Zwolle - Monumentenwacht Overijssel Flevoland

Van nog later is de karakteristieke stervorm die ontstaan is door
de aanleg van elf aarden bolwerken of bastions. Het is juist deze
stervorm die bij een rondrit langs de grachten en singels voor de
bezoeker van de stad nog duidelijk waarneembaar is.
In de periode vóór 1589 kwamen de uitvoering en de kosten voor
de aanleg van stedelijke verdedigingswerken voor rekening van
de stad. Het belangrijkste doel was in die tijd het waarborgen van
de veiligheid van de Zwolse burgers. Na 1589 brak een belangrijke
verandering aan. De stad moest zijn neutrale koers laten varen
en zich schikken in het nieuwe staatsbestel. De grote steden in de
IJsselstreek, waaronder Zwolle, werden uitgeroepen tot belangrijke
grensvestigingen in de oostelijke verdedigingslinie van de
Republiek der Zeven Verenigde Provinciën en waren daarmee van
nationaal belang. De benoeming tot grensvesting en de opkomst
van de Spaanse troepen in het oosten van het land die uiteindelijk
resulteerde in de val van Deventer in 1587, heeft de stad Zwolle
doen besluiten om een verzoek te doen aan de Staten-Generaal
om de stad naar de nieuwe inzichten te versterken.
In 1589 diende de Zwolse burgemeester Godfried Bloemendal
een rekest in dat de stad zou mogen worden ‘gefortificeert ende
voorzien met nieuwe grachten, bolwercken ende strijckweerden
ende andere nootelijckheden’. Tevens werd gevraagd om een
nieuwe IJsselgracht te graven zodat de al eerder aangelegde drie
schansen met elkaar verbonden konden worden. In 1590 gaf de
Raad van State toestemming en kreeg mr. Adriaen Anthonisz opdracht
om een ontwerp van de Zwolse vestingwerken te maken.
Met uitzondering van enkele tekeningen en plannen, waaronder
de tekening van Cornelis Bloemert uit 1593 van de ‘het nye werck
voor de Diezerpoort’ zou het echter tot 1606 duren voordat men
overging tot de aanleg van de verdedigingswerken.
In ruil voor het tijdelijk stopzetten van de stedelijke muntslag
kreeg Zwolle een subsidie vanuit Den Haag van 6000 gulden. De
aanleg van nieuwe verdedigingswerken rond de stad was in 1619
grotendeels afgerond.
De in het rekest uit 1589 vermelde nieuwe IJsselgracht was in
eerste instantie bedoeld om de ‘Coterschans’ (Katerschans) en
de ‘Berghschans’ met de stad te verbinden. In de periode na 1619
wordt aan de bestaande linie een zijtak met een extra schans toegevoegd.
Deze Nieuwe Schans, later het Nieuwe- of Engelse Werk
genoemd, was door een aparte gracht en wal aan de Bergschans
op de Spoolderberg gekoppeld. Van deze linie resteren thans nog
het park het Engelse werk en delen van de liniesloot aan de rand
van park Eekhout.
Onder leiding van de bekende vestingbouwkundige Menno van
Coehoorn werd in 1698 het plan opgevat om de Zwolse linie naar
de IJssel te verbeteren en de Nieuwe Schans te moderniseren.
Stadsmuur met Wijndragerstoren