P.09.11 Afname instructie medische microbiologie Versie ... - SHO

Afname instructie medische microbiologie 

P.09.11 

Versie : 010 

Proceduresops Pagina : 1/12 

Geldig Printdatum : 18-Apr-13 

INHOUD 

1. Inleiding ...................................................................................................................................... 2 

2.0 Procedure................................................................................................................................... 3 

2.1 Materialen............................................................................................................................... 3 

2.2 Afname instructies ................................................................................................................... 3 

2.3 Bewaren van afgenomen materiaal ............................................................................................. 3 

2.4 Verzenden materiaal................................................................................................................. 3 

2.4.1 Algemeen.......................................................................................................................... 3 

2.4.2 Identificatie ....................................................................................................................... 3 

2.4.3 Verpakken van de te verzenden materiaal .............................................................................. 4 

2.5 Bijkomende informatie .............................................................................................................. 4 

3. Verantwoordelijkheden.................................................................................................................... 4 

4. Opmerkingen ................................................................................................................................ 4 

5. Bijbehorende documenten en formulieren............................................................................................ 4 

Bijlage 1: Afname instructies urine ........................................................................................................ 5 

1.1 Kweek.................................................................................................................................... 5 

1.2 Chlamydia trachomatis/Neisseria gonorrhoeae .............................................................................. 5 

Bijlage 2: Afname instructies Feces ....................................................................................................... 7 

Bijlage 3: Afname instructies Genitaal Onderzoek ..................................................................................... 8 

3.1 Kweek.................................................................................................................................... 8 

3.2 PCR op Chlamydia trachomatis/Neisseria gonorrhoeae/Trichomonas vaginalis..................................... 8 

Bijlage 4: Afname instructies Diverse Materialen......................................................................................10 

4.1 Herpes simplex 1 en 2 .............................................................................................................10 

4.2 Pus (uitstrijkjes voor kweek wond, oog, oor, etc.).........................................................................10 

4.3 Sputumkweek ........................................................................................................................10 

4.4 Schimmelkweek......................................................................................................................11 

4.5 MRSA screening ......................................................................................................................11 

4.6 ESBL screening .......................................................................................................................12 

Geldig vanaf : 12/10/2012 14:59:14 

Autorisator(en) : Charlotte Rijsemus 

Opsteller(s) : Charlotte Rijsemus © Nadruk verboden

2.0 Procedure 






2.1 Materialen 

SHO stelt de volgende materialen ter beschikking: 

Labstickers met barcode 

Steriel potje met lepel Feceskweek en parasitologie 

Schimmelonderzoek (voor verzending). 

Steriel potje met witte dop 

N.B. Voor urinekweek, gaat de voorkeur uit naar een 

urine potje met blauwe dop. 

Steriel potje met brede rode dop Sputum, schimmel- en spermaonderzoek* 

e-Swab Kweek diverse materialen en trichomonas antigeen 

Swabs Aptima Chlamydia en of Gonorrhoeae/ Trichomonas vaginalis 

Urinebeker 125 ml met schroefdeksel Groen Is dit een 

ander urinepotje dan wat daarboven en hieronder in 

paars/roos gemarkeerd? 

Urinepotje (blauwe dop) + buis (groene dop) Urinekweek 

Urinepotje (blauwe dop) (evt buis met beige dop) Chlamydia en of Gonorrhoeae 

Urineverzamelcontainer 2500 ml Voor bijvoorbeeld 24-uurs urine 

Urineverzamelcontainer etiket 

Transportblister en lekfilter t.b.v. buizen urinekweek 

Transportblister en lekfilter t.b.v 1 potje feces/urine 

Verzendenvelop (adreskaart) incl. safety bag microbiologie 

*Spermaonderzoek kan niet per post verzonden worden, moet binnen 2 uur op het laboratorium afgegeven 

worden, dit kan alleen volgens afspraak. 

2.2 Afname instructies 

Zie afzonderlijke bijlagen. 

