TAAL, GELETTERDHEID EN KOMMUNIKASIE

TALE 

AFRIKAANS HUISTAAL 

GEMEENSKAPLIKE TAKE VIR ASSESSERING (GTA) 

AFDELING A 

GRAAD 9 

2007 

LEERDERBOEK 

Tyd: 5 UUR 

Punte: 120 

Bladsye: 28

AFRIKAANS HUISTAAL GRAAD 9 GTA - 2007 LEERDERBOEK 

GEMEENSKAPLIKE TAKE VIR ASSESSERING (GTA) 

Tema: Rampe 

Fokus: Hoe raak natuurrampe ons? 

Nota aan die leerder: 

• Die GTA vir Afrikaans Huistaal bestaan uit twee afdelings. 

• Afdeling B sal gedurende die laaste termyn onder gekontroleerde 

omstandighede (volgens ‘n nasionale eksamenrooster) voltooi word en 80 

punte tel. 

• Hierdie Leerderboek is Afdeling A van die GTA. 

• Tydens Afdeling A van die GTA gaan jy ŉ aantal aktiwiteite doen waarin jy jou 

vaardighede sal toon. 

• Afdeling A van die GTA sal ongeveer vyf uur duur en 120 punte tel. 

• Sommige aktiwiteite sal in groepe of pare gedoen word terwyl jy ander 

aktiwiteite op jou eie in gekontroleerde omstandighede sal voltooi. 

• Alle assessering sal met punte aangedui word. 

Prente gebruik in hierdie GTA is verkry vanaf die internet. 

INHOUD 

bladsy 

PUNTEKAART 3 

AKTIWITEIT 1 KONTEKSTUALISERING 4 

AKTIWITEIT 2 RESPONS OP TEKS 8 

AKTIWITEIT 3 FUNKSIONELE SKRYFWERK 14 

AKTIWITEIT 4 TAAL IN AKSIE 18 

AKTIWITEIT 5 KREATIEWE SKRYFWERK 22 

BYLAE MET KONTROLELYSTE, VRAELYSTE ENS. 25 

BLADSY 2 VAN 28 BLADSYE


PUNTEKAART 

Naam van leerder: 

Skool: 

Aktiwiteit Bl. Tyd in Moontlike 

minute punte 

1. KONTEKSTUALISERING 4 60 10 

1.1 Inleiding: Klasbespreking 4 10 

1.2 Bespreking in pare: Illustrasies 4 15 

1.3 Mondelinge terugvoering: Rolspel 7 35 10 

2. RESPONS OP TEKS 8 90 40 

2.1 Luisterbegrip 8 30 10 

2.2 Gedig: Klasbespreking 9 15 

2.3 Gedig: Vrae 10 15 10 

2.4 Begriplees 10 30 20 

3. FUNKSIONELE SKRYFWERK 14 40 10 

3.1 Voorbereidingsaktiwiteit: Groepwerk 14 15 

3.2 Funksionele skryfwerk: 

Dagboekinskrywing 

16 25 10 

4. TAAL IN AKSIE 18 60 30 

4.1 Groepwerk: Grafiek 18 15 

4.2 Vertaling 19 15 4 

4.3 Taal 20 30 26 

5. KREATIEWE SKRYFWERK 22 50 30 

5.1 Kreatiewe skryfwerk: Opstel 22 50 30 

5 uur 120 

Punte 

Behaal 



AKTIWITEIT 1 KONTEKSTUALISERING 

DOEL VAN DIE AKTIWITEIT 

Gedurende hierdie aktiwiteit sal jy: 

TYD: 60 minute PUNTE: 10 

• ‘n definisie formuleer van wat ‘n ramp is; 

• dink aan voorbeelde van verskillende soorte rampe; 

• gesels oor rampe en die gevolge daarvan; 

• gesels oor moontlike maniere om rampe te voorkom; 

• saam met jou maat terugvoering aan die klas gee oor die illustrasie wat julle 

bespreek het. 

Hulpmiddels: Foto’s/prente in Leerderboek 

Aktiwiteit 1.1 Inleiding: Klasbespreking 

INSTRUKSIES 

Tyd: 10 minute 

• Jou onderwyser(es) sal hierdie aktiwiteit lei. 

• Maak jou eie woordelys en vul dit aan as jy nuwe woorde teëkom. 

• Julle gaan gesels oor rampe en ‘n definisie probeer saamstel. 

• Maak aantekeninge van die verskillende soorte rampe wat julle in die klas 

bespreek. 

Aktiwiteit 1.2 Bespreking in pare: Illustrasies 

INSTRUKSIES 


• Vir hierdie aktiwiteit gaan julle in pare werk. 

• Bestudeer die illustrasies op die volgende twee bladsye. Elke illustrasie 

beeld ‘n ramp wat plaasgevind het of moontlik gaan plaasvind, uit. 

• Jou onderwyser(es) sal aan elke paar ‘n illustrasie toeken. Julle moet dan die 

illustrasie wat aan julle toegeken is, bespreek. (Tydens Aktiwiteit 1.3 gaan 

julle in die vorm van ‘n rolspel terugvoering doen van wat julle bespreek. Jou 

onderwyser(es) sal aan julle verduidelik wat julle gaan doen.) 

• Voer die verdere instruksies aan die einde van die illustrasies saam met jou 

maat uit. 



