't kan verkeren - Bulkboek

10
2 Over de Klucht van de Molenaer
Na deze lange uitweiding keer ik terug naar de
plot van de Klucht van de Molenaer.
Waar zijn we als de handeling begint? We zien
Trijn Jans hijgend opkomen. Ze bevindt zich
dan nog ergens in de buurt van de stadspoort,
op het podium waarschijnlijk een neutrale, niet
door een decor gedefi nieerde plek, bijvoorbeeld
vóór op het toneel. Ze begint meteen te klagen
en haar zorg uit te spreken:
Ick heb gheloopen dat ick sweet, o mijn! ick bin
soo moe
En nou ick uyter weer gegaen bin [nu ik niet
meer kan] nou is juyst de poort toe.
…
Wat sal ick doen, in een herbergh gaen? dat durf
ick niet…
Ze beseft namelijk dat de herbergen buiten
de stadspoorten een slechte reputatie hebben.
Iedereen weet dat die als bordelen dienen. Als
een bekende haar daar zou zien, zou dat als een
lopend vuurtje door de stad gaan en wèg was
haar goede reputatie:
Sieje niet datter nau een degelijcke herbergh
buyten de poort is,
Of ‘t zijn maer hoere-kotten en kufj ens. Datmer
onverhoets quam
‘t Was morgen dien dach over de hiele stadt van
Amsterdam.
Het laat de kwaliteit van Bredero als
toneelschrijver zien, dat zijn stuk niet met
een inleidende passage op gang moet komen.
We zitten onmiddellijk in de handeling. Met
een paar regels tekst kennen we de locatie,
de situatie en wie we voor ons hebben: een
fatsoenlijke vrouw uit Amsterdam (dat laatste
hoor je trouwens ook meteen aan het dialect
dat ze spreekt), die in de avond net te laat bij
de stadspoort aankomt en die gesloten vindt.
Elders kan je de poortwachter nog wel eens
met een fooi omkopen, klaagt ze, maar hier
nu net niet. Die klacht en de kleine corruptie
waarop die zinspeelt zal wel geen onbekend
geluid zijn geweest. Iets verder in het stuk
blijkt dat ze met de schuit uit Leiden was
aangekomen en daarmee wordt haar situatie in
het hoofd van de Amsterdamse toeschouwers
nog verder ingevuld: Trijn Jans staat dus voor