EN EKO-SKOU

DIE PELARGONIUMS VAN FERNKLOOF
Pelargoniums hoort tot die familie GERANIACEAE, ‟n familie wat Malvas en Monsonias insluit. Baie
van die hibriede wat ons vandag sien blom, terwyl hulle helder kleure die vensterblombakke en
die beddings vul, is gekweek van die eerste spesies wat in die 17de eeu van Suid-Afrika na Europa
gestuur is. John Tradescant, die Engelse tuinier en plantversamelaar, is bekoor deur die wilde
Pelargoniums van die Wes-Kaap. Hy het in 1632 Pelargonium triste teruggeneem Engeland toe
wat dit een van die eerste Pelargoniums gemaak het wat uit die Kaap oorgeplant is.
Daar is ongeveer 250 spesies Pelargonium waarvan 80% in die winterreënvalstreek van Suid-
Afrika groei. Die orige 20% word gevind in die res van Afrika en Australasië; twee spesies groei op
Madagaskar en een elk op die eilande St. Helena en Tristan da Cunha.
Fernkloof beskik oor 16 spesies
Die verlengde vrug of peul, wat 'n schizocarp genoem word, en 'n hol blomsteel (met een
uitsondering) is algemene diagnostiese kenmerke van Pelargonium. Die lengte van die hol
gedeelte van die blomsteel is 'n aanduiding van die lengte van die monddele van die bestuiwende
insek. Die algemeen-populêre naam “Ooievaarsbek” is afgelei van die Griekse woord 'pelargos‟,
wat ooievaar beteken omdat die saadkapsules soos die bekke van dié voëls lyk.
Saadkop van die P. capitatum Saad en baard van P. triste
Die droë krulbaard wat aan die saad vas is, is aan die punte geveer. Die baard is higroskopies en
wanneer dit nat word staan dit regop en boor die saad in die grond in. Pelargoniums is hoofsaaklik
meerjarig , 'n paar verloor hul blare in die somer. Die meeste het veselagtige wortelstelsels en
sommige het groot, knolagtige risome (wortelstokke). Hulle blomme is, met min uitsondering,
sigomorf d.i. monosimmetries (kan verdeel word in twee gelyke helftes, slegs in een vlak.) Die
blare het steunblare en blaarvorms kan wissel van rond met gekartelde rande, tot handvormig, tot
baie veeragtig. Wanneer die blare van baie van die Pelargoniums gevryf word, sal hulle wonderlike
aromatiese geure van neutmuskaat, pypkaneel, suurlemoen, rose en ment vrystel en die olies van
sekere spesies word gebruik as plaasvervanger van die duur roosolie (of -essens) wat in die
parfuumnywerheid gebruik word. Baie spesies bevat genesende en medisinale eienskappe.
P.cucullatum (Wilde malva) is die mees opvallende van die Fernkloof-
spesies en ook een van die grootste van die struik-Pelargoniums. Hy
blom gewoonlik dwarsdeur die jaar maar is veral in die lente
aanskoulik, waar hy teen die berghange as pienk drapeersels
waargeneem kan word, die tweede jaar na 'n brand. 'n Wit vorm
kom soms voor. Dit was die eerste wat vanaf 1838 as 'n heiningplant
in Kaapstad se tuine gekweek was.
4