Illustrasies 

1 

4 

7 

10 

13 

2 3 

5 

8 

sinkgat 

erosie 

11 12 

14 15 

6 

9 



16 

19 

VERDERE INSTRUKSIES 

17 18 

20 21 

• Besluit watter ramp deur die illustrasie uitgebeeld word. 

• Gee vir die foto wat aan julle toegeken is, ‘n gepaste byskrif. 

• Bespreek die gebeure wat in die illustrasie vasgevang is, met jou maat. Gee 

aandag aan die volgende vrae tydens julle bespreking: 

o Hoekom dink jy het die fotograaf dié spesifieke foto geneem? / Wat 

beeld dié spesifieke illustrasie uit? 

o Watter gevare is daar vir die mense wat in die nabye omgewing is van 

dít wat uitgebeeld word? Motiveer waarom jy so sê. 

o Watter emosies dink jy ervaar die mense wat bewus is van die 

gebeure wat uitgebeeld word? 

o Watter probleme lê voor vir die mense wat betrokke is by dít wat deur 

die illustrasie uitgebeeld word? 

o Wat sal jy doen as jy in so ‘n situasie beland? 

• Gedurende die volgende aktiwiteit gaan julle aan die klas terugvoering 

gee van wat julle as paar bespreek het. 

• Die terugvoering sal in die vorm van ‘n rolspel geskied. Jou 

onderwyser(es) sal aan julle verduidelik wat julle moet doen. 



Aktiwiteit 1.3 Mondelinge terugvoering: Rolspel 

INSTRUKSIES 

Tyd: 35 minute Punte: 10 

Assesseringsmetode: Formele assessering 

Assesseringsinstrument: Rubriek 

• Jy en jou maat gaan terugvoering doen oor die illustrasie wat julle bespreek 

het. 

• Terugvoering geskied in die vorm van ‘n rolspel. 

Opdrag vir rolspel: 

Jy en jou maat woon albei in die omgewing waar die ramp plaasgevind het. 

o Leerder 1 is op een of ander manier deur die ramp geraak. 

o Leerder 2 moet ‘n berig vir die plaaslike koerant oor die ramp skryf. 

o Rolspeel die onderhoud wat gevoer word om inligting te bekom vir die 

koerantberig. 

• Gedurende die aanbieding van die rolspel moet julle die volgende in gedagte 

hou: 

Assessering 

o Hou by die onderwerp. 

o Julle rolspel moet sinvol en geloofwaardig wees. 

o Speel jou rol oortuigend. 

o Dra jou idees en gevoelens op ‘n kreatiewe, ekspressiewe en 

verbeeldingryke manier oor. 

o Gebruik jou liggaamshouding, gebare, liggaamstaal en 

gesigsuitdrukkings om die gehoor te boei. 

Jou onderwyser(es) sal die rolspel met behulp van die rubriek op bl. 25 van 

hierdie Leerderboek assesseer. Maak seker dat jy die kriteria waarvolgens julle 

geassesseer gaan word, verstaan. 



AKTIWITEIT 2 RESPONS OP TEKS 



Gedurende hierdie AKTIWITEIT sal jy 

• aandagtig luister na hoof- en/of ondersteunende gedagtes en dit aanteken 

deur vrae te beantwoord; 

• jou luistervermoë demonstreer; 

• skriftelik bewys dat jy verstaan wat jy lees; 

• inligting bekom en verwerk; 

• ‘n gedig bestudeer en vrae daaroor beantwoord. 

Aktiwiteit 2.1 Luister 

INSTRUKSIES 



Assesseringsinstrument: Nasienmemorandum 

• Jy gaan die vrae op die antwoordblad aan die einde van die leerderboek 

skriftelik beantwoord na aanleiding van ‘n teks getitel “Neem die aarde 

wraak?” 

• Jou onderwyser(es) gaan die teks voorlees. 

• Jou onderwyser(es) gaan die teks drie keer voorlees. 

• Beantwoord die vrae op die antwoordblad (sien bl. 26 van die Leerderboek) 

nadat jou onderwyser(es) die teks die laaste keer voorgelees het. Onthou: 

jou onderwyser(es) gaan nie gedeeltes herhaal as jy nie aandagtig geluister 

het nie. 

• Merk jou antwoorde na aanleiding van die antwoorde wat jou onderwyser(es) 

aan jou voorlees. 

• Handig jou antwoordblad in sodat jou onderwyser(es) dit kan kontroleer. 

ASSESSERING 

Hierdie aktiwiteit word met ‘n nasienmemorandum geassesseer. 



Tydens hierdie aktiwiteit sal jy volgens die volgende kriteria 

geassesseer word: 

• Kan jy die kernboodskap identifiseer en verstaan? 

• Kan jy gegewe inligting selekteer en weergee? 

• Luister jy vir detail? 

Aktiwiteit 2.2 Gedig: Klasbespreking 

INSTRUKSIES 


• Hierdie aktiwiteit gaan deur jou onderwyser(es) gelei word. 

• Julle gaan die gedig Advice from above van Peter Snyders in die klas 

behandel. 

• Jy sal gedurende Aktiwiteit 2.3 vrae oor die gedig beantwoord wat jy moet 

ingee vir assessering. (Vrae verskyn op bl. 27 van die Leerderboek.) 

