, waaronder vijf indrukwekkende triptieken. Vier van deze
monumentale werken zijn te zien op de tentoonstelling, naast
zo’n honderd schilderijen en werken op papier uit internationale
museale en particuliere collecties.
De bijzondere omstandigheden waarin Beckmann zich in de
Tweede Wereldoorlog als Duits kunstenaar in ballingschap
bevond, waren van grote invloed op zijn leven en werk. Zijn
schilderijen en tekeningen bevatten veel verwijzingen naar
gebeurtenissen uit deze periode, zoals soldaten in Duitse
uniformen en brandende huizen. Op aangrijpende wijze deed
hij in zijn dagboeken ook schriftelijk verslag van zijn verblijf in
de Nederlandse hoofdstad, de beklemming van de oorlogstijd
en zijn wens te verhuizen naar het vrije Amerika. Brieven, foto’s
en een impressie van zijn atelier geven op de tentoonstelling
een indruk van zijn tijd in Amsterdam.
Symboliek
Als geen andere moderne kunstenaar gaf Beckmann uiting aan
de mysteries van het leven. Hij creëerde een eigen beeldtaal,
waarin hij op een persoonlijke wijze zijn angsten en dromen
uitbeeldde. De vraag naar de zin van het bestaan is prominent
aanwezig in zijn werk. De mens beschouwde hij als onvrij en
het leven als een toneelstuk of maskerade, waarin iedereen zijn
eigen rol speelt. Een speciaal voor de tentoonstelling ontwikkeld
interactief multimediaprogramma verklaart de symboliek en
thematiek aan de hand van zijn triptieken.
Invloed
Met zijn kleurgebruik, ruimtewerking en gelaagde symboliek
heeft Beckmann grote invloed gehad op de moderne kunst in
Duitsland en daarbuiten. Zelf werd hij geïnspireerd door het
werk van onder andere Jeroen Bosch, Rembrandt en Vincent
van Gogh. Beckmanns gedurfde kleurgebruik en spannende
composities maakte hem naast Henri Matisse en Pablo Picasso
tot een van de meest sensationele kunstenaars van de eerste
helft van de 20ste eeuw. Het is bijzonder om te zien hoe zijn
verblijf in Amsterdam bijgedragen heeft aan het tot stand komen
van zo’n persoonlijk oeuvre.

11 In de huid van Max Beckmann Max Beckmann in Amsterdam, 1937–1947
Van Gogh Museum Amsterdam
Literatuurlijst
Boeken
Een greep uit de literatuur over Max Beckmann.
Autobiografische boeken:
1. Beckmann, M. Leben in Berlin. Tagebuch
1908/09.
Herschreven door Hans Kinkel. München, 1966
2. Beckmann, M. Briefe im Kriege 1914/1915.
München, 1984
3. Beckmann, M. Tagebücher 1940-1950.
Samengesteld door Mathilde Q. Beckmann..
München, 1987
4. Beckmann, M. Die Realität der Träume in den
Bildern. Schriften und Gespräche. 1911 bis 1950.
Herschreven door Rudolf Pillep. München 1990
5. Beckmann, M. Max Beckmann. Briefe.
Herschreven door K. Gallwitz, U. M. Schneede,
S. v. Wiese u. Mitarb. v. B. Golz. Band I: 1899-
1925. München; Zürich 1993. Band II: 1899-
1925. München; Zürich 1994. Bd. III. 1937-1950.
München; Zürich 1996.
7. Copeland Buenger, B (ed.) Max Beckmann.
Selfportrait in words. Chigago en Londen:
The university of Chigago Press, 1997.
Dit boek toont de verzamelde essays, lezingen en
stellingen van Max Beckmann van 1903-1950.
Over Max Beckmann:
1. Becket, Wendy. Max Beckmann. Die Suche nach
dem Ich. München: Pegasus, 1997.
2. Beckmann, Mathilde Q. Mein Leben mit Max
Beckmann. München: R. Piper & Co.
Verlag. 1983
3. Beckmann, Peter. Max Beckmann. Sichtbares und
Unsichtbares. Stuttgart, 1965.
4. Beckmann, Peter. Max Beckmann. Leben und
Werk. Stuttgart, 1989.
Tentoonstellingscatalogi
1. Max Beckmann. Musée National d’Art Moderne,
Parijs: 1968.
2. Max Beckmann Retrospective. Haus der Kunst
München, München: 1984.
3. Max Beckmann. Tate Modern, Londen: 2003.
4. Max Beckmann in Amsterdam, 1937-1947.
Van Gogh Museum Amsterdam: 2007.
Kunst Algemeen
Algemene kunstoverzichten over kunst aan het begin van de
twintigste eeuw:
1. Barnes, R. (red). De Kunst van de 20 ste eeuw.
Bussum: Toth, 1996.
Om een beeld te krijgen van de tijdsgeest in de kunstwereld
kunt u ook de biografie van Peggy Guggenheim (1898-1979)
raadplegen. Deze verzamelaarster was bevriend met vele
kunstenaars. Tijdens de oorlog smokkelde ze een groot aantal
werken naar Amerika.
Dearborn, M.V., Minnares van het modernisme-
Het leven van Peggy Guggenheim. Amsterdam:
Sirene, 2005.

12 In de huid van Max Beckmann Max Beckmann in Amsterdam, 1937–1947
Van Gogh Museum Amsterdam
Interessante websites
Max Beckmann
In het Duits:
http://www.germanexpressionism.com/printgallery/beckmann/
http://www.dhm.de/lemo/html/biografien/BeckmannMax
http://frankfurt-interaktiv.de/frankfurt/kunst/staedel/max_beckmann/beckmann.html
http://people.freenet.de/bdkbawue/beckm1.htm
http://www.onlinekunst.de/februar/12_02_Beckmann_Max.htm
Engels:
http://www.artchive.com/galleries/beckmann/beckmann.html
http://www.sammlung-frieder-burda.de/autoindex.php3?ref=/content/deutscherexpr/beckmann/content.html
http://www.artcyclopedia.com/artists/beckmann_max.html
http://www.artdreamguide.com/adg/_arti/b/_beckm/arti.htm
Tweede Wereldoorlog:
Duitslandweb
www.duitslandweb.nl (naslagwerken)
Kunsten algemeen:
De Kunstkijker:
http://mediatheek.thinkquest.nl/~klb040/kunst/index.php
De Kunstbus
www.kunstbus.nl
Kunsten.nl
www.kunsten.nl
Bronnenbundels
http://www.cultuurnetwerk.org/bronnenbundels