2.3 Bewaren van afgenomen materiaal 

Urinepotjes Koelkast 

Buisje met groene dop Kamertemperatuur 

Buisje met beige dop Koelkast 

Feces Koelkast 

Sputumkweek Koelkast 

Genitaalkweken Kamertemperatuur 

Swab Kamertemperatuur 

Schimmelkweek Kamertemperatuur 

2.4 Verzenden materiaal 

2.4.1 Algemeen 

- Het materiaal is na afname en mits onder de juiste bewaarcondities opgeslagen 24-48 uur houdbaar, 

uitgezonderd urine (zie afzonderlijke bijlagen). 

- Het verdient de voorkeur het materiaal op de dag van afname op de prikpost of op een centrale vestiging van 

SHO in te leveren. Indien dit niet mogelijk is kunt u het materiaal per post verzenden (tenzij er andere 

afspraken m.b.t. transport met SHO gemaakt zijn). 

2.4.2 Identificatie 

- Plak een labnummer op het materiaal (of schrijf de naam en geboortedatum op het materiaal). 

Geldig vanaf : 12/10/2012 14:59:14 








2.4.3 Verpakken van de te verzenden materiaal 

- Verpak de monster(s) in een blister met daarin een absorptie inlegvel. 

- Verpak de blister in een safety bag, en sluit deze. 

- Doe dit geheel, vergezeld van een volledig en correct ingevuld aanvraagformulier, in een verzendenvelop t.b.v. 

SHO. 

2.5 Bijkomende informatie 

Voor bijkomende informatie kunt u contact opnemen met SHO, telefoonnummer 088 – 999 7001 

3. Verantwoordelijkheden 

Diegene die het materiaal afneemt is verantwoordelijk voor een juiste en correcte afhandeling van de procedure. 

4. Opmerkingen 

n.v.t. 

5. Bijbehorende documenten en formulieren 

Informatie microbiologie 

Geldig vanaf : 12/10/2012 14:59:14 



Bijlage 1: Afname instructies urine 

1.1 Kweek 






Materiaal 

- Urinepotje met geïntegreerd afnamesysteem. 

- Urinebuis bacteriologie (groene dop). 

Afname 

Voor een betrouwbaar resultaat moet gebruik gemaakt worden van midstream urine die minstens 3 uur in de blaas 

aanwezig was. 

- Reinigen uitwendige genitaliën met water 

(geen desinfectans gebruiken, resten kunnen in urine terechtkomen en het onderzoek belemmeren). 

- Man: voorhuid terugschuiven en de glanseikel met water wassen. 

- Vrouw: schaamlippen spreiden en driemaal schoonvegen met een vochtig gaasje van voor naar achteren. Telkens 

een schoon gaasje nemen. 

- Eerste portie urine lozen in toilet. 

- Tweede portie urine (= midstream) opvangen in urinepotje. 

- Derde portie urine lozen in toilet. 

- Verzamel voldoende urine in het potje en schroef de dop er goed op. Bij het sluiten van het potje moet het 

afnamepunt (naald) in de urine gedompeld zijn. 

- Meng de urine in het potje voor de monstername. 

- Trek de beschermende sticker los (niet verwijderen). 

- Plaats de (vacuüm) buis met de stop naar beneden op de nu zichtbare naald en druk voorzichtig de buis met 

groene dop naar beneden. De buis wordt gevuld met urine. Wacht tot de buis volledig gevuld is. 

- De buis met groene dop acht tot tienmaal kantelen tot de preservering (poeder) volledig is opgelost. 

- Plaats de beschermende sticker terug op het potje. 

Identificatie 


Transport 

- zie 2.4 

1.2 Chlamydia trachomatis/Neisseria gonorrhoeae 

Materiaal 

- Urinepotje met geïntegreerd afnamesysteem. 

- Urinebuis Biochemie/Chlamydia/GO (beige dop). 


- In tegenstelling tot de kweek maken we hier gebruik van de first voided urine (FVU) = eerste portie urine 

(tweede en derde portie lozen in toilet). Let erop dat er tenminste 1 uur tussen de vorige urinelozing moet 

zitten. 

- Bij mannen is de gevoeligheid van PCR-onderzoek op urine voor C. trachomatis en N. gonorrhoeae gelijk aan 

een urethrale swab. PCR uit urine wordt bij mannen dan ook als de eerste keuze diagnostiek beschouwd. 

- Voor vrouwen ligt de gevoeligheid van PCR op urine beduidend lager voor N. gonorrhoeae dan bij een genitale 

swab, GO diagnostiek moet dan ook steeds op een genitale swab. 

- De NHG-standaard maakt voor de diagnostiek van C. trachomatis een onderscheid tussen symptomatisch en 

asymptomatisch. Bij aanwezigheid van symptomen steeds moleculaire diagnostiek op een genitale swab al of 

niet samen met een PCR op FVU. Bij afwezigheid klachten kan een moleculaire screening op FVU. 

- Verzamel voldoende urine in het potje en schroef de dop er goed op. Bij het sluiten van het potje moet het 

afnamepunt (naald) in de urine gedompeld zijn. 

- Meng de urine in het potje voor de monstername. 

- Trek de beschermende sticker los (niet verwijderen). 

Geldig vanaf : 12/10/2012 14:59:14 








- Plaats de (vacuüm) buis met beige dop, met de stop naar beneden op de nu zichtbare naald en druk voorzichtig 

de buis naar beneden. De buis wordt gevuld met urine. Wacht tot de buis volledig gevuld is. 

- Plaats de beschermende sticker terug op het potje. 

Identificatie 


Transport 

- zie 2.4 

Geldig vanaf : 12/10/2012 14:59:14 



Bijlage 2: Afname instructies Feces 






Acute diarree 

Bij acute diarree wordt gekeken naar: Salmonella speciës, Shigella speciës, Campylobacter speciësn Giardia lamblia 

en Cryptosporidium parvum, door middel van moleculaire diagnostiek. Bij een positieve PCR wordt een kweek voor 

het bepalen van de gevoeligheid (antibiogram) ingezet. 

In functie van de consistentie van het monster en de leeftijd worden zo nodig bijkomende testen aangemeld 

(adeno/rotavirus, Entero- hemorragische E. coli, Clostridium difficile, etc.). 

Het kweken van Yersinia enterocolitica, Vibrio speciës, Plesiomonas shigelloides en Listeria monocytogenes gebeurt 

alleen na specifieke aanvraag. 

Chronische diarree 

Bij chronische diarree wordt gekeken naar Blastocystis hominis, Cryptosporidium parvum, Dientamoeba fragilis, 

Entamoeba histolytica en Giardia lamblia door middel van moleculaire diagnostiek en antigeendetectie. 

Wormen en wormeieren 

Wormen en wormeieren betreft het microscopisch onderzoek naar o.a. Entorobius vermicularis, Taenia speciës etc. 

Bij verdenking op Schistosoma of Strongyloides stercoralis graag dit duidelijk vermelden op het aanvraagformulier. 

Materiaal 

- Steriel potje met lepeltje (blauwe dop). 


- Een kleine hoeveelheid materiaal in potje brengen (potje niet helemaal vol doen!). 

- Dekseltje goed vastdraaien. 

- Materiaal in de koelkast bewaren en zo snel mogelijk afleveren op het laboratorium 

(zie “Transport”). 

Identificatie 


Transport 

- zie 2.4 

Geldig vanaf : 12/10/2012 14:59:14 








Bijlage 3: Afname instructies Genitaal Onderzoek 

In relatie tot de klachten en de risico inschatting voor SOA kan gekozen worden uit verschillende aanvragen: 

- Kweek: 

- Summiere kweek: gisten, Gardnerella vaginalis en Trichomonas vaginalis 

- Uitgebreide genitale kweek: gonokokken, gisten, Gardnerella, Trichomonas, Streptococcen groep B. Inclusief 

aangeven of bacteriën in overmaat aanwezig zijn + gevoeligheidsbepaling (antibiogram) van de bacteriën. 

- Alleen bepaling aanwezigheid Streptococcen groep B bij zwangeren. 

- PCR: 

- Chlamydia trachomatis 

- Neisseria gonorrhoeae 

- Trichomonas vaginalis 

Volgende algemene opmerkingen zijn van toepassing: 

- 1 uur voor afname niet urineren. 

- Tijdens de menstruatie wordt bij voorkeur geen materiaal afgenomen. 

3.1 Kweek 

Materiaal 

- eSwab 


- Lamp instellen en handschoenen aandoen. 

- Speculum (een kwartslag draaiend) inbrengen (nat of met speciale glijstof). 

- Open de eSwab verpakking. 

- Breng de wattenstok in contact met de te onderzoeken fluor. Draai de wattenstok een slag rond. 

- De wattenstok na afname in de vloeistof plaatsen en afbreken. 

- Sluit de buis goed af. 

- Materiaal op kamertemperatuur (20-25 °C) bewaren en zo snel mogelijk afleveren op het laboratorium (zie 

“Transport”). 

Opmerking: Voor kweek van N. gonorrhoeae bij mannen d.m.v. urethrale afname. Op aanvraag zijn eSwabs met 

een minitip verkrijgbaar. 

- Breng de swab 2 tot 4 cm in de urethra. 

- Roteer 5 seconden onder lichte druk, zodat een goed contact met de urethrale wand wordt verkregen. 


Identificatie 


Transport 

- zie 2.4 

3.2 PCR op Chlamydia trachomatis/Neisseria gonorrhoeae/Trichomonas vaginalis 

Materiaal 

Gen Probe Aptima Swab. Hierin bevinden zich 2 wattenstokken. De witte is voor het verwijderen van overtollig 

mucus en deze moet direct na gebruik worden weggegooid. De blauwe swab is voor de afname van het materiaal. 

Afname Vrouwen 

- Lamp instellen en handschoenen aandoen. 

- Speculum (een kwartslag draaiend) inbrengen (nat of met speciale glijstof). 

- Open Gen Probe Aptima Swab. 

Geldig vanaf : 12/10/2012 14:59:14 








- Verwijder eerst met de witte wattenstok eventueel overtollig mucus. Gooi dit afnamestokje weg. 

- Breng de blauwe swab 1-1.5 cm in het cervicale kanaal en roteer gedurende 5 seconden tegen de endocervicale 

wand. 


- De dop vastschroeven, wattenstok NIET verwijderen. 

- Materiaal bewaren op kamertemperatuur en zo snel mogelijk afleveren op het laboratorium (zie “Transport”). 

- Opmerking: een vaginale afname door de vrouw zelf lijkt even gevoelig te zijn als de cervicale afname op de 

huisartsenpraktijk. De werkwijze is identiek aan wat hierboven staat, alleen wordt de swab dan door de vrouw 

zelf ±5 cm vaginaal ingebracht. Voor deze afname is een speciaal setje beschikbaar. Hierin zit slechts 1 

wattenstok (roze) die gebruikt wordt voor de afname. 

Afname Mannen 

Voor het opsporen van C. trachomatis en N. gonorrhoeae bij mannen volstaat een eerste portie urine (zie tekst 

afname eerste portie urine). 

De gevoeligheid van de testen op een urethrale uitstrijk is niet hoger dan op een eerste portie geloosde urine. 

Enkel voor T. vaginalis moet gebruik gemaakt worden van een Gen Probe Aptima Swab: afname door de arts. 

- Breng de swab 2 tot 4 cm in de urethra. 

- Roteer 5 seconden onder lichte druk, zodat een goed contact met de urethrale wand wordt verkregen. 


- Materiaal bewaren op kamertemperatuur en zo snel mogelijk afleveren op het laboratorium (zie “Transport”). 

Identificatie 


Transport 

- zie 2.4 

Geldig vanaf : 12/10/2012 14:59:14 








Bijlage 4: Afname instructies Diverse Materialen 

4.1 Herpes simplex 1 en 2 

Materiaal 

- eSwab 


- Lamp instellen en handschoenen aandoen. 


- Blaasje openprikken met een fijne steriele naald. 

- Swab 5 seconden roteren, onder lichte druk, over de bodem van het ulcus (cave pijnlijk!). 


- Materiaal bij kamertemperatuur (20-25 °C) bewaren en zo snel mogelijk afleveren op het laboratorium (zie 


Identificatie 


Transport 

- zie 2.4 

4.2 Pus (uitstrijkjes voor kweek wond, oog, oor, etc.) 

Materiaal 

- eSwab 



- Breng de wattenstok in contact met de te onderzoeken pus. Draai of wrijf de wattenstok over het te 

onderzoeken oppervlak, zorg ervoor geen gezonde huid te raken (contaminatie met huid commensalen). Indien 

mogelijk pus uit de diepte van een wond nemen. 




Identificatie 


Transport 

- zie 2.4 

4.3 Sputumkweek 

Materiaal 

- Steriel potje 30ml (witte dop). 


- Het beste is om ochtendsputum uit de bronchiën te verzamelen (een goede opgehoeste fluim, geen speeksel!). 

- Materiaal in de koelkast bewaren en zo snel mogelijk afleveren op het laboratorium (zie “Transport”). 

Identificatie 


Transport 

- zie 2.4 

Geldig vanaf : 12/10/2012 14:59:14 



4.4 Schimmelkweek 

Materiaal 

- Steriel potje 30ml (witte dop). 







- Haren: de aangetaste haren met een pincet uittrekken en in een steriel potje doen. Haren niet afknippen! 

- Nagels: de aangetaste nagels zo kort mogelijk afknippen en in een steriel potje doen. 

- Huidschilfers: van de aangetaste plaatsen huidschilfers afkrabben en in een steriel potje doen. 

- Materiaal bij kamertemperatuur bewaren en zo snel mogelijk afleveren op het laboratorium (zie “Transport”). 

Identificatie 


Transport 

- zie 2.4 

4.5 MRSA screening 

Voor het opsporen van dragerschap van Methicilline Resistente Staphylococcus Aureus (MRSA) wordt op 

verschillende plaatsen materiaal afgenomen, met name neus, keel, perineum en eventueel andere geïnfecteerde 

plaatsen. Bij een catheter à demeure in de voorgeschiedenis tevens urine inleveren. 

Materiaal 

- eSwab 


- Draag handschoenen. 


- Strijk in een draaiende beweging volgende plaatsen uit (NB. Gebruik voor elke afname een nieuwe swab): 

o Neus: Binnenzijde beide neusvleugels (neuspeutergebied). 

o Keel: De beide tonsillen, of tonsilbogen. 

o Perineum: Gebied vanaf vagina of testikels tot anus. 

o Bij aanwezigheid wonden, huidlaesies, sputum of catheter à demeure deze uitstrijken en of materiaal 

opvangen in het daarvoor bestemde recepiënt. 




Identificatie 


- Voor MRSA kweken: vermeld de afnameplaats 

Transport 

- zie 2.4 

Geldig vanaf : 12/10/2012 14:59:14 








4.6 ESBL screening 

Voor het opsporen van dragerschap van Extended Spectrum Bèta-lactamase producerende gramnegatieve staven 

(ESBL) wordt op verschillende plaatsen materiaal afgenomen, met name keel en rectum. Tevens sputum bij 

productieve hoest, urine bij aanwezigheid catheter en wonduitstrijken. 

Materiaal. 

- eSwab. 


- Draag handschoenen. 


- Strijk in een draaiende beweging volgende plaatsen uit (NB. Gebruik voor elke afname een nieuwe swab): 

- Keel: de beide tonsillen, of tonsilbogen 

- Anaal/Rectaal 

- Bij aanwezigheid wonden, huidlaesies, sputum of catheter a demeure deze uitstrijken en of materiaal 

opvangen in het daarvoor bestemde recepiënt. 




Identificatie 


- Voor MRSA kweken: vermeld de afnameplaats 

Transport 

- zie 2.4 

Geldig vanaf : 12/10/2012 14:59:14

P.09.11 Afname instructie medische microbiologie Versie ... - SHO

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?