Advice from above – Peter Snyders 

Die water willie weg vannie deer af bly nie, 

nie iens met ‘n little help 

vannie neighbourhood kids nie; 

die hys raakie droëre nie, 

want die rient hou nie oppie; 

die modder byrie voordeer 

het al quicksand gewid; 

die pad ommie drai is ‘n yslike vlei. 

en iemand het al verdrink 

wat ‘n shortcut wou vat ... 

Maarie Council herrie problem mooi gesolve, 

en stier dié advice: 

Move to higher ground. 



Aktiwiteit 2.3 Gedig: Vrae 

INSTRUKSIES 




• Beantwoord die vrae oor die gedig op bladsy 27 in die bylaag. Jy mag die 

gedig in jou Leerderboek by jou hê. 

ASSESSERING 

Jou onderwyser(es) sal hierdie aktiwiteit met ‘n nasienmemorandum assesseer. 

Aktiwiteit 2.4 Begriplees 

INSTRUKSIES 




• Lees die internet-artikel getitel “Rampe wat Suid-Afrika getref het” sorgvuldig 

deur en beantwoord dan die vrae wat daarop volg. 

Rampe wat Suid-Afrika getref het 

1. Suid-Afrika het die afgelope eeue ook rampe ervaar. Hieronder word net ‘n 

paar van die rampe genoem. 

1869 Groot Brand 

2. In 1869 breek die Groot Brand uit wat die omgewing (later bekend as die 

Tuinroete) onherroeplik verander. Die brand - heel moontlik veroorsaak deur 

veldbrande wat buite beheer geraak het - maak die pad oop vir reisigers wat 

voorheen deur die digte Tsitsikamma-woude verhinder is en vir die bou van 

die latere kuspadstelsel in hierdie pragtige streek. Die woude het baie 

kilometers ver met die kus langs gestrek. Teen 10 Februarie brand al die 

berge rondom Knysna, en die brand woed maande lank voort. Teen Maart 

1869 is baie min van die Tsitsikamma-woude oor. 



1902 Die ergste sneeustorm 

3. Die ergste sneeustorm waarvan ons weet, tref Suid-Afrika op 12 Junie 1902. 

In Griekwaland-Oos lê die sneeu anderhalf (1½) meter dik en 13 000 skape 

vrek. 

1948 Die verwoestendste tornado 

4. Die ergste Suid-Afrikaanse tornado waarvan ons weet, tref die dorp 

Roodepoort net voor 6 nm. op 26 November 1948. Bome en blikke tol rond in 

die donker lug, hael stort neer en huise se dakke word opgelig en weer 

neergelaat - soos ’n man wat sy hoed lig. Alles is binne slegs ses minute 

verby, maar sewehonderd huise word verwoes en dit lyk of die dorp deur ’n 

bomaanval verniel is. Die tornado woed hom eers uit nadat hy sowat ’n uur 

lank oor 64 km ’n spoor van verwoesting gelaat het. Net vier mense sterf in 

hierdie ramp, maar sewentig word beseer. 

1969 Die Bolandse aardbewing 

5. In die nag van 29 September 1969 word die grootste aardbewing-skade in 

Suid-Afrika aangerig toe veral die dorpe Ceres, Wolseley en Tulbagh erg 

verniel word deur ’n aardskok op die sogenaamde Worcester-breuk in die 

aardkors. Honderde huise word in bouvalle verander en moet gesloop en 

herbou word. Elf mense is op die omringende plase dood waar swak 

geboude tuistes ineengestort het. 

1981 Die vloedramp op Laingsburg 

6. Skielike vloede is die hoofoorsaak van sterftes wat met donderstorms verbind 

word. Een van die ergste oorstromings in die Suid-Afrikaanse geskiedenis 

vind op 23 Januarie 1981 plaas toe skielike vloedwaters onverwags ’n groot 

deel van die Karoo-dorp Laingsburg tref en mense en huise meesleur. 

Altesaam 104 mense verdrink, 185 huise, die ouetehuis en 23 kantore word 

verwoes en slegs 21 huise bly staan. Die rede vir die groot skade en 

lewensverlies is moontlik omdat mense niksvermoedend die dorp in die 

meestal droërige loop van die Buffelsrivier gebou het sonder om die gevaar 

van ’n skielike vloed te besef. 

1984 Die sikloon Domoina 

7. Meer as 200 mense sterf toe die sikloon Domoina in Februarie 1984 

verwoesting saai in Swaziland, Mosambiek, die teenswoordige Mpumalanga 

en in die noordooste van KwaZulu-Natal. Geweldige skade word aan brûe en 

suikerrietplantasies aangerig. Die hoogste aangetekende reënval op een dag 

op ’n enkele plek in Suid-Afrika word gemeet: 597 mm by die St. Luciameer. 

1987 Die ergste vloed 

8. Die ergste vloed in KwaZulu-Natal tref die streek aan die einde van 

September 1987. Altesaam 388 mense sterf, terwyl 68 000 dakloos gelaat 

word deurdat huise verbrokkel of in modder begrawe word. Durban is per 



pad heeltemal van die res van die land afgesny, duisende kilometer paaie 

word beskadig en veertien brûe word weggespoel. 

(Uit: www.mieliestronk.co.za) 

ASSESSERING 

• Hierdie aktiwiteit word met behulp van ‘n nasienmemorandum geassesseer. 

• Gebruik korrekte taal, spelling en punktuasie sodat die betekenis van jou 

antwoorde baie duidelik is. 

VRAE: 

1. Die Groot Brand het die omgewing onherroeplik verander. Wat 

beteken die voorvoegsel on- in die woord onherroeplik? (Gee slegs 

een woord.) (1) 

2. Die Groot Brand het egter twee positiewe gevolge gehad. Wat was 

dit? (Noem TWEE dinge.) (2) 

3. Watter ander woord sê vir ons dat die tornado in 1948 die ergste was 

wat Suid-Afrika nog getref het? (1) 

4. Waarvoor staan die volgende afkortings? Skryf die woorde voluit neer. 

4.1 nm. 

4.2 km (2) 

5. Waarmee word die verwoesting van die tornado in 1948 vergelyk? 

(Gee slegs een woord.) (1) 

6. Het die Bolandse aardbewing (1969) net die dorpe Ceres, Wolseley 

en Tulbagh verniel? Haal ’n gedeelte aan om jou antwoord te bewys. (1) 

7. Daar is elf mense op die omringende plase dood. Wat het hulle dood 

veroorsaak? Gee jou antwoord in ’n volsin. (1) 

8. Hoeveel jaar gelede het die vloedramp op Laingsburg plaasgevind? 

Skryf jou antwoord in woorde neer. (1) 

9. Dit is nie net skielike vloede wat sterftes tydens donderstorms 

veroorsaak nie. Gee EEN woord uit paragraaf 6 waaruit ons dit 

kan aflei. (1) 

10. Wat is die eintlike rede vir die groot skade en lewensverlies in 

1981 in Laingsburg? Gee jou antwoord in ’n volsin. (1) 

11. Watter woord sê vir ons dat Mpumalanga vroeër anders genoem is? (1) 

12. Was dit moontlik om direk ná die vloed in 1987 met mense in 

Durban kontak te maak? Verduidelik jou antwoord in ’n volsin. (2) 

13. Op watter twee maniere is mense in 1987 dakloos gelaat? (2) 



14. Watter een van die genoemde rampe dink jy is die ergste? Verduidelik 

jou antwoord in nie meer as vyf sinne nie. (2) 

15. Honderde huise moes herbou word. (Paragraaf 5). Wat beteken die 

voorvoegsel her- in die woord herbou? Gee slegs een woord. (1) 

ASSESSERING 

Punte: 20 

Jou onderwyser(es) sal hierdie aktiwiteit met ‘n nasienmemorandum assesseer. 

Aan die einde van hierdie aktiwiteit wil die onderwyser(es) sien of jy die volgende 

kan doen: 

• opinies formuleer; 

• die kernboodskap van ‘n teks kan identifiseer en verstaan; 

• skriftelik kan wys dat jy verstaan wat jy lees; 



AKTIWITEIT 3 FUNKSIONELE SKRYFWERK 





Assesseringsinstrument: Rubriek/Matriks 

• ‘n Dagboekinskrywing maak deur gebruik te maak van inligting wat jy in 

vorige aktiwiteite bekom het. 

• Die kennis wat jy bekom het, skriftelik demonstreer. 

Aktiwiteit 3.1 Voorbereidingsaktiwiteit: Groepwerk 

INSTRUKSIES 


• Vir die volgende aktiwiteit gaan julle in groepe werk. 

• Gedurende hierdie aktiwiteit moet julle konsentreer op die verskillende 

emosies wat mense ervaar wanneer hulle in ‘n krisissituasie is. 

• Vul jou woordelys aan indien nodig. 

• Lees die onderstaande scenario en strokiesprent sorgvuldig in jou groep deur 

en beantwoord dan die vrae wat daaroor gestel is. 

Scenario: 

In Suid-Afrika is ons gelukkig dat ons nie so erg blootgestel is aan aardbewings 

en orkane soos van die ander vastelande nie. Vir hierdie aktiwiteit moet jy 

jouself in die skoene van iemand anders probeer plaas. 

Die Jones-gesin woon naby Houston in Texas. Daar is vier lede in die gesin en 

die kinders se oupa woon by hulle in. 

Oupa Jones is egter ‘n baie siek man. Hy het probleme met sy niere en moet 

gereeld aan ‘n dialise-masjien gekoppel word. Dit is dus uiters noodsaaklik vir 

die gesin om altyd naby ‘n eenheid (hospitaal) te wees indien Oupa Jones sou 

siek word. 

Die gesin het so pas gehoor dat daar ‘n orkaan voorspel word en dat hulle moet 

ontruim aangesien hulle in ‘n laerliggende gebied woon en heel waarskynlik in 

die pad van die orkaan mag wees. 



Lees nou die volgende strokiesprent om uit te vind wat die gesin doen. 



• Beantwoord nou die volgende vrae in jul groep: 

o Hoe dink julle het die verskillende gesinslede gevoel direk nadat hulle 

die nuus van die orkaan gehoor het? 

o Wat is die doel van dié spesifieke strokie en wie dink julle is die 

teikengroep? 

o Wat dink julle het die onderskeie lede van die gesin, tydens die 

ontruiming, met hulle saamgeneem? 

o Wat sal jy saamneem as jy skielik jou huis moet ontruim en nie weet of 

jy weer sal kan teruggaan nie? 

• Onthou om jou woordelys aan te vul. Jy kan jou woordelys tydens die 

volgende aktiwiteit gebruik. 

Aktiwiteit 3.2 Funksionele skryfwerk: Dagboekinskrywing 

INSTRUKSIES 




• Die volgende aktiwiteit gaan jy op jou eie doen. 

• Jy mag die woordelys wat jy met verloop van die GTA saamgestel het, tydens 

hierdie aktiwiteit gebruik. 

• Lees die onderstaande situasie sorgvuldig deur en doen dan die opdrag. 

Situasie: 

Jy het vir die naweek by vriende gaan kuier. Hulle woon naby ‘n groot rivier. 

Daar het onverwags ‘n hewige reënbui uitgesak en die plaaslike owerheid het 

laat weet dat julle moet ontruim aangesien die rivier besig is om af te kom. 

Mense wat jy vandag vir die eerste keer ontmoet het, gee vir julle huisvesting. 

Jy sit nou in die kamer en skryf in jou dagboek. Jy skryf jou ervaringe van die 

dag en die emosies wat jy op verskillende tye beleef het, neer. 

• Maak ’n dagboekinskrywing. 

• Jou dagboekinskrywing moet tussen 120 en 180 woorde lank wees. 

• Kyk na die assesseringskriteria voordat jy die dagboekinskrywing maak. 



ASSESSERING 

Hierdie aktiwiteit word deur middel van ‘n rubriek geassesseer. 

Tydens hierdie aktiwiteit sal jy volgens die volgende kriteria geassesseer 

word: 

• Inhoud van die dagboekinskrywing: het jy goed gekyk na wat van jou verwag 

word? 

• Aanbieding: manier hoe jy die inhoud aangebied het. 

• Taalgebruik. 

• Emosie – is dit ‘n duidelike persoonlike besinning? 

Rubriek: Dagboekinskrywing 

Kriteria Kode 7 

Uitmuntend 

Inhoud 

Taal en 

styl 

Kode 6 

Met meriete 

Kode 5 

Aansienlik 

Kode 4 

Taamlik 

goed 

Kode 3 

Redelik 

Kode 2 

Elementêr 

Kode 1 

Presteer nie 

8-10 7 6 5 4 3 0-2 

Uitstekende: 

effektiewe 

/kreatiewe 

inligting 

volgens die 

situasie. 

Deeglike, 

logiese, 

samehangende 

eenheid. 

baie goeie, 

effektiewe 

inligting 

volgens die 

teikengroep. 

Organisering 

is baie goed, 

logies en 

samehangend. 

toepaslike en 

taamlik 

effektiewe 

inligting 

volgens die 

teikengroep. 

Organisering 

is logies en 

samehangend. 

toepaslike 

inligting 

volgens die 

teikengroep. 

Organisering 

is taamlik 

logies, maar 

samehang 

ontbreek 

soms. 

redelik 

toepaslike 

inligting 

volgens die 

teikengroep. 

Organisering 

is redelik, 

maar 

samehang 

ontbreek 

dikwels. 

meesal 

onvanpaste 

inligting 

volgens die 

teikengroep. 

Organisering 

is selde 

voldoende 

en samehang 

ontbreek. 

nie korrekte 

inligting 

volgens die 

teikengroep 

nie. 

Organisering 

ontbreek; 

slegs 

losstaande 

gedagtes. 

8-10 7 6 5 4 3 0-2 

Effektiewe 

taalstrukture 

en 

oorspronklike 

woordeskat 

wat uiters 

gepas vir die 

opdrag en 

doel is. 

Baie goeie, 

effektiewe 

taalstrukture 

wat baie 

gepas vir die 

opdrag en 

doel is. 

Akkurate 

taalstrukture 

en 

woordeskat 

wat meesal 

gepas vir die 

opdrag en 

doel is. 

Taalstrukture 

en 

woordeskat 

is taamlik 

gepas vir die 

opdrag en 

doel. 

Taalstruk- 

ture en 

woordeskat 

is redelik 

gepas vir die 

opdrag en 

doel. 

Taalstrukture 

en 

woordeskat 

is selde 

gepas vir die 

opdrag en 

doel. 

Taalstrukture 

en 

woordeskat 

is onvanpas 

vir die 

opdrag en 

doel. 

Punte: 10 



AKTIWITEIT 4 TAAL IN AKSIE 




• ‘n grafiek saam met die groeplede ontleed; 

• taalvrae beantwoord; 

• ‘n vertaling doen. 

Aktiwiteit 4.1 Groepwerk: Grafiek (Verrykingsaktiwiteit) 

INSTRUKSIES 


Assesseringsmetode: Groepassessering 

Assesseringsinstrument: Kontrolelys 

• Hierdie aktiwiteit gaan julle in groepe doen. 

• Bestudeer die grafiek hieronder en bespreek dan die vrae wat daarop volg, in 

die groep. 

Verlies as gevolg van 

rampe 

(in biljoen US $) 

VRAE: 

400 

350 

300 

250 

200 

150 

100 

50 

0 

Aantal rampe en verliese as gevolg van rampe 

Verlies Aantal Rampe 

1963-67 1968-72 1973-77 1978-82 1983-87 1988-92 1993-97 1998-2002 

5 jaar periode 

1. Oor watter tydperk is die opname gemaak? (Hoeveel jaar?) 

2. In watter tydperk is die grootste verlies weens rampe aangeteken? 

3. In watter tydperk is die meeste rampe aangeteken? 

4. Watter gevolgtrekking kan julle maak op grond van die inligting in die 

grafiek? 

2500 

2000 

1500 

1000 

500 

BLADSY 18 VAN 28 BLADSYE 

0 

Aantal Rampe


• Doen terugvoering van dít wat julle in die groep bespreek het. Jou 

onderwyser(es) sal die terugvoering lei. 

• Assesseer groepdeelname met behulp van die kontrolelys. 

ASSESSERING: Groepassessering 

Gebruik die volgende kontrolelys om die groepdeelname te assesseer. 

Kriteria Ja Nee 

1. Groeplede het na mekaar geluister. 

2. Groeplede respekteer mekaar se standpunte. 

3. Groeplede betrek maats in die groep by die bespreking. 

4. Elke groeplid het ‘n bydrae gelewer. 

5. Groeplede reageer op mekaar se bydraes. 

6. Groeplede onderbreek/verskil van mekaar op ‘n hoflike wyse. 

7. Die groep het gehou by die opdrag. 

Aktiwiteit 4.2 Vertaling 

INSTRUKSIES 




• Vertaal die strokie Aktiwiteit 3.1 in Afrikaans. Vul die vertaling op die strokie 

met leë praatborrels in. 

ASSESSERING 

Hierdie aktiwiteit word deur middel van ‘n rubriek geassesseer. 


word: 

Vertaling: Beskik jy oor die vermoë om ‘n teks vanuit Engels in Afrikaans te 

vertaal? 

Punte: 4 



Aktiwiteit 4.3 Taal 

INSTRUKSIES 



Assesseringsinstrument: Memorandum 

• Lees die koerantartikel Plan kom om te waarsku oor rampe en beantwoord 

dan die taalvrae. 

ASSESSERING 

Hierdie aktiwiteit word deur middel van ‘n nasienmemorandum geassesseer. 


word: 

• Kan jy woordeskat, spelling en punktuasie in taalgebruik toepas? 

• Kan jy afleidings uit ‘n teks maak? 

• Verstaan jy die grammatikale verskil en funksie van sinsoorte? 

• Kan jy met woorde werk? 

• Kan jy met sinne werk? 

• Kan jy met tekste werk? 

1 LONDEN. - Planne vir 'n vroeë 

internasionale waarskuwingstelsel om die 

wêreld oor natuurrampe soos 

aardbewings, tsoenami's, vulkane, 

asteroïede en komete in te lig, is hier in 

opdrag van die premier, mnr. Tony Blair, 

opgestel. 

2 'n Paneel onder die voorsitterskap van 

prof. David King, die Britse regering se 

hoofwetenskaplike, het voorgestel dat 

£100 miljoen beskikbaar gestel word vir 

'n internasionale waarskuwingstelsel. 

3 Blair sal na verwagting by die 

komende G8-leiersberaad in Julie in 

Gleneagles, Skotland, die leiers van die 

wêreld se rykste lande se ondersteuning 

vra vir só 'n stelsel, het The Times gister 

berig. Die premier, wat voorsitter van die 

Plan kom om te waarsku oor rampe 

beraad sal wees, sal voorstel dat 'n 

internasionale komitee - gegrond op die 

inter-regeringspaneel vir klimaatsverandering 

- tot stand gebring word. 

4 Buiten verteenwoordigers van die G8lande 

sal pres. Thabo Mbeki en die 

regeringshoofde van China, Indië, 

Brasilië en Mexiko op uitnodiging van 

Blair daar wees. Blair het die Britse 

komitee om voorstelle gevra kort ná die 

tsoenami wat in Desember 2004 

derduisende in Asië geëis het. 

5 King het gesê die jongste aardbewing 

wat Indonesië vandeesweek getref het, 

het opnuut die noodsaak van 'n 

internasionale natuurramp-waarskuwingstelsel 

onderstreep. 

(Sarel van der Walt) 


VRAE: 

1. Verduidelik waarom daar ‘n deelteken op die e in vroeë en Indië is. (1) 

2. Verduidelik waarom die kommas in paragraaf 1 gebruik word by: 

2.1 ‘aardbewings, tsoenami’s, vulkane, asteroïede ...’ (1) 

2.2 ‘... die premier, mnr. Tony Blair, opgestel.’ (1) 

3. Waarvoor staan die volgende afkortings: 

3.1 prof. (paragraaf 2) (1) 

3.2 pres. (paragraaf 4) (1) 

4. 'n Paneel het voorgestel dat £100 miljoen beskikbaar gestel word. 

4.1 Waarom word die lydende vorm (vetgedrukte gedeelte) in dié sin 

gebruik? (Gee twee redes.) (2) 

4.2 Skryf die sin oor in die teenwoordige tyd. (1) 

5. 'n Paneel het voorgestel dat £100 miljoen beskikbaar gestel word vir 'n 

internasionale waarskuwingstelsel. 

5.1 Skryf die direkte woorde neer wat die paneel gesê het. (1) 

6. Beantwoord die volgende vraag. Begin soos aangedui: 

Is daar alreeds ‘n waarskuwingstelsel om die wêreld oor natuurrampe te 

waarsku? 

Nee, ... (1) 

7. Skryf in woorde: £100. (2) 

8. Kyk na die volgende sin: 

King het gesê die jongste aardbewing wat Indonesië vandeesweek getref 

het, het opnuut die noodsaak van 'n internasionale natuurramp- waarskuwingstelsel 

onderstreep. 

8.1 Skryf die hoofsin neer. (1) 

8.2 Skryf die bysin neer. Is dit ‘n bywoordelike of ‘n byvoeglike 

bysin? (2) 

9. Verbind die volgende sinne. 

9.1 Blair voel ernstig oor die saak. 

Blair sal die wêreldleiers se ondersteuning vra. 

9.1.1 Gebruik die woord aangesien (1) 

9.1.2 Verbind die twee sinne sonder ’n voegwoord. (1) 

9.2 Die koerant is gou uitverkoop. 

Die berig het in die koerant verskyn. (in + wat) (2)


10. Voltooi die volgende paragraaf. Gee telkens die korrekte vorm van die 

woord(e) tussen hakies óf vul die korrekte woord in. 

Dit is 10.1 (baie + nodig) dat daar ‘n waarskuwingstelsel kom. ‘n 

Mens kan 10.2 ______ net indink wat nog kan gebeur. Die paneel 

is 10.3 (vasbesluit) om ‘n plan te maak. Selfs ’n klein 10.4 

(tsoenami) kan groot skade veroorsaak. Mense naby die kus is 

10.5 (benoud) as dié in die binneland. Ons kan baie 10.6 (dank) 

wees dat hier nie ernstige aardbewings in 10.7 (SA – skryf uit) 

voorkom nie. 

AKTIWITEIT 5 KREATIEWE SKRYFWERK 



Gedurende hierdie AKTIWITEIT gaan jy 

• ‘n beskrywende of verhalende opstel skryf. 

Aktiwiteit 5.1 Kreatiewe skryfwerk: Opstel 

INSTRUKSIES 




(7) 

Punte: 26 

• Kyk na die illustrasies op die volgende bladsy. Elke illustrasie beeld ‘n toneel 

net ná ‘n natuurramp uit. 

• Maak gebruik van die illustrasies en skryf ‘n verhalende óf beskrywende 

opstel. 

• Jou opstel moet handel oor die dag ná ‘n natuurramp. 

• Gee jou opstel ‘n gepaste titel. 

• Beplan jou opstel eers deeglik voor jy dit begin skryf. 

• Jou opstel moet tussen 250 en 350 woorde lank wees. 

• Lees jou opstel na voltooiing noukeurig deur. 

• Redigeer jou opstel na voltooiing. 



ASSESSERING 

• Hierdie aktiwiteit word deur middel van ‘n rubriek geassesseer. 

Illustrasies: 


RUBRIEK VIR OPSTEL 

Kriteria Vlak 7 Vlak 6 Vlak 5 Vlak 4 Vlak 3 Vlak 2 Vlak 1 

8-10 7 6 5 4 3 0-2 

Paragrafering, Deeglike 

Baie goeie 

. Goeie 

Bewys van ‘n Sekere mate Beperkte bewys Baie min bewyse 

Beplanning beplanning. beplanning. beplanning. beplanning. van beplanning. van beplanning. van beplanning. 

Gedagtes 

Gedagtes baie Gedagtes goed Voldoende Paragrawe in ’n Paragrafering Geen 

uitstekend 

goed 

georganiseer. paragrafering. mate 

taamlik 

paragrafering. 

georganiseer. georganiseer. Goeie 

georganiseer. onsuksesvol. 

Paragrafering Paragrafering baie paragrafering. 

uitstekend. goed. 

8-10 7 6 5 4 3 0-2 

Inhoud, Uiters kreatief en Baie goed, Goed, suksesvol. Voldoende, Vervelig, 

Baie leemtes. Onvoldoende, 

register en oorspronklik. treffend. 

relevant. 

alledaags. 

niksseggend; 

styl 

Toon insig. 

Register goed 

Register kwalik onderwerp 

Register vaardig Register baie goed gebruik en 

Register 

Register neig na gepas en kwalik verkeerd 

gebruik. 

gebruik. Baie goed aangepas vir doel bevredigend gewoon / 

aandag aan doel geïnterpreteer. 

Uitmuntend aangepas vir doel en konteks. gebruik en 

stereotiep. 

en konteks. Baie beperkte 

aangepas vir doel en konteks. 

aangepas vir doel Redelik aandag 

bewustheid van 

en konteks. 

en konteks. aan doel en 

gepaste register. 

konteks. 

Byna geen aandag 

aan doel en 

konteks nie. 

8-10 7 6 5 4 3 0-2 

Taalgebruik Uitmuntende, Baie goeie 

Goeie woordeskat Voldoende Voldoende Beperkte 

Baie beperkte 

idiomatiese woordeskat en en taalgebruik met woordeskat en woordeskat en woordeskat en woordeskat en 

taalgebruik en taalgebruik met min spel- en taalgebruik. frases. Min bewys frases. Baie frases. Sterk 

woordeskat met min spel- en leestekenfoute. Taamlik spel- en van oorspronklike woordorde-, spel- moedertaal 

min spel- en leestekenfoute. Woordorde soms leestekenfoute. woordkeuse. en leestekenfoute invloed. Ernstige 

leestekenfoute. Geen woordorde verkeerd. 

Woordorde dikwels Heelwat 

wat betekenis woordorde-, spel- 

Geen 

foute nie. 

verkeerd. 

woordorde-, spel- verwring. Basiese en leestekenfoute 

woordordefoute 

en leestekenfoute sinstruktuur selde wat betekenis 

nie. 

maar dit beïnvloed korrek. 

verwring. Basiese 

nie betekenisnie. 

sinstrukture feitlik 

nooit korrek nie. 

Punte: 30

BYLAAG MET KONTROLE LYSTE, VRAELYSTE ENS. 

NAAM : ________________________________________________________ 

Aktiwiteit 1.3 Terugvoering: Rolspel 

Die onderwyser(es) sal die volgende rubreik gebruik om julle rolspel te 

assesseer. 

Rubriek: rolspel 

Beplanning en 

interpretasie 

van tema 

Aanbieding, styl en taalgebruik 

Kode 1 

Oortref die 

vereistes van die 

taak 

Kode 2 

Voldoen aan die 

vereistes 

Kode 3 

Voldoen 

gedeeltelik aan die 

vereistes 

Kode 4 

Voldoen nie aan 

die vereistes nie 

PUNTE 8-10 5-7 2-4 0-1 

KRITERIA • Baie goed • Dialoog toon • ‘n Mate van • Feitlik geen 

beplan 

tekens van 

beplanning is beplanning 

• Onderwerp 

beplanning 

gedoen 

• Byna geen 

goed geïnter- • Bevredigende • ‘n Mate van 

skakel tussen 

preteer 

interpretasie waninterpretasi die onderwerp 

• Leerder hou by van onderwerp e of swak 

en wat 

die onderwerp 

interpretasie aangebied is 

• Kreatief en 

van die 

nie 

interessant 

onderwerp 

PUNTE 8-10 5-7 2-4 0-1 

• Rolspel uiters • Taalgebruik van • Taalgebruik van • Taalgebruik te 

geloofwaardig sprekers 

sprekers klink gebrekkig om te 

aangebied. 

lewensgetrou. nie eg nie. 

verstaan wat 

• Hou die aandag • Aandag van • Redelik daarin die sprekers sê. 

van maats 

maats in ’n 

geslaag om • Hou glad nie 

deurentyd. 

groot mate 

aandag van 

die aandag van 

• Taalgebruik van behou. 

maats te behou. maats nie. 

sprekers eg en • Skryf duidelik • Baie taal- en • Rolspel oortuig 

gepas vir 

ondanks taal- spelfoute wat glad nie. 

situasie 

en spelfoute dikwels die 

• Baie goeie 

betekenis 

taalgebruik met 

byna geen foute 

nie 

versluier


NAAM : ________________________________________________________ 

Aktiwiteit 2.1 Luisterbegrip Punte: 10 

VRAE 

1. Waardeur word natuurrampe volgens kenners aangehelp? 

. (1) 

2. Wat beteken die woord ‘aardverwarming’? Kies die korrekte antwoord. (1) 

Die aarde se hulpbronne 

word misbruik en 

opgebruik. 

Die aarde se 

temperatuur styg te 

vinnig. 

Die nywerheidsrevolusie 

laat die temperature 

styg. 

3. Wie is hoof van die humanitêre aanbevelingsdepartement van die 

internasionale federasie van die Rooi Kruis? (1) 

4. In watter land is die konferensie in 2005 gehou? (1) 

5. Wat het die Verenigde Nasies by die konferensie probeer vind? (1) 

6. Sedert watter jaar het natuurrampe verdubbel? Kies die korrekte 

antwoord. (1) 

2005 1969 1996 

7. Watter twee lande het nie die Kyoto Protokol onderteken nie? (2) 

8. Wat maak aardverwarming so gevaarlik? Onderstreep die korrekte 

antwoord: (1) 

• Die ys in Alaska smelt. 

• Die uitwerking van aardverwarming word oor die hele aarde gevoel. 

• Woude en dierespesies sterf uit. 

9. Is daar vir ons hierdie jaar enige rede vir troos rakende die uitwerking 

van aardverwarming? (1) 

Ja Nee 

Handtekening van assesseeer: _____________________ 

Punt uit 10: ______ 



NAAM : ________________________________________________________ 

Aktiwiteit 2.2 Gedig 

VRAE 


1. Gee die korrekte Afrikaanse woorde vir die volgende Engelse woorde: 

1.1 neighbourhood 

1.2 quicksand 

1.3 shortcut 

1.4 council 

1.5 solve 

1.6 advice (6 x ½) (3) 

2. Hoe voel die spreker in die gedig oor die reën? Verduidelik hoekom 

hy/sy so voel. (2) 

3. In versreël 11 lees ons: “Maarie Council herrie problem mooi gesolve”. 

3.1 Watter oplossing het die Council vir die probleem gegee? (1) 

3.2 Het die spreker dit as ’n goeie oplossing beskou? Verduidelik 

jou antwoord. (1) 

4. Kyk na die prentjie langs die gedig. Watter TWEE ooreenkomste (dinge 

wat dieselfde is) is daar tussen die gedig en die prentjie? (2) 

5. Die gedig is nie in Standaardafrikaans geskryf nie. Sou dit ‘n verskil aan 

die boodskap van die gedig gemaak het as dit wel in Standaardafrikaans 

geskryf is? Verduidelik jou antwoord. (1) 

Punte: 10 



NAAM : ________________________________________________________ 

Aktiwiteit 4.2 Strokie 

Punte: 4

TAAL, GELETTERDHEID EN KOMMUNIKASIE